Ege Bölgesi'nde Turizm

EGE BÖLGESİ’NDE TURİZM

Doğan ACAR

Eyyüp CULA

Murat ÖZBEK

Balıkesir-2013

Ege Bölgesi’nde Turizm

2


3

İÇİNDEKİLER

Sayfa

GİRİŞ……….……………………………………...................................... 1

EGE BÖLGESİ’NİN TÜRKİYE İÇİNDEKİ KONUMU .……………….. 1

EGE BÖLGESİ’NİN TURİZM POTANSİYELİ ………………………..... 2

EGE BÖLGESİ’NDE GERÇEKLEŞTİRİLEN TURİZM TÜRLERİ ........ 2

1. Kıyı Turizmi ………………………………………………….. 2

2. Kültür Turizmi ………………………………………………. 4

3. Ekolojik Turizm ……………………………………………… 5

4. Sağlık Turizmi ……………………………………………….. 7

5. Savaş Turizmi ………………………………………………... 8

6. Alternatif Turizm ……….……………………………………. 9

6.a. Agro Turizm ……….………………………………………….. 9

6.b. Kruvaziyer Turizm ……………..……..……………………… 10

RAKAMLARLA EGE BÖLGESİ’NDE TURİZM ……………….……….... 10

1. Gelen Yabancı Turist Sayısı ……………………………………... 10

2. Ege Bölgesi’nin Turizm Geliri ………………………………….... 11

3. Bölgeye Gelen Yabancı Turist Profili ………………………….... 12

3.a. Milliyetine Göre Yabancı Turist Profili ………………………….. 12

3.b. Geliş Nedenlerine Göre Yabancı Turist Profili …………………. 13

3.c. Gelen Yabancı Turistlerin Eğitim Durumuna Göre Profili …….. 13

3.d. Gelen Yabancı Turistlerin Mesleki Durumuna Göre Profili …… 14

4. Ege Bölgesi’ne Gelen Yerli Turist Sayısı …………………………… 15

4.a. Geliş Nedenlerine Göre Yerli Turist Profili ……………………… 15

5. Ege Bölgesi'ndeki Tesis Türleri ve Tesis Sayıları ………………….. 16

EGE BÖLGESİ’NİN TURİZM ALT YAPISI …………………………........... 17

1. Ulaşım ……………………………………………………………….. 17

2. Ege Bölgesindeki Seyahat Acenteleri ve Rehberlik Hizmetleri …. 18

2.a. Seyahat Acenteleri ………………………………………………….. 18

2.b. Ege Bölgesi’ndeki Turistik Rehberlik Hizmetleri ve Rehber Sayısı 19

EGE BÖLGESİ’NDE TURİZMİN GELİŞTİRİLMESİNE YÖNELİK

FAALİYETLER …………………………………………………………………… 20

1. Reklam ve Organizasyonlar …………………………………………. 20

2. Bölge Turizmini Geliştirmeye Yönelik Projeler …………………… 20

2.a. İzmir Bölge Planı …………………………………………………….. 21

2.b. EGERAY ……………………………………………………………... 21

2.c. Efes Antik Liman Projesi ……………………………………………. 22

2.d. EXPO 2020 İzmir ……………………………………………………. 23

SONUÇ VE ÖNERİLER……………………………………………………… 23


4

ŞEKİLLER LİSTESİ

SAYFA

Şekil 1: Bölge İlleri 1

Şekil 2: Bölgede kıyı turizminin ön planda olduğu yerler 3

Şekil 3: Bölgedeki başlıca ören yerleri 4

Şekil 4: Türkiye’deki fay ve volkanlar haritası 7

Şekil 5: Türkiye jeotermal kaynaklar ve uygulama haritası 8

Şekil 6: 2007-2012 arası bölgeye gelen yabancı turist sayısı 11

Şekil 7: Ulaşım Haritası 18

Şekil 8: Cumhurbaşkanlığı bisiklet turu güzergâhları 20

Şekil 9: EGERAY Projesi 22

Şekil 10: Efes Antik Liman Projesi 22


5

TABLOLAR LİSTESİ

SAYFA

Tablo 1:Bölgedeki sinema salon ve koltuk sayısı 5

Tablo 2: Bölgedeki Milli Parklar 6

Tablo 3: Bölgedeki Tabiat Koruma Alanları 6

Tablo 4: Bölgeye gelen yabancı turist sayısı 10

Tablo 5: 2012 yılına göre bölgedeki illerin turizm geliri 11

Tablo 6: Bölgeye gelen yabancı turistlerin milletlerine göre profili 12

Tablo 7: Yabancı turistlerin bölgeye geliş nedenlerine göre profili 13

Tablo 8: Bölgeye gelen yabancı turistlerin eğitim durumlarına göre profili 14

Tablo 9: Bölgeye gelen yabancı turistlerin mesleki duruma göre profili 14

Tablo 10: Bölgeye gelen yerli turist sayısı 15

Tablo 11: Geliş nedenlerine göre yerli turist profili 16

Tablo 12: Bölgedeki tesis, oda ve yatak sayıları 16

Tablo 13: Bölgedeki rehber sayıları 19


6

GİRİŞ

Ege Bölgesi Türkiye’nin batısında yer alıp ismini batısındaki Ege Denizi’nden almaktadır. Ege Bölgesi

jeolojik, jeomorfolojik, klimatik, flora ve fauna yönünden zengin olup tarih boyunca birçok medeniyete

ev sahipliği yapmıştır. Tüm bu sebeplerle bölge turistik bakımından oldukça çekici olmaktadır ve büyük

bir turistik potansiyele sahiptir.

Amacımız ise tüm bu kaynak değerlerini belirtmek ve bu değerlere yol açan nedenleri açıklamaktır.

Bunun yanında mevcut turizm potansiyelinin bölgenin nasıl değerlendirdiğini ve bölge içerisinde

gerçekleşen başlıca turizm çeşitlerini belirtmektedir. Bunlara ilaveten turizm alt yapısının genel durumu

üzerinde durulacaktır. Bir başka hususta ise turizmin gelişmesine yönelik yerel ve ulusal projeler nelerdir

ve etkileri paylaşılacaktır. Son olarak turizmin gelişmesine yönelik öneriler ve eleştireler üzerinde

durulacaktır.

EGE BÖLGESİ’NİN TÜRKİYE İÇİNDEKİ KONUMU

Ege Bölgesi Türkiye’nin batısında yer alıp ismini batısındaki Ege Denizi’nden almaktadır. Ege Bölgesi

85000 km2 dolayındaki yüzölçümüyle Türkiye topraklarının yaklaşık %11’ni kapsar. Bölge sınırları ise

kuzeyde kabaca Bababurun’dan başlayarak tüm kıyılar boyunca güney sınırı olan Dalaman çayı ile

sonlanmaktadır. Bölgenin batı sınırı yine Çanakkale’ye bağlı Bababurun olup doğu sınırı

Afyonkarahisar’daki Emir ve Türkmen dağı ile son bulur. (Atalay,2011)

Şekil 1: Ege Bölgesi illeri


7

EGE BÖLGESİ’NİN TURİZM POTANSİYELİ

Ege Bölgesi sahip olduğu doğal ve beşeri zenginliklerle oldukça büyük bir potansiyel arz etmektedir.

Başta dağların kıyıya dik uzanması sonucu uzun kıyı şeridi kıyı turizmin ülke geneline göre gelişmesini

sağlamıştır. Buna ilaveten uzun süren yaz mevsimi olumlu bir etki yapmaktadır. Jeolojik bakımından da

bir takım avantajlar mevcuttur. Örneğin şist, kuvarsit gibi metamorfik kayaçların bolluğu dalga

aşındırması sonucu kaliteli plajlarının oluşmasını sağlamış kıyı turizmin gelişmesine ayrıca katkıda

bulunmuştur.

Ege Bölgesi binlerce yıldır birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Özellikle verimli tarım arazileri ve

uygun iklim koşulları kıyı şeridinde bulunan birçok koy ve körfez hem kıyı medeniyetlerinin hem de kara

içi medeniyetlerinin gelişmesine olanak sağlamıştır. Her bir medeniyet geride ihtişamlı şehirler ve eserler

bırakmış olup günümüze kadar ulaşan bu eserler oldukça fazla yerli ve yabancı turist çekmektedir.

Ege Bölgesi’nin bir başka turistik çekiciliğini fay doğrultusunda uzanan sıcak su kaynakları

sağlamaktadır. Sıcak su kaynakları özellikle iç turizm için önemli bir çekicilik yaratmaktadır.

Ege Bölgesi doğal zenginlikler bakımından daha öncede belirtildiği üzere oldukça zengindir. Bu

zenginliği korumak için ve önemli ekolojik turistik destinasyonlar oluşturmak için birçok milli park ve

doğa koruma alanı ilan edilmiştir. Bu alanlar her yıl binlerce yerli ve yabancı turist tarafından ziyaret

edilmektedir.

Ege Bölgesi kurtuluş savaşında büyük savaşlarının yapıldığı alanların neredeyse tamamını içinde

barındırır. Özellikle bölgenin iç kısımlarında önemli savaş alanları bulunmaktadır. Yine her yıl binlerce

yerli turist tarafından milli park ilan edilmiş bu alanlar ziyaret edilmektedir.

Gerçekleştirilen bu turizm faaliyetlerine ek olarak birçok alternatif turizm faaliyetinde de

bulunulabilecek potansiyele sahiptir. Özellikle horst graben sistemi yamaç paraşütü gelişimine neden

olurken, tarımsal faaliyetlerinin yoğunluğu ise agro turizm ile değerlendirilmeye başlanmıştır. Yine

zengin doğal güzellikler traking, rafting gibi turizm türlerinin gelişmesine büyük olanak sağlar. Bunun

yanında yaban hayatının zengin oluşu ornitoloji, avcılık gibi turizm faaliyetlerinin yapılmasına imkân

verir.

