DENETÇİ BAĞIMSIZLIĞINI SAĞLAMADA DENETÇi ROTASYONUNA DÜŞEN ROLLER

9
III. Ulusal Konya Ereğli Kemal Akman Meslek Yüksekokulu Tebliğ Günleri, Sayı 3, No:1, 2011 106 DENETÇĠ BAĞIMSIZLIĞINI SAĞLAMADA DENETÇĠ ROTASYONUNA DÜġEN ROLLER Ender GÜLER 1 Mehmet Ali AKTAġ 2 ÖZET AraĢtırmanın amacı, denetim faaliyetini yürüten meslek mensuplarının uygulamalarında bağımsız hareket edebilme adına karĢılaĢtıkları zorlukları, yapılan uygulamaların etkilerini görebilmek ve denetçi rotasyonun denetçi bağımsızlığına sağlayacağı olumlu yada olumsuz etkileri değerlendirmektir. ÇalıĢmada ilk olarak denetim, denetçi ve denetçi bağımsızlığı kavramına kısaca değinilmiĢ ve denetçi rotasyonunu düzenleyen standartlar hakkında bilgi verilmiĢ ve denetçi rotasyonunun denetçi bağımsızlığının sağlanmasındaki olumlu yada olumsuz etkileri ve Türkiye uygulamaları kısaca değerlendirilmiĢtir. GiriĢ KüreselleĢme, sermaye piyasalarının geniĢlemesi, ülkeler arası sınırların ortadan kalkması, uluslararası ticaret olanaklarının geliĢmesi sonucunu doğurmuĢtur. Buna bağlı olarak ekonomik sınırların ortadan kalkması, ekonomik yaĢamı daha da karmaĢıklaĢtırmıĢ ve insanların güven daha çok güven ihtiyacı duymasına sebep olmuĢtur. KüreselleĢmenin olumsuz bir sonucu olarak karĢılaĢılan uluslararası finansal krizler ve skandallardır. Uluslararası finansal kriz ve skandalların arkasında yatan önemli sebeplerden birisi denetim ve denetçi yetersizliğidir. Finansal krizler ve muhasebe skandalları sonrasında yaĢanan Ģirket iflasları, Ģirketlerin itibar zedelenmelerinin önüne geçilebilmesi adına Uluslararası Muhasebeciler Federasyonu (IFAC) tarafından Uluslararası Denetim Standartları (ISA‘s) yayınlanmıĢ ayrıca bu standartların yanında denetçilerin bağımsızlığını destekleyici kanuni düzenlemelere de yer verilmiĢtir. Bu çalıĢmanın amacı, denetim faaliyetlerinin sağlıklı olarak yerine getirilebilmesi, finansal kriz ve skandalların önüne geçilebilmesi adına denetçi bağımsızlığının sağlanması 1 ArĢ. Gör. Dr. Ender GÜLER / Selçuk Üniversitesi Ġktisadi ve Ġdari Bilimler Fakültesi/[email protected] 2 Dr. Mehmet Ali AKTAġ / Yeminli Mali MüĢavir / [email protected]

Transcript of DENETÇİ BAĞIMSIZLIĞINI SAĞLAMADA DENETÇi ROTASYONUNA DÜŞEN ROLLER

III. Ulusal Konya Ereğli Kemal Akman Meslek Yüksekokulu Tebliğ Günleri, Sayı 3, No:1, 2011

106

DENETÇĠ BAĞIMSIZLIĞINI SAĞLAMADA DENETÇĠ

ROTASYONUNA DÜġEN ROLLER

Ender GÜLER

1 Mehmet Ali AKTAġ

2

ÖZET

AraĢtırmanın amacı, denetim faaliyetini yürüten meslek mensuplarının

uygulamalarında bağımsız hareket edebilme adına karĢılaĢtıkları zorlukları, yapılan

uygulamaların etkilerini görebilmek ve denetçi rotasyonun denetçi bağımsızlığına sağlayacağı

olumlu yada olumsuz etkileri değerlendirmektir.

ÇalıĢmada ilk olarak denetim, denetçi ve denetçi bağımsızlığı kavramına kısaca

değinilmiĢ ve denetçi rotasyonunu düzenleyen standartlar hakkında bilgi verilmiĢ ve denetçi

rotasyonunun denetçi bağımsızlığının sağlanmasındaki olumlu yada olumsuz etkileri ve

Türkiye uygulamaları kısaca değerlendirilmiĢtir.

