Bin Fiı<in Hanp«priNiNYüz yILI: Tünr Oceı<ı-enı

Uluslararası Sempozyumu

Biı-»iı-pn7-9 Mayıs 2012 İstanbuI

EDlToRLER

Prof. Dr. Mustafa Özkan

Dr. Cezmi Bayram

Prof. Dr. HalilBal

Doç. Dr. Fatih Mehmet Sancaktar

Yrd. Doç. Dr. Murat Elmah

Dr. Ramazan Erhan Gullu

Arş. Gör. Fatih Kemik

Barbarlık Meftıümu ve Eski Türkler

Arş. Göı. Kürşat Y

Giriş

Türkler tarih yazımında daimA "barbar" olarak gösterilmek istenmişcirBilhassa eski Türk tarihi sahasında Türk tarihçilerin bir hayli geç sayılabiıo-cek devirlerde yazıp çizmeye başlamaları sebebiyle Batılılar tarafindan ba:ımefhümların tarih literatürüne sokuşturulmasına mAni olunamamıştır. Baçlılar çeşitli ana kaynaklardaki bazı ifadeleri kendi tahayyüllerine göre yoru.E-lamışlardır. Buna göre: Hemen her yerleşik ve medeni toplumun mevcudirçtine tehdit teşkil eden "barbarlar" vardır; bu "barbarlar" esasen bozkırlılar ıçgöçebelerdir; bu bozkırhlar ve göçebeler ise esasen Türklerdir.

Bu "denklem" çok basittir ve herkes tarafindan kolayca kabul edilebiiigibi görünmektedir. Nihayetinde tarihi süreçte Avrasya boyunca yayılan ıeAsya ve Avrupa'nın hemen her yerinde devletler kuran bir Türk milleti vard;rBöylece Çin, Hint, Fars, Grek ve Roma gibi medeniyetlerin edebiyatlarında rctarihi kayıtları nda Türk : barbar formül ü geçerl ilik kazanacaktır.

Peki, durum gerçekten böyle midir?Bugünkü "barbarlık" mefhümunu benimseyenler ve Türklerle özdeşleşĞ

renler esasında kendi dünya görüşlerini yansıtmaktadırlar. Bu görüşleri bu-günkü tahalyülleriyle yapmaktadırlar. Bozkırlılar ve bilhassa Türkler geneolarak dAimi saldırganlıkları, acımasızlıkları, kan içicilikleriyle suçlanırlar lgbu düşüncenin özünde her şeyden önce Batılının zihnindeki "barbarlrk" mej-hümu yatmaktadır. Muasır tarih yazıcılarına göre Asya ve Avrupa kıtasındamedeni müesseseleri, şehirleri, çiftçilikleri, teknolojileri, ekonomileri, san[ve edebiyatları ile yerleşik bir hayat tarzına sAhip olan halkiar ddimA kendile..rini çevresindekilerden üstün görme eğiliminde olmuşlar ve çevresindekilerebozkırlı halklara ve esasen Türklere karşı bir ön yargı tesis etmişlerdir.

Buna göre "öteki" olan "barbar"lar savaşçı, korkunç ve zAlim tabiatlı in-

* istanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih bölümü. kursatyildirimtr@yahoo.com

Bir Fi

ş-._ardır ki bunur::ı.,ıkiarıdır. At sıu .:.eri edinmektı-k-.,.Cıkları hayat;ır--_.-. Bu nedenl,ıı;|". :uklan ve istt

=:lidir. Mo-tı:- ın belalarıdı Pan Chao, İ

üii' Doğuluların,rnı:_-. _\fgani stan' ;

*s:.,"'dir. İlti "nlbrr:.-lar"dır.

,Jın kaynaklaric:- ,avaşırlar"2;"ıç.ı:.i,eti Hunların,o :;ıli değİller,

3:ek-Romalı"m:.:.<-1ardı16.

3i:ans İmparT--ç.eri açgöz|i

_--__,:opher I. Becİ

; .,:çıii-xxiv.

>hih Chi, BeijingJan Shu, Beijingiou Han Shu, Bı

lhiu T'ang Shu,{rırnianus Marc::us, C. D, Yong

§=-ategikon, Xl,i,:+. s.116-1l8)

' :,,it milletleri, hc

";-.,ı bünyelerinde

şat Yıldıno'

,stenmlşt]iSayllabile-

frndan ba:nıştlr. Batr-öre yoruıı-mevcudir-e-ızkırlılar r,:

ıl edilebiL:ı yayılan r,=

illeti varcir-atlarında r-t

ı özdeşleşri-5rüşleri bu-

irkler gene_

ıçlanırlar kbarlık" mef-

ıa kıtasındanileri, sana:

mA kendile-:sindekilere.lerdir.ı tabiatlı in-

Bir Fikir Hareketinin Yüz Yı]ı: Türk Ocak]arı [J]us]ararası Sempozyumu ı 245

,.ı:_ardır ki bunun sebebi sert tabiat şartları ve hayatlarını id6me ettirmenin:_:.uklarıdır. At sırtında ilerlerken ve ok ve yay ile avlanırken bu doğal kabi-

.:,eri edinmektedirler ve bunlar kolayca askeri hareketlere dönüşmektedir.:ı:,dıkları hayat tarzı onları fakirleştirir çünkü ürünleri ihtiyaçlarını karşı-"ı:_a:. Bu nedenle yerli olan tarlmcı ve zengin halkları yağma|ayıp ihtiyaç: _,. jukları ve istedikleri her şeyi eide ederler. Yine bu görüşe göre bunlar:i, fscı tabiatlı olduklarından ve göçebe olarak daimA hareket ettiklerinden: .. ].rı yenmek zordur. Bunlar sık sık tecavüze uğrayan ve yenilen yerel halklar:: daima askeri tehdit teşkil etmişlerdir1.

tsu yüzden "iyi" ve "gizel" olanın muhafazası için "barbar" olanlar yok.:_-nelidir. Mo-tun, Attila, Kapgan, Timur veya Fatih Sultan Mehmet hep- ,"h'ın belalarıdır; buna karşıhk Büyük İskendeı Çin İmparatoru Wu, Ge--

=:ı] Pan Chao, İmparator Sezar veya Napolyon Bonapart gibiler "adalet" ve":_:deniyet" yaymak için hareket etmişlerdir. "Medeniyet kuran "Büyük İs-ı=:_Cer" karşısında Attila katliam yapmıştır". Batılıların katliamları "ortak iyi-. . Doğuluların ki ise "yağma ve çapul" içindir. Amerika Birleşik Devlet'le-

- -.:;ı Afganistan'a girmesi "barış", Türkiye Cumhuriyeti'nin Kıbrıs'a girmesi' ._.al"dir. İlki "medeni" dünyanın temsilcisidir, ikincisi 'Attila'nın torunları:;ıarlar"dır.

Cin kaynakları şöyle ifadelere yer vermektedirler: "Hunlar yağma yapmak

-:_ savaşırlar"2, "HıJn askerleri kendi çıkarları için dövüşür"3; "Hiç kimsenin.:.seti Hunlarınkini aşamaz"a, "Türkler askeri bakımdan kalabalık olsalar da

: _:enli değiller, sadece menfaatlerine göre hareket ederler"5.Grek-Romalı yazarlara göre ise Hunlar insan suretine bürünmüş acayip

.:_ıklardi16.

Bizans İmparatoru Maurice (saltanatı 582-602) ise bir türlü yenemedikleri- -:kleri açgözlülükle suçlamıştır7.

_:.ıstopher I. Beckwith, İpek Yolu İmparatorlukları, Çev. Kürşat Yıldırım, Ankara,2O11,. :txiii-xxiv.Shih Chi, Beijing, 1997, s.2879.Han Shu, Beiiing, 1997, s.3752.!{ou Han Shu, Beijing, 1997, s.29I2.Chiu T'ang Shu, Beijing, i997, s.5l58._{mmianus Marcellinus, XXXI, II, 3 (İng. Çev.: The Roman History of Ammianus Marcel-:inus, C. D. Yonge, B.A., London, l894, s.578).Strategikon, XI, 2 (İng. Çev.: Maurice's Strategikon, İng. Çev., G. T. Dennis, Philadelphia,_984, s.l16-118):-|skit milletleri, hayat tarzlafl ve teşkilitları bakımından sğlemeh gerekirse, sadedirler ve çok sayıda':Ihı bünyelerinde barındırırlar. Bu halhlardan sadece Türhler ve Avarlar ashert teşhildtla yakından ilgi-

246 o Bir Fikir Hareketinin Yüz Yılı: Türk Ocakları [Jlus]ararası Sempozyumu

Anakaynaklardakibugibiifadelerindüşmanbirmilletiçinkullanılmlşo;masl pek tabiidir. a.,."ı.,İu"ru ar,, ve,,barbarlrk" gibi bir mefhüm söz konug

ffi"pmavaktigeldiğindediğeriskitmitletIerindendahagüçIür,wgetirmiştir. Türkmiııeti sayı,"^İ:i,i ,:, ii-or: ,::!":::::_,,::T::?::i'.rİ;':;:,::";,r:;::*:İX::

mudur?Bumefhümunbugünküinsanınbiricadıolduğuyönündeşüphelerimı

vardır8. Eski insanın böyle bir mefhümu taşıdığı ve formüle ettiği kanAtincb

o"'i}r'J;"ru ön Asya,da Eski Akkadlar komşu halklar için,,tahılı bilmeyer,

ler,, ve ,.şehre aşin" offi an|ar,,demektedirlerg. En eski çin kaynaklarındı

Çin'in etrafindaki t,,l1,1", tasnif edilirken "I (umümi bir ad)'nin dokuz rç

Man (umümi Ui, "al

j,n s"ki, k"bil",i" tAbiri kulianılmıştırlo, Hatti eski Hiın

toplumundaı.",t,i,t".l.,in,ş"g,,,.,dakiinsanlarbugünkümAnlsıyla,.ba:-

Bir rlKlr 11;:

lty' _ -ak addediimiş1

Gıeı_ =:: Jahi " barbariı]

!.":::.:,ık mefhümu

h, :-;:_ 3:ek ı,azarları O

:@!ı]i :,.:.: coğrafvada ık.- =:.: Türklere ba:,

ı .. "Persia" demi:

i;_:_-: r,aninda Ha(

ı":. ,:,.,ılan bİr ad o

\"_r .:.:a "barbar". '

:.abilir. Eski ]

V;asrr Dillerde

--::aa barbaros I

:arbar kelime- ::edeniyetsı:,: ]{elime İngili:' i: ıncı, vahşi, ı

ffie _:::titutes of VishdT]lı:. -]e le yazıimls

*ı$: - 1l]1 aşağı sınıİı i

*T:,.-: :-:es bugünkü Y

l*:-. :..ıif etmekter

lır:,:i]nnesian War, l

*;t- ]:-Jce, Bizans'+^ -- _ı.;ık, "Türkive

,*.]]ı]., : -,, Pagden, The

ara:i,e Ethnology,Tı Türkçe Sözlük,tgı '*'ebster's Dicı,ç;-" . :S 1,, S.78.

'İT ;tr{_:;'::""r;:{r';;",:;),^,|*"o'o,,,,,oo i,narlrini h,iongi bir başka şey için eğitmişIe_a

onlardanbirparçaoLanayonlorhabistirler'avaredirlerveaskerlikişlerindeçoktecrübelidirler.Bu milletler monarşik bi, h;;;*;;-;;;r",a sahiptir ve idarecileri onlaıı yaptıkları hata yüzünden Lı,

kunç cezalara çarptııülar. ;wı'r'argiL i*kuyia hıkmederter, bunlar meşakkate ve zor[uklara seba,.

katlanırLar. Göçebe halktar oııupıorriaon sıcağa ve soğuğa ıe çoğu ihtiyaçlarının yoklu\una dayanı,,_c

çokbatıI inançlar ,^yrı"r, nii^iit r, pıiirı*;ir*ço;drrüor, ,rnginıikl""karşı doymakbilmezbir ist*

Ieri yardır. yeminlerini yere İİ,r});; ;"r^rmalara uymazlar, heiiyelerte hoşnut olmazlar, Daha hedi"q"

kabul etmeden önce ihanet içi, ,"r"r,rı* y'aparlar ve_anlaşmaLarını bozarlar, Bunu lapmak için uı,gıı

fırsatlartn tahmin edilmesin'a, oiruraoıoi ve hrzla buntardan istifade ederler, Düşmanlarını karşı :*

fazla kuvvet harcamadan, ıri]İarr|ır, ani saldırılarla ve levazımı keserek Yenme Yoluna giderler" ,

s M. A. Babcock,un The Ni;;; ;;ii, ;ied: Solving the Murder of Attila the Hun, (Newnaı

2OO5) adlı eserinin ",l,"?Ş y"ısında şöyle.ya1,"k:":",,_'_"i::",:T,|11.::j:,:Jİ,İ:İ"'} ffin:;::]';"}];;, o,;u,, the reviled ıeader of the Huns who cut a b1oody swaü ş

death across nrtr,_."ntr.y Jrr;;;;,, for all his_barbarian savagery, it took a mere nosebl-;ı

to end his life,,, ,,Saddam,a"n, Hi,ı"r,a"n, Napolyon'dan önce... Attilavardı, V, YüzYılda,\r-

rupa,yı kanlı tırpanıyla uiçJn,Hrnı"rrr-I 1anetlenmiş hükümdarı. Ancak tüm o barbar vahşet_

karşılıkhayatına,onu.."..sadecebirburunkanamasıydı,,.YineJ.R.R.Tolkien,inüçböluıhalinde film de yapılan ,*i"r the Rings (Yüzüklerin Efendisi) adh eserinde anlatılan ba:_

barların haya|İ Minasıır-t ş"r_"rrnrn ,"rlrnd^ Türklerin istanbul kuşatmasını tasvir ettiğ]

veeserdekişeytanibarbarlar'IJruk-Hai,|arınaslrndaosmanlıordusundakiyörükleritemsile.tiği yönünde .iaai em"r"i", vardır. ingiliz Tirihçi Noel Malcolm, Roger Crowley,in The I_a*

Great Siege 1453 adlı kitabına yazdığı tanıtım yazısındabu bağlantıya değinmiŞtir, "The caı

the world came to "n

.nJNo.ı ıntrı.;,. reviews Constantinople: The Last Great Siege, 1,13!

by Roger Crowl"y,,, Th";;ı; graph,zsSept. 2005. Filmdeki insanlık dışı varlıklar hep "güze,

v'e "iy" o1anı yok etmeye çalışmaktadır,9 S. Piggot, Ancient E,r.opJ-i.o_ Begining of Agriculture to Classical Antiquity, Chicas:,

,. #:'; j.'.:: ,oks of China The Texts of Confucianism, part I The shü King The Religioı*

Portions of the Shih Ki;;;; ",İİ, "l"g,

ing, Çev, J, Legge, oxford, 1879, s,150, dpt,1,

kullanılmış o--

üm söz konus;

e şüphelerirn::ıttiği kanAtina:

ahılı bilmeye=ı kaynakların;l)'nin dokuz ı:HattA eski Hi::mAnAsıyla "ba:-

4nden daha güçlü |:ırikli ve yeteneklidi ır: şq için eğitmişlr::rübelidirleı.n hata yüzünden',--

ve zorluklara seb;:ıyokluğuna dayanır;+mah bilmez biı isteı.,

mazlar. Dahahed|rrıu yapmak için uyg-ı

işmanlarını karşı ;*na giderler".

the Hun, (Newna:_

ldam, before Hir.::ut a bloody swath ,ı:

ok a mere nosebleı:ardı, V. yüzyılda Aı-ı o barbar vahşetiı:Tolkien'in üç bölü=erinde anlatılan br-masını tasvir ettig:-i yörükleri temsil e:-

Jrowley'in The [:-<

leğinmiştir. "The da,

ıst Great Siege, l15:varlıklar hep "güze."

Antiquity, Chicag:

King The Religiou_,

t879, s.150, dpt.l

Bir Fikir Hareketinin Yüz Yı]ı: Türk Ocak]arı (J]us]ararası Sempozyumu C 247

:,*-' -rlarak addedilmişlerdirl1. Yine Grekler düşmanlık duydukları diğer bazı

_ -. ":.ere dahi "barbarlık" atfetmişlerdirl2.: "rbarlık mefhümu coğrafyaya bağlı olarak da şekillenmiştir. Orta Çağ'da-

,," : , -1 Grek yazar|afl Ön Asya'daki Farslara barbar derlerken Selçuklular dev-"-:. avnı coğrafyadayaşayan Türklere de benzer atfi yapmışlar hatta Anna, -,:ena Türklere bazen "barbar PerS", Horasan Türklerinin yaşadlğl coğraf_"_ : .se "Persia" demiştir'3.

::nun yanında Haçlı seferleri esnasında Türk adı korkulan fakat aynı za-*.L--:a sayılan bir ad olarak Batı Hıristiyan dünyasına yerleşmiştirl4-

1.. ında "barbar", "öteki" demektir. Bu "öteki", müspet veya menfi bir-

=<ı" olabilir. Eski kaynaklarda bu mefhüm çok farklı mAhiyetlere sAhip

- _stur.

_::im değinmek istediğimiz husus Türklere karşı tesis edilen önyargıla_-.- _:ırtulduğu mefhümların veya terimlerin eski kaynaklardaki durumudur.",_::: eski insanlar kullandıkları terimlerle gerçekten bugünkü Batılıiarın an-

,* :: sekliyle Türkleri "barbar" o]anları mı kastediyorlardı?

}1uasrr Dillerde "Barbar" Kelimesi

': _ınanca barbaros kelimesinden gelen ve esasen Yunanlı olmayanlara atfe-

-. :::; barbar kelimesi Türkçeye Fransızca vasıtaslyla geçmiştir ve "medeni_

:,.r:, medeniyetsiz kavim veya topluluk, kaba, ilkel" gibi mAnAlara gelmek-

, :.::.. Kelime İngilizce,y e (barbarian) Latince (barbarus) Vasltaslyla geçmiştir

, ,.,abancı, vahşi, medeniyetsiz, ilkel" gibi karşılıklara sAhiptir17. Fransız

:.1e Institutes of Vishnu, İng. Çev., J. Jolly, Oxford, i8B0, s.255. Eski Hint toplumunu tertip

,:_::ek üzere yazılmış kitaplarda ev sAhiplerine yıkandıktan sonra kirlenmemeleri iÇin kast

, .:eminin aşağl sınıfi ile konuşmamaları gerektiğini belirten kurallar yazılmıştır.-:::cvdides bugünkü Yunanistan ve Arnavutluk arasında yayılan Grekleri (Epirotes) "barbar"

.:ak tasnif etmekteydi (Thucydides, l. 47 (İngllizce tercüme: Thucydides, History of the

i-ioponnesian War, I, Çev. W. Smith, New-York, l836, s.123)._::n Tülüce, Bizans Thrih yazımında öteki Selçuklu Kimliği, istanbul, 20.].1, s.81.

_._:l inalcık, "Türkiye ve Avrupa: Dün ve Bugün", Doğu Batı Makaleler-I, Istanbul, 2005a,

--_5._ : .ıony Pagden, The fall of Natural Man: The American Indian and the Origins of Com-

:arative Ethnology, Cambridge, 1982, s.15 vd.

iDK Türkçe Sözlük, I, Ankara, 1998', s.218.

\erv Webster's Dictionary of the English Language, Deluxe Encyclopedic Edition, New

: ,:^<, 1981, s.78.

248 ı Bir Fikir Hareketinin Yüz Yı]ı: Türk Ocak]arı U]us]ararası Sempozyumu

(barbare)l8, Alman (barbar)1g, Rus (ıapnap yaryar)z1, Arap (cs:: barbari):,.

Çin (Eİ ü. yĞmdn)z2, İspanyol (barbirico)23 dillerinde de benzer mahiyet sö:konusudur. Dolayısıyla muasır "barbar" mefhümunun slnırlarl kolayca çizi-lebilmektedir. Ancak muasır dillerdeki bu mlnAlar acaba eski kaynaklardakarşılıklarını buluyor muydu? Şimdi bunu inceleyelim2a.

Eski Çin'de "Barbarlrk"Eski Çin kaynaklarında Türkleri ifade eden farklı adlar ilim Aleminde umü-

miyetle "barbar" olarak tercüme edilmektedir. Üstelik Türklerle ilgisi olma-yanbazı umümi adlar dahi "barbar" şeklinde yazı|makta ve Türklere atfedil-mektedi125.

Eski Çin kaynaklarında "barbarlık"a atfedilebilecek imler dört kategoridetoplanmaktadır:

1) 'Acımasız, zdlim, gaddar, vahşi vb. olanlar": trE ch'ang26, Lğ heng27, Ehui'8, ET yeh29, B. yeh30, öÖ yeh3'.

2) "Kaba, yontulmamış vb. olanlar": E pao", +ft ts'u33, ffi ts'|J3a, E

r8 Büyük Sözlük Fransızca/Tirkçe, Milliyet Yay., İstanbul, 1990, s.63.r9Almanca-Türkçe Sözlük, I, Haz., Y. Önen-C. Z.Şanbey,TDKYay.,Ankara, l993, s.112.

'0 Rusça-Türkçe Sözlük, Haz., Vedat Gültek Bilim ve Sanat Yay., Ankara, 2004, s.].0l.21 A Dictionary of Modern Written Arabic, Haz.,H. Wehr, Lübnan, 19803, s.50.22 The Contemporary Chinese Dictionary, Beijing, 2002, s.2237.23 The American Heritage Spanish Dictionary, Boston, 2000', s.35.2a Fars ve Rus ana kavnaklarına değinmedik çünkü Farslar ve Ruslar bozkıra aşinadırlar ve Türki

tanımaktadırlar. Avrıca Rusların da Hıristiyan olana kadarki dönemlerini bir tür "barbarlık"olarakdeğerlendirdikleri bir gerçektir (A. N. Kurat, RusyaThrihi, Ankara, 1987', s.33). Yir,tmeseld Türk]erin Müslüman olmadan evr.elki dönemiyle ilgili de bilgiler veren Firdevsi'nL.

Şehndme'sinde İran-Turan mücadelesivle ilgili anlatılanların tamamen hayal olduğu ve İraı-hların kendileri için Hint-Avrupa mitolojisinden birçok şey icat ettikleri ilmi araştırmalar ne,,

ticesinde tespit edilmiştir (İbrahim Kafesoglu, "Tarihte Türk Adı", Reşit Rahmeti Arat İçinAnkara, 1966, s.310).

25 Meseld bkz. D. Sinoç "Les Barbares", Diogene, XVl[, 1957, s.47-60.26 Kürşat Yıldırım, Türk Tarihi İçin Eski Çince Türkçe Sözlük, İstanbul, 20l0, s.8.27 A.e., s.1 1 1.28 A.e., s.139.29 A.e., s.333.30 A.e., s.334.3rA.e., s.334.32 A.e., s.227.33 A.e., s.298.3a A.e., s.298.

Bir Fikir Hareketı

:-..n]5, ff mang36, ff[pi3',-iı "Çinli olmayanlar"ı #

:r__ıü sağdan sola bağ|ayaı: :.:.,' , 4k ü17, +B chieha8, fiE

Düşmanlar": E luuo, ül-Cinli olmayanlar" için k

f:,.r tamamıyla psikolojik ,

]ij:namaktadır. Diğer kate]",-.: \,e çiftçi olmayanhayat_ _ iategorideki imleri tekİ.- -.meyeceklerini araştlral

=, ffi, E fan imi için ç

::_;:: isına gelmemesine rağı":,Jbar" olarak tercüme etr.ı,: o18-907) "yabancı" ve "

_-.._ e rdeki " y abancı, barbar,_ .:rinde hiçbir menfi ma}

].-e.. s.l95^

{-e.. s.228.-- e \-z.1 / -

{.e,. s.275.

{.e., s.92.

{-e,, s.303.

-\.e,. s.334.

i-e., s.155., .{,e., s.l96.

\.e.. s.146., ;- i,E Tz'u-yian,Il, Beijing, 2

-\.e., s.1994.' : :_Jırım, a.g.e., s.57.- .\.e., s.136.

.\.e., s.l90; Tz'ı-yian, C. II, s. .

_\.e., s.287.,\.e., s.302..{.e., s.26.

- :tckwith, İpek Yolu İmparatoı-:,ereketli,

çok bol, çok çeşitli v,

:ak, büyümek, gelişmek; yaban

--.ırıayan ülke veya toprak; engel' :tckwith, a.g.e., s.296, dpt.90.

barbari), .

rüiyet sc:olayca çi::-aynaklarc;

ninde umü-ilgisi olma-

ılere atfeö--

t kategorioe

H heng2;, =|

n ts'u3a, -

993, s.1 12.

, s.i01.50,

nadırlar ve Tür]ç:

ir tür "barbariıiı-

1987', s.33). \iır;eren Firdevsi'n:al olduğu ve İrr--

ıi araştırmalar ne-

ahmeti Arat lçiı,

l0. s.8.

BirFikirHareketininYüzYılı:TürkocaklarılJ]us]ararasıSempozyumuı249

_- :;]::, f mang36, E[ pi37, onİ san38, fltt t'o".