EGE BÖLGESİ’NDE GERÇEKLEŞTİRİLEN TURİZM TÜRLERİ

Bölgede gerçekleştirilen turizm türlerinin başlıcaları şunlardır: Kıyı, kültür, doğa(ekolojik),

sağlık(termal), savaş, ve gerçekleştirilen birtakım alternatif turizm türleri.

1. Kıyı Turizmi

Yüzölçümü 196.000 Km2 olan Ege Denizi’nin göze çarpan özellikleri, kıyılarının çok girintili

çıkıntılı olması, üzerinde çok sayıda adalar bulunması ve beş büyük körfezin yer almasıdır. Bu

körfezler, kuzeyden itibaren Edremit, İzmir, Kuşadası, Güllük ve Gökova körfezleridir. Ege denizi de

hemen hemen Akdeniz kadar tuzlu bir denizdir. Tuzluluk oranı %o 38'dir; bu miktar güneye doğru

artar ve %o 39'a ulaşır. Buna karşılık kuzey kesiminde azalır: Çanakkale Boğazı ağzında %o 33 ' dür.


8

Ege Denizi’nde deniz suyu sıcaklıkları Mayıs ayından itibaren yükselmeye başlar; ancak bu ayda henüz

20 °C' yi bulmamıştır. Örneğin, Dikili'de 18,6°C, Kuşadası'nda 19,1 °C, Marmaris'te 18,4 °C' dır.

Haziran ayında ise, 20 °C' yi aşar ve artık denize girme mevsimi de gelmiştir. Kuşadası'nda 22,6°,

Bodrum'da 21,7 °C ve Marmaris'te 22,1 °C' dır. Temmuz ve Ağustos aylarında daha da artar: Bodrum

23,9 °C, Marmaris 26,0 °C' dır. Eylül ayında bu sıcaklıklar biraz azalmakla beraber devam eder; Ekim ayı

sıcaklıkları ise gene 20 °C' nin üstündedir. Böylece Ege Bölgesi'nde Haziran'dan Eylül ayına kadar, yani

dört ay denize girme olanağı vardır. Fakat, Ekim ayında da havaların uygun gittiği günlerde denize

girilebilir. Bu ayı da katacak olursak, demek oluyor ki Ege Bölgesi'nde dört, hatta beş ay denizden

yararlanılabilir.

Ek olarak jeolojik bakımdan da kıyı turizmi için avantajlar mevcuttur. Bölgede metamorfik kayaçların

fazlalığı plajların oldukça kaliteli olmasını sağlamıştır. Tutturulmamış ince, orta ve kaba silis taneleri ile

kireçtaşı, kuvartz, serpantin çakıllarından oluşan plaj kumu ve çakılı grabenin kuzey ve güney kıyıları

boyunca bir şerit halinde izlenir. Örneğin Çeşme-Altınkum Didim-Altınkum gibi plajlar bu

özeliktedir.(Türkmenoğlu, Tuna, 2003)

Bölgenin belli başlı plaj ve denizden yararlanma sahaları, İzmir çevresinde Urla, Çeşme, Dikili,

Gümüldür, Foça; Aydın'ın tam anlamı ile turizm merkezi sayılan Kuşadası ve Didim; Muğla'nın Bodrum,

Marmaris, Fethiye, Datça, Gökova, Köyceğiz'dir.(Köksal,1988)

Şekil 2: Bölgede kıyı turizminin ön planda olduğu yerler.( Kaynak: http://www.bilgimnette.com)

Bölgede turizm potansiyeli yüksek olan bazı kıyılarda ön plana çıkan bir diğer özellik ise mavi

bayrak statüsünde olmalarıdır. Mavi bayrak; plaj ve marinalara verilen uluslararası bir çevre ödülüdür.

Bu ödül; Deniz suyunun temizliğini, çevre yönetimine önem verildiğini, çevre bilincinin oluşturulmasına

yönelik etkinliklerin yapıldığını, plaj veya marinayı kullananların ihtiyaçlarına cevap verecek donanım ve

güveliğini garanti etmektedir. Bu nedenle bir marka veya “Eko-Label” özelliğini taşımaktadır. Bölge’de

ki mavi bayraklı plajlardan Muğla’da 76, İzmir’de 32, Aydın’da 22, Balıkesir’de 13 adet bulunmaktadır.

Bölgedeki mavi bayraklı plajların Türkiye oranı % 41’dir

http://www.bilgimnette.com/


9

2. Kültür Turizmi

Ege Bölgesi binlerce yıllık kültür ve medeniyet birikimiyle kültür ve tarih turizmi açısından çok

önemli bir turistik çekiciliğe sahiptir. Ege Bölgesi, gerek sahip olduğu verimli tarım arazileri

gerekse de önemli ticaret yollarının üzerinde bulunması birçok antik şehrin egede kurulmasını

sağlamıştır. Ayrıca ilk çağlardaki deniz ticaretinin ege denizi merkezli olması başta kıyılarda

kurulmuş olan büyük antik şehirlerin başlıca sebebi olmuştur.

Ege Bölgesi’nin tarihine baktığımızda dünyaya iz bırakmış köklü uygarlıkların birçok eseriyle

karşılaşmaktayız. Ege Bölgesi’ndeki tarih ve kültür mirasına baktığımızda başta yunan

uygarlıkları olan Lidya, İyon, Efes, Bergama Krallığı, Troya ait birçok eser bulunmakla birlikte

Roma dönemine ait de birçok eserde başta hamamlar olmak üzere yine ege bölgesinde oldukça

fazladır. Yine Bizans dönemine ait birçok eser bulunmaktadır.

Şekil 3: Bölgedeki başlıca ören yerleri.

Daha sonra Anadolu'ya gelen Türkler egenin tarihi mirasına zenginlik katmıştır. Özellikle Ege

Bölgesi’nin birçok şehrinde Selçuklu ve ilk Türk beyliklerine ait birçok eseri bugün hala

görmekteyiz. Osmanlıya baktığımızda ise Ege bölgesi’nin ayrı bir önemi olduğu anlaşılmaktadır.

Örnek vermek gerekirse; Manisa ili birçok Osmanlı eseri barındırmaktadır bunun sebebi ise

Osmanlı’nın şehzade yetiştirme merkezini Manisa olarak belirlemesidir. Yine 17. yy'dan itibaren

İzmir ve çevresi birçok Osmanlı eseriyle donatılmıştır.

Egenin turist çeken belli başlı antik kentleri ve sit alanlarından bahsetmek gerekirse, Efes, Milet,

Kralkaya Mezarlıkları, Meryemana Kilisesi, Bergama Antik Şehri, Apollon Tapınağı, Sard

Harabeleri her yıl binlerce turist tarafından ziyaret edilmektedir. Örneğin, Efes 2012'nin ilk

çeyreğinde 307.778 kişi tarafından ziyaret edilmiştir.

Bir başka kültür öğesi olan geleneksel yaşam tarzının unsurları olan evler ve kıyafetler yerli ve

yabancı turistler tarafından ilgi görmektedir. Örnek olarak Kula evleri, Şirince köyü gibi

geleneksel mimari barındıran bu alanlar yine turistik çekicilik açısından önde gelen


10

merkezlerdendir. Bunlarla ilgili farklı zamanlarda egenin birçok yerinde ulusal ve uluslararası

festival düzenlenmektedir.

Bir başka turistik çekicilik sağlayan unsurda müze ve ören yerleridir. Müzeler ve ören yerleri

hem turistik hem de rekreasyonel olarak sürekli rağbet gören alanlardır. Örneğin, Aydın’daki

müze ve ören yerlerini 2012 yılında 519.549 kişi ziyaret etmiştir.

Tiyatrolar da özellikle iç turizmde önemli bir unsurdur. Ege Bölgesi’nde 94 adet tiyatro

bulunaktadır. Bölgenin en büyük kenti İzmir’de 57 adet tiyatro bulunmakta ve bu tiyatrolar

424.273 kişi tarafından ziyaret edilmektedir, buda tiyatronun rekreasyonel önemi göstermektedir.

Sinemalar ise rekreatif faaliyetlerde öncü durumdadır. Ege Bölgesi’ndeki sinema salon sayısı

Türkiye'nin %18'ini oluşturmaktadır. Koltuk sayısı ise %13 üne denk gelmektedir.

Tablo 1:Bölgedeki sinema salon ve koltuk sayısı(2010)

Kaynak: TUİK’ ten derlenmiştir.

3. Ekolojik Turizm

Daha öncede değinildiği üzere ege birçok doğal güzelliğe ev sahipliği yapmaktadır. Ege

Bölgesi’nin doğal güzelliklerinden bahsetmek için öncelikle bölgenin doğal coğrafi yapısından

bahsetmekte yarar vardır.

Ege Bölgesi kıyısı doğusuna göre daha düşük bir rakıma sahiptir. Bölgenin kıyı bölümünün

jeolojik olarak faylarla parçalanması sonucu horst-graben sistemi oluşmuş ve coğrafi manzaraya

ovalar ve sarp dağlar olarak yansımıştır. Diğer yandan bu horst kütlelerinin Ege Denizi’ne dik

uzanması ve bu horst kütlelerinin metamorfik kayaçlardan oluşması hem kıyı şeridinin uzamasına

hem de plaj kumullarının en ideal şekilde olmasına olanak vermiştir. Diğer yandan bölgede 2000

metreyi geçen dağların kayak sporuna uygun olmasını sağlamıştır. Ayrıca yükseltisi fazla olan bu

dağlar biyolojik çeşitlilik bakımdan zenginlik arz etmektedir. Ege Bölgesi’ni diğer bölgelerden

İL

Sinema Salon Sayısı

Koltuk Sayısı

İzmir 110 17746

Muğla 32 3090

Denizli 26 3506

Aydın 24 3393

Manisa 22 3295

Afyon 21 1887

Kütahya 10 1129

Uşak 7 619

Toplam 252 34 665


11

ayıran bir başka özellikte kıta sahanlığının geniş olmasıdır. Kıta sahanlığının geniş olması deniz

üzerinde yapılabilecek sporlara uygun alan yaratmaktadır.