GiriĢ

KüreselleĢme, sermaye piyasalarının geniĢlemesi, ülkeler arası sınırların ortadan

kalkması, uluslararası ticaret olanaklarının geliĢmesi sonucunu doğurmuĢtur. Buna bağlı

olarak ekonomik sınırların ortadan kalkması, ekonomik yaĢamı daha da karmaĢıklaĢtırmıĢ ve

insanların güven daha çok güven ihtiyacı duymasına sebep olmuĢtur.

KüreselleĢmenin olumsuz bir sonucu olarak karĢılaĢılan uluslararası finansal krizler ve

skandallardır. Uluslararası finansal kriz ve skandalların arkasında yatan önemli sebeplerden

birisi denetim ve denetçi yetersizliğidir. Finansal krizler ve muhasebe skandalları sonrasında

yaĢanan Ģirket iflasları, Ģirketlerin itibar zedelenmelerinin önüne geçilebilmesi adına

Uluslararası Muhasebeciler Federasyonu (IFAC) tarafından Uluslararası Denetim Standartları

(ISA‘s) yayınlanmıĢ ayrıca bu standartların yanında denetçilerin bağımsızlığını destekleyici

kanuni düzenlemelere de yer verilmiĢtir.

Bu çalıĢmanın amacı, denetim faaliyetlerinin sağlıklı olarak yerine getirilebilmesi,

finansal kriz ve skandalların önüne geçilebilmesi adına denetçi bağımsızlığının sağlanması

1 ArĢ. Gör. Dr. Ender GÜLER / Selçuk Üniversitesi Ġktisadi ve Ġdari Bilimler Fakültesi/[email protected]

2 Dr. Mehmet Ali AKTAġ / Yeminli Mali MüĢavir / [email protected]

III. Ulusal Konya Ereğli Kemal Akman Meslek Yüksekokulu Tebliğ Günleri, Sayı 3, No:1, 2011

107

konusunda atılan adımları belirtmek ve denetçi rotasyonu uygulamasının bu bağımsızlığın

sağlanmasına yapabileceği olumlu yada olumsuz etkileri değerlendirmektir.

1. Denetçi ve Denetçi Bağımsızlığı

Genel anlamıyla denetim, iktisadi faaliyet ve olaylara iliĢkin iddiaların, önceden

saptanmıĢ ölçütlere uygunluk derecesini araĢtırmak ve sonuçlarını ilgi duyanlara bildirmek

amacıyla tarafsızca kanıt toplayan ve bu kanıtları değerleyen sistematik bir süreç olarak

tanımlanabilir (Kaval,2005:3). Bu sürecin baĢ aktörlerinden biriside denetçidir.

Denetçi, denetim faaliyetini sürdüren, yeterli mesleki bilgi ve deneyime sahip,

bağımsız davranan, gerekli ahlaki nitelikleri olan ve çalıĢmalarında yeterli özeni gösteren

kiĢidir‖ diye tanımlanır (Bozkurt, 1999: 31).

Denetim faaliyetini yürüten denetçinin, yeterli mesleki bilgi ve tecrübeye sahip,

tarafsız ve yüksek ahlaki değerlere sahip, mesleki geliĢmeleri yakından takip edebilen ve

mesleğin gerektirdiği etik değerlere bağlı bir kiĢi olması istenir.

Denetçileri iç denetçiler, bağımsız denetçiler ve kamu denetçileri olmak üzere üç

gruba ayırabiliriz. Bazı kaynaklarda ise iç denetçiler ve dıĢ denetçiler olmak üzere iki gruba

da ayrılmıĢtır. ĠĢletme bünyesinde ve iĢletme adına denetim faaliyetinde bulunan kiĢiye iç

denetçi, iĢletme dıĢından denetim faaliyetinde bulunan uzman kiĢiye ise bağımsız denetçi adı

verilir.

Denetim faaliyetlerinin baĢarısı için uygulanması önem arz eden standartların baĢında

denetçi bağımsızlığı ile ilgili standartlar gelmektedir.

