Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (Türkçe)

Avrupa ÝnsanHaklarý Sözleþmesi

Avrupa ÝnsanHaklarý Sözleþmesi

11. Protokol ile deðiþtirilen metin

Avrupa Antlaþmalarý Serisi, No. 5

Bu metinler, Avrupa Komisyonu/Avrupa Konseyi’nin Türkiye

ile Ortak Giriþimi çerçevesinde hazýrlanmýþtýr.

Metne Ýliþkin Açýklama

Sözleþme metni, 21 Eylül 1970’te yürürlüðe giren 3 nolu Proto-

kol’ün, 20 Aralýk 1971’de yürürlüðe giren 5 nolu Protokol’ün ve

1 Ocak 1990’da yürürlüðe giren 8 nolu Protokol’ün düzenlemele-

rine uygun olarak deðiþtirilmiþti. Ayrýca, yürürlüðe girdiði

21 Eylül 1970’ten bu yana 5. maddesinin 3. fýkrasýna uygun ola-

rak Sözleþme’nin bir parçasý olan 2 nolu Protokol’ün metnini

içermekteydi. Protokollerin getirdiði bütün bu deðiþikliklerin

veya eklemelerin yerini, yürürlüðe girdiði tarih olan 1 Kasým

1998’den itibaren 11 nolu Protokol almaktadýr. Bu tarihten

itibaren, 1 Ekim 1994’te yürürlüðe giren 9 nolu Protokol

yürürlükten kaldýrýlmýþtýr.

Bu metnin aslýna uygun, resmi dili Ýngilizce ve Fransýzca olup,

Türkçe’ye tercümesi bilgilendirme amacý ile hazýrlanmýþtýr.

2

Ýnsan Haklarý ve TemelÖzgürlüklerin Korunmasýna

iliþkin Sözleþme

Roma, 4 Aralýk 1950

Aþaðýda imzasý bulunan Avrupa Konseyi üyesihükümetler,

Birleþmiþ Milletler Genel Kurulu tarafýndan 10 Aralýk 1948’deilan edilen Ýnsan Haklarý Evrensel Bildirisi’ni,

bu Bildiri’nin, metninde açýklanan haklarýn her yerde ve etkinolarak tanýnmasýný ve uygulanmasýný saðlamayý hedef aldýðýný,

Avrupa Konseyi’nin amacýnýn, üyeleri arasýnda daha sýký birbirlik kurmak olduðunu ve insan haklarý ile temel özgür-lüklerin korunmasý ve geliþtirilmesinin bu amaca ulaþma yol-larýndan birini oluþturduðunu göz önüne alarak,

dünyada barýþ ve adaletin asýl temelini oluþturan ve saðlanýpkorunabilmesi, her þeyden önce, bir yandan gerçekten demo-kratik bir siyasal rejime, diðer yandan da insan haklarý konu-sunda ortak bir anlayýþ ve ortaklaþa saygý esasýna baðlý olan bu

3

temel özgürlüklere derin inançlarýný bir kez dahatekrarlayarak,

ayný inancý taþýyan ve siyasal gelenekler, idealler, özgürlükleresaygý ve hukukun üstünlüðü konularýnda ortak bir mirasýpaylaþan Avrupa devletlerinin hükümetleri sýfatýyla, EvrenselBildiri’de yer alan bazý haklarýn ortak güvenceye baðlan-masýný saðlama yolunda ilk adýmlarý atmayý kararlaþtýrarak,

aþaðýdaki hususlarda anlaþmýþlardýr:

Madde 1Ýnsan haklarýna saygý yükümlülüðü

Yüksek Sözleþmeci Taraflar kendi yetki alanlarý içinde bulu-nan herkese bu Sözleþme’nin birinci bölümünde açýklananhak ve özgürlükleri tanýrlar.

Bölüm IHaklar ve Özgürlükler

Madde 2Yaþama hakký

1. Herkesin yaþam hakký yasanýn korumasý altýndadýr. Yasanýnölüm cezasý ile cezalandýrdýðý bir suçtan dolayý hakkýndamahkemece hükmedilen bu cezanýn yerine getirilmesi dýþýndahiç kimse kasten öldürülemez.

2. Öldürme, aþaðýdaki durumlardan birinde kuvvete baþvurma-nýn kesin zorunluluk haline gelmesi sonucunda meydana gel-miþse, bu maddenin ihlali suretiyle yapýlmýþ sayýlmaz:

4

a. Bir kimsenin yasa dýþý þiddete karþý korunmasý için;

b. Usulüne uygun olarak yakalamak veya usulüne uygun ola-rak tutuklu bulunan bir kiþinin kaçmasýný önlemek için;

c. Ayaklanma veya isyanýn yasaya uygun olarak bastýrýlmasýiçin.

Madde 3Ýþkence yasaðý

Hiç kimse iþkenceye, insanlýk dýþý ya da onur kýrýcý ceza veyaiþlemlere tabi tutulamaz.

Madde 4Kölelik ve zorla çalýþtýrma yasaðý

1. Hiç kimse köle ve kul halinde tutulamaz.

2. Hiç kimse zorla çalýþtýrýlamaz ve zorunlu çalýþmaya tabitutulamaz.

3. Aþaðýdaki haller bu maddede sözü geçen “zorla çalýþtýrmaveya zorunlu çalýþma” dan sayýlmazlar:

a. Bu Sözleþme’nin 5. maddesinde öngörülen koþullar altýndatutuklu bulunan kimseden tutukluluðu veya þartlý salýve-rilmesi süresince olaðan olarak yapýlmasý istenen çalýþma;

b. Askeri nitelikte bir hizmet veya inançlarý gereðinceaskerlik görevini yapmaktan kaçýnan kimselerindurumunu meþru sayan ülkelerde, bu inanca sahipkimselere zorunlu askerlik yerine gördürülecek baþka birhizmet;

5

c. Toplumun hayat veya refahýný tehdit eden kriz ve afethallerinde istenecek her hizmet;

d. Normal yurttaþlýk yükümlülükleri kapsamýna giren hertürlü çalýþma veya hizmet.

Madde 5

Özgürlük ve güvenlik hakký

1. Herkesin kiþi özgürlüðüne ve güvenliðine hakký vardýr. Aþa-ðýda belirtilen haller ve yasada belirlenen yollar dýþýnda hiçkimse özgürlüðünden yoksun býrakýlamaz:

a. Yetkili mahkeme tarafýndan mahkum edilmesi üzerine birkimsenin usulüne uygun olarak hapsedilmesi;

b. Bir mahkeme tarafýndan yasaya uygun olarak verilen birkarara riayetsizlikten dolayý veya yasanýn koyduðu biryükümlülüðün yerine getirilmesini saðlamak için bir kim-senin usulüne uygun olarak yakalanmasý veya tutulmasý;

c. Suç iþlediði hakkýnda geçerli þüphe bulunan veya suç iþle-mesine ya da suçu iþledikten sonra kaçmasýna engel olmakzorunluluðu inancýný doðuran makul nedenlerinbulunmasý dolayýsýyla, bir kimsenin yetkili merci önüneçýkarýlmak üzere yakalanmasý ve tutulmasý;

d. Bir küçüðün gözetim altýnda eðitimi için usulüne uygunolarak verilmiþ bir karar gereði tutulmasý veya yetkilimerci önüne çýkarýlmak üzere usulüne uygun olaraktutulmasý;

6

e. Bulaþýcý hastalýk yayabilecek bir kimsenin, bir akýl hasta-sýnýn, bir alkoliðin, uyuþturucu madde baðýmlýsý bir kiþininveya bir serserinin usulüne uygun olarak tutulmasý;

f. Bir kiþinin usulüne aykýrý surette ülkeye girmekten alýkon-masý veya kendisi hakkýnda sýnýr dýþý etme ya da geri vermeiþleminin yürütülmekte olmasý nedeniyle usulüne uygunolarak yakalanmasý veya tutulmasý;

2. Yakalanan her kiþiye, yakalama nedenleri ve kendisine yönel-tilen her türlü suçlama en kýsa zamanda ve anladýðý bir dillebildirilir.

3. Bu maddenin 1.c fýkrasýnda öngörülen koþullar uyarýnca yaka-lanan veya tutulan herkes hemen bir yargýç veya adli görevyapmaya yasayla yetkili kýlýnmýþ diðer bir görevli önüne çýka-rýlmalýdýr; kiþinin makul bir süre içinde yargýlanmaya veyaadli kovuþturma sýrasýnda serbest býrakýlmaya hakký vardýr.Salýverilme, ilgilinin duruþmada hazýr bulunmasýný saðlayacakbir teminata baðlanabilir.

4. Yakalama veya tutulma nedeniyle özgürlüðünden yoksunkýlýnan herkes, özgürlük kýsýtlamasýnýn yasaya uygunluðuhakkýnda kýsa bir süre içinde karar vermesi ve yasaya aykýrýgörülmesi halinde, kendisini serbest býrakmasý için birmahkemeye baþvurma hakkýna sahiptir.

5. Bu madde hükümlerine aykýrý olarak yapýlmýþ bir yakalamaveya tutma iþleminin maðduru olan herkesin tazminat iste-meye hakký vardýr.

7

Madde 6Adil yargýlanma hakký

1. Herkes, gerek medeni hak ve yükümlülükleriyle ilgili nizalar,gerek cezai alanda kendisine yöneltilen suçlamalar konusundakarar verecek olan, yasayla kurulmuþ, baðýmsýz ve tarafsýz birmahkeme tarafýndan davasýnýn makul bir süre içinde, hakkani-yete uygun ve açýk olarak görülmesini isteme hakkýnasahiptir. Hüküm açýk oturumda verilir; ancak, demokratikbir toplumda genel ahlak, kamu düzeni ve ulusal güvenlikyararýna, küçüklerin korunmasý veya davaya taraf olanlarýnözel hayatlarýnýn gizliliði gerektirdiðinde veya davanýn açýkoturumda görülmesinin adaletin selametine zarar verebileceðibazý özel durumlarda, mahkemenin zorunlu göreceði ölçüde,duruþmalar dava süresince tamamen veya kýsmen basýna vedinleyicilere kapalý olarak sürdürülebilir.

