A. Aykurt, 2009. “Batı Anadolu’da Minos Kökenli Bir Seramik Grubu:“Tortoise-Shell Ripple...

ARKEOLOJİDERGİSİ

(AYRIBASIM/OFFPRINT)

XIV (2009/2)

ISSN 1300 – 5685

EGE ÜNİVERSİTESİ EDEBİYAT FAKÜLTESİ YAYINLARI

EGE ÜNİVERSİTESİEDEBİYAT FAKÜLTESİ YAYINLARI

ARKEOLOJİ DERGİSİXIV (2009/2)

© 2009 İzmir/TürkiyeISSN 1300 – 5685

Sahibi: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi adına Dekan Prof. Dr. Altan ÇilingiroğluSorumlu Müdürü: E.Ü. Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü adına Prof. Dr. Altan Çilingiroğlu

ARKEOLOJİ DERGİSİ hakemlidir ve yılda iki kez basılmaktadır.TÜBİTAK/ULAKBİM kriterlerine uygun olarak yayınlanmaktadır.

Published twice a year.

EGE ÜNİVERSİTESİ EDEBİYAT FAKÜLTESİ’nin izni olmadan ARKEOLOJİ DERGİSİ’nin hiçbir bölümü kopya edilemez. Alıntı yapılması durumunda referans gösterilmelidir.

Yazıların yasal sorumluluğu yazarlara aittir.It is not allowed to copy any section of ARKEOLOJİ DERGİSİ without the permit of

EGE ÜNİVERSİTESİ EDEBİYAT FAKÜLTESİ

ARKEOLOJİ DERGİSİ’ne gönderilen makaleler aşağıdaki web adresinde bu cildin son sayfalarında belirti-len formatlara uygun olduğu takdirde yayınlanacaktır.

Articles should be written according to the guideline mentioned in the following web adress or on the last pages of this volume.

ARKEOLOJİ DERGİSİ’nin yeni sayılarında yayınlanması istenen makaleler için yazışma adresi:Correspondance addresses for following submissions for ARKEOLOJİ DERGİSİ

ARKEOLOJİ DERGİSİ Ege Üniversitesi

Edebiyat FakültesiArkeoloji Bölümü

Bornova 315110 İZMİR-TURKEY

Diğer İletişim AdresleriOther Correspondance Addresses:

Fax: 00.90.232.388 11 02web: [email protected]

BaskıMAS Matbaacılık A.Ş.

Hamidiye Mh. Soğuksu Cd. No: 3 Kağıthane - İstanbul/TürkiyeTel: +90 212 294 10 00 [email protected] Sertifika No: 12055

Dağıtım / DistributionZero Prod. Ltd.

Tel: +90.212.244 75 21 – 249 05 [email protected] – http://www.zerobooksonline.com

ARKEOLOJİ DERGİSİEGE ÜNİVERSİTESİ

EDEBİYAT FAKÜLTESİ YAYINLARI

YAYIN KURULU / EDITORIAL BOARD

M. Nezih AYTAÇLARMahmut Bilge BAŞTÜRK

Fulya DEDEOĞLUAytekin ERDOĞAN

DANIŞMA KURULU / EDITORIAL ADVISORY BOARD

Güven BAKIR

Tomris BAKIR

Serra DURUGÖNÜL

Mersin Üniversitesi

Hasan MALAYTuran EFE

İstanbul Üniversitesi

Altan ÇİLİNGİROĞLU

Ege ÜniversitesiArmağan ERKANAL

Hacettepe Üniversitesi

Ersin DOĞER

Ege ÜniversitesiCoşkun ÖZGÜNEL

Ankara Üniversitesi

Nuran ŞAHİN

Ege ÜniversitesiAbdullah YAYLALI

Adnan Menderes Üniversitesi

ISSN 1300 – 5685İZMİR2009

Ege Yayınları2009 - İstanbul

ARKEOLOJİ DERGİSİ

Cilt/Volume XIV 2009/2

KAZI RAPORLARI / FIELD REPORTS

Akın Ersoy: İzmir Konak İlçesi Şifa Parseli Kazıları(Excavations of the Plot of Şifa, Konak-İzmir) ...................................................................................................................................................1

MAKALELER / ARTICLES

Ayegül Aykurt: Batı Anadolu’da Minos Kökenli Bir Seramik Grubu: “Tortoise-Shell Ripple Ware”(Pottery of Minoan Origin in Western Anatolia: “Tortoise-Shell Ripple Ware) ..............................................................35

Atla Türker: Assur Ticaret Kolonileri Çağı’nda Acemhöyük Fincanları(Acemhöyük Cups in Old Assyrian Period)...........................................................................................................................................................47

Turhan Özkan: Funde aus einem spätgeometrischen Brandgrab(Geç Geometrik Bir Kremasyon Mezarın Buluntuları) ...........................................................................................................................57

Yusuf Sezgn – Ersn Doer: Klazomenai Üretimi Bir Grup Ticari Amphora:İ.Ö. 650-620(A Group of Clazomenian Transport Amhorae: 650-620 BC) .......................................................................................................79

İsmal Gezgn: Erythrai Hinterlandında Lokalizasyon Problemleri(Localization Problems on the Hinterland of Erythrai) ..........................................................................................................................95

Gonca Cankarda-Şenol – Emel Canolu: Mısır-Alexandria Greko-Romen Müzesi’nde Bulunan Düğme Formlu Mühürler(Button-Type Amphora Stamps in the Greco-Roman Museum in Alexandria-Egypt) ........................................109

KİTAP TANITIMI / BOOK REVIEWS

Jörg Becker – Nevali Çori, Keramik und Kleinfunde der Halaf und frühbronzezeit(Eşref Abay)........................................................................................................................................................................................................................................165

Barbara Burrell – Neokoroi; Greek Cities and Roman Emperors(Sedat Akkurnaz) ........................................................................................................................................................................................................................ 172

Yayın Kuralları / Rules of publication .................................................................................................................................................................................175

35Arkeoloji Dergisi (2009/2)

Batı Anadolu’da Minos Kökenli Bir Seramik Grubu: “Tortoise-Shell Ripple Ware”

[POTTERY OF MINOAN ORIGIN IN WESTERN ANATOLIA: “TORTOISE-SHELL RIPPLE WARE]

AYŞEGÜL AYKURT_________Anahtar SözcüklerBatı Anadolu, Orta Tunç Çağı, Girit, Minos, seramik, Tortoise Shell Ripple Ware

KeywordsWestern Anatolia, Middle Bronze Age, Crete, Minoan, pottery, Tortoise Shell Ripple Ware _________

ÖZETBatı Anadolu erken dönemlerden itibaren doğu ve batı kültürlerinin geçiş noktası olmuştur. Çevre kül-tür bölgeleriyle Neolitik Çağ’da kurulan bu ilişkilerin, Erken Tunç Çağı’nda yoğunlaştığı, Orta Tunç Çağı’nda ise kapsamı genişlemiştir. Bu ilişkilerin varlığını somut olarak ortaya koyan en kapsamlı bulun-tu grubunu seramik oluşturmaktadır. Batı Anadolu’nun Orta Tunç Çağı yerleşimlerinde yapılan kazılarda çok sayıdaki Girit/Minos kökenli veya etkili seramik ele geçmiştir. Söz konusu seramik içinde yer alan Tortoise Shell Ripple Ware ise, birkaç merkezde ele geçmesi ve tarihlendirici malzeme oluşturması bakı-mından önem taşımaktadır.

