Greenwich Millennium

Village

Tσαγκαράτου Lατινοπούλου

Gutierrez

Β ΦΑΣΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ

Φάση Α: Περιγραφή της πολεοδομικής παρέμβασης

1. Τα χαρακτηριστικά του πλαισίου της πολεοδομικής παρέμβασης1.1 Αρχική απόφαση1.2 Πολιτική νομιμοποίηση1.3 Χρηματοδότηση2. Τα χαρακτηριστικά του περιεχομένου της πολεοδομικής παρέμβασης2.1 Ένταξη στο γενικότερο σχεδιασμό2.2 Τα γενικά στοιχεία της παρέμβασης2.3 Τα ειδικά στοιχεία της παρέμβασης

ΠεριεχόμεναΦάση Β: Περιγραφή και ανάλυση των βασικών

συνιστωσών της διαδικασίας παρέμβασης

1. Οι βασικές συνιστώσες της διαδικασίας επέμβασης1.1 Το πλαίσιο και οι συμμετέχοντες στη διαδικασία λήψης αποφάσεων1.2 Το κεντρικό όραμα της αστικής παρέμβασης1.3 Μέθοδοι και τεχνικές διάγνωσης των αναγκών1.4 Καθορισμός προτεραιοτήτων και στόχων1.5 Μέθοδοι και τεχνικές τεκμηρίωσης των προτάσεων1.6 Σχεδιαστικές αρχές διαμόρφωσης της τελικής πρότασης1.7 Διαδικασίες υλοποίησης της αστικής παρέμβασης2. Πίνακας βασικών συνιστωσών της αστικής επέμβασης3. Κείμενο επεξήγησης του πίνακα

Φάση Γ: Επεξήγηση του πίνακα Eco-City : δείκτες και

προδιαγραφές

1. Πίνακας Eco-City2. Κείμενο επεξήγησης του πίνακα3. Αναθεωρημένος πίνακας βασικών συνιστωσών της αστικής επέμβασης4. Αναθεωρημένος πίνακας Eco-City5. Σχεδιαστική απεικόνιση πρότασης

ΦΑΣΗ Α: ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ

ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΤΗΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ

1.1. ΑΡΧΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ

Η αυξημένη ζήτηση για χώρους κατοικίας σε μια παγκόσμια πόλη όπως είναι τοΛονδίνο κατέστησε απαραίτητη την αξιοποίηση των brown fields αντί της περαιτέρωεπέκτασής της. Μια τέτοια χαρακτηριστική περίπτωση είναι το Greenwich Millen-niumVillage (GMV), τμήμα των Docklands, στο Ανατολικό Λονδίνο.

1.2. ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΗ

Το 1997 ο Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης John Prescott και η English Partnerships προκήρυξαν διαγωνισμό για το σχεδιασμό και την ανοικοδόμηση του Greenwich Millennium Village, την πρώτη κοινότητα του Mi-llennium Communities Programme. Η English Partnerships ήταν ένας μη-κυβερνητικός οργανισμός που χρηματοδοτείται μέσα από το Υπουργείο Κοινοτήτων και Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Department for Com-munities and Local Government), υπεύθυνη για την απόκτηση γης και για μεγάλα αναπτυξιακά έργα είτε μόνη της ή σε κοινή εταιρική σχέση με ιδιωτικές επιχειρήσεις. Το 2008 συγχωνεύθηκε με το Housing Cor-poration για να σχηματίσουν τη νέα Homes and Communities Agency. Το Φεβρουάριο του 1998 κέρδισε το διαγωνισμό η Greenwich Millennium Village Limited (GMVL). Πρόκειται για μια κοινοπραξία ανάμεσα στην Countryside Properties, που είναι μια εταιρεία ανάπτυξης ακινήτων με έδρα στο Ηνωμένο Βασίλειο η οποία ασχολείται με αστικές αναπλάσεις και τη δημιουργία βιώσιμων κοινοτήτων, και την Taylor Woodrow, μια από τις μεγαλύτερες κατασκευαστικές εταιρείες στη Βρετανία. Για τη διεκπεραίωση του έργου η GMVL συνεργάστηκε με τη Moat Housing Group association και τη Homes & Communities Agency που είναι ένας μη-κυβερνητικός οργανισμός ο οποίος χρηματοδοτεί νέα οικονομικά προσιτά έργα στέγασης στην Αγγλία.Για τη συνεργασία αυτή το Συμβούλιο του Greenwich αποφάσισε να χορηγήσει άδεια που υπόκειται στους όρους της νομικά δεσμευτικής συμφωνίας Section 106 Agreement.

1.3. ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ

Ως προς τη χρηματοδότηση, η English Partnerships επένδυσε πάνω από 200 εκατομμύρια αγγλικές λίρες για την απόκτηση, τη η English Partnerships το 2001 επένδυσε 180 εκατομμύρια αγγλικές λίρες για την εξυγίανσή του. ν ανάκτηση και την ανάπτυξη της περιοχής. Δεδομένου του επιβαρυμένου περιβαλλοντικά εδάφους της περιοχής, λόγω του προγενέστερου βιομηχανικού της χαρακτήρα, Επιπλέον, χρηματοδότησε το Millennium Busway (τοπικό λεωφορείο νο 84) καθώς και την εγκατάσταση κέντρου υγείας. Με σκοπό την ενίσχυση της ανάπτυξης της περιοχής, το Αγγλικό Κράτος σε συνεργασία με το London Docklands Development Corpo-ration χρηματοδότησε τα έργα που απαιτούνταν για τη δημιουργία του οδικού δικτύου που θα συνέδεε την περιοχή τόσο με το City του Λονδίνου όσο και με τα Docklands. Επιπλέον, η GMVL έδωσε ένα συγκεκριμένο ποσό για τη βελτίωση των λεωφορειακών υποδομών και τη δημιουργία σχεδίου για τη στάθμευση. Τέλος, η ιδιωτική εταιρεία Emirate Airlines χρηματοδότησε την κατασκευή, λειτουργία και συντήρηση του τελεφερίκ της περιοχής που συνδέει το GMV με την Greenwich Peninsula.

ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ

2.1. ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΟ ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΗ πρωτοβουλία για την ανάπτυξη και εξυγίανση του Greenwich Millennium Village (GMV) εντάσσεται σε ένα συνολικότερο, στρατηγικό σχεδιασμό ο οποίος αφορά την περιοχή των Docklands.

Η προσπάθεια ξεκίνησε το 1981, όταν ο Secretary of State for the Environment, Michael Heseltine, δημιούργησε την London Docklands Development Corporation (LDDC), με σκοπό την εκ νέου διαμόρφωση της περιοχής.Σημαντικό παράγοντα στο σχεδιασμό, αποτέλεσε ο χαρακτηρισμός των Docklands ως επιχειρηματική ζώνη, το οποίο σήμαινε ότι οι επιχειρήσεις που θα στεγάζονταν εκεί, θα δικαιούνταν φοροαπαλλαγές και ευνοϊκούς όρους δόμησης. Κατά συνέπεια, η περιοχή έγινε πιο θελκτική και ακολούθησε η ραγδαία ανοικοδόμησή της. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το Canary Wharf, περιοχή-σύμβολο της ανάπτυξης των Docklands. Μέρος του ευρύτερου ρυθμιστικού σχεδίου για την περιοχή αποτέλεσε και η επέκταση των γραμμών των μέσων μαζικής μεταφοράς (DLR, Jubilee Line, λεωφορείο Νο84 και τελεφερίκ) η οποία επέτρεψε τη σύνδεση με το City του Λονδίνου, σε χρόνο λιγότερο των 10 λεπτών .

Το GMV αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα οργανωμένης πολεοδομικής παρέμβασης που επιζητεί να απαντήσει στα κυρίαρχα ζητήματα που τίθενται από τη σύγχρονη πολεοδομία.

2.2. ΤΑ ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ

Το Greenwich Millennium Village θεωρείται επέμβαση-σταθμός στη βιώσιμη ανάπτυξη, κυρίως λόγου του χαρακτήρα του «αστικού χωριού» που διαθέτει. Επιδιώχθηκε ένας πρωτοποριακός και μοντέρνος χαρακτήρας, τόσο στο επίπεδο του αστικού σχεδιασμού όσο και σε αρχιτεκτονικό επίπεδο.Βασικός στόχος του σχεδιασμού είναι η παροχή ενός διαφορετικού τρόπου ζωής, με το συνδυασμό του προαστιακού χαρακτήρα και της εξοχής με το κέντρο μιας μεγαλούπολης όπως το Λονδίνο. Είναι «… part of a vibrant city yet separate from it.» (TaylorWimpey/Countryside 2000).

Σχεδιάστηκε για να στεγάσει μία ενεργή και πολυσυλλεκτική κοινότητα, η οποία θα απολάμβανε τα προνόμια που προσφέρει ο επιτυχημένος συνδυασμός της μεγάλης αστικής πυκνότητας με την περιβαλλοντικά φιλική αρχιτεκτονική των κτιρίων, τα οποία συνδέονται μεταξύ τους μέσω ενός προσεκτικά σχεδιασμένουδικτύου δημοσίων χώρων, που ενσωματώνουν χρήσεις εμπορίου, ψυχαγωγίας και εστίασης αλλά και κοινωφελείς λειτουργίες.

Επιπλέον, το GMV διακρίθηκε στον τομέα της καινοτομίας, αξιοποιώντας εξελιγμένες τεχνικές για τη βελτίωση της ενεργειακής του απόδοσης (Williams 2008), τη μείωση των οικοδομικών μπάζων (Egan Report 1998) και την υψηλή ποιότητα του αποτελέσματος μέσω της συμμόρφωσης στους κανόνες σχεδιασμού (De-sign Codes).

2.2. ΤΑ ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ

Πιο συγκεκριμένα, στο σχεδιασμό ενσωματώθηκαν αρκετά μέσα που προωθούν τόσο την περιβαλλοντική όσο και την οικονομική και κοινωνική βιωσιμότητα.

Μεταφορές:

Στον τομέα των μεταφορών, επιδιώχθηκε η δραστική μείωση της χρήσης των αυτοκινήτων. Γι’ αυτό το λόγο, η στάθμευση δεν είναι δωρεάν και οι κάτοικοι οφείλουν να πληρώσουν για τη διασφάλιση θέσης στάθμευσης, η οποία δεν είναι συγκεκριμένη αλλά καταχωρείται ως «δικαίωμα σε μία θέση στάθμευσης» (‘right to park’).

Επίσης, έμφαση δόθηκε στο δίκτυο πεζοδρόμων και ποδηλατοδρόμων, το οποίο διατρέχει ολόκληρη την περιοχή αλλά και τη συνδέει με τις γειτονικές της περιοχές. Για παράδειγμα, ένας μεγάλος πεζόδρομος συνδέει το GMV με την O2 Arena, η οποία στεγάζει αθλητικές δραστηριότητες, συναυλίες και πολιτιστικές δραστηριότητες. Προωθήθηκε, ακόμη, η λογική του Car Sharing και διατέθηκαν τέσσερα αυτοκίνητα για τέτοια χρήση.

Αστικός σχεδιασμός:

Στον τομέα του αστικού σχεδιασμού, έμφαση δόθηκε στους δημόσιους χώρους. Το χωριό περιλαμβάνει ένα οικολογικό πάρκο, μία κεντρική πλατεία και διαμορφωμένες αυλές. Το οικολογικό πάρκο περιλαμβάνει δύο λίμνες και πλούσια βιοποικιλότητα.

Επιπλέον, μικρές πλατείες-κήποι εντοπίζονται σε όλη την έκταση του GMV. Οι χώροι αυτοί συνδέονται μέσω του εκτενούς δικτύου πεζοδρόμων και ποδηλατοδρόμων που διατρέχει την περιοχή. Η ασφάλεια των χώρων αυτών διασφαλίζεται με καλό φωτισμό κατά τις βραδινές ώρες και με τη χρήση κλειστού δικτύου παρακολούθησης (CCTV). Η κεντρική πλατεία βρίσκεται στο κέντρο του GMV και στη μικρότερη δυνατή απόσταση από όλες τις κατοικίες, ώστε οι κάτοικοι να δύνανται να πραγματοποιήσουν τα ψώνια και τις δουλειές τους με τα πόδια ή με το ποδήλατο. Περιμετρικά της πλατείας φιλοξενούνται χρήσεις όπως μπακάλικο, φαρμακείο και καφετέριες.

