Bir İnsan Hakları ve Çokkültürcülük Belgesi Olarak 1923 Lausanne Barış Antlaşması (2001)
Transcript of Bir İnsan Hakları ve Çokkültürcülük Belgesi Olarak 1923 Lausanne Barış Antlaşması (2001)
KOPENHAG KRITERLERIAVRUPA KONSEYi VE AVRUPA BiRL|GI'NIN ORTAK PAYDASI
C R I T E R E S D E C O P E N H A G U EDENol,l llATEllRS Col,lilulls DEf UNIOI{ TUROPTEIINE ET DU COI1STIL DE f TLJROPE?
O F C O P E N H A G E NC R I T E R I AcoLtMo
DtNoM[1aT0R5 0f THE EURoPtI
l]lll0fl Al{D THE Cout{clL 0F lllRoPt?
/ E D I E U R / E D I T O R
P R O F . D R , I E R A H I M d . K A B O 6 L U
ISTANBUL BAROSUINSAN HAKL.ARI MERKEZI
Mupav.A,d'kbr''d!o.Jp!r':-
3n lns.n Harr vecokkoturtijL.r sebln olarar
frto|hUfu|iohEdndo|ndreufuhBn
Aiayasa Mrhrem.5r v. avrup. lns.n
orc h dE dmrlds dais . ]!'Lptodei(€ d
MMtitr RWb h tu juisqttdzr.i at ttucoa4 ot HMa Pbh6 Ehthq the ̂ stu
czttsofl! --- --zx5
Azn 'k H.klaa ve onrer Devrel, Franst: oh.6i ahih kdrl
,.8 tr otsrfi nitenrd y: da s vas, EronomL| cHlk naBiomasFnuo Estlrdr 6t dib --Les sittes pofl'adh6s on,IUnon L
Avrupa siniiiir uyum sur.ciide Ai:yasar 0ncelikler thrl,.st,
Lrkei..nh onrenmesi v. kade 6zqin0i0 rit4r rd:
awup. kin Hirqr P*4ektir 4? ri,re &,e, ..
n H a k l a r li l k B e l g e s iB a r r t A n t l
Bkila u
i r i n s aI t i i r c i i ls a n n e
O l a r aa 9 m a s l
k1 9
eo kL
Dt inyada ann lk hak an koousunda be l i ba5 | i k l t eme lpo i t ka uyq ! l an
D r . B a s k r
Doqa 0ltrak bu ydnrem devrerin d$ bask artnda 0rduqun! diis0idijrruk iikedetepk yaranr. oiqer yandai, henazin q'qoEunu0a heder qdnre.ek hem az'n 'q' b r tiir maneyiqettoya iapatarak, hem de az nlda biran 'kq rll b Inc a$layarak 0 rlede €nteqrasyonu zor 35t nr.
trrsndaki ulusrararas rorumtu uq
2)Cotkil t0rcii iik poitikas uyqu amakr Bu po it ka ya n zca be r b r azrk mentup anna de6 | 0Lkedekibur0trvatandasLara kendiarr.kimrk er tuide hakkr tantr. Bufada vurqu, demokatik br anayasaldiizen iizernde
9aqdal dijnya. n 9ds buylsndedn.
r ) u rusarar3e qara^ t ahnda az i r r ha ar tanmak:aanlkqrubu mensuplar na be rlDozitif hak aatan ntrve buarara! b r belqen n yada rurununqarants atrna konur.
rii* ye ik n. tiirden br 0ke deqidAnta5masnm (bundar sonra :Lausanne) Bd i im , Ke5 imI i in tn "Azn '
nn Korunmas basrErn tatryan3T 45madderer (bundans0nra Kesim)denry e b r n.i tljle qtd d kabur edr eqe mi5lir.
a raras qarant imdddesd ' 37 . madde ise bu har la rn h i !bn b ! ihde
dan kald'. amayacad,nmaddes o duf u ( n konuhuzla i qisndir.