ABSTRACTWestern Anatolia has always acted as a crossing bridge between western and eastern cultures. Western Anatolian interaction with neighbouring cultures intensified during the Early Bronze Age, expanding even further by the Middle Bronze Age. Interregional contacts are most prominently reflected in the pottery. Ex-cavations conducted in a number of Western Anatolian settlements have produced Minoan or Minoanizing sherds dating to the Middle Bronze Age. Sherds belonging to the “Tortoise Shell Ripple Ware” group is important for relative dating purposes and have been uncovered only in a small number of sites_________

GirişBatı Anadolu Paleolitik Çağ’dan itibaren günü-müze kadar farklı kültürlere sahne olmuştur. Bu uzun zaman süresinde ise gerek coğrafi konumu ve doğal kaynakları, gerekse ihtiyaçtan dolayı çevre kültür bölgeleriyle ilişkiler içine girmiştir. Günümüze değin yapılan kazı ve araştırmalar, Neolitik Çağ’da kurulan bu ilişkilerin,1 Erken Tunç Çağı II’den itibaren yoğunlaştığını,2 Orta Tunç Çağı’ndan itibaren ise kapsamının genişle-diğini ortaya koymuştur. Bölgede yer alan Orta Tunç Çağı yerleşimlerinde Orta Anadolu, Girit, Kiklad Adaları ve Kıta Yunanistan ile bağlantı maddi kültür öğeleri ele geçmiştir.3

1 Çilingiroğlu vd 2004, 52.2 Şahoğlu 2004.3 Akurgal 1950, 5-8, Lev.8:b; Blegen vd 1953, 126,

Fig.426:1; Lloyd ve Mellaart 1965, 85,87, Fig.

Batı Anadolu’da Minos Buluntularının Dağılımı (Harita 1)Batı Anadolu’da en erken döneme tarihlenen Girit/Minos kökenli buluntu Liman Tepe’den bi-linmektedir. Liman Tepe’de Girit kökenli olarak tanımlanan bir seramik parçası Erken Minos II’ye tarihlendirilmiştir.4 Bu örneğin dışında henüz böl-gede daha erken döneme veya çağdaşı bir döneme

P1:5, P2:1,2,7-8,10,12-13; Davıs 1982; Nıemeıer 1984; Nıemeıer 1986; Nıemeıer 1995; Heuck 1990, Fig.28:4,6,8, 10, 24, 5; Günel 1999a, 275-280, 283-284, 287-288, 292-295, 297-298, 306, 308, 310-311, 314-318, Lev.36:1-6, 37:3, 38:1-3, 39:1-5, 41:5, 42:2, 44:2, 45:2, 47:2, 48:3-6, 49:1-2,4, 51:3-5 vd.; Günel 1999b, Abb.10:2, 10:3, 12:9; Bayne 2000, 87-88, 273, 271, Fig.9:5,7,10:1,2,7, 11:1,3,5, 12:2-5, 21:5-6, 22:8; Aykurt 2004, 79-80, 91, 95-96, Çanak Tip 19c; 21b, 22b, Lev.32-33, Lev.35-36.

4 Day vd 2009, s.342.

Ayşegül Aykurt36 ADerg XIV

tarihlenen herhangi bir buluntu ele geçmemiştir. Orta Tunç Çağı’nda ise, yerleşim yeri açısından Minos kökenli buluntularının bölgede arttığı gö-rülmektedir. Bu artışın özellikle Orta Minos III-Geç Minos I döneminde olduğu belirlenmiştir.

Batı Anadolu’da Orta Tunç Çağı’na tarihlenen Minos kökenli buluntuların kuzey sınırını Troya oluşturmaktadır. Ancak bu buluntu grubu bölge-nin güneyindeki yerleşimlerde belirgin bir artışla dikkat çekmektedir (Harita 1).

Batı Anadolu’nun güneyinde Knidos, Minos buluntularının ele geçtiği en güneydeki yerleşi-mi oluşturmaktadır. Ancak söz konusu seramik örnekleri henüz yayınlanmamıştır. Bununla birlikte konuyla ilgili M. Mellink,5 I.C. Love,6 W.-D. Niemeier7 ve S. Manning8 tarafından ya-pılan yayınlarda, Knidos’ta Orta Minos IB - Geç Minos IA’ya tarihlenen çok sayıda seramiğin ol-duğu belirtilmiştir. Ayrıca Love, Minos seramiği içinde Kamares stili seramiğin de olduğunu ileri sürmektedir.9 Bununla birlikte P.P. Betancourt tarafından oluşturulan bir harita üzerinde ise, Geç Minos IB seramiğin dağılım alanında Knidos’da gösterilmiştir.10

Güneybatı Anadolu’da Şeytan Deresi Batığı Minos bağlantılı buluntu veren diğer merkezi oluşturmaktadır. G. Bass Orta Tunç Çağı sonu-na tarihlendirdiği buluntuları, gemi kalıntıları-nın olmamasından dolayı, bir geminin yükünü hafifletme amacıyla denize attığı kaplar olarak yorumlamaktadır.11 R.E. Margariti söz konusu buluntular içinde yer alan bazı amphora ve pit-hosların Minos geleneğinde üretilmiş olduğunu söyleyerek batığı MÖ 1600’e tarihlendirmiştir.12

Iasos’ta oldukça sınırlı alanlarda gerçekleşen kazılarda Batı Ege kökenli çok sayıda bulun-tu ele geçmiştir. Yerleşimde Agora’da yapılan kazılarda, B ve F olarak adlandırılan yapıların içinde Minos ve Kiklad kökenli buluntular ele geçmiştir. Orta Minos IIB - Geç Minos I-II’ye tarihlendirilen seramik buluntuları arasında ko-

5 Mellınk 1978, 321.6 Love 1984, 2517 Nıemeıer 1984, 207; 1998, 91.8 Mannıng 1995, 91.9 Love 1978, 1111.10 Betancourt 1985, 135.11 Bass 1976; Bass 2003, 247-248.12 Margarıtı 1998.

nik bardaklar, lambalar ve büyük pithoslar yer almaktadır.13 D. Levi bu seramik grubu içinde Kamares ve Minos taklidi seramiğin bulundu-ğunu belirtmiştir.14 N. Momigliano ise eski ka-zılarda bulunan ve Kamares stili seramik olarak tanımlanan bu malzemenin, gerçekte güneydoğu Ege kökenli koyu üzerine açık renk seramiği ol-duğunu ileri sürmektedir.15 Agorada yapılan ka-zılarda seramiğin yanı sıra Minos tipi ağırlıklar16 ve Geç Minos IA’ya tarihlenen taştan konik va-zolar da17 ele geçmiştir.