Ενέργεια:

Η ενεργειακή βιωσιμότητα της περιοχής επιτεύχθηκε με πολλά μέσα και στρατηγικές. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι χρησιμοποιήθηκαν αεροστεγή, τριπλά παράθυρα (triple glazing), για αποτελεσματικότερη θερμομόνωση, ενώ παράλληλα επιδιώχθηκε και επιτεύχθηκε η μεγιστοποίηση της παθητικής λήψης ηλιακής ακτινοβολίας, μέσω του προσανατολισμού των κτιρίων, της διασφάλισης των κατάλληλων αποστάσεων μεταξύ τους και της ενσωμάτωσης διευρυμένων ανοιγμάτων στις όψεις. Η χρήση συστήματος αερισμού που εξασφαλίζει τη διατήρηση της θερμοκρασίας του χώρου καταναλώνοντας τη λιγότερη δυνατή ενέργεια (heat recovery ventilation, ευρέως γνωστό ως HRV), συνέδραμε στην προσπάθεια περιορισμού της ενεργειακής κατανάλωσης. Στους εσωτερικούς χώρους των κτιρίων, προτιμήθηκαν λαμπτήρες και διατάξεις χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης, ενώ στα μπάνια ενσωματώθηκαν διατάξεις ελέγχου της υγρασίας (humidis-tat-controlled ventilation system). Επιλέχθηκε εξαρχής ένα σύστημα συνδυασμένης παροχής θέρμανσης και ενέργειας. Αυτό επιτεύχθηκε μέσω του δικτύου φυσικού αερίου, που τροφοδοτείται από το Energy Cen-tre 1, μέσω της τεχνολογίας CHP (combined heat and power engine). Oι επιπλέον ενεργειακές ανάγκες θα καλυφθούν από το Energy Centre 2, που είναι υπό κατασκευή. Συνολικά, το GMV είναι ενεργειακά αυτόνομο και έχει επιδείξει μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα της τάξης του 67%.

Χρήση υδάτων:

Ιδιαίτερη σημασία δόθηκε και στο σύστημα συλλογής όμβριων υδάτων, το οποίο λόγω της συχνότητας των βροχοπτώσεων και της ποσότητας του νερού αποτελεί ουσιαστικό τρόπο περιορισμού της κατανάλωσης πόσιμου νερού στην περιοχή. Στην κατεύθυνση αυτή συνδράμει και η αξιοποίηση του γκρι νερού, με τη χρήση του για το πότισμα των ιδιωτικών κήπων και των δημόσιων χώρων αλλά και στα καζανάκια, όπου οι απαιτήσεις ποιότητας του νερού είναι περιορισμένες.

Υλικά:

Τέλος, προσοχή δόθηκε και στον περιορισμό της χρήσης σκληρών, μη υδατοπερατών υλικών, ενώ προτιμήθηκαν τα μαλακά, απορροφητικά υλικά, τόσο στους δημόσιους χώρους όσο και στους ιδιωτικούς κήπους και τις διαμορφώσεις τους. Στα πάρκα και τις πλατείες, μεγάλο τμήμα των εκτάσεων δεν καλύφθηκε αλλά φυτεύθηκε με χαμηλή ή υψηλή βλάστηση.

ΦΑΣΗ Β: Περιγραφή και ανάλυση των βασικών συνιστωσών της διαδικασίας παρέμβασηςΤο πλαίσιο και οι συμμετέχοντες στη διαδικασία λήψης αποφάσεων

Η περιοχή στο παρελθόν ήταν βιομηχανική. Συνεπώς, δεν πραγματοποιήθηκαν συμμετοχικές διαδικασίες κατά το σχεδιασμό αλλά ακολουθήθηκαν οι οδηγίες των υπερκείμενων σχεδίων και πλαισίων. Συγκεκριμένα, το The London Plan (Στρατηγικό Σχέδιο για τη Μητροπολιτική Περιοχή του Λονδίνου, 2011) χαρακτηρίζει την περιοχή ως opportunity area. Το πρόγραμμα Millennium Communities (πρόγραμμα του οργανισμού English Partnerships και του Υπουργείου Κοινοτήτων και Τοπικής Αυτοδιοίκησης που περιλαμβάνει 7 πρότυπες βιώσιμες κοινότητες σε εθνικό επίπεδο) θέτει τους ενεργειακούς στόχους της περιοχής, και το London Docklands Plan προβλέπει την ανάπτυξη με μίξη χρήσεων για τις περιοχές: Lovell’s Wharf Granite Badcock, Piper’s Wharf, Enderby Wharf, Greenwich Millennium Village, The Heart of Greenwich, ορίζοντας τον χαρακτήρα του GMV.

Οι συμμετέχοντες στη διαδικασία λήψης αποφάσεων αλλά και στο σχεδιασμό είναι οι εξής:Mayor of LondonGreater London Authority (GLA)Deputy Prime Minister: John Prescott English PartnershipsGreenwich Millennium Village Limited (GMVL)

Αρχιτέκτων: Ralph ErskineProject Manager: Trench Farrow & Partners, Hunt Thompson AssociatesΕιδικοί συνεργάτες: Baker-Brown & McKayΗ/Μ: Cole Thompson Αρχιτέκτων τοπίου: Battle McCarthyΣυνεργάτες: Countryside Properties plc, Taylor Woodrow plc, Moat Housing Group and Ujima Housing As-sociation.