cene rke kend s nden du.madan sbz edi en met n eritr faz a bi rnediEa i bn id I Bu dn tasma ve b t h l i rm ' r
d P i T i j r k i e d e ! D k 5 k b a h s P d
oysa qarsEk ef san lan ar q b deiird r
auqLin, bu Az n rk ann Ko'unmar
deE, , ya l ^ ra konu lmam n ba : ! ya l o i i o lm re o rem i$vd 0 m i k i s nden
yah jz ra qav r m is rm e r i r i ^e adq
berrtkoerm\tn. Bu doiiruduf, !0trkil oiinva savas' erte5nde "Baslca
i ; (BMaD) k in ! ! l ke l4 r l mzara l t rq t rusa ia
r .n az n l k ko ruma a i l 35md!a . n i
a rn rk a r An t l a5ma5 n ,n (23 uaz ran re re ) Yo doav5va d i e r an l ra5ma a '
n i nnes inde soy te rnL qe lm5se (k i b ! ^d i a
adeedea b ! t e rm La !5an iedd "qav r
miisrm er' te,im y e d.!i5tnim + r;. Eirnr0 Kurttr u5 sava5 ndan qa rp !
rai yei, rLiriie bu cdesn Mu$efik ere kabul elftm $ r!
4 i d n r k e Y d o d d i r l d M a m a
(esmn ba5 lb n in Azn Ia r i Ko 'unmas oduounda i ka l kk rak buada
manlirsa olack yarn zca qayrimiln m efe har qet fld 0 soDUr na var
mk tad . 5 le l r ! ya i r5 t r k i bak mdad : s i r i n r i s i bu haka r t L jm qav rmur
rm4e deo r p ,a i k re yan .a Rum
dt r Amabunonabuq i j n r l konumuzd5 idad r k inc i s i qe t r knhara rva
n&d qayrlmitr imhte qet I dem 5t. Eunui d 5 nda daha uE qruba d{_a'e
. sdz i j n i j e . j ( eq m k i . van : k l udu . Azn ' k Mkarnn po? t r h^ t s
r o dloundan kau raGk La6amedak Poz lir hak ar n va n'z.a qav|lmls
l imere tan ndLqL san ,mdk tad r f oysa i n .eene .ek o ru6a La r i i r pda
b rs ra g r !pa rada pd : l i t ha la f qe t r im( i r i amaS! fa rN ld k bunarqav r
m i r rm Mkar q ib uus l i i a ras qa rau t a l na k0nu mBm' lLa rd t r
S imd bu r i nok lay tek4 tek . ree a a rh
Bon bu ko iu lmmda Lau ian ie n l knc t l de i vo rumanmas L i ze rndE
| - La 6ann e'�da yalnrcd gayrh osllm le re delit, d6rt ayn q ruba hakta r ge,
Bu kesmin b6yh br n te I tand 'q rnn la rkna, r99a yaz ayarnda b t rmetn idkra te in (eerken vardm Ge(e l ten , bu maddearde br de0 i , ramdortqruba haN ar qetiri yordu. Suddrt qrup en raz a hak sah bio andan da.ha az rrak sahibi o ana ddEru 56y e s ralanabi i.:
A) Gay r m0r rm r i j * uy ruk { ;
c) Tiirkceden ba!ka bir d rkonu:an Tijrk uyruktar iD ) r i j i yede o lu fanher res
B ! dd f t 9 rubu l a re r t e ie f ee a i6ak , bun ra r^ ya ra randka f l ba5 l
A) Miin0man.oLnayan Iijrkuyrukan'.- D0la5,m ve qdq etne konusurda birtirn Tdrk uyruklarna uyqu anan
v 0 . r 0 d d , _ , " r a ' r t ' i ' o , . r d d d - r r . / a r a r a d d r , rma h6kkr (39/r).. c der arini 6deyeErl her rrnLj kurum (vak I oku vb)mar , ydnetmek ve denetemek ve bda larda kend id i te rn i kur inaynern yapmak ko iu annda e5 l hak ar (Md.40)
pab rme eri !in, lel t b0(e erden (devret, be ediye vd ) hakk3n yetapay a ma rrakkr. (Md. 4v r ve 2)
Areve k t s ta tu rer ikonusrnda qernanqlarna aykr davranlla bu!imaya ve rrarta tati ide
ne'i nras ta h nde Cumal resmlt om eriyer ne qetnmeye zorl
Bu qrubun hak m, d0E3r 0 afak, ayr ca dl0er 0! qrubu^k kr de
- Din rnanc y3 da mezbep rarrmrn ay I m. lrda yo a!mama!