Iasos’un kuzeybatısında yer alan Kömüradası/Teichiussa Minos buluntularının ele geçtiği bir diğer merkezi oluşturur. Kömüradası’nda yapılan araştırmalarda ve temizlik çalışmaları sırasında, yüzeyde mimari ve mimariyle bağlantılı bulun-tular açığa çıkarılmıştır. Geç Minos IA/IB’ye tarihlenen seramik örnekleri içinde yer alan bir çanak,18 bir testi parçası,19 bir akıtacaklı kap,20 iki tane depolama kabı21 ile bir tütsü kabının22 Minos ithali olabileceği belirtilmiştir. Bu kapla-rın yanında Minos etkili güneydoğu Ege üretimi testi parçaları,23 konik bardaklar,24 ızgara,25 ve tütsü kabı26 ele geçmiştir. Seramiğin yanı sıra Minos tipi ağırlıklar da diğer buluntu grubunu oluşturmaktadır.27 Yerleşimle ilgili yapılan ana yayında söz konusu buluntular Geç Minos IA/B olarak tarihlendirilmiştir. Bu dönemden sonra Kömüradası’nda yerleşme olmamıştır.

13 Levı 1970a, 481, Fig. 30-33; Levı 1970b, 15; Levı 1970c, 161, Fig.2b; Lavıosa 1978, 1098, Pl.352:Fig.18-22; Lavıosa 1984, 183; Benzı vd 2000: 345; Momıglıano 2000, 12, Fig.A; Momıglıano 2001, 15; Momıglıano 2002, 18, Fig.A; Momıglıano 2005, 219-220; Momıglıano vd 2001, 269, 271-272, Fig.3:c-d; Momıglıano vd 2002, 344-345, Fig.3:a-4:a.

14 LEVI 1970a, 481; LEVI 1970b, 15; LEVI 1984, 183.15 Momıglıano 2000, 12.16 Momıglıano vd 2001: 272-273, Fig.3:e, 4:a;

Momıglıano 2001, 15, Fig.B.17 Lavıosa 1984, 208.18 Voıghtländer 2004, 305, Taf.150:45.19 Voıghtländer 2004, 303, Taf.145:33.20 Voıghtländer 2004, 307, Taf.152:58.21 Voıghtländer 2004, 305, Taf.149:43-44.22 Voıghtländer 2004, 307, Taf.151:55.23 Voıghtländer 2004, 303, Taf.145:31-32, 34, 146:35.24 Voıghtländer 2004, 306, Taf.150:48-50.25 Voıghtländer 2004, 306, Taf.151:54.26 Voıghtländer 2004, 307, Taf.151:56.27 Voıghtländer 2004, 302-303, Taf.144:27-30.

Batı Anadolu’da Minos Kökenli Bir Seramik Grubu: “Tortoise-Shell Ripple Ware” 372009/2

R. Naumann,28 Didim’de Milet’in Minos malze-mesiyle çağdaş Geç Minos seramiğinin olduğunu belirtmiştir.

Didim’in kuzeyinde yer alan Tavşanadası’nda ya-pılan yüzey araştırmalarında da Geç Minos IA’ya tarihlenen buluntular ele geçmiştir. Seramik ör-nekleri içinde konik bardaklar ve bir ızgara par-çası yer almaktadır.29

Büyük Menderes Irmağı’nın ağzında bulunan Milet, Minos kökenli buluntuların en yoğun ele geçtiği merkezi oluşturmaktadır. Yerleşimin III. tabakasında bulunan Girit ithali el yapımı silin-dirik formlu bir fincan Eski Saraylar Dönemi/Orta Minos IA’ya,30 Kamares stili seramik ör-nekleri ise, Orta Minos IB-Orta Minos IIB’ye tarihlenmektedir.31 Ayrıca yine aynı tabakada Minos tipinde iki tane mühür ve bir tane mü-hür baskısı ele geçmiştir. Kemikten yapılmış mühürler üzerinde Girit yaban keçisi motifi yer almaktadır.32 Mühür baskısı ise “two hole han-ging nodule-iki delikli yumru” tipinde olup, üzerinde “S-kanca” biçimindeki bu motif Orta Minos IB - Orta Minos II’ye tarihlenmektedir.33 Milet’in IV. tabakasının erken evresini oluşturan IVa tabakasında ise, Orta Minos III - Geç Minos IA’ya tarihlenen seramiğin içinde Polychrome Ware34 ve Tortoise-Shell Ripple Ware35 ithal ör-neklerin yanı sıra, yerel üretilmiş Minoslu kap formları da ele geçmiştir.36 Üzerinde Minos tipi dişi aslan kabartması bulunan konik rython parçası37 ve çok sayıda Minos tipi ağırlık ise38 bu tabakanın diğer buluntuları oluşturmaktadır. Milet’in Geç evresini oluşturan IVb tabakasın-da ise Saray Üslubu Seramik ya da Marine Stili

28 Naumann 1963, 24; Nıemeıer 1984, 207, Fig.1.29 Tül 1986, 722, Lev.516:28-29.30 Greaves 2003, 67.31 von Graeve 1999, 585, Res.6; von Graeve ve

Nıemeıer 2002, 76, Res.1; Nıemeıer 1998, 32, Fig.4; Raymond 2005a, 94-104.

32 von Graeve ve Nıemeıer 2002, 77, Res.3.33 von Graeve ve Nıemeıer 2002, 77, Res.4.34 Schıerıng 1998, 72, 74, 159, Lev. 42:3; Nıemeıer ve

Nıemeıer 1997, 232, Abb.58-59.35 Schıerıng 1959/60, 26, Taf. 6.2b; Hommel 1959/60,

46, Taf.35:1b.36 Nıemeıer ve Nıemeıer 1997, 237, Abb.67, 71;

Raymond 2005b, 186, Pl.44:b-c.37 von Graeve ve Nıemeıer 2002, 77, Res.6.38 von Graeve 1997, Res.4; Nıemeıer ve Nıemeıer

1997, 237, Abb.72:d.

Seramik39 ile Standart Üslup olarak adlandırı-lan seramik örnekleri,40 yerel üretim Minos tipi konik bir vazo41 bulunmuştur. Bunun yanı sıra aynı tabakada açığa çıkartılan bazı duvar boya-sı parçaları ise kültürel ilişkilerin boyutlarını göstermesi bakımından önem taşımaktadır. Bu parçalarının üzerinde Minos tasvirli eserlerinden iyi tanınan zambak, papirüs ve grifona ait kanat parçası tespit edilmiştir.42

İzmir’in Menderes ilçesine bağlı Değirmendere beldesinin kuzeyinde yer alan Kocabaş Tepe ise, Minos bağlantılı seramiğin ele geçtiği bir başka merkezi oluşturmaktadır. Kocabaş Tepe’nin 1. mimari tabakasında Orta Tunç Çağı III’e tarih-lenen yerli seramik örnekleri arasında, konik bir bardak ele geçmiştir. Bu bardak form açısından Minos seramik geleneğine ait bardak formların-dan olup, yerli üretimdir.43