Sermaye Piyasası Kurulunca yayınlanan Seri: X, No:22 nolu tebliğde bağımsızlık,

mesleki faaliyetin dürüst ve tarafsız yürütülmesini sağlayacak bir davranıĢ ve anlayıĢlar

bütünüdür Ģeklinde tanımlanmıĢtır. Ayrıca bağımsız denetim kuruluĢları ve bağımsız

denetçiler, bağımsız denetim çalıĢmalarında bağımsız olmak zorundadırlar.

Denetçinin tarafsız ve dürüst olmasının yanında bağımsızlığı zedeleyen fiilleri

iĢlememesi ve çıkar çatıĢmalarından da uzak olması gerektiği ortaya çıkmıĢtır (Kiracı,2004:3)

III. Ulusal Konya Ereğli Kemal Akman Meslek Yüksekokulu Tebliğ Günleri, Sayı 3, No:1, 2011

108

Denetçinin bağımsızlığını gösteren temel unsurları Ģu Ģekilde gösterebiliriz.

Kaynak: Kiracı, 2004:3

Denetçilerin bağımsızlığı, denetim faaliyetinin en önemli unsurudur. Bağımsızlığın

sağlanması bazı yasaklara uymakla mümkündür. Bu yasaklamalar aĢağıdaki gibi sıralanabilir

(TSPAKB, 2010:171)

Denetledikleri ortaklıklar, yardımcı kuruluĢlar ve iĢtirakleri ile borç, alacak ve ortaklık

iliĢkisi içinde bulunamazlar.

ĠĢleri dolayısıyla öğrendikleri bilgi ve sırları, görevleri süresince ve görevlerini

bıraktıktan sonrada açıklayamazlar, kendilerinin ve üçüncü kiĢilerin menfaatlerine

kullanamazlar.

Ticaret yapamazlar.

BaĢka bir denetleme kuruluĢunda ortak olamazlar, yönetici ve denetçi olarak

çalıĢamazlar.

Meslekle ve meslek onuruyla bağdaĢmayan faaliyet ve davranıĢlarda bulunamazlar.

Bağımsız denetleme kuruluĢları ve denetçileri iĢ elde etmek için reklam sayılabilecek

faaliyetlerde bulunamazlar ve iĢ öneremezler.

Bağımsız denetleme kuruluĢlarının yönetici ve denetçileri kendilerine, yakınları ve

eĢlerinin ortaklık veya iĢ iliĢkisinde bulunduğu iĢletmeler ve bunların iĢtiraklerinde

denetleme görevini üstlenemezler.

Yukarıda sayılan sebeplerin meydana gelmesi durumunda denetçi bağımsızlığının

ortadan kalktığı düĢünülerek bu durumlarda denetçinin görevi sona erer.

Denetçi

Bağımsızlı

ğığı

Tarafsız ve

Dürüst Olma

Çıkar

ÇatıĢmalarında

n Uzak Durma

Bağımsızlığı

Zedeleyen

Fiilleri

ĠĢlememe

III. Ulusal Konya Ereğli Kemal Akman Meslek Yüksekokulu Tebliğ Günleri, Sayı 3, No:1, 2011

109

2. Denetçi Bağımsızlığı Ġle Ġlgili Düzenlemeler

Denetçi bağımsızlığının sağlanması adına yapılmıĢ uluslararası çeĢitli düzenlemeler ve

Türkiye de bu konuda yapılmıĢ çalıĢmalar kısaca ele alınacaktır. Denetçi bağımsızlığına

vurgu yapan standart ve kurallar tüm bu düzenlemelerin içersinde yer almaktadır.

2.1. Uluslararası Düzenlemeler

Amerikan Sertifikalı Kamu Muhasebeciler Enstitüsü – (American Institute of Certified

Public Accountants-AICPA) tarafından yayınlanan muhasebeci ve denetçilerin davranıĢlarını

belirleyen Mesleki DavranıĢ Kuralları (Code of Professional Ethics) bu alanda atılmıĢ

adımlardan birisidir.

