ETİK DEĞERLER VE ETİK DEĞERLER VE GIDA ETİĞİGIDA ETİĞİ

“Geni “Geni Değiştirilmiş Değiştirilmiş

Gıdalar”Gıdalar”Dr. VURAL YİĞİT

CKM, 3 Kasım , 3 Kasım 20092009

TEMEL GEREKSİNİMTEMEL GEREKSİNİM İnsan beslenmesi için İnsan beslenmesi için kullanılan gıdalar her zaman kullanılan gıdalar her zaman ve her dönemde;ve her dönemde;

Değişme,Değişme, Bozulma,Bozulma, Katışık katma veKatışık katma ve Aldatma konusu olmuştur.Aldatma konusu olmuştur. NEDEN?NEDEN?

ETİK DEĞERLERETİK DEĞERLER İnsanların birbirine karşı İnsanların birbirine karşı yaptıkları; yaptıkları;

Aldatma,Aldatma, Hile,Hile, Katışıklık,Katışıklık, Zarar verme,Zarar verme, Taklit,Taklit, Kandırma,Kandırma, Gibi olumsuz davranışları ‘ Gibi olumsuz davranışları ‘ Etik’Etik’ değer yargılarında aramak değer yargılarında aramak gerekir.gerekir.

ETİK TANIMLARIETİK TANIMLARI ““DOĞRU “ VEYA “YANLIŞ” OLARAK DOĞRU “ VEYA “YANLIŞ” OLARAK

BELİRLENMİŞ: BELİRLENMİŞ: “ “BİR DİZİ AHLAK İLKESİ VE DEĞERİDİR”BİR DİZİ AHLAK İLKESİ VE DEĞERİDİR” ETİK, AHLAK İLKELERİNİ TANIMLAR, ETİK, AHLAK İLKELERİNİ TANIMLAR,

SİSTEMLEŞTİRİR VE GELİŞTİRİR.SİSTEMLEŞTİRİR VE GELİŞTİRİR. SOSYAL VE FELSEFE İÇERİKLİ BİR BİLİM SOSYAL VE FELSEFE İÇERİKLİ BİR BİLİM

DALIDIR.DALIDIR.

GIDA ETİĞİ Gıda bilimi ve teknolojisinde, doğru kabul edilen değerleri araştırmak,

İnsanların doğru, sağlıklı ve insanca beslenmesini sağlamak,

Aldatılmasına olanak vermemek, Gıda ahlak değerleri oluşturmak için;

Sosyal, teknolojik değer sistemlerinin belirlenmesi ve uygulanmasıdır.

TARİHSEL GELİŞMETARİHSEL GELİŞME Etik değerleri arama, insan Etik değerleri arama, insan tarihinin en eski uğraşlarından tarihinin en eski uğraşlarından biridir.biridir.

Gıda etiği, tarih boyunca tüm Gıda etiği, tarih boyunca tüm toplumları ilgilendirmiştir.toplumları ilgilendirmiştir.

İnsanlık tarihindeki ilk “etik İnsanlık tarihindeki ilk “etik değer” uygulamalarını sergiler.değer” uygulamalarını sergiler.

Hamurabi yasaları.Hamurabi yasaları. Osmanlı kanunnameleri.Osmanlı kanunnameleri.

EVRENSEL GIDA ETİĞİEVRENSEL GIDA ETİĞİ Sağlıklı beslenme temel bir “haktır”Sağlıklı beslenme temel bir “haktır” BM, Bildirgesi, Gıda ve Tarım etiği BM, Bildirgesi, Gıda ve Tarım etiği tanımı:tanımı:

““Gıda sunumu nitelik ve nicelik olarak, Gıda sunumu nitelik ve nicelik olarak, kişilerin beslenme-diyet ihtiyacını kişilerin beslenme-diyet ihtiyacını karşılayacak, kendi kültürü içinde hiçbir karşılayacak, kendi kültürü içinde hiçbir zararlı etkisi olmadan, kabul edilebilir zararlı etkisi olmadan, kabul edilebilir düzeyde ve yeterli olmalıdır.”düzeyde ve yeterli olmalıdır.”