Ege Bölgesi’nin jeolojik yapısının genellikle kireç taşlarından oluşması karstik oluşumlara neden

olmuştur. Akarsuların karstik araziler üzerinde yapmış olduğu aşınımlar sonucu pek çok karstik

şekil oluşmuştur. Mağaralar, kanyonlar, derin akarsu vadileri bunların başında gelmektedir.

Pamukkale travertenleri yine bir karstik biriktirme şekli olup bölgenin en önemli doğal

güzellikleri arasında yer almakta ve Denizli ilinin marka değeridir.

Tüm bu güzellikler sonucu 2873 sayılı ''Doğa Koruma'' yasası gereğince birçok alan koruma

statüsüne kavuşmuştur. Bu koruma statülerinin başında milli parklar gelmektedir.

Tablo 2: Bölgedeki Milli Parklar

İL Milli Park

Manisa Spil Dağı Milli Parkı

Denizli Honaz Dağı Milli parkı

Muğla Marmaris Milli Parkı

Muğla Saklıkent Milli Parkı

Afyon Başkomutan Tarihi Milli Parkı

Aydın Dilek Yarımadası Milli Parkı

Balıkesir Kazdağı Milli Parkı

Kaynak: Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü

Milli parklar ulusal ve uluslararası kaynak değerlerine sahip alanlardır. Şehirlerin gürültülü ve

kirli ortamından uzaklaşmak için insanlar doğal alanları yoğun bir şekilde ziyaret etmekte ya da

konaklamaktadır. Bu sebeple korunan alanlar her yıl binlerce yerli ve yabancı turist tarafından

ziyaret edilmektedir. Bir diğer ekolojik alan sınıflandırması da tabiat koruma alanlarıdır. Bölgede

5 adet tabiatı koruma alanı bulunmaktadır.

Tablo 3: Bölgedeki Tabiat Koruma Alanları

İL Tabiat Koruma Alanı

Kütahya Vakıfçamlığı Tabiat Koruma Alanı

Kütahya Domaniç Tabiat Koruma Alanı

Muğla Sırtlan Dağı- Halep Çamı Tabiat Koruma Alanı

Muğla Kartal Gölü Tabiat Koruma Alanı

Afyon Dandindere Tabiat Koruma Alanı

Kaynak: Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü


12

Bunların dışında bölgede 19 adet tabiat anıtı, 11 adet yaban hayatı geliştirme sahası, 29 adet de

tabiat parkı bulunmaktadır. Bölgenin marka değerindeki doğal güzelliği olan Pamukkale dünyada

eşine az rastlanan bir doğal güzelliktir. Öyle ki Pamukkale travertenlerine 2012 yılının ilk 8

ayında 1 milyonu aşkın turist ziyaret etmiştir.

Pamukkale'nin yanı sıra Muğla Ölüdeniz de önemli bir destinasyon alanıdır. Ölü deniz; bir

koyun kıyı oku tarafından kısmen kapatılması sonucu oluşmuştur. Özellikle mavi yolculuklarda ve

yaz turizminde önemli bir yere sahip olan Ölüdeniz önemli bir turistik çekiciliğe sahiptir.

Son yıllarda ekolojik turizmde ''Yeşil Yıldız'' sertifikasının önemi artmaktadır. Yeşil Yıldız;

Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın başlattığı “Çevreye Duyarlı Konaklama Tesisleri” projesi

kapsamında Bakanlık belgeli konaklama tesislerine, belirlenen kriterlere uymaları koşuluyla

verilen mevcut Turizm İşletmesi Belgelerindeki yıldızların yeşil olarak gösterildiği ve

plaketlerinin üzerinde çevreye duyarlı tesis ibaresinin yazıldığı bir çevre etiketi uygulamasıdır.

Türkiye’de 24 adet ‘’yeşil yıldız’’a sahip işletme bulunurken bunlardan 2 tanesi Ege Bölgesinde

bulunmaktadır.

4.Sağlık(Termal) Turizmi

Sağlık turizmi binlerce yıllık bir geçmişe sahip bir turizm türüdür. Antik çağlardan beri Ege

Bölgesi’nde sağlık turizmi yapılmaktadır. Sağlık turizmin öncü faaliyeti termal kaynaklardır.

Termal kaynaklar yer kabuğundan çıkan sıcak su kaynakları ve bu sular içerinde eriyik halde

bulunan mineralli sulara denir. Ege Bölgesi termal kaynaklar yönünden Türkiye'nin en zengin

bölgesidir.

Sıcak su kaynaklarının fazlalığının sebebi Ege Bölgesi’nin tektonik bakımından oldukça

çeşitlilik göstermesidir. Binlerce yıllık tektonizma hareketleri sonucu bölgede pek çok fay

mevcuttur. Bu fay alanlarından yüzeye yükselen sıcak sular geçtiği kayaçların içerisinden

bünyelerine aldığı mineraller yüzünden şifalı kabul edilmektedir.

Şekil 4: Türkiye’deki fay ve volkanlar haritası(Kaynak: MTA)


13

Sıcak su kaynakları için bir başka kriter ise suyun sıcaklığıdır çünkü suyun sıcaklığı suyun bünyesine

mineral bulundurması için önemlidir. Suyun sıcaklığı artıkça içerisindeki mineral miktarı da artmaktadır.

Şekil 5: Türkiye jeotermal kaynaklar ve uygulama haritası. (Kaynak: MTA)

Termal tesislerin dağılışına baktığımızda özellikle Afyon'da büyük bir potansiyel bulunmaktadır. Bunun

dışında Ege Bölgesi’nin depresyonların da birçok sıcak su kaynağı ve tesis bulunmaktadır.

Termal turizm genel olarak iç turizme hitap etmekle birlikte yabancı turist açısından

değerlendirildiğinde 2012 yılında Ege Bölgesi’ne gelen yabancı turist sayısı 10.000'i bulmaktadır.

5. Savaş Turizmi

Savaşlar toplumların hayatı üzerinde çok yönlü etkiler yapmıştır. Turizm faaliyeti de savaşların çeşitli

etkileri altında kalmış, onlardan etkilenmiştir. Savaşların turizm faaliyetine bir katkısı da askeri

çekiciliklerin ortaya çıkmasıdır. Savaş alanları, kaleler, donanma limanları, askeri müzeler askeri

çekiciliklerin başında gelmektedir. Bu çekiciliklere bağlı olarak ortaya çıkan bir turizm çeşidi ise savaş

alanları turizmidir.(Aliağaoğlu, 2008)

Savaş turizmi dünyada çok yaygın olan bir turizm çeşididir. Devletler geçmişlerindeki, halka ve ülkeye

maal olmuş ülke için çok büyük öneme sahip olayları ve savaşları halkına anlatmak ya da tarihsel

kahramanlıkları milletine benimsetmek için savaş turizmine teşvik etmektedir. Savaş turizmi sırasında

savaşın gerçekleştiği alanlar turistlere gezdirilir savaşta kahramanlaşan insanlardan bahsedilir ve savaşın

koşulları insanlara anlatılır ya da canlandırılır. Her yıl savaşların yıl dönümlerinde bu alanlara insanlar

akın etmektedir bunda kamu ve sivil toplum kuruluşlarının da etkisi büyüktür.


14

Ege Bölgesi ise ülkemizin kurtuluş mücadelesinde çok önemli savaşlara sahne olmuştur. Milli

mücadelemizin batı cephesini oluşturan Ege Bölgesi birçok savaş alanına sahiptir. Hatta Afyon'da

bulunan Başkomutan Milli Parkı Türkiye'de bir ilk olup tarih ve savaş turizmi açısından en önemli yerdir.

Ege Bölgesi’nde savaş turizmin gerçekleştiği başlıca iller Kütahya Afyon ve Uşak illeridir. Bu illere

yapımı yeni biten Zafer Havalimanı etkisiyle gelen turist sayısının artacağı ve savaş turizme olan ilginin

artacağı tahmin edilmektedir.

6. Alternatif Turizm

Kitle turizmine yani insanların genellikle tercih ettikleri deniz, kum, güneş üçlüsüne alternatif olarak

geliştirilen turizm çeşitlerine verilen isimdir. Alternatif turizmin asıl amacı genellikle yerel halk

tarafından geliştirilen, henüz bozulmamış doğa parçalarında manzara seyri, bölgenin sosyal ve kültürel

değerlerini tanıma, doğayla uyumlu olabilecek spor faaliyetlerinde bulunma, yaban hayatına seyahat

olarak tanımlanabilir. Son on yıldır gelişmekte olan ülkelerde hızla yayılan alternatif turizm, kitle

turizmine doğrudan zıt özelliklere sahip olan, yerel olarak kontrol edilen ve yerel mimariye uyan bir

turizm çeşididir (Bulut 2006).

Alternatif turizm açısından değerlendirildiğinde Ege Bölgesi sahip olduğu insan kaynağı ile bu alanda

gelecek vaat etmektedir. Örnek vermek gerekirse İzmir'in Selçuk ilçesinde bulunan Şirince Köyü kırsal

turizm açısından mükemmel bir örnektir. Şirince köyü eski bir Rum köyü olup yerel mimari ve yaşam

tarzını bozulmamış şekilde muhafaza etmiştir. Sahip olduğu kaynak değerleriyle Şirince turistler

açısından oldukça ilgi görmektedir.

Yine bir başka alternatif turizm çeşidi olan yamaç paraşütü açısından değerlendirildiğinde yamaç

paraşütüne uygun alanların Ege Bölgesi’nde fazla olduğunu görürüz bunda bölgenin jeomorfolojik

yapısının da etkisi büyüktür. Özellikle Fethiye-Babadağ, Spil Dağı ya da Bozdağ gibi alanlar yamaç

paraşütünün yoğun olarak yapıldığı alanlardır.

Kanyon yürüyüşleri ve rafting gibi akarsu ile bağlantılı sporlarda son yıllarda popülaritesini artırmıştır.

Ege Bölgesi’nde bulunan kanyonlarda özellikler Fethiye'deki Kelebekler Vadisi bu alanda öncüdür yine

Saklıkent Doğa Koruma Alanı’nda çeşitli su sporları yapılmaktadır.