D) Tirrk yo d. otuGn rrerkes .o maksz n Ya!am ve drg0r 0k hakk,.
nan .na , d inneya da meTheb ne i anS lmamas (Md .33 /2 )
0nde e j i t i k ha l k . (Md .39 /2 )
'rerek dze qerekse t.afet i 5klernde
B! qrubun hakldr , do0a o arak, ayr ca c
c) -riirr(odon lra5kd bir d rronu5.n
B! q rubun harar doaa oara | 3ve
koyan br metinden ibaret o du0unu
ora13k ku ranha hakh (Md.39/5)
D q ruD d rn n r i n ide !e rmek ted r .
yaln rca a, i rk ar i hak ar i of
3u d0rl qrubui ve lrak ar i'n ii.e e
da bn mn harbr mern 0rd0o! nkmaktad.:Lau5anne bu d6r( qrdba rark ' rarrr , ama 37 madde qereq h(bnih ebr
qremeqer al iamay{ak bakrar qetnnijln, Gayr mib mlerb!nlari !inde.ca md 44lr hukmirrJere0nce yantrca
i - ! 1 a i _ c r . c 1 i e , 1 b L / c
ca br tanesidir. Kesim, qdrLid0q0 qlb -TLjm Tij.r vatanda!an na ve
la Tirrk ye de oturan he*es'e b ehemdebr ituan hak an metni o du
3u,!nu.a tiraz edecel !e Lausanne'i
e \ /a r 5 ! no r la l ; ra daY3^ ib l r i
r he" ,mn ban0 tun Azdr rnKt rmms Dduq! :
Birkere BaSLca Mbtterikva ortak Devletler esasamal oarak L D0nvaiedende i b r 0 lan 0 . ta ve doq! avruF az i r r
sofun ann ha retmefi i!ln yola !'km'5 ardtr(d 0efneden, cnperva istler ara
s !a rsmaard t r ) . Ama, l ru a rada bu i i l keerdek i !odunru0a ve (b ! i i rac rdc
tr.aiet yapmakta oJn rlendi vatanda:lar nr da rorumak iclnr) bu ijrearde
otucn lie*ese de hakla. qet rm s e.d r.i kn .s ve qor dar ra dnemis i , " i5a t r hakrar " te rm 1739 a b I i k te d tn
ya s yasotbi mi itectiiriin€ yerletmir o mak a bnlrle va irzca u usara an
dsnt r r karm: t Bu to r im urus a fa fa r s r jnegmeve beqeeFan.ak DonBMAnta:manyLa qnm6tir Dii^Ya sa
va5re esinde krsinikle 5dz Nonus! deiidir. Do!avurvla Kesjmin adida
2) La!ranne t!lanak annda, az n rk
rereqet .k iq de 5kn sdzefva fd r :c€(ekten, Azi kar At Komisyouu sa5ka Montaqnai'tr Birn. r(o'
msyon 3a5kan, Lord cu to^asundu0uT 0 tak l923 Ia r i r ' cp0rdavazd(
rar s ve cuEon 'n 9 0.ak 1923 tar
oysa hen met inagr o lduquzaman hdzr 'k caDmalarnave r {a i^ka
.a qdhd:hem de a:a!'dar dipnot e vE l0 daki sozre.de^ kaer LG 3fa-
d'r. Ddnem i az i 'k hark' anhv s b0d!f
Montaona vecurdn 'nsd le rn i bdy e an a t mas gnek i r '
Kad ' k , bu k iBa l l d ioomatn bu sdzer i Md.3914ve 5 h0k0mle . qd ,
dnutrde turuduiunda, qerqed ya^ntmaktan da !,aktr 5lmdi b' Md 1eu
ln.eknem zin ye. qelmD bu unuyof
rr LausaniedapozitilhaklaryalnEcaqay m0sllmiereIetirimhdelidir'
A .b i .e Md.39/5 inceeye lm Fkan n lam metn i l6vkdr''De -c|in tesni dt, bulunnaeraft4nen, fihk|e d.n batt a bn ditkanu'
tan rij uytuktanna, nahkemetede kendi drttetini sdztit atarak kuttanabit
r?tetibak)nhdan uyqun dUten raEvltht etJknxakttr '
"Iiirk{sden &:kabr di kon!5an lermive, Tijrkqe bimevei konul+
mayan lar i kanedimEd d a! kttr,!iiik0 u usltatas ant a5mararda en ra,
a dnem ta5 van rrusus, meln i ac kveselik b e mdska emE a rdmatd ' Eu'
Burada ,,Tnrtle der b.ba tka ayr .a ba5ka d ik roru, da ba5ka dl bireate,/mas na y0racacar( bdrre byeceqi(vevaritmemEs qer
eufada kastedten, qor
Ii, qe o/anrann) .ahi! o hu5terik, Devretinresmi
sat'0/ qlb bu hal, resmidi
na i remele |de l ]a 'n tamherhdeirlaymfianhr!nr /srya ba5ka bn diryerine bi)
Eu rrkra konusunda ij! dnBirin.isi, nkfa, birriii riidl
i dai.el,ar dr:rndak hefhair
da kulran m nr sraranrs d!u6a bu / sredo bu unmaydnk nc s , bufada k!t an, ai "
r tLjrrij yayrior!,, b! afada
iu eEahak !in tarar ar qerer 6e ayir rirmcoda ayn s6&ijqii ya& tEr mi
defaa(a kulanmaklan kal imazar. Ciinkii amat edebi b I yap,l orlaya
koymakde0 ko ay anlas la.ai veyor!na mijniii^ ok!qu kadr qefek duytrrhay3.arl lrr metn trctmektr. rirrkte bimeyenrer
e ! fada "T i j r ke€d .n ba tka d rkonuSan te rmye tab i r i " I u rk led . t r
lra5ka ayrca ba5ka direr bienltr de kasted lmemekled r. Anadiilii|k!e
oiup da ba5ka d bhnorln, mahke
mania y0ia!a.ar bdyle bir hakk k!lanmaina qereksiz yere izn ver h.ye.eqi(v€ verimemes qerektio) a( frr
(ok a { rk b i ! imde Anadr T i j r r !eden ba5ka b i f d losnar d . . Bu Dedene r ld 3e ls 'n qe t i rd i l i hdk , co i junu iun (anad i i
iij*(e oran arn) sahip o madLq' bif hak, yanibirpozitif aznhk hakkEr.rjstErik "Devhtrn fosmi diri buluimsma cqmM" dflh6inin de add
stt !r q b, br har, rermidaire erde rcsmi d rden (rLifk(e denr ba5ka bn dist sna, h! k!5kusuz,
mahNemeerde hakkn lam savunabrmenn!ok dnem odu iunun d i l5unumes inden iaymrranm4t / r . Anad l b r i sann en ly ikurand4 d id i r ddray f
eyia ba5ra bir diryefrne bluzat burum8 a( sndan (0, dnemridtr.
3) Md. 39/4 e oer n.e. Bu rkani tam hetni Sdyledn:"Hehan'ti br rijtk ortodunun, qetek izet qetekse ticatet it4kitedrde,bastn F da he4etit yafln korui.nrta airk topErtttanntta dred)qt bn
kuttanhasrna |alsr h)cbn kaiiana3u I r ra ron ! \unda ! ! onem norhyade lnme! mumrun.6rn . s t l1 ra , b i j t i j n I t * yur l ta ta rna ls ted r le r herhan ' r b rd i , resdaneef d5ndak herhanq bn yerd. ve herhanqi bir zaman kuranma
n vermertedn. qLjn!rir madde,yazldE re2, tarrrindedi n b inm herru anmn qraam'5 durumdadt r ve resm,_dafee f d5arda tu t !h .akb! r5tede burunmayan brdi etk n r!i dijsLjnmek zofdur.
' r . , ' b o o L ' . L i
r l r , , , , 0 b ' " " r , o ' " q i , . a d . o . o % r 6 v ? r o d l q ' 1 d "
a imas q t rek r . c i j nk i r yuka r da r i 0a iaq13r la da ben th iq q ib ,madde
r iEme lbsa lb r ap rye d i j zmrenm5t r ve o l a h te d i i zen fadyo
yayr Avrupa da b I imEhekledn, le ev zyoi ise kavfam o afak b re mey{ul
Uc i i i ( i s i l ve te r i de en oneo i s , I k r . i , n hak s r r i b i k d i , k 5 le rhemei,drr birlui rLirk yurus$r isede 0ratkte bu hiikijh eras oafak anadi
rt yicrandra!ar b. hak qetifmekted f.
C lnk t dz0 l k le r922 y Inda , rd rk i ! e ' d0 anad l T6* (e o an a i , i dze l ve t
Grii irki eI ide Tijrkle d 5 nda b r dr ku Mma d4"q tok zay ft r Doraylb i J po r i l . can l k l ' akk qd na .d r
une iN ,3914 i r i qay r im i j s imh .e bu xesdder en onem i poz i r f az n r Iha r r i , 1 ' . . . he r t un t hay ' f i u run at oku rafre buM bsr. doret m ve e6it m kutum af rurmak ydnerherl vE
dene tenek ve bu faa ,da kend d l e , n i se |bes tce ku anmak . . ) ve ren a0 .
maddeder bre kr oduiu ef sLjfu ebi n, tirnkt bu 40. madded. s6zLi ed
sa39 /4 ' � r ek id i se ha r&envs .yd !yab i j r i i n i i key kapsamar tad r . {Faka r ,
t ab i qay fmus m hakLarnn ayn i zamanda bu ha rh da !e rdq unu tuma
B0mdasdyredirre.me tnaz eden qdrtner de rkacktrr. ornedri bu13t i k y€ de I K0 r l vb . ra rk / anadrkon !5an
qtu!lara hak qelnnekohad i v€ bu kon!da da tu(anak ara ba5vurmak qe
Bir k.r.. ede. re22 y Indar( ri,rr yrd bu dzerqna ln& orranmm da DrmadE an a5 r r Lausnnedaki rud(h€yet tun, jmparatorrukta her tt.Li d rn konu5uLmaetun (haua 3!gdatiaarap !a d rek !e ve r ldes i i i ) ndmar5aykq ' b i f dev i rde M i i s i iman e tn i kq.up afa dise hak ar vemeitetr(eknmed k err anrat maktad I
Diqs yan&n bu ko^uda k6aflne trtsnakannda bir dayaaak noitar
arama( bo5una tabad r, tiiiiii xonrerantta bu konuda tart tma o mam,5lr.zna, Poronya Az nr rrar Ant a5rus A n 7/3 ve 7/4 madderer iden aynei arc
ta r ma oan rausa rne Md 39un a . ve 5 . tN ra$ me tn l
maddes n n 4 ves .pa raq ra ta rya [e imEs ke ]n8 i eayn ,d r r Ya i lMd 39ayn zanan& T i i r k heye rn i de te tL r i d r .