_- "Çinli olmayanlari',*, *, ıE fanao, E, ltr, E 'lftso jen ("elbisesinin

- _:.ü sağdan soia a^gl^y}nl^,"jn', 4 yeha2, Ti,junga3, Ei mengaa, H in" ffi

_ _ _.. !k ü17, +ü chieha8, frİ hun'.

)üşmanlar", E luuo, üt ti", F/İ tseis2, ifu ch'ou53,

-Cinli olmay an;ar" için kullanılan üçüncü kategorideki imler dışında diğer

,- :: tamamıyla psikolojik ve fiziki mahiyettedir ve herhangi bir etnik vurgu

;..:namaktadır.Diğerkategorilerdekullanılankelimeleraskeriyiğitl,g],.?"-. " _ \,e çiftçi olmay

^nhay^{tarzını, kaba kültürü vb. kodlamaktadırs4. Uçün_

.'.ı.ate$oridekiimieritektekelealalımve.,barbar,,olaraktercümeedilip::-. :neteCeklerini araştıralım,

=. 6, ffi fan imi İçin çeşitli mAnAlar vardır55. İm hiçbir şekilde "barbar"

::,..:^.ısınagelmemesin",,"g-"nBatılıtarihçilerimihiçbirmeSnetolmaksızın_.:3ar" olarak t"rcii*e eİmektedirlers6, #, ğ, ıE fan imleri T'ang devrin-

:=c18-907),,yabancl,,ve.,yabancıülke,,içinkullanılmaktaydı.Modernsöz-_..erdeki "y^b^nrr, barbari' mandlarının aksine fan kelimesinin T'ang me-

.,=rindehiçbirmenfimahiyetiyoktur.T,angmetinlerindeterimbugünkü

l_ e.. s.20.r . .lQ(ı-.e.. s.22B.\- e , s.237.ı..e.. s.275.r..e.. s.92.r_.e.. s.303.

i.e.. s.334.:-,e.. s.155.l-.e.. s.196.

i.e.. s.l46.;= liğ rz'u-yuan, II, Beijing, 2002, s,2796,

1._e.. s.1994.: ..iırım, a.g,e., s.57.

l..e.. s.136.

l.e,. s.190; Tz'u-yüan, C,11, s,2755,

\.e,. s.287.

ı.e.. S.302.

\.e.. s.26.

:=:kwith, İpek Yolu İmparatorlukları, s,296,_:treketli, çok bol, çot ç"şliii ""

süslü (genelde bitki); çok, çokfaz\a; artmak, çoğalarak art_

_.:i, büyümek, gelişmek; i"b"n.r, yrba.rJ, devlet (çinli olanın zıttı); çin,e tabi o1an ama çinli

- -"u"n trll." uğ, top.rk;'.ngel, set, bariyer" (Yıldırım, a,g,e,, s,92),

:.:<rvith, a.g.e., s.296, dpt,90,

250 ı Bir Fikir Hareketinin Yüz Yı]ı: Türk Ocak]arı IJ]us]ararası Sempozyumu

deyişle "dış, hAriç" manAsında kullanılmıştıs7. Mesela Sui Shu (Beijing, 1997,s.7877'de Kuzey tarafındaki topluluklan ifade etmek için kullanılmışnr. LChavannes bu imi hiçbir açıklama yapmaksızın bazen .|kabileler,

hal]ç''ss |ç-zen de "barbar" olarak tercüme etmiştir59.

E rtr, 4 Etso jen imleri kelimesi kelimesine "elbisesinin önünü sc;bağlayanlar mAnAsına gelmektedir ve Çinli olmayanları ifade eden umümi b:tibirdir60 çünkü Çinliler elbiselerinin önünü soldan sağa doğru bağlarlaröDolayısıyla tamamen kültürel olan bu tAbirin ''barbarlık'' ilJ ııiçuir alAka-qyoktur.

Sözlüklerde "barbar" karşılığı olmayan ü jung imi6l tam bir tasnif sc:konusu olmasa da62 genel olarak Çin'in batısında y^ş^y^n Çinli olmayanla-rzverilen umümi bir addan ibarettir. Durum böyle iken en eski Çin metinlerinı-Batı dillerindeki tercümelerinde ke]ime "barbar'' olarak yer almıştır63. Ha-i-buki Çiniilerin tarihi kayıtlarında böyie bir tanımlama yoktur; kaynaklaro:ç^in'in Batı tarafinda yaşayanlar a ayrılan bölümlerin başlıklarında umümi bi:f jung adı görülmektedir5a. chavannes, Çinli olmayanıarı ifade eden her irnolduğu gibi bu imi de barbqres olarak tercüme etmiştir65.

57 A.e., s.295.58 Mese]A E, ChaYannes, Documents sur Les Tou-Kiue (Turcs) occidentaux, S. p6tersbou:;

l 903. s. 1 6.59 a,e,, s,24,27.34. Ch'iıı T'ang Shu, Beijing, 1997, s.51B3'deki metin şöyledir: "E+

^ F E E-"Bu sırada T'ai-tsungfan'da idi''. Buradakifan imi ''Çinli olmaizan topraklar'' olarak tercüı:,r

edilebilir (bu im Çinli Prenslere verilen has toprağı olarak da tercüme edilmiştir; i. Togan_GKara-C. Bavsal, Eski T'ang Thrihi 194a, ''Türkler'' Bölümü'', Ankara, 2006, s.103). Chavr--nes (a.g.e., s.27) cümleyi şöyle tercüme etmiştir: "en ce temps, T'ai-tsong s'appliquait i bie:traiter les Barbares" YAni "bu sırada, T'ai-tsong barbarlara iyi davranıyorİr,,. Haübrki .ü.l.tnin hiçbir verinde "barbar'' ifadesi yoktur.

60 Meseld bkz. Han Shu, Beijing, 1997, s.2817.61Bu im Şu mAnAiara geimektedir: "silah; asker, er, cephede savaşan asker, ordu, askeri birlik]e:

savaşmak, harbetmek, cenk etmek, orduyu savaşa sokmak; savaş işlerini ifade etmek için ku--lanılan genel bir ad; eski Çinlilerin batıdaki yabancılara verdikleri genel ad,, (yıldırım, a.g.es. 1 55),

62 A. Onat-S. Orsoy-K. Ercilasun, Han Hanedanlığı Thrihi Bölüm 94 A,/B Hsiung-nu Monog-rafisi, Ankara, 2004, s.99, not: 4.

63 MeselA The Sacred Boks of China The Texts of Confucianism, Part I The Shü King TheReligious Portions of the Shih King the Hsi6o King, Çev.J. Legge, oxford, 1879, s.l5Cdpt,1 'de metnin bütününde yer almayan "barbar" ifadesi dipnot ıle j-ung imine atfedilmiştir.6a Mesel6 T'ung Tien, Beijing ,2oo2, l8g-lg3. ciltler '.Hsi-junc Ğ {'' ara başlıgını taşımaktadi:Thmamen coğrafi bir taksimat söz konusudur.

65 Chavannes, a.g.e., s.24.

Bir Fikir Hare

-Barbar" olarak Batı de:_:ıektedİr67 ve esasen (e:, ımümi bir addır.

Cinii olmayanları ifadı;:_ :Ş hu imi çok farklıif:--se "barbar" tercüme ı

ş,,_a hem Batıdaki şehirç-:evdeki Hunlar ve diğe:ı:.:ak tercüme edilmesi i

isas itibarıyla Çin'in J

Li:|ik ti imi7t en çok "t]r.:jr:2. Ancak imi oluştu]E_..-' ve ;ı( "ateş" ydnİ "at,s;et yoktur,

Cin'in güneyindeki hıJ;:-iılar tarafindan "barbi

Esas sözlük mAnAsı ",

_-:h gibi imleri de "barb

' \!.sela Chavannes, a.g.e., s.1'i;ıiden Çinliler önde gt

.:in Çinli olmayanlardan-_:a 630'larda sunduğu bir tt

: :uğu gibi bırakmış ve "bar'

-:ttait en premiöre ligne l'en' Jin'in doğusundaki yabancı.:--:k, ortadan kaldırmak, eler:.-ışa kavuşmak; bir halkı büı:-: etmek, duraklamak, yavaş

' ':.:. nasıl, neden; gerdan, hay.::eyinde yaşayan halkların

1

:..ınlar için kullanılırdı); yabaJ:ı kaynağında Batı Göktür}\:mullular ve diğer türlü hal.: -.nteksinde "barbar " m6ndsıı;:i<linde tercüme etmiştir (a.1

:eckwİth, a.g.e., s,295.Tz'u-yüan, II, s.1994.!1eselA Chavannes Ch'iu T'ar:_arak tercüme etmiştir (s,25)

Tz'u-yüan, II, s.2796.

'.leselA Chavannes, a.g.e., s.5l

eijing, 1997\.anılmıştır. E.

:r, halk"58 ba-

n önünü sc_:

en umümi'ı::u bağlariar*hiçbir alAka,.

bir tasnif sc:i olmayanla:;1 metinlerin_:lmıştır63. Hı-,; kaynaklr;da umümi :,ı:

: eden her :::r

x. S' P6ters'ı: --ı

,,"Ht#Eü'r- olarak !e::-::dniştir; İ. Togı:-i5, s.103). Chaı::"i'appliquait i :::r"- Hilbuki cü:--,:-,

lu, askeri bir_iıig,de etmek iciı: .:"' (Yıldırım, ag.-c

siung-nu llIon3-

he ShO King Thiford.1879.; -iIüne atfedıIı:_:s--i:

lıg,ını tasıı:_ca::

Bir Fikir Hareketinin Yüz Yı]ı: Türk Ocak]arı (J]us]ararası Sempozyumu c 251

"Barbar" olarak Batı dillerine tercüme edilen ft i imiuu çok başka mAnAlara;=-mektedir67 ve esasen Çin'in doğusunda yaşayan ve Çinli olmayanlara veri-:: umümi bİr addır.

Cinii olmayanları ifade etmek için kullanılan en umümi tAbirlerden biri:. -n üğ hu imi çok farklı sözlük karşılıklarına sAhiptir68. Batı dillerine her ne-:=ıse "barbar" tercüme edilmektedir6g. Ancak hu üğ kelimesi bilinen minA-, ,.a hem Batıdaki şehirli nüfus için; hem de aynı sahadaki ve biraz daha, _:evdeki Hunlar ve diğer bozkırlılar için kullanılıyordu. Kelimenin "barbar": -ak tercüme edilmesi imkAnsızdır70.

isas itibarıyla Çin'in kuzeyinde yaşayan halkları ifade etmek üzere kulla-.-.:li,,K ti imi71 en çok "barbar" olarak tercüme ediien ve Türklere atfedilen_:-:jr-2. Ancak imi oluşturan şekillerin aşağılayıcı mAnAsına rağmen (\ıB ''kö-:r_.. \re !( "ateş" yAni "ateşli veya dehşetli köpekler") herhangi bir etnik bağa

".::t yoktur.

-in'in güneyindeki halklara verilen umümi bir ad olanffi man73 imi de],a ___:iar tarafindan "barbar " olarak tercüme edilmektedir7a.

:sas sözlük mAnAsı "Çinli olmayanlar" demek olan$ yeh, ffiü meng, lE-,- =-. gibi imleri de "barbar" olarak tercüme etmek için hiçbir sebep yoktur.

, .s:.A Chavannes, a.g.e., s.l08, 187. T'ang Shu, s.6222'deki"ü a r:-[8- H & * ll,'' yerni:,-;den Çinliler önde gelir İ']er ve Ti'ler sonra gelirdi" şeklindeki kayıt Çinli-,' .. Çinli olmaYanlardan üstün olduklarına ddir bir Çinli devlet adamının Çin İmparato--_-: ı30'1arda sunduğu bir tezkerede geçmektedir. Chavannes (a.g.e., s.108) bu kez cümleyi::;u gibi bırakmış ve "barbar" şeklindeki tercümeden vazgeçmiştir: "Dans 1'antiquit6, on

-.::ait en premiöre ligne l'ensemble des Hia, et en dernier lieu les 1 et les Ti''.--: in doğusundaki yabancılara verilen genel ad; aynı nesil, kuşak; düz, engebesiz; yok et-

--.-<. ortadan kaldırmak, elemek, kesmek, bitirmek; sakinleşmek, durgunlaşmak, huzura ve: ":,sa kavuşmak; bir halkı bütünüyle ortadan kaldırmak, soykırım yapmak; yaralanmak; tered-: -: .:mek, duraklamak, yavaş hareket etmek" (Yıldırım, a.g.e., s.146).-. :lasıl, neden; gerdan, hayvanların boynunun altında sarkan et; uzun yaşam, ömür; Çin'in, -:,.,inde yaşayan halkların genel adı (Ch'in ve Han devrinde (M.Ö. 3O6-M.S. 220) esasen- _,-. ar için kullanıhrdı); yabancı, yabancı ülke". Yıldınm, a.g.e., s.136.- -- <avnağında Batı Göktürk Devleti'ne tXbi olanlar tek tek sayılırken "Kuçalılar, Tölesler,,*-_:.lular ve diğer türlü halklar" mAnAsında "diğer türlü halk]ar"a "hu" denilmiştir. Metin. -..<sinde "barbar" mAnAsına gelecek tek bir emare olmamasına rağmen Chavannes barbares

",,_ :.je tercüme etmiştir (a.g.e., s.14).]._.-.,, :ıh, a.g.e., s.295.-: :-r-tian, II, s.1994.

",t..:.. Chavannes Ch'iu T'ang Shu, s.5181'deki "KuzeyTi'leri" ifadesini "Kuzey Barbarları"_-ı :ercüme etmiştir (s.25).

-; _-ııian, II, s.2796., "-. . Chavannes, a.g.e., s.55.

I

252 ı Bir Fikir Hareketinin Yüz Yı]ı: Türk Ocak]arı (J]us]ararası Sempozyumu

"Düşmanlar" kategorisindeki imi, sözlük mdnAsı7s olarak hiçbir şekilde"barbar" değilkenğ lu imi de "Çinli oimayanlar'' kategorisine sokulup '.bar-bar" olarak tercüme edilmiştir76.çin kaynaklarından Batı dillerine yapılan yanlış tercümelerin farazi ''ba:-

barlık" mefhümundan kaynaklandığı'anlaşılmaktadır. Ancak daha da vahimolanı "tercümenin tercümesinin" yanlış yapılması neticesinde ortaya çıkangarabettir. Bu "tercümenin tercümesindej' yapılan şey Batılıların ..barbarlık-fikrini Türk okuyucusunun zihnine yerleştirmektedir. MeselA ''E. Chavannes.Documents sur Les Tbu-Kiue (Turcs) occidentaux, S' P6tersbourg, 1903'' künyel:eser "E. Chavannes, Batı Türhleri Tarihi, Çev. Metin sirmanl Töre Yayın, İs-tlb{, 2006" künyesiyle Türk okuyucularına sunulmuştur. Türkçe baskıdakakıl almaz tercüme yanlışlıkları bir yanatercüman her nedense orijinal Fran-sızca metindeki tüm "barbares" ifadelerini '.Türkler'' olarak tercüme ederekTürklere hakarette bir Fransız'dan nasıl daha ileri gidilebilecegini göstermiş-tir. HAlbuki Chavannes, yukarıda değindiğimi z gibi, ''barbares'' ifadesini ırıan.ti, hu,lu, i gibi birçok umümi ad yerine ku'iüanmrştrr ki bu kapsama çok sayıdakavim girmektedir.

çin kaynaklarındaki bu umümi adların tercümesi pek mümkün değil gib;görünmektedir. Makül olan kelimenin olduğu gibi çeiriyazıma tAbi tutulma-sıdır. Tüm bu adlann tek bir "barbar'' kelimesiyle karjılanması ..barbarlık-mefhümundan kaynaklanmıştır; üste]ik bu gerçek Batı dillerindeki bazı ter-cümelerin nasıl kifdyetsiz ve kalitesiz olduğunu da malüm kılmaktadır.

Christopher I. Beckwith, Çin medeniyetindeki ..barbarlık'' mefhümu içiışöyle demektedir: "özetle barbar kelimesi kompleks bir Avrupa kültür ur.durmasıdır ve "kaba, medeni\zetsiz, kır kültürüne mensup ,. J*"ir, -^ii,ve bir dereceye kadar kahraman ancak vahşete ve zAlimliğe meyyal'' olanlriçin_umümi bir aşağılayıcı addır. Barbar fikri Çin'de r,lç ievcuı olmamıştırve Çince'de bu kelimeyi karşılayacak hiçbir şey yoktur. Çin tarih kaynaklaı:okunduğunda görülecektir ki Çince'de yabancılar için kullanılan çok sayıdakelime arasında orta Asyalılara atfedilenler medeni, şehirli (çinliler bazeııtakdir ederler), bozkırlı, balıkçı (Mançurya'da, Güney ğn'a" uü), toylü-çifti^""ffi,-zorlaeldeetmek;insanlarıyağma1ayıp,soyupkaçmak;esi.-

almak, birini alıkoymak, hapsetmek; köle; birini köle yapmak; düşman; düşman için kulianıla_:aşağılayıcı genel bir ad'' Yıldırım, a.g.e., s. 190./6 Sui Shu (Beijing, 1997), s.1877'de Çin imparatorunun Gök-Türk Kaganı Ch'uJo'ya gönde:-diği elÇinin Ch'u-]o'nun Çinli olan annesinln kellesini kendilerine göndermekte tehdit etti=konuŞmasında gönderilecek taraf olarak gösterilen /u imi, .,düşman,, mAnAsında"E;_;ffi:

:1İ;."o* Ancak Chavannes bunu da "barbar" olarak tercüme etmiştir 1ch"urnn.r,

".g.".

Bir Fikir Hareke

u,: -ınsurları kapsamaktad.nı..ı:_iği, şehirli ve çiftçi olıo: ı bu üçü Avrupa Alemfte ::Ta devir Çincesinde O,r*_.ııian herhangi bir keli

Eski Yu

- nıümiyetle kabül edilei;. {vrupa'sında değişmer{*:_rıerler, İskitler, Hunlarg:_ Türk boyları sebebiyle:t_-- kelimesi ile çok farkh ş-J-.ie sırf İskit ve Türk düş.ıı. sekillendiği iddia ediieıl*::ıa i]emin de yazarların e:a;*_anılmaktadır.

-Grek" o]an ile ''barbar'':-:ı-:ılı olan ile olmayan, yat_:_akla iktifa edenso Thucy,T _:unu birbirine bağımlı ol-::ier çizmemekteydisl. Onıı-_:sılmaktadır. Bazı eski G_,*_, Jeğil bir karakter mesele]1r.:erde olanlar ifade edilme,;:-ığı arasında hayvani bir J

ı--ında görülür"az. ..Barbarl

jt:<ıvith, a.g.e., s.296.,, R. Jones, .'The

Image of the ]

>xiety and History, XIII, 4, Oct.;e.. s.378.

' _ 3. Gulick, ..Reviews: Greeks Ar

:_-.ı Unwin, Limited; New York: ln'eekly, XVI,25, 1922, s.l99.Thucydides, I, 3 (İngiiizce tercüıi i5). Grek yazarların ''barbar''1arıiaıbaren aus der Geschichte des

- :_::stot6lös, Ethikon Nikomacheioı,e, Cev. W D. Ross, Kitcheneı l99!

ir şekil;=ılup "br-

razi "b--da vahi=.

:ava çıka:barbarlık'havanne=}" künve__

Yavın. is-

baskıda_ç

iinal Fraı:-me edereigösterrniılesini m;ıçok sarıi;

ı değil ti:.ıi tutuln:"-'barbariıi:'ki bazı te:-

radır.fhümu ic;kültür uı -

ıaşta mü:,,al" olan-ıolmamı.-_:ı kal,naiı--çok sarı;

ıliler ba:e:kövlü-çi:::

ıp kaçmai<: .s::

için kulla:.--ı:

,ı-lo'va gö:ııı:ıe ıehdit e::.:la Gök-Tür.ı:ıı\,annes. a.g-€

Bir Fikir Hareketjnin Yüz Yı]ı: Türk Ocak]arı (J]us]ararası Sempozyumu o 253

: unsurları kapsamaktadır. Onlar için kullanılan kelimelerden hiçbiri askeri:iitliği, şehirli ve çiftçi olmayan hayattarzını, kaba kültürü kodlamamakta-- : ki bu üçü Avrupa Alemi için esasında barbar demektir ve bu kelime eski

= orta devir Çincesinde Orta Asyalılar da dAhil olmak üzere yabancılar için--__]anılan herhangi bir kelimeye denk düşmez"77.

Eski Yunan ve Roma'da "Barbarlık"

Umümiyetle kabül edilen görüşe göre eski Grek-Latin Aleminde ve Orta

_.: Avrupa'sında değişmeden devam eden aşağılayıcı "barbar" tahayyülü7s

t_:lmerler, İskitler, Hunlar, Avarlar, Hazar|ar, Peçenekler, Kuman-I(pçaklar

ı:ı Türk boyları sebebiyle şekillenmiştir7g. Ancak Grek kaynaklarında "bar-

:.:" kelimesi ile çok farklı şeylerin kastedildiği anlaşılmaktadır. Eski Batı 1le-

-__ıde sırf iskit ve Türk düşmanlığı hissiyatı sebebiyle "barbarlık" mefhümu--:ı şekillendiği iddia edilemez. Muasır tek tip idrAkin aksine eski Yunan ve

i.::na Alemindeyazar|arıneserlerinde "barbar" kelimesi çok farklı minAlarda, -_lanılmaktadır.

"Grek" olan ile "barbar" olan arasındaki ayırımı ilk ortaya koyan ve "in-: :amlı olan ile olmayan, yapıcı olan ile olmayan arasındaki tezat|ığı vurgu-

.:::akla iktifa edensO Thucydides (M.Ö. 460-395) "Grek" ve "barbar" mef-- _:Tlunu birbirine bağımlı olarak görmekte ve bu iki mefhüm arasında kesin

__::iler çizmemekteydis'. Onun daha çok farklı kültürden olanlan ifade ettiği

;___aşılmaktadır. Bazı eski Grek kaynaklarında "barbarlık" bir ırk veya kül--_: değil bir karakter meselesi olarak görülmektedir. Bu yönüyle aşağıiık ka--; rlerde olanlar ifade edilmektedir. MeselA Aristo şöyle demektedir: "İnsan

":_ığı arasında hayvani bir karakter nAdirdir; bu karakter en çok barbarlar

:.j:sında görülür"s2. "Barbar|ara" dAir eski kaynaklardaki genel intiba vahşi

j.:irvith, a.g.e., s.296.,i R. Jones, "The Image of the Barbarian in Medieval Europe", Comparative Studies in>cciety and History, XIII,4, Oct., 7971, s.377., e . s.378.

_ 3. Gulick, .,Reviews: Greeks And Barbarians.By J. A. K. Thomson. London: George Allen

_-.ı Unwin, Limited; New York: The Macmillan Company (I92l). Pp. 2I8.", The Classicaln-eekly, XVI, 25, 1922, s.199.ihucydides, I, 3 (ingilizce tercüme: Thucydides, History of the Peloponnesian War, I,

, :5). Grek yazarların "barbar"ları küçük gören idrikleri için bkz. J. Juthner, Hellenen und

3aıbaren aus der Geschichte des Nationalbewusstseins, Leipzig, 1923.

-_:.sıotölcs, Ethikon Nikomachei6n, VII, l (İngilizce tercüme: Nicomachean Ethics Aristot-.e Çev. W. D. Ross, Kitchener, 1999, s.106).

254 ı Bir Fikir Hareketinin Yüz Yı]ı: Türk ocak]arı IJ]us]ararası Sempozyumu

ve acrmasız]ıktır. Aristo'ya göre "barbarIar" tabiatın kölesidirlers3. Vahşeı ıtacımasızlık temel vurgudur. Eski Grek yazarlafl ''barbar'' kelimesini esaseıAsyalı olmak üzere Grek olmayanlar için kullanıyorlardı ki bu küçümsel,icdeğil8a dışlayıcı bir mAnA taşımaktadır. Dış dünyayı daha çok tanımaya ba---layan eski Grekler, iskitler ve Grek olmayan diğerleri için Grek kültürü ta-şımayanlar mAndsında olmamak üzere "barbar" kelimesini icat etmişlerdii;.Bazı eski Grek kaynaklarındaki B&pBopoe Barbaros kelimesinin asıl man6.sını:Grekçe konuşmayan (veya doğru konuşamayan) olduğu bilinmektedir86. BuhAliYle "barbarlık", medeni-şehirli insanın bir icadıdır ve esasen bozkırlılarave konar-göçerlere atfedilmektedir87.

Görüldüğü gibi "barbar", günümüz edebiyatındaki um0mi kabülün aksinebazen Grekler için dahi kullanılmış olan bir kelimedir. MeselA Thucydidesbugünkü Yunanistan ve Arnavutluk arasında yayı|anGrekleri (Epirotes) ''bar-bar" olarak tasnif etmekteydi88. Athenaios (ölümü l92)'un Deipnosophistatadlı eserinde konuşturduğu arp ustası, antik Boetia, Tesalya ve Eleia ş"hirı"-rindeki Grekleri "barbar" olarak tanımlamaktadırsg. MAnAsı devirden dewedeğişen "barbar" kelimesi Haçlı orta Çağ'a dit bazı Grek ve Latin kaynakla-rında Hıristiyan olmayanları ifade ediyordugo.

Grek-Roma Aleminin "barbarlığı" umümiyetle cermenlere atfettiği de birgerçektirg,. Bu yüzden olsa gerek italyan ve Fransız geleneğinin Hunlara çokmenfi bakmasına karşılık "Walter ile Hildegrund'' ve ..Nibelungen'' gibi Cer-men destanları nispeten müspettirg2.

Dolayısıyla Grekler "barbar" dediklerinde sadece iskitleri veya Farslankastetmemişlerdi. Mefhümun çok farklı psikolojik, siyasi, etnik ve kültüre:boyutiarı vardı. Abartılı hikAyelerine rağmen Herodotus iskitlere karşı ön yar-gılara sAhip değildi ve bu kelimeyi aşağılayıcı mAnAda kullanmamıştı. Modern

''J.A. K. Thomson, Greeks and Barbarians, London, 1927, s.209.8a Jones, a.g.m., s.378.85 Jones, a.g.m., s.376.86 H. G. Liddell-R. Scott-H. S. Jones, A Greek-English Lexicon, oxford, 1968, s.306.", Jones, a.g.m., S.3 / /.88 Thucydides, I, 47 (History of the Peloponnesian War, I, s.123).89 Athenaios, Deİpnosophistae,YI]rI/42 (İngilizce tercümesi: Athenaeus of Naucratis, The de_

ipnosophists or Banquet ofthe learned ofAthenaus, II, Çev. C.D. Yonge, London, 1854.s.55 1).

90 Jones, a,g.m., s.392.91 Bk1 L6sz16 Maricz"'Batı Şuurunda Hun Thsawuru: Tasvirleri Temsiller ve Medeniyet,,, çeı,.

K. Yılmaz, Ttıran, 11,2O1O, s.1-19.92 P Howarth,. Atilla, King of the Huns, Man and Mçh, London, 1998, s.165 vd.

Bir Fikir Harek

c;:adaki menfi çağrışımşı:a Farslar hakkında ç

ı . Ancak Farsların ver<

,u.:lar ve filozoflar Grek;_- - aşağı insanlar ve kö],

3üyük İskender'in do1

--::.n sonra Grek kültürı; :a yayılmış ve bir kısın-i.__ :rda yaşamaya başlan,:.: olmamıştı95.

''Barbarlık" mefhümu;:a imparatorluk topra:c: Keltlere ve Cermenl.:_eı,işi karşısında mefh

] _:i]ere isnat edilmişti. l

--:aiılar, eski kaynaklar_._am kaynaklarındaki Y

:--.-ardı97. MeselA VII. yı

ı:;-ı adlı eserlerinde Tür: - s:erilmiştig8. Ancak bt

: -- etnik ve kültürel ma- _. Hunlara "barbar|arır-.:r de Gotları yenerek J

: ]unun neticesinde Gc

-:ilup etmelerinden do]

Selçuklular devrinde;lı. Bunlar:

:e:kwith, a.g.e., s.290, dpt.7- _'::ıes, a.g.m., s.379.

, e.. s.379.

ı.e.. s.379.

_ :ıes, a.g.m., s.400.

Cosmographiam, Ed. H. W-Gens ignominiosa et incogı

:.ariis truculenta, a quo et n

:ıominabilia et abortiva ho

.:em charadrium ac milvoru:" l::rhan Kaçar, 'Ammianus lvl

\otlar", Ege Üniversitesi'I

lirler83. Vahşet ı,e

ıelimesini esaseni bu küçümseyiciok tanımaya bas-

Grek kültürü ta-

icat etmişlerdiE:.in asıl manAsınıı:1inmektedir86. Bu

;asen bozkırlılar;

ıi kabülün aksineeselA Thucydidesi (Epirotes) "bar-n Deipnosophistwı ve Eleia şehirle-;ı devirden deıree Latin kaynakla-

re atfettiği de bj:jnin Hunlara çoklungen" gibi Cer-

leri veya Fars]aıetnik ve kültüre.dere karşı ön yar-

mamlştı. Moder:-

968, s,306.

ıf Naucratis, The dc.(onge, London, 18i{

r ve Medeniyet", Ceı

s.165 vd.

Bir Fikir Hareketinin Yüz Yı]ı: Türk Ocak]arı [J]us]ararası Sempozyumu o 255

_anAdaki menfi çağrışımlar çoğunlukla Greklerin, Grek-Fars savaşlarından-_,:ıra Farslar hakkında çok sonraları besledikleri duygulara dayanmaktay-- -:. Ancak Farsların verdikleri büyük zayiat|ardan sonra bazı Grek şairler,,-arlar ve filozoflar Grek kültürünü geçerli kültür olarak kabul edip ''barbar-"::" aşağı insanlar ve köleler olarak tasvir etmişlerdiga.

Büyük İskender'in doğuya doğru yaptığı istild seferleri ve işgal faaiiyetle--.:_len sonra Grek kültürü Grek ırkından ayrılıp bugünkü Türkistan sahasın-:= Ja yayılmış ve bir kısım Grek daha ewel "barbar" olarak addedilen bu top--i<.arda yaşamaya başlamış olsa da Grekler arasındaki "barbarlık'' mefliümu:ı o1mamıştı95.

"Barbarlık" mefhümu Romalılar tarafindan aynen devralınmış ve baş-"::a imparatorluk topraklarının genişletilmesi esnasında kendilerine dire--=: Keltlere ve Cermenlere atfedilmiştig6. Böylece Avrupa içlerindeki Türk=:-eyişi karşısında mefhüm çok olumsuz mdndları çağrıştıracak bir şekilde

l -:ılere isnat edilmişti. Hunlar, Avarlar, Kuman-Kıpçak]ar vb. karşısında Av---:alılar, eski kaynaklar vasıtasıyla Tevrat'da geçen dehşetli Gog ve Mogog-.-am kaynaklarındaki Yecüc Mecüc) kavmini Türkler ile bir tutmaya başla-

-_s.ardıg7. MeselA VII. yüzyıl Latin yazarı olan Aethicus Ister'in Cosmograp-,-;-: adlı eserlerinde Türkier, efsanevi Gog Magog kavminin torunları olarak.:.:erilmişti98. Ancak bu özdeşleştirmenin düşmanlık hissiyatından başka: - etnik ve kültürel mahiyet taşımadığı da ortadadır. Ammianus Marcelli--_. Hunlara "barbarların en vahşisi" derken aslında Hunların hem Alanları-.ı de Gotları yenerek Roma'nın Tuna sınırındaki güç dengesini bozmaları: ]unun neticesinde Got]arın Roma topraklarına hücum ederek Romalıları

-=:lup etmelerinden dolayı duyduğu öfkeyi dışa vurmaktadırgg.seiçuklular devrinde Bizans İmparatorluğu için türlü Türk mefhümları

. -lı. Bunlar:

:+:irvith, a.g.e., s.290, dpt.79.' ::.es, a.g.m., s,379.

ı-: . s.379.ıe - s.379.::es, a.g.m., s.400.

' ]-,smograPhiam, Ed. H. Wuttke, Leipzig, l853, s.18'den akt.Jones, a.g.m., s.40O, dpt.119:'J'.:ıs ignominiosa et incognita, monstruosa, idolatria, fornicaria in cunctis stupriis et lupa_-,::.is truculenta, a quo et nomen accepit, de stirpe Gog et Magog. Comedent enim universa::':ninabi]ia et abortiva hominum, iuvenum carnes iumentorumqueet ursorum, vultorum,-=::l charadrium ac milvorum, bubonum atque visontium, canum et simiarum''.

--::ian KaÇar, 'Ammianus Marceilinus ve Türkler (Hunlar) Konulu Bir çalışma Üzerine Ba:ı"::.ar", Ege Üniversitesi Tiırih İncelemeleri Dergisi, XIX, 1, Temmu z 2004, s.157.

256 c Bir Fikir Hareketinin Yüz Yı]ı: Türk Ocak]arı U]us]ararası Sempozyumu

A) Yandaş ve Tabi Türkler: İyi Türkler: Başşehir ile iyi ilişkiler ve dostluk-lar kuran Türkler; Rum tebaası olmuş, askeri ve sivil düzeyde görevli Türk-ler. B) Muhalif ve Hain Türkler: Açıkça Rum Devleti topraklarına kasteden.düşmanlık yapan Türkler; Rum tebaası olmuş, askeri ve sivil düzeyde görevlidarbe yanlısı muhalif Türklerl00.

Batı edebiyatındaki "barbar" meftıümu Orta Çağ'dan sonra yok olmaı,abaşlamış ve nAdiren Araplara, Farslara, Selçuklulara ve XV. yizyı|a kadarOsmanlılara atfedilmiştirlOr. Osmanlılar için çizilen "barbar"lık imajının ise1453 yılında İstanbul'un fethinden sonra Bizans'tan Avrupa'ya kaçan Grekgöçmenler ve İtalyan tüccarların mübalağalarına dayandığı bilinmektedirl!":.Kanuni devrinden sonra Avrupa'daki Türk ilerleyişi karşısında Batılılar tekraıbarbarlık meflıümunu şekillendirmiş ve Türklere atfetmişlerdirl03. Batı Ale-

mindeki bugünkü şekliyle barbarlık meftıümunun esasen bu devirde hAsı]olmuş olması pek muhtemeldir.

Netice olarak eski Grek-Roma Aleminde "barbar" kelimesi ile çok farkJımAnAların kastedildiği ve eski kaynaklarda bugünkü şekillenişi ile "barbar"mefhümunun ve "barbar:Türk" tahayyülünün mevcut olmadığı ancak Avru-pa içerisindeki Türk ilerleyişi devirlerinde (V-XI. ve XV-XVII. ynzyıl) düşman-lık hissiyatı sebebiyle Türkler ile bir tutulduğu anlaşılmaktadır. Nihayetindebazı Eski Grekçe sözlüklerde barbaros kelimesi için hiçbir şekilde "barbar-karşılığı verilmemektedirlOa.

Eski Hindistan'da "Barbarlık"

Eski Hint kaynakian yabancılar için yavana, pahlava, tuhhara, turuşha, ku-

şqnq ve mleccha gibi tibirler kullanmışlardır. Yavana "İyon" mdnlsında oluşGrekleri veya Helenistik devirde Baktria ve Kuzey Hindistan'a gelen Grek ol-mayanları ifade ederdi. Pahlava, M.S. I. y1zyılın başlannda Kabil ve çevresin-de devlet kuran İranilere/PartIara denirdi. M.Ö. II. yüzyıldaki Türk akınlansebebiyie Hint kaynaklarında tukhara, turuşka, kuşana gibi adlar geçme},e

'00 Tülüce, a.g.e., s.83.10r Jones, a.g.m., s.392.r02 Jones, a.g.m., s.393.|'3 Bkz. Öz]em Kumrular, "Kanuni'nin Batı Siyasetinin Bir İzdüşümü Olarak Türk İmajı". Dün-

yada Türk İmgesi, Ed. Ö. Kumrular, İstanbul, 2011, s.109-128.]0a A Lexicon Abridged from Liddell and Scott's Grek-English Lexicon, Oxford, 2003, s. 1 2c

"Grek olmayan, Grek olmayan herkes, Grekçe konuşmayan... Augustan devrinden beri Rom:-lıların kendileri dışındakilere ve Greklere verdikleri ad... yabancı dil konuşan...".

Bir Fikir Hareke

!-,r ı:l1stır]05. MilAdi l. pizsn':: jevlet kuran ve bazıf.ut.=]ar tarihi kaynakları;Y l;"..-:hih ve Th Yüeh-chih,ry ::ı Greklerin "barbar't-i: -< ıleccha ifadesine miıı. . :eğildir.

:ssi Hint Aleminde "b;

!::_. _ :.ıların Kuzey Hindisimı:._-: sekillenmişti. Ari di1

T!T{::: r,e çok az olmak Üz

:ıı-: :Jebiyatında mleccha .

ıa:= :tmek üzere kullanılr:_: XIX. yizyı| miti ola

tr = ilgili tanımlamalar ı,,]nı,L : :em kılmaktadlrl08. Hlff]:.::'a ve Ganj Vadisi üze

;:* ıa.kolitik kültürle karş

Fr ;örÜnmekteydi109. An,iil, =_:r,ordu110. At, tekerle-l_: :_Stan'ın kuzeyine get.

;:. ::esindeydi. Dolayısırıu_- - < adlandırılanların ye

işr- : oldukları anlaşılmak

- :sitli Hint kaynaklarırır .<:stediliyordu. Hint k,,ii]r.i

- Jlnln yerlisi olmayan

.ınet Tezcan, "Kuşanların_ ı, ]. s.796.

]..:; Velidi Togan, Umumi Tü;.:_-. r,e Akhunlar Thrihi, Anka:.ı:apatha Brihmana, III. 2.

'.*.,ing, Oxford, l885. s.32).: lıapar, "The Image of the E

i_story, XIII, 4, Oct., 7977, s.

: _ <onuya dAir tafsilatlı bilgi;:age: How Bronze-Age rid:-.:;eton, 2007.-:.:par, a.g.m., s.409.

: dostl:s-:vli Tü:ı-kastei::.Ce qöreıı

ık olma--tııla ka;;;ıajının :xaçan G::*iekted:: ^

lılar teıı:ari. Batı a*s,

ıirde h;._ı,ı

çok fa:i_ı

e 'barb,::'ncak -\,,:ı.l) düş::l'ı*-{ihaçe::ıı:]e "baı:r"

rurı4h;. rı*

asında -- ıırlen Grei ı*Ve Cei'::':.i:,ürk ai::;rrlar qe:=,:,,ç

rk lna,:" Diı*

rd. ]ıa': . ,_jıt

ıden'ıt: i :r::lu

Bir Fikir Hareketjnin Yüz Yılı: Türk Ocak]arı LJ]us]ararası Sempozyumu C 257

, ı.,.ıııştır1o5. Miladi L yizyıldaSogdiana, Baktria ve Kuzey Hindistan havali-

-:= devlet kuran ve bazı kesimler tarafindan Türk oldukları kabül edilenl06

_.:_chih ve Ta Yüeh-chih olarak zikredilen Kuşanlar ve diğer bazı Türk boy-

_- .:in Greklerin "barbar" mefhümuna karşılık gelmek üzere umümi bir ad

:,< mleccha ifadesine müracaat edildiği öne sürülebilir ise de durum hiç de

- . :eğildir.:sg Hint Aieminde "barbariık" mefhümu Hint_Ari dili konuşan göçebe

- --_,.ılıların Kuzey Hindistan'a gelmesi ve yerli halkla temasa geçmesinden

, : -:: sekillenmişti. Ari dili konuşanlar ile yerli halk arasında esasen dil cihe-

,]: _::-I \ıe çok az olmak üzere fiziki hususiyetlerden dolayı ayrlm yapılmlştı.*ı -: edebiyatında mleccha kelimesi ilk kez Satapatha Brahmana'da yabancıları

_-: : .tmek üzere kullanılmıştır07.:_: XIX. y:ilzyıI miti olan ,Ari ırk" mensupları olarak Sanskritçe konuşan_

,üı =

ilgili tanımiamalar yabancılar ve "barbarlar" ile ilgili meseleyi daha da

: *.:em kılmaktadır10S. Hindistan'a kuzeyden girenler İndus Irmağından Ra-

;]-:i:. a ve Ganj Vadisi üzerinde yayian ön şehir kültürünü şekillendiren bir-. , kolitik kültürle karşılaşmıştı. Bu kültürün işlediği temelmaddebronz::rünmekteydilog. Ancak Kuzey Hindistan'a gelen bu kesim demiri çok

,..,,,ordul10. At, tekerlek ve parmaklıklı at arabası gibi bozkırlı icatlarını*_ı-:..ian'ın kuzeyine getirmişti ve teknik ve askeri bakımdan yerli halkın. ::sindeydi. Dolayısıyla sonradan gelen ve bugünkü edebiyatta "barbar"

.*--, adlandırılanların yerli halktan daha yüksek tekniğe ve askeri teşkilAta

iiıiı_,,. : -.ldukları anlaşılmaktadır._ =sııli Hint kaynaklann damleccha kelimesinin karşılığı olarak farklı mAnA-

ıiu; ,-.:ediliyordu. Hint kaynaklarında mleccha mefhümu esasen Hint top-

1ii4,. f-.]ın yerlisi olmayanlar için umümi bir ad olarak kullanılmıştır. Yine

.--j..Tezcan,..Kuşanların Menşei", Türkler, Ed. H. C. Güzel_K. Çiçek_S. Koca, Ankara,

. _.-96., : ,

,.,:.idi Togan, Umumi Türk Thrihine Giriş, istanbul, 19813, s.4t9; Enver Konukçu, Ku_

;: .. .\khunlar Thrihi, Ankara, 1973, s.7-2;Tezcan, a.g.m,, s,793-796,.;:::atha BrAhmana, III.2. 1. 24 (ingi|izce tercüme: The Satapatha-BrAhmana, II, Çev.J.

.._: .. Oxford, l885, s.32)., --i..::. ,.The Image of the Barbarian in Early India", Comparative Studies in SocietY and

*:_ı::.;, \III, 4, Oct., I971, s.409.._r.a dAir tafsilath bilgi için bkz. D. W. Anthony, The Horse, The Wheel and Lan_

jİL:_i!:: How Bronze_Age riders from the Eurasian steppes shaped the modern world,

'-' :'.:..2007." _-:.: a.g.m., s.409.

258 ı Bir Fikjr Hareketinin Yüz Yı]ı: Türk Ocak]arı U]us]ararası Sempozyumu

Sanskritçe'de"barbar"l tasvir için kullanılan kelime mleccha idi ve esasen yer:

dili olan "Dravid ve Munda dilini konuşmayan" veya "yabancı dilli olan kirn-

se" mAn1sında Vdc dilinden alınmaydıll1. Dolayısıyla mleccha mefhümu bııdil ayrımıyla alAkalıydı. "Barbar" kelimesi Pali kaynaklarında "bilinmeyen bııdili konuşan" demek o|an babbharq o|arak geçmektedir. Marmara ve sarso!ı

da benzer mahiyettedir]12. Buna karşılık diğer bazı kaynaklarda yerli Drar-i;

ve Munda dili konuşanlara mleccha'lar denmiştir. Hindistan'a kuzeyden ge,

lenlerin sonradan terkip ettikleri bazı Sanskritçe kaynaklardamlech kelimes;

"farklı konuşan" mAn6sına gelmekteydi ve tamamen yabancı bir dile işaraetmekteydi113. Esasında kelime bakır madeniyle alAkalıdrc. Ba^ Hint kaynai-

larında mlech keIimesi "bakır" veya "baklr renkli" mAnAlarına gelmekteyöHindistan'a kuzeyden giren demircilere karşılık yerli halk bakır işliyordu. Bıtezat sebebiyle kelime kullanılmış olmalıdırlla.

Bazı eski Hint kaynaklarında "barbar" için barbara, marmAra ve sarsarq ke-

limeleri kullanılırdı. İük keüime Grekçe barabaros kelimesinden gelmekteı,öve daha sonra Sanskritçe'de "Kuzeyde yaşayan fena, aşağılık insanlar" mAn*sında kullanılmıştır. Marmarave sarsara kelimeieri de benzer mahiyettedir:]:_

Hindistan'ın kuzeyine gelenler şehir medeniyetine pek işinA değillerdı-

Bunlar bozkırlılara has olan at, tekerlek ve parmaklıklı at arabası gibi icaduıHindistan'ın kuzeyine getirmişlerdi ki yerli halk şehirli bir üretim aracı olaıöküz arabası kullanıyorduıı6. Bu yüzden mleccha kelimesi ile şehirli olmayaı-lar da kastedilmiştir.

Mleccha kelimesinin sosyolojik mahiyeti de vardır. Bazı kaynaklarda kaşsisteminin alt sırasında yer alan|ara mleccha denilmiştir. Eski Hint kaynai-lanna göre mlehhha memleketlerinde dört kast sistemi yoktu']7. Bu yüzdaeski Hintliler bunları kast sisteminin en ait sırasına koyuyorlardı. Eski Himtoplumunu tertip etmek izere yazıImış kitaplarda ev sAhiplerine yıkandıktasonra kirlenmemeleri için kast sisteminin aşağı sınıfı ile konuşmamaları ge,

rektiğinin belirten kurallar yer alıyordu|18 ki mlehhha'lar kastediliyordu.Bazı Budist kaynaklarda milahkha'Ari olmayan" mAnAsında kullanılmısıı

Dolayısıyia mleccha Ari diii konuşan halklar geldiğinde Kuzey Hindistan'jı

l]l a.e.]]2 a.e.r13 a.e., s.409-410.Ia Thapa1 a.g.m., s.410.115 a.e.t16 Thapar, a.g.m., s.409.1j7 The Institutes of Vishnu, s.255.]l8 a.e., s.255.

Bir Fikir Hareketinin Yü:

isayan yerli halklara atfediliyord\Ileccha kelimesinin Sümerlile

::.dan, muhtemelen İndus Vadis;c:ndan geldiği düşünülmektediı:::er. Dolayısıyla mleccha Kuzey I

::du120.

En eski vedik metinleri olan i- .ı konuşanların topraklarını işgz,ı =.imesi kaydedilmektedir. ğ.g Vec

,:-: "şeytan gibi, kara derili ve ka]

ı-.:1makta ve uğursuz büyülerle, , _eş oldukları ve istihkAmlı yerl

\Ileccha kelimesi bir hAriçte bı;

: ::],ıunu da barındırmaktadır; buıı _ ıürlerin etkileşimleri ve asimi--=-içme Adetleri ve eğlence şekl]::ümü en zor olan ise hukuk ar

-_s adlar gitgide mleccha statüsüijisında umümi bir durumdurl22.

Geç dönem Hint kaynaklarındl_:k, Çinli, Arap vb. bütün yabaıı-=: ile temas, ipek ticareti süre:. .j,na adı altında geçen ve Batıdz

--'-ışka olarak kaydedilen Türkleıi,:-<a ve Yavanadeniimiştir. Hintliı:arıyla Sakaların ve Yavanalarıi:. larının feodal bey olarak hizm: -:lara (Hint kaynak|arında: Hüı,i

\lesela meşhur bir Sanskrit-;ı :iı şöyle verilmiştir: "Kekeme,--'far"ü25. Sözlük yazarının emi.

-. :apar, a.g.m., s.409.

l:apar, a.g.m., s.4l0.l:apar, a.g.m., s.431.l:apar, a.g.m., s.430.

|--apar, a.g.m., s.426.

Suryakanta Sanskrit Hindi English I

,sasen i 5Iiolan Lı.ıfhüm: ıı-une\.e:- :]ur

Ye sİ-_i.g'[.

erli Dr:ırızeYdeı: "İ-ıh keli=,şdile isı:c:

ınt kar:ıaı-ılmekte,,jLlivorciu. 3ıı

s4rsdİ; t.:*

elmekıg.,ıi.üar" mııişyettecii:degiiie:ı_

gibi icaı:r] xraCl ç'jtrli olmaı,:ı.

ilarda kasr

int kaı;"an-Bu rü:ıgı. Eski F-::r

ııkaıdık:a,amalan **ordu.ıllanıirn_s;lindistaı =

Bir Fikir Hareketjnin Yüz Yı]ı: Türk Ocakları [J]us]ararası Sempozyumu o 259

,ıj,:-" an yerli halklara atfediliyordul19.,.!'.eccha kelimesinin Sümerlilerin ticari mündsebet kurdukları doğu tara-

::::j,]. muhtemelen İndus Vadisinden gelme insanlara verdikleri Me-luh-ha

ü::-:an geldiği düşünülmektedir. Bu ad Pali kaynaklarında milakhha olarak

J*_:: DolaylsıyIamleccha Kuzey Hindistan'dayaşayan yerli halklara atfedili--__. _.].

:: eski vedik metinleri olan fi,gveda,damleccha kelimesi geçmemekte, Ari:: :,]nuşanların topraklarını işgal ettiği yerel halklara atfen Dasa veya Dasyu

,j,:_esi kaydedilmektedir. fg Veda'da bu sonradan gelen Ari dili konuşanlar

,: - - seytan gibi, kara derili ve kalkık uçlu burunlu insanlar" gibi sıfatlar kul-

_- ,::akta ve uğursuz büyülerle uğraşan ve kurban kesmeyen bu insanların

,, .. oldukları ve istihkamlı yerlerde yaşadlklarl kaydedilmekteydi121.,|"ıccha kelimesi bir hAriçte bırakma t§biri olarak içinde asimilasyon mef-

- __-, jnu da barındırmaktadır; buna göre süreç içerisinde çeşitli seviyelerdeki,,;, __:ierin etkileşimleri ve asimilasyonu söz konusudur. Adlar, giyimler, ye-

aj_,]]]]e Adetleri ve eğlence şekli gibi hArici gelenekler en göze çarpanıdır._ ::,_:rıü en zor olan ise hukuk anlayışı ve dini inançlardır. Sanskritçeleştiril--. , ",jlar gitgide mleccha statüsünden uzaklaşan yerli ve yabancı mleccha'|ar

:,ş,:.da umümi bir durumdurl22._-:ç dönem Hint kaynaklarında bilhassa ticaret vasıtasıyla temasa geçilen

- _:. . Çinli, Arap vb. bütün yabancılar mleccha,Iar olarak kaydedilmiştir. Çin_.:_- :le temas, ipek ticareti süretiyle M.o. III. yizyıla kadar uzanmaktadır..., ;:_ı adı altında geçen ve Batıdan gelen Araplara da mleccha'lar deniliyordu.