Agro turizm ise dünya genelinde çok uzun bir geçmişi olmamakla birlikte yapılan bir alternatif turizm

çeşidi olup son yıllarda ülkemizde de uygulanmasına yönelik proje ve düşünceler bulunmaktadır. Agro

turizme ayrı bir başlık açılması uygun görülmüştür.

6.a. Agro Turizm

Kırsal alanda yaşayan insanlar tarafından verilen turizm hizmetine agro-turizm ya da Türkçe adıyla

tarım turizmi deniliyor. Başta Çal, Bekilli, Buldan, Fethiye, Ortaca, Marmaris, Milas, Köyceğiz,

Karacasu, Yenipazar vb. ilçelerin kırsal kesimlerinde, tarım potansiyelinin değerlendirilmesi, turistlerin

yöresel havayı soluyarak yerel hayatı yaşamalarını sağlayacak. Agro-turizm modelinin geliştirilmesine

yönelik yol düzenlemeleri, konaklama alanları vb. alanlarda altyapı geliştirilecektir.


15

Turizm şirketleri ve çiftçilerle işbirliği yapılarak ürünlerin olgunlaşma dönemlerinde turistlerin

bahçe/tarla ziyareti yaparak ürünü kendilerinin toplaması ve satın alması sağlanacaktır. (Uçar, Çeken,

2009)

6.b. Kruvaziyer Turizmi

Dünya genelinde oldukça yaygın olan bu turizm türü genellikle lüks büyük gemilerle turistik limanlara

demir atılıp ziyaret edilmesiyle gerçekleştirilir. Kruvaziyer turizm ülkemizde geliştiği en önemli merkez

Kuşadası'dır. Kuşadası ekonomisinin neredeyse bel kemiğini oluşturan bu turizm türü oldukça kısa sürede

gerçekleşmesine rağmen oldukça fazla gelir bırakmaktadır.

Kuşadası dışında Muğla kıyıları da kruvaziyer gemilerinin rotaları arasında önemli bir yere sahiptir.

Örnek vermek gerekirse Muğla'ya 2012 yılında kruvaziyerle gelen turist sayısı 104.157 kişidir. Buda

Muğla iline gelen toplam turist sayısının % 4,5'ine tekabül etmektedir.

Bunun dışında Ege Bölgesi’nde başka alanlara kaydırılmak istenen kruvaziyer turizmi İzmir limanına

uygulanması için proje oluşturulmuştur. Söz konusu proje gerekçeleştirildiğinde İzmir ekonomisi için

önemli bir katma değer oluşturulacaktır.

RAKAMLARLA EGE BÖLGESİ’NDE TURİZM

Ege Bölgesi’nin turizmi daha iyi anlamak için istatistikî rakamlara bakmanın yararı vardır. Özellikle

gelen turist sayısı ve Türkiye içindeki payı, Ege Bölgesi’ne gelen turistlerin çeşitli statülere göre profilleri

ve turizmin bölgeye kattığı ekonomik katkının somut örneği olan istatistikî bilgileri bu bölümde

belirtilecektir.

1. Gelen Yabancı Turist Sayısı

Ege Bölgesi’ne gelen turistlere baktığımızda ilk sırayı 12.506.058 kişiyle Muğla almaktadır, bunda

Muğla ilinin bir turizm il olmasının da önemi büyüktür. Muğla'yı 6.458.929 kişiyle İzmir takip

etmektedir. İzmir'in sadece bölgenin değil ülkenin büyük şehirlerinden olması bunda etkili olmuştur.

Tablo 4: Bölgeye gelen yabancı turist sayısı

iL

Yıl İzmir Muğla Aydın Manisa Kütahya Uşak Afyon Denizli

2007 930.199 2.088.025 601.931 34.744 13.744 25.599 34.930 460.621

2008 1.086.238 1.948.719 632.629 31.553 17.532 21.411 38.119 550.531

2009 1.048.104 1.875.565 815.830 32.920 16.420 18.988 40.627 495.527

2010 972.693 2.030.935 633.943 36.948 10.188 22.586 29.667 492.527

2011 1.244.056 2.191.075 754.414 29.910 11.538 13.725 36.033 794.435

2012 1.177.929 2.335.739 833.212 24.611 14.538 13.725 36.033 794.435

TOPLAM 6.458.929 12.506.058 4.271.959 190.103 84.249 129.599 230.487 3.413.667



16

Ege Bölgesi’nin son 5 yıl içerisindeki turist hareketlerine baktığımızda 2007 yılından 2008 geçerken

%4,1 artmıştır. 2009'da ise bir miktar azalma olmuştur.2010 yılında ise dünyadaki ekonomik kriz

nedeniyle gözle görülür bir düşüş yaşanmıştır. Sonraki yıllarda ise turist sayısında bir artma temposu

içine girilmiştir. Son olarak 2012 yılında Ege Bölgesi’ne gelen turist sayısı 5.229.887 kişiye ulaşmıştır.

Şekil 6: 2007-2012 yılları arası bölgeye gelen yabancı turist sayısı

2.Ege Bölgesinin Turizm Geliri

Ege Bölgesi’nin turizm gelir sıralamasına bakıldığında ise ilk sırayı gelen turist sayısında olduğu gibi

Muğla ili almaktadır. Gelen turist sayısında olduğu gibi yine ikinci sırada İzmir yer almaktadır. Bu iki ili

Aydın ve Denizli illeri takip etmektedir. Bölgenin toplam turizm geliri ise 4.173.449.826 $'dır. Bu gelirin

büyük çoğunluğu aşağıdaki tablodan da görüleceği üzere kıyı şeridine sahip illerden sağlanmaktadır. Ege

Bölgesi toplam turizm geliri ile Türkiye toplam turizm gelirinin %14,2 'sine sahiptir.

Tablo 5: Bölgedeki illerin turizm geliri(2012)

İL Turizm Geliri ( $ )

Muğla 1.863.919.722

İzmir 939.720.012

Aydın 664.903.176

Denizli 633.959.130

Afyon 28.754.334

Manisa 19.639.578

Kütahya 11.601.324

Uşak 10.952.550

TOPLAM 4.173.449.826



17

3. Bölgeye Gelen Yabancı Turist Profili

Turist profili, gelen turistin niteliklerini öğrenmemizi sağlayan en önemli kriterdir. Turist profili

sayesinde turistin mesleğini, gelmiş olduğu ülkeye kadar yâda bir turistin veya turist topluluğun istek ve

arzuların nerelerde ne şekilde karşılandığını anlamanın en iyi yoludur.

3.a.Milliyetine Göre Yabancı Turist Profili

Milliyetine göre turist profiline baktığımızda Almanların Aydın dışında tüm illerde ilk sırada yer

aldığını görüyoruz özellikle emekli alman vatandaşlarının ege kıyılarına olan ilgisi ve gurbetçilerin

tatillerini Türkiye'de geçirme isteği bunda etkilidir.

Öte yandan bölge illerine gelen turist milliyet profilinin ikinci sırası çeşitlilik arz etmektedir. İzmir'de

yunanlılar Almanlardan sonra ikici sırada yer almakta bunun sebebi yunanlıların İzmir'de ticari

faaliyetlerde bulunması ve geçmişten gelen akrabalık bağlarının bulunması önemlidir.

Muğla'da ise ikinci sırada Japonlar yer almaktadır. Özellikle Muğla'da tarihi eserlerin fazla oluşu ve

Japonların kültür ve tarih turizmine olan ilgisinin yüksek oluşu bunda birinci sebeptir. Denizli ilinin ise

ege için bir başka marka değeri olan Pamukkale’ye sahip olması ve tur şirketlerinin Pamukkale’ye sürekli

turlar düzenlemesi ve Japonların bu turlara ilgisi bunda en büyük sebeptir. Aydın'da ise ilk sıra

İngilizlerin ikinci sıra Almanlarındır. Almanların ilgisi daha önce belirtilmişti, İngilizlerin ilgisi ise başta

Didim olmak üzere kıyıda bulunan turizm alanlarına ilgisinin yüksek oluşudur. Ayrıca buraya gelen

İngiliz turistlerin bir kısmı kalıcı olarak yerleşmektedir. Yerleşen turistlerin yakınları ise hem ziyaret

amacıyla hem de tatil amacıyla İngilizler tarafından yerleşilen yerleri tercih etmesi Aydın'ın kıyı şeridini

tercih etmesindeki en önemli faktördür. Afyon, Uşak, Kütahya ve Manisa gibi turizm gelirlerin il bazında

düşük oranda olduğu ve turizm faaliyetlerinin bölgenin diğer kısımlarına göre daha az geliştiği bu illerde

ikinci sıraları genelde çifte vatandaşlığa sahip yurt dışındaki yurttaşlarımız yer almaktadır.

Tablo 6: Bölgeye gelen yabancı turistlerin milletlerine göre profili(2012)

İzmir Almanya Yunanistan Gürcistan İngiltere Fransa

Muğla Almanya Japonya Doğu Asya Ülkeleri

Fransa Diğer Avr. Ülkeleri

Aydın İngiltere Almanya Diğer Avr. Ülkeleri

Hollanda Bulgaristan

Denizli Almanya Japonya Doğu Asya Ülkeleri

Fransa Avusturya

Manisa Almanya Bulgaristan Doğu Asya Ülkeleri

Azerbaycan Fransa

Kütahya Almanya Batı Asya Ülkeleri

Azerbaycan Bulgaristan Fransa

Uşak Almanya Avusturya Danimarka Fransa OECD Ülkeleri

Afyon Almanya Belçika Fransa Azerbaycan Hollanda



18

3.b.Geliş Nedenlerine Göre Yabancı Turist Profili

Geliş nedenleri gelen turistin etki alanını ölçmemizde ve turistik faaliyetin sınırını ve etkisini

belirlememizdeki önemli ölçütlerden biridir. Ege Bölgesi’ne gelen turistlerin geliş nedenlerini

incelediğimizde gezi, eğlence, sportif ve kültürel faaliyet gibi klasik turizm faaliyetlerinin turistik ziyaret

sebeplerinin ilk sırasını oluşturmaktadır. Özellikle Denizli, Aydın Muğla ve birazda İzmir bu isteklerin

karşılandığı en başlıca illerdir. Buda demek oluyor ki bu iller yabancı turist sayısının yüksek olduğu ve

turizm sektörünün geliştiği illerdir.