Kocabaş Tepe’nin kuzeydoğusunda, İzmir’in Torbalı ilçesinin kuzeyinde yer alan Bademgediği Tepesi’nde yapılan kazılarda MÖ 2000’e tarihle-nen bir yerleşme açığa çıkarılmıştır. Yerleşimin Orta Tunç Çağı’na tarihlenen VI. tabakasında Orta Minos III-Geç Minos IA’ya tarihlenen it-hal seramik örnekleri ele geçmiştir.44 Ayrıca R. Meriç, yerleşimin III. tabakasında Geç Minos IIIA2’ye tarihlenen bir parçasının varlığından söz etmektedir.45

İzmir’de Çeşme limanının içinde yer alan Çeşme Bağlararası ise, Milet ve Iasos merkezle-rinin yanı sıra sonra Minos seramiğinin yoğun olarak ele geçtiği diğer bir merkezi oluşturur. Bağlararası’nın Orta Tunç Çağı II’ye tarihlenen 2. mimari tabakasında dikdörtgen biçiminde evler, trapez biçiminde atölyelerden oluşan bir yerleşim açığa çıkartılmıştır. Bu mimari kalın-tılarla bağlantılı olarak az sayıda da olsa Orta

39 Nıemeıer ve Nıemeıer 1997, 232, Abb.61; Nıemeıer 1998, 33, Fig.6.

40 Schıerıng 1984; Nıemeıer ve Nıemeıer 1997, 232-233, Abb.62-63; Nıemeıer ve Nıemeıer 1999, 547, Taf.118:a-c; Nıemeıer 1998, 33, Fig.7.

41 von Graeve ve Nıemeıer 2002: 78.42 Weıckert 1957, 109-111; Nıemeıer ve Nıemeıer 1997,

239, Abb.77; Nıemeıer 1998, 34, Fig.8-10.43 Aykurt 2004, 100, Lev.38:a, 134:m.44 Meriç vd 2004, 296; Meriç vd 2005, 141; Meriç vd

2007, 250.45 Meriç vd 2004, 296.


Minos III’e tarihlenen seramik ele geçmiştir.46 Yerleşimin Orta Tunç Çağı III’e verilen 1. mimari tabakasında çok sayıda çöp çukuru tespit edilmiş olup, bu çukurlarda Geç Minos IA’ya tarihlenen Minos kökenli seramik ve ağırlıklar bulunmuş-tur. Bağlararası’nın 1. mimari tabakasında Minos kökenli buluntuların yanı sıra, Kiklad Adaları ve Kıta Yunanistan kökenli seramik örnekleri de yer almaktadır.47

İzmir’de yer alan ve Minos bağlantılı buluntula-rının ele geçtiği diğer merkez ise Liman Tepe’dir. Urla ilçesinin İskele mahallesinde yer alan Liman Tepe’nin MÖ 2000’e tarihlenen tabakalarında henüz Minos kökenli seramik örneklerine rast-lanılmamıştır. Ancak Liman Tepe’nin Geç Tunç Çağı’na ait yerleşiminin ikinci mimari tabakasın-da bir tane Minos tipi ağırlık ele geçmiştir.48

İzmir’in Menemen ilçesinin güneybatısında yer alan Panaztepe’de, Minos bağlantılı buluntu ve-ren önemli bir diğer merkezdir. Panaztepe’de karışık tabakada bulunan bir seramik parça-sı, U. Deniz tarafından Minos kökenli olarak tanımlanmıştır.49

Çanakkale’nin Teyfikiye köyü sınırları içinde bulunan Troya, yukarıda da belirtildiği üzere, Minos buluntularının ele geçtiği en kuzey nok-tayı oluşturmaktadır. Troya’da bir çocuğa ait taş sanduka mezarda Minos testisi bulunmuştur. M. Korfmann söz konusu mezarın bulundu-ğu yeri Troya V. tabakanın sonu/VI. tabakanın başı olarak ifade etmiştir. Korfmann’ın belirtti-ği üzere, Girit’te Creamy-bordered Style olarak tanımlanan bu Minos testisi Orta Minos IIIA’ya tarihlendirilmektedir.50 C. Blegen ise VIb ta-bakasında bulunan bir parçayı Minos seramiği olarak tanımlamıştır.51 Ayrıca M. Guzowska, Troya’nın VI yerleşimini tüm evrelerinde yerel üretim konik biçiminde bardakların bulunduğu-nu ileri sürmektedir.52 Bununla birlikte, yerle-

46 Erkanal ve Karaturgut 2004, 156-160; Şahoğlu 2007, 310-317, Fig.7.

47 Erkanal ve Karaturgut 2004, 154-156, Res.5-6, 8; Şahoğlu 2007, 317-318, Fig.10.

48 Erkanal ve Aykurt 2008, 227.49 Panaztepe’nin Orta Tunç Çağı seramiği Ulaş Deniz ta-

rafından doktora tezi olarak çalışılmaktadır. Söz konu-su bilgiler U. Deniz’le yapılan karşılıklı konuşmalarda ele alınmıştır.

50 Korfmann 1997, 9, 32-38, Abb.31; Pavuk 2007, 474.51 Blegen vd 1953, 147.52 Guzowska 2002, 587.

şimde karışık kontekste bulunan steatitten yapıl-mış meyvalık ise Orta Minos III-Geç Minos I’e tarihlendirilmiştir.53

Tortoise-Shell Ripple Ware Olarak Tanımlanan Seramik Grubunun Tanımı, Kökeni, Malzeme-Teknik Özellikleri ve Yayılım AlanıTanımı ve Kökeni: Yayınlarda Tortoise-Shell Ripple Ware olarak geçen ve Türkçe karşılığı Kaplumbağa-Kabuğu Dalga/Dalgacık Seramik olarak tanımlanan seramik grubu ilk olarak Knossos’ta gerçekleşen kazılarda ele geçmiştir.54 Bu seramik grubunun en erken örnekleri Orta Minos IIB’nin sonunda görülmekle birlikte, Orta Minos III ve Geç Minos IA’da yaygın olarak kullanılmış, Geç Minos IB’de ise yaygın kulla-nımını yitirmiştir. Tortoise-Shell Ripple Ware olarak tanımlanan seramiğin üretim yeri kesin olarak bilinmemesine rağmen, daha çok Doğu Girit kökenli bir malzeme grubu olabileceği düşünülmektedir.55

Malzeme ve Teknik Özellikleri: Tortoise-Shell Ripple Ware olarak tanımlanan seramik genel olarak ince nitelikte bir hamura sahip olup, iyi fı-rınlanmış ve serttir. Bu gruba ait seramik örnek-lerinin yüzeyi çok iyi perdahlanmıştır ve parlak bir görünüme sahiptir.56

Bezeme Biçimleri: Tortoise-Shell Ripple Ware olarak tanımlanan seramik açık renk astar üzeri-ne koyu renk bezemelidir. Seramik örneklerinde daha çok kırmızı ve kahverengi tonlarında deği-şen renkler kullanılmıştır.57 Seramik parçaları üzerinde yapılan analizler sonucunda boya beze-mede kullanılan renklerin demir oksit bazlı oldu-ğu ortaya konulmuştur.58 Ancak P.P. Betancourt Orta Minos seramiğinin tümünün demir oksit bazlı olduğunu belirterek, Tortoise-Shell Ripple Ware örneklerinde görülen kırmızı ve kahveren-gi arasında değişen renk çeşitliliğini, yeniden pi-şirme sırasında oluşan oksidasyonla ilişkili ola-bileceğini ileri sürmektedir. Söz konusu seramik örnekleri üzerinde birbirine paralel olarak yapıl-mış, dikey ve ince dalgalı hatlar en yaygın motifi