Το κεντρικό όραμα της αστικής παρέμβασηςΤο GMV σχεδιάστηκε με την πρόθεση να αποτελέσει ένα «αστικό χωριό» το οποίο θα συνδύαζε τον αστικό με τον προαστιακό χαρακτήρα. Η θέση του, εντός της πόλης του Λονδίνου αλλά και απόμερα, στην Greenwich Peninsula, συνέβαλε στο να είναι ‘part of a vibrant city yet separate from it’ (Taylor Wimpey/ Countryside 2000). Βασικοί στόχοι, όπως αναφέρθηκε και σε προηγούμενο κεφάλαιο, ήταν η περιβαλλοντική, οικονομική και κοινωνική βιωσιμότητα, καθώς και η στέγαση μίας ενεργής και πολυσυλλεκτικής κοινότητα

Μέθοδοι και τεχνικές διάγνωσης των αναγκών

Βασικό οδηγό στη διάγνωση των αναγκών αποτέλεσε το Στρατηγικό Σχέδιο του Λονδίνου, το οποίο περιείχε τα στοιχεία και τις μεταβλητές που καθόρισαν τα χαρακτηριστικά της παρέμβασης. Συγκεκριμένα, προέβλεπε η Greenwich Peninsula να λειτουργεί αφενός ως πόλος έλξης ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων και αφετέρου να καλύψει τις αυξανόμενες ανάγκες κατοικίας. Επίσης, προέβλεπε τη δημιουργία πάρκων, πλατειών και παραποτάμιων διαδρομών με σκοπό την επίτευξη υψηλότερου επιπέδου διαβίωσης, αποτελώντας μέρος του ευρύτερου Δικτύου Πρασίνου του Ανατολικού Λονδίνου.

Στη διάγνωση των αναγκών για τις φάσεις Γ και Δ καθοριστικό ρόλο έπαιξε η άποψη των υπαρχόντων κατοίκων, οι οποίοι εξέφρασαν δυναμικά της άποψή τους σχετικά με τις ανάγκες τους αλλά και τις ελλείψεις που είχαν εντοπίσει.

Καθορισμός προτεραιοτήτων και στόχων

Βασική προτεραιότητα αλλά και στόχο του σχεδιασμού αποτέλεσε η κοινωνική, οικονομική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα, καθώς και η παροχή ενός διαφορετικού τρόπου ζωής με το συνδυασμό του προαστιακού χαρακτήρα και της εξοχής με το κέντρο μιας μεγαλούπολης όπως το Λονδίνο. Στόχος, ο οποίος δυστυχώς δεν επιτεύχθηκε, ήταν η στέγαση μιας ενεργής και πολυσυλλεκτικής κοινότητας.

Επιπλέον σχεδιαστικές προθέσεις ήταν ο συνδυασμός της μεγάλης αστικής πυκνότητας με την περιβαλλοντικά φιλική αρχιτεκτονική αλλά και η δημιουργία δικτύου δημόσιων χώρων που θα ευνοούσε την κοινωνική συνεύρεση των κατοίκων. Το οδικό δίκτυο σχεδιάστηκε με τρόπο τέτοιο ώστε να μειωθεί σημαντικά η χρήση του ιδιωτικού αυτοκινήτου.

Κεντρική προτεραιότητα, με σκοπό την επίτευξη της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας ήταν ο σημαντικός περιορισμός της κατανάλωσης της ενέργειας, του νερού και των απορριμμάτων, καθώς και η ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των κατοίκων για τα οικολογικά θέματα.

Μέθοδοι και τεχνικές τεκμηρίωσης των προτάσεων

Μέθοδοι και τεχνικές τεκμηρίωσης των προτάσεωνΟ σχεδιασμός της πρότασης πραγματοποιήθηκε σε πλήρη συμφωνία με το ευρύτερο masterplan της περιοχής και πληροί όλες τις προβλέψεις του στρατηγικού σχεδιασμού. Προβλέπει κοινωνική κατοικία, βρίσκεται σε συμφωνία με την ενεργειακή πολιτική του Δημάρχου ( κοινοτικό σύστημα θέρμανσης, αξιοποίηση ενέργειας από καύση βιομάζας), προβλέπει πράσινες οροφές, παιδική χαρά και ανοιχτό δημόσιο χώρο, συμφωνεί με το section 106 agreement, που τεκμηριώνει ότι δεν έχουν υπάρξει προβλήματα σε θόρυβο, ποιότητα αέρα και μεταφορές και ελέγχεται σε όλους τους τομείς με βάση τις προβλέψεις και απαιτήσεις του London Plan

• Κοινωνική κατοικία: London Plan; PPG3; Housing SPG• Πυκνότητα: London Plan; PPG3; Housing SPG• Αστικός σχεδιασμός: London Plan; PPS1• Μίξη χρήσεων: London Plan• Μεταφορές: London Plan,the Mayor’s Transport Strategy, PPG13• Parking: London Plan; the Mayor’s Transport Strategy,PPG13• Απασχόληση: London Plan; PPG4• Βιοποικιλότητα: London Plan; the Biodiversity Strategy; PPG9•Συνδέσεις: London Plan,SPG “Accessible London:achieving an inclusive environment”• Ισότητα ευκαιριών: London Plan• Ηχορύπανση: London Plan; the Ambient Noise Strategy; PPG24• Ποιότητα αέρα: London Plan; the Air Quality Strategy; PPG23• Βιώσιμη ανάπτυξη: London Plan; PPG3; PPG13; PPS22; draft Sustainable Design and Construction SPG

Τέλος, η ενεργειακή του απόδοση και βιωσιμότητα πιστοποιείται μέσω του προγράμματος LEED (Απρίλιος 2014).

Διαδικασίες υλοποίησης της αστικής παρέμβασης

Το 1997 προκηρύχθηκε ο διαγωνισμός από την English Partnerships (EP) και ξεκίνησαν οι διαδικασίες αξιοποίησης της περιοχής. Αργότερα την ίδια χρονιά, η EP ανέλαβε την εξυγίανση του εδάφους.To Φεβρουάριο του 1998, η GMVL κέρδισε το διαγωνισμό. Το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς, δημιουργήθηκαν εντάσεις, οι οποίες πήραν διαστάσεις, καθώς αμφισβητήθηκε η ακρίβεια των ενεργειακών προσδοκιών που είχε θέσει η EP.

Τον Οκτώβριο του 1998, όμως, η Επιτροπή Ανάπτυξης και Σχεδιασμού του Συμβουλίου του Greenwich χορήγησε άδεια σχεδιασμού επί της αρχής, για το GMV, η οποία όριζε τις χρήσεις γης και την έκταση που αυτές θα καταλάμβαναν. Στη συνέχεια, η H EP και η GMVL υπέγραψαν νομικά δεσμευτική συμφωνία, τη Section 106 Agreement.