Diğer bir sebep olan yakınları ziyaret ise turizmin daha az geliştiği iller olan Manisa Afyon Kütahya ve

Uşak’ta da yakınlarını ziyaret oranları gelen turistlerin gelme sebebinde yüksektir. Bunda ise yurt dışına

çıkmış olan ailelerin memleketlerine ve akrabalarına olan ziyaretleri önemli bir sebeptir. Bir başka önemli

unsurda iş amaçlı ziyaretlerdir. Manisa bu alanda bölgede liderdir bunda ise Manisa'nın son on yılda

sanayi alanında yaptığı atılım ve gelişmişlik önemlidir. Manisa'yı ise %7,7 ile İzmir takip etmektedir.

Tablo 7: Yabancı turistlerin bölgeye geliş nedenlerine göre profili(2012)

İzmir Muğla Aydın Denizli Kütahya Manisa Uşak Afyon

Gezi, Eğlence, Sportif ve Kültürel Faaliyetler

% 65 % 93,7 % 88 % 93,3 % 42,5 % 32 % 32,5 % 40,2

Yakınları Ziyaret % 15 % 4,4 % 8 % 3,5 % 46,7 % 47,3 % 63,2 % 51

Sağlık % 0,4 % 0,1 % 0,1 % 0,2 % 1 % 1,8 ----- % 0,7

Din % 1,1 % 0,1 % 1,5 % 0,8 ----- ----- ----- % 0,3

Alışveriş % 0,5 % 0,4 % 0,4 % 0,3 ----- ----- ----- % 1,5

Transit % 0,02 % 0,1 % 0,02 ----- ----- ----- ----- -----

Eğitim % 1,4 % 0,1 % 0,2 % 0,3 ----- % 1,4 ----- % 1,2

İş Amaçlı (Konferans, Toplantı vb.)

% 7,7 % 1 % 1,3 % 1,4 % 9 % 15,2 % 4,3 % 3,5

Diğer % 8,8 % 0,2 % 0,4 % 0,2 % 0,8 % 2,3 ----- % 1,6


3.c. Gelen Yabancı Turistlerin Eğitim Durumuna Göre Profili

Ege Bölgesi’ne gelen turistlerin eğitim durumuna baktığımızda; iyi bir eğitim almış olan insanların Ege

Bölgesi’ndeki oranı yüksektir. Gelen turistlerin eğitim durumları yine bölgenin turizm bakımından

gelişmiş illerinde yüksek daha iç kesimlerinde ise az olduğu görülmektedir.


19

Tablo 8: Bölgeye gelen yabancı turistlerin eğitim durumlarına göre profili(2012)

İzmir Muğla Aydın Denizli Manisa Kütahya Uşak Afyon

Okur-Yazar Değil veya

Herhangi Bir Okul Bitirmedi

% 0,6

% 0,4

% 0,5

% 0,8

% 4,7

----

% 2,7

% 1,3

İlkokul (5 Yıllık) % 4 % 0,9 % 2,7 % 1,2 % 12,6 % 19,7 % 28,4 % 16

Ortaokul veya İlköğretim (8

Yıllık)

% 9

% 8,3

% 10,5

% 7,4

% 11,3

% 27,7

% 15,6

% 12,5

Lise ve Dengi Okul

% 29,3 % 29,5 % 27,4 % 25,6 % 34 % 25,7 % 36,4 % 35

Fakülte veya Yüksekokul

% 40,6 % 46,4 % 43,5 % 48,5 % 28,7 % 18,9 % 16 % 26,4

Yüksek Lisans, Doktora

% 16,5 % 14,5 % 15,4 % 16,5 % 8,7 % 7,9 % 0,9 % 8,8


3.d.Gelen Yabancı Turistlerin Mesleki Durumuna Göre Profili

Ege Bölgesi’ne gelen turistlerin neredeyse yarısı bir işte çalışmaktadır. Kendi işine sahip turistlerin

genelde %12 si bölgedeki illere gelen turistlerin mesleki oranını oluşturmaktadır. Emeklilerin payı ise en

fazla Aydın'da ön plana çıkmaktadır. Özellikle Aydın'ın kıyı kuşağına olan emekli turist akını buradaki

diğer mesleki alanlara nazaran emekli oranını artırmıştır.

Tablo 9: Bölgeye gelen yabancı turistlerin mesleki duruma göre profili(2012)

İzmir Aydın Muğla Kütahya Manisa Denizli Uşak Afyon

Ücretli

Bir İşte

Çalışıyor

% 46,5

% 53,2

% 61,3

% 41

% 43,4

% 43,7

% 42,2

% 52,3

Kendi İşi

Var

(Kendi

Hesabına

İşveren)

% 13

% 12,3

% 13,5

% 12,8

% 13,1

% 10,5

% 12,3

% 11

İş Yok,

İş Arıyor

% 5,6 % 2,3 % 1,8 % 9,3 % 1,3 % 3 % 7,4 -----

Öğrenci % 9,6 % 7 % 7,8 % 3,7 % 13,8 % 10 % 4,5 % 4,6

Emekli % 13,7 % 19,4 % 12 % 15,8 % 15,7 % 18,8 % 14 % 14,7

Ev

Kadını

% 11,6 % 5,2 % 3,5 % 16,3 % 14,6 % 13,5 % 12,6 % 17,1

Diğer % 0,3 % 0,1 % 0,1 % 1,4 ----- % 0,5 ----- -----



20

4. Ege Bölgesi'ne Gelen Yerli Turist Sayısı

İç turizm istatistikleri genelde tam bir doğruluk içermez bunun sebebi ise yeterli bir kayıt sisteminin

olmamasıdır. Yinede elimizdeki rakamlar ışığında Ege Bölgesi’nde iç turizme bağlı yerli turist hareketleri

bölge içinde yaygındır.

Yerli turist sayılarına baktığımızda İzmir ilk sırada yer almaktadır. İzmir'i 279.827 yerli turist ziyaret

etmiştir. Bunun nedeni ise İzmir'in yakın çevresinden İzmir'e olan yolculuk ve ziyaretler, İzmir'in kendi

içerisindeki turistik çekicilikler, gerçekleşen eğitim, ticari organizasyonlar, ulusal ve uluslararası fuar ve

organizasyonlar iç turizm hareketlerin İzmir 'de yüksek olmasını sağlamıştır.

Muğla ise 158.745 ile ikinci sıradır. Muğla'ya yine ülkemizin başta Muğla'ya yakın çevresinden olmak

üzere gerçekleşen tatil amaçlı kıyı turizmi bu rakamda önemli bir paya sahiptir. Aydın’da aynı

sebeplerden yaklaşık 100.000 yerli turist ağırlamıştır. Diğer illerin ise yerli turist sayıları gün geçtikçe

artmaktadır ve artacağı düşünülmektedir.

Tablo 10: Bölgeye gelen yerli turist sayısı

iL

Yıl İzmir Muğla Aydın Denizli Manisa Kütahya Uşak Afyon

2007 279.827 158.745 100.261 74.563 46.070 21.284 37.163 51.740

2008 353.804 114.333 114.488 76.688 50.302 28.378 47.269 60.089

2009 332.543 207.133 117.707 77.243 52.007 25.083 42.916 48.499

2010 308.974 111.799 117.750 70.031 52.203 24.536 35.381 44.461

2011 384.432 124.362 151.420 86.488 66.701 23.684 49.090 65.314

2012 345.466 113.761 149.383 89.402 58.191 29.160 47.232 65.544

TOPLAM 1.673.378 727.233 751.009 474.415 325.474 152.125 259.051 335.647


4.a. Geliş Nedenlerine Göre Yerli Turist Profili

Ege Bölgesi’nin illerine gelen yerli turistlerin geliş sebeplerine baktığımızda yabancı turistlerin aksine

yerli turistin öncelikli geliş sebebi ziyaret amaçlıdır. Yerli turistler sadece Muğla iline tatil amaçlı ziyaret

etmektedir ama orada da yabancı turistlere göre tatil amaçlı turistik faaliyet oldukça düşüktür.


21

Tablo 11: Geliş nedenlerine göre yerli turist profili(2012)

İzmir Muğla Aydın Denizli Kütahya Manisa Uşak Afyon

Gezi,

Eğlence,

Sportif ve

Kültürel

faaliyetler

% 37,2

% 51,6

% 47,4

% 37,2

% 24,2

% 33,4

% 37,3

% 17,4

Yakınları

Ziyaret

% 53,7 % 46,8 % 48,4 % 58,7 % 62,7 % 55,5 % 58 % 79,2

Sağlık % 0,5 ----- % 1,8 ----- % 3 % 6,2 % 2,6 % 1,7

Alışveriş % 0,5 % 0,2 % 0,3 % 1,1 % 1,2 ----- ----- -----

Dini ----- ----- ----- ----- % 1,1 ----- ----- -----

Eğitim % 0,1 ----- % 0,4 ----- ----- ----- ----- % 2,5

İş Amaçlı

(Konferans,

Toplantı)

% 1,6

% 1,4

% 1,7

% 3

% 6,6

% 4,9

% 2,1

% 2,2

Diğer % 0,4 ----- ----- ----- % 1,2 ----- ----- -----


5.Ege Bölgesi'ndeki Tesis Türleri ve Tesis Sayıları

Kayıt altındaki turizm tesisleri ikiye ayrılır. Bu tesisler ''turizm yatırımı belgeli tesisler'' ve ''turizm

işletmesi belgeli tesisler''dir. 143 adet turizm yatırımı belgeli tesisle yine turizmin en çok geliştiği il olan

Muğla ilk sırada yer alırken onu 36 tesis ile İzmir takip etmektedir. Turizm işletmesi belgeli tesislerde

yine Muğla 384 ile ilk sırada onu 141 tesis ile İzmir ve 75 tesisle Aydın takip etmektedir.