53 Blegen vd 1953, 17, 230, No.38.116, Fig.289.54 Evans 1935, 592.55 Betancourt 1985, 113.56 Betancourt 1985, 113.57 Betancourt 1985, 113.58 Stos-Fertner vd 1979.


oluşturmaktadır. Bu motifin yanı sıra zigzaglar, yatay bantlar ve düzensiz paralel çizgiler de dik-kat çekmektedir. Çok az örnekte ise spiraller ve bitkisel motifler görülmektedir. Küçük kaplarda bezeme kabın tümüne uygulanırken, büyük kap-larda ise yatay bantlarla sınırlandırılmıştır.59

Kap Formları: Tortoise-Shell Ripple Ware ola-rak tanımlanan seramiğin kap repertuarı farklı tiplerde fincanlar, çömlekler, amphoralar, akıta-caklı çömlekler, çanaklar ve testilerden oluşur. Pithoslar üzerinde de nadir olarak görülmektedir. Betancourt Tortoise-Shell Ripple Ware türü se-ramiğin, özellikle sunu yapmak amacıyla kulla-nılan kaplarda görüldüğünü ileri sürmektedir.60

Yayılım Alanı: Tortoise-Shell Ripple Ware Girit’te, özellikle adanın doğusunda yaygın ola-rak görülmekle birlikte,61 Minos seramiğinin bulunduğu çevre kültür bölgelerinde de ele geç-miştir. Ancak geniş bir coğrafya da bilinen bu seramiğin sayısal olarak az olduğu söylenebilir.

Batı Anadolu’da Tortoise-Shell Ripple Ware’in Ele Geçtiği Merkezler (Harita 1)Tortoise-Shell Ripple Ware olarak adlandırılan seramik grubu, İzmir ve çevresini kapsayan coğrafi alanda yer alan Bademgediği Tepesi ve Çeşme Bağlararası’nda, güneyde ise Iasos ve Milet’te yapılan kazılarda ele geçmiştir.

Bu merkezler arasında Iasos, Batı Anadolu’da bu tip seramiğin ele geçtiği Girit’e yakın en yakın merkezdir. Yerleşimde Agora’da yapılan kazı-larda bulunan bir askos (Resim 1A)62 ve açık – kapalı kaplara ait parçalar (Resim 1B) Tortoise-Shell Ripple Ware olarak tanımlanmıştır.63

Iasos’un kuzeybatısına yer alan Milet ise Tortoise-Shell Ripple Ware’in bulunduğu diğer merkezi oluşturmaktadır (Resim 1C-D). Milet’te Athena Tapınağı’nda yapılan kazılarda, güney alanında ve doğu alanında Konut 1 olarak ad-landırılan mimari kalıntılarda Minos bağlantılı buluntular açığa çıkarılmıştır.64 Söz konusu mi-mari kalıntıların, Milet’te 1994 yılından itibaren

59 Betancourt 1985, 113.60 Betancourt 1985, 114.61 Betancourt 1985, 113.62 Lavıosa 1978, 1098; Momıglıano vd 2002: Fig.3:a;

Momıglıano 2002, 18, Fig.a.63 Momıglıano 2005, 220, Pl. 57:d.64 Schıerıng 1959/60, 26, Taf.6:2b, Hommel 1959/60, 46,

Taf.35:1b.

gerçekleşen kazılarda ortaya konulan stratigra-fiye göre, yerleşimin IV. tabakasına ait olduğu saptanmıştır.65 W.-D. Niemeier IV. tabakanın iki evreli olduğu belirtmektedir. Bu evrelerden erken evreyi temsil eden IVa tabakasında kültle ilişkili bir yapı kompleksi kısmen açığa çıkartıl-mıştır. Bu kompleks içinde yer alan avlu içinde belirli bir düzende sıralanmış atlarlar, seramik ve kalkerden yuvarlak sunu sehpaları bulunmuştur. IVa tabakasının Thera volkanik patlaması ve bu arada şiddetli rüzgarlar ile doğuya sürüklenen cüruf ve volkan külleriyle ilişkili bir tahribatla sona erdiği belirlenmiştir.66 Niemeier bu evrede yerel olarak üretilmiş seramiğin büyük bir kıs-mının Minos kap repertuarını içerdiğini, Batı Anadolu seramik tiplerinin ise çok az olduğunu ifade ederek, Milet’in IVa tabakasının bir Minos kolonisi yerleşimi olduğu ileri sürmektedir.67 Bu tabakada, yukarıda da anlatıldığı üzere Girit kökenli Polychrome Ware68 ve Tortoise-Shell Ripple Ware seramiğinin69 yanı sıra Thera kö-kenli boyalı seramik70 ve Minos taklidi yerli üretim seramik ele geçmiştir. Yerli üretime ait seramik örnekleri arasında konik bardaklar,71 üç ayaklı çömlekler,72 tütsü kapları73 ve ızgaralar74 yer almaktadır. Bu seramik örnekleri içinde bulu-nan Tortoise-Shell Ripple Ware parçaları ise ince nitelikte, kırmızı ve tonlarında hamurlu, porta-kalın tonlarında astar üzerine kahverengi, kahve-rengimsi siyah ve mat siyah renkte bezemelidir.75 W. Schiering bu parçalarının Konossos bölgesi üretimi olabileceğini ifade etmiştir.76

İzmir’in güneydoğusunda, Bademgediği’nde yü-rütülen kazılarda ise Tortoise-Shell Ripple Ware seramik grubuna ait bir örnek yerleşimin VI. ta-bakasında ele geçmiştir (Resim 1E). Yerleşimde

65 von Graeve ve Nıemeıer 2002, 76-78.66 von Graeve ve Nıemeıer 2002, 77-78.67 Nıemeıer 1997, 532; Nıemeıer ve Nıemeıer 1997, 238.68 Schıerıng 1998, 72, 74, 159.69 Schıerıng 1959/60, 26, Taf.6:2b; Hommel 1959/60, 46,

Taf.35:1b.70 Nıemeıer ve Nıemeıer 1997, 237, Abb.65.71 Nıemeıer ve Nıemeıer 1997, Abb.67.72 Nıemeıer ve Nıemeıer 1997, 236, Abb.67-69.73 Nıemeıer ve Nıemeıer 1997, 237, Abb.71; Raymond

2005b, 186, Pl.44:b-c.74 Nıemeıer ve Nıemeıer 1997, 236, Abb.70.75 Schıerıng 1959/60, 26, Taf.6:2b; Hommel 1959/60, 46,

Taf.35:1b.76 Schıerıng 1984, 187-189.