Η Act του 1999 νομιμοποίησε την GLA, η οποία στην πορεία διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στις θεσμικές διαπραγματεύσεις του GMV.

Το 1999 ξεκίνησε η κατασκευή του GMV, ενώ το 2000 εγκαταστάθηκαν ήδη οι πρώτοι κάτοικοι. Οι φάσεις Α και Β ολοκληρώθηκαν το 2002 και αμέσως μετά την ολοκλήρωσή τους ξεκίνησαν οι φάσεις Γ και Δ.

Σχεδιαστικές αρχές διαμόρφωσης της τελικής πρότασης

Το masterplan σχεδιάστηκε ως U, με κεντρικό στοιχείο το πάρκο και την κεντρική πλατεία, σύμφωνα με το πρότυπο του παραδοσιακού αγγλικού χωριού (garden square concept) Το δίκτυο πεζοδρόμων διατρέχει το σύνολο της παρέμβασης, δίνοντας έμφαση με αυτό τον τρόπο στην πεζή μετακίνηση, ενώ ιδιαίτερη σημασία αποκτούν οι δημόσιοι χώροι της περιοχής. Η σύνδεση της περιοχής με τις γειτονικές της πραγματοποιείται μέσω ενός δικτύου δημόσιων μέσων μαζικής μεταφοράς.

Ο προσανατολισμός των κτιρίων καθορίζεται με βάση την αύξηση του παθητικού ηλιασμού, και ταυτόχρονα δημιουργούνται συμπλέγματα 30 κατοικιών, των επονομαζόμενων ‘gossip groups’, που σκοπό έχουν τη σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των κατοίκων αλλά και την ενίσχυση της αίσθησης της ταυτότητας και της κοινότητας.

The Greenwich Millennium Village αποτελεί μια αστική επέκταση έκτασης 29 εκταρίων. Από αυτά, τα 2,5km2 ανήκουν στο πάρκο της περιοχής, ενώ το οικολογικό πάρκο αποτελείται από μια έκταση 0,5km2. Το σύνολο των ελεύθερων χώρων του GMV ολοκληρώνεται με την κεντρική πλατεία και από τους κοινόχρηστους χώρους μεταξύ των κατοικιών των οποίων οι διαστάσεις δεν είναι γνωστές.

Το GMV σχεδιάστηκε ώστε να παρέχει ένα σύνολο 2900 κατοικιών εκ των οποίων σήμερα έχουν υλοποιηθεί οι 1095. Ως προς τους κατοίκους, το GMV στοχεύει στην παροχή κατοικίας σε έναν πληθυσμό 5220 ατόμων.

Δεδομένου ότι η περιοχή έχει σχεδόν ως μοναδική χρήση την κατοικία, η προβλεπόμενη πυκνότητά της ανέρχεται στους 180 κατοίκους ανά εκτάριο. Ο τρέχων αριθμός των κατοίκων που βρίσκονται ήδη στην περιοχή είναι τα 2400 άτομα, όπου στα 20 εκτάρια τα οποία έχουν χτιστεί ως τώρα η πυκνότητα ανέρχεται στους 120 κατοίκους ανά εκτάριο. Παρόλο που δεν δίνεται συγκεκριμένος αριθμός θέσεων εργασίας, γνωρίζουμε ότι μόλις 1357m2 προορίζονται για χρήσεις εμπορίου, διοίκησης, οικονομικών δραστηριοτήτων κι εστίασης. Από το σύνολο των κατοικιών το 80% (2320 κατοικίες) παρέχονται για ιδιοκατοίκηση, το 6% (174 κατοικίες) παρέχεται για ενοικίαση και το υπόλοιπο 14% (406 κατοικίες) παρέχεται για κοινωνική κατοικία.

Ωστόσο, όπως φαίνεται κι από το διάγραμμα, στην περιοχή παρατηρείται το εξής φαινόμενο: παρά την πρόβλεψη για κοινωνική κατοικία, η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού αποτελείται από άτομα που ανήκουν μόνο σε μεσαία κοινωνικά στρώματα και κατά βάση πρόκειται για οικογένειες.Ο σχεδιασμός ξεκίνησε το 1997 και τον επόμενο χρόνο υποβλήθηκε κι εγκρίθηκε ολοκληρωμένη η πρόταση. Οι εργασίες ξεκίνησαν το 1999 και μέχρι το 2000 είχαν ήδη εγκατασταθεί οι πρώτοι κάτοικοι. Το 2002 ολοκληρώθηκαν οι φάσεις Α και Β ενώ αυτή τη στιγμή ολοκληρώνονται οι φάσεις Γ και Δ όπου αποτελούν και τις τελευταίες φάσεις του σχεδίου. Η ιδιοκτησία γης είναι κατά βάση ιδιωτική. Ωστόσο, οι κοινωφελείς χώροι, το σχολείο και τα πάρκα δόθηκαν πίσω στο Δήμο του Λονδίνου ως δημόσια ιδιοκτησία. Όπως έχει ήδη αναφερθεί, βασικός φορέας εφαρμογής ήταν η English Partnerships. Ως προς τη χρηματοδότηση, αυτή έγινε από την Greenwich Millennium Village Ltd, μια κοινοπραξία ανάμεσα στις εταιρείες Countryside Properties και Taylor Wimpey. Η κατοικία είναι ιδιαίτερα δημοφιλής μιας και αποτελεί τον κυρίαρχο μοχλό της επέμβασης. Ως προς τις υπόλοιπες λειτουργίες (σχολεία, χώροι πρασίνου, συγκοινωνιακή σύνδεση με τις περιοχές εργασίας, κοινοτικά κέντρα και καταστήματα), αυτές ήταν διαθέσιμες αμέσως μετά την ολοκλήρωση των πρώτων κατοικιών. Ωστόσο ήταν αρκετά περιορισμένες. Πιο συγκεκριμένα, στην περιοχή υπάρχει μόνο ένα δημοτικό σχολείο, τα καταστήματα καλύπτουν την ανάγκη μόνο για τις εξυπηρετήσεις γειτονιάς (φαρμακείο και δύο μίνι μάρκετ) και οι δίκτυο των δημόσιων μετακινήσεων καλύπτει ανάγκες μετακίνησης μόνο προς περιοχές εκτός του οικισμού, καθώς είναι αισθητή η απουσία ενός δικτύου εσωτερικών μετακινήσεων που να διατρέχει την περιοχή. Για την υλοποίηση του έργου απαιτήθηκαν πάνω από 200 εκατομμύρια λίρες Αγγλίας, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων δαπανήθηκε για την εξυγίανση του εδάφους και την κατασκευή των υποδομών. Οι υποδομές αυτές είναι 2 συλλεκτήριες οδοί, η κατασκευή τελεφερίκ, η σύνδεση με τη Jubilee line, η κατασκευή ποδηλατοδρόμων πεζοδρόμων και ferry καθώς και η κατασκευή δύο κέντρων παραγωγής ενέργειας.Ιδιαίτερη σημασία δόθηκε στους ενεργειακούς στόχους που διέπουν την πρόταση. Η πρόταση αυτή στοχεύει σε 80% μείωση της πρωτογενούς κατανάλωσης ενέργειας, 50% μείωση της ενσωματωμένης (embodied) ενέργειας, 50% μείωση των οικοδομικών μπαζών, 30% μείωση την κατανάλωσης νερού και ανακύκλωση των οικιακών απορριμμάτων κατά 50%.