AICPA‘nın 6 prensip ve 11 kuraldan oluĢan Mesleki DavranıĢ Yasası ilkeleri ve

DavranıĢ Kuralları; sorumluluklar, kamu yararı, dürüstlük, tarafsızlık ve bağımsız olma,

mesleki özen gösterme, sunulan hizmetin kapsamı ve niteliği ilkeleri ile, bağımsızlık,

dürüstlük ve tarafsız olma, genel standartlar, standartlara uyma, muhasebe prensipleri,

müĢteriye ait gizli bilgiler, Ģartlı ücret, uygunsuz davranıĢlar, reklam yapma ve hizmet satıĢına

yönelik diğer talep biçimleri, komisyon ve baĢvuru (DanıĢma) ücretleri, mesleği icra biçimi

ve isim konularını bir araya getirmiĢtir (Uslu,2007: ismmmo.org.tr)

Uluslararası Muhasebeciler Federasyonu (the International Federation of

Accountants-IFAC) etik komitesi tarafından yayınlanan ve daha sonraki yıllarda yeniden

gözden geçirilen Profesyonel Muhasebeciler Ġçin Etik Kuralları (Code of Ethics for

Professional Accountants) adlı belgenin 8. bölümünde bağımsızlıkla ilgili kurallara yer

verilmiĢtir.

IFAC tarafından yayımlanan Uluslararası Denetim, Güvence Hizmetleri ve Etik

Düzenlemeler El Kitabı (International Standarts on Auditing and Assurance)‘nda değiĢiklikler

ve yeni geliĢmeleri ayrı baĢlıklar altında sunmuĢtur.

Bu baĢlıkları A, B, C bölümleri olmak üzere üç kısma ayırabiliriz. (IFAC,2010:

web.ifac.org)

A Bölümü tüm meslek mensuplarına uygulanacak genel kuralları ve IESBA kodlarını

içerir.

B Bölümü kamu hizmeti gören meslek mensuplarınca uygulanan kuralları içerir.

C Bölümü bağımsız çalıĢan profesyonel meslek mensuplarınca uygulanacak kuralları

içerir.

III. Ulusal Konya Ereğli Kemal Akman Meslek Yüksekokulu Tebliğ Günleri, Sayı 3, No:1, 2011

110

Avrupa Birliğine, üye ülkelerde muhasebe ve denetim konusunda ortak hareket etme

amacıyla ―Direktifler/Yönergeler‖ adı altında çeĢitli düzenlemeler getirilmiĢtir. 10 Nisan 1984

tarihinde kabul edilen 8. Yönergenin ana hedefinin, yasal dıĢ denetim ve bu denetimi yapacak

kiĢilerin niteliklerini ve uygulama standartlarını saptamak ve topluluk üyesi ülkelerin denetim

standartlarını genel kabul görmüĢ denetim standartları ile uyumlu hale getirmek olduğunu

söyleyebiliriz. ġöyle ki, sekizinci yönergede kabul edilen ilkeler uluslar arası denetim

standartları ve ABD genel kabul görmüĢ denetim standartları ile paralellik göstermektedir

(ÇalıĢkan, 2006: 53)

AB‘nin 8. direktifinde denetçinin bağımsızlığı ile ilgili bir takım hükümler

getirilmiĢtir. 3, 23, 24, 25, 26 ve 27. maddeler, denetçinin bağımsızlığı ile ilgili doğrudan

doğruya ya da dolaylı olarak hükümler içermektedir (EFAA, Aktaran: Yıldırım,2005)

2.2. Türkiye’deki Düzenlemeler

Türkiye‘de denetçi bağımsızlığı ile ilgili yapılan düzenlemelerin baĢında SPK

tarafından yapılan düzenlemeler gelmektedir. SPK tarından yayınlanan en son Seri: X, No:22

numaralı tebliğde denetçi bağımsızlığı ile ilgili hükümlere yer verilmiĢtir.

Tebliğin üçüncü bölümünde madde 12 de bağımsızlık baĢlığı altında denetçi bağımsızlığının

tanımına yer verilmiĢ, madde13 de de bağımsızlığı ortadan kaldıran durumlar anlatılmıĢtır.

Denetçi bağımsızlığı ile ilgili uygulama ilke ve esaslarını ele alan bir baĢka kurum

BDDK‘dır. BDDK tarafından denetim uygulamaları ile ilgili yayınlanan yönetmeliğin 6, 7 ve

8.maddeleri denetçi bağımsızlığı ile ilgilidir.

Ayrıca 3568 Sayılı Serbest Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali MüĢavir, Yeminli

Mali MüĢavirlik Kanununun, 3 Ocak 1990 tarih ve 20391 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan

Serbest Muhasebeciler, Serbest Muhasebeci Mali MüĢavirler, Yeminli Mali MüĢavirlerin

ÇalıĢma Usul ve Esasları Hakkındaki Yönetmeliğin 9.maddesinde bağımsızlık baĢlıklı

bölümde ele alınmıĢtır.