VI. tabakaya ait kyklopik tarzda inşa edilmiş bir sur duvarı, birkaç duvar kalıntısı ile birlikte üç tane sığ çöp çukuru açığa çıkarılmıştır. Bu mi-mari kalıntılarla birlikte kalın kırmızı astarlı, kırmızı veya krem renkte boya banyo astarlı, gri ve altın mikalı astarlı yerli seramik örnekleri ele geçmiştir. Meriç yerli seramik yanında Geç Minos IA’ya tarihlenen ithal seramik örnekleri-nin bulunduğunu belirtmektedir.77 Geç Minos IA seramiklerinin içinde bir parça Tortoise-Shell Ripple Ware parçası bulunmaktadır.78

Çeşme Bağlararası Tortoise-Shell Ripple Ware olarak adlandırılan seramik örneklerinin bulun-duğu en kuzeydeki yerleşimdir. Bağlararası’nda Tortoise-Shell Ripple Ware örnekleri Orta Tunç Çağı’nın 1. mimari tabakasında bulunmuştur (Resim 1F). Bağlararası’nın Orta Tunç Çağı’nın 1. mimari tabakasına ait çok sayıda çöp çukuru ile duvar kalıntıları açığa çıkarılmıştır.79 Bu mi-mari kalıntılarla birlikte ele geçen yerli seramik Orta Tunç Çağı III’e tarihlenmektedir (Tablo 1). Yerli seramik örnekleri çarkta şekillendirilmiş ve iyi fırınlanmış kırmızının tonlarında, de-vetüyü renginde ve gri astarlı seramikten oluş-maktadır. Yerli seramiğin yanında az sayıda da ithal seramik ele geçmiştir. İthal seramik bu-luntuları içinde Minos kökenli Polycrom Ware ve Tortoise-Shell Ripple Ware, Kiklad kökenli Cycladic White Ware ve Minos Taklidi Kiklad Seramiği, Kıta Yunanistan Kökenli Mat Boyalı Seramik bulunmaktadır.80 Yerleşimde Tortoise-Shell Ripple Ware ise sadece birkaç örnekle temsil edilmektedir. Bir aşınmış ağız kenarı ile gövde parçalarından oluşan bu örnekler kırmızı, ince katkılı bir hamura sahiptir. Pembemsi krem astarlı seramik örnekleri üzerinde kırmızı ve kahverengi tonlarında boya ile yapılmış dalgalı hatlar görülmektedir.81

DeğerlendirmeBatı Anadolu ile Girit arasında ilişkilerin Orta Tunç Çağı’ndan itibaren yoğunlaştığı görülmek-tedir. Günümüze değin gerçekleşen kazı ve araş-tırmalarda bölgenin özellikle güney kısmında bu ilişkilerin daha yoğun yaşandığı, kuzeye doğru

77 Meriç 2003, 91.78 Meriç 2003, 91, Fig.13.79 Erkanal ve Karaturgut 2004, 154.80 Erkanal ve Karaturgut 2004, 155, Res.3-5.81 Erkanal ve Karaturgut 2004, 155, Res.5; Şahoğlu

2007, 317, Fig.10.

ise azaldığı saptanmıştır. Orta Minos I buluntular Knidos ve Milet’te; Orta Minos II’ye tarihlenen buluntular Knidos, Iasos ve Milet’te Orta Minos III’e tarihlenen buluntular ise Knidos, Iasos, Milet, Çeşme Bağlararası, Troya’da ele geçmiştir.

Batı Anadolu’da Geç Minos IA’ya tarihlenen bu-luntular ise Knidos, Şeytan Deresi Batığı, Iasos, Kömüradası, Milet, Kocabaş Tepe, Bademgediği, Çeşme Bağlararası ve Troya’da ele geçmiştir. Bu yerleşimlerden özellikle Milet ve Iasos’ta Minos kökenli ya da etkili çok sayıda buluntu ele geç-miştir. Milet’in Geç Minos IA ile çağdaş yerleşi-mi, Batı Anadolu yerli seramiğinin çok az sayıda ele geçmesiyle bağlantılı olarak, Minos Koloni Yerleşimi olarak tanımlanmıştır. Geç Minos IA’ya tarihlenen buluntu veren merkezlerde Minoslu seramik formlarından konik bardaklar, üç ayaklı çömlekler, lambalar, tütsü kapları ve ızgaralar gö-rülmektedir. Ayrıca küçük buluntu olarak Minos tipi ağırlıklar ele geçmiştir. Söz konusu yerleşim-lerde Minos kökenli seramik grupları içinde ise Polycrom Ware ve Tortoise-Shell Ripple Ware yer almaktadır. Bu iki seramik grubundan özel-likle Tortoise-Shell Ripple Ware’in Geç Minos IA buluntusu veren merkezlerin hemen hemen hepsinde yer alması önem taşımaktadır. Yukarıda bahsedilen yerleşimlerden özellikle Çeşme Bağlararası’nda Tortoise-Shell Ripple Ware’in ele geçtiği 1. mimari tabakada bulunan yerli seramik örnekleri Orta Tunç Çağı III’e tarihlenmektedir. Çeşme Bağlararası’nın 1. mimari tabakası, Liman Tepe’nin III.1/2 tabakası, Kocabaş Tepe’nin 1. mimari tabakası, Panaztepe’nin akropol IIa taba-kası ve Troya’nın VI b/c tabakası ile çağdaştır.82 Bunun yanı sıra R. Meriç’e göre Bademgediği’nde Tortoise-Shell Ripple Ware’in bulunduğu VI. taba-kada Troya’nın VI ile çağdaştır.83 Ayrıca Milet’in IVa tabakasının84 üzerinde volkanik patlamasıy-la ilişkili olan bir kül katmanı85 tespit edilmiştir. Iasos’ta ise bu katman Geç Minos IA buluntusu veren tabakaların arasında yer almaktadır.86 Söz konusu kül katmanı Iasos’ta ve Milet’te Thera’da meydana gelen volkanik patlamayla ilişkilendiril-mektedir. Bu kül katmanı da söz konusu seramik örneklerinin ve bununla bağlantılı tabakanın ta-rihlendirilmesinde önem taşımaktadır. Thera’daki

82 Aykurt baskıda.83 Meriç 2003, Fig.5.84 von Graeve ve Nıemeıer 2002, 77-78.85 Sullıvan 1990.86 Momıglıano 2000, 12; Momıglıano 2001, 15.


volkanik patlamayla ilgili yapılan yayınlarda bu patlamanın MÖ 1644 ± 20 veya MÖ 1628-1627 ta-rihlerinde gerçekleştiği belirtilmektedir.87

Yukarıda ele alınan veriler doğrultusun-da, Batı Anadolu Orta Tunç Çağı yerleşim-lerinden, Milet’in IVa tabakası, Iasos’un ve Kömüradası’nın Geç Minos IA’ya tarihlenen yer-leşimi, Çeşme Bağlararası ve Kocabaş Tepe’nin Orta Tunç Çağı’na tarihlenen 1. mimari tabakala-rı, Liman Tepe’nin III.1/2 tabakası, Panaztepe’de akropolün IIa tabakası ve Troya’nın VIc tabakası çağdaş yerleşmeleri oluşturmaktadır (Tablo 1). Kronolojik açıdan bu paralelliğin kurulmasında yerli seramik örneklerinin yanı sıra Tortoise-Shell Ripple Ware seramik grubunun da önemli katkı sağladığı görülmektedir.

KISALTMALAR VE KAYNAKÇAAkurgal 1950: E. Akurgal, “Bayraklı Kazısı Önrapor”,

Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi 8.1, 2-97.Aykurt 2004: A. Aykurt, Kocabaş Tepe Orta Tunç Çağı

Seramik Örneklerinin Ege Arkeolojisindeki Yeri ve Önemi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.

Aykurt Baskıda: A. Aykurt, “İzmir Bölgesi Orta Tunç Çağı Seramiği”, Belleten (baskıda).

Bass 1976: G. Bass, “Sheytan Deresi: Preliminary Report”, IntJNautA 5, 293-303.

Bass 2003: G. Bass, Su Altında Arkeoloji. Bir Arkeoloğun Türkiye Macerası, İstanbul.

Bayne 2000: N. Bayne, The Grey Wares of North – West Anatolia in the Middle and Late Bronze Age and the Early Iron Age and their Relation to the Early Greek Settlements, AMS 37.

Benzı vd 2000: M. Benzi, P. Belli, G. Graziadio, N. Momigliano, I. Morabito, “Rapporto sul pro-getto B.A.C.I. (Bronze Age Carian Iasos): attività 1999/2000”, SMEA 42.2, 340-345

Betancourt 1985: P.P. Betancourt, The History of Minoan Pottery, Princeton.

Blegen vd 1953: C. Blegen, J.L. Caskey, M. Rawson, Troy III: The Sixth Settlement, Princeton.

Çilingiroğlu vd 2004: A. Çilingiroğlu, Z. Derin, E. Abay, H. Sağlamtimur, İ. Kayan, Ulucak Höyük. Excavations Conducted Between 1995 and 2002, Paris.

Davıs 1982: J.L. Davis, “The Earliest Minoans in The South Eastern Aegean: The Reconsideration of the Evidence”, AnSt 32, (1982), 33-42.

Day vd 2009: P.M. day, C.G. Doumas, H. Erkanal, V. Kilikoglou, O. Kouka, M. Relaki, V. Şahoğlu,

87 Sullıvan 1990, 117.

“New Light on the Kastri Group: A Petrographic and Chemical Investigation of Ceramics From Liman Tepe and Bakla Tepe”, Arkeometri Sonuçları Toplantısı 24, 335-346.

Erkanal ve Aykurt 2008: H. Erkanal, A. Aykurt, “Liman Tepe 2006 Yılı Kazıları”, KST 29.3, 223-242.

Erkanal ve Karaturgut 2004: H. Erkanal, E. Karaturgut, “2002 Yılı Çeşme Bağlararası Kazıları”, KST 25.2, 153-164.

Evans 1935: A. Evans, The Palace of Minos at Knossos IV, London.

Greaves 2003: A.M. Greaves, Miletos Bir Tarih, İstanbul.

Guzowska 2002: M. Guzowska, “Traces of Minoan Behavioural Patterns in the North-East Aegean”, In: R. Aslan, S. Blum, G. Kastl, F. Schweizer, D. Thumm (Eds.), Festschrift Für Manfred Kormann: Mauerschau, Remshalden-Grunbach, 585-594.

Günel 1999a: S. Günel, M.Ö. 2. Bine Tarihlendirilen Panaztepe Seramiklerinin Batı Anadolu Arkeolojisindeki Yeri ve Önemi, Panaztepe 2, Ankara.

Günel 1999b: S. Günel, “Vorbericht über die Mittel – und Spätbronzezeitliche Keramik vom Liman Tepe”, IstMitt 49, 41-82.

Heuck 1990: S.A. Heuck, Northwest Anatolian Grey Wares in the Bronze Age: Analysis and Distribution in the Eastern Mediterranean, Michigan.

Hommel 1959/60: P. Hommel, “Der Abschnitt Östlich des Athena Tempels”, IstMitt 9/10, 31-62.

Korfmann 1997: M. Korfmann, “Troia-Ausgrabungen 1996”, StTroica 7, 1-71

Lavıosa 1978: C. Laviosa, “Les Fouilles de Iasos.” In: E. Akurgal (Ed.), The Proceedings of the Xth International Congress of Classical Archaeology vol.II, Ankara-İzmir 23-30/IX/1973, Ankara, 1093-1099.

Lavıosa 1984: C. Laviosa, “The Minoan Thalassocracy: Iasos and The Carian Coast”, In: R. Hägg, N. Marinatos (Eds.), The Minoan Thalassocracy Myth and Reality, Proceedings of the International Symposium at the Swedish Institute in Athens, 31 May -5 June, 1982, Stockholm, 183-185.

Levı 1970a: D. Levi, “Iasos. Le Campagne Di Scavo 1969-70”, ASAtene 47-48, 461-532.

Levı 1970b: D. Levi, “Iasos, 1969”, AnSt 20, 14-16.Levı 1970c: D. Levi, “La Campagne de Fouilles 1970 A

Iasos”, TAD 19.2, 161-167.Levı 1973: D. Levi, “La Campagne de Fouilles 1971 a

Iasos”, TAD 20, 91-95.Lloyd ve Mellaart 1965: S. Lloyd, J. Mellaart,

Beycesultan Vol.II. Middle Bronze Age Architecture and Pottery, London.

Love 1978: I.C. Love, “A Brief Summary of Excavations


at Knidos 1967-1973”, In: E. Akurgal (Ed.), The Proceedings of the Xth International Congress of Classical Archaeology vol.II, Ankara-İzmir 23-30/IX/1973, Ankara, 1978, 1111-1133.

Love 1984: I.C. Love, “From Crete to Knidos – A Minoan Sea-Route via the Dodecanese (Summary)”, AJA 88, 251.

Margarıtı 1998: R.E. Margariti, The Şeytan Deresi Wreck and The Minoan Connection in the Eastern Aegean, unpublished B.A. Thesis, Texas A&M University Nautical Archaeology Program.

Mannıng 1995: S. Manning, The Absolute Chronology of the Aegean Early Bronze Age: Archaeology, Radiocarbon and History, Sheffield.

Mellınk 1978: M. Mellink, “Archaeology in Asia Minor”, AJA 82, 315-338.

Meriç 2003: R. Meriç, “Excavations at Bademgediği Tepe (Puranda) 1999-2002 A Preliminary Repor”, IstMitt 53, 79-98.

Meriç vd 2004: R. Meriç, A.K. Öz, A.E. Meriç, G. Uluşans, “Metropolis 2002 Yılı Raporu”, KST 25.2, 293-301.

Meriç vd 2005: R. Meriç, A.K. Öz, A.E. Meriç, “Metropolis Kazıları 2003”, KST 26.2, 137-146.

Meriç vd 2007: R. Meriç, A.K. Öz, A.E. Meriç, S. Aybek, E. Güngör, “2005 Yılı Metropolis Kazıları”, KST 28.2, 243-252.

Momıglıano 2000: N. Momigliano, “Bronze Age Carian Iasos”, AnatA 6, 12.