Φάση Γ: Αξιολόγηση και κριτικός επανασχεδιασμός της αστικής παρέμβασης

Επεξήγηση πίνακα Eco-city : δείκτες και προδιαγραφές

Χαρακτήρας Πολεοδομικού Σχεδίου

Στον τομέα των μεταφορών, το GMV έχει σχεδιαστεί με επαρκώς βιώσιμο τρόπο, αν και επιδέχεται βελτίωση. Οι εξυπηρετήσεις γειτονιάς είναι προσβάσιμες με τα πόδια, χάρη στην τοποθέτησή τους σε γειτνίαση με την κεντρική πλατεία. Η πρόσβαση στις περιοχές εργασίας, ψυχαγωγίας και εμπορίου πραγματοποιείται κατά κύριο λόγο με το δίκτυο των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, το οποίο είναι εξαιρετικά πλήρες και αποτελεσματικό, όσον αφορά τη σύνδεση με το υπόλοιπο Λονδίνο. Ελλείψεις εντοπίζονται στις μεταφορές εσωτερικά του GMV, καθώς και στη σύνδεση με τη νότια πλευρά της Greenwich Peninsula.

Βιο-Γεω-Φυσικές Συνθήκες

Όσον αφορά την ποιότητα του αέρα της περιοχής, είναι πολύ ικανοποιητική, καθώς δεν υπάρχουν τζάκια, ευνοούνται οι ήπιες μορφές μετακίνησης και η χρήση του αυτοκινήτου είναι περιορισμένη, με αποτέλεσμα να μειώνεται η εκπομπή ρύπων και καυσαερίου. Επίσης, το υψηλό ποσοστό βλάστησης συμβάλλει καθοριστικά στον εξαγνισμό του ατμοσφαιρικού αέρα.

Η υδροδότηση του GMV πραγματοποιείται, όπως και στο υπόλοιπο Λονδίνο, από την εταιρία Thames Water, η οποία παρέχει νερό υψηλής ποιότητας, ελεγμένο και αρκετά οικονομικό. Σε αντίθεση όμως με το μεγαλύτερο τμήμα του Λονδίνου, η ανακύκλωση του γκρι νερού και η επανάχρησή του αποτελεί διαδεδομένη πρακτική.Το έδαφος της περιοχής ήταν ιδιαιτέρως επιβαρυμένο, λόγω της προηγούμενης, βιομηχανικής της χρήσης. Εξυγιάνθηκε όμως το 2001 από την English Partnerships. Οι μετέπειτα παρεμβάσεις ήταν ήπιες, με μαλακά κυρίως υλικά στις δαπεδοστρώσεις και με το πάρκο να καλύπτει μεγάλη έκταση.

Σχετικά με τις πρώτες ύλες, στο GMV καταναλώνεται το ίδιο ποσοστό με το υπόλοιπο Λονδίνο. Όμως, οι κάτοικοι ενθαρρύνονται να ανακυκλώνουν τα απορρίμματά τους (ανακύκλωση του 50% των απορριμμάτων), με αποτέλεσμα να μειώνεται ο ρυθμός εξάντλησης των πρώτων υλών.

Η ενεργειακή βιωσιμότητα της περιοχής αποτέλεσε στόχο του σχεδιασμού και επιτεύχθηκε σε μεγάλο βαθμό. Τα κτίρια καταναλώνουν 66% λιγότερη ενέργεια από τα κτίρια του υπόλοιπου Λονδίνου, χάρη στο σύστημα CHP (Combined Heat and Power) και στην καύση της βιομάζας. Επίσης, τα συστήματα παθητικής ηλιοπροστασίας είναι αποτελεσματικά, με αποτέλεσμα οι κατοικίες του GMV να βαθμολογηθούν με άριστα στον τομέα της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας (‘excellent’ EcoHomes). Τέλος, έμφαση δόθηκε στην ελαχιστοποίηση της ενέργειας που καταναλώθηκε κατά της ανοικοδόμησή τους.

Όσον αφορά τη διατροφή των κατοίκων, είναι αντίστοιχης ποιότητας με το υπόλοιπο Λονδίνο. Δεν υπάρχουν καλλιέργειες, κατά συνέπεια δεν παράγεται πρωτογενώς τροφή, αλλά είναι εύκολη η πρόσβαση σε supermar-kets (ASDA, SAINSBURY), που παρέχουν μεγάλη ποικιλία τροφών. Ειδικά στο Sainsbury, προσφέρονται βιολογικά προϊόντα και γενικά πρώτες ύλες καλής ποιότητας.