Tablo 12: Bölgedeki tesis, oda ve yatak sayıları(2011)

Kaynak: http://www.turizm.gov.tr/

İL

Turizm Yatırımı Belgeli Tesisler Turizm İşletmesi Belgeli Tesisler

Tesis

Sayısı

Oda

Sayısı

Yatak

Sayısı

Tesis

Sayısı

Oda

Sayısı

Yatak

Sayısı

İzmir 36 4833 11726 141 13027 27283

Aydın 19 2653 5816 75 10005 20754

Denizli 6 535 1184 26 2999 6044

Muğla 143 17359 40439 384 42458 90163

Manisa 5 320 744 13 691 1454

Afyon 16 5187 12754 11 1575 3300

Kütahya 1 64 128 7 453 908

Uşak 6 461 925 5 208 386

TOPLAM

232

31412

73716

662

71416

150292

http://www.turizm.gov.tr/


22

EGE BÖLGESİ’NİN TURİZ M ALT YAPISI

1. Ulaşım

Bir ülkede ya da bir bölgede turizmin gelişmesi için olmazsa olmazlardan biri de ulaşım alt yapısıdır.

Turizmin gerçekleşmesi için seyahat gereklidir, seyahat için ise iyi bir ulaşım çeşitliliği ve ulaşım ağı

gereklidir.

Ege Bölgesi’nde ki turizm hareketlerine baktığımızda ise yerli ve yabancı turist hareketlerinin farklı

ulaşım türlerinden yaralandığını görmekteyiz. Örneğin iç turizm hareketinin genelde karayoluyla

yapıldığı dış turizm hareketinin ise havayolu ve denizyoluyla yapıldığı görülmektedir.

Ege Bölgesi’nin havalimanlarından bahsetmek gerekirse; İzmir Adnan Menderes Havalimanı, Muğla

Dalaman Havalimanı ve bölgesel bir havalimanı özelliği taşıyan Zafer Bölge Havalimanı Ege Bölgesi’nin

en önemli hava ulaşım alanlarıdır. Özellikle Dalaman ve Adnan Menderes havalimanları bölgenin dış

turizm hareketlerinin büyük çoğunluğunun sağlandığı havalimanlarıdır

Havalimanlarından girişlere bakıldığında İzmir’ deki havalimanların bölgeye giren kişi sayısı

1.368.251 kişi Muğla'ya ise 2.986.629 kişi havalimanlarından giriş yapmıştır. Tüm bu rakamlar

havalimanlarının önemi ortaya koymakta ve başta dış turizm olmak üzere turizmin gelişmesi için

havalimanı yapımına devam edilmelidir.

Limanlarda ise; Ege Bölgesi’nin fiziki yapısından dolayı çok sayıda koy ve körfeze sahip olması liman

yapımını kolaylaştırmış özellikle mavi tur ve kurvaziyer turizmin gelişmesi için çok büyük potansiyel arz

etmektedir. Örnek vermek gerekirse İzmir'e kurvaziyerle giriş yapanların sayısı 91.499 kişi Muğla'ya

104.157 kişi Aydına ise 17.339 kişidir. Limanlardan ise giriş yapanların sayısına baktığımızda İzmir'e

1.368.251 kişi Muğla'ya 2.986.629 kişi Aydın ise 592.637 kişi limanlardan giriş yapmıştır.

Bölgenin karayollarına baktığımızda ise fiziki yapının karayolu ulaşımın gelişmesinde etkili olduğu

görülmektedir. Özellikle bölgenin kıyı kesimindeki horst graben kesimi bölge ulaşımının doğu batı

doğrultulu gelişmesini sağlamıştır. Karayollarının daha az geliştiği kesimler ise iç ege ve güney

kesimlerdir. Ülkemizde en çok tercih edilen ulaşım türünün karayolu olmasının bir sebebi olarak iç turizm

hareketleri de Ege Bölgesi’ne karayolu ile gerçekleştirilmektedir. Özellikle İzmir ve daha iç kesimlerden

veya ülkenin daha uzak bölgelerinden Ege Bölgesi’ne iç turizm hareketi genelde karayolu ile

gerçekleştirilmektedir.


23

Şekil 7: Ulaşım Haritası (kaynak: http://www.ayniyer.com)

2. Ege Bölgesindeki Seyahat Acenteleri ve Rehberlik Hizmetleri

2.a. Seyahat Acenteleri

Seyahat acenteleri kısaca turist ile turizm şirketleri arasındaki bağı sağmaktadır. Acentelerin önemi

anlamak için öncelikle acentenin ne olduğunu bilmekte yara vardır.

Seyahat acenteleri, seyahate ilişkin hizmetleri satan işadamları olarak görülmektedir. Bu bakımdan

seyahat hizmetlerinin profesyoneli olan acenteler, belli bir bilgi bütününü seyahat edenlerin istek ve

gereksinimlerini karşılayacak biçimde kullanan yetenekli ve deneyimli girişimcilerdir. Literatür

incelendiğinde, çok sayıda seyahat acentesi tanımı veya açıklaması dikkati çekmektedir. (Balta, Altıntaş,

2010)

Dünya Turizm Örgütü seyahat acentesinin; halkla ilişkiler, konaklama ve ulaştırma hakkında bilgiler

veren ve belli bir komisyon karşılığında tur operatörlerinin ürünlerini belli fiyatlarla müşteriye satış için

aracılık eden kuruluşlar olarak tanımlanmaktadır. Müşteri adına faaliyet gösteren ve seyahat sektöründeki

işletmecilerle bağlantılar kuran, aracı işletme konumundadır. Program, güzergâh, konaklama, döviz

kurları, fiyatlar, yasal düzenlemeler, varış yerleri ve seyahatin tüm yönleriyle fırsatları hakkında yeterince

bilgili olan seyahat acenteleri faaliyet alanında birer uzman ve danışman işletme olarak tanımlanırlar.

Türkiye’de seyahat acenteleri ise yasal bakımdan 14.09.1972 tarihinde yürürlüğe giren 1618 sayılı

“Seyahat Acenteleri ve Seyahat Acenteleri Birliği Kanunu” ile tanımlanmıştır.(Balta, Altıntaş, 2010)

Acenteler turizmin gelişmesi için yine önemli bir yere sahiptir. Acente sayısı ile turizm gelişmişlik

düzeyi arasında bir paralellik vardır. Türkiye'de acente sayısı 6924'tür Ege Bölgesi’nde ise acente sayısı

1078, buda Türkiye toplam seyahat acentelerinin %16'sına tekabül etmektedir.

http://www.ayniyer.com/


24

2.b. Ege Bölgesi’ndeki Turistik Rehberlik Hizmetleri ve Rehber Sayısı

Rehberlik veya rehberler kaliteli bir turistik hizmetin vazgeçilmezidir. Tur rehberi tur süresince

katılımcılara eşlik eder ve liderlik yapar. Tur süresince organizasyonu yapan

Seyahat acentesi adına davranır yani acente temsilcisi sorumluluğu vardır. Bu temel sorumlulukların yanı

sıra rehber, kültür varlıklarının ve çevrenin korunmasından da sorumludur. Turlarla ilgili planlama,

koordinasyon, denetim, raporlama da onun sorumluluğundadır. Ortaya çıkabilecek olağandışı durumlarla

(rezervasyon sorunları, hastalık, ölüm, hırsızlık, kaza vb) başa çıkabilmesi gerekir.(Balta, Altıntaş, 2010)

Profesyonel tur rehberinin öncelikle anadilini ve rehberlik yaptığı dil veya dilleri çok iyi derecede

bilmesi gerekir. Tarih, arkeoloji, sanat tarihi, coğrafya, ekonomi konularında mesleğin gerektirdiği

bilgiler yanı sıra müzik, sanat, politika konularında da genel kültür sahibi olmalıdır. Bu bilgiler sürekli

güncellenmelidir. Yalnız bilgisiyle değil anlatımı, vücut dili, görünümü, kişiliği ile de turisti etkiler.

Tanıtma, bilgi verme sırasında turistlerle göz teması kurabilmeli, grubu otoriter olmadan yönetmeli,

zamanı ekonomik kullanmalı, sorunlara çözüm getirici olmalıdır.(Balta, Altıntaş,2010)

Diğer rehberlerle, araç sürücüsü ile müze-otel-mağaza çalışanları ile doğru iletişim kurabilmelidir.

Fiziki bakımdan uzun yürüyüşlere, araçla yapılan uzun yolculuklara, uykusuzluğa, zor koşullara,

yükseklik ve farklı iklim koşullarına dayanıklı olmalıdır. Rehber, acente adına, konuğa söz verilen

hizmetlerin en iyi şekilde sunulmasını sağlar, olası sorunları çözer. Çözemediği sorunlarla karşılaştığında

seyahat işletmesini bilgilendirir ve onların desteğini alır. .(Balta, Altıntaş,2010)

Ege Bölgesi’ndeki rehber sayılarına baktığımızda ise İzmir 2110 adet rehber sayısı ile bu konuda öncü

durumdadır. Bunda ise İzmir'in yoğun nüfusa sahip olmasının ticari fonksiyonlarının gelişmesi ve

bölgenin rehber eğitiminin büyük çoğunluğunun İzmir'de sağlanması bunda etkili olduğu

düşünülmektedir. Ege Bölgesi’nde toplam 2730 adet rehber bulunmaktadır. Bölgenin Türkiye'ye oranı ise

% 20,6'dır.

Tablo 13: Bölgedeki rehber sayıları(2012)

İl Rehber sayısı

İzmir 2110

Muğla 371

Aydın 232

Denizli 17

Kaynak: http://www.tureb.net/

http://www.tureb.net/


25

EGE BÖLGESİ’NDE TURİZMİN GELİŞTİRİLMESİNE YÖNELİK FAALİYETLER

1. Reklam ve Organizasyonlar

Turizmin gelişmesine yönelik faaliyetlerin önemli bir ayağını da reklam ve organizasyonlar oluşturur.