3. Denetçi Rotasyonu

Rotasyon,bir birimde çalıĢan görevlilerin düzenli bir biçimde yer değiĢtirmeleri

anlamına gelmektedir (http://www.tdksozluk.com/s/rotasyon/). Denetim yada denetçi

rotasyonundan kasıt da denetim faaliyetini yerine getiren Ģirketin yada Ģirket adına görevi

yerine getiren denetçinin yer değiĢtirmesi anlamına gelmektedir.

Bağımsız denetimde rotasyon uygulaması sonucunda denetçi ile denetlenen müĢteri

firma ilgilileri arasındaki iliĢkilerin, aralarında bir menfaat birliğinin kurulmasını sağlayacak

niteliğe dönüĢmesini engellemek amaçlanır. Denetçi-müĢteri iliĢkisi zamanla arkadaĢlık ya da

III. Ulusal Konya Ereğli Kemal Akman Meslek Yüksekokulu Tebliğ Günleri, Sayı 3, No:1, 2011

111

dostluklara dönüĢebilmekte; en hafifinden kurulan arkadaĢlık-dostluk iliĢkisi, denetçinin

denetlediği konularda ―tarafsız düĢünebilmesine ya da kalabilmesine‖ engel olabilmektedir

(Arslan,2010:206)

4. Denetçi Rotasyonu Ġle Ġlgili Düzenlemeler

Denetçi rotasyonu ile ilgili uluslar arası uygulamalar ve standartlar ile Türkiye‘de

kabul edilen ilke ve esaslar değerlendirilecektir.

4.1. Uluslararası Düzenlemeler

ABD‘ de yaĢanan finansal kriz ve skandallardan sonra çıkarılan Sarbanes – Oxley

yasası ile kurumsal yönetim, denetim ve denetçi konularında düzenlemeler yapılmıĢtır. Bu

düzenlemeler aĢağıdaki gibi listene bilir;(Güngör, 2003: 85)

Denetçi bağımsızlığını zedeleyecek denetim dıĢı iĢler tanımlanmıĢ,

Denetim ekibinin rotasyonu öngörülmüĢ,

Denetim ortağının ücretinin belirlenmesinde sınırlama getirilmiĢ,

Denetçinin belirli konuları denetim komitesine raporlaması öngörülmüĢ,

Denetim ve denetim dıĢı iĢlerin denetim komitesince ön onayı zorunluluğu

getirilmiĢ,

Denetim ve denetim dıĢı iĢler için ödenen ücretlerin yıllık faaliyet

raporlarında açıklanması zorunluluğu getirilmiĢtir.

Denetçi rotasyonu ile ilgili baĢlıkta, denetçi bağımsızlığının sağlanması amacıyla

sorumlu ortak baĢ denetçi ve/veya denetim raporunu gözden geçirerek onay veren ikinci

denetçinin, aynı Ģirkete kesintisiz olarak 5 yıldan fazla denetim hizmeti vermeleri

yasaklanmaktadır ( Madde 203 ) (http://www.modav.org.tr, 18.03.2011)

AB‘nin bağımsız denetime iliĢkin düzenlemesi olan 8. Direktifinde ―Denetim Ģirketi

adına denetimi yürüten sorumlu ortak baĢdenetçi en fazla yedi yılda bir değiĢmelidir ve en az

iki yıl geçmeden tekrar ilgili Ģirketin denetçisi olmamalıdır‖ hükmünü getirmektedir. Bu

düzenlemeden anlaĢılacağı üzere bağımsız denetim Ģirketi rotasyonu AB düzenlemelerinde

zorunluluk olarak yer almamaktadır (Kılıç, www.denetimnet.net, 18.03.2011). Bunun sebebi

AB üyelerinin fikirlerine göre, zorunlu olacak bir rotasyonun kısa, orta ve uzun vadede yararlı

sonuçlar doğurmayacağına olan inançtır. Bu fikirlere dahil olmayan ve denetçi rotasyonu

uygulaması yer alan sadece Ġtalya dır.