Οικολογικές Δεσμεύσεις

Η οικολογική διάσταση αποτέλεσε βασικό παράγοντα του σχεδιασμού και κατά συνέπεια σημειώνεται πολύ καλή απόδοση σε αυτόν τον τομέα.Η βιοποικιλότητα που εντοπίζεται στην περιοχή είναι σημαντική, χάρη στο οικολογικό πάρκο που καταλαμβάνει έκταση 0,5km2 και φιλοξενεί πολλά είδη φυτικών και ζωικών οργανισμών. Έμφαση δίνεται και στην ενημέρωση των κατοίκων σχετικά με αυτή, καθώς και στις δράσεις με εκπαιδευτικό χαρακτήρα.

Η φέρουσα ικανότητα της περιοχής είναι εντός των ορίων της βιόσφαιρας. Η επιβάρυνση, χάρη στον οικολογικό χαρακτήρα του σχεδιασμού, είναι μικρή αλλά η εργασία, ψυχαγωγία και τροφοδοσία πρώτων υλών πραγματοποιείται εκτός των ορίων της, οπότε τα μεγέθη είναι σχετικά.

Η οικολογική ολοκλήρωση του GMV είναι ισχυρή και ενισχυτική. Συνδράμει στη δημιουργία ενός απρόσκοπτου δικτύου πρασίνου, διασφαλίζοντας την ύπαρξη των πράσινων δρόμων και διευκολύνοντας την επαφή των κατοίκων με το ποτάμι.

Κοινωνικο-Πολιτιστικά Χαρακτηριστικάº

Στον τομέα του πολιτισμού και της εκπαίδευσης, η περιοχή διαθέτει μόνο ένα δημοτικό σχολείο, το Mi-llennium School. Όμως, στην ευρύτερη περιοχή της Greenwich Peninsula, εντοπίζονται αρκετοί χώροι πολιτισμού και εκπαίδευσης, όπως για παράδειγμα, το Laban College, το Old Royal Naval College, η Dread-nought Library, η O2 Arena και η David Beckham Academy.

Όσον αφορά την κοινοτική ικανότητα και συμμετοχή, αν και κατά τη δημιουργία του χωριού δεν πραγματοποιήθηκαν συμμετοχικές διαδικασίες, μιας και δεν υπήρχαν κάτοικοι, στην πορεία, η κοινότητα έγινε εξαιρετικά ενεργή. Οι κάτοικοι έχουν δημιουργήσει το GMV Association, το οποίο έχει και δική του ιστοσελίδα, μέσω της οποίας προωθείται η συμμετοχή των πολιτών και η έκφραση των διαφορετικών συμφερόντων. Έχουν δημιουργηθεί και επιμέρους forums, με τον ίδιο στόχο.

Η περιοχή οργανώνεται με βάση την κατοικία, με αποτέλεσμα να μην έχει ανεπτυγμένη οικονομία. Οι θέσεις εργασίας στην περιοχή είναι ελάχιστες και αναφέρονται κυρίως στις εξυπηρετήσεις γειτονιάς. Κατά συνέπεια, η οικονομία της περιοχής δεν επηρεάζει ιδιαίτερα το σύνολο.

Συνολικά, η ποιότητα ζωής που προσφέρεται στους κατοίκους της περιοχής είναι υψηλή στον περιβαλλοντικό και αισθητικό τομέα, με άμεση επαφή με τη φύση και κτίρια σχεδιασμένα από γνωστό αρχιτέκτονα. Όμως, η έλλειψη των χρήσεων εκπαίδευσης, αναψυχής, εστίασης και εμπορίου μειώνουν σημαντικά το παρεχόμενο βιοτικό επίπεδο, περιορίζοντας την απήχηση της περιοχής στους εν δυνάμει κατοίκους.

Γ2_ τεκμηρίωση πρότασηςΤο GMV αποτελεί μία αστική επέκταση, η οποία σχεδιάστηκε με κύριο άξονα αλλά και στόχο την κοινωνική, οικονομική και περιβαλλοντική της βιωσιμότητα. Η περιοχή βρίσκεται σε κομβικό σημείο για την πόλη του Λονδίνου, εντός του αστικού ιστού της πρωτεύουσας αλλά και απομονωμένο στη νότια πλευρά του Τάμεση. Σε άμεση γειτνίαση με την περιοχή City και το Canary Wharf, οικονομικά και επαγγελματικά κέντρα παγκόσμιας εμβέλειας, έχει τη δυνατότητα να προσφέρει στους κατοίκους της τα πλεονεκτήματα της αστικής ζωής του Λονδίνου αλλά και τον προαστιακό χαρακτήρα που χαρίζει μία παραποτάμια περιοχή κατοικίας, σχετικά μακριά από το κέντρο της πόλης.

Αυτή η αίσθηση του ‘αστικού χωριού’ αποτέλεσε βασικό στόχο κατά το σχεδιασμό της περιοχής από τον Erskine και εν μέρει επιτεύχθηκε. Βασικό πλεονέκτημα, όμως, της ζωής της πρωτεύουσας, εκτός από τις επαγγελματικές ευκαιρίες και την εύκολη πρόσβαση στο χώρο εργασίας είναι και οι πολλές επιλογές που προσφέρονται στους τομείς της ψυχαγωγίας, του εμπορίου και της εστίασης. Θεωρούμε, λοιπόν, ότι η σχεδόν εξολοκλήρου επικράτηση της χρήσης της κατοικίας στερεί από την περιοχή την ποικιλία που χαρακτηρίζει τις πόλεις και περιορίζει σημαντικά την ζωτικότητά της. Η ανατροπή αυτής της κατάστασης αποτελεί ζητούμενο του ανασχεδιασμού της πρότασης.

Δεύτερος πολύ σημαντικός στόχος του Erskine ήταν η στέγαση μιας ενεργής και πολυσυλλεκτικής κοινότητας, η οποία θα απαρτιζόταν από διαφορετικά κοινωνικά στρώματα και διαφορετικές ηλικίες. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, προέβλεψε την ύπαρξη κοινωνικής κατοικίας σε ποσοστό 14% επί του συνόλου. Παρόλα αυτά όμως, οι κάτοικοι που έχουν επιλέξει το GMV ως τώρα, ανήκουν κατά κύριο λόγο στα μεσαία κοινωνικά στρώματα και είναι οικογένειες. Κατά τον ανασχεδιασμό της περιοχής, η αρχική πρόθεση του Erskine ξαναέρχεται στο προσκήνιο και λαμβάνονται μέτρα για την πραγματοποίησή της.Έτσι, βασικός άξονας του σχεδιασμού γίνεται η προσέλκυση διαφορετικών ηλικιακών και κοινωνικών ομάδων αλλά και η αύξηση της θελκτικότητας και ζωντάνιας της περιοχής.