Reklam, destinasyon alanını hedef kitlelerine tanıtılmasının en kısa yoludur. Reklamın ulaşabileceği kitle

ne kadar fazla ise o kadar insanı destinasyon alanınıza çekebilirsiniz. Destinasyon alanlarının sembolize

edecek bir takım unsurlar gerekir. Örneğin Ege Bölgesi’nde İzmir; Efes Antik Kenti veya İzmir saat

kulesiyle, Muğla Bodrum Kalesiyle, Aydın Apollon Tapınağı’yla Manisa sultan camisiyle turistin zihin

imajında o bölgeyi çekici kılacak unsurlar canlandırılmalıdır.

Ege Bölgesi son yıllarda turizm hareketlerinin bölgeye yönelik gelişmesi için yapmış olduğu

etkinliklerle adını duyurmaya başlamıştır. Örnek vermek gerekirse İzmir EXPO 2020 organizasyonu,

İzmir caz festivali, gelenekselleşen ve iç turizm de oldukça önemli bir yere sahip olan İzmir

Enternasyonal Fuarı ve İzmir Kısa Film Festivali başlıca büyük etkinliklerdir.

Reklamın yanı sıra yerel yönetimlerinde yapmış olduğu etkinlikler turizm faaliyetlerinin gelişmesine

yardımcı olmaktadır. 2003 verilerine göre Ege Bölgesi'nde 207 etkinlik düzenlenmiştir. Bu etkinlikler

Türkiye toplam etkinliklerinin %17,3'ünü oluşturmaktadır.

Ulusal düzeyde ise Cumhurbaşkanlığı Bisiklet Turu Ege Bölgesi'nin tanıtımına yönelik çok önemli bir

etkinliktir. Cumhurbaşkanlığı Bisiklet Turu sayesinde 23 ülkeden gelen sporcuların yanı sıra pek çok yerli

ve yabancı turist bölgeye gelmektedir.

Şekil 8: Cumhurbaşkanlığı bisiklet turu güzergâhı

2.Bölge Turizmin Gelişmesine Yönelik Projeler

Ege Bölgesi’nde genel olarak turizm faaliyetleri kıyıda yoğunlaşmıştır. Bölge içindeki bu dengesiz

dağılımın ortaya çıkardığı sorunların giderilmesi ve bölge turizminin geliştirilmesi için bazı projeler

yapılmıştır. Bunlar:


26

2.a. İzmir Bölge Planı

İzmir Bölge Planı’nın (İZBP) hazırlanmasındaki temel amaç, İzmir'in içsel dinamiklerini ve gelişme

potansiyelini değerlendirmek ve harekete geçirmektir. Bu çerçevede ulusal düzeydeki plan ve sektörel

stratejiler incelenip, yabancı ülkelerin bölgesel gelişme planları ve hazırlık aşamaları üzerinde

araştırmalar yapılmıştır.

Coğrafi konumu, altyapısı, doğal, kültürel ve arkeolojik değerleri ile İzmir, başta deniz, sağlık, kongre,

fuar, kent, kültür turizmi ve ekoturizm olmak üzere farklı turizm çeşitleri için potansiyel taşımaktadır.

Buna karşın, İzmir'de turistlerin ortalama kalış süresi, konaklama tesislerinin doluluk oranı ve ayrıca otel

ve lokanta hizmetlerinde işgücü verimliliği istenen düzeyde değildir. Otel ve lokanta hizmetlerinin İzmir

GSYİH‘sına olan katkısı % 2,5 civarında seyrederken, bu sektördeki istihdam payı % 7,9'dur.

2008 yılında mavi bayrak ödüllü 21 plajı ile İzmir ülkede en fazla mavi bayraklı plajın bulunduğu

üçüncü ildir. İzmir'in en önemli çekim gücünün deniz-güneş-kum turizmi olması, kitle turizmi

kapsamında geleneksel turizm aylarında talebin yoğunlaşmasına ve dört aylık bir turizm mevsimi

yaşanmasına neden olmaktadır. İzmir'in turizm olanaklarının tanıtımı yetersizdir. Yatırım ve planlama

açısından da İzmir'in turizme yeteri kadar eğilmediği söylenebilir.

Turizm politikalarında destek ve teşvikler Antalya ve Güney Ege'de yoğunlaşmaktadır. 2008 yılında

turizm alanında Antalya'ya yapılan kamu yatırımları İzmir'e yapılanın yaklaşık 25 katıdır. Genel olarak,

İzmir'in Türkiye turizminden aldığı pay, turist sayıları ve konaklama verilerine göre % 4 civarındadır.

Sonuç olarak İZBP, İzmir turizminin çeşitlendirilmesi sektörel amaçlardan biri olarak belirlenmiştir.

Bu kapsamda turizm çeşitliliğini sağlamaya yönelik altyapı güçlendirilecektir. Özellikle kongre turizmi,

termal turizm ve kruvaziyer ile yat turizminde altyapının geliştirilmesine yönelik ihtiyaç bulunmaktadır.

Türkiye'de altyapısı kongre turizmine uygun olan yedi ilden biri İzmir'dir. Şehir merkezinin ve merkez

ilçelerin görece gelişmiş altyapısı ve tanıtımına bağlı olarak kongre turizmi, İzmir'in odaklanması gereken

başlıca turizm türlerindendir. İzmir'in kongre turizmi için potansiyel taşıyan Bornova, Balçova ve Konak

ilçelerindeki yatak kapasitesi nispeten yüksek olsa da yeterli değildir. Bu ilçelerde kongre merkezi sayısı

ve kapasitesi yükseltilecek ve yatak kapasitesi artırılacaktır. Gaziemir'de de fuar ve kongre altyapısı

iyileştirilecektir.

2.b. EGERAY

Proje bölgenin en önemli turizm merkezlerinden olan Selçuk ve Bergama’ya Menderes havaalanından

direkt olarak hızlı, güvenli ve ekonomik bir şekilde ulaşım olanağı sağlanmış olacaktır. Ayrıca Menemen-

Manisa arası da sisteme dâhil edilecektir. Türkiye'nin havalimanı bağlantılı en uzun banliyö sistemi olan

İZBAN, kuzeyden Aliağa'dan başlayarak, Menemen, Çiğli, Karşıyaka, Alsancak, Şirinyer, Gaziemir,

Adnan Menderes Havaalanı ve Cumaovası'na kadar toplam 31 istasyon ile günde 550 bin yolcuya hizmet

verecek. Metro sistemiyle Alsancak-Aliağa arası 60 dakika, Alsancak-Cumaovası arası 26 dakika olmak

üzere toplam 86 dakikaya inecek. Temeli 3 Mart 2006'da Karşıyaka'da atılan projenin diğer kültür ve

turizm merkezlerine genişletilmesi de gündeme alındı.


27

Şekil 9: EGERAY Projesi (Kaynak: http://www.izban.com.tr/)

2.c. Efes Antik Liman Projesi

Efes, tarihte kurulmuş dünyanın en büyük şehirlerinden biri Limanıyla yüzyıllarca denizcilerin uğrak

noktası olmuş en meşhur şehirlerden. Bin yıldır tekne görmemiş Antik Efes Limanı canlanıyor, Efes

limanına kavuşuyor, özlem sona eriyor. Tarihi dokuya zarar vermeden, sahilden yaklaşık 7 km boru hattı

ile taşınacak su sayesinde liman hayat bulacaktır. Doğal suyolu açılarak, deniz yolu ile ulaşım

sağlanacaktır. Bunun yanında geçmişi anımsatacak teknelerin Pamucak bölgesinde oluşturulacak iskele

ile Efes alt kapıdaki liman arasında yerli ve yabancı turistleri gezdirmesi bölgeyi vazgeçilmez kılacak.

Teknelerle gelen turistler isterse otobüslerle isterse teknelerle geri dönüş yapabilecek.

Projeye tahmini yatırım miktarı 60 milyon TL olup, ekonomiye katkısının 15 milyon TL olması

bekleniliyor.

Şekil 10: Efes Antik Liman Projesi (kaynak: http://www.denizhaber.com.tr)

http://www.izban.com.tr/

http://www.denizhaber.com.tr/


28

2.d. ''EXPO 2020 İZMİR'' Projesi

EXPO’lar, küresel çapta bilgi birikimini daha yaşanılır bir dünya için bir araya getiren

organizasyonlardır. Ürünlerden çok fikirler, kültürel ve dünyanın geleceği için sergiler sergilenmektedir.

Dünyanın en büyük uluslararası etkinliklerinden biri olan EXPO 5 yılda bir düzenlemekte ve 6 ay

sürmektedir. 160 yıldır düzenlenen EXPO’lar yapıldığı kentleri marka haline getirmiş ve daha yaşanır

kılmıştır. EXPO 2010 Şanghay'da (Çin Halk Cumhuriyeti) 5,28 km2'lik bir alanda düzenlenmiş ve toplam

73 milyon ziyaretçi çekmiştir.

Milyonlarca ziyaretçiyi İzmir’e getirebilmek ve İzmir’e gelenlerin başka kentleri ziyaret etmelerini

sağlayabilmek için İzmir-Ankara, İzmir- İstanbul, İzmir- Antalya, İzmir-Konya gibi yüksek hızlı tren

projeleri, kruvaziyer limanları, metro, tramvay, körfez vapurları gibi kent içi ulaşımı kolaylaştıracak alt

yapı sistemlerinin yapımı EXPO 2020 adaylığıyla daha da hız kazanacaktır. Böylece İzmir halkının

yaşam kalitesi yükselecek, gelişmiş Ülkerlideki yaşam standartları yakalanacaktır. İzmir EXPO ev sahibi

kent olarak bir ''Dünya Kenti''ne dönüşecek uluslararası alanda tanınırlığı artacaktır. Yeni konaklama

yatırımları ile şehrin turistik yatak kapasitesi artırılacak İzmir'in uzun vadede ağırlayacağı turist sayısı

artacaktır. EXPO ile Ege bölgesine 140 milyon turist beklenmektedir.