Momıglıano 2005: N. Momigliano, 2005, “Iasos and the Aegean Islands Before the Santorini Eruption”, In: R. Laffineur, E. Greco (Eds.), Aegaeum 25: Emporia. Aegeans in the Central and Eastern Mediterranean. Proceedings of the 10th International Aegean Conference/10 Rencontre égéenne internationale Athens, Italian School of Archaeology, 14-18 April 2004, 217-225.

Momıglıano vd 2001: N. Momigliano, I. Morabito, G. Graziadio, P. Belli, M. Benzi, “Report on the 2001 Study Season of the Bronze Age Levels at Iasos (SW Turkey)”, SMEA 43.2, 269-274

Momıglıano vd 2002: N. Momigliano, A. Lena, M. Benzi, P. Belli, G. Graziadio, “Report on the 2002 Study Season at Iasos (SW Turkey)”, SMEA 44.2, 343-346.

Naumann 1963: R. Naumann, “Didyma”, AnSt 13, 24.Nıemeıer ve Nıemeıer 1997: B. Niemeier, W.-D.

Niemeier, “Milet 1994-1995. Projekt Minoisch–Mykenisches Bis Protogeometrisches Milet: Zielsetzung und Grabungen auf dem Stadionhügel und am Athena Tempel”, AA 1997, 189-248.

Nıemeıer ve Nıemeıer 1999: B. Niemeier, W.-D. Niemeier, “The Minoans of Miletus”, In: P. Betancourt, V. Karageorghis, R. Laffineur, W.-D. Niemeier (Eds.) Meletemata: Studies in Aegean Archaeology Presented to Malcolm H. Wiener as he Enters his 65th Year, vol. 2, Liège, 543-554.

Nıemeıer 1984: W.-D. Niemeier, “The End of the Minoan Thalassocracy”, In: R. Hägg, N. Marinatos (Eds.), The Minoan Thalassocracy Myth and Reality, Proceedings of the International Symposium at the Swedish Institute in Athens, 31 May -5 June, 1982, Stockholm, 205-214.

Nıemeıer 1986: W.-D. Niemeier, “Creta, Egeo E Mediterraneo Aglı Inizi Del Bronzo Tardo”, In: M. Marazi, S Tusa, L. Vagnetti (Eds.), Traffici Micenei Nel Mediterraneo. Problemi Storici e Documentazione Archeologica. Atti Del Convegno Di Palermo, 11-12 maggio e 3-6 dicembre 1984, Taranto, 245-271.

Nıemeıer 1995: W.-D. Niemeier, “Aegina – First Aegean ‘state’ Outside of Crete”, In: R. Laffineur ve W.-D. Niemeier (Eds.), Aegaeum 12: Politeia: Society and State in the Aegean Bronze Age, 73-80.

Nıemeıer 1998: W.-D. Niemeier, “The Minoans in the South-Eastern Aegean and in Cyprus”, In: N.S. Karageorghis (Ed.), Eastern Mediterranean. Cyprus-Dodecanese-Crete 16th-6th Centuries BC, Atina, 29-47.

Pavuk 2007: P. Pavuk, “New Perspectives on Troia VI Chronology”, In: M. Bietak, E. Czerny (Eds.), Erreichische Akademie Der Wissenschaften Denkschriften Der Gesamtakademie, Band XXXVII: Synchronisation of Civilisations The Eastern Mediterranean in The Second Millennium B.C. III, Proceedings of the SCIEM 2000-2nd EuroConference Vienna, 28th of May-1st of June 2003, Wien, 473-478.

Raymond 2005a: A. Raymond, Miletus in The Middle Bronze Age and Minoan Presence in The Eastern Aegean, Ancient Studies Programme University of Toronto: Phd. Thesis.

Raymond 2005b: A. Raymond, “Importing Culture at Miletus: Minoans and Anatolians at Middle Bronze Age Miletus”, In: R. Laffineur, E. Greco (Eds.), Aegaeum 25: Emporia. Aegeans in the Central and Eastern Mediterranean. Proceedings of the 10th International Aegean Conference/10 Rencontre égéenne internationale Athens, Italian School of Archaeology, 14-18 April 2004, 185-191.

Schıerıng 1959/60: W. Schiering, “Südabschnitt”, IstMitt 9/10, 4-30.

Schıerıng 1984: W. Schiering, “The Connections Between The Oldest Settlement at Miletus and Crete”, ”, In: R. Hägg, N. Marinatos (Eds.), The Minoan Thalassocracy Myth and Reality, Proceedings of the International Symposium at the Swedish Institute in Athens, 31 May -5 June, 1982,


Stockholm, 187-189.Sullıvan 1990: D.G. Sullivan, “Minoan Tephra in Lake

Sediments in Western Turkey: Dating The Eruption and Assessing the Atmospheric Dispersal of The Ash”, In: D.A. Hardly (Ed.), Thera and the Aegean World 3, Londra, 114-119.

Stos-Fertner vd 1979: Z. Stos-Fertner, R.E.M. Hedges, R.D.G. Evely, “The Application of the XRF-XRD method to the analysis of the Pigments of Minoan Painted Pottery”, Archaeometry 21, 187-194.

Şahoğlu 2004: V. Şahoğlu, “Erken Tunç Çağında Anadolu Ticaret Ağı ve İzmir Bölgesi”, I.-II. Ulusal Arkeolojik Araştırmalar Sempozyumu, Anadolu, Anatolia ek dizi no. 1, 245-262.

Şahoğlu 2007: V. Şahoğlu, “Çeşme-Bağlararası: A New Excavation in Western Anatolia”, In: F. Felten, W. Gauss, R.Smetana (Eds.), Middle Helladic Pottery and Synchronisms, Proceedings of the International Workshop held at Salzburg October 31-November 2- 2004, Wien, 309-322.

AYŞEGÜL AYKURT

Hacettepe Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Arkeoloji Bölümü, 06800 Beytepe Kampüsü, ANKARA

[email protected]@hotmail.com

Tül 1986: Ş. Tül, “Prehistoric Settlements on the Maeander Plan”, In: M.S. Joukowsky (Ed.), Prehistoric Aphrodisias, Providence/Louvain-la-Neuve, 712-724.

Weıckert 1957: C. Weickert, “Die Ausgrabungen beim Athena-Tempel in Milet 1955.” IstMitt 7, 101-132.

Voıghtländer 2004: W. Voightländer, Teichiussa. Näherung und Wirklichkeit, Westfalen.

von Graeve 1997: V. von Graeve, “1994/95 Yılı Milet Çalışmaları”, KST 18.1, 529-554.

von Graeve 1999: V. von Graeve, “1996/1997 Yılı Milet Çalışmaları”, KST 20.1, 583-605

von Graeve ve Nıemeıer 2002: V. von Graeve, W.-D. Niemeier, “1998-2000 Yılı Milet Çalışmaları”, KST 23.2, 75-88.

A. Aykurt, 2009. “Batı Anadolu’da Minos Kökenli Bir Seramik Grubu:“Tortoise-Shell Ripple...

Documents

Transcript of A. Aykurt, 2009. “Batı Anadolu’da Minos Kökenli Bir Seramik Grubu:“Tortoise-Shell Ripple...