2. Bir suç ile itham edilen herkes, suçluluðu yasal olarak sabitoluncaya kadar suçsuz sayýlýr.

3. Her sanýk en azýndan aþaðýdaki haklara sahiptir:

a. Kendisine yöneltilen suçlamanýn niteliði ve nedeninden enkýsa zamanda, anladýðý bir dille ve ayrýntýlý olarak haberdaredilmek;

b. Savunmasýný hazýrlamak için gerekli zamana ve kolay-lýklara sahip olmak;

c. Kendi kendini savunmak veya kendi seçeceði bir avukatýnyardýmýndan yararlanmak ve eðer avukat tutmak için maliolanaklardan yoksunsa ve adaletin selameti gerektiriyorsa,

8

mahkemece görevlendirilecek bir avukatýn para ödemeksi-zin yardýmýndan yararlanabilmek;

d. Ýddia tanýklarýný sorguya çekmek veya çektirmek,savunma tanýklarýnýn da iddia tanýklarýyla ayný koþullaraltýnda çaðrýlmasýnýn ve dinlenmesinin saðlanmasýnýistemek;

e. Duruþmada kullanýlan dili anlamadýðý veya konuþmadýðýtakdirde bir tercümanýn yardýmýndan para ödemeksizinyararlanmak.

Madde 7Cezalarýn yasallýðý

1. Hiç kimse, iþlendiði zaman ulusal ve uluslararasý hukuka göresuç sayýlmayan bir fiil veya ihmalden dolayý mahkum edile-mez. Yine hiç kimseye, suçun iþlendiði sýrada uygulanabilecekolan cezadan daha aðýr bir ceza verilemez.

2. Bu madde, iþlendiði zaman uygar uluslar tarafýndan tanýnangenel hukuk ilkelerine göre suç sayýlan bir fiil veya ihmal ilesuçlanan bir kimsenin yargýlanmasýna ve cezalandýrýlmasýnaengel deðildir.

Madde 8Özel hayatýn ve aile hayatýnýn korunmasý

1. Herkes özel hayatýna, aile hayatýna, konutuna ve haberleþme-sine saygý gösterilmesi hakkýna sahiptir.

2. Bu hakkýn kullanýlmasýna bir kamu otoritesinin müdahalesi,ancak ulusal güvenlik, kamu emniyeti, ülkenin ekonomik

9

refahý, dirlik ve düzenin korunmasý, suç iþlenmesinin önlen-mesi, saðlýðýn veya ahlakýn veya baþkalarýnýn hak ve özgür-lüklerinin korunmasý için, demokratik bir toplumda zorunluolan ölçüde ve yasayla öngörülmüþ olmak koþuluyla sözkonusu olabilir.

Madde 9Düþünce, vicdan ve din özgürlüðü

1. Herkes düþünce, vicdan ve din özgürlüðüne sahiptir. Bu hak,din veya inanç deðiþtirme özgürlüðü ile tek baþýna veyatopluca, açýkça veya özel tarzda ibadet, öðretim, uygulama veayin yapmak suretiyle dinini veya inancýný açýklama özgürlü-ðünü de içerir.

2. Din veya inancýný açýklama özgürlüðü ancak kamu güvenliði-nin, kamu düzenin, genel saðlýðýn veya ahlakýn ya da baþka-larýnýn hak ve özgürlüklerinin korunmasý için demokratik birtoplumda zorunlu tedbirlerle ve yasayla sýnýrlanabilir.

Madde 10Ýfade özgürlüðü

1. Herkes görüþlerini açýklama ve anlatým özgürlüðüne sahiptir.Bu hak, kanaat özgürlüðü ile kamu otoritelerinin müdahalesive ülke sýnýrlarý söz konusu olmaksýzýn haber veya fikir almave verme özgürlüðünü de içerir. Bu madde, devletlerin radyo,televizyon ve sinema iþletmelerini bir izin rejimine baðlýtutmalarýna engel deðildir.

2. Kullanýlmasý görev ve sorumluluk yükleyen bu özgürlükler,demokratik bir toplumda zorunlu tedbirler niteliðinde

10

olarak, ulusal güvenliðin, toprak bütünlüðünün veya kamuemniyetinin korunmasý, kamu düzeninin saðlanmasý ve suçiþlenmesinin önlenmesi, saðlýðýn veya ahlakýn, baþkalarýnýnþöhret ve haklarýnýn korunmasý veya yargý gücünün otorite vetarafsýzlýðýnýn saðlanmasý için yasayla öngörülen bazý biçimkoþullarýna, sýnýrlamalara ve yaptýrýmlara baðlanabilir.

Madde 11

Dernek kurma ve toplantý özgürlüðü

1. Herkes asayiþi bozmayan toplantýlar yapmak, dernekkurmak, ayrýca çýkarlarýný korumak için baþkalarýyla birliktesendikalar kurmak ve sendikalara katýlmak haklarýna sahiptir.

2. Bu haklarýn kullanýlmasý, demokratik bir toplumda zorunlutedbirler niteliðinde olarak, ulusal güvenliðin, kamu emniye-tinin korunmasý, kamu düzeninin saðlanmasý ve suç iþlenme-sinin önlenmesi, saðlýðýn veya ahlakýn veya baþkalarýnýn hakve özgürlüklerinin korunmasý amaçlarýyla ve ancak yasaylasýnýrlanabilir. Bu madde, bu haklarýn kullanýlmasýnda silahlýkuvvetler, kolluk mensuplarý veya devletin idaremekanizmasýnda görevli olanlar hakkýnda meþru sýnýrlamalarkonmasýna engel deðildir.

Madde 12

Evlenme hakký

Evlenme çaðýna gelen erkek ve kadýn, bu hakkýn kullaný-lmasýný düzenleyen ulusal yasalar uyarýnca evlenme ve ailekurma hakkýna sahiptir.

11

Madde 13

Etkili baþvuru hakký

Bu Sözleþme’de tanýnmýþ olan hak ve özgürlükleri ihlal edilenherkes, ihlal fiili resmi görev yapan kimseler tarafýndan busýfatlarýna dayanýlarak yapýlmýþ da olsa, ulusal bir makamaetkili bir baþvuru yapabilme hakkýna sahiptir.

Madde 14

Ayrýmcýlýk yasaðý

Bu Sözleþme’de tanýnan hak ve özgürlüklerden yararlanma,cinsiyet, ýrk, renk, dil, din, siyasal veya diðer kanaatler, ulusalveya sosyal köken, ulusal bir azýnlýða mensupluk, servet,doðum veya herhangi baþka bir durum bakýmýndan hiçbirayrýmcýlýk yapýlmadan saðlanýr.

Madde 15

Olaðanüstü hallerde askýya alma

1. Savaþ veya ulusun varlýðýný tehdit eden baþka bir genel tehlikehalinde her Yüksek Sözleþmeci Taraf, durumun gerektirdiðiölçüde ve uluslararasý hukuktan doðan baþka yükümlülüklereters düþmemek koþuluyla, bu Sözleþme’de öngörülen yüküm-lülüklere aykýrý tedbirler alabilir.

2. Yukarýdaki hüküm, Yüksek Sözleþmeci Taraf’ý, meþru savaþfiilleri sonucunda meydana gelen ölüm hali dýþýnda, 2. maddeile 3. ve 4. maddeler (fýkra 1) ve 7. maddeyi hiçbir suretle ihlalemezun kýlmaz.

12

3. Bu maddeye göre aykýrý tedbirler alma hakkýný kullanan herYüksek Sözleþmeci Taraf, alýnan tedbirler ve bunlarý gerek-tiren nedenler hakkýnda Avrupa Konseyi Genel Sekreteri’netam bilgi verir. Bu Yüksek Sözleþmeci Taraf, sözü geçentedbirlerin yürürlükten kalktýðý tarihi de Avrupa KonseyiGenel Sekreteri’ne bildirir.

Madde 16

Yabancýlarýn siyasal etkinliklerinin kýsýtlanmasý

10, 11 ve 14. maddelerin hiçbir hükmü, Yüksek SözleþmeciTaraflar’ýn yabancýlarýn siyasal etkinliklerini sýnýrlamalarýnaengel sayýlmaz.

Madde 17

Haklarýn kötüye kullanýmýnýn yasaklanmasý

Bu Sözleþme hükümlerinden hiçbiri, bir devlete, topluluðaveya kiþiye, Sözleþme’de tanýnan hak ve özgürlüklerin yokedilmesine veya burada öngörüldüðünden daha geniþ ölçüdesýnýrlamalara uðratýlmasýna yönelik bir etkinliðe giriþme ya daeylemde bulunma hakkýný saðlar biçimde yorumlanamaz.

Madde 18

Haklarýn kýsýtlanmasýnýn sýnýrlarý

Bu Sözleþme’nin hükümleri gereðince, sözü edilen hak veözgürlüklere getirilen sýnýrlamalar ancak öngörülen amaçlariçin uygulanabilir.

13

Bölüm II

Avrupa Ýnsan Haklarý Mahkemesi

Madde 19Mahkeme’nin kuruluþu

Bu Sözleþme ve protokollerine, Yüksek SözleþmeciTaraflar’ca kabul edilen yükümlülüklere uyulmasýný saðla-mak için, aþaðýda “Mahkeme” olarak anýlacak bir AvrupaÝnsan Haklarý Mahkemesi kurulur. Mahkeme devamlý görevyapar.

Madde 20Yargýç sayýsý

Mahkeme, Yüksek Sözleþmeci Taraflar’ýn sayýsýna eþit sayýdayargýçtan oluþur.

Madde 21Görev için aranan koþullar

1. Yargýçlar üstün ahlaki vasýflara ve yüksek bir hukuki göreveatanmak için gerekli niteliklere sahip veya ehliyetleriyletanýnmýþ hukukçu olmalýdýrlar.

2. Yargýçlar Mahkeme’ye kendi adlarýna katýlýrlar.

3. Yargýçlar görev süreleri içinde baðýmsýzlýklarý, tarafsýzlýklarýve daimi görevin gerekleri ile baðdaþmayan herhangi bir görevüstlenemezler; bu fýkranýn uygulanmasýndan doðan sorunlarMahkeme tarafýndan karara baðlanýr.

14

Madde 22Yargýçlarýn seçimi

1. Yargýçlar, her Yüksek Sözleþmeci Taraf için, o YüksekSözleþmeci Taraf tarafýndan gösterilen ve üç aday içeren birliste üzerinden Parlamenterler Meclisi tarafýndan oy çokluðuile seçilirler.

2. Yeni Yüksek Sözleþmeci Taraflar’ýn bu Sözleþme’yekatýlmalarý halinde Mahkeme’yi tamamlamak ve boþalanüyelikleri doldurmak için ayný usul izlenir.

Madde 23Görev süreleri

1. Yargýçlar altý yýl için seçilirler. Tekrar seçilmeleri mümkün-dür. Bununla beraber ilk seçilen yargýçlardan yarýsýnýn görevsüresi üç yýlýn sonunda sona erecektir.

2. Ýlk üç yýllýk sürenin sonunda görevleri sona erecek olanüyeler, ilk seçimlerin yapýlmasýndan hemen sonra, AvrupaKonseyi Genel Sekreteri tarafýndan kura çekmek süretiylesaptanýr.

3. Yargýçlarýn imkan ölçüsünde yarýsýnýn her üç yýlda biryenilenmesini saðlamak için, Parlamenterler Meclisi birsonraki seçime geçmeden önce seçilecek yargýçlardan bir veyabirkaçýnýn görev süresinin veya sürelerinin üç yýldan az veyadokuz yýldan çok olmamak þartý ile, altý yýl dýþýnda bir süreolmasýna karar verebilir.

4. Birden fazla üyenin görev süresinin söz konusu olduðudurumlarda ve Parlamenterler Meclisi’nin yukardaki fýkrayý

15

uygulamasý halinde, görev sürelerinin üyelere daðýlýmý, GenelSekreter’in seçimden hemen sonra yapacaðý kura sonucubelirlenir.

5. Görev süresi bitmemiþ bir yargýcýn yerine seçilen yargýç,selefinin görev süresini tamamlar.

6. Yargýçlarýn görev süreleri 70 yaþýnda sona erer.

7. Yargýçlar, yerlerine baþkasý seçilinceye kadar görev yaparlar.Yerlerine baþkasý seçildikten sonra da kendilerine havaleedilmiþ olan davalara bakmaya devam ederler.

Madde 24

Görevden alýnma

Bir yargýç ancak, diðer yargýçlar tarafýndan, artýk gereklikoþullarý taþýmadýðýna iliþkin üçte iki çoðunluk ile alýnacakkararla görevden alýnabilir.

Madde 25

Yazý Ýþleri ve hukukçular

Mahkeme’de, görev ve kuruluþu Mahkeme içtüzüðünde belir-lenen bir Yazý Ýþleri Müdürlüðü bulunur. Mahkeme’ye yazýiþlerinde görevli hukukçular yardým eder.

Madde 26

Mahkeme’nin Genel Kurul halinde toplanmasý

Genel Kurul halinde toplanan Mahkeme,

16

a. üç yýllýk bir süre için baþkanýný ve bir veya iki baþkanyardýmcýsýný seçer, bu kiþilerin tekrar seçilmelerimümkündür;

b. belirli süreler için Daire’ler kurar;

c. Mahkeme, Daire baþkanlarýný seçer, bu kiþilerin tekrarseçilmeleri mümkündür;

d. Mahkeme içtüzüðünü kabul eder;

e. Yazý Ýþleri Müdürü’nü ve bir veya birden fazla müdüryardýmcýsýný seçer.

Madde 27Komiteler, Daire’ler ve Büyük Daire

1. Mahkeme, önüne gelen baþvurularý incelemek üzere üçyargýçlý komiteler, yedi yargýçlý Daire’ler ve onyedi yargýçlýbir Büyük Daire þeklinde toplanýr. Mahkeme’nin Daire’leribelirli bir süre için komiteleri oluþturur.

2. Baþvuruya konu olan Taraf Devlet adýna seçilmiþ yargýç,Daire ve Büyük Daire’de vazifeten yer alýr; bu yargýcýnyokluðunda veya katýlmasý mümkün olmayan durumlarda,anýlan devletin belirleyeceði bir kiþi yargýç sýfatýyla Daire veBüyük Daire’de yer alýr.

3. Büyük Daire ayrýca Mahkeme baþkaný, baþkan yardýmcýlarý,Daire baþkanlarý ve Mahkeme içtüzüðüne göre seçilecek diðeryargýçlardan oluþur. 43. madde uyarýnca Büyük Daire’ye sevkedilen baþvurularýn incelenmesi sýrasýnda, Daire baþkaný ve

17

baþvuruda konu edilen devletin yargýcý dýþýnda, bu kararýveren Daire yargýçlarý Büyük Daire’de yer alamazlar.

Madde 28Komitelerin kabul edilemezlik kararlarý

Bir Komite, 34. madde uyarýnca yapýlan kiþisel baþvurunundaha fazla incelemeyi gerektirmediði hallerde, oybirliði ilekabul edilemezliðine veya kayýttan düþürülmesine kararverebilir. Bu karar kesindir.

Madde 29Daire’lerin kabul edilebilirlik ve esasa iliþkin kararlarý

1. 28. madde çerçevesinde karar verilmediði takdirde, bir Daire,34. madde uyarýnca yapýlan kiþisel baþvurularýn kabul edile-bilirliði ve esasý hakkýnda karar verir.

2. Bir Daire, 33. madde uyarýnca yapýlan devlet baþvurularýnýnkabul edilebilirliði ve esasý hakkýnda karar verir.

3. Mahkeme, istisnai hallerde aldýðý aksine kararlar hariç, kabuledilebilirlik konusundaki kararlarý ayrý olarak alýr.

Madde 30Yargýlamanýn Büyük Daire’ye gönderilmesi

Daire önünde görülen dava, iþbu Sözleþme’nin ve proto-kollerinin yorumu konusunda ciddi sorunlar doðuruyorsa yada sorunun çözümü Mahkeme tarafýndan önceden verilmiþbir karar ile çeliþme ihtimali taþýyorsa, Daire, hükümvermediði süre içerisinde ve taraflar itiraz etmedikçe, yargýyetkisinden Büyük Daire lehine vazgeçebilir.

18

Madde 31Büyük Daire’nin yetkileri

Büyük Daire,

1. Daireler tarafýndan 30. madde uyarýnca kendisine gönderilenveya 43. madde uyarýnca önüne gelen ya da 33. veya34. maddeler uyarýnca yapýlan baþvurularý ve,

2. 47. maddede öngörülen görüþ bildirme taleplerini inceler.

Madde 32Mahkeme’nin yargý yetkisi

1. Mahkeme’nin yargý yetkisi, 33., 34. ve 37. maddeler uyarýncakendisine intikal eden, iþbu Sözleþme’nin ve protokollerininyorumu ve uygulamasýna iliþkin tüm konularý kapsar.

2. Mahkeme’nin yargý yetkisinin olup olmadýðý hakkýnda ihtilafdurumunda, karar Mahkeme’ye aittir.

Madde 33Devlet baþvurularý

Her Yüksek Sözleþmeci Taraf, iþbu Sözleþme ve protokollerihükümlerine vâki ve kendisinin diðer Yüksek SözleþmeciTaraf’a isnat edilebileceðine kanaat getirdiði herhangi birihlalden dolayý Mahkeme’ye baþvurabilir.

Madde 34Kiþisel baþvurular

Ýþbu Sözleþme ve protokollerinde tanýnan haklarýn YüksekSözleþmeci Taraflar’dan biri tarafýndan ihlalinden zarar gördü-

19

ðü iddiasýnda bulunan her gerçek kiþi, hükümet dýþý herkuruluþ veya kiþi gruplarý Mahkeme’ye baþvurabilir. YüksekSözleþmeci Taraflar bu hakkýn etkin bir þekilde kullanýlma-sýna hiçbir suretle engel olmamayý taahhüt ederler.

Madde 35Kabul edilebilirlik koþullarý

1. Uluslararasý hukukun genel olarak kabul edilen prensiplerinegöre, ancak iç hukuk yollarýnýn tüketilmesinden sonra vekesin karardan itibaren altý aylýk süre içinde Mahkeme’yebaþvurulabilir.

2. Mahkeme, 34. madde uyarýnca sunulan herhangi bir kiþiselbaþvuruyu aþaðýdaki hallerde kabul etmez:

a. Baþvuru imzasýz ise veya;

b. Baþvuru Mahkeme tarafýndan daha önce incelenmiþ veyauluslararasý diðer bir soruþturma veya çözüm merciinesunulmuþ baþka bir baþvurunun konusuyla esas itibariyleayný ise ve yeni olaylar içermiyorsa.

3. Mahkeme, 34. madde uyarýnca sunulan herhangi bir kiþiselbaþvuruyu iþbu Sözleþme ve protokolleri hükümleri dýþýndakalmýþ, açýkça dayanaktan yoksun veya baþvuru hakkýnýnsuistimali mahiyetinde telakki ettiði takdirde, kabul edilemezbulur.

4. Mahkeme iþbu maddeye göre kabul edilemez bulduðu herbaþvuruyu reddeder. Yargýlamanýn her aþamasýnda bu kararverilebilir.

20

Madde 36Üçüncü tarafýn müdahalesi

1. Daire ve Büyük Daire önündeki tüm davalarda, vatandaþlarýn-dan birinin baþvuran taraf olmasý halinde, Yüksek SözleþmeciTaraf’ýn yazýlý görüþ sunma ve duruþmalarda bulunma hakkývardýr.

2. Mahkeme baþkaný, adaletin saðlanabilmesi amacýyla, yargýla-mada taraf olmayan herhangi bir Yüksek Sözleþmeci Taraf’ýyazýlý görüþ sunma veya duruþmalarda taraf olmaya davetedebilir.

Madde 37Baþvurunun kayýttan düþmesi

1. Yargýlamanýn herhangi bir aþamasýnda, Mahkeme, aþaðýdakisonuçlara varýlmasý halinde baþvurunun kayýttan düþürül-mesine karar verebilir:

a. Baþvuru sahibi baþvurusunu takip etme niyetinde deðilse,veya

b. Sorun çözümlenmiþse, veya

c. Baþka herhangi bir nedenden ötürü, baþvurunun incelen-mesine devam edilmesi hususunda artýk haklý bir gerekçegörmezse.

Ancak iþbu Sözleþme ve protokollerinde tanýmlanan insanhaklarýna saygý esasý gerektiyorsa, Mahkeme baþvurununincelemesine devam eder.

21

2. Mahkeme, koþullarýn haklý kýldýðý kanýsýna varýrsa, birbaþvurunun yeniden kayda alýnmasýný kararlaþtýrabilir.

Madde 38Davanýn incelenmesi ve dostane çözüm süreci

1. Mahkeme, kendisine gelen baþvuruyu kabul edilebilir bul-duðu takdirde,

a. olaylarý saptamak amacýyla taraflarýn temsilcileriyle bir-likte baþvuruyu incelemeye devam eder ve gerekirse, ilgilidevletlerin, etkin olarak yürütülmesi için gerekli tümkolaylýklarý saðlayacaklarý bir soruþturma yapar;

b. iþbu Sözleþme ve protokollerinde tanýmlanan þekliyleinsan haklarýna saygý esasýndan hareketle, davanýn dostanebir çözüm ile sonuçlandýrýlmasý için ilgili taraflara hizmetsunmaya hazýr olacaktýr.

2. 1.b hükümlerine göre yürütülen usul gizlidir.

Madde 39Dostane çözüme varýlmasý

Dostane çözüme varýlýrsa, Mahkeme olaylarla ve varýlançözümle sýnýrlý kýsa bir açýklamayý içeren bir karar vererekbaþvuruyu kayýttan düþürür.

22

Madde 40

Duruþmalarýn kamuya açýkolmasý ve belgelere ulaþabilme

1. Mahkeme istisnai durumlarda aksini kararlaþtýrmadýkça,duruþmalar kamuya açýktýr.

2. Mahkeme baþkaný aksine karar vermedikçe, Yazý ÝþleriMüdürü’ne emanet edilen belgeler kamuya açýktýr.

Madde 41

Hakkaniyete uygun tatmin

Mahkeme iþbu Sözleþme ve protokollerinin ihlal edildiðinekarar verirse ve ilgili Yüksek Sözleþmeci Taraf’ýn iç hukukubu ihlali ancak kýsmen telafi edebiliyorsa, Mahkeme, gerektiðitakdirde, zarar gören tarafýn hakkaniyete uygun bir surettetatminine hükmeder.

Madde 42

Dairelerin kararlarý

Dairelerin kararlarý, 44. maddenin 2. fýkrasý hükümleri uya-rýnca kesinleþir.

Madde 43

Büyük Daire’ye gönderme

1. Bir Daire kararýnýn verildiði tarihten itibaren üç ay içinde veistisnai durumlarda, dava taraflarýndan her biri davanýnBüyük Daire’ye gönderilmesini isteyebilir.

23

2. Büyük Daire bünyesinde beþ yargýçtan oluþan bir kurul, dava,Sözleþme ve protokollerinin yorumuna ya da uygulanmasýnailiþkin ciddi bir sorun doðuruyorsa ya da genel nitelikli ciddibir konu teþkil ediyorsa, istemi kabul eder.

3. Kurul istemi kabul ederse, Büyük Daire bir hüküm ile davayýsonuçlandýrýr.

Madde 44Kesin hükümler

1. Büyük Daire’nin kararý kesindir.

2. Bir Daire’nin kararý aþaðýdaki durumlarda kesinleþir:

a. Taraflar davanýn Büyük Daire’ye gönderilmesiniistemediklerini beyan ederlerse, veya

b. Karardan itibaren üç ay içinde davanýn Büyük Daire’yegönderilmesi istenmezse, veya

c. Kurul 43. maddede öngörülen istemi reddederse.

3. Kesin karar yayýnlanýr.

Madde 45Hükümlerin ve kararlarýn gerekçeli olmasý

1. Hükümler ve baþvurularýn kabul edilebilirliðine veya kabuledilemezliðine iliþkin kararlar gerekçelidir.

2. Hüküm, tamamen veya kýsmen yargýçlarýn oybirliðiniiçermediði takdirde, her yargýç kendi ayrý görüþünü belirtmehakkýna sahiptir.

24

Madde 46Kararlarýn baðlayýcýlýðý ve uygulanmasý

1. Yüksek Sözleþmeci Taraflar, taraf olduklarý davalarda Mahke-me’nin kesinleþmiþ kararlarýna uymayý taahhüt ederler.

2. Mahkeme’nin kesinleþmiþ kararý, kararýn uygulanmasýnýdenetleyecek olan Bakanlar Komitesi’ne gönderilir.

Madde 47Görüþ bildirme

1. Mahkeme, Bakanlar Komitesi’nin istemi üzerine, Sözleþme veprotokollerinin yorumlanmasý ile ilgili hukuki meselelerüzerinde görüþ bildirebilir.

2. Ancak bu görüþler, ne Sözleþme’nin 1. bölümünde veprotokollerinde belirlenen hak ve özgürlüklerin içeriði veyakapsamý ile ilgili sorunlara, ne de Mahkeme veya BakanlarKomitesi’nin Sözleþme’de öngörülen bir baþvuru sonucundakarara baðlamak durumunda kalabileceði diðer sorunlarailiþkin olabilir.

3. Bakanlar Komitesi’nin Mahkeme’den görüþ isteme kararý,Komite’ye katýlma hakkýna sahip temsilcilerin oy çoðun-luðuyla alýnýr.

Madde 48Mahkeme’nin görüþ bildirme yetkisi

Bakanlar Komitesi’nden gelen görüþ talebinin, 47. maddedetanýmlandýðý biçimiyle Mahkeme’nin yetki alanýna giripgirmediðini Mahkeme kararlaþtýrýr.

25

Madde 49Bildirilen görüþün gerekçeli olmasý

1. Mahkeme’nin verdiði görüþ gerekçelidir.

2. Görüþ, tamamen veya kýsmen yargýçlarýn oy birliðiniiçermediði takdirde, her yargýç kendi ayrý görüþünü belirtmehakkýna sahiptir.

3. Mahkeme’nin verdiði görüþ Bakanlar Komitesi’ne bildirilir.

Madde 50Mahkeme’nin masraflarý

Mahkeme’nin masraflarý, Avrupa Konseyi tarafýndankarþýlanýr.

Madde 51Yargýçlarýn ayrýcalýk ve dokunulmazlýklarý

Yargýçlar vazifelerinin ifasýnda Avrupa Konseyi Statüsü’nün40. maddesinde ve bu madde uyarýnca akdedilen anlaþmalardaöngörülen ayrýcalýk ve dokunulmazlýklardan yararlanýrlar.

Bölüm IIIÇeþitli Hükümler

Madde 52Genel Sekreter tarafýndan yapýlan incelemeler

Her Yüksek Sözleþmeci Taraf, Avrupa Konseyi Genel Sekre-teri’nin istemesi üzerine, bu Sözleþme’nin bütün hüküm-

26

lerinin fiilen uygulanmasýnýn kendi iç hukukunca nasýlsaðlandýðý konusunda açýklamalarda bulunur.

Madde 53

Tanýnan insan haklarýnýn korunmasý

Bu Sözleþme hükümlerinden hiçbiri, herhangi bir YüksekSözleþmeci Taraf’ýn yasalarýna ve onun taraf olduðu baþka birSözleþme’ye göre tanýnabilecek insan haklarýný ve temelözgürlükleri sýnýrlayamaz veya onlara aykýrý düþecek þekildeyorumlanamaz.

Madde 54

Bakanlar Komitesi’nin yetkileri

Bu Sözleþme’nin hiçbir hükmü, Avrupa Konseyi Statüsü’nünBakanlar Komitesi’ne tanýdýðý yetkileri olumsuz yöndeetkilemez.

Madde 55

Diðer çözüm yollarýnýn dýþlanmasý

Yüksek Sözleþmeci Taraflar, bu Sözleþme’nin yorum veyauygulamasýndan doðan bir anlaþmazlýðý, baþvuru yoluyla buSözleþme’de öngörülenlerin dýþýnda bir çözüme baðlamakhususunda aralarýnda mevcut anlaþma, sözleþme veyabildirilerden, özel uzlaþma halleri dýþýnda yararlanmaktankarþýlýklý olarak vazgeçmeyi kabul ederler.

27

Madde 56Ülkesel uygulama

1. Her devlet, onaylama sýrasýnda veya daha sonra herhangi birzamanda, Avrupa Konseyi Genel Sekreteri’ne göndereceði birbildirimle bu Sözleþme’nin, uluslararasý iliþkilerindensorumlu bulunduðu bütün ülkelere veya bunlardan herhangibirine, iþbu maddenin 4. fýkrasý saklý kalmak kaydýyla,uygulanacaðýný beyan edebilir.

2. Sözleþme, bildirimde belirtilen ülke veya ülkelerde, AvrupaKonseyi Genel Sekreteri’nin bu bildirimi aldýðý tarihtenitibaren otuz gün sonra uygulamaya konur.

3. Bu Sözleþme’nin hükümleri sözü geçen ülkelerde yerel þartlardikkate alýnarak uygulanýr.

4. Bu maddenin birinci fýkrasý uyarýnca bildirimde bulunmuþolan her devlet, sonradan herhangi bir zamanda, bildirimindebelirtmiþ olduðu ülke veya ülkelerdeki gerçek kiþilerin,hükümet dýþý kuruluþlarýn veya kiþi gruplarýnýn baþvurularýkonusunda bu Sözleþme’nin 34. maddesine uygun olarakMahkeme’nin yetkisini kabul ettiðini beyan edebilir.

Madde 57Çekinceler

1. Bu Sözleþme’nin imzasý ve onaylama belgesinin sunulmasýsýrasýnda her devlet, Sözleþme’nin belirli bir hükmü hak-kýnda, o sýrada kendi ülkesinde yürürlükte olan bir yasa buhükme uygun olmadýðý ölçüde, bir çekince kaydý koyabilir.Bu madde genel nitelikte çekinceler konmasýna izin vermez.

28

2. Bu maddeye uygun olarak konulacak her çekince, sözü edilenyasanýn kýsa bir açýklamasýný içerir.

Madde 58

Feshi ihbar

1. Bir Yüksek Sözleþmeci Taraf, bu Sözleþme’yi ancak Sözleþ-me’ye taraf olduðu tarihten itibaren geçecek beþ yýllýk bir süresonunda ve Avrupa Konseyi Genel Sekreteri’ne altý ayönceden haber verilecek bir ihbarla feshedebilir. GenelSekreter bunu, diðer Yüksek Sözleþmeci Taraflar’a bildirir.

2. Bu fesih iþlemi, feshin geçerli sayýldýðý tarihten önce iþlenmiþve yükümlülüklerin ihlali niteliðinde sayýlabilecek olan bir fiildolayýsýyla, ilgili Yüksek Sözleþmeci Taraf’ýn bu Sözleþ-me’den doðan yükümlülüklerinden kurtulmasý sonucunudoðurmaz.

3. Ayný þartlarla, Avrupa Konseyi üyeliðinden çýkan her YüksekSözleþmeci Taraf, bu Sözleþme’ye de taraf olmaktan çýkar.

4. Sözleþme, 56. madde gereðince uygulanacaðý beyan edilmiþolan ülkelerle ilgili olarak, yukarýdaki fýkralarýn hükümleriuyarýnca feshedilebilir.

Madde 59

Ýmza ve onay

1. Bu Sözleþme, Avrupa Konseyi üyelerinin imzalarýna açýktýr.Sözleþme onaylanacaktýr. Onaylama belgeleri Avrupa Kon-seyi Genel Sekreteri’ne verilecektir.

29

2. Bu Sözleþme, on onaylama belgesinin verilmesinden sonrayürürlüðe girecektir.

3. Sözleþme’yi daha sonra onaylayacak olan imzacýlar içinSözleþme, onaylama belgesinin verilmesinden itibaren yürür-lüðe girecektir.

4. Avrupa Konseyi Genel Sekreteri, Sözleþme’nin yürürlüðe gir-diðini, Sözleþme’yi onaylayan Yüksek Sözleþmeci Taraflar’ýnadlarýný ve daha sonra gelecek olan onaylama belgelerininveriliþini bütün Avrupa Konseyi üyelerine bildirecektir.

Bu Sözleþme, Avrupa Konseyi arþivlerinde saklanmak ve heriki metin de ayný derecede geçerli olmak üzere fransýzca veingilizce tek bir nüsha halinde 4 Kasým 1950’de Roma’dadüzenlenmiþtir. Genel Sekreter bunun tasdikli örnekleriniimza eden bütün devletlere gönderecektir.

�

30

Ýnsan Haklarý ve Temel ÖzgürlüklerinKorunmasýna Ýliþkin Sözleþme’ye

Ek Protokol

Paris, 20.III.1952

Bu Protokol’ü imzalayan Avrupa Konseyi üyesihükümetler,

Roma’da 4 Kasým 1950 tarihinde imza edilmiþ bulunan ÝnsanHaklarý ve Temel Özgürlüklerin Korunmasýna iliþkin Sözleþ-me’nin (aþaðýda “Sözleþme” diye anýlmýþtýr) birinci bölü-münde belirtilenler dýþýnda bazý hak ve özgürlüklerin ortakgüvenceye baðlanmasýný saðlamak amacýyla gerekli tedbirlerialmayý kararlaþtýrarak,

Aþaðýdaki hususlarda anlaþmýþlardýr:

Madde 1Mülkiyetin korunmasý

Her gerçek ve tüzel kiþinin mal ve mülk dokunulmazlýðýnasaygý gösterilmesini isteme hakký vardýr. Bir kimse, ancakkamu yararý sebebiyle ve yasada öngörülen koþullara ve

31

uluslararasý hukukun genel ilkelerine uygun olarak mal vemülkünden yoksun býrakýlabilir.

Yukarýdaki hükümler, devletlerin, mülkiyetin kamu yararýnauygun olarak kullanýlmasýný düzenlemek veya vergilerin ya dabaþka katkýlarýn veya para cezalarýnýn ödenmesini saðlamakiçin gerekli gördükleri yasalarý uygulama konusunda sahipolduklarý hakka halel getirmez.

Madde 2Eðitim hakký

Hiç kimse eðitim hakkýndan yoksun býrakýlamaz. Devlet,eðitim ve öðretim alanýnda yükleneceði görevlerin yerinegetirilmesinde, ana ve babanýn bu eðitim ve öðretimin kendidini ve felsefi inançlarýna göre yapýlmasýný saðlama haklarýnasaygý gösterir.

Madde 3Serbest seçim hakký

Yüksek Sözleþmeci Taraflar, yasama organýnýn seçilmesindehalkýn kanaatlerinin özgürce açýklanmasýný saðlayacak þartlariçinde, makul aralýklarla, gizli oyla serbest seçimler yapmayýtaahhüt ederler.


Her Yüksek Sözleþmeci Taraf, bu Protokol’ün imzasý veyaonaylanmasý sýrasýnda ya da daha sonra herhangi bir zamanda,Avrupa Konseyi Genel Sekreteri’ne yapacaðý bir bildirimle,

32

uluslararasý iliþkilerinden sorumlu olduðu ve sözü geçenbildirimde belirttiði ülkelerde bu Protokol hükümlerinin neölçüde uygulanacaðýný taahhüt ettiðini açýklayabilir.

Yukarýdaki fýkra uyarýnca bir bildirimde bulunmuþ olan herYüksek Sözleþmeci Taraf, zaman zaman yapacaðý yenibildirimlerle daha önceki beyanlarýnýn koþullarýnýdeðiþtirebilir veya bu Protokol hükümlerinin bu tür herhangibir ülkede uygulanmasýna son verildiðini bildirebilir.

Bu madde uyarýnca yapýlmýþ olan bir bildirim, Sözleþme’nin56. maddesinin 1. fýkrasýna uygun olarak yapýlmýþ sayýlýr.

Madde 5

Sözleþme ile baðlantý

Yüksek Sözleþmeci Taraflar, bu Protokol’ün 1, 2, 3 ve4. maddelerini Sözleþme’ye ek maddeler olarak kabul ederlerve Sözleþme’nin bütün hükümleri buna göre uygulanýr.

Madde 6

Ýmza ve onay

Bu Protokol, Sözleþme’yi imza eden Avrupa KonseyiÜyeleri’nin imzalarýna açýktýr. Bu Protokol, Sözleþme ile bir-likte veya ondan sonra onaylanacaktýr. Protokol on onaylamabelgesinin verilmesinden sonra yürürlüðe girecektir. Dahasonra onaylayan imzacý devletler bakýmýndan Protokol, onay-lama belgesinin verildiði tarihten itibaren yürürlüðe girer.

33

Onaylama belgeleri Avrupa Konseyi Genel Sekreteri’neverilecek, o da onaylayan devletlerin adlarýný bütün üyelerinebildirecektir.

Bu Protokol, Avrupa Konseyi arþivlerinde saklanmak ve heriki metin de ayný derecede geçerli olmak üzere fransýzca veingilizce tek bir nüsha halinde 20 Mart 1952’de Paris’tedüzenlenmiþtir. Genel Sekreter bunun tasdikli örnekleriniimza eden bütün devletlere gönderecektir.

�

34

Ýnsan Haklarý ve Temel ÖzgürlüklerinKorunmasýna Ýliþkin Sözleþme

ile bu Sözleþme’ye ek birinci Protokol’de tanýnmýþbulunan haklardan ve özgürlüklerden baþka

haklar ve özgürlükler tanýyan

Protokol No. 4

Strasburg, 16.IX.1963

Bu Protokol’ü imzalayan Avrupa Konseyi üyesihükümetler,

Roma’da 4 Kasým 1950 tarihinde imza edilmiþ bulunan ÝnsanHaklarý ve Temel Özgürlüklerin Korunmasýna Ýliþkin Sözleþ-me’nin (aþaðýda “Sözleþme” diye anýlmýþtýr) birinci bölü-münde ve 20 Mart 1952 tarihinde Paris’te imzalanmýþ olanSözleþme’ye Ek Birinci Protokol’ün 1, 2 ve 3. maddelerindetanýnmýþ bulunanlardan baþka bazý hak ve özgürlüklerinortak güvenceye baðlanmasýný saðlamak amacýyla gereklitedbirleri almayý kararlaþtýrarak,


35

Madde 1Borçtan dolayý özgürlüðünden yoksun býrakýlma yasaðý

Hiç kimse, yalnýzca akdî iliþkiden doðan bir yükümlülüðüyerine getirememiþ olmasýndan dolayý özgürlüðünden yoksunbýrakýlamaz.

Madde 2Serbest dolaþým özgürlüðü

1. Bir devletin ülkesi içinde usulüne uygun olarak bulunanherkes, orada serbetçe dolaþma ve ikametgahýný seçebilmehakkýna sahiptir.

2. Herkes, kendi ülkesi de dahil, herhangi bir ülkeyi terketmekte serbesttir.

3. Bu haklar, ancak ulusal güvenlik, kamu emniyeti, kamudüzeninin korunmasý, suç iþlenmesinin önlenmesi, saðlýk veahlakýn veya baþkalarýnýn hak ve özgürlüklerinin korunmasýiçin, demokratik bir toplumda zorunlu tedbirler olarak veyasayla öngörülmüþ sýnýrlamalara tabi tutulabilir.

4. Bu maddenin 1. fýkrasýnda sayýlan haklar, belli yerlerde,yasayla konmuþ ve demokratik bir toplumda kamu yararýnýngerektirdiði sýnýrlamalara tabi tutulabilir.

Madde 3Vatandaþlarýn sýnýr dýþý edilmeleri yasaðý

1. Hiç kimse, tek baþýna ya da toplu olarak, uyruðu bulunduðudevletin ülkesinden sýnýr dýþý edilemez.

36

2. Hiç kimse, uyruðunda bulunduðu devletin ülkesine girmehakkýndan yoksun býrakýlamaz.

Madde 4

Yabancýlarýn topluca sýnýr dýþý edilmeleri yasaðý

Yabancýlarýn toplu olarak sýnýr dýþý edilmesi yasaktýr.

Madde 5

Ülkesel uygulama

1. Her Yüksek Sözleþmeci Taraf, bu Protokol’ün imzalanmasýveya onaylanmasý sýrasýnda ya da daha sonra herhangi birzamanda, Avrupa Konseyi Genel Sekreteri’ne yapacaðý birbildirimle, uluslararasý iliþkilerinden sorumlu olduðu ve sözügeçen bildirimde belirttiði ülkelerde bu Protokol hüküm-lerinin ne ölçüde uygulanacaðýný taahhüt ettiðini açýklayabilir.

2. Yukarýdaki fýkra uyarýnca bir bildirimde bulunmuþ olan herYüksek Sözleþmeci Taraf, zaman zaman yapacaðý yenibildirimlerle, daha önceki beyanlarýnýn koþullarýný deðiþtire-bilir veya bu Protokol hükümlerinin bu tür herhangi birülkede uygulanmasýna son verildiðini bildirebilir.

3. Bu madde uyarýnca yapýlmýþ olan bir bildirim, Sözleþme’nin56. maddesinin 1. fýkrasýna uygun olarak yapýlmýþ sayýlýr.

4. Onaylama veya kabul sonucunda bu Protokol’ün uygulandýðýherhangi bir devletin ülkesi ve bu madde uyarýnca sözü geçendevlet tarafýndan yapýlmýþ bildirime göre bu Protokol’ünuygulandýðý ülkelerin her biri, 2. ve 3. maddelerde sözü edilen

37

devlet ülkesi deyimi bakýmýndan ayrý ayrý ülkeler olarakkabul edilir.

5. Bu maddenin 1. ve 2. fýkralarý uyarýnca beyanda bulunan herdevlet, sonradan her zaman bu beyanýn ilgili olduðu ülke veyaülkeler lehine, Mahkeme’nin, iþbu Protokol’ün 1, 2, 3 ve 4.maddelerinden herhangi birine ya da hepsine iliþkin olarakher gerçek kiþiden, hükümet dýþý her kuruluþtan veya her kiþigrubundan Sözleþme’nin 34. maddesi uyarýnca baþvurularýalma yetkisini kabul ettiðini beyan edebilir.

Madde 6


Yüksek Sözleþmeci Taraflar, bu Protokol’ün 1’den 5’e kadarolan maddelerini Sözleþme’ye ek maddeler olarak kabulederler ve Sözleþme’nin bütün hükümleri buna göreuygulanýr.

Madde 7

Ýmza ve onay

1. Bu Protokol, Sözleþme’yi imza eden Avrupa Konseyiüyelerinin imzalarýna açýktýr. Bu Protokol, Sözleþme ilebirlikte veya ondan sonra onaylanacaktýr. Protokol beþonaylama belgesinin verilmesinden sonra yürürlüðe girecek-tir. Daha sonra onaylayan imzacý devletler bakýmýndanProtokol, onaylama belgesinin verildiði tarihten itibarenyürürlüðe girer.

38

2. Onaylama belgeleri, Avrupa Konseyi Genel Sekreteri’neverilecek, o da onaylayan devletlerin adlarýný bütün üyelerebildirecektir.

Bu Protokol, Avrupa Konseyi arþivlerinde saklanmak ve heriki metin de ayný derecede geçerli olmak üzere fransýzca veingilizce tek bir nüsha halinde 20 Mart 1952’de Paris’tedüzenlenmiþtir. Genel Sekreter bunun tasdikli örnekleriniimza eden bütün devletlere gönderecektir.

Bu Protokol, imza yetkisini haiz kiþilerce imzalanmýþ olup,

Avrupa Konseyi arþivlerinde saklanmak ve her iki metin deayný derecede geçerli olmak üzere fransýzca ve ingilizce tek birnüsha halinde 16 Eylül 1963’te Strasburg’da düzenlenmiþtir.Genel Sekreter bunun tasdikli örneklerini imza eden bütündevletlere gönderecektir.

�

39

Ýnsan Haklarý Ve Temel ÖzgürlüklerinKorunmasýna Ýliþkin Sözleþme’ye

ek, ölüm cezasýnýn kaldýrýlmasýna dair

Protokol No. 6

Strasburg, 28.IV.1983

Roma’da 4 Kasým 1950’de imzalanan Ýnsan Haklarý veTemel Özgürlüklerin Korunmasýna Ýliþkin Sözleþme’yi

(aþaðýda “Sözleþme” diye anýlmýþtýr) imzalayan Avrupa Kon-seyi üyesi devletler,

Avrupa Konseyi üyesi devletlerin birçoðunda yer alangeliþmelerin ölüm cezasýnýn kaldýrýlmasý yolunda genel bireðilimi ifade ettiðini göz önünde bulundurarak,


Madde 1Ölüm cezasýnýn kaldýrýlmasý

Ölüm cezasý kaldýrýlmýþtýr. Hiç kimse bu cezaya çarptýrýlamazve idam edilemez.

40

Madde 2Savaþ zamanýnda ölüm cezasý

Bir devlet, yasalarýnda savaþ veya yakýn savaþ tehlikesizamanýnda iþlenmiþ olan fiiller için ölüm cezasýný öngörebilir;bu ceza ancak yasanýn belirlediði hallerde ve onun hüküm-lerine uygun olarak uygulanabilir. Ýlgili devlet, söz konusuyasanýn bu duruma iliþkin hükümlerini Avrupa KonseyiGenel Sekreteri’ne bildirir.

Madde 3Askýya alma yasaðý

Sözleþme’nin 15. maddesine dayanýlarak bu Protokol’ünhükümleri ihlal edilemez.

Madde 4Çekince koyma yasaðý

Sözleþme’nin 57. maddesine dayanýlarak bu Protokol’ünhükümleriyle ilgili hiçbir çekince konulamaz.


1. Her devlet, imza sýrasýnda veya onaylama, kabul ya da katýlmabelgesinin verilmesi sýrasýnda, bu Protokol’ün uygulanacaðýülkeyi veya ülkeleri belirleyebilir.

2. Her devlet, daha sonra herhangi bir zamanda, AvrupaKonseyi Genel Sekreteri’ne yapacaðý bir bildirimle belirteceðibaþka herhangi bir ülkenin bu Protokol’ün uygulanmakapsamýna alýnmýþ olduðunu beyan edebilir. Bu ülke bakýmýn-

41

dan Protokol, bildirimin Genel Sekreter tarafýndan alýnýþýnýizleyen ayýn birinci günü yürürlüðe girer.

3. Yukarýdaki iki fýkra uyarýnca yapýlan her bildirim, GenelSekreter’e gönderilecek bir ihbarla, bildirimde belirtilenülkeyle ilgili olarak geri alýnabilir. Geri alma, Genel Sekre-ter’in ihbarý alýþýný izleyen ayýn birinci günü yürürlüðe girer.

Madde 6


Taraf Devletler bu Protokol’ün 1’den 5’e kadar olan madde-lerini Sözleþme’ye ek maddeler olarak kabul ederler veSözleþme’nin bütün hükümleri buna göre uygulanýr.

Madde 7

Ýmza ve onay

Bu Protokol, Sözleþme’yi imzalamýþ olan Avrupa Konseyiüyesi devletlerin imzalarýna açýktýr. Protokol, onaylama,kabul veya uygun bulmaya sunulacaktýr. Avrupa Konseyiüyesi bir devlet, ayný zamanda veya daha önceden Sözleþme’yionaylamadýkça, bu Protokol’ü onaylayamaz, kabul edemezveya uygun bulamaz. Onaylama, kabul veya uygun bulmabelgeleri Avrupa Konseyi Genel Sekreteri’ne verilir.

Madde 8

Yürürlüðe giriþ

Bu Protokol, beþ Avrupa Konseyi üyesi devletin 7. maddehükümleri uyarýnca Protokol’le baðlanma husundaki rýzala-

42

rýný bildirdikleri tarihi izleyen ayýn birinci günü yürürlüðegirer.

Madde 9Saklama iþlevleri

Avrupa Konseyi Genel Sekreteri,

a. her imzalamayý,

b. her onaylama, kabul veya uygun bulma belgesininveriliþini,

c. 5. ve 8. maddeler uyarýnca bu Protokol’ün her yürürlüðegiriþ tarihini,

d. bu Protokol’e iliþkin baþka her türlü iþlem, ihbar veyabildirimi

Konsey üyesi devletlere bildirir.

Bu Protokol,

Ýmza yetkisini haiz kiþilerce imzalanmýþ olup,

Avrupa Konseyi arþivlerinde saklanmak ve her iki metin deayný derecede geçerli olmak üzere fransýzca ve ingilizce tek birnüsha halinde 28 Nisan 1983’te Strasburg’da düzenlenmiþtir.Genel Sekreter bunun tasdikli örneklerini imza eden bütündevletlere gönderecektir.

�

43


ek 7 Numaralý Protokol

Strasburg, 22.XI.1984

4 Kasým 1950 tarihinde Roma’da imzalanan Ýnsan Haklarýve Temel Özgürlüklerin Korunmasý’na Ýliþkin Sözleþme

(bundan böyle “Sözleþme” diye anýlmýþtýr) yoluyla belirli hakve özgürlüklerin ortak güvenceye baðlanmasýný saðlamak içindaha ileri adýmlar atmayý kararlaþtýran ve burada imzasýbulunan Avrupa Konseyi üyesi ülkeler,


Madde 1Yabancýlarýn sýnýr dýþý edilmelerine

iliþkin usuli güvenceler

1. Bir devletin ülkesinde kurallara uygun olarak ikamet eden biryabancý, yasaya uygun þekilde verilmiþ bir kararýn uygulan-masý dýþýnda sýnýr dýþý edilemez ve bu durumda bir kimse,

a. sýnýr dýþý edilmesine karþý gerekçeler öne sürebilme,

44

b. durumunu yeniden inceletme,

c. yukarýdaki amaçlarla, yetkili bir merci önünde veya bumerci tarafýndan tayin edilecek biri ya da birileri önündekendini temsil ettirme

hakkýný haiz olacaktýr.