“ “Tüketime sunulacak gıdalar Tüketime sunulacak gıdalar sürdürülebilirlik çerçevesinde, kolay sürdürülebilirlik çerçevesinde, kolay erişilebilir olmalı erişilebilir olmalı ve başka insanların ve başka insanların bu haklarını engelliyecek şekilde bu haklarını engelliyecek şekilde kullanılmamalıdır”kullanılmamalıdır”

EVRENSEL GIDA ETİĞİEVRENSEL GIDA ETİĞİ Ülkelerin teknolojik kalkınma ve Ülkelerin teknolojik kalkınma ve gelir düzeyleri, coğrafya, kültür, gelir düzeyleri, coğrafya, kültür, iklim ve çevre koşullarından doğan iklim ve çevre koşullarından doğan “yeterli ve dengeli beslenme” “yeterli ve dengeli beslenme” farklılıkları, gıda etiği farklılıkları, gıda etiği açısından ciddi tartışmalara yol açısından ciddi tartışmalara yol açmaktadır.açmaktadır.

Gıda bulaşması, toksik maddeler ve Gıda bulaşması, toksik maddeler ve katkılar, insan sağlığını ve katkılar, insan sağlığını ve sağlıklı beslenme hakkını sağlıklı beslenme hakkını zedeleyen evrensel etik zedeleyen evrensel etik sorunlarıdır.sorunlarıdır.

GIDA ETİĞİ KONULARIGIDA ETİĞİ KONULARI Uluslararası ticaret Uluslararası ticaret uygulamaları.uygulamaları.

Tüketici ve toplumun aldatılması.Tüketici ve toplumun aldatılması. Bitki ve hayvanlarda genetik Bitki ve hayvanlarda genetik değişiklik.değişiklik.

Gıda zinciri ve çevre zararları.Gıda zinciri ve çevre zararları. Haklar ve etik araçların Haklar ve etik araçların kullanımı.kullanımı.

TÜKETİCİ VE TOPLUMTÜKETİCİ VE TOPLUM Tüketicin başlıca güvencesi toplumun Tüketicin başlıca güvencesi toplumun etik değerleridir.etik değerleridir.

Yasalar, standart ve kurallar, tek Yasalar, standart ve kurallar, tek başına gıda güvencesi sağlayamaz.başına gıda güvencesi sağlayamaz.

Gıda güvenliği sorumluları, meslek Gıda güvenliği sorumluları, meslek etiği ve işveren ile karşı etiği ve işveren ile karşı karşıyadır.karşıyadır.

Gıda güvencesi, etik değer yargıları Gıda güvencesi, etik değer yargıları geliştirmeden işlevini sürdüremez.geliştirmeden işlevini sürdüremez.

YETERSİZ BESLENMENİN YETERSİZ BESLENMENİN BULUNDUĞU YÖRELERDE DURUMBULUNDUĞU YÖRELERDE DURUM

Besinlerin beslenme durumları Besinlerin beslenme durumları konusunda kamuya yanlış ve konusunda kamuya yanlış ve kasıtlı bilgi verilemez, kasıtlı bilgi verilemez, yönlendirilemez.yönlendirilemez.

Özellikle işlenmiş gıdaların, en Özellikle işlenmiş gıdaların, en düşük beslenme düzeyleri ve düşük beslenme düzeyleri ve diyet katkıları konusunda hiçbir diyet katkıları konusunda hiçbir kayıt ve sav bulunmamaktadır.kayıt ve sav bulunmamaktadır.

GENETİK DEĞİŞTİRİLMİŞ GENETİK DEĞİŞTİRİLMİŞ GIDALARIN SAĞLAYACAĞI GIDALARIN SAĞLAYACAĞI

YARARLARYARARLAR Hastalık ve zararlılara dayanıklı Hastalık ve zararlılara dayanıklı türler yetiştirilebilir.türler yetiştirilebilir.

Hızlı ve seçici üretim sağlar.Hızlı ve seçici üretim sağlar. Beslenme değeri ve istenen bazı Beslenme değeri ve istenen bazı özellikleri özellikleri arttırılabilir(kazandırılabilir).arttırılabilir(kazandırılabilir).

Verimlilik artarak kayıplar Verimlilik artarak kayıplar azaltılabilir.azaltılabilir.

İstenmeyen özellikler ortadan İstenmeyen özellikler ortadan kaldırılabilir.kaldırılabilir.

FAO, TİCARİ ETİK FAO, TİCARİ ETİK İLKELERİİLKELERİ

Toksik, tehlikeli ve sağlığa Toksik, tehlikeli ve sağlığa uygun olmayan maddeleri içeremez.uygun olmayan maddeleri içeremez.

Kirli, bozuk hastalıklı olamaz, Kirli, bozuk hastalıklı olamaz, yabancı madde bulundurmaz.yabancı madde bulundurmaz.

Bileşimi değiştirilemez.Bileşimi değiştirilemez. Etiketinde yanlış, yanıltıcı ve Etiketinde yanlış, yanıltıcı ve eksik bilgiler bulunduramaz.eksik bilgiler bulunduramaz.

Hazırlama, taşıma, depolama ve Hazırlama, taşıma, depolama ve ambalaj vb. İşlemler sağlıksız ambalaj vb. İşlemler sağlıksız koşullarda yapılamaz.koşullarda yapılamaz.

GIDA TİCARETİNDE ETİK GIDA TİCARETİNDE ETİK KURALLARIKURALLARI

Gıda standartları (5.1)Gıda standartları (5.1) Gıda hijyeni(5.2)Gıda hijyeni(5.2) İşaretleme (etiketleme) (5.3)İşaretleme (etiketleme) (5.3) Gıda katkı maddeleri(5.4)Gıda katkı maddeleri(5.4) Pestisit kalıntıları (5.5)Pestisit kalıntıları (5.5) Mikrobiyolojik bulaşma (5.6)Mikrobiyolojik bulaşma (5.6) Diğer bulaşma (Kontaminant) (5.7)Diğer bulaşma (Kontaminant) (5.7) Işınlanmış gıdalar (5.8)Işınlanmış gıdalar (5.8) Çocuk gıdaları,diğer savunmasız Çocuk gıdaları,diğer savunmasız guruplar (5.9)guruplar (5.9)

Yetersiz beslenme yöreleri (5.10)Yetersiz beslenme yöreleri (5.10)

GDO VE HORMON NEDİR?GDO VE HORMON NEDİR? GEN: Kuşaktan kuşağa ve hücreden GEN: Kuşaktan kuşağa ve hücreden hücreye geçen kalıtımsal öge.    hücreye geçen kalıtımsal öge.   

HORMON: Salgı bezlerinden çıkıp kana HORMON: Salgı bezlerinden çıkıp kana katılan maddelerin genel adı. katılan maddelerin genel adı. 

Hormon görevinde kullanılan yapay Hormon görevinde kullanılan yapay maddeler. maddeler.

GENİ DEĞİŞTİRLMİŞ GIDA:(GDO) veya GENİ DEĞİŞTİRLMİŞ GIDA:(GDO) veya (GM) Doğal olmayan bir şekilde (GM) Doğal olmayan bir şekilde genetik yapısı değiştirilmiş genetik yapısı değiştirilmiş organizma veya gıda.organizma veya gıda.

Bu teknolojide seçilmiş bireysel Bu teknolojide seçilmiş bireysel genler bir organizmadan, başka bir genler bir organizmadan, başka bir organizmaya ya da farklı türler organizmaya ya da farklı türler arasında transfer edilmektedir.arasında transfer edilmektedir.

BİTKİ VE HAYVANLARDA BİTKİ VE HAYVANLARDA GENETİK DEĞİŞMELERGENETİK DEĞİŞMELER

Genetik bilimlerde gelişme ve buna Genetik bilimlerde gelişme ve buna dayalı teknolojiler, bitki ve dayalı teknolojiler, bitki ve hayvanlarda doğal olmayan evrimi hayvanlarda doğal olmayan evrimi sağlamıştır.sağlamıştır.

““Genetik olarak değiştirilmiş Genetik olarak değiştirilmiş gıdalar” son birkaç yılda ortaya gıdalar” son birkaç yılda ortaya çıkan etik bir sorundur.çıkan etik bir sorundur.

İnsan sağlığı ve doğa dengesi İnsan sağlığı ve doğa dengesi konusundaki sorunlar, yeterince konusundaki sorunlar, yeterince araştırılmış, denenmiş ve yaşanmış araştırılmış, denenmiş ve yaşanmış değildir.değildir.

Doğru ve yanlış yönleri Doğru ve yanlış yönleri değerlendirmeye açıktır.değerlendirmeye açıktır.

GDG OLUMSUZ ETKİLERİGDG OLUMSUZ ETKİLERİ Antibiyotik dayanıklılıkAntibiyotik dayanıklılık Gıda güvenliği ve allerjiGıda güvenliği ve allerji Toksik etkiler.Toksik etkiler. Çevresel etkiler.Çevresel etkiler. Diğer potansiyel etkiler.Diğer potansiyel etkiler. Kuşaklar sonra ortaya çıkacak Kuşaklar sonra ortaya çıkacak bir sorumluluk taşırlar.bir sorumluluk taşırlar.

“ “ Yalnızca teknolojik Yalnızca teknolojik avantajı kullanan taraf, avantajı kullanan taraf, etik davranış içinde etik davranış içinde olamaz.”olamaz.”

26 Ekim 2009 tarihli Resmi 26 Ekim 2009 tarihli Resmi Gazetede Yayınlan GDO Gazetede Yayınlan GDO

Yönetmeliği.Yönetmeliği. Madde 5/2’de yazanlar şöyle:  Madde 5/2’de yazanlar şöyle:   ““İthal edilen, üretilen veya dağıtımı İthal edilen, üretilen veya dağıtımı yapılan GDO’lu gıda veya yemin çevre, yapılan GDO’lu gıda veya yemin çevre, insan veya hayvan sağlığı açısından insan veya hayvan sağlığı açısından olumsuzluğu tespit edildiğinde, gıda veya olumsuzluğu tespit edildiğinde, gıda veya yem işletmecisi sağlığı ve çevreyi korumak yem işletmecisi sağlığı ve çevreyi korumak amacıyla gerekli tedbirleri almak, amacıyla gerekli tedbirleri almak, Bakanlığı, diğer ilgili mercileri ve Bakanlığı, diğer ilgili mercileri ve tüketicileri acilen bilgilendirmek ve söz tüketicileri acilen bilgilendirmek ve söz konusu gıda veya yemi, piyasadan geri konusu gıda veya yemi, piyasadan geri çekmek zorundadır.”çekmek zorundadır.”

Madde 5/8’de şunları okuyoruz:Madde 5/8’de şunları okuyoruz: ““GDO’suz ürünlerin etiketinde ürünün GDO’suz ürünlerin etiketinde ürünün GDO’suz olduğuna dair ifadeler bulunamaz.”GDO’suz olduğuna dair ifadeler bulunamaz.”

MEYVE SEBZELERDE HORMONLARMEYVE SEBZELERDE HORMONLAR Hormonlu (!) sebze ve meyveler: Acaba gerçekten Hormonlu (!) sebze ve meyveler: Acaba gerçekten problem var mı?:problem var mı?:

Meyva ve Sebzelerde verimi arttırmak için ‘Büyüme Meyva ve Sebzelerde verimi arttırmak için ‘Büyüme Düzenleyicileri’ kullanılır. Bunlara halk arasında Düzenleyicileri’ kullanılır. Bunlara halk arasında hormon denilmektedir.hormon denilmektedir.

Hormon ise sadece doğal olarak bitki, insan ve Hormon ise sadece doğal olarak bitki, insan ve hayvanlarca kendi bedenlerinde üretilenlere denilir. hayvanlarca kendi bedenlerinde üretilenlere denilir. Yani hormonlar aslında –kamu oyunda inanılanın Yani hormonlar aslında –kamu oyunda inanılanın aksine- ZARARLI değildirler. Hormonlar olmasaydı ne aksine- ZARARLI değildirler. Hormonlar olmasaydı ne bir büyüme, gelişme ne de üreme olurdu. bir büyüme, gelişme ne de üreme olurdu.

Aslında yediğimiz sebze ve meyvelerde Aslında yediğimiz sebze ve meyvelerde doğal doğal hormonlarhormonlar bulunmaktadır. bulunmaktadır.

Bu anlamda, Türkiye’de meyve sebzelerde –Serada Bu anlamda, Türkiye’de meyve sebzelerde –Serada yetiştirilenler dahil- yetiştirilenler dahil- hormon kullanılmamaktadırhormon kullanılmamaktadır. . Çünkü hormonların elde edilmesi ve saflaştırılması Çünkü hormonların elde edilmesi ve saflaştırılması çok yüksek maliyetli olup tarımda kullanılmaları çok yüksek maliyetli olup tarımda kullanılmaları ekonomik değildir.ekonomik değildir.

Fakat hormonlarla aynı grupta yer alan ve endüstrice Fakat hormonlarla aynı grupta yer alan ve endüstrice üretilen ‘sentetik büyüme düzenleyicileri’ tarımda üretilen ‘sentetik büyüme düzenleyicileri’ tarımda kullanılmaktadır. kullanılmaktadır.

HORMONLU BESİNLER NASIL HORMONLU BESİNLER NASIL ANLAŞILIR?ANLAŞILIR?

Hormon takviyesi, özellikle sezonu dışında Hormon takviyesi, özellikle sezonu dışında yetiştirilen ürünlerde çok fazla uygulanıyor. yetiştirilen ürünlerde çok fazla uygulanıyor.

Bu nedenle, artık her mevsim her şeyi Bu nedenle, artık her mevsim her şeyi bulabiliyor olsak da, meyve ve sebzeleri normal bulabiliyor olsak da, meyve ve sebzeleri normal zamanlarında tüketmeye çalışmalıyız.zamanlarında tüketmeye çalışmalıyız.

Ayrıca meyve ve sebzeler bazı alışılmayan Ayrıca meyve ve sebzeler bazı alışılmayan özellikleriyle de size hormon kullanılıp özellikleriyle de size hormon kullanılıp kullanılmadığını belli ederler: kullanılmadığını belli ederler:

Domates çekirdeksiz, içi çok sulu ve boş Domates çekirdeksiz, içi çok sulu ve boş Kabağın şekli bozuk ve çekirdeksiz Kabağın şekli bozuk ve çekirdeksiz Patlıcanın içi süngerimsi ve çekirdeksizPatlıcanın içi süngerimsi ve çekirdeksiz Biber aşırı büyük ve etli, çekirdek evi boş, Biber aşırı büyük ve etli, çekirdek evi boş, etli kısmı sert etli kısmı sert

Patates şekilsiz ve yumruları yapışık, içi kara, Patates şekilsiz ve yumruları yapışık, içi kara, Karpuzun çekirdek yerleri boş, ise bu ürünler Karpuzun çekirdek yerleri boş, ise bu ürünler hormonlu demektir.hormonlu demektir.

GDO VE GIDA ZİNCİRİGDO VE GIDA ZİNCİRİ Hayvansal ve bitkisel besin zincirinde, Hayvansal ve bitkisel besin zincirinde, her aşama bir diğerini etkiler.her aşama bir diğerini etkiler.

Doğal olmayan değişme ve katkılar, Doğal olmayan değişme ve katkılar, besin zinciri yoluyla insanlara ulaşır.besin zinciri yoluyla insanlara ulaşır.

Kamu kuruluşları, gıda güvenliği ve Kamu kuruluşları, gıda güvenliği ve tüketiciye karşı sorumluluk taşır.tüketiciye karşı sorumluluk taşır.

Gıda zinciri son halkasında tüketiciye Gıda zinciri son halkasında tüketiciye bildirim ve aydınlatma vardır.bildirim ve aydınlatma vardır.(Etiketleme)(Etiketleme)

““Etik değer bilinci” tüm gıda üretim/ Etik değer bilinci” tüm gıda üretim/ tüketim aşamaları için geçerlidirtüketim aşamaları için geçerlidir..

ETİK HAKLAR VE ARÇLARETİK HAKLAR VE ARÇLAR Sağlıklı ve nitelikli beslenme Sağlıklı ve nitelikli beslenme “Yaşam hakkı” kadar doğaldır.“Yaşam hakkı” kadar doğaldır.