SONUÇ VE ÖNERİLER

Tüm bu değerlendirmeler sonucu Ege Bölgesi'nin turizm çeşitliliği ve turistik değer açıdan ülkemizde

önemli bir yere sahip olduğu anlaşılmaktadır. Turizm çeşitliliklerin bölgedeki durumuna baktığımızda

bölgenin güneyinin ve bölgenin kıyı kesiminde daha yoğun olduğu ve geçim kaynağının büyük ölçüde

turizmin oluşturduğunu görmekteyiz. Bölgenin kıyı şeridinde ki turistik faaliyet yoğunluğu oldukça

fazladır. Buda bu bölgelerde ekoloji üzerinde baskı oluşturmakta yeni şehirsel alanların daha fazla

büyümesi daha büyük sorunlar ortaya çıkarmaktadır. Bu sebeple özellikle turistik tesis kurulurken veya

şehirler genişletilirken ekolojik unsurlarda göz ardı edilmemelidir.

Bölgenin turizmi ile ilgili bir başka sorun ise turizmin bölge geneline yayılmamasıdır. Ege bölgesinin

kıyı kesimleri turizmin yoğun olarak yapıldığı alanlarken iç kesimlerde turizmin pek geliştiği söylenemez

bunun önüne geçilmesi amacıyla iç kesimlerdeki alternatif turizm ve kültürel öğeler ön plana çıkarılmalı

ve reklam ve organizasyonlarının daha yoğun ve katılımcı şekilde yapılması gerekmektedir.

Turizmin önündeki engellerden biri de ulaşımdaki aksaklıklardır. Özellikle yaz aylarında kıyı turizmin

yoğun olarak yapıldığı kıyı kesimlere karayollarının alt yapısal olara eksik olduğu görülmektedir, bu

sebeple karayollarının geliştirilmesine önem verilmeli ve alt yapının süratle iyileştirilmesi gerekmektedir.

Ulaşım ile ilgili bir başka sorunda havalimanı yetersizliğidir. Kuşkusuz Zafer Havalimanı iç kesimler için

iyi bir hamle fakat turizmin yoğun gerçekleştiği kıyı egede sadece 2 havalimanın uluslararası olması ve

İzmir gibi ülkemizin metropolleri arasında yer alan bir şehirde bir havalimanı bulunması oldukça

düşündürücüdür. Limanlarda ise iyileştirilmeye gidilmeli kapasite oranları artırılmalıdır. Tüm dünya'da

kruvaziyer turizmin önemi artmakta ve bilinmektedir. Bu sebeple bölgeye hızla kruvaziyer limanları

kazandırılmalıdır böylece yöre halkı için ek bir gelir kapısı oluşturulabilecektir.

Ege bölgesi alternatif turizm açısından da Türkiye'nin pek çok bölgesine göre daha iyi bir potansiyele

sahiptir. Özellikle bölgedeki tarımın, geçim tipinden ticari tarıma dönüşmesi ''agro turizm'' anlayışı ile

değerlendirilebilecek bir düşüncedir.


29

Ege Bölgesi'nde son yıllarda artan balık çiftlikleri deniz kirliliğini artırmıştır. Özellikle kıyı turizminin

gelişmesi için temiz bir deniz gerekliyken devletin balık çiftliklerine ruhsat vermesi bir tezatlık

oluşturmaktadır. Ek olarak turizmin yoğun yapıldığı kıyı şeridindeki alanlarda yılın sadece birkaç ayı için

inşa edilen ve çok büyük çevresel sorunlar yaratan yazlık diye tabir edilen konutlar hem görsel peyzaj için

hem de ekolojik olarak çok ciddi bir tehlikedir. Bunun da önüne geçilmesi için yerel yönetimlerin 1.

derecede önem arz eden alanlara konut izni vermemesi gerekmektedir.

Bölge içerisindeki iç turizmin daha fazla geliştirilmesi için özellikle 4 milyon nüfuslu İzmir'in turistik

alanlarla ulaşımının kolaylaştırılması iç turizm açısından iyi bir sonuç doğuracaktır. ''Egeray'' ya da

''İzban'' adlı tren hattı iç turizmin hareketini artırmıştır. Ege ray'ın güzergâhlarının artırılması iç turizme

daha fazla yarar sağlayacağı düşünülmektedir.

2873 sayılı kanunla Ege Bölgesi'nde korunan alanlar belirtilmişti bu alanlar son yıllarda büyük

tehlikelerle karşı karşıyadır. Yazın çıkan orman yangınları yanlış arazi kullanımları yoğun rekreatif

faaliyetler ve personel yetersizliği bu alanları olumsuz etkilemektedir. Öte yandan Gediz Deltası ve Bafa

Gölü gibi dünya çapında önemli popülariteye sahip alanların su kirliğine maruz kalması yine alternatif

turizm açısından sorunlar ortaya çıkarmaktadır. Bu alanların özellikle alternatif turizmle

değerlendirilebileceği düşünüldüğünde değerinin oldukça yüksek olduğu düşünülmektedir. Korunan

alanların sorunlarının süratle çözülmesi alternatif turizmim önündeki engelleri büyük oranda azaltacağı

aşikârdır.

Arkeolojik olarak çok zengin bir potansiyele sahip Ege Bölgesi'nde birçok sit alanı bulunmaktadır. Sit

alanlarının korunması tarihi eser kaçakçılığının önüne geçilmesi ve arkeolojik kazıların artırılması kültür

turizmi artıracağı düşünülmektedir.

Termal turizmde ise güzide bir yere sahip ege bölgesi termal turizm önündeki en büyük gelişmesi

yönündeki en büyük engelin reklam ve tanıtım eksikliği görülmektedir. Her ne kadar Afyon kaplıcaları ile

ün yapsa da daha pek çok ilin termal kaynaklara en az Afyon kadar sahip olduğu görülmektedir. Reklam

ve tanıtımların diğer illerde de artırıldığı takdirde bu ilerde de termal turizmin gelişeceği bir gerçektir.


30

KAYNAKÇA

Aliağaoğlu, A. 2008. Savaş Alanları Turizmi İçin Tipik Bir Yer: Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı Atalay, İ. 2001. Türkiye Bölgesel Coğrafya

Balta, S – Altıntaş, V. 2010. Seyahat Acenetacılığı ve Tur Operatörlüğü

Bulut, Z. 2006.Kemaliye (Erzincan) İlçesi ve Yakın Çevresinin Alternatif Turizm Kapsamında

Rekreasyonel Turizm Potansiyelinin Belirlenmesi

Çıkın, A - Çeken, H - Uçar, M. 2009. Turizmin Tarım Sektörüne Etkisi, Agro-Turizm ve ekonomik

Sonuçları

Dikik, K.- Türkmenoğlu, A – Tuna, N – Dirican, M. 2003. Datça Yarımadasının Neotektoniği,

Jeomorfolojisi ve Bunların Eski Medeniyetlerin Yerleşimi ve Gelişimi Üzerindeki Etkisi

Köksal, A. 1988. Ege Bölgesi’nin Turizm Coğrafyası


http://www.tuik.gov.tr/


http://www.tursab.org.tr/

http://www.ubak.gov.tr/

http://www.milliparklar.gov.tr

http://www.izmirkulturturizm.gov.tr

http://www.expoizmir.org.tr

http://www.geka.org.tr/

http://www.zafer.org.tr/

http://www.izka.org.tr/

http://www.mugla-turizm.gov.tr

http://www.aydinturizm.gov.tr

http://www.kulturvarliklari.gov.tr

http://www.meteor.gov.tr

http://www.mta.gov.tr

http://www.usakkulturturizm.gov.tr

http://www.manisakulturturizm.gov.tr

http://www.tuyed.org.tr(27.05.2013)

http://tr.wikipedia.org

http://www.mugla.gov.tr/

www.kutahyakulturturizm.gov.tr(

http://www.egeturizmdernegi.org/(27.05.2013)

http://www.afyonkulturturizm.gov.tr

http://www.turizmanaliz.com(01.05.2013)

http://www.radikal.com.tr(01.05.2013)

http://www.ttyd.org.tr/

http://www.turizmguncel.com(01.05.2013)

http://www.belgeler.com(29.05.2013)

http://www.euractiv.com.tr

http://www.saglikturizmi.gov.tr(27.05.2013)

http://www.turizmhabercisi.com(03.05.2013)


http://www.tuik.gov.tr/


http://www.tursab.org.tr/

http://www.ubak.gov.tr/

http://www.milliparklar.gov.tr/

http://www.izmirkulturturizm.gov.tr/

http://www.expoizmir.org.tr/

http://www.geka.org.tr/

http://www.zafer.org.tr/

http://www.izka.org.tr/

http://www.mugla-turizm.gov.tr/

http://www.aydinturizm.gov.tr/

http://www.kulturvarliklari.gov.tr/

http://www.meteor.gov.tr/

http://www.mta.gov.tr/

http://www.usakkulturturizm.gov.tr/

http://www.manisakulturturizm.gov.tr/

http://www.tuyed.org.tr/

http://tr.wikipedia.org/

http://www.mugla.gov.tr/

http://www.kutahyakulturturizm.gov.tr/

http://www.egeturizmdernegi.org/

http://www.afyonkulturturizm.gov.tr/

http://www.turizmanaliz.com/

http://www.radikal.com.tr/

http://www.ttyd.org.tr/

http://www.turizmguncel.com/

http://www.belgeler.com/

http://www.euractiv.com.tr/

http://www.saglikturizmi.gov.tr/

http://www.turizmhabercisi.com/


31

http://www.getob.org/

http://www.mavibayrak.org.tr/

http://www.agroturizm.net/

http://www.mugla-turizm.gov.tr

http://www.getob.org/

http://www.mavibayrak.org.tr/

http://www.agroturizm.net/

http://www.mugla-turizm.gov.tr/

Ege Bölgesi'nde Turizm

Documents

Transcript of Ege Bölgesi'nde Turizm