2. Sýnýr dýþý edilmenin kamu düzeni yararý ya da ulusal güvenliknedenleri açýsýndan gerektiði hallerde, bir yabancý yukarýdaki1. maddenin a, b ve c bentlerinde öngörülen haklarýnýkullanmadan sýnýr dýþý edilebilir.

Madde 2Cezai konularda iki dereceli yargýlanma hakký

1. Bir mahkeme tarafýndan cezai bir suçtan mahkum edilen herkiþi, mahkumiyet ya da ceza hükmünü daha yüksek birmahkemeye yeniden inceletme hakkýný haiz olacaktýr. Buhakkýn kullanýlmasý, kullanýlabilme gerekçeleri de dahilolmak üzere, yasayla düzenlenir.

2. Bu hakkýn kullanýlmasý, yasada düzenlenmiþ haliyle önemderecesi düþük suçlar bakýmýndan ya da ilgilinin birinci derecemahkemesi olarak en yüksek mahkemede yargýlandýðý veyaberaatini müteakip bunun temyiz edilmesi üzerine verilenmahkumiyet hallerinde istisnaya tabi tutulabilir.

Madde 3Adli hata halinde tazminat hakký

Bir kiþinin, kesin bir kararla cezai bir suçtan mahkumedilmesi ve sonradan yeni veya yakýn zamanda keþfedilmiþ bir

45

delilin kesinlikle yanlýþ bir adalet uygulamasý olduðunugöstermesi veya kiþinin affedilmesi nedeniyle cezai kararýniptal edilmesi halinde, bilinmeyen delilin açýklanmamýþolmasýnýn tamamen veya kýsmen o kiþiye atfedildiðininispatlandýðý haller dýþýnda, böyle bir mahkumiyet sonucundacezaya maruz kalan kiþi, ilgili devletin yasasý ve uygulamasýnagöre tazmin edilecektir.

Madde 4Ayný suçtan iki kez yargýlanmama ve

cezalandýrýlmama hakký

1. Hiç kimse bir devletin ceza yargýlamasý usulüne ve yasayauygun olarak kesin bir hükümle mahkum edildiði ya da beraatettiði bir suçtan dolayý ayný devletin yargýsal yetkisi altýndakiyargýlama usulleri çerçevesinde yeniden yargýlanamaz veyamahkum edilemez.

2. Yukarýdaki fýkra hükümleri, yeni veya yakýn zamanda ortayaçýkarýlan delillerin veya önceki muamelelerde davanýn sonu-cunu etkileyebilecek esaslý bir kusurun varlýðý durumunda,ilgili devletin ceza yargýlamasý usulü ve yasasýna uygun olarakdavanýn yeniden açýlmasýný engellemez.

3. Sözleþme’nin 15. maddesi çerçevesinde bu madde ile derpiþolunan yükümlülüklere aykýrý hiçbir tedbir alýnamaz.

Madde 5Eþler arasýnda eþitlik

Eþler evlilikte, evlilik süresince ve evliliðin sona ermesi duru-munda, kendi aralarýnda ve çocuklarý ile iliþkilerinde medeni

46

haklar ve sorumluluklardan eþit þekilde yararlanýrlar. Bumadde devletlerin çocuklar yararýna gereken tedbirleri almala-rýný engellemez.

Madde 6

Ülkesel uygulama

1. Her devlet imzalama veya onay, kabul ya da uygun bulmabelgesinin tevdii sýrasýnda bu Protokol’ün uygulanacaðýtoprak ya da topraklarý belirtir ve bu toprak veya topraklarauygulayacaðý iþbu Protokol hükümlerini ne ölçüde yüküm-lendiðini ifade eder.

2. Her devlet daha sonraki herhangi bir tarihte Avrupa KonseyiGenel Sekreteri’ne hitaben yapacaðý bir beyanla, buProtokol’ün uygulanmasýný, beyanda belirtilen herhangidiðer bir topraða da geniþletebilir. Bu durumdaki bir toprakbakýmýndan, Protokol, Genel Sekreter’in böyle bir beyanýteslim aldýðý tarihten itibaren iki aylýk bir sürenin bitiþiniizleyen ayýn ilk günü yürürlüðe girer.

3. Yukarýdaki iki fýkra uyarýnca yapýlan herhangi bir beyan,böyle bir beyanda belirtilen toprak açýsýndan, Genel Sekre-ter’e hitaben yapýlan bir bildirim ile geri alýnabilir veyadeðiþtirilebilir. Geri alma veya deðiþtirme, bildirimin GenelSekreter’e tesliminden sonraki iki aylýk sürenin bitiminiizleyen ay baþýnda yürürlüðe girer.

4. Bu madde uyarýnca yapýlan beyan, Sözleþme’nin 56. mad-desinin 1. fýkrasý uygun olarak yapýlmýþ sayýlýr.

47

5. Onaylama, kabul ya da uygun bulma iþlemi sonucu buProtokol’ün uygulanacaðý herhangi bir devlet topraðý ve bumadde uyarýnca o devlet tarafýndan yapýlan beyana binaen buProtokol’ün uygulanacaðý toraklardan her biri, 1. maddedeatýfta bulunulan anlamýyla bir devletin ülkesinden ayrýtopraklar olarak mütalaa edilebilir.

6. Bu maddenin 1. ve 2. fýkralarý uyarýnca beyanda bulunan herdevlet, sonradan her zaman bu beyanýn ilgili olduðu ülke veyaülkeler lehine, Mahkeme’nin, iþbu Protokol’ün 1’den 5’ekadar olan maddelerinden herhangi birine ya da hepsineiliþkin olarak her gerçek kiþiden, hükümet dýþý her kuruluþtanveya her kiþi grubundan Sözleþme’nin 34. maddesi uyarýncabaþvurularý alma yetkisini kabul ettiðini beyan edebilir.

Madde 7


Taraf devletler, bu Protokol’ün 1’den 6’ya kadar olan madde-lerini Sözleþme’nin ek maddeleri olarak deðerlendireceklerdirve Sözleþme’nin tüm hükümleri buna göre uygulanacaktýr.

Madde 8

Ýmza ve onay

Bu Protokol, Sözleþme’yi imza eden Avrupa Konseyi üyesiülkelerin imzasýna açýktýr. Bu Protokol onaylama, kabul ya dauygun bulma ile yürürlüðe girecektir. Avrupa Konseyi üyesibir devlet ayný anda ya da daha önceden Sözleþme’yionaylamadan bu Protokol’ü onaylayamaz, kabul edemez ya

48

da uygun bulamaz. Onay, kabul ya da uygun bulma belgeleriAvrupa Konseyi Genel Sekreteri’ne tevdi edilecektir.

Madde 9Yürürlüðe giriþ

1. Bu Protokol, Avrupa Konseyi üyesi yedi devletin 8. maddehükümlerine uygun bir þekilde bu Protokol’e baðlý kala-caklarýný ifade ettikleri tarihten itibaren iki aylýk bir süreninbitiþini izleyen ayýn ilk günü yürürlüðe girecektir.

2. Herhangi bir üye devletin sonradan bu Protokol’e katýlmasýdurumunda, Protokol, o devlet açýsýndan onaylama, kabul yada uygun bulma belgesinin tevdi edildiði tarihten itibaren ikiaylýk bir sürenin bitiþini izleyen ayýn ilk günü yürürlüðegirecektir.



a. her imzalamayý,

b. onay, kabul veya uygun bir þekilde bu Protokol’ünyürürlülük kazanacaðý her tarihi,

c. 6. ve 9. maddelere uygun bir þekilde bu Protokol’ünyürürlülüðe gireceði her tarihi,

d. bu Protokol ile ilgili her türlü baþka iþlemi, bildirimi ya dabeyaný,


49

Bu Protokol,


Avrupa Konseyi arþivlerinde saklanmak ve her iki metin deayný derecede geçerli olmak üzere fransýzca ve ingilizce tek birnüsha halinde 22 Kasým 1984’te Strasburg’da düzenlenmiþtir.Genel Sekreter bunun tasdikli örneklerini imza eden bütündevletlere gönderecektir.

�

50


ek 12 Numaralý Protokol

Roma, 4.XI.2000

Ýþbu Protokolün altýnda imzasý bulunan Avrupa Konseyiüyesi Devletler,

Tüm insanlarýn hukuk önünde eþit olduklarý ve hukuktarafýndan eþit derecede korunma hakkýna sahip olduklarýtemel ilkesinden hareketle;

4 Kasým 1950 tarihinde Roma’da imzalanan Ýnsan Haklarýnýnve Temel Özgürlüklerin Korunmasýna Dair Sözleþme(bundan sonra “Sözleþme” olarak anýlacaktýr) aracýlýðýylaayrýmcýlýðýn genel olarak yasaklanmasýný birlikte yerinegetirerek, herkesin eþit olmasýný saðlamak için yeni tedbirleralma kararlýlýðýnda olarak;

Ayrýmcýlýk yapýlmamasý ilkesinin, alýnacak tedbirlerinobjektif ve makûl bir gerekçeye dayanmasý þartýyla, Taraf

51

Devletleri tam ve etkin bir eþitlik saðlamak üzere tedbiralmaktan alýkoymadýðýný vurgulayarak,


Madde 1Ayrýmcýlýðýn genel olarak yasaklanmasý

1. Yasa ile öngörülmüþ olan tüm haklardan yararlanma, cinsiyet,ýrk, renk, dil, din, siyasî veya diðer kanaatler, ulusal veyasosyal köken, ulusal bir azýnlýða mensup olma, servet, doðumveya herhangi bir diðer statü bakýmýndan hiçbir ayrýmcýlýkyapýlmadan saðlanýr.

2. Hiç kimse, hangisi olursa olsun hiçbir kamu makamýtarafýndan özellikle 1. fýkrada belirtilen gerekçelere dayalý birayrýma maruz býrakýlamaz.


1. Her Devlet imzalama veya onay, kabul ya da uygun bulmabelgesinin tevdii sýrasýnda bu Protokol’ün uygulanacaðý ülkeya da ülkeleri belirtebilir.