Gıda üretimi ve tüketiminin Gıda üretimi ve tüketiminin kendine özgü etik değerleri kendine özgü etik değerleri vardır.vardır.

Gıda etiği evrenseldir.Gıda etiği evrenseldir. Kamu kuruluşları, üretici ve Kamu kuruluşları, üretici ve tüketicinin karşılıklı tüketicinin karşılıklı sorumluluk taşırlar.sorumluluk taşırlar.

Bu kurallar çoğu zaman Bu kurallar çoğu zaman bilinmez. Bilinse de uygulanmaz.bilinmez. Bilinse de uygulanmaz.

GIDA ETİK DEĞERLERİGIDA ETİK DEĞERLERİ Gıda etiği, somut ahlak değer ve Gıda etiği, somut ahlak değer ve davranışlar bütünüdür.davranışlar bütünüdür.

Sözleşmelerle sağlanan ve meslek Sözleşmelerle sağlanan ve meslek kuruluşlarınca benimsenen ilkeler, kuruluşlarınca benimsenen ilkeler, etik davranışları kişisel olmaktan etik davranışları kişisel olmaktan kurtararak kurumsal hale kurtararak kurumsal hale getirmiştir.getirmiştir.

Etik davranışların temelinde yine de Etik davranışların temelinde yine de insan ve toplum değerleri vardır.insan ve toplum değerleri vardır.

ETİK DEĞERLERİN YARALARIETİK DEĞERLERİN YARALARI Ahlak değerlerine göre düşünmeyi Ahlak değerlerine göre düşünmeyi ve davranmayı sağlar.ve davranmayı sağlar.

İnsanlar ve kurumlar arasında İnsanlar ve kurumlar arasında uyumlu çalışmayı sağlar.uyumlu çalışmayı sağlar.

Verimi arttırır, etkinlik ve Verimi arttırır, etkinlik ve saygınlık kazandırır.saygınlık kazandırır.

Doğruya ve güvenilir olana Doğruya ve güvenilir olana yönelimi arttırır.yönelimi arttırır.

Ahlaklı davranış baskısı yaratır.Ahlaklı davranış baskısı yaratır.

ETİK DEĞERLER VE İNSANETİK DEĞERLER VE İNSAN ““İnsan bilinci, özgür olarak koyduğu İnsan bilinci, özgür olarak koyduğu yasalara kendisini bağlaması gerekir” yasalara kendisini bağlaması gerekir” E.KantE.Kant

Bu yasalar, ait olduğunu varsaydığı, Bu yasalar, ait olduğunu varsaydığı, toplumsal, mesleki, kurumsal ve evrensel toplumsal, mesleki, kurumsal ve evrensel değerlerdir.değerlerdir.

““Etik değerler, toplumun bazı kesimleri Etik değerler, toplumun bazı kesimleri farklı anlaşılıyor veya uyguluyor farklı anlaşılıyor veya uyguluyor olabilir”.olabilir”.

Ancak, doğaldan uzaklaşmış, değiştirilmiş Ancak, doğaldan uzaklaşmış, değiştirilmiş ve hile katılmış gıdalar, herkesi etkiler.ve hile katılmış gıdalar, herkesi etkiler.

Bu işe alet olanlar ve çıkar sağlayanlar da Bu işe alet olanlar ve çıkar sağlayanlar da bunun dışında kalamaz.bunun dışında kalamaz.

ETİK DEĞERLERETİK DEĞERLER

““ETİK DAVRANIŞ VE DEĞERLER ETİK DAVRANIŞ VE DEĞERLER İNSAN OLMANIN BİR ERDEMİDİR”İNSAN OLMANIN BİR ERDEMİDİR”

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ ARAŞTIRMA HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ ARAŞTIRMA SONUÇLARISONUÇLARI

Piyasada satılan hazır gıda maddeleri ülkemizde Piyasada satılan hazır gıda maddeleri ülkemizde insan sağlığını ciddi biçimde etkileyecek derecede insan sağlığını ciddi biçimde etkileyecek derecede katkı maddeleri içermektedir. Ancak bu maddeler, katkı maddeleri içermektedir. Ancak bu maddeler, tüm çabalara rağmen medya aracılığı ile ilan tüm çabalara rağmen medya aracılığı ile ilan edilememektedir. edilememektedir.