-_:-;to olarak kaydediien Türklere de umumi ad olarak mleccha ve bazen de.,ı. : ..,e Yavana denilmiştir. Hintlilerin muhakemesinde Türkler geldikleri yön

::: :.:ır,ia Sakaların ve Yavanaların devamıydı123. Kuzey Hindistan'da Gupta:,ı,,:ının feodal bey olarak hizmet ettikieri resmi dilleri Sanskritçe olan Ak-

] -:.ara (Hint kaynaklarında: Hulıa) damleccha denilmiştil2a.].lesela meşhur bir Sanskrit-Hindi sözlükte mleccha maddesinin kar-

ı. - söyle veriimiştir: "Kekeme, dil biimeyen, yabano, günahkAr, aşağıhk,*_-;I,,125. Sözlük yazarlnln emin olamaylP en Sona bir "barbar" eklemesi

--::ar, a.g.m., s.409.

---:ıar, a.g.m., s.410.--.:ar, a.g.m., s.431.-'-::ar, a.g.m., s.430.-"-ı:ar, a.g.m., s.426.

ı:ıa-lianta Sanskrit Hindi English Dictionary, Bombay, |975, s,417,

260 ı Bir Fikir Hareketinin Yüz Yı]ı: Türk Ocak]arı (J]us]ararası Sempozyumu

manidardır. Ancak sadece bu sözlük bile mleccha kelimesinin kullanılabileceien son mAndsının "barbar" olduğunu göstermektedir.

Kelime bu kadar farklı mlndlara sAhip ve kesinlikle Batılıların ifadesiçit"kan içiciler ve barbarlar" demek değil iken; hangi gerekçelerle mleccha'nıısözlük karşılığı «barbar"126 olarak verilmektedir? sakın bu düşüncenin altırşda "Türk:barbar" tahayyülü yat|yor olmasın?

Eski Hint Aleminde ne bugünkü mdnAda bir "barbarhk" ne de bu çerçevede "barbar Türk" mefhümu vardı. Bugün karşılığı "barbar" olarak veri]eamleccha kelimesi çok farklı siyasi, sosyal, kültürel ve dini boyutlara söhipti_

Sonuç

yukarıdaki açıklamaları mızdan anlaşılmaktadır ki eski kaynaklarda "baı-bar" ile sadece muaslr dillerdeki minAlar kastedilmemekte ve üstelik bunuTürkler ile özdeşleştirme söz konusu olmamaktadır. o hdlde bu barbar:TiirLmefhümu nasıl şekillenmiştir? En eski tarihi kaynaklarda mevcut olmayaıböyle bir eşleştirme nasıl meydana gelmiştir?

Bugünkü mefhümun iki menşei vardır:

i) Tarihi menşe: V-XI. yüzyıllarda ilk başta Hunlar olmak üzere türlü Türtboylarının ve XV-XVII. yizyıllardaosmanlı Türklerinin Avrupa içlerinde iler-lemeleri ve bunun neticesinde Batı'da şekillenen bir Türk korkusudurl27.

ii) Siyasi menşe: XVIII. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Aydınlanma Ça-ğı'nda, Batılılar bir barbarlık mefhümu uydurmuşlar ve insanları sınıflandrr-maya başlamışlardır. MeselA Voltaire gibi Fransız filozofları ile Baron De Toııve charles de peyssonnel gibi Fransız diplomatları Doğu Avrupa ve Türkiıtan'daki insanlara "barbar|ar" diyerek bu tarz bir sınıflandlrmayı başlatm.ı7lardır128.

Avrupa'daki Hun ilerlemesi neticesinde Hunlara dAir efsaneler, geneldedini yAni kilise menşeli, tabiat üstü olaylara bağlı, mahalli izler de taşımaiüzere birçok kavmin hafizasında yer edinmiştir. Bu efsanelerden baziüarı gı-

126 Sanskıit-Türkçe Sözlük, Haz., K. Kaya, Ankara, 2006, s.227.l27 MeselA Giovanni-Maria Barbieri'nin Attila'yı konu edinen "La Guerra d'Attilla, Flagello i.

Dio" adlı Şiiri 1525 ile 1632 yılları arasında yirmiye yakın baskı yapmlştır. Barbieri, "Librıd'Attil6" baŞlıklı bir diğer şiirinde Atilla'yı, Hıristiyanlara eziyet eden biri olarak tasvir etmei_tedir.

|28 L. Mar6cz, "Batı Şuurunda Hun Thsawuru", Tiıran.

Bir Fikir Hareketinin

Eüı_:_ j:e kadar ulaşmıştırl2g. Buşoi_ Türklerin "barbarlıklarını",§r_:,:ıtedİrl30.

r_:a kaynaklardan gördüğüı,c: -asında doğrudan bir bağıı ::s farklı mahiyetlere sAhipı,:--.-.ımu, eski Türkler ile ilgiııı::.n ilim dleminde eski kayınr :jilerek Eski Türkler ile bi

- .:.hmetbeyoğlu, Avrupa Hun İm: _-:nkü insanın zihnini film endü. :arbar" algılamasının kaynağı o.

-.:;tir: Attila, Yön. Febo Mari, İsı-:::la flagello di Dio, Yön. F. Cast,,- .:. 1985; Attila, Yön. Christo C}-: _: Attila, Yön. Jos6e Dayan, Fraı- : erkek kılığında orduya katıldığı-::n esinlenerek çekilen Mulan (\

i iıoney-L. Southerland, ABD, 200. :_::f, sız, medeniyetsiz soyguncular,::iların zihninde Hunlar ve Türkl

. -. ıüyüdüğünde Türkleri kan içiciJ:-. farbar olarak tercümede bir bei:

-:,ıs, ABD, 1982; Barbarian Que:. Ruggero Deodato, ABD-İıalya, l

; _:-ı canlandırmaktadır. Buna göre '

:,-. _ı:dur, acımasızdır, kan içicidir, ye;

. -ak sadece yağma ve soygunla ge

]ıe Fellowship of the Ring, Yön. Pi.:ngs: The Two Towers, Yön. PeterJ-_:e Rings: The Return of the King_..:ng Arthur, Yön. Antoine Fuqua, A-.,]o; Outlander, Yön. Howard Mc(-.ı vahşiler, barbarlar, medeniyetsizlt: _:un yanında Ronal Barbaren, K. \:_:rr the Barbarian, Yön. C. A. Nicho.:ie "barbar" olan kişi "insanlığı ku:' ,,." biridir. Bu yönüyle barbar kelim' :;ıbar", "medeni" ve "güçsüz" dünv::,seye sAhip, yeri yurdu olmayan bir,_',, r,üzyıldan sonra Osmanlı ilerleyiş

. -::a" (Türk Saplantısı) dediği bir "h:.: "öcü" ile bir tutulmuş ve çocuklaı

anılabiiecei

rn ifadesiçltmleccha'nr-ncenin altın-

de bu çerçe,,

ılarak verilglara s6,hipti,

naklarda "ba:-

: üstelik buniı barbar=Tiirıevcut olmaşa

zere türlü Tü:ııa içlerinde iler-,kusudurl2i.

Aydınlanma C,e

ıları sınıflandi:-le Baron De Tcc

.rupa ve Türki*mayı başlatmı*

[saneler, genetrc

izler de taşıman

ırden bazıları *

ı d'Attilla, Flagellc ıiuştır. Barbieri, "L:ın

ri olarak tasvir erıe*,

BirFikirHareketininYüzYılı:Türkocakları(JluslararasıSempozyumuC26l

- _:ıüze kadar ulaşmıştır129, Bugün hllA Hunların, Atilla'nın ve umümi olarak

,.,.: Türklerin "barbarlıklarını" çağrıştıran romanlar yazılmakta ve filmler çe-

T#?1'r;İri.lardan gördüğümüz gibi ,.barbarıık" mefhümu ile Eski Türk_

: : araslnda dogrudaırğİ';;;; ;k,;r. Eski, kaynaklardaki "öteki" mefhfımu

:; :ck farklı mahiyetıeie'riır,?J,r. rrra, çot-ronraları şekillenen "barbarlık"

_.iümu, eski Türkler ile ilgili araştlrma |rp"nı"r" qi 'i:"y:: etmiŞ ve bu

._:j.en ilim alemind" "r;, o;;;ı.l".a"ı.i uja ir"a"ı", "barbar" olarak tercü_

_.:diierekEskiTiırkle,ı.ul,.,.,1.,ş.,,ııı.i,.,..1",,,emizanakaynaklar-

<imparatorluğu, Ankara, 2001, s,727,I37,

:.ilff li?.:i#;ililffi ,i":":Tİffi:ffi;lİİ::r,jj:t::,::i; i:'Ji"Ji;lf;Tİi. *İ:.1iİ;;'İİİlİ',:lT#::İ#;;;ffiJ","gi,ii,

baa meşhur film ve diziier çev_

-::stir: Attila, vorı, r"uo Yı,l,İ,

İ",",İ,"İ'''; Attiİa, Yön, Pierro Francisci, ABD, 1954;

r_:tila flagello di Dio, "o..'i.

ar"Jri"rio_G. Moc.i", italva, 1982; Attila, yön, Brian Large,

,-.a, 1985; Attila, Yön, 'nJ,,

Christov, U""*on,l"'S, A"l", Yön, C, Swann, itaiya,

:i.: Attila, yön. Jos6e ;;,;;;;;, 2001;.,İttila, "or,, 'nt

Lowry, ABD, 2001, Çinii bir

:.: erkek kllığında ".orrJir,,"r$ u" ı,,rı, bir küraman hlline dönüştüğü bir Çin hikAye_

- _:n esinlenerek çekilen *"İ""-["O,, T, Bancroft-B, Cook, ABD, 1998) ve Mulan II (Yön,

- i:oney-L. Southeriand, OÖ,lOljÖ ,rri çizgi filmlerJe ary" U.rnlrnnı çirkin, koca cüsseli,

. : ] j z, medeniyeı s i z,;;;.;;; ;i;; ",İl1.:l:Tf;:;:,il: :illil::1T*"J*',Hl"J

_,' ıru;l[şj",İ,il]:i ;:ftl|[l'jil".Ş Ş,, i!,1

;; ;;; t"y,,"tı ",a"ti müphe m i fade -

: _ ]arbar olarak tercümeo" ,,, il",, görmeyecektir. İ'n" ior"r' the Barbarian, Yön' John

-:.,ABD,l9s2;Barbaii*.q"""",Yon.H6ctorolivera,ABD,1985;TheBarbarians,. - Ruggero Deodato, o#İ r'r-, *'İr_r'r1 11.13,

U"gtirtu, insanın gözünde "barbar" nasıl

___ _anlandırmaktadır. Buna göre ,,barbar".iri .tirr"ıiİiı yeri yurdu yoktur, göçebedir, duy_

_ _.,:dur, aclmaslzdrr, r.", çi.iji, yerleşiklerin ve vutr"t ,*a".ryet mensuplarınln baŞ belası

.: * sadece ya gma ve J;; ;:;;":,::1T'l":u*,r1* J:;.İi:il, J§.:,i",';

;J.::}ş*:$*:İTf;',:l"İ:"Ti#{}::i)"r;;;;;^ımanya,Zo,2;Thelordof:,: Rings: The Return ;;"';;;; ;1 no*li1t"rı ,YeniZe|anda-ABD-Almanya,

2003;

r__:: Arthur, vor. an,oi.,.i'r"ö ,ieo_i.giıt"r"_irı"nir, 2004;300,Yön, Zack Snyder, ABD,

_ , outlander, yön. #;rffi.;, i*, oı,,,""v." zoos gibi fitmlerde."öteki" olanlar

. ,; . İşiler, barbarlar, _"o"'r*r.ir"r ve varlık için i.iJi, t,ştii,a"nler olarak gösterilmiştir,

: __ _: vanlnda *."., ,jrl'j.Jr, ,i. " ""o"rr"n,,r

iı_,.irtorr.rsen, Danimarka, 2O11; Thun_

:ı_: üe Barbarian, "o,,.'a. ^.

**o1s-J. Kimbai1, n. İrr.l"", ABD, 1980-1982 gibi Çizgi film-

|_:: ,.barbar,, olan kişi ;,ir""rrr, *""r_""..iryo.,r.r^ soyunmuş olağanüstü güçlere sAhip

. :iridir. Bu yönüyle i".r"r,i"r,rr"ri r".u, ,naraJ^ t ıı",ı""ş", ancak yine de buradaki

:.:]1I,,,..medeni,,ve..güçsüz,,dünyl.i.eink"ndi,;i;;;etmesigerekenüstüngüçlereveiri:':

.:;ıl;l ]:il:*:lTffii"il,,1,";.teakip,Avrupa,da Giovanni Ricci,nin "obsessione

..-:,.(TürkSaplantısı)ffi;;,;;;,.;i;l"ı,t,,y"y,ı.şi,leu.,p,,a,Türkadısonyıllaraka-.:j,,ilebirtutulmuşveçocuklar..Türkgeliyo,;ii|"to,tu.uı*uştur(ÖzlemKumrular,

262 o Bir Fikir Hareketinin Yüz Yı]ı: Türk Ocak]arı LL]uslararası Sempozyumu

daki bu ifadelerin çok farklı psikolojik, siyasi, dini ve kültürel cihetler taşı-dığını ve çok farklı mönAlara geldiğini ortaya koyma maksadıyla yapılmışnıBugünkü insanın zihnindeki barbarlık mefhümunun başta medya ve sinemıendüstrisi olmak üzere çok farklı kesimlerden gelen tesirlerle şekillendiğıır ahatça söyleyebili riz.

Kaynaklar

Ana Kaynaklar

-Athenaeus ofNaucratis, The deipnosophists or Banquet ofthe learned ofAı-heneus, II, Çev. C.D. Yonge, London, 1854.

-Chiu T'ang Shu, Beijing, 1997.-Cosmographiam, Ed. H. Wuttke, Leipzig, 1853.-Han Shu, Beijing, 1997.

-Hou Han Shu, Beijing, 1997.-Maurice's Strategikon, İng. Çev., G. T. Dennis, Philadelphia, 1984.-Nicomachean Ethics Aristotle, Çev. W D. Ross, Kitchener, 1999.-Shih Chi, Beijing, l997.-Sui Shu, Beijing, 1997.

-T'ang Shu, Beijing, 2002.-T'ung Tien, Beijing, 2002.-Tz'u-yian, 1-II, Beijing, 2002.-The Institutes of Vishnu, İng. Çev., J. Jolly, Oxford, 1880.-The Roman History of Ammianus Marcellinus, C. D. Yonge, B.A., Londoı

1 894.-The Sacred Boks of China The Texts of Confucianism, Part I The Shü King

The Religious Portions of the Shih King the Hsi6o King, İng. Çev. J. Legge, Ox-ford, l879.

-The Satapatha-BrAhmana, II, Çev.J. Eggeling, Oxford, 1885.

"SunuŞ", DünYada Türk İmgesi, s.7). Osmanlı orduları Avrupalı ordular karşısında gij::geldikçe Avrupa sanatı, edebiyatı ve tarih yazıcılığına "barbar Türk" tayahhülü yerleşmiş, me:-hüm evanjelizasyon hareketiyle Amerika kıtasrna da taşınmış (a.e., s.8) ve o devirlerde ya-lan eserlerde Türkler doğrudan kan içiciler ve barbarlar olarak tasvir edilmişlerdir (Kumrula:."Kanuni'nin Batı Siyasetinin Bir İzdüşümü olarak Türk imajı", s. I15). Bugün dahi Avrupa'i;okutulan ders kitaplarında "barbar Türk" tahayyülü silinmemiştir (Alain Servantie, "Batılıia_rın Gözünde Türk İmajının Geçirdiği Değişimler", Dünyada Türk İmgesi, s.30).

Bir Fikir Hareke

. -ıcydides, History of

.lİaştırma Eserleri

.i Greek- English Lexic

Dictionary of ModernLexicon Abridged fro

- :_:netbeyoğiu, A., Avrup.\]manca-Türkçe Sözlük

-:.::hony, D. W., The Hoıry; iom the Eurasian step

:.:kwith, C. I., İpek Yolu::':cock, M. A., The Nİgt

't , -..n, 2005.3üvük Sözlük Fransrzca

- ]ıavannes, E., Documenr,: --.. 1903 (Bu eserin birkac,ır--_a Dayanarak Batı Gök-lli :..imler Enstitüsü Yayınlai--, Türkleri Tarihi, Çev. I\,{.

&-":ıaklarına Göre Batı Türl-*-ıiick, C. B., "Reviews: (

_.:,. -:e Allen and Unwin, Lin: The Classical Weekly,-.':thner, J., Hellenen und

ic*-.s Leipzig, 1923.- .-Jowarth, P,. Atilla, King-.:aicık, H., "Türkiye ve A,

:_ ]0051.-'..nes, W. R., "The Image

i,ı_lies in Society and Histo.-:.açar, T,, 'Ammianus Mar

,-,. Bazı Notlar", Ege Ünive:

1

el cihetler taşı-ıyla yapılmışuı.edya ve sinern:e şekillendiğiı:_

ıe learned ofA:-

984

)99.

ıse, B.A., Lona:ıı

t I The Shü KqÇev. J. Legge. -»,

ular karşısında =ırüülü yerleşmis. :,.s,

ve o devirlerde rtı,mişlerdir (Kun-rı.;r,ugün dahi Aı.ru:; ou

l Servantie, "Ba:_;;ı

si. s.30).

Bir Fikir Hareketinin Yüz Yı]ı: Türk Ocak]arı IJ]us]ararası Sempozyumu ı 263

-lhucydides, History of the Peloponnesian War, I, Çev. W. Smith, New-York,

]a.

.\raştrrma Eserleri

,.\ Greek- English Lexicon, Haz., Liddell, H. G.-Scott, R.- Jones, H. S., Oxford,

A Dictionary of Modern Written Arabic, Haz.,H. Wehı Lübnan, 1980 .

.\ Lexicon Abridged from Liddell and Scott's Grek-English Lexicon, Oxford,

--:metbeyoğlu, A., Avrupa Hun İmparatorluğu, Ankara, 2O01.

.\imanca:Türkçe Sözlük, I, Haz., Y. Önen-C. Z. Şanbey, TDK Yay., Ankara, 1993.

-._:hony, D. W., The Horse, The Wheel and Language: How Bronze-Age ri-:Tom the Eurasian steppes shaped the modern world, Princeton, 2007.

:.:krvith, C. I., İpek Yolu İmparatorlukları, Çev. Kürşat Yıldırım, Ankara, 2011.

:.:cock, M. A., The Night Attila Died: Solving the Murder of Attila the Hun,,," -.:. 2005.

] urük SözlükFransızca/Türkçe, Milliyet Yay., İstanbul, 1990.

J -.:r,annes, E., Documents sur Les Tou-Kiue (Türcs) Occidentaux, S' P6ters-

_ ,.

- 903 (Bu eserin birkaç Türkçe tercümesi vardır: Mehmeı Zeren, Çin Kaynak-;ı,ı*_:.; Dayanarak Batı Gök-Türkleri Hakkında Bilgiler, İsnnbul Üniversitesi Sos-

ıı_ : :ıjer Enstitüsü Yayınianmamış Doktora Tezi, İstanbul, 2004; Chavannes, E.,

3u: ]ürkleri Tarihi, Çev. M. Sirman, Töre Yay., İstanbul, 2006; Chavannes, E., Çin(,ı,,-.jJarına Göre Batı Türkleri, Çev. Mustafa Koç, Selenge Yay., İstanbul ,2007).

__::k, C. B., "Reviews: Greeks And Barbarians. ByJ. A. K. Thomson. London:

,. -_..iilen and Unwin, Limited; NewYork: The Macmillan Company (1921). Pp.

.," The Classical Weekly, XVI,25, 1922, s.799,200.

-:..ıer, J., Hellenen und Barbaren aus der Geschichte des Nationalbewusst-,n:::. _:',pzİg, 7923.

-:,.,,arth, P,. Atilla, King of the Huns, Man and Myth, London, 1998.-.,::k, H., "Türkiye ve Avrupa: Dün ve Bugün", Doğu Batı Makaleler-I, İstan-

, l].,,. - _,_ r].

:s, W. R., "The Image of the Barbarian in Medieval Europe", Comparative*L;,i> in Society and History, XIII, 4, Oct., 197I, s.376-407.

.,.::.r, T., 'Ammianus Marcellinus ve Türkler (Hunlar) Konulu Bir Çalışma Üze---: :-: Notlar", Ege Üniversitesi Thrih İncelemeleri Dergisi, XIX, 1, Temmuz

264 ı Bir Fikir Hareketinin Yüz Yı]ı: Türk ocak]arı (J]us]ararası Sempozyumu

-Kafesoğlu, i., "Tarihte Türk Adı", Reşit Rahmeti Arat için, Ankara, 1966.-Konukçu, E., Kuşan ve Akhunlar Thrihi, Ankara, 1973.-Kumruiar, Ö., "Kanuni'nin Batı Siyasetinin Bir izdüşümü o]arak Türk İmaj:"Dünyada Türk İmgesi, Ed. Ö. Kumrular, İstanbul, 20l1, s.i09-128.-Kurat, A. N., Rusya Tarihi, Ankara, l987r.-Maricz, L6szl6, "Batı Şuurunda Hun Thsawuru: Tasvirieri Temsiiier ve Mede.:.yet", Çev. K. Yılmaz, Tiıran, 1l, 2OiO.-New Webster's Dictionary of the English Language, Deluxe Encyclopedic Ec-tion, New York, l981.-onat, A,-orsoy, S.-Ercilasun, K., Han Hanedanlığı Thrihi Bölüm 94

^BHsiung-nu Monografisi, Ankara, 2004.

-Pagden, A., The fall of Natural Man: The American Indian and the origins dComparative Ethnology, Cambridge, 1982.-Piggot, S,, Ancient Europe from Begining of Agriculture to Classical Antiqu-ity, Chicago, t965.-Rusça-Türkçe Sözlük, Haz.,Y. Gültek Bilim ve Sanat Yay., Ankara,2004.-Sanskrit-Türkçe Sözlük, Haz., K. Kaya, Ankara,2006-Servantie, A,, "Batllıların Gözünde Türk imajının Geçirdiği Değişimler'', Dünv*.da Türk İmgesi, Ed. Ö. Kumrular, İstanbul, 2011.-Sinoı D., "Les Barbares'', Diogene, XVilI, 1957, s.47-60.- Suryakanta Sanskrit Hindi English Dictionary, Bombay, 1975, s. 417.-TDK Türkçe Sözlük, 1-II, Ankara, 19989.-Tezcan, M,, "Kuşanların Menşei", Türkier, Ed. H. C. Güzel-K. Çiçek-S. Koca, -t--kara,2002, s.789-814.-Thapaç R., "The Image of the Barbarian in Early India'', Comparative Studies iıSociety and History, XIII,4, Oct., l97l, s.4O8-436.-The American Heritage Spanish Dictionary, Boston, 20OO2.-The Contemporary Chinese Dictionary, Beijing, 2002.-Thomson, J. A. K., Greeks and Barbarians, London, l921.-Togan, Z. V, Umumi Türk Thrihine Giriş, İstanbuü, 198r.

o".;:3İ::İ,-Kara, G,-Baysal, C,, Eski T'ang Tarihi l94a, "Türkler,, Bölümü,,, .4,_-_

-Tüiüce, A,, Bizans Thrih Yazımında öteki Selçuklu Kimliği, İstanbul, 20t 1.-Yıjdırım, K" Türk Tarihi İçin Eski Çince Türkçe Sözlük,istanbul, 2010.

Bir Fikir Harekeri

:ırborlık mefhıjmu ile Eski lüı,::<i "öteki" ile ''borbor'' olor,t ' :er6or" olorok tercüme edii: -,] orı şekillenen ''borborlık'' ı

:.e, efmiştir. Bu yüzden ilim öleıe-,._-e edilerek eski Türklere ol- ::< forklı psikoloiik, siyosi, d

;* : ;ini ortoyo koymo moksodı,

Anohior Kelimeler: Borborl-.: /cnlış Tercüme.

Abslroci-^e Borborion Concept ond l-^ere is no direct connection

,:- ,-Je to motch ''the other'' wit,*::-Jed in moin sources ond or,-:: "Borborion'' concept shope,".: study obout oncİent Turks. S:,:-:crion" ond motched with Tuı

**:: slotements in moİn sources

=-. :ılturol sides ond meonings.Key Words: ''Borborion'' con,

ı:-,ınslotion.