2. Her Devlet daha sonraki herhangi bir tarihte Avrupa KonseyiGenel Sekreteri’ne hitaben bulunacaðý bir beyanla, bu Proto-kol’ün uygulanmasýný, beyanda belirtilecek herhangi diðer birülkeye de geniþletebilir. Bu durumdaki bir ülke bakýmýndan,Protokol, Genel Sekreter’in böyle bir beyaný teslim aldýðýtarihten sonraki üç aylýk sürenin bitimini izleyen ayýn ilkgünü yürürlüðe girer.

52

3. Yukarýdaki iki fýkra uyarýnca bulunulan herhangi bir beyan,böyle bir beyanda belirtilen ülke açýsýndan, Avrupa KonseyiGenel Sekreteri’ne hitaben yapýlan bir bildirim ile gerialýnabilir veya deðiþtirilebilir. Geri alma veya deðiþtirme,Genel Sekreter’in bu bildirimi teslim aldýðý tarihten sonrakiüç aylýk sürenin bitimini izleyen ayýn ilk günü yürürlüðegirer.

4. Bu madde uyarýnca bulunulan bir beyan, Sözleþme’nin56. maddesinin 1. fýkrasýna uygun olarak gerçekleþtirilmiþsayýlýr.

5. Bu Madde’nin 1. veya 2. fýkralarý uyarýnca beyanda bulunanher Devlet, sonradan her zaman bu beyanýn ilgili olduðu ülkeveya ülkeler adýna, Mahkeme’nin, her gerçek kiþiden, siviltoplum kuruluþundan veya her kiþi grubundan Sözleþme’nin34. Maddesine göre ve iþbu Protokol’ün 1. Maddesi uyarýncabaþvurularý alma yetkisini kabul ettiðini beyan edebilir.

Madde 3Sözleþme ile Baðlantý

Taraf Devletler, bu Protokol’ün 1 ve 2. Maddelerini Sözleþ-me’nin ek maddeleri olarak deðerlendirecekler ve Sözleþ-me’nin tüm hükümleri buna göre uygulanacaktýr.

Madde 4Ýmza ve Onay

Bu Protokol, Sözleþme’yi imza eden Avrupa Konseyi üyesiDevletlerin imzasýna açýktýr. Bu Protokol onaylama, kabulveya uygun bulma ile yürürlüðe girecektir. Avrupa Konseyi

53

üyesi bir Devlet ayný anda ya da daha önceden Sözleþme’yionaylamadan bu Protokol’ü onaylayamaz, kabul edemez yada uygun bulamaz. Onay, kabul ya da uygun bulma belgeleriAvrupa Konseyi Genel Sekreteri’ne tevdi edilecektir.


1. Bu Protokol, Avrupa Konseyi üyesi on Devletin 4. Maddehükümlerine uygun bir þekilde bu Protokol’ün kendileri içinbaðlayýcý olacaðýný ifade ettikleri tarihten itibaren üç aylýk birsürenin bitiþini izleyen ayýn ilk günü yürürlüðe girecektir.

2. Herhangi bir üye Devletin sonradan bu Protokol’e katýlmasýdurumunda, Protokol, o Devlet tarafýndan Protokol’ün onay-lanma, kabul ya da uygun bulunma belgesinin tevdi edildiðitarihten itibaren üç aylýk bir sürenin bitiþini izleyen ayýn ilkgünü yürürlüðe girecektir.



a. her imzalamayý;

b. her tür onaylama, kabul ve uygun bulma belgesini;

c. Madde 2 ve 5 uyarýnca bu Protokol’ün yürürlüðe gireceðiher tarihi;

d. bu Protokol’le ilgili her tür diðer iþlemi, bildirim ya dabeyaný Avrupa Konseyi üyesi tüm Devletlere bildirir.

54

Bu Protokol, imza yetkisini haiz kiþilerce imzalanmýþ olup,

Avrupa Konseyi arþivlerinde saklanmak ve her iki metin deayný derecede geçerli olmak üzere, Ýngilizce ve Fransýzca tekbir nüsha halinde 4 Kasým 2000 tarihinde Roma’da düzen-lenmiþtir. Avrupa Konseyi Genel Sekreteri bu Protokol’üntasdikli nüshalarýný Avrupa Konseyi üyesi tüm Devletleregönderecektir.

�

55

Ýnsan Haklarý Ve Temel ÖzgürlüklerinKorunmasýna Ýliþkin Sözleþme’ye ek,

ölüm cezasýnýn her durumda kaldýrýlmasýna dair

13 numaralý protokol

Vilnius, 3.V.2002

Aþaðýda imzasý bulunan Avrupa Konseyi üyesi Devletler,

Demokratik bir toplumda herkesin yaþama hakkýnýn temelbir deðer olduðu ve ölüm cezasýnýn kaldýrýlmasýnýn bu hakkýnkorunmasýnda ve tüm insanlarýn sahip olduðu onurun tamolarak tanýnmasýnda büyük önem taþýdýðý inancýyla;

Roma’da 4 Kasým 1950’de imzalanan Ýnsan Haklarý ve TemelÖzgürlüklerinin Korunmasýna Ýliþkin Sözleþme’nin (aþaðýda

“Sözleþme” diye anýlmýþtýr) teminat altýna aldýðý yaþamahakkýnýn korunmasýný güçlendirmek dileðiyle;

Strasbourg’da 28 Nisan 1983’te imzalanan Sözleþme’ye Ek,Ölüm Cezasýnýn Kaldýrýlmasýna Dair 6. Protokol’ün savaþ yada yakýn savaþ tehlikesi zamanýnda iþlenmiþ olan fiiler için

56

verilen ölüm cezalarýný sözleþme dýþý tuttuðunu göz önündebulundurarak;

Ölüm cezasýný tüm durumlarda kaldýrmak için son adýmýatmaya karar vererek,


Madde 1Ölüm cezasýnýn kaldýrýlmasý

Ölüm cezasý kaldýrýlmýþtýr. Hiç kimse bu cezaya çarptýrýlamazve idam edilemez.

Madde 2Askýya alma yasaðý

Sözleþme’nin 15. maddesine dayanýlarak bu Protokol’ünhükümleri hiçbir þekilde askýya alýnamaz.

Madde 3Çekince koyma yasaðý

Sözleþme’nin 57. maddesine dayanýlarak bu Protokol’ünhükümleriyle ilgili hiçbir çekince konulamaz.


1. Her devlet, imza sýrasýnda veya onaylama, kabul ya da uygunbulma belgesinin verilmesi sýrasýnda, bu Protokol’ün uygula-nacaðý ülkeyi veya ülkeleri belirleyebilir.

57

2. Her devlet, daha sonra herhangi bir zamanda, AvrupaKonseyi Genel Sekreteri’ne yapacaðý bir bildirimle belirteceðibaþka herhangi bir ülkenin bu Protokol’ün uygulanmakapsamýna alýnmýþ olduðunu beyan edebilir. Bu ülke bakýmýn-dan Protokol, bildirimin Genel Sekreter tarafýndan teslimalýnýþýndan sonra üç aylýk bir süreyi izleyen ayýn birinci günüyürürlüðe girer.

3. Yukarýdaki iki fýkra uyarýnca yapýlan her bildirim, GenelSekreter’e gönderilecek bir ihbarla, bildirimde belirtilenülkeyle ilgili olarak geri çekilebilir ya da deðiþtirilebilir. Geriçekme ya da deðiþtirme, ihbarýn Genel Sekreter tarafýndanteslim alýnýþýndan sonra üç aylýk bir süreyi izleyen ayýn birincigünü yürürlüðe girer.

Madde 5


Taraf Devletler bu Protokol’ün 1’den 4’e kadar olan mad-delerini Sözleþme’ye ek maddeler olarak kabul ederler veSözleþme’nin bütün hükümleri buna göre uygulanýr.

Madde 6

Ýmza ve onay

Bu Protokol, Sözleþme’yi imzalamýþ olan Avrupa Konseyiüyesi devletlerin imzalarýna açýktýr. Protokol, onaylama,kabul veya uygun bulmaya sunulacaktýr. Avrupa Konseyiüyesi bir devlet, ayný zamanda veya daha önceden Sözleþme’yionaylamadýkça, bu Protokol’ü onaylayamaz, kabul edemez

58

veya uygun bulamaz. Onaylama, kabul veya uygun bulmabelgeleri Avrupa Konseyi Genel Sekreteri’ne verilir.


1. Bu Protokol, on Avrupa Konseyi üyesi devletin 6. maddehükümleri uyarýnca Protokol’lün baðlayýcý olmasý hususun-daki rýzalarýný bildirdikleri tarihten itibaren üç aylýk birsüreyi izleyen ayýn birinci günü yürürlüðe girer.

2. Daha sonra bu Protokol’le baðlanma hususundaki rýzalarýnýbildiren üye Devletler için Protokol, onay, kabul ya da uygunbulma belgesini teslim ettikleri tarihten itibaren üç aylýk birsüreyi izleyen ayýn birinci günü yürürlüðe girer.



a. her imzalamayý,

b. her onaylama, kabul veya uygun bulma belgesininveriliþini,

c. 4. ve 7. maddeler uyarýnca bu Protokol’ün her yürürlüðegiriþ tarihini,

d. bu Protokol’e iliþkin baþka her türlü iþlem, ihbar veyabildirimi


59

Bu Protokol,


Avrupa Konseyi arþivlerinde saklanmak ve her iki metin deayný derecede geçerli olmak üzere Fransýzca ve Ýngilizce tekbir nüsha halinde 3 Mayýs 2002 tarihinde Vilnius’da düzen-lenmiþtir. Genel Sekreter bu Protokol’ün tasdikli örnekleriniimza eden bütün Avrupa Konseyi üyesi Devletleregönderecektir.

�

Daha fazla bilgi için

Council of EuropeF-67075 Strasbourg Cedex

tel. +33 (0)3 88 41 20 33fax +33 (0)3 88 41 27 81

e-mail: [email protected]

http://www.coe.int/

60

European CommissionCouncil of Europe

Commission européenneConseil de l’Europe

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (Türkçe)

Documents

Transcript of Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (Türkçe)