Günümüzde gıda sektörü büyük bir tröst halini Günümüzde gıda sektörü büyük bir tröst halini almıştır. Örneğin hiçbir yayın organında Coca-almıştır. Örneğin hiçbir yayın organında Coca-Cola'nın zararlı olduğunu göremezsiniz. Cola'nın zararlı olduğunu göremezsiniz.

Ancak biz tüketiciler, aile fertlerimizi, Ancak biz tüketiciler, aile fertlerimizi, çevremizdeki arkadaşlarımızı, haberdar ederek çevremizdeki arkadaşlarımızı, haberdar ederek bilinçlendirebiliriz. bilinçlendirebiliriz.

Sizlere aşağıda sunduğumuz tablo alacağınız hazır Sizlere aşağıda sunduğumuz tablo alacağınız hazır gıda maddelerindeki katkılarla ilgili bilgi gıda maddelerindeki katkılarla ilgili bilgi vermektedir. vermektedir. Sağlığınız için: Lütfen her hangi bir gıda maddesi Sağlığınız için: Lütfen her hangi bir gıda maddesi satın almadan önce ambalajının üzerini dikkatlice satın almadan önce ambalajının üzerini dikkatlice okuyun.okuyun.

ETİKET OKUMA ALIŞKANLIĞIETİKET OKUMA ALIŞKANLIĞI Son yıllarda kanser vakalarının neden Son yıllarda kanser vakalarının neden devamlı artış gösterdiğini hiç devamlı artış gösterdiğini hiç düşündünüz mü? düşündünüz mü?

Siz çocuğunuzun kanserojen madde Siz çocuğunuzun kanserojen madde içeren gıda almasını ister misiniz? içeren gıda almasını ister misiniz?

Sizlere aşağıda sunduğumuz tablo Sizlere aşağıda sunduğumuz tablo alacağınız hazır gıda maddelerindeki alacağınız hazır gıda maddelerindeki katkılarla ilgili bilgi vermektedir. katkılarla ilgili bilgi vermektedir.

Sağlığınız için: Lütfen her hangi bir Sağlığınız için: Lütfen her hangi bir gıda maddesi satın almadan önce gıda maddesi satın almadan önce ambalajının üzerini dikkatlice okuyunambalajının üzerini dikkatlice okuyun

ZARARSIZ KATKILARZARARSIZ KATKILAR E-Etiketine DikkatE-Etiketine Dikkat E100, 103, 104, 105, 111, 121, 122, E100, 103, 104, 105, 111, 121, 122, 126,130, 132, 140,151, 152, 160, 161, 126,130, 132, 140,151, 152, 160, 161, 162, 163, 170, 174, 175, 180, 181, 200, 162, 163, 170, 174, 175, 180, 181, 200, 201, 202, 203, 236, 237, 238, 260, 261, 201, 202, 203, 236, 237, 238, 260, 261, 262, 263, 270, 280, 281, 282, 290, 300, 262, 263, 270, 280, 281, 282, 290, 300, 301, 303, 304, 305, 306, 307, 308, 309, 301, 303, 304, 305, 306, 307, 308, 309, 322, 325, 326, 327, 331, 332, 333, 334, 322, 325, 326, 327, 331, 332, 333, 334, 336, 337, 382, 400, 401, 402, 403 336, 337, 382, 400, 401, 402, 403 404,405, 406, 408, 410, 411, 420, 421, 404,405, 406, 408, 410, 411, 420, 421, 422, 440, 471, 472, 473, 474, 475,480 422, 440, 471, 472, 473, 474, 475,480

ŞÜPHELI KATKILARŞÜPHELI KATKILAR E125, 141, 150, 153, 171, 172, E125, 141, 150, 153, 171, 172, 173, 240, 241, 477, 605173, 240, 241, 477, 605

E220,221,222,223,224, 338, 339, E220,221,222,223,224, 338, 339, 340, 341, 460, 461, 466, 407 (MIDE 340, 341, 460, 461, 466, 407 (MIDE VE BAĞIRSAK HASTALIKLARI) VE BAĞIRSAK HASTALIKLARI)