III. Ulusal Konya Ereğli Kemal Akman Meslek Yüksekokulu Tebliğ Günleri, Sayı 3, No:1, 2011

112

4.2. Türkiye’deki Düzenlemeler

Türkiye de SPK tarafından yayınlanan Seri X, No 22 sayılı Sermaye Piyasasında

Bağımsız Denetim Standartları Hakkında Tebliğ de denetçi rotasyonu ile ilgili düzenlemelere

yer verilmiĢtir. Tebliğin ―Bağımsız Denetim SözleĢmesi‖ baĢlıklı Üçüncü Kısmının 6‟ncı

maddesinde, (1) Bağımsız denetim kuruluĢlarının seçimi; bağımsız denetimlerde (özel

bağımsız denetim dahil) en çok 7 yıl için, bu Tebliğin 2 nci Kısmının (Bağımsız Denetim

Faaliyetinde Bulunma ġartları) ―Denetimden sorumlu komiteler‖ baĢlıklı maddesi hükmü

saklı kalmak kaydıyla, müĢteri yönetim kurulu tarafından yapılır. (2) Bağımsız denetim

kuruluĢunun tekrar aynı müĢteri ile bağımsız denetim sözleĢmesi imzalayabilmesi için en az 2

hesap döneminin geçmesi zorunludur Ģeklinde bir açıklamaya yer

verilmiĢtir(SPK,www.spk.gov.tr:25.10.2009)

12/6/2006 tarihli ve 26196 sayılı mükerrer Resmî Gazete‘de yayımlanan Seri: X, No:

22 sayılı Sermaye Piyasasında Bağımsız Denetim Standartları Hakkında Tebliğin Üçüncü

Kısmının 6 ncı maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkraları 26.03.2011 tarihli resmi gazetede

yayınlanan Tebliğ ile aĢağıdaki Ģekilde değiĢtirilmiĢtir (SPK,www.spk.gov.tr: 01.04.2011)

Bu maddenin birinci fıkrasında yer alan bağımsız denetim kuruluĢlarının seçimine

yönelik 7 yıllık azami süre ve ikinci fıkra hükmü, 1/1/2011 tarihinden itibaren sona erecek

hesap dönemlerinde geçerli olmak üzere, bazı Ģartları haiz sermaye piyasası araçları bir

borsada iĢlem gören iĢletmeler ve bağımsız denetim kuruluĢları için uygulanmaz.

Bir sorumlu ortak baĢdenetçi, bir müĢteri Ģirket ile yapılan bağımsız denetim

sözleĢmesinde, her halükarda en çok 5 hesap dönemi görev alabilir. Sorumlu ortak

baĢdenetçinin aynı müĢteri ġirketin denetim çalıĢmalarında görev alabilmesi için en az 2

hesap döneminin geçmesi zorunludur.‖

Yeni düzenleme ile birlikte SPK bağımsız denetim kuruluĢlarında uygulanması

gereken bağımsız denetim firması rotasyonu kaldırmıĢ; bunun yerine rotasyon uygulamasını

sorumlu ortak baĢ denetçi rotasyonuna dönüĢtürmüĢtür.

BDDK tarafından daha önce yayınlanan ―Bankalarda Bağımsız Denetim

GerçekleĢtirecek kuruluĢların Yetkilendirilmesi ve Faaliyetleri Hakkında Yönetmelikte‖

çeĢitli düzenlemeler yapılmıĢtır (BDDK,www.bddk.org.tr)

1/11/2006 tarihli ve 26333 sayılı Resmî Gazete‘de yayımlanan Bankalarda Bağımsız

Denetim GerçekleĢtirecek KuruluĢların Yetkilendirilmesi ve Faaliyetleri

Hakkında Yönetmeliğin Yönetmeliğin 12 nci maddesinin onbirinci fıkrası aĢağıdaki Ģekilde

değiĢtirilmiĢtir.

―Yetkili denetim kuruluĢu adına bağımsız denetim çalıĢmalarını yürüten bağımsız

III. Ulusal Konya Ereğli Kemal Akman Meslek Yüksekokulu Tebliğ Günleri, Sayı 3, No:1, 2011

113

denetçiler, aynı bankanın bağımsız denetim çalıĢmalarında birbirini izleyen azami beĢ hesap

dönemi için görev alabilir. Banka, bir yetkili denetim kuruluĢu ile birbirini izleyen asgari üç

azami sekiz hesap dönemi için bağımsız denetim sözleĢmesi yapabilir. Hazırlanacak bir

çerçeve sözleĢme ile belirlenen bu süre zarfında kesintisiz aynı bağımsız denetim kuruluĢu ile

çalıĢmak Ģartıyla yıllık sözleĢmeler yapılabilir. Azami sürenin sonunda farklı ortaklık ve

bağımsız denetçi kadrosuna sahip olsa bile yurt içi veya yurt dıĢındaki aynı bağımsız denetim

Ģirketi ile hukuki bağlantısı bulunan bir baĢka yetkili denetim kuruluĢu ile imzalanan bağımsız

denetim sözleĢmesi aynı yetkili denetim kuruluĢu ile yapılmıĢ kabul edilir‖

4. Sonuç ve Değerlendirme

ÇalıĢmada denetim, denetçi, denetçi bağımsızlığı ve denetçi rotasyonu genel

özellikleri ve tebliğ ve mevzuatlarda uygulanıĢı kısaca ele alınmıĢtır. Ayrıca uluslar arası ve

Türkiye düzenlemelerine kısaca bahsedilmiĢtir.

Denetim faaliyetlerinin olmazsa olmaz Ģartlarından birisi denetçi bağımsızlığı

ilkesidir. Denetçiler uygulamalarında bağımsız olmalı ve bağımsız olarak hareket

edebilmelidir. Kamuoyunu aydınlatma ve uygulamalarda Ģeffaflığın sağlanmasında ayrıca

bağımsız denetim uygulamalarında baĢarının sağlanması adına denetçilerin bağımsız düĢünce

ve hareket etme özgürlüğüne sahip olması Ģarttır. Yapılan düzenlemelerle de bu ortamın

oluĢması sağlanmaya çalıĢılmıĢtır.

YaĢanan finansal kriz ve skandalların sonucu olarak uluslararası alanda pek çok

düzenlemeye gidilmiĢtir. Denetçi bağımsızlığının yanında denetçi rotasyonunu ele alan

düzenlemelere de yer verilmiĢtir. Bu iki kavram bir arada düĢünüldüğünde bağımsızlığını

yitirmiĢ bir denetçinin rotasyona uğramasının ya da tek baĢına denetçi rotasyonun sağlayacağı

fayda ve zararlar ele alındığında farklı görüĢler ortaya çıkmaktadır.

Kaynakça

BDDK (2006) Bankalarda Bağımsız Denetim GerçekleĢtirecek kuruluĢların

Yetkilendirilmesi ve Faaliyetleri Hakkında Yönetmelikte DeğiĢiklik Yapılmasına Dair

Yönetmelik Taslağı,

http://www.bddk.org.tr/websitesi/turkce/Mevzuat/Duzenleme_Taslaklari/8987bagimsiz_denet

im_yonetmeligi_taslagi_son.pdf, EriĢim Tarihi: 01.04.2011

ÇalıĢkan, Ali (2006). ―Sekizinci Yönerge Çerçevesinde Avrupa Birliğinde Bağımsız

Denetim‖, SayıĢtay Dergisi, Sayı:63

III. Ulusal Konya Ereğli Kemal Akman Meslek Yüksekokulu Tebliğ Günleri, Sayı 3, No:1, 2011

114

Güngör, Feridun (2003) ―Denetçi Bağımsızlığı Konusunda Sarbanes-Oxley Kanunu

Sonrası GeliĢmeler-I‖ YaklaĢım Dergisi, Sayı:124

http://www.modav.org.tr/upload/tezler/Sarbanes-Oxley.pdf

SPK (2011) Sermaye Piyasasında Bağımsız Denetim Standartları HakkındaTebliğde

DeğiĢiklik Yapılmasına Dair Tebliğ, Seri:X, No:27,

http://www.spk.gov.tr/apps/teblig/displayteblig.aspx?id=421&ct=f&action=displayfile,

EriĢim Tarihi:01.04.2011

SPK.(2006), Sermaye Piyasasında Bağımsız Denetim Standartları Hakkında Tebliğ,

Seri: X, No:22, http://www.spk.gov.tr/mevzuat/SeriX_No22.pdf, EriĢim Tarihi: 25.10.2009

Yıldırım, Murat (2005) ―Uluslararası Son GeliĢmeler IĢığı Altında Denetçi

Bağımsızlığı, 3568 Sayılı Yasa ve Türkiye‘deki Durum‖, E-YaklaĢım, Sayı: 28.