Ο σχεδιασμός ξεκινά με τον προσδιορισμό των χαρακτηριστικών των προσδοκώμενων κατοίκων. Ενδιαφερόμαστε για την προσέλκυση διαφορετικών ηλικιακών ομάδων, τόσο οικογενειών όσο και φοιτητών και συνταξιούχων. Προκειμένου να επιτευχθεί αυτός ο στόχος χρειάζεται να ανταποκριθεί η περιοχή στις ιδιαίτερες ανάγκες των ομάδων αυτών. Οι οικογένειες, χρειάζονται πρόσβαση σε πάρκο, παιδικό σταθμό, νηπιαγωγείο, δημοτικό και στις εξυπηρετήσεις γειτονιάς. Οι περισσότερες από τις βασικές τους ανάγκες καλύπτονται και από τον υπάρχοντα σχεδιασμό και γι’ αυτό ήδη φιλοξενούνται αρκετές οικογένειες στην περιοχή.

Με την πρόβλεψη παιδικού σταθμού και νηπιαγωγείου, το GMV θα είναι απόλυτα κατάλληλο για οικογένειες. Οι φοιτητές είναι μια αρκετά απαιτητική κοινωνική ομάδα και για την προσέλκυσή τους απαιτείται η παροχή ποικίλων υπηρεσιών. Γι’ αυτό το λόγο προβλέπεται η μίξη των χρήσεων γης και η παροχή χώρων εστίασης, ψυχαγωγίας και εμπορίου, κατά μήκος του βασικού άξονα που διατρέχει την περιοχή. Οι συνταξιούχοι, συχνά αναζητούν την ηρεμία και την επαφή με τη φύση, συνεπώς εκ πρώτης όψεως το GMV είναι κατάλληλο γι’ αυτούς. Με την επιπλέον παροχή ενός κοινοτικού πολιτιστικού κέντρου, οι βασικές τους ανάγκες καλύπτονται. Βέβαια, για τις μεγαλύτερες ηλικίες, ο σχεδόν απόλυτος περιορισμός του αυτοκινήτου που επικρατεί αυτή τη στιγμή και οι σχετικά περιορισμένες διαδρομές των M.M.M. εντός της περιοχής, είναι πιθανό να αποτελέσουν ανασταλτικό παράγοντα για την εγκατάστασή τους στην περιοχή. Έτσι, στον επανασχεδιασμό προβλέπεται επέκταση του δικτύου των δημόσιων μέσων μετακίνησης εντός της περιοχής και η ουσιαστικότερη σύνδεσή της με την υπόλοιπη Greenwich Peninsula, στην οποία εντοπίζονται πολιτιστικές και άλλες χρήσεις. Η επέκταση αυτή του δικτύου των λεωφορείων αλλά και των ποδηλατοδρόμων θα ευνοήσει και τις υπόλοιπες κοινωνικές ομάδες.

Πιο συγκεκριμένα, ο αριθμός των κατοικιών θα μειωθεί από 2.900 σε 2.800 και θα δοθεί στις υπόλοιπες χρήσεις. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα αφενός τη μείωση της πυκνότητας των περιοχών κατοικίας από 180 κατοίκους/Ha σε 170 κατοίκους/Ha και αφετέρου τον τριπλασιασμό των θέσεων εργασίας και την αύξηση της κίνησης των κατοίκων στους δρόμους της περιοχής, αυξάνοντας την ασφάλεια και δίνοντας περισσότερο την αίσθηση της ζωντανής κοινότητας όλες τις ώρες της μέρας αλλά και τη νύχτα.

Παράλληλα, προβλέπεται μείωση του δείκτη ιδιοκατοίκησης από 80% σε 60% και η συνεπαγόμενη αύξηση του αριθμού των προς ενοικίαση διαμερισμάτων, προκειμένου να διευκολυνθεί η εγκατάσταση των φοιτητών και των νεαρών ζευγαριών που πιθανά δεν ενδιαφέρονται για μόνιμη εγκατάσταση ή για αγορά κατοικίας. Ανακεφαλαιώνοντας, κατά των ανασχεδιασμό θα ευνοηθεί η μίξη των χρήσεων γης με την πρόβλεψη εμπορικών καταστημάτων, χώρων εστίασης και ψυχαγωγίας, νηπιαγωγείου, παιδικού σταθμού και κοινοτικού κέντρου για πολιτιστικές δραστηριότητες και θα ενισχυθούν οι υποδομές με τη δημιουργία εσωτερικής λεωφορειογραμμής για την περιοχή και τη σύνδεσή της με την Greenwich Peninsula αλλά και με την επέκταση του οδικού δικτύου και του δικτύου ποδηλατοδρόμων.

Αναθεωρημένος πίνακας: Eco-City

Σχέδιο υπάρχουσας κατάστασης

Σχέδιο υπαρχουσών χρήσεων γηςΣχέδιο υπαρχουσών χρήσεων γης

Σχέδιο προτεινόμενων χρήσεων γηςΣχέδιο προτεινόμενων χρήσεων γης

Συνδέσεις με τις γειτονικές περιοχέςΣυνδέσεις με τις γειτονικές περιοχές

Σχέδιο υπάρχοντος οδικού δικτύου

Συνδέσεις με τις γειτονικές περιοχές

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ – ΠΗΓΕΣ

_Millennium Homes Revisited, περιοδικό Ingenia, τεύχος 41, Σεπτέμβριος 2009_Greenwich Millennium Village, Λονδίνο http://www.englishpartnerships.co.uk/gmv.htm_Greenwich Millennium Village, Λονδίνο, case study from the Countryside PropertiesPLChttp://www.countryside-properties.com/news/ case-studies/10378_Greenwich Peninsula, http://www.greenwichpeninsula.co.uk_http://www.gmvonline.com/GMVCW/index. php/section=greenlss&M=0_http://www.greenwichpeninsulahistory.wordpress.com_The London Plan 2011_Greenwich Millennium Association