E200 (VUCUTTAKI VITAMIN B12 YI YOK E200 (VUCUTTAKI VITAMIN B12 YI YOK EDIYOR) E250,251, 320, 321 (KALP EDIYOR) E250,251, 320, 321 (KALP HASTALIKLARI, DAMAR SERTLIKLER VE HASTALIKLARI, DAMAR SERTLIKLER VE TIKANIKLIKLARI) TIKANIKLIKLARI)

BU KATKILARA DİKKATBU KATKILARA DİKKATTEHLIKELI KATKILARTEHLIKELI KATKILAR E102, 120, E311, 312 (NÖROLOJIK HASTALIKLAR)E102, 120, E311, 312 (NÖROLOJIK HASTALIKLAR)KANSEROJEN KATKILARKANSEROJEN KATKILAR E102, 110, 123, 124, 131, 142, 210, 211, E102, 110, 123, 124, 131, 142, 210, 211, 213, 214, 215,216, 217 213, 214, 215,216, 217

(ÖRNEĞIN; E211-SODYUMBENZOATKETÇAPLARDA (ÖRNEĞIN; E211-SODYUMBENZOATKETÇAPLARDA BULUNMAKTADIR.BULUNMAKTADIR.

123,110 ABD, INGILTERE, FRANSA, ALMANYA, 123,110 ABD, INGILTERE, FRANSA, ALMANYA, RUSYA,JAPONYA VE DAHA BIRÇOK ÜLKEDE RUSYA,JAPONYA VE DAHA BIRÇOK ÜLKEDE YASAKLANMIŞTIR. FAKAT ÜLKEMIZDE RENKLI DRAJE YASAKLANMIŞTIR. FAKAT ÜLKEMIZDE RENKLI DRAJE ÇIKOLATALARDA VE KAYMAKLI BISKÜVILERDE ÇIKOLATALARDA VE KAYMAKLI BISKÜVILERDE KULLANILMAKTADIR. KULLANILMAKTADIR.

EN TEHLIKELI KANSEROJEN KATKI:EN TEHLIKELI KANSEROJEN KATKI: E330 (NE YAZIKKI BIRÇOK HAZIR GIDADA E330 (NE YAZIKKI BIRÇOK HAZIR GIDADA KULLANILMAKTADIR.) KULLANILMAKTADIR.)

BAZI HAZIR GIDALARDA TESBIT EDILEN KATKI BAZI HAZIR GIDALARDA TESBIT EDILEN KATKI MADDELERI MADDELERI

E330– ÜLKER LÜKS GOFRET, MEYSU (ÖZELLIKLE E330– ÜLKER LÜKS GOFRET, MEYSU (ÖZELLIKLE KAYISI), KNOR DOMATES ÇORBA, TÜM TENEKE KONSERVE KAYISI), KNOR DOMATES ÇORBA, TÜM TENEKE KONSERVE VE TURŞULAR, 7UP, SCHWEPPES (TÜM ÜRÜNLERI), VE TURŞULAR, 7UP, SCHWEPPES (TÜM ÜRÜNLERI), JELIBON, TAMEK YAPRAK SARMA, PIYALE HAZIR ÇORBA, JELIBON, TAMEK YAPRAK SARMA, PIYALE HAZIR ÇORBA, OLIPS, OLIPS,

E250 - TÜM SALAMLARDA E250 - TÜM SALAMLARDA E300 - FANTA PORTAKAL, CINOMELE300 - FANTA PORTAKAL, CINOMEL E320-ETI PUFY, KNORR IŞKEMBE ÇORBA E320-ETI PUFY, KNORR IŞKEMBE ÇORBA E223-ÜLKER HAYLAYF, ALBENIE223-ÜLKER HAYLAYF, ALBENI

E322 - ÜLKER ÇOKOKREM E322 - ÜLKER ÇOKOKREM Kaynak: Doç .Dr. Mustafa TÜRKMEN, Hacettepe Kaynak: Doç .Dr. Mustafa TÜRKMEN, Hacettepe Üniv.Üniv.