KLirthr (!e aiadiiTijrkee 0rmayai b3t
G Musr0nan TLjrk yu(t!e aynen drqer Mrs irmafar q!veice rr,nda bur
ae s n&n prat rr soiu.u 5
drnrkha i ra .veheNren
oysa rilrtiyeninaB,y{e,eme ra5 d terrqttasryisdzu ed hE odn Cokkiilt
3u Doi a, baga da l
4d -9onr |lj valandatri],portikad r. Lausdnne, btrqi
I bi, iisan hakrar veqo|ktrF G d n e m b u n c i i i
k ye n/n ruru.u an|a5masmam5 bu dnemr Kesm bL
Fem I i t rk yehrn yen u ,d00uraca0r q0crij{ orrddan
beu de heps nden dnemrr3trqrn riirriye deki.n i
anadi ini ku ranabilfrek o diB! i5e,7ijrI ye nii rutu(u ayrp bu oana4 yarntr Rum. rr-Are ve b0riin Titrr vatanda:
Bufada anat lanLarn k iq i ind ! r devam e tmekt0 0an sempozyumumuzac s ndai prat k s0nu.u :udur:
Tiirkiye, qayrrm0s merd$ndarLEr€ !ludararas qirven.e ait ia ar^m 5af^ 'k rrdrrlar ve.mekten qelit i nEden erdei dtiirij ve epey rrakl olarak, !ok
ndaki kes n kafan dniinde . dd bn l6
kezome k5 n te id i t35yan budurumrn a l te rna t i r , l rub d r n in ba t nda da
sdz0 edrmF oran cokk0 t0.c0lilktijr D5 zofrahayla deqi, ( dLjzenemeve
Bu portik3, ba$a da berrtldi4i qibi, lluedevet ijrkijlen uusararas
ari'k rrakan poll k3en n aksine, intan hakla. ve demokrasiYe davandDr( i i "qdn0 L i va tandas l6" (ve doaysya l l ken i bndn)o i r rendnen br
oo tikadtr. Lau5anne buqijne kadatoruna mode io arak yorumlaiaqe m 5t r Oy5a, bu bid r den de qa'rii diiiii
oibi, nsan hak a. ve !oNkLj tilr.iiliik de 9etirmekled '
ra Mirsilman T(ifk yurtts5lar) Lausanneda azn k hakk !ahib deqid I efye ayned d iba r Mrs rL jmandrqb o i l a . i da sahpo lduk ra r l r aka fu lus ra ra
ras qijven.. a t nda bulunmanaltad r,.
Lau$nne ' �nbun i l ,a r6 i r0 rk iYedekeyed in ,kabu ed rvesonuqta l i i ryenn ku tu .uanta5mas sayLa i Lausanne 'n5ndve kadar Gm uvq!an-m'5 bu dnem ixesimibu espdy e uyo0ran6a bu ij ke loN !0v kazai r.
HemTLjrkiye'nn yeniuuslararas sdzetmeler kabrl ed p uvqu am:r n I
u racb qr ! r i j ko adankakar heml0rk iye in Bat nandar tanna ! a t
' dns ndai !oI prat I ve dnem ib I
' . L r ' d . - \ o i d q r b d " , o t i b 0 A " b i i
€uqirn Iijrklyedeki en a.i ve ijneml demokrasisotunlain'n basrnda,
di ini ku ranabi mek, o di de yayin yaphak, o di i direnmek qe nektedtr(e,Tii*iye nin kuru.uanta:mas oanLausaiie uvquLamaktan ba5la-
bu o ana i ya ln z Rum, Ermen, ve Musev le re de i lb i i l i i n qavr im0s lm
vo biitiin T0rk vatandaSdnna bu yo av.rmek bdyiik kohyLk saqaya
e b r * a r n * , e s h / i @ ( { { r l !
Fr %bft4 ' i i erN FN bmi{i tu{i
anlr 05ndr hFob uilosm s*
w 3 d 6 t n c r d f t l r q * i d i h r i
ftd Mr nG! tr srurt.IAB iiez b
dr o*i ehu d{rihihtrd 6$.L
aa 'r!rNldrt H4drn in!r! tu:
i l d h q f r r r r i i : h n i M 5 l r d i u r i
3 ! r d 4 r r r ! , n r , t ! 4 ! m i ! h
n j r r G l r : r d , i , r . r r j 4 ! b i :
&!' trk*id meni bi hr4q i&d s haf Bti*bi r
InFEbr!!(d 1434ki e ulrirm*G
'ii brum4ad rnr 'mFEbruil iF
i rmd I i &lf ! trdr I o did h? inm r Ye!t-4n n r ot r k i! 3: n I d ! 10im
n r n F E b , l l r r ( s h e r f r f { n
b t 4 r * e s { e l N i + n r 4 b