8 é f - Det Kongelige Bibliotek

Digitaliseret af | Digitised by

Forfatter(e) | Author(s): Seneca, Lucius Annaeus.; Recensuit TorkillusBaden.

Titel | Title: L. Annaei Senecae TragoediaeAlternativ titel | Alternative title: Tragoediae.Udgivet år og sted | Publication time and place: Havniae : typis Schultzianis, 1819Fysiske størrelse | Physical extent: VIII, 527 s.

DK

Materialet er fri af ophavsret. Du kan kopiere, ændre, distribuere ellerfremføre værket, også til kommercielle formål, uden at bede om tilladelse.Husk altid at kreditere ophavsmanden.

UK

The work is free of copyright. You can copy, change, distribute or present thework, even for commercial purposes, without asking for permission. Alwaysremember to credit the author.

https://soeg.kb.dk/discovery/fulldisplay?docid=alma99122815696705763&context=U&vid=45KBDK_KGL:KGL&lang=da

https://creativecommons.org/publicdomain/mark/1.0/deed.da

' / 8 é f *o ' y * ;

*

** •

DET KONGELIGE BIBLIOTEK

130021575187

Vk

♦

J %

\

r--t/

y

4

' * *

*

/

✓

I

.y " - ;

m

fW "

V w T « 7 ~ . -J * ' ; y * . ,? V ' .1 1 ' v k -; -T ’> *■” ? }?• ' - J T V ' ^ ? ' ' i

’ 4 ■ -v * ' ;. : v..* ’ ,- " ;•• •:•■ v,• ~ /v , '*■ " \ t •'

# • .* - < v ti k ,',,:? *-■ •.t>, .e i, r * i ;v f - v .• ■ i * . * ■ ■ '‘ *’•" ’ V f 4 “ ' i * : "t**y - C*-.?••.* V-' :f J l', ':

£ . ■, . y ■ y r *

^ v » ? i f s r « s i s

føw-l.• T f i l t v * * VV .3*

- •> i < * V ; <' ■

■ i j

' • * ■ j / ! -

Si' - 4

“ s..

■ » * f'r •"

« .. : *, ^

; . . ' r \ s

• i■' ‘ V /! .’ : f - j :

i o ,’ f » i «

V> Vi, 51 • *, v - V

l i * !

* *

' , - f. r >■

V •

’$ f -

■ “ . • ; v . -;‘V * , V*V • * V - VY ■’ •• '■ v - , • ,A

< ' J & i C tr >

r

I H <

1 :v.^v

1 ‘7 * , i44* '^ t X 7 $ i

* • v > - ' * • i $ • # * * * ' *

v i s

r --

t å•*-w ’

; . a

, * > > , ' * ? ■ ' v

• « < ■

; - l * j

■'v

r - , v l u : i4 • iV*2

>'Vt ■ “'■‘i V.v -

• - ' ^ r . J f c » ; ■ '■. •

' - i i , . V . t -

*/ V ! i v ' •

l i V

f f

V - V - ^ '

^ - s ' ■ ’ ; ■ * . v •► / ‘ JL^# • .

r • ■ ■•■! = -

\ > - *'

é i l ' i

t ■

K I* , »,

; . . ; > - i . ^ ’ ^ . r ^ y

fh. i .

f'• ■'-V »■

L I

I r **' - - . . s* 5

% . -k . • - m , , i i- 4 ' S -. . ■ ■ _'■ :<• y- *:

: ■ { W ,‘ ’ ' ’■

• ‘a v ’ -

V

'< V. f / \ ,1 i v ; , - i i

r

K .

f t*

y *- i"' ' . j V ‘ -v ^ a; • • ^ T4 tf v , -* c, \ ■'-■1

V ' ' h r f . l j l -

< ' -

•Å <v*

i!,:-

f l . V- ’1-

a f ;■ ■• « - f - ■• J •

v

- ' k M1 , y

. r i ' x- ■•■

1 " -

- -■ . « • ■ •■'. . V - .

'

t;* sj ^

I - ' ■Y' , V. V

1 ^ . * ' , n * -i r K.-T' é ■■■■■: . . : .

'/ ., r i ■ •:.♦

► •* ;■

#

' r - '4 f . <

: \

i - - w t W• }■■.

* , , ■ »■\’ i ' V < y ' \

k<

. - . . ? . . ' •■ / .

» r ‘v _ : ^

r . ^ 6 v

V • V:V• - .-. v . " > V 4 .

>=•'• '• V ^ ■ ' > ' f r .'•r •. *• * > ■ ■ » >. ■-■ , t

* • r- v ' V . ' .

. V*> ,»( • - ,4 I . " A l

/

■ & £• aT P II

-J u*

, 1,*

. . A > J ., ? S ;V t t ;:

* ' • V , L u . 1

i . * ‘ : ; ' v , l i . « -

i ' ' A ' ^ '•

: '^r

Mf « l , .

i Si ■

' i’ V# 2 jr »' l ;

:;VT >» ■ .

V" . - ! 3 i .

St - V a *-, ?■ .:' •

*. » ■ *

•r> ' ' '• •'>■ i V V 1 ^ .

*i. .■

. . • ir «* ' ■* ’i o

.%«• -a -y -^rr.-V;

lV j

Kvi-1 >$♦ • '■ -LI '

' v l A

t \ - - * ■ JT-. '*•:> •;,.;' l :-

^ »■ *

•^r-•f

>-tw *

' V f ' - ■■■

_

♦ - .

'*"• ' ..> * .

% 4

‘ «■ c * \

■ *• . f - * ' •'

*■: '*!t -vf * £

r • / «• VI .

ilO

• t f

S(P ’ 1 „

. ’• : * M

; *

f ; •> '

*1~ * -ij

'HX* t . ;•.

fL . '' i ‘ * ' ' ; '■: ‘ / i

■ 1 Ei '1 - -.

— %

■ m : ■ % \ .

■ii /. - ^ r r v

1'. ■

■ ‘ - • > v å v ’v?T ■» • - . '•

, r r \ . V

■ .. . . . . . . . . . . . . . . . V . W . V -

■ ’I - I -* •; r'i

V^: "*X .fc

> ' . V

Hft* >:■.i v r - •, r * * Ir,

T - ’ <ifV* >. /'. » ' •’» : • '' '*'r'-.V * f

t. V

rt- "n

I .V •' . * »• I . \ v . M . >;/:

l ,i 1 ;

S t : ^r e t \ ,

V L r V ; ’ • i ;^ V

i . , 'T

4 .

mn •. • ■ V ‘

l u i p■ \

('■ A, .*

M f v * & : ■ - ' \ *

m & w r . , . ? v v ,

* - 1

>

y ‘ ■.

% V. ' / ' , ,

**’ • '■ ■ t>> ’ ■, *.». •>

'■'■ . - / . ' ! . r'<$ •*• - • '■ ■' , » ■>,• : ••:• t)A-> VA'k • • > ,r, ■. . •

r;. i-r -; . />i ' ■*-.. >* V

■ l'tit T'X • ‘_ !> - . ^ ' . ^ '•■K;. * . v . ■ -$f!. V

S'*-.

L.

•»#'

•- < A?• ’i

»r I '’ r• r-*S» '

r ’

B:A-“ * - ' K ■;

. . . . i

v •. r

*4 t ~t* , * iV'

% #

L ^ 1 ? tl v ;

w. a

{ •

w w / "

! S>:- ' '■>

I*.« »•

0 '?' ,5 • f •1 ./ *, ► -s -*• •

! .

-T ’-

1 * 1 :

• ■ ■ ; • - ' • ? > » • ' V T V , ' .H .

* ■. f

" x t } % fc-

# n - ■#■ •r

’• - ^ n : / , ir »’

N

i

?yL -JgE.<■ ■ y * ^ f.* r

^ . _ >

l ■

•- - 3 •; ^ . ( i 1 4 - i P K

^ . V tk V

v /

■ « ' i ^r

< f r‘. ■ ' ■ ■ ' . ... i / 1* v . .# __ * . . . V ; ' „ ^ .•. 'f. 'W B ^ v « , r

■.d i J M

< f !*

k J Å É I S F ; ; ,SKSiii r r _ .f t f f _ / • ,

v . -

A . ', : 0*

*• -v :i, a *.

”* ’J*!: f Jl-

L i * . "

: v j / . ? ; .

k r -

S

'r£ : >

; ■• " - i « . . w ! " v- /J 4

V '•> r r i . 1 4r ’if ; S

:*(

' ’ r

.. ft

r / / v *-.

. 4 ' , . • * V ’•> ■*• ? •-• •* • ' <V'’' ■4 i . l4 'C *

: : . ■-■-• . . ■ - > f e '■ • ■ *

<■f '

v v 4t e 4

. * -■«'*-*

* o* i• '~rn / s.r,i: .å i

' ° ' f 4 i:'•' •''{ < ^ :’• - i >

'!• r . 3 ®|p^ <rfiSrV-Vi*: > ;' - ■ f i l ', ^ -------------- . i . ~ . . : - ■ ■ ■

- m u ■ ■■< ♦ >

.*• . V

L . A N N A É I S E N E C A E' ‘ i

TRAGOEDIAE.

RECÉNSUIT• , b \■■ W*

TORK.ILLUS' BADEN,MAG. ART. LIB. ET D. PHILOS., PROFESSOR EMERITUS,ARCI REG. CHARLOTTENBURGENSI PRÆFECTUS, ACA- ■ ruDEMIAE REG. ARTIUM ELEGANTIORUM ET SOCIETATIS *LITERARUM ELEG ANTIORUM, QUAE HAYNIAE VIGENT,SODALIS ET SECRETARIUS, NEC NON SOCIETATI REG.

SCIENTIARUM GOTTINGENSI LITERARUM CQM-MERCIO CONJUNCTUS.

%i

PARS PRIOR. 1

H A V N I AE.I

TY PIS SC H U L T Z I A N U

1819*

•» . • .v

* , -ft

( '« s

f r kH

V, . * *; t r

•ri 7

c . 4t' ‘ *

v '1 i £ a •"i'J

T

*,!

•w

-

#

.i ■*■> 1

I' 'V

*• »

4* I r

■ i> .<_"•v ^ ^

^ i> £ . »'• f 'å ^K i v•Xs

V>y •;:af- '

f£

\

i *' * :' <i/t

T •1 * .. i-_* j 1

’ ■»

s£T»

fr

' .? • •X j , "*# v?f

«

%

' . • r - - •* • • V ’A"

• ■ . • . V ' „, 1 f

t f

1•r

•

» i • •' " ¥ O .? ! . » V - ."

*.

/

/1

/

it '

.

■m.

•.* »-J.

Vf*> J ., i , n ‘‘ .

i

K ^ JN . t » «

* 1 -V- * /•

> -* •

- t •'

4 » * '-r ’.'

. •

f

rr x

V , T . i i' . - '

^ 3, ^ « - * ** J h '<- ‘£ » '^ 5

' . * - ' r 'f - < ? ■

1

. S « -

_ “ _ > i ► -i• r r t: t > i . . i : ■•: ^ . > r ;

7 - * : ?« '•

i "

; /

i '»< *. ^

*1 '' • • » • V«• •

■■ • > ; > • x a ^ V

' //• v^v ;*; T

l. ' . A v>:- f a“V, .K . i >

& , ‘

;f5 5V V

•■ • ** SI \ • i r » i » ■j

_/>

s t- ■ ? :

v .

V/'. r

r " V - •'i <• . s ■ '*■

i . - '•

"V'V ' :•< i-,

■? • A>*‘f /.. • i .-- ..N *. ..ti 1 rt- ! - «*, ».

* , V i r r M " JA . ; , v . „ v ?

i'l'I ■*■' f 'A/V -5V*-."

y •

, .'.£ •; i. A <

✓

' l .

f

.<. /

|k *

“ f»A* r. * r

»r

-4 j r1

t

VIRO DOCTISSIMO ATQUE HUMANISSIMOé

G O D O F . E R N . G R O D D E C R

PROFESSORI UNIVERSITATIS LITERARIAE

VILNENSIS

HUNCCE LIBRUM

HONORIS ET OFFICII CAUSA

OBTULIT

AUCTQR.

r,

L E CT ORI .

{3 u a m pluribus abhinc annis dedi fidem recensendi Tragoedias L. A. Sene- cæ, eam, ne dives sim pollicitis, hac editione liberare animus est.

Consilium scis mihi fiiisse, spici- legium de messibus superiorum agere Criticorum, et aliis vel intacta vel infe- liciter tentata pro viribus expedire. Quod consilium, præter septendecim illos a me ipso Vindebonæ, Romæ atque Neapoli consultos libros manu scriptos, plurimum adjuvabant excerpta varian- tium lectionum ex codice Pulaviensi, quæ mihi benivole suppeditavit vir cla- rissimus G. E. Groddeck, eundem codicem, nomine Varsoviensis, adcura- tissime describens in Bibliothek der alten Litteratur und Kunst St. X.• « »

, • Omnes et sirigulas lectionum varie-tatfcs recenseat, qui vplet.. _ ; Mihi satis

!

■ ■ iI

Iifi-lu

I

I

est, potiores indicare, mendis librariorum etiam nihil lectorem instruentibus.

Ubi codices deiicerent, conjecturis, nunc meis , nunc alienis, maxime Nic.

/ 4

Heinsii, dispersis per omnes Adversario- rum ejus libros, rem gessi. Feliciter gessisse velim, et spero, qui primam legem mihi dixerim pudoris et modestiæ, ac tantum illud caverim, ne apert as et perspicuas emendationes textu prohi- bendo, ineptæ superstitionis accusarer. Frustra tamen sperarem, nisi etiam cu ræ meæ nihil satis esse putassem, nulli- que pepercissem operæ, ut officio et promisso satisfacerem. Cujus rei causa veteres in utraque lingua scripteres perlegi tantumnon omnes, indeque mihi notavi, quidquid vel dubiis confir- mandis, vel affeetis medendis videretur. Sed minor notandi, quam notatis utendi labor fuit, eum ex s exe en tis, quod in rem esset, fere deligere debuerim, ne sine textu notas scripsisse viderer. De- lectus judicium penes eruditos esto. Ad excerptionis negotium quod adtinet, leetione nihil est in studiis minus labo-

riosum, ut ait Quinctilianus, etprofuit heic mihi, tot evolyisse libros manu scriptos, unde si non alium, certe hunc fructum cepi, quod Senecam edidici.

Major autem hu jus operæ pars in clefensione lectionum, a Criticis oppug- natarum, vers atur; eaque pars vel plu-

|;j rimum sudoris habuit, quia mihi hic fere cum Heinsio res erat* adversario,

11 si quis alius, forti et yalenti. QuemI refutare dum studeo, lucem vidéor miliiK *

4 permultis affudisse lo cis, in quibus, ipso | hærente, alii etiam hærere possent.|| Integras yirorum doctorum notas|i tune addidi, cum, quod dicendum erat, i! melius quam ipsorum yerbis dicere non i habebam. Alioquin modo contråxi,

nunc prætermisi, causam meo jure sta-r tim disceptans.

Interpretation! denique tantum tri- buimus, quam propositi ratio pateretur. Yicarios interpretationis accipe similes poétarum et aliorum locos, quorum qui

| ex prosaicis Senecæ operibus passim laudantur, simul ad yvnaicTrjrcc harum Tragoediarum confirmandam valent.

Quod superest, boni consulas, precor, laborem nostrum, et si quid erravimus, quod intelligo non alienum a me esse, benigne interpreteris: siqui j; frue tus ex eodem ad te pervenerit, non tam nobis gratias agas, quam, cujus auspiciis peractus est, Societati literarum elegantiorum Hayniensi. Constat ea, semperque constitit viris KyrnosruTois, propatrii sermonis, ad exemplaria Græ- ca atque Romana castigandi, honore tam gnaviter quam feliciter excubanti- bus, omniaque eo referentibus, ut optima.rum artium studia quotidie magis inter nostrates florescant. Talibus viris junetum esse, cuiyis amplum, mihi etiam salutare est, qui docendi provinciam atriensis et sciubæ loco dudum permuta- ? re coactus, aliquo tamen per hancSocie- ■ tatem mansuetioribus eum Musis vincu- | lo conjunga'r, atque adeo non prorsus * extra collegium, ut dicitur,, opus faciam.

/

/

ri t. 1 '4* * C*

1 *

, / ? t J

4

t<

*I ,

' l

'Sj c n :

Senecoc Tragocdiau

, r ‘ ; j >f '-

%

€ ' * »V

• . *

»

A- »■ 5 v

DRAMATIS PERSONAE.

’ t

JUNO.v-

H E R C U L E S .

L Y C U S .

/

t* *

ti £ -* W

M E G A R A . %

A M P H I T R Y O N .

T H E S E U S .

C H O R U S T I I E B A N O R U M .

t* 'i

f iJ 1 f

t i - -

1

.1:

• O V’T.. . t i „ i . . . . . _

- ' » < . i

i . 1 '

^ » ■ *> i ■

f H^ t UV- v

H r

- **”r i r - 1 ' ' r1 1 1 ' ' i •’ * ' • V . ;

/." ' - r

' . ‘ I »• - . ^ % .

. r . w .i \ ‘ ' i • < ■' •, L ^ i i \ <

> , * '. • V 1 • . * ’ • ( » J

t % \i i " ' • : ’ i o j f v . !

t4

• • :% J 4 _ _

o

. i , i

* - l '

r 5 . n V

* > .

L " , i ’ . ii , I •' 1 i '"V % ■

. j - V A < i * •;

sd

, i - , . f; ) l S * i a r ■ J o i ; ’. - U i v ; . ' * ' * f * • '

■ *

»:>

* . . r ; .* * •

t

it • r » 4 r (k#*

\ ■ # ‘ 4 å s : ■.

t

«

S ’ ;‘ ? d - - -

t

■ ; i W &

\ ) ACTUS PRIMUS.*

J C * es. * '

ii, ■?

/*.a ■ »;* i

. < * » » — • » . *■ * * I v '

«

li i »i * . * ‘ r

SJ U N O sola.

n ;n (oL 'I iV, f fvqi

• v •

/"■ \"Vh Ai»[oror .Tonantis (lioc enim solum mihi

Nornen relictum est) semper alienum Jovem,Ac tempia summi vidua deserui ætheris; ,Locumque, coelo pulsa, pellicibus dedi.Tellus colenda est: pellices coelum tenent. ;Hine, Arctos alta parte glacialis poli 1Sublime classes sidus Argolicas agit;

. 1 • j ; > j . *

Hine, qua tepenti vere laxatur dies,• .... ... • . • » ■ "•T j I * •

Tyriæ per undas yector Europæ nitet j Illinc, timendum ratibus ac ponto gregem J9 10 Passim vagantes exserunt Atlantides.

j rl r . ’ifk» Vt

(: r.} f ’

if i u -bie v f *i ■ i *»' . 1

r,t ,f.8) la x a tu r dies) i d e s t , cælum, aer. Virgil.-Georg. IV.

v. 52:( . •• i . : i •ubi pu lsam h i em em Sol aureus egit

S uh te r ra s} c æ lu m c ju e cestiva luce r e c l u s i t . Stat. Silv? IV. 4. 12: ~ •» C / r ■ _ i

la m te r ra s , vo lucrem que p o l u m fu g a veris

- V . . ... V. - r aquosiL a x a t .

(i*)K i i-

J

I.

Fera coma hine exterret Orion Deos:Suasque Perseus aureus stellas håbet.Hine, clara gemini signa T)rndaridæ micant: Quibusque natis mobilis tellus stetit. * i * * * * * * * 9

I2) Ferro m inaci h ine terre t) Ita ex Florentino codioit l’eliciter a viris eruditione præstantibus Iocus iste jaiBr in integrum est,restitiitus. Cum tamen in aliis menris branis omnibus legatur: Fera com a hine exterress videndum ne sub mendosa scriptura-sanioris vestt29 giurn lectionis delitescat. Opinor quippe Seneca:B3

p jl > >1

ipsum dedisse:*F erro . c o m a n t i h ine terret Orion deos.

11? ' fff 'i ■C ■ r? * . rcujus vim ac leporem cum liBrårii aut Critici semrnslitterati non caperen t , reposuere: Ferro minaessi

i ,credo quod recordarentur Papiniani is t iusloci: r

m agnus quanto m uerone m in a tu r ^i N octibus h ihernis , et si der a te rre t Orion.

nam et Annæus per D e o s , ut alibi sæpe, sidera ■ b

Stellas intellexit. Stellas autem com antes Poétis diib• ' _■ '

quis nescit ?’ Nåso de Divo Julio :9 . r '

In sidus ver te re novum ste llam que com antem . .tsed illic del cometa ’agitur, hine et Yeneris crinni:

Ql' et crinis Berenices . stellis assignata nomina. a p u q Avienum Phaenomenis, ignicom antes^stellas., et stea\\ la ru m c o m a m , et C anem ign icom antem de Siriuri aliaque id genus complura habemus. apud eundeisb

^ ^ l

Descriptione orbis terrdruin'iSø/ ignicom us non semrnf occnrr i t : qui et auricom us nonnunquam Poétiiis

fla m m ico m iis eidem Avieno Descriptione orbis teet* . f > » r

’rarum.' ’Fulgentius libro Mythologiæ p r im o , pag. 2 •; de Sole,

» < *

^ S o lv e r a t ignicom us , m u n d i regione p e ra c ta ,"* Q// adrupedes, ge lidum que rotis tepefecera t orbe&^

— V : V , V, \_H ector•

? ■ i ’r I

HERCULES EIJRENS. ACT. I.

9r

S ' *’f’ '■

i

Nec ipse tantum Bacchus, faut Bacchi parens,Adiere superos: ne qua pars probro .vacet, .

■ %

Mundus puellæ serta Gnossiacæ gerit.

p •-

- Ti

minus recte illic ‘ign ivom us exhibetur, pari m odo et igni suæ comce, sui crines. apnd Papinimn m u lta cri- n itu m m issile J la m m a , ubi tædam innuit, Thebaidos quinto, fla m m ic o m i ignes Prudentio Psychomachia. e t ' s ic de stellis. Piinius Historiæ Naturalis libro I, cap. 2o. ubi agit de Cometis , Spargnn tur alicjuando et errantibus stellis ccéterisaue c r i n e s Si ergo co- m antes s te llæ , cur non fe r r u m com ans Orionis gladius, qui ex stellis compluribus constet, et præcipne sit insignis? uli et balteus hoc nomine celébratur a Poétis. hine passim rutilus Orion in Arateis, clarus\in Maroniana Ciri. Orion retinens non cassum lum in is ensem C iceroni: n ilid u s * * Orionis ensis Nasoni. Avie- no Orion splendens ensé corusco. ’J tu siferi n im ium fu lg e t la tus Ono«w Lucano. C laudiano,

ja m caligantibus arm is D ebilis Orion d e x tra m m ira tu rd n erm em . *

quibus complura similia inullo negotio possent attexi, si hoc ageretur. H e i n s i u s ,

Fateor id aptius esse , quam f e r a m c o m a m , si*

in terpre ter is , u t solet: terrificam capitis< cæsariem. Sed necesse non es t , sic verba urgere, com a p ro radiis p o n i tu r , ut sæpe: apud. poétas, Idem Herc, Oet. v. 727:

A bjectus horret sangu is , et P hoebi c o m a le p e fa c tu s arclet.

.Val, Flaccus II. v. 42:A s tra q u e , et ejfusis ste lla tus c r i n i b u s æther.

ubi plura Bulæus, quem vide" et Dorvilium ad Cha- rit. p. 746. Sævus autem fulgor Orionis cui n o n dictus? Magnifice .Yirgiiius Aen. III,- v. 517:

• •

Fera coma lime exterret Orion Deos:Suasque Perseus aureus stellas håbet.Hine, clara gemini signa Tyndai idæ micant: Quibusque natis mobilis tellus stetit. 15

I2) Ferro m in a c i h ine terre t) Ita ex Florentino codice leliciter a vtris in integrum est.restitntus. Cum tamen in aliis membranis omnibus legalur: Fera com a hine exterret, videndum ne sub mendosa scriptura-sanioris vesti- giurn leetionis delitescat. Opinor quippe Senecam ipsum dedisse :

F erro . c o m a n t i h ine terret Orion deos.€' ***cujus vim ac leporem cum librarii aut Critici semi-litterati non caperen t , reposuere: Ferro m inaci,

•

credo quod recordarentur Papiniani istius lo c i :magnum quanto m uerone m in a tu r

INoctibus hib er n i s , et sidera terre t Orion . riam et Annæus per D e o s , ut alibi sæpe, sidera et Stellas intellexit. Stellas autem com antes Poétis dici

• • j

quis nescit? Naso de Divo Julio:In sidus ver te re novum ste llam que com antem .

sed illic d e ’ cometa agitur. hine et Yeneris crinis ; et crinis Berenices . stellis assignata nomina. apud

Avienum Phæ nom enis , ignicom antes s te lla s , et stel* * la ru m c o m a n i, et Canetn ign icom antem de Sirio, aliaque id genus complura habemus. apud eundem Descriptione orbis té r ra ru m Sol ignicom us non semel © ccnrrit: qui et auricom us nonnunquatn Poétis,

' t ^

fla m m ico m iis eidem Avieno Descriptione orbis terra rum . Fulgentius libro Mythologiæ p r im o , pag. 23 de Sole,

S o lv e r a t ignicom us , m u fid i regione p e r acta ,Qu adrupedes, gelidum que ro tis tepefecera t orbetn R ector.

t ■ i

%

Nec ipse tantuin Bacchus, aut Bacclii parens,Adiere superos: ne qua pars probro .vacet,

$

Mundus puellæ serta Gnossiacæ gerit.

I.

r 5 minus recte illic ign ivom us exhibetur, pari modo et i ig n isu æ comæ, sui crines. apnd Papinimn m u lta cri-

n itu m m issile f la m m a , ubi taedam innuit, Thebaidos quinto. jla m m ic o m i ignes Prudentio Psychomachia. et sic de stellis. Plinius Historiæ Naturalis l ib ro X cap. 25. ubi agit de Cometis , Spargnn tur a liq u a n d o et e rra n tib u ss te llis cæ terisque crines. Si ergo co- m antes s te llæ , cur non fe r r u m com ans Orionis gladius, qui ex stellis compluribus constet, et præcipne sit insignis? uli et baheus hoc nomine celebratur a Poétis. hine passim rutilus Orion in Arateis, clarus\in Maroniana Ciri. Orion retinens non cassum lum in is ensem C iceron i: n itid u s Orionis ensis Nasoni. Avie- no Orion splendens ense corusco. Tin s ife r i n im ium fu lg e t la tus Orionis Lucano. C laudiano,

ja m caligantibus arm is D ebilis Orion d e x tra m m irat'ur inerm em .

quibus complura similia mullo negotio possent atte-xi, si hoc ageretur. H e i n s i u s ,

Fateor id aptius esse, quarn fe r a m c o m a m , si in te rpre ter is , u t solet: "terrilicam capitis* cæsariem. Sed necesse non es t , sic verba urgere, com a pro radiis p o n i t u r ^ u t sæpe:.apud poétas, Idem Herc, Oet. v. 727:

sib jeclus horret s an guis , et P hoebi c o m a Tepefactus ar det.

iVal. Flaccus II. v. 42:A s tra q u e , et ejfusis s te l la tu s ’ c r i n i b u s æther.

ubi plura Bulæus, quem vide' et Dorvilium ad Cha- rit. p. 746.’ Sævus autem fulgor Orionis cui non dictus? Magnifice ;Virgilius Aen. III, v. 517:

£3

Sed vetera querimur: una me dira ac fera Tliebana nuribus sparsa tellus impiis ■ 20

r m a l u m que a u r o circum spicit Oriona. O m itto a l ios , acta ne agam. Sidera deos etiam vocat IV. de Benef. 23: innum erabiles — longiusquea cojispectu nostro sed u c ti D i i e u n t , redeuntque* ut vel in Jimine Senecam agnoscas.

*9) S ed v e te ra querim ur) In Etrusco et antiquioribus est omnibus: Sed v e te ra sero querim ur. I taque ut versus constaret, induxerunt G. Fabricius tos d ira ac t Lipsius to sero , cui auscultatum. Et sane adversa- rium est isti, quod Seneca in ea regione jambum vitat. Ego malebam to ve tera tolli, tanquam ad- scriptum explicandi causa, quum legeretur: Sedsera querim ur. postquam scilicet vindicandi tempus elapsum est. Qui ve te ra immiscuit, ne idem bis d ic e re tu r , fecit sero. Neque hoc respuit versus, sed oratio. F erres , si esset: Hæc sero querim ur. Lib. I. de benef. 1: de quibus non red d itis sero querim ur. Sensus tamen idem : nam sera queruntur, pu^ ta querelce v e r b a , qui sero queruntur. Statius in P ropem ptico : Justa queror. Vide et 2 Observ. 19. G r o n o v i u s .

ftecte deletum sero. Nam vetera nunquam non sero querimur. Euripides in Alexandra X X :

7toiXouot "xotivoi? ^xx^vou; ou x f o s é w v .Hine apud Statium XII. Theb. 301* eadem Juno :

certe lo v is im proba jussuTernoctem H ercu leam — v e t e r es s e d m i t t o

a u e r e l a s.quod et 'Veneri faciendum censet in Virg. Aen. X.v. 94:

nunc sera querelis H a u d instis adsurgis.

Quoties novercam fecit? escendat h'cet,»

Meumque yictrix teneat Alcmene locum;Pariterque natus astra promissa occupet ;In cujus ortus mundus impendit diém, ^ *Tardusque Eoo Plioebus eflulsit mari, 25Retinere niersum jussus Oceano jubar:

>

Non sic abibunt odia. vivaces åget Violentus iras animus, et sævus dolor Æterna bella pace sublata geret.Quæ bella ? quidquid liorridum téllus creat 30 Inimica j quidquid pontus aut aer tulit Terribile, dirum, pestilens, atrox, ferum; Fractum, atque domitum est. superat, et crescit

inalis ;Iraque nostra fruitur: in laudes s uasMea yertit odia. dum nimis sæva impero, 35Patrem probavi: gloriæ feci locum:

S3) te tiea t A lc m e n e locum ) Jam dixit, L ocum que cælo -pulsa pe llic ibus d cd i. Quare videtur hic potius fecisse: M eum que victr.ioc ten ea t A lc m e n e to ru m .Ovidius 2* Met. Cur non et p u lsa d u c it Junone vieoque C ollocat in th a la m o ? G r o n o y i u s ,

Insolens J'astidium vocis, tanto iutervallo repetita?. locus u trobique nota t fastigium Junonis reginæ.

3 ) Ira q u e nostra fr u i tu r ) id est, deJectatur et gaudet. Jam alii coinpararunt illud Juvena l is l . v. 49 :

et f r u i tu r D UIra tis .

36) P a trem p ro b a v i) Mellus itaMoguntinus eum duobus Palatinis, quarn p r o b a v i t , q u 6d in’ aliis est. Jaerne* sianus de Laudibus Hereulis v. 4 t :

8 L. ANNÆI SENECÆ1

r . *

Qua Sol reducens, quaque reponens diem,Binos ppopinqua tingit Æthiopas face,Indomita virtus colitur j et toto DeusNarratur orbe. Monstra jam desunt mihi: 4q

■ ■ ■ ■■■■■ ■. ■ - ■ «■

L ic e t OTtuiia m u n d iM onstra v o c e s , ip sa m q u e arm es serpentibus

I ly d r a m ,D e fe n d e t n a tu ra D e u m , p a t r e m q u e p r o -

b a b i t fO uod non v is co n sta re , Joveni.

Seneca noster. in Herc. Oet. v. 10. ex ipsius Hercu- lis p e rson a :

p a n d certe JoveTJbique d ig n u s , t e c j u e t e s t a t a e s t m e u m' P a t r e m n o v e r e a.

• *

57) quaque deponens d iem ) Lege ex scriptis reponens, id es t , condens , u t usitatius loq u u n tu r , eum deponere sit re linquere et abjicere, quod non nisi supre- ino mundi diei convenit, Quinctilian. Declam. IIT. 9 : d e p o n e t a r m a , a n r e p o n e t ? Metro qui me- tuebant, repponens fecerunt« Sed niliil est opus. vide Burman. ad T. I. Anthol. Lat. p. 67.

58) p ro p in q u a tin g it j4E thiopas fa c e ) Theodectes incerta tragoedia:

r,q dy%iT^[Mcv fotot; ctxstsivov av So; Åiyvuoqhq e u p x r dv2øUV‘

59) lolo D eus n a rra tu r orbe) Rectius sit , toto d e c u s N a rra tu r orbe. Laudes Herculis designat; nam nondum is Deus. H e i n s i u s .

Iinmo Deum Hercules jam a primis eunabulis ex- seruit. Nemesianus de Laudibus Herculis v. 1 1 :

dignus cred i p o s t v iscera N u m e n Sem per ob im m em o s in v ic ti roboris tes tus.

Minorque labor est’Hérculi ’jussa exsequi, Quam mihi jubere. lætus imperia excipit.Quæ fera tyranni jussa yiolento queant Nocere juyeni? nempe pro telis gerit,Quæ timuit, et quæ fudit: armatus yenit Leone et hydra. Nec satis terræ patent: Eftregit ecee limen inferni Jovis,Et opima yicti regis, ad superos refert.Par Lim est reverti: foedus Umbrarum perit. Vidi ipsa, vidi nocte discussa inferum,Et Dite domito, spolia jactantein patri Fraterna. cur non vinctiun et oppressuin trahit * 5

• , t

c

?

et v. 4 l :D efendeb n a tu ra D e u m .

Similiter Homerus II. 24* v. 258. de Hectore :og S s 'o g eaxs p s T å v b ^ k u v -

Constat enim Dei nornen ad ornnem præstantiam et excellentiam significandam adhiberi. Ipse Annæus de Vit, Beat. 25: die hom inem esse tum, m a x im e cogi- tabo , cum D eus u n d iq ve consalutabor<

52) cur non victurn e t oppressum tra h it) An excidit auctori , dixisse v. 4 8 :

op im a v i c t i regis a d superos re fer t?Non. Legendum est, quod jam editio Parisiensisanni I5l4* exliibet:

cur non v i n c burri et oppressum tra h it Ipsum catenis ?

Habes ita victurn P lu tonem , deque victo triumphan-K *

tem Herculem. Cicero de Harusp. Resp. §, g : So» lus ille co g n o v it, c/uem adm odum a rm a tu m civen i — non m odo v i n c e r e , veru m etiarn v i n d r e oporteret, ubi ill. Wolfius: N im iru m fa c i l iu s est

Ipsurn catenis paria sortitum Jovi?Ereboque capto potitur, et retegit Styga ?Patefacta ab imis Manibus retro via est, 55Et sacra diræ Mortis in aperto jacent. .At-il le, rupto carcere Umbrarum, feroxDe me triumphat, et superbifica manuAtrmn per urbes ducit Argolicas canem. • :Yiso labantem Cerbero vidi diem, 60Pavidumque solem: me quoque invasit tremor,Et terna monstri colla devicti intuens,

. . - — - . ■ — ■ - *

v in cere hostem prcelio , quant eurn conficcrc, oppri-m e r e , eo red ig e re , u t v in e tu ni in trium pho ducas♦

54) et re teg it S tyga ) re teg it ita qu idem , ut ex obscura Bat illustris, et amoenam pro tristi faciem ostendat.

i

Neque enim periculum es t , né regnum adfeetet in caliginem et tenebras. Infra v. 609* Hercules ipse:

E t si p la ceren t tertice sortis loca,R egnare po tu i.

Ne placerent, nox obstitit foeda locorum inferorum. Quo etiam dixit Virgilius Georg. I. v. 37* ad Au- gustum:

riam te nec sperent T a rta ra regent,N ec tib i reg n a n d i v e n ia t ta m d ira cupido.

55) P a te fa c ta ab im is m anibus) Hue alludere videtur Statius Theb. II. v. i4 :

ipsaque tellus M ira tu r pa tu isse retro♦

62) te m a m onstri colla) terna pro tria. Sic infra v. 796. de e o d e m ;

vocis horrendce fragor P er ora missus t e r n a fe lic e s quoque E x t er re t um bras.

quomodo et Ovidius non tfemel. Vid. Heinsium ad Heroid, IX, v. 38.

Timui imperasse. Eevia sed nimium queror,Coelo timendum est; regna ne summa occupet, ' (t' Qui vicit ima. sceptra præripiet patri. ■ 65Nec in astra lenta veniet, ut JBacchus, via: ~ ■Iter ruina quæret, et vacuo volet " f /ORegnare mundo. Robore experto turnet,.Et posse coelum viribus vinci suis *'• ' • *

??’ Didicit ferendo. subdidit inundo caput, l- 70Néc flexit humeros molis immensæ labor, v | ^Meliusque collo sedit Herculeo polus.

•

Immota cervix sidera et coelum tulit,T f ‘ 7

Et me prementem. Qiiærit ad superos viam.i- »

Perge ira, perge, et magna meditantem opprime. 75 Congredere; manibus ipsa dilacera tuis.. i '

72) Mediuscjue collo sed it) Immo M eliusque. Tale illud Claudiani, . >

" F irm ior H erculea mundvis cervice vepen dit,,H e i n s i u s*

. Nihil certius hac emendatione* Claudianus XXI*v. 144:

Sic H ercule quondamSustm enté p o lu m , m e l i u s lib ra ta p ep en d i t M a c h in a , nec dubiis titu b a v it s ig n if er a s tr is ; P erpetuaque senex subductus m ole p a ru m p er O bstupuit p ro p r ii specta tor po n d eris A tla s .

74) m e prem en tem ) Dejanira Nasonis IX* Heroid* H : Plus tib i quam Juno , nocuit F e nus. I lla prem endo

Sus tu lit; hæc h u m ili snb p e d e colla tenet.76) ipsa d ila cera tu is) Ita F lo ren t inus ; estque.melius,

■ quam quod alias legitur ja m lacera . Nam dilace-ra re ferarum est. Atqui ferarum in vicem ipsa jam succedit luno .

1 2 x . v a n n æ i s e n e c æ •, t

Quid tanta mandas odia? discedant feræ:Ipse imperando fessus Eurystlieus vacet. * Titanas ausos rumpere imperium Jovis Em itte: Siculiverticis laxa specum. •, 80Tellus gigante Doris excusso tremens, $Supposita monstri colla terrifici levet.

* Sublimis alias Luna concipiat feras. >Sed vicit ista.^Quæris Alcidæ parem? ' ‘ .Nemo est, nisi-ipse. bella jam secum gerat. 85Adsint ab imo Tartari fundo excitæ Eumenides: ignem flammeæ spargant comæ;! A . Viperea sævæ verbera ineutiant manus. i i '

%

I nunc, superbe, coelitum sedes'pete5 .Humana temne. jam Styga et Manes, ferox, <)0Fugisse credis ? lieic tibi ostendam inferos.

*

1

77) m a n d a s od ia ) id est, aliis exsequenda‘ committis. Plane ita Reposianus in Concubitu Martis et Veneris v. 169* de Vulcano:

, to’tas å r ti m a n d å v e ra t ir as.•ubi conf. Wernsdorf.

85) bella ja m secum ger a t) Sic. etiam loquitur in Oedi- po v. 237:

T ecum bella geres. • • ^89) I n u n c y superbe) In Florentino est superbæ y unde

Heinsius ad Claudian. XV. v. 138. superbas coelitum : H sedes facit. " Vulgata se tuetur vocibus Junonis v. 57 :

i l le J rupto carcere Umbrarum > f e r o x D e m e tr iu m p lia t , et s u p e r b i f i c a m anu j4 tru m p er urbes d u c it y irgo licas canem .

et similibus insuhationibus nostri Med. v. 650:I té n u n c , f o r t e s ; p e r a r a te pon tum

Fonte tim endo .

V

&

å

r i ? ' . 1 V

Revocabo in- alta. conditam caligine :Ultra nocentum exsilia discord em Deam, 1

• •

Quam munit ingens montis oppositi specits^Educam, et imo Ditis e regno .éxti’aham *Quidquid relictum est. yeniat invisum Scelus,

«

Suumque laitibens sanguinem Jmpietas ferox, Errorque, et in-se semper armatus Furor. . - - *Hoc hoc ministro'noster utatur dolor. ■ * •

• • "

Incipite, famulæ Ditis: ardéntemdncitæ -%

Concutite pinum: et agmen horrendum anguibus Megæra ducat; atqne luctifica manu Vastam rogo flagrante corripiat trabem.

»r Tr *5

95

■ , « < i f- * . 8- I.

100

■ r ••. ■■ i l

r /

3 !• ' 4

f * r f f r

• j ^ # j j

• :oOK % *l v » V * Æ- Jkm

Juvenalis X, Sat. 166: i - -J - i .\ r ' i . I * V

S i

i , d e m e n s y et sæ vas curre p e r A lp es*, et aliorum poétarum. __

92) ’Révocabo' in a lta ) R evocabo tanquam a te præter- , missam et relictåm, Plin. Hist. Nat. XVIII. 8 . 3 :

i'. u' p ræ te rm is sa fru s tra r e v o c ' a r i i • ' t (iI0°) a rd en tem incitce Concutite p inum ) incitce multo

acrius quam citce, quod in Florentino legitur. Val* Flacus li v. 728: V) - ^ "

* i n c i t a lojigisP orticibus conjuxaue fu g i t n a tiq u e L ycurgum .

>' 1 C oncutite p in u m , q u ia , ut ait Plinius Epist. I v .9 * 11« faces ignem assidua concussione custodiunt, dimissum ægerrime reparant. *■'

I03) V a sta m rogo fla g ra n te ) Heinsius legendum conjicit is- ' '- '• 'p a s ta m rogo fla g ra n te tra b e m , vel Ustam. Sed

in rogo fla g ra n te subaudi a b , et confer de hac ellipsi Burmannum ad Claudian. XXIII. v. H . Va- riata ofatione ait Claudianus III," v. 121. de eademY

*9*jl *

Hoc agite. poerias petite violatæ Stygis:Concutitc pectns : acrior mentem excoquat 105 Quam qui caminis ignis Ætnæis furit.Ut possit animum captus Alcides agi,Magno furore percitus , nobis prius ■ . y Insaniendum est. Juno, cur nondum furis?Me, ine, sorores menle dejectam mea H 0Versate primam, facere si quidquam apparo Dignum noverca. jam odia mutentur mea.

* i

Natos reversus videat incolumes, precor, * * . Manuque fortis redeat. inveni diem,In visa qvo nos Herculis virtus juvet: H 5

t

Me pari ter et se vincat* et cupiat mori Ab inferis reversus. Iieic prosit mihi,Jove esse genitum. stabo, et 'ut certo exeant Emissa nervotela, librabo manu:

' am busto fla g ra n tis ab aggere rip atI n g e n t e m p iceo succendit- gurgite p i n u m ,

104) 'vio latæ Stygis) Florentinus v i t i a t c e quod mendum < scriptoris est. Apud Statium Theb. VIII, v. 52. PIu- ,.iii; t o n : • - j.

y ln n e p r o f a n a t urn toties C h a o s h o s p i te- v i v o

P erp e tia r ,10$) C oncutité pec tu s) Ut apud Virgilium AEn, VII. y., to. 338:'

F ecum dum concute pec tu s , ,• -tP ubi videatur Heynius.l©7) anim o captus) Plurima codicum pars a n i m u m ,, , captus, elegant! poétisque familiari Græcisnio, Vid,

Bentlei. ad Horat, Od. III. 10. 18.119) librabo m a n u m j Scribe: librabo ^rnanUm Nairi tela

Regam furentis arma: pugnanti Herculi Tandem fa vebo. scelere perfecto, licet, Admittat illas genitor in coelum manus. Movenda jam suntbella; clarescit dies, Ortuque Titan lucidus croceo subit

120

CIIORUS THEBANORUM.»

Tam rara micant sidera pr on o Languida munuo: noirvicta vagos

125

manu l ib ran tu r , n o n manus telis. Sic Medea (v.534):

N ec clilipenti te la l i b r e n t u r m a n u , sic in f ra , liac ipsa Tragoedia v. 1128:

T elm n S ch y tic i le.ve co ry ti M issum , certa l i b r a r e m a n u .

H e i u s i u s.Ueposul emendatioiiem p e r se probabilern , et

auctores insuper liabentem codioes longe præstantissi* m o s , Melisseum atque Florentinum quibus accedit nnus e Palatinis. Ait J u n o , suapte manu se directu- rain tela Herculis in cornora liberovum. Ita fortiumi *

sagittas aibitr io suo m oderanlur cadestes apnd Ho- laerum li. IV. v. 132. Nonnum p. 724. v. 9» ct p* 744* v. 26. Statium Theb. VI. v. 754. et alios. Pia-

► f

ne ita vero Delius tela Paridis in Achilleni dirigit Ovidio Met. XIII. v. 606:

C ertaque le tife ra d ir e x it sp icula d e x t r a. , I26) va g o s C on trah it ignes) Nostrum ob oculos habuit

Statius, eandem rem describens Thebaid. VIII. v. 273 : Tem pus er a t , junctos cum soror ignea P h o eb i S en tit equos, pen itiisque ea va m sub luce p a r a ta

16 L. ANNÆI SENECÆ• • • ‘ - \ •

Contrahit ignes: luce renata ' ■ * rCogit nitidum Phosplioros agmen: ,

\ -•

Signum celsi glaciale poliSeptem stellis Arcades ursæ , 439jLucem verso temone vocant:Jam cæruleis eyectus aquis

O ceani m ug ire d o m u m , seseque va g a n tem ■ C o II i g i C , et m oto le v ite r fu g a t astra fla g e llo .

*27) luce ren a ta ) luce n o v a t a e duobus libris manu scriptis defendit Gronovius in Diatribe in Stat. Silv. cap. 36. et confert Senec. Med. v. 100:

n itid u m ju b a rP a sto r l u c e n o v a roscidus a sp ic it.

r '

re n a ta ta men servato in contextu. Nec es t , quod nrntes. Idem Seneca Troad. v. 10:

qu i r e n a t u m p r im u s excip iens d i em. e t Herc. Oet. v. 861:

r e n a t u m p r im a quæ posc it d iemO eta.

l22) Cogit n itid u m Phosphoros agm en) Imitatur Ovi- dium II. Met. 115:

d iffu g iu n t s te llce: quarum a g m in a cogit ‘ L u c ife r , et cceli s ta tio n e novissim us ex it.

L u cem verso tem one vo ca n t) id est, provocant, ven- turam significant, Vid. Burman. ad Virg. Georg. IH. v. 193* Pro in terpretatione verborum verso temoriet

f

est imitalio Statii Theb. III. v. 4 l 4 :erecto currum tem one supinant.

*32) coeruleis evectus equis) In duobus Mss. repertum mihi a q u is , quod et margini adnotarat Grotius. Et his videtur magis quadrnre adjunctum coeruleis, quam Phoebi equis. Gr o no v i u s .

* «

Titan summa prospicit Oeta:Jam Cadmeis inclyta Bacchis

Vulgatam quidem sequutus est B urm annus , lo* cuin liunc laudans ad Ov. Met. III. v. 150:

a lte ra lucemø

C um croceis evec ta ro tis A u r o r a reducet. Sed potera t re salva meliorem lectionein negligere, u t qui nihil a l iud , nisi incertum evec ta certo evectus probaret.

*33) p ro sp ic it O eta) D e ortu solis ex Oeta conf. Heynium ad Virg. Ecl. VIII. v. 30«

*34) C adm eis in c ly ta baccis) Omnino scribendum , C ad- m eis B a c c h is : quod m iro r ab editionibus hactenus exsulare. baccas p ro uvis quis unquam posuit P Ci- thæronem designat, et in eo Pentheurri a Cadmi filia- bus discerptum. U nde et P ap in io , P en th e i d e v e x a j u g i , p ro Cilhærone. Certe Floi'entinus C adm eis in d u ta B a cch is , p ro in c lu ta , u t fere semper. Vix incidit Citbæronis mentio apud Poétas , qnin et P en thei in eo discerpti meminerint. Cadmece Bacclue, q u o d Cadmi essent Elias. C adm eis A g a v e M aroni in Culice. C adm e'ia L eu co th o e , Claudiano. Cad~ ?n e ia Ino Senecæ O edipo (v. 446). et bas in ter Cad- meas Bacchas. infr. v, 758 :

*; r

E rra n t fu r e n te s impice C a d , m e i d e s .I * ' ' ' v ’ ' I ’ ’ •

Oedipo actus secundi c b o ro , qui vicem bymni Bac* ciuci obtinet (v. 435):

m ine C a .d m e a s' > • . • ‘ i

lu te r i n a t r e s im p ia Tilænas• * *

Comes Ogygio v e n it Jaccho. >eadem Tragoedia (v. 1006):

cjiialis a tto n ita ac fu r e n s C a d m e a t m a t e r a b s tu lit gna to ca p u t S en sitve ra p tu m .

Seneem Tra”ocdiæt ( 3 )

Aspersa die dumeta rubent: Phoebique fugit reditura soror. Labor exoritur durus, et omnesw

Agitat curas, aperitque domos. Pastor gelida cana pruina

Claudianus:Q u a les A o n io T /tebas d e m onte reversce Riven a d e s , in fee tis P en theo sanguine thyrsist Cum p a tu i t vena tus a tro x .

et alibi i d e m :' Si c m ons A o n iu s r u b u it , cum P en thea fe r r e n t

.M æ nades♦vide Plioenissis v. 17. non dissimilem Cithæronis de* scriptionem. I l e i n s i n s.

Jam ita logendum vidit Gronovius, sed menteni poétæ minus recte interpretatus est. Nam B acchis

. de Bacchanalibus , vel Orgiis Bacchi capere , baud-;quaquain adpositum sinit C adm eis.

*35) d u m ela rubent) Ante oculos fuit Lucrelius V. v.463:

A u r e a cum prim urn gem m antes rore p e r herbas R la tu tin a ruben t r a d ia t i lu m in a solis.

*37) L a b o r exo r itu r durus) Hine Aurora auditH om ero Hymn. in Mere. v. et iyéptrif/.og Nonno Dionys. p. 50. v. 22* qui somnum e contrario hv?im 7rovov vocat ibid. p. 698* v* 27.

*38) A g i la t c u ra s , a p eritq u e domos) P u to ,i % •

e t OmnesA g i ta t c u r i s , o p e r i t que dom os.

operire curis d o m o s , involvere. H e i n s i u s.Nihil opus. A p e r i t d o m o s , quæ scilicet noctc

claudebantur. Horatius Od. III, 7. 2 9 :P rim a n o d e dom u m clauåe.

Grege dimisso pabula carpit. ±40Ludit prato liber aperto Nondum rupta fronte juvencus.Vacuæ reparant ubera matres.Errat cursu leyis incertoMolli petulans hoedus in lierba. 445Pendet summo stridula ramo,

1

Pennasque novo tradere soli Gestit querulos inter nidos Thracia pellex; turbaque circaConfusa sonat, murmure mixto 15QTestata diem. carbasa ventis

*

Credit, dubius navita vitæ,

a g ita t cu ra s , id est, m ovet , excitat. Statius Theb. I. v. 498:

d u m p ro x im u s ægrisIn fu n d a t T itan a g i l e s an im an tibus o r t u s .

ut contra nox curas liotninum componere dicitur ibid. III, v. 4i5-

• •

*4°) p a b u la ca rp it) Imitatio Virgiliana. III. Georg, 325: L u c ife r i p r im o cum sidere fv ig id a ru ra C a rp a m u s , d u m m ane n o v u m , d u m g ra m in a

canentfE t roi in tenera p eco ri gra tissim us herba.

%

*4?) turbaque circa C onfusa so n a t) Ascensius edidit cir- c u m , c redo , u t Grammaticis gratificaretur , statueri- tibus , circum esse lo c i , circa autem temporis. Ve- rum istam legem passim migrant p o é tæ , docente Broukhusio ad Propert. IV. 6. Q. cujus exemplij adde Senec, Oedip. v. 312:

A n la te ra c i r c a serp it incertus v iet* *

Laxos aura complente sinus.Hic exesis penclens scopulis,Aut deceptos instruit liamos; rAut suspensus spectat pressa Præmia dextra. sentit tremulum Linea piscem.Hæc, innocuæ quibus est vitæTranquilla quies, et læta suo 1605Parvoque domus. Spes jam magnis,

*56) A u t suspensus sp ec ta t) sperat malebat Gronovius, correctione minus necéssaria. Theocrit. XXI. v, 42 J

xx^e^opevog %£ (ioxsuov \%5vxg> ex xxbxpccv <)£ ttåxvou xxréireiov icju xx*

Martial. X. 30. 18:S ed a cubiculo lectuloque ja c ta ta v i S p e c t a t u s a l te lin eain tra h it p i s cis*

Adde qua? annotavit Burdelotius ad verba P e tro n i i : sine spe prædce m ora lur in scopulo , cap. 3 extr.

Ibid.) pressa P ræ m ia d e x tra ) p re ssa , id est, demissa* , Senecam ila expressit Ausonius in Moseila v. 247:

I lle scopulis subjectas prorius in undas In c lin a t lentæ convexa cacum ina v irgæ ,Indu tos escis ja d e n s le ta libus ham os .

'Hcec innocuæ quibus est v itæ T ranqu illa qu ies, e t læ ta suo P arvoque d o m u s , spes et in agris „ 'l'ur-

m

bine m agno spes sollicitæ Ur bibus e rra n t, trep id i- que v ie tu s ) Versus il le ,

’ Turbine m agno spes sollicitæ defit-in Melisseo. ubi e tiam , spes ja tn magnis. R e tlinet tamen Lipsius loco m o tum , hoc m o d o : spes ja m m agnis Urbibus errant trep id ique m e tu s , T urbine m agno spes so llic itæ : quæ repetitio illi videtur

• •

Turbine magno spes sollicitæ Urbibus errant. trepidique metus.

i

decora. Mihi vehementer displicet, quia media estm etus m entio , et offendit aures to m agno. Gruterusex Ms. uno sic ordinat hos anapæstos: L in e a p iscem .hcec innocuæ Quibus est v itæ tra n q u illa quies j E tlæ ta suo p a rvo q u e dom us. Spes in m agn is > spess o llic itæ , Urbibus e r r a n t , trep id iq u e m etus. Sedvacillat primus versus, nisi facia % f tr em ulos L in e apisces. Eodem e rro re supra D elrius , sep tem ste llæA r c a d e s , XJrsæ, et frequens e n im , in q u i t , hiatusin his tragoediis. Hoc nos ei non credimus. . Flo-rentinus dat secundum Melisseum. .Quare frustra

«

lab o ram u s , ut garo gerrem addamus. S c r ib e : P a r - T'oque dom us. Spes in m agnis Urbibus erra n t tre • p id iq u e m etus. I l le super b o s , etc. Versus iste, rI 'u rb in e m a g n o , adiectus est primum iis l i b r i s , )qui- b u s , quod præcedit chori, defuit, sive omissum sivo transpositum , ad explendam sententiam. G r o n o - v i u s . Pro spes et in agris re s t i tuendum , res et in a g ris , ut rem pro divitiis ac censu ponat. Propertius,

M agnaque p a rs 'Patio rerum er a t , in ter oves» sic omnes divitias in peculio ac agris repositas håbe- bant aurco sæculo. res p ro fundis. Juvenalis Sat. X I :

ære p a te rn oA c rebus m er sis in t> en tr em.

\

nisi mavis eum Lipsiano et Florentino exeludere versum illum,

T u rb in e m agno spes so llic itæ .Possis e tiam , 1'

P a rv isq u e dom us res e t in agris . quale Maronianum il lud ,

la u d a to ingen tia rura\ .. .Esciguum colito•

Ele superbos aditus regum, Durasque fores ? expers somni.Colit: hic nullo fine beatas * V

quibus similia et alibi complura in ' scriptoribus passim occurruut. H c i n s i u s .

L e g e :H æ c , innocuæ quibus est v itæ T ra n q u illa quies , e t leeta suo P a rvo q u e do mus. S p e s j a v i m a g n i s , T urb ine m agno spes so llic itæ XJrbibus e r r a n t , trep id iq u e metus.

N on dissimilis geminatio est in Hippolyto v, 14:V b i p a r g la d e lenis Ilissos,U b i M æ a n d er p e r inæ quales L a b itu r agros.

confer de hac .figura Cl. H ein r ich , et quos laudat is, ad Musæum v. 95* tu rb ine m agno videtur poétæ in mentem venisse ex Horatii Epist. II. 2* 85:

rerumF luctibus in m e d iis , et tem pesta tibus urbis.

loeta exquisite pro con ten ta , quomodo loquitur Cicero de Offic. I. §. 70 : eum hoc com m une sit p o ten tiæ cup idorum eum iis , quos d i x i , otiosis't a lte r i se a d ip isc i id posse a rb itra n tu r , si op es m agnas ha- b e a n t; a l te r i , si c o n t e n t i s i n t e t s u o e t p a r v o.

*64) superbos a d itu s reg u m ) p ro eo, quod Horatius Epod. 2 - v. 7 . a i t : superba c iv iu m p o ten tio ru m lim ina .

*65) h ic nullo Jine beatus C oniponit op es) Pars bona'co- dieum ac editionum bea tas C om ponit opes, quod præ tu lim us, u t magis rationi poéticæ consen^neum. Propertius II. ±Q. 25 :

Cofnponit opes, gazis inhians,Et congesto pauper in auro est. Illum populi favor attonitum, Fluctuque magis mobile vulgus Aura tumidum tollit inani:Hic clamosi rabiosa fori Jurgia vendens improbus, iras Et verba locat. Novit paueos Secura quies, qui velocis ; Memores ævi, tempora nunqriam Reditura tenent. Dum fata siriunt, Vivite læti. properat cursu Vita citato, volucrique die * *

N ec m ih i m u n e r i b u s n o x u lla kst km tfib e a t i s .

Horatius Od. I. 09. \ jb e a t i s nune A ra b u m in v id es

G a z i s.Stathis Silv. I. 0 . 121:

H uic q uam vis c e n s u s d ed er im la rg ita b e a t o st V in d t o p e s anim o.

J68) p a u p er in axird est) Male quidain omittiinf é i t , sirié quo p lace re , aut. iritelligi adeo , non poteét otatio.

' Sententias auctor Horatius Od. III. 16» 28 :M agnas in ter opes inops.

*7°) m obile vu lgus) Hoc ita expfessit in ThyéSt. v. 351 •nurtquam stab ilis få v o r

Vxtlgi.179) vo lucrique d ie Ro tå prcecipitis v é r titu r å ttn i) P ro

dzeMarklandus ad Stat. Silv. Y. v. 17. legi inalit p ed e , aut etiant toitieS Qualis videtur hic tibi sermo: præ - ceps est p ræ c ip itis a n n i convérsio? H u t enim re-

Rota præcipitis vertitur anni. Duræ peragunt pensa Sorores, Nec sua retro fila revolvunt.At gens hominum fertur rapidis Obvia fatis, incerta sui: :' Stygias ultro quærimus undas. Nimium, Alcide, pectore forti Properas moestos visere Manes. Certo veniunt ordine Parcæ. Nulli jusso ces såre licet,Nulli scriptum proferre diem.

185

deunt is ta : vo lu cri p e d e , v i c e ro ta præ cip itisv e r ti tu r anni. D ebetur autein epitheton Horatio.

■. Od. III. 28* * 6 :ac v e lu ti stet v o l u e r i s d i e s ,

Parcis deripere horreoCessantem E ibu li consulis am phoram .

Ad Senecæ verba proxime accedit Prosperi Tyronis locus in Exhortatione ad conjngem v. 5 :

C'eleri v id es ro ta tu R a p id o s dies m eare.

D uræ peragu?ib pensa Sorores) Est imitatio Vir- giliani istius Aen. X. v. 467:

S ta t sua cuitjue d ie s; breve et in rep a ra b ile. ? tem pus

. ; Omnibus est v itæ .*83) A t gens hom inum ) Sensus est: ipsi tamen durum

properamus fatum, ut loquitur infr. v. 867- Seriem cogitatorum scindit Heinsius , dum A t mutat in Ut, jubetque Choruin exelamare:

Ut gens Jiom inum fe r tu r rap id is *-n å O bvia f a t i s !

Recipit populos urna citatos.Alium multis gloria terrisTradat, et omneis fama per urbesGarrula laudet, coeloque paremTollat et astris: alius curru - 195Sublimis eat. me mea tellusLare secreto tutoque tegat.Venit ad pigros cana senectus:Humilique loco, sed certa sedetSordida parvæ fortuna d o m u s 200Alte virtus animosa cadit.

• *

V' ^

Sed moesta yenit crine soluto.

Megara, parvum comitata gregem:Tardusque senio graditur Alcidæ parens. l

l 9z) A l iu m m ultis g loria terris T ra d a t) Cl. Jacobs Ani- madv. in Euripid. Tragoed. p .326. ra.VToXo'yiciv in terris et urbes inesse ratus, emendat: seclis T ra d a t. Sed g loriam seclis tra d en tem anteponi fa m ce ve r urbes la u d a n t i , nemo probabit., Rectum e ra t , si d iceret: ' A liu m omnes f a m a p er urbes g a rr id a la u d e t , e t m ultis g loria seclis tra d a t. Ita Macrobius II. Soinn. Scip. 10:. In a p p e ten d a g lo ria duo sunt m aæ im e,' quæ p ræ o p ta r i p o ss in t, u t et q u a m l a t i s s i m e -v a g e l u r , et q u a m d i u t i s s i m e p e r s e v e r e t. Mihi vero ni hil bie mendosum videtur. Terris tradition fama laudat p e r u r b e s , quæ partes te rrarum

f

sunt.cceloque p a rem T o lla t) Cicero pro Milone <$. 97. de e a d e m : hane denique esse, cujus gr a d i bus etiarri- hom ines in ccelum v ider en tur ascendere.

■*P ' ' ' r>fi

r * • * e i ; i* 9

*e '

fj I ! k , ■ •

ACTUS SECUNDUS.i. \ i - » * f1 ‘ 7 A > + 1

MEGARA, AMPHITRYON.

.0MEG-. V_ magne Olympi rector, et mundi arbiter, 205 5am statue tandem gravibus ærumnis modum. Finemque cladi. nulla lux unquam mihi Secura fulsit. finis alterius mali Gradus est futuri. protenus reduci novus Paratur hostis. antequam lætam domum > 210 Contingat, aliud jussus ad bellum meat.Nec ulla requies, tempus aut ullum yacat,Nisi dum jubetur: séquitur a primo statim

212) Lempus a u t ullum d a tu r) Multo exquisitius In Flo- rentino le g i tu r :

N ec u lla requies , tem pus tlu t u llum v a t a t , N isi dum jubetur.

id est, tempus aut ullum est illi vaeivum laboris. Vindicavit jam hane scripturam Heinsius ad Ovid. Trist. IV. 3. 77-

213) a p r im o ) id est, a principio. Sie apud Cieeronemde Fin.. III. §. 32 • q u o d a u t em itt quo Sap ién ter

%

dicirnus, id a p r i m o rectissi/ne d icitur. ubi vid, Ernest.

Infesta Juno. numquidirnrnunis fuit Infantis ætas? monstra superavit.prius, . 215Quam nosse posset. gemina cristati caput - IAngues ferebant ora, quos contra obvius Reptavit infans ; igneos serpentium 1Oculos rennsso lumine ae placido intuens,Arctos serenis yultibus nodos tulit} 220Et tumida tenera guttura elidens manu,Prolusit hydræ. Mænali pernix fera,

2I9) remisso lum ine) id est, vultu hilari atque læto. Ovi- dius ex Pont. II . 2. 65:

Cum que serenus erit, vu ltusque r e m i s e r i t illos. Hane ipsam rem ita expressit Nemesianus, de Laudi- bus Herculis v. 53

lum ine reet oR id eb a s tu , D iv e , truces anim osque superbos D e gen itore ten en s , vo tisque aptissim us ot bis

’i , G audebas ta n t am ja m tutn m eruisse novercam .Corripis exiguis m.ox g ra n d ia gu ttu ra p a lm is ;E t quam vis te n e r is , cogens in brach ia po n d u s, C orrip is, illidens prensos te llure dracones. *

s2°) nodos tu litj id est, spiras, nexus tu li t , quom odo Reposianus de Venere loquitur in Concubitu Martis et Veneris v. 26: ■ •

I lla m anus d u r o s ti e x i t s tu l i t , illa m a r iti Ferrea v in c la sui. quce v i s ' fu i t ista doloris?^4n fortern fac ieba t slm or?

221) gu ttu ra elidens) Nostrum ob oculos habuit Nemesianus , de Laudibus Herculis v. 95 :

In v a d is trep id u m , solisque lacertis G r a n d ia . corripiens eliso g u ttu ra morsti,Im b e llem .fra c tis .p ro s te rn is få u c ib u s -hostem.

Multo decorum præferens auro caput,Deprensa eursu est. maximus Nemeæ timor Pressus lacertis gemuit Herculeis leo. 225Quid stabula memorem dira Bistonii gregis.Suisque regem pabulum armentis datum? SoHtumque densis bispidum Erymanthi iugis Arcadia quatere nemora Mænalium suem? Taurumque centum non levem populis metum? 230 Inter rem otos gentis Hesperiæ greges Pastor triformis littoris Tartessii

225) G em uit lacertis pressus H erculeis leo) Elegantiori verborum ordine Florentinus håbet:

Pressus lacertis Gemuit Herculeis leo.O®32) F astor tr ifo rm is litto ris Tartessii P erem ptus , a c ta

est p ræ d a ) Voteres editiones distinguunt:F a sto r tr ifo rm is litto r is Tartessii Ferem ptus. ac ta est p ræ d a ab occasu u ltim o .

idque reclius. p ræ d a m intellige pecoris vel gregem v captivum, ut l)ic loquitur Avienus in Descript. Or.

Marit. v. 328* est in et mutavit Witliofius , immemor Senecam Asyndetis delectari. Phoenis. v. 405:

N u dum in ter enses pectus infestos tene .A u t so lve helium , m a ter > au t p r im a excipe .

Hippol. v. 428:m

ju s ta , qui reges tim e t,D eponat. om ne p e lla t ex anim o decus.

Oedip. v. 153:: t P er d id i t ' pestem la tebrosa gerpens.

H r e t , et sicco m o ritu r veneno.Hac ipsa Scena v. 238:

TJtrinque m ontes so lvit. abrupto objice L a ta m ■ ru en ti f e d t jOceano viairt.

tPeremptus. acta est præda ab occasu ultimo.Notuin Citliæron pavit Oceano pecus.Penetrare jussus Solis æstiyi plagas, 235Et adusta medius regna quæ torret dies,Utrinque montes solvit. abrupto objice Latam ruenti fecit Oceano viam.Post hæc, adortus nemoris opulenti domos, Aurifera vigilis spolia serpentis tulit.. 240Quid ? sæva Lernæ monstra, numerosum malum, Non igne demum yicit, et docuit mori? 1

Melius etiam T artessii, quam quod Heinsio ad Ovid. Met. XIV. v. 416. placuit Carpesii. Nam sequitur ab occasu u ltim o , et '.l'artessi\ nornen poétis exti'emi occidentis plagam significat. Vid. Ovid/ 1. c. Sil. III. v. 299. VI. v. l . et alios.

238) Utrinque m ontes so lv it abrup to objice, E t ja m ruent i fe c i t Oceano v ia m ) L ege , ut in Lipsii Gronovii- que membranis habetur:

Utrinque m ontes so lv it. abrup to objice E a t a m ruen ti f e c i t Oceano v ia m .

N on enim maria m ontium , sed montes marium obi- ces erant. Mela I. 5. 20 : , est m ons p ræ a ltu s , e i ,

1

cjuem ex adverso H ispania a tto llit 9 objectus : hunc A b y la m y illum Calpen vo ca n t y colum nas H er culis utrumcjue. A d d i t f a m a nom inis fa b u la n t y H ercu - lem ipsum jnnctos olim perpetuo jugo direm isse eo lles, atijue ila e x c l u s u m a n t e a m o l e m o n • d u m O c e a n u m , a d cjuæ nunc in u n d a t, a d m is •

f sum. Pro abrupto Gronovius tentabat ac rupto. £ » Sed Asyndeta Senecæ placere vidimus ad v. 232-

Heinsius ruen ti corrigit ir ruen ti• Temerarium ett i' hoc* m i t , ab obstantia liberatus.

t

ii

tr

LI'j:

rn

~ i \

I!i

'[1

UQ •

J

Solitasqne pennis condere obductis diem Petiit ab ipsis nubibus Stymphalidas ?Non vicit illum eælibis semper tori 245Regina gentis vidua Thermodontiæ:Nec ad omne clarnm facinus audaces manus Stabuli fugavit turpis Augei labor.

4

243) penn is condere obductis d iem ) penn is obductis ea-t

dem ratione dixit, qua dicit Plinius Epist. VII. 21- 2- C ubicula o b d u c t i s v e l i s op aca ; ne cum Hein- sio legas obductum .

248) S ta b u li fu g a v i t turp is A ug iæ labor) A u g e i in scriptis. et p robe om nino , sive adjectivum est seu substantivum : etsi adjectivum bie loci malo. nam A u g æ i in

h F lorentino mendosum haberi par est. A u g ea s etiani, non A u g ia s in membranis constanter , qnotiescun- que nornen id occurrit. Græcis est Avyåizt;* * sic Hy- gino Fab. XIII. ubi Argonautas recense t: A u g ea s Solis e t N a u p id a m es A m p k id a m a n tis J iliæ filius. h ic fu i t electus. Scribe , h i c f u i t Eleus. et Fab. XXX. A u g e i regis stercus bovile uno d ie p u rg a v it via jo rem partern Jolao a d ju to re y flum ine A lp h eo im m isso to tum stercus abluit. vulgati, Jove ad ju -

* to r e ; a quibus et A lp h e i nornen abest. Ausonius delaboribus Herculis:

S ep tim a q u e A u g e i .s tabu lis im pensa laboris. et in Catalectis Pithoeanis ejusdem argnmenti carmine :

Septim us A u g e i stabulis labor egerit undis.«

sic enim u troque loco m em branæ ; uti dicebam,’ quas complures inspexi pervetustas. TertulJianus ad-

? versus Nationes libro II. cap. 9 : plus ftu ii yiugeas I' conferebat. Plinius lib. XVII. cap. 9. de lætificando

agro: slugeas re x excogitasse d ic itu r . sed . et in

1

&r.

il0

Quid ista prosunt ? orbe defenso caret.Sensere terræ pacis auctorem suæ Abesse terris. prosperum ac felix scelus,Virtus vocatur. sontibus parent boni.Jus est in armis, opprimit leges timor.Ante ora vidi nostra, truculenta manu

f —

Natos paterni cadere regni vindices:Ipsamque Cadmi nobilis stirpem ultimam Occidere, vidi regium capitis decus Cum capite raptum. quis satis Thebas fleat?Ferax deorum terra quem dominum tremis ?E cujus arvis, eque foecundo sinu 260

Apocolocynthosi Senecæ: m aluisses cloacas A u g e i p u rg a re , op inor in vetustis exemplaribus fuisse, ex quibus enm locum primus restiluit iu Adagiis Eras- m u s ; non Augice cloacas. H e i n s i u s.

Restitui scripturam, uno omnium librorum consensu firmatam. A u g e i vero pro substantivo accipere , nihil impedit, frequentissimus cum sit ille duorum genitivorum concursus, u t p ræ ter alios ostendere Perizonius ad Sanct. II. 3 . 15. et Burmannus ad Lucan. IX. v. 8 . Nam qui S ta b u li cum S tabu lism utan t , ii simplicem genitivum vitioso sermone re- dimunt.

255) Jus est in arm is) Hune forte locum respexit Silius II. v. 504:

l^is c o liln r , jurisque locum sib i v in d ic a t ensis.255) regni 'vindices). Bene Gronovius, fu tu r o s , si d a re

tur. non dissimile illud Justini Lib. VIII. cap. 2 , victoris p o ten tia m non fe r re . p ro victoris fu tu r i , si victor fuisset. vide illic Vorstii notas. B u r m a n - n u s ad Tom. I. Antbol. Lat. p. 296.

255

Stricto juventus orta cum ferro stetitj»

Cujusque muros natus Ampliion JoveStruxit, canoro saxa modulata traliens;In cujus urbem non semel Divum parens

«•««*

Coelo relicto venit; liæc quæ coelites 265Recepit, et quæ fecit, et (fas sit loqui)Fortasse faciet,’ sordido premitur jugo.Cadmea proles, civitasque Ampliionis,Quo decidistis? tremitis ignavum exsulem,

266) et quce fe c i t ) id es t , genetrix Deorum fu it , quomo- . do Rutilius de Roma loquitur I. Itiner. 49. Usus

hac formula est etiam Auctor Octaviæ v. 449*268) c iv ita sque A m p h io n is) Heinsius verens, n e , cum

A m p liio n præcesserit, delicatas aures offendat repetitio , legendum censet E chionium genus vel, E ch io - nius cinis. Yerum tot verba interjecta facile meden- tu r vel delicatissimo aurium fastidio. Id E chion ium g e n u s , quod genus et proles nihil differunt, r dVTO’

Ayov facit Senecam.. Cinis au tem Ophionius alienis- simum e s t ; itaque et Echionius. Neque e.uim de umbris accipere contextus permittit.

269) Quo decidistis') Alii recidistis. Vulgatum firmatur imitatione Claudiaui XV. v. 45:

• l

H ei m ih i , quo Latice v ir e s , TJrbisque po testasE e c i d i t P

et perpetua Senecæ consuetudine. Epist. 92-* non p o test sapiens ex beato in m iserum d e c i d e r e ♦ Ibid.

• 95 : ceteri d e .c i d u n t ‘ su b in d e , et rep o n u n tu r, etin ter om issa a ppe titaque a ltern isjluc tuan tur. Quæst.

■ Nat. IV. Præf. Sciebam olim sub illo in emn sta- tuni res hum anas d e c i d i s s e , ut m ter m isericor- d i os, opera haberetur 9 occid im De ver bi pot es ta te confer Ernestium ad Sueton. Claud. 9* • -•

Suis carentem finibus, nostris gravem? 270Qui scelera terra, quique persequitur mari,Ac sæva justa sceptra confringit manu,Nunc servit absens, fertque qiiæ ferri yetat: Tenetque Thebas exsul Herculeas Lycus. - Sed non tenebit. aderit, et poenas petet, 275Subitusque ad astra emerget: inveniet viam,Aut faciet. Adsis sospes et remees, precor:

y;Tandemque veiiias yictor ad yictam doinum.Emerge, conjux, atque dispulsas manu .Abrumpe tenebras: nulla si retro via, 280Iterque clausiim est, orbe diducto redij Et quidquid atra nocte possessum latet,Emitte tecum. dirutis qualis jugis

376) Subitusque a d astra em erget) a d a s tr a , id est, ad superas auras. Idem Hippol. v. 1213 :

p a tu it a d c æ l u w v ia ,Agam. v. 8 5 9 :

T ractus a d c æ l u m canis i n fer o rum .Hoc ipso Dramate v. 505 •

orbe 'si rem olito quea t A d s u p e r a v ic to r n u m i n a A lc id e s vehi,

et v. 586:cum clara d e o s ob tu jerit d iest

Spartan ique a d e r it ja n u a Tæ nari.a * 'a

28l) orbe d iducto ) Arnzenius ad Plin. Paneg. 66* i- notavit in codice Trajectir.o legi deducto . Frequens hic e rro r . vid. Burm. ad Ov. Met. VIII, v. 586. d iducto p ro dirupto. Sic etiam Auctor Oetaviæ v. 725:

D i d u c t a subito p a tu it ingenti m ih i T ellu s h ia tu ,

Senecce Tragoedicv. (3 )

Præceps citato flumini quærens iter,Quondam stetisti, scissa cuin vasto impetu 285 Patuere Tempe. pectore impulsus tuo Hue mons et illuc cecidit, et rupto aggere Nova cucurrit Thessalus torrens via.Talis parentes, liberos, patriam petens,Erumpe, rerum termin os tecum efferens; 290Et quidquid avida tot per annornm gradus Abscondit ætas, redde; et oblitos sui, - Lucisque pavidos anté te populos age.Indigna te sunt spolia, si tantum refers,Quantum imperatum est. Magna sed nimium

loquor, 295Isnara nostræ sortis. Unde illum milli, •O '

\

Quo te tuamque dexteram amplectar, diem, Reditusque lentos nec mei memores querar? ;T ibi, o Deorum ductor, indomiti ferent

29°) rerum term inos tecum effere/isj R erum term inus idem est, ac rerum finis et extremitas. rerum term inos tecum efferens, hoc est, imas terræ radices tecum evellens. Seneca Epist. 94- A d jic e nunc quod sapientis prcecepta f i n i t a esse debent et certa ; si qua fin ir i jion p o ssu n t , ex tra sap ien tiam s u n t: sa . p ie n tia r e r u m t e r m i n o s novit. Iterum Epist. 1 1 0 : Sed ipsum illu d C adere non håbet in se m a li q u icq u a m , si ex itu m spectes, u ltra quem na tu ra nem inem dejicit. P rope est r e r u m o m n i u m t e r m i n u s , p ro p e est, iu q u a m , et illu d unde in • f e l i x em ittitu r. B c n t l e i u s ad Horat. Carm. Sæc. v. 26.

Centena tauri collaf tibi, frugum potens, 300Secreta reddam sacra: tibi muta fide Longas Eleusin tacita jactabit faces.Tum restitutas fratribus rebor meis Animas, et ipsum regna moderantem sua Florere patrem. si qua te major tenet ' 305Clausum potestas; sequimur. aut omnes tuo Defende reditu sospes; aut omnes trahe.Trahes, nec ullus eriget fractos Deus.AMPH. O socia nostri sanguinis, casta fide Seryans torum natosque magnanimi Herculis, 310 Meliora mente concipe, atque animum excita.Aderit profecto, qualis ex omni solet

3°°) t i b i , fr u g u m potens) Quidam p n ren s legunt. Sed merito vulgntum defendit G ronovius , quem tamen m iror non animadvertisse, Cereris hane appellatio* nem Ovidio sublectam esse. III Amor. 10. 3 5 : , .

D iv a p o t e n s f r u g u m , s ilv is cessabat in a ltis .302) Eleusin tac ita ja c ta b it fa c e s ) HuicM egaræ voto n o n

dissimile est illud Argiæ, sponsæ Polynicis, apud Sta- tium Theb. IV.-v. 209’: J i ' -

Cum regis uxor , eum te m ih i so sp ite , tém p la otiv is im p len d a choris. . >

Eadem vero figura dixit Claudianus XXXIII. v. ±1:sanetasque fa c e s e x to 11 f t ‘E l e u s i n .

306) a u t omnes tuo s) F lo ren t inus : t u o D e fe n d e red itu , quod est ad concinnitatem aptius. Nam omnes et tuo hic inter se opponuntur, ut apud Ciceronem in Orat. p ro Marcel. §. 2 2 : quis est — qui non in te llig a t, t u a sa lu te contineri s u a m ? et ex unius t u a .v ita p ender é o m n i u m ?, ' • - • : . : *.•

Labore, major. m e g . Quod ni mis miser! volunt, Hoc facile credunt. a m p h . Imrao quod metuunt

ni mis,Nunqnam amoveri posse, nec tolli putant. 315 Prona est timori semper in pejus (ides.MEG. Demersus, ac defossus, et toto insuper Oppressus orbe, quam viam ad superos håbet? AMPH. Quam tune liabebat, eum per arentem

plagam,Et fluctuantes more turbati maris Abiit arenas ; bisque discedens fretum,Et bis recurrens : cumque deserta rate Deprensus hæsit Syrtium brevibus vadis,Et puppe fixa maria superavit pedes.MEG. Iniqua raro maximis virtutibus Fortuna parcit: nemo se tuto diu Periculis offerre tam crebris potest.Quem sæpe transit casus, aliquando invenit. 'Sed ecce sævus, ac minas viiltu gerens,

«

Et qualis animo est talis incessii venit Aliena dextra sceptra concutiens Lycus.

• - i

LYCUS, MEGARA, AMPHITRYON.' •

XjYc. XJrbis regens opulenta Tliebanæ loca,Et omne quidquid uberi cingit solo 5

538) -Q uem sæpe transit casitsj) Eandem sententiam posuit in Quæst. Nat. YI. ±: C ircuit f a t u m , et si q u id d iu p r æ te r i t , repetit.

332) opulenta) aQusiZjv vocat Nonnus p. 1234. v. 9.333) E t om ne q u id q u id uberi cingit solo O bliqua PhocisJ

320

325

330

Obliqua Phocis , quidquid Ismenos’rigat,Quidquid Cithæron vertice excelso videt,] 335Et bina findens Istlimos exilis freta,

• • < H■ ■ f.<< «.

Ignavus hæres: nobiles non sunt mihi * *Avi, nec altis inclytum titulis genus jSed clara virtus. qui genus jactat suum, 340Aliena laudat. Rapta sed trepida manuSceptra obtinentur: omnis in ferro est sålus.Quod civibus tenere te invitis scias,Strictus tuetur ensis. alieno in locoHaud stabile regnum est. una sed nostras potest345

Malim , uberi ju n g it so lo , vel uberis ju n g it soli. u t Hercule Oetæo v. 627. ruraque d ives ju n g a t H yd a spes. nam cingat etiam illic ante consultum ab hominibus’ erudilis codicem Florentinum legebalur. Pe- tronii fragmentnm Tragurianuin : q u id si con tigerit f lindos A p u liæ jungere? H c i n s i u s.

Ptejiculum utrumque. Nam jungere prohibet natura o b liq u æ , nihil habentis junctum et continuatum.

34°) qUi genus ja c ta l j Ante oculos fuit Ovidius Met.XIII.v. 140:

Narn genus et p ro a vo s et quoe non fe c im u s ipsi} V ix ea nostra voco.

* 4

R a p ta sed trep id a m anu) Dubitatio est, d igna , u t quæ maxime, tyranno. Conjecerat Heinsius in tre • p id a > vel i n t r ep i d e m anu Scep tra ob tinen tur . U trumque male. Nam, ut ait Cicero in Laelio §. 52-hcec est tyrannorum v i ta ; in qua n im irum nullet

• *

( id e s , nu lla caritas, nu lla stab ilis benevolentioc p o test esse j id u c ia : om nia sem per suspecta a tque sol- lic ita t nidlus locus a m ic itia \

Fundare vires, juncta regali face Thaiam is que Megara. ducet e genere inclyto Novitas colorem nostra. non ecjuidem reor Fore ut recuset, ac meos spernat toros.Quod si impotenti pertinax animo abnuet, 350 Stat tollere omnem penitus Herculeam domum. Invidia factum ac sermo popularis premet?Ars prima regni, posse te invidiam pati.Tentemus igitur: fors dedit nobis locum.Namque ipsa tristi vestis obtentu caput 355Velata, juxta præsides adstat Deos,Låterique adhæret verus Alcidæ sator.M e g . Quidnam iste, nostri generis exitium ac lues, Novi parat ?quid tentat? l y c . O clarum trahens A stirpe nornen regia, facilis mea 360

351) S ta t) p r o , decretum est apud me.353) j4rs p r im a regn i) Pro H rs in eodice Pulaviensi est

Hos. Putabam aliquando legendum D o s p r im a regni. Nunc nilail mutandum censeo. Nam ita a itOedi- pus in ejus nominis fabula v. 704

O dia qu i n im iuni tim et,R egnare n e s c i t .

Cum utroque vero sentit Polynices in Phoenissisv. 654-*

R egnare non v u l t , esse qu i invisus tim e t,354) fo r s d e d it nobis locum ) id est, opportunitntem ten*

tandæ reginæ. Plautus in Poenulo IV. % 6 9 ;L o q u ere , locus oocasioque est, lib e re ; hic soli

stimus.Nescio quid in.mentem venerit Heinsio, ut nobis in v o tis mutaret.

HERCULFS FURENS. ACT. IL 39

Parumper aure verba patienti excipe.Si æterna semper odia mortales agant, nNec coeptus unqvam cedat ex animis furor,Sedarma felix teneat, infelix parét;Niliil relinquent bella: tum yastis ager 365Squallebit arvis. subdita tectis face Altus sepultas obruet gentes cinis.Pacem reduci velle, victori expedit; »bVicto necesse est. particeps regno veni:Sociemur animis. pignus hoc fidei cape: 370

362) od ia m ortales a g a n t) Docte p r o , odiis mortales agantur. Sic etiam Thyeste v. 182:

gem inum m are Vtrim que classes a g e r e .

p r o , mare classibus agi. Annæano Ioco et sententia et oppositione sitnillimus est Phalaridis Epist. 51: S vv .ro b s cvTxq> ccS kvootov Goyyv e%siv> thq (pxsiTIVS$ > ■ 01) 7t^0<T^KSl* *

365) tum vastis ager Squalleb it a rv is ) Non video cur mutet Heinsius tum in c u m , quod sæpe omitti notissi- mum est. Seneca præ oculis habuit Virgilium I. Georg. 505 :

?ion idlus a ra troD ignus honos .* squalen t abductis a rv a colonis.

368) P acem reduci ve lle ) Huic dieto non dissimile est il* lud Sabini, relatum a Tacito III Hist. 70 : -pacem et concordiam victis u t i l ia ; v ic to rib u s ta n tu m p u lc ra esse.

• •

37°) Sociem us anim os) Princeps codicum Sociem ur a n im is , exquisitiore ccnstructione. Livius XXXIX. 13. eos esse , qui a u t co n ju ra re , a u t s o c i a r i f a - cinoribus — noluerint. Claudianus XLVIII. v. 3 9 :

subitis s a c i a n t u r N u m in a f u r t i s *

Continge dextrani, quid truci yultu siles ?MEG. Egone ut parentis sanguine aspersam ma-

num,Fratrumque gemina cæde contingam? prius Exstinguet Ortus, referet Occasus diem:Pax ante fida nivibus et flammis erit: 375Et Scylla Siculum junget Ausonio latiis:Priusque multo vicibus alternis fugax Euripus unda stabit Euboica piger.

t

Patrem abstulisti, regna, germanos, larem,Patriam : quid ultra est ? una res superest milli,• 380 Fratre ac parente carior, regno ac lare,Odium tui: quod esse cum populo mihi Commune doleo. pars quota ex illo mea est? Dominare tumidus, spiritus altos gere:

m

Sequitur superbos ultor a tergo Deus. 385Thebana novi regna. quid mal res loquar Passas et ausas scelera ? quid geminum nefas, Mixtumque nornen conjugis, nati, patris?Quid bina fratrum castra? quid totidem rogos?

383) p a rs qiiota ex isto m ea es t?) Melius F lorentinus: p a rs quo ta ex i l l o m ea est? quasi d icere t : minima ex tanto. Nam', ut notat Servius ad Virg.'Aen, X. v, 677. antiqui ille vel magnitudini vel nobilitati adsignabant.

383) ultor a tergo D eus) Primitus excusi v ic to r , quod ope codicis Medicei correxit I. B. Pius in Annot. Poster. Syllog. c. 70- ultor d eu s , monente W em sdor- lio ad Saleii Bassi Carm. ad Pison. v. 239* tanquam p rp v e rb io , d ic i tu r , quisquis ille sit,

å*r

Riget superbo Tantalis luctu parens, 390Moestusque Phrygio manat iu Sipylo lapis.Quin ipse torvum subrigens crista c aput Illyria Cadmus regna permensus fuga,Longas reliquit corporis tracti notas.Hæc te manent exempla. dominare, utlubet: 395Dum solita regni fata te nostri vocent.LYC. Agedum, efferatas rabida voces amoye:Et disce regum imperia ab Alcide pati.

390) R iget superba T a n ta lis luctu parens) Lege eum G ro t io :

R iget s u p e r b o T a n ta lis luctu parens. quod Statius, qui Senecam ob oculos habuit , pla- nissime confirmat Theb. IV. v. 57,5 :

E cce au tem m agna subit in v id io sa ca te rva T a n ta h s , et t u m i d o percenset fu n e r a l u c t u , JVil dejecta m alis. ju v a t efjugisse deorum N u m in a , et insance p lu s ja m p e rm itte re linguce.

T a n ta lis p a ren s , ut in Agamemnone v. 374*Tu T a n t a l i d o s '

Funera m a t r i s v ic tr ix num eras .393) I lly r ica C adm us regna) Scribe > I l l y r ia , vel prop-

ter xxxép,(P<ZTCV‘ Frequens librorum menda. G[r o - n o v i u s .

Reposui em endationem , vel 4ine libris probabi- lem. Cato apud Gellium XI. 3 : u r b is, insu lasque om nis agro p ro 11 ly r i o esse. ubi vide criticos.

395) do m in a re , ut lu b e t) Senecam ob oculos habuit Sta- tius Theb. XI. v. 702 •

hubeas T h eb a n a regasque M o en ia , quo C adm us, quo L a iu s om ine re x it, Qiioque ego.

Ego, rapta quamvis sceptra victrici geramDextra, regamque cuncta sine legum metu, 400Quas anna vincunt, pauca pro causa loquarNostra. Crueuto cecidit in bello pater?Cecidere fra tres? anna non servant modum,

0

Nec temperari facile, nec reprimi potestStricti ensis ira. bella delectat cruor. 405Sed ille regno prosuo: nos improbaCupidine acti ? quæritur belli exitus,Non causa. Sed nunc pereat omnis memoria,Cum victor arma posuit, et victum decetDeponere odia. non ut inflexo genu 410Regnantem adores, petimus. lioc ipsum placet,Animo ruinas quod capis magnotuas.Es rege conjux digna: sociemus toros.m eg . Gelidus per artus vadit exsangues tremor.Quod facinus aures pepulit ? liaud equidem liorrui, 415Cum pace rupta bellicus muros fragorCircumsonaret. pertuli intrepide omnia.Thalamos tremisco; capta nunc videor milli.Gravent catenæ corpus, et longa farneMors protrahatur lenta, non vincet fidem 420Vis ulla nostram: moriar, Alcide, tua.

. •

LYC. Animosne mersus inferis conjux facit?MEG. Inferna te tig it, posset ut supera assequi.LYC. Telluris illum pondus immensæ premit.

a rm a non se rva n t m odum ) Silius II. v. 21 '•n o tu m , q u id cæ de calentibus arm is, .

Q uantum irce lic e a t, m otusve q u id a u d ea t ensis.

MEG. Nullo premetur onere, qui coelum tulit. 425 LYC. Cogere. MEG. Cogi qui potest, nescit mori. l y c . Effare, thalamis quod novis potius parem Regale munus ? MEG. Aut tuam mortern, aut meam. A l y c . Moriere demens? m e g . Conjugi occurram

t

i meo.-LYC. Sceptroque nostro potior est famulus tibi ? 430 MEG. Quot iste famulus tradidit reges neci!LYC. Cur ergo regi servit, et patitur jugum ?MEG. Imperia dura tolie, quid virtus erit?LYC. Objici feris monstrisque, virtutem putas ? . m e g . Virtutis est domare, quæ cuncti pavent. 435 LYC. Tenebræ loquentem magna Tartareæ pre-

rriunt.MEG. Non est ad astra mollis e terris via.LYC. Quo patre genitus coelitum sperat domos? ■ AMPH. Miseranda conjux Herculis magni sile: Partes meæ sunt, reddere Alcidæ patrem,... 440Genusque verum. post tot ingentis viri

' d

Memoranda facta, postque pacatum manu Quodcunque Titan ortus et labens videt,

430) Sceptrone nostro p o tio r est fa m u lu s tib i? ) Codices Palatini cum editis vetustis tantum non omnibus ex- h ib e n t ;

S cep tro q u e nostro p o tio r est fa m u lu s t ib i? quod vividius est ahero. Sic Agamemnonis v, 96^;

E t esse dem ens te p a r em nobis p u ta s ?4 Apud Plautum in Mil. Glor. II. % 30 :

e t quem adtnodum ?J ubi plura Gronovius.

Post monstra tot perdomita, post Plilegram impio Sparsam cruore, postque defensos Deos, 445Nondum liquet depatre? mentimur Joyem?Junonis odio crede. IiYC. Quid violas Jovem? Mortale coelo non potest jungi genus.A M PH . Communis ista pluribus causa est Deis.LY c. Famuline fuerant ante quam fierentDei? 450 AMPH. Pastor Pheræos Delius pavit greges.LYc. Sed non per omnes exsul erravit plagas.A M PH . Quemprofuga terra mater errante edidit.IiYC. Num nionstra sæva Plioebus aut timuit

w *

feras ?A M PH . Primus sagittas imbuit Pboebi draco. 455 IiYC. Quam gravia parvus tulerit, ignoras, mhla? A M PH . E matris utero ful mine eje ctus puer,Mox fulminanti proximus patri stetit.Quid? qui gubernat astra, qui nubes quatit, * II.

454) N on m o n sira , scevas Phoebus 'aut tim u it fe r a s ) Lege cum Florentino : '

N u m jnonstra s æ v a Phoebus a u t tim u it fe r a s ?p er in terrogationem , ut varietur o r a l io , cum præ-

♦

cesserit,non p e r omnes exsul e rra v it p lagas.

, s æ v a t quoniam asperius est audiiu sæ vas Phoebus fe ra s .

456) Q uam g ra v ia p a rvu s tu lerit) p a rv u s bie est, ut sæ pe , p u e r ; quo de usu vide Burman. ad Ovid, Fast.II. v. 385.

457) fu ln iin e ejectus p u er) Puto,E m a tr is utero fu lm in e e r e p tu s p u er .

Naso de hac ipsa re (Met. III, v. 310j^

Non latuit in fans rupis Idææ specu ? . ‘ 460Sollicita tanti pretia natales liabent, '

i

Semperque magno constitit, nasci Deum.LYC. Quemcunque miserum videns; hominem

scias.AMPH. Quemcunque fortern videris, miserum

neges.'IiYc. Fortern vocémus; cujus ex humeris leo 465 Donum puellæ-factus, & clava excidit, .

r C ' '„ w %

I m p e r f e c t u s a d h u c i n f a n s g e n e t r i c i s a b a l v o

E r i p i t u r , p a t r i q u e t e n e r t ( s i e r e d e r e d i g n u m

' ” est)I n s u i t u r f e m o r i , m a t e r n a q u e t e m p o r a c o m p l e t , f

sed et e j e c t u s , ut de abortu, potest capi. H e i n . s i u s l IsTihil mutandmn.J S.eneca enim illa respexit Euripi? dis Bacch. v. 91': . ••- ) > i *

TOV BjjOglCV .gv t o t ' s % o v f s v o & lvu v h c % ix iq x v x y -

1IXIGI> TTTXgSVXq A lb q pPOVTX

vvjbxjoq s x f io Å o v p .xT '/,p

STSX.6 > X i t o v t ' x )m -

vx> k s p x v v Ico T Å x y x -

* - . .i

,1

e j i c e r e v e ro , sicut e x f i x Å Å s tv apud Græcos,. de im-maturo partu dici, ostendit Munckerus ad Ov. Met. X. Fab. X. Arg.

466) D o n u m p u e l l æ f a c t u s ) Heirisius malle ait c u j u s eso

h u m e r i s l e o D o n u ? n p u e l l æ p a c t u s quam f a c t u s . Passim legas de pactis mercedibus aut pretiis. D o n o - r u m pactiones Heri, nunc primum audio. f a c t u s om-nes libri, nilque verius;, Humili rei convenit humile verbum.

FuJsitque pictum veste Sidonia latus? ' <,r r rFortern vocemus, cujus liorrentes comæ ; Maduere nardo?,laude qui notas manus Ad non virilem tympani movit spnum, 470Mitra ferocem barbara frontem premens ? a m p h . Non erubescit Bacchiis effusos tener Sparsisse crines, nec manu molli levem Yibrare tliyrsum*, cum parum forti gradu ’Auro decorum syrum barbarico traliit. 475Post multa virtus opera laxari solet.LYC. Teuthrantis lioc fatetur eversi domus,

. ’ . ' V 7

Pecorumque ritu virginum oppressi greges.i* 4 » ~

Hoc nulla Juno, nullus Eurystheus jubet:Ipsius l iæ c sunt opera. a m p h . Non nosti omnia. 4 § 0

Ipsius opus est, cæstibus fractus suis*>Eryx, ét Eryci junctus Antæus Libys.Et qui liospitali eæde manantes foci Bibere justum sanguiiiem Busiridis. * l

467) veste Sidonia) pro Tyria v e l : purpurea recte cepit Broukhusius ad Propert. II. 22* 1-5.

474) levem Kibrasse t/tyrsum). E legan tiu s lib er op th n u sl • y ib ra re thyrsum. I isdem tem poribuy variatur in

Oedipo v. 173*Q i d n ' I ' v e n a r i i v i n c u l a f e r r i

r . ■ 1 R u p i s s e c a n e m j a m a , et n o s t r i s

- E r r a r e l o c i s . . ' - 3

ubi v id e . r . - _477) T eu th ra n tis hoc fa te tu r •) ' Eos cum Ovidio Heroid.

IX. v. 51. sequitur auctores, qui Thespium sive Thes« pin faciunt Teuthrantis filium, Pandionis nepotcm.

Ipsius opus est, vulneri et ferro obvius, 485Mortern coactus, integer Cygnu's, pati:Nec unus una Geryon victus manu. r • ; • .Eris inter istos; qui tamen nullo stupro Læsere thalamos. LYC. QuodJovi, hoc regi licet:Jovi dedisti conjugem, regi dabis.Et te magistro non novum hoc discet nurus,Etiam viro probante, meliorem sequi.Sin copulari pertinax tædis negat;Vel ex coacta nobilem partum feram. j MEG. Umbræ Creontis, et penates Labdaci,Et nuptiales impii Oedipodæ faces,Nunc solita nostro fata conjugio date.Nunc, nunc cruentæ regis Ægypti nurus,Adeste, multo sanguine infectæ manus.

490' /

495

*C

485) vu ln eri e t Jerro obvius) Heinsius malebat invitis. Atfrustra. vu ln er i et fe r r o obvius est, ad versus, tori*

/

trarius, reluctans. Ita Claudianus XXIV. v. 140. de K o m a : *

. ’ hæc o b v i a fa t i s' Innum eras uno. gereret cum tem pore pugnas ,

H ispanas c a p e re t, Siculas obsideret urbes ,E t G allum terris p ro s te rn ere t, æquore Eoenum , Jdunquam succubuit d a m n is , et te rr ita nullo V 'ilnere, post C annas m ajor T reb iam que fr e m e b a t.

ubi vide Burmannum. in teger autem pro invulnerato p o n i tu r , ut apud Tacitum Hist. Y. 15. Florum-Ill.43. et alibi passim.

498) cruentæ regis) Quia cruentæ et sanguine in fectæ nihil differunt, Gronovius opinatur cruen ti regis. Mihi in mentem venit co rr igere : A d este . m ulto sanguine

Deest una numero Danais: explebo nefas. 500lyc. Conjugia quoniam pervicax nostra abnuis, Regemque terres; sceptra quid possint, scies. Conrplectere aras, nullus eripiet Deus Te milii: nec, orbe si remolito queat Ad supera yictor numina Alcides yehi. 505

i n f e c t i s m anus D eest una num ero D a n a is , aut d is t inguere: sideste . m ulto sanguine infectce m anus D eest una num ero D anais. D eest , inqu i t , una Danais numero m a n u s , id est, inultitudinis vel turbæ multo sanguine infectæ. quo sensu dixit Virgilius, de eodern Danaidum scelere loquens, Aen, X. v. 4981

una sub nocte ju g a li■

C cesa m a n u s juvenu?n Jo ed e , tha lam ique cruenti. Sed melius nihil mutes ob similem locum in Herc. Oet. v. 962« ubi Dejanira sic ait :

si qua r e s p e r s i t m a n u s y i r i c m o r e , nec m em or castæ fa c is Stricto c r u e n t a Belis in fe r r o stetit,In ■ m e suas agnoscat et la u d e t m anus,

m ulto p rop te r numerum e o ru m , qui per ie run t , ut bene Gronovius, qui tam en malit juncto , puta et per genus et per nuptias , cum Heinsius re/ingat m arito , quod leges prosodiæ non ferunt. Vulgato lavet Ac- cianum iilud ex Armorum judicio:

In ter quos sæpe et m u l t o im b u t o s s a n g u i n e . 504\ orbe si rem olito) Codex Pulaviensis cum edition©

Yeneta anni 1498* re v o lu to , quod merito damnat . Torrentius ad Sueton. Au g. 79*

5°5) A d supera v ic to r num ina) Heinsius rescribit superaI

l u m i n d . Sed nihil necesse est. Supra v. 276* Subitusque a d astra , emerget.

ubi vide quæ annotavimus.

Congerite silvas, templa supplicibus suis Injecta flagrent: conjugem et totum gregem Consumat tmus igne subjecto rogus. a m p h . Hoc munus a te genitor Alcidæ peto,Rogare quod me deceat, ut primus cadam. 510 lyc . Qui morte cunctos luere supplicium jubet, Nescit tyrannus esse. diversa irroga:Miserum veta perire ; felicem jube.Ego, dum cremandis trabibus accrescit rogus,

ø

Sacro regentem maria votivo colam. 515a m p h . Proh numinum vis summa, pro coele-

stiumRector parensque, cujus excussis tremunt Humana telis, impiam regis feri Compesce dextram. Quid Deos frustra precor ? Ubicunque és, audi, nate. Cur subito labant 520 Agitata motu templa ? cur mugit solum?Infernus imo sonuit e fundo fragor. CAudimur: est, est sonitus Herculei gradus.

5°8) unus igne subjecto rogus) Codices quidam scripti et impressi locus. Vulgatain non solum adjuncta postu- lan t , sed etiam quæ sequuntur v. 514 •'

dum crem andis trab ibus accrescit rogus.W ) M iserum v e ta p er ire ) Apposita vox Claudiani III.

v. 237:p ro sæ vior ense

P a rcen d i ra b ie s , concessaque v i ta d o lo r il nbi plura in eam rem veterum dicta collegit Gesnerus.

533) e n , en sonitus H ercu le i g radus) Lege cum Floren- t i n o : e s t , e s t sonitus H erculei gradus. Neque

Scnecas Tragoedice, (4 )

CHORUS THEBANORUM.( 3 fortuna yiris invida fortibns,Quam non æqua bonis præmia diyidis!

*

Eurystheus facili regnet in otio:Alcmena genitus bella per omnia Monstris exagitet coeliferam manum: Serpentis resecet colla féracia:

« «

Deceptis referat mala sororibus,Cum somno dederit pervigiles genasPomis divitibus præpositus draco.

. . * ■ »

Intrayit Scytliiæ niultivagas domos,Et gentes patriis sedibus liospitas:

525

530

« •

enim sonitus manu demonstrari pat i tur j et sic exe la- mat in.simili re Chorus Herculis Oetæi v. 11301

Sed cjuis non m odicus fr a g o r A u res a tton itas m o ve t?E s t , est H erculeus sonus.

528) co eliferam m a n u m ) F a e re , qui te life ra m reponi mallent. Sed reete 'coe lifera manus audit Herculis , qui se . coelo ruenti manus opposuisse glorietur inHerc. Oet. v. 1243.

529) colla fe r a c ia ) Nugantur, qui fe r o c ia reponunt. Su- pra v. 241:

sæ va L ernæ m o n s tra , n u m e r o s u m m alum . 534)- p a tr iis sed ibus) Sunt qui legant p r o p r i i s sedibus ,

ane non probante. Nam sic delectatione privamur, quam håbet conjunctio dissimilium, p a triis et høspi- tas. Eadem contentione dicit Claudianus XXIV'.v. 155:

v e lu ti p a t r i i s regionibus u titur h o s p e s . hospitas autem vocat, quia Scythis, ut Silius III.

* 4 , • * • *

■ v. 291* ait i1 l

Calcavitque freti terga rigentia,Et mutis tacitum littoribus mare.Illic dura carent æquora fluctibus;E t , qua pleiia rates carbasa tenderant,Intonsis teritur semita Sarmatis.Stat pontus vicibiis inobilis annuis,Navem nunc facilis, nunc equitem pati.Illic quæ viduis gentibus imperat,Aurato religans ilia baltheo,Detraxit spolium nobile corpori,Et peltam, et nivei vincula pectoris,Victorem posito suspiciens genu.Qua spe præcipites actus ad inferos,Audax ire viås irremeabiles,Yidisti Siculæ regna Proserpinæ ?Illic nulla N oto, nulla Favonio ' ' 550Consurgunt tumidis fluctibus æquora.Non illic geminuna Tyndaridæ genus Succurrunt timidis sidera navibus.Stat nigro pelagus gurgite languidum;Et, cum Mors avidis pallida dentibus 555Gentes innumeras Manibus intulit,

535

540

545

. ■ m ig ra re p e r a r v a •Mos, a tque e r r a n t e s c ircu m vec ta re p e n a t e s .

536) E t m utis ta c itu m j N o n d eb eb a t W a k efie ld u s ad Lu- cret. III. v. 1045* scr ib ere p l a c i d u m m a r e , cum u t r u i n q u e , m utum e t ta c itu m sæ p e con ju n g i d o -

cu isset G ro n o v iu s ad v. 302. hujus T r a g o e d iæ :'J (,-< .c • - tib i m u t a f id e

Lou gas E leu sm t a c i t a ja e t a b it fa c e s .

Uno tot populi remige 'transeunt. . r .Evincas utinam juraferæ Stygis, r, ; •Parcarumque colos non revocabiles!H eic, qni rex populis pluribus imperat, ' ? 560Bello cum peteres Nestoream Pylon,Tecum conseruit pestiferas manus,Telum tergeinina cuspide præferens:Effugit tenui vulnere saucius,Et mortis dominus pertimuit mori. 565Fatum rumpe manu: tristibus inferis Prospectus pateat lucis, et invius Limes det faciles ad superos vias.Immites potuit flectere cantibusUmbrarum dominos, et prece supplici 570Orplieus, Eurydicen dum repetit suam.Quæ silvas, et aves saxaque traxerat

559) colos non revocab iles) Broukbusius et Burm annus ad P ropert, IV; 7- 51. em endant revo lu b iles , u t ante lo q u itu r v, 182:

r JDuræ p era g u n t pensa sorores,N ec sua retro f i la r e v o l v u ti t.

N egat quidquam interesse Barthius ad dictum Pro- pertii locum* Hoc tamen in te rest, quod colos revo - care rpoz'ixag > revo lvere f i la vero signanter et p ro - p rie dicitur. O rnatius autem prius. Itaque retineo.

571) d u m rep e tit suam ) Pars codicum ac editionum reci- p it . Sed exprim it repetere græcum oivxystv> quod solenne poétis et a liis , talia celebrantibus., ut docuit Heynius ad A poilodor. I. 3* s. 2* §• 2.

572) (fure s ilva s et aves) Expressit noster H oratium , Od«I. 12. 8:

Ars, quæ præbuerat fluminibus moras j ..Ad cujus sonitum constiterant feræ j Mulcet non solitis' vocibus inferos, r 575Et surdis resonat clarius in locis.Deflent Eurydicen Tlireiciæ nurus,Deflent et lacrimis difficiles Dei •Et qui fronte nimis crimina tetricaQuærunt, ac yeteres excutiunt reos, 580Flentes Eurydicen Juridici sedent.Tandem mortis, ait, vincimur, arbiter:

vo ca lem tem ere insecutte O rphea silvce,

A r te m a ter na ra p id o s m oran tein F lum inum lapsus celeresque ventos, h la n d u m et a u rita s fid ib u s canoris

D ucere quercus.577) D eflen t E u ryd icen Threiciae nurus) Threicice nomi*

n a n tu r , tanqnam populares et familiares defunctæ. Sic novam nuptavn, e partu exstinctam , ab um bris innuptaruin Cnicliarum dep lo rari facit A ntipater II. Anthol. Græc. p. 35 :

$ 7T0V <76 %Sq'Ax$ , A 6T [Ål0i<;, 6% CtKXTOlOSephxv 'i%vo<; fjr* oiiovi,

ei%otuevov fiffQog véco Qcpéovtrxv ccycsobcoy.rsi^xv SxXsgx) Aapfåsq siv Ai2x>

TTSvS0(JC.SVXI TSO V.VjOX' <7U %<XIV0V<TX 7TX(>£IXS'hxKfsvTiv, 6 si7rs<; , (psv , xvixfov 67toq'

$l7rXoov xdhx<rx (plxov Tsnog, aXKo psv ccvSoisvQpovi KXÅXi7ropxv, xXXo §' ayu QStpivctS'

Q ui alia conati sunt, operam luserunt.«

582) m o r tis , a i t , v in c im u r , a rb iter) H ine sumsit .Clau- dianus XXXIII. v. 56:

Evade ad superos, lege ’tamen data:Tu post terga tui perge yiri comes ;Tu non ante tuam respice conjugem, 585Quam cum clara Deos obtulerit dies,Spartanique aderit janua Tænari.Odit verus amor, nec patitur, moras.Munus, dum properat cernere, perdidit.Quæ vinci potuit regia carmine, 590Hæc vinci poterit regia viribus.

o m a x im e m o r t i s A r b i t ' e r , um brarum cjue potens.

583) loge ta m en d a ta ) Heinsius ra ta conjicit, im m em or, Y irgilium hic dicere Georg. IY. v. 487:

4

h ane d e d e r a t P roserp ina legem «.59°) reg ia carm ine) Yulgo can tibus, u t supr. v. 569*

Sed F lorentin i codicis leetionem egregie confirm at H o ra tiu s , eandem rem celebrans, Od. III. a . 24 :

s te t i t ur na p a u llu n i Sicca f d u m gra to D a n a i puellas

C a r m i n e m ulces. ...

ACTUS TERTIUS.

HERCULES.n ....................... ..V_/ lucis alme rector, et coeli decus,Qui alterna curru spatia flammifero åmbiens,Illustre lætis exseris terris caputjD a, PJioebe, veniam, si quid illicitum tui 595

' * j '■''1Videre vultus. jussus in lucem extuli Arcana mundi. tuque coelestum arbiter Parensque, visus ful mine opposito tege;Et tu secundo maria qui sceptro regis,Imas pete undas. quisquis ex alto aspicit 600

" Terrena, facie pollui metuens nova,* Aciem reflectat, oraque in coelum erigat,

Portenta fugiens, hoc nefas cernant duo,Qui advexit, et quæ jussit. In poenas meas,

- *

<5°4) quæ jussit) Alii legunt q u i jussit, u t sit Eurystheus. quasi e t.ip se ex alto seu cælo terrena adsp iceret;

k , nec dixisset Juno supr. v. 62 :t . m e quoque in va s it trem or,

'E t te rn a m ons tr i colla d e v ic ti intuens T im id i in p e r a s s e .

Atque in labores non satis terræ patent. 605Junonis odio vidi inaccessa omnibus,Ignota Phoebo ; quæque deterior polus Obscura diro spatia concessit Jovi.Et si placerent tertiæ sortis loca,Regnare potui: noctis æternæ chaos, 610Et nocte quiddam gravius, et tristes Deos,Et fata vici, morte contempta redii.Quid restat aliud? vidi, et ostendi inferos.Da, si quid ultra est. tam diu pateris manus Cessare nostras, Juno? quæ vinci jubes ? 615Sed templa quare miles infestus tenet?Limenque sacrum terror armorum obsidet?

MEGARA, AMPHITRYGN, HERCULES , THESEUS.

A M PH . Tjtrumne visus vota decipiunt meos?An ille domitor orbis, et Grajum decus,Tristi silentem nubilo liquit domum ? 620

6*5) Juno? q u id v in c i jubes?) F lorentinus pro qu id håbet q u æ ; sicque legendum suaderit au res, defatiscentes sim ilitudinis sa tie ta te , quam adfert te rgem inum : q u i d resta t a liu d — q u i d u ltra est — q u i d v in c i jubes.

62°) silen tem nubilo liq u it dom um ) N on opus est silen- tu m re p o n i, cum sic iterum loquatu r in H ippolyto v. 221 :

j4 d ii t s i l e n t e m nocte p erpe tua dom um . im itenturque p iu res , u t Claudianus III. v« 125?

Estne ille natus? membra lætitia stupent.O nate! certa et sera Thebarum sålus!Teneone in auras editum, an vana fruor Deceptus umbra ? tune es ? agnosco toros, Humerosque, et alto nobilem trunco raanum. 625 h e r c . Unde iste, genitor, squallor, et lugubribus Amicta conjux? unde tam foedo obsiti Pædore nati? quæ domum clades gravat?AMPH. Socer estperemptus: regna posseditLycus; Natos, parentem, conjugem leto petit. 630h e r c . Ingrata tellus, nemo ad Herculeæ domus Auxilia venit ? vidit hoc tantum nefas Defensus orbis? cur diem questu tero?Mactetur hostis. Hane ferat virtus notam, * 9

f e r tur UlixesSanguine liba to p o p u lu m mo visse s H e n t e m .

ubi vide Heinsium.624) an v a n a fr u o r ) Euripidis illud cogitabat Herc. fur.

v. 517:9 f M / 9 j . > tsi fiy y oveifiov sv (pxsi ti b£v<T<xop,£v.

633) M actetur hostis. T h e s . H ane fe r a t 'v i r tu s n o tam , Fiatcjue sum m us hostis s l ld d te L ycus) Quem no noffendat bis repetitura hostis? Ego ccnseo dedisse S enecam :

M actetur hostis. hane f e r a t T'irtus notam, Fiatque summus s u d o r s i l d die Lycus.

exciderat culpa festinantis librarii to sudor , quod in proxim e vicinis vocabulis eædem fere litteræ compa- reren t. A tque ita ad labores suos passim alludit Hercules. H ercule Oetæo (v. 473):

H ineetur un i fo r s a n et spolium d a b it, A m o rq u e sum m us f ie t A lcidce labor♦

Fiatque sum mus hostis Aleidæ Lycus. 635Ad hauriendum sanguinem inimicum feror.Theseu, resiste, ne qua vis subita ingruat:Me bella poseunt. differ amplexus parens, Conjuxque differ: nuntiet Diti Lycus Me jam redisse. t h e s . Flebilem ex oculis fuga 640 Regina vultum: tuque nato sospite

posten (v. 8 i6 ) :Ecce a lia cl a cl es, H ercules perirnit L ichan . F acta inqu inen tur : f a t h ic sum m us labor.

ex quo loco satis a p p a re t, Thesei personam terriere insertam recte a FJorentino tolli. Eodem Hercule in O eta (v, 1614):

Q uod unum in orbe v ic e ra t noncium inalum ,F t f la m m a v ic ta e s t : hcec quoque accessit feris . In te r labores' ignis H erculeos abit. I f c i n -

s i u s ad Silium XIV. v. 665. etA dvers. p .2 l7 .Abieci personam Thesei. hostis autem loco mo-

vere nulla est ra tio . Sic enim L ycus, latro verius quarn hostis justus, ludibrii causa vocatur. Suprav. 341. ipse:

R a p t a sed trep id a m anu Scep tra obtinentur.

Livius XXXV. 7 : p e r h i em em p ro e lia a liquo t, n u lla m em o ria d ig n a , adversus la tronum m agis quam h o s t i i t m excursiones — sunt fa c ta . Ad sententiam plane facit illud Curtii IX, 6 : Cito g loria ob- solescit in so rd id is h o s lib u s: nec qu idquam indig- nius e s t, quam consum i e a m , ubi non possitostendi.

641) F lebilem eos oculis fu g a R eg ina vu ltu m ) Heinsius einendat luctum , u t Jleb ilis luctus p ro lacrymis dica-

Lacrimas cadentes reprime: si novi Herculem, Lycus Creonti debitas poenas dabit:Lentum est, dabit; dat: hoc quoque est lentum;

dedit.AM PH. Votnm secundet, qui potest, nostrum

Deus, 645Rebusque lapsis adsit. O magni comesMagnanime nati, pande virtutum ordinem:Quam longa moestos ducat ad Manes via;Ut vincla tulerit dura Tartareus canis.t h e s . Memorare cogis acta, securæ quoque 650Horrenda menti: vix adhuc certa est fidesYitalis auræ: torpet acies luminum,

%

- ■ - — ■■ ■ ■ ■ ■ ■ %

f

tur* Sed vulgata bene håbet, e x o cu lis , id es t, e conspectu. Thyest. v. 625:

u t ta n tu m n e fa s E r ip ia t o c u l i s .

Again. v. 3 0 i :dedecus clarce dom us

A sp o r ta a b o c u l i s .H erc. Oet. v. 1977:

cess it: e x o c u l i s ab iit.Lucretius III. v. 4 8 :

longeque f a g a t e i C o n s p e c t u e x hom inum «

644) L en tu m est r dab it) Eodem acum ine noster Epist. 7 8 : in ter hæc tam en alicjuis non g e m u it; p a r unu est. non ro g a v it; p a ru n i est. non re sp o n d it; p a - ru m est. risit. e t Apuleius Met. I. p. 9 : F axo eum Sero , im m o s ta tim f im m o vero ja m nunc u t et p ræ - ceden tis d ic a c ita tis , et in sta n tis curiosita tis pceni- tea t.

Hebetesque visus vix diem insuetum ferunt.AMPJI. Pervince, Theseu, quidquid alto in piectore Remanet pavoris; neve te fructu optimo 655Frauda laborum. quæ fuit durum pati,Meminisse dulce est. fare casus horridos. t h e s . Fas omne mundi, teque dominantem precor Regno capaci; teque, quam tota irrita Quæsivit Ætna mater; ut jura abdita 660Et operta terris, liceat impune eloqui.Spartana tellus nobile attollit jugum,D'ensis ubi æquor Tænarus sil vis premit:Heic ora solvit Ditis invisi domus,Hiatque rupes alta, et immenso specu 665Ingens vorago faucibus vastis patet,Eatumque pandit omnibus populis iter.Non cæca tenebris incipit primo via:

658) Fas om ne m uncli) hoc est-, quidquid in caelo religio- se colendum est. O ppianus de Venat. II. v. 371 :

CiihoiMVOq fiOiKCi^CvV TS Sé[JUV.

66°) Q uæ sivit Æ L(na) Editio Veneta anni 1522* E n n a , Sed huic non perinde convenit tota. Naso M et. XIV. v. 188:

Ille qu idem to t a m frem eb u n d u s obam bula tjdEtnam.

• Al i oru m ÆLthra nihili est.#64) D itis in v is i) Pars codicum in v ic ti. Pulaviensis

im m itis . Secundum vulgatos decernit H oratius Od.I. 3 4 10.

Q ua S ty x et i n v i s i h o rr id a Tæ nari Sedes.

ubi vide Cl. M itscherlich.

Tenuis relictæ lucis a tergo nitor,Fulgorque dubius solis afflicti cadit, 670Et ludit aoiem. nocte sic mixta solet Præbere lumen primus aut serus dies.Hine ampla vaeuis spatia laxantur locis;In quæ omne mersum pereat humanum genus.Nec ire labor est, ipsa deducit v ia: 675Ut sæpe puppes æstus iuvitas rapit;Sic pronus agger urget atque avidum cliaos:

672) P ræ bere lum en p rim u s) Gemella dubiæ lucis descrip- tio est apud Lucianuin Var. Hist. II. p. 6 7 2 ' cu ciåe vv% Tnxp' oaiToiq yiyvsTOU > oiih'vjfjoe x ttxvu kKåk xxSx7T£P ro Xvzxvysg 7r(ibq soo}. (x'/idérra xvx~T£lXXV7Q$ Vjkiou > TC10VT0V (pUS &T£%£1 TYlV yijv-

611) pronus agger) Vnlgo ed itu r pronus a e r , q u i, siventus e s t, ad S tyga , non hue pertine t. Incertus poéta T. III. Antliol. Græ.c. p. 245:

, 5TXVToSsV £1$ 0 ®£(>OOV eiq x i^ v xvsp,o<;- quo lo co , u t hoc ob iter a ttingam , satis vindicatur P ro p ertii lee tio , quam suspectara habebant Critici,III. 16. 3 0 :

H t tib i, n a u ta , p ia s hom inum qui tra jic is um bras , H ue a n i m æ p o r t e n t corpus in a n e tuce.

Junge: tib i tra jic is , id e s t, in tuum com m odum , o n a u ta ! ceu quem illiberalem ac sordidum describunt veteres. E nrnltis unum Pedonem -A lbinovanum lau» dasse satis s i t , Eleg. de m orte D rusi v. 357 : *

•'*• omnes exspecta t a v a r u s • .P ortitor.

Sed certe vento hauddum u titu r Theseus, rate Stygia navigaturus demum v. 760. Urgere p o rro nec p o test im m otus et in e rs , quem facit v. 704« exempl*

Gradumque retro flectere baud unquam sinunt Umbræ tenaces. intus immensi sinus Placido quieta labitur Lethe vado,Demitque curas: neve remeandi amplius Pateat facultas, flexibus multis gravem Involvit amnem. qualis incerta vagus Mæander unda ludit, et cedit sibi, * *

H om eri II. VIII. v. 481. quod et Lucanus VI. v. 648. sequitur. D enique nihil opus est aere coactore, siquidem i p s a d ed u c it v i a , nerape declivis et præ -

V

ceps. Ante Lipsium ubique legebatur: pronus a g - g e r , quod verum e ra t, uec debuit m utari. Seneca A pocolocynthosi: O.-nnia p ro c liv ia s u n t, fa c i le d e- scenditur. I ta q u e , q uam vis p o dagricus esset- , mo- viento tem poris p e rv e n it a d ja n u a m D itis . Apol- lonius A rgonaut. II. v. 353 :

f vSx p h s is <x,'i2oio k x t <z i fi Jct i g åst y.e h£u$o<;» Ovidius Met, X, v. 53« de eodem :

C arp itu r a c c l i v i t s p e r m u ta silen tia t r a m e s . Statius Theb. II. v, 48 :

H oc (u t f a m a ) loco pallentes- d e v i u s um bras' D r a m es a g i t , n igrique Jovis va cu a a t r ia d it a t

* •

M ortibus.ubi Scholiasf.es d ev iu s explicat p e r p ro n u s , deorsum , Sic Justinus I. .5: p r o n a m a d reghum v i a m in- gred ia tu r. tigger p ro via d ic itu r, u t a V irgilio Aen. V. v. 273 :

v i c e deprensus in a g g e r e serpens. ub i Servium vide.

679) im m ensi sinusj id est , infinitæ altitudinis.682) gravem J id e s t, languidum .68^) M æ ander u n d a lu d il) Sic a Seneca scriptum esse,

non e r r a t , m anifesto satis docer, quem is æ m ulatur,

T # * *Instatque; dubiiis, littus an fontem petat. ' 685_ ' * L '''Palus inertis foeda Cocyti jacef; i/.t

Hic vultur, illic luctifer bubo gemit, ' ‘ ;Omenque triste resonat infaustæ strigis; * -Horrent opaca ffonde nigrantes comæ,Taxo imminente; quam tenet segnis sopor,— • 690 Famesque moesta tabido rictu jacens ; -L

• r -

Pudorque serus conscios vultus tegit:Metus, Payorque, Funus, et frendens Dolor,

Ovidius M et. ( VIII. v. 162 :N on secus ac liqu idus P hryg iis M ceandros in arvi$L u d i t ; et am biguo lapsu rejl u itque J lu itque O ccurrensque sib i ven lu r as a d sp ic it undas :E t nunc a d fo n te s , nunc in m a re versus a p ertu m , Incerta s exercet aquas'. * >

lu d it etiam huic loco vindicat Burm annus ad ejusd. H eroid. IX ; v. 5.5.

687) lu c tife r bubo) Scripti „quidam , u t Pulaviensis le ti-* t

fe r . Perperam . Ovidius Met. V, v. 549:v e n tu r i n u n tia luctus

. f

Ignavus bubo , d iru m m orta libus om en, Statius Theb. III. v. 511 :

fe ra lia bubo✓ . V - 4^

JDamna canens .«■

^9l) tab ido ric tu jacens) p a ten s præstiterit* Sic p a tu li et hiantes rictus Poétis. sic hians fa m e s initio Tliye- stæ. H e i n s i u s * i

T u eo r ja c e n s , u t convenientius moestce. Cicero ad Attic. X. 4 : j a c e t i n m o e r o r e m eus fr a te r . P ro ta b id o nonnulli ra p id o leg u n t, alii r a b id o . quorum utrum que in m etrum peccat.

Aterque Luctus sequitur, et Morbus 'tremens,Et cincta ferro Bella: in extremo abdita : 695 Iners Senectus adjuvat baculo gradum.AMPH. Estne aliqua tellus Cereris aut Bacclii

ferax ?» • A . n *

THES. Non prata viridi, læta facie germinant ;Nec adulta leni fluctuat Zephyro seges;Non ulla ramos silya pomiferos habét:Sterilis profundi vastitas squallet soli,Et foeda tellus torpet æterno situ;Rerumque moestus finis et mundi ultima:Immotus aer hæret; et pigro sedet

f ^ w •

Nox atra mundo. cuncta moerore horrida,Ipsaque morte pejor est Mortis locus.

700

705

7°3) R erum que m oestus fin is ) Injuria versum voSsixg dam na t W akefieldus ad Lueret. VI. v. 1267. rerum fin is e t m u n d i u ltim a su n t , quos rerum term inos ante dixerat v. 290* ubi vide.

7°5) cuncta m oerore h o rr id a ) Cl. Jacobs Animadversio- num in Euripidis Tragoedias p. 326- et W akefieldus ad Lueret. VI, v. 1267* certatim em endant poedore. Sed cur m oerore h o rr id a minus dicere licea t, quam luc tum h o rrifica lem , .u t Attius in Telepho dixil?

7°6) Ipsaque m orte pe jo r est M ortis locus) O p in o r, Ip saque n op t e pejor. H ercule Oetæo v. 46:

L a x a ta p e jo r n o x et ex trem u m chaos In m e ineueurrit.

u t recte illic a G ronovio restitutum . Supra Hercule F u re n ti :

noctis ceternæ chaos,\

E t nocte quiddenn g r a v iu s , et tristes E eos> E t f a t a v ic i• H e i n s i u s*

■ t ° ■ i*,*

j *

AMPH. Quid, ille opacå qui regit sceptro loca,Qua sede positus temperat populos leves ?THES. Est in recessu Tartari obscuro locus,Quem gravibus umbris spissa caligo alligat. 710. A fonte discors manat hine uno latex:

N ibil m utandum . P e ju s , inqu it T lieseus, est m ortuum esse, quam m o r i, contra ac sentit Epi-

v

charm us apud Ciceronem I. Tusc. Disp. §. 15 :E m o ri nolo : sed m e esse m ortuum ni/til æ stum o.

* r

E s t, qui neutram in p a rtem m oveatur. Idem Comi< Cus incerto D ram ate :

ånoSxvéiv % reSvxvxi ov pot otxQégsi. ■/A ntitheton vero tale e s t, quale illud Justini X II. 9 : C uratio v u l n e r is g ra v io r ipso v u l n e r e f u i t .

7°9) Est in recessu T a r ta r i) M oguntinus et qua tuo r nostri secessu. Minus recte, Claudianus V. v. 524 :

vacuo m a n d a te B ara th ro1*

In fra T itanurn tenebras , in fra q u e r e c e s s u s 1 'artareos.

Plutarchus de Superstit. 4 : h x x s x ) x x ) x o X x s x i t

XXI %XG(/.XTX Xx) g.V%o) , XXXUV pUgttiV yéfAOVTSg.

711) A fo n te discors m a n a t) Heinsius ad O vid, Epist, Sabin. I , . v, 35« n o ta t in F lorentino leg i:

A fo n te d i s s o r s m a n a t hino p r i m o la te x .Si adm ittim us, in q u it, dissors e r i t , ab aliis am nibus diversus, Atqui describuntur amnes in te r se diversi, m oribusque discordes, u t dubitare nem o possit, qu in verio r nostra sit leelio. P ræ ter p rim o , im o quoque sc rib itu r, et v iv o . Sed malo concinn ita tem , quasest in disjunetis uno et discors. Haud dissimili oppositione Mela III, 1. 40 : B aetis quasi ex u n o f o n te g e m i n u s exo ritu r♦ et Sallustius apud Senecam

Senecæ Tragoediæ♦ , ( 5 )

Alter, quieto similis, (hunc jurant Dei) »J) Tacente sacram develiens fluvio Styga:At liic tumultu rapitur ingenti ferox,Et saxa fluctu volvit Acheron inviiis 715Renavigari. cingitur duplici vado Adversa Ditis regia, atque ingens domus Umbrante lueo tegitur: liic vasto specu Pendent tyranni limina: hoc uinbris iter $Hæc porta regni, campus lianc circa jacet, 720 In quo superbo digerit yultu sedens Animas recentes, dira majestas Deo,Frons torva j fratrum quæ tamen speciem gcrat, Gentisque tantæ: yultus est illi Jovis,Sed fuiminantis. magna pars regni trucis 725Est ipse dominus j cujus asjiectus timet, * 1

N at, Quæst* YIT, 8 : a sse r it, T i g r im et E u p h ra temurt o fo n te v ia n a re in A r m e n ia , qu i p e r d i v e r - s a euntes longe d iv id a n tu r .

7*6) A ch ero n in v iu s R en a v ig a ri) Inconsulte ac tem ere W illio/ius R e n a v ig a r i m utat in } rel iiav igan ti. Theo- critus XII. v. 19:

w y y s iÅ s is v s p o l n q h q 'Sim iliter de Styge Virgilius Aen. VI. v. 425 •

E v a d itq u e celer rip am i r r e m e a b i l i s undoe.1 ubi confer Heynium ,

722) d ira m ajestas deo) F lorentinus dei. Sed altera ratio exquisiti'or, vide Burm annum ad Ov. Met. VI,v, 659*

726) cujus aspectum tim e t) V eteres editi eum scriptis legunt aspectus, id quod gravius est, Ovidius H er, VIII. v. 06 :

Quidquid timetur. AMPH. Verane est fama, in-feris

Tam sera reddi jura, et oblitos sui Sceleris nocentes debitas poenas dåre ?Quis iste veri rector, atque æqui arbiter? 730 THé s . Non uniis alta sede quæsitor sedens Judicia trepidis sera sortitur rei3.Aditur illo Gnossius Minos foro;Rhadamantus illo Tlietidis lioc audit socer.Quod quisque fecit, patitur: auctoreni scelus 735 Repetit, suoque premitur exemplo liocens.Vidi cruentos oarcere includi duces,Et impotentis terga piebeja manu Scindi tyranni. Quisquis est placide potens,'

E t ta m en a d s p e c t u s sustinet ille m eos, C laudianus XXXVI. v, 1 9 3 :. ..

ir '

a s p e c t u s m is er æ non fe r r e p d re n tis E m tu m m orte ve lit.

732) Ju d ic ia trep id is sera so rtitu r reis) Nescio an Seneca respexerit P rojjertium IV. i i . 20:

si quis p o s ita ju d e x sedet A E acus urna , In m t.a sortita v in d i eet ossa p ila l

735) Q uod quisque f e e i t , p a titu r ) Sic etiain loqu itu r Epist, 39 : quorum irnpotentice a tq u e insanæ lib id in i ob hoc unum ignoscere possis , q u o d , q u f e c e - r e , p a t i u n bur , JSec im nierito h i c illos fu ror 'vexat,

73i?) Q uisquis est p la c id e po tens) Hæc ita m utavit Hein- s iu s :

Q uisquis a s t p l a c i tæ po tens D om m usque vita t se rva t m nocuas m anus.

Dominusque vitæ servat innocuas manus, 740Et incruentum mitis imperium regit,Animæque parcit: longa permensus diu Felicis ævi spåtia, vel coelum petit,Vel læta felix nemoris Elysii loca,Judex futurus. Sanguine humano abstine, 745 Quicunque regnas. scelera taxantur inodo

E t in cru en tu m m itis im p eriu m g e r i t ,P o e n ceque p a rc it.

u t p la c ita v i ta s it, grata et accepta m orta libus, v i - tce po tens a u te m , qui jus ac potestatem in vitam håbet civium suorura, Enim vero sna loco constat in- tecritas. p la c id e potetis d ic itu r, qui potestate sua elem enter et m oderate u titur. Sallust, Jag. 4 t ‘ arite C arthaginem d e le ta m populus et Senatus R om anus p l a c i d e m odesteque in te r se rem pub lica in tra c ta b a n t. T am im perium reg it splendidius est, quam quo m odo em endatur. Lueret. II. v, 1094:

Q jus r e g e r e im m ensi su in m a m , quis håberøp ro fu n d i

In d u m anu v a lid a s p o tis est m oderan ter ha-benas?

ubi cf. W akefield. a n im a denique vitam notat. Sic jam erat supr. v, 304 :

Tum restitu tas fr a tr ib u s rebor m eis A h i m a s '.

et eodem sénsu recu rrit Med. v. 304 :A n i m a m lev ibus c re d id it auris.

H oc ig itu r vult n a rra n s : vitæ subjectorum parcit, nec prodigus nocendi fe r tu r , aut m uerone eruento se ja c ta t, quem adm odum in simili causa loqu itu r Claiulianus XVII, v. 226.

Majore yestra. a m p h . Certus inclusos tenet yoVi Locus nocentes ? utque fert fama, impios ' *Supplicia vinelis sæva perpetuis domant? i T H E S. Rapitur volucri tortus Ixion rota.' 750Cervice saxum grande Sisyphia sedet.In amne medio faucibus siccis senex

. — 1 * i .

Sectatur undas: alluit mentum latex;Fidemque.cum jam sæpe decepto dedit,Perit unda in ore: poma destituunt famem. 755Præbet yolucri Tityos æternas dapes.

m

Urnasque frustra Danaides pienas gerunt,Errant furentes impiæ Cadmeides.Terretque mensas ayida Phineas ayis.AMPH. Nunc ede nati nobilem pugnam mei. 760

-Patrui volentis munus, an spolium refert?. , t h e s . Ferale tardis imminet saxum vadis,Stupent ubi undæ, segne torpescit fretum;Hune servat amnem cultu et aspectu horridus,

' * ^Pavidosque Manes squallidus gestat senex j 765 -Impexa pendet barba, deformem sinum

7>3) A b lu it m en tum la te x ) A l lu i t dedimus ie x x certa H einsii, A br.-G ronovii ad Mel. I .1 4* 25. et Burm an- n i ad T, I. Anthol. L at. p. 506. einendatione. . Idem Seneca in H ippolyto v. 1232: : > »i;

M e lu d a t am nis ora 'vicina. a l l u e n s . .H om erus Od. X I. v. 582 ;

xxi yd)v T xvtxKov dcrtJciov, %x.>Å7t cixye e%bVT0i) esxor'h A yvy' y Se ttqoijJ x å u ^ s ,

, Adde no tata Bentleio ad M and. IV . v. 600*

70 • L. ANN'Æl SENECÆ ■ "

Nodus coercet, concavæ lucent genæ,Regit ipse conto portitor longo ratem:Hic oliere vacuam littori puppim applicåns Répetebat umbras; poscit Alcides viam, 770

767j concai'æ lucent genæJ F lorentinus squa len t. sed squa lidus jam præcesserat. olim repon tbam p a lle n t, u t apud Papinium Theb. II. de Spliinge:

• 'P a llen t es erecta genas silffusaque tabo L u m in a , ’

nunc fortius aliquid op inor d e s id e ra ri: aut lu ren t, unde lu r id u s ; sed quia insolentius verbum , præ stat l iv e n t , quod alii j-am voluere. sic L u ca lio :

' rubor igneus in jic it o ra ■ ' L iven te sq u e genas.

aut f a c c e n t , quod posterius verum existim o, ni mavis forlasse ta b en t gence, ilt tab'entes genæ apud M aronem ; pen d en tes Juvenali Satyra X , ; pendulce P lin io in N aturali H istoria , et contra s ta n te s : quo-

• O - ‘m odo stantes pap illce , et s ta n tia p ec to ra poétis.

‘ corruerites étiarn ac d ian o ,

C orruerat passa f a d e s rugosior u va . in teriu s fu g e r e gence C laudiano bello Gildonico.

i ! • I l e i ii s i u s.-:t. • - A pparet et ipsurn genas de malis cepisse, Per-kt... peram . gence sunt oculi, Sic Ov. H eroid. XX, v,

206:. U t, te conspecta , su b ito , si fo r te notasti,

R estitera m f ix is in tua m eihbra g e n i s ,■> . .P ropert. III. JO* * 2 6 :

♦v.’ Exustceque tuce m o x , P o lyp h em e , gence , et alibi passim , lucen t ab Ovidio adscivit* M et, X,v. 239:

labentes gence nonnullis, Clau-

Cedente turba: dirus exclamat Charon, 'Quo pergis audax ? siste properantem gradumi Non passus ullas natus Alcmena mor as,Ipso coactum navitam conto domat,Scanditque puppim. cymba populorum capax ' 775 Succubuit uni. sedit, et gravior ratis -Utrinque Lethen Iatere titubanti bibit.

■ - ^ ) f i'wvl

I d em oculi l u c e n t .* ea d em fe r i ta t is im a g e • ad variandum illud Y irgilii Aen, YI. v. 300. de Cha- ro n te :

s ta n t lu m in a f la m m a .Senecam im ltando expressit Statius in T isiphohes de- sc rip tione , Theb. I. v. 104:

sede t in tus a b a c lis ;Ferrea lu x oculis.

Lectio squa len t illata videri potest ex a lte ro , simili* - v te r com parando , loco Statii-Theb. XI. v. 584 :

x e te r i stab so rd id a tabo TJtraque canibies, eb durus sanguine crinis O bnubit fu r ia le caput. p ro cu l ora genceque In tu s , eb effossce squallenb ves tig ia lucis.

— — —■ q u a lis , s i p u p p e re lic taE xosus p ig r i m anes su lca tor A v e r n i E x e a t a d super os.

771) dirus exc la m a t) Alii durus. Perperam . V arro Satyra M en ippea, quæ Bimargus inscrib itu r: Scaena quem senem L a tin a v id i t d i r i s s i m u m .

77o) s e d i t , et g ra v io r ra tis ) S cripsit, o p in o r, sid it. G r o n o v i u s,

Parum referre judico cum Burm anno ad P ropert. III. 7* 37* Senecam im itatur Statius Theb« Y. v. 401:

Tune victa trepi dant monstra, Centauri trucetf,4 Lapithæque multo in bella succensi mero.Stygiæ paludis ultimos quærens sinus,Foecunda mergit capita Lernæus labos.Post hæc avari Ditis apparet domus :Hic sævus umbras territat Stygius canis,Qui trina vasto capita concutiens sono Regnum tuetur: sordidum tabo caput Lambunt colubræ: viperis horrent jubæ:

•Longusque torta sibilat cauda draco;Par ira formæ. sensit ut motus pedum,Attollit hirtas angue vibrato comas,Missumque captat aure subrecta sonum,Sentire et umbras solitus. ut propior stetit Jove natus, antro sedit incertus canis, i

i

. ' atton ito m anifestus in agm ine supra estA m p ld try o n ia d e s , puppernque a ltern is u trinque In g ra v a t.

v U trique vero præ i^erat Apollonius Argonaut. I. v. 533:/ e tf & •

S C X l OL £ V S ( ) J S

'Trorgiv vKSKhvaSy vvjb<;784) tr in a va sto ca p ita ) Alii codices terna . Sed nihil

opus. Xdem enim in Thyeste v. 676:scepe la tra tu nem us

T r i n o r emu g it.ubi et ad Cerberi latratum respicit. B u r m a n n u s ad Ov. H eroid. IX. v. 38.

789) A tto l l i t h ir ta s angue v ib ra to com as) Respexit illud M aronis Aen. VI. v. 4 l 9* de eodem :

✓

horrere v id en s ja m co lla colubris.792) antro sed it) Aliqua exem plaria cedit. Héinsiua

corrigere te n ta v it: an tro s e d a t . Sed tue tu r vul-

785*

790

Et uterque timuit. ecce, latratu grayiLoca muta terret, sibilat totos minaxSerpens per armos: vocis horréndæ fragor 795Per ora missus terna felices quoqueExterret umbras, solvit a læva ferosTune ipserictus,, et CJeonæum caput ,Opponit, ac se tegmine ingenti clepit:Victrice magnum dextera robur gerens, gOOHucnunc et illuc verbere assiduo rotat,Ingeminat ictus. domitus infregit minas,Et euneta lassus capita submisit canis,Antroque toto cessit. extimuit sedens . .

gatam similiimus T heocriti locus XXV. v. 84* de ca- n ibus, Augei stabulum servantibus:

luuv[jAvccg tot) toivXiov JZov I o v t £$•794) sibilat, totos m in a x} Editio Scriveriana to rto s, ope«

, rarum haud dubie vitio. Claudianus XXXV. v. 211. de le o n e :

,

rabiern t o t o s exeg it in a r m o s .797) fe r o s T u n e ipse rictus) Idem fe r o s leonum rictus

dixit in Thyeste v. 77. nec audiendi codices, qui fe r o x .rep ræ sen tan t. Hoc enim gravius e s t, quampro re.

8°4) y ln troque toto cessit) Heinsio visum noto rescribere. Sed intercedit V irg ilius, qui Aen. V I. v. 423- dei eodem ait:

t o to ingens e x te n d itu r an tro . a n tro cessit, id est, in antrum se recepit. Imitatur Statius Tbeb. VIII. v. 97 :

f u g i a t n e c t r i s t i s i n a n t r u m

'C e r b e r u s .

Uterque solio dominus, et duci jubet: §05Me quoque petenti mimus Alcidæ dedit.-.Tune gravia monstri colla permulcens manu Adamante texto vincit. oblitus sui Custos opaci pervigil regni canisComponit aures timidus; et patiens trabi, 810Herumque fassus, ore submisso obsequens ‘Utrumque cauda pulsat anguifera latus. ‘ ’Postquam est ad oras Tænari ventum, et nitor Percussit oculos lucis ignotæ bonus,

8°5) duci ju b e ty Heinsius volebat e d u c i, nem pe ab inferis. Nirnio melius duci m onstrum jubetur devictum. N epos Datam. 3 : v in e tu m a u te se Tliyum. agebat, ilt. s i feram . bestiam c a n ta m d u c e r e t.

8* *4) lucis ig n o tæ , novos R esum it an im os v inetus) Sic a conjectura Hutgersii. V ulgo, bonos. Lipsius malle a it:lucis ignotæ bono: non ad d ito , fueritne libri veleris

%

en, an ab ipso excogitata scriptura. Sed quia occurritearlem Zinzerlingio in Thuringico et Rutgersio in.

* • * *

M orelli exem plari sc rip to , et ante omnia nobis inft

* E trusco, verisimile est fnisse illius quoque m em brana- ruur. Com m endat eam Zinzerlingius loco Senecæ epist. 7 9 : adhue nondurn fr u i tu r bono lucis, et Statii 8 Theb. ju cundaque ojfensus luce p r o fa tu r . Censeo scripsisse aucto rem , ignoto bono . E t n ito r lucis percussit oculos ignoto b o n o : vel n ito r coeli percussit oculos ignoto bono lucis. Tacitus % annal, sed p ro m p ti a d i tu s , o bv ia co m ita s , ignotæ P arthis v ir tu t es , n o va v i t ia . Nec insuave essets ignotumb o n u m , p e r sTTs^yvicnv* G r o n o v i u s.

Hæc inficeta sunt omnia præ venustissima verissi« m aque W akefieldi ad Lueret. IL v♦ 418. co rrectione:

ft

Resumit ammos vinctus, et vastas'furens 815Quassat catenas: pæne victorem abstulit, Pronumque retro vexit, et movit gradu.Tune et meas respexit Alcides manus:Geminis uterque viribus tractum canemIra furentem, et bella tentantem irrita, 820Intulirnus orbi. vi dit ut clarum æthera,

f *1 -- »

Et pura nitidi spatia conspexit poli,• 1

Oborta nox est, lumina in terram dedit,Compressit oculos, et diem invisum expulit,Aciemque retro flexit, atque omni petiit 825

■ /

Cervice terram: tum sub Herculeas caput Abscondit umbras. Densa sed læto venit

T ostquam est a d oras T æ nari ven tum , et nitor. Percussit oculos lucis ignotce b o n u s ,R esum it ani/nos v in c tu s .

n ito r b o n u s , id est, pu lcher, jucundus. vide Ipsum^ G'

et com para Senec. Agam. v, 862* * "

m eas resp ex it) tanquam adjutrices. Eodem sensu Papinius T heb. VI. v. 453- d ix it:

lassa velu t i ra tio n e m agister In f lu c tus, in sa x a ru it, nec ja m am pliu s a stra R es p i c i t.

82o) sub H erculeas ca p u t A b sc o n d it um bras) Ita priil- ceps liber. V ulgo : sub H e r c u l e a capu t H bscon- d i t u m b r a , minus poétice. Virgilius Aen. VIII,v, 538:

quam m u lta sub u n d a s Scu ta v iru m galeasque et f o r t ia corpora volv'es.

ubi vid. H eyn, e t Burm an. ad Ov. Met. VI. v. 370.

»

Clamore turba, frontibus laurum gerens, Magnique meritas Herculis laudes canit.

■ — ^ ■

CHORUS THEBANORUM.JNJatus Eurystheus properante partu, Jusserat mundi penetrare fundum:Deerat hoc solum numero laboruim7 . .

Tertiæ regem spoliare sortis.Ausus est cæcos aditus inire,Ducit ad manes via qua remotos Tristis, et silva metuenda nigra,

•

6ed frequens magna comitante turba. Quantus incedit populus per urbes Ad novi ludos ayidus theatri:Quantus Eleum ruit ad Tonantem,Quinta cum sacrum revocavit æstas:Quanta, cum longæ redit hora noctis,

_ • v • •

Crescere et somnos cupiens quietos Libra, Phoebeos tenet æqua currus, jTurba secretam Cererem frequentat,Et citi tectis properant relictis

830

835

840

845

?42\ -cum. longæ re d it hora noctis) n o c ti G ronovius præ - fert ex F lo ren tin o , vultqne dictutn esse p e r Jiypalla- gen p ro , cu m .lo n g a re d it hora nocti. Q uod mihi duram v id e tu r, et aax iJtotTOV- hor a m noctis p ronocte dixit ad exemplum Ovidii H éroid. XIX. v. 33* re d it e a , cum longiøres f iunt , ve l, u t loquitur Lu- cretius V, v. 680* augm ina sum unt noctes.

846) E t c iti tectis. p ro p era n t relictis) M allet t Heilisius E x c i t i f laudans e Virg. Aen. IV. v. 301:

Attici noctem celébrare mystæ: ,Tanta per campos agitur silentes Turba: pars tarda gradiens senecta,

*

Tristis, et longa satiata vita:Pars adliuc currit melioris ævi, Virgines nondnm thalamis jugatæ,Et comis nondum positis ephebi, " Matris et nomemmodo doctus infans: His datum solis, minus ut timerent, Igne prælato relevare noctem.Ceteri vadunt per opaca tristes:Qualis est nobis animus, remota Luce, cnm moestus sibi quisque sentit Obrutum tota caput esse terra.

850

855

860 -

qualis com m otis e x c i t a sacris Thy i a s , nhi aud ito s lim u la n t tr ie ter ica Baccho ' Or g ia , nocturnusque v o c a t c lam ore Cithceron.

Sed Eleusinia n o n , u t T rie te rica , cum fu ro re pera« gebantur. Y arro Satyra M enippea, quæ Cygnus inscrib itur : T ua tem p la a d a l ta , P h a n i, p r o p e -r a n s c i t u s itere. Ammianus XXVIII. 4 : E x o p - ta to d ie equesirium Indorum illucescen te , no n d u m Solis] puro ju h a r e , ejjusius omnes f e s t i n a n t p r c e c i p i t e s . Statius Silv. VIII, v. 50 :

Tuque , A c tæ a C er es, c u r s u cui sc?u p er] a n h e lo , V o tiv a m ta c iti quassam us la m p a d a m ystæ .85°) longa sa tia ta v i ta ) longæ v itæ Broukhusius malu-

• isse fertur. Sed ablativi ratio est, quod vastus lite- ræ a sonus re i, de qua ag itu r, melius convenit. T ale et illud P ropertii IV, 10. 20. de R om ulo:

.E t g a le a h irsu ta co m ta lup in a ju h a .

* *i ,

Stat cliaos densum, tenebræque turpes,Et color noctis malus, ac silen tis Otium mundi, Yacuæque nubes.Sera nos illo referat senectus.Nemo ad id sero venit, unde nunquam,' 865Cnm semel venit, .j^otuit reverti.Quid juvat durum properare fatum?Omnis hæc magnis vaga turba terris Ibit ad Manes, facietque inertiVela Cocyto. tibi crescit omne, 870Et quod Occasus videt, ét quod Ortus:P a r c e ven turis • tibi, Mors, paramur:Sis licetsegnis, properamus ipsi.Prima quæ vitam dedit liora, carpit.

874) P rim a quæ v ita m d e d it Jidra, ca rp it) Idem Epist.'' 120* de m o rte : C arp it nos i l l a , non corrip it. Ex«

planat se ipse Consolat. ad Marc. 20 : H abebit quis-q iie , quan tun i il li d ies p r im u s a dscrip sit. ex illo ,quo p r im u m lue em v i d i t , iter m ortis ingressus est,accessitque f a to p ro p io r : et il l i ip s i , qu i ad jic ie •b a n tu r addlescentice a n n i , vitas de traheban tur• Itihoc om nes errore v e r sa m u r , u t non p u tem us a dm ortern, n isi senes inelinatosque ja m vergere : eumillo in fa n tia s ta t im , et ju v e n ta 9 om?iisque æ tasf e r a t • ^4gunt opus suum f a ta : nobis sensum no-stree necis a u fe r u n t: quoqiie fa c il iu s obrepa t mors,

~ # sub ipso v itæ nom ine la te t. In fa n tem in se p u eri-t ia c o n v e r ti t , p u er itia m puberta s > puberta ten i ju -ven tu s , ju ven tu tem senectus abstuh t. Increm en taip så si bene com putes f d n m n a sunt. Seneca? con«sonat Plutarchus in Consolat. ad Apollon. 14 : 7tQT£

rit

t

?

cii-

Thebis læla dies ådest: / • • 875Aras tangite supplices, •Pingues cædite yictimas: . ■Permixtæ maribus nurus Solemnes agitent clioros:Cessent deposito jugo . e é 880Arvi fertilis incolæ. ; jf - ;

j; Pax est Herculea manu Auroram inter et Hesperum:Et qua sol medium tenens .

\ 1 ** p 9f ♦ ^ f \ / y o. t J.y x p év avTOtt; o v x s s i v o j x v X T o g ; x x t <py<7iv

' H g x x X s i T o g ) t x v t o r e v l v x x ) T s S y v j x b ? , XXI i y o x y o -

dog x x i x x S s u c i c v , x x \ vsov x x ) y y ^ x i o v . r a d s y x p (/,£-

TX7T£<7CVTX) £XSivX h l) XXXsTvX 7TXÅIV (ASTXZSTO'JTX, TXV-t x - et 15: y\ irguTy ouu x i t /x v\ ^td-xcrx vuxtv to t o j

v,Xiov (pug > v) dvTij xx) tov ty(p£(>by xføv aysi.884) qua Sol m ed iu m tenens) Heinsius op inatu r scriptum

es se:E t qua Sol j n e d i u s tenens —.

v e l, m edius vice; nisi exciderit versus. M ih i, vulgatam tu e n ti , sol m ed iu m tenens est m eridianus vel ahissim us, haud dissim iliter notatus Lucano IV. v. 155:

R estitu u n t a r tu s , donec clecresceret umbra.In, m e d i u m sur gente die.

ubi Burm annum vide; N onno p. 758* v.’ 12 :OT7COTS y x h j g

yjUg fl£ <7 TOV XV£7x £.et T heocrito XXV. v, 216:

X}(Jt,X70$ yjv TO (X £ <7 y y u .

conf. p ræ terea Lueret, VI. v. 723. Ov, Met, II, v, 417. et P rudent, Cathem. III, v. 67.

%

_ * • — •

Umbras corporibus negat. ’* 885Quodcunque alluitur solum Longo Tethyos ambitu,Alcidæ domuit labor. •Transvectus vada TartariPacatis redit inferis. - 890Jam nullus superest timor:Nil ultra jacet inferos.Stantes sacrificus comas'*Dilecta tege populo, *

885) Umbras corporibus nega t) H eliodor. AEthiopic. IX .2 2 : vjXitwys kktivos xcctx tqottxs Sspivcig h roTg 5T£f)Hvvjv v iis oiy.fiifietoiv koctk xopvQtjv IsxpJv'/is xxi tu jtxv rot%o%ev 7T££iCpuTicrp,u rqvs •nx hpmTMCiv Ttj$ fxia$ «JT£-

Åawovws*

!

f: l

VI r "V 3.:-r -> r, (:

* r-ft

*

c • V *. ■ ; i

\

ACTUS QUARTUS. j

HERCULES, THESEUS, AMPHl-TRYON, MEGARA.

HERC. X-Jltrice. dextra fusus adverso Lycus 895Terram cecidit ore: tum quisquis comesFuerat tyranni, jacuit et poenæ comes.Nunc sacra patri yictor et superis feram,Cæsisque meritas victimis aras colam.Te,' te, laborum socia et adjutrix, precor, 90OBelligera Pallas, cujus in læva cietÆgis feroces ore saxifico minas.Adsit Lycurgi domitor et rubri maris,Tectam virenti cuspidem thyrso gerens:Geminumque numen, Phoebus et Plioebi soror, 905 * 1Soror sagittis aptior, Phoebus lyræ;

895) TJltrice d e x tra ) F lorentinus P^ictrice. N ostram le c - tionem flagitat sequens poence comes.

896) T erram cecid it ore) Hæc locutio fluxit a V irgilio,Aen. X. v. 404:

currnque volu tusCcedib sem anim is R u tu lorum calcibus a rva .

Senccce Tragoediæ. ( 6 )

Fraterque quisquis incolit coelum meus,’Non ex noverca frater; liuc appellite Greges opimos. quidquid Indorum seges,Arabesque odoris quidquid arboribus legunt, 910Conferte in aras ; pinguis exundet vapor.Populea nostras arbor exornet comas:Te ramus oleæ fronde gentili tegat,Tlieseu. Tonantem nostra adorabit manus:Tu conditores urbis, et silvestria 915Trucis antra Zethi, nobilis Dircen aquæ,Laremque regis advenæ Tyrium coles.Date tura flammis. a m p h . Nate, manantes prius Manus eruenta cæde et hostili expia.

At veteres frequen ter sitnplici verbo defunguntur, ubi duplex req u irit sensus. vid. Sanct. M inerv. p.

G ign it hum us c asi am , concrescunt tu ra p e r agros, m;

«

9°9) In d o ru m seges) W ithofius castigabat Indorum genus.■

712* ibique Perizon.910) odoris qu idqu id arboribus) Has nom inatim persequi«

tu r Avienus in D escript. orb. te rr. v. H i l :

T o ta solo : tellus h ic sem per J la g ra t o doro 'rG espite : p ro ru m p it lacrim oso s tip ite m yrrh a , !f ."Myrrha fu r o r quondam C inyre tu s ; h ic la u d a n i I

'V ellera d e su d a n t, ca la m i com a p u llu la t a lm i,

L ongaque fo ecu n d is p inguescit odoribus ora.0

9*o) nobilis D ircen aquæ ) R ed d id it/id e lite r Euripideum : psvpocrot csp'jx AløKixg Ipbig. in Taur. v. 401. unde p e r se corru it em endalio W ithofii: nobilis D iree fnem us%

h e r c . Utinam cruorem capitis invisi Deis 920Libare possem, gratior nullus liquor Tinxisset aras: victima haud ulla amplior Potest, magisque opima mactari Jo vi,Quam rex iniquus. a m p h . Finiat genitor tuos

Quiesque fessis. HERC. Ipse concipiam preces Jove ineque dignas. Stet suo coelum loco, Tellusque et æther: astra inoffensos agant

et æ ther) Heinsius dictat æquor. ita e t.in tres partes dividi rerum m achinam v. 1054:

L u g ea t æ ther , m agnusque parens

E t v a g a p o n ti m obilis tinda.Sed æ ther h ic .e s t, u tsasp iu s , aé-r, et sic quoque sib i constat A nnæ us, qui sim iliter universum -div idat N atural. Quæst. II* ±: Omnis de universo quæstio in c o e l e s t i a , s u b l i m i a , et t e r r e n a d iv id itu r , 'Prim a pars n a tu ra m siderum sc ru ta tu r , et tnagni- tud inem et fo r m a m ignium quibus m undus i tiel u d itu r : so lidum ne sit cæ lum , a c firm æ concretæ que m a te r iæ , an ex sub tili tenuique nexum : ag a tu r , an a g a t : et in fra se sidera h a b e a t, an in con tex tit sui f i x a : q u em adm odum sol a n n i v ices s e r v e t: a n

Hose sunt nubila , im b res , n iv e s , et hum anas m o - tu ra ton itrua m en tes: quæcunque a é r f a c i t p a t i•

sunt. T erlia illa p a rs de a g r is , ter r is , dr bustis,

Opta labores : detur aliquando otium, 925

Æ th e r is a l t i , tellusque f e r a x ,

retro J le c ta t; cetera deinceps his sim ilia . S ecu n • d a p a rs tra c ta t in ter cæ lum terram que versa n tia .

tu r ve.' H æ c sub lim ia d ic im u s , qu ia ed ilio ra i m is

satis q u æ r it, et (u t Jurisconsultorum verb o u ta r) d e om nibus quæ solo continentur.

Æterna cursus; alta pax gentes alat:Ferrum omne teneat ruris innocui labor: 930Ensesque lateant: nulla tempestas fretum Violenta turbet: nullus irato Joye Exsiliat ignis: nullus liiberna nive Nutritus agros amnis eversos trahat:Venena cessent: nulla nocituro gravis 935Succo tumescat lierba: non sævi ac truces Regnent tyranni. Si quod etiamnum est scelus Latura tellus, properet; et si quod parat Monstrum,meumsit.Sed quid hoc? medium diem' å ' - m -m,Cinxere tenebræ: Phoebus obsciiro ineat Sine nube vultu. quis diem retro fugat, Agitque in ortus ? unde nox atrum caput Ignota profert? unde tot stellæ polumImplent diurnæ? primus en noster labor

*

Coeli refulget parte non minima Leo, Iraque totus fervet, et morsus parat; Jam.rapiet aliquod sidus: ingenti minax Stat ore, et ignes efflat, et rutilat jubam

940

945

948) et ru tila ju b a m C ervice ja c ta t) L ege ex scriptis editisque vetustis: r u t i l a t ju b a m C ervice j a c t a n s , sed u t ru tila t neu tra liter accipias* Nam ru tila re com as non est crispare , quod videbatur G ronovio, sed colorem rutiluni inducere ', u t docuit Joh. Arntzenius libelli de colore et tinctura comarurn pag. 117. Male p rop terea G ronovius ad T road , v. 468- ja c ta n s in ja c ta mufat. N oster simillimo loco Herc. Oet. v. 70 :

s ln n u m fu g a c e m tradit. A slræ ce Leo.V. A t ipse j a c t a n s fe r v id a m c o l l o j u b a m

A u stru m m aden tem siccaty et nim bos tra h it.

Cervice jactans: quidquid autumnus gravis, Hiemsque gelido frigida spatio refert, 950Uno impetli transiliet: et verni petet Frangetque Tauri colla. a m p h . Quod subitum ■_

lioc malum est?Quo, nate, vultus hue et hue acres refers?> Acicque falsum turbida coelum vides ? h e r c . Perdomita tellus, tuinida cesserunt freta, 955 Inferna nostros regna sensere impetus :Immune coelum est 5 dignus Alcidæ labor.In alta mundi spatia sublimis ferar:Petatur æther, astra promittit pater.Quid si negaret? non capit terra Herculem, Tandeinque. superis reddit. en ultro vocat Oinnis Deorum coetus, et laxat fores,Una vetante recipis, et reseras polum?An contumacis januam mundi traho?Dubitatur etiam? vinclaSaturno exuam,Contraque patris impii regnum impotens Avum resolyam. Bella Titanes parent Me duce furentes: saxa eum silvis ferani,Rapiamque dextra plena Centauris juga.Jam monte gemino limitem ad superos agam. yideat sub Ossa Pelion Chiron suum;

957) dignus A lc id æ labor) F u e re , qui A lc id a rep o n i niallent. Sed dignus non genitivo minus quam ablativo jungi docent Yossius ], I. de Construct. c. XI. et Heinsius ad Ov. Trist. IV. 3. 57.

968) sa x a eum silv is fe r a m ) Alii tra k a m , quod solenne. Vid, Burman. ad Virg. Georg. I. v. 483.

96 0

965

970

'Jrr*. 3 «T, '’ -, V

fr’

In coelum Olympus tertio positus gradu Perveniet, aut mittetur. a m p h . Infandos procul Averte sensus: pectoris sani parum,Magnitamen, compesce dementem impetum. ()75 HERO. Quid hoc? gigantes armapestiferi movent: Profugit umbras Tityos, ac lacerum gerens Et inane pectus, quam prope a coelo stetit?Eabat Cithæron, alta Pallene tremit,Macetumque Tempe. rapuit hic Pindi juga: 980Hic rapuit Oeten. sævit horrendum Mimas. Elaminifera Erinnys verbere excusso sonat, Rogisque adustas propius ac propius sudes In ora tendit. sæva Tisiphone caput Serpentibus vallata, post raptum canem 985Portam vacantem clausit opposita face. * I.

V7?) tertio positus gradu) Heinsius conjectabat opposi- tus. Nostram vero .leetionem non solum vox g ra d u p o s tu la t, sed etiam alter locus T road . v. 830:

P elio n regnum P ro tho i superbum 'Pertius coelo gradus.

In ordinandis m ontibus Virgilium sequ itu r, Georg*I. v. 281:

sun t cona ti im ponere Pelio Ossam Scilice tf a tque Osste fro n d o su m in vo lvere O lym -

p u m .Inverso noster ord ine struxit in Hero. O et, v. 1152:

< Jam T hessa licam P elion OssamFrem et.

ad instar Hom eri Od. XI. v. 314:" O <r<rxy fV ’ Qi/Åv^TTCf) p & x c c tv S éftsv t eir

nføiOU'

Sed ecce proles regis inimici latet,Lyci nefandum seinen. inviso patriHæc dextra jara yos reddet, excutiat levesNeryus .sagittas. tela sic mitli decet 990Herculea. a m p h . Q uo se cæcus impegit furor?

\

Vastum coactis ilexit arciun cornibus,. . ' i

Pharetramque solvit. stridet emissa impetu Arundo. medio spiculum collo fugit Vulnere relicto. h e r c . Ceteram prolem eruam, 995 Omnesque latebras. quidmoror? majus mihi

988) inviso p a tr i H æc d e x tr a ja m vos red d e t) Alloqui- tu r p e r furorem filios snos, quasi Lyci suboles essent. N ibil hic m utant libri ve teres, nihil hucusque suspi- cati sunt erudili. Censeo tam en auctorem scripsisse, In v ito . Nam in eo est acumen. Solent alias volen- tas gaudentesque patres recipere libero s, a quibus separati fuere. At vos ille recipiet ingratiis , quippe quos superesse m allet et genus propagare et patrem ulcisci. G r o n o v i u s .

M irum acum en! Cui enim p a ren ti, vel defuncto, si quis rem anet sensus in um bris, cui ig itu r paren ti non invito sic red d u n tu r liberi ?

991) im peg it fu r o r ) V erbum Annæo frequentatum . D e i r a l . 3 : Irasci d ic it, in c ita r i, i m p i n g i . III. 24 ‘ nem inem ta m m a tu ru m t cujus non g ra v ita te m in a liq u o d fe r v id iu s fa c tu m casus i m p i n g a t . Epist. 95 J S c ie t, in uxorem gravissim um esse genus in jurier , p e llic a r i; sed illu m lib ido in con traria i m - p i n g e t.

996) Omnesque la tebras) E xem pla, quibus duo nom ina uni verbo junguntur, et diversain ejus significationem faciun t, p lu ra collegit Perizonius ad Sanctium IV. 8.

Bellum Mycenis réstat: ut Cyclopia Eversa manibus saxa nostris concidant,Hue eat et illuc yalva dejecto objice,Rumpatque posteis. columen impulsum labet. 1000

4. ne eum G ronovio legas: er uam O m nem , e l a -#

t e b r is .997) ut C yclopea E versa m anibus sa x a ) Legendum Cy

c lo p ia , non C yclopea , qnod penultim arn producit. vid. Heins. ad. Virgil. Aen. I. v. 201- C yclopia vero sa x a c a p e : Mycenarum regias moenia a Cyclopibus structa, Thyest. v. 407 :

Cyclopum sacras‘Turres, labore m ajus hum ano decus.

Jam nunc enim p er furorem im aginatur se Mycenis esse: nec posse réperire latitantes de hostium dom o, nisi eversa regia et angulis omnibus apertis , u t observavit G ronovius, et præ ivit Euripides Herc. fur*v. 963:

å f ivx 5 ’ "Ev^uabs7 figificov,

yv iv M vKyvuu; r y Aoyoe.999) H ue ea t et illuc a u la disjecto objice) Hæc sunt ni-

hili. S c rib e :H ue eat et illuc v a l v a d e j e c t o objice, R um pa tque postes .

dejecto ex F lotentino. id est, subverso, ut loqu itu r Tacitus Annal. XIII. 3 9 : objices p o r tårum subversi. C orrectionem v a lv a confirmat E urip ides, eandem rem n a rran s , Herc. fur. v. 999:

0 o ’cos fV OLVTQlq d y K v k X u ttsIoktiv bøv>GKX7TTH > p O % \ k v £ l S V ££T (> a ' XOlxfiOLXMV (7TXJp,X>

• cx;/,x,^rx koli 7 rx ic fm KXTseT^ooesv jSsAsuo b e x , QjyccSpov , [/.oyKos* valva postes trahit. Ib i em ni postis e s t , ub i tem p li ad itu s est et va lvce , u t

i

Perlucet omnis regia. hic video abditumNatum scelesti patris. AMPH. En, blandas manusAd genua tendens, voce miseranda rogat.Scelus nefandum, triste, et aspectu horridum,Dextra precante rapuit, et circa furens 1005Bis ter rotatum misit: ast illi caput

*

- Sonuitj cerebro tecta disperso madent.

ait Cicero in Orat. p ro D om o sua §. 121. Nec inso? lens e s t, v a lv a m singulari nurnero poni. Petron. c.

i

9 6 : f^idebamxis nos o m n ia p e r Jo ra m en v a l v c e , quod p a u lo a n te ansa ostii d isrup ta la x a v e ra t* * P ropert. II. 23. 13 :

A u ro Solis er a t supra fa s t ig ia currus,E t ' v a l v æ , L ib y c i nobile dentis opus♦

A l t e r a dejectos P arnasi ve r tice G allos,A l t e r a m oereba t fu n e r a T an ta lidos.

Poniponius apud N onium I. 69: in p r im a ' v a l v a etiam v ix hæ ret m is er a ,

i ° 01) p erincet om nis reg ia) Plane ita P lau tusIU iden te I.2- 14 :

P illa m in tegundam intellego to tam m ih i,N a m nunc p e r l u c e t ea, quam cribrum , crebrius,

I00*) D e x tra p reca n te ) D ictio est M aroniana. XII. Aen. 930:

I lle hum ilis supp lexque oculos d e x t r a m q u ep r e c a n t e m

P rotendens.*006) Bis ter ro ta tum m isit) instar Athnmantis furentis

Ovid. M et. IV. v. 517 :D eq u e sinu znatris r id en tem et p a r v a L earchum B ra ch ia tenden tem ra p it, et bis terque p e r auras M ore ro ta t f u n d æ , r ig idoque in fa n tia saxo D iscu tit ossa fe r o x ,

T

At misera paryum protegens riatum sinu Megara, furenti similis e latebris fugit.H e r c . Licet Tonantis profuga eondaris sinu, 1010 Petet undecunque ternet hæc dextra, et feret. AM PH . Quo misera pergis? quam fugam, aut

latebram petis ?Nullus salutis Hercule infenso est locus:Amplectere ipsum potius, et blanda prece Lenire tenta. m e g . Parce jam, conjux, precor, 1015 Agnosce Megaram; natus hic vultus tuos, Habitusque reddit: cernis, ut tendat manus ? h e r c . Teneo novercam: sequere, da poenas

mihi,Jugoque pressum libera turpi Jovem.Sed ante matrem parvulum h o c monstrum oc-

cidat. 1020MEG. Quo tendis arnens? sanguinem fundes

tuum?% *

' a m p h . Payefactus infans igneo vultu patris Perit ahte yulnus: spiriturn eripuit timor.In conjugem nunc clava libratur gravis.Perfregit ossa: corpori trunco caput 1 0 2 5

Abest, nec usquam est. cernere h o c audes nirnis Vivax senectus ? si piget luctus, habes Mortern paratam. pectus in tela indue j

1013) H ercule infenso) F lorentinus aliique complures in - f e s t o , quod usitatius est. Sed infensus eadem analogia dicitur^ u t ostendit Ernestius ad Tac. An. VI.34.

Vel stipitem istum cæde monstrorum illitum Conyerte. -falsum ac nomini turpem tuo 1030Remove parentem, ne tuæ landi obstrepat. t h e s . Quo te ipse, senior, obvium morti in -

geris ?#

Quo pergis amens? profuge, et obtectus late, Unumque manibus allier Herciiléis scelus.

A *

H É R C . Bene håbet: pudendi regis excisa est“ • ‘ domus. 1035"

Tibi hunc dicatum, maximi conjux J ovis,Gregem cecidi. vota persolvi libens Te digna: et Argos victimas alias dabit.AMPir. Nondum litasti, nate: consumma sa-

crum;

-v!*v 1029 y el s lip item istum cæ de m onstrorum illitu m Con-

'verte) M alebam aliquando is tue p ro istum . N unc placet m agis, u t nihil mutemus', ipsa r e , quorsum spectet o ratio , declarante, sim ilesque ellipses referen« te Sanctio M inerv. p. 657. C onverte firmat P e tro - nius c. 89 : Q uod si u tiq u e , p ro c la m a b a t, ja c in o r e opus e s t , m ulo ecce ju g u lu m , c o n v e r t i t e huo

1

m a n u s , im p r im ite m uerones»

*°38) et A rg o s 'victim as a lia s d a b it) ' Ait H ercu les, se v o ta , p ro p te r am plitudinem v ic tim arum , Junone d ig n a , persolvisse, et alias v ictim as, pu ta Eurysthe- u m , Argis mactaturum* esse. Nam e t sæpe diversa

i tem pora ju n g e re , notius e s t, quam u t exemplis de- 6 ’ xnonstrare attinent.

I 1039) JSfondum li ta s t i) Sim iliter D em onax apud Eucia- num in ejus- vita : -'av'dfa y ^ ' iQy- ’Afyvxtoi, ip,e (åv

Stat, eece, ad aras hostiaj exspectat ma-num 1040

Cervice prona. præbeo, occurro, insequor:Macta. Quid hoc est? errat acies luminum, Visusque moeror liebetat. En video Herculis Manus trementes? vultus in somnum cadit,Et fessa cervix capite submisso labat; 1045Flexo genu jam totus ad terram ruit:Ut cæsa sil vis ornus, aut portus mari Datura moles, vivis? an leto dedit Idem, tuos qui misit ad mortern, furor ?Sopor est, reciprocos spiritus motus agit. • 1050Detur quieti tempus, ut somno gravi Vis victa morbi pectus oppressum levet.Removete, famuli, tela, ne r ep etat furens.

■ ■ » . i i — ■ ■

i

«

'ipuvT£$ issQxvaf&évov t vÅ{jX kxtx$u<txt£' rbyxø 7TI>0T£()0V > OUX. £}iXXhl£ l<TXT£-

a d te rra m ru it) F rustra est H einsius, qui rep o n it: a d te rra m f l u i t . Im ita tu r enim nøster Virgilium

Aen. IX v. 708 :conlabsa r u u n t im m a n ia m em b ra .

D a t tellus g e m itu m , e t clipeum ' super in to n a tingens ;

Q ualis in E uboico B a ia rum lito re quondam S a x e a p i la c a d i t ; m agnis quam m olibus an te C onstructam p o n to ja c iu n t; sic illa ru inam P rona tra h it, pen itusque 'vadis in lisa recum bit,

, ° f I) som no g r a v i) Recte ita rescriptum pro 'gravis* Nam , ut ait Quinctilianu* Declamat. II. 34* \g ra,m

CHORUS THEBANORUM,* '

L u g ea t æther, magnusque parensÆtheris alti, tellusque ferax, 1055Et yaga ponti mobilis unda.Tuque ante omnes, qui per térras,Tractusque maris fundis radios,Noctemque fugas ore decoro,Fervide Titan, obitus pariter Tecuin Alcides vidit et ortus,Novitque tuas utrasque domos.Solvite tantis animum monstris;Solvite, superi: rectam in melius Flectite mentem. tuque o domitor,Somne, laborum, requies animi,Pars humanæ melior vitæ,Volucer, matris genus Astrææ,Frater duræ languide Mortis,

v i o r est ej u i e s , (juibus ex l nssitu d ine cttlum itci• tu m v e n it , et respicit noster illud Euripidis Herc. fur. v. 1034:

£u5ci/7G£ V7TV0V SIVOV ixWOCOV QcVCV'I0$4) So lv ite superi) E truscus: S o lv ite o su p e r i, adver-

sante m etrerl®66) dom itor y Som ne, m aloruni) id e s ty æruranarum^

laborum . Alexis:

urvog, fifiOTslccu, co , TravtrTyp noveov.Colutlio v. 309* vo% ffovcov ocp.Trxx)ycot* Plutarchus de Superstit. 3- tIv U7TW ol $so) i f å w xetxuv elovotv t ø v

• • m) ocvoiirxvGiv.

1060

1065

Veris miscens falsa, futuri 1070* «

Certus, et idem pessimus auctor:Pater o rerum, p'ortus vitae,Lucis requies, noctisque comes,Qui par regi famuloque venis,

l°7°) V eris m iscens fa ls a ) O rpheus Hymno in Soinnum :ayysbs [jM . X o v t c c 'j , Svyrcig x^tpccVc ytkyiqs.

I072) P a ter o rerum ) Sic eundem invocat Val. Flaccufy i l l . v. 7 0 :

Som ne p a te r i Som ne om nipotens!U trique vero præ ivit Hornerus II. XIV. v. 233:

V 7T V S) a v ? .! ; Tt V t CCV Tf % £ X V ttOt'JTOi'J T gXTiQCV*

A deoque non e ra t , cnr Witliofius rescriberet: S t a - t i o rerum ♦

l°74) O ni p a r regi fa m u lo q u e v e n is , P lac idus fe ssu m lenisque fo v e n s : P a v id u m le ti genus hum anilin Co* gis longam discere m ortern : Prerne d ev ic lu m torpore g ra v i.) Tovens ab Scaligero e s t: nam prius y u lg a ti, fo v e . F lorentiæ liabelur:

Qui p a r regi fa m u lo q u e ven is,P a v id u m le t i genus hum anum Cogis longam discere m ortern;P la c id u s fe ssu m lenisque f o v e ?P rente d e v i n c t u m torpore g ra v i.

Recte forsan , inquit Gronovius, m odo juves scribendo Cogens et fo v e n s . Ego sim pliciter admitto. Nam ’Asyndeta precationem faciunt ardentiorem . fe ssu m refer ad H erculem , ex lassitudine dorm ientem . Sa- p ra v. 1045:

Mt fe s s a ce rv ix cap ite summisso labat.Melius p o rro devinc tum torpore quam d ev ic tum . Svetonius Octav. 16 : tam arcto repente somno d e- v i n c t u s . e t paucis in terjectis: su p in u m , coeluiti

HERCULES FURENS. ACT. IV. 95«

Pavidum leti genus liumanum 1075• «

Cogis longam discere mortern;Placidus fessum ler)isque foye:Preme deyinctum torpore gravi.Sopor indomitos alliget artus;Neg torva prius peetora linquat, > 1080

— Quam mens repetat pristina cursum.'E n , fusus humi sæva feroci Corde yolutat somnia. nondum est

1 Tanti pestis superata mali:1 Clavæque gravi lassum solitus 1085

Mandare caput, quærit vacua Pondera dextra, motu jactans Brachia vano: nec adhuc omnes Expulit æstus. sed, ut ingenti

►

Sfr

in tuen tem , s t u p i d u m cubuisse. P ro longam m ortern Janus Dousa fil. acl Catul. V. 6. 6. p roban té Burm anno ad P ropert, II. 10. 17. et 12. 24. scribit longam ?ioctem. A tqui et Statius Theb. I, v. 48. d ix it:

M er ser a t ceterna d a m n a tu m nocte p u d o rem , 'O ed ipodes, l o n g a q u e a n im a m sub m o r t e ta»

nebat.Plutarchus Consolat. ad Apollon. 17. 0ux dpofoue S s-§CSV C C 7TC (pys% (7S X I GU<} 9 S17TCCV TO V V7TV0V T U [Ji.lX.pX T O V

S x V U T O V ' T [ O t ^ p i X . 7T()0(XVY4T l $ y u p C V T U $ h ) T O V S c iV O tT O V

C VKVQS* Amplus :S&MTOq %'oi%XVXTQq £<TIV, UV U7TX ’

r U a7roSuviji‘'discere m ortern , id est, meditari, ut bene Grono- vius ad Tac. An. III, 31,

Vexata Noto servat longos 1090Unda tumultus, et jam vento Cessante turnet, pelle insanos Fluctus animi. redeat pietas,Virtusque viro: vel sit'potiusMens vesano concita motu ; 1095Error cæcus, qua coepit, eat.Solus te jam præstare potest .Furor insontein. Proxima puris Sors est manibus, nescire nefas.Nunc Herculeis percussa sonent 1100Pectora palmis : mundurn solitos Ferre lacertos verbera pulsent yictrice manu: gemitus vastos

l0 9I) et ja m ven to Cessante turnet) W ithofius conjicit: i t a m e n s i r a Cessante turnet. Nihil vidi magis, Gellius II. 30. A u stro v e l A fr ic o — j a m n i h i l s p i r a n t i b u s , u n d æ tam en fa c tæ d iu tius t l i m e n t , et a ■ ven to qu idem ja m d u d u m tranqu illæ sunt, sed m are est e tiam a tque e tiam undabundum .

II03 ) y ic tr ic e m anu) Heinsius malit Ultrice. Sed vie- tr ix d ic itu r, quæ liosti non p a rc it, Jiec verberibus temperat* V ictoria enim natura insolens et superba est, u t ait Cicero pro M arcello §. 9. sicque Juno- nis in prim a Tragoedia v. 116. votum im p le tu r:

M e p a r ite r et s e v i n c a t , e t cup ia t m ori .A b i n fer is rev er sus.

gem itus vastos) vastosG eorg. III. v» 222:

V ersaque in obnixos urguentur cornua v a s t o ; Cum g e m i t u.

dicit epitheto Virgiliano*

Audiat æther, audiat atri#

Regia populi, vastisque ferox 1105Qui colla gerit yincta catenis,Imo latitans Cerberus antro. sResonet moesto clamore chaos, ‘ ;

i

• 4

atque ita postulant verbera victrice m anu d a ta , hoc e s t, vesani ictus, Q uare non debebat Heinsius re- ' scrzbere : gem itus i s t o s A u d ia t æ ther.

V J I0>) a tr i R eg ina p o li) F lorentinus aeque u t M oguntinus exkibet Regia. Scribendum de W ithofii conjectura: a tr i R egia p o p u l i , quod ipse coafirinat ex H oratio Od. I. 24. 18 :

N i g r o com pulerit g r e g i M ercurius♦ popu lus infernos Stygis est O edip. v. 396. p opu lus D itis ibid. v. 573. et hac T ragoedia v. 293- R eg ia p o p u li vero dicitur eodem exernplo , quo gregis reg ia V alerio Flacco V, v. 67. a r x omnium, genlium. Nazario in Panegyr. Constant. c. 35. et similia. R e g ia m inferis vindicant Euripides Alcest. v. 260 :

aysi fd> ovk o£xq\vs kv co v h duXxv,

V7T oCpgvai Kvxvxvylm(oKSTTCOV TTTSgUTOG a b x q ,

Statius Tli eb. IV. v, 476 :

.'i■ * * ■.v

o sæ vissim e fr a tr u m ,Cui servire d a ti m a n es, æ ternaque son tium Supplicia , a tque i m i fa m u la tu r r e g i a m u n d i .

Idem ib. VIII. v. 80 :a tque illi ja m d u d u m r e g i a t r i s t i s

A ttr e m it or an ti. aliique.

Senecæ Ti agoediot.

Latique patens unda profundi,E t, qui rnelius tua tela tamen 1110Senserat, aer.Pectora tantis obsessa malis Non sunt ictu ferienda levi:Uno planctu tria regna sonent.Et tu collo decus ac telum 1115Suspensa diu fortis arundo,Pharetræque graves, date sæva fero Verbera tergo: cædant humeros Robora fortes, stipesque potens

l l0 9) L a teq u e p a ten s unda p ro fu n d i) F lo ren tinus, Vos- sianus, Trajectinus et septem ex nostris cum editionibus antiquis: L a t i q u e p a ten s unda p ro fu n d i,R ecte vero. Statius Theb. V. v. 283 :

tu l a t o p a tre m com m itte p r o f u n d o . Val. Flaccus I. v. 588:

hine in terras l a t u m q u e p r o f u n d u m E st iter.

ubi Vossius epitlieti fontem indieavit H om erum , *y-, osoi vuTOi $ot>\ix<T<TYi$ dicentem II. II. v. 159*

decus ac te lum ) H einsius, p robante Burm anno ad T. I. Anthol. Lat. p.336. emer\dat decus a s s u e t u m . Égo firmatam a Mss. leetionem sim pliciter acc ip io : arcus et sag ittæ , quæ arma sunt H erculis, cum alii a lite r arm ent. vid. Heyn. Obss. ad A pollodor. p. 138. collo decus p ro , collum ornans. hum erum insignem p h a re tra dixit Horatius Od. I. 21* 11. stipesque po tens) petens legi vult Heinsius > eo sensu t quo petere aliquem ense, h as ta , jaculo , sagitta, et similia dieuntur. Sed gravius id quam pro re, cum potens optim e conveniat d o m itr ic i fe r a r u m , u t clavam Herculis vocat Ovidius Her. IX. v. 117«

Duris oneret pectora nodis: 1120Plangant tantos arma dolores.N 011 vos patriæ laudis comites,Ulti sæyo vulnere reges; ,Non Argiva membra’ palæstra _ ;Flectere docti, fortes cæstu, 1125Fortesque inanu; iam tameu ausi

■ —-—

Telum Scythicis leve corytis Missum certa librare manu,Tutosque fuga figere cervos,Nondumque feræ terga jubatæ ; 1130Ite ad Stygios umbræ portus,

1I2°) D uris oneret pectora nodis) E rra t G ronovius, qui pu ta t nimis Comicum onerare p ec to ra n o d is , emen- datque: D uris u r a t p ec to ra nodis. A uctor enim per nodos intelJigit tubera ex plagis a stipite illads, e t loqu itu r eodem modo Statius Tlieb. IV. v. 73* de T a u ro :

nam trunca v id en t de vu ln ere m u lto Cornua, et ingentes p la g a ru m in p ec to re n o d o s ,

I123) Ulti sævo vu lnere reges) Legitur et sæ vos , Farnabio non im probante. Sed tales inultos esse reges, p e r se in te llig itu r, et ex sæ vo , sine quo friget vu lnere.

■ 1127 Telum Scyt/iic i leve coryti) Lege ex F lorentino :ja m tarnen ausi

Telum S c y t h i c i s leve c o r y t i s M issnm certa lib rare m anu.

Ovidius III. Ponticoruin 8. 19 •C lausa tan ien m isi S c y t h i c a tib i te la p h a r e -

t r a .N ostrum locum respexisse videtur S ta tius, cum Theb. VI, v, 74* de A rchem oro d ix it:

L. ANNÆI SENECÆ• •

Ite innocuæ, quas in primo Limine vitæ scelus oppressit Patriusque furor; ite infaustum Genus, o pueri, noti per iter 1135Triste laboris: ite, iratos Visite reges.

Ifa m q u e illi et p h a r e lr a s b r e v io r a q u e te la di*ca ra tf

Festinus v o ti p a te r , insontesque sagittas,*134) P atriusque fu r o r ) Tales Anapæstos, ubi syllaba bre

vis in inciso p ro d u c itu r, binos ex his Tragoediis notavit G. Fabricius i n : D e generibus carm inum a p u d L . A n n æ u m Senecam Tragicurn. Alter est T road . v. 135:

Bis p u lsa ta D a rd a n a G raio.alter Octav. v. 311 •*

P ulsa ta f r e ta f e r tu r in a ltum . quibus exemplis facile defenditur hic locus ab illa W ithofio tentata versuum transpositione:

no ti p e r iter T ris te laboris ite , ira tos V isite reges: ite in fa u stu m G enusy o pueri.

H36) ira to s V isite reges) id est, Plutonem et P roserpi- nam. N oster in H ippolyto v. 947:

A d e a tq u e m anes ju ven is ira tos p a tr i,ubi vide Gronoviuin.

' A-'A- ... &

r ■. ; t r\.- .

v ^

%n.

ft; - > + , r. * i J ••

ACTUS QUINTUS.

HERCULES, AMPHITRYON,THESEUS.

C^^uis hic locus? quæ regio? quæ mundi plaga? Ubi sum? sub ortu solis, ah sub cardine Glacialis Ursæ? numquid Hesperii maris 1140

i

Extrema tellus hunc dat Oceano modum?Quas trahimus auras? quod solum fesso subest? Certe redimus. unde prostrala domo Video cruenta corpora? an nondum exuit Simulacra mens inferna? post reditus quoque 1145 Oberrat oculos turba feralis meos.Pudet fateri. paveo: nescio quod mihi,Nescio quod animus grande præsagit malum.Ubi est parens ? ubi illa natorum grege Animosa conjux? cur latus lævum vacat 1150Spolio leonis? quonam abiit tegimen meum, Idemque somno mollis Herculeo torus ?

i H46) O berrat oculos tu rba ) F lorentinus: O berrat o c u * l i s turba fe r a l is m e i s , eadem v i, sed minus elegant! sono.

102 L: ANNÆI SENECÆ

Ubi tela? ubi arcus? arma quis vivo mihi Detrahere potuit? spolia quis tanta abstulit? Ipsumque quis non Herculis somnum liorruit? 1155 Libet meum videre victorem, libet.Exsurge, virtus, quem novum coelo pater

' V

Genuit relicto: cujus in foetu stetitNox longior, quam nostra. quod cerno nefas ?Nati cruenta cæde confecti jacent: 1160Pereiripta conjux. quis Lycus regnum obtinet?Quis tanta Thebis scelera moliri ausus est,Hercule reverso ? quisquis Ismeni loca,Actæa quisquis arva, qui gemino mari 'Pulsata Pelopis regna Dardanii colis, 1165

<, .

Succurre, sævæ cladis auctorem indica.Ruat ira in omnes. hostis est, quisquis mihi> - ■ ■ i . —

* .i ' 'JI57) E xsurge v ic to r} Florentinus håbet v ir tu s , estque

graviter dictum p ro , fo rlis , ut apud Petronium in T ro jæ Halosi v. 9 :

I lu c decenni preelio Ira ta v i r t u s ab d itur.

v ir tu s q u e m a it , declinationem’ ad intellectum re» ferens, exemplo T erentii Andr. III. 5* 1-

' Ubi illic est scelus , q u i m e p e rd id il? et a lio ru m , quos Jaudat Gronovius. cujus in fo e tu } id es t, concep tu , generatione. conf«

v. 24.. ■l l67) in omnes} id e s t , quoslibet, quoseunque obvios, u t

bene Gronovius. Nam sequ itu r:hostis e s t , q u i s q u i s m ih i

N on m onstra t* hostem .quæ verba satis refellunt quendam in h o s t e s le« gentem.

■ Non monstrat hosterri. victor Alcidæ lates ?%

Procede: seu tu vindicas curriis truces/

Thracis cruenti, sive Geryonæ pecus, 1170Libyæve dominos : nulla pugnandi mora est.En nudus adsto, vel meis armis licet

. Petas inermem. cur me'os Theseus fugit - Paterque vultus? ora cur condunt sua?

Differte fletus. quis meos dederit neci " 1175Omnes simul, profare: quid, genitor, siles? :f At tu ede, Theseu ; sed tua, Theseu, lide.Uterque tacitus ora pudibunda obtegit; :Furtimque lacrimas fundit. in tantis malisQuid est pudendum? numquid Argivæimpotens 1180Dominator urbis? numquid infestum-Lyci

. ' f ♦* * m• • i i * 4 « i |

n 7S) D ifferte fle tu s ) Pari m odo Lucanus II. v. 39. d ix itt Nutic la n ia le co m a s , n eve hutic d i f f e r t e d o -

1 ' ■ ‘ rl o r e m . ■U78) Uterque tacitus) Im italur locum Ovidii T rist. II. r ,

819* de L u cre tia : • -’oI lla d iu re tice t p u d ib u n d a q u e ce la t a m ic lu

Ora. f lu u n t lacrim ot m ore perenn is aqnæ .1 H8°) Q uid est p u d e n d u m )• V uh auctor^ malis obrutosj pudorein non decere. Statius Theb. IV. v. 757 '1 D a fess is in rebus o p e m , seu tu rb idus å m n is ,

Seu tib i fæ d a p a lu s . n i h i l h a c i ti' s o r t e p u -'•* d e n d ' i t m ,

N il hum ile est. ' ** Val. Flaccus V. v. 325: ' '

S te t p r o c u l, et rebus s em per p u d o r ab sit ih å r tis .w

Seneca rursus in O edipo v. 65 : ;I

nullus est m iseris p u d o r . »

Pereuntis agmen clade nos tanta obruit?Per, te, meorum facinorum laudem precor, Genitor, tuique nominis semper mihi Numen secundum; fare, quis fudit domum? 1185 Cui præda jacui ? AMPH. Tacita sic abeantmala. HEiic. Lt inultus ego sim? a m p h . Sæpe vin-

* dicta obfuit. * 1 11

r i82) P ereuntis agm en) Withofius ten tabat: J a c e n t i sagm en. Sed P ereuntis e s t, qui periit. Ita Val. Maximus V. 2- 8* C. quideni M arii non solum p ræ -

ts

cipuus t „ secl e tia m præ potens g ra tæ m entis f u i t■ { - -t

im petus. D u a s enim C am ertium cohortes , m ira1 v ir tu t e v im C im broruni s u s t i n en t e s , in ipsa arie ,

adversus cond itionem f o ederis c iv ita te d o n a v it. id e s t, quæ sustinuernnt. P lura qui desiderat, adeat Vossium lib. IV. de Analogia cap. 14*

lbid.*) c la d e nos ta n ta ) vos Ms. Pulaviensis, quam uniceveram lectionem censebat V. Cl. G roddek in : Bi-

»•* - • *

bliothek der alten L ittera tu r und Kunst, St. X. p. 22. - .M ih i secus .videtur. D icendo n o s , ostendit se so-

cium esse cladis. Ila apud Ovidium Her. IX. v. ±, D ejanira : ,•.... G ra tu lor O echaliam ti t ulis accedere n o s t r i s ,

\

... ubi vestris quidem alii. Sed vide Burmannum. E t apud Tacitum Hist. IV. 58* V ocula: jdLdeo n o s , s i f o r tuna in præsens v ir tus q up deseruit, e tiam ve t er a exem p la deficiunt. ubi pariter vos in duobus Mss. leg itu r, ne nunc prim um ita variatum credas.

1185) tu ique nom inis sem per m ih i N um en secundum ) id e s t, p e r num en , quod secundus a te pa ter inibi est sem per habitum , ut. bene cepit Heinsius. Ob oculos håbet noster illud Euripidis Herc. fur. v. 1265 i

7TtX,T££tX yoi(i OtVTl Ztfl>0<i VjyOVgM r iiy M '

HERO. Quisquamne segnis tanta toler avitmala? A M P H . Majora quisquis timuit. H ER C . His

. .j-a’tr . ; :r.'< etiam, pater,Quidquam tiineri majus aut gravius potest? . 1190 A M P H . Cladis tuæ pars ista, quam nosti, quota

est?herc. Miserere, genitor: supplices tendo manus- Quid hoc ? manus refugit. hic erråt scelus. (Unde hic cruor? quid illa puerili madens Arundo leto, tineta Lernæa nece ? 1195Jam tela video nostra, nori quæro manum.Quis potuit areum flectere? aut quæ dextera Sinuare nervum vix recedentem mihi?Ad vos revertor: genitor, hoc nos.trum est scelus ?,

* 1 . ' *1 t 1 • • X I , j■* k ' . 1 , . I / ' i

I!93) m anus re fu g it) manus, inquit, mea polluti refugit contactum parentis, expressum infra v.-1318:

artus a lle va a fflic tos solo,Theseu , p a ren tis .* d e x tra contactus p io s Scelera ta refug it.

Sic Oedipus apud Sophoclem in Oed. Col. v. 1130:XXfiOl X £l> CO VXt; * OSqlØCU O^S^OV» Uq

\p<xutTU» (piXvjåti r ' ) it Så(/.iq, ro rov xxpx. xx l roi r i (p x vu ; %oog Vav 'ciSxiog ysyciog biysTv SsXyrxig,' uv^fog > u rig ovk svi

> x y j Å i g k x x o q v ^ v v o t K o g ;

€fc Thyestes Ennianus :No li t e , hosp ites , a d m e a d ir e l illico U titn l N e contagio m ea bonis u m brave obsit t “ ta n ta v is sceleris in corpore hæ ret.

1!98) n ervu m v ix recedentem ) Hæc vera leetio, quidquid turbant libji veteres, recedentem eo pertinet; quod

Tacuere; nostrum ést. AiviPH. Luctus est istic.tuns; 1200

Crimen novercæ. casus hic culpa caret.. h e r o . Nunc parte ab omni, genitor, iratus tona, Oblite nostri: vindica sera manu

i

Saltem nepotes: stelliger mundus sonet,Flammasque et hic et ille jaculetur polus: 1205Rupes ligatum Caspiæ corpus trahant,Atque ales ayida. cur Promethei VacantScopuli ? paretur vertice immenso ferasVolucresque pascens Caucasi abruptum latu s,Nudumque silvis. illa, quæ pontum Scythen 1210Symplegas aretat, hine'et hine vinetas manusDistendat alto: curnque revocata viceIn se coibunt saxa, quæ in coelum exprimunt

in em ittenda sagitta re tro trah itu r nervus. H om er, II.VIII. v. 325:

tjTOt o yJsv QxpsTMS i^eiXsTO 7rr/.gov oisov>5>jxs vsvgy* tov c>'xv xo(*v$xioÅo<; ' 'E xtcc()

xv ipvovrx —1202 p a r te ab om ni) Heinsius con jic it: a r c e ab om ni.

Non video causam. A uctor Hipp. v. 1009 : quieti n u l l a p a r s coeli strepit.

et Herc. Oet. v. 1138:N unc p a r t e r n i n o m n e m , Juppiter, specta

l2°5) F lam m as et h ic et ille) Sex Codd. éx nostris eum E tru sco : F la m m a s q u e et h ic et ille. Idem håbet editio Veneta anni 1520* Confirmat autem Virgdius AEn. VI, v. 586:

f l a m m a s Jo v is e t s o n i t u s im ita tu r O lym pi.

Actis utrinque rupibus medium mare,#

■ Ego inquieta montium jaceam mora. 1215I Quin structum acervans nemore congesto agge

rem,I Cruore corpus impio sparsum cremo ?I Sic, sic agendum est: inferis reddam Herculem.l am ph . Nondum tumultu pectus attonito caret.[ Mutayit iras : quodque håbet proprium furor, 1220[ In se ipse sævit. h e r c . Dira Furiaruin loca .[ Et inferorum carcer, et sonti plaga[ Decreta turbæ, e ts i quod exsilium latét «* *• > uF Ulterius Erebo, Cerbero ignotum et inihi, v T[ Hue me abde tellus: Tartari ad finem ultimum 1225[ Mansurus ibo. pectus o nimium ferum!> Quis vos per omnem, liberi, sparsos domum[ Deflere digne poterit? bie durus malis . ;C Lacrimare vultus nescit. Hue ensem date;[ Date hue sagittas; stipitem hue vastum date. 1230

%

\ Tibi tela frangam nostra; tibi nostros, puer,[ Rumpemus arcus, ae tuis stipes gravis l Ardebit umbris: ipsa Lernæis frequens [ Pharetra telis in tuos ibit rogos.C Dent arma poenas: vos quoque infaustas meis 1235

1 . 1231) Tibi tela frangam)) S im iles in ferias A rch em o ro dari

facit Statius T heb. VI. v. 81 :* euneta ignibus atris

D am nat a trox t suaque ipse parens .gest amina'/ l

fe rr i,Si damnis rabidum queat exsaturare dolorem.

1 I23S) meis Cremabo telis) Gronovius conjiciebat: Vos

4.f t

''r iU ■■■

Cremabo telis, o novercales manus.THES. Quis nornen unquam sceleris errori

addidit?He r c . Sæpe error ingens sceleris obtinuitlocum. t h e s . NuncHercule opus est. perferlianc mo

lem mali.f

HERC. Non sic furore cessit exstinctus pudor, 1240Populos ut omnes impio aspectu fugem.Arma, arma, Theseu, flagito prop er e mihiSubtracta reddi. sana si mens est milli,Referte manibus tela: si remanet furor,

7 \

Pater, recede. mortis inveniam viam. 1 12450

AMPH. Per sancta generis sacra, per jus no-minis

Utrumque nostri, sive me altorem vocas,Seu tu parentem; perque venerandos piis Canos, senectæ parce desertæ, precor,Annisque fessis: unicum lapsæ domus 1250

quoque i n f e s t a s meis Crernabo t e n e r i s et novercales m a n u s , vel infestæ . Sed deest præ positio c u m , ut s it: vos cum meis cremabo telis. Nihil hac ellipsi frequentius. vid. Sanct. Minerv. p. 689* ibique Perizon.

1250) lapsæ dom us) Q uæ rit Heinsius: quom odo firmam en , si domus jam lapsa? putatque recfius leg i : q u a s s æ dom us F irm am en. Nulla ratione. l a p s a dom us e s t, lapsu ra , casura, u t et alibi occurrit.Phoeais. y. 72 •

[ Firmamen, unum lumen afflicto malis ' Ternet reserva. nullus ex te contigit [ Fructus laborum. semper aut dubium mare, l Aut monstra timui. quisquis in toto furit [ Rex sævus orbe, manibus, aut aris nocens, 1255 v A me timetur. semper absentis pater [ Fructum tui, tactnmque et aspectum peto.[ h e r c . Cur animam in ista luce detineam ara-

plius,IMorerque, nihil est: cuncta jam amisi bona: IMentem, arma, famam, conjugem, natos,

I

manus 3 1260I Etiam furorem. nemo polluto queat i. Animo mederi: morte sanandum est scelus. i a m p h . Perimes parentem? h e r c . Facere ne

possim, occidam.a m p h . Genitore coram? h e r c . Cernere hunc

docui nefas.i. a m p h . Memoranda potius omnibus facta in -

tuens, 1265

heic r a p a x torrens c a d it Partescjue l a p s i m ontis exesas ro la t.

ibidem v. 147:noxias l a p s o v ia s

Cludes?I T roasin v* 622-

turre 9 l t ip s i s solet cjuos inuris manet*

1 l2$l) unum lum en) Heinsiuf volum en reponit. Sed con

Unius a te criininis yeniain pete.HERC. Yeniain dabit sibi ipse, qui nulli dedit? Laudanda feci iussus, hoc unum meum est. Succurre, genitor, sive te pietas movet,Seu triste fatum, sive violatæ decus 1270Virtutis : effer arma; vincatur meaFortuna dextra. t h e s . Sunt quidem patriæ

precesSatis eiTicaces. sed tamen nostro quoque Movere fletu. surge, et adversa impetn Perfringe solito: mine tnum nulli imparem 1275 Animum malo resume, liunc magna tibi Virtute agendum est: Herculem iråsci veta.Her c . Si vivo, feci scelera: si morior, tuli.Purgare terras propero: jamdudum mihi Monstrum iinpium, sævumque et immite, ac

i

ferum 1280f

Oberrat: agedurn, dextra, conare aggredi Ingens opus, labore bisseno amplius.Ignave, cessas? fortis in pueros modo,Pavidasque matres ? arma nisi dantur mihi,Aut omne Pindi Thracis excidam nemus, 1285

firmat lum en E urip ides, qui Senecæ ob oculos fuit,Herc. fur. v. 531 •

%

å (p iX T ocr av!)poov> oo Q a o g (jooX u v Treer/))-

Eadem translatione dieff Ennius in A lexandro:O l u x Trojee, germ ane H ector, !,

e x s e i n d a m n e m u s ) Codd. F loren tinus, Pulaviensis,

Bacchique lueos, et Cithæronis juga fylecum cremabo: tota eum domibus suis, Dominisque tecta, eum Deis templa omnibus Thebana supra corpus excipiam meum,Atque urbe versa condar. et, si fortibus 1290Leve pondus huineris moenia immissa incident, Septemque opertus non satis portis premar,Onus omne, media parte quod mundi sedet, Dirimitque superos, in meum vertam caput.A M P H . Reddo arma. h e r o . Y o x est digna

genitore Herculis. 1295 Hoc en peremptus spiculo cecidit puer.A M P H . Hoc Juno telum manibus emisit tuis. h e r c . Hoc nunc ego utar. a m p h . Ecce, quam

miserum metu

et quatuor a li i , exc id a m ; idque rectius. vide Erne- stium ad Tacit. Agric. 19*

Iz9*) R ed d o arm a) R e d d e ex Mss. p ræ fert Lessingius II. T heatral. B ibliothek p. 58- ut hoc ad famulum dicat A m phitryo, non definiens, u tri reddi velit. H ine (ipsius verba sunt) ludus fes tiv iss im u s. C red it sc ili- eet H ercules, a rm a sib i red d itu m iri. Sed fa l l i tu r . H u t enim A m p h itry o n i consulto d a t f a m u lu s , v e l h u ic , a d H erculem d e fe re n ti, p e r v im erip it a lte r , et pectori suo a d m o v e t eum h is : H o c e n p e r ~ e m p t u s s p i c u l o etc. Itane? ut illusi ac desti- tu li partes agat maximus heros? Absit. Cicero in Lælio §. 99* t ju id , in q u it, tu rp in s , quam illu d i? Q uod ne a c c id a t, — — ca ven d u m e s t, u t in £ p i - el er o .*

Cor palpitat, corpusque sollicitum ferit. .H e r c . Aptata arundo est. a m p h . Ecce, jam

facies scelus 1300Volens, sciensque. pande,.quid fieri jubes?Niliil rogamus: noster in tuto est dolor.Natum potes servare tu solus mihi,Eripere nec tu. maximum eyasi metum.Miserum liaud potes me facere, felicem potes. 1305

H o d i e m e a n te o m n e s c o m i c o s s t u l -«

t o s s e n e sV e r s a r i s a t q u e l u s e r i s l a u t i s s i ni e .

Hive enim e tia m in fa b u lis stultissirna persona est im p ro v id o ru m et credulorum senum . N eque ab in valido sene tractari et tendi vult arcus vastus i l le, et H erculi vix cedens, ut ipse professus est supr. v. 1198« Årnia restituat ac reddat o p o rte t, qui rem overe jus- s it, et qui de iis reddendis identidem appellatus est.

*3°5) M iserum h a u d p o te s . m e fa cere) Heinsio scribendum v idetu r: M iserum h a u d po tes s i fa c e r e , f e l i - cem potes. Nam Florentinus potes fa c e re . Sed vulgatæ scripturæ controversiam movere noli. Poten te r m e d ic it, hoc sentiens, miseriam non adtin- gere se suum que animum , jam nunc eminentem fo« ras. Incertus auctor epigrammatis Anthol, Græc, IV . XXXIII. 38. in Zenonem Eleatem :

<xs hxfiuv o T'jfrctvjog, iv oXftcp ' ttoipe* * ti tovto Xsyco; yct(), oiix'i SI v s*

C icero Paradox. IV. ja c ta m et im m issam a te n e fa • r ia m in me, in juriam sem per d u x i : pervem sse a d m e nunquam p u ta v i. cujus judicii hane subjicit ratio n e m : n ih il neque rneuin est, neque cujusquamP

Sic statue, quidquid statuis* ut causam tuam Fainamque in arcto stare et ancipiti scias.Aut vi vis, aut occidis. hane animam levem, Fessamque senio, nec minus fessam malis,In ore primo teneo. tam tarde patri 1310Vitam dat aliquis? non feram ulterius moram,Letale ferro pectus impresso induam:Hic, liic jacebit Herculis sani scelus.H ERC. Jam parce, genitor, parce; jam revoca

manum.

quod a n fe r r i, quod e r ip i , quod a m itti p o te s t. Si m ik i eripuisses d iv in a m a n im i m e i constan tiam , m eas cu ra s , v i g ili a s , co n silia , quibus R espub lica te inv itissim o S ta t; si hufus æ t er n i beneficii im m o r - ta lem m em o ria m d e lev isse s: m ulto e tiam m agis si i l la m m entern , unde hæ c consilia m a n a r u n t,' m ih i eripuisses: tum ego accepisse m e confiterer inju~ r ia m . M iserum vero fieri, mors vetat deliberata. N am , u t ipse ait in Hero. Oet. v. 111:

N unquarn est ille m ise r , cui fa c i le est m ori.

1309) Fessam que senio , nec m inus quassam m alis) O pti- mus lib e r: nec m inus f e s s a m m a lis , eadem repe titionis g ra tia , qua dixit Ovidius II. Amor. 8. 13 :

N on ego T a n ta lid e m a j o r , nec m a j o r A c h ille . Talibus idem pienus. vid. Heins. ad H er. VI. v. 29*

*3*°) In ore p r im o ) in ore p r im o tenere dicit, quod N at. Quaest. III. 1, in p r im is labris a n im a m h a b ere , id e s t, paratum m orti esse.

*3*3). ja c e b it H erculis san i scelus) F rnstra est Heinsius, qu i re p o n it; H ic , h ic p l a e e b i t . Nam scelus

Seneccc Tragoedicc. ( 8 )

Succumbe, virtiis, perfer imperium patris. Eat ad labores hic quoque Herciileos labor j

%

Vivamus. artus alleva afflictos solo,Theseu, parentis: dextra contactus pios Scelerata-refiigit. AMPH. Hane manum amplec-

tor libens:Hac nixus ibo, pectori hane ægro admovéns 1320 Pellam dolores. h e r c . Quem loeum profugus

petam ?Ubi me recondam? quave tellure obruam?Quis Tanais, aut quis Nilus, aut quis Persica

«

H ercnlis d ic itu r , qui p e r scelus ab H ercule occisus est. Sic Livio III. 1Q. d iv in is hum anisene obru ti sceleribus. et IV. 32* scelus legato ru u i , contra ju s g en tium in terfee torum . Lucanus II. v. 266:

anis no let ab istoÆnse m ori? (jnam vis a lieno vu lnere labens, E t s c e l u s esse t u u m ?

\

Idem VIII. v. 550:7neruit ta m claro nom ine M agnus

C æ s a r i s esse n e f a s .% __

P lura vide apud O brechtum ad Diet. Cretens. I. 5*

*3*7) V iva m u s) A liq u a n d o enim et v iv e r e , fo r t i te r f a - cere e s t, u t ipse ait Epist. 78* et 104*

*333) Quis P ersica v io len tus u n d a ) Heinsius, non im probante G ronovio, em endat: p e r c i t a unda . T igrin enim a celeritate nornen m utuatum esse. Sed bene* -I * • • , - # _

håbet P ersica , qitod es t, originis Persicae. Luca^ mfs III, v. 257:

Violentus unda Tigris, aut Rhenus ferox, ! ■_Tagusve Ibera turbidus gaza fluens, 1325Abluere dextram poterit ? Arctoum licet Mæotis in me gelida transfundat mare,Et tota Tethys per meas currat manus,Hærebit altum facinus. in quas impiusTerras recedes? Or.tum, an Occasum petes ? 1330Ubique notus perdidi exsilio locum.Me refugit orbis. astra transyersos agunt Obliqua cursus: ipsé Titan Cerberum Meliore vultu vidit. o fidum caput,Tlieseu, latebram quære longinquam, abdi-

ta m . 1 3 3 5Quoniamque semper sceleris alieni arbiter Amas nocentes, gratiam meritis refer Vicemque nostris: redde me infernis, precor, Umbris reductum, meque subjectum tuis Restitue vinelis. ille me abscondet locus. 1340

Q uaque capu t ra p id o to llit eum T i g r i d em agnus

E u p h ra le s , quo s non d iversis fo n tib u s e d i t P e r s i s .

tu rb idus g a za Jluens) YVakefieldus ad Lucret. V I/ •

v. 1075. m a leb a t: t u r b i d u m Jluens. Nec me fa- teo r duplici epitheto valde delectari. Sed aucto ritaq similium exem plorum , in Obss. Miscel. V. I, T . I. p. 10. a lla to ru m , cedens, nihil mutOt Cum Seneca certat Silius XVI. v. 561:

Q ua Tågus auriferis p a lle t turba tus harenis.

Sed et ille novit. t h e s . Nostra te tellus manet. Illic solutam cæde Gradivus mamim ;; i Restituet armis. illa te? Alcida, vocat, • 'Facere innocentes terra quæ superos solet.

t

fflostra te tellus) Athense. Sophocles Oed. Col. v. 260 J ' si rxg y’ASvivtxs (pcaxi SsovsfissoiTOu;

elv at s [jJvxq SI rov xc&kcv/xsvov %évovGufylV OlOCq T£ t XOi) (JOOVOiq K0Xs7v £%£IV'

D e Martis judicio classica loea sunt Euripidis Electr. v. 1260. et Iphig. in Taur. v. 945.

■ r .

■ fs> c

■> ; i -

•V-n

? <

—• . . i. , ^

_ t r < \ >t.

/ > o '• ' 6 i W : v :

? ’/ * 1 v* j * *. i .Vi* c *-

: » l* " 1 W i l . 'V . J / J . . i iV .

! i . 1 i ? > ! . i . * # i ! ‘ •

I i ■' S ’ Jk ' # * f♦ ’ J , i , t , *' rirjJ • i i

* V- i O A f i . * .

f * .> « \ • ■ i «

1 3 •*. — 4 » . •

' I VJ ->■ . C

I;

. . .

&$&$*> i ;V • •. . / * [ 1 1./ !

t f

V

* .

£i

* \¥/ U J/H i Ti e r- . ••■4 / x f

1 f : * 4 ’ / • _ ♦.£.

' ; •

IV

I

f

%

I \ i i'f.

g '\ l

- ✓ *\ I r •

*•

THY?. j a o : •

' r /■ •*• < . 5 m

■ ^c. i i j i 'J \ Ti > . i ‘

V *» i r •

i 4* * -

\ r : T A -

\

%

• 1 J%

< »

J

4

> •, ' • /

IV

>. -V ;./.>, i

j -% '.■'

w\

■S I*-■■' i . ;

.• i ■ .

r* '■ - ■; !

J : > . . . \

i , • .

■ /'■ < - s

V:PU'i . ;

,■ »J (

fr

\

U

r -~ j

DRAMATIS PERSONAE.

T H Y E S T E S .

A T R E U S .

T A N T A L U S .

M E G Æ R A . r * *

P L I S T H E N E S T H Y E S T I S F.

C H O R U S S E N U M M Y C E N Æ O R U M .

T A N T A L U S T H Y E S T I S F. )>Mutæ personæ.

A L I U S T H Y E S T I S F. J S A T E L L E S , N U N T I U S .

*

f *('

££<\ «?i \

. i

ACTUS* ; -

r< •■ '

- f.- P f. ./> j ; (

' 7v

• *» >\ * ^ :'"M •• ■ - ‘ 1 r*; i

♦ * *

*f

• > .*

•Tt

PRIMUS. . v.. •I ’ - * ,

UMBRA TANT ALI, MEGAERA. ■*

TANT.^^^uis me inferorum sede ab infaiista ex- 41 traliit, ;

Avido fugaces ore captantem cibos?* ' i 7 I ; , ^

Quis male Deorum Tantalo vivas domos Ostendit iteruin? pejus inventum est siti Arente in undis aliquid, et pejus farne 5Hiante semper? Sisyphi niimf|uid lapis Gestandus liumeris lubricus nostris venit?

M E G Æ R A ) El ruscus FU R IA , celato n o m in e , quod loquitur Claudianus XXXVI, v. 388 :

Q ualis p estij eras a n im a re a d i cr im ina ta xo s : * '■ 'l'o rva M e g a e r a ru it , C adm i seu m oen ia

.7 1 .v posea t,S ive , T h y e s t e i s "p r o p e r e t s æ v i r.e M y c e -

• 1 J2V n is :T\ nostris v e n it) ven ire p roprium de accidentibus ver-. Ubum est. Ovid.ius Fast. V. v. 648:

\ E t ta n d em Caco deb ita poena v e n it . ab i vide Heinsium.

L. ANNÆI SENECÆi.

Ant membra celeri differens cursu rota ?Aut poena Tityi, qui specu vasto patens Visceribus atras pascit effossis aves; 10Et nocte reparans, quidquid amisit die,Plenum recenti pabulum monstro jacet?In quod malum transcribor? o quisquis nova Supplicia functis durus umbrarum arbiter Disponis, adcle, si quid ad poenas potest, 15Quod ipse custos carceris diri liorreat,Quod moestus Acheron paveat, ad cujus metum Nos quoque tremamus. quære: jam nostra subit E stirpe turba, quæ suum vincat genus,Ae me innocentem faciat, et inausa audeat. 20 Regione quidquid impia cessat loci,Complebo. nunquam stante Pelopeja domo

*$) si q u id a d po en a s po tes) Florentinus p o te s t, quo-m odo optimi auctores loqui consueverunt. CiceroIV. ad Att. 13: rescribas a d m e } quan tum p o t e s t .

«

Terentius Phorm. IV. 3- 6 9 :Q uantum p o t e s t , m e certio rem , m q u it , fa c e .

Plautus Aulular. II. 9* 2 :Congrum , m urcenam exdorsua , quantum p o t e s t .

ubi Douzam vide.• 18) N os quoque trem anus. quæ re) Heinsius conjiciebat:

a d cujus m etum N os quoque trem am us j h r e , vel, s c e l e r e ja m nostra subit etc. Sed nudum quære cum vi p o n i tu r , et simile est illud ex Hercule Oetæo

' ' v. 274:P r o f er m anum quocwique. q u id 'cessas dea?t Utere f u r ente. quod ju b es f ie r i nefas ?R e p e r i.

Minos vacabit. m e g . Perge, detestabilis Umbra, et penateis impios fiiriis age.Certetur omni scelere, et al terna vice 25Stringatur ensis. ne sit irarum modus,Pudorve. mentes cæcus instiget furor;Rabies parentum duret, et longum nefas Eat in nepotes. nec vacet cuiquam vetus Odisse crimen, semper oriatur novum ,. 30Nec unum in uno: dumque punitur scelus,Crescat. superbis fratribus regna excidant, •'Repetantqiie profugos : dubia violentæ domus Fortuna reges inter incertos labet.Miser ex potente fiat, ex misero potens; 35Fluctuque regnum casus assidu© ferat.Ob scelera pulsi, dum dabit patriam Deus,In scelera redeant: sintque tam invisi omnibus, Quam sibi. nihil s it , ira quod vetitum putet. Fratrem expavescat frater, et natum parens, 40 Natusque patrem: liberi pereant m ale;Pejus tamen nascantur: immineat viro Infesta conjux. bella trans pontum vehant:Effusus omnes irriget terras cruor;Supraque magnos gentium exsultet duces j 45Libido victrix. iinpia stuprum in domoLevissimum sit. fratris et fas, et fides,

• \ > ' '

2<S) S tr in g a n tu r enses) Princeps cod icum : Stringatur.e n s is , , quod magis poéticum est, vide Burniannum ad Propert. I. 2» 3* . A

47) L ev iss im u m s it. fr a tr is e t f a s ) Commelinus malebat d is t iuguere: L evissim um sit f r a t r i s : et fa s . quasi

Jusque omne pereat. non sit a ves tris malis Immune cælum. cum micant stelJæ polo,Flammæque servant debitum mundo decus j 50

non et p a tr is eadem in domo stuprum præcineret Furia v. 59* f r a tr is f a s et ju s cape : jura knecessitu- dinis fraternæ divina et liumana*

48) non s it a vestris m alis Im m u n e cæ lum ) V u l t , uti obscuretur cælum, deficiente sole.

49) cum m ica n t stellæ po lo ) Locus male sollicitatus ab eruditis, q u i , dum transmitlunt p r io ra : non s it a vestris m a lis Im m une cæ lum , haud potueruut sensum invenire sequentium. non sit a vestris m a lis Im m u n e cælum . cum m ica n t stellæ p o lo , F lam m æ - cjue se rva n t d eb itu m m undo d ecu s , N o x a lia f a t exp lica : deficiat ;Sol e t , cum deficit, nox alia fiat. Seneca Nat, Quæst. I. i 2 : H æc d icitiir p er fec ta defe c t io (Solis) quæ S t e l l a s q u o q u e o s t e u d i t , et in terc ip it lu cem , tune sc il ic e t , cum uterque orbis sub eodem libram en to s te tit. Ibid. VIL 90: E x c la m a re posses : Quicl est hoc?

— — m ed iu m v id eo d iscedere cælum ,\Palantesque polo S t e l l a s . —

quæ a liq u a n d o non exspecl a ta riocte fu ls e r u n tj et p e r m e d i u m e r u p e r u n t d i e m . Tale prodigium celebrat Lucanus I. vf 544:

stellæ que m ineres P er vacitum solit æ noctis decurrere tem pus,In m ed iu m venere d ie in : cornuque coacto

\ •/ Jam P hoebe .to to fr a tr e m cum red d er ét orbe/ ni: • T e r r a rm n sub ita percussa exp a llu it um bra .

Ip se capu t m ed io T itan cum fe r r e t Olymp o,% .

C o n d id it arden tes a tra ca lig ine currus,.... ' - In v o lv itq u e orbem tenebris , gentesque coegit

Noxaliafiat, excidat coelo dies. . ' *Misce penateis: odia, cøedes, funera . 5

Arcesse, et imple Tkntalo totam domum. AOrnétur altum columen, et lauro fores jkætæ virescant; dignus adventu tuo 55

D esperare diem .: qua lem fu g ie n te p e r ortus Sole 'I'hyestece noctem d u xere M ycenæ .

Eodeinque monstro Pertinaci finem portentum esse, m em orat Jul, Capitolinus in ejus vita: Stella: e tia m jux .ta so lem p e r d iem visce sun t clarissim æ a n te

. r , . d iem , quam ob ire t.51) N o x d tra f ia t ) Cum m icanb stellæ p o lo , nox est.

C ur ergo noctem nocti imprecatur? In libro Mediceo d iser t im : N o x a lia J ia t , id est, duplicetur nox,Recte omnino et elegantér, sic u t nil magis. Aga-

/

m em none v. 470:; »r C um subito lu n a c o n d itu r , ste llæ la te n t ,

•. In a stra ' pon tus to lli tn r , cæ lum p e r it ,N e c ji n a n o x . e s t. densa tenebras obruit

-j C alig o , et om ni luce su b d u c ta jre tu rn< C æ lum que m iscet,

Habes aliam et geminatam n o c te m ; quom odo apud : Nasonem (Met. XI. v. 550):• Vi O m ne la te t cæ lum , d u p lica ta q u e noctis im ago est.

et gem ina tæ tenebræ noctis Lucnno VI. v. 635» Sed• . apposite omnino Papinius VIII. Thebaid. 16: .r Illu m et securi .circum spexere fr a g o r e m: E ly s i i , ét -si quos procu l in fer io re bara thro-r j i l t i . e r a p n o X f a l i i s .q u e g r a v a t p la g a coeca

.. 7 t e n e b r i s.H e i n s i u s Adversar.- III.. c. 17:

Addé, qui hujus elegantiæ fons est, Apollonium IVt. v. 1696; 7 ^ . , . . <

Splendescat ignis. Thracium fiat nefas .Majore nunier o. dextra cur patrni yacat ? t Nondum Tbyestes liberos deflet suos? /4 ,' m.

Ecquando toilet ? ignibus jam subditis ;.Spument ahena. membra per partes eant • 6Q

civrlm os K^rxTov V7ref> ftiyx. Ssgvtxs

• v i ) b, s< po(3a) r'/jv Trsp r s l ^ x T O V b x ^ x ' xiK Å^aK C VC b v v x t oXovjV o&y, a c f i x 'Z u 'j% x v s v , ouk x y t x ^ o y x i M v v < ;' c v p x v o S s v (JtsK xv % xog > vjs r ig x h h v t c lp o g st crKOifa p,v%XTCcv x v io u d x (os^sSpccv*

eaque ipsa nox est , quam Mycenis imprecatur Furia. Nec diras fefellit eventus. Infra v. 994

sp isnor de nsis coitCaligo ten eb ris , n o x q u e s e i n t i o c t e m a b -

■ . :; f < d i d i tiubi vide. *

59) E cquando to ile t igreibus ja m subditis Spuvian te ahe• no? ) Aliquid • liic vitii ’ subesse jam olim suspicatus

' Lipsius, sed non illud videtur sublatum distinctione, quam facit: spum an te aheno m em b ra ; nam vocabulum, m e m b r a , sequenti a membro orationis decerpi non debet. Quid autem est, to ile t aheno m em b ra ?, Q uod si manet distinctio p r io r , vel sic q u o q u e , qui* aut quid to ile t? Hoc erat q u æ ren d u m ; et invenimus, u t puto. N o n d u m , inqu i t , Thyéstes liberos de jle t suos? E cquando to ile t? Erat in fåtis Eumenidum nigro veliere cond itum , u t Thyestes sceleste liberos amitteret,* scelestius rursum crearét ac tolleret vel susciperet e Elia, U trum que exigit F u r ia , et mi ratur rem differri præsenti p ropem odum die. E cquan - do to ile t? subaudi ex .præcedenti membro liberos;

i quæ v o x ‘et de uno pignore- sappe priscis. effertur. Nondum luget devoratos? quando igitur e rit , ut in

['Discerpta: patrios polluat sahguis.focos: - [.Epulæ instruantur, non riovi sceleris tibi tI Conviva yenies; liberum dedimus diem, "* Tuamque ad istas solvimus mensas fainem.. Jeiunia exple. mixtus in Bacchum cruor 65i Spectante te potetur. inyeni dapes,► Quas ipse fugéres. Siste. quo præceps ruis?• TANT. Ad stagn a,. et amnes, et recedentes aquas,[ Labrisque ab ipsis arboris pienæ fugas,L Abire in atrum ’carceris liceat mei . 7q

) Cubile: liceat, si p arum vide or miser,Z Mutare ripas: alyeo medius tuo

eorum locum quærat suscipiatque incesto, quem nobis debe t , AEgisthum ? Age, ocius appare tur illa parricidalis cæna, etc. Reddendum ergo , quod se- q u i tu r : ignibus ja m sub d itis spum ent ahena. m em - bra p e r , etc. Ut olim conjeci et omnino approba- bat optimus codex. G r o n o v i u s .

Elegantissimam hane leetionem in textu p o n ere Jion dubitavi. E cquando to ile t? secundum diras missas v. 42 :

lib er i p e re a n t m a le ;P e j u s ta m en n a s c a n t u r .

Servius ad Virg. Aen. XI. v. 262: Cum Thyestespost cognituin fa c in u s requireret. u ltionem , ei A p o l- lo responcUt, posse a lio scelere illiu s fa c in o r is 'vin- d icem n a n c isc i , s cilzcet sz cuuz Pelopeza Jilzcc sua concum beret. Quo fa c to na tus est AEgisthus , f a ta lis in gem in a m A tr e i so bolem .

?2) a lveo m ed ius tuo) Heinsius perperam tentabat m ellus. P lam ' m edius et em etus lue inter se respon* dent.

\126 L. ANNÆI SENECÆ ’

Plilegethon relinquar, igneo cinctus freto.- * -\J* .■ iQuicunque'poenas lege fatorum datas =. , . ' MPati juberis: quisquis exeso. jaces • 75 I IPavidus sub antro, jamque yenturi times * ,Montis ruinam: quisquis avidorum feros Rictus leonum, et dira Furiaruin agmina , *Implicitus liorres: quisquis iinmissas facés Semiustus abigis, Tantali vocem excipe gnøProperantis ad vos: credite experto mihi,Amate poenas. quando continget mihiEffugere superos ? m e g . Ante perturba domum,Inferque tecum proelia, et ferri malumRegibus amorem: concute insano ferum . §5Pectus tumultu. t a n t . Me pati poenas decet, .Non esse poenam: mittor, ut dirus vapor Tellure rupta, vel gravem populis luem Sparsura pestis. ducam in horrendum nefas

‘ * f

74) poenas lege F atorum d a ta s) ra ta s castigat Heinsius, in eam vocem plus æquo pronns. vid. Butinan. ad Ov. Her. XVI. v. 279* pbenas d a ta s , hoc est, de- cretas, ut infra v. 151* loquitu r 'de iisdem:

nec dap ibus fe r is D ecern i potuit. poena decentior.

82) A m a te poenas) i d e s t , patienter s u s t i n e t e n e infli- gantur vo^is m ajores, u t bene Gesnerus in Thes, L. L. v. A m o .

83) F fu g e re superos) id est, liomines viventes, u t in hoc V-eHeii II. 48* 2 : tjuatn a p u d s u p e r os habtie- r a t m a g n i tu d in e m , in lib a la m detulisset a d a n fe ro s , ubi vide Ruhnkenium«

Avus nepotes. Magne Divorum parens, 90Nosterque, quamvis pudeat; ingenti licetTaxata poena lingua crucietur loquax;Nec hoc tacebo : moneo, ne sacra manusViolate cæde, neve furiali malo

«

Asper gi te aras. stabo, et arcebd scelus. , 95Quid ora térres verbére, et tortos ferox Minaris angues? quid fariiem infixam intimis ' - Agitas medullis ? flagrat incensum siti Cor, et perustis flamma visceribus micat.Sequor. 100 * 1

93) sacra m anus V io la te cæ de) Heinsius emendat cara ccede , quod est , cognata cæde. Sed et alteruin

jf •’ bene dicitur. sacra cædes est cædes, per qiiam nuc- t o r , sancta necessitudinis et cognationis jura violans, grave sibi et posteris suis piaculum contrahit. Hine fraternus Remi s a c e r nepotibus criior audit Hora- tio Epod. 7. v. 20. ubi Mitscherlichium vide. Noster iterutn Phoenis. v. 277. de regno Thebano loquens:

'nemo sine s a c r o f e r e t I l lu d e r u o r e ,

significat, omnes impie fuso sanguiné devotos et pia-1

culares fore. cara quoque lenius est, quam pro Tantali persona. Medeam appriine decet in ejus nominis fabula v. 810. dicere:

jdssuesce, m a n u s , stringere fe r r u m 9 C a r o s q u e p a t i posse e r u o r e s .

quia eum dolore pietas colluctatur.1 100) Sequor) Grotius m aleba t:

Sequor. M e g . H une fu ro re m 'd iv id e in to tamdom um .

MEG. Hune,- o, furorem diyide in totam domum. . Sic, sieferantur, et suum infensi inyicem Sitiant eruorem : sensit introitus tuos Domus, et nefando tota contactu liorruit.Actum est abun.de, gradere ad infernos specus, 105 Amnemque notuin: jam tuum moestæ pedem Terræ gravantur. cernis, ut fontes liquor Introrsus actus linquatj ut ripæ vacent;Ventusque raras igneus nubes ferat?Pallescit omnis arbor, ac nudus stetit H 0Fugiente porno rainus; et qui fluctibus Illinc propinquis Istlimos atque illinc fremit, tVicina gracili di videns tei'ra yada,

Nihil opus est, eum præcisi versus et alibi 4legantur. Phoenis. v. 318:

• Jubente te v e l v iv et.Hipp. v. 605 : .

M a nolie.T road . v. 1103:

In m ed ia P r ia m i regna.Antiqui clausulas appellarunt, u t Isidorus Orig. I. 38. tradidit* * V is e a ru m , u t graviorem faciant sensum , observante Viscontio T. I. Iconograph. Græc.p. 285. not. I,

*01) H une, o, fu r o r e m d iv id e ) F loren tinus: H une, hunc fu ro re n u Sed displicet, ob sequentem geminationen! S ic , sic.

, I3) g ra c ili d iv id e n s terra ) Lucanus I. v. 110:. u n d as

Q u i secat e t gem inum gracilis m are separa tIsthm os.

Longe remotis litus exaudit sonis.

H4) Longe rem otos latus e x a u d it sonos) Vocern la lus obelo Aristarchorum objicit Delrius, etsi omnibus in ejus scriptis reperiatur. Q uom odo enim la tus , si vicina vada gracili terra dividit? Censetque feliciter emendasse Lipsium la e tu s , quod scilicet remoto jam mari mergi non verebatur. At sanuni esse alterum adfirmat Gruterus: velle auctorem ita inliorruisse pelagus adventu Tanta li , ut se subduxerit, utroque la ter e aquis siris nudato ; ideoque angustias Isthmi minus fuisse angustas, quod plusculum hine et illinA terræ sit additum litori. Non m a le , si de leetione constaret: nam Florentiæ non latus habetur, sed litu s . Quam leetionem et ante productam nescioquos exponere ait lentasse Farnabius. Sed frustra : quid enim Isthm os e x a u d it litu s , sonos? a lit quomodo stare possunt simul hi duo accusativi? Em enda : Longe rem otis litus .exa u d it sonis. Nempe re- ducto utrimque pelago Isthmos, solitus ante litus, seu fluclus li tori allisos aut fragorem litoris, sonis propinquis audire et vehementibus, nnne eos percipit longinquis et levioribus. Ovidius Heroid. IV. v. 106:

AEquora bina suis oppugnant flu c lib u s Isthm on, E t t e n u i s t e l l u s a u d i t u t r u ni q u e

m a r e.f

Noster Nat. Quæst. 6. 7 : V illa s in conspectu collocatas fluctus, qui longe aud ieba tur, i/ivasit. G r o - n o v i u s, V i

Nihil verius bac emendatione. Statius nostrum loeum imitatus Thebaid. I. v. 33-5:

i

m item que Corinthon , L in q u it , et in m ediis a u d i t duo l i t o r a

■ • icam pis.

Scnecor, Tragoediæ.

130 L. ANNÆI SENECÆft

• • « *

Jam Lerna retro cessit, et Plioronides . H 5I.atuere venæ: nec suas profert sacer Alplieos undas, et Cithæronis juga Stant parte nulla cana deposita nive,Timentque veterem nobiles Argi sitim.En ipse Titan dubitat, an jubeat sequi, 120Cogatque liabenis ire periturum diem.

CHORUS.

jpLrgos de Superis si quis Achaicum,Pisæisque domos curribus inclitas:Isthmi si quis amat regna Corinthii,Et portus geminos, et mare dissidens: 125 * 1

id est, maria. Nam ubi l i tus , ibi mare, ut scite monuit Heynius ad Yirgilii Aen. III. v. 419 •

' ven it m edio -vi p o n tu s , et undisH esperium Sicitlo la tus abscid it, arvaque et urbis

1 L i t o r e d id u etas angusto in terlu it cestu.Idem vero iniraculum de Tvrrheno refert Pliniu* Epist. VI, 20* 9 : Prceterea m are in se resorberi, ét t r ’eniore terræ quasi repelli v ideba tur. Certe processerat l i tu s , m ultaque a n im a lia jnaris siccis arsn is detinebat.

H5) L ern a ) Florentinus te r r a , manifesto librarii errore, ‘sacer A lp h eo s) quomodo et Medea v. b l :

A lpheosque s a c e r la va t.ubi vide Delrium,

• *

ju g d sta?it p a r te nu lla ) hoc est, Chhæron subsedit, iiiirior factus est, solutis præ umbræ horrore nivibus, ut interpretatur Mitscherlicb. ad Horat. Od. I. !•

Si quis Taygeti conspicuas ni ves,Quas, cum Sarmaticus tempore frigido 'I n s u m m is B o r e a s c o m p o s u i t j u g i s ,

Æstas veliferis solvit Etesiis:Quem tangit gelido flumine lucidus 130Alplieos, stadio notus Olympico:Advertat placidum numen, et arceat,Alternæ scelerum ne redeant vices • olf!Neu succedat avo deterior nepos;Et major placeat culpa minoribus. 135Tandem lassa feros exuat impetus Sicci progenies impia Tantali.Peccatuni satis est. fas valuit nihil,Aut cominune nefas. proditus occidit Deceptor domini Myrtilus, et lide 140Vectus, qua tulerat, nobile reddidit Mutato pelagus nomine. notior

*33) arceat, A lternas scelerum, ne redean t, vices) F lo * *ren tin u s: et a rcea t, s l l t e r j i æ scelerum ne rede'ant v ices, eadem quidem vi, sed exquisitiore lo-quendi formå. Vindicavit jam Gronovius, quemvide.

»

*35) E t major p laceat culpa minoribus) R esp ic itu r ad H o ra lii Od. III, 6-46:

Æ ta s parentuin, pejor a v is , tulit Nos nequiores, mox daturos

Progeniem vitiosiorem.

ubi Senecam comparavit Mitscheriichius, l*1) Vectus) in præceps delatus. conf. Interpp, ad Ibia

Ovidii v. 367.

Nulla est Joniis fabula navibus.Exceptus gladio parvulus iinpioDum currit patrium natus ad osculum, 145Immatura focis yictima concidit:Divisusque tua est, Tantale, dextera,Mensas ut strueres hospitibus D eis:Hos æterna fames prosequitur cibos,Hos æterna sitis : nec dapibus feris 150Decerni potuit poena decentior.Stat lusus vacuo gutture Tantalus,Impendet capiti plurima noxio Phineis avibus præda fugacior:Hine illinc gravidis frondibus ineubat 155Et curvata suis foetibus, ac tremens i Alludit patulis arbor liiatibus:Hæc, quamvis avidus, nec patiens moræ,Deceptus toties tangere negligit,Obliquatque oculos, oraque comprimit, 160Inclusisque famem dentibus alligat: *

*54) P hineis avibus p ræ d a fu g a c io r) Heinsius malebat:Phineis d a p i b u s p ræ d a fu g a c io r .

fugaces quippe dapes Phineæ, quod vix appositæ ab Harpyis diriperentur. Sed hoc durum et longe peti- tum est. Comparatio avium fu g a c iu m nihil håbet,

. quod culpetur. Ovidius Fast. VI. v. 243- de iisdein :celerique f u g a sub sidera lapsæ

Sem esam p ræ d a m et veslig ia fo e d a relinquunt. , 6I) Inclusisque fa m e m dentibus a lliga t) Varie tentavit

Heinsius In lu sis , i ni i si s , i n e u s s i s q u e dentibusr i n c l u s a m q u e fa m e m dentibus alligat. Quibus quidem copjecturis non est opus. inclusi dentes eo

Sed time divitias omne nemus suas«

Demittit propius, pomaque desuper Insultant foliis mitia languidis,Accenduntque famem, quæ jubet irritas 165Exercere manus: has ubi protulit,Et falli libuit, totus in arduum Autumnus rapitur, sylvaqué mobilis.Instat deinde sitis non levior farne;Qua eum percaluit sanguis, et igneis 170Exarsit facibus, stat miser obvios Fluctus ore vocans, quos profugus latex Avertit, sterili deficiens vado,

«

Conantemque sequi, deserit. liio bibitAltum de rapido gurgite pulverem. 175

modo dieuntur, quo inclusum os III. de Ira. 4 9 : A<5- 7ii o eerte inven ie tur a liu s , qui im p er a v e r it his > in quos a n im a d ver ti ju b e b a t, os inserta spongia in c lu d i, ne 7>ocis em ittendæ haberent fa c u lta tc m . et prceclusæ fa u c e s hac Tragoedia v. 781;

præclusce ciburn Tenuere fa u ces .

*68) sylvaqué m obilis) Alii legunt nob ilis , male. sylva m obilis d icitur, ob celeres et inopinatos recessus.

* v. 159:/

Phineis avibus p ræ d a f u g a c i o r . Quinctilianus Declamat. X II: F u g a c i b u s cibiselusus a p u d inferos senex.

*72) vocans) petens quidem Florentinus eum Lipsiano. Sed vulgatum, ut elegantius,' merito præfert Bur- mannus ad T. I, Anthol. Lat. p. 139* *

t !

ACTUS SECUNDUS.

ATR EU S, SATELLES.T

ATR. Agnave, iners, enervis, et (quod maximumProbrum tyranno rebus in summis reor)Inulte, post tot scelera, post fratris dolos,Fasque omne ruptum, questibus vanis agis

*

Iratus Atreus ? fremere jam totus tilis ISO

*79) questibus va n is agis) Hoc dicit imitatione Nasonis Met. VI. v, 611« ubi P rocne , fletum sororis corripiens,

JSon est l a c r i m i s h ic , inquit, a g e n d u m , S ed fe r ro ; sed si qu id haltes, quod vincere Je r ruin Possit.

U°) Ira tus A treu s) , A treu s cum pondere* Sic e t infra v. 281:

ta m d in cur innocensV ersa tu r A t r e u s ? to ta ja m an te oculos m e o s

" Iniago ccedis errat.Imitatus est Crebillon Thyest. I; 1 :

A l l e z , A lc y m e d o n , que la f lo t te d ’ A t r é e Se p rep å re d voguer lo in d e V isle d ’ Lubée.

Debebat armis orbis, et geminum mare Utrimque classes agere: jam flammis agros Lucere et urbes decuit • ac strictum undique Micare ferruin. tota sub nostro sonet Argolica tellus equite: non sylvæ tegant 185Hostem, nec altis montium structæ jugis Arces. relictis bellicum totus canat Populus Mycenis. quisquis invisum caput Tegit ac tuetur, clade funesta occidat.Hæc ipsa pollens incliti Pelopis domus I 9ORuat vel in m e, dummodo in fratrem ruat.Age, anime, fac, quod nulla posteritas probet;Sed nulla taceat. aliquod audendum est nefas Atrox, cruentum; tale, quod frater meus Suum esse mallet. scclera non ulcisceris, 195Nisi yincis. et quid esse tam sævum potest,Quod superet illum? numquid abjectus jacet? Numquid secundis patitur in rebus inodum,Fessis quietem? novi ego ingenium viri

*82) et gem inum m are Utrimque classes agere) Sic Flo-rentinup. In aliis Mss« habetnr: m are In n a re clas-

%

ses , quod bonum quidem p e r s e , q i i in , judice Bur- manno ad Ov. Met. VIII. v. 104. elegans est, sed mitius atque sedatius , quam pro vehementi concita- tione loquentis. m are classes a g ere , id est^ inare classibus impelli, ut loquitur Tacitus Ann«. II. 23* æquor m ille n a v iu m rem is strepere , au t ve lis im - p e ll i .

186) m ontium structæ jug is) Heinsius malit in structæ . Sed alterum elatius ac sublimius est. structæ dicuntur pro exstructæ, eductæ.

Indocile: flecti non potest, frangi potest. 200Proin, antequam se finnet, aut vires paret,Petatur ultro ; ne quiescentem petat.Aut per det, aut peribit. in medio est scelns Positum occupanti. SA T . Fama te populi niliil Adversa terret ? a t r . Maximum hoc regni bo-

num est, 205Quod facta domini cogitur populus suiTam ferre, quam laudare. s a t . Q u o s c o g i t metusLaudare, eosdem reddit inimicos metus.At qui favoris gloriam veri petit,Animo magis, quam voce, laudari volet. 210A T R . Laus vera et humili sæpe contingit viro:Non nisi potenti falsa. quod noliuit, velint.SA T . Rex velit lionesta; nemo non eadem volet. A T R . Ubicunque tantum lionesta dominanti Jicent, lJrecario regnatur. s a t . Ubi non est pudor, 215 Nec cura juris, sanctitas, pietas, fides;Instabile regnum est. A T R . Sanctitas, pietas,

fides,Privata bona sunt: qua juvat, reges eant.SA T . Nefas nocere vel malo Iratri puta.

’ oi) P roin an tequatn se f i n n e t , au t v ires paret) Floren« tinus : P r o i n d e an tequam se f i r m a t , au t v ires p a r a t , quod ex indocta fluxit interpolalione. in im icos m etus) Conjicit Heinsius: eosdem red d it in im icos tib i vel, quod præstet , eosdem credito inim icos tib i. Sed nescio an venustius medium re- spondeat ultimo; de quo repetendi genere vid.Quinc* tilian. IX. 3. 34.

ATR. Fas est in illo, quidquid in fratre est nefas. 220 Quid enim reliqnit crimine intactum? aut ubi Sceleri pepereit? conjugcm stupro abstulit,

! Regnumque furto: specimen antiquum imperii Fraude est adeptus • fraude turbayit domum.Est Pelopis altis nobile in stabulis pecus, 225

i

r" Arcanus aries, ductor opulenti gregisj * •

Cujus per omne corpus effiiso coma Dependet auro; cujus e tergo novi Aurata reges sceptra Tantalei gerunt;

1 Possessor hu jus regnat: hunc cunctæ domus 230 j Fortuna sequitur. tuta seposita sacer 1 ' In parte carpit prata, quæ claudit lapis,

. Fatale saxeo pascuum muro tegens;Hunc, facinus ingens ausus, assumta in scelus Consorte nostri perfidus thai am i avehit: 235Hine omne cladis mutuæ fluxit malum.

32°) p as est jn m 0 ? qu idqn id in f r a t r e est nefas) Ascen-sius eclidit in illinn e t , in fra trem . Sed in hoc sensu non eum Aldativo minus qnam Accusativo con- 6trui, docet Burmannns ad Quinctilian. DecJarn. XV.V i6. et ad Ov. Met. IV, v. 272* Eadem forma noster infr. v, 310. dixit:

In p a t r e fa c ie n t , q u idqn id in pa truo doces.~Z9) S iura ta reges sceptra T a n ta lic i gerunt) Cod. Me*

Jisseus T anta li. Scribendum de Lipsii .conjectura * T an ta le i. Nam sic Poetæ. vid, Heins, ad Claudian.

XXXV, V. 336.H u n c , fa c in u s ingens ausus) Fabricius distingui vult:H unc (fa c in u s ingens!) ausus etc, Sed vetat ser- m o , qu i , remota Parenthesi, truneus est. '

L. ANNÆI SENECÆ■

Per regna trepidus exul erravi mea:Pars nul la nostri tuta ab insidiis vacat.Corrupta conjux, imperii quassa est fides,Domus ægra, dubius s'anguis: est certi nihil, 240 Nisi frater liostis. quid stupes’? tandem incipe, Animoque sume Tantalum, et Pelopem aspice:Ad hæc manus exempla poscuntur meæ.Profare, dirum qua caput mactem via.s a t . Ferro pcremptus spiritum inimicum exspuat.245A T R . De fine poenæ loqueris, ego poenam v o lo .

Perimat tyrannus lenis. in regno meoMors impetratur. SA T . Nulla te pietas movet?

237) exu l e rra v i m ea) Optime Gronovius ex Florentino posuit erra v i pro erraidt. Darius apud Curtium V, 8 : Quousque enirn in regno exsu labo , et p er jin es im p erii m ei fu g ia m externum et a d ven a m regem ?

238) Pars nulla nostri) Proba lectio nostr i, quam corru- p it Gronovius, cum ex duobus Mss. ederet generis. Dicere voluit Seneca : totum genus insidiis referiuiu esse. Sic Adherbal de suæ familias hominibus apud Sallustium lug. 14: tin quoquam a d ire l ic e t , ubi non m ajorutn m eorum hostilia m onum enta p lu r im a sin t? a u t quisquam n o s t r i m isereri p o te s t , qui a liquando vobis hostis fu i t? Et lib. I. Hist. in Orat. Philippi contra Lepidum : n o s t r i p ro d ito r, istis in- fidus. N ostri h. e. Senatorum. Vide :Perizonium, iisdem exemplis usum, ad Sanct, Minerv. p» 256*

243) sp iritum in im icum exspuat) Sic etiam loquitur III. de Ira 43 ’ Jain ipsum s p i r i t u m e x s p u i m u s , in terim d u m trahirnus.

248) M ors im p e tra tu r) Sentit cum Lyco Herc. fur* v* 511. Nec mitior T iberius , q u i , referent© Svetonio

A T R . Excede, pietas; (si modo in nostra domo Unquam fuisti) dira Furiarum cohors, 250Discorsque Erinnys veniat, et geminas faces Megæra quatiens. non satis magno nieum Ardet furore pectus: impleri juvat Majore monstro, s a t . Quid novi rabidus struis? A T R . Nil quod doloris capiat assueti modum. 255 Nullum relinquam facinus; et nullum est satis. s a t . Fevrum? A TR . Parum est. s a t . Quid ig-

nis ? a t r . Etiamnum parum est. s a t . Quonam ergo telo tantus utetur dolor?A T R . Ipso Thyeste. s a t . Majus lioc ira est m a -

\

lum.

c* G2» in recognoscendis custodiis, precanti cuidam poenæ m aturita tem , respondit: nondum tecuin in gratiam redii.

2^9) si m odo nostra in dom o Unquam fu is t i) Posterio- rem in m odo produxit quidem Cicero II. de Nat. Deor. §. 107:

J d u i c n o n u n a m o d o c a p u t o r n a n s S t e l l a r e l u c e t .

Sed unum exemplum, idque niediocris poeta?, legem non facit, i n n o s t r a d o m o cum Florentino mei codices babent oinnes. Nec aliter editio Parisiensis anni 1514* Itaque sic transponere non dubitavi.

.259) M ajus hoc ira est m alum ) Ita F loren tinus; et sonat melius, quam quod alias legitur: M ajus est ira hoc m alum . Heinsius corrigere tentavit: M ajus h i c , nempe Thyestes, f e r r o est m a lu m , u t respon- deant illis de telo. Sed nihil necesse. M alum ira m ajus est insania, quam finem,, vel summum et ultimum irae dicere possis, u t permutata ratione iram

ATR. Fateor. tumultus pectora attonitus quatit, 260 Penitusque volvit: rapior, et quo nescioj Secl rapior. imo mugit e fimdo solum;Tonat dies serenus ; ac totis domus Ut fracta tectis crepuit; et moti lares Vertere vultum: fiathoc, fiat nefas, 265Quod, Dii, timetis. s a t . Facere quid tandem

paras ?ATR. Nescio quid aniinus majus, et solito amplius, Supraque fines moris humani turnet.Instatque pigris manibus: liaud, quid sit, scio:Sed grande quiddam est. ita sit * hoc, anime,

occupa. 270Dignum est Thyeste facinus, et dignum Atreo. Uterque faciat. vidit infandas domus * 2

Ennius apud Ciceronem Tusc. Disp. IY. §. 52- im - tiu m dixit insaniæ.

26°) tum ultus pectora attonitus) Pro eo , quod dixerat Nævius incerta Tragoedia:

M agni m etus tum ultus pectora p ossi det,27°) hoc an im e occupa) Quasi dicat, ne ilJe faciat prior.

Supra (v. 204):in m edio est scelus

P ositum o c c u p a n t i. G r o n o v i u s ,Eodem sensu noster Agam. v. 193:

Scelus o c c u p a n d u m est.et Herc* Oet. v. 435:

cjuid stupes segnis fu ro r?Scelus o c c u p a n d u m est.

*7*) XJterque fa c ia t ) Florentinus : Q u o d uterque fa c ia t . Sed redundat Quod. Nam quid est aliud dignum

1 Odrysia mensas. fateor; immane est scelus,! Sed occupatum: majus lioc aliquid dolor ! Inveniat. animuin Daulis inspira parens, 275I Sororque. causa est similis, assiste, et manum [ Impelle nostram: liberos avidus pater

Gaudensque laceret, et suos artus edat.! Bene est. abunde est. liic placet poenæ modus 1 Tantisper. ubinam est? tam diu cur innocens 280

Versatur Atreus? tota jam ante oculos meos ! Imago cædis errat; ingesta orbitas

i

i In ora patris. anime, quid rursus times? i Et ante rem subsidis? audendum est, age:

Quod est in isto scelere præcipiium nefas, 285Hoc ipse faciet. s a t . Sed quibus captus dolis,

. Nostros dabit perductus in laqueos pedem ? j Inimica credit euneta. a t r . Non poterat capi,

Nisi capere yellet. regna nunc sperat mea:

'Thyeste fa c in u s et d ignum A tre o > nisi dignum, quod uterque faciåt ?

375) m ajus hoc a liq u id dolor In ven ia t) ad . votum Furiæv* 57:

T h rac ium fia t nefas M ajore num ero. '

2t2j ingesta orbitas) ln g eren d i verbo Seneca videtur de- lectatus. Epist. 2 9 : Hos m ih i c ircu la tores, qui ph i- losophiam, honestius neg lex issen t, quam vendunty i n f a c i e m i n g e r e t. Medea v. 132:

nefand te v ir ginis p a rvu s eomes D ivisus ense , fu n u s i n g es t u in p a t r i .

,289) Jdisi capere ve lle t) Gronovius légendum p u ta t : Ni- capere. Sed non insolitum est, isthoc loco Proce-

Hac spe minanti fulmen occurret Joyi; 290Hac spe subibit gurgitis tuinidi minas;Dubiumque Libycæ Syrtis intrabit fretum;Hac spe, quod esse maximum retur malum,Fra trem videbit. s a t . Quis fidem pacis dabit?Cui tanta credet ? a t r . Credula est spes improba. 295 Natis tamen mandata, quæ patruo ferant,Dabimus: relictis exul liospitiis vagusRegno ut miserias mutet, atque Argos regatEx parte dominus, si nimis durus precesSpernet Tliyestes; liberos ejus rudes, 300

leusmaticum collocari. Phocnis. v. 221 :E g o la t i cis haustu sa lior? au t ullo fr u o r

Troad. v. 413:M i h i c e c i d it olim , cum fe r u s curru incito

A l i h i g e l i d u s h o r r o r a c t r e m o r s o m n u m e x -

c u t i t ,

v. .*

V i d e u t a n i m u s i n g e n s I t e t u s a u d i v e r i t n e c e m .

Octav. v. 118:M o d o f a c i b u s a t r i s a r m a t i n f i r m a s m a n u s .

v, 120:M o d o t r e p i d u s i d e m r e f u g i t i n t h a l a m o s

m e o s .

300) l i b e r o s e j u s r u d e s ) r o e j u s non placet, sine quo manifestum lit abunde, de cujus liberis hic agatur. Emendabam igitur,

Liberos æ v i rudes%

M a l i s q u e f e s s o s g r a v i b u s , e t f a c i l e s c a p i

P r æ c o m m o v e b u n t .

Ausonius Epist, XXI, v. 29 :

Malisque fessos gravibus, et faciles capi, Præcommovebunt. liinc vetus regni furor,Illinc egestas tristis, hine durus labor,Quamvis rigentem tot malis subigent virum. s a t . Jam tempus illi feeit ærumrias leves. < '305 ATR. Erras: malorum sensus accrescit die.Leve est miserias ferre, perferre est grave.SAT. Alios ministros consilii tristis lege:Pejora juvenes facile præcepta audiunt:In patre facient, quidquid in patruo doces. 31Q Sæpe in magistrum scelera redierunt sua.ATit. Ut nemo doceat fraudis et sceleris vias,

* +

Q uod si r o g a b it , q u id super scrip tis novis M aturus c e v i nec r u d i s d ijudicem .

Ambrosius posteriore libello adversus Symmachum: Hos quoque æ v i r u d e s sensus habem us in fa n - d u m . Possis et rerum rudes, nisi quod id recedit longius a vulgata scriptura. Valerius Flaccus lib, I. v. 771: ■

£ s t ed a m a n te oculos r e r u m r u d i s a lte rap roles.

rudes ann i infra apud nostrum, et Claudianum occurrunt. H e i n s i u s .

Fatendum , æ vi melius scriptum fuisse a poéta, quam ejus, quod in bono carmine ra rum , ut ostendit Bentleius ad Horat. Od. III. H . 18. Sed tamen vide Burmannum ad Ov. Mer. VIII. v. 16.

S 3°2) h ine ve tu s regni fu r o r ) Gronovius conjicit: tune vetus regni f u r o r , quod pedestre videtur, regni fu r o r , qu ia , ut ait Tacitus Ann. XV. 53. cupido dominandi omnibus affeetibus llagrantior est.

Regnum docebit. ne mali fiant, times? rrNascuntur istud. quod vocas sævum, asperum,Agique dire credis, et nimium impie, 315Fortasse et illic agitur. s a t . Hane fraudem scientNatiparari? ATR. Tacita tam rudibus fidesNon est in annis, detegent forsan dolos.Tacére multis discitur vitæ malis.SAT. Ipsosne, per quos fallere aliinn cojgitas, 320Falles, ut ipsi crimine et culpa vacent?ATR. Quid enim est necesse liberos sceleri meoInserere ? per nos odia se nostra explicent.Male agis , recedis, anime: si parcis tuis,Parces et illi j consili Againemnon mei 325Sciens minister fiat, et patri sciensMénelaus adsit. prolis incertæ fidesEx hoc petatur scelere. si bella abnmmt,

\

Et gerere nolunt odia* si patruum vocant;Pater est. eatur. multa sed trepidus solet 330Detegere vultus; magna nolentem quoque Consilia produnt: nesciant, quantæ rei Fiant ministri. nostra tu coepta occules.

3!9) [l'accre m ultis d iscitur v itæ m alis) quod sexcentis exemplis confirmat Plutarchus in : de Garrulitate c. 8 seqq.

326) et p a tr i sciens) Alii cliens legunt*. Sed ei patronus est nemo, p raaer Schroederum, qui more suo de-: teriori causa? favet. Terentius Heaur. IV. 8* 33 •.

N a m te s d e n t e j'a c iam cjiiiccjuid egero.333) nostra tu coepta occule) Princeps cod icu m ; nostra

tu coepta occules, quod commodius atque mollius

sa t . Haud sum monendus. ista’nostroin pcctore Fides timorque, sed magis claudet fides. 335

CHORUS.T andem regia nobilis,Antiqui genus Inachi,Fratrum composuit minas.Quis vos exagilat furor,Altern is dåre sanguinem, 340Et sceptrum scelere aggredi?

i

NeScitis cupidi arcium,Regnum quo jaceat loeo.Regem non faciunt opes,Non vestis Tyriæ color, 345N011 frontis nota regiae,Non auro nitidæ fores.Rex est, qui posuit inctus,

est a l te ro , deeetque magis præcipientem intimo con- siliis regiis. Virgil. Aen. II. v. 547:

9

R e f e r e s ergo hose, et nuntius i b i s Peiidce gen itori,

Hovat. Epist. I. 18. 9 6 :In ter curzcta l e g e s et p e r c u n c l a b e r e doctos,

et ita alli sæpe. conf. Perizon. ad Sanct, Minerv,p. 95.

S40) A lte r nis d å re sanguinem ) Male quidam codices A U term ini habent. Supra v. 102:

r

suum infe?isi invicen i S itia n t eruorem .

Senccæ Tragocdiæ,

Et diri mala pectoris:Quem non ambitio impotens. Et nunquam stabilis favor Vulgi præcipitis movet.Non quidquid fodit Occidens: Aut unda Tågus aurea Claro devehit alveo:Non quidquid Libycis terit Fervens area niessibus.

•s

Quem non concutiet cadensObliqui via fulminis:

* % * *

Non Eurus rapiens mare:Aut sævo rabidus freto Ventosi tumor Adriæ:Quem non lancea inilitis,Non strictus domuit clialybs: Qui tuto positus loco,Infra se videt omnia: Occurritque suo libens Fato: nec queritur mori.Reges conveniant licet,Qui sparsos agitant Dallas:

* • ~

Qui rubri vatla litoris,

355

I

365

Å ' , *■361) A u t sævo rab idus) Ita ex Florentino correxit Gro-

4

novius, qnem vide ad h. 1. et Hcinsium ad Ov. Mer. I. v. 36* Prins vulgati, rapidus.

* / - N V •

366) In fr a se v id e t) hoc est, despicir. Velleius II. 76. 4 : nisi in id ascehd isse t, c quo i n f r a s e et Cæ- sarem v i d e r e t et rem p. ubi Senecara laudavit Rulinken.

THYÉSTES. ACT. I t

Et gemmis mare lucidis Late sanguineum tenent:Aut qui Caspia fortibus Recludunt juga Sarmatis. Certet, Danubii yadumAudet qui pedes ingredi;

% «

Et quocunque loco jacent Seres’yellere nobiles;Mens regnum bona possid'et. Nil ullis opus est equisj Nil armis, et inertibus T elis, quæ procul ingerit Partlius-, cum simulat fugas: Admotis niliil est opus Urbes sterilere machinisj Longe saxa rotantibus.Rex est, qui metiiit hibil, Rex est, qui cupiet niliil.Hoc regnum sibi quisque dat. Stel, quicunque yolet, potens Aulde culmine lubrico:

380

385

390

372) gem m is m are la c id u m ) gem m is m a re lucid is FIo- rentinus, et recte. Nasoniana Sappho Epist. XV* v. 74:

Nec p rem it articu los l u c i d a gem m a jneos. J1 c i n s i u s.

Sequimur F lo ren t inum , ipso probante Seneca. Herc, Oet. v. 659 :

iNon disposito c l a r a m o n ili G esta t p e la g i d o n a 'r u b e n t i s »

m

Me dulcis satiiret quies. Obscuro positus loco, Leni perfruar otio. Nullis nota Quiritibus

596) N ullis n o ta Q uiritibus Æ ta s p er ta c itu m f lu a t) Hæc per pro lepsin , Senecæ farniliarissimam, Exem-pla præcepit vir doctus in Misceli. Observ. Vol. I* T . I. p. 71. Alioqui non incorrnnode rescribi volebat Marklandus ad Star. III. Silv. 5. 88 :

N ullis notaq u e l i t i b u s Æ ta s p e r tac itum flu a t.

Nam inter e a , quæ vi!am faciunt bea tio rem , est, lis n u n q u a m , quomodo loquitur Martialis X. 47* 5*

N ec l i t e s te tr ic a s , fo ru m q u e tr is te Nossemus.

«

Vestritius Spurinna Od. I. ad Pauperiem , v. 10:

Nemesianus Cyneget. v. 100:H ue ig itu r n iecu m , quisquis percussus am ore V e n a tid i, dam nas l i t es .

Apud Sophoclem in Antigona v. 355* Chorus aversa tur - •

, X x ) XS'JVO'XC'J?cpyxs*

Ipse noster Epist. 28 : 'Si licea t disponere s e , con»

Idem V. 21« 6 :S i tecum in ih i, care M artia lis,

* y • *

Securis licea t f r u i d iebus,S i d isponere tem pus otiosum ,E t verce p a r ite r va ca re vitae t N ec nos a tr ia , nec dom os p o ten tu m ,

Q $iyp,x, xxi vpsposv

spectum quoque fo r i et v ic in ia m procu l fu g ia m ,

Ætas per tacitum fluat.Sic cum transierint mei Nullo cum strepitu dies,Plebejus moriar senex.Illi mors gravis incubat Qui notus nimis omnibus,Jgnotus moritur sibi.

400

Quibus ad d e , si plura quæris , Virgil. Georg. II. r . 502* Senec. de Tranquil. c. 3. et Herc, fur. v. 127* aliosque.

« ---------- - i

,r *"

r>iti

ACTUS TERTIUS.

THYESTES, PLISTHENES,TANTALUS junior et| FRATER tertius. j Mutæ pers onæ.

THY. V-^ptata patriæ tecta, et Argolicas opes, Miserisque summum ac maximum exulibus bo—

num, 405Tactum soli natalis, et patrios Deos(Si sunt tamen Dii) cerno; Cyclopum sacrasTurres, labore majus humano decus,Celebrata juveni stadia, per quæ nobilis Palmam paterno non semel curru tuli. 410Occurret Argos, populus occurret frequens ;Sed nempe et Atreus. repete silvcstres fugas,

4°7) Si sunt ta m en d ii) Incertus Traglcus:Si qn idem sit quisquam d e u s , cui ego sum ciiræ.

409) p er quæ nobilis P a lm a m ) nobilem P a lm a m unus e Delrianis, perperam, Noster Agamemnone v. 917 •

E lea i n c l i t u s P a lm a reverto r .

t

Saltusque densos potius, et mixtam feris Similemque yitam. clarus hic regni nitor Fidgore non est quod oculos falso auferat. 415 Cuin quod datur spectabis, et dantem aspice.Modo inter illa , quæ putant cuncti aspera,Fortis fui, lætusque: nunc contra in metus Revolvor: animus hæret, ae retro cupit Corpus referre: mo.yeo nolentem gradum. 420 p l i s t . Pigro (quid hoc est?) genitor incessu

stupet,Vultumque versat, seque in incerto tenet.THY. Quid, anime, pendes ? quidve consilium diu Tam facile torques ? rebus inccrtissimis,Fratri atque regno credis? ac metuis mala 425 Jam victa, jammansueta ? et ærumnas fugis

.k — * • • * '

liene collocatas? esse jam miserum juvat.•*

Reflecte gressum, dum licet, teque eripe. p l i s t . Quæ causa cogit, genitor, apatria gradum

• v

Referre yisa? cur bonis tantis sinum 430

4!6) Cum quod datur spectabis, et dantem ) Acuta bre- vitas et Ovidiana. LV. Ponticorum 9* 68 :

jnaiestateni res d a t a d a n t i s håbet.J * , / • I

427) Bene collocatas) In te rp re tan tu r , amatas, tibi ap- probatas. Minus accurate. Bene collocatas , id est, quæstuosas, fructuosas, metaphora a pecunia desum- t a , _qnæ largum quæstuni la tu ra , p o n i tu r , colloca- tur. Malorum aulem fructus est, nihil timere, idemque omnis sapientiæ fastigium. Hoc emolumentum ærumnarum. Confer in eandem sententiam ,Troad.

I i • ± - , # . .

v. 422. et Senec, Epist, HQ.

• L. ANNÆI SENECÆ»

Subducis? ira frater abjecta redit;Partemque regni reddit: et laceræ domus Componit artus, teque restituit tibi.T H Y . Causam timoris, ipse quam ignoro, exigis. Niliil timendum video; sed timeo tamen. 435Placet ire: pigris membra sed genubus labant, .Alioque, quam quo nitor, abductus feror.Sic concitatam remige et velo ratem Æstus, resistens remigi et velo, refert.P L IS T . Evince, quidquid obstat, et mentem i m -

peditj 440Reducemque quanta præmia exspectent, vide. Pater, potes regnare. t h y . Cum possim mori? Summa est potestas nulla, si cupias niliil. p l i s t . Natis relinques. T H Y . Non c a p i t r e g -

num duos.

t

439) rem igi et ve lo , refert) velo boni quique libri. E t

sic disticlion laudavit Bentleius ad Manil, V. v. 430» Alii vento leguut. Ipsa comparatio fluxit ab Ovidio, qui Heroid, XXI. v. 42« ex persona Cydippes ait :

.Ipsa, velut navis, ja c to r , quam certus in altum Propelli t Jloreas, tce$tus et unda refert.

Cum utroque certat Statius Thebaid. IX. v. 143:Siculi velut anxia puppis

Seditione maris, nequidquam obstante magistro, E rra t, et averso redit in vestigia velo.

443) P l i s t h . Summa est potestas. T h y. nulla, si cupias ni hil) Frustra regnum summa potestate com- m endatu r , postquam se Thyestes mori posse professus est; quod qui po tes t , is demum regnat. Suprav. 367:

PLIST. Miser esse mavult, esse qui felix potest? 445 t h y . Mihi crede, falsis magna nominibus placent. Frustra timentur dura. dum excelsus steti,Nunquam pavere destiti, atque ipsum inei

R e x esc —Qui —Occurrib — sno libens F a to , nec queritu r m ori.

Agamemnone v. 6 0 9 :p erru m p it om ne

S erv itiu m con tem ptor lev iu m deorum ,Q ui vu/tris ^4c/ierontis a tri,Q ui S tyga tristem non tristis v id et, A u d e tq u e v itæ ponere fin em .P a r ille re g i, p a r superis erit.

Elegantem vero etiam de/initionem regni: sum m a est p o te s ta s , qua nihil explicatur, sed tantum dicitur regnum esse regnum . Culpa est l ibrariorum, qui duas in personas diviserunt serm onem , in una Thy- estæ persona continuandum hoc modo :

T h y . cum possim m or i l Su m m a est p o testa s n u lla , si cupias n ih il.-

Vidit jam Heinsius. sum m a po teslas est nu lla , id est, nullius pretii. Cicero VII. ad Div, 3* 9 : F x eo te m pore v ir ille s u m m u s , n u l l u s im p era to r fu i t . ubi plura Cortius. Nempe summam potestatem sapiens contemnit pro nihiloque ducit præ vero soli- doque nil cupientis regno sui. Chorus v. 389 :

R e x e s t, qui cupiet n ihil.Seneca de Benef. III. 37: H oc est r e g n u m , nollo reg n a re , cu?n possis. Claudianus VIII. v, 262:

tuno o m n i a j u r e t e n e b i s . Cum po teris r e x esse tui.

Ferrum timere lateris. o , quantum bonum est,Obstare nul l i ! capere securas dapes 450Humi jacentem ! scelera non intrant casas,

. Tutusque mensa capitur angusta cibus.Yenenum in auro bibitur; expertus loquor,

*

Malarn bonæ præferre fortunam licet.Non vertice alti montis impositam domum, 455 Et eminentem civitas humilis trem it;« * . • i 7

Nec fulget altis .splendidum tectis ebur;*

Somnosqne non defendit excubitor meos:Non classibns piscamur, et retro mareJacta fugamus m ole; non Yentrem improbum 460Alimus tributo gentium ; nullus milli

»

Ultra Getas metatur et Parthos ager:Non ture colimur; nec m eæ, excluso Jove, Ornantur aræ: nulla culminibus meis Imposita nutat silva • nec fumant manu 465Succensa multa stagna: nec sonmo dies,Bacclioque nox j ungenda pervi gili datur.

449) Ferru/n tim ere la teris) hoc est, satellitum ad latns. Idem de d e m e n t . 12: ae c illa s ipsas m anus, quibus se co m m is it, securus ad sp ic it ( ty rannus); contra - riis in con traria agitur.

454) præ ferre fo r tu n a m lice t) Si cum Heinsio scribas li- b e t, impetus est, non \xxå\ciwm. exp er ti.

467) n o x ju n g en d q ) Ita ex Florentino restiLuit'Gronovius, et interpretatus est: continuanda diei.' Recte, Pro eq Tacitus Germ. 22« d iem noctem que continuare p o ta n d o dixit. In yulgatis e ra t: j io x d ucell,$ a> qUOfl præferre non debebaf Beritleius ad Hor. Epist. I. 2* 31. Nam inani loquacitate diceretur nox ducen d a

I . * * *•

Sed non timemur. tuta sine telo est domus;■ j > ' • » - /

Rebusque parvis alta præstatur quies.Immane regnum est, posse sine regno pati. 470 p l i s t . Nec abnuendujn est, si dat imperium Deus. T H Y . Nec appetendum. p l i s t . Frater, ut reg

nes, rogat.T H Y . Rogat? timendum est. errat bie aliquis dolus. p l i s t . Redire pietas, unde submota est, solet: Reparatque vires justus amissas amor. .475T H Y . Amat Thyesten frater ? ætliereas prius

• • • *

Perfundet Arctos pontus; et Siculi rapaxConsistet æstus unda, et Jonio segesMatura pelago surget; et lucem dabitNox atra terris: ante cum flammis aquæ, . 480Cuiii morte v ita , cum mari ventus fidem

# ♦ / “ t$

Foedusque jungent. PL IST . Quam tamen frau- ,dem times ?* f ’ - i

T H Y . Omnem. timori quem meo statuani modum? Tantum potest, quantum o.dit. p l i s t . In te quid

potest?

d a r i p ro duci, vel dari, quomodo Livius ait III. 28* - ' * » ' * • * • . • ^

'vacuam noctem operi d e cl e r e.468) non ti/nem ur) Proba lec t io , quam præ ter Claudia-

num et Seneeam , a Gronovio p ro la tos , etiam Sal-lustius confirmat., de l\ep. Ord. t3 : neque quenquamm u lt is m etuendm ii esse , cjuin a d eutn ex m ultis f o r -m id o r e c jd a t . ar b itrorv

*• * *■ • . * -

47°) sine regno p a t i ) id est, durare et vivere.573) erra t b ie a liqu is clplus) ut in Hercule furenti >v+

.. Jdc e r , r a t scelus.« *1 * « ♦ • * - * ■ J p 4 # «• «.

• 0

THY. Pro me niliil jam metuo: vos facitis mihi 485 Atrea timendum. p l ist . Decipi captus times? Serum est cavendi tempus in mediis malis.

*

THY. Eatur: unum genitor hoc testor tamen.Ego vos sequor, non dueo. p l ist . RespicietDeus Bene cogitata. perge non dubio gradu. 490

ATREUS, TtlYESTES, TANTALUS F. etTERTIUS frater.

ATR. a lagis tenetur clusa dispositis fera.Et ipsum, et una generis invisi indolem Junctam parenti cerno. jam tuto in loco Versantur odia: venit in nostras manus Tandem Thyestes • venit, et to tus quidem. 495 Vix temperoanimo, vix dolor frenos capit.Sic, eum feras vestigat, et longo sagax Loro tenetur Umber, ac presso vias

N

Scrutatur ore 5 dum procul lento suera Odore sentit, paret, et tacito loeum 500Rostro pererrat: præda eum propior fuit,

I Mutæ pers onæ.

489) R espiciet D ens) Hoc fidenter dictum sumsit ex B a o chidibus Plauti IV. 3* 24. ubi Pistoclerus:

egone u t opem m ih iFcrre p u tem posse inopem te? P i . tace m o d o :

D eus r e s p i c i e t nos aliquis.$DI) eum p ro p io r f u i t j f u i t ex aoristo p r o , est, Similiter

Hipp. v. 249?P ars sa n ita tis , v e lle sa n a r i, f UJ>

r r

Cervice tota pugnat, et gemitu yocat Dominum morantem, seque retinenti eripit.Cum spirat ira sanguinem, nescit tegi.Tamen tegatur. aspice, ilt multo gravis 505Squallore vultus obruat moestos coma:Quam foeda jaceat barba. præstetur lides.

et Med, v. 200:A E quum licet s ta tu e r i t , h å n d æquus f u i t.

Atque ita poétæ frequenter. vid. Hoogeven. ad Viger, de græc. diet. Idiot, c, V. Sect. III. XI. Quare non e r a t , quod Jaboraret Gruterus reponere : cum p ro - p io r f i n i t , vel fug it.

5°4) sp ira t ira sangu inem ) Sp irare sanguinem dicitur, ut sp irare helium Lucretio V, v. 393:

T an tum spirantes æquo certam ine helium . ubi vulgatam Senecæ leetionem contra Gronovium, spera t ex Ms. Florentino præferen tem , recte adse- ru it Wakefieldus, et i l lu d ' bene observans, te g i , p ro se tegere , positum esse, cum mediæ vocis potestate.

) p ræ sta tu r Jides) Ab Atreo , an Thyeste, quærit Gruterus , et statim, ab Thyeste puto. Immo ab Atreo. Cicero Famil. lib. I. ep. 9 ’ .Ut officium m eum m entor em que in hene m eritos an im um fid e m q u e fr a tr is

. m ei p ra e ta rem . lib. V. ep. 11: D e D io n y s io , si nte a m a s , confice. quam eunque ei fid em d ed eris , præ stabo. De divinat. lib. 2 : V ir tu tis ausp iciis‘video esse usum D e jo ta ru m , quæ 'veta t spectare f o r tunam , dum præ ste tur fid es . Flor. tamen p ræ stetur. Hæc inde , A sp ice u t m u lto , clariore voce loqu i tu r , ita ut frater exaudire possit: atque hoc ultimo quasi sibi suisque im pera t , u t præstent fidem, quam noniine ejus £lii dederant. G r o i j o v i u s .

Fratrem juvat videre: compléxus milli Redde expetitos. quidquid irarum fuitj Transient, ex hoc sahguis ac pietas die, 510Colantur: animis qdia damnatå excidånt. t h y . Dil uere possem cuncta, hisi tålis fores.Sed fateor, Atréu, fatéorj' adniisi Oimiiå Quæ credidisti. pessimam causam meam Hodierna pietas fecit. est prorsus nocens, 515Quicunque visiis tam bono fratri est nocens. Laerimis agendum est: supplicem primus vides.Hæ te precantur pedibus intactæ* manus.Ponatur ornnis ira, et ex animo tumorErasus abeat: obsides fidei accipe 520

Recté p'rcestetur F lorentinns, et sic omnes editiones usqué ad Comtnelirium , qui prcesta'tur invexit. Benignum vero alloquium : P ræ statur f i d e s , quod perinde est, tanquam si dicat: non occidam te; Se- liecam imitando expressit Crebillori Thyest. V. 4 ‘

'Thy es te 'v ie n t ." f e i g n o n s , I l sem b le , ‘å satristesse,

Q ue d e son sort å ffréux quelqne soupqon ler

presse.’Cæterurri bene poéta flngit Atreum simulanten!, quasi cbmmoVeatar horrid iore fra tris adspectu , quia e t iam , qiios irijuriæ invisos faciurit, gratiosos mise- riæ ré d d u n t , ut ait Valerius Maximus V. 3* 3'.

S1?) ped ib iis ititactce m ånusJ id es t‘, qtiæ supplicés liuc- usque nullins pédés tetigere, ut bene interpretes. Noii niulto sécuS Troåsin v. 693. An'dromaclié dicit:

- 'ad genua åccidoc S iip p lex i U lixe , qtia'mque n u l l i n s p e d e s

N o t ’e r e d é x t r titn , ped ibus ddinovéo tuis.

V : u

•

THYESTES. ACT. III. 159A

• I

Hos innocerités. a t r . Frater, a genubus manus Aufer, nieosqiie potius amplexus pete.Vos quoque, senum præsidia, totjuvenes, meo

/ » C .

Penclete collo. squallidåm vestem exUe,Oculisqué nostris pårce, et ornatus cape 525Pares meis; lætusque fr'aterni imperii Capesse partern, major liæc laus est mea,Fratri paternum reddere incolumi decus.Habere regnum, cåsus est; virtus, dåre.THY. Dii paria, frater, pretia pro tantis tibi 530 Meritis reperidant. regiam capitis notam Squallor recusat noster, et sceptrum manus Infausta refugit. liceat in media mihi Latere turba. a t r . Recipit hoc regnum duos.THY. Meum esse credo, quidquid est, frater,

tuum. 535 * *

521) F ra te r , a genubus m anus' A u fe r ) Gruterus cura Ascensio distinguunt:

obsicles f id e i accipeIlo s innocentes, f r a te r t A tr . A genubus m anus

* I

A u f er.Male. Falsus ille pati non p o te s t , f r a tr e m f r a t r i supplicare.

525) to t juveries) to t de tribus etiam usus est infr. v. 915resta t e tiam num cruor

± o t hostiarum .Alia efusdem generis no tant Gronovius ad h. 1. et Burmannus ad Ov. Eleg. in Drus. v. 339.

534) licea t in m ed ia m ih i L a tére turba) Velleius II. 80. 4 : in tér u ltim a m confluentium å d Cæsar em tur- barn latens.

• •

ATR. Quis influentis dona forlunæ abnuit?THY. Expertus est quicunque, qnam facile ef-

fluant.ATR. Fratrem potiri gloria ingenti vetas?THY. Tua jam peracta gloria est, restat mea. Respuere certum est regna consilium mihi. 540 ATR. Meam relinquam, nisi tuam partern accipis.

536) Q u is influentis dona Fortunce) affluentis castigabat

H e in s iu s , qni suam in rem m i p o tu isse t V al. M axi-

ln o V I. 9 . Ext:. 7 : Caduca jiimium et fra g ilia , pue- rilibusque consentanea crepundiis is ta , quce vires atque opes humanæ vocantur. Si d f l 11 u n t s 7/bit o, repente dilabiuitur. S ed n eq u e vu lgata m ale håbet. N o ste r E pist. 5 0 : Illud desperandum est, posse nobis casu tantum bonum i n f l u e r e . L ucianus in

T im o n e .p . 9 5 : ITAøy. ixsTvoq 7'ocp otots ttoiv<7.£TOCIQOTTTSp SK KCCp'lVGV T£TØV7T/lg,SV0V » TTpU oK uq S l G (i VYjV Ot /

p £ KSiTOi CTTCvV/iV S^tXVT'ACCJ, Q ^X tjO tl (oCVÅOpSVOq TVjV £7010-

pOYlV, p v j i) z b x V T A O q s It TOSI7MV STTIXAVTU OtVTQV; CC5S iq

ryu rav Axvzic&v Tillov v oCpop Tsiv pot cioxco vfxi pot' ryv sTrxvrAvfisiv > rev Kvrcvq pvj gsyovToq > StKAx orfiv slapv^uxi cxflov sxxpSyTopJyov tov s7nppsovTcq' ovtco? sv-CVTSpoV TO tr fo q T y v £K%U71V KS%VjV0q TOV 7TIJCV) K M

ctzdcA'JToq v\ stqclcq '

537) quam fa c ile effluant) effluat H e in s iu s , cred o q u o d

record aretu r O vid ii sui in Ib id e v. 4 1 3 :tua nescio quo seniper Forluna Uquescat

Lapsaque per medias e f f l u a t usque manus. A lia m en im n ov a n d i causam n o n v id e o . L ucretius

III. v. 9 5 0 :si g ra ta fu it v ita an teacta , priorque

4 «

F t Jion omnia pertusurn congesta quasi m, vas

C o m m o d a p e r f l u x e r e .

T H Y . Accqno. regni nornen impositi feram:Sed jura et arma servient mecum tibi.A T R . Imposita capiti Vincla yenerando gere.Ego destinatas yietimas Superis dabo. 545

CHORUS.CTredat hoc quisquam? ferus ille et acer,Nec potens mentis , truculentus Atreus,Fratris aspectu stupefactus liæsit.Nulla vis major pietate vera est. :•

*

Jurgia externis inimica durant, 550Quos am or verus tenuit, tenebit.Ira cum magnis agitata causis Gratiam rupit, cecinitque bellumj Cum leves frenis sonuere turmæ,Fulsit liinc illinc agitatus ensi's; 555Quem movet crebro furibundus ictu !Sanguinem Mavors enpiens recentem j Opprimit ferrum, manibusque junetis Ducit ad pacem pietas negantes.Otium tanto subitum e tumultu 5(50■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ - - J f ø -

553 cecinitque helium ) Unus codex gem dtque helium ex interpolatione. cec in it, quasi tuba belli. Cicero Puilippica VII. §. 3*. bellicuin m e cecinisse d ieun t. Idern VI. ad. Fam. 13. 8. d e A m p io : quem illi a p p e lla n t t u h a m b e l l i c i v i l i s.

557) cupiens recen tem ) Quidam libri nocen tem , solita ab e r ra t io n e , de qua Burmannus ad Lucan. VI. v.543. •

Scnécæ Tragoediæ. I

Quis Deus fecit? modo- per MycenasArma civilis crepuere belli.Pallidæ natos tenuere matres jUxor armato timuit marito,Cum manum invitus sequeretur ensis,Sordidus pacis vitio quietæ.Illé labentes renovare muros •Hic situ quassas stabilire turres;Ferreis portas cohibere claustrisIlle certabat; pavidusque pinnisAnxiæ uoctis vigil ineubabat.Pejor est bello ti mor ipse belli.Jam minæ sævi cecidere ferri;Jam silet murmur grave classicorum:

/ 7

Jam tacet stridor litui strepentis j Alta pax urbi revocata lætæ est.Sic ubi ex alto tumuere fluctus,Rrutium Coro feriente pontum,Scylla pulsatis resonat cavernis,Ac mare in portu timuere nautæ,

j

Quod rapax baustum revoniit Charybdis ; Et ferus Cyclops metuit paren tem Rupe ferventis residens in Ætnæ,Ne superf usis violetur undis Icnis æternis resonans caminis;o 'Et putat mergi sua posse pauper Regna Laertes, Itliaca tremente.Si suæ ventis cecidere vires,Mitius stagno pelagus recumbit j

580

58V) M itius st'agno) Respicere videtur illa Maronis Aen. T ill. v. 88:

Alta quæ navis timuit seeare 59-0Hine et hine fusis spatiosa velis,Strata ludenti patuere cymbæ:Et vacat mersos numerare pisces; •

• \

Hic ubi ingenti modo sub procella Cyclades pontum timuere motæ. 595Nulla sors longa est: dolor aevoluptas Invicem cedunt. brevior voluptas.Ima permutat levis liora summis.Ille, qui donat diadema fronti,

\

Quem genu nixæ tremuere gentes, . ; . 600Cujus ad nutum posuere bella . ,

ta c ita refluens i ta substitit v n d a , M itis u t in m orem stagn i p la c id æ q u e p a lu d is S terneret osquor aquis .

598) Im a p e rm u ta t lev is hora su m m is) Imitatur Hora* tium Od. I. 34. 13:

V a l et im a sum m is M ut ar e et insignem attenuab D eus Obscura prem ens. " <

h o r a , p ro fo r tuna , sub cujus jure et imperio tem pus et h o r a , sive quidquid deinceps dierum rerumque venturum est. Sic etiam utitur incertus poé ta T. I, Anthol. Lat. p, 302: .

T ale D eæ n u m e n , ta l i m o rta lia nutuFallax momento temporis h o r a dedit.

,quam ipsam sententiam hoc modo extulit noster Aga- m em none v. 85 :

d o m o s:Quas in p la n u m quctilibet hora n

1 'u lit e x alto*

(n*)

Medus, et Phoebi propioris Indus,Et Daæ Partliis cquitem minati \ aAnxius sceptruni tenet, et m o ventes -Cuncta divinal metuitque casus 605Mobiles rerum, dubiumque tempus.Vos, quibus rector maris atque terræ Jus dedit magnum necis atque vitæ,Ponite inflatos tumidosque vultus :Quidquid a vol)is minor extimescit, 610Major hoc vobis dominus minatur.Gmne sub regn o graviorc regnum est.Quem dies vidit veniens superbum,Hune dies vidit fugiens jacentem.Nemo conlidat nimium secundis • 615

6°5) m oven tes C uncta d iv in a t m etu itque casus M obiles) d iv in a re casus tlieit Homerica locutione. Odys. X* v. 374:

y.&y.cc <>'cat7£70 Su(tojern simile est illud Statii Tlieb. V« v. 546« de Hyp« sipyle:

ja m certa m a lorum M entis ab augurio.

casus m obiles cuncta m oventes ex Manilio effinxit, qui III. v. 528. de Fortuna sic ait:

Usque adeo p e rm ix ta f i n i t , nec p erm a n e t us-qua?n ;

A m is itq u e J id em v a r i a n d o c u n c t a p er om»nes.

casus vero m o b ile s , ut apud Sallustium.Jug. c. 104: ig n a ri rerum hum atiarum , quæ f l u x (e e t /n o b i l e s s em per in a d versa mu tentur.

Nemo despcret meliora lapsis.Miscet bæc illis, probibetque Clotbo Stare fortunain. rotat omne fatum.Nemo tam Divos liabuit favcnteis,Crastinum nt possit sibi polliceri. 620Res Deus nostras celeri citatas Turbine versat.

6!6) m eliora lapsis) læsis inF loren tino legi notat Grono- vius ad. v. C-38. ubi similis atque eadem diversitas est. Sed vulgatum utroque loco retinendum. Ovi- dius Trist. I. 5 . 3o :

(fuo m a g is , o pauci,,< rebus succurrite l a p s i s . ubi vide Heinsium.

6*8) R o ta t om ne fa tu m ) De fato M enander in Hypoboli- mæo sic a i t :

tout' t'J'Tl TTOLVTOt YMl XUpSQVWV KtZl SfisCpCCV. Virgilius autem Ecl. IX. v. 5 :

Fors om nia ve rsa t,et Valerius Maximus V. 1. ’ m o rta liu m negotiafo r tu n a versa t. Adeo non Clotho ro ta t f a t u m , u t perperarn accepit Lessiugius in Theatral, Biblioth. I I . . p. 81.

• m■■ t . <r\ .. % ^

7- *

o V - '» 4

G - i ’ \ ' . -

» * r*

; " - .

mm

ACTUS QUARTUS.

N U N T IU S , C H O R U S.4

NUNT. ^ ^ u i s me per auras turbo præcipitemveli et,

Atraque nube involvet, lit tantum nefas Eripiat oculis? o domus, Pelopi qnoque 625Et Tantalo pudenda! c h o r . Quid portas novi? NUNT. Quænam ista regio est, Argos et Sparte

■ . ! piosSortita fratres ? et maris gemini premens Fauces Corinthos? an feris Ister fugam Præbens Alanis ? an sub æterna nive 630

I

Hyrcana tellus ? an vagi passim Scythæ ?

623) Quis m e p e r auras tu rb o j Ante oculos fuit Sopho- cles, Philoctet. v, 1092:

e t j a i S s a o g a m

TrXccahsg. o^ utovgv TrvsvfiXTog/ i 9 \ s/ w

e k c o v i (tt > o v y c t f i s r

Fauces C orinthos) quam cognomine m itis insignivit Statius Theb. I* v. 335.

Quis liic nefandi est conscius monstri locns?; c h o r . Effare: et istud pande, quodcunque est

' malum.KUNT. Si steterit animus, si metu corpus rigens Remittet artus. hæret in yultu trucis 635

. Imago facti. ferte me insanæ procul — Illo procellæ; ferte, quo fertur dies

Hine raptus, c i i o r . Animos grayius incertos' • 4: - tenes. .j Quid sit, quod horres, ede, et auctorem indica.

Non qnæro, quis sit, sed uter. effare ocius. 640 KUNT. In arce summa Pelopiæ pars est domus

j Conversa ad Austros; cujus extremum latus Æquale monti crescit, atque urhem premit,

| Et contuinacem regibus populiun suis’ Håbet subictu: fulget hic turbæ capax 645 ..

Immane tectuin, cujus auratas trabes Variis columnæ nobiles maculis ferunt.Post ista vulgo nota, quæ populi colunt,In multa dives spatia discedit domus.

633) quodcunque est m a lum ) Heinsius m a li scribendo, malum e leva t , Genitivo contemtum exprimente. vid. Charis. lib. I. p. 84. vel Donat. ad Terent. Eunuch.II. 2. 10.

641) Pelopece pa rs est dom us) U t versui consulatur, Scri- be Pelopiæ . Similem errorem sustulimus Herc. fur.vi 997.

- 647) y a r i is colum næ nobiles m acu lis) Significat N um i- d ic a s , observante Mitscherlichio ad Horat. Od. II, 18* 3,

Arcana in imo regia secessu patet, 650Alta vetustum valle compescens nemus,Penetrale regni. nulla qua lætos solet Præbere ramos arbor, aut ferro eoli:Sed taxus, et cupressus, et nigra iliceObscura nutat silVa; quam supra eminens 655Despectat alte quercus, et vincit nemus.Hine auspicari regna Tantalidæ solent,Hine petere lapsis rebus et dubiis op em.Affixa inhærent dona, vocales tubæ,Fractique currus, spolia Myrtoi maris, 660

65°) reg ia secessu p a le t) p a le t refer ad ampliludinem regiae istius, omnia similis regiæ Pici, descriptæ Virgilio VIL Aen. 170:

T e d u m au g u stu m , ingens, centum sublim e co-l um flis,

TJrbe f n i t su m m a , L auren tis regia P ic i,P iurrendum silv is et relig ione p a ren tu m .H ic sceptra accipere, et p rim os ad to llcre fa sc is Itegibus om en er a t : hoc illis curia tem plum , Plce sacris sedes ep u lis : h ic ariete cæso P erpetu is so liti p a tres considere menåis.O uin e liam ve terum ejfigies ex orditie avorum A n ti qua e- ccdro ; I ta lu sq u e , p a terque Sabinus,K itisa to r , cu rva m servans sub im agine fa lc e m ,

* •

S a tu r nus que s e n e x , Janique b ifron tis im ago , Eestibulo aclstabant : a liique ab origine reges} M a rtia q u e ob p a tr ia m pugnando v idnera passi»

w * * ' «

M ultaque p ræ terea sacris in postibus a n n a 9 C a p tiv i p en d en t currus, curvæ que secures,E t cris tæ ca p itu m } et por tårum in gen tia claustra,

• •

S p icu la q u e , elypeique ereptaque rostra ca n n is ,

*

f

Victæque falsis axibus pendent rolæ,Et omne gen tis facinus: lioc Plirygius loco Fixus tiaras Pelopis j liic præda liostium,Et de triumpho picta barbarico clilamys.Fons stat sub umbra tristis , &. nigra piger 665 Hæret palude. talis est diræ Stygis D efor mis unda, quæ facit coelo fidem.Hic nocte cæca gemere ferales Deos,Faina est: catcnis lucus excussis sonat,Ululantque Manes. Quidquid auclire est metus, 670 Illic videtur, errat antiquis vetus Emissa bustis turba, et insultant loco Majora notis monstra. Quin tota solet * 11 * * V

6 6 ) V ic tæ que fa ls is ax ibus) Junctæ que corrigebam olim; sed cum in Florentino sit vitoeque, o fm o v fu ltæ q u e .11 c j ji s i u s .

Neutrum cadit in rotas, axibus currentes talibus,i

non sinceris« V ictæ fa ls is a x ib u s , id e s t / p e r falsos axes. Claudianus XXIX. v. 108

ham perjidus objice regis P roclid it O enom ai deceptu in M yrtilu s axein .

668) nocte cæca) Sic meliores l ib r i , non to ta . Noster in Oedipo v. 1049:

C æ c a m trem ente d ex te ra jioctem rege. Cicero pro Milone §. 50 ' d u m neque m u ta so litudo in d ica sse t, neque c o e c a n o x ostendisset M ilo* nem , '

673) M ajora notis) Hoc ita variavit in Oedipo v. j.75*V a g a p e r lueos sim tdaera v irun t

V : I

M ajora viris. .lbid,) to ta solet M icare f la m m a ) Heinsius augeri miracu-

lum existimat, si p ro to ta scribatur tu ta , quod sit.

Micare flamma silva, et excelsæ trabes Ardent sine igne. sæpe latratu nemus (J75Trino remugit: sæpe simulacris domus Attonita magnis. nec dies sedat metum.Noxpropria lueo est, et supersti ti o inferum In luce media regnat. Hine orantibus Responsa dantur certa, cuin ingenti sono 680Laxantur adyto fata, et immugit specus .Vocem Deo solvente. Quo postquam furens Intravit Atreus, liberos fratris trabens,Ornantur aræ. quis queat digne eloqui?Post terga juvenum nobiles revocat manus, 6^5 Et moesta vitta capita purpurea ligat:Non tura desunt, non sacer Bacehi liquor Tangensve salsa victimam culter mola.Servatur omnis ordo, ne' tantum nefas Non rite bat. c h o r . Quis manum ferro admovet? 6 9 0

KUNT. Ipse est sacerdos. ipse funesta prece Letale carmen ore violento canit.Stat ipse ad aras. ipse devotos neci Contrectat, et componit, et ferro admovet.Atten dit ipse. nulla pars sacri perit. 695Lucus tremiscit. tota succusso solo Nutavit aula, dubia, quo pondus daret,

innoxia et parcen ti , p e r quam non aduratur sil.vat Ego minui polius crediderim. Arborib'us enim sine igne ardentibiis, baud sane periculum est, ne adu* ra tu r silva, Commode vero comparat Lucani III..y. 420:

E t non a rden tis f u l gere ificendia silvte.

■ Ac fluctuanti similis, e lævo ætheref

Atrum cucurrit limitem sidus trahens. i Libata in ignes vina mutato' fluunt 700

Cruenta Bacclio. regium capiti decus Bis terque lapsum est. flevit in templis ebur.

. Movere cunctos monstra: sed solus sibi Immotus Atreus constat, atque ultro Deos Terret minantes. jamque dimissa mora 705Assiluit aris, torvum et obliquum intuens.Jejuna silvis qualis in Gangeticis Inter juvencos tigris erravit duos,Utriusque prædæ cupida, quo primos ferat Incerta morsus, flectit liuc rictus suos, 710Illo reflectit, et famem dubi am tenet;Sic dirus Atreus capita devota impiæ Speculatur iræ. quem prius mactet sibi, f Dubitat; secunda deinde quem caede immolet.

å

7*3) quem p riu s Tnactet sib i) Heinsius corrigere t e n ta t : quem p riu s m a c te t S tyg i , laudans pro eo Virg. AEn*IV. v. 638: .

Sacra Jo v i S t y g i o , quæ r ite in cep ta p a ra v i. Sed vulgata præclare se håbet, s ib i, id .e s t , ad satu- xandum odium suum , non ad placandos deos , quos præ tenderat falsus ille supra v. 545 :

Ego deslina tas v ic tim a s s u p e r i s dabo .Similiter Medea v. 280:' ■ «

T o ties nocens sum f a e t a', sed nunquam m i h i .y. 276: •

i l l i T e lia , non r i o b i s ja ce t.V. 950: ' ■' 1

p erea n t p a t r i , p er iere m a t r i .

172 L. ANNÆI SENECÆ «%

Nec interest: sed dubitat. el sævum scelus 715 Juvat ordinare. ciior. Quem tamen ferro oe-

cupat?NUNT. Primus locus (ne deesse pietatem putes)Avo dicatur; Tantalus prima liostia est.chor. QuojLivenis animo, quo tulit vultunecem?n u n t . Stetit sui securus, et non est preces 720Perire frustra passus: ast illi ferusIn vulnere.ensem abscondit, et penitus premensJugulo manuni commisit. educto stetitFerro cadaver: cumque dubitasset diuHac parte, an illa caderet, in patruum cadit. 725Tunc ille ad aras Plisthenem sævus traliit,Adicitque fratri: colla percussa amputat.Cervice cæsa truncus in pronum ruit:Querulutn cucurrit murmure incerto caput. chor. Quid deinde gemina cæde perfunctus fa

cit? 730Puerone parcit? an scelus sceleri ingerit? * i

727) colla percussa a m p u ta t) Pleonasmus est Accusativi cognati, de quo vide Perizonium ad Sanct. Minerv. p. 302- Festinabat Heinsius, cum scriberet: colla percusso ampxitans.

729) m urm ure incerto) Pro eo dixit Apuleius Miles. I. p. 10: cum ille im p e tu ta l i præ seca ta gu la vocexn, im m o i n c e r t u m s t r i d o r e m p e r • vulnus effun-

i

deret. ■ .m

731) scelus sceleri in g erit) Heinsius malebat: scelus scele r i a g g e r it , quia in Florentino est scelere ingerit.Sed Riilla opus mutatioae. Oyidius Ainor. II. 1. 13 •

KUNT. Silva jubatus qualis Armenia leo

In cæde multa victor armento incubat,Cruore rictus madidus, et pulsa farneNon ponit iras ; hine et hine tauros premens 735Vitulis minatur, dente jam lasso piger:.Non aliter Atreus sævit, atque ira turnet, Ferrurnque gemina cæde perfusum tenens,Oblitus in quem ruer et, infesta manuExegit ultra corpus. at pueri statim 740Pectore receptus ensis, in tergo exstitit.Cadit ille, et aras sanguine exstinguens suo,

in g e s t a que Olympo

A rdu a devexum Pelion Ossa tulit.\f i JlH

ubi vide Burmannum. ;739) in que?n) Hoc vidt, intensiorem fuisse impetum, quam

requireré tur ad conficiendum p u e ru lu m , adeoque vulnus ultra mortern patuisse, quemadmodum loquitur Florus II. 7, 9* ubi Duckerum vide.

74°) infesta manu Exegit ultra corpus) Lessingius in Theatral. Bibliothec. II. p. 87. præpositionem ultra inscienter p ro adverbio capiens, jungensque E xegit corpus , emendat: infestam manunt Exegit ultracorpus, et in te rp re ta tu r : und liohlt weit 'von ' dem K orpe r aus. Gestus hic ferientium est. Yirgilius AEn. XI, v. G05:

hastasque r e d u c t i s Protendunt l o n g e , d e x t r i s .

At manum exigere pro reducere quis unquam dixit? Ferrum exigere pro trajicere passim est obvium.

741) in tergo exstitit) Sic princeps liber, quod probat contra exiit aliorum et illustrat Heinsius ad Silium I.v. 527: ' - >i

Per utrumque vulnus moritur.. c iio r . O sævumscelus!

NUNT. Exhorruistis ? hactenus si stat nefas,Pius est. chok .. An ultra niaius aut atrocius 745 Natura recipit ? n u n t . Sceleris liunc finem putas? Gradus est. chok .. Quid ultra potuit? objecit

ferist

Lanianda forsan corpora, atque igné arcuit. n u n t . E tinam arcuisset, ne tegat functos humus,Ne solyat ignis! avibus epulandos licet 750Ferisque triste pabulum sævis trahat'Votum est sub lioc, quod esse supplicium solet. Pater insepultos spectet. o nullo scelus

744) hactenus sistat nefas , Pius est) Recte monuit Hein- sius ad Sil. If. v. 639* Pius sit dicendum fuisse, si sistat vellemus tueri , et em endavit : hactenus s i s t a t nefas, Pius est, id es t , subsistit. Auctor Octaviæ, ipso laudan te , (v. 514)*

Nec fn is heic cruoris aut cædis s t e t i t .

Statius Thebaid. III. v. 9 6 ;ducis infandi rabidie non hactenus irca

S t a r e queant. 'Vetat igne rapi.Tacitus Hist. IV. 45: nec finem injuriæ hic s te *

t i s s e . ‘ ; ' ’747) abjecit feris) objecit constanter libri veteres, et recte.

Cicero’ Verr. V. 4 5 : M uld et graves dolores inventi paren dbu s , et propirujuis m uld♦ Verumtameii

' mors sit extrem a . Tdon erit. Jtsiiie alicjuid ultra , £juo progredi crudelitas possitP Reperietur. Nam illorum liberi .cuiii erunt securi percussi ac necati, corpora fe r is o b j i c i e n t u r . Hoc si luctuosum est p a re n d , redim at predo sepeliendi potestatem ,

Credibile in ævo, quodque posteritas neget! Erepta yivis exta pectoribns tremunt, Spirantque venæ, corque adliuc pavidum salit. At ille fibras tractat, ac fata inspicit Et adbue calentes yiscerum yenas notat. Postquam hostiæ placuere, securus yacat Jam fratris epulis. ipse divisum secat In membra corpus: amputat trunco tenus Hum eros patentes, et lacertorum moras ; Denudat artus durus, atque ossa amputat:

755

760

760) ipse d iv isu m secat) Heinsius m a leba t : v ix q u e d iv im sum. Seel haec lentitudo vereor ne nimia sit.

76t) a m p u ta t trunco tenus H um eros) la n c in a t frustra malebat Heinsius. Nam a tn p u ta t dicitur p ro ab- scindit. Ita apud Statium Theb. IX. v. 268*'

insignis h u r n e r o s fe r u s ense M enoeceus A m p u t a t ; ille ca d en s , nondum conam ine

a d e tn to ,Truncus in, excelsis sp ec ta t sua b r a c h i a

ram is.76?) D e n u d a t a rtu s d irus) Mss, consensu d u ru s , id est,

truculentus, ut supra v. 547* audiit, vel sævus, u t Septimium vocat Lucanus , hunc locum imitatus VIII. v. 667:

nam sæ vus in ipsoSep tim ius sceleris m ajus scelus in v e n it a c tu ;A c retegit sacros , scisso v e la m in e , 'vultus Sernianirnis Al ag ni , sp ira n tia q u e occupat ora , C ollaque in obliquo p o n it la n g ven tia transtro . Tune nervos 'venasque se c a t , nodosaque J ra n g it OsS’a diu .

[ Ibid.) ossa a m p u ta t) id est, circumcidit. D,e hac signifi- ' catione ver.bi conf. Ducker. ad Flor. II. 18. lo .

i .

Tantum ora servat, et datas fidei manus.Hæc verubus hærent viscera, et lentis-data 765

m

Stillant caminis : illa flammatus latex,Querente aheno, jactat: impositas dapes Transiluit ignis, iiique trepidantcs f'ocos Bis ter regestus, et pati jussus moram,

765) et lentis') hæc lentis in libro rns.- esse uietnorat Bar- thius X. Advers. 15- Sed inter assum-et elixum nihil m edium; cumque Nuntio congruit Åtreus, eadem iter rans fratri v. J.OCO-

et h æ c fe rv e n lih u s D em ersi ahenis , i l l a lentis ignibus S til l a r e jussi.

Similiter Attius in Atreo :concoquit partern, va p o r

F la m m æ , laccrta tr ibu it 'verubus ih fo c o .767) Q uerente aheno) Gronovio bellum videtur. Hein-

sius vero , nisi, inqu i t , Florentinus exhiberet, c a n - d e n t e a h e n o , vix dubitarem ab Annæi manu esse F u r e n t e a h en o , vel f e r v e n t e . Neuter vidit; ahenun i■ positum esse pro visceribus, quæ in ahe-

, no sunt; continens pro contento. Sic Homerus II. XXI. v. 362 :

tog X s (2 y g eu<tw> e r r s i y o p t v c g 7rvo) ttcX X ) ,

. '' vM g g y p p e X ’å o p s v c g (ZTTZXOTpetpSCg m x X o io

t t x v t o S s v d p ( 2 o X x c ) y v » u t t o eis IgvXx y . x y y . x v x y .e irx i -

ex eoque Yirgilius Georg. I. v. 296:Jo liis und am t r e p i d i despunia t a h ,e n i .

Est autem hoc prodigium simillimum illi, quod in Solis bubus accidisse refert Homerus Odys. XII. v. 395:

x p é x <$'dp(p' o p s X o tg i p t p v x s t *

I tT T X X s Z T £ X X V u p x * f i o u v y i v S T O

Invitus ardet. stridet in verubus jecur. 770Nec facile dicam, cofpora an flaminæ magis Gemuere. piceus ignis in fumos abit:Et ipse fumus tristis, ac nebula gravis,Non rectus exit, seque in excelsum levans, * Il

771) an flam m æ magis gemuere) Nihil opus, ut cum Gronovio rescribamus: corpord an f l a m m a s magis g e m u i s s e . Terentius Adelpb. IV. 5- 33:

Qui infelix haud scio , an illuin misere uunua m a t .

et in eadem fabula simili constructione, II. j. 4 l : Nunc vide, utrum vis, argentum accipere, an (scl*

licet v i s ) causam m editari tuam.I l2) piceus ignis in fum os ab it) In Floréntino est piceos.

At sic oratio tribus oneratur epitbetis, cum sufficiat, fum um proximo versu tristem ac nebula gravem vocari. Lucanus VI. v. 135:

'I um p i c eo s volvunt immissæ lam pades ignes. Ob oculos nostro fnit baud dubie locus ille Sopbo- clis ex Aniieone v. 1006:

ly. Il S-jftdrccv

yt(pxisc$ o'jz sKxp.Trsv, JcÅK' lir) cttc S) fzuduirx y.yix'is pyoiccv It ksto*XocTVCPs > y.XV£7rTJ6‘

774) seque in excelsum levans) que positum est p r o , e t

n o n , u t in boc Lucani II, v. 373:Ille nec h o rr ifc a m sancto d im o v it ab ore Q æ sariem , d u r o q u e a d m is it g a u d ia vultU.

ubi plura Oudendorpius. Eodem vero omine sacri- ficatur apud Val, Flaccum VIII. v. 247:

neque se pingues turn candida flam m a per

aurasE xplicuité

Senecce Tragoedice, ( l 2 )

Ipsos penates nube deformi obsidet. 775O Plioebe patiens, fugeris retro licet,Medioqne ruptum merseris coelo diem,Sero occidisti. lancinat natos pater,Artusque mandit ore funesto suos. .Nitet fluente madidus unguento comam, 780Grayisque yino: sæpe jxræclusæ ciburnTenuere fauces. in malis unum hoc tuis

»

Bonum est, Tliyesta, quod mala ignoras tua.Sed et hoc peribit. verterit currus licet,Sibi ipse Titan obvium ducens iter • 785

775) Ipsos pena tes nube d e fo rm i') S en ten iia m ad jection e

tum ida pex'dit H e in s iu s , dum Ipsos m ulat in Spissus. 777) rup tum m erseris coelo d iem ) C od. T h os. et alii d u o

rap tum liab en t, Sed m ale. rup tum diem p o su it pro* abruptum . S ic H oratius O d, III, 27* 5 •

, I l u m p a t et serpens ite r institu tum .ubi vide Mitscberlicbium,

782) Tenuere fa u c e s ) Pro Tenuere legendum Benuere su- spicabalur Gronovius, hue trahens illud Silii XIV. (v. 600) •

descendere fa u c e sA b n u e r a n t siccæ jussorum a lim en ta ci-

boruin.Sed res diversa, sed abnuerant v itiatæ, minus inte- græ. Nunc fauces anguntur, præfocabili cibo. Apu-

. leius Met. I, p . 14- ut m ih i p ræ m etu — fru stu lu n i >i p a n is , quod p r im u m sum seram — ■ ni e d i i s f a u -

c i b u s i n h æ r e r e t , ac neque deorsum dem eare,* \ neque sur sum* rem eare p.osset.

783) quod m a la ignoras tu a j A p p o sile T erentius in H e-

cyra III. 1 . 7 : -

Tenebrisque facirius obruat tætram rovis Nox missa ab ortu tempore alieno gravis ; Tamen yidendum est. tota patefient mala.

å *

C H O R U S.

Q u o terrarum superumque parens, Cujus ad ortus noctis opacæ Decus omne fugit, quo vertis iter, Medioque diem perdis Olympo?

790, > t

rir

Nd7n nos omnes , quibus est a licunde aliqtiis ob»jectus labos,

Omne qnod est in terea tem pus , priusquatn id re-scitum est, luero est.

789) terrarum superum que p a ren s) Heinsius p o ten s , in- q u i t , scribeudum : non enim Sol terrarum ac supe- rura p a te r , sed Jupiter. Quid ? isne p a re n s , quem $em 7Txvapizov invocat Proc'us Hymno in Solem v. 33* et v. 34- elxovx TrxyysvsTXO Orpheus autem Hymno in eundem v. 13. x Sxvxtov Atx- Etiam hoc amplius dicit Plutarchus Quæst. liotn. LXXVII: Sfiij voytiUiv x7:Xxg sikovxc snehav rouTcvg, xÅb1 xvtov év

v. våy A i x , tov vjhiov, y.x) xvtviv Tvjv "Hpxv iv vh y , jy v e\s*?.y,v V‘

792) diem perd is) p ro d is conjicit Heinsius , et interpreta- tu r , destituis, in hunc sensum advocans illud ex Oe- dipo v. 144:

Sonipes prono dom inum p r o d i d i t arm o, Sed gravius est p er d is , et sic Annæmn scripsisse* aliis ejus locis intelligitur. Supra v. 38 :

p e r d i d i m u s solem m iseri,inferius v. 1085 •'

to*

Cur3 Phoebe, tuos rapis aspectus ? Nondam seræ nnntius horæ • Nocturna vooat lumina yesper; Nondum Hesperiæ flexura rotæ Jubet emeritos solvere currus: Nondum in rioctem vergente die Tertia misit buccina signum:Stupet ad subitæ tempora coenæ Nondum fessis bubus arator:Quid te ætlierio pepulit cursu? Quæ causa tuos limite certo Dejecit equos ? numquid aperto Carcere Ditis victi tentant Bella gigantes? numquid Tityos Pectore fesso renovat yeteres

vindica a m is su m diém.H ercule Oeta?o v. 1110:

A m i ss u m trepidus polo rl'itan excutiet diem.

897) Pectore fesso) Gronovius f i s s o , cui favere vicleri possint Attii enjusdam apud Gellimn VII, Q. v e rb a : No ri ergo aquila i ta , uti prcedicant, s c e s c i d e~ r a t pectus. et auctoris illud Herc. fur. v. 977. de eo» dem T ity o :

l a c e r u m gerens

E t inane pectus.Sed vulgata lectio verior est. C laudianus, hunc lo• cum im ita tu s, XXXV. v. 341 •' 1

' laterisque piger sulcator opaciInvitus tr ahi tur l a s s o de pectore -vultur.

Pro renovat nonnullis in scriptis revo ca t habetur, solemni errore. Silius XII. v, lo l . de Japeto :

800

805

Saucius iras? num rejecto Ratus cxplicuit monte Typhoeus ?Numquid struitur via Phlcgræos 810Alta per hostes? et Thessalicum Thressa premitur Pelion Ossa?Solitæ mundi periere vices :Nihil Occasus, niliil Ortus erit.Stupet, Eoos assueta Deo ' 815Tradere frenos, genitrix primæRoscida lucis, perversa suiLimina regni. nescit fessosTingcre currus, nec fumantesSudore juhas mergere ponto. §20Ipse insueto novus hospitio Sol auroram videt occiduus,Tenebrasque juhet surgere, noiidum

si quando evadere detur,Bella Jovi rursus Superisque i t e r a r e volentem,

8*8) perversa sui Lumina regni) F lo ren tiæ , ut in ed. V ener. an. io22’ Limina, quod recte p robat Heinsius, et in te rp re ta tu r, terminos et lines,, laudato Silii loco XVI. v. o,30:

Janique novum ter ris p ariebat l i m i n e prim o Egrediens A ur or a diem .

ubi plura D rakenborcliius, quem vide.Ibul.) nescit fessos Tingcre tu ir ru s) A urora nescit Deum.

Plioebum tingere cu rru s , ceu modo fessos, u t recte Schroederum accepisse video. Virgilius AEn. XI.v. 914:

N i roseis fesso s ja m gurg ite P h o e b u s H ib er o T i n g u a t equos.

Nocte parata. non succeduntAstra, nec ullo micat igne polus : S25Nec Luna graves digerit umbras.Sed quidquidid est, utinam nox sit!Trepidant, trepidant pectora magnoPerculsa metu, ne fataliCuncta ruina quassata labent: 830Iterumque Deos liominesque prematDeforme chaos: iterum terras,

829) Percussa metu) Scripti fere P ercu lsa , quod tanquam fortius et tem pestivius, recte tuetu r W akefieldus ad Lueret. I. v. 13. contra D elrium , qui Percussa substituit.

832) Iterum terras E t mare et ignes) Quia triplex rerum m achina a poetis constitu itu r, Heinsius rescribit:

iterum terrasé

E t mare s e g n i s et vaga p ic ti Sidera mundi N atura tegat.

laudato Manilio III, v, 657 :Viribus irt tantum s e g n i s n a t u r a movetur.

Sed retinuim us vulgatam leetionem , quæ recta est. ignes et sidera accipe p ro , siderum ignes, quom odo loqu itu r Virgilius AEn. III. v. 585* et VIII, v. 590- id e s t, Stellas. Figura est Senecæ fam iliaris, u t sub- jectis exemplis patebit. H ippolyto v. 5 0 9 ;

R a m ique ventis lene percussi tremuntf V e t e r e s q u e f a g i ,

pro, rami veterum fagorum. v. 640 ipectus insanum v a p o r .

A m o r q u e torr^p. pro , incendium amoris. v. 657 '

In te magis refulget incomtus d e c or,

E t g e n i t o r ,

THYESTES. ACT. IV.\

ø

$

Et mare et ignes, et vaga picti Sidera mundi Natura tegat.Non æternæ facis exortu » 835

' ^,. — • ■ ■ ----- . , rr*

p r o , decor genitoris. v. 1179*per undas per.que l'artareos lacus.

p r o , per undas T artarei lacus. O edipo v. 3 3 9 :Trepidusque v u l t i n n s o l i s e t r a d i o s fugit.

p ro , vultum radiantem solis. H ercule Oetæo v. 1490:

in vultn g e n u s R e g n u m q u e rejerens.•

p ro , genus regium.855) æterjiæ fac is exortu) Heinsius conjicit alternce , vel

æ t h e r i oz facis. U trum quc bonum esset, neutrum tameri melius vulgato. Nam ita noster M ed. v. 599* de eodem :

Ausus æ t e r n o s agitare currus.Quæst. Nat. II. 10: Summa pars ejus (aeris) est si c- cissima calidissimaque , et ob hoc etiam tenuissima, propter ■viciniam æ t e r n o r u m i g n i u ni. hoc est, Solis et Lunae. Ibid. VII. 23 : Illis dico divinis ignibus, quos håbet mundus eet e r n o s , quia partes

ejus sunt et opera. Et siiniliter. aiii p o'ét ae*' Virgilius Aen. II. v. 154:

V os , ce t e r Ji i ignes. id es t, Sol et Luna. M anilius I. v. 190:

circumque fera tu r sfE t e r 7i a eum luce dies.

Valerius Flaccus V. v. 410 :7 1 0 7 1 a lite r , quar/i si radiantis a di rent

Ora d e i , verasque cet er7i i linninis ar ces,I

A uctor Oetaviæ v. 233:plaustra tar dus noctis æ t e r n a vice

Regit Bo o tes, ;>

Dux astrorum secula ducens .Dabit æstatis brumæque notas.1Non Phoebeis obvia flammis *Demet Nocti Luna timores,Vincetque sui fratris habenas, 340Curvo brevius liinite currens.Ibit in unum congesta sinum Turba Deorum.Hic, qui sacris pervius astrisSecat obliquo tramite zonas, 845Flectens longos Signifer annos,Lapsa videbit sidera labens.Hic qui nondum vere benigno

e t , qui omnibus p ræ iv it, Lucretius V. v. 403•solsjue, caden ti

O b viu s, æ t e r n a m subscepit la m p a d a m undi.836) D u x astrorum ) id est , Sol , quem ccvtqov v7ré TXT0U

vocat Pindarus Carm. in Defectum Solis v. 3«838) Phoebeis obvia fla m m is ) N oster in Corisolat. ad

Marc. 18: V ideb is nocturnam lu?iæ successionem,(i fra te rn is o c c u r s i b u s lene remissu?nque lum en m iitu a n tem , et m odo o ccu lta m , m odo toto ore ter~ r is . im m in e n te m , accessionibus dam nisque m u tab i- lem , sem per p ro x im æ d issim ilem .

846) Flectens longos S ign ifer annos) longus annus d id — tu r , ut m agnus annus Virgilio Aen. III. v. 284:

In terea m agnum sol c ircu m vo lv iiu r annxnn. ubi vide Heynium.

847) L a p sa v id e b it sidera labens) tabens malit Wake- fieldus, hunc loeum citans ad Lueret. V. v. 642* ^ed melius ulrimum respondet p r im o , quia de jungenti- bus fata p arite rque casuris agitur.

Recldit Zephyrc* vela tepenti,Aries præceps ibit in undas,Per quas pavidam vexerat Hellen.Hic, qui nitido Taurus cornu

t

Præfert Hyadas, secum Geminos Trahet, ét curvi brachia Cancri.Leo flamrniferis æstibus ardens Iterum e coelo cadet Herculeus. . Cadet in terras Virgo relictas;

ø

Justæque cadent pondera Libræ ; Secumque trahent Scorpion acrem. Et, qui nervo tenet Æmonio Pennata sehex spicula Chiron,Rupto perdet spicula nervo.Pigram rcferens hiemem gelidus Cadet Ægoceros ; frangesque tuam, Quisquis es, Urnam. tecum excedent Ultima coeli sidera Pisces.

855

860

864) C adet Æ g o c e ro s ; fra n g esq u e tu a m , Q uisquis es, urnam ) Sic legendum e verissima correctione W akefieldi ad Lucretium V. v. 614* p ro e o , quod vulgo circumfc-rtur: C adet Æ ,goceros, f r a n g e t quetu a m , Quisquis es, urnam . Aquarii enim superio- ris urnam nullo m odo (rangere potest Æ goceros in- ferior. Manilius I. v. 271:

'1 um 'venit angusto Capricornus sidere fle x u s . P ost hunc in flexa m d e fu n d it A q u a riu s urnam .

Hyginus Poétic. Astronom. X X V II: C apricornus — suppositus A q u a r ii m a n u i sinistræ. Ibid. X X V III: A q u a riu s — m anum -— sin istram usque a d C a p ri. corni porrigens tergus. '

Monstraque nunquam perfusa mari Merget condens omnia Gurges.Et qui medias dividit Ursas,Fluminis instar, lubricus Anguis: Magnoque minor juncta Draconi Frigida duro Cynosura gelu: Custosque sui tardus plaustri Jam non stabilis ruet Arctophylax. Nos e tanto visi populo Digni, premeret quos everso Cardine mundus.

867) M onstraque) Inscit© nonnenio P la u stra refmgit. M onstra sunt A rc ti, qua? sic vocantur ob mirnculum versa? figurce. Ovidius Mer* II* v. 481:

la u d a ta q u e quondam.Ora J o v i, la to f ie r i d e fo rm ia rictu.

872) duro Cynosura gelu) crudo rescribit H einsius, de m o re , quo solet hane vocem pro duro obtrudere. vid. Burman. ad Val. Flac. YI. v. 545. Nam et sæ- •vum gelu Virgilius dixit Aen. IX. v. 604:

sæ voque gelu dura?nus et undis. 7/rjÆque rigor est apud Valerium Flaccum V* v. 724:

TJtque v e l imrnotos Ursæ rigor in ven it arnnes.877) C ardine m undus) G ruterus hæc per modum in terro-

gationis proferenda esse cen»et. 6ed confirmat vul- garem in terpunetionem , qui Senecam ob oculos ha- b u it , A uctor Octaviæ v. 392 :

L a teque fu lg e n s æ theris m agn i decusl Q ui si senesc it, tan tus in ccecum chaos Casurus i te ru m , rtunc adest m undo dies Suprem us i l le , qui p rem a t genus impiuin. Coeli ruina.

t—

In nos ætas ultima venit.O nos dura sorte creatos,Seu perdidimus solem miseri, Sive expulimus! Abeant questus. Discede, timor. Vitæ est avidus, Quisquis non vult, mundo secum Pereunte, mori.

8 8 0

'i •

il ;!.

882) Vitæ est avidus) Simile illud Lucani II. v. 289:Sidera cjuis mundumque ve lit spectare

dentem,Expers ipse metus ?J

ca-

I \

I 4

f *

. J .

♦ >

if *

h

i

JL t '■ ■■ p i i. 1 ^« v ' ^ r,'

t i i'.K>:

■. i• ’ * . >

»*k j ' ’ Vcf

I

ATREUS.

qualis astris gradior, et cunetos super 885 Altum superbo vertice attingens polum.Nunc decora regni teneo, nimc solium patris. Dimitto superos : summa votorum attigi.Bene est; abunde est; jam sat est etiam niibi.Sed cur satis sit? pergam, et implebo patrem 890 Funere suorum: ne quid obstaret pudor,Dies récessit. perge, dum coelum vacat.Utinam quid em tenere fugientes Deos Possem, et coactos trailere, ut ultricem dapem

886) attingens poh im ) Jovem pars lib ro ru m , quod ex in terpretation« provenit. D e loquencli formula .vertice a ttingere p o lu m , et similibus, conf. Mitscherlich. ad H orat. Od. I. 1. 36*

8 9 ne q u id obstaret p u d o r , D ies recessit) Ovidius Am or. I. 6* 60 :

' N o x et A m o r , v inum que n ih il m oderabiie sua-dent.

I lla p u d o re v a c a t .

Omnes viderent! quod sat est, yideat pater. Etiam die nolente discutiam tibi Tenebras, miseriæ sub quibus latitant tuæ.

i

Nimis diu conviva securo jaeet Hilarique vultu. jam satis mensis datum est, Satis que Bacclio. sobrio tanta ad ni ala Opus est Thyeste. turba famularis fores Templi relaxaj festa patefiat domus.Libet videre, capita natorum intuens Quos det colores, yerba quæ primus dolor Effundat, aut ut spiritu expulso stupens Corpus rigescat. fructus hic operis mei est.Miserum videre nolo, sed dum fit miser.

. •

Aperta multa tecta collucent face.Resupinus ipse purpura atque auro incubat, Vino gravatum fulciens læva caput.

* '

Eructat. o me coelitum excelsissimum, Regumque regem! vota transcendi mea. Satur est, capaci ducit argento merum.Ne parce potu, restat etiamnum cruor

895T. 0 V

Ii

9

900

9

896) E tiam d ie nolente) Apuleius Met. V, p., 89: varietesso lid a ti massis' aureis sp lendore p roprio coruscaru;u t d iem suum sib i dom us f a c i a t , l i c e t S o l e n o l e n t e .

9°9) purpura atque auro) Q uod ex Florentino referunq p u rp u ræ , correctoris es t, non Senecæ , qui verbum incubare cum Accusativo potius quam Dativo con- struxisset p io consuetudine poétarum istius ævi', de qua confer Gronovium ad Phoenis. v. 499. et Hein- sium Adversar. p. 44. '

Tot liostiamm. veteris liunc Bacchi color Abscondet. lioc liæc mensa claudatur scyph Mixtum suorum sanguinem genitor bibat* Meum bibisset, ecce jam cantus ciet, Festasque voces, nec satis menti imperat.

THYESTES.

P ectora longis hebetata malis,Jam sollicitas ponite curas,Fugiat moeror, fugiatque pavor. Fugiat trepidi comes exsilii Tristis ege stås, rebusque gravis Pudor affiictis. magis unde cadas,

• V •

Quam quo, refert. magnum, ex alto Culmine lapsum, stabilem in plano Figere gressum: magnum, ingenti Strage malorum pressurn, fracti

_ t ' 'Pondera regni non inflexa

, 2

Cervice pati; nec degenerem Victumque malis, rectum impositas Ferre ruinas. sed jam sævi Nubila fati pelle, ae iniseri Temporis omnes dimitte notas: Redeant vultus ad læta bom.Veterem ex animo mitte Thyesten. Proprium hoc miseros sequitur vitium, Nunquam rebus credere lætis.Redeat felix Fortuna-licet,Tamen afflictos gaudere piget

Quid me revocas, festumque vetas Celebrare diem ? quid flere jubes Nulla surgens dolor ex causa?Quis me prohibet flore recenti , . .Vincire comam? prohibet, prohibet;..Vernæ capiti fluxere rosæ;Pingui madidus crinis amomo ;Inter subitos stetit horrores; i r lmber Yultu nolente cadit. ' uVenit in medias voces gemitus;Moeror lacrimas amat assuetas., xjg

Flendi miseris dira cupido est. - il 7Ribet infaustos mittere questus.Libet et Tyrio saturas ostroRumpere vestes, ululare libet. , ,

r * 1 - 1 y 1 • 1

Mittit luctus signa futuri , ,

h .7 vj? fe

945) Qrns m e proh ibet) Ut hæc a superioi'ibus depen- d ean t, atque referan tur ad do lo rem , Heinsius opi- na tu r sc rib i,oportere :

Q u i d m e p r o h i b e s f lo re recen ti h in d r e com atn ? p r o h i b e s , p r o h i b es . -

Ego vero teneo vulgatam leclionem , a viris doctis optim e sic explicatam : Nescio quis d o lo r, aliquis certe prohibet. Afline est illud ex H ercule Oeta?o v. 833: '

N ec causa dirce c lad is in m edio p a te t t S ed causa tam en est.

Ibid.) f lo r e recen ti) Legitur et d ecen te , ’sed perperam . vid. Heins. ad Ov. Fast. V. V.-123.

957) M ittit luctus signa) M ittit p ro , dat. Sic et in Hip- polyto v, 8 2 1 > .C

Mens, ante sui præsaga mali.'Instat liautis fera tempestas,Cum sine yento tranquilla tument.Quos tibi luctus, quosve tumultus Fingis demens? credula præsta Pectora fratri. jam quidquid id est,Vel sine causa, vel sero times.Nolo infelix; sed vagus intra •Terror oberrat; subitos fundunt 'Oculi fletus, nec causa subest.Dolor, an metus est? an liabet lacrimas Magna voluptas?

ATREUS, THYESTES.A T R . estum diem, germane, consensu pari Celebremus : bie est, sceptra qui firmet mea, Solidamque pacis alliget certæ fidem.T H Y . Satias dapis me, nec minus Bacchi tenet.

965

970

Em D iv a fa v e t . s i g n u m ar gu li M is e r e canes.

968) an håbet lacrim as) Heinsius inalebat: an a m a t la c r im a s , vel a l i t , vel capit. ..Verum languent omnia prae håbet y quod est, continet in se. Petronius T ro jæ Halosi v. 17:

fletibus m a n a n t genceyM entisque pavidce g a u d iu m lacrim as h å b e t , Quas m etus abegit,

'H T sfåoK vi y a / i v$0'j w S f tv o v ttots ontOTiwrsiv Øibe7f

ut ait H eliodorus AEthiop. X. c. 16. '975) Sa tias dap is) Alii Saties legunt. Minus recte. vid.

D rakcnborch. ad Sil. IV. v. 110.

Augere cumulus liic voluptatem potest,Si cum meis gaudere felici datur.A T R . Heic esse natos crede in amplexu patris. Heic sunt: eruntque; nulla pars prolis tuæ Tibi subtrahetur.: ora, quæ exoptas, dabo, Totumque turba. jam sua implebo patrem. Satiaberis, ne metue: nunc mixti meis, Jucunda mensæ sacra juvenilis colunt.Sed accientur. poculum infuso cape Gentile Baccho. T H Y . Capio fraternæ dapis Donum. paternis vina libentur Deis,Tune bauriantur. Sed quid lioc? nolunt manus Parere: crescit pondus, et dextram gravat. Admotus ipsis Bacclius a labris fugit,Circaque rictus ore decepto effluit.En, ipsa trepido mensa subsiluit solo.Vix lucet ignis. ipse quin æther gravis Inter diem noctemque desertus stupet.Quid hoc? magis magi-sque concussi labantConvexa coeli: spissior densis coitCaligo tenebris, noxque se in noctem abdidit.Fugit omne sidus. quidquid est, fratri, precor, 995 Natisque parcat; omnis in vile hoc caput Abeat procella. redde jam natos mihi.

985) non rutit manus Parere) O p tim u s l ib e r ; n o l u n t manus P arere , n u m er i variatione poét is a d m o d u m l'amiliari. vid. Y oss ium ad Val. Flac. I. v. Q.

994) noxque se in noctem, abdidit) Gronovlus conjicit; noxque se in noctem a d d id it , quod s it, condupli- cavit tenebras. Alii noctem intelligunt naturali et

Scnecæ Tragoedioc. (13)

ATR. Reddam, et tibi illos niillus eripiet dies.THY. Quis h ic tumultus viscera .exagitat m e a ?

Quid tremuit intus ? sentio impatiens onus, 1000 Meumque geinitu non mco pectus gemit.Adeste, nati, genitor infelix vocat:Adeste • visis fugiet bie vobis dolor.■Unde obloquuntur? ATR. Expedi amplexus,

pater.Venere. natos ecquid agnoscis tfios ? 1005THY. Agnosco fratrem. sustines tantum nefas Gestare, tellus? non ad infernam Styga Te nosque mergis ? rupta et ingenti via Ad cliaos in ane regna curn rege abripis?Non tota ab imo tecta convellens solo 1010Vertis Mycenas? s tåre circa Tantalum * *

usitata tenebricosiorem . Rectius. V ariata enim ima- gine dicitur in Agamemnone v. 472 j

densa tenebras obruitC'aligo.

*011) stare circa T an ta lum , \A vo sq u e nostro s, si quis in tra 'T artara e s t, Uterque ja m debnim us. h ine com pagibus E t h ine revu lsis hue tuam im m a n i sinu D e m itte v a ll em ) Optimus l ib e r : s ta re circa T a n ta lum Uterque ja m debnim us . hine com pagibus E t hine re v u ls is , s i qu id in fra 'l'a rta ra est r ivo sq u e jiostros, hoc tua im m a n i sinu D em itte v a lle s . ' Lege:

sta re circa T an ta lums

Uterque ja m debnim us. h ine com pagibus E t h ine revu ls is , s i q u i d i n f r a T ar ta ra est jåvosque nos tro s , hue tu a m im m a n i sinu D etn itte vallern.

Uterque jam debuimus. hine compagibus Et hine revulsis , si quid infra Tartara est Avosque nostros , hue tuara immani sinu Demitte yallem, nosque defossos tege 1015Acheronte toto: noxiæ supra caput

. Animæ yagentur nostrum, et ardenti freto Phlegetlion arenas igneus tortas agens,

Apud Claudianum II. in Rufin. v. 53* * Rhadam antus , ad F urias:

vacu o m a n d a te B ara throIn fra T ita n u m tenebras , i n f r a que r e c e s s u s

/

f a r t a r e o s , nostrum que C haos, qua noctisopaeæ

F und a m en ta la ten t, pen itu sque im m ersus anhelet. D e m itte v a lle m , p r o , dehisce. Virgilius Aen. XII. v. 883:

O quæ s a t i s a l t a d e h i s c a t !T e rra m ih i, m anisque d eam d e m itta t a d imos?

sinus autem v a llis cst recessus, cavitas, u t et apud Florum I. 17. 7» occurrit.

*0I8) arenas igneus tortas) Raphelengius conjecit a ren a s to s ta s , quod G ronovio confirmari v idebatur ex Silio^ XIII. (v, 837):

atque u s t a s sub gurg ite cautes K g e r i t , et scopulis p u lsa t fla g ra n tib u s ora.

Sed præcesserunt igneus et a rd e n ti; quibns quidquid adjcceris ign iti, niinium est. tortas Mss. consensu nec e rra ru n f, qui de Iluvii vorticibus intellexerum . Claudianus XXXIII. v, 04:

£

quos fu m a ti t ia t o r q u c n s AF.quora. vortic ibus Phlegetlion p er lu s tra t anhelis,

e

Exitia supra nostra violentiis iluat.Immota tellus pondus ignavum jaces? . 1020Fugere Superi. a t r . At accipe lios potius li

bensDiu expetitos, nulla per fratrem est mora,Fruere: osculare: divide amplexus tribus.T H Y . Hoc foedus ? hæc est gratia ? liæc fratris

lides?Sic odia penis? non peto, incolumes pater 1025 Natos uthabeam: scelere quod salvo dari Odioque possit, frater lioc fratrem rogo,Sepelire liceat. redde, quod cernas statim Uri. niliil te genitor liabiturus rogo,Sed perditurus. A T R . Quidquid e natis tuis 1030 Superest, habebis: quodque non superest, habes.T H Y . Utrumne sævis pabulum alitibus jacent?An belluis servantur ? an paseunt feras? a t r . Epulatus ipse es impia natos dape.

. T H Y . HocestDeos quod puduit! lioc egit diem 1035 Aversum in ortus ! quasmiser voces dabo, Questusque quos ? quæ verba sufficient mihi ?

10*9) E xitia - supra nostra) p ro , nos exitiosos, pernicio* sos. Quæ causa G ronovio fuerit, cur E x s ilia quam E x it ia m alle t, equidem assequi non possum.

I03I) S u p eres t, habebis) id es t, re tineb is, non amittes, c-onf. v. 1021.

Ibid.) quodque non su p eres t , habes) Sumsit ab Ovidio, apud quem Met. VI. v. f>o5. Procne,

lu tus h abes, quod poscis , ait.

I

(!

. Abscissa cerno capita, et avulsas manus, s Et rupta fractis cruribus vestigia.Hoc est, quod avidus capere non potuit pater. 1040 Volvuntur intus viscera, et clausum nefas Sine exitu luctatur, et quærit viam.D a , frater, enseni, sanguinis multum mei Håbet ille. ferro liberis demus fugam.Negatur ensis ? pectora illiso sonent 1045Contusa planctu. sustine, infelix, manura; Parcamus umbris. tale quis vidit nefas?Quis inhospitalis Caucasi rupem asperam Heniochus habitan s? quisve Cccropiis metus Terris Procrustes? genitor en natos premo, 1050 Premorque natis. sceleris est aliquis modus?

I

A T R . Sceleri modus debetur, ubi facias scelus,1 Non ubi reponas. hoc quoque exignum est mihi.| Ex vulnere ipso sanguinem calidum in tua | •! Defundere ora debui, ut yiventium 1055

1

1-----------------------

f *°4°) capere non p o tu it p a te r ) Gronovius ’7 o rte” inquitj ”p o tu i , Ipse enim Ioquitur.” Sed insolitum non est, u t de se.loquentes tertia persona u tantur. Exempla

i suppeditat Burmannus ad Lucan. VII. v. 232*11046) Concussa p la n c tu ) F lo ren tinus, E guianus, aliique

duo cum editione principe C ontusa , quod bonis ra- tionibus confirmat Heinsius ad Claudian. XV. y. 135.

p‘1053) ubi reponas) hoc est, rependas. Idem de Ira I. 3 : ir a m esse cu p id ita tem doloris r e p o n e n d i . et II. 28 '• C ogitem us , alios non fa c e r e in ju r ia n i, sed r e p o n e r e .

n ®55) D iffu n d ere ora debui) Prasstat, quod ex Floreutino - codice notavit Heinsius ad Ov. H eroid. V III, v. 61,

Biberes cruorem. yerba sunt iræ data;Dum propero, ferro vulnera impresso dedi.Cecidi ad aras, cæde votiva focosPlacavi: etartus, corpora exanima amputans,In parva carpsi frusta: et hæc ferventibus 1060Demersi ahenis. illa lentis ignibusStillare jussi. membra, nervosque abscidiViventibus: gracilique trajectas veruMugire fibras vidi, et aggessi manuMea ipse flammas. omnia hæc melius pater 1065Fecisse potuit. cecidit incassum dolor.Scidit ore natos impio, sed nesciens,Sed nescientes. t h y . Clusa litoribus vagis Audite maria. vos quoque audite hofc scelus, Quocunque, Dii, fugistis. audite, Inferi. 1070

D e f undere. Nara diffusus cruor ægre bibitur. Discri- mina horum verborum constituit W akefieldus ad Lueret. IV. v. 88* *

1059) corpore exan im o am p u ta n s) M eliores et num ero piures codices exhibent: corpora exa n im a am puta n s , id e s t, circunicidens , u t supra v. 763:

D e n u d a t a r tus d u ru s , a tque ossa a m p u b a t ,• ubi vide.1063) V iven tib u s) id e s t, palpitantibus. conf. supr. v.

755.1064) M ugire fib ra s v id i ) hoc e s t, sensi. Terentius Eu-

nueh. III. 2* 1 :A u d ir e vocem v i s a s u m m odo m ilitis.

ubi confer D onatum .*07°) Q uocunque d i i fu g is t is )1 u t supra v. 1021:

Pugere superi.

Audite, Terræ. Noxque Tartarea gravis Et atra nube, yocibus nostris vaca.Tibi sum relictus. sola tu miserum vides,Tu quoque sine astris. vota non faciam improba,

1

Pro me niliil precabor. ecquid jam potest 1075 Pro me esse ? vobis vota prospicient mea.T u , summe coeli rector, ætheriæ potens Dominator aulæ, nubibus totum horridis Convolve mundum, bella ventoruin undique Committe; et omni parte violentum intona: 408dManuque, non qua tecta et immeritas domos Telo petis minore, sed qua montium Tergemina moles cecidit, et qui montibus Stabant pares gigantes, hæc arma expedi,Ignesque torque. vindica aniissum diem. 1085

<]tia tec ta e t im m erita s dom os T e lo p e tis) G ronovio visum ita re sc rib e re : non q n æ tec ta et im m eritas dom os 'l'elo p e t i t m inore. Sed nihil opus est m uta tione; nec ipse inulium conjecturæ tr ib u it, cum soleant duos istiusm odi diversos ablativos adh ibere ve teres, u t Ovidius Met. XIII. v. 216 :

E cce Jo vis m o n i t u , deceptus i m a ’ i n e som ni. ubi B 'urm annum vide". Locum hunc vero Seneca transtu lit ab L u e re tio , II. v. 1103:

e t , in deserta recedens Scev ia t, exercen's te lum ;■ quod scepe nocenteis P r æ te r i t} exa n im a tq u e in d ig n o s , inque m eren-

teis.\

*°84) hæ c a rm a exp ed i) ' hose opponun tu r telo m inori v. 1082* e x p e d i , em itte , jace.

Jaeulare flammas; luinen ereptum polo Fulminibus exple. causa, ne dubites diu,Utriusque mala s it: si minus, mala sit mea.Me pete. trisulco flammeam telo facemPer pectus hoc transmitte, si natos pater 1090Humare, et igni tradere extreino volo,Ego sum cremandus. si nihil superos moyet, Nullumque telis impios numen petit;Æterna nox permaneat, et tenebris tegat Iinmensa longis scelera. nil Titan queror, 1095 Si perseveras. ATR. Nunc meas laudo manus, Nunc parta vera est palma. perdideram scelus,

1C86 hanen ereptum po lo ) Editio Veneta anni 1522• ha- bet e x e m p tu m , hoc est, adeintum. Sed melius ereptum de re tam subita dicitur, Chorr.s, ad prodigio- sum illum solis defectum stupens v. 793:

quo ver tis iter,M edio q tie d iem p e r d i s O lym p o ?Our Phoebe tuos r a p i s a spec tu s?

tenebris tega t Im m ensa long is) Heinsius conjicit: tenebris im m ersa scelera , quod frigidiusculum videtur. im rnensa sunt modnm excedentia. Supr. v. 1051:

sceleris est a liquis m odus?

1097) p e rd id e ra m scelus) hoc es t, frustra admisissem tantum scelus. Idem C onsolat ad Helv. 3 : p e r d i d i s t i enirn to t m a la , si nondum m is er a esse d i• dicisti. et de Ira III. 23: Tim agenes h istoriarumserip tor qucedam in ip su m , qucedam iu uxorem ejus et in to ta m dom um d ix e r a t , nec p e r d i d e - r a t d ic ta .

Nisi sic doleres. liberos nasci mihi . . ' . - 'J

Nunc credo, castis huuc fidenr reddi toris.' •?< i j’ t i i y . Quid liberi meruere ? a t r . Quod fue-

rant -tu i. 1100,THY. Natos p aren ti? a t r . Fateor, et, quod

rae juvat,* ' ____ ^ A

Certos. t h y . Piorum præsides testor Deos. ' ATR. Quin conjugales. t h y . S cel ere quis pen-

sat scelus?ATR. Scio, quid queraris. scelere prærepto doles:Nec, quod nefandas hauseris, angit, dapes: 1105Quod non pararis. fuerat hic animus tibi Instruere similes inscio fratri cibos,Et adjuvante liberos matre aggredi,

no?) Q uid conjugales) Pro Q uid edidi Q u in , ex Heinsii G ronoviique judicio. Q uin tn Deos conjugales ob- testaris, quos nequiter violasti; acerbæ exprobratio- nis est.

H04) scelere præ repto d o les)p ræ rep to acrius, quam quod Heinsio p lacu it, præ cepto . Tacitus Ann. XIII. 9 : querente U tnm id io , p r æ r e p t a , quæ suis consi- liis pa trav isse t. Idem Hist. I. 35 : ruere in tu s , ao se G albæ o sten ta re , p r æ r e p t a m sib i u ltionem querentes.

HOS) Nec f quod n e fa n d a s h auseris , t an g it t d a p es) Ef- ficacius liber optim us,

N e c y quod nefandas hauseris y a n g i t , dapes. ta n g it a m etro m etuentibus ortum est. Sed in h a u seris et similibus ultimam syllabam cOmmunem esse, docuit Heinsius ad Ov. H eroid. VII. v. 53.

Similique leto sternere. hoc urmm obstitit,Tuos putasti. t h y . Vindices aderunt D ei: 4110His puniendum Yota te tradunt mea.ATR. Te puniendum liberis trado tuis.

IIIa) T e puniendum ) Refer ad curam et angorem ex dapibus nefandis.

'CM

v

J . 7*'i . T It # V. . *I i

- i . , f. M }’ ;w ;i ; 1 < m « ■* 3 JL . (

* • s V*. « * i-: T 'Jj v ! '* »C : . •

1 - T i " T f ‘ . . . , , ' i ■ U '

: P . 1 H Z : i ; .t -a * * " 5

.* ’ e * * j » ti-. ^ j

* f ’

-1 V • ■ ■ 1 : , c.« V ■ L. C , , s,’ * • 3 ‘ : ' V H ‘ 1 \ - i i v v *•

. . >-.•» l 7 . „ i ,^ -* • c * V \ 7< \ v *r ,* i • . . « . • ■ : . . i ‘ :

& * " ■ ' * • V ' - . v “ .* - * - *!4 * vV VT * ’ > \ • . • •

k

- ' i " , « v t v : , ' . , „ V a ? . v , \ ’•

*

t \ ' *«• « V f * ,* 1 » V » !

V s

. - ■ ! . /

. 1 ‘ * . / 3 t * r . ; > w x ** ‘ V )

» . ; i > o 8 . U l ( T ( « H v ^ i ' M

■? * / t

t > L - * r ' * s ; f r

i 1

i

: f

•- 3lp

f /" i • r ' 3 '

■: ■

il:

• * t 6 * r '-*1 « f 4, 4 V

, t r / j L T T ■. jII

1* - . ■I T ' " i

31 - . i

4 V } fi- ■ 7 CT ” '“Z 7~' • -T - • • ) . x , V 7

P H O E N I S S Æ .- v_> J .

■; ' * ■ ?' • * v -g ■ “ ' ^ ’n y- \ / ^r 'i ,1 <4» £ i i l L? - * • i - ■ ‘ - A * « E j i t a

i *f

. *; • <? ‘ k

•»»< o « - n § t

M V »i r - ■*»

* l

S

i fki Il4’

■ -'rv'f-

* * ■> . f i.*• v9»ax9> , * .

VvH.‘ b>

ii

J;L,|il

r i| <4

1 i Ji!i'■i r J'j ■ t! ilIt

I" »:■

i

t

l

.>

</ J

* . -

\

4 I

i

DRAMATIS PERSONAE.

OEDIPUS.

ANTIGONE.• - - * *>•— • ;

4 L • * • f

NUNTIUS. . r ,■«- H ~ - » 's *7

JOCASTA.

POLYNICES.

> t

i

r- \ -i1 r

‘ J-. -r , > - - ' ■»

f! v1

. l

i ^

V ■I r

<r».

•v tfr > ' , r: 1 A „• i :. _^ r,

4ifI,

:: J

li7

ii

* 7 ,

■

I l

1 i

i*-

. ø m m r ø . S ; i rv -« t; . . i g i it, s f

*• O

ACTUS PRIMUS.

OEDIPUS, ANTIGONE.

o e d i p . O jæ ci parentis regimen, ac fessi unicum Lateris levamen, nata, quam tanti est mihi Genuisse vel sic, desere infaustum patrem.In recta quid deflectis errantem gradum ?Permitte labi. melius inveniam viam 5Quam quæro solus, quæ me ab hac vita extrahat,

}) Cceci p a ren tis regim en) Hoc suum fecitStatius Thebi IV . v. 536. ubi Tiresias ad Mantum : .

o nostræ reg im en viresque senectce.3) fe s s i unicum P a tris leva m en ) Quem pulcre coecus

parens et fessu s p a te r , quasi diversi essent, in tanta vicinia appellan tur? M erito fassus est Florens Chri- stianus hane repetitionem sibi non placere. Aliis elegans v id e tu r, et im pingere in lim ine, quibus hæc culpata. F ruan tur judicio suo. Sed scripsit auc to r: et fe s s i unicum L a teris levam en . Sic apud Sopho- clem idem Oedipus i f i Kohavw ad filiam (v. 1112):

iphtrtXT’u 7T%i> irteupovGr on o vi us.

* »

Et lioc nefandi capitis aspectii levetCoelum atqueterras. quantulum hac egi manu?N©n video noxæ conscium nostræ diem:Sed videor. liinc jam sol ve inliærentem manum, 10 Et patere cæcum, qua volet, ferri pedem.Ibo, ibo, qua prærupta protendit jugaMens Citliæron; qua peragrato celerPer saxa nionte jaeuit Actæon, suisNova præda canibus; qua per obscurum nemus, 15Silvamqne opaeæ vallis instinetas DeoEgit sorores mater, et gaudens malo,Vibrante fixurn prætulit thyrso caput jVel qua cucurrit corpus invisum trabensZethi juveneus , qua per horrentes rubos 20

' k

Tauri ferocis sanguis ostentat fugas;Vel qua alta maria vertice immenso premit

Reposui scripturarn concinniorem , et W alckenarioad E urip , Phoenis. v. {58* * probatam . Statius Tliet^

«

X I. v. 586. de eadetn :V irgo tiu tem im positæ susten ta t p o iid era Itevæ.

I0) hine ja m so lve j id e s t, a meo co rp o re , ut loqu itu r A ntigene v. 51 :

V is n u lla , g endt o r , a t u o no stram m anum d d o r p o r e resolvet,

*7) gaudens m a lo , V ib ra n te f ix u tn ) Speciosior, quam verio r Heinsii conjectnra : gaudens m a l i ; eum duos ablativos jung i, non sit novum, Dixinius ad Tfiyest. v. 4081:

’M a n u q u e , non <j u a tec ta et immer.itas dom os T e l o ■p e tis m inore ,

ubi vide.

Inoa rupes, qua scelus fugiens sui,Noyumque faciens, mater insiluit fretoMersura natum, seque. felices, quibus 25Fortuna melior tam bonas matres dedit!Est alius istis noster in silvis locus,Qui me reposcit; hunc petam cursu incito:Non liæsitabit gressus, hue omni duce Spoliatus ibo. quid moror sedes meas ? 30Montem, Cithæron, redde, et hospitium mihi Illud meum restitue, ut exspirem senex,

23) qua scelus fu g ie n s suum) O m nino legendum : scelus fu g ie n s v ir i. Nam eum is Learchum p er furorem in terfeeisset, jam que M elicertæ in in iinere t, e ripu it eam m ater fuga Athamanti. In Vossiano e ra t: fu g i ens sui. G r o li o v i u s.

P ro b o , quod håbet Vossianus: qua scelus f u giens s u i , hoc e s t, v ir i, m ariti, Ovidius Rem ed.

r - Amor. v, 492:F rig id ior g la d e f a c v id e a re tv.ee.

Silius VIII, v. 122:Terque s u a m D id o , te r curn clam ore 'vocarat.

U troque loco Criticos vide, Fabula vero narra ta est ab Ovidio Met. IV, v. 509. seq.M ortern Cithæron re d d e ) Sic e F lo ren tino in troduc- tum est. Heinsius ad Silium XIV. v. 630. em endat: Sorteni C ithæron r e d d e , et explicat: R edde m ihi, C ith æ ro n , veterem fo rtu n am , quam in m onte tuo

i expositus exegi. Sed vera scriptura est veterum edi-tio n u m : M ontem Cithæron redde . Nam id hospitium illius fuerat infantis. Ante oculos autem- håbet Seneca locum Sophoclis ex O edipo.T yranno v, 1451. ubi sic ait id em O ed ip u s:

Ebi debui infans.recipe supplicium vetus Semper entente, sæve, erudelis, ferox,Cum occidis, et eum parcis. olim jam tuum 35

Jam et matris, animus gestit antiqua exsequi Supplicia. quid me, nata, pestifero tenes Amore vinetum ? quid tenes ? genitor yocat.Sequor, sequor. jam parce. sanguineum gerens 40 Insigiié regni Laius rapti furit.Et ecce inanes manibus infestis petit

A xx'eot gts vA isiv epstriv , ev$æ xX fåsTX i o'jfi'otg K iS xiquv ouroq > ov r 's p o iTTOtTVjfi t ’sS sgS viv CCVTl y XUQIOV rAtpovyh' et; sy.étvuv y oi A,ituXXvTVjV i SAvu-

N ec mutasset G ronovius, si meminisset sim iliter lo> cutos Papinium Theb. I. v. 3 3 1 :

qua m olle sedens in p la n a C i t h c e r o n P or r i g i tur, lassum que in e lin a t a d cequora m o n-

t e m.et Priscianum Perieges. v. 74 :

C æ liferdsque tenet staris A t l a s m o n t e colum nas.

D e hac Prosopopoeia conferatur Burmannus ad Lu« can. II* v. 403.

4°) sanguineum gerens) Heinsius Ieg it: sanguineum in - .g e ren s Insigne re g n i, et in te rp re ta tu r: intentans in

o ra atque ita exprobrans sibi a nie ereptum . Quasi vero n ih il, aut non vehem enter satis exprobret, cum furit. D iadem atnm vindicat Statius Theb. I. v, 82* ubi Qedipus ad Tisiplionem :

In d u e quod m a d id u m tabo d ia d em a eruentis TJnguibus arripu i.

Foditque vultus. nata, geni torem vides?Ego video, tandem spiritum inimicum exspue, Desertor amme, fortis in partern tni: 45Oinitte poenas languidas longæ morse,

43) gen itorem vides? E go v id eo ) Im itatu r AEschylurti Choelor. v. 10«58* ubi O restes, furiis conspectis, ad Choruin :

e ryj “\ * f 9 V v v *V g , £ l $ g , £ V C V Z C p X T S TX<TO > s y o o d

45) D esertor a n im i) Restitue om nium im pressorum olim et scriptorum D esertor a n im e , hoc e s t, qui deficis ad audendum , u t recte in te rp re ta tu r H einsius, lau- d a to , tanquam ejus con trario , quod infra v. 154- habem us:

d e x tra noster ct n u d a so let Bene anitnus nti.

Sic anim us co n tem to r , anitnus v ic to r , anitnus libe- r a t o r f et sim ilia , de quibus egregie Bentleius ad H orat. Od. IV. 9.39* D efeadit etiam hane scrip turam Burm annus ad T. I. Anthol. Lat. p. 80.. Ad sententianx versuum proxim e accedunt illa Luciani 'l'yrannicid . cap. extr. y„x) T x v $ ' x g x Å éya v > eorviys tviv (r tp x yyv , Tøé-

p .x v , cu $vvxg.£vc$> £ori%f/,ocv [/.sy, xaSévccv §5 otpo; T Y ,-i) 'J-'/r

Q s e i x v tov T o K ' J C / j g X T o q . e tlle lio d o ri AEthiopic. IV. c. 21» f * x v xx ) tr^£<r(3vTcu 7 r fø to yvg>x: p x % y v , x x i oltrorsp

£ Å X 0 ' J T X V TO iT U f t t X TV]V h x V O l X V t X X I C V £ i O l to [ X £ V ^ V TYt V X T $ å ~

vetxv uoro t ijs TpoSuftlx^-46) poenas langu idas longæ morce) ’’Putabam ” , inqu it

H einsius, ’’uti ex parte G rotius” :R e m i t t e p o e n æ langu idas longæ m o r a s .

Sed vulgata bene håbet, poence langu idæ sunt m ollej, indignæ viro. Cicero de Orat. I. 52* tpns hoc ph ilo - sophus la m m o llis , ta m l a n g u i d a s , tam enerva- tu s , lam om nia a d vo lu p ta tem corporis , dolo rem.'

Senccoc Tragocdiæ♦ ( l 4 )

Mortemqiie totam recipe. quid segnis traho,Quocl vivo? nullum facere jain possum scelus. Possum miser, prædico, discede a patre;Discede, virgo. timeo post matrem omnia. 50

que referens, p ro b a re posset? Idem Tusc. D isp.Y . 9 H exatur. id em Theophrastus el lib ris et scholis omn ium p h ilo so p h o ru m , quod in C allisthene si 10 lau- d a r il illa m seiitenliam :

T 'itani regit fo r tu n a , non sa p ien tia .Jdegant ab idlo philosopho q u id q uam d ic tum esse l a n g u i d iu s. M o llem p o en a m dixerat Ovidius Trist.Y. 11. 1 0 :

M ollio r est cu lpam poena secuta m ea m .47) M ortem que to ta m recipe) A liquot codices adm itte ,

quod est glossema.48) . q u id segnis traho? Q u id v iv o ? ) Scribe una litera et

distinctione m utata : q u id segnis tr a h o , quod v iv o ? hoc e s t, quam partem aut illud quatenus vivo. Quid p arte mei p ræ m o rtu a , reliquam partem vivam segnistraho? Sic infra (v. 113*):

et in cineres dabo H oc q u id q u id in m e v iv i t .

E t infra (v. 170.):Mec m e red em i p a r te , m em bra tim tib i H olid p er ire .

Eodem sensu placuerat Nic. H einsio : Quo v ivo . G r o n o v i u s .

R ecepi correctionem G ronovii. Sic Plautus dixitM ere. III. % 11 :

D em u m ig itur, eum senex sis, tune in otium T e co lloces, d u m p o te s lu r : id ja m luero est. Q u o d v i v i s .

Et sim iliter Persius V, v. 1 5 2 :

• #

a n t . Vis nulla, genitor, å tu o n ostram manum Corpore resolvet. nemo me comitem tibi Eripiet unquam. Labdaci claram domiini,Opulenta ferro regna germani petant;Pars summa magni patris e <regno inea est 55

Jndulge g en io , carpam us d u lc ii t; nostrum est Q u o d v i v i s ; cinis et m anes et fa b u la fies .

'Eandem vero sententiam pluribus versibus explicat Lucretius III. v. 408 :

m anet in v i ta , quoi m ens, anim usque, rem ansi C, Q uam vis est curtuni civsis, lacer undique.m em bris * 'J'riincus, a d e m p ta anirna , circuin , m e m b ris qua

fem o tus,V i v i t , et cetherias v ita le is subscipil a u ra s;S i non om nim odis., a t .m agna p a r te > janim aC P r iv a tu s } tam en in vita. con l a t u r , e t .hæret.

$5) P ars sum m a m a g n i p a tr is e regno m ea est) SicFIo- rentinus. A lii, P ars m a g n a p a tr is .o p tim o e regno m ea est. Sed aut fallor véhem en ter, .au t voluerat Annæus,

P ars m agna opim o p a tr is e regno m ea est P a ter ipse.

O pulenta .regna T hebana.nuncupat. E t sane Thcba- 'num solum fe r ti le in prim is hab itum , >Atticum steri- lius. H ercule E u ren te .v. 3 3 2 :

Urbis regens opu len ta Phebance .loca} l i t ^omne q u idqu id liberi cingit solo O bliqua Phocis.

■ In f ra ‘Phoenissis v. 4.30:qui Boeotios

Colonus agros liberis ' tondes soli.>Oedipo *v. 8 4 o :

Pater ipse. non hunc auferet frater mihi,Thebana rap to sceptra qui regno tenet;Non liunc catervas alter Argolicas agens.Non si revulso Jupiter mundo tonet,Mediumque nostros fulmen in nexus cadat, 60 Manum lianc remittarn. pr'ohibeas, genitor, licet;

Loetus Cithceron p cibulo s em p er novo,H c i n s i li s.

Ego recepta leetione standum censeo. sum m a p a rs est major, ut loquitur Nat. Quæst. Vil. 30 : D e u sm a - jo rque est p a rs operis sui et m elior, m a g n ip a tr is fir- m ato r Statius Theb. XII. v. 260:

O edipodis m a g n i venio nuruf.M agnus vocatur a victa Sphinge. EuripidesPhoenis. v. 1682* ex Antigones persona:

o O ir)i7r cd $ 7rou, y.oci rot x?Jiv' xmygtXTX; ibidem v. 1720. Oedipodes:

e •> \ *\ 9 \0 d Éipi , (JCOUTXV 0q £7Tlxxk?Jvixov r ovgxviov r ’efixv,T r x få v o v x i^ x q x l v r / p k vvvstc v svquu*

Colorem vero duxit Annaeus ex his Oedipi verbis apud Sophoclem Oed. Colon« v. 448:

r w S'oIvt) tov (pvcrxDToq å ikstå '/jv Spovouq

xxi <jy.vj7TT()x xpxivsivt xx) rv^xvvevsiv yJScvoq*57) T h eb a n a ra p to ) Gronovius malit: T hebana rap to

regna cjui sceptro tenet, ingratiis poetæ, qui aurium causa voces invertit.

58) N on hunc) Actuose dici£ h u n c , id est, tantum et talem. S u p ra v . 55:

P ars sum m a m a g n i p a t r i s e regno m ea est P a ter ipse.

Quare cave audias rescribentem H ein s iu m :N on h i c ca tervas J r a ter A rgo licas agens.

\

\

Regam abnnentem, dirigam inviti gradum. :In plana tendis ? vado. prærnpta appetis ?Non obsto, sed præcedo. quovis utereDuce nie: duobus omnis eligitur via. (55

t

62) R egam abnuentem ) R egam et d ir ig a m non asperius,' \

meo quidem judicio, concurrun t, quam reced it et cessit in Herc. Oet. v. 307:

i

Q uid hoc? reced it anim us , et p o n it m inas. • Jam cessit ira. '■

Sin tua secns est sententia , leg-?^ qnod sæ p ecu m altero pernuitari docet Burniannus ad T. I. Anthol, Lat. p. 685. T eg a m , i d e s t , comilabor. Virgilius Aen. XI. v. 12:

om nis eum s tip a ta t e g eb a t ’F u rb a ducum .

Statius V. Silv. I. 26:lice t ipse leva n d o s

■Ad gem itus s ilv is com ita tu s et am nibus Orpheus A jtforet, a tque om nis p a r ite r m a t e r ter a v a te m , Omnis A p o llin eu s t e g e r e t B acch ique> sa.cerdos.

Idem Thebaid. II. v. 219:H une t e g i t Jasiusque s e n e x , p la c id u sq u e Pho-

roneus.Notum et illud Horatii Serm. II. 5- 18:

Utne t e g a r n spurco D am ce la tu s? a b n u en tem , qui me comitem abnuis, quom odo loquitur Silius III, v. 110.

63) præ rup ta expetis) Florentinus appetis, quod cæcam cæci temeritatem magis exprimit. Inter appetere et expetere quid distet, vide lirnesfe Lat. Synonym. P .I . p. 98.

6$) duobus om nis elig itur v ia ) Heinsius conjeeit eligitor. Sed elig itur positum videtur pro , eligetur. Ita apud Tereutiiun Phonn . III. 2 - 4 7 : >

Perire sine ihe npri potes; mecum potes.Heic alta rupes arduo surgit jugo,Spectatque longe spatia subjecti maris.

• n

Heic scissa tellus faucibus ruj)tis liiat. 70Vis hane petainus ? heic rapax torrens cadit, Partesque lapsi montis exesas rotat.In hunc ruamus. dum prior, quo vis, eo •Non deprecor, non hortor. exstingui cupis, Votumque, genitor, maximum mors est tibi? 75 Si moreris, antecedo: sivivis, sequor.

cras m ane argen tum m ih i%

M iles d å r e se d ix it.p r o , daturum esse. Et Horatium Episf. I. 5« 9-

cras nato Cæsar e f e s tus D a t uen ia m som nw nque d ies .

s p r o , dabit. Pluribus hane Præsentis vim illustrarunt Drakenborch. ad Liv. III. 56* et Hoogeven. ad Viger. • de Græc. Diet. Idiotis nr. p. 207*

f 2) la p si m ontis) Codices quidam lassi m ontis, probante Heinsio T. IV. SylJog. Epist. 73- Sed editiones bene se habent. lapsus enim dicitur pro lapsurus, casurus. Eodem sensu verbum adfuit Herc. fur. v. 1250:

unicutn l a p s te dom usF irm am en.

i

ubi vide n o s , et Gronov. Diatrib. in Stat. Silv. c. 38. Eandem rem noster aliis etiam modis extulit. Quæst.

.Nat. III. 27•* devo lu tus torrens a ltissim is m ontibus ra p it s ilva s m a le ii ær rutes, et sa xa resolutis remissa com pagibus ro ta t. Et ibidem post nonnulla : D ann -

. i bius ju g a ipsa s o ll ic ita t , fe re n s secum m a d e fa c ta m ontium la tera .

-> ?Seel flecte mentem; pectus antiquum advocaj Victasque magno robore ærumnas doma. *Resiste, tantis in malis vinci mori est. o e d i p . Unde in nefanda specimen egregium domo? §0 Unde ista generi virgo dissimilis suo ?Fortuna, credis? aliquis est ex me pius?Non esset unquam (fata bene novi mea)

%

Nisi ut noceret. Ipsa se in leges novas Natura vertet; regeret in fontem citas §5Revolutus undas amnis; et noctem alferet Phoebea lampas ; Hesperus faciet diem.Ut ad miserias aliquid accedat meas,Pii quoque erimus. unica Oedipodæ est sålus,Non esse salvum.'liceat ulcisci patrem Q0‘Adhuc inultum. dextra quid cessas iners Exigere poenas ? quidquid exactum est adhuc,Matri dedisti. mitte genitoris manum,Animosa virgo. funus extendis meurfi,Longasque vivi ducis exsequias patris. 05Aliquando terra corpus invisum tege.Peccas honesta mente, pietatem vocas*

86) noctem o ffere t) efferet legi mnlit Heinsius« Quasi vero nox ostendi, tenebræve cerni possent.

9°) N on esse sa lvu m ) Heinsius ad Ov. Her. XIV. v. 64. sa lvo malebat. Sed iuter sålus et non esse sa lvu m vel perire luculentior est oppositio. Plutarchus de iVirt. Mor. VI. e P o é ta :

tot, ytonroXiaSxi' t o v t o yoi$> pot cvyffsosi* Apuleius Met. IV.‘ p. 64: T alibus fa t is im plicitus> etiam ipsam S a l u t e m recusans.

Patrem. insepultum trailere, qui cogit mori Nolentem, in æquo est, quique properantem

impedit.Occidereest, vetare cupientem mori. 100Nec tamen in æquo est. alterum gravius reor.Malo imperari, quam eripi mortern mihi.

i

Desiste coepto, virgo. jus vitæ ac necis Meæ penes me est. regna deserui libens,Regnum mei retineo. si iida es comes, 105Ensem parenti trade j sed notum nece Ensem paterna. tradis ? an nati tenent Cum regno et illum? faciet, ubicunque est, opus.Ibi sit. relinquo. natus hunc liabeat meus,

_ t

Sed uterque. flammas potius etvastum aggerem 110 Compone. in altos ipse me immittam rogos.Erectam ad ignes funebrem escendam struem,

108) f a c i e t , ubicunque est , opus) id es t , quod ejus est,quod facere eurn decet, oportet. Lucanus VI. v, 187:

m acroP er d id i t e n s i s o p u s , fr a n g i t sine vu lnere

niem bra.et. VIII. v. 345:

E x tre m u m f e r r i super est o p u s , unaque gentes H ora tra h it.

Ovidius Met. I. v. 469:E que sa g ittife ra p ro m sit duo t e l a p h a re tra JDiversorum o p e r u n i , fu g a t h o c , fa c i t illu d

am or em,

et ibid. XII. v. l i 2 :o p u s q u e. m eæ bis sensit ’l'e lephus h a s t ce.

II2) E rec ta m a d ignes fu n e b re m escendam. s tru em ) F lorentinus: Ucerebo a d ignes. fu n e b re m escendam

PHOENISSÆ. ACT. I.

! Pectusque solyam durum, et in cineres dabo i. Hoc quidquid in me vivit. ubi sævum est mare?

Duc, ubi sit altis prorutum saxis jugum, 115Ubi curya rapidus ducat Ismenos vada:

p Duc, ubi feræ sint, ubi fretum, ubi præceps locus,Si dux es. illuc ire morituro placet,Ubi sedit alta rupe semifero dolos

i * •*

: Sphinx ore nectens. dirige hue gressus pedum, 120 * II,

s tru em . Turbabat hic præpositio. a d finern n o t a t ; ignes autem rogos., quibus destinata strues. Tacilus. Germ. 27. struem rog i .dixit. S truem absolute p ro rogo dici, non memini. esceridam , enitar,

1*6) Ubi to r ta rap idus) Omnes libri, p ræ ler unum, exhibent, to rv a . Unus ille Vossianus håbet, corva . Haud dubius l e g e :

Ubi c u r v a ra p id u s d u ca t Ism enos v a d a , Ovidius Fast. III. v. 520:

Q uem T h yb ris c u r v i s in la tus urguet aquis. Martialis IX. Q£. 3 :

Q ua gem m antihus h ine et in d e r iv is G u r v a calculus e x c ita tu r unda .

KOtprvXov vSup Nonnus dixit p . 1024- v. 28* Inprimis tamen hæc emendatio confirmatur Horatii verbis Od.II, S. 11:

o b l i q n o labor a t L y m p h a f u g a x tre p id a re r ivo ,

quibus ex asse respondent no s tr i , curva rap idus, id est, celer, u t Ismenos audit Ovidio Met. II. v, 244.

t

i Ibid.) d u ca t Ism enos v a d a ) Heinsius conjicit: su lca t Ism enes v>ada, sine idonea causa. Infr, v. 604:

t r ahe ns opulenta Pactolus v a d a .

Heic siste patrem. dira ne sedes vacet,Monstrum repone majus. hoc saxum insidens Obscura nostræ verbå fortunæ loquar,Quæ nemo sol vat. qVisquis Assyrio locaPossessa regi scindis, et Cadmi nemus 125Serpente notum, sacra quo Dirce latet,

» . j

Supplex adoras, quisquis Eurotam bibis,Spartenque fratre riobilem geiiiino colis,Quique Elin et Parnason, et Boeotios Colonus agros liberis tondes soli; 130Adverte mentem: sæva Thebarum lues Luctifica cæcis verba committens modis,Quid simile posuit? quid tam inextricabile ?Avi gener, patrisque rivalis sui,Frater suorum liberum, et fratrum parens; 135 Uno avia partu liberos peperit viro,Sibi et nepotes. monstra quis tanta explicet?Ego ipse, victæ spolia qui Spliingis tuli,Hærebo, fati tardus interpres mei.

*34) p a tr isq u e r ii 'a lis sut) Ob oculos Annæo haud dubie fuit illud Sophoclis Oed. Tyr. v. 460:

ddtXØ og aurog ttx) v a r y p , yg etpuyuvxty.bg utog ux) 7rom g, x x ) tou irxTpbg l(xo<77rcpog r s h x ) Qovévg-

137) A e sib i nepotes) A t sib i nepotes tentavit Burmannus ad T. II. Anthol. Lat. p. 16. Sed verum est in Floren- t i n o : S ib i et n ep o te s , id est, sibi etiam nepotes, non tantum liberos, u t quos æque sibi ac viro peperisset.

*39) H æ rebo f a t i ) Nihil opus est Heinsii conjecturi s , E nheereo vel Hcereone. Futurum enini ponitur loco

*- » . *• * *

Præsentis . u t apud Horatium Epist. I* 18* :

Quid perdis ultrå verba? quid pectus ferum 140 Mollire tentas precibus ? hoc aninio sedet,Effundere lianc eum morte luctantem diu Animam, et tenebras petere. namsceleri hæc meo Parum alta noxest. Tartaro condi juvat,Et si quid ultra Tartarum est. tandem libet, 145 Quod olim oportet. morte proliiberi liaud queo, Ferruin negabis? noxias lapso vias Cl ud es? et aretis colla laqueis inseri Prohibebis ? herbas, quæ ferunt letuin, auferes ?

Ut m a tro n a m ere tric i d isp a r e r i t a tque D isco lo r , in jido scurræ d i s t a b i t am icus .

*47) noxias lapso v ia s cludes) Heinsius conjieiebat: sa x a lapsuro invici cl u d es , quia post Japsum Oedipi’ sero in tercluderentur viæ. Sed nihil rnutari neces.se est, si l a p s o eo sensu accipias, ut supra v. 7'2* * vidimus

i heic ra p a x torrens c a d it ,P artesque l a p s i m ontis exesas ro ta t♦

et Herc. fur. v. 1250-unicuin l a p s æ dom us

F irm a m en .*49) quæ fe ru n t le tu m j Heinsius ad. Ov. Uem. Am. v. 17.

scribi vult fe r a n t , quod non est necesse. Latini enim, sicut Græci, crebro indicativum pro subjunctivo usur- pant. Noster inlra v. 6C0- simili construc iione:

m u lta , quæ p o s s u n t p e l i h i orbe to to , quæ libet tellus d a b it .

Lucanus I. v# 126:quis ju stiu s i n d u i t a rm a

Scire n e fa s .ubi vide Burm annum , et Hoogevenum ad Viger* de Græc. Diet. Idiotismis p. 192*

•.

Quid ista tandem cura perficiet tua? ^50Ubique mors est. optime hoc cavit Deus.Eripere vi tam nemo non Iiomini potest;At nemo mortern: mille ad liano aditus patent.Nil quæro. dextra noster et nuda soletBene animus uti. dextra nunc toto impetu, 155Toto dolore, viribus totis veni.Non destino mmm vulneri nostro locum.Totus nocens sum. qua voles, mortern exige. Effringe corpus; corque tot scelerum capax Evelle; totos visceruin nuda sinus. 1(50Fractum' in citatis ictibus guttur sonet;o 7

Laceræve fixis unguibus venæ Iluant.Aut dirige iras, quo soles, hæc vulncra Rescissa multo sanguine ac tabe irriga.

*5°) Q uid ista ta n d em cura perfic ie t tua ) Pars codicum p ro fic ie t, solenni errore. perfic ie t pro efficiet poni- t u r , ut apud Tacilum Hist. III. (j0: v ic to r ia m consU iiis et ra tione p e r f i i c i , ubi vide crilicos*

*53) nem o m ortern) Ipse Deus apud Senecam de Provid. (): ^4nte om nia c a v i , Jie quis vos .teneret invitos. p a te t éxitus. Si pugnare non 'vu ltis, licet fingere. Ideo - que ex om nibus rebus, qiuis esse vob is necessaria% v o lu i , n ih il fieci fia e iliu s , quam m ori.

*57) N on destino) Heinsio scribendum videtur deslina. Verum deslinare Oedipum decet, non dextrain, alieni propositi ministram et famulam.

*59) E ffringe corpus) p r o , pectus, totum pro parte,ut sæpe. Monendum hoc erat Heinsii causa, qui minus considerate scribebat: E ffringe costas.

*64) sanguine ac tabe irr ig a ) Heinsius malebat tabo. Pa-

Hac extralie animam, duram, inexpugnabilem. 165 Et tu , parens, ubicunque poenarum arbiter Adstas mearum (uon ego lioc tantuin scelus Ulla expiari credidi poena satis Unquain, nec ista morte contentus fui, *

rum interesse puto. Statius d e T y d e o , artus Mena- lippi dilacerante, Thebaid. "VIII. v. 761 •

illum eFfracti p e r f u s u m t a b e cerebri A sp ic it, et v iv o sceleran tem s a n g u i n e fa u c e s .

et iterum IX. v. 19:Ore tenens hostile capu t , dulcique nejandus Im m o ritu r t a b o.

N

*69) ista m orte contentus) Sane potest explicai'i, quia passim de se , u t fu n e re , u t vivo cadavere, ut partim m ortuo loquitur. Suspicor tamen scripsisse: jiec is ta 7iocte contentus f u i i. e. cæcitate. Supra (v. .144) :

n a m sceleri hcec m eo P arum a lta n o x est.

G r o n o v i u s .Eadem vis in m orte . Statius Thebaid. I. v. 47:

Im p ia ja m m erita scru ta tus lu m in a d ex lra , M erserat ceterna d a n u ia tu m nocte pudo re tn O edipodes, langaqne a n im a m sub m o r t e teneba t,

ccecitas enim altera mors. Idem Statius ibid. IV.y. 614:

ja c e t ille in f u n e r e longo Q uem p r emis, et junctce sen tit confinia m o r t i s , ,Obsitus exhaustos p ed o re e t sanguine vultus, E jectusque die.

XI. v. 582:A t gen ito r sceleris com perto f i n e , p ro fu n d is E r ep s it te n e b n s , scevoque e lim ine p ro fe r t M o r t e r n i m p e r f e c t a m .

Nec me redemi parter membratim tibi 170Volui perire) debitum tandem exige:Nunc solyo poenas $ tune tibi inferias dedi:Ades, atque inertem dexteram introrsus preme, Magisque merge. timida tum parvocaput Libavit baustu, yixque cupientes sequi X75Eduxit oculos. hæret etiam nunc -milii Ille animus, liæret 5 cum recusanteni manum Pressere vultus. audies verum, Oedipe:Minus eruistilumina audacter tua,Quam præstitisti. nunc manum cerebro indue. 180 Hac parte mortern perage, qua coepit mori.

et v. 696:an r e fe r t , quo f u n e r a l on g u , m easque

Transportem 'tenebras?*7°) m em b ra tim tib i v o lu i perire) Sic etiam loquitur

Epist, 101 : In ven itu r a liq u is , qui m a lit in ter sup- p lic ia tabescerc, et p er ire m em b ra tim , et to ties p er s tillic id ia a m itte re a n im a m , quam sem el exhalare.

*8*) qua coepit m ori) Sic iino consensu scripti. Male Gronovius eclidit: quæ coepit m ori. Nam oculi non

r •

"coepere m o r i , sed plane atque omnino mortui sunt. Apnleius Met. VIII. p. 161 : V ivo tib i m orien tur oculi. ubi vide Pricæum. coepit autem impersonaliter dictuin accipe p ro , coeptum est, u t in hoc Nepotis Epami- nonda 1 0 1 'Id em , postquam apu'd C adm eam p u g - 11 a r i cum Lacedæ m oniis c o e p i t , in p r im is stetit. qua et sensu com probatur , et loco MaximianiEleg. I.v.

F in d m u r in firm i de fee tu corporis , et q u a No hi c r im , in fe lix h a c ego p a r te tro, hor,

; ANT. Pauca, o parens magnanime, miserandæprecor

Ut verba natæ mente placata audias. i Non te ut reducam veteris ad specimen domus,ii

; Habitumque regni flore pollen tein inclito, 1850

Peto; ast ut iras, tempore aut ipsa mora Fractas, remisso pectore ac placido feras.Et hoc decebat roboris tanti virum,i 7Non esse sub dolore, nec victum ma'lis Dåre terga. non est, ut putas, virtus, pater, • ,190 Timere yitam, sed malis ingentibus ■Obstare, nec se vertere, ac retro dåre.

1 Qui fata proculcavit, ac vitae bona ; Projecit, atque abcidit, et casus suos

Oneravit ipse, cui Deo nullo est opus, v I 95Quare ille mortern cupiat, aut quare petat? Utrumque timidi est. nemo contemsit mori,Qui concupivit. cujus liaud ultra ni ala Exire possunt, in loco tuto est situs.Quis jam Deorunf (velle fac) quidquam potest 200 Malis tuis adjicere? jam nec tu potes,

*94) P ro jec it , a tque a b c id it) Ita præstantiores l ib r i , non abscid it. P ræ ter Gronovium a d 'h . 1. v id e ‘Draken- borch. ad Sil. XV. v. 473.

*97) nem o contem psit m ori) Scilicet huic non jam indifferens est m o r i , quod debebat perfecte sapienti, * *ut verissime exponit Gesnerus inThes. L.L. v. Contemno, Sententia gernina dixit P. Syrus :

■Rebus in adversis fa c i le -est contem nere mortern, fo r t in s ille . fa c i t , qu i .'miser esse.potest.

Nisi hoc, ut esse te putes dignum nece.'Non es; uec ulla pectus hoc culpa attigit.Et. hoc magis le, genitor, insontem yoca, Quodirmocens es, Diis quoque invitis. quid est 205- Quod te efferarit; quod novos suffixerit Stimulos dolori? quid te ad infernas agit Sedes? quid ex his pellit?. ut careas die?Cares. ut altis nobilem muris doinum,Patriamque fugias? patria tibi vivo periit. 210Natos fugis, matremque? ab aspectu omnium Fortuna te submovit: et quidquid potest Auferre cuiquam mors, tibi hæc vita abstulit.Kegni tumulius, turba fortunæ priorAbscessit a te jussa. quem, genitor, fugis? 215OEDIP. Me fugio; fugio conscium scelerum

omniumPectus, nianumque hane fugio, et hoc coelum,

et D eos:

206) su ffixerit stim ulos) Efficacius hoc, quam quod Hein- sio placuit, sujfecerit stim ulos. Yerbi suffigere vim illustravit Barthius ad Script. Venatic.-p. 133*

g m tib i hoc v i ta a b stu lit) Pro hoc, quod superfluit, om- jiino eum Avantio legendum h æ c , id est, talis , tam misera vita. ' Idem Seneca Epist. 7 7 : M ori t im e s? qu id porro i s t a v i ta l non m ors est? Cicero Tusc. Disp. I. §. 75: N a m h æ c qu id em v ita m ors e s t: quam la m en ta r i p o ssem , si liboret.

2J4) R egni turnu ltus , turba. fo r tu n æ ) hoc est, gregi auli- co rum , cultui regio sponte valedixisti. ‘ Tacitus An. XI. 30: nec doinum , serv itia , et cæteros / o r tu n æ p a r a tu s reposcere. et XV. 52: creber eo v e n ti ta • h a t Cæsar, o m i s s i s e x c u b i i s , æt f o r t u n æ, suæ m o le .

Et dira fugio scelera, quæ feci innocens. Ego hoc solum, frugifera quo surgit Ceres, Premo ? lias ego auras ore pestifero traho ? Ego laticis haustu satior? aut ullo fru or Alinæ parentis munere? ego castam rnanum Nefandus, incestificus, exsecrabilis Attrecto? ego ullos aure concipio soiios,Per qiios parentis nornen, aut nati audiam ? Utinam quidem rescindere has quirem meas,

2l8) quæ fec i.in n o cen s) Lucanus XIII. v. 407:D a m n a t a p u d gentes sceleris non sponte p e ra c ti t O edipodionias in fe l ix fa b u la 'I'hebas.

221) E go la tic is haustu) Gronovius malit cum Raphelen- gio : E t la tic is haustu. Se,d vide ad Thyest. v. 289.

226) rescindere has qu irem v ia s) N o n e s t d e n ih i lo , sed plenum elegantiæ , ' quo.d inFIorentino exhibétur, has

; quirem m ea s, aures videlicet, quibus admovebatmanum haec profatus Oedipus. Et sequentia satis evincunt, quorsum spectet o ra t io , quæ ex eestu ac- toris plenius intelligenda venit. Sic apud Plautum Mostellaria Act. II. S c. II. (v. 23) Theuropides senex , P ul tando p ed ibus pæ ne con freg i hasce am bas, subintelliguntur fores. Dum enim ha?c Theuropidese loqu itu r , digitum intendit in valvas ædium suarum.

, •

Ajax apud Nasonem ense a r r e p to , XIII. Met: 387:E t rneus h i c certe es t, a n et hunc sib i poscet

Ulixes ?Ho c , a i t , u lendum est in ine m ihi,

H e i n s i u s.Pariter Caligula apud Svetonium in ejus vita c.

4 9 : V e n ia m , in q u i t , et h i c m ecu m , capiilumg la d ii crebro ve rb era n s , quo cirictus era t, Eadem

m Scnecæ Tragoediæ*r ts

220

225

Manibusque adactis omne, qua yoces meant, Aditusque verbis tramite angusto patet,Eriiere possem, nata: jam sensum tui,Quæ pars meoruin es criminum, infelix pater 230 Fugissem. inhæret ac recrudescit nefas Subinde; et aures ingerunt, quidquid mihi Donastis oculi. cur caput tenebris graye

p o r ro figura dicit Plautus Moste], IV. % 72. in persona Phanisci:

Heus v o s , ecquis h a s c e aperit.

intellige, fores. Et apud Phædrum J, ±. (J. Lupus: C ur , inqn it, turbulentam fec isti mihi I s ta m bibenti?

aquam scilicet. Itidem Senecæ Troasin v. 707* An*dromacha:

H i c est y h i c est terror, Ulyssef M ille carinis.

hic puerum ostendens, dicit. Nihil igitur 'ea lectione verius esse potest. ?nas hic inculcatum ex illo Lucre-tii II, v. 406 :

Proptereaque soler e v i a s r e s c i n d e r e nos tris Sensibles.

In his autem optandis ante oculos erat Sophocles Oed. Tyr. v. 1386:

li r fø auovouryt; ét’jjv

•XytfW Si cctccv t y x y f t b s > ovk a v erxfowTO pM' ItQY.'hCiGOU TOVpOV 'Zlpxq,

■ fv yjv ruØXog rs xxi xKvoov [lyUv' ro yap rvp Øpsvrib’ si;co tuv . y.xxcov eizsTv > yKvv.v-

233) quidquid mi hi Donastis oculi) Hoc est , cujus mihi gratiam feeisfis. Præter Gronovium ad h» 1. vide Heinsium ad Ov. Art. Ara. IIL v. 85*

Non mitto ad umbras Ditis æternas ? quid heic Manes meos detineo? quid terram gravo ? 235Mixtusque superis erro? quid restat mali?Regnum, parentes, liberi, yirtus quoque,Et ingenii sollertis eximium decus Periere. cuncta sors mihi infesta abstulit.Lacrimæ supererant. has quoque eripuit mihi. 240 Absiste. nullas animus admittit preces,Novamque poenam sceleribus quærit parem.Et esse par quæ poterit? infanti quoque Decreta mors est. fata quis tam tristia Sortitus unquam? videram nondum diem, 245Uterique nondum solveram clusi moras :Et jam timebar. protinus quosdam editos Nox occupavit, et novæ luci abstulit.Mors me antecessit. aliquis intra viscera Materna letum præcoquis fati tulit: 250Sed numquid et peccavit? abstrusum, abditum, Dubiumque an essem, sceleris infandi reum Deus egit. illo teste damnavit parens,Calidoque teneros transuit ferro pedes,Et in alta nemora pabulum misit feris, 255Avibusque sævis, quas Cithæron noxius Cruore sæpe regio tinetas alit.Sed quem Deus damnavit, abjecit pater,

257) linetas a lit) Turba librorum a ttr a c ta s , ex quo scribebat Heinsius, instinetas a g it, ininime probabili conjectura, cruore tingere frequens est apud poétas , u t ostendit Burmannus ad Ov, Trist. IV. % 5 .

Mors quoque refugit. præsti ti Delphis fidem. Genitorem adortus impia strayi nece. 260Hoc alia pietas redimet. occidi patrem,Sed matrem amavi. proloqui hymenæum pudet, Tædasque nostras. has quoque invitum pati Te coge poenas. facinus ignotum, efFerum, Inusitatum effare, quod populi horreant, 265.Quod esse factum nulla non ætas neget, 'Quod patricidam pudeat. in patrios toros Tuli paterno sanguine aspersas manus*Scelerisque pretium majus accepi scelus.Eeve est paternum facinus. in tlialamos meos' 270Deducta mater, ne parum sceleris foret,Foecunda. nullum crimen hoc majus potest Natura ferre. si quod etiamnum est tamen;Qui facere possent, dedimus. abjeci necis,Pretium paternæ sceptrum, et hoc iterum manus 275

261) a lia p ie ta s) Ironice dictum puta. Oed. v. 796:S e n . M etuis p a r e n te m , quoe tuum reclitum ex -

petensSo llic ita p endet. O e d. ipsa m e p i e t a s

fu g a t .Apud Statium Theb. I. v. 690. Adrastus Oedipodi:

nostro quoque sanguine m ultum E r ra v il p ie tas.

27l) n e p a ru m scelerum fo r e t ) Princeps codicum sceleris, idque præ tu li , ut magis poéticum. vide Broukhus. ad Propert, I, H . 9 . Commode Gronovius compara-vit Ovid. Met.’II. (v. 471):

Scilicet hoc unuin restaba t, a d u lte ra , d ix it , Ujt fo e c u n d a fo re s .

Armavit alias, optime régni meiFatum ipse novi: nemo sine sacro feretIllud cruore. magna præsagit malaPaternus animus. jacta jam sunt seminaCladis futuræ. spernitur pacti fides. 280Hic occupato cedere imperio negat:Jus ille , et icti foederis testes DeosInvocat, et Argos exsul atque urbes movetGrajas in arma. npn levis fessis venitRuina Thebis. tela, flammæ, vulnera - ; 285-Instant, et istis si quod est majus malumjUt esse genitos nemo non ex me sciat.ANT. Si nulla, genitor, causa vivendi tibi est,Hæc una abunde est, ut pater natos regås

«

Graviter furentes. tu impii belli minas 290

277) sine sacro fe r e t . I l lu d cruore) Vulgatam scripturamab Heinsii correc tione: nem o sine caro a u fere t l i lu d

*

cruore, jam vindicavimus ad Thyest. v. 93* * P ro f e r e t in Mediceo legitur efferet. Sed est vitium li* brarii.

289) Hæc una abunde est) Heinsius malebat: H oc unu tn abunde e s t , subaudito causæ. Sed re i , de qua agi- tu r , m agnitudo , rectum postulat casum. Tale etillud ex Hercule Oetæo v. 860:

* »

q u id q u id a d mortern- tra h it, Telum est abunde.

ubi vide, et ad Thyest, v. 633. i*9°) G ra v ite r fu ren te s) In MLivmco fe re n te s legitur. Hein- • ‘ slus conjiciebat rab id e frem en tes . Id vero tumidum

cst. fu r e r e bellicum ardorem exprimit. Sic et infra v.' 484:

Avertere unus, tuque vecordes potes ,< ■ Inhibere juvenes, civibus pacem dåre,Patriæ quietem, foederi læso fidem.Vitam tibi ipse si negas, multis negas.oeDip . Illis parentis ullus aut æqui est amor, 295Avidis cruoris, imperii, årmorum , doli,Diris, scelestis; breviter ut dicain, meis?Certant in omne facinus, et pensi niliil Ducunt, ubi illos ira præcipites agat:Nefasque nullum, per nefas nati putant. 300Non patris illos tangit afllicti pudor,Non patria. regno peetus attonitum furit.Scio, quo ferantur, quanta moliri parent:Ideoque leti quæro maturi viam,Morique propero, dum in domo nemo est mea 305 Nocentior me. nata, quid genubus meis Fles advoluta ? quid prece indomitum domas ? Unum hoc håbet fortuna, quo possiin capi,Invictus ajiis. sola tu affectus potes

S i pac is od ium e s t, f u r e r e s i bello p lacet. T road . v. 185:

cum in ter acies M arte v io len to f u r e n s , Corporibus am nes clusit.

Sil. X. v. 67:Q uippe f u r i t Poenus, qui nunc con traria bella Jpsi fe r r e Jo v i v a le a t l

ubi plura Drakenborchius. D e pérmutatione vocura fu re n s et ferens vide eundem Ib. ad XII. v. 267-

297) b rev iter u t d ic a m , m eis) Apud Statium Tbeb. XI. v. 611. Oedipus ad filios:

C rudeles, n im ium que m ei.

Mollire duros j sola pietatem in domo 310Docere nostra. nil grave aut miserum est mihi,Quod te sciam vol uisse. tu tantum impera.Hic Oedipus Ægæa tranabit freta,Jubente te; flammasque, quas Siculo vomit De monte tellus igneos volvens globos, 315Excipiet ore, seque serpenti offeret,Quæ sæva furto nemoris Herculeo furitj Jubente te præbebit alitibus jecur;Jubente te vel vivet........

lr •

3*5) vo lvens globos) Quidam solvéns Iegunt. Sed male. Pindarus I. Pyth. 45. de AEtna:

/ fTETQXS(PilVKTtTX X U X l v '%0 p £ V X 0% £$ f i x $ £ l —

X'J (p£j3£l XOUTO'J 7TÅXXX (TVV •JtXTXyijicx eoque Virgilius I. Georg. 471?

V id im u s undan tem ruptis fo rn a c ib u s Æ tn a m ' F lam m arunu/ue globos liquefactacjue v o l v e r e

• sa xa .

■ ■ m •

AGTUS SECUNDUS.*

NUNTIUS, OEDLPUS, ANTIGONE.

fTK U N T . J—ixemplum in ingens regia stirpe edite,.320 Thebæ paventes arma fraterna invocant,Rogantque tectis arceas patriis faces.Non sunt minæ. jam propius accessit malum.Nam regna repetens frater, etpactas vices,In Lella cunctos Græciæ populos agit; 325Septena muros castra Thebanos premunt.»Succurre; prohibe pariter et bellum et nefas. o e d i p . Ego ille sum, qui scelera committi vetem Et abstinere sanguine a caro manus

320) jE xem plum ifi ingens_) Håbet ab E ur ip ide , Phoenis.v* 878:

0 1 b 'o i[zccTU 7rc\ (tep y /zxT M V ^ lo tp S o g x ) .Seuv <ro(pi7g,x xx7ricie[%iG E A

3 9) abstinere sanguine) Pars codicum atque editionum a b s tin e r i, qaod librarii putabant melius convenire præcedenti com m itti. S ed millies duo verba di versaforma activa et passiva jungi, Oritici prope ad fasti-

Doceam? magister juris et amoris pii 330Ego sum? meorum facinorum exempla appetunt.3\le nunc sequuntur. laudo, et agnosco libens. Exhortor, aliquid ut patre hoc dignum gerant. Agite, o propago clara, generosam indolem Probate factis; gloriam ac laudes meas 335

' Superate; et aliquid facite, propter quod patrem Adhuc juvel vixisse. facietis, scio.Sic estis orti. scelcre defungi liaud levij Haud usitato, tanta nobilitas potest.Ferte arma. facibus petite penetrales Deos, 340 Frugemque flamma metite natalis soli.Miscete euneta. rapite in exitium omnia.Disjicite passim moenia, in planum date.Teinplis Deos obruite, maculatos laresConllate. ab imo tota considat domus. 345

clium docu eru n t . v ide quos landat B u rm an nu s ad V irg . G eorg . I. v. J30-

35°) am oris p i i Ego) Im pium et incestum suum ip se n o tat a m o r e m , de q u o v. 2 6 :

H oc a lia p ie ta s red im et. occid i p a tre m ,S ed m a t rem a m a v i.

34t) Frugem que fla m m a m etite ) H einsius rescribit p etite . Sed m etere fru g e m dictum v id e tu r , ut ksiosiv T yv yvjv

apud rh u cyd id e in I. 04. pi'O vastare, p o p u la r i , q u o d eliam ignis e s s e , n o n ferri tantum , om nib u s proba« tur lexicis.

343) D ejic ite passim m oen ia ) F lorent in us D issicite. Id corr igen d u m in D is jic ite , recte m o n u it G ron ov iu s , q u e m vide ad li. 1, et B urm annum ad Ov. Met. XII.

v. 109- '

Urbs concremetur. primus a tlialamis meis »Incipiat ignis. a n t . Mitte violentum impetunt Doloris, ac te publica exorent mala,Auctorque placidæ liberis pacis veni.o e d i p . Vides modestæ deditum menti senern? 350Placidæque amantem pacis ad partes vocas? ’Turnet animus ira, fervet immensum dolor,Majusque, quam quod casus et juvenum furorConatur, aliquid cupio. non satis est adhucCivile bellum. frater in fratrem ruat. 355 * 1

554) a liq u id cupio) Scribenrluin, inquit Heinsius,M ajusque , quam quod c a s s u s h i c ju ven u m

K fu r o rC o n a tu r , a liq u id c a p i o.

ac si nihil hactenus egissent odiis alternis Eteocles et1

Polynices præ eo sceJere, quod ipse Oedipus animo concipiebat. Utrumque argutius est, quam verius. casum dicit pro fortuna vel fato , et respicit ad v. 277. ubi idem Oedipus:

op tim e regni m eiTattnn ipse n o v i : nem o sine sacro fereb I llu d cruore.

Eodeni sensu vox adfuit in Hercule Furente v. 328: Quem sæpe transit c a s u s , a liquando in ven it.

Verbo cupere favent sequentia, quæ voti sunt omnia. 355) f r a te r in fr a tr e m ru a t) id est, congrediantur, ma

nus conserant fralres. De gemina cæde bie non magis agitur, quam infra v. 549* ubi Jocasta ad PoJy- nicem:

•vidit k o stili grege(lam pos rep leri p a t r ia , fu lgen tes procu l A rm is ca tervas .* v id i t equitatu lev i

Nec hoc sat est. quod debet, ut flat nefas De more nostro, quod meos deceat toros \Date arma patri. nemo me ex his eruat Silvis: latebo rupis exesæ cayo,Aut sepe densa corpus abstrusum tegain. 360Hine aueupabor verba rumoris vagi,Et sæya fratrum bella,, quod possum, audiam.

★ ★*

Ca d/nea fr a n g i p r a ta , et excelsos ro tis K oli tå re p ra ceres , igne fla g ra n te s trabes F m n a re , cineri quce p e tu n t nostras dom os, F r a t r e s q u e (fac inus quod novum et T/iebis

f u iI n s e r u e n t es.

356) quod d e b e t , ut J ia t) P u to ,N ec hoc sa t est. q u i d debet? ut J ia t nefas etc.

qu id debet? nimirum, satis esse. est exigentis sccum, quid imprecetur filiis suo sceleri par. 11 e i n s i u s.

Ego, codicum leetionem tuitus, post debet subau- dio j i e r i , quæ ellipsis non est sine exeinplo. Seneca Epist. 58: Q uidn i oportea t educere an iinum labo ra n tem ? E t fo r ta sse pau lo a n te , qua/n d e b e t , fa c ie n d u m e s t , n e , eum Jieri d e b e a t, fa c e r e non possis. Cicero de Orat. I, §. i 96 : si n o s , id quod m a x im e d e b e t , nostra p a tr ia delecta t.

358) D a te a rm a p a tr i) Statius Tbeb. XI. v. 627. de eo- d e m :

p a u la lim sums er a t iras M o rtis , et occulte te lum , n i n a ta v e la r et, Q iiæ reb a t; sed casta m anu su b tra xera t enses A n tig o n e .

*

V,0 -

i! i■

*t

j

i

- --------- - - - - -- - - - - - - - - --- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - -- - -- - - i l | | l III W — ^

•i , • i ' ■. . .

/

ACTUS TERTIUS.

K k €<P<X>XoS.

JO C ASTA, ANTIGONE, NUNT1US.

l i 1joc. -JL elix Agave, facinus horrendum, manu Qua fecerat, gestavit; et spolium tulit Cruenta nati Mænas in parles dati. - 365Feeit scelus, sed misera non ultro s uo

J66) sed m isera non u ltra sumn Scelus hoc cucurrit) Suo sceleri occurrit FJorentinus. Scribo, non ultro suo Sceleri occucurrit. non ultro, sed fatis iniquis agitata et Jnnonis odiis. Diximus ad Herculis Oetaei v. 884«

U lib. III. cap. IL hujus Operis* Hippolyto v. 441* Quem f a t a cog u n t, ille cum ven ia est m iser . J t t si- quis ultro se m alis offert volensj Quls nescit u t i , p erd ere est dignus bona♦

Tale et illud Lucani lib. VIII. v. 407* de incesto,TDainnat a p u d g en te s sceleris non sponte peracti

t

v* O edipodionias in fe lix f a b u la T/iebas.Oedipo v. 964:

TJltro in sequun lur, vu ln er i occurrunt suo.Valer. Flaccus lib. I. v. 638:

Sceleri occucurrit. hoc leve est, quod sum nocens; Feci nocentes. hoc quoque etiamnum leve est;Peperi nocentes. deerat æruinnis meis,Ut et hostem amarem. Bruma ter posuit nives, 370

. Et tertia jam falce decubuit Ceres,Ut exsul errat natus, et patria caret,

- Profugusque regum auxilia Grajorum rogat.Gener est Adrasti, cujus imperio mare,

segnique tolent occnrrere leto. sic vel usti codices. Seneca Epist. XIII, Q uid juva t- do lori sno occn rrere? sa tis cito dolebis cum. ,ve?ie~ r i t . H e i n s i u s Adversar. I. V. p. 55.

Felix et palmaris emendatio; quam in textum r<?- cipere non dubitavi. Ovidius Met. III. v. 256:

Sola Jovis cofijnx non ta m culpetne p ro b e tn e E lo q n itu r , quam c la d e dom us ab A g en o re ductæ G a u d e t: et a 'l'yria collectum p e llice tra n s fe r t In generis socios odium .

Hue enim respicit negans, Agaven ultro sceleri suo occurrisse.

368) Feci jiocentes) Lipsius reponebat no cent em. Ximi- rum quia de solo Oedipo sermo. Atqui in ista mu- tatione vis quaedam inest ac ivsaysia. Q uod etiam nionuit vir Cl. Janus Gruterus. Ita in Troadibus le« gas vers. 981:

Quis ta m im p o ten s , ac d irus et in ique fe r u s Sortitor ur nas regibus reges d e d it?

cum Hecuba .de se et Ulysse soiis loquatur. Y o s- s i u s ad Valer. Flac. I. v. 9*

Magis acuta brevitate dixitStatius in ejusdem persona Theb. VII. v. 514:

N upsi equ idern . peperique nefas.

238 - L. ANNÆI SENECÆ

Quod cingit Isthmon, regitur. hic gen tes suas, 375 Septemque secuin regna ad auxilium trahit Generi. quid optem, quidve decernam, haud scio.' Regnum reposcit. causa repetentis bona est;Maia, sic petentis. vota quæ faciam parens? Utrumque natum video, nil possum pie 33QPietate salva facere. quodcunque alteri Optabo nato, fiet alterius malo.Sed utrumque quamvis diligam afFectu pari:Quo causa nielior, sorsque deterior trahit, lnclinat animus, semper infirmo favens. 335

75) Q uod cing it Isthm on) In Florentino est Isthm os, unde Gronovius conjicit: Q uod sc in d it Is th m u s, vel

J in d it. Heinsius malle a i t : m a re , Q uod string itIsthm on. Sed nihil melius vulgato cingit. Pindarus Isthm. I. v. 10 :

7 XV XXl S £K£ Xosi^xV-

Nonnns Dionys. p. 920. v. 22:si vxhvis fiXxsytrsv xX i^cov 01 o KcphScu-

Idem p. 1248. v. 0 9 :u?.?.og x X i ^ u v o i o Stxppfåxg px%iv ’lvfyxou.

385) sém per infirm o fa v e n s ) In eandem rationem Ioqui- tu r Epist. 66: Q uotiiam cjuidem e tiam p a ren tu mam or m agis in ea , quorum m iseretur, inclina tur. et

«

Consolat. ad Helv« sub finem: Ceterum quia necesse e s t , cum om nia fe c e r is , cogitationes tam en tuas sub inde a d m e recu rrere , nec quenquam nunc ex liberis tuis freq u en tiu s tib i c b v e rsa r i: non quia illi m inus cari s in t , sed quia n a tu ra le e s t, manian sce- p iu s a d id referre quod d o le a t: qualem m e co-g ite s , accipe. Nostrum Senecæ locum ob oculos ha-

Miseros magis fortuna conciliat suis.NU NT. Regina, dum tu flebiles questus cies, Terisque tempus, tota nudatis stetit Acies in armis. æra jam bellum cient,Aquilaque pugnam signifer mota vocat. h 390Septena reges bella dispositi parant.Animo pari Cadmea progenies subit.Cursu citato miles hine illinc ruit.Vide, ut atra nubes pulvere abscondat diem, Fumoque similes campus in coelum erigat 395Nebulas, equestri fracta quas tellus pede Submittit: e t , si vera metuentes yident,

bet Statius Theb VIII. v. 614. ubi de sororibus di-*

citur:JNutat utroque ti tn o r , quem nam hoc c er t am ine

v ic tu in ,Q uetn 'vicisse 'velint. ta c ite preeponderat exul.

388) to ta n u d a tis s te tit) Florentinus: sa lv a n u d a tis a d es t aciens ih arm is. Videtur m o n s tra re , sæ va. G v o - n o v i u s .

Niniio melitis to ta , quod respectu tantarum vi- rium dicitur. Supra v. 325 :

In bella eunetos G ræ ciæ populos a g i t : S ep ten a m ur os castra T hebanos prem un t.

et v. 376:h ic gentes suas

Septem que secum regna a d a u x iliu m tra h it G eneri.

32^) zn cælum er ig a t) Efficacius boc et ternpestivius , quam egerat, quod Burmannus ad T. I. AnthoJ. Lat. p. 350. leg* * malit. Homer. II. III. v. ] 3 :

& Q X T U V V7T0 7TQ?<71 X 0 V l? < r x X 0 $ U ^ V V T X £ X X $ q .

Infesta fulgent signa: subrectis adest Frons prima telis: aurea clarum nota Nornen ducum yexilla j)ræscriptum ferunt. 400 I, redde amorem fratribus, pacem omnibus:Et impia arma mater opposita impedi.a n t . Perge, o parens, et concita celerem gra-

dum •Compesce tela, fratribus ferrum excute.Nudum inter enses pectus infestos tene. 405

Vireil. Aen. IX. v. 240:aterque a d sidera ftim u s

E r i g i t u r .401) I j red d e am orem fr a tr ib u s ) Opinor I , red d e ino-

rem . apud Maronem Aen. VIII. v. 316:Quis neque mos , ?ieque cultus er at.

sine m ore fu re n le s passim apud Poéias occurrunt. Symmachus lib. V. Ep. 36* M iratus sum in ter con- junctissim os fo r tu ita m subito ejnersisse d iscord iam : doniiuum et fr a tr e m m eum o b secra v i , né a suo

" s . * s .

m ore dissentiret. et mox: cæteris m orum tuorum bonis si/niletn p a tie n tia m præ sta . . H e i n s i u s .

Tamen snpra v. 330. Oedipus, al) eodem Nun- tio de eadem re adpellatus’:

m agister ju ris et a m o r i s p itE so sum.O

402\ m a ter opposita) Codices Gruteri m atris oppositu. Nugatorium hoc ignorantia peperit librarii., qui nes- ciret , quoties participium loco substantivi poneretur.

4°5) infestos tene) Heinsius rnalebat: /N u d u m in ter enses pectus in festum tenens,A u t so lve helium m a te r , a u t p r im a excipe.

*

Sed Dissolutum instantiæ plus håbet.

Aut solve bellum, mater, aut prima excipe.. j o c . Ibo, ibo, et armis obvium opponam caput. Stabo inter arma. petere qui fratrem volet,Petat ante matrem. tela, qui fuerit pius,

4°8) Stabo in ter a rm a) Hæc fi'igidiuscnla: sunt mehercu-• les: minus enim es t , Stabo in ter a r m a y quam ar- m is obvium opponam c a p u t , cum augeri vis orationis debuerit. Quid si dederit Annæus,

I b o , ib o : et arm is -obvium exponens capu t R esistam inerrnis.

Posset et legi exp o n a m . Sic Troasin v. 671* * An- dromache,

- R e s is ta m : inerm es o fferam a rm a tis m anus . D a bit ira vires.

D e exponendi verbo dicenius libro III. bujus Operis cap. 2. ad v. 878 Herculis Oetæi. H e i n s i u s Ad- versar. I. p. 56*

V creor ut et alii sentiant id frigus. S tab o , in* quit Jocasta , inter a rm a , tanquam pugnæ nodus et mora. Apud Statium Theb. XI. v. 340. eadein :

S t a b o z p s a z n i z m z n e p o r t ce d.uspzotunz U lfelix, scelerum que znzmanzs inzago . Hcec tib i c a n itie s , hæc sunt ca lcanda , n e fa n d e , TJbera, perque u terum sonip es hic m a tr is a gendus.

opponam , id est, objiciam, Sic Virgilius AEn. XI. v. 115:

AEquius huic T u rn u m fu e r a t se o p p o n e r e m o rti.■ Noster Agam. v. 946:

tu ta ja m opp eriar m eos H o stes , et u ltro vu ln er i o p p o n a m capu t♦

et Herc. Oet. v. 8 7 9 :. E g ° vos ty ra n n is , reg ib u s , m o n str is , fe r is ,

Scevisque rap to v in d ic e o p p q s u i deis.

Scnecæ Traofiediæ* ( l o )

420

Rogante ponat matre: qui non est pius, 4 i0Incipiat ame. feryidos juvenes anus Tenebo. nullum teste nie fiet nefas.Aut si aliquod et me teste committi potest,Non flet unum. a n t . Signa collatis micant Yicina signis: clamor hostilis fremit; 4^5

t

Scelus in propinquo est: occupa, mater, preces..Et ecce motos fletibus credas m eis;Sic agmen armis segne compositis venit.Procedit acies tarda, sed properant duces.

. joc. Quis me procellæ turbine insanæ veliens Yolucer per auras ventus ætherias åget?Quæ Spliinx, vel atra nube subtexens diem Stymphalis, avidis præpetem pennis feret?Aut quæ per altas aeris rapiet vias Harpyia, sævi regis observans famem ?Et inter acies projiciet raptam duas ?NUNT. Yadit furenti similis, aut etiam furitj Sagitta qualis Parthica velox manu Excussa fertur; qualis insano ratis Premente vento rapitur; aut qualis cadit Delapsa coelo Stella, cum stringens polum Rectam citatis ignibus rumpit viam;Attonita cursu fugit, et binas statim Diduxit acies. victa materna prece Hæsere bella, jamque in alternam necem Illin'c et hine miscere cupientes mantun,Librata dextra tela suspensa tenent.

425

430

435

437) Vibrato , d e x tra te la suspensa tenent) Pulchre vidit Marklandus ad Stat. V. Silv. % 102* V ib ra to p ro p —

F-;l

{ t

Paci fayetur. omnium ferruin latet Cessatque tectum , yibrat in fratrum manu. Laniata canas m ater ostendit com as;Kogat abnuentes: irrigat fletu genas. ; Negare m atri, qui diu.dubitat, potest.

440

ter sequens v ib ra t ferri xion posse, et emendavit L i- bra ta te la , quod plus est, jam jam dextris excutien^ d a , ut infra v. 467* loquitu r :

rem describéns, Theb. Vil. 'v. 505:dum castra s ile n t , suspensaque helium

H orrescit p ie ta s .Juvat etiam comparare Silium IV. v. 471 •

A tton itce ta n ta a d spectacula turmce

C lude v a g in a im p iu mEnseitiy et trem ent em ja m q u e cupien tem exoutiH ast am, solo defige.

Imitatur hoc nostri Lucanus VII; v. 469 •geliduscjiie in viscera sanguis

Percussa p ie ta te c o it , to tæ que cohortes P ila p a r a ta d in tensis tenuere lacertis.

Pressius u troque dicit Statius, eandem eum Seneca

l e la tenent, ced itque loco L ib ys a sp er , et ornnis L a te ced it H ib e r ; p ie ta sque insignis et cut as Belligeris f e e i t m ira n d a silen tia c ampis*

%t

, ACTUS QUARTUS.♦ I * .

j o g a s t a ; p o l y n ic e s , e t e o c l e s .»•

Tjoc. An me arraa etignes vertite. in me omnis ruat Unaril juventus; quæque ab Inachio venitAnimosa muro; quæque Thebana ferox 445

«

Descendit arce. civis atque hostis simul Hune petite ventrem, qui dedit fratres viro.

* Hæc membra passim spargite, ac divellite:Ego utrumque peperi. ponitis ferrum ocius ?An dico, et ex quo? dexteras matri date. 450Date, dum piæ sunt. error invitos adhuc Fecit nocentes. omné Fortunæ fult Peccantis in nos crimen. hoc primum nefas Inter scientes geritur. in vestra manu est,Utrum velitis. sancta si pietas placet, 455Donate matrem pace. si placuit scelus,

456) D o n a te m a lrem p a c e j P«.etinuisse ail: hoc Gruterus versus causa, exploso illo , D o n a te m a tr i pacem , quod tainen occupct omnes membranas, injucumliore etiain vocum sonitu. At illud Scaligero inep tum , et

J

* Majus paratum est. media se opponit parens.' ‘*

Proinde helium tollite, aut belli moram.

t

i

hoc postulat sententia et libri Mss, Sed lex carminis repugnat, inquit ipse. C erte repugnat, nec unquam credam , ita impegisse vatem aut dedita opera violasse legem jamborum. A ttam en omnes ita scripti, omnés. Quid exspectas ? Prodigiose corrupta hæc tragoedia,- et in primis ultim a p a rs , quæ eXxeat (3øvei- V enit in m entem h icfu isse : si p ie ta s p la c e t , Do?iate m a tr i hella : eodem sensu verbi d o n a r e , de quo ad v. 232* m onuim us: quem non assequutus co rrec to r, cogitans m atrem intervenire pacificatricem , pa cem ingessit ctvr'i rov h e lla : u t superius N egastis p ro D onastis. Nimis quain verisimilis hæc inihi conjectura videtur, u tcunque sit audacior. G r o n o v i u s .

Ego, si quid m utandum sit, baud paulo faciliori em endatione scribam :

Tionate m a tr i — p a r c e l si p la c n it scelus etct D o n a te , con donate, rem ittite m a t r i — R eticetur hic h e liu m , aposiopesi personæ convenientissima. Ma- tribus enim bella nom ine tenus detestata. V eneri D iom edes apud H om erum II. V. v. 351:

si 'bi av y'eg TroXefxov ’xtoX'/iaeai, vjre a'otco pr/ytreiv 7roXe[v.ov y e , m) et yérépuSi •rfåyou.

p a rc e , sinistri ominis verbo abstine , sibi ipsa dicit, Sic et in Hercule Oetæo v. 1447- H ercules: *

ta m bene eoccideras , dolor. (dogis fa te r i . p a r c e , et hane 'vocem occupa. i

nbi vide Gronovium , e t , qui similia poétarum lau- dav it, D rakenborchium ad Sil. IX. v. 55, Eadem figura Ciceroni restituenda estlV . ad Attic, 15 : ne d in - tins p endeas , p a lm a m tulit. sed n ih il tam p tis il in m n ih il ta m sine v o v e , n ih il tam verum , hæc tu tecum.

é

t

Sollicita nunc cui mater al terna" preceVerba admovebo? misera quem amplectarprius? 460In utramque partern ducor affedu pari.Hic abfuit. sed pacta si fratrum valent,Kunc alter aberit. ergo jam nunquam duos,Nisi sic, videbo? junge complexus prior,

• 0

Qui tot labores totque perpessus mala, 465Eongo parentem fessus exsilio vides.Accede prppius. clude vagina impiumEnsem; et trementem jamqrie cupientem excutiHastam solo defige. maternum tuoCoire pectus pectori clypeus vetat. 470Hune quoque repone. vineulo frontem exue,Tcgimenque capitis triste belligeri leva,Et ora matri redde, quo vultus refers,Acieque pavida fratris observas manum ?Affusa totum corpus amplexu tegam. 475Tuo eruori per meum fiet via.

i

Quid dubius hæres ? an times matris fidem ?PO L . Timeo: nihil jam jura naturæ valent.

Il

!

f'

Is

i

habeto . ubi veritas ipsa distingui jubet: n ih il tam*. j V eru m hase tu tecum hqbeto . Scribens enim aspe- rio ri verbo pepercit.

473) ora m a tr i red d e ) Heinsius orede. Invidiosum hoc, m inirneque parem is.

Ibid. quo rvultus re fers) Hoc suum feeit S.tatius Thebaid,VIII. v. 508:

I m e c u m , pa triosque d eo s , arsuraque saltem T ecta v id e , fra tre m q u e (q u id au) er s lum ina?) I

fr a tr e m ,klloqu ere, et regnum ja m me snb ju d ice , posce. ^

i

(

i Post ista fratrum exempla, ne matri quidem ; Fides liabenda est. j o c . Redde jam capulo manum, 460

Adstringe galeam, læva se cl yp e o inserat j Dum frater exarmatur, armatus mane.

i 7

Tu pone ferrum, causa qui es ferri prior.Si pacis odium est, furere si bello placet,

•

Inducias te mater exiguas rogat, 485Ferat ut revers o post fugam nato oscula,

*

Vel prima, vel suprema. dum pacem peto, VAudite inermes: ille te , tu illum times;

I " " *| Egoutrumque: sed proutroque. quid strictum abnuisRecondere ensem? qualibet gaude mora. 490Id gerere bellum cupitis, in quo ést optimum Vinci. vereris fratris infesti dolos?

I Quoties necesse est fallere, aut falli a suis,I

Patiare potius ipse, quain facias, scelus.Sed ne verere: mater insidias et hine, 495Et rursus illinc abiget. exoro, an patri Invideo vestro ? veni, ut arcerem nefas,An ut viderem propius ? liic ferrum abdidit

• 48* 1) læ va se clypeo ingera t) Lege cum Florentino, insera t. Yirgilius AEn. II. v» 672:

H ine fe r r o ade ingor rursus, c l i p e o q u e s i n is t r a m

I ns e r t a b a m a p ta n s .Statius Thebaid. VI. v. 356 :

c i t h a r æ q u e m anus i n s e r t n s po lio ,493) a suis) Mallet Heinsius, a luis. Haud minus desti-

natnm ferit alterum, quod et venustiu? existimo.. Nam de singulis verum est, qnod.de onuiibus.

Reclinis hastæ, et arma defixa incubant.Ad te preces nnnc, nate, maternas feram, 500 Sed ante lacrimas. teneo longo tempore Petita votis ora. te , profugum solo Patrio, penates regis externi tegunt:

i

Te maria tot diversa, tot casus vagumEgere: non te duxit in thalamos parens 505

4y9) R eclin is hastæ , et a rm a d e fixa incubant) Huic loco nihil ad integritatem deest. R eclinis hastæ translatum ex H om er. II. XXII* v. 225* ubi de Achille d icitur:

ørij hr i (tshl'/rf xxXMyh&xivo? igtifSefe*Indidem sumsit Virgilius AEn. IX* v. 229 :

S ta n t lo ngis a d n i x i h a s t i s , et scuta tenentes. a rm a d e fixa in cu b a n t, intellige m ilites, et vide quæ dicemus ad T road. v* 290*

l i t fa c in u s a tro x cædis u t thalam os v o c e n t ? , Senecam æm ula tur S ta tins Theb. VII* v. 801 •

exciderun t ir æ , n u tan tia fig u n t T e la so lo , dubiascjue v a g i n itu n tu r in hastas C o m inus*

5°4) m a iia to t d iversa ) F lorentinus duplicem scripturam repræ sen ta t: m a ria to t ta m d w e rsa * Posterior ab em endatore est* to t enim v7r£$(3o?Azioz d ic itu r; quanquam de duobus etiam usus est Calpurnius Flaccus Declam. 28 iPer to t innocentium ca p ita . non is d u x it in tha lam os p a ren s) Idem Agave que* rilu r apud Nonnum Dionys. p. 1198* v. 4 ’

ovttco troTg $tzÅtx,uoi<Tiv iuovQaix wftQoxofiov 7ru(s> cu tpymv yxovcrK tsoov ufiévxiov ipccruv,

U terque poeta eolorem duxit ex Jocastæ verbis iil, Eurip . Phoenis. v. 346:

■: - • iyu c?outt /rot 7Tuobg dvpjipot .■’ r’ vo(jU[/,qv tv yåpiOiS} ^

Comitata primos, nec.sna festas manu Ornavit ædes, nec sua lætas faces Vitta revinxit. dona non auro graves Gazas socer, non arva, non urbes dedit.>Dotale bellum est. hostium es factus gener, 510 Patria remotus, hospes alieni laris,Externa consecutus, expulsus tnis, •Sine crimine exsul. ne quid e fatis tibi Deesset paternis, hoc quoque ex illis habes,Errasse thalamis. nate, post multos mihi 515Remisse soles j nate, fufpenfæ metus

«

to? 7T££7T£l (XXTCl p X X XQ t X '

d v v p j y x i x S’ ’ l t T 'x t v b g s y . y d s v f y

X c v r ^ o C p é ^ o v y .X i h x q -

S°8) dona non au r i et g raves G azas socer) Locus haml dubie mendosus. In P 'Iorentino , non auro g raves galeas, aliquanto rectius. nisi quod præ stare opinor, auro graves pha leras, vel p a lla s . Papinius lib. VII, Tneb. v. 39* crepat aurea g rand ine m u lta p a lla . H e i n s i u s .

Legendum est: auro g raves gazas. Val. Maximus I. 6* ext. 2 : infanticeque incunabu\a u tili dco~ rum m im ere d o n a ta , o n u s t i s a u r o a tque argento g a z i s p en sa v it. Claudianus Epithalam . in N upi. H onor. v. 226 :

No bili bus g a z i s opibusque cubilia sur gan t' Jiarbaricis.

dona scilicet nuptialia, dotem . apud Hom erum II. IX. v, 147. A gam em non:

i y o o ' h ' l f t i f y J t X t x

K O ’b h X (X X /C - 0<T7 CV7TC0 T i q £$j £ 7 T £ ()X X S

6 7 T 7 X $ £ Cl ( t d r c c £ 0 V X 1 0 (X £ V X 7 T T C b !£ $ £ X >

Et spes parentis, cujiis aspectum Deos 'Semper rogavi ; cum tuns reditus mihi Tantum esset erepturus adventu tuo,Quantum datu ru s ; quando pro te desinam, 520 D ixi, timere? dixit irridens Deus,Ipsum timebis. nempe, nisi bellum foret,Ego te carerem: nempe, si tu non fores,Bello carerem. triste conspectus datur Pretium tui, durumque; sed matri placet. 525Eline modo recedant arma, dum nullum nefas Mars sævus audet. lioc quoque est magnum nefas, Tam prope fuisse. stupeo, et exsanguis tremo,Cum stare fratres hine et hine video duos Sceleris sub ictu. membra quassantur metu. 530 Quam pæne mater majus aspexi nefas,Quam quod miser videre non potuit pater!Licet timore facinoris tanti vacem,Videamque jam nil tale, sum infelix tamen,Quod pæne vidi. per decem mensium graves 535

525) sed m a tr i p la ce t) Annæum im ita lu r, u t so le t, Papi- n iu s , in ejusdem Jocastæ persona dicens Tlieb. VII.v. 515:

sed d iligo ta les,dit, d o lo r , et vestros e tiam num excuso fu ro res .

535) Q uod pæ ne v id i) Colorem duxit ex verbis M edeæ Na- sonianæ Met. VII. v. 35 :

C ur non et specto p e re u n te m , oculosque v idendo (Jonscelero ?

Ibid.) graves Uteri labores) Perperam Heinsius relingit: g ra v is Uteri labores; quod id em est, ac si dicere- t u r : meam gravidæ graviditatem .

Utcri labores, pcrque pietatem inclitæPrecor sororis, et per irati sibiGenas parentis ; scclere quas liullo nocens,Erroris a se dira supplicia exigens, _Hausit; nefandas moenibus patriis faces 540Averte • signa bellici retro agminisFlecte. ut recedas, magna pars sceleris tamenVestri peracta est. vidit bostili gregeCampos repleri pati’ia, fulgen tes proculArmis catervas : vidit equitatu levi 545Cadmca frångi prata, et excelsos rotisVolitare proceres - igne flagrantes trabesFumare, cineri qnæ petunt nostras domos ;Fratresque (facinus quod novum et Tliebis fuit)In se ruentes. totus hoc exercitus, 550Hoc utrinque populus omnis, lioe vidit soror, Genitrixque vidit: nam pater debet sibi,Quod ista non spectavit occurat tibiNunc Oedipus: quo judice, erroris quoquePoenæ petuntur. ne, precor, ferro erue 555

537) perque p ie ta tem inclitæ P recor sororis) Alii legnnt perque p ie ta te m c h ta s Precor sorores , ne sua laude

* * t

fraudetur Ismene. Sed et Statius una sorore contentus est. Tliebaid. X I. v. 349 :

Sed p u lsa t m ur os germ anus, e t im p ia con traB ella ciet? non m a ter e n im , non obstat eunti Ulla soror . .

lbid. v. 461:f r a te r n a — bella

C eu soror h f clix pugnan tum f a u t a n x ia m a te r D cfleb a t .

r •

Patriam, ac penates* neve, quas regere expetis, Everte Thebas. quis tenet mentem furor ?Patriam petendo perdis. ut hat tua,Vis esse nullam? quin tuæ causæ nocet Ipsum hoc, quod armis uris infestis solum. 560 Segetesque adultas sternis, et totos fugam Edis per agros. nemo sic vastat sua.Quæ corripi igne, quæ meti gladio jubes*Aliena credis? rex sit e vobis uter,Manente regno, quærite. hæc tclis petes 565Flammisque tecta? poteris has Amphionis Quassare moles? nulla quas struxit manus,Stridente tardum machina ducens onus;Sed convocatus yocis et citharæ sono Per se ipse turres venit in summas lapis. 570Hæc saxa franges victor? hine spolia auferes, Vinctosque duces patris æquales tui?Matres ab ipso conjugum raptas sinu Sævus catena miles imposita trahet?Ut adulta virgo mixta captivo gregi 575Thebana nuribus munus Argolicis eat? ___An et ipsa palmas vineta post tergum'datas Mater triumphi prædafraterni vehar?

57°) P er se ipse turres ven it) Hoc ipsum miraculum celebrat Silius XI. v. 445;

ch e lys , la p id em testud ine f e l i x D u c e re , et in m uros posuisse vo len tia sa xa , Hæc- jdm phionio v a lla v it pectine Thebas,s i c , silice aggeribus p e r se scandente vocatis

\

Jussit in im m ensum can ta tas sur gere turres.

Potesne cives lætus exitio datosVidere passim ? moenibus caris potes 580Hostem admovere ? sanguine et flamma potes ■ Implere Thebas? tam ferum et durum geris Sævumque in iras pectus, et nondum imperas?Quid sceptra facient? pone vesanos, precor,Animi tumores, teque pietati refer. 585p o l . Ut profugus errem semper? ut patria arcear, Opemque gentis hospes externæ sequar?Quid paterer aliud, si fefellissem tidem,Si pejerassem? fraudis alienæ dabo Poenas ; at ille præmium scelerum feret ?Jubes abire. matris iinperio obsequor.D a, quo revertar. regia frater mea Habitet superbus; parva ]lie abscondat casa:Hane da repulso. liceat exiguo lare Pensare regnum. conjugi donum datus Arbitria thalami dura felicis feram,Humilisque socerum lixa dominantem sequar?In servitutem cadere de regno, grave est.Joe. Si regna quæris, nec potest sceptro manus Vacare sævo; multa, quæ possunt peti 500

587) gentis hospes ex ternæ sequar) id es t, expetam. Su-p ra v. 512:

: hostium . es fa c tu s gener,P a tr ia , re m o tu s , hospes a lien i laris,E x t e r n a c o n s e c u t u s , expulsus tuis.

6°°) sceptro m anus Vacare. sæ vo j H einsius, vim epitheti non assequutus, varie tentavit m anus . Iceva , sceptro a v ito , servo. Nequidquam omnia. sæ vum scep trum d ic itu r , ut sæ vus tridens Virgilio AEn; J. v. 13$:

590

595

In orbe totoquæ libet tellus dabit.Hine nota Baccho Trriolus attollit juga, Qua lata terris spatia frugiferis jacent. Et qua trahens opulenta Pactolus vada Jnundat auro rura. nec lætis minusMæandros arvis flectit errantes aquas, Rapidusque campos fertiles Hebrus secat. Hine grata Cereri Gargara, et dives solum

N on illi im perium p e lå g i sæ vunujue tr iden tem fS ed m ih i sorte datu/n.

m

Scilicet eum sæ vus p rop rie ad iram , furorem ac ve- liem entiam specte t, p ro cominuni ep ith e to , sæpc tanturn in ornatum , adhibetur in omnibus rebus, q u a ’ ad bella, pugnas, v irtu tem ; ad im peria, regna, jussa ; ad m a re , ventos, tempcstat'es pertinent. Qiiod pulchre anim advertit Heynius ad v. ±. ejusdem libri.

Ibirl.) fjuæ possunt pe ti[) possin t Heinsius malit ex Floren.« tino. Sed vide ad v. 149* hujus T ragoediae.

6°7) cam pos f ertiles H ebrus seca t) Quum lo c a , quæ' describ it, omnia Phrygiæ , H ellespon ti, Lydiæ, Lycias in Asia siut , m irum ést hic in terponi H ebrum T lira- ciæ et Europæ . Fortassis H erm us . Hune enim ex m onte D ihdym enæ sacro per Catacaumenen in Sardi- ninm ferri x x t x r k cvvefå ftsbioi [A£%(p SxhXTTyq te stis S trabo 1. 13- G r o n o v i u S .

Scilicet hoc Senecam decebat, sed erat doctius quam pro persona Jocastæ : qualia p lura in his tra- coed iis , ipso observante G ronovio ad Hipp. v. 70♦ R a p id u /n vero dicens fluvium , natura placidum ac len em , poetico jure defenditur. vid. Burman. ad Va-ler. Flac. V, v. 180*

6°8) g ra ta Cereri G a rg a ra ) Virg, Georg. I. v. 103:ipsa suas m ira n tu r G argara messes.

Hine, qua relinquit nornen, Ionii.maris 610Fauces Abydo Sestos oppositå premit:Aut, qua latus jam propius Orienti dedit,

fl Tutam que crebris portubus Lyciam videt:

6l°) R e lin q u itj Et Hellespontus dici coep it: in cujus faucibus Abydus a la tere Asiatico oppositå’ est Sesto a latere E uropæ o. G r o n o v i u s .

Ibid.) qua re linqu it nornen Jon ii m a r is , F a u c e s 'A b y d i Sestos oppositce p re m it_) Sestos non magis urget fauces A bydi, quam Messana Siciliæ prem it fauces IUie- gii Ita lic i, aut Abyla urget fauces Calpes. D elrius e M ogunt. et aliis not a t , Fauces A b y d o s , ex Lugd. A b y d o s Sestosque oppositce p re m u n t. Comm'elinus e Pal. A b yd o s . F lo ren tinus: Faucesque A b y d o Sestos oppositå . Scribe: qua re linqu it nornen Jonii, m aris Fauces A b y d o Sestos oppositd p rem it. U tra- que enim prem unt fauces m aris, Sestos oppositam habens A bydon , Abydos Seston. Thyeste 62S* ct m a ris g em in i p rem ens fa u c e s Corinthos. G r o n o v i u s . :

Ego G ronovii em endationem re c e p i, nisi quod post nornen incidi jussi.- Nam relinquere est m utare, v e rte re , u t usitatius loquuntur.

612) qua la tus ja m p ro p io r O rienti) R idicule ad Xan- thum referunt. quasi non in tervenerit Sesto s , et tamen sensu nullo. L ege , p ro p iu s , et refer ad Aføre. Qua illud se flexit in latus circa Cnidum H.hodumque jam propius O rienti so li, et Lyciam alluit. G rori o v i u s.

-- \

Hane quoque correctionem recepi.

Hæc regna ferro quære. in hos populos ferat

Quin ipse frater, arma comitatus tua,Tibi militabit. vade, et id bellurn gere,In quo pater materque pugnanti tibi Favere possint. regna cum scelere, omnibus

Licet impares sint, gladius- et spes et metus

H æ c reg?ia fe r r o quæ re) H æc nirairum e multis no- m iuata. Supr. v. 600:

m u l t a , quæ possunt .p e ti* •

In orbe to lo , quæ libet tellus d a b it . quo non anim adverso , Gronovius leg it: H ic regna

fe r r o quæ re.exæ q u a t duos) Respicit illud H om eri II. XVIII. v.

quod ipsum sic extulit Livius XXVIII. 19 : ubi M ars com m unis et v ic tu m sæpe erigere t, et a fl ig e r et v ie- tor em.

Socer arma fortis: has paret sceptro tuo 615Tradatque gentes. hoc adliuc regnum puta Tenere patrem. melius exsilium est tibi,Quam reditus iste. crimine alieno exsulas,Tuo redibis. melius istis viribusNova regna nullo scelere maculata appetes. b20

Sunt exsiliis graviora. nunc belli mala Propone, dubias Martis incerti vices.

62 S

Licet omiie tecum Græciæ robur trahas; Licet arma longe miles ac late explicet: Fortuna belli semper ancipiti in loco est,Quodcunque Mars decernit. exæquat duos, 630

PHOENISSÆ. ACT. IV." !

Fors coeca versat. præmium incertum petis, • Certum scelus. Favisse fac votis Deos. f iOmnes tuis: cessere, et aversi fugam

1

Petiere cives. clade funesta jacent. 635Obtexit agros miles. Exsultes licet,Victorque fratris spolia dejecti geras;Frangenda palma est. Quale tu id bellum putas,In quo exsecrandum victor admittit nefas,Si gaudet? liunc, quem vincere infelix cupis, 640 Cum viceris, lngebis. infaustas, age,Dimitte pugnas. libera patriam metu,Luctn parentes, p o l . Sceleris et fraudis suæ Poenas nefandus frater ut nullas ferat?j o c . Ne metue; poenas, et quidem solvet graves. 645 Regnabit. p o l . Hæcne est poena? j o c . Si du-

, bitas, avo• « /

Patrique crede. Cadmus hoc dicet tibi,

63z) Sors coeca versat) Scribendum cum Heinsio Fors, Yirgilius Ecl. IX. v, 5 ■

auoniam F o r s om nia versa t. ubi vide Heynium,

638) F rangenda p a lm a est) In eandem sententiam lo*«

quun tu r Claudianus XXVIII. v. 401 :N am que in ter so d a s acies cognataque signa Ut v in d m iserurn, nunquani vicisse decorutn.

et Aristænetus Epist. II. 6- sub fin em : cpxvs^bv yxP å q iv 7T C W ^ o d q c c p i x t . x t s 0 V lXVjGXq.

646) H æ cne est poena) In F lo ren tiuo : E st hæc poen a . Heinsius o p in a tu r, E st hoc poena. h o c , videlicet regnare. Sed vide Burmannum ad Ov. Her. II, v. 56.

Senecoe TragoedicC,

Cadmique proles. sceptra Thébarum fuitImpune nulli gerere j nec quisquam fideRupta tenebit illa. jam numeres, licet, 650Fratrem interistos. p o l . Numero: etesttantimihi ‘Cum regibus jacere. j o c . Te turbæ exsulum

♦ *

Adscribo. regna, dummodo inyisus tuis.p o l . RéJgnare non vult, esse qui inyisus timet.Simul ista mundi conditor'posuit Deus, 655Odium atque regnum. regis hoc magni reor,

* * •

Odia ipsa premere. multa dominantem vetat«

•

648) scep tra Thébarum f u i t ) Quidam Thebano legunt. Sed perperam . Herculis fureniis v. 386 :

rr h e b a n a n o v i regna.65°) R u p ta teneb it illa ) teneb it ex F lorentino rescripsi

p ro vulgato teneba t. Nam ad EteocJem foedifragum spectat o ra tio , perju riiqué poena d iv ina , exitium. vid. Cicero de Legib. II. §. 22«

653) regna d um m odo) H aud absimili m odo L ycum dim ittit M egara in Herc. fur, v. 396 :

d o m in a re , u t lubet :D u m so lita regni f a t a te nostri 'vocent.

657) O dia ip sa p rem ere) Ita optim e FJorentinus, non O d ia i s t a p rem ere , quod vulgo circum fertur. o d ia ip s a , quibus obsistere difficillimum est. Cicero de Off. II. §. 23: O m nium autem rerum nec ap tiu s est qu id q u a m a d opes tuendas ac tenendas, quam d ili- g i : nec a lien ius, quam tim eri. Prceclare en im E n n i- ns : O i t e m m e t u u n t, o d e r u n 11 q u e m q u i s -

^ c * r t • *~ ~~ ' ' * • ’> _ •

q u e o d i t , p e r i i s s e c x p e t i t. M ultorum autenz odiis nullas opes posse obsistere, s i an tea f u i t igno~ iu m , nuper est cogn itum .' N ec vero hujus ty ra n n i so lun i, quem arm is opprcssa p e r tu lit c iv ita s , p a •

Amor suorum. plus in iratos licet. i jri c'-T ‘Qui yult amari, languida regnet manu; t •, ■ ' joc . Invisa nunquam imperia retinentur tliu. „ 660 poiu Præcepta melius imperii reges dabunt;

retque cum m a x im e m or lu o , in ter itu s d e c la r a t, quan tum odium hom inutn v a le a t a d p e s te m ; sed reliquorum sim iles éx itu s .ty ra n n o ru m : quorum,h a u d fe r e quisquam in ter itu m talem, effugit. M illus enitn custos d iu tu rn ita tis m etus. et §. 25 • N ea v er o u lla v is im p er ii ta u ta est, qucc, p rem en te m e- tu , possit esse d iu tu rna .

■ 660) In v isa nunquam, im p er ia re tinen tur d iu) H une versum Jocastæ tribuendum esse, liquet ex simili in Octavia v. 455* N eronem in te r ac Senecam conten-

• t io n e : ■I l e r . C alca t ja c e n t em vulgus. S e n . in v isu m op -

p r im e t.• ubi ja cere d ix it, quod hic la n g u id a regnare m a n u ♦' T une enim jacet p rin cep s , cum ejus auctoritas lang-

uet, Plinius Epist. I. 5. l o : N ec m e p r æ te r i t , esse R egidum ^vaKX^diPSTOv. E st en im lo cu p les , fa c t io - su s ; cura tur a m u ltis , tim e tu r a p lu ribus , quod p lerum que fo r t in s am ore est. P o test ta m en fie r i ,

<■ u t hæc concussa la b a n tu r . N a m g ra tia m a lo ru m1 ta m in f id a 'e s t; .quam ipsi. Sallustius de Rep. Ovd*

3 '• euneta im p eria c ru d e lia , m agis acerba , quam*

d iu turna . Adde quae adtulimus nd v .- 657«66l) Joc. P ræ cep ta m elius im p erii reges d a b u n t) T rans

fer in P olynicem . qui, cum d icit: E x s ilia tu d ispone, d eride t illud matris verbum v. 652 : Te turbæ exsu- lu m a d sc r ib o , quod signi/icat; te in num ero infe- licium et ærum nosorum d u eo , repono . N am , ut ipsa ait v, 623 •

260 L. ANN. SEN. PHOENIS. ACT. IV,

Exsilia tu dispone. Pro regno velim'Patriam, penates, conjugem flammis dåre.Imperia'pretio quolibet constant bene.

★ ★ ■- ' - *

D eest, el m agna p a r s h u ju s T ra g o ed iæ intercidit.

regna cum sce lere , omnibus' ■ ;* Sunt exsiliis g ra v io ra .

_ ___ %

Cicero p ro D om o §. 7 2 : H une tu e t ia m , p orten to • - ‘ sa p e s tis , exsulem a p p e lla re ausus es , cu m .tan tis -av;, sceleribus esses et fa c t is n o ta tu s , ut om?iem loeum ,

quo a d isses , exsilii s im illim um red d er es? Q iiid est eniin exsul? Jpsum p e r se nomeji c a la m ita lis , non

r ; tu rp itu d in is . O uando ig itur est 'turpe? R e rera ,*->» "i quum est p o en a p e c c a ti; opinione au tem ho/nm um ,

e tia m si est p o en a d a m n a ti. Idem Paradox. I I : x e • m iserice, te cerumnce p re m u n t, qui te -b ea tu m , qui

flo ren tem p u ta s . et IV : Ornnes scelera ti a tque im - p i i , quorum tu te ducem p ro fite r is , quos leges ex-

‘s il io a jfic i v o lu n t, e x s u l e s sunt', e tiam si solum non m u ta ru n t. Eodem aeumine noster iterum Con-

* ' - solat. ad Helv. c, 9 : Q iiantus v ir ille f n i t , qui effe-*. c i t , ■ u t a liquis e x s u l. s ib i v id e r e tu r , quod ab ex- . su le recederet ? — I l l i qu idem red itu m irnpe trav itiv ' senatus, pub lic is precibus ta m sollicitus ac m oestus,♦ . n t om nes — v id eren tu r — non p ro M a rce llo , sed i.':.. , p r o s e d ep re c a r i, ■ ne e x s u l e s essent, si sine illo

fu isse n t. ’f

i4*

- ru

/ “ i ? *J- . .* - • ' J *

r : / K Cl

s

■* r« «

\ C T . T■ . .V f .

H I P E O L Y T U S .: f - , * , * i : ir J

♦ T-

*• ' l

k:

y V*

r t t v i r * > •

« . ? . i i

*«

•

jr£

, , s *-t*• i *

i-***

DRAM ATIS PERSONAE

H IPPO LY TU S.ø

PHÆ DRA.

T H E SE U S.

éH O R U S Cl VIUM ATHENIENSIUM .i

N U N T IU S.

NUTRIX.

FAMULI.

i

ACTUS PRIMUS.

HIPPOLYTUS.

I t e , umbrosas cingite silvas,Summaque montis juga Cecropii Celeri planta lustrate vagi.Quæ saxoso loca ParnethiSubjecta jacent; et quæ Thriasiis 3Vallibus aninis rapida currens Verberat unda; scandite colles Semper canos niye Riphæa.Hac, hac alii, qua nemus altaTexitur alno; qua prata jacent, 10Quæ rorifera mulcens aura * lI

S) 'Thriasiis V a llibus) Codices fere Thyasis habent. V erum nornen , T h ria siis , restitu it Joan. Scoppa C ollectaneorum c. 35. In editione V eneta anpi 1522* leg itur T h r ia s ii , subaudito cam pi. Minus rccte. Sic enim bis deducim ur. in planum .

lI ) m ulcens a u ra Zephyrus) a n im a em ern b ran a , nescio q u a , veteri præ fert Zinzerlineius in Criticorum juvenilium Prom ulside. Sed mulcendis pratis ap tio r

V *

Zepliyrus vernas evocat lierbas: Ubi par glacie lenis Ilissos,

* *

est au ra , notans lenem . ven tum , u t i n hoc Nasonis Met. I. v. 107:

p la c id iq u e tepentibus a u r i s M ulcehant Z e p h y r i natos sine sem ine Jlores.

et alibi passim,J3) JJbi p e r g la d e s lenis Ilissus) Conveuit in te r omnes,

9

hæc non ab auctore sic exiisse, u t vulgo leguntur, Lipsius cum R aphelengio , per glareas, G ruterus to tum versum suspectum fac it, u tpo te novem scriptis exsulem , magisque eum suo judicio prem it Scali-ger. Manus illustris aliique summi viri p a r g la d e :

\

et explicant, adeo len is , u t stare veluti glaciatump u te s , nullis fluctibus tum idum et inæqualem. Estcui vera scriptura in mentem venerit, sed talibus fir-m ata exem plis, u t ludere videatur. Quid enim gra-*d ie v a d u m et g ra d le s vice p e ta u r i ad agros Atticos? Tam en Iegenduin est g ra d les , nam Flor, p er g la d - les lenis Ilissos L a b itu r agros. Hi non uberes, non pingues putresque et optim i te rren i, sed sicci et ma- cri et steriles. Columella lib. 5- 6- Aoc in solo p in g - u i m eliu s , illu d in gracili. Plin. 18 , 1 9 : ubi

m

siccce et graves ces bat es, terra crelosa aut gracilis. 2 1 , 6 : G ra d li solo nec humi do provenit. 26 , 8 : Nascitur in cam-pestri et g ra d li solo. Talis te rra

V

Attica Tbx%six xxi 'hvTinno;, u t e a m vocat Plutarehus in Sulla. Livius lib. 43: Prim i Atheniensium intro- d u c ti, etc, quanquam sterilem ter ram arareu t , ipsosque etiam agrestes peregrino frumento a l er en t.

Scholia Aristophanis ad P lu tu m : 0 / Tyv KttikyiV olm kovuts; niv'/,tsi; (A/j sl%ov tx; sk tcov ttts^ xtcx/ rpoQx;' xvsniT^sic; yxp o rono; yjv si; •ysa^yixv, xxtx^ ^ o; av. G r a d lis ager dTtToysx;< Thucydides lib. I. ty,v yyy

Ubi Mæander per inæquales

' A r r i v y i ' J £% t o v i m k å s Ts o v $ i x ro Å£7rroyscov xrzrlx - (rrov ovrxv avSoconoi movv di xvro't asL G r o n o v i u s ,

Piecepi correctionem p a r g la d e . Sic Homerus11. XXII. v. 152* de fon te :

y\ 'b'kré^ $éQ£i > i m u l x %xÅxty*% % tovi " ^ v % $ , y i t; v b x r o q v. £ v s x A ?, a*

• et Q uintus Srnyrnæus V. v. 477:Ip V X g O V ^ ( ) IX <j 7TS0$ £ ( ) % S T X l V$M (*

% £ v s x X X u x r x ' h x v r o v .

p a r vero cura ablativo constru i, docet Burm annus ad Ov. Fast. IV. v. 306* Ild sos p ro Ilissus jam G ronovius vindicavit ad Herc. fur. v. 334*

14) Ubi M ceander super æ quales) Hune potius obelis versum ligere debebant* Quis eniin M æander in At- tica? Nec nbi editi ponit eum ojitimus codex^ sed ante illiirn, quem vulgo seq u itu r. hoc modo : lenis Ilissos L a b itu r agros p ig er et steriles Ubi M æ ander super inæquales A n ine . V ide tam en an possit ser- vnri suo loco ita conceptus: Ubi M æ ander in teræquales. Ilissutn confert eum M æandro , quia p ræ cæteris flum inibus, ut ait Statius., a n fra c tu rip ar um ineurvus Ilissus. Q uid quod et errantes ejus aquas dicit in O ed ip o , ut alibi M æandri? E t videtur ab iihitTtrstv nornen ejus ductum putasse. In ter æquales autem agros labi M æ andrum , conlirm at vStrabo 1. 12.rov Mxix’Jtoov, irpcsiXvicpcrz v.oi'i clhÅov TOTXfxbv Ogyoiv> ål ofAXkou Qspo(/.svov 7rø^cv v.xi fzxÅxzov. Cogitabam aliquando : T ib i , M æ a n d er , p a r et æqualis. C icero in O ratore : nec sa tura jejitne, nec g ra n d ia m i nu te , nec item, con tra , sed erit ipsis rebus p a r et æqualis.Lib. I. de O rat. qui unam v ir tu tem h a b e re t , om -

\

' neis h a b e re , easque esse in ter se æquales et pares. Hoc magis placet. M eursius: Uti M æ a n d er , super

Labitur agros piger, et steriles 15

céquales L a b itu r a g ro s , Athen. Att, 2 , 5 • G r o - n o v i u s ,

Etiam duo codices Raphelengii duoque Pontani cum octo Palatinis et p lerisque nostrorum habent in- cequales. Legendum ig itu r: Ubi M ceander p e ri n æ q u a l es L a b itu r agros. Hypallage est p ro , inæ qualiter per agros. Eadem figura dixit H oratius Epist. I. 1. 94:

S i curta tus i n e e q u a l i t o n s o r e capillos O ccurro , rides .

cujus loci indicium debeo paren ti meo ru M ceander ex p o n e : ut M æander ille , de quo in Her- cule furenti v. 683:

qualis incerta vagus M æ a u d er u n d a lu d i t , et ced it sibi,In s ta tq u e ; d u b iu s , littu s an fon tem , p e ta t.

C om parandi particulas om itti, translaticium est. Ho- ratius Epist. I. 2* 4 2 :

qui recte v iv e n d i p ro ro g a t horam , R u s t i c u s exspecta t d u m deflua t am nis.

ubi plura In terpretes. Q uod ad gem inationem Ubi \Ubi, similis est inl'ra v. 1006 :

E rra n t p e r agros fu n e b r is , f a m u l i , 7nanus, R e r i l la , qua d istractus l l ip p o ly tu s , loca.

Utrasque vero gem inationi ratio in tercedit cum illa vocabuli spes Hercule furenti v. 161 :

Spes ja m m agnis Turbine m agno spes sollicitæ Urbibus errant.

*5) p ig e r , et steriles A n in e m aligno) p ig er aud it, ob flexuosas et in se remeabiles aquas. Claudianus I.v. 257:

tardatusque suis erroribus Ufens.

Amne maligno radit arenas.V os, qua Maratlion tramite læyo Sal tus aperit; qua comitatæ Gregibus parvis nocturna petuntPabula foetæ. vos, qua tepidis • .2 0(Subditus austris, frigora mollit Durus Acharneus. alius rupem.

j Dulcis Hyinetti: patrias alius

A m n e m a lig n o , q u ia , u t bene G ronovius, nullum lim um , quo egri foecundi fiu n t, adducit, sed steriles volvit arenas. In M æ andro contra est. vide Pli- n ium Hist. Nat, V. 29* * 10* et Senecam Phoenis, v. 605«

*7) tra m ite læ vo ) F rustra est Germanus in te rp re s , læ vo m utans in sccevo. Yirgilius Aen. Y. v. 170:

R a d it ite r I c e v u m .*2) f r i&ora m o llit D urus A c h a r n a n ) A carnanes, in ter

AEtoliam et Epirum s iti , hine rem oti, Scribe: rus A charneus. ' A%u ø v ou » tøftog r v j g AT T t z v j g notissi- m u s , unde A%xovsig. D u ru s , i d e s t , laboriosus, Av- SøxasTg ex illis p roducit A ristophanes et dy^chcoug vocat. M o llit f r ig o r a , id e s t,, in itiora håbet et praebet, G r o n o v i u s .

Em endatio certissima. T heocrit. VII. v. 71 :åvXyGsvvTi åé p,ot Suo Ttoiphsg' efg (A,h> 'A% x p vs ug»

N onno D ionys. XIII. v. 194- in Atheniensium co p iis :yi(>uv ’Ax&Qvtvt*

*3) p a r v a s a lius C alcet A p h id n a s) Legendum e vera D anielis Heinsii correctione: p a tr ia s A phidnas, hoc e s t, ab Aphidna indigena conditas. vide M eursii Po-

■ pulos Atticæ, P a triu s-e t p a rv u s frequen ter commu« i tari, ostendit Burmannus ad T . I. AnthoJ. Lat. p. 497.

Calcet Aphidnas. pars illa diuVacat immunis, qua curvati 25Litora ponti Sunion urget.Si quem tangit gloria silvæ,Vocat hunc Phlyeus. hic yersaturMetus agricolis, vulnere multoJam notus aper. At vos laxas 30Canibus tacitis mittite habenas:Teneant acres lora Molossos.Et pugnaces tendant Cretes Fortia trito vincula collo.At Spartanos (genus est audax 35Avidumque feræ) nodo cautus

3°) la x a s canibus tac itis) Illustrant Apuleius Met. IX . p. 203: caries la x a r i , a tque in eorum ex itiu m in- horta tos im m itti p ræ cip it. et O ppianus de Yenat. *1.v. 449 •

hr il fxxbx Sy øsvTij puicriyy tÅS/mos h i > ' HV/yernypaiv-

33) E t pugnaces ten d a n t Cressce) F lorentinus cum Vos«siano , C retes, quod con/irmat Gratius Cyneget. v. 212 :

'A t vestrum non v ile g en u s , non p a tr ia vu lg o , S p a r ta suos et C r e t a suos p ro m ittit a l u m -

n o s '.postu lan tque Spa rta n i. Nara Cressis fere Spartance copulari sole'nti Claudianus XXIV. v. 300:

Hirsutceque fr e m u n t Cressce tem iesque L acaenae . Plutarchus Araator. XXI. xou SyexTixog eb roTs a-ppstn %xipei (Jtovov > <xA?,oe xxi KpyiJG’xs rpstpsi km Actxxivx? axvbxxxg- -

Propiore liga. veniet tempus, Cum latratu cava saxa sonent:Nunc demissi nare sagaci Captent auras, lustraque presso Quærant rostro: dum lux dubia est; Dum signa pedum roscida tellus

' Impressa tenet; alius raras Cervice grayi portare plagas,"Alius teretes properet laqueos. . Picta rubenti linea pinna

<■/ (k 5l i >- in.’.; J

\1*< : v, » j -

• 45i p , " « - . , #

- 1; | '

37) jioclo cautus P ropiore lig a ) N on sunt nudiendi codices, in quibus P robiore est invenire. Spartanos jubet arctius, adstrictius teneri.

39) N unc dem issi riare sagaci C apten t a u ra s) Ulitius ad G råtit Cyneget. v. 239- ”scribe” inqu it ” dim issi. ”N on possunt d em isti auras cap ta re ; quod celsis na- ” ribus lit.” Verum noli turbari. ca p ta re auras est, d u ce re , o lfacere , quod venatici canes etiam in somnis faciunt. Lucretius IV. v. 993:

K enan tum que canes in m olli- sæpe quiete < ,■ Ja c ta n t crura ta m en s u b ito , vocesque repente

M i t tu n t , et crebras r e d d u c u n t naribus a u -r a s.

Tit v es ti gi a si ten ea n t im>enta fe r a r u m .41) dum lu x d u b ia est) Facit hue locus A pollonii IV.

Argon. H l :a y p o T o u > 01 r s x v v s c u t i 7 T £ 7 r o tS o T £ g o v r r o r e w j k t x

o ty% a u ()sv x v x v e o v a r iv , a b s v x p te v s i Cpxog v o v e ,

(/,*]. 7 ? ) v u f x x t å v j/jj $'/)!>a v s i f io v y .x i

Syipéiyv, bevxyiaiv évKndfjtApoura fioÅVjtrb 46) p in n a K ano c lu d a t) Recte p in n a habent principes

editiones., non . p e n n a , quom odo post ediderunt.

Vano cludat terrore feras.Tibi libretur missile telum. *Tu grave clextra lævaque simul 1 - 'Hobur lato dirige ferro. 50Tu præcipites cl am or e feras Subsessor ages: tu jam yictor Curvo solves viscera cultro.': ■Ades en comiti, Diva virago, ’Cujus regno pars terrarum 55Secreta vacat: cujus certisPetitur telis fera, quæ gelidumPotat Araxen, et quæ stantiLudit in Istro: tua Gætulos ,Dextra leones, tua Cretæas 60Sequitur cervas: mmc veloces Figis damas leviore manu. r

• N ihil autem o p u s , m cum Heinsio scribamus luclat p ro cluda t. vide Bnrm annum ad P ropert. II. 15. 19*

48) rJ 'i/u lib re tur rnissilé telum.) v ib re tu r in codice Ul- trajectino esse m em orat Burm annus ad Proj>ert. IV. 10* 13* Sed alterum e legam ius; m irum que, ni p o eta respexerit illud M aronis Aen. X. v. 773 :

te lu m , quod m issile l i b r o . ubi liber scriptus, vibro; qua varietate nihil crebrius«

55) p a rs terrarum Secreta v a c a t) tanquam domince sa l- tuum reco n d ito ru m , u t eam vocat Catullus XXXIV.v. 11.

56) certis P e titu r telis) certis telis -p ro , certis prædas te lis , u t plenius loq u itu r in H ercule Oetæo v. 1655«

6°) tua Cretæas Seqiritur cervas) Erravit hic noster id em , quod Virgilius Aen. IV. v. 70:

TiLi dant variæ pectora tigres,Tibi villosi terga bisontes,Latisque feri cornibus uri. ; Quidquid solis pascitur arvis,Sive illud inops noyit G aramas,Sive illud Arabs divite silva,Sive ferocis juga Pyrenes,Sive Hyrcani celant s al tus, ' Vacuisque vagus Sarmata eampis, Arcus metuit, Diana, tuos.

0

Tua si gratus numina cultor r Tulit in saltus; retia vinetas Tenuere feras ; nulli laqueum Rupere pedes; fertur plaustro Præda genienti. lum rostra canes Sanguine multo rubieunda gerunt-

9 0. 0 > y I

» *

4

65

- -sg. .J ! * « ' t

■i 0*

Jt- 70

... 0• . . ■ g s f f r * p

. «*

4 V

r * i r ' ' *■«* r % * ^

‘ U . . « r. ■> * « » . 4 * • K . *

p *•

r * f * ‘^ . 1 ; i , J JT * - • ■ * * * n r• i :r;

i * **

- ' , ^ ■ 1 1 ; 75

cjualis conjecta cer7>a sn g itta , Q uam procu l in ca u ta m ?ie?nora in te r Cr e s ' i &

r

f i x i tP a s to r 'agens telis.

ubi H eyn ius: ” Capra forte melius a poeta fuisset me- ”m o ra ta , quandoquidem ex Solino c. 17* constat, *agrum C reticum s ilvestr im n capraj'Utn copiosur/t ”f u isse, cervo 'eguisse. Adde Plin. VIII. 58. I. 83. ”Excusanda tam en talia in p o é ta , etsi non commen« "danda .”

76) R upere p ed es) Ex H oratio I. Od. 1. 28 :Sen ru p it teretes M arsus aper p la g a s.

77) Prceda gem en ti) t rem en ti codices quidam , nota varia tione. gem enti p ro stridenti p o n itu r, u t apud Vir- gilium Georg. III. v. 183:

Itepetitque casas rustica longo ,Turba triumplio. §QE n, diva favet. signum arguti Misere canes. vocor in silvas.Hac, liac pergam, qua via loiigum Compensat iter. ! .

• < »

, i •

PHAEDRA, NUTRIX.

p H . O magna vasti Creta dominatrix freti, 85 Cujus per omne li tu5 innumeræ rates Tenuere pontum, quidquid Assyria tenus

^Tellure Nereus pervius rostris secat;

■

tractuque g e m e n t e m Ferre ro tam .

et Aen. VI. v. 138: *N ec p la u str is cessant vec ta re g e m e n t i b u s i i

ornos.. Nereus p erv itn n rostris secat) Lege cum Floren-

t in o :q u id q u id s issy r ia tenus

T ellu re N ereus p e r v i u s rostris secat. id e s t, quidquid spatii ab Syria usque ad contrarias ♦ i partes dividit v e l , in terlu it Nereus pervius navibus, u t Gronovius exponit. Luean. III. v. 294:

Q u i d q u i d ab occiduis L ib ye p a te t a rida% xM auris. i

C laudian. XVIII, v. 196:q u i d q u i d se Tigris ab A em o

D iv id i t , hoc certa p ro p onit m erce locandum .Idem XVII. v. 57:

• •

q u o d c tt ti q tie dies devexior am bit.Vi

Cur me in penates obsidem invisos datam,Hostique nnptam , dégere ætatem in malis 90Lacrimisque cogis? profugus en conjux' abeft, Præstatque nuptæ, quam solet, Tlieseus fidem. r Fortis per altas invii retro Iacus .Vadit tenebras miles audacis proci 5 Solio nt revulsam regis inferni abstrahat,Pergit furoris socius. liaud illum timor,Pudorque tenuit. stupra et illicitos toros Aclieronte in imo quærit Hippolyti pater.Sed major alius incubat moestæ dolor.Non me quies nocturna, non altus sopor Solvere curis: alitur et crescit malum,

: Et ardet intus ; qualis Ætnæo yapor Exundat antro. Palladis telæ vacant,

». ubi boc genus loquendi pluribus illustravit Heinsius* V erbo secare vero sim iliter usus est Priscianus in Pe- riegesi v. 34. de Ponto :

Qiii sccat A E gypii terras cecjuarcjue Sabaium. c t v. 54- de O ceano :

P erseca t H esperia?n prim us.P ro eo sc indere dicit Seneca Consolat. ad Marc. c .: 18 : 'vinculuni ter ru ru m O ceanus, con tinua tionem g en ti um. tr ip lic i sinu scindens.

.95) iu v ii retro Iacus') Heinsius rhalit specus. V ulgata confirm atur ep ith e to , Stygis naturam exprim ente. ir- rem eab ilem un dam, de eadem dixit.Virgilius AEn, VI,

■ v. 425• ubi vide Heynium .103 P a lla d is telos v a c a n t) H orat. 0.d> III. 12. 3 :

Pi bi qua lu ni Gy t liere ic P u er alesp tib i telasp oporosceque Ahnsrvc$ S tu d iu m au jert,

Senecao Tragocdia\ ( I S )

95

1 0 0

Et in ter ipsas pensa lab un tur manus.Non colere donis templa yotiyis libet;Non inter aras, Attliidum mixtam choris, Jactare tacitis conscias sacris faces;Nec adire castis precibus aut ritu pio Adjudicatæ præsidem terræ Deam.Juvat excitatas consequi cursu feras,Et rigida molli gæsa jaculari manu.Quo tendis, anime ? quid furens saltus amas ? Fatale miseræ matris agnosco malum.Peccare noster novit in silvis amor.Genitrix, tui me miseret: infando malo Correpta, pecoris efferi sævum ducem Audax amasti. torvus, impatiens jugi,Adulter ille , ductor indomiti gregis.Sed amabat aliquid. quis meas miseræ Deus, Aut quis juvare Dædalus flammas queat ? N on, si ille remeet arte Mopsopia potens, Qui nostra cæca monstra conclusit domo, Promittat ullam casibus nostris op em.

105

110

115

120

gaesa jac irta ri) Q uidam Ubri te la . Manifestum glos- sem a , u t bene judicat Ulitius ad Grat. Cyneget. v.112.

I2,°) A u t quis ju v a re ) Heinsius mavtdt leva re . Sed re spondent invicern ju v a r e et openi v, 123. Ovid. Am.II. 9- 8:

non H æ m o n iu s , quem cuspide p e r c u li t , heros Cohfossum m ed ica p o stm o d u m j u v i t o p e ?

I21) a r te M opsopia po tens) p ro , ille M opsopius (Atticus) arte potens> li. e. ipse Dædalus Atheniensisk u t bene G ronovius ad Phoenis. v. 119,

Stirpem perosa Solis invisi Venus,Per nos catenas vindicat Martis sui, 125Suasque. probris omne Plioebeum genus Onerat nefandis. nulla Minois levi .Defuncta amore est. jungitur semper nefas.'NUTR. Thesea conjux, clara progenies Jovis, Nefanda casto pectore exturba ocius: 130Exstirjgue flammas* * neve te diræ spei Præbe obsequentem. Quisquis in primo obstitit Pepulitque amorein, tutus ac victor fuit.Qui blandiendo dulce nutrivit malum,Sero recusat ferre, quod subiit, jugum. 135Ncc me fugit, quam durus, et veri insolens^

' *33) tu tu s ac v ic to r f u i t ) N ihil m utandum . f u i t enim «ø*græco m ore su m itu r, u t toties. In fra v. 2 4 9 : P a rs sa n ita tis , v e lle s a n a r i , f u i t .

M ed. v. 200 :Q ui s ta tu it a liq u id p a r te in a u d ita a lte ra , slE quum lice t s ta tu e r i t , h a u d cequus f u i t .

P lu ra Hoogeven. ad V iger, de gr. diet. idiotism. p , 206* ed. 2eun .

*35) Sero recusat fe r r e ) A uctor sententiæ Lucretius IV*v. 1140:

— — ut m elius v ig ila re s i t , an te —— —- cavereque f ne in lin ia ris .

Idam v i ta r e , p lagas in s i m or is ne ja c ia m u r , JNon ita d iffic ile est, quam cap tum retibus ipsis .E xj.re , et v a lid o s eneris p erru m p ere nodos.

*36) v e r i insolens) Quaedam exem plaria v e re insolens. Perpero.m. Sallustius apud D oaatum : insolens v e ra a cc ip iu n d i. Tacitus Au. XV, 67. de N erone: u t f a -

Ad recta flecti regius nolit tumor.. Quemcunque dederit exitum casus, feram;

Fortem facit vicina libertas senem.Non ista primum est velle, nec labi via:

d d e n d is sceleribus p ro m p tu s , ita a u d ie n d i , quæ f a - c e r e t , insolens erat.Q uem cunque d ed erit ex itu m casus, fe r a m ) Gemina su n t, illad nostri M edea v. 242 :

F ortuna c au s am , quce v o le t , no stra m preruat, et Ciceronis Epist. ad Attic. VIII, 1 : quem cunque fo r s tu ler it c a su m , subeam ,

*39) v ic in a lib erta s) M o rs , quam serv itu tis fu g a m vocat in Consolat. ad M arc. i . Hine sumsit Papinius Theb.III. v. 102:

T u ta m en egregius f a t i , m en tisq u e , nec unquami •

Indignurn passure s itu m , qui c om inus ausus F a d e re con tem tum regis , quaque a m p la ven ire t

m

L ib er ta s sancire v ia m ,fo r te r n , id e s t, liberum , a p e rtu m , nihil dissimulan- tem . Cicero in .C atone §. 75 : H oc illu d e s t, qnod JPisistrato ty r anno a Solone responsum e s t; eum illi q narren t i , qua ta n d e m spe fr e tu s sibi ta m a n d a c iter obsistere t, respondisse d ic itu r, Senectute. V al. Maximus VI. 2« 12« de A. Cascellio : eum m u lta de tem poribus Ccesaris liberius loquere tu r , am icique, ne id fa c e r e t , m onerent t duas r e s , quæ horninibus am arissim ee v id e re n tu r , m agnam sib i licen tia tn p ræ b e re , senectutern et o rb ita tem . Statius Theb.III. v. 216- de A lethe:

Unde ea liberta s? Ju x ta i l l i f in is et tetas T o ta re tro .

O bstare p r im u m est ve lle ) Rectius elegantrusque m ulto Florentinus : N on ista p r im u m est velle , Sic

Pudor est secundus; nosse peccandi ’modum.Quo, misera, pergis ? quid domum infamen aggravas, Snperasque matrem ? majus est monstro nefas.Nain monstra fato , moribus scelera imputes.Si, quod maritus supera non cernit loca, 145

apud H eliodorum AEtli/op. VII. 21* C hariclea: suxtov fs v w , eQ'/j > y.cci xxXåitgv > yfcisv t oi ov t ov U7rs?>jvxt TYrv tcxvtx dglsY/V ’AgTxy.qv. el åf yM , (jsvTspx yovv ly - XPXTeix Qéffstv to vrxSss. et .Aristaenetus Epist. I. 6» ad puellam ante nuptias vitiatam : tt?,^v sots) to ttoxx'Ssv

O VK X V etX > .6å$ t % 0 l > T X 'Bs ' J T S ^ X T T X g X lV X ' 77S7T X V T Q T 0 V ", T X V i X x ) p ' / f s T T S p X lT S g C J t j x y X ^ T X V S .

Mi) nosse peccandi modning Forte in anim o habuit locum P ropertii III. 17. 3 :

r o s , ubi con tem ti rupistis f r e n a p u d o ris , N escitis cap læ nientis ku b ere m o d u m .

quo etiam respexisse videLur Juvenalis XIII. v. 240:n a m quis

P eccand i fin e m posu it sib i? quando rccep it E jectum sem el a ttr ita de fr o n te rubor em ?

M2) dom um in fa m em ) ut D a n a i genus in fa m e H orat. Od. II. 14. 19. ubi conf. M itscherlich.

M3) m ajus est m onstro nefas) Visum est Heinsio rescri- b e r e : m ajus es m onstro nefas. V erum aliud est fo rtite r lo q u i , aliud m aled icere , liberta tique differt ef- frenatio. Infra v. 697 : (

C olchide noverca m ajus h o c , m ajus m a lum est. Thyeste v. 2 5 9 :

. M ajus h o c ira est m a lu m .m onstrum p ro , belluino illo matris amoré. Val. Maximus I. 8« ext. 3 •' cnm f i l i i ac f i l iæ sure stupro in te rv e n is se t, inop ina to m o n s t r i percu lsa conspectu . Conf. Eundern IV. 3* 6«

Tutum esse facinus credis, et vacuum metu,’ ' Erras. teneri crede Lethæo abditum Thesea profundo, et ferre perpetuum Styga.Quid ille , lato in ari a qui regno preinit,Populisque reddit jura centenis pater, 150Latere tantum facinus occultum sinet ?Sagax parentum est cura. credainus tamen Astu doloque tegere nos tantum nefas.Quid ille rebus lumen infundens suumMatris parens? quid ille, qui mundum quatit, 155Vibrans corusca fulmen Ætnæum manu,Sator Deorum? credis hoc posse effici,Inter videntes omnia ut lateas avos ?Sed, ut secundus numinum abscondat favor Coitus nefandos, utque contingat stupro 160Negata magnis sceleribns semper fides:Quid poena præsens, conscius mentis pavor, Animusque culpa pienus, et semet timens ?

161) X^egata m agn is sceleribns) Ovid. Her. XVII. v. 130:T a r d a so le t m agnis rebus inesse fid es ,

Q uinctilian IV. 3* 6 •' d iffic illim a est enim g ra v iss im i cujusque sceleris fid e s ,

*62) consciæ m enlis p a v o r ) Optimus fib e r, u t olim ede« b a tu r: conscius m entis p a vo r . Val. Flaecus II. v .2 8 1 :

ip sam sed c o n s c i u s ausi N ocle d ieque p a v o r , fr a u d a ta q u e tu rb a t E rin •

nys.Prudentius Cathem er. IV. v. 2 3 :

jVcctrum f ia g r a t en im va p o re crasso H o r r o r ^ c o n s c i u s cestuante culpa*

Scelus aliqua tutum, nulla securum tulit.Compesce amoris impii flammas, precor, 165Nefasque,. quod non ulla tellus barbara Commisit unquam, nou vagus campis Geta,Nec inhospitalis Taurus, aut sparsus Scythes.Expelle facinus mente castifica liorridum; Memorque matris, metue concubitus novos. 170 Miscere thalamos patris et nati apparas,Uteroque prolem capere confusam impio?Perge, et nefandis verte naturam ignibus.Cur monstra cessånt? aula cur fratris vacat? Prodigia toties orbis insueta audiet, 175Natura toties legibus cedet suis, ,Quoties amabit Cressa? p h . Quæ memoras, sc io

Vera esse, nutrix : sed furor cogit sequi :Pejora. vadit animus in præceps sciens,Remeatque, frustra sana consilia appetens. 180 Sic cum gravatam nuvita adversa ratem Propellit unda, cedit in vanum labor,Et victa prono puppis aufertur vado.Quid ratio possit? vicit ac regnat furor* * '

*64) Scelus a liqua tu tu m ) Eodem .icumine noste r Ep. 97 : tu tti scelera esse p o ssu n t, secura non possunt. 105 : T u tum aliqua. res in m a la conscientia p r erstat, nullet securum. ibid. N ocens h a b u it a liq u a n d o la te n d i

fo r t im a m , m m quam fid u c ia m .*67) non vagus cam pis G eta ) F lorentinus cum Y ossiano:

v a g i cam pis G e ta , quod durius est, v ideturque esse nb in terpo lato re .

*84) Quod ratio poscit, v ic it ag regnat fu ro r) Legendum,

Potensque tota mente dominatur Deus.' Hic Volucer omni pollet in terra potens, Ipsumque flammis torret indomitis Jovem, Gradivus istas helliger sensit faces ; Opifex trisulci fulminis sensit Deus ;Et, qui furentes semper Ætnæis jugis Versat caminos, igne tam parvo calet. Ipsumque Phoebum, tela qui nervo regit,

m ø

185

190

u t håbet F lo ren tinus, et locum adduxit V alckenaer. ad Euripid. H ipp. v. 380:

* ' V- 7

Q uid ra tio possit? v i d t ac regna t f u r or. Cicero p ro Cluent. §. l o : v i d t p u d o rem l ib id o , ti- m orem a u d a c ia , r a t i o n e m a m e n t i a . V ertit in argutam sententiam Crebillcn Idom. IL 3:

la raison d son g réN e regle p a s un coeur p a r V'autour égaré.

*86) H ic H ol u c er om ni regna t in terra po tens) P ro reg- n a t , quod m odo p ræ cessit, cum F lorentino legendum p o lle t , quo etiam illud d o m in a tu r superio re ' versu rep ræ sen ta tu r luculentius. Nam h o c : o m n i p o lle t in te rra , re fe rtu r illi : to ta m ente dom ina tur, atque prim o verbo præcedentis versus respondet ulti- muin seq u en tis ; de quo repetend i genere confer

- Q uinctilianum IX. 3* 34 et 78**87) Ipsum que flå m m is•) Vossianus cum F lorentino Za>

sum que ; quod correctorem redolet. Ovidius Met. V. v. 369* ad eundem :

'Tu superos, i p s u m q u e J o v e m , tu Jiwnina. ipon ti

T ic ta dom as, ipsum que reg it qui num ina p o n ti . Atque ita poetæ frequenter. vid; Heins. ad Virg. AEn, VII, v, 110.

HIPPOLYTUS. ACT. I. 281t

* i

Figit sagitta certior inissa Puer: 1Volitatque coelo pariter et terræ gravis, n u t r . Deum esseAmorem, turpis et vitio furens 195 Finxit libido: quoque liberior foret,

Titulum furori numinis falsi addidit.Natum per omnes scilicel terras vagum Erycina mittit, ille per coelum volans Proterva tenera tela molitur manu; 200Regnumque tantum minimus e superis håbet,Vana ista demens animus adscivit sibi,Venerisque numen finxit, atque arcus Dei.Quisquis secundis rebus exsultat nimis,Fluitque luxu, semper insolita appetit. 205

*9$) v itio fa v e n s F in x it lib id o ) Quasi esset, quæ v jrtu ti fav ere t, libido. Sed nec fo rtio ri turp is recte subiici- tu r infirmius v itio fa v e n s . Cod. F lo ren tin u s , C ru- serianus, aliique em endatio res: v itio fu r e n s lib ido . bfihil verius. Cicero p ro Cluent. §. J82- de m uliere libidinis effrenatæ Icquens: m u lier ja m ?ion m orbo.

• sed s c e l e r e J u r i o s a .

*97) T itu lum fu r o r i num inis f a l s i a d d id i t) Phoc}dides, si quidem aucto r e s t, Poém atis adm onitorii v. 177:

oh yoi(> 5eoq k l > noiSoq l'xi'byXov xttxvtu v* Euripides Antigona Y II :

to pcuve'T^a.i ’å’ctg vyj e ccq fipoTolq- ;

201) R egnum que tantum ). R egnique ta n tu m concirmius vid e tu r Heinsio. Sed in locis com m unibus, qualis liic est de C up id ine , non tam concinnitatis ra tio , quam am plitudinis ducitur. Atqui regnum ta n tu m latius

•atque fusius, quam regni ta n tu m . Itaque praetuli.

282 L. ANNÆI. SENECÆ/

Tune illa magnæ dira fortunæ comes Subit libido: non placent suetæ dapes, Non tecta sani moris, aut vilis sinus.

2°6) 'ru n e illa m agnæ ) Nugas agit H einsius, loeum i ta refingens:

Ut illa m agnæ clira fo r tu n æ comes £ Sub iit lib ido .’ non p la c e n t suetæ dapes.

H oc est enim dicere: quum subiit lib id o , tura libido venit illarum rerum , quas circa libido versatur. Quo quid insulsius et alsius ?N on tec ta san i m o ris , au t v ilis cibus) D e m enda in vocibus a u t v ilis cibus latente consentiunt omnes,

•nemo tam en ulceri manum admovet. T u lege quan- to c iu s , a u t v ilis scyphuS , v. c. fagineus, qui memo*

, ra tu r Tibullo 1 .10. 8* Faginus a d s ta b a t c urn scyphus a n te d a p e s y in simili descriptione. M i t s c h e r l i — c h i u s ad H orat. Od. IV. 8. 10.

Irritum et hoc rem edium . N aturalis enim ordo e s t, u t d a p e s , scyp h u s , tec ta dicas p o tiu s , quam d a p e s , te c ta , scyphus. At W ilhofius, ut minima m u ta tio n e , ita verissime scripsit: a u t v ilis sinustlio c ,es t, vestis. Idém Seneca in Oedipo v. 423:

In d e tam, m olles placuere. cultus E t s i n u s la x i.

e t hac ipsa T ragoedia v. 390:B revis exped ito s zona constringat s i n u s . •

Livius A ndronicus In o n e :B altheus et revocet vo lueres in pec to re s i n u s .

T ibullus I. 9* 70 :Tyrio p ro d e a t a p ta s i n u .

Incertus Elegåa in obitum Mæcenatis v. 26 :I n v id e , q u id ta n d em tunicæ nocuere solutærd

A u t tib i ven tosi q u id nocuere s i n u s £

Cur in penates rarius tenues subit [Hæc delicatas eligens pestis dom os? 210Cur sancta parvis liabitat in tectis \ enns, Mediumque sanos vulgus afFectus tenet,Et se coerccnt modica? contra divites,Regnoque fulti, plura, quam fas.est, petunt?Quod non potest, vidt posse, qui nimium potest. 215 Quid deceat alto præditam solio, vides.INIetue, ac verere sceptra remeantis viri.PH. Am oris in me maximum regnum fero,

Sed inanem operam sumimus in hac significatione vo-*

cis illustranda post Burraannum ad Petron. c. 122* * 'u*-' lis oppon itu r pretiosa?. Seneca de T ranquil. 1 : do- m estica et v i l i s (vestis), nec s e rv a ta , nec sum enda sollicite. Parm enion II. Analect. vett. Poet. Græc.t P- 203:

A^ksT fioi x^ot ivv] s X i tov t j y s no t s , cvls T^otnsZp.is ScuAeytr«), TS/Icvtsuv avSsot (3oTy.ofjt.svos-

' 2I° ) eligens pestis dom os) exigens m uld ex scriptis. Ni- hil opus est. Seneca III. de Benef. 1 8 : N u lli p ræ -clusa v ir tus e s t , om nibus p a te t , omties a d n titt i t — non e l i g i t d o n i u m , nec censum, Plinius Hist. Nat. XXVI. I I I : Quo m irab iliu s q u id 'potest repe- r ir i? a liqua g ign i repente v i t i a terra ru m in p a r te certa , m em brisque hom inum cer tis , v e l æ tatibus, a u t e tiam fo r tu n is , ta n q u a m m a l o e l i g e n t e y htec in pueris g xassari, il la in a d u ltis .* hcec p ro - ceres se n tire , illa pauperes.

£ 3*8) m a x im u m regnum fe r o ) F lorentinus, p u to . Sed est purum putum glossema. Ovidius XII. H eroid. 110:

v M unus in ex ilio quolibet esse t u l i ,ubi videB urm annum .

Reditusque nullos metuo. non unquam amplius Convexa tetigit supera, qui mersus semel 220Adiit silentem nocte perpetua domunt.N U T R . Ne crede Diti. cluserit régnuni licet,Canisque diras Stygius observet fores:Solus negatas invenit Theseus vias.P H . Yeniam ille amori forsitari nostro dabit. 225 N U T R . Immitis etiam conjugi castæ fu it..Experta sæyam est barbara Antiope manum.Sed posse flecti conjugcm iratum puta:Quis hujus animum flectet intractabilem?Exosus omne feminæ nornen fugit j 230Immitis annos cælibi vitae dicat;

224) Solus negatas inven it) N on solus invenit profecto, sed com itatus Herculem. Quid si reponim us?

Soli negatas in ven it Theseus v ias.Sol enim ab inferis exclusus, Hine is ipse apud Na- sonem de Styge lib. II, Met. v. 46 : »

D is iu ra n d a p a lu s , oculis incognita nostris. F o rte etiam , i v e r i t , vel inruet v ias. H e i n s i u s.

. Nihil m utandum . Hoc vult nu tricu la : Theseum sua eximia et singulari virtute inventurum vias negatas , id e s t, reditum ex inferis loc is , paucis concessum , ut bene M itscherlich. ad H orat. Od, III. 2. 22. Præsens pro futuro Gronovius vindieavit. Huic autem simillimus est locus Herc. fur. v. 276:

a d e r i t , et pæ nas p e te t, Subituscjue a d astra em erge t: in ven ie t v ia m , A u t fa d e t s

239) fem inos nornen) Heinsius coujecit fem in eu tn nornen^ tem erata lege m etri.

■ i

VI

• I

f

i s1 r

i!

iri\

235

Conniibia vitat. genus Amazonium scias.PH. Hune in nivosi collis liærentem jugis,Et aspera agili saxa calcantem pede,Sequi per alta nemora, per montes, placet.NUTR. Resistet ille, seque mulcendum dabit,

. Castosque ritus Venere non casta exuet ?Tibi ponet odiuni, cujus odio forsitan Persequitur omnes ? PH. Precibus haud vinci po

test ? é.i.

NUTR. Ferus est. PH. Amoredidicimus vinci feros. 240 NUTR. Fugiet. PH. Per ipsa maria, si fugiat, se-

quar.NUTR. Patris memento. PH. Meminimus matris

simul.; NUTR. Genus omne profugit. PH. Pellicis careo

. metu.; NUTR. Aderit maritus. PH. Nempe Pirithoi comes.; NUTR. Aderitque genitor. PH. Mitis Ariadnæ pa

ter. 245; n u t r . Per has senectæ splendidas supplex comas,[ Fessumque curis pectus, et cara ubera,[ Precor, furorem siste, teque ipsam adjuva.

! 236) Resistet ille ) F rustra Scaliger m alebat: Se sistet.Nam resistet eleganter positum est p r o , consistet, subsistet. confer de hac no tione Schwarz. ad Pifn. Pnneg. X. 4.

#*39) precibus h a u d v in c i p o te s t?) G ruterus eum Heinsio te n ta b a n t: precibus a t v in c i po test. Sed am ori sollicito atque anxio Phædræ rogatio magis quam affir- xnatio convenit.

1 t f * ** ' V.

286 L. ANNÆI SENECÆ

Pars sanitatis, yelle sanari, fuit.p h . Non omnis animo cessit ingenuo pudor. 2 5 0Paremus, altrix. qui regi non yult, amorVine atur. li au d t e , fama, maculari sinam.Hæc sola ratio est, unieum effiigium mali.

%

Virum sequamur. morte prævertam nefas.NUTR. Moderare, alumna, mentis efFrenæ im -

•petus. 255Animos coerce. dignam ob hoc yita reor,Quod esse ternet autumas dignam nece.PH. Decreta mors est. quæritur fati genus.Laqueone vitam finiam, an ferro ineubem?An missa præceps arce Palladia cadam? 260

i

i

it

* »

»’ f

i

■ t

i

it

ri i-

2$2) h a u d t e , fa x n a , xnaculari s inam ) Annæus colorem duxit ex Phæ dræ verbis apud IVasonem H eroid. IV .v. 1 8 :

N o n ego nequ itia soc ia lia fo e d e r a ru m p a m .< F a m a (v e lim quæ ras) erhn ine nostra v a c a t .

2$3) Hose sola ra tio ) id e s t, rem edium .258) quæ ritur f a t i genus, L aqueone v ita m ) Heinsius ma*

lebat d is tin g u ere : 1° . . . iquæ ritur f a t i genus, ' i

Laqxieone v ita m f in ia m , an fe r r o ineubem .Sed nihil m utandum , -Apud eundem Senecam Oedip«y. 231* Jocasta;.

M ors p lace t. m ortis v ia ,Q uæ ratur.

U trum que provenit ex im itatione E u rip id is , ita di* | cere facientis Helenam in ejus nom inis fabula v. 305 J \.i c

SotVSlV XgXTISOV * 5T«£ $XV0l[JS.' M OVV KXbU? i

-•+0-: «> wt\r' f

287f

Pro, castitatis yindicem armemus marium. n u t r . Sic te senectus nostra praecipiti sinat Perire leto? siste furibundum impetum.PH. Haud quisquam ad auram facile reyocari p o

test.

a<Sl) P r å , castita tis v in d ic e m ) Ferrum eligit Phæ dra, laqueo præ cipitioque cum indignatione re jec tis , u t scias, quorsum perlineat illud P r å , quod omnes interpretes exercitos habuit.

Ibid.) a n n em u s m a n u m ) scilicet gladio, tanquam nobilio ri m ortis instrum ento. Euripides Helena v, 306 :

a<T%y[£ov£$ fAsv dyyovx i {/.£ ravnet xxv roTtri ^ovhoig $vT7T()S7r£g vo[x! £txi, vCpxyxi $'£%ou<tiv £uy£vég ti xx) xxåov.

ubi Barnesium jvide. Eadem illa form ula rep e titu rA gam eninone v. 209 :

Qitem non A ch ili es ense v io la v it fe r o ,Q iiam vis p ro ca cem to rvu s a r in a s s e t m a n u m .

Unurn ex tribus hisce fati generibus eligentium plura. exempla congessit Pricseus ad A puleii M et. IV. p. 79* *

*64) [H a u d fa c i le qu isquam a d v i ta m revo ca ri po testJ H une versum, tanquam 7rov£pou xippxrog-, Scaliger ofis-

neque ad sententiam quicquam facere , neque a bono Poéta esse. Sane in m etro peccatum agnosco. Sensu autem et p h ras i, m o d o , u t o p o r te t , Phæ dræ tie tu r , adeo aptus est et sc itus, u t p ropem odum sequentem ei subjectum puteni. Nam illu d , revocare

,• a d v i ta m , non est hominis Latine im p eriti, qu ippe in te r præ cipua veterum officia. Svetonius Octavio cap. 53* G allum T errin ium sen a to rem , m inus sild

fa m i l ia r e m , sed ca p tu m repen te o cu lis , et ob id in e d ia inori d e s tin a n te m , præ sens consolando re» v o e a v it a d v ita m . Ubi m iratus quidam , quom odo

Prohibere ratio nulla periturum potest, 265Ubi qui mori constituit, et debet mori.

lum ine tantum m odo cap tu m , nondum m ortuum , ad vitam rev o carit, viv>ere hic es t, ait , sine ulla animi out corporis lassione vivere. Irnmo v i ta sim pliciter hic est aura vesci, et hoc officium præ stitit Augusti hum anitas, quod solebant am icissim is: u t in te r alios T iberius Cocceio Nervæ apud Tacitum Annal. Q, 26* Cicero lib* 9. ad Attic. epist. Q. Q uod m e a d v ita m v o c a s , unuui e /jic is, ut a ni c m anus a b stin ea m . Idem lib. I. ad Q uintum ep, 9* Testor om nes deos, m e ha c una voce a m orte revoca tum , quod om nes in m ea v ita p a r te m a liquam tuæ v itæ repositam esse d iceban t. N em pe d e te rritu m , ne me occide- rem . Lib. I. Tnscul. Hegesice lib er est AvroKixprsøSjVf quod a v i ta q u id a m p e r in ed ia m d iscedens, révo- ca tur ab a m id s . Plinius lib. I. epist. 12. destinasse (Jorellium m ori t nec a u t suis a u t f i l iæ précibus fle c ti: solum super esse m e , a quo revo ca ri posset a d v ita m . Curtius lib, %. de Callistene et Alexan- dro : a quo revoca tus a d v i ta m e r a t , quum in te r -

fe c to Clito m o ri p ersevera re t. Seneca 3- Benef. 9* E t quos d e s id e ra b a t, vo len tem sequ i, a d v itæ con - s iliu m reduxisse. . His omnibus in d u co r, u t versum illum ab hom ine vulgari factum negem . Et sane ex- atat in teger in F lo ren tin o , non minus quam alter, nonnih il tam en vocibus transpositis u t et inV ossiano : H a u d quisquam a d v ita m fa c i le revo ca ri potest, Seneca nihilom inus haud sic in metrum peccavit. A n fu it: H a u d fa c i le quisquam a m orte revocari p o te s t? An, H a u d fa c i le cuiquam v i ta rev. Dispi- ciendum . Versu 266* liber optim us: Ubi qui m ori, quod et suo exem plari adscripserat Grotius. N olo

li! *

HIPPOLYTUS. ACT. I. 289

2sTUTR* Solamen annis unicum fessis, hera, Si tam protervus incubat menti fur or,

roe esse tem erarium , aut mea Sensa p ro sénsis Sene«»

cæ leg i: sed si quis haberet liber vetus, vakle p roba- rem : Ph. A d v ita m lionesla fa c i le revo ca ri po test. P rohibere ra tio nu lla in o r i tv rum v a le t , TJbi, qtii m ori co n s titu it, et debet inori. P ro in ca s tita tis v in d icem arm em us m anum . M atrona , in q u it, cui constat suus p n d o r , si incidat causa, cur m o ri-v e lit, facile adm ittit blandim enta vita?, Exemplo sunt Plan- cina P isonis, et m elior Senecæ Paullina apud Taci- tum , At si ille , vel si vir s it, qui constituit m ori, ob susceptum facinus etiam dignus est m o rte , quae ratio possit eum re tinere in vita ? Sequilur commo« dissim e: P roin castita tis. Talis cum ego sim meo ipsius ju d ic io , quid re s ta t, nisi u t m anum advefsus me armem. G r o n o v i u s .

L egendum , u t edidim us:P h æ d. H a u d quisquam a d a u r a m fa c i le re

v o c a r i po test.p ro v ita m , quæ est in terp re ta tio exquisitioris vocis. a u ra m intellige v ita lem , æ theriam , Virgilius Aen.

i

• •

i s

III. v. 339:Q uid p u er A sc a n iu s ; su p era tn e , et vescitur.

a u r a ?L oquitu r autem P hcedra , cujus dicto finitimum est illud D ejaniræ in Herc. Oet. v. 922-:

I

Frustra tenetur i l le , qui s ta tu it m o ri* Alterum , inquit, difficile potest, alterum nullo m odo potest. Sic in Thy este v. 200:

f le c t i non p o t es t , f r a n g i p o t e s t. • Q uinctilianus Inst. Or. X. 5« 7* con tendere nobis•

cum p o s s u m u s , cum a liis ncn p o s s u m n s. Idem

Senecæ Trazoediæ.

Contemne famam. fama vix vero favet,Pejus nierenti melior, etpejor bono. Tentemus animum tristem et intractabileim Meus is te labor est, aggredi juvenem ferum,

* r> ,

Mentemque sævam fiectere immitis viri.

♦ - v CH O RUS.i^iya., non miti generata ponto, Quam yocat matrem geminus Cupido, •Impotens flammis- simul et sagittis,Iste lascivus Puer et renidens

• •

V .. f

Tela quam certo moderatur arcu!f

Labitur totas furor in medullas,. ■ * *

Igne furtiyo populante yenas. 280. _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ j_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ i

\

D eclam . 17. p ro p a tre m o ri p o s s u m , coram p a • tre non p o s s u m . Locutio revocare a d v i ta m fluxit a Lucretio III. v. 469 • p

neque e x a u d it v o c e s , nec noscere vu ltus Illo ru m p o tis e s t , a d v i ta m qu i revocantes , C ircu m sta n t, lacrum is roran tes o r a , genasque.

276) Im po tens) refer ad vehementem Dei v im , quæ feli-* \'/ cem brevis q u id em , sed venusti carminis m ateriam é

' A uctori p ræ buit Octaviæ v. 806 sqq. A277) et ren idens) Rccte et habent codices p lerique D e lr i - }

åni , p ræ terea Yossianus et princeps om nium Floren- t in u s ; idque recepi p ro a c , quod editionibus adhæ- sit ex iilo riugato rio , p er Lipsium expulso , a cre m - tens. V erbum ren idere de arroganti risu dici, notum est.

28°) Igne fu r t iv o p o p u la n te ven a s) Im itatur Virgilium Aen. IV. v. 2 :

Non liabet latam data plaga frontem,Sed yorat tacitas penitus medullas.Nulla pax isti Puero. per orbem Spargit effiisas agilis sagittas.Quæque nascentem yidit ora Solem, 285

i V ulnus a lit v e n is , et coeco ca rp itu r igni,. de quo nori cogitabat H einsius, fu r t iv o m utans in fu r l iv a s .

28l) No/i håbet la ta m d a ta p la g a fr o n te m ) Heinsius m alebnt ra ta p la g a ; quo cl verbum ei fuit in deliciis. p la g a vulnus est. A tqui Yirgilius Aen. X. v. 733 :

fu g ie n te m h a u d est d igna tus O roden S tern ere , nec ja c ta coecum d å r e cuspide a/ul -

n u s.la ta m fr o n te m h å b e t, co n sp ic itu r, ad v e rtit, sub

* •

oculos cadit.I i *

28* I 2) tectas pen itu s m ed u lla s) A ut coecas m ed u lla s le« ge ndum, aut ta c ta s , vel tacitas. et sane dactylum spondei loco bac sede Annæus non insolens adm ittit in choris. sic paullo post F lorentinus lib e r , Q uæque a d H esperias ja c e t ora m etas. Lucanus libro V. vers. 812- tit m eliores scripti, et eos secutus G ro tius:

N a m q uam vis f la m m a t a c i t a s urgnente m e -d u l l a s ,

i ,

N on ju v a t in -toto corpus ja 'c tare cubili. ubi simili m odo tectas m ed u lla s inci^lcarunt. sic ta •

ij , citce sub gurg ite fr a u d e s lib. IV. vs. 465. Petronius cap. 119:

V e lu ti tabes t a c i t i s concepta in e d u l l i s. P rudentius lib. I. contra Symmachum vs. 538:

<• C onsuerant t a c i t i s pestem m iscere m e d u l l i s,« <4 • • •

H e i n s i u s . ' > »Recepi correctionem tac ita s.

Quæque ad Hesperias jacet ora metas, Si qua ferventi subjecta Cancro est,Si qua Parrhasiæ glacialis Ursæ Semper errantes patitur colonos,Novit hos æstus. juvenum feroces Concitat flammas: senibusque fessis Rursus exstinctos revocat calores: Virginum ignoto ferit igne pectus:Et jubet coelo Superos relicto Vultibus falsis habitare terras.Thessali Phoebus pecoris magister Egit armentum, positoque plectro Impari tauros calamo vocavit.Induit formas quoties minores Ipse, qui coelum. nebulasque ducit? Candidas ales modo movit alas,Dulcior vocem moriente cygno.

,Fronte nunc torva petulans juvencus Virginum stravit sua terga ludo, Perque fraternos nova regna fluctus, Ungula lentos imitante remos,Pectore adverso domuit profundumj Pro sua vector timidus rapina.Arsit obscuri Dea clara mundi

. Nocte deserta, nitidosque fratri Tradidit currus aliter regendos.

290

1

300

310

■1

3°°) coelum nebulasque duc it) kl e s t, regit. In Floren- tino coelum nebulasque f e d t , quod M onachi, de rerum opifice cogitantis, mantim olet.

/IT?i

Ille nocturnas agitare bigas Discit , et gyro breviore flecti.Nec suum tempus tenuere noctes,Et dies tardo remeavit ortu, 315Dum tremunt axes graviore curru.

i

' Natus Alcmena posuit pharetram, i?l

; Et minax vasti spolium leonis; Passus aptari digitis smaragdos,* Et dari legem rudibus capillis: 320I Crura distincto religavit auro,[ Luteo plantas cohibente socco:[ Et manu, clavam modo qua gerebat,[ Fila deduxit properante fuso.

— - " " "

i

6321) distincto re lig a v it auro) Heinsius Iegendum conjicit:Crura dis ten t o re lig a v it auro.

distendi periscelidas Omphales fuisse necesse , u tp o te non capientes Herculis crura immensa illa. Q uorsum advocat illud ab Ovidio dictum Fast. II. v. 223* in eadem fabula:

F regerat a rin illa s non illa a d b rach ia fa c ta s ;\ S c in d eb a n t m a g n i v in cu la p a r v a p ed es .

H oc tam en socco quaro cothurno dignius v idetur. U tcunque sit', nihil m utandum es t, cum Seneca p e r d istinc tum aurum intelligat p u ru m , ctirsøSov, eiXizpi-

j ' vtx %øv70v. Na m, ut ait P indarus Nem . IV . v. 133:I o x(?ua°$ V’pogsvci;

dwyiu; &£i%ev KirxvKq*Sed falsi sunt in te rp re te s , qui ad cothurnos ha?c trahunt. D e periscelidis bene cepit unus Heinsius, quem vide sis ad Ov. Her. XXI. v. 89* et Ferrarium in Analect. de re vestiar. c. 21. p. 71.

Vidit Persis, ditique ferox 325Lydia regno, dejecta feri

• Terga leonis, humerisque, quibus Sederat alti regia coeli,Tenuem Tjrrio stamine pallam.Sacer est ignis, (credile læsis) 330Nimiumque potens, qua terra salo Cingitur alto, quaque ætherio Candida mundo sidera currunt;Hic regna tenet Puer immitis:

- • l i

i \

$'■5') d itisque f e r a x L y d ia regni) F loren t in u s : d itiq u e f e r a x L y d ia regno. L e g e : d itique fe r o x L y d iareg n o , q u o d /irmatur, im ita t io n e C laudiani X X I V . v. 6 1 :

Quæ sic a u rifero P a c to li fo n te t u r n e s c i ti

’ L y d i a , cuni do /n itis a p p a ru it E v iu s Ind is.Accius ap ud N o n in m IV . 192* N eque v i ta n ta quis~ quam est , neque ta m abundans J'ortunis f e r o x Ibidein : F e r o x s u m i l l a r e y u t illa r e s u m fr e - (j.1 t u s , v e l arrogans. f e r a x est ex so le n n i l ibrariorum

a b e r r a t io n e , de qua v ide Criticos ad Ov. Met. VI. v.

4lG- et ad Sil. VII. v. 211*53®) Sacer est ignis) H u e facit i l lud Plufarcbi lib. Amator.

XI. cucisv CVU XTCTtO'J > £t XXI ‘*pVVY,S TO [XXVIXOCTXT0V Tt OS.-/

S oq x x i p J y i s o v i tspou x x ) S sTgv h io i T tg o c ra y o ^ v o v T iv .

332) quaque ætherio C a n d id a m undo) In F io r e n l in o et

M e lis se o c o d ic e leg itur : quaque p er ipsum C and ida m undm n. H o c vero fluxit ab i i s , qui nesc iebant

m undun i p ro c o e lo dici. T ibu llu s III. 4* 17 :Ja ni n o x c e - t h e r i u m nigris em ensa quadrigis

M u n d u m cceruleo la v e ra t am ne rotas. ubi v ide Interpretes .

354) H ic regna) V ulgo, H h e c ; id corrigendum m onuit

295

Spicula cujus sentit in imis 335Cærulus undis grex Nereidum,Flammamque nequit relevare mari.Ignes sentit genus aligerum.Yenere instinctus suscipit audax

iill

&

V alckenaer. ad Euripid . H ipp. v, 474* in H ic : e tsic habent jam edd. princeps ac Lugdunensis anni

_ # : •

1491* inque libro P in tiano rep e rit D elrius. Quan-.. quam res etiam sine libris patet*Cærulus undis g rex ) Burm annus ad T. II. Anthol. Lat. p. 703* fo rte , in q u it , em endandum : Cærulus undis rex N e re id u m , u t N eptunus in te llig a tu r; nam sequi mox grege pro to to . Sed pejus repetitione ma* lum est ep itheton ignavum et iners; quale foret cce- ru lu s , si pro g rex legere tu r rex . Similis autem repetitio facta v.,376« ubi vide.in stinc ti quam m ag n a geru n t) F lo ren tinus, Vossia- nus, Raphelengianus, tres ex D elrianis, aliique com-

4

p iu re s :E enere i n s t i n c t u s s u s c i p i t a u d a x G rege p ro toto bella j u v e n c u s .

quod præstat. Sic enim fit, ut b e llo ru m , quæ geru n tu r , pericula quoque cogites. A u d a c e m facit am or. P ræ oculis nostro fuere bina Nasonis loca, Met. IX. v. 46 :

N on a lite r fo r te s , v id i concurrere tauros,Cum p re tiu m pugnæ toto n itid iss im a sa ltu E x p e titu r conjux. spectan t a r m e n ta , p a v e n t -

queN escia quem m a n ea t ta n ti v ic lo r ia regni.

e t Amor. II, 12. 26:J^id i ego p ro n ivea pugnan tes conjuge ta u ro s ;

S p e c ta tr ix a n i in o s ipsa j u v e n e a d a b a t•

i )

y- v:I • ; k 1

il

tå

Grege pro toto bella juvencus.Si conjugio timuere suo, >Poscunt timidi proelia cervi;Et mugitu dant concepti Signa furoris. tune virgatas India tigres decolor horret.Tune vulnificos aeuit dentes

i

Aper, et toto est spumeus ore. Poeni quatiunt colla Ieones,Cum moyit amor. tum silva gemitMurmure sævo.

*

Amat insani bellua ponti Lucæque boves, vindicat omnes Natura sibi. niliil immune est. Odiumque perit, cum jussit amor: Veteres cedunt ignibus iræ.Quid plura canam? vincit sævas Cura novercas.

345

350

355

C æ teru m veteres ed it io n es n o n , quo d e c e t , Ioco di- s t in g u u n t , sed en te P o s c u n t v. 342* ut sc ias , q u id o c c a s io n e m in terp o la n d i præbuerit .

/

297

ACTUS SECUNDUS.

CHORUS, NUTRIX, PHAEDRA.

CIIOR, A: rix, profare, quid feras ? quonam inloco est

Regina ? sævis ecquis est flammis modus ?U U T R . Spes nulla, tantuni posse leniri malum j 36O Finisque flammis nullus insanis erit:Torretur æstu tacito, et inclusus quoque,Quamyis tegatur, proditur yultu furor.Erumpit oculis ignis, et lapsæ genæLucem recusant; nil idem dubiæ placetj 355Artusque yarie jactat incertus dolor.

364) lapsæ genæ ) id e s t , em aciatæ . Præ ter G ronovium ad h* 1. v ide Pricæ um ad A p u le i i Met. X . p. 2f0«

366) * 4 r t u s c j u e v a r i e j a c t a t i n c e r t u s d o l o r ) Heinsius male b a t: j l r t u s q u e v a r i e j a c t a t i n c e r t o s d o l o r . Sed tu e tu r vulgatain similis nostri de D ejanira locus in H erc. Oet. v. 253:

nunc inaxdescunt genæ ,P a llo r ruborem p e l l i t , et fo r m a s d o l o r E r r a t p e r omnes, tjueriturt im p lo ra t, gem it.

Nunc ut soluto labitur moriens gradu,Et vix labante sustinet collo caput.Nunc se quieti reddit; et somni immemor Noctem querelis ducitj attoli jubet, 370Iterumque poni corpus* et solvi comas;Rursusque fingi. semper impatiens sui Mutatur habitus, nulla jam Cereris subit

j 4 r t u s v a r i e j a c t a t o s nec om isit Apuleius in ejusdem appcosy/AXTOG descriptione Met* X. p. 210: J a m c e t e r a

s a l u t i s ' v u l t u s q u e d e t r i m e n t a , e t æ g r i s e t a m a n t i b u s

e x a m u s s i m c o n v e n i r e , n e m o e s t q u i n e s c i a t . p a l l o r

d e f o r m i s , m a r c e n t e s o c u l i , l a p s a g e n u a , q u i e s t u r -

b i d a , e t s u s p i r i t u s c r u c i a t u s t a r d i t a t e v e h e m e n t i o r . . C r e d e r e s e t i l l a m f l u c t u a r e t a n t u m v a p o r e f e b r i u m !

n i s i q u o d e t f l e b a t . H e u m e d i c o r u m i g n a r æ m e n t e s !

q u i d v e n æ p u l s u s , q u i d c a l o r i s i n t e m p e r a n t i a , q u i d

f a l i g a t u s a n h e l i t n s , e t u t r i m q u e s e c u s j a c t a t æ c r e -

b r i t e r l a t e r u m m u t u æ v i c i s s i t u d i n e s ? Com pares et Ov. Met. X. v. 370 sqq.

373) M u t a t u r h a b i t u s ) Similis impcitienter amantis de- scr ip tio occurrit apud Plåutum Cistellar. II. ±. S :

E x a n i m o r , f e r o r > d i f e r o r , d i s t r a h o r , d i r i p i o r , i t a

n u b i l a m m e n t e i n

!A n i m i h a b e o , u b i s u m , i b i n o n s u m : u b i n o n

s u m , i b i e s t a n i m u s .

I t a m i h i o m n i a i n g e n i a s u n t : q u o d l u b e t , n o n

l u b e t j a m i d c o n t i n u o .

' I t a m e a m o r l a s s u m a n i m i l u d i f i c a t , f u g a t , a g i t ,

a p p e t i t ,

R a p t a t , r e t i n e t , l a e t a t , l a r g i t u r : q u o d d a t , n o n

d a t : d e l u d i t ■

M o d o q u o d s u a s i t , d i s s u a d e t : q u o d d i s s u a s i t ,

i d o s t e n t u t *

Ctira, aut salutis; vadit incerto pede,Jam viribus defecta. non idem vigor, 375Non ora tingens nivea purpureus rubor.Populatiir artus cura. jam gressus tremunt j Tenerque nitidi corporis cecidit decor.Et qui ferebant signa Phoebeæ facis,Oculi nihil gentile nec patrium micant. 380Lacrimæ cadunt per ora, et assiduo genæ Rore irrigantur: qualiter Tauri jugis Tepido madescunt imbre percussæ nives.Sed, en , patcscunt regiæ fastigia:Reclinis ipsa sedis auratæ toro, 385Solitos amictus mente non sana abnuit.PH . Removete, famulæ, purpura atque auro illitas Vestes, procul sit muricis Tyrii rubor,Quæ fila ramis ultimi Seres legunt: * I

376) ora tingens n i t id a ) N e n itid a et n itid i sibi occur- ran t in tra tres versus, scribe cum M arklando ad Stat. I. Silv. 2* 20 :

N on ora tingens n i v e a purpureus rubor . quod ipse confirmat ex loco nostri M ed. v. 100. ubi de Creusa d ic itu r:

Ostro sic n i v e u s puniceo color P e r f usus rubuit.

u t apud Ovidium Her. XX. v. 120. de Cydipp'e:subest n i v e o Icetus in ore rubor.

I n iveus et n itid u s centies in Mss, confundi, satis con«j | stat.; 389) Quæ fila. ram is) Ante oculos erat V irgilius Georg. II.

v. 121:V elleraque u t .fo liis d ep ec ta n t tenu ia Seres.

Brevis experlitos zona constringat sinus. 390*Cervix monili vacua ; nec niveus lapis Deducat aures, Indici donum maris.Odore crinis sparsus Assvrio vacet:Sic temere jactæ colla perfundant comæ Humerosque summos; cursibus motæ citis 395 Ventos sequantur. læva se pharetræ dabit;Hastile vibret dextra Thessalicum manus.Talis severi mater Hippolyti fuit.Qualis, relictis frigidi ponti plagis,Egit catervas, Atticum pulsans solum, 400Tanaitis, aut Mæotis,. et nodo comas Coegit emisitque, lunata latus Protecta pelta; talis in silvas ferar. ,NUTR. Sepone questus. non levat miseros dolor, Agreste placa virginis numen Deæ. 405

B92) D ed u ca t aures) A quibusdam D id u c a t leg itu r, sed male. Idem Herc. O et. v. 661:

N ec g em m ifera s d e t r a h i t aures L a p is E o a lectus in unda .

398) T a lis severi m a te r ) Heinsius versum hunc existimat sp u riu m , ac p ro inde tollendum . Sed retinendus es t, quippe m onstrans, quæ sit intelligenda T a n a i- tis a u t M æotis v. 401. T uetu r etiam V alckenaer ad Eurip. H ipp. v. 220. contentus m utare Talis in Q ualis. Hoc facilius probaverim . Scenæ tamen aptior G rotii G ronoviique ratio , sequenti versu p ro Qualis reponentium Talis. Atque ita legerem , si quid no- vandum putarem .

4°^) jégreste p la ca v irg in is num en) Simillimus est locus Apuleii M et. V. p. 105. ubi Pan his Psychen m onet

Regina nemorum, sola quæ montes colis,Et una solis montibus coleris Dea,Conyerte tristes ominum in melius minas.O magna silyas inter et lueos Dea,Clarumque coeli sidas, et noctis decus, 410Cujus relucet mundus alterna face,Hecate triformis, en ades coeptis favens,Animum rigentem tristis Hippolyti doma.Amare discat, mutuos ignes ferat..Det facilis aures. mitiga pectus ferum. 415Innecte mentem. torvus, aversus, ferox,In jura Veneris redeat. hue vires tuas Intende. sic te lucidi vultus ferant, * *

verb is: Ergo m ih i ausculta : nec te rursus p ræ cip i- tio , v e l ullo m ortis accersito genere perim as. Luc- tum d esin e , et p one jnoerorem , precibusque p o tiu s C upid inem Oeorum m a x im u m p erco le ; e t , u tpote adolescen tem delica tum luxuriosum que b la n d is ob- sequiis prom erere. Sic locuto D eo pastore , nulloque serm one red d ito , sed a d o ra to ta n tu m num ine salu- t a r i , Psyche p e rg it ire.

4°8) tristes om inum ) Prim æ editiones o m n iu m , quod em endavit Canterus Var. Leet. II. 22.

*11) m undus a lterna fa c e ) F lorentinus a ltern a v i c e , cui quo jure faveat D rakenborcli. ad Sil. XV. v. S12. videant alii. Nam v ice nihil relucet. Frequens autem est, fa c e re lu cere , vel igni. V ide m odo Virg. Aen. II. v. 312. et Claudian, XXXVI. v. 325.

412) en ades) P ro en F lorentinus h å b e t# « , quod librarii vitium est. Heinsii eia a d e s , et tem erarium videtur, et agitatius, quam pro persona vetula?.

Et nube rupta cornibus puris eas. .Sic te , regentem frena nocturni ætheris, 420Detraliere nunquam Thessali cantus queantj Nullusque de te gloriam pastor ferat.Ades invocata. jam faves votis, Dea.Ipsum intuor solemne venerantem sacrum,Nullo latus comitante. quid dubitas? dedit 425 Tempus locumque casus. utendum artibus. Trepidamus? liaud es t facile mandatum scelus Audere. verum justa, qui reges timet,Deponat; omne pellat ex animo decus.

^26) iitendum. artibus) Intelligit artes magicas. Eadem apud Euripidem Hipp. v. 481:

* . t 5 9 « t t)/ * C- / **1 t y o\Ls y avb^sg stgevgoisv av,' i£t (ty yvvaiy.eg g, yyt x v a g £vmgo[A£V*

Ibidem v. G80* CJiorus:(p£l>, (p£U‘ <JT£7t^XKT0U , V.0V '/.tLTtt&UVTOU T £ % V S t l p

'h k c r x G iv a , t v , g a v jg 7t o o t z o ? ^ v - Itaque frustra e s tH e in s iu s , qui em endat: utendum d a t is , nerape tem pore et loco. '

428j ju s ta qui reges t im e t , D ep o n a t) Heinsius conjicit:jussa qui regis tim e t ,

D e p o n a t om ne et p e lla t ex anim o decus. p ræ te r necessitatem. ju sta depona t, id est, non ullum habeat justi respectum et æqui. Auctor Octaviæ v.759:

N e r . Jussisque nos tris parean t. S e n . J u s ta .im pera .

N e r. S ta tu a m ipse.Copulam et iriserenti liber quidem unus alterque la vet. Sed &<tuv($£70v efficacius.

Malus est minister regii imperii pudor. 430

HIPPOLYTUS, NUTRIX.I *I •

HIPP. (O u id lin e seniles fessa moliris gradus,O fida nutrix, turbidam frontem gerens,Et moesta vultus? sospes est certe parens, Sospesque Phædra, stirpis et geminæ jugum.JNTJTit. Metus remitte, prospero regnum in sta tu

est, 435Domusque florens sorte felici viget.

i Sed tu beatis mitior rebus veni:Namque anxiam me cura sollicitat tui,Quod te ipse poenis gravibus infestus domas.

*3°) M alus est m in is ter) Sententia gemina dixit Silius XIV. v. 93 :

v iliss im a regiC ura pudor.

«

^34) stirp is et gem inæ ju g u m ) Id e s t, duo ii l i i , quos ex Theseo p ep ere ra t P liasdra, D em ophoon nem pe et A ntigonus, u t bene accepit Burm annus ad T. I. An- thol. Lat. p. 605.

439) Q uod te ipse poenis g ra v ib u s in festu s dom as) M alle t quidem H einsius:

N a m q u e a n x ia m m e cura so llic ita t tui.Quo te ipse poen is g ra v ib u s in festus dom as?

Sed ro tunda illa len iterque labentia g ra tiæ , quam quæ rit le n a , plus habent. p o e n is , id est, cruciati- bus et do lo ribus; quod, m onente Gesnero ad Quinc-

Quem fata cogunt, ille cum venia est miser. 440 At si quis ultro se malis offert volens,Seque ipse torquet, perdere est dignus bona,Queis nescit uti. potius annorum memor Mentem relaxa. noctibus festis facem Attolle. curas Bacchus exoneret graves. 445Ætate fruere. mobili cursu fugit. '

. tilian. "VI. Prooem . 31- illa ;etate satis frequens. d o - m a s , ^xfxxsi;- Homerus Od. IV. v. 244- de Ulysse:

å u r c v [j u v 7 r X ‘/ r / y j 7 i v x £ i X £ ? J r / , e i 'S x / z d e e x g - , 440) Q uem f a t a cogunt) Sententiæ auctor Sophocle*.

Philoctet. v. 1316:xv^fcTtoiei rxg fev iz Ssoov

. ru%xq ooSeiexs ’é f xvxyxxlcv Ø f av'Qtjoi 'S’lzo ve io ie tv ’é y x s iv r x i (3?-x‘3ai$>

asmp au, Tourets cure auyyvxf/^v £%£IVIjlXXlOV £5IV > OUT £7T0lKT£t0£lV 71VX-

44*) ultro se m alis offert vo len s) ultro et volens etiam alii ju n x eru n t, u t Apuleius Met. II, p. 24* ’u t etiam u ltro gestirem ta li m ag ifterio nte -volens a m p la cum nier eede tr a d er e.

444) noctibus fe s t is fa c e m ) Ad Comum invitatur., cuj'us indices saltationes et faces. Ipse H ippolytus apud Eu« rip i dem Hipp. v. 106:

o'Sbiiq f x ø s a x s i v u x r 'i S x u p x s f S s t iv - fa c e m a tto lle , rilu Bacchantum. Euripides Jon©v. 716 :

B x x % o g dg ,cp i7rv^oug o tvé% avTTiuxxz-

446) m obili cursu fu g i t ) Theognis v. 979 :a i \ p x yx(>> e je r s vov}(Jtx, T r x ^ f x e r x t x y \ x o ;

o v h ' 17777m o(>(jm y l y v e r x i u x u r k ^ i>

Nunc facile pectus, grata nunc'juveni Venus. Exsultet animus. cur toro viduo jaces?Tristem juventam solve. nunc cursus rape.

i EfFunde liabenas. optimos vitæ dies 450Effluere proliibe. propriå descripsit Deus Officia, et ævum per suos ducit gradus.

, Lætitia juvenem , frons decet tristis senem.Quid te coerces, et necas rectam indolem?Seges illa magnum foenus agricolæ dabit, 455-Quæcunque lætis ten er a luxuriat satis:Arborque celso vertice evincet nemus, >

ot{ ts Tre/) oiv'åpx ØégovTi dopJTfdov e$ fcévov ccv'Sficcv h c t f i p a g t T v ^ c C p o ^ t s p t c o [ / .£ v o u •

449) Triste/n ju v e n ta m so lve ) hoc e s t, tristitiæ nubem , ajuventa tua alienam , d ispelle , u t in-terpretaiur Mit--scherlichius, hunc locum com parans ad H orat. E pod. XIII. v. 5: - .

Ibid.) nunc lu xu s ra p e) Princep.s liber cursus , idque ra tio postu la t, cum se q u a tu r: Hjjfunde habenas . Lu- cretius IV. v. J189* de m uliere:

- com m un ia quæ rensG a u d ia , so lic ita t s p a t i u m d e c u r r e r e a m o*

r i s .% « i » •

V arro satyra M en ippea , qiaæ inscrib itur V æ V ic tis : P ropera te v iv e re pueræ , quas s in it æ ta tu la lu d ere , a m a re et f æ e n e r i s t e n e r e b i g a s . F requens autein est, rapere cursum . Lucanus V. V. 403«

In d e r a p i t c u r s u s .Claudianus. XVIII. c. 3 7 5 ’

Sic ef fata r a p i t cceli p e r in a n ia c u r s u m . Hac ipsa tragoedia v. 738:

Ocior c u r s u m r a p i e n t e f la m m a .

Scnecoc T ragoedice .

Quam non maligna cædit aut resecat manus.Ingenia melius recta se in laudes ferunt,Si nobilein animum vegeta libertas alit. 460Truculentus, et silvester, et vitæ inscius,

Hoc esse munus credis indictum viris, ■Ut dura tolerent? cursibus domitent equos, ,it I Et sæva bella Marte sanguineo gerant? 465*Providit ille maximus mundi parens,Cum tam rapaces cerneret fati manus, • *Ut damna semper sobole repararet nova.Excedat, agedum, rebus humanis Venus,Quæ supplet ac restituit exhaustum genus ; 470

461) 'Truculentus et s ilve s te r) Talis et Atalanta describi- tu r AEliano "Var. Hist. XIII. ±. xppsvuorbv åf xxi yooyovt f i X S K S - TO U TO (ASV X x ' l £ K T i j q S y f l O V T p o Q y q , S T ts 'l V M

(Aosibyg W* ^s-xx) tccv iv Toig cpsui yuf/,vx<xuy:/.467) R apaces cerneret f a t i m in a s) F lo ren tinus, u t voluit

Pricæus ad Apuleii Met. XI. p .3 2 9 • f a t i m anus, Recte vero. Tib'ullus I. 3- 4*

j ib s tin e a s a v i d a s , M ors, precor, a tra , m a n u s . Hesiodus in Scut. Hero. v. 255- de Parcis:

OV V s TfiQCTCV fA S fA X 7 T 0 lS V

X e lp S V O 'J % TTIOTTOVTX V S O U T X T O V , X f A Ø l fA SV X U T $

fixXX’ ov u%x g p s y x X o v g • VxiSdg 2s xxtsIsv-47°) exh a u stu m genus) Euripides in O edipi Fragm ento

X V II:T y v *A<P^oV tv, v cu% c p x q o u y S s o q ;Jjf/ OuV X V S17T01C , O u V s f A S T ^ T S t X q X V >

OVVj 7 T S (p U X S X X ( p ' 0<T0V h s ( > % £ T X t '

X U T Y ) T £ £ ( p £ l T £ X X f e X X I JT X V T X q (S ^O T O U f,

Orbis jacebit squallido turpis situ; ; '' >ri; -Våcuum sine ullis classibus stabit mare; ‘ / . . Âlesque coelo deerit, et sil vis fera; . , tSolis et aer pervius ventis erit. VQuam varia leti genera mortalem trahunt 475’ Carpuntque turbam; pontus, et ferrum, et doli!Sed fata credas deesse; sic atram Styga Jam petimus ultro. cælibem vitam probet Sterilis juventus, hoc erit, quidquid vides, iy.xi Unius ævi turba , et in semet ruet. 480Proinde vitae sequere naturam ducem;Urbem frequenta, civiuin coetus cole. i i i p p . Non alia magis est libera, et vitio carens, Ritusque melius vita qiiæ priscos colat,Quam quæ relictis moenibus silvas amat. 4g5Non illum avaræ mentis inllammat furor,Qui se dicavit montium insontem jugis:

r s x f iy ^ io v b s X o y u (j,ovcv [ / .x S y g ,

s f i y u Ts c ts ltja r o c S é v o g r o r y g Ssou*

é(>x ( x h c,u(3(iov y x T > o r x v %yf>ov or& ov

x k x ^ ov x v y j jJ u v o r ib o g sy d su g s y y .

i()5t d'o crsf/.vog o v p x vo g 7rK yôvf/,evog

t t s o s Tv sig yxTxv ’A(pôdiryg uVø. g t x v Ss uv(jt(xix^yrov sig rxvrbv duo, riKrouriv yyjv 7rxvrx> y.xxr^é(p:vr’ xyt,x> fåsv fiporstov Zy rs- xx) SxÅÅsi ysvog-

Plutarchus Amatorii libri V. tov yx[xyKm ixsTvov xx) cru- jj vs^ybv xSxvxrixg ru ^yyru ysvst > rfisvvvfisvvjv .yixuv ryv

Øvnv svSiig s^xvxirrovrx dix ruv ysvsrsuv- P lura veterum circa eundem sensum dicta collegit Pricaeus ad

. Apuleii M et. XI. p. 239*

Non aura populi, et vulgus irifidum bonis, Non pestilens invidia, non fragilis favor. Non ille regno servit; aut regno imminens, Vanos honores sequitur, aut fluxas opes : Spei metusque liber. haud illum niger Edaxque livor dente degeneri petit.Nec scelera populos inter atque urbes sata Novit ; nec omnes conscius ftrepitiis pavet. Haud verba fingit. mille non quærit tegi

4 9 4 ) scelera populos in ter a tque urbes s ita ) sa ta edi j u s - simus ex Heinsii correctione. Id est, genita. Cicero p ro Rose* Arner. §.75* In urbe luxuries creatur : ex lu x u r ia ex is ta t a v a r it ia necesse est; ex a v a r itia

{. e ru m p a t a u d a c ia ; in d e om nia s c e l e r a ac male~ fic ia g i g n a n t u r «. In eandem partem disputat Fre- dericus II. Op. T. % p*,l66* L& m alice du coeur hu - m a in , qui sem ble engourdie dans la so litudey se ra - nirne dans le g ra n d rnonde : et si le coim nerce des hom nies y qui assortit les caractéres les p lus ressem - blans y fo u rn it des com pagnons a u x gens vertu eu x , i l donne égalem ent des com plices a u x scelerats. L es desordres s 'accrurent dans les v il le s ; de nouveauoc vices p r ire n t naissance etc*

496) H a u d verba fin g it) Quidam d istinguunt: H å n d verb a f in g it m ille . non quæ rit etc. Sed male. verba fin g it , id e s t, ficte et sim ulate loqu itu r y aliud dicit ac sentit. Attius in Agamemnonidis :

v M u lti , an im us quorum a troc i cinctus m a litia cst, v. • C o m p o s i t a d i e t a e pectore evo lvu n t suot

1 Quæ eum com ponas t d ic ta fiaetis d iscrepant.* ' V‘irgilius AEn* IX. v. 602*

Ilon h i c udtridæ y nec f a n d i f i c t o r TJhxes.

Dives columnis ; nec trabes multo insolensl

Suffigit auro. non cruor largus pias„ i a

Inundat aras; 1 ruge nec sparsi sacraCentena nivei colla submittunt boves: 500Sed rure vacuo potitur, et aperto æthereInnocuus errat, callidas tantum ferisStruxisse fraudes novit; et fessus graviLabore, niveo corpus Illisso fovet.Nunc ille ripam celeris Alphei legit: 505Nunc nemoris alti densa metatur loca,XJbi Lerna puro gelida pellucet vado;Sedemque mutat. heic aves querulæ fremunt,

Propertius II. 7. 69*S ed vob is fa c i le est v e r b a et c o m p o n e r e

fr a u d e s .

♦98) Suffig it auro) Unus codex S u ffu lc it , ex in te rp o la tionen opinor. Certe Suffig it exquisitius e s t, quam u t a librario aberran te ortum v id e a tu r ; et sic dixit Plinius Hist. Nat. XXXIIl. XIV. aureis c la v is s u f f i - g e r e crep idas.

5°4) n iveo corpus Ilisso fo v e t ) Rutgersius V ar. Leet. VI. 17. m alebat v ivo . Sed frustra. n iveu s purum et n itidum denotat. Sic M artialis VIL 31. 11 :

curris n i v e a s ta n tu m p ro p e P ir g in is undas.\

et sim iliter Coluthus v. 226:CtUTXQ 0 % 1 0 VS 010 h 0SGG0ip S V 0<; 7rOTCH(jt,o70'

Ilissi vero primatn ancipitem esse, docuerunt Bar- thius ad Stat, Theb. IV. v. 53« etSchraderus adAvien. Descript. Orb. Ter. v, 585- nefquem dubium reddant

f

codices, iliso } ehso , in r iv o , et alia praeferentes.I

Ramique ventis lene percnssi tremunt,Veteresque fagi. juvit aut amnis vagi 510Pressisse ripas, cæspite aut nudo leves Duxisse somnos , sive fons largus citas Defundit undas; sive per flores novos Fugiente dulcis murmurat rivo sonus.Excussa silvis poma compescunt famem: 515Et fraga, parvis vulsa dumetis, cibos Faciles ministrant. regios luxus procul Est impetus fugisse. sollicito bibant

5^9) R a m iq u e ven-tis lene percnssi trem unt) Heinsius, ar- bo ris . nornen desiderans, conjicit P la ta n i, vel Or- n iq u e , vel,

^ 4 1 n i que ven tis lene p e r c u s s c c trem unt V eteresque f a gi.

adducitque ex Claudiano (X. v. 68) iE t p la ta n i p la ta n is , alnoque assib ila t a l nus.

E g o , codicum lidem secu tus, ra m i veteresque f a g iaccipio per Endiadyn p r o , ram i veterum fagorum :qua figura nihil frequentius apud Senecam. vide adTJiyést. v. 833* * Totus autem liic locus manifesta imi-*/ «tatione expressus est ex H o ra tio , Epocl. II. v* 23 :

L ib é t ja cere inodo sub an tiqua ih ce9 M odo in tenaci g r amine*

L a b u n tu r a ltis in terim rip is aquce;Q iieruntur in silins a v e s ;

Fontesque lyihphis obstrepunt m anan tibus> Som nos quod in v ite t leves*

51?) D e fu n d it undas) D e fu n d it pro T)iffundit p ræ ter Gro«* novium ad h. ]. vindicavit etiarn W akefieldus ad Luerer. IV. v. 88.

51?) sollicito b ib a n t A u ro superbi) Hue pertinet illud Ju* venalis X. v. 25 ;

ft*

Auro superbi. quam juvat nuda manuCaptasse fontem! certior fomnus premit 520Secura duro membra versantem toro.Non in recessu furta et obscuro improbus Quærit cubili, seque multiplici timens Domo recondit: æthera ac lucem petit,Et teste coelo vivit. hoc equidem reor 525 * 5

n u lla a co n ita b ihunlur F ic tilib u s: tutte il la t im e , eum p o cu la sum es G e m m a ta , et la to Se tinum ar deb it in auro .

520) certior som nus) hoc est, securior, tranquillior somnus. Idem Herc. Oet. v. 644:

G esp es ' l y rio m o llio r ostro,Solet i m p a v i.d o s ducere somnos,

et Epist. 90. HU, quos a liq u o d nem us densum a sole p r o te x e r a t , qu i adversus sæ v itia m h i em is t a u t im - bris, v i l i receptaculo tu t i sxtb f r o n d e v iv e b a n t, pla» cidas transigeban t sine suspirio noctes. So llic itudo ' nos in nostra p u rp u ra v e r s a t , et acerrim is e x c ita t s tim u lis : a t quam m o l l e m som num illis d u ra te llus d a b a t!

522) fu r ta et obscuro im probus Q uæ rit cubili) M ale quidam in Bibliotheca literarum el egan ti o rum artium que liberalinm Vol. 23« P. 1. p. 96* in te rp re ta tu r : N on tim et fures in cubili delitescentes. f u r ta quæ rit, id est,, dolos fraudesque m editatur. Plinius Hist. Nat. X X X III 6* Q uapropter id fu r tu m quæ ren tes , otti liquore ca n d id o nsum illum a d u lte ra v e re , m o x et h y d ra r• gyro . Conf« de hac significatione vocisD onat. ad T e- ren t. Eun. IV. 7. 39«

525) teste cælo v iv i t ) Hue respexisse videtur Prudentius Cathem er. II. v. 27 :

s

N ec teste cjuisquam lum ine P eccare constanter po test.

Vixisse ritu, prima quos mixtos Deis Profudit ætas. nullus his auri fuit Cæcus cupido. nullus in campo sacer •Divisit agros arbiter populis lapis.Nondum secabant credulæ pontum rates: 530Sua quisque norat maria. non vasto aggere Crebraque turre cinxerant urbes latus.Non arma sæva miles aptabat manu;Nec torta clusas fregerat saxo graviBalista portas; jussa nec dominum pati 535Juncto ferebat terra servitium bove:Sed arva per se foeta poscentes nihil Pavere gentes. silva nativas opes,Et opaca dederant antra nativas domos.Rupere foedus impius lueri furor, 540Et ira præceps : quæque succensas agit Libido mentes, venit imperii sitis Cruenta. factus præda majori minor.Pro jure vires esse. turn primum manu

539) d ed era n t a n tra n a tiv a s domos) d ed era n t exquisite positam est p ro , d ederun t. Sic apud Virgilium AEn. y* V. 397 :

Si m ih i, quce quondam f u e r a t , quaque im pro bus is te

E x s u lta t f id e n s , si nunc fo r e t illa ju v e n ta .p r o , fait. E t P ropert. III. H . 3 6 :

H in u le i p e llis totos operiba t amant.es,s llta q u e n a tiv o c r e v e r a t herba toro .

p ro , crevil. Itaque nullus em endationi locus.544) p r o ju re v ires esse) Im itatur Lucanus I. v. 173:

• •mensuracjue ju r isV^is era t.

Bellare nuda: saxaque et ramos rudes 545Vertere in arma. non erat gracili levisArmata ferro cornus; aut longo latusMucrone cingens ensis • aut crista procul -Galeæ comantes. tela faciebat dolor.Invenit artes bellicus Mavors novas, 550Et mille formas mortis, hine terras eruorInfecit omnes fiisus, et rubuit mare.Tum scelera, demto fine, per eunetas domosIere. nullnm caruit exemplo nefas.

%

A fratre frater, dextera nati parens 555Cecidit, maritus conjugis ferro jacet,Perimuntque foetus impiæ matres suos.Taceo novercas. mitius nil est feris.Sed dux malorum femina. hæc scelerum artifex Obsedit animos, cujus incestæ stupris 5(j0Fumant tot urbes, bella tot gentes gerunt,Et versa ab imo regna tot populos premunt. Sileantur aliæ.: sola conjux Ægæi

551) fo r m a s m ortis) Tac. Hist. III. 28. v a r ia p ereu n tiu m f o r m a } et o m n i im ag ine m or t i urn.

558) m itiu s n il est fe r is ) Puto i ta capiertdnm, ut tu rp e lu pus s ta bulis et sim ilia, et n il p ro n o n ; hoc sen su : taceo n o verca s , istud genus n ih i l , id e s t , non est m itiu s f e r i s , sed m ulto ferocius. Ante oculos enim habuit Seneca illud Euripidis ex Alcestide v. 3 1 0 :

é%S(>ot yoi$ V/oD<7 & M T f i w x t s k v o u ;

toTs ou lh yTtiursfix.B u r m a n u u s ad Ov. Her. X. v. ±.

314 L. ANNÆI SENECÆ»

Medea reddit feminas dirum genus.n u t r . Cur omnium fit culpa paucarum scelus ? 565h i p p . Detestor om nes, horreo, fugio, exsecror.Sit ratio, sit natura: sit dirus furor: .•Odisse placuit. ignibus junges aquas;•Et amica ratibus ante promittet vadaIncerta Syrtis; ante ab extremo sinu 570Hesperia Tethys lucidum attollet diem;Et ora damis blanda præbebunt lupi;Quam victus animum feminæ mitem geram.NUTR. Sæpe obstinatis induit frenos amor,Et odia mutat. regna materna aspice. 575Illæ feroces sentiunt Veneris jugurn.Testaris istud unicus gentis puer.HIPP. Solam en unum matris amissæ fero ,Odisse quod jam feminas omnes licet.n u t r . Ut dura cautes undique intractabilis 580Resistit undis, et lacessentes aquasLonge remittit, verba sic spernit mea.Sed Phædra præceps graditur, impatiens morse. Quo se dabit fortuna ? quo verget furor ?Terræ repente corpus exanimum accidit, 585

564) M edea red d it fem inas dirum genus') Hoc e s t, quod de C lytem nestra dixerat Hom erus Od. XI. v. 432:

V flT £ Y .X T 0 U 7 % 0 q £ % £ 'j£ , X X I £7 (T g J v i f ! (TIV O ft fa tT U

S y X u T s p y tr i y u v x i £ i , x x i % x 'e i t s^ y o q s y ir iv ,

577) unicus gentis puer) id es t, qui genti unicus est etso lus, ut Heinsius exponit ad Ov. Met. III. v. 454.

58?) exanimum, accidit) accid it p ro cadit Heinsius v indi-

cavit ad Ov. Fast. V. v. 360*

Et ora morti similis obduxit color.Attolle vultus, dimove vocis moras:Tuus en, aluinna, ternet Hipp oly tus tenet.

^ %

PHAEDRA, HIPPOLYTUS, NUTR1X,FAMULI.

PH. C 3uis me dolori reddit, atque æstus graves Rcponif animo? quam bene excideram mihi? 590 Cur dulce munus redditæ lueis fagis?Aude, anime. tenta. perage mandatum tuum. Intrepida constent verba. qui timide rogat,Docet negare. magna pars sceleris meiOlim peracta est. serus est nobis pudor. . 595Amavimus nefanda. si coepta exsequor,Forsan jugali crimen abscondam face.Honesta quædam scelera successus facit.E n, incipe, anime. commodes paulum, precor, Secretus aures. si quis est, abeat, comes. 500HIPP. E n , locus ab omni liber arbitrio vacat. * 6

$97) Forsan ju g a li crim en) An te oculos erat V irgilius, AEn. IV , v. 172:

N eque en im specie fa m a v e m o v e tu r ,N ec ja m fu r t iv u m D id o m e d ita lu r a m o re m : C onjugium v o c a t, hoc prceteæit nom ine culpanz.

$98) H onesta quæ dam sce lera ) P ro H onesta F lo ren tinu r håbet N on ista . Secl est cx vitio scriptionis.

601) ab om ni liber arb itrio v a c a t) Eundem versum, levite r im m uta tum , Seneca repe tit in Herc. Oet. v, 4 s 4 :

E n locus ab om n i tutus' a rb itr io v a c a t. a r b itr io , id e s t, cog a itio n e , inspectione. Lucilius AEtna v. 193: * %

pH. Sed ora coeptis transitum verbis negant. ‘Vis magna yocerii emittit, at major tenet.Vos testor omnes, coelites, lioc, quod volo,Me nolie. 605H IP P . Animusne cupiens aliquid, effari nequit?PH. Curæ lev es lo q u u n tu r , in g en tes stu p en t.H IP P . Committe curas auribus, mater, meis.PH. Matris superbum est nornen, et nimium po

tens.Nostros humilius nornen affectus decet. 610

d iv in a q u e rerumC ura sine a r b i t r i o est.

ubi conf. W ernsdorf.**

602 * * * 6 * * *) S ed ora coeptis transitum. verb is negan t) Appositus locus Apuleii Met. X. p. 211: Sed illa (noverca) cru- c ia b ili silentio d iu tissim e fa t ig a ta , et ut in quo d a m v a d o dub ita tio n is hæ rens, omtie v e r b u m , quod pra-senti serm oni p u ta b a t a p tis s im u m , rursum i/n- probans , nu tan te e tiam nunc p u d o re , unde potissi- m utn caperet exo rd iu m , deconta tur.

6 °5) M e no lle) Haec Gronovius cum Heinsio tollenda cen- sent. Suspensæ enim et abruptæ orationis esse, cjuse Phæ dra vix incipiens mox intermittat* Verum ejus- m odi reticentia , quid tacea t, nem o facile divinave- rit. Immo praeciditur versus eadem ra tio n e , u t in T hy es te v. 100:

Sequor. ubi vide.

6 IO) N ostros hum iliu s nornen) Hæ deliciæ fluxerunt ab O vid io , cujus est\illud Met. IX. v. 465« de Byblide:

Jam d o m in u m a d p e lla t: ja tn nom ina sanguiniso di t .

B y b lid a ja m m a vu lt, quam se vocet illa soror em .

Me vel sororem, Hippolyte, vel famulam voca:l

Famulamque potius. omne servitium feram.Non me, per altas ire si jubeas nives,Pigeat gelatis ingredi Pindi jugis :Non , si per ignes ire et infefta agmina, 6 l5Cuncter paratis ensibus pectus dåre.Mandata recipe sceptra: me famulam accipe.

»

Te impéria regere, me decet jussa exsequi.Muliebre non est regna tutari urbium.T u , qui juventæ flore primævo viges, 620Cives paterno fortis imperio rege.Sinu receptam, supplicem, ac servam tege.Miserere viduæ. h i p p . Summus hoc omen DeusAvertat. aderit sospes actutum parens.PH. Regni tenacis dominus, et tacitæ Stygis, 625 • \Nullam relictos fecit ad superos viam.Thal ami remittet ille rap torem sui?Nisi forte amori placidus et Pluton sedet.H lP P .lllu m quidem æ qui co e lites red u cem dabunt. S e d , dum te n e b it vota in in certo D e u s , 630Pietate caros debita Iratres colam,

* ' . ■ • <

Et te merebor; esse ne viduam putes:Ac tibi parentis ipse supplebo locum. - , •p h . O spes amantum credula! o fallax amor!

» * • i

: - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - ~

621) fo r t is im perio rege) f o r t i s , ad urbium regna tutan* d a , quod m uliebre non esse m odo dixerat. Alibi mens erat H einsii, cum sic rep o n e re t:

C ives p a tern æ sortis im perio rege.. &}) A c tib i p a ren tis) Heinsius m alebat H a c , subaudita

p ie ta te , Sed in tali lectione melius abesset ipse.

Satisne dixit? precibus admotis agam;Miserere, tacitæ mentis exaudi preces.Libel loqui, pigetque. Hipp. Quodnam istud ma-

lumest?P H . Quod in novercam cadere vix credas malum. h i p p . Ambigua voce verba perplexa jacis j

Effare aperte. P H . Pectus insanum yapor 640Amorque torret. intimas sævus vorat Penitus medullas, atque per venas meat Yisceribus ignis mersus et nervis latens,Ut agilis altas llamma percurrit trabes.

64°) v a p o r A m o rq u e to rre t) Burman. a d P ro p e rt, I. 9, 21* * et M itscherlich. ad H orat. Od. II. 8 .15 . certatim em en-

9

d a n t: ■vapor A r dorque to r ret. Sed accesserim G ro- n o v io , v a p o r am orque p e r Endiadyn accipienti p ro , incendio amoris. Ita apud Virg. AEn. VIII. v. 315. truncis et duro robore p r o , truncis roborum . Cic, in Vatin. §. 24* sceleri et m en ti p ro , sceleratæ nienti. Apulei. Met. III. p. 5d>. f id e m silen tium que p ro , fidem silentii, Sed quid ad tiné t foris exempla petere> cum satis multa nobis ipse suppeditet Tragicus. vide quae collegimus ad Thyest. v. 833-

64t) v o r a t Penitus. m ed u lla s) V irg. AEn. IV. v. 66 •• Tist m ollis f ia m m a m edullas.

643) et ven is la ten s) fib r is conjecit H einsius, cum alii a lite r insuavem ven a ru m repetitionem efFugere tentas- sent. Sed ne hoc quidcm animum explet. R ep o n e : et n erv is latens. Idem Seneca Epist. 114* Cum vero ■magis ac m agis v ires m orbus e x e d i t , e t in \ m edu lla s n e r v o s que descendere delicice. Ha? voces etiam confunduntur apud Lueret. III. v. 574* et fo r t# apud Sil, II. v. 467.

H IP P . Amore nempe Thesei casto furis. 645P H . Hippplyte j sic est: Thesei yultus amo Illos priores, quos tulit quondam puer;Cum prima puras barba signaret genas,Monstrique cæcam Gnossii vidit domum,Et longa curva fila collegit via. 650

I Quis tum ille fulsit! presserant vittæ coman,Et ora flavus tenera tingebat rubor.

i

Inerant lacertis mollibus fortes tori:Tuæve Phoebes vultus, aut Phoebi mei;Tuusue potius: talis, en, talis fuit, 655Cum placuit hosti. sic tulit celsum caput. * 1

6 5 Et ora flavu s tenera tingebat pudor) flavu s pudor inep te dicitur. Legendam f la v o , tibi videlicet. Flavo enim capillo H ippolytus. Phæ dra apud JNasonem Epist. IV. v. 72 :

F lava verecundus tinxerat ora rubor. flavus et T h eseu s; hine A riadnen describit Catullus

1 (L X IV . v. 98):in f la v o sæpe hospite suspirantem.

He i n s i u s .R etineo vulgatum , et accipio p e r hypallagen pro ,

/

•flavi Thesei pudor. Frequens ista hgura Seneca?. % conf. G ronov. ad Phoenis. v. 119. N ostrum vero lo- | cum imitatus v idetur C laudianus Epithal. Pall. et Ce-

ler. v. 421niveas infecerat igni

Solaue pudorque genas.► <55) Tuusque potius) V ir doctus in m argine editionis Fa-

b ric ianæ , quæ est in Bibliotheca Universitatis Haf- n iensis, rescribit T uusve; eaque verio r est ratio , vide H eyniura ad Virg. AEn. II. v. 37. et VI. v.

In te magis refulget incomtus decor,Et genitor in te totus : et torvæ tamen . ; : ; > 1Pars aliqua matris miscet ex æquo decus.In ore Grajo Scythicus apparet rigor. 660Si cum parente Creticum intrasses fretum,Ti bi fila potius nostra nevisset soror.T e, te , soror, quacunque siderei poli . . rIn par te ful ges, invoco ad causam parem. 1

, .Domus sorores una corripuit duas; . 665Te genitor,' at me natus. en, -supplex jacetAllapsa genubus regiæ proles domus.

✓

Respersa labe nulla, et intåcta, innocens;Tibi mutor uni. certa descendi ad preces.Finem hic dolori faciet, aut vitæ dies. 670Miserere amantis. h i p p . Magne regnator Deum,Tam lentus audis scelera? tam len tus vides? Ecquando sæva fulmen emittes manu,Si nunc serenum est? omnis impulsus ruat Æther, et atris nubibus condat diem j 675.

^>8) d e c o r , E t gen ito r) P ro E t scribendum E st vel E n , suspicatur Heinsius. T u vero decor et genitor. accipe p r o , decor genitoris, et v ide , quas notavimus ad Thyest. v, 833-

669) certa descend i a d -preces) Simillimus locus P lauti Mil. G lor. IV. 6- 24:

A c . S i p o l m e no let ducere uxorem genua a m -p le c ta r

A t ane obsecrabo alio m odo : s i non cjuibo im pe- ,tra re,,

Consciscam le tnm ♦ v iv e r e sine illo scio m ev f , passe.

non

Ac versa retro sidera obliquos agant Retorta cursus. tuque sidereum caput Radiate, tantumne nefas stirpis tuæ Speculere? lucem merge, et in tenebras fuge.Cur dextra, Divum rector atque hominum, vacat 680 Tua, nec trisulca mundus ardescit face ?In me tona. nie fige. me velox cremet Transactus ignis. sum nocens. merui mori.Placui novercæ. dignus en stupris ego Scelereque tanto visus ? ego solus tibi Materia facilis ? hoc meus meruit rigor?O scelere vincens omne femineum genus!O majus ausa matre monstrifera malum,Genitrice pejor! illa se tantum stupro Contaminavit, et tamen tacitum diu Crimen biformi partus exhibuit nota,Scelusque matris arguit vultu truci

685

690

jr

/v| i

684) Placui novercæ) P er t in e t hue praeconium M eti l io ab S en eca tributum in C o n s o la t . ad Marc. c. 2 4 : A doles -

cens rarissi/nce form oe, in tam magna midierum

turba v ir o s corrumpentium , nul Hus spei se prcebuit; et euni quarundam usque a d tentandum pervenisset im probitas, erubuit, quasi peccasset, quod p la - ■cuerat.

Ibid.) dignus en stupris ego) en v im in d ig n a t io n is håbet.687) O scelere vincens omne femineum genus) H einsius

jnalebat scelere fem in eo ; n o n ego . V id e tu r en iin

fr ig id iuscu lum h o c , et t a le , q u o d vrebetro?<.(>?av S e n e - cam faciat. Exeinpla , quibus d u o v t l plura adjectiva u n i substantivo ad ju n gu n tu r , affatim d e d it Sanctius

II. 8.Ssnecoe T ra g o e d iæ f ( 2 l )

322 L. ANN.El SENECÆ/ •

Ambiguus infans. ille te venter tulit.O ter quaterque prospero fato dati,Quos hausit, et peremit, et leto dedit 695Odium, dolusque! genitor, invideo tibi.Colchide noverca majus hoc, majus malum est. pir. Et ipsa nostræ fata cognosco domus:Fugienda petimus. sed mei non sum potens.Te vel per ignes, per mare insanum sequar, 700 Rupesque, et amnes, unda quos torrens rapit. Quacunque gressus tuleris, liac amens agar.Iterum, superbe, genubus advolvor tuis.H lPP. Procul impudicos corpore a casto amove Tactus. quid lioc est? etiam in amplexus l'uit? 705 Stringatur ensis. merita supplicia exigat.En, impudicum crine contorto caputLæva reflexi. justior nunquam focisDatus tuis est sanguis, arcitenens Dea.pil. Hippolyte, nunc me compotem voti facis. 710Sanas furentem. majus hoc voto meo est,

694) prospero f a t o d a ti) N ih i l opus est H einsii conjec- t u r a : prospero f a t o s a t i , u teu n q u e sit ingen ioss* S ub seq u itu r q u id em p r o x im e d e d i t , sed d iversum

significans a d a t i , q u o d e s t , editi. Talis igitur bæ c

r e p e t i t i o , qualis illa verbi a m p u ta re T h yest . v. 763* u b i v ide .

697) m ajus hoc) hcec re ten ta t H einsius, bis jam ita suumJ periclitatus ingenium , sup'ra v. 143- et in Thyest. v. 059. U troque loco v ide , quæ annotavimus.

7°7) crine contorto capu t Lcei’a r e fe x i ) M os hic eorum , qui alium in terem p tu r i sunt. E xem p la con gess itP r i-

cæus ad A pule i . M et. II. p. 47»

Salvo ut pudore manibus immoriar tuis. h i p p . Abscede. vive. lie quid exores : et hic

*

Contactus cnsis deserat castmn latus.Q u i s eluet me Tanais? aut quæ barbaris 715Mæotis undis Pontico incumbens mari?Non ipse toto magnus Oceano pater Tantum expiarit sceleris. o silvæ! o feræ!N u t r . Deprensa culpa est. anime, quid segnis

stupes?Regeramus ipsi crimen, atque ultro impiam 720 * 7

hic C ontactus ensis) Heinsio melius v idetur leg e re ;et h ic

C ontam inatus desera t castum la tu s .u t per d7rc7iu7ni7tv $eiy.Tncti$ dictum putem us. An hæ- serit in contactus nescio. Sed e s t, incestæ contactu pollutus. Ita sæpc hoc verbo usum esse Livium, observavit D rakenborcb. ad IL 5.

720) im p ia m V enerem arguam us) im p ia V enere conjicit H einsius, adducitqué ex Herc. Oet. v. 898 :

Si te ipsa d a n m a s , SGelere t e , n iise ra , a r guis, Sed et aheruin bene dicitur. Cicero p ro P. Sulla §, (37. nu/n, i d q u o d tu a r g u i s , cogitasset, in te r - fe c to p a tt e t u o , co n su le , descendere etc. Velleius II. (38* 4- arguunt in eo regni 'v o l u'n t a t e m . Sue- tonius de ill. Gramm. 22* s o l o e c i s t n u n i , ab a d - 'versario fa c tu n i , usque adeo arguere p ersevera v it. Ad rem facit loeus Ovidii Met. XV. v. 504. (ubi H ippo. lytus de se ipso :

m e P asiphaeia quondam T en ta tu m fr u s tr a , p a tr iu m tem erasse cubile /I r g u it .

Venerem arguamus. scelere yelandum est scelus.’ Tutissimum est inferre, cum timeas, gradum.Ausæ priores simus, an passæ nefas,Secreta cum sit culpa, quis testis sciet?Adeste, Athenæ: fida famulorum manus, 725Fer opem; nefandi rap tor Hippolytus stupri Instat, premitque. mortis intentat metum.Feri’o pudicam terret. en, præceps abiit,Ensemque trepida liquit attonitus fuga.Pignus tenemus sceleris. Hane moestam prius 730 Recreate. crinis tractus, et laceræ comæ,Ut sunt, remaneant, facinoris tanti notæ.Perferte in urbem. Recipe jam sensus, hera.Quid te ipsa lacerans omnium^aspectum fugis ?

.Mens impudicam facere, non casus, solet. 735

CH O RUS.

F*ugit insanæ similis procellæ,Ocior nubes glomerante Coro,Ocior cursum rapiente flamma,Stella cum ventis agitata longosPorrigit ignes. 740

. 721) scelere v e la n d u m est scelus) Acumen, q ua le M. Ca- . tonis apud Gellium XIII. 24- T u u m n e fa riu m fa c in u s pejore fa c in o re operire postu las.

733) R e fer te in u rbem ) L e g e cuin F lo r e n t in o : P erferte in u r b e m , n e m p e reginain . Curtius VI. 7* D ym nus g la d io g ra v ite r se v u ln e r a t , occursuque satelhtumk in h ib itu s , p e r f e r t u r in reg iam .

Conferat tecum decus omne priscumFaina, miratrixsenioris ævi;

/

Pulchrior tanto tua forma lucet, CJarior quanto micat orbe pleno,Cum suos ignes coeunte cornu Junxit, et curru properante pernox Exserit vultus rubicunda Phoebe; Nec tenent stellæ faciem minores. Qualis est primas referens tenebras Nuntius noctis, modo lotus undis Hésperus, pulsis iterum tenebris Lucifer idem.Et tu thyrsigera Liber ab India, Intonsa juvenis perpetuum coma, Tigres pampinea cuspide territans, Ac mitra cohibens cornigerum caput, Non vinces rigidas Hippolyti comas. Neu vultus nimium suspicias tuos,

f

750 '

755

749) Q ualis est p r im a s) Seuecæ certam en est cum Virgi- lio AEn. VIII. v. 589 :

Q ua lis , ubi O ceani perfu sus L u c ife r u n d a , Q uem T' cnus a n te a h o s astrorum d ilig it ignis, E x tu li t os sacrum coelo, tenebrasque resolvit.

758) Nec 'vultus n im iu m ) T ran sp o sitio , quidem versuum, quam m olitur hic D e lriu s , m erito reprehensa est a Gru ter o, S ed Flor. quoque et V ossian. N e vu ltu s. S cribe: N eu vu ltu s n im iu m . Ipsum autem Bacchum, non T liesea , alloquitur. Nec tu nimis gloriere pul* critud ine tu a , Bacche: no run t enim om nes, quem A riadne , quam te m aluerit m aritum , si re tinere po-

Omnes per popnlos fabula distulit,Pliædræ quem Eromio prætulerit søror. 760Anceps formå bonum mortalibus,Exigui donum breve temporis,Ut velox celeri pede laberis !Non sic prata novo vere decentia Æstatis calidæ despoliat vapor,Sævit solstitio cum niedius dies,Et noctem brevibus præcipitat rotis;Langnescimt folio lilia pallido,Et gratæ capiti deficiunt rosæ:Ut fulgor, teneris qui radiat genis,Momento rapitur! nullaque non dies Formosi spolium corporis abstulit.Rés est forma fugax. qnis sapiens bono Confidat fra gili ? dumlicet, utere.Tempus te tacitum subruet, lioraque 775Semper præterita deterior subit.Quid deserta petis? tutior aviisNon est forma locis. te nemore abdito,

, #

tilisset. Ipsum nem pe Tbesea, qui in Dia insula eam deseruit. G v o n o v i u s .

C’orrexi de G ronovii sententia,767) noctem brevibus p ræ c ip ita t rotis) noctem tcoivitikxtS’

pcv quam , quod in F lorentino leg itu r, noctes. vid* Broukhus. ad P ropert. I. 1 j . 9.

77°) Ut fu lg o r teneris) Schroederus m alebat incidere post ra p itu r , ut sitapodosis ad superiora : N on sic pra ta , Sed et Anacoluthon ' magis poén'cum est, nec jiroce« dit com paralio , nisi sublato M om ento.

778) nem ore a b d ito ) id est, so lo , re m o to , secreto.

765

770

780

785

784) L ascivæ nem orm n d ecc , il fon tivag ique VanesJ W a- keHeldo ad Lueret, IV. v. 585* ita scripsisse noster videtur :

E t som nis fa c ie n t in sid ias tu is L a sc iv æ nem orum fr o n d ife r u m deæ ; P anesque , et D ry a d e s m o n tiv a g æ , pe ten t.

Sed verum est in F lorentino :L a sc ivæ nem orum deæ ,P anes quæ D rya d es m o n tiva g o s p e tu n t.

C laud ianus, hunc loeum im itatus , XI. v. 2 4 :Cum p o st labores sub p la ta n i vo les E iren tis u m b r a , v e l ge lido specu E orren tio rem fa l le r e S irim n ,E t m em bra som no fe s s a reso lver i s :O quantus uret tum D r y a d a s c a lo r£ Q uot æ stuantes a n c ip iti g ra d u F u rtiva carpen t oscula N a i d e s ? ,

quæ D rya d es , u t supra v. 389 : ^Q u ce f i l a ra m is u ltim i Seres legunt.

e t T road. v. 823 :Quæ sub Oetceis l a l e b r o s a s ilv is M isit etc.

ubi G ronovium vide.

Cum Titan medium constituit diem, Cinget turba licens, Naides improbæ, Formosos solitæ claudere fontibus:Et somnis facicnt insidias tuis Lascivæ nemorum Deæ,

Aut te stellifero despiciens polo Sidus, post veteres Arcadas editum, Currus non poterit flectere candidos.

Et nuper rubuit; nullaque lucidis Nubes sordidior yultibus obstitit.At nos solliciti lumine turbido,Tractam Thessalicis carminibus rati, Tinnitus dedimus. tu fueras labor,Et tu causa moræ. te Dea noctium Dum spectat, celeres sustinuit vias. Vexent hane faciem frigora parcius, Hæc solem facies rarius appetat,Lucebit Pario marmore clarius.Quam grata est facies torva viriliter,Et pondus veteris triste supercilii! Phoebo colla licet splendida compares : Illum cæsaries, nescia colligi Perfundens humeros, ornat et integit Te frons hirta decet, te brevior coma Nulla lege jacens. tu licet asperos Pugnacesque Deos viribus arceas,Et vasti spatio vincere corporis,Æquas Herculeos jam juvenis toros, Martis belligeri pectore latior.Si dorso libeat cornipedis vehi,Frenis Castorea mobilior manu Spartanum poteris flectere Cyllaron. Amentum digitis tende prioribus,Et totis jaculum dirige viribus;

I

Tam longe, dociles spicula ligere,Non mittent gracilem Cretes arundinem, Aut si tela modo spargere Parthico In coelum placeat j nulla sine alite

• +

Descendent, tepido viscere condita:Prædam de mediis nubibus afferent.Raris forma viris (secula prospice) 820Impunita fuit. te melior DeusTutum prætereat, formaque nobilis

I

Deformis senii monstret imaginem.Quid sinat inausum feminæ præceps furor?Nefanda juyeni crimina insonti parat. 825En scelera! quærit crine lacerato fidem.Decus omne turbat capitis. humectat genas.Instruitur omni fraude feminea dolus.

■ » ' i ■ i ■ ■ i i /

Prædam . de m ed iis nubibus afferes) Lege cum Flo- ren tino :

P ræ d a m d e m ed iis nubibus a f f e r e n t . quod /irm atur im itatione Statii Theb. X. v. 747':

N unc ja cu lu m excusso ro ta t in sub lim e la cer to , N ullaque tectorum sub it a d fa s t ig ia , quæ non D e f e r a t h a s t a v ir u m , p erfu sa q u e ccede re-

currat.825) D qform is senii m onstret im aginem ) H ippolytus apud

Ovidium Met. XV. v. 540:Tum m i h i , jie præ sens auger em m uneris hujus I n v id ia m , densas objecit C ynth ia n u b e s:TJtque fo r em tu tu s , possem que im pune v i deri, y id d id i t cetatem , nec cognoscenda re liq u it Ora m ihi.

828) Instru itur om nis fr a u d e fe m in e a dolus) Princeps liber,In stru itu r o m n i f r a u d e fe m in e a dolus .

idque rectius. Nam dolus tantum unus et simplex, nem pe falsum crim en , quod innocenti stru it dolosa niulier. Frans vero m ultiplex, ensis relictus, laceras coma?, fictæ lacrimae, et reliqua. Euripides A ndro- machæ v. 8 5 :

Sed iste quisnam est, regium in vultu deeus Gerens, et alto vertice attollens capnt? 830Et ora juveni paria Pirithoi gerit!Ni languido paliore canderent genæ,

irøAAa:-? a-j Evoofc (jty%Giva$’ V81*

cui succinit P lau tus, in M ilite G lorioso II. % 37. sica jen s : .

D o m i håbet a n im u m fa ls ilo q u o m , fa ls ijicu m ,fa ls iju r iu m :

D o m i d o lo s , dom i delen ijica f a c t a , d o m i f a l i a-d a s .

N a m m u ller o lito ri nunquam su p p lic a t , si quacst m a la .'

D o m i habel hortum et cond im en ta a d omnes m ores maleficos.

Librarios autem in erro rem induxit duorum adjecti- vorum ad unum substantivmn adjunctio. M edea w 110:

C a n d id a thyrsigeri p ro les generosa L ya e i.Hac ipsa tragoedia v, 687:

O scelere vincens om ne fem in eu m genus» ubi p lura vide.

831) Ut ora ju v e n i p a r ia P irithoo geril) R epone ex scrip* t is :

Ut ora ju v e n i p a r ia P i r i t h o i gerit. hoc es t, Theseo, quem audacis p ro c i m ilitem supra v, 9-5* vocaverat. ju ven is enim pro tiro n e , sive tirun- culo m ilite p o n itu r , u t apud Ovidium Art. Am. III.v. 486:

s,

P ignora nec j u v e n i cred ite vesira novo. ■ubi p lura in hunc usum loca veterum excitavit Bur-

'm annus.832) . candore p a lle ren t) Rectius in F lorentino legitur:

p a lio re canderen t% id est, albescerent. TacitusAnn*

Staretque recta squallor incultus coma. En, ipse Theseus redditus terris adcst.

XV”. 64« de Paullina: ore ac m em bris in euvi p a l -l o r e m a l b e n t i b u s , ut ostentui esset, OvicliusAm or. I. 7. 51:

A d s t i t i t illa am ens a l b o , et sine sanguine,n u l tu ,

Cceduntnr P a r i i s q u a lia s a x a pigis.Cicero IV. Acad. Quæst. §. 48. tit si qui trem eren t et c x a l b e s c e r e n t Del ipsi p e r se, m otu m en tis a l i- q u o , v e l objecta te rr ib ili re extrinsecus, n ih il esset, qui d istingueretur trem o r ille et p a 11 o r , neque qu idquam interesset in ter in testinum et ob la tum .Idem V. de Fin. §. 31. e po e ta :

. ' *N on re fu g ia t tim id e sa n g u en , a tque exa lbesca t

vietu .Sed nihil ad Senecæ verba prop ius a cced it, quam Persii locus III, Sat. 115:

A lg e s , c.uni excussit m em bris t i in o r a l b u sa rist as.

En similes m etns n o tas , albediuem o r is , et comas horrentes. P a llo r vero proprius inferis. Hine e tL u - camis VI. v. 517. de T hessa la :

T errib ilis S tygio fa c ie s p a l l o r e g ra va tu r .834) E n , ipse 'Theseus) M allet G ronovius,

E st ipse. Theseus red d itu s terris adest.Sed ipse Theseus e s t, verus et germanus Theseus, non um bra viri. Sic in Hercule lu ren te v. 629. Ara- ph itryon ad Herculem ab inferis reversum :

Teneone in auras e d itu m , an v a n a f r u o r D eceptus um bra? tune es? agnosco toros, J lu m ero sq u e , et a lto nobilem trunco m anum .

ACTUS TERTIUS.

T H E S E U S , N U T R I X ,

TTHES. JL andem profugi noctis æternæ plagam, 835 Vastoque manes carcere umbrantem polum.Ut vix cupitum sufferunt oculi diem !Jam quarta Eleusin dona Triptolemi secat, Paremque toties Libra composuit diem;Ambiguus ut me sortis ignotæ Jabor 840Detinuit inter mortis et vitæ mala.Pars una vitæ mansit exstincto mihi,

/

Sensus: malorum finis Alcides fuit.

843) P ars una v itæ m a n sit extincto m ih i Sensus m a l o- rum . fin is A lc id e s f u i t ) Nihil verius Heinsii distinc- t io n e :

P a rs una v itæ m a n sit extincto m ih i,Sensus: m a lorum fin is A lc id e s fu i t .

quam ipse confirmat ex L ucano , VII. v. 4 / 0 :D i tib i non mortern , quæ cunctis poena para tur, S ed s e n s u m p o st f a t a tuæ dent, Crastine, mor ti.

Theseo m ansit sensus, u t se m ortuum cognosceref, et esse in malis ac poenis. Hine et Creon apud Sta- tiuui Thebaid. XII. v. 95 :

1

i*

Qui cum revulso Tartaro abstraheret canem,Me quoque supernas pariter ad sedes tulit. 845 Sed fessa virtus robore antiquo caret,Trepidantque gressus. heu, labor quantus fuit Plilegethonte ab imo petere longinquum æthera, Pariterque mortern fugere, et Alciden sequi!Quis fremitus aures flebilis pepulit meas ? £50

Sæ vum a g ed u m , im m item q u e v o c e n t, nunc f u rier a L er næ

T ecum a rd ere veto . longds u tinam a d d ere s e n -s u s

C orporibus, coeloque anitnas E reboque nocentes P ellere fa s .

M ortui enim sensu carent. Lucretius III. v, 215 :m ors om nia p ræ sta t,

V ita le m p r æ ter s e n s u m ca lidum que va p o rem . et v. 357:

dim issa a n im a , corpus caret und ique s e n s u • H otnerus Od. X I. v. 475 :

hSx 76 vsxpo)vouovvi*

844) Qui cum revu lsum Tartaro ex tra h ere t canem') Flo-rentinus : revulso T a rta ro abstraheret. Recte atqueordine revulso seu effracto. Nam id prim um erat,

«

canis abstractio secunda. Herc. Fur. v. 47 :E jfreg it ecce lim en in fe rn i Jovis,E t op im a v ic ti regis a d superos re fer t.

abstrahere t p ro extrahere t \am Heinsius ad Ov\ Met. V II, v. 413. et Burmannus ad T. I, Anthol. Lat. p. 24. vindicaverunt.

; *49) et A lc id e n sequi) magnis passibus euntem. Statiu*T heb. V. v. 443 :

Expromat aliquis. luctus, etlacrimæ, et dolor,In linrine jpso moesla lamentatio,Iiospitia digna prorsns inferno ho-spite. n u t r . Tenet obstinatum Phædra consilium necis, Fletusque nostros spernit, ac morti imminet. 855 TUES. Quæ causa leti? reduce cur moritur yiro? NUTR. Hæc ipsa letum causa maturum attulit. t i i e s . Perplexa magnum verba nescio quidtegunt. Eftare aperte, quis gravet mentem dolor. n u t r . Haud panditulli. moesta secretum occulit, 8 6 0 Statuitque secuin ferre, quo moritur, malum.Jaui perge, quæso, perge. properato est opus. t u e s . Reserate clusos regii postes laris.

THESEUS, PHÆDRA, FAMULT,. ^ : NUTRIX TACITA.

THES. O socia tlialami, siccine adventum viri,Et expetiti conjugis vultum excipis ? 865

y4udet ite r , magnique sequens <v es ti gia mut a t Uerculis , et tarda quamvis se mole jeren tem y

Piæ cur su tener æquat Hyl as.853) H ospitia d igna prorsus) Grotius atque Gronovius,

probante 'A rnzenio ^dPanegyr. vett. p.567* em endant A u s p ic ia , quod sit omina. Mihi satis placet com- p a ra tio : qualis hospes, tale hospiti-um. Infra v . 1148:

Ipsoque m agis J ieb ile A v e rn o Sedis patrice v id e t h o s p i t i u m .

THESEYS. PHAEDRA. FAMVLI. NVTRIX TACITA]Vulgatis åbest N V TRIX TA CITA , quod ex optimis m em branis addere nos m onuit vox Thesei v. 884:

Quin ense viduas dexteram? atque animum mihi Restituis ? et te quidquid e vita fugat Expromis? PH. Eheu, per tui sceptrum imperii, Magnanime Theseu, perque natorum indolem, Tuosque reditus, perque jam cineres meos, 870 Permitte mortern, t h e s . Causa quæ cogit mori?PH. Si causa leti dicitur, fructus perit.t h e s . Nemo istud alius, me quidem excepto,

audiet.PH. Aures pudica conjugis solas timet. t h e s . EfFare, fido pectore arcana occulam. 875 PH. Alium silere quod voles, primus sile. t h e s . Leti facultas nulla continget tibi.PH. Mori yolenti deesse mors nunquam potest. t h e s . Quod sit luendum morte delictum, indica.PH. Quod vivo. t h e s . Lacrimæ nonne te nostræ

i movent? 880PH. Mors optima est perire lacrimandum suis. * •

JSincite fe r r o .*

unde, N utricem hac quoque scena præsentem adesse, manifestum Jfit,

874) A u res p u d ic a conjugis solas tim e t) solas conjugis aures dixit p ro con juge , qui audit solus, u t loqu itu r M artialis I. 97. 3 :

• p a u c a ve rb a M aternoD icas in aur e m , s ic , u t a u d ia t so l u s .

i d e s t , nem o p ræ te r eum, G ronovius perperam accepit.

881) M ors o p tim a est) Sors melius videtur H einsio , non mihi. T roasin v, 869:

O p ta n d a -m o r s e s t , siae m etu m o rtis m o r i .

THES. Silere pergit. verbere ae vinelis anus Altrixque prodet, quidquid hæc fari abnuit.Vincite ferro. verberum vis extrahatSecreta mentis. p h . Ipsa jam fabor, mane. SS5t h e s . Quidnam ora moesta avertis, et lacrimas

genis-Subito coortas veste prætenta obtegis ?PH. Te, te, creator coelitum, testem in v o co ,Et te coruscum lucis ætheriæ jubar,Ex cujus ortu nostra dependet domus, $90Tentata precibus restiti. ferro ac minis

etsi ibi quoque Heinsius malit sors, et Agamemnoni* v. 202:

Mor~ s m isera non est, c o m m o r i curn quo velis. Sed utroque* loco vim et elegantiam orationi addit m utata declinationibus ileratio verborum . Confer de hac figura præ cipientem Q uinctilianum IX, 3, 42- /# - c r im a n d u n i, id es t, Heri dignum , fiebileai. In. di- versum Ovidius in Ibide v. 163 :

N ec tib i con tingen t J'unus lacrim æ que tuorum .Indep lora turn pro jic iere caput.

883) verbere ac v in e lis anus A ltr ix q u e p ro d e t) anus a ltr ixq u e eadem ratione d ic ilu r , ut a F loro II, 1 5 /1 7 . Q uanto fo r t in s f e r n i n a , e t u x o r ducis? P lura exem pla, quibus per et d isiunguntur, quorum unum includit alterum , Gesneri thesaurus L. L. dabit. Nam, quod Heinsius con jic it, verbere ac v in e lis anus a t- t r i ta , socco quam cothurno dignius est.

89°) d ep en d e t dom us) Heinsius m alebat descendit quam dependet. Atqui sic locutus est Ovidius Fast. I. v, 6 1 1 :

H ujus et augurium d e p e n d e t o r i g i n e verb i,

HIPPOLYTUS. ACT. m . 337**

Non cessit animus: yim tamen corpus tulit.Labem hane pudoris eluet noster eruor. t h e s . Quis, ede, nostri decoris eversor fuit?P li. Quem rere minime. t h e s . Quis sit, audire

expeto. S95PH. Hic dicet ensis, quem tumultu territus Liquit stuprator, civium accursum timens. t h e s . Quod facinus, heu me, cerno? quod mon

strum intuor?Regale patriis asperum signis ebur,Capulo refulgét gentis Actææ decus. 900Sed ip se quonam evasit ? p h . Hi trepidum fuga Videre famuli coneitum celeri pede.

892) N on cessit anim us] Sententia gemina dixit Val. Maxi« , mus de Orgiagontis reguli u x o re , V I. 1. ext. 2 : Hn~

ju s fem ince q u id a liu d q u isq u a m , quam corpus in po testa tem hostium venisse d ic a t? N a m neque a n im us v i n d , nec p u d ic itia ca p i p o tu it.

899) p a rv is asperum signis) P ro p a rv is reposui p a tr iis , urgeiuibus D aniele e tN ico lao H einsiisadh . l.M eursio Heg. Att. III. l . et Burm anno ad '1'. I. A nthol. Lat. p. 497. ob illud Ovidii de Theseo p e r Aegaeum agnito, Met. VII. v. 422 :

Cum p a te r in capulo g la d ii cognovit eburno S i g n a s u i g e n e r i s .

Sim iliter peccatum era t supra v. 23*902) trep id u m fu g a /- idere) V id e re scilicet, nutrlce mon«

strante v. 7 2 8 :e n præ ceps a b iit

E nsem que trep id a liq u it a tton itu s fu g a .H oc si anim advertisset H einsius, non rescripsisset trep id u m fugee Liquere.

Senecot Tiagoediæ* ( 22 )

• •

338 . L. ANNÆI SENECÆI

tf

T H E S E U S .. t ' « ■ •

ro, sancta pietas, pro, gubernator poli,Et qui secundum fluctibus regnum moves,Unde ista venit generis infandi lues?Hune Graja tellus aluit, an Taurus Scythes,Colcliusve Phasis ? redit ad auctores genus;Slirpemque primam degener sanguis refert.Est prorsus iste gentis armiferæ furor,Odisse Veneris foedera, et castum diuVulgare populis corpus. o tetrum genus,Nullaque victum lege melioris soli!Feræ quoque ipsæ Veneris evitant nefas,

%

.Generisque leges inscius servat pudor.Ubi vultus ille, et ficta majestas viri, Q15Atque habitus horrens, prisca et antiqua appe-

tens,Morumque senium triste, et affatus graves?O vita fallax! abditos sensus geris,

9l3) V eneris e v ita n t n e fa s) Heinsius ej urant. Argutius h o c , quam necesse.

916) p r isca et an tiq u a appetens) Ne bis idem dicatur, Wakefield* Silv. Crit. I. p. 77- m alit: scrip ta et a n tiq u a , citans Euripid. H ipp. v. 954. ubi Theseus ad fi- l iu m :

$0LK%SVS, KOMMV ?(>%[A[A,IX.TUV T ltUUU KØtTTVOVS-

Sed isti tautologiae, si tautologia est, piures indulsere scriptores. vide Ruhnken. ad Velléi. I. 16. 3-

9 17) et aspectu g ra ve ) F lo ren tinus: et ajfeetus graves. Lege, ut Gronovius conjecit: affa tus graves. Apud Claudianum XXXVI. v. 287. Ceres p ro £lia:

ti g ra v is a llo q u io ?

905

910

Animisque pulcliram turpibus faciein induis. ( Pudor impudentem celat, audacem quies, 920 .Pietas nefandum. vera fallaces probant,Simulantque molles dura. silvarum incola ■ • . •Ille efferatus, castus, intactus, rudis,Mihi te reservas ? a meo primum toroEt scelere tanto placuit ordiri virum? 925Jam jam superno numini grates ago, . .Quod icta nostra cecidit Antiope manu:Quod non ad antra Stygia descendens tibi Matrem reliqui. profugus ignotas procul Percurre gentes. te licet terra ultimo 930Summota mundo dirimat Oceani plagis,Orbemque nostris pedibus obversum colas 5 Licet in recessu penitus extremo abditus

(

925) ca stu s , in ta c tu s , rudis) Q uum castus et in tactus unum idem que designent, Heinsius m alit a s p e r , in- tac tu r u d is , vel castus ac th a l am is rudis. M ihi neutrum probatu r, et pu to , majoris vehem entiæ causa fecisse poétam , ut synonyma conjungeret. Idem spec- tasse videtur, castus et p u d icu s junctim ponens infra v. 1195. Hu jus autem toivtqt/itqs exempla p lu rim a collegit Yossius Institut. O/-at. V. 3. 10-

925) o rd ir i virum ') ASeneca m utuatus est C laudianusX X II.v. /O

H ine f u i t , ut p rim os in conjuge d isceret ignes, O rdirique v iru m non lu xu ria n te iu ven ta ,S ed eum lege to r i , casto eum f o e d e re , v e lle t.

9>l) Sum m ota m undo) Respicit illud M aronis Aen. VIII, v. 226:

si quem tellus ex trem a refuso Su m m o vet Oceano .

Horrifera celsi regna tran sieris poli;Hiemesque supra positus et canas nives,’ 935Gelidi frementes liqueris Boreæ minas Post te furentes; sceleribus poenas dabis.Profugum per omnes pertinax latebras premam; Longinqua, clausa, abstrusa, diversa, inyia Emetiemur. nullus obstabit locus. 940

t

Scis, unde redeam. tela quo mitti haud queunt,Hue vota mittam. genitor æquoreus dedit,Ut vota prono trina concipiam Deo,Et invocata munus hoc sanxit Styge.E n , perage donum triste, regnator freti. 945Non cernat ultra lucidum Hippolytus diem;Adeatque Manes juvenis iratos patri.Fer abominandam nunc opem nato, parens. Nunquam supremum numinis munus tui Constimeremus, magna ni premerent mala. 950 Inter profunda Tartara, et Ditem horridum,Et imminentes regis inferni minas,Voto peperci. redde nunc pactam fidem,Genitor! moraris? cur adhue undæ silent?Nunc atra ventis nubila impellentibus 955Subtexe noctem 5 sidera et coelum eripe.EHunde pontum. vulgus æquoreum cie,

S c is , unde redeam ) Simile illud Claudiani V. v. 388: Unde re d i , nescis?

9>2) regis in fe rn i m inas) Fig-ura est mtvxSøoHTgM> qua con- geruntur rF ar ta r a , D itern et regis in fern i. Neque tam en rejecerim Heinsii legis infernos m inas, ut hase ad Aeacum ac cæteros judices infernos referantur.

Fluctusque ab ipso tumidus Oceano voca.

CHORUS.9

f * * * ■

O magna parens Natura Deum,Tuque igniferi rector Olympi, $60Qui sparsa cito sidera mundoCursusque vagos rapis astrorum,Celerique polos cardine versas,Cur tibi tanta est cura, perennesAgitare vias ætheris alti? • 965Ut nunc canæ frigora brumæNudent silvas: nunc arbustis

/ >

Redeant umbræ; nunc æstiviColla Leonis Cererem magno . .

958) ab ipso tum idus O ceano) ab im o-O ceano scribén- dum censet W akefield. ad Lueret. II. v. 919. Sed ,al-

0 »

terum gravius est. ipso y tanquam v fluctuosorum el»

æstuosorum m arium p rin c ip e j quam in .rem confer Melam III. 1. init.

• , '

959) parens N a tu ra detim ) Gronovius conjectabat reru m ; Sed m erito vulgatum , u t mollius au d itu , defendit W akefield. ad Lueret. V. v. 460. E t sic O rpheusH ym - no in N a tu ram :

k y vvj ko 17 pvjT s 1 Q<x 5 s a v , årsK^t; ts T£AfU7>f. Apud Statium Tlieb. XI. v. 466. Pietas,

Q idd m e } a i t , ut sæ vis a n im a n tu m , ac scepeD eo ru m

O bsta turam a n im is , princeps N a tu ra ? c r e a -b a s.

A dde, quæ notavitB arthius ibidem ad XII..v. 561. et ad I. Achil. 488*

Y‘*

rE »; ;t - !

. i -

l'r :j 1‘ ! •

4\ ir.lif■>

Fervore coquant-; vires que su as i •• , ; • 970Temperet annus? sed cur idem,Qui tantå regis, sub quo vasti Pondera mundi librata suos Ducuntorbes, hominum nimium ’Seciirus abes; non sollicitus 1 r? ' 975Prodesse bonis, nocuisse malis ?Res humanas ordine nullo ‘Fortuna regit, spargitque manu Munera cæca, pejora fo vens.Vincit sanctos dira libido. 980Fraus sublimi regnat in aula.

9

Tradere turpi fasces populus Gaudetj eosdem colit, atque odit. ’

*

Tristis virtus perversa tulitPræmia recti. castos sequitur 985

s

Maia paupertas: vitioque potens ' ’Regnat adulter. . . .

1 * ' , ■ . y>f ,

O vane pudor, falsumque decus!i . - r i

Sed quid citato nuntius portat gradu,Rigatque moestis lugubrem vultuin genis ? 990

i $

j4 i i

% o

- ^ « /i -

1 i v < *

I

HIPPOLYTUS. ACT. IV. 343

=--1 <fc\ l

l n r *£ \ ^ •! ->r; rtf'f

ft - 4

AGTUS QUARTUS.I ♦ *

NUNTIUS, THESEUS.

ONUNT. sors acerba et dura famulatus gravis Cur me ad nefandos nuntium casus vocas ? * i

992) a d nefandos nuntium casus vocas) id est, jubes nuntium Jesse m ali, quem omnes aversantur, Sophocles Antig. v. 277:

s s (»yet y a g cvås'ig a y y s X o v x x x u v fV w v .’ Plutarchus. de G arrul. 14- K o th o i y s di r a t tn x ^ d t

x x ) ^V7uhvj (p x g tu x x x TTiovrsg c>v?%éDctivov<7t x « ) ‘r a g x u å i -

x x g y out a g c l ro t x x x x T r ø o v x y y é b X c v r e g » uttq r a v x x o v c u m

r a v TivTysgcilvovTCCi x x ) ( tia o vvT X i* Ovidius H eroid, X II.y. 146:

t •

D ivers i f le b a n t s e r v i , lacrim asque tegeban t• Quis v e lle t ta n ti nuntius esse m a li?

i Quibtis consonat Shakspeare in King John Act. I Sc. 1 :

F ellow , be g o n e ; I cannot brooli th y si g li t; I h is news h a th m a d e thee a m ost tigly m a n t

THES. Ne metue clades fortiter fari asperas;Non imparatum pectus ærumnis gero.NUNT. Vocem dolori lingua luctilicam negat. 995 THES. Proloquere, quæ sors aggravet quassam

domum.NUNT. Hippolytus (heu me) flebili leto occubat. THES. Natum parens obiisse jam pridem scio.Nunc raptor obiit. mortis effare ordinem.NUNT. Utprofugus urbemliquit infesto gradli, 1000 Celerem citatis passibus cursum explicans,Celsos sonipedes ocius subigit jugo,

et II. P art of King H enry IV. Act. I. S c, i :Yeb the Jirst bringer o f unwelcome news Habit bu t cl losing o ffice; a n d his tongue Sounds ever a fte r as a sullen beil,R em em bér d knolling a departing fr ie n d .

994) pectus cernmnis gero) D uo codices f e r o , quod est

correctoris. Verbum gerere et de animo dici proba-• vit Burmannus ad Lucan. VII. v. 679* * non im p a ra tu m , t i sed bene p rcep a ra tu m , pectus, u t loquitur Horatius

Od. II. 10. 14« ubi vide Mitscherlicb. Gemina vero senteutia D arium nuntio T yrio ti dicere facit CurtiusIV. 10. H ul tus tuus nescio quod ingens m alum præ -

t

f e r t ; sed ca ve m iseri hom inis auribus parcas. d i- ' d ic i enim esse in fe l ix : et scepe ca lam ita tis so la tium

. 1 est nosse sortem suam .iooo) in festo g ra d u ) Heinsius m alebat i n fe n so , quod sit,

ira to . Sed de indignatione H ippotyti mox sequitur. in festus gradus est, quo fertur infestatus. De hoc vocis, u t ajunt, passivo significatu conf. D rakenborch.ad Sil. XII. v. 399-

1002) Celsos sonipedes) Heinsio legendum videtur:Celso sonipedes ocius subigit jugo.

Et ora frenis domita substrictis ligat.Tura multa secum eflatus, et patrium solum Abominatus, sæpe genitorem ciet, 1005Acerque habenis lora permissis quatit : ,Cum subito yastum tumuit ex alto mare, T

Sic quidem Silius VII. v, 6 8 3 :fu rx 'i j ti g a celsa traheban t .

Cornipedes. , , - ,, . ; • . . ,«rVeruni ibi suo quodque substantivum epitheto gnu*.

' *" 1 ' ' V

det. Jugis autem præ cedunt jugales. His igitur quam illis epitheton debetur. E t sic Homerus II. XV.' v." 2GG. de equo : ;

V'pOV OS XXQVj £%si> ■ VId em £QicLu%£VKt; i7T7T0v$ dixit ibid. XVII. v. 496« Op< pianus denique I. de Venat. 176* v u lt, generosut

. equus@<X10V U7T££ 'SeifiCpt, (AST'/jOfilV > vxpi xx^vovåelfsoi*

icojy subito va stu tn tum uit) touuit ex scriptis repon i vult Heinsius ad Claudian. X. v. 132* ob eam rem , quod mox seq u a tu r: '

T um idum que m onstro pelagus in terra m ru it. Sed aliud est turnere sine ven to , aliud m onstro tu -

é

r- mere. T um or ille 'm aris fit etiam citra m onstrum .N oster denuo M edea v. 76-3*.

t u m u i t insanum m a reT a c e n t e v e n t o , r • «

Plinius Hist. Nat. II. §3* s i n e f l a t u i n t u r n e s * e e n t e flu c tu subito. M are su rrex it hic ait Ovi- dius Met. XV. v. 508* Euripides autem Hipp. v. 1207:

Upov stiopsvx v p ,' Giipxvop

Crevitque in astra. nullus inspirat salo"Ventus. quieti nulla pars coeli strepit,Placidumque pelagus propria tempestas agit. - 1010 Non tantus Auster Sicula dis turbat freta,Nec tam furenti pontus exsurgit sinu Eegnante Coro. saxa cum fluctu tremunt,Et cana summum spuma Leucaten ferit.Consurgit ingens pontus in vastum aggerem, 1015 Tumidum'que monstro' pelagus in terras ruit.Nec ista ratibus tanta construitur lu es:Terris niinatjuf. fluctus baud cursu lév i

‘M '« !|> *J 1 »«;•» . * * .i i 1

Proyolvitui\.nescio quid onerato sinu , .Gravis unda portat. quæ novum tellus caput . 1020 Ostendit astris ? Cyclas exoritur nova.Eatuer e r up e s , mimen Epidaurii Dei, ’•

,1te.' .i>Ti i • - • < c ••f I r > / •, ■ < i

_ ) i f

P arite r M anilius, de bellua m arina loquens, cui tan-' •*_ • % ' t | ^

quam præ da déstinata fuerat Åndrom eda Y. v. 579:g ra v id u s ja jii surgere pon tus

> vJi'J i :: > .-* >C oeperat.,0 I4)I‘L enca tem fe r i t) L euca ten ' scripsi, F lorentinum se-

cutus. Nam ita Virgilius Aen. VIIT. v. 677:t .

> to tm nque instructo ~Marte c ideres ‘ F crvcre ' F e n c a t e n ' ’ 1 *

sono quoque Græcos im itation esse Senecam,r

ostendit Gronovius ad Herc. fur.-v. 334* pelagus in terra7nfriiit)^y^c\n\s\\\\\s in Florentino et

JVIoguntino codice le g itu r : pelagus in terras ruit.Virgilius Aen. XI. v4 625 • T ^ •

Q ualis ubi alter'no procurréns gurg ite po?itus N unc r u i t a d ' te r r a jv -C

1022 n u rn en L p id a u riiL te i) Valckenaer. ad Euripid. Hipp. v« 1207. malebat n o m in e l quod et aliis in mentem

Et scelere petræ nobiles Scironides,Et quæ duobus terra comprimitur fretis.Ilæc dum stupentes querimur, en totum mare 1025 Inimugit. omnes undique scopuli adstrepunt/ *■ <■ ' • Summum cacumen rorat, expulso sale

m» - - - ............................ .. .............— ■ $ " F

venit, Equidem teneo vulgatam, et accipio rupes num en p ro rup ibus, quas Aesculapius insed it, augusta Epidaurii D ei sede. Trirpxv ’AffJjAsjjnøy vocat Euripides 1. c. • 1 -

I023) p e træ nobiles) P ro eo Statzus Theb, I.' v. 333« in fa mes Scirone p e lra s dixit. -i*.-'-

1027) ro ra t expulso sale. S p u m a t, vom itque) W akefiel-dus ad Lueret. V. v. 1456« praeclare v id it, loeum a

*

vitiosa in terpunetione laborare, et sic distinguenduni esse: . • ■ >

, • i

• Sum m um cacum en ro ra t , expulso sa le , S p u m a t , vo m itq u e v ic ib u s alternis. aquas.

- • S iunranm , in q u it, cacum en spum at aqu is 'superjec- tis, et eas alternis rejicit. Fundus correctionis estV ir-

* gilius Aen. XII. v. 625: ' • '' Q ualis u b i , a lterno procurrens 'g u r g i t e p o n t u s

H une ru it a d te r ra s , s c o p u l o s q u e s u p e r -• •

i j a c i t u n d a rrdS p u m e u s , '

Sed labitur in eo* vir doctus, quod cacum en intelli-• git scopulorum . R efer ad vastum illum aggerem , cu-

jus m entio præcessit v. 1015* U tru m q u e , cacumenet agger , fluxit ab Ovidio Met. XY. v. 508. ubi H ip-

>*, •

polytus de se ipso :' Jam que C orinthiaci carpebam lito ra p o n ti,(Jum, m are su rrex it, e u m u l u s que i m m a n i s

' ' ' aquarurnIn m ontis speciem cu rva r i e t crescere visits,I . t d å re m ugitus, s u m m o que c a c u m i n e find i.

Spumat, vomitque vicibus alternis aquas.Qualis per alta vehitur Oceani fretaFluctus refundens ore physeter capax. 1030Inhorruit concussus undarum globus,Solvitque sese, et litori invexit malum Majus timore. pontus in terras ruit, ”Suumque monstrum sequitur. os quassat tremor.

r - • '

THES. Quis habitus ille corporis vasti fuit? 1035NUNT. Cærulea taurus colla sublimis gerens,Erexit altam fronte viridanti j ubam.Stant hispidæ aures, cornibus yarius color:

I035) in terras) Codex M oguntinus in te r r a , id est, in terram . Ita apud Sallustium II. Hist. p. 262• ed. Bi- porit. le tu eo ru m , qui i n f l u m i n e ru e b a n t, Jie- cabantur. p ro , in fiumen. de qua regiminis diversi- tate conf. W ake/ield. ad Lueret. II. v. 209' Sed aurem si consulas, vulgatam præ ferre non dubitabis.

J°36) Cærulea taurus oolla) P ro Cærulea quidam codices, u t T rajectinus, indicante Burmarino ad Ovid. M et. XV. v. 511. exhibent H erculea , et interpretan- tu r : simili co llo , quo erat tau rus, quein Hercules devicit. ”Satis nove’’ inquit Gruterus. ”£ t tamenGVe- ”ru lea cur heic minus feram , est, quod paulo post ”sequatur: cæ rula insignis rno ta O pim a cerv ix" etc. V erum hæc similitudo librariis d eb e tu r, u t-suo vide- bimus loco.

I038) Cornibus •varius color) Sum sit, o p in o r, ex natura, cujus non ita dissimilem lusum refert Julius Capitoli- nus in vita Clodii A lb in i: H uic m ulta im perii signa, eum esset n a tu s , fa c ta d ieun tur . nam — bos albus p u r p u r e i s a d ip l e n u m co l o r e m c o r n i b u s natus est y quod m iran dum fu it .

Et quem feri dominator habuisset gregis,Et quem sub undis natus. hine flammam vomunt 1040Oculi, hine relucent cærula insignes nota.Opim a cervix arduos tollit toros :Naresque hiulcis haustibus patulæ fremunt.Musco tenaci pectus ae palear viret.

*

Longum rubenti spargitur fuco latus. 1045Tum pone tergus ultima in monstrum coit Facies, et ingens bellua immensam trahit Squammosa partern, talis extremo mari Pistrix citatas sorbet aut frangit rates. - * * II

hine fla m m a m v o m il; Oculi h ine relucent. cæ rula insignis n o ta O pim a ce rv ix ) L iber optimus vom unt, P robanda est correctio G ronov ii, legentis:

h ine f la m m a m vo m u n t Oculi, h ine relucent cæ rula i n s i g n e s n o ta .

Iisdem oculis T iberinus describitur C laudiano I, v. 215 :ø

I l l i g lauca n iten l hirsuto l u m i n a vu ltu , C c e r u l e i s i n f e c t a n o t i s , re d d e n tia p a tre m G ceanum .

sorbet a u t r e d d it ra tes) O m nino ex auctoritate FIo- ren tin i codicis legendum : sorbet a u t fr a n g i t rates, id est, m odo so rb e t, m odo frangit. D e hac parti-

t m

culæ separativæ potestate conf. D ionied. Art. Gram.-II p. 4 i2 . Si re d d it hic loeum haberet, auctor scribere debuisset: sorbet et r e d d it ra tes . Ita M aniliusIV. v4 830:

'voinit Oceanus pon tum > sitiensejue resorbet♦ et Silius.XIV* v. 254* de C harybdi:

correptas sorbentem vortic is houstu , \ A t q u e iterum e f im d o ja cu la n tem a d s idera f

. puppes .

Tremuere terræ. fugit attonitum pecu's ' 1050Passim per agros ; nec suos pastor sequiMeminit juvencos. omnis e saltu feraDifFugit: omnis frigido exsanguis metuVenator horret, solus immunis metuHippolytus arctis continet frenis equos, 1055Pavidosque notæ voeis hortatu ciet.Est alta ad 'Argos collibus r up tis via,Vicina tangens spatia suppositi maris:Heic se illa moles acuit, atque iras parat.Ut cepit animos, seque prætentans satis 1060Prolusit iræ, præpeti cursu evolat,Summam citato vix gradu tangens humum,Et torva currus ante trepidantes stetit.Contra feroci natus insurgens minaxVultu, nec ora mutat, et magnum intonat: 1065Ifaud frangit animum vanus liic terror meum ;Nam mihi paternus vincere est tauros labor. Inobsequentes protinus frenis equi Rapuere currum: jamque deerrantes via,Quacunque rabidos pavidus evexit furor, 1070

- ' *

s°57) a lta a d A rg o s) agros nonnulli codices, quod mendo librariorum obrepsit, Nuntius apud Euripidem Hipp. v. 1197:

’zpcsTroÅci a'vØ ' ctppotTCS n& M S X^KlVOOV il7 :0 (J .£ tåx ,

tviv evSvs ”Apycvg zoctti xv plots ohov*I06l) P rolusit iræ ) Alii P ræ lu sit, minus recte. vid. Heins.

ad Ov. Art. Am. III. v. 515*I07°) p a v id o s ra p id u s e v e x it /V /rorJLege cum F lo ren iino :

Q uacunque rab idos p a v id u s evex it furor*

Hac ire pergunt, seque per scopulos agunt.At ille, qualis turbido rector mari - •Ratem retentat, ne- det obliquum latus,Et arte flue tus fallit* haud aliter citos Currus gubernat: ora nunc pressis trahit -1075 Constricta frenis, terga nunc torto frequens ' Verbere coercet. sequitur assiduus comes Nunc æqua carpens spatia, nunc contra obyius Oberrat, omni parte terrorem movens.Non lieuit ultra fugere. nam torvo obvius 1080Incurrit ore corniger. ponti horridus.Tum vero pavida sonipedes mente exciti Imperia solvunt, seque luctantur jugoEripere, rectique in pedes jactant onusi

$ * 5

— ■ ■ ■ ■ * ’ 1

Achilles Tatius in simili r e , I. 12. o iTTtrog > poo(/.yj5 s cov iy.T^£7r£Txi tv,g Xsu(poPcv> V irgilius, translation© ducta ab equis doniandis, Aen. VI. v. 80 :

tan to m agis ille fa t ig a t Os r a b i d u m , f e r a corda d o m a n s , fin g itq u e

prem endo .p a v id u s vero fu r o r est fu ro r , a pavore profeetus. Cicero Tusc. Disp. III. §. 11. quem nos f u r o r e m , fz3'Ax'yyo?Jxv illi vocan t. quasi r e r o atra. b ili soluni m en s , ac non stepe v e l ira eu n d ia g r a v io r e , v e l t i- m ore, v e l dolore m o vea tu r : quo genere A th a m an* te m , A lcm æ onetn , A ja cem , Or estein f u r e r e d i- cimus. N ostrum Senecæ loeum im itando expressit Prudentius^in passione H ippolyii M artyris XI. v. i 11:

Prorurnpunt a lacres ( eq u i j , cæco et terrorefe ru n tu r ,

Q ua sonus a tque tr e m o r , qua fu r o r exaei-ta n t .

I

Præceps in ora fu’sus implicuit cadens 1085Laqueo tenaci corpus: et quanto magis Pugnat, sequaces hoc magis nodos ligat.Sensere pecudes facinus, et curru levi,Dominante nullo, qua timor jussit, ruunt.Talis per auras non suum agnoscens onus, 1090 Solique falso creditum indignans diem,Phaethonta currus devio excussit polo.Late cruentat arva, et iliisum caput ^Scopulis resultat, auferunt dumi comas :Et ora durus pulchra populatur lapis: , 1095Peritque multo vulnere infelix decor.Moribunda celeres membra provolvunt rotæ. Tandemque raptum truncus ambu s ta s ude Medium per inguen stipite erecto tenet *Paulumque domino currus affixo stetit. 1100Hæsere bijuges vulnere, et pariter moram Dominumque rumpunt. inde semianimem secaiit Yirgulta. acutis asperi vepres rubis, * VI.

,0 89) D o m in a n te nullo) id est, regente., modc-rante nullo. Statius Theb. VI. v. 506':

a b rip itu r longe m oderam ine liber Currus.

I099) s tip ite erecto) V ariant adm odm n codices, ejecto, in je c to , exacto præferentes, Heinsio tentatum ingesto. Sed vera est vulgata lectio. Heliodorus AEthiop.VI. sub /inem ; x$£v u pS u p, é v co ycbottrpxTi y.x t x tov fiovficovos 7T£(ii7rxø£7<TX- Ovidius Alet. V. v. 132 :

JFiujus in obliquo missum s t e t i t inguine f e r r u m , n°3) yirgulta ,. acutis a speri) His gemina ieguntur apud

Achillem Tatium I. 12: £u$vs> tov xSbiov %xf>ivu.£x srs-

(►

uH .* ? -

Omnisque truncus corporis partem tulit.Errant per agros funebris, famtili, manus, 1105 Per illa, qua distractus Hippolytus, loca ' .Longum cruenta tramitem signat nota:Moestæque domini, membra vestigant cane.s.Necdum dolentum sedulus potuit laborExplere corpus. lioccine est formæ decus? 1110Qui modo paterni clarus imperii comes,

• ?

Et certus hæres, siderum fulsit modo,* l

Passim ad supremos ille colligitur rogos,-Et funeri confertur. T IIE S. O nimium potens,Quanto parentes sanguinis vinclo tenes 1115

. •

Natura! quam te colimus inviti quoque!Occidere volui noxium: amissum fleo.

* ■ c. _ . .

N U N T . Haud quisquam lioneste flere, quod vo-luit, potest.

TH Esi Equidem malorum maximum hunc cu-mulum reor,

_ « *

Qippyyvvvi o ------- ucro — rav tou Sévtoou y.XxtccvTO. T p C T U T T O V d l T % V V £ T X l , X x ) T O T C U T 01^ T T e p ib p U T T T C T X i

Tf)xv(AXTiv> otxi toov åévbpxv vtTxv xi ui%pxi> quæ si Heia-4

sio in p rom tu fu issent, . non utique rescripsisset:in d e sem ian im em secant

V ir g u h a y et acutis asperi vepres rubis .4 .

I n 8) H a u d cjuisquam) H einsius, teste Burm anno ad Lu- can4 IX. v. 1040. ex codice M ediceo , in quo e ra t: H a . . . o d e re , ti o ti est (juiscjue tju o cl v o lu it po tens, legebat: , .

. H a u d J'erre, non est tjuisque, ej u o d v o lu it, potens, Explicet qui potest.

Scnecap Trngoediæ. (23)

Si abominandå casus optata efiicit. 1120n u n t . Et si odia servas, cur madent fletu genæ? T H E S . Quod interemi, non quod amisi, fleo.

CHORUS.

C^uanti casus humana rotant! Minor in parvis fortuna furit, Leviusque ferit leviora Deus. Servat placidos obscura quies; Præbetque senes casa securos. Admota ætheriis culmina ,sedibus Euros excipiunt, excipiunt Notos, Insani Boreæ minas, * 1

1125

1230

1127) P ræ betque senes casa securos) In aula contra est«.1 A 1

Seneca de Ira. II. 33 : N otissijna v o x est ejus, qui in cultu regum consenuera t, cum illu m q tddan i inter- ro g a r e t, quom odo ra riss im a m rem in a u la consecutus esset, senectu tem ? I nyur i as , inquit., accipi- endo et g ra tia s agendo .

1128) A d m o ta æ theriis cu lm ina sed ibus) Locus adum bra- tus ex H orat. Od. II. 10. 9 •

Soevius ven tis a g ita tu r ingens ‘ P in u s : et celsce g ra v io re casu

D e c id u n t tu rr es .* fe r iu n tq u e sum m os F ulgura m ontes.

IIZ9) E uros exc ip iu n t) P roba lectio. J^eteres enira qua~ tuor om nino ventos se rv a v e re , p e r to tid em m unds p a r tes (ideo nec H om erus p iu res n o m in a t) hebeti, ut m o x ju d ic a tu m e s t% ra tio n e , verbis PJinii Hist«N at. II. 46. 47.

Imbriferumque Corum.Humida yallis raros patitur . j

* Fulminis ictus. tremuit telo Jovis altisoni Caucasus ingens, ‘ i * *Phrygiumque nemus matris Cybeles, 1135Metuens coelo Jupiter alto Yicina petit non capit unquam Magnos motus humilis tecti Piebeja domus.

I

Circa regna tonat. . 1140YoTat ambiguisMobilis alis liora; nec ulli

n 36) M etuens coelo Jupiter) Heinsius op tabat po tias m onlium coelo v ic in a . Sed renu it m etrum . Ad v i - cinå subaudi c o e lo , omissum p er ellipsin ejusdein nom inis frequentissim am . In telligun tur autem summa quævis. M etuens coelo dictum e s t, u t Herc. fur«v. 64:

C o e l o t i m e n d u m e s t , regna ne sum m a oc~.cup et,

Q ui v ic i t im a . et Herc. Oet. v. 1955:

A n tib i prceclusit P lu ton ite r ,Æt p a v i d u s r e g n i m e tu it s ib i *

Ad rem facit, quod ait Ovidius Fast. III. v. 440 :.F ulm ina , post ausos coelum a d fe c ta re G igan tas

S u m ta J o v i : p r im o tem pore inerm is erat. pro la t am biguis M obilis a lis hora. nec u lli Procstat

velooc F ortuna f id e m ) 'Alas, Hbrae add itas, eo refer, quod H oræ veloces, a læ autem poétis velocitatem aignificant. Yirgil. Aen« V« v. 319:

e t v e n tis e t fH l m i n i s ocior a l i s .

Præstat velox Fortuna fidem.Qui clara videt sidera mundi, .Nitidumque diem nocte relicta, i . 1145Luget moestos tristis reditus;Ipsoque magis flebile Averno Sedis patriæ yidet hospitium.Pallas Actææ veneran da. genti, . >Quod tuus coelum superosque Theseus 1150 Spectat, et fugit Stygias paludes,Casta nil debes patruo rapaci: .Constat inferno numerits tyranno.Quæ vox ab altis flebilis. tectis sonat?Strictoque vecors Phædra quid ferro parat? 1155

ubi vid. Heyn. et VVakebeld. ad Luerer. II. v. 213. , ra p id a m vero Fortunani liabemus in M edea v.'219* *

Q uam obrem supersedere Heinsius labore suo po tera t, quo rescribit:

, . V o l a t am biguisM obilis a lis a u r a ; nec id li 'Præstat velo Fortuna f id e m .

S cn ecæ co n so n a t S iliu s V II. v. 2 4 5 :N ou u lla p eren n i

ét

A m p le x u F ortuna fo v e t .*145) nocte re lic ta ) Mss. nonnulli m o r te , quod est glos-

sema. N oster in O edipo v. 585 :' . '»

ipse pa llen tes deos• - *

p id i in ter u m b ra s: ipse torpentes lacus i S f o c t e m a u e v e r a m .

• *4 > f ;; /

r « « ♦ »U *

i * r v >S ^

%* XV \ y ^. •

ACTUS QUINTUS.

THESEUS, PHAEDRA.

t h e s . ^*^uis te ’dolore percitam instigat fu ro r?

Quid ensis iste ? quidve vociferatio,Planctusque supra corpus inyisum volunt?PH. Me, me, profundi sæye dominator freti, Invade, et in me monstra cærulei maris 1160

' A

Em ittequidquid intimo Tethys sinu Extrema gestat, quidquid Oceanus vagis Complexus un dis ultimo fluctu tegit.O dire Theseu semper, o nunquam ad tuos Tuto reverse! natus et genitor nece 1165

I

Reditus tuos luere. per verti s domum,Amore semper conjugum aut odio nOcens. Hippolyte, tales intuor vultus tuos?Talesque feci? membra quis sævus Sinis,Aut quis Procrustes sparsit? aut quis Cressius 1170 Dædalea vasto claustra mugitu replens,Taurus biformis, ore cornigero fcrox,Divulsit? heu me ! quo tuus fugit decor,Oculique, nostruiji sidus? exanimis jaces?

!Ades parumper, verbaque exandi mea. 1175Nil turpe loquimur. liac manu poenas tibi Solvam, et nefando pectori ferrum inseram, Animaque Phædram pariter ac scelere exuam;Et te per undas, perque Tartareos lacus,Per Styga, per amnes igneos amens sequar. 1180 Placemus umbras, capitis exuvias cape,Laceræque frontis accipe abscissam comam.

%

Non licuit animos jungere. at certe licetJunxisse fata. mor er e , si casta es, vir o ;

*

Si incesta, amori. conjugis thalamos petam 1185 Tanto impiatos.facinore? hoc deerat nefas,Ut vindicato sancta fruereris toro?O mors amoris uiaa sedamen mali,O mors pudoris maximum læsi decus,Confugimus ad te: pande placatos sinus, 1190Audite, Athenæ: tuque funesta pater Pejor noverca. falsa memoravi; et nefas,Quod ipsa demens pectore insano hauseram, * *

.U84) Junxisse f a t a ) Pari m odo Ioquitur Sili us IX. v. 40£)i Occubuere sirnul; 'votisque ex om nibus unum Id For tu n a d e d it , ju n c ta m in ter p ræ lia mortern .

*l89) O m ors pudoris) Colorem duxit partim ex H oratio ,Od. III. 24. 2 4 :

m etuens a lterius v ir i Certo fo e d e r e castitas,

F t peccare nefas 9 a u t p re tiu m .emori. partim ex verbis D idonis apud Ovidium Heroid. VH.

E xige læse p u d o r p o e n a s , %'iolate Sichæo.

Mentita finxi. vana punisti pater; u: t; 1 /Juvenisque castus crimine incestæ jacet, 1195Pudicus, insons. recipe jam mores tuos ; ; i ; fMucrone pectus impium justo patet, «Cruorque sancto solvit inferias viro._ •

Quid facere rapto debeas nato parens,Disce ex noverca: condere Acherontis plagis. 1200

THESEUS, CHORUS.t h e s . P allid i fauces Averni, vosque Tænarei

specus,Unda miseris grata Lethes, vosque torpentes lacus,

n 96) recipe ja m m ores tuos) H ippolytum alloquitur. m ore s , id e s t, castita tem , pudicitiam . D e hoc usn conf. Burm an. ad T. I, Anthol. Lat. p. 631* *

, l97) justo p a te t) id e s t, apertum est. Sic in O edipo v.138:

p a t u i t sub ic tuP onderis v a s ti resolu ta cerv ix .

#

et v. 1036:u trnm ne p ec to r i in figam m eo

T elum ? an p a t e n t i co n d itn m jugu lo im p r im a m ?

**98) sanctocjue so lv it in feria s) Hic subit illud ex Antho- logia Græea T . III. p . 2 4 9 :

'l7T7rC^UT0v V x yvv i 7TSØVS CCiCØDCIT'JV^

*200) condere A ch ero n tis p la g is) Heinsius Thesei esse censet, Phædram m orientem diris persecuti. Sed ■vereor, ut tales diræ Senecam deceant. A ristopha- nem d ecen t, cui frequens est: iyu fisv olftu^iv héyu <rot. Hue enim redeun t il la , Theseo pronuntian ie .

Impium rapite, atquc mersum premite' perpe- '•: - tuis malis.

Nunc adeste sæva ponti monstra, nunc vasturn A r. . mare, ;

Ultimo quodcunque Proteus æquorum absconditsinu, 1205

Meque ovaiitem scelere tanto rapite in .altosgurgites.

Tuque semper, genitor, iræ facilis assensor meæ, Morte facili dignus baud sum, qui nova natum

nece

,207) iræ fa c i l is assensor mece) Hue pertinet illud Juve- nalis X. 7 :

E ver te re dom os to tas optantibus ipsis D ii fa c ile s .

I208) M orte f a c i l i d ignus h a u d su m j Witliofius non dubitat scribere: M orte q u a li dignus hen su m , quod p ræ te r necessitatem facit. N oster Consolat. ad Marc. 18 : carissim orum acerba d e s id e r ia , et m o rs , in~ certum f a c i l i s , an p e r p o en m n - cruciatiim aue. E t iterum Epist. 7 0 : N on possis de re in universum p ro n u n tia re , eum m ortern v is ex terna d enun tia t, occupanda s i t , an exspectanda . M ulta enitn sunt, quce in u tram que partern trahere possunt. S i a ltera m ors eum to rm e n to , a ltera s im p lex e t f a c i l i s e s t , q u id n i Jhuic in jic ienda sit m anus? P ro eo dixit P rudentius X. Peristeph. 878 :

T en tem us i g itu r a n te partern quam piam jTruncare fe r r o corporis snperstitis,

/

N e m o r t e s i m p l a crim inosus m u ltip lex C a d a t, 'vel una perfidus cæ de o p p e ta t :Q uot m em bra gesta t, to t m odis perea t vo lo .

Segregem sparsi per agros: quique, dum falsum nefas

Exsequor vindex severus, incidi in yerum scelus. 1210 Sidera et manes, et undas scelere complevi meo. Amplius sors nulla restat; regna me norunt tria.In hoc redimus? patuit ad coelum via,Bina ut viderem funera, et geminam necem?Coelebs etorbus, funebres nna face 1215 .Ut concremarem prolis ac thalami rogos? E h.

r

lb id.) nova n a tu m nece) E d itu r olim v a n a , sine m ente. nova nex est in so lita , quom odo post Io q u itu r , v. 1220:

^ le ti a r t i fe xE x i t ia m ach ina tus i n s o l i t a , effera.

I 2 ° 9 ) Segregem sparsi) Segregem , id e s t, discerptum a m onstro , ut bene Savaron. ad Sidon. Epist. IX. 3*

I2l°) in c id i in. verum scelus) Q uailto Li Gellius circurn« spectius, q u i , p roden te Val. Maximo V. 9. 1. cum g ravissim a crim ina de J il io , in n o verca m com m issum stuprum , et p a rr ic id iu m cog ita lum , p ro p em o~ dum exp lo ra ta h a b e re t , non ta m en a d v in d ic ta n t p ro cu rrit co n tin u o , sed p æ n e universo senatu a d - hib ito in consilium , expositis su sp ic io n ib u s , d e jen * d e n d i se ado lescen ti p o tes ta tem f e d t . In spectaque diligentissirne ca u sa , a b so lv it eum tu m consilii, tum etiam sua sententia . Cfuod si im petu iræ a b - slractus stevir e fe s t in a s s e t, a d m i s i s s e t m a g i s s c e l u s , q u a m v i n d i c a s s e t .

12,3) p a tu i t a d coelum v ia ) a d cæ lum d ic itu r , u t in H er- culé furenti v. 276:

Subitusque a d a s t r a em erget, ubi vide.

Donator atræ lucis, Alcide, tiiumDiti remitte munus. ereptos milliRestitue manes, impius frustra invocoMortern relictam. crudus, et leti artifex, 1220Exitia machinatus insolita, effera,Nunc tibimet ipse justa supplicia irroga.Pinus coacto vertice attingens humum Coelo remissum findat in geminas trabes,Mittarve præceps saxa per Scironia. 1225Graviora vidi, quæ pati clusos jubet Phlegethon, nocentes igneo cingens vado.Quæ poena maneat memet et sedes, scio.Umbræ nocentes cedite, et cervicibusHis, his repositum degravet fessas manus 1230Saxum, seni perennis Æolio labor.

1224) Coelo rem issum ) Ed. Parisiensis anni 1514. rem issa, quod obscuram facit oratioriem , Com parandus au« tem locus Ovidii Met. "VII. v. 440:

ille Sinis > m agnis m a le v ir ibus usus, Q ui p o te ra t curvare tra b es , e t ageba t ab alto j i d te rra m la te sparsuras corpora pinus.

1226) G ra v io ra v id i) A uditu r: quam quæ memoravi. Perperam Heinsius m alebat:

G ra v io ra m e ru i, quam p a l i inclusos ju b e t P hlegethon nocentes.

H oc enim perinde e s t, ac si dixisset: graviora gra- vissimis m erui. Q uid inflatius et tumidius ?

125T) seni perenn is Æ o lio labor) Expressit H oratium Od.

II. 14- 20:, dam natusque longi

Sisyphus Æ o lid e s lab oris.

Me ludat amnis ora vicina alluens.Vultur relicto transyolet 'JTityo ferus,Meumque poenæ semper accrescat jecur.Et tu mei requiesce Pirithoi pater. 1235Hæc incitatis membra turbinibus ferat Nusquam resistens orbe revoluto rota.Dehisce, tellus; recipe m e, dirum chaos,Recipe: hæc ad umbras justior nobis via est.Natum sequor. ne metue, qui manes regis j 1240 Casti venimus. recipe me æterna domo Non exiturum. non movent Divos preces:At si rogarem s c eler a , quam proni forent! c h o r . Theseu, querelis tempus æternum ma

net.Nunc justa nato solve, et absconde ocius 1245 Dispersa foede membra laniatu effero. t h e s . H ue, hue reliquias vehite cari corporis, Pondusque, et artus temere congestos date. Hippolytus hic est? crimen agnosco meum. * 1

f? -i,

,232) ora v ic in a a lluens) abluens in T rajectino codice lectum jure dam nat Bnrm annus ad T . I. Anthol. Lat. p. 506.

l237) Nusquam, resistens) M ulti codices N unquam . Sed vulgatam leetionem egregie confirm at Velleius I. lg .1. prtec ip iti fe s t in a tio n e , qute m e ro tte , p ro n iv e gurg itis ac ve r tic is m odo n u s q u a m p a ti tu r con~ sistere.

,248) P ondusque et a r tu s) Heinsius m alebat Truncosque. Sed nihil est opus. Pari enim ra tione dicit noster T roasin v. 1114. de A styanacte;

Ego te peremi. neu nocens tantum semel 1250 Solusve fierem, facinus ausurus parens,Patrem advocavi. mimere en patrio fruor. ‘O triste fractis orbitas annis malum!Complectere artus, quodque de nato est super, Miserande moesto pectore incumbens fove. 1255 Disjecta genitor membra laceri corporis In ordinem dispone, et errantes loco Restitue partes. fortis heic dextræ locus*

i l ’ 1! M

Quos enitn præ ceps locus R eh q u it a r t u s ? ossci d isjecta et g ra v i E lisa casu y signa c la ri corporis,E t o r a , et illa s nobiles p a tr is no tas

% (Jon fud it im a m p o n d u s a d terram d a tu m .Solu ta c e r v ix . silicis im pidsu caput R u p tu m > cerebro pen itus expresso ja c e t D efo rm e corpus.

,356) D isjecta gen itor m em bra) Par Thebaidum pietas apud Statium Theb. III. v. 131:

p a rs m o lliter a p ta n tB rach ia trunca lo c o , et cervicibus ora repo -

nunt•D e parentibus eo ru m , qui Sullano ferro ceciderunt, eadem præ dicat Lucanus II. v. 166:

Cum ja m tabe fiuunty confusaque tem pore m ulto j4m isere n o ta s 9 m iserorum d e x tra parenturn C o llig it, et p a v id o subducit cognita fu r to . M eque ipsum m ernini cæsi d e fo rm ia fr a tr is Ora rogo cup idum , ve titisque im ponere fla m m is ,

' O m nia Sullanæ lustrasse ca d a vera p a c is : R erque omnes truncos, cum qua cervice recisum C o n ven ia t, quæsisse ca p u t .

å

V •,r£

\

Heic læva frenis docta moderandis manus Ponenda. Iævi lateris agnosco notas. 1260Quam magna lacrimis pars adhuc nostris abest?Durate trepidæ lugubri officio manus, • ,

-

Fletusque largos sistite arentes genæ, . : ‘ =Dum membra nato gehitor annumeratsuo, Corpusque fingit. lioc quid est forma carens, 1265 Et turpe multo vulnere abruptum undique?Quæ pars tui sit dubito, sed pars est tui.* V ' . " v

Heic, heic repone; non suo, at vacuo loco.Hæcne illa facies igne sidereo nitens,Inimica flectens lumina? hue cecidit decor? 1270 O dira fata! numinum o sævus favor!Sic. ad parentem natus ex voto redit?En hæc suprema dona genitoris cape,Sæpe efferendus. interim hæc ignes ferant. * *

1265) Corpusque fin g it) icl e s t, com pon it, quom odo lo- - ' qu itu r Statius Theb. IV. v. 569:

m itio r illu mT let p a te r , et lacerum c o m p o n i t corpus

E eh io n .\

*266) m ulto vu lnere a b ru p tu m ) obruptunz scribit W akefieldus ad Lueret. V. v. 505. Sed a b ru p tu m , hoc est, avulsum vi mem brum fuisse o p o r te t , quod nulli loco ap ta ri, eum nullo alio m em bro congruere possit. Fortius quoque verbum flagitant adjuneta m ulto vu ln ere et undique.

I274) Scepe efferendus) Eodem aeumine noster Herc. Oet. v. 211:

P r o , si tum ulum fia tu dedissent,Q uoties , g e n ito r , quterendus e r a s '

/

V.1

Patefacite acerba csede funéstam domum, Mopsopia claris tota lamentis sonet.Vos apparate regii flammam rogi: >At vos per agros corporis partes vagas Anquirite. istam terra defossam premat, Gravisque tellus impio capiti incubet.

4275

1280

• .* « .

et Claudianus V. v. 453:P er p a r te s teg itu r , rucscjuam totiescjue sepul tus.

*

>

■rr*

V ' >

» *.

:1A

<& I

i * f ■ J ■ *

i_> v i ’-.

. u, , v

' i • ■* C r . V.7. ' «■

* A *• i

A * ; V i » M

. • I t . , * • » ' » • ** t o'i)

’< iVw\a',V»VV. V *•

•- !ni. A-

r«-: i >f»

r , «

i- ' .

i

k

• i

i »

E D I P U S .

i.

• - ; e - c

4

r

/

'' ' i" ' *,fej#

1

* sf-

> . - »*. m

DRAMATIS PERSONAE.

OEDIPUS.

JOCASTA.

CREON.• r ( ' ■

c H 6 RUS j r IIEB ANO RU M.■¥ ^

TIRE SI AS.

MAN TO.

SENEX.

P HORBAS.

NUNTIUS.

J-

iv

li

/

/

%

\ ,r7I

-rf *

ACTUS PRIMUS.

OEDIPUS, JOCASTA.

o e d . J am nocte Titan dubius expulsa redit, Et nube moestus squallida exoritur jubar, Lumenque flamma triste luctifica gerens Prospiciet ayida peste solatas domos,

1) T itan dubius) dubius e s t, qui vix apparet. D e hoc usu videndi p ræ ter G ronov. ad h. 1. D rakenborch . ad Sil. II. v. 89* et W ernsdorf. ad Rutil. Itiner. I. v. 217.

2) nube m oestum sq n a llid a exo ritn r ju b a r) Verissime Gronovius correxit m oestus♦ Quod ipse Seneca confirm at, perm utata ratione dicens in H ercule O etæo▼. 723:

2irt fo r te nu lla nubé r es p e r s ti s j n b a r L a x a b a t ardens fe rv id u rn T i t a n d iem .

4) P rospiciet a v id a peste ) Heinsius legi vult P rospecta t et o s te n d it , quia dies jam exortns erat. Sed non desunt exempla similis tem porum enallages. Vide lau- data viris doctis ad Viger, de Græc. Diet. Idiolism . p. 207 et 208.

Scnecat Tragoedicc.

'U f I H

■J’’ 41 'i

1 I ' !

. a

f

j'I lf

« ii

Ml

Stragemque, quam nox fecit, ostendet dies. Quisqnamne regno gaudet? o fallax bonum, Quantum malorum fronte quam blanda tegis! Ut alta ventos semper excipiunt juga; Rupemque saxis vasta dirimentem freta, Quamvis quieti, verberant fluctus maris: Imperia sic excelsa Fortunæ objacent.Quam bene parentis sceptra Polybi fugeram, Curis solutus, exsul, intrepidus, vagans! Coelum Deosque testor, in regnum incidi. Infanda timeo, ne mea genitor manu Perimatur. hoc me Delpliicæ laurus monent, Aliudque nobis majus indicunt scelus.Est majus aliquod patre mactato nefas?Pro , misera pietas! eloqui fatum pudet. Thalamos parentis Phoebus et diros toros Nato minatur, impia incestos face.Hic me paternis expulit regnis timor.

1 0

15

20

*4) in regnum incidi) N on est audiendus Heinsius, dum#

r e p o n it :. •

Coelum Deosque Lestor, ut in regnum incidi, Infanda timeo.

Sic enim a it , qui Senecæ ob oculos fuit , Sophocles Oed. Col. v. 273* in ejusdem O-edipodis persona:

vvv (t'oucih eåcot; tKopyu h hcopyp.V erbi incidere contrarium est venire , Cicero Epist. ad Div. II. 7* Quod in id reip . tempus non in c i d e r i s , s ed veneris: judicio enim tu o , non c a s u in ipsum discri/nen rerum contulisti tribunatum tuurn. Seneca de Pro vid, c. 5» non, ut putarnus, in - c i d un t cuncta, sed v e n i un C.

Non ego penåtes profugus excessi meos.Parum ipse fidens mihimet in tuto tua,Natura, posui jura. cum magna horreas, 25Quæ posse fieri non putes, metuas tåmem Cuncta expavesco, meque non credo mihi.Jamjam aliquid in nos fata moliri parant. .Nam quid rear, quod ista Cadmeae lues ?;Infesta genti, stråge tam late edita 3QMihi parcit uni? cui reservamur malo ?Inter ruinas urbis, et semper novis Dellenda lacrimis funera, ac populi struem, Incolumis adsto. scilicet Phoebi reus Sperare poteras sceleribus tantis dari 35Regnum salubre? fecimus coelum nocens.Non aura gelido lenis afflatu Foyet Anliela flammis corda: non Zephyri leves Spirant; sed igne frigit æstiferi Canis

31) cui reservam ur m a lo ? ) Geminum Theram enis diC’ tum referi AElianus Var. Hist. IX. 21* I ru r fy h cmct, nv) (hxTptØav, s h x h e ) vfioyXSsv avTfc, 7rxox- X f i i x x h t d v y KXTwsxSy- k x ) oi ( x h ' A f y v x i o t cUXo'i o t \ -

hC%0%SV XVTcp TTSpCpVVTSS GVV/jlcVTO 67T) 7% GCOTVjolx 7%XX^C^CU. 0 Ts TTXQX 7W 7TXV7UV 7Tl X X7SXDIVXT0'Z f u i g r h x fx£ x x i f o v <pu?>xT7£i$; x x ) f i £ 7 ‘ o v t o å v i

XfiOVCV V7T0 7 U V 7 Q I X X 0 V 7 X X W i ^ V l , K i s j v XUVSIOV X X 7 X '

vxyy.xG^iig-34) Incolum is adsto ) Gronovius verbum sollicitans, non

> m em inerat P ap in ii, sim iliter locuti Theb. II. v. 678:m ed n s in cæ dibus adsta t.

?9) sed ignes au g et cestifen canis rl i t a n ) L iber prima«

Titan, Leonis terga Nemeæi premens«. , 0 40Deseruit amnes liumor, atque herbas color. ' Aretque Dirce. tenuis Ismenos Unit, * i

rius : igne f r i g e t , cujus ex vestigiis diu e s t , quodemendabam : igne f r i g i t , id e s t , torret. Idem verbum Heinsius restituit Ovidio Medie, fac. v. 70. ubi vide. Vulgata physicæ et poéticæ rationi con- traria. Non enim sol caniculæ, sed canicula solis calorem duplicat. Seneca Nat. Quaest. VII. 27. Q uid est, quare in Leone sem per sol a rd e a t, e t terras æstibus to rrea t? et Plinius Hist. Nat. II. 40. 40. Caniculce exortu accendi Solis vapores. 18. 68. de eadem : accend ilque S o lem , et m agnamcestatis ob tinet causam . 47- 47- Solis va p o r gem i- na tus a rd o re S id e r is , id est, Sirii. Quibuscum concinunt Manilius V. v. 207:

Cum vero in vastos surget Nem eæus h ia tus, E xo ritu rq u e Canis, la lra tque C anicida fla m m a s , Ex. ra b it igne suo , g e m i n a t q u e i n c e n d i et

S o l i s .Germanicus, de Sirio loquens:

Cum te tig it Solis ra d io s , accend itu r oestas. Valerius Flaccus V. v. 369 :

autum no — cum m agis a s p e r a t i g n e s Sirius.i

Martialis X. 62* 6 :Albas l e o n e f l a m m e o ca len t luces, T o sta m q n e fe r v e n s Julius coquit messem.

Silius XVI. v. 99*cum le tifero s accendens Sirius ignes,

O

Torret anhela jitem sæ vis ardoribus orbem .\

Ausonius Carm, 332. v. 16:*

Sirius a rd en tem non a u g e a t i g n e L e o n e m .

Et tingit inopi niicla vix unda vada. ‘Obscura cotelo labitur Plioebi soror; '

»

Tristisque mundus nubilo pallet novo. 45Nullum serenis noctibus sidus micat: ■Sed gravis et ater incubat terris vapor.Obtexit arces coelitum ac summas domos Inferna facies. denegat fructum Ceres Adulta; et altis flava cum spicis tremat, 50Arente cidmo sterilis emoritur seges. . ' i-:.Nec ulla pars immunis exitio vacat:

Claudianus XLVII. v. 33 :« i*

Quoque d ie 'T itand Canis fla g ra n tio r a rm a t♦ Prudentius Cathem. Xlf. v. 22:

si quod as tru tn Sirio F ervet vapore .

4>) m undus nubilo p a lle t novo) Dan. Heinsius corrigit: nubilo p a lle t J o v e , quod admodum placuit Grono- vio ad h. 1. et Nic. Heinsio Adversar. p. 280 seqq. ubi nube exemplorum obruimur docend i, Jovem quandoque sumi pro asdiere seu coelo. Sed ita t x u -

’ioXo’ycg bt Seneca. Namqne m undus nubilo p a lle t Jove idem est, ac si dicat: coeluin nubilo pallet coelo. nubilum vero novum p ro horrib il i j foedo positum videtur. Siiius X. v. 349 :

JDuctori p recor im m itta s n o v a som nia Poeno . ubi confer Drakenborchium.

48) sum m as dom os) Miror Heinsium pro sum m as ma- luisse superas. Nam summos dotnus eodem plane m odo dicuntur, ut sum m a a r x , sum m um p en e tra le , et similia , quæ fortern assertorem habent ipsum ad Ov. Fast. II. v. 70.

Sed omnis ætas pariter et sexus ruit,Juvenesque senibus jungit, et natis patrcs Funesta pestis. una fax thalamos cremat: > 55Fletuque acerbo funera et questu carent.Quin.ipsa tanti pervicax clades mali Siccavil oculos: quodque in extremis solet,' -

«

53) sexus ru il) id e s t , c a d i t , occumbit moriens. Auc-«

to r Epitomes II. Hom. v. 46 :pestem que p er omnes

Im m itli t popu los . vulgus r u i t undique G ra-jurn,

V ix q u e rogis superest tellus, v ix ignibus arbor, D eera t ager tum ulis.

54) Juvenesque senibus) Ex Lucretio VI. v. 1255:E xa n itn is pueris super exa n in ia ta p a ren tu m Corpora non nunquam posses retroque v id ere M atribus et pa tribus gnatos super edere v ita m .

55) una f a x ) Rescribit Heinsius im a f a x . Sed male* Nam una f a x sea idem rogus , et th a la m i seu duo conjuges hic inter se opponuntur. Eodem vero sensu unus rogus adfuit Hero. fur. v. 508.

56) Fletuque acerbo fu n e r a ) Heinsius emendat acerba fu n e r a , quod speciosius es i, quain verius. Generaliter enim loquuntur, qui Senecæ ob oculos fuere , So- phocles Oed. Tyr. v. 180:

vyKta åf ysv&).ct '5TfiOq 7T£()U S x W T i j Ø O P p

Kelton dvohcTUS'et Ovidius in descriptione pestilitatis, AEgina gras- santis, Met. VII. v. 611:

k

Q ui lacrim en t desunt. indefletceque v a g a n t nr Ida tårum m atrum que anim ce, , juvenw nque se-

numque, -

Periere lacrimæ. portat hunc æger parens Snpremum ad igiiem: mater lmnc amens gerit; 60Properatque, ut alium repetat in eundem rogum.

. Quin luctu in ipso luctus exoritur novus,Suæque circa lunus exsequiæ cadunt. sTum propria flammis corpora alienis crcmant. Diripitur ignis. nullus est miseris pudor. 65Non ossa tumuli sancta discreti tegunt.Arsisse satis est. pars quota in cineres abit?Deest terra tumulis. jam rogos silvæ negant.'Non vota, non ars ulla correptos levant.Cadunt medentcs. morbus auxilium traliit. 70

* ».i vJ n ; ,■■ ■ - ■ •

5y) P eriere lacrim æ ) quæ diuturna miseria consumuntur»

et exarescunt. conf. Herc. fur. v. 1229* ut a liu m rep e ta t in eundem rogum ) Heinsius, u t ambiguitas, inqu i t , orationis v ite tu r , malim » alios r e p e ta t , nempe mortuos. Nescio quam dicat ambi- gu ita tem , quando vox rogum neque p e r contextum, neque per collocationem alio, quam ad eundem , re- ferri p o test.

64) Tum p r o p r ia ) Sumsit a Lucretio VI. v. 1281 ’ 'snos consanguineos a liena rogorum

ln super exstructa ingen ti c lam ore locaban t. Subdebantque fa c e s ; m u lt o cum sanguine scepe Riæantes p o tiu s , quam corpora deser er entur.

Unde et Ovidius Met. VII. v. 610: *et ja m re v e re n tia . nu lla est,

D eque rogis p u g n a n t, a lienisque ignibus ar den t.66) ossa tum u li sancta d iscreti) O pponuntur sibi tum u

l i in d isc re ti, et ossa sa n c ta , de rebgione lfianium admonens in loco. Non igitur debebat Heinsius fu n c - ta scribere pro sancta .

AfFusus aris supplices tendo manus,Matura poscens fata, præcurram ut prior Patriam ruentem; neve post omnes cadam,Fiamque regni funus extremum mei.O sæva nimium numina! o fatum grave! 75Negatur uni nempe in hoc popido mihi Mors tam parata? sperne letali manu Contacta regna. linqiie lacrimas, funera,Tabifica coeli vitia, quæ tecum invehis Infauslus hospes: profuge jamdudum ccius 80Vel ad parentes. Joe. Quid juvat, conjux, mala Gravare questu? regium hoc ipsum reor,Adversa caperej quoque sit dubius magis

7?) præ curram ut prior) Heinsius tnalebat p ræ ver la m . Sed præ curram commodius respondet præcedenti m a tn ra poscens fa ta . Columella III. 1. 7» prceco- q u es, quorum m a t u r i t a s p r æ c u r r i t hiem en. P. Burraannum præ curram precor legere teniantem, bene refellit Burmannus cognomine Secundus adT . II. Anth. Lat. p. 189* cujus exemplis adde Sen. Herc. Oet. v. 773:

A d / a ta et u m b ra s , a tque pejorem po lum Fræ cedere illurn dicis? an possurn p r i o r M ortern o ccu p a re?

76) N ega tur uni) Hue facit, quod Crebillon ait in Ido» mériée I. 2 :

EU l fr a p p e r tout son p e u p le , est - ce épar-g ner un R oi?

83) A d iæ rsa capere) id est, ad versis ferendis parein esse. Silius XI. v. 171:

N o v i D is an im as sim iles et pec to ra m agm si

OEDIPUS. ACT. X. 377

Status, et cadentis imperii moles labat, ' •Hoc stare certo pressius fortem gradu. 85Haud est virile, terga Fortunæ dåre. o e d . Abest pavoris crimen ae probrum procul, Virtiisque nostra nescit ignavos metus.Si tela contra stricta, si vis horridaMavortis in me rueretj adversus feros 90Audax gigantas obviam ferrem manus. <•"Nec Sphinga cæcis verba nectentem modis

m * 1 * * * * * * * 9

N unqnam angusta m a lis ; c a p i u n t (”’nnh i cre-d ite ) G an i l as,

E t 'Thrasym ena v a d a , e t P a u lli m em orab ile, , le tum .

ubi Seneca usus est Drakenborchius.

84) im p erii m oles la b a t) la b e t F lo ren tinus; e ts icH ein«1

sius conjecerat. Nihii tamen muto. Latini en im , u tG ræci, crebro usurpaut. indicativum pro subjunctivo.Vide m odoZ eun ium ad Viger, de græc. diet. idiotism.P* 192* . •

89) te la con tra s tr ic ta ) bella scribit Tollius ad Palæ« phatum p. 176. ex Floro III. 21* i* H oc d eera t nnum p o p u li R o m a n i m a lis , ja m ut ipse in tra se p a rr ic id a le h e l i u m d o m i s tr in g ere t, cum potiusex Seneca te lum in Floro scribere deberet. Nam bel-la stringere qui dixerit, neminem reperias. te la stringere dixit etiam Claudianus XXXIII. v. 97*

9l A d v e rsu s fe r o s A u d a x g igantes obvias fe r r e m m a nus) In Florentino legitur g igan tas. Rectius., u t m onet Heinsius ad Ov. Met. I. v. 152* Idem liber. o b v ia m , quod et ipsum rectius esse deprehendet, quisquis aurem suam interrogaverit.

Fugi. cruentos yatis infandæ tidi Rictus, et albens offibus sparsis solum.Cunique e superba rupe, jam prædæ imminens, 95 Aptaret alas verbere, et caudam movens,Sævi leonis more, conciperet minas,Carmen poposci. sonuit horrendum. insuper Crepuere malæ j saxaque impatiens moræ Revulsit unguis, yiscera exspectans mea. 100Nodosa sortis yerba, et implexos dolos,Ac triste carmen alitis solvi feræ.Joe. Quid sera m ortis Arota nunc demens fa c is? I

I

9?) Cum que e snperba rupe) id est, alta e ta rdua . Fes- tus Avienus Descriptione Orbis v. H69* S a xa jugis avu lsasuperb is. ita enim codex vetustus. IdemAvienus Ora maritima v. 322:

p o st in occiduum d i em Sacrum s u p e r b a s er i gib c au tes jugum .

et v. 504:Juxba s u p e r b u m m ons sacer capub exserit.

Gratius Cynegetico v. 63 :il l i aggeribus ten tare s u p e r b i s

yfE theraque, et m atres ausi tra c ta re D eerum . H e i n s i u s Adv. p. 21 i-

Hune vocis usum si tenuisset Gronovius, certe n on rescripsisset superna rupe.

99) Crepuere) præ ingluvie.

ISO) R evu lsit unguis) ungui corrigit Heinsius. Quasi non poétis concessum esset, mutarum etiam rerum affec* tus assimulare. Exempla passim obvia.

103) m ortis v o ta nunc dem ens fa c is ) Vulgato m ortis non video melius esse m or l i , quod Heinsio placuit.

OEDIPUS. ACT. I. 379*

Licuit perire. laudis hoc pretium tibi Sceptrum, et peremtæ Sphingis hæc mercés clatur. 105

i

o e d . Ille ille dirus callidi monstri cinis!

i In nos rebellat. illa nunc Thebas lues Peremta perdit. una jam snperest sålus,Si quam salutis Plioebus ostendit viam.

i u C II O R U S.i

| (^ccidis Cadmi generosa proles . 110i Urbe cum tota. yiduas colonis | Respicis terras, miseranda Thebe.! Carpitur leto tuus ille, Bacclie,

^ i '

Miles, extremos comes usque ad Indos,. >

Ausus Eois equitare campis, 115Figere et mundo tua signa primo.Cinnami silvis Arabes beatos I

»

I08) illa nunc Thebas lues P erem ta p e r d it una. ja m s lineres t så lus) D is tinguendum , u t feci, post p e rd it . Ante oculos enim liabuit Seneca locum Sophoclis

i ex Oedipo Tyranno v. 68. ubi sic ait O ed ip u s :å’fu vucnr&v supicxcv ’Lxaiv p,ovyv>

rauT'/jv e ttou x . ya.(i M evoiyJccg K(>éovT ipavTov yxpfipov ig tci FIuStxK £7T£[^a <boi(3cv 'hup.a.y, ég 7rvSciy s ti

I S p m , % TI (pUVOOV T'4'As (jJTC&ipqV TT0>M‘Eodem respicit Statius, cum dicit Tlieb. X. v. 590:

Tiresian. a li i lacrim is e t supplice coetn O rant, quodcjue u n u m rebus solam eti in a r d is > Jlosse fu tu r a rogant.

Vidit, et vers as equitis sagittas,Terga fail acis metuenda Parthi.Litiis intravit pelagi rubentis. 120Promit hic ortus, aperitque lutem Phoebus, et flamma propiore nudos Inficit Indos.Stirpis invictæ genus interimus.Labimur sævo rapiente fato. 125____ * *

Ducitur semper nova pompa Morti. ll

l l8) versas equitis sa g itta s , Terga) Cuningliamius Ani- madversionuin in Bentleii Notas et Emendationes ad Horat. pag. 86. vult, dissolutionis figuram statuamus, aut legamus versis sag ittis pro versas sagittas. Ego acquiesco G ronovio , tvulgatum sic explicanti: e tv e r s a s s a g i t t a s e q u i t i s P a r t h i t t e r g a jn e t u e n d a f a I I a c is . qui f a l l i t decip itque ho- m ines d a to te rg o , s/c v incere p u tan t e s , cum ea ip sa terga seu fugce P a rth o ru m m a x im e sin t me- tuendce. Ovidius Trist. II. v. 228:

nunc p o rr ig it arcus P a r t h u s e q u e s .

u b i C iofan u m v id e . S tructura n o ste r Græcos im ita* tu r , u t Herc. fur. v. 203:

M eg a ra , p a rv u m com ita ta g r egem,re autem Horatium Od, II. 13. 17:

N a v ita Bosporum Poenus perhorresc it, neque , u ltra

Cæca tim e t a liunde f a t a ;M iles sag itta s eb celerem fu g a m P arth i.

» \

I23) In fic it Indos) Propertius III. H . 16:Ottos Jlurora s uis rubra eolorat equis.

Longus ad manes properatur ordoAgminis moestj, seriesque tristisHæret* et turbæ tumulos petentiNon satis septem patuere portæ. 130Stat gravis strages, premiturque junctoFunere funus.Prima vis tardas tetigit bidentes Laniger pingues male carpsit herbas.Colla tacturus steterat sacerdos; 135Dnm manus certum parat alta vulnus, ’Aureo taurus rutilante cornu Labitur s egnis. patuit sub ictu

*38) p a tu i t sub ic tu ) Tntelligenda hic a fronte particula S i: dein scribendum : N on c ru o r; et hæc ejusdemperiodi sunt. Sin an tem , inqu i t , non est lapsus

✓

taurus antequam cæ dere tu r , et s te t i t , donec collum ’ ei secaret securis, non sanguis emicuit ex vulnere, sed sanies. V e l , Alii s te te run t , et ictum exceperunt: sed tum non prosiluit cruor, sanies effusa est. G r o - n o v i u s .

Posteriorem rationem veriorem esse, doceat te Virgilius, qui Senecæ præivit, Georg. III. v. 4 S 6 :

Sæpe in honore D eiini m ed io stans hostia a da ra m ,

L a n ea dum n ivea c ircum da tur in fu la v i t ta , In ter cunctantis cec id it m oribunda m inistros. A u t si cjuam fe r r o m a c ta v e ra t an le sa cerd o s ,- In d e necjue im positis a rd en t a lta r ia H bris;N ec responsa po test consultus red d ere 'va tes; A c v ix suppositi tinguuntur sanguine cultri, Sum m aque je juna sanie in fu sca tu r a rena ,

Pond er is vasti resoluta cervix:Nec cruor ferrum maculavit. atra Turpis e plaga sanies profusa est. Segnior cursu sonipes in ipso Concidit gyro, dominumque prono Prodidit armo.Incubant pratis pecudes relictæ. Taurus armento pereunte marcet. Deficit pastor grege diminuto, Tabidos inter moriens juvencos. Non lupos cervi metuunt rapaces. Cessat irati fremitus leonis.Nulla villosis feritas in ursis.

'Perdidit pestem latebrosa serpens: Aret, et sicco moritur veneno. *

150

*42) Segnior cursu} c irci tentatum Heinsio. Sed disnii- cet circi sonipes in ipso circo . Hue nimirum redit circi sonipes in ipso gyro. Sextos autem casus jungi, non est novum, vide ad Tliyest. v. 1081.

144) P rod id it armo) Hoc ila variavit SiJius X. v. 256:Cernuus injleoco sonipes effuderat armo.

14?) Incubant pra tis) agris esl: in Fiorentino. Sed pra ta pecudibns aptiora.

*47) D ejicit pastor) Lucretius VI. v. 1250:Præterea jam pastor, et armentarius omnis, p t robustiis item curvi rnoderator aratri,

*

Languebat.*53) A r e t , et sicco) id est, året, et ariditate perit. Xiliil

»ipertius dici potuit. Ab Heinsio legitur A rida et• •

sicco moritur v e n e n o , eum damno si non perspicux-ta tis , certe vigoris, quem orationi confert Asyndc- !1

Non silva sua decorata comaFundit opacis montibus umbras. 155Non rura yirent ubere giebæ.Non plena suo vitis Iacclio Bracliia curvat.Omnia nostrum sensere malum.Rupere Erebi claustra profundi . - 160

‘ Turba s or orum face Tartarea:Phlegethonque sua motam ripa Miscuit undis Styga' Sidoniis.Mors alta avidos oris liiatus

I * •

l S6j v ire n t ubere giebæ) Ut n iten t potius cum Gronovio legam , nihil me movet. v ire re enim d ic itur , quicquid est læta conditione. Ovidius Mer. II. v. 795:

T rito n id a cpnspicit arcein , In g en iis , op ibusquet et fe s ta p a c e v i r e n t em .

Claudianus XXXIII. v. 235 :D evenere lo c u m , Cereris nuo tecta v i r eb a n t.

u troque loco confer Heinsium. ubere giebæ p ro soli ubertate dicit, Virgiiium imitatus Aen. I. v. 531 :

F erra an liqua , po tens a r m is , a tque u b e r eg l e. b ce.

Id monere visum est Besselii causa, qui Miscellaneo- rum Philologico - Criticorum Syntagmatis p. 69 . ubere g leba reponit.

• *63) M iscuit und is S tyga S idon iis) Ovid, Met. VII. v.533:

(Jonstat e t in fo n te s vitium . venisse lacusque, Lucan. VI. v. 93 :

coeloque p a ra tio r u n d a O m ne p a t i v ir u s , d u ra v it v iscera coeno.

M ors a lta ) Wakefieldus ad Lucret. V. v. 376. æque

Pandit, et omnes explicat alas. Quique capaci turbida cymba Flumina servat durus senio Navita crudo, vix affiduo Brachia conto lassata refert, Fessus turbam vectare novam. Quin Tænarei vincula ferri Rupisse canem fama, et nostris Errare locis: mugisse solum:.

170

ut Heinsius corrigit a tra . Scilicet v ir i^docti nonanimadvertebant, Senecam ad mortern traduxisse.

/■ " i

quod de Tisiphone dixisset Yirgilius Georg III. v.553 :

SiKvit et in lucem S tyg iis em issa tenebris P a llid a 'Tisiphone, m orbos a g it an te m etum que, Inque d ies a v i d u m s u r g e n s c a p u t a l -

t i u s e f f e r t .*65) om nes exp lica t a la s) Hoc ita expressit Statius Theb.

.VIII. v. 377:Stygiisque emissa tenebris

JMors fr u i tu r coelo , bella lorem que v o l a n d o C am pum o p e r i t , n igroque v iros in v ita t h ia tu .

*7°) tu rbam vec ta re ) Quidam p o r ta re legunt. VuJgata confirmatur ex Virgilio , "VI. Aen. 391*

C orpora v iv a nefas S ty g ia v e c t a r e cariua.*73) nostris E rasse locis). Florcntiæ legi tur E rra re , sensu

magis erecto , u t bene judicat Broukhusius ad P ro pert. III. 1. 33. Eadem temporis enallage facia est in Hercule furenti v. 474:

N on erubescit Bacchus eff'usos tener S p a r s i s s e crines, nec m anu m o lli levem

' E 'ib r a r e thyrsum .

Vaga per lueos simulacra, virumMajora viris: bis Cadmeum 175Nive discussa tremuisse nemus, . •Bis turbatam sanguine Dircen: 7 ;Nocte silenti ' . •Ampbionios ululasse canes. grO dira novi facies leti, • 180(jråvior leto ! piger ignavos Al ligat artus languor; et ægro Rubor in vultu, maculæque caput Sparsere leves: tum vapor ipsamCorporis arcem flammeus urit; 135Multoque genas sanguine tendit.Oculique rigent, et sacer ignis

*77) tu rb a ta m sangu ine) Wakefieldus ad Lueret. I. v. 86* emendabat tu rp a ta m ex Virgiiii Aen. X. v. 832:

Sanguine t u r p a n t e m corntos d e m ore ca p illo s .’ Sed et tu rb a ta m bene se håbet. Silius XI. v. 139 :

zn e t or u t id emL y d ia R om ano t u r b a r i t s tagna eruore.

- *

nbi doctus ille vir non reponere t tu r p a r it , si merni- nisset similis loci Siliani I. v. 49:

sua largoStagna. re fo rm id a t T /irasym enus t u r b i d a ta b o ,

• 186) genas sanguine ten d it) Sic legendum esse, n o n t i nr g i t , manifestuin est ex imitatione Lucani VI. v. 95:

Jam rig e t a tra cu tis , d i s t e n t a que l u m i n arum p it.

*87) O culique r ig en t) Pro eo , quod Virgilius ait Georg. III. v. 523 :

oculos stup or ur gu et inertes.

Senecoc T re g o cd iæ t (25)

JL

Pascitur arlu* rcsonånt aures,Stillatque nig*.naris aduncæ Cruor, et venas ruuqnt hiantes.Iutima creber viscera quassat Gemitus stridens, tune amplexu Frigida presso saxa fatigant c.Quos liberior domus elato Custode sinit, petitis fontes,Aliturque sitis latice ingesto.Prostrata jacet turba per aras,Oratque mori. soluin hoc faciles Tribuere Dei. Delubra petunt,Haud ut voto numina pi acent,Sed juvat ipsos satiare Deos.Quisnam ille propero regiam gressu petit ? Adestne clarus sanguine ac factis Creo ?

2 0 0

ibid.) sacer ign is) de quo vid. Heyn. ad Virg. Georg. III. v. 566*

1

*92) tutte a m p lexu ) Duo codices ja m q u e a m p le x u , quod Delrius frustra explicare conatur. Locus adumbratus e Lueret. VI. v. 1169*

a d ven tu m et fr ig o r a sem per, l n f lu v io s p a r tiin g e lid o s , a rd en tia m orbo M em bra d a b a n t.

I95) p e titis jo n le s ) hoc e s t , pe tu n t fontes. Imitalur Lu- canus IV . v. 306 :

Q uoque m inus possent siccos to lerare i* npor es? Q uæsitæ fe e is tis nquæ.

OEDIPUS. ACT. I.

An æger animns falsa pro veris videt? Adest petitus omnibus votis Creo.

387

205

es4*

°5) A d e s t peU tus) Libri aliquot jambum bunc attribiumt Oedipo, inepte. Sibi ipsi respondet Chorus, ut infr. v. 910- Hipp. v. 830. Med. v. 176. Herc. Qet. v. 1130. et v. 1755*

- ' \

it: r r ,!iii iil:* ir if K

)>, -i■' ■ 1 r:

■ i:‘; i > !. !!

M

r’>• *t /■

frtil

t ø

f e

I i

■Vi *

' ' t

} i t *. lt •*.

&G* ■(25*)

f . - “•V;

i

i-tmy i.

rr r c 'V V■> -1 J

. C:

ACTUS SECUNDUS.

OEDIPUS, CREON.- ( ’

o e d . IH L o rro re quatior, fata quo vergan t tim en s,'

Trepidumque gemino pectus afflictu labat.. Ubi læta duris mixta in ambiguo jacent,

Incertus animus scire cum cupiat, timet.Germane nostræ conjugis, fessis opem 210Si quam reportas, yoce properata edoce.CR. Responsa dubia sorte perplexa latent. o e d . Dubiam salutem qui dat afflictis, negat.CR. Ambage flexa Delphico mos est JDeo

207) gem ino pectus even tu la b a t) Heinsius ajffectu malit, si pe r vetustos codices detur, vel in eventu. Sed auctore Floreniino rep o su i : gem ino pectus a fflictu la b a t , hoc est, spe metuque pulsatum labat.

209) Incertus anim us scire cum c u p ia t, tim et) Euripidis verba sunt Hipp. v. 912 :

vj yap 7roSov7tz t:xvtx x x filx xXvsiv,X X V r e i s X X X oT ff i b ! % v c g o v a ' X b f o X B T X l -

214) \Am bage n exa ) Plerique codi ces f le x a . Bene. quodostendunt imitationes Lucani I. v. 637:

Arcana tegere. o e d . Fare, sit dubium licet: 215Ambigua soli noscere Oedipodæ datur. i ■

*

c r . Cædein expiari regiam exsilio Deus,Et interemtum Laium ulcisci jubel.Non ante coelo lucidus curret dies,Haustusque tutos ætheris puri dab'it. 220o e d . Ecquis peremtor incliti regis fuit?Quem memoret, ede, Phoebus; ut poenas luat. c r . Sit, precor, dixisse tutum visu Sc auditu

horrida.i

Torpor insedit per artus, frigidus sanguis coit.Ut sacrata templa Phoebi supplici intravi pede, 225 Et pias, numen precatus, rite summisi manus: Gemina Parnassi nivalis arx trucem sonitum dedit, •

• ,

f l e x a sic om ina Tuscus In v o lv e n s , n iu ltaque tegens arnbage canebal.

et Ssatii Theb. IV. v. 645 :Hcec ubi fa tu s ,

L a b i tu r , et f l e x a dubios am bage reliqu it.Eodem adde Pacuvianum illud ex Periboea:

/

' • F lexa , non fa ls a , a u tu m a re d ic tio D elph is solet• S24) Torpor insedit) Perperam in ced it Heinsius, quod

h o r ro r i , t rem ori , pa l lo r i , dolori, similibusque per- turbationibus vix, ignavo ac desidi to rp o ri nullo modo conveniat.

227) a r x trucem so?iitum d ed it) Florentinus trucem fr e - m itu m , variatione et alibi obvia. vid. Burman. ad Virg. Aen. IX. v. 715« Annæano loco similis es tN onn i Dionys. IV. v. 308. de Cadmo Delphicum oraculum consnlente :

Imminens Phoebea laurus tremuit &. movit domum,Ac repente sancta fontis lympha Castalii stetitr. Incipit Letoa vates spargere horrentes comas, 230

=30)

J

xx) (flot, TtxfwyGvoio tivxggsto (poifiddosy 81701/0$ ' SIGXlC'/TX, XXI C[/.Qvj£VTl p s s S g u

Kxgxåht$ 7rx(pKx%6 vg$(Aoi/os hSaov vSgqq*Cujus rei causam adfert Justinus 24« ()• M edia sa x i rupes in fo rm a m thea tr i recessit. Q uam obrem et hom inum clam or , et si /juando acced it tubaruni sonusj personantxbus et respondentibus in ter se ru* p ibus y Tfiultiplex au d i r i , a tnp liorque , quam ed i- lu r y resonare solet. Qiiæ res m ajor em m ajesta tisterrorem ignaris r e iy et a d m ira tio n em stupentibus p lerum que a jfe r t•

In c ip it L e th a ea v a t es spar gere horrentes com as) Deteriores libri Phoebea. sed hoc jam præcessit. et L e th a ea va tes ridiculum est. in Etrusco optimo codice loeta v a te s y unde ego olim repleta . Sed minima muralione literis transposilis castigandum L etoa v a te s 9 hoc est , Apollinea, Phoebea* Narn Lalous a Latona matre Phoebus, sive ut in pervetust isHora- tii ac Nasonis exemplaribus offendi scriptum, Letous . A yrh > A'/jTcccg * e t Dorice Axrio , Axrcoog xx) AxroTcg* in Varronis versibus A xtco occurit. apud Horatium lib. I. ode 31 •

F rni p a ra tis et 7>a lido m ildy L etoe y dones .

ita manifesie exaratnm offendi in codice Leidensis Bibliothecæ vetustissimo. Apud Nasonem quoque exemplar Florenlinum S* Marci præcipuæ bonitatis Metarnorphoseon libro VIL et VIII. Letoidos et p ro - les L eto ia . vide qnce dixi ad Ovid. III. Trist. El. 2* v*

Et pati commota Plioebum. contigitnondum spe-cum,

Emicat vasto fragore major Immano sonus:’MYIitia Cadmcis remcabunt sidera Thebis,”Si profugus Dircen Ismenida liqueris hospes,”Regis cæde noccns, Phoebo jam notus et infans. 235 ’ Nec tibi longa manent sceleratæ gaudia cædis. ”Tecum .bella geres; natis quoque bella relinques j ”Tnrpis maternos itermn revolutus in ortus.

3 . Ausonii liber venerandæ antiquitatis in Bibliotbeca Vossiana Epigrammate de Latona Epitaph. XXYII:

— — læsi nu in ina L a e to id u m .»

sic Thraex, Tkrae.cus et Thraecid icus inantiqnis mar* moribus ac voluminibus rnanu exaratis pervetusta. cuin et T h r e x , et T h ra x latine dicantur. L eto a va tes

m

i «itu r j, (pia e Cirrhea post appellabitur. Apud Catul- lum quoque nuptiis .Thetidis et Pelei cum nunc legatur v. 3 9 2 :

Cum D elp h i to ta certa tim ex urbe m e n te s s lcc ip er ent. la e ti d iuum fu m a n tib u s aris.

dubitari possit, poetam ipsum dedisse,A cc ip eren t L a e to n ig en a m fu m a n tib u s aris.

sic Nasoni lib. VI. Met. v. 160:l i t d a te I.a to iue Latonigenis'que duobus Cum. prece .tura p ia .

Detoa igitur va tes p ro vateLatoi. sic Papinio in sil vis C yllarus Ledaeus. cum Cyllarus revera non esset equus Ledae , sed Castoris , qui Ledæ blius.

. II e i n s i u s .Recepi posteriorem em endationem , ut faciiiorem,

e tB urm anno ad T. I. Anthol. Lat. p. 601* probatam. 238) bella re lin q u es . T urp is) Incesti reus merito lurp is

audit. Cicero Tusc. Quaest. IV. §. 75. .stupra dico,

o e d . Quod facere monitu coelitum jussus paro,

Functi cineribus regis iioc decuit dari, 240Ne sancta quisquam sceptra violaret dolo.Regi tuenda maxime regum est sålus.Queritur peremtum nemo, quem incolumen timet.CR. Curam peremti major excussit timor.OED. Pium prohibuit ullus officium metus? 245 CR. Sphinx et nefandi carminis tristes minæ. o e d . Nunc expietur numinum imperio scelus. Quisquis Deorum regna placatus vides;Tu, tu, penes quem jura præcipitis poli;Tuque, o sereni maximum mundi decus, 250Bis sena cursu signa qui vario regis,Qui tarda celeri secula evolvis rota,Sororque fratri semper occurrens tuo,Noctivaga Plioebe; .quique ventorum potens Æquor per altum cærulos currus agis • 255

et corruplelas y et a d u lte r ia , incesta d en ique , quorum om nium accusabilis est t u r p i t u d o. Non est tamen inscite suspicatusHeinsius: bella relinques tur- jn a . Claudianus XXI. v. 280• de be llo , quod inter fratres geritur:

c iv ile p u d o r i sObtentu ta c itu m .

ubi Gesnerum vide.242) R eg i tuen d a m a x im e regum est sålus) Vertit in ar-

gutam sententiam, quod Oedipus apud Soptioclera Oed. Tyr. v. J 4 l * sic ait:

, • esi? yx(> yjv inetvov o jltxvuv > ra% av Kålp xv rcixvTy Tiptcn sTv Sékoi-

. y.HV<$ 7T()0<7XPKUV OVV > £p.XUTCV W<J)£Å<U*

Et qui carentes luce disponis domos,Adeste. cujus Laius dextra occidit,Hune non quieta tecta, non fidi lares, .Non hospitalis exsulem tellus ferat. ’ ^Thalamis puderidis doleat et prole impia. • 260'Hic et parentem dextera perimat sua; r Faciatque (num quid gravius optari potest?) Quidquid ego fugi. non erit veniæ locus.Per . regna juro, quæque nunc hospes gero,Et quæ reliqui: perque penetrales Deos: 265_ . *

Per te, pater Neptune qui fluctu hrevi Utrinque nostro geminus alludis solo.

%

Et ipse nostris vocihus testis veni vFatidica vatis ora Cirrheæ movens.

. Ita molle senium ducat, et summum diem 270✓

Securus alto reddat in solio parens, 5#

■ - 1,1 ■ ■11 ■ ■ i i ■ ■■ ■ # I

258) quieta te c ta ) a v ita malebat Heinsius. Apud Virgi- lium tamen Aen. 1. v, 205:

T en d im u s in L a t iu m : sedes ub i f a t a q u i e t a s O stendunt.

2<54) quæque nunc hospes gero) R egna gerere dicit Iocu- tione Tibulliana I. 9 . 80:

%

. .E t g e r e t in grem io r e g n a superba tuo.. alto re d d a t in so lio ) Noster sum m um d iem red d ere

dicit , quod Yalerius Maximus lucem red d ere IX. 10. init. llu m a n æ vitce cond itionem prcecipue p r im u s et ultim us d ies continet. — eurn dem um fe l ic e m fu isse

c . ju d ic a m u s , cui et accipere lucem p ro sp ere , et red dere p la c id e c o n tig it; et Lucretius red d ere v ita i il

VI. V.-1196:j4 u t e tiam nona red d eb a n t la m p a d e . v i tam . •

- . \ ubi vide Wakelieldum formulæ virn bene axplicantém.

Solasquc Mcrope noyerit Polybi faces, ,Ut nulla sontcm gratia eripiet milli.Sed quo nefandum facinus admissum loco est, Memorato. aperto Marte, an insidiis jacet? 275 C R . Frondifera sanctæ nemora Castaliæ petens, Calcavit arctis obsitum dumis iter;Trigemina qua se spargit in campos via.Secat una graturn Pliocidos Bacclio solum,Unde altus ima deserit, coelum petens, 280dementer aclo colle, Parnassos biceps.At una bimares Sisyphi terras adit,

277) C a lca v it arctis obsitum dum is) Heinsius conjicit hirlis dum is. Sed arctis est spissis, quoinodo Silius loquitur X. v. 8 2 :

I ) ep ren d it s p i s s i s arcana cubilia d u m i s . 28°) Unde a ltus im a deserit) Tres. codices a r v a ; quasi

velit contrarium e i , quod dixerunt Virgilius Ecl. IX.v. 7 :

qua se subducere colles In c ip iu n t, m o 11 i q u e j u g u ni d e m i t t e r e

c l i v o .Ovidius Fast. III. v. 835

Coelius esc a lto quia m ons d e s c e n d i t i nce q u u m ,

H ic ubi non p la n a est, sed p ro p e p la n a v ia . • et Curtius V. 4- qua, se ju g u m m ontium p a u la tim a d p la n io ra d em ittit. Sed præterquam quod scquitur O lenia in a r v a y lucnlentior est oppositio inter im a et cælum y quam inter a rv a e t ' cæ lu m t ut*- jam alii viderunt.

282} s i t una b im a re t S isyphi terras a d i t , Olenia in a r v a .* tertius tram es ca va C onva lle serpens ta n g it er rantes. aquas, G iilidum qne d irirn it am nis E le i va~

Olenia in arva: tértius trames cava Convalle serpens tangit errantes aquas,Gelidumque dirimit amnis llissi vadum. 285Hi c pace fretum subita prædonum manus '=Acsressa ferro facinus occultuin tulit.

o o

In tempore ipso, sorte Phoebea excitus,Tircsia tremulo tardus accelerat genu, i , ■Comcsque Manto luce viduatum trahens. 290

d u m ) Mira bie Senecæ Geographin. OJenus non po- lest esse Boeoliæ, quam faciunt: nam Corinthus con- traria Boeoliæ via adilur. Est ergo Olenus Acliajæ, quam intelligit Seneca. Sed quid sibi vult bie am nis E le u s , quem nisi Alplieiun interpretari non possu- mus. At eadem via, quæ e Pliocide Corintlium ducit , etiem ducit in Elidem, in remotiori Peloponnesi parte posilam. Pnusanias vocari ait viam, inqua Lajus occisus, et sic din mi, ut alia in Boeotiam, alia Corintlium, alia in Atticaiu vertatur. Ergo At- ticæ nominari hic amnis debe t , et ant fa llor, aut is est Ilissus: ut scripserit forsan: am nis lliss i v a d u m . Cujus errantes dicit a q u a s , quia et in Hippolyto Mæandro eum comparaverat. Mss. quidam non E le i, sed E li d i s , vel E llid is . Valde autem v e reo r , ne

fc

Ilissum acceperit p ro Cephisso,, in quo yeQufix. et ye -' <PvQi<s(x,bi' G r o n o v i u s .

Reposui correctionem necessariam etcertam. Pro- ductio syllabæ occasionem interpolandi dedit libra- r i is , qui similiter alucinati sunt in Hipp. v. 504-

niveo corpus Ilisso fo v e t .ubi vide. Cæterum <sxiqv\v illam alii aliunde deducunt. Sententiarum de hac re varietatem exposuit Yalcke- naer ad Euripid. Phoenis. v, 38.

OEDIPUS, TIR.ESIAS, MANTO.

• OED. Sacrate Divis, proximum Plroebo caput, Responsa so]vej fare, quem poenæ petant.TIR. Q uod tarda fa tu e st l in g u a , quod qiiæ rit

moras,Haud te quidem, magnanime, mirari addecet.Visu carenti magna pars veri latet. 295Sed quo vocat me patria, quo Phoebus, sequar. Fata eruantur. si foret viridis milii Calidusque sanguis, pectore exciperem Deum. Appellite aris candidum tergo bovem,Curvoque nunquam colla depressum jugo. 300Tu, lucis inopem, nata, genitorem regens, Manifesta sacri signa fatidici refer.MAN. Opima sanctas victima ante aras stetit.TIR. In vota superos voce solemni voca,Arasque dono turis Eoi exstrue. 305

»

m a n . Jam tura sacris coelitum ingessi focis.i

TIR. Quid ilainma, largas jamne comprendit da-pes?

2 9 y is u ca ren ti) Codices fere c a re n te m , quod magis implet aures, judice Burmanno ad Ov. Fast. V. v. 361. Sed eadem constructione dicit imitator Lucanus I. v.

- 4 l9 :<m ih i sem per

Tu, quæ cunque'jnoves ta m crebros causa jneatus, Ut superi v o lu e re , la te .

E t , si argutari velimus, exile senis persona? conve« nientius est, quam plenum.

r

. MAN. Subito refulsit lumihe, ét subito occidit. ■t i r . Utrimme' clarus ignis, et nitidus stetit,Rectusque piirum yerticem coelo tulit, 31Q

. Et snifimam in auras fusus éxplicuit comam ?%

An latera circa serpit incertns viæ,Et fluctuante turbidus fumo labat?MAN. Non una facies mobilis flammæfuit:Imbrifera qualis implicat varios sibi 315Iris colores, parte quæ magna poli Curvatå picto nuntiat nimbos sinu.Quis desit illi, quisve sit, dubites, color.1 Cærulea ful vis mixta oberravit notis,

(

Sangninea rursus j ultima in tenebras abit, ‘ 320 Sed ecce pugnax ignis in partes duas * S

et n itid u s s te tit) Tres Mss. v ir id is . id vero neminl placebit, qui Bentleium ad Horat. Epod. 17. v. 33* legerit. Wakefieldus ad Lueret. IV. v. 679* emendat ri- gidus, Alii aliter. Offendebant nimirum synonyma clarus et n itidus. At enim quot loca scriptorum utriusque linguæ, in quibus ejusmodi esset redun- dan tia , forent mutanda vel mutilanda.

S10) Rectusque p u ru m ) Simile ostentum Atreo provenisse .narratur Thyeste v. 774 J

ipse fu m u s tr is tis , ac nebu la g ra v is N on rectus e x i t , seque in excelsum leva n s Ipsos p en a tes nube d e fo rm i obsidet,

Cujus n on meminerat P on tanus , Recensque scribens. 312) la te ra circa serp it) Burrnannus ad Propert. IV. 6. 6«

e codice Trajectino profert circum . Vide quag de harum particularum permutatione annotavimus adHerc. fur. v. 149*

Discedit, et se scindit unius sacri Discors favilla, genitor, horresco intuens,Libata Bacchi dona permutal cruor,Ambitque densus regium fumus caput. 325Ipsosque circa spissior vultus sedet,Et nube tensa sordidam lucem abdidit.Quid sit, parens, effare. t i r . Quid fari queam Inter tumultus mentis attonitæ vagus ?

S27) l i t nube densa) Recte Barthius ad Stat. Theb. V. v. 176. nube tensa, ne idem vocabulum tantilio inler- vallo repetatnr. Homerus II. XVI. v. 365 •'

GT£ T f Z sin; Km KOSZX, T £ i v y \ *

et XXL v. 7 :j]s£x ■ S’

ttI tvcc ttootSs (3z5s~xV'Quintus Calaber II. v. 346:

07T7TOTS (X U W S Q sg Y t f i x p fJT’ K V ^^U T iO lG l T Ot V V C 7 Y/

Zsyt;*Curtius IV. 3 . curn subito spissce nubes i n t e n d e r e s e cælo , et qu icquid lucis in te rn ite b a t, ejjusa ca h - gine exstinctum est. Idem VIII* 13* (icleo spissce i n t e n d e r e s e n u b e s , ut conderent lu cem , v ixq u e colloque/itium m ter ipsos J^cicies nosciture tur . den sus ailtern et tensus frecjueuter in JVTss. commutaiij

* ' p

ostendit Burmannus ad Lucan. I. v. 531*328) Q uid f a r i queam ) Heinsius conjicit e jfa r i, ut re-

spondeat t u e f f a r e . Sed neque auctor ea sede telera t Anapæstum, nec prius replicari necesse est. Infra

v. 801:O e d . C onnubia m a tr is D elphico adm on itn

t r e m o .S e n . T i m e r e -va?ia desine%

329) In ter tum ultus m entis a tto n itæ vagos) Rectius ex t loren lin o legitur y a g u s , id e s t , incertus, quomodo

OEBIPUS. ACT. II. 399 2• « '. I

i i ; . ;

Quidnam loquar? simt dira, séd in alto, mala. ' 330 I ‘Solet ira certis numinum ostendi notis.Quid istud e<t, quod esse prolatum volnnt,Iterumque nolunt, et truces iras tegunt? ,Pudet Deos nescio quid. hue propere admove, * * r

i• iEt sparge salsa colla taurorum mola. 335 1Placidone vultu sacra et admotas manus

$ ’ 1Patiuutur? m a n . Allum taurus aftollens caput, 'Primos ad orlus positus, expavit diem,Trepidusque vultum solis et radios fugit.tir . Unone terram.vulnere aihicti petunt? 340 ■m a n . Juvenca ferro semet imposito induit, ■Et yulnere uno cecidit: at taurus, duosPerpessus' ictus, liuc et line dubius ruit,Animamque fessus vix reluctantem exprimit.TIR. L trum eitatus vulnere angusto micat, 345An lentus altas irrigat plagas cm or?MAN. Hujus per ipsam , qua patet pectus, yiamEffusus amnis : hujus exiguo grayes ■Maculantur ictus imbre. sed versus retro

i Per ora multus sanguis atque oculos redit. 35ot ■ ’ ■ * '

1 1

; r in terpreter. Seneca pater Contr. IV. p. 089. corifu- _ sum adolescen tem subito , et ta n t o tum ultu v a r u m ’

^ m » ! . j

* s i b i c o n s t i t i s s e . et lioéthius de Consol, pbilos. ■■;• I- p. 952- cjuoniam p lurim us tib i a jfee tuum tum ultus ■

in e u b u it, d i v e r s u m q u e te d o lo r , i r a , m oeror i'fd i s t r a h u n t . V ide , sis, . Rhunken. ad Vellej. IL I'l;;-

p! . 79* 5. unde ha?c exempla depromsi. Lj! 339) v u ltu m solis et rad ios) id est, vultum radiantem so

lis. £!/ 'biz ckjc7v> Senecam hac /igura delectari vidiinus ad Thy es t. v. 833, • ;

t i r . Infausta magnos sacra terrores cient.Sed ede certas. viscerum nobis notas.m a n . Genitor, quidhocest? non levi motu, nt

s olen t,* •

Agitata trepidant exta, sed totas manus Quatiunt: novusque prosilit venis cruor. 355Cor marcet ægrum penitus, ac mersum latet: Liventque venæ; magna pars libris abest •Et feile nigro tabidum spumat jecur.Ac, semper omen unico imperio grave,En capita paribus bina consurgunt toris; 3(>0Sed utrumque cæsurn tenuis abscondit caput Membrana latebram rebus occultis negans.Hostile valido robore insurgit latus,Septemque venas tendit. has omnes retro Prohibens reverti limes obliquus secat. 365Mutatus ordo est. sede nil propria jacet *Sed acta retro cuncta. non animæ capax In parte dextra pulmo sanguineus jacet.Non læva cordi regio. non molli ambituOmenta pingues viscerum obtendunt sinus. 370Natura versa est. nulla lex utero manet.Scrutemur, unde tantus liic extis rigor.

Nec more solito positus, alieno in loco

369) N on læ va cordis reg io) Elegantius in H oren tin o legitur cordi. Supple cum G ronovio : integra vel salva est. Centies autem Dativns ille culpa librariorum abiit in Genitivum. vid. Oudendorp. ad Lucan. I. v. 193. V, v. 481. et alibi.

OEDIPUS. ACT. II. 401

Implet parentem. membra cnm gemitu moyet 375 Tremulo rigore debiles artus micant.Infecit atras liyidus fibras cruor ;Tentantque turpes mobilem trunci gradum:Et inane snrgit corpus. ac sacros petit Cornu ministros. viscera effugiunt mamim. 380 Neque ipsa, quæ te pepulit, armenti grayis Vox est, nec usquam territi resonant greges : Immugit aris ignis, et trepidant foci. o e d . Quid ista sacri signa terrifici ferant,

i Exprome: yoces aure non tiinida liauriarn. 385 Solent suprema facere securos mala.

i

TIR. Ilis inyidebis , quibus opem quæris, inalis. i o e d . Memora, quod unum scire coelicolæ volunt,

Contaminarit rege quis cæso manus. t i r . Nec alta coeli quæ levi penna secant, 3 9 0

Nec fibra yiyis rapta pectoribus potest Ciere nornen, alia tentanda est via.

S Ipse evocandus noctis æternæ plagisEmissus Ereboj ut cædis auctorem indicet. Reseranda tellus. Ditis implacabile 395Numen precandum. populus infernæ Stygis Hue extraliendus. ede, cui mandes saerum.Nam te, penes quem summa regnorum est, nefas Inviscre umbras, o e d . Te, Creo, liic poscit labor,Ad quem secimdum regna respiciunt mea. 400TIR. Dum nos profundæ claustra laxamus Stygis, Populare Bacclii laudibus carmen sonet.

Senecoc Tragocdicct ( 26)

CHOPiUS. - r ' * I

B—*H^ffusam redimite comam nutante corymbo,Mollia Nysæis armatus bracliia thyrsis,Lucidum coeli decus, bue ades votis, 405

4°3j E ffusam red im ite comam. n u ta n te corym bo) nu tan te scilicet uv is , corymbum gra vantibus. Ita ra m i p o n - d e r e , puta pomorum , n u ta re d ieuntur Ovidio Art. Am. II. v. 2G3« Alibi mens erat Heinsii, eum repone re t n o d a n te . ’ Iniitatur autem hæc invocatio Naso- nianam illam Fast. VI. v. 483 •"

B acche racem iferos hedera red im ite capillos.404) a rm a tu s brach ia thyrsis) a rm a ti ubique leetum erat

ante Dan. Heihsium, qui arbitrio suo loeum ita con- s t i tu i t :

L u c id u m cceli d ecu s , hue ades vo tis M ollia Isysæis a r m a t as brachia thyrsis, Quæ tib i etc.

¥

Ego certam Florentini codicis’lectionem in textu ex* pressi. arm a tus accipe pro arm ate . et refer ad Bac- churn , q u i , ipso teste Seneca Herc. fur. v. 473> non erubescit

effusos tenerSparsisse co m a s, nec m a n u m o l l i l e v e m

i b r a r e t h y r s u m .I

Nominativum Vocativo conjunctum quoties imperiti corruperin t librarii, ostendit Valckcnaer. ad Euripid. Phoenis. v. 198- et v. 1332- lucidum cceli decus ex Horatio translatum est, Carm. Sæc. v. % ubiSenecam laudans Mitscherlichius bene observnt, Bacchum ita indigitari ob v u ltu m sidereum v. 409* s. perpetuam juventutem. Q nod qui minus a t tendunt, temere transferentem rep reh en d u n t , ut Heinrich V. Cl. ad Musæum p. 42.

Quæ tibi nobiles Tbebæ, Bacche, tuæ Palmis snpplicibus ferunt.

Hue adverte favens virgineum caput,Vultu sidereo discilte nubila,

Et tristes Erebi minas, 410Avidumque fatum.

Te decet vernis comam floribus cingi,Te caput Tyria cohibere mitra 3Ederave mollem baccifera n

\

Religare frontem 3 415Spargére effusos sine lege crines,

Rursus adducto revocare nodo.Qualis iratam metuens novercam 'Creveras falsos imitatus artus,Crine flaventi simulata virgo, 420Luteam vestem retinente zona.Inde tam molles placuere cultus,Et sinus laxi, lluidumque syrma.Vidit aurato residere c urru,Veste eum longa tegeres leones, 425Omnis Eoæ plaga vasta terræ,Qui bibit Gangem, niveumque quisquis Frangit Araxen.

Te senior turpi sequitur Silenus asello,Turgida pampineis redimitus tempora sertis. 430 Condita lascivi dedueunt orgia mystæ.

Te Bassaridum comitata cohors,Nunc Edoni pede pulsavit Sola Pangæi j nunc Threicio

\

Vertice Pindi j nunc Cadmea s - © 435Inter matres iinpia Mænas .Comes Ogygio yenit Iacclio, 1 vNebride sacra præcincta latus. ©w-*- 1Tibi commotæ pectora malres ‘Fudere comanf: tliyrsumque levem 440Vibrante manti, jam post lacerosPentheos artus Thyades oestroMembra remissæ, yelut ignotumVidere nefas.

«

Ponti regna tenet nitidi matertera Bacchi, 445 Nereidumque choris Cadmeia cingitur Ino.Jas håbet in fluetus ni agn i puer advena ponti Cognatus Bacchi, numen non yile, Palæmon.

Te Tyrrhenå, puer, rapuit manus,Et timidum Nereus posuit mare, s 450

435) Threicio ve r tice P in d i) A dPi/zch'subaudiendum sola , åtro xoivou- M onuit jam Bernardinus.

450) tu m id u in N ereus posuit. m are) P ræ clare F lorentinaj G ronoviique membrana? tim id u m , nem pe dei, magna m ajestate verendi, Norinus Dionys. I. v. 64- de E uropa A'genoris:

åsitopthvi'j cis yvvxlxxS xvp x Q o fiu x£^x<sxg, ineheixvve Aaffil Nygsvg $-s7vov ’åuv 7rXtoTvi(>x xeøxirQiégoV'

A nyte I. Analect. vet. poet. Græc. p. 198« in statuam .Veneris in lito ré collocatam et m are prospicientem :

' . d[A(p} $6 7T0VT0g

O Sl p x i v £ l > ?\l7TxfoU l)£(SXGp£V0g %oxvov>Apuleius Met. V. p. 104. m itis J lu v iu s , i n h o n o ~ r e m D e i (Cupidinis)' sc ilic e t, qui et ipsas a q u a f

Cærula cum pratis mutat freta.Hine yerno platanus folio viret,Et Plioebo laurus carum nemus:Garrula per ramos avis obstrepit.Vivaces ederas ramus tenet,Summa ligat vitis carchesia.Idæus prora fremuit leo.Tigris puppe sedet Gangetica.Tum pirata freto pavidus natat; 1Et noya deinersos facies håbet.Brachia prima cadunt prædonibus,Illisumque utero pectus coit.Parvula dependet lateri manus,Et dorso fluctum’curvo subit:

t '

Lunata scindit cauda mare,Et sequitur curvus fugientia carbasa delphin.

Diyite Pactolus vexit te Lydius unda,Aurea torrenti deducens llumina ripa.Laxavit victos arcus Geticasque sagittas

455

i

urere co n su ev it, m e t u e n s s i b i , con festhn eain (Psy chen) innoxio vo lu m in e super r ip a m J i o ren tein, herbis exposu it, C laudianus YII. v. 122« ad Hono- rium :

s u b m i s s u s a d o r a tE r id a n u s , b iandosque ju b e t m itescere fluctus.

Alia dedit M itscherlich. ad H orat. Od. II. 9. 22- 464) dorso flu c tu m curvo sub itj Ante oculos erat Proper«

tius III. 15. 25-'C urvaque ly r rh e n o s delph inu in corpora nau las

lit v a d a p a m p in e a desiluisse ra te .

Lactea Massagetes qui pocula sanguine miscet. 470 Regna securigeri Bacchum sensere Lycurgi.

Sensere terræ te Dacum feroces:Et quos vicinus Boreas ferit Arva mutantes: quasque Mæotis

Alluit gentes frigida fluctu : 475Quasque despectat vertice summo

Sidus Arcadium, geminumque plaustrunw Ille dispersos domuit Gelonos :

Arma detraxit trucibus puéllis:Ore dejecto petiere terram i 480

47°) fjui pocu la sanguine m isce t) Claudianus I. in Rufin.

cjui corn ipedes in p o cu la v id n er ab a u d a x M assagetes.

475) -A lluit gentes f r ig id a flu c tu ) F lorentinus r ig ido , qut quom odo gentes alluere possit, non video, gelid u m M æ otida dixit Herc. fur. v. 1327«

480) Ore dejecto p e lie re te rra m Therm odontiacce graves ca tervæ ) An g ra vem terra m ? certe to graves aberat a F lorentiuo . An,

Ore dejecto posuere terra T herm odon tiacæ genu puellce.

SicH ercule Fur. v. 1046* ruere a d terram genu fle x o . nam illud ore dejecto supplices'potius designat, quam m ortuas, cum tam en m ortuas velint designari in ter-

• pretes'. sed si m o rtu æ , quom odo factæ M ænades? Possis e t , C rure dejecto. H e i n s i u s .

Nihil ce rtiu s , quam de supplicibus agi. petiere te r r a m , id est, ad podes Bacchi procubuere. Vir- gilius Aen. III. v. 9 3 ; '

*

Sub m issi p e tim u s terra m .

\

Thermodontiacæ graves catervæ : , "Positis tandem levibus sagittis,

Mænades factæ. sacer et Cithæron .p i Sanguine inundavit,Ophioniaque cæde. i

Proetides silvas petiere: et Argos , ; . Præsente Bacclinm coluit.noverca. u.Naxos Æ'geo redimita ponto

Tradidit tlialamis virginem relictam, Meliore pensans danma marito.

Pumice sicco j »Fluxit Kyctelius latex. i ; •Garruli gram en secuere ri vi,

Combibit dulces humus alta succos, Niveique lactis candida fontes * i

i►

i

4957 * * ' ’ l

9 *

quod suum fecit Seneca, variaturus illud de H ippo- ly te dictum Hero. fur, v. 546*

Victor em posito suspiciens genti, graves autem catervæ su n t, fo rte s , bellicosæ ; de quo significatu vide Serviurn ad Virg. Aen. V. v. 114. et X ll. v. 458- vel N onium IV. 218.

484) Sanguine inundavit) Exquisite p ro , Cithceronem sanguis inundavit. . Y irgilius Aen. X. v. 2 4 :

i nu n d a n t sanguine fossæ.485) Ophioniaque cæde) G rotius castigabat Echioniaque

cæde. Nam Pentheus Echionis filius aut nepos. Ve- rum Ophionia , quod est T hebana , splendidius di- citiir.

495) R iveique lactis candida fontes) I l l e p id e candidos afii. candida tvimirum la c te , quo fluxit b u m u s , ut

est apud E u rip id em in Bacclds v. 142- lactis uh e r es

Etmixta o doro Lesbia cum thymo.Ducitur magno nova nupta coelo.

Solemne Phoebus carmen Edit infusis humero capillis.

Concutit taedas. geminus Cupido. 500Coelum deposuit Jupiter igneum,Oditque Baccho veniente fulmen.

Lucida dum current annosi sidera mundi,Oceanus clausum dum fluctibus ambiet orbem,

/

Lunaque dimissos dum plena recolliget ignes, 505 Dum matutinos prædicet Lucifer ortus,Altaque cæruleum dum Nerea nesciet Arctos: Candida formosi venerabimur ora Lyæi.

■ rivos dixit Horatius, idem Bacchi miraculum cele-* *

brans, Od. XI. 19. 10.

* ■ > ' : „

>

- ■ * t J V V. • . > . ■ 1* - : i .- j v 4 < *

• f

. < 5 - . j " ( ■ : .1 ‘ i rv*.

1. . 4 - . .

■ *. : ; • " 1 * t F . < . , . .\t

•l

„ . i t j ' f » 5 J tr J i ‘

p

t

• in, \ r ■" *

' ■ > .' t- \ l . 1. ’ v * ' - ' J

- \ f\ r - '1 rV .

- . i • > ! . ! ' . ! - 7 ^ r 1 \ ’ * < , 1 1 %

1. a -V‘' i V i :

ACTUS TERTIUS.

OEDIPUS, CREON.

F "oed . -i- i tsi ipse vultus flebiles præfert notas, Exprome, cujus capite placemus Deos. 510

$10) E xp o n e y cujus cap ite ) F lorentinus E x p r o m e , quod Annæi stilum rnagis sapit. Supra v. 385:

Q uid ista sacri signa terrific i f e r an t, E x p r o m e .

H ipp. v. 851 :Quis fr e m itu s aures fle b ilis p e p u lit meas?. E x p r o m a t a liq u is .

T road . v. 1065:E x p r o m e seriem ccedis, et d u p le x n e fa s Prosequere.

Agam. v. 419;E x p r o m e . c lades scire qu i re fu g it suas, G ra v a t tim orem .

Idem A pocolocynthosi: quo terrib ilio r esse t, tra g i- cus f i t , et a i t ;

Exprome pr oper e, sede qua genitus cl uas.

m

c r . Fari jubes, tacere quæ suadet metus. o e d . Si te ruentes n on satis Tbebæ movent,At sceptra moveant lapsa cognatæ domus. c r . Nescisse cupies, nosse quæ nimium expetis. o e d . Iners malorum remedium ignorantia est. S i 5

Itane et salutis publicæ indicium obrues?CR. Ubi turpis est medicina, sanari piget. o e d . Audita fare; vel malo domitus grayi,Quid arma possint regis irati, scies.

• c r . Odere reges dicta, quæ dici j u b e n t . S 2 0

o e d . Mitteris Erebo vile pro cunctis caput,Arcana sacri voce ni retegis tua.CR. Tacere liceat. nulla libertas minor A rege petitur. o e d . Sæpe vel lingua magisRegiatque regno muta libertas obest. 5 2 5

('}CR. U b i non lic e t ta c e r e , quid cuiquam lic e t?OED. Imperia so lv it , qui ta c e t , ju ssu s loqui.CR. Coacta yerba placidus accipias, precor. o e d . Ulline poena yocis expressæ fuit ?

E xp'rom ere vero et exponere sæpe pcrm utari, ostendit D rakenborch. ad-Liv.’VJL 31- 8*

5l6) in d ic iu m obrues) Heinsius abnues m alebat. Sed oh- rues accipe pro celabis v non ostendes vel patefacies.

523) nu lla libertas m inor A rege p e titu r ) F lorentinus per in te rro g a tio u em : nlla libertas m i nor s i rege p e titu r? At sic bis i dem qnæ ritur. Mox enim infert:

Ubi non licet ta c e r e , q u id cuiquam licet?5^9) Ulline poena v o d s éxpressæ f u i t ) Heinsius conjicie-

bat:* Ulline poenan i z/ocis expressce lu iu it? vel TJl~m

-- lusne^poenas v o d s expressce lu it? Sed nulla opus est

c r . Est procul ab urbe lucus illicibus niger, . 530 Dircæa circa vallis irriguæ loca.Cupressus altis exserens silvis caput i- uVirente semper alligat trunco nem us;Curvosque tendit quercus et pntres situ .

\

Annosa ramos. hujus abrupit latus ' j?- 535Edax vetustas: illa jam fessa cadens ... :tgi Radice, fulta pendet alieria trabe. j Amara baccas laurus; et tiliæ leves;Et Paphia myr tus ; et per immensum mare Motura remos alnus; et Phøebo obvia 540Enode Zephyris pinus opponens latus.Medio stat ingens arbor, atque umbra gravi Silvas minores urget; et magno ambitu Didiisa ramos, una defendit nemus.

m ntatione. f u i t enirrt acofcctg græco ’m ore sum itu r, u t in Thyeste v. 501:

p r æ d a cum p ro p io r f u i t , C ervice to ta p u g n a t. '

ubi p lura vide.536) illa ja m J'essa caclens R a d ice ) P ro fe s s a in F loren-

tino est sp issa , falsum que existimat Plinius H ist.N at. XVI. 56* quod nonnulli p ro d id e re , radices arborum vetustate minui. Lucano ta m e n l. v. 138- annosa quercus describitur

nec ja m v a l id is rad ic ibus hærens.544) una d e fe n d it nem us) Recte receptuin una, cum olim . um bra esset. Ovidius H eroid . XV. v. 160 :

E st n it id u s , 'vitreoque m agis p er lu c id u s a m n i, Fons s a c e r : hunc m u lli nutnea liabere p u ta n t ;

Tristis sub illa lucis et Phoebi inscius 545Restagnat humor, frigore æterno rigens.Liinosa pigrum circuit fontem palus.Hue ut sacerdos intulit senior gradum,Hånd est moratus. præstitit noctem locus.Tune fossa tellus, et super rap ti rogis 550Jaciuntur ignes. ipse funesto integit .Vates amictu corpus, et frondem quatit.

Q uem supra ram os e x p a n d it a q u a tica lo tos, Una nem us.

ubi Senecam com paravit JBnrmannus, quem vide".545) P hoebi inscius R esta g n a t hum or) M anifesta im itatio&

Nasonis Met. III. v. 412*G r am en era t circa , quod proxin ius hum or ale-

bat,S ilv a q u e , sole lacum passura tepescere nullo.

Eandem rem sic expressit D antes in Com oedia XXX V III. v. 32:

un rio— si m u o v a , bruna bruna ,Sotto V om bra p e rp e tu a , che m a i R a g g ia r non lascia Sole iv i né L una .

550\ fo s sa te llu s) Intellige de scrobe, sub terram acta,unde

M anes e liceren t, a n im a s responsa d a tu r as. e t confer In terpretes ad Homer. Od. XI. v. 25* vel B arthium ad Stat. Theb. IV. v. 451*

552) et fr o n te m q u a tit) Immo fr o n d e m , quod in aliis est, et F lorentinus adstruit. Ram um histralem designat.M edea v. 804:

T ib i ja c ta tu s tristis S tyg iaRarnus ab unda.

Lugubris imos palla perfundit pedes.Squallente cultu moestus ingreditur senes.Mortifera canam taxus adstringit comam. 5 5 5

Nigro bidentes yellere atque atræ boves Retro traliuntur. flamma prædatur dapes,.Vivumque trepidat igne ferali pecus.

I -

i

Agam em none v. 588 'E ffrena Phoebas en theas laurus qua tit.

quod intelligendum de ram o la u re o , quem ninnibus g ereb a t, non de corona laurea. A polio apud Naso-, nem lib. II. Artis 495:

In m an ibus la u ru s , sacris in d u c ta cap illis L a u ru s era t.

H e i n s i u s .H ane lee tio n em , Barthio etiam probatam ad Stat.

Theb. IY. v. 468- sine dubitatione recepi. Aristoph, Plut. v. 213 •

t/i/* ayodbvp iKntS, it; av sIrri pot/ 6 $o7fio<; xvtos, Tl v^nci j v ers i eag $a(pv vjv*

557) R etro tra h u n lu r) p ro sim plici, m actantur v e l, ut; Stétius hic ait Theb. IV. v. 463:

In 'vulnus cecidere greges.Pindarus O lym p. XIII. v. H 4 :

cTdv S’ svpveSsvsT xa^TalKoli av ipvy Yatxo%i$.

nbi Scholiastes: M tov ffQ xfy , $6%, M rov v x f x w Acu ouvto?.

558) V ivu m q u e tre p id a t) id .e s t, palp itat. V irg. Aen. I. v. 212: >

P ar s in J'rusta secan t, veribusque t r e m e n t i afigunt.

N ostrum im ita tu r Statius Theb. IV. v. 466:Semineces f ib ra s , et adhue sp iran tia redd it p is c er a.

*

i, . 1

Vocat inde Manes: teque, qui Manes regis,Et obsidentem claustra letalis lacus: . 560Carmenque magicum yolyit, et rabido minax Decantat ore, quidquid aut‘ placat leyes Aut cogit umbras, irrigat sangvis focos,

56°) le ta lis lacus) Heinsius volebat L e th a e i lacus . Vul- gata satis defenditur ex Lueret. V. v. 1231 •'

v io len to turb ine sæpeC orreptus nihilo fe r tu r m inus a d v a d a l e r i .

561) ra b id o m in a x D eca n ta t o re) ra p id o tres libri. Sed rabidum accommodatius vati, præ sertim minaci. Vir- gilius Aen. VI. v. 102- de Sibylla:

Ut prirnum cessit fu r o r , et r a b i d a ora quie-run t.

cfr. ibid. v. 49* et v* 80* Tiresias apud Statium Theb. IV. v. 504-

a n r a b i d o ju b e a t s i 'JThessala cantuIb i tis ?

et paulo p o s t :* et nobis s Gev i r e fa c u lta s .

Scim us en im et q u id q u id d ic i , noscique tim etisf E t tu rbare H eca ten .

563) irr ig a t sanguis focos : So lidasque) D uo fere codices,; . ' J s a n g it i n e m l i b a t f o c i s , .

%

Solidasque pecudes urit.m eliore fo rm a, inquit F ab ritiu s, adsentiente G rono- v io , qui sic edidit. Sed que frequen ter transitioni servit. vid. Ernest, ad Sueton. N er. c. 38- Sic inH ercule O etæ o v. 512 •

t

P roh ibetu r und is ; .m eq u e com plexus fe re n s G ressum citaba t,

y. 738:q u id q u id illa tabe con tactum est, la b a t .

'Fumensq u e ta c ita sequ itu r , et quassat caput.

4

OEDIPUS. ACT. IH!

Solidasque pecudes urit, ét multo specum Saturat cruore. libat et niveum insuper 565Lactis liquorem ; fundit et Bacclium manu Læva, e a u itque rursus, etterram intuens,Graviore Manes voce et attonita citat.Latravit Hecates turba. tér valles cavæSonuere moestum. tota succusso solo 570

l

Pulsata tellus, audior, vates ait,7 Rata verba fudi. rumpitur cæcum Chaos, i■ i •

-- Iterque populo Ditis ad superos datur.Subsedit omnis silva, et erexit comam. r

* •

v. 833: ' ■"-*Sed causa tanten est. v ix q u e sufficiens malo

Nunc ore t er ram languidus prono fe r it.

v. 1726:Venio pater, vu ltusque non idem fu it.

' item Octavia v. 544*'Tandem quod ardens sta tu it ulcisci d o lo r : Dignam q u e thai amis conjugem inveni meis.

567) canitque rursus) Intellige > nondutn adventantibtis

um bris, ex Statio Theb. IV. v. 500* ”568) ■voce et atton ita ciet) In F lo ren tin o citats quod pra?»

pollet. Claudianus III. v. 154:Sæpius horrendos Manes sacrisque c i t a v i Nocturnis Hecaten.

ubi confer Heinsium. attonita pro , faciente attonitos, ; s tu p en d a , u t apud Virgilium Aen. VI. v. 53 : -

neque enim ante, dehiscent A d t o n i t ee magna ora domus.

574) Subsedit omnis s ilva ) Gronovius Subsidit. Sed haud sane in terest m ultum . vide ad Herc. fur. v. 776* Lo-

S

cus expressus est e V irgilio Aen. VI. v. 256. et Ovidio

;s•'i

i

i«

4<£ *'

' i

•*i'

IC

: ■!.

:i

. c• T>

i

:! i«. I

i ;

* i

Duxere rimas robora; et totum nemus , 575Concussit horror, terra se retro dedit,Oemuitque penitus. sive tentari abditum Acheron profundura mente non æqua tulit:Sive ipsa tellus, ut daret functis viam,Compage rupta sonuit: aut ira furens 580Triceps catenas Cerberus movit graves.Subito dehiscit terra, et immenso sinu Laxata patuit. ipse pallentes Deos :Vidi inter umbras: ipse torpentes lacus Noctemque veram. gelidus in venis stetit 585Hæsitque sanguis. sæva prosiluit coliors,Et stetit in armis omne vipereum genus * I

M et. XIV. v, 406* quos etiam imitatus videtur Statius* eadem sacra describens, Theb. IV. v. 447*

Ibid.) er e x it com am ) Quidam com as legunt. Sed aherum efficacius. Ita apud Lucanuin I. v. 553:

tum ca rd in e tellusS u b se d it, v e t e r e m q u e ju g is nu tan tibas A lp e s D iscussere n i v e m . .

I

ubi vide notata Burm anno.586) sæ va p ro silu it cohors) V id e , u t hase im itator dilata-

verit Statius Theb. IV. v. 552*’%

P rim us sanguineo su m m ittit in ertia C adm usO ra la c u . ju x la q u e v iru tn C ylhereia proles .

j 'E ffluit am borum gem ino de ver tice serpens.Per rigenæ com ites i l lo s , gens M a r t ia , cingunt.

% , *

H is æ v i m ensura d ie s ; m anus om nis in arm is,O ninis et in capulo. p ro h ib e n t, obstantque ,

ruuntqueS p ira n tu m rabie. nec tr isti ineum bere sulco C u ra , sed a lternum cuperent haurire eruorem .

Fratrum, catervæ dente Dircæo satæ, Avidumque populi Pestis Ogygii malum. Tum torya Erinnys sonuit, et cæcus Furor, Horrorque, et una quidquid æternæ creant Celantque tenebræ: Luctus evellens comain, Ægreque lassum sustinens Morbus caput, Gravis Senectus sibimet, et pendens Metus. Nos liquit animus. ipsa, quæ ritus senis Artesque norat, stupuit. iritrepidus parens, Audaxque damno, convocat Ditis feri Exsangue vulgus : illico ut nebulæ leves Volitant, et auras libero coelo traliunt.Non tot caducas educat frondes Eryxj Nec vere llores Hybla tot medio creat,Cum examen alto nectitur densum globo: Fluctusque non tot frangit Iohimn mare j Nec tanta gelidi Strymonis fugiens minas Permutat biernes ales, et coelum secans Tepentc Nilo pensat Arctoas nives :

590

595

600

605

S ^ t ?— j

589) Pestis Ogygii m a lu m ) Pestis est Splnnx, quam s ic ' vocat im itatione Ovidii M et. VII. v. 7 6 4 ’

P rotinus A o n iis im m ittitu r a l t e r a Thebis P es t is .

ubi vide Heinsium.*co) caducas educa t fro n d e s E ry x ) Alii legunt Oeta.

Sed E ry x hic aptius n o m in a tu r, q u ia , u t ait Ovidius Fast. IV. v. 478. Z ephyro s em per apertus p a te t. Ad rem facit Claudiani locus XXXV. v. 309 :

C onveniunt animce, quantus trucu len tio r Auste.r D ecu lit arboribus fro n d e s .

Senccot Tra"ocdia\ (27)

Quot ille populos yatis eduxit sonus.Pavidæ latebras nemoris umbrosi petunt Animæ trementes, primus emergit solo Dextra ferocem cornibus taurum premens 610Zethus; manuque sustinens læva clielyn,Qui saxa dulci traxit, Amphion, sono Interque natos Tantalis tandem suos Tuto superba fer t caput fastu gravi,Et numerat umbras, pejor hac genitrix adest 615 Furibunda Agave; tota quam sequitur manus Partita regem. sequitur et Bacchas lacer * I

6°8) P aviclæ la teb ra s nem oris um brosi petimb A n im æ trem entes) M arklandus ad Stat. Silv. V« 1 .. H i . em endåt: A v id e la tebras nem oris um brosi p e tu n t. H einsius: A n im æ ae trem entes. Offendebat nem pe,Iquod duo epitheta uni substantivo junguntur. Sed hoc non raro fieri, et in prim is ubi alterum est p artic ip ium , ostendit vir doctus in Observationibus Mis- cellaneis Yol. I. T. I. p. 10. la tebras p e tu n t , quippe lucifugæ. Herc. fur. v. 293:

Lucisque p a v id o s an te te populos age.<Jt4) f e r t capu t fa s tu g ra v i) Florentinus et Heinsianus

m in o r, g ra v e . Perperam . g ra v is molestum significat. Euripides H ipp, v. 94:

r k <i'cu e s p .v s ; u y f j m o q f ig o T u v ;Cicero V err. V. §. 3G. cum om nis a rrogan tia od io - sa e s t , tum illa ingenii a lque eloquentiæ m id t o m o• lestissim a.sequitur et Bacchas lacer P entheus) F lorent. Bac- chis. sive conjungas cum v e rb o , p e r hellenismum, £7T£<s di t/j//; sive cum lacer. nam p e r eas erar laniatus. G r o n o v i u s .

Pentheus, tenetque sævus etiam nunc minas. Tandem, vocatus sæpe, puuibundum extulit Caput, atque ab oinni dissidet turba procul, 620 Celatque semet. instat et Stygias preces Geminat sacerdos, donecin apertum efferat Vultus opertos Laius. fari horreo.Stetit per artus sanguine effuso horridus,Pædore foedo squalidam obtentus comam, 625Et ore rabido fatur: O Cadmi effera,Cruore semper læ ta cognato domus,Vibrate thyrsos. enthea natos månuLacerate potius. maximura Thebis seelusMaternus amor est. patria , non ira Deum 630Sed scelere raperis. non gravi flatu tibi

. *

Luctificus Auster, nec parum pluyio ætliere Satiata tellus lialitu sicco nocet:Sed rex cruentus, pretia qui sæyæ n.ecis Sceptra, et nefandos occupat tlialamos patris. 635

Ego prio rem rationem p ræ feram , quamvis elc- gantiam hujus graecismi non cernens. Nam et Med. v. 438. optimus lib e r: (

qnippe s e q u e r e t u r n e c i Proles p a ren tu m .

62°) ab om ni d issidet tu rba procu l) Hoc ita variavit Sta- tius Theb. IV. v, 608 :

non ille a u t sanguinis hans tus, Cetera sgu p leb cs , a liu m ve acced it a d inibrem .

£-j <24) sanguine effuso horridus) id es t, foedus adspectu. U Octavia v. 18 :

Or uefne fo e d o sparsa cruore.

Invisa proles, (sed tamen pejor parens,Quam natus: utero rursus infausto gravis,)Egit qui in ortus. semet • et matri impios Foetus regessit; quique vix mos est feris,Fratres sibi ipse genuit; implicitum malum, 640 Magisque monstrum Sphinge-perplexum siia.T e, te, cruenta sceptra qui dextra geris,Te pater inultus urbe cuin tota petam,Et mecum Erinnys pronubas tlialami traham,

638) Egit qui in ortus) Egitque in ortus in uh i codices, ad vitandam scilicet asperita tem , hab tn t. Sed frequens est talis vocum trajectio, Vid. Cannegieter. ad Avian. p. 150* Im itato r loci Statius Tlieb. IV. v. 631 :

qui semet in ortusV e r tit , et indignce regerit sua pignora matri.

ubi frustra Delrius malebat indignum. Nam indignce dicit p ro eo , quod dixerat ibid. I. v. 235:

im m e r i t c e gremium incestare ■ parentis 'ydppetiit, prop rios monstro revolutus in ortus.

639) quique v ix mos est fe r is ) Hippolyt. v. 913:Feræ quoque ipsce Veneris evitant nefas,Generisque leges inscius s er va t pudor.

644) Erinnys pronubas) Erinnys contracte pro Erinnyae

dicitur ad exemplum Hom eri Iliad, IX, v. 454:w y s f a VfVfxfxÅfT’ ’E(>ivvv$*

Hesiodus Theogonia v. 472:t Icocito §’ 'Eoivvvg 7rctr^g m o -

Notavit id Heinsius, qui tam en et ipse malebat Erin- nyn pronubam , c redens,' unam tantum pronubam adhibitam fuisse, non piures. Falso. Nam et Apu« leius Met. VIII. p, 161. dixit : ultrices habebis p ro - nubas, Mox idem Heihsius re sc rib it: traham Forta-

OEDIPUS. : ACT. III. 421'S.

Traham sonantes verbera: incestam domum 645 ' Vertam, et penates impio Marte obteram.Proinde pulsum finibus regem ociusAgite exsulem. quocumque funesto graduSolum relinquet, vere florifero virensReparabit lierbas. spiritus puros dabit 650Vitalis aura. veniet et sil vis decor.

insonantem verbera p ro , tra h a m T raham sonantes v e r b e r a , cujus tamen gem inationis plurim a sunt exempla. Quinctilianus IX. 3* 44* P rioris sententiæ verbum u /tirn u m , ac sequentis p r im u m freq u en te r est idem : quo q u id em schem ale u tun tur P oetæ sce- p iu s ,

P i e r i d e s , v o s h æ c f a c i e t i s m a x i ni oG a l l o ,

. G a l l o , c u j u s a m o r t a n t u m m i h i c r es*c i t i n h o r as ,

S ed ne oratores raro .* H i c t a m e n v i v i t .* v i ~ v i t? i m m o v e r o e t i a m i n s e n a t u m v e n i t,

648) quodcum que fu n es to g ra d u ) Bentleius ad H orat. Od. I. 6* 3- refingit quum cum que. Q uippe sententiam esse , quandocum que, quum prim um solum relinquet. Neque aliud ac Thebaicuin solum intelligi, quod tum peste ac farne laborabat. Sed contextui red« didim us elegantissimam F lorentin i codicis lectionem ; quocum que fu n esto g ra d u Solum relinquet. Quo« cum qne, inquit Lajus, ibit, solum , a tergo relictum , vere florifero virens reparabit herbas vel revirescet. Idem commutate dicit O ed ip u i, in exsilium pergens,v* 1005:

m itior coeli sta tus Post terga sequitur.

Letum, Luesque, Mors, Labor, Tabes, Dolor, Comitatus illo dignus, excedent simul-

I

Et ipse rapidis gressibus sedes yolet/

EfFiigere nostras: sed graves pedibus moras 655 Addain , et tenebo. repet incertus viæ,Baculo senili triste prætentans iter.Præripite terras, aufcram coelum pater. o e d . Et ossa et artus gelidus invasit tremor. Qnidquid timebam facere, fecisse arguor. 660 Tori jugalis abnuit Merope nefas,Sociata Polybo, sospes absolvit manus Polybus meas. uterque defendit parens Cædem, stuprumque. quis locus culpæ est super? Multo ante Thebæ Laium amissum gemunt, 665 Boeota gressu quam meo tetigi loca.Falsusne senior, an Deus Tliebis gravis?Jam jam tenemus callidi socios doli.Mentitur ista præferens fraudi DeosVates, tibique sceptra despondet mea. 670

/

c h . Egon’ u t sororem regia ex p e lli v e lim ?Si me fides sacrata cognati laris Non contineret in meo certum statu,*Tamen ipsa me Fortuna terreret, nimis Sollicita semper. liceat hoc tuto tibi 675

6>8) P ræ rip ite terras) F lorentiuus E r ip ite , quod correctoris habeo.

Ibid.) au f e r a m cæluni) hoc e s t, aclspectum cæli. Yirgi- lius Aen. III. v. 198:

n o x h u m i d a c c e lu m\A b s t u l i t .

Exuere pondus, nec recedentem opprimat.Jam te minore tutior pones loco. - ,o e d . Hortaris etiam, sponte deponam ut meaTam gravia regna ? c h : Suadeam lioc i]lis ego,In utrumque queis est liber etiam nunc statusrTibi jam necesse est férre fortunam tuam.o e d . Certissima est regnare cupiénti via,Laudare modica, et odium ac somnum loqui.Ab inquieto sæpe simulatur quies.c h . Parumne me tam longa defendit fides ?

*

o e d . Aditum nocendi perfido præstat fides.- c h . Solutus onere regio, regni bonis Fruor, domusque civium coetu viget;Nec ulla vicibus surgit al ternis dies,Qua non propinqui munera ad nostros lares Sceptri redundent; cultus, opulentæ dapes, Donata multis gratia nostra sålus.

680

685

690

676) ne receden tem o p p rim a t) F lorentinus. n e c p idque rectius. Y ult en im , u t in otia tu ta re c é d a t, antequam oppririiatur. Cicero p ro Rose. Am. 4 * * o p p r i - 7n i v ie onere officii m a lo , quam i d , q u o d m ih i curn j id e sem el im p o situ m e s t , a u t p ro p ter perfid d ia m a b jicere , a u t p ro p te r in firm ita tem a n im i d e ponere. T u rbabat heic librårios p a rtic ip iu m , cujuS expediendi viam no'bis m univit Vossius lib, IV. de Analog, c, 14.

684) A b inquieto sæpe s im u la tu r quies) Facit hue illud T aciti XIV. An. 57. de S u lla : s im u ld to rem segni- tiæ d u m te m e r ita ti loeum reperiret.

* h

685) longa d e fe n d it f id e s ) R ecté ita réseriptum pro dies . O edipus apud Sophoclém O ed. T y r. v. 385 :

. Køiåi/ å 7ri$b$ > éi/% #!*?$<; (p!ho<;»

Quid tam beatæ deesse fortunæ rear?o e d . Quod deest. secunda non habent unquam

modum.cH. Incognita igitur ut nocens causa cadam? 695o e d . Nura ratio yobis reddita est vitae meæ?Num audita causa est nostra Tiresiæ ? iamen So ntes videmur. facitis exempJum; sequor. c h . Quid si innocens sum. o e d . Dubia pro

certis solentTimere reges. c h . Qui pavet vanos metus, 700 Veros meretur. o e d . Quisquis in culpa fuit, Dimissus odit. omne, quod dubium est, eat.

*94) Q uod deest. secunda non ha b en t unquam m odum ) R esp ic it, o p in o r , illud H oratianum Od. III. 24- 64:

Scilicet im probæ C rescunt d iv i t iæ : tan ten

Curtee nescio q u id se nip er abest rei.702) D im issus o d it o m n e , quod dub ium p u ta t) F loren-

t in u s : quod obviu in e s t, eat. Lege ac distingue:Q uisquis in cu lpa f u i t ,

D im issus od it, o m n e , quod dub ium es t, eat. D im issus o d it , q u ia , ut ipse noster ait II. de Ira 33. hoc ha b en t pessim um a n im i m agna fo r tu n a in so len tes , quos Iceserunt, et oderunt. Tacitus Agric. 42.. P roprium h u m a n i ingen ii e s t, odisse, quem læseris. Gurtius VI. 8. in simili cau sa : Q iuedam beneficia odim us. m eruisse m ortern con-

J ite r i p u d e t. ea t, id est, ab ea t, c ad a t, pereat. Eu- rip ides Med. v. 699:

I t u v v v , h n s g * K s y s u ; > f c ) v x x x o $ *Idem Heraclid. v. 456 :

CV ( p l h t f v cter T y v é f t ø 'J i p V X W * I T U *

CH. Sic odia fiunt. o e d . Odia qui nimium timet, Regnare nescit. regna custodit metus.CH. Qiu sceptra dnro sævus imperio regit, 705 Timet timentes, metus in auctorem redit. o e d . Servate sontem saxeo inclusum specu:Ipse ad penates regios referam gradum.

C H O R U S .

INlon tu tantis causa periclis, Non hæc Labdacidas petunt 710

Lucretius III. v. 525:sæpe hom inem p a n lla tim c er n i mus i r e.

p r o , in te r ire , m ori; cnjus euphemismi plura exempla dedit'W akefield. IV. Silv. Crit, p. 105*

7°6) Titnet tim entes) Idem Episr, 105* qu i l im e tu r , t i - m e t; nemo p o tu it terrib ilis esse secure. E t de Ira II. 11. Q u id , o uod sem per in auclores re d u n d a t tim o r , nec quisquam ni etuitu.rt ipse securus? — —

JSlecesse est m ultos t im e a t , nuem m u lti tim en t.7°9) Tion tu ) Choro pulcherrim o exilem m ateriam præ -

buit Sophocl. Oed. Colon. v. 965« Ad illustrationem. ejus plurim um conferre possunt Eurip. Phoenis. v. 4* Non. Dionys. XLVI. v. 255* et Ovid, Met. III. v. 138. sqq.

7l°) L a b d a c id a s p rem u n t) Scribe cum F lorentino p e tu n t , id e s t, im p etu n t, invadun t, in Thebanos irruun t. Poéta noster. ad verbum expressit illa Sophoclis O ed, Tyr. v. 470:

£vs7TÅog y ti(.i hr'oivTO'j i f t svSøcot rxs i7rv(u net) S£{fQ7rxiq o A io q yevsT O iq'\\ \ ef » <7dSlVtXl 0 tXf/v STTOVTCltKijpsq dTrbxxyjTOi*

Fata: sed veteres Deuin Iræ sequuntur. Castalium nemus Umbram Sidonio præbuit hospiti, Lavitque Dirce Tyrios colonos:Ut primum magni natus Agenoris, Fessus per orbem furta sequi Jovis, Sub nostra pavidus constitit arbore, Prædonem yenerans suum;Monituque Plioebi, jussus erranti Comes ire vaccæ, quam non flexerat Vomer, aut tardi juga curva plaustri, Deseruit fugas, nomenque genti Inauspicata de bove tradidit.Tempore ex illo nova monstra semper Protulit tellus, aut anguis imis Vallibus editus, annosa supra Robora sibilat, supraque pinus,Supra Chaonias celsior arbores Cæruleum erexit caput,Cum majore sui parte recumberet,Aut foeta tellus impio partu EfFudit arma.Sonuit reflexo classicum cornu, - Lituusque adunco stridulos cantus Elisit ære. ante non linguas Agiles et ora vocis ignotæ Clamoré primum hostico experti, Agmina camp os cognata tenent. Dignaque jacto semine proles Uno ætatem permensa die,

Post Luciferi nata meatus,Ante Hesperios occidit ortus.

/ •

Horret tantis advena monstris,Populique timet bella recentis:Donec cecidit sæva juventus; 745Genitrixque suo reddi gremio Modo productos vidit alumnos.Hac transierit civile nefas:Illa Herculeæ norint ThebæProelia fratrum. 750

* 4

Quid Cadmei fata nepotis,Cum vivacis cornua cervi Frontem ramis texere novis,Dominumque canes egere suum?Præceps silvas montesque fugit Citus Actæon, agilique magis Pede per s al tu s et saxa vagus Metuit motas Zephyris plumas,E t, quæ posuit, retia vitat':Donec placidi fontis in unda Cornua vidit vultusque feros,Ubi virgineos foverat artus Nimium sævi Diva pudoris.

742) occid it ortus) Pars libroriun d ec id it. Sed occidit notabiliorem håbet cum ortus dissim ilitudinem , et ita variare solent codices. vide Burm an. ad Ov.- H eroid. IV. v. 94*

ri* * /7 o o

760

> * M

/

ACTUS QUARTUS.

OEDIPUS, JOCASTA.r

o e d . v_Juras revolvit animus, et repetit m etus.

Obiisse nostro Laium scelere autumant 765Superi inferique. sed aninnis contra innocens, Sibique melius quam Deis notus, negat.Redit memoria tenue per vestigium,Cecidisse nostri stipitis pulsu obviumDatumque Diti, cum prior juvenem senex 770Curru superbus pelleret, Tliebis procul,Phocæa trifidas regio qua scindit yias.Unanima conjux, explica errorem, precor.Quæ spatia moriensLaius vitæ tulit?Primone in ævo viridis , an fracto occidit? 775 joc. In ter senem juvenemque; sed propior seni. o e d . Frequensne turba regium cinxit latus ?

768) R e d it m em oria ) Sic et Quinctilianus loqu itu r XI. 2* 7. nec m anet sem per m e m o r i a > sed alie/nando e tia m red it* M anenti m em oria?, quam Huic memo- ri olæ convenientius est Heinsii S ed it memoriee.

Joe. Piures fefellit error ancipitis yiæ y Paucos fidelis curribus junxit labor. o e d . Aliquisne cecidit regio fato comes ? 780joc . 1 Unum fides yirtusque consortem addidit.OED. Teneo nocentem. conyenit numerus, locus.Sed tempus adde. joc . Decima jam metitur seges.

SENÉX, OEDIPUS.

SEN. (^orinthius te populus in regnum vocat Patrium. quietem Polybus æternam obtinet. 785 o e d . Ut undique in me sæva Fortuna irruit! Edissere agedum, quo cadat fato parens.

• i

SEN. Animam senilem mollis exsolyit sopor. o e d . Genitor sine ulla cæde defunetus jacet.Testor, licet jam tollere ad coelum pie 790Puras, nec ullascelera metuentes manus.Sed pars magis metuenda fatorum manet. s e n . Omnem paterna regna discutient metum.

782) conven it num erus, locus) Sim iliter in simili re lor quitur Justinus I. 5. s ltq u e ita eum et vu ltu s s im ili- tu d o , et expositionis tem pora et pastoris confessio c o n v e n i r e n t , nepotem agnovit. Q uare non est, ilt eum Heinsio reponam us : convenit num erus loco,

783) D ecim a ja m ) Barihius ad Stat, Theb. I. v. 297. malebat v igesim a vel tricesim a m etitu r seges, quia, eum se excoecarét O ed ipus, jam regnare poteraxit incesto nati Elii. Sed excusatius Tragicus in tem porum rationem quam ’carminis legem peccat. Vid* Lessing. Hamb. D ram aturg. P. I, p. 185. sqq.

o e d . Repetam paterna regna, sed matrem liorreo. s e n . Metuis parentem, quæ tuum reditum ex-

petens 795Sollicita péndet? o e d . Ipsa me pietas fugat. s e n . Viduam relinques? o e d . Tangis, en, ip-

sos metus.s e n . Effare, mersus quis premat mentem timor. Præstare tacitain regibus soleo fklem. o e d . Connubia matris Delpliico admonitu tremo. 800 s e n . Timere vana desine, et turpes metus Depone. Merope vera non fuerat parens. o e d . Quod subditivi præmium nati petiit? s e n . Regum superbam liberi adstringunt fidem. o e d . Secreta thalami, fare, quo excipias modo. 805 s e n . Hæ te parenti parvulum tradunt manus.OED. Tu me parenti tradis? at quis me tibi? s e n . Pastor nivoso sub Cithæronis jugo. o e d . In illa ternet nemora quis casus tulit?

8°4) R egnum superbam liberi) Optimus liber cum aliquot re tro vulgatis:

R e g u m superb am liberi adstringunt fid em . sicque legendm n, judice etiam Heinsio , qui Advers. p. 211. superbam f id e m recte in terp re ta tu r regum li dem , advocans in hunc intellectum superbas exu- %'ias ex Agam. v. 880* superbas dom os ex Herc. Oet. v. 569* et id genus alia. Sententiaé auctor Euripides M ed. v. 597:

(Pvvxi Tvgtxvvouq rxouZttq, ££vg,<% ’hoog.dfsi- Confxrmator Tacitus Hist. IV. 52* N on legiones, non classes , p erin d e f ir m a im p er ii m u n im en ta , qua/n num erum liberoru/n«

s e n . Illo sequebar monte cornigeros greges. § 1 0 o ed . Nunc adice certas corporis nostri notas. s e n . Forata ferro gesseras vestigia,Tumore nactus nornen ac vitio pedum;OED. Quis fuerit ille , qui meum dono dedit

\

Corpus, requiro. s e n . Regios payit greges. 815Minor sub illo turba pastorum fuit.o e d . Eloquere nornen, s e n . Prima languescit

senuinMemoria, longo lassa sublabens situ.

$

o e d . Potesne facie noscere ac vultu virum? s e n . Fortasse noscam.sæpe jam spatio obrutam 820 Levis exol,etam memoriam revocat nota. o e d . Ad saera et aras omne compulsum pecus Duces sequantur. ite propere, arcessite,Famuli, penes quos summa consistit gregum.

t

s e n . Sive ista ratio, sive fortuna occulit, 825Latere semper patere, quod latuit diu.Sæpe eruentis veritas patuit malo.o e d . Malum timeri majus his aliquod potest ?s e n . Magnum esse, magna mole quod petitur,

scias.Concurrit illinc publica, hine regis sålus, 83QUtrinque paria, contine medias manus.

8*8) longo lassa sublabens situ ) p ro e o , quod Plautus alt Epid. IV. 1. 1 8 ;

longaD ies m eum incerta t an im um .

831) TJtrimque p a r ia ) ils sont tous deux appuyez sut des forces egales, tu bene vertit M arollus.

Non potuit ille lucc, non coelo frui.s e n . Procul sit omen. vivit, et vivat precor. 855

f

o e d . Superesse quare traditum infantem negas?• •

p h o r . F erru m p er am bos ten u e transactum p ed esEigabat artus: vulneri innatus tumorPuerile foeda corpus urebat lue.s e n . Quid quæris ultra? luta jam acceduntprope. 860o e d . Quis fuerit infaus, ed oce. p h o r . Prohi-

b e t lid es.OED. Hue aliquis ignem. jflamma jam excutiet

' lidem .Per tam eruentas vera quærenti vias Jgnosce quæso, si ferus videor tibi,Et impotens, parata vindicta in manu est. 865 Die vera. quisnam, quo ve generatus patre,Qua matre genitus ? p h o r . Conjuge est genitus

tua.

o e d . Deliisce, tellus, tuque tenebrarum potens,«

In Tap tara ima, rector umbrarum, rapeRetro reversas generis ae stirpis vices. 870Congerite, cives, saxa in infandum caput. * *•

et V. v. 512 *•M u n e r a tu contra victurn m ih i vee ta p e r æquor s i ccipe, T æ narii c h l a m y cl e m clesanguine aheni.

857) Ferrum p e r am bos tenue transactum pedes) Eandem*• ’verbi s truet uram adhibuit Silius XIII. v. 376:

B ella torem a lacer p e r p ec to ra transi g i t en s em. Q uare non est necesse eum Heinsio scribere transu-

~ tu tti p ro transactum . '

OEDIPUS, ACT. IV. 435

Mactate telis. me petat ferro parens,Me natus. in me conjuges arment manus, Fratresque; et æger populus ereptos rogis Jaculetur ignes. seculi crimen vagor, §75Odium deorum, juris exitium sacri; iQua luce primum spiritus hausi rudes,Jam morte dignus. redde nunc animos, parer^.Nunc aliquid aude sceleribus dignum tuis.I, perge, propero regiam gressu pete. ggQGratare matri liberis auctam domum.

l

CHORUS.I .

F*ata si liceat milu< '

Fingere arbitrio meo, " ‘1- r

Temperem Zephyro leviVela, ne pressæ gravi gg5Spiritu antennæ tremant.

& 2) M a c ta te te lis ) hoc est, interficite. Attius in Anteno- ridis: •%

A u t n a v is ur a m , au t castra m a c t a b o in m are.878) red d e nunc anim os p a ren s) Apposite Lucanus VIII.

v. 410: •.cui f a s im p lere p a ren tem

Q uid rc a r■ esse n e fa s ?886) antennæ tre m a n t) Iacobo de R hoer Fer. D aventr.

p . 45. melius videtur g e m a n t, ob adjunclum pressæ , ct similem H oratii locum Od. I;. 14. 5 :

Jit n ialus celeri saucius A f r i c o , A nlem ueque gem ant.

J«

I

.0 1

Lenis et modicum fluens Aura, nec vergens latus,Ducat intrepidam ratem.Tuta me media vehat gC)0Vita decurrens via. , , . .Cnossium regem timens,Alta dum demens petit,Artibus fisus novis, * 1

Sed idem SenecaH ipp. v. 31G* de Sole Lunæ currum p re m e n te :

t r em. u n t axes g ra v io re curru. et V alerius Flaccus in descriptione tempesLatis I. v. 620:

V e la super t r e m u l u m subitus vo lita n tia m a lum jTurbo rap it.

887) m odicum flu en s) Male poéiæ consuluit Grono* v iu s , cam ex duobus Mss. substitueret m odice fluens. Illud enhn doctius et exquisitius est. Sic'O vidio Pon* ticor. IV. 1(). 43 :

N o tu s , adverso t e p i d u m qni s p i r a t ab axe. ubi vid. Heins. et Heyn. ad. Virg. Georg. IV. v. 370*

893) A l ta dum dem ens) Sic omnes omnium editiones usque ad Gronovium , qui ex F lorentino scribens astra , veram lectionem in> glossema corrup it. A l ta suntastra vel cælum. Ita apud Statium Theb. XI. v. 46:

(

1 tru x m oeret ab a l toA m p h itry o n ia d e s N em æ a in sanguine terga,

'E t sim iies ra m o s , sim ilesque v id ere pharetras. et Ovidium Fast. I. v. 109: ‘

F lam m a p e tit a l t u m ; p ro p io r locus aera cepit. ubi hunc vocis usum pluribus axemplis illustravit Hcinsius«

\

OEDIPUS. ACT. IV, -437

Certat et veras aves Vincere, ac falsis nimis Imperat pennis puer,Nornen eripuit freto.Callidus medium senex. Dædalus librans iter Nube sub media stetit, : Alitem exspectans suam:Qualis accipitris minas Fugit, et sparsos metu , , Colligit foetus avis: • . ..Donec in ponto manus •Movit implicitas puer, **

_ • 4 *

Comes audacis viæ.»

Quidquid excessit modum, Pendet instabili loco.Sed quid hoc? postes sonant. Moestus it famulus manu

4 . Å V

\

i

I • # «900

( * k *

9

* * , * » r

• *r

i V ■■ ■

> i > . • |

«

» 4 t » * nK < W

910

t

ih1 'S

■(I' i- i )i ’

I

’14

‘ i , ‘‘i

S9<5) n im is Im p e ra t) Fallitu r H einsius, qui m inus legendum esse censet. n im is im p era t pen n is expone: n imis exercet p en n as , nim ium ab iis exigit. D e hacverbi p o testa te , non omisso Senecæ lo c o , docte et

\

diligenter Cortius ad Plin. Epist. V , 19. 6* Ante oculos erat Ovidius T rist. I. 1. 8 9 :

D um p e ti t in firm is n im iu m sub lim ta penn is Ic a r u s , lea r iis nom ina fecit. aquis.

9 12) M oestus' e t fa m u lu s m anu Regius quassat ca p u t) R ep o n e:

M oestus i t fa m u lu s m anu R egius q u a s s a n s caput.

i;

i' J.

i1■y\

• ' i

Regius quassans caput. Ede, quid portes novi.

----------------- ; ,*n

quassans ex scriptis editisque vetustis. Pulsåre , per- cutere capu t , mos est dolentium et lugentium, dc quo vide Dorvilium ad Charit. p. 347« Noster Herc. Oet. v 739* in simili causa:

'l'uniensque ta c ita sequitur, et q u a s s a t c a p u t . i t dicitur p ro venit. Sic apud Terentium Adelph. IIL3. 7 :

w

Sed eccum Syrum i r e v ideo . iVirgilius Aen. VI. v. 392:

N ec vero A lciden, m e sum læ tatus e u n t e m A d cep isse lycu .

Frequenter autem i t curn et a librariis permutari, osienclit D rakenborch. ad Sil. II. v. 521*

4 I

I

0

: e t t i V

4

> *

' V ? t %>

f L * i '• i *

4 ’

r i? Tt *

(

1•J

YCTUS

N U N TIU S.

PX rædieta postquam fata, et infanclum genus 9^5 Peprendit, ac se scelere convictum Oedipus Damnavit ipse j regiam infestus petens Invisa propero tecta penetravit gradu j Qualis per arva Libycus insanit leo, ludvam minaci fronte concutiens jubam: • 920Yul tus furore torvus, atque oculi truces,Gemitus, et altum murmur, et gelidus fluit

92°) concutiens ju h a m ) com am Arntzenius in : De c'o'loref

et tinetura comarum p. 7« malit ex Ms. Bibi. T rap , ' laudans Achil. T a l iu m , qui II. Erot. p. 113* leones liabere dicit 7?e(H tov zop,",jy. AtquixcX?.v,v d icen d o , ju b a m confirniaU Nam ju b a est coma promissior. vid* Heins. ad Ov, Fast. III. v. 452-

922) gelidus f lu i t Sudor) Heinsius volebat gelidos artus, Sed idem Seneca Troad. *v. 487 ‘

S u d o r p e r artus f r i g i d u s to tos ca d it.Et sic p r io r dixerat Yirgilius Aen. III. v. 175*.

g e l i d u s toto m anabat ccrpore s u d o r .

1

Stidor per artus. spumat, et volvit minas,Ac mersus alte magnus exundat dolor.Secum ipse sævus grande nescio quid parat, 925 Suisque fatis simile. Quid poenas moror ?(Ait) hoc scelestum pectus aut ferro petat,Aut fervido aliquis igne vel saxo domet.Quæ tigris, aut quæ sæva visceribus meis Incurret ales? ipse tu scelerum capax, 930Sacer Cithæron, vel feras in ine tuis Einitte silvis, mitte vel rahidos canes.Kunc redde Agaven, anime, quid mortern times?

e

Mors innocentem sola fortunæ eripit.Hæc fatus, aptat impiam capulo manum, 935Ensemque ducit. Itane tam magnis breves Poenas sceleribus solvis ? atque uno omnia Pensabis ictu? moreris ? hoc patri sat est.Quid deinde matri? quid male in lucem editis Natis? quidipsi, quæ tuum magna luit 940

95l) Sacer Cithceron) Sacer est festus, ad sacra natus, ut eum vocat Ovidius Met. II. v. 223*

Ibid.) tu is E rn itte sifons) In El oren tin o corrupte legiturfotas. 7roÅvf5iiPOTXT(TV vot,7TO$ Citha?ron audit Euripidi Phoenis. v. 808.

936) breves P oenas) Heinsius malebat leves Poenas. At quis n on videt, aptius contra m agnis opponi breves, id est^ parvas. Ovidius Ponticorum I. 7- 42 :

P a r v a re legari poena fu tu r a fu i t .Im i ta tus auctor hoc ex Heraclidis Euripidis v. 959:

X f / i y x g c v x Z i r o g

S v f ø m v ce> KObbci X ’f ø x T ii-etPyxFfMMv>%

\

Scelus ruina, flebili patriæ dabis?Solvendo non es. Illa quæ leges ratas : *Natura in uno vertit Oedipoda, novos

i

Commenta partus, suppliciis eadem meis Novetur. iterum vivere^ atque iterum niori 945 ' Liceat; renasci semper: ut toties nova Supplicia pendas. utere ingenio miser.Quod sæpe fieri non potest, flat diu.Mors eligatur longa. quæratur via, -Qua nec sepultis mixtus, et vivis tamen • 950-Exemtus erres. morere, sed citra patrem.Cunctaris, anime? subitus en vultus gravat Profusus imber, ae rigat fletu genas.Et flere satis est? hactenus fundent levem Oculi Iiquorem. sedibus pulsi suis * 955Lacrimas sequantur. bi maritales statim -___ IFodiantur oculi. dixit, atque ira furit. ^Ardent minaces igne truculento genæ;Oculique vix se sedibus retinent suis.Violentus, audax vultus, iratus, ferox, 96OTantum eruentis. Gemuit, et dirum fremens

946) renasci semper) Voluit ccko y.oivov repeti liceat,; quales ellipses apud poétas obvi*e. vid. Burman. ad P ro pert. II. 16. 17.

96l) Tantum eruentis■) non etiam sensum habituri erudelitatis. Oedipus duplicem sustinebat p e rso n am , pu- nientis et supplicium patientis; ipse erat, et qui erue- bat et cui eruebantur o cu l i ; ipse sibi noxius et lictor. At vultus parati ad supplicium, quasi ageret tantum, non ipse etiam pateretur. Simile aeumen in Here. O et. (v. 1744): - .

Manus in ora torsit. at contra tracesOculi steterunt; et suam intenti inanumUltro insequuntur. vnlneri occurrunt sno.Scrutatur avidus manibus uncis lumina. 965Radice ab inia funditus vulsos simulEvolvit orbes. bæret in vacuo manus,Et fixa penitus unguibus lacerat cavosAlte resessus luminum, et inanes sinus; -Sæyitque frustra, plusque, quam sat ést, furitj 970Tantum est periclum lucis. attollit caput,Cavisque lastrans orbibus coeli plagas,Noctem experitur. quidquid efl’ossis maleGependet oculis, rumpit; et victor DeosConclamat onmes: Parcite,beu, patriæ, precor: 975Jam.jussa feci. debitas poenas tuli.

'

__ u^ji-Liuiiih r ■ — r

urere a rd en tem p u tes ,T a n tu m , ut apud Tacitum (An. XIV. (>4) : cum ja m 'viduani se e t ta n tu m so ro r em te s ta re tu r .

G r o ix o v i u s Observ. II. J9. 962) a t co n tra truces ocu li s te teru n t) Vir doctus in mar-

gine editionis Fabritianæ conjicit h a u d c o n tra , sed frustra. sta n tes oculos intelhge rec tos , contra inten- tatas manus non conniventes. Noster de Brev. vit. c. 3* qu an do in s t a t t i suo v n i t u s , qu ando ani- tiius in trep id u s. Lucanus V. v. 214:

S t a t nunquam f a c i e s. ubi plura Oudendorpius.

965) et suam in ten ti inanum ) Hoc ita extubt Fho'enis*v. 175:

v ix q tie cupien tes sequ i E d u x it oculos.

976) ju ssa f e c i ) c o nf* v. 658* '"

Inventa thalamis digna nox tandem meis.Rigat ora foedus imber, et lacerum caput Largum revulsis sanguinem yenis yoinit.

• V

CH O RUS.atis agimur. cedite fatis. 980

Non sollicitæ possunt curæ Mutare rati starnina fusi.Quidquid patimur mortale genus,Quidquid facimus, venit ex alto:Servatque suæ decreta colus 985Lacliesis, dura revoluta manu.Omnia certo tramite yadunt:

Ibid.) poenas tu li) lu i mavult Heinsius, qrtod sic soleat no* ster. Sed æque frequens in his tragoediis est fe r r e poenas. vide saltem Phoenis. v» 644* Med. v. 201. et Herc. O et. v. 1466.

984) ex a lto ) h. coe lo , Jove.y87) O m nia certo tra m ite v a d u n t) Hæc vera leetio,

quicquid turbant libri veteres. certus est tixus, ratus v e l , ut loquitu r liere. Oet. v. 676. stabilis trames. Idem de Provid, c. o. JNi/til c e g o r , n ih il p a tio r in- v itu s , nec servio JDeo , sed assentio. eo n u id em, m a g is , quod scio om nia certa et in ceternum d ic ta lege decurrere , F ata nos d u e u n t, e t quan tum cuique re s te t, p r im a nascentium hora disposuit. Causa p en d e t ex c a u sa , p r iv a ta ac p u b lica longus or-

& do rerum Ir ah it. Ideo fo r t i te r om ne fe r e n d u m est:1 q u ia n o n , u t p u t a m u s , i n d dun t c im cta , sed ve-

n iu n t. O lim constitu tum e s t, q u id g a u d e a s , q u id / l e a s : et quam vis u iagna v id e a tu r 'varie ta te sin gu*

Primusque dies dedit extremum.\ ___

Non illa Deo vertisse licet,l

Quæ nexa suis currunt causis./

lt cuique ratus, prece non ulla IVIobilis, ordo. multis ipsum Metuisse nocet. multi ad fatum Venere suum, dum fata timent. Sonuere fores, atque ipse suum, Duce non ullo, molitur iter Luminis orbus.

✓

990

i

OEDIPUS, CHORUS, JOCASTA. '

o e d . O en e h åb et, peractu m est. justa p erso l vipatri.

Juvant tenebræ. quis Deus tandem mihi Placatus atra nube perfundit caput? 1000Quis scelera donat? conscium evasi diem.

lorutn v ita distingui, summa in unum venit. acce- ■pimus peritura perituri. Man illus IV. v. ±4:

Fata regunt orbem, certa slant' omnia lege, Lonpaque per certos signantur tempora cursus.

TJascentes m orim ur, finisque ab origine pendet.

Similes de fato locos veterum reperies apud Pricæum ad Apulei. Met. IX. p. 177*

99l) prece non ulla mobilis) Videtur Seneca ob oculos habuisse illud Euripidis Alcest. v. 975:

(ACVXC; VOVT £7T) @oog.ovt;ixSslv > cuts (3p£t<x$

‘ -9

h ) v ) ov v Q x y i u v x h v a -

\

N il, parricida, dexteræ debes tuæ.Lux te refil git. vultus Oedipoda hic decet. c h o r . En, ecce, rapido sæya prosiluit gradu Jocasta vecors : qualis attonita et furens 1005Cadmea mater abstulit nato caput,Sensitve raptum. Dubitat, afflictum alloqui Cupit, pavetque. jam malis cessit pudor,

| Et hæret ore primo vox. jo c . Quid te vocem?Natumne? dubitas? natus es. natum pudet. 1010 Invite loquere nate. quo avertis caput,

j Vacuosque vultus? OED. Quis frui et tenebris ! vetat ?i

Quis red dit oculos? matris, heu, matris sonus. Perdidimus operam. congredi fas amplius Haud est. nefandos dividat vastum mare, 1015 Dirimatque tellus abdita: et quisquis sub hoc In alia versus sidera, ac solem avium Dependet orbis, alterum ex nobis ferat.JOC. Fati ista culpa est. nemo fit fato nocens.

j o e d . Jam parce verbis, mater, et parce auribus. 1020 Per has reliquias corporis trunci peto, * VIII.

l°°3) 'vultus O edipodem hic decet) In Florentino esfc O edipodam . Lege, ut Gronovius conjecit, Oedipom - da y declinatione græea poétis admodum familiari. Exempla reperiun tur apud Uurmannum ad Claudian.VIII. v. 652.

1021) corporis trunci p recor) pe to F lorentinus; et sic ef« ficacius rogat. , Nam p e tere est , quum aliquid humi« liter et cum precibus postulamus, ut ex Varrone notat Servius ad Virg. Aen. IX. v. 193.

Per inauspicatum sanguinis pignus mei,Per omne nostri liominis fas ae nefas.Joe. Quid, anime, torpes? socia cur scelerum

dårePoenas recusas? omne confusum perit, 1025Incesta, per te juris humani decus.Morere, et nefastum spiritum ferro exige.Non si ipse mundum concitans Divum sator Corusca sæva tela jaculetur inanu,Unquani rependam sceleribus poenas pares 1030 Mater nefanda. mors placet. mortis via Quæratur. agedum, commoda matri manum,Si parricida es. restat hoc operi ultimum.

9

' Rapiatur ensis. hoc jacet ferro meus Conjux. quid illum nomine haud vero vocas? 1035 Socer est. utrumne pectori infigam meo Telum? an patenti conditum jugulo imprimam? Eligere nescis vulnus. hunc, dextra, hunc pete Uterum capacem, qui virum et natum tulit.

*°2*) f as et n e fa s) Pro et i*1 Florentino est a c , quod arctius u trum que conjungit, .decetque magis Oedi- puiiij post mixtum et confusum nornen conjugis, nati, patris. conf. Herc. fur. v. 388- et Phoenis. v. 133.

1027) M orere, a c n e fa s tu m ) Hic rursus p ro ac in Florentino est et. Prius connectit, posterius explicat. Utrum igitur sit p ræ fe ren d u m , facile patet.

1039) Uterum capacem , qu i v iru m et g n a tu m tu lit) cap a c e m , quod uno utero maritum et filium peperisset Jocasta. In tanta luce m iror Gronovium emendare: qui v iru m e gna to tu lit.

447OEDIPUS. AC'T. Vf

c h o r . Jacet peremta. vulneri immoritur manus; 1040 Ferrutnque secum nimius ejecit cruor;-

x *

o e d . Fatidice te, te, præsiuem yeri Deum,\

Compello. solum debui fatis patrem.Bis parricida, plusque quam timui nocens.Matrem peremi. scelere confecta est meo. 1045

*

O Phoebe mendax, fata superavi impia.Pavitante gressu sequere fallentes vias,Suspensa plantis eflerens vestigia.Cæeam tremente dextera noctem rege.I , gradere præceps, lubricos ponens gratlus. 10.50 I, profuge, yadc. siste, ne in matrem incidas. Quicunque fessi corpore et inorbo graves Semianima trabitis pcctora, (en fugio, exeo) Relevate colla. initior coeli status Post terga sequitur. quisquis exilem jacens 1055 Animam retentat, vividos liaustus levis * i

1047) fa lla c e s v ia s ) Rectius in Florentino le g i tu r : sequere fa lle n te s v in s , id est, erroribus te conmiitte , ut Gronovius nccepit. Supra v. 056. Laius :

repot i n c e r t u s v i æ Baculo sen ili triste, prcetentans ite r♦

F allen tes et fa l la c e s crebro in Mss confusa esse, docet Burmannus ad Claudian. III. v. 238.

I056) v iv id o s hans tus lev is C oncip ia t) v iv id o s haustus curn Heinsio refer ad salubrem aurarn , quæ pesti- lentiæ ac coelo infecto medeatur. le v is eam conci-

i

pere dicitur , qui ex facili sp ira t, ad discrimen ho- r u r a , qui exilem animam retentant et difficulter spirant. ‘ Contra Val. Flaceus tennem a n im a m sp irare dixit IV. v. 436. Mallet quidem Heinsius J o v is , id

»Concipiat. ite, fer te dépositis opem.Mortifera mecum vitia terrarum extraho.

«

Violenta fata, et horridus morbi tremor,t

Maciesque, et atra pestis, et rabidus dolor 1060 Mecum ite, mecum. ducibus his uti libet.

es t , auræ. Sed hoc in v iv id o s pe r se intelligitur, adeoque superfluit.

10$8) v i t ia te rra ru m ) ut supra vt 658:P ræ rip ite t e r r a s *

p u ta , Thebanas.

yi V "T

i 1

v - :- .i

' ;

r >

* V4/

bS

< 'i' f

' (

?> 'n

- v 1 - . i • s* * • J .

4 Oi4

t . 1 * * »

s

v *

t(

ii'* « ' '

T R O A D E S

I

é »*

■AUr¥

Senccæ Traktor dier. (.29)

«*♦ . •

\

" ! • / !:

1

•I-i

;! ••, /

-I ft

i

ii

i 4 ' ( ‘ :

* ; ! ' i

' >•• V

a n n . a j f c v V,■ f .

H Y. "-, . , s • ' » «

b •

? -rt/’'■ i j; ' ‘

1.Jl'••■'•

s.* i

DRAM ATIS PERSONAE

H E C U B A .

C H O R U S T R O A D U M .

T A L T H Y B I U S .

A G A M E M N O N .

C A L C H A S .

H E L E N A .

P Y R R H U S .

A N D R O M A C I I A .

S E N E X .

U L Y S S E S .

A S T Y A N A X .

N U N T I U S .

P O L Y X E N A , muta persona.

ACTUS PRIMUS.

W }. Ib %

HECUBA.

O uicnnque regno fidit? et magna potens"Dominatur aula, nec leves metuit Deos,Animurnque rebus credulum lætis dedit,Me videat, et te, Troja. non unquam tulitDocumenta Fors majora, quam fragili locoStarent superbi. columen eversum occiditPollentis Asiæ, coelitum egregius labor.

«

Ad cujus arma venit, et qui frigidum

?) nec leves m etu it deos) leves d e o s , id es t , levitatem F o r tu n æ , ciro munera sua transferentis, ut loquitur Idem Consolat. ad Polyb. c. 28«

i ) et qui fr ig id u m ) Florentinus,— el quæ fr ig id u m ,

Septena. T a n n in ora pandentem , bibit. ut Amazones Tanailides intelligantur. nam de Maeoti- cis mox åget. Utrasque etiain conjungit Hippolyto▼. 40i •

Q ualis relictis f r ig id i P o n ti p lag is 'l'anaitis , a u t Maeotis*

H e i n s i u s .(29*)

Septena Tanain ora pandentem bibit;Et qui renatum primus excipiens cliem, 10Tepidum rubenti Tigrin immiscet freto;Et quæ vagos vicina. prospiciens Scythas Ripam catervis Ponticam viduis ferit.Excisa ferro est Perganium. incubuit sibi.En alta muri decora congestis jacent 15

V ereo r , ne Amazones i 11 a s , tam incerto signo descriptas, præter ipsum agnoscat nemo. Rhesus intelligitur: de quo vid. Horn. II. X. v. 433 sqq.

10) E t qui rena tum prim u s) Menmon ex India, nnoorot yccp otv otT kbhovr tx, tov 3sov opmtiv ’lv^c), u t ait Achil. Ta- tius IV. 5.

11 j ruben ti T igrin im m iscet f r e to ) fre turn rubens est, sole rubescens. Virgilius Georg..III v. 359* de sole:

■■ Prcecipitern O ceani rubro la v i t æquore currurn.ubi vide Heynium.

*3) R ip a m ca terv is P onticam v id u is fe r it) ter it legendum suspicatur Marklandus ad Stat. Silv. IV. 7. 51* Sed nihil necesse est. Idem Seneca Hipp. v. 100. de Hippolyte :

E g it c a te r v a s , yétticum p u l s a n s solum . Nam fe r ir e et p u lså re , ul docet Burmannus ad. Val. Flac. VIII. v. 23* socia et similia verba sunt.

15) congesti ja cen t Teclis a d ustis) m ur us congestus ni- liili est. • F lorentinus: m u ri decora congestis ja cen t Tectis adusti^ Recte vero. adustus m urus, igne cir- cumdato. Turnus apud Virgilium Aen. IX. v. 153:

nec equi caxca condem ur in a lv o ; L uce, p a la m , certum est ign i c ircum dare muros.

a lta muri decora sunt-turr.es. Infra v. 1075:Hcec no ta quondam turris t et m u r i d e c u s , N unc sceva cautes.

r i ft

TROADESr AGT. I.tf

Tectis adusti. regiam flammæ ambiunt; , ;Omnisque late'famat Assaraci domus.Non prohibet avidas flamma viet oris manus j !•.-> dDiripitur ardens Troja, nec coelum patet * Lndante fumo. nube ceu densa obsitus, , 20Ater favilla squallet Iliaca dies.

i Stat avidus iræ victor, et lentum Ilium Metitur oculis, ae decem tandem , ferus Ignoscit annis. horret afflictam quoque;Victamque qnamvis videat, liaud credit sibi 25 Potuisse vinci. spolia populator rapit Dardania. prædam mille non capiunt rates.Testor Deorum numen adversum milii,Patriæque cinéres, teque rectorem Phrygum,Quem Tro ja toto conditum regno tegit, 30Tuosque manes, quo sletit stante Ilion,Et vos meorum liberum magni greges,Umbræ minores. quidquid adversi accidit, Quæcunque Phoebas ore lymphato furens,Credi Deo vetante, prædixit mala, > 35Prior Hecuha vi di gravida, nec tacui metus,Et vana vates ante Cassandram fui.Non cautiis ignes Ithacus, aut Ithaci comes

26) Potuisse v in c i) Simile est illud Justini XXXII. 1. Phi- lopoem enen in thea trum duci ju sse ru n t, u t om nesco n tu eren tn r , quem potu isse cap i iuered ib ile singu- h s v ideba tur.

36) P rior H ecuha v id i g r a v id a ) Incertus Tragicus :Q iaa m a ter g ra v id a p a rere se a rden tem fa c e m T' isa est in som nis H ecuba.

Nocturnus in vos sparsit, aut fallax Sinon.Meus ignis iste est. facibus ardetis meis. 40Sed quid rilinas urbis eversæ gemis :Vivax senectus? respice infelix ad hos Luctus recentes. Troja jam vetus est malum.Vidi exsecrandum regiæ cædis nefas,Ipsasque ad aras majns admissum scelus 45Aeacidae armis : cum ferox scæva manu

4°) M eus ignis iste est) Auctor Epitomes Iliados v. 338. de concubitu Paridis et H elenæ :

il la s olu toA c c e p it j la m m a s grem io Frojceque suasque.

46) A ja c is a rm is) Mss. A e a c id a e , quod recte tuetur Heynius adV irg . Aen. II. v. 550* nec iritelligo, querri- admodum potuerin t docti viri m utare , Scaliger in A e a c id is , Gronovius in A ja c is , cum docuisset Avan- tius, Diphtongum sæpe re t iner i , sequente vocali, commentario de generibus carminum apud Senecam. Vide et Vossium de Art. Gram. II. 14-

lbid.) cum fe r o x sceva m anu) Reddidit Gallus interpres: lors que V i m p i t o y a b l e N eoptolem e em poigna le Iio v p a r les ch eu eu x , qu il lu y f i t tourner la teste d ’une m a in i m p i t o y a b l e . Ho« est, tautologiam tautologia rependere. Nam fe r o x est, interprete Nonio IV. 192. sævus et indomabilis. Omnino cum Florentino legendum: scaeva m anu. Virgilius, eandem rem narrans , Aen II. v. 552:

Inp licu itque com am l æ v d ,!Et ibidem XII. v. 302:

Cæsariem l cev a tu rb a ti conrip it hostis, Inpressoque gem t nitens terræ a d p lic a t ipsum .* Sic rig ido la tus ense fe r i t .

Coma reflectens regium torta caput,Alto nefandimi vulneri ferrum abdidit;Quod penitus actum cum recepisset libens,Ensis senili siccus e jugulo rediit. , 50Placare quem non potuit a cæde effera ' ; Mortalis ævi cardinem extremum premens? Superiqne testes sceleris? et quondam sacrum „ . Regni jacentis? Ille tot regum pareiis Caret sepulcro Priamus, et flarama indiget 55 Ardente Troja. non tamen superis sat est.Dominum, ecce, Priami nuribus et natis legens * 1

Q. Cicero de Petilione Consulatus c. 3- Q uid ego. uunc d icam , petere eum consulatum , qui hotnineni carissim um populo R om ano , AI. A la r iu m , inspec- tan te popu lo R o m a n o , v itib u s p er to ta m Urbem ce~y • /

- ciderit? a d bustum egerit? ib i om n i crucia tu v i -1 * ■ ■ . ;vuni lacerarit ? s ta n ti collum g la d io sua d e x te ra

se c u e r it, cum s i n i s t r a cap illum ej tis a v e r ti c e teneret? Apud ipsum Senecam Hippolytus novercani in te rem pturus :

E n im p u d icu m crine contorlo capu t L æ v a reflexi. ' ,"r

scaevus vero et saevus confunduntur sæpissiine. vid* Burman. ad T. II. Anthol. Lat. p. 110.

56) non tam en superis sat estj) Certe non Junoni sat est. Venus apud Virgiliurri Aen. V. v. 786:

Junonis g ra v is i r a , nec exsa tu rab ile pec tu s, Cogunt m e, N ep tune, preces descendere in om-

nis :Q uam nec longa d ie s , p ie ta s nec m itig a t u l la ; N ec Jovis im perio fa t is u e in fra c ta quiescit.N on m ed ia de gente P hrygum exedisse n e fa n d is

Sortitur urria. præda quem vilis sequar ?Hic Hectoris conjugia despondet sild;Hic optat Heleni conjugem; hic Antenoris; (30Nec deest tuos, Cassandra, qui thalamos petat.Mea sors timetur.,sola sum Danais metus.Lamenta cessant? turba, captivæ, mea,Ferite palmis pectora, et planctus date,Et justa Trojæ facite. jumdudum sonet 65Fatalis Idæ judicis diri domus.

CHORUS TRO ADUM, HECUBA.

C H oit. N o n rude Yulgus , lacrimisque novum Lugere jubes. hoc continuis Egimus annis, ex quo tetigitPhrygius G rajas hospes Amyclas, 70Secuitque fretuin pinus matri Sacra Cybellæ.

♦

Decies nivibus canuit Ide,

TJrberti o tilis satis e s t , nee p o en a m tra x e p er• . om nem

R eliquias : Trojæ cineres a tque ossa p erem tæ lusequitur,

58) p ræ d a quem v ilis sequar) v ilis , quia vetula. Tacitus Hist* * III. 43. g randæ vos sen es , exacta ætabe fe m i -

4

nas, v i l e s a d p r æ d a m , in lud ib rium trahebant. 66) F ata lis Id æ ) Frustra est Vossius, Id e scribens ad

Val. Flaccum II. v. 519. Id æ dom us eo modo dicitur, quo nem oris opu len ti dom us Herc. fur. v, 239* e* L j r~ nessi dom us Virgilio Aen. XII, v, 547«

Ide nostris nudata rogis ;Et Sigeis trepidus campis ' ' . . 75>Decumas secuit messor aristas ; • Ti'Ut nulla dies moerore caret, vSed nova fletus causa minis trat. . * *Ite ad plane tus, . ; mMiseramque leya, regina, manum. 80Vulgus dominam vile sequemur.

«

Non indociles lugere sumus. *hec. Fidæ casus nostri comites, h

Solvite crinem. per colla fluant 5Moesta capilli tepido Trojæ 85Pulvere turpes. paret exsertosTurba lacertos. veste remissa 1

4 s r » ‘ " . .

Substringe sinus, uteroque tenus Pateant artus. cui conjugioPectora velas, captive pudor?" '• ' 0 0Cingat tunicas palla solutas. -

• T 1 ' fVacet ad crebri verbera planctus Furibunda manus, placet hic habitus,Placet. agnosco Troada turbam.

I

Iterum luctus redeunt veteres. s .. 05Solitum flendi vincite morem.Hectora flemus. chor. Solvimus omnes Lacerum multo funere crinem.

»

■ .

79) Ite a d p lanctus) Gronovius edidit l to ) quia sequiUir le v a . Sed mutaiio num erorum apud poetas frequen* tissima. vid. Burman. ad T. I* Anthol. Lat. p. 301.

Coma demissa est libera nodo; JOOSparsitque cinis fervidus ora.h e c . Coiuplete manus. hoc ex TrojaSumsisse licet. c h o r . cadit ex humerisVestis apertis, imumque tegitSuffulta latus. h e c . jam nuda vocant 105

10°) Com a dem issa est libera nodo) Heinsius rescribit d imisso. Minus bene. dem issa est, de more funereo, quem uoster et Med. v. 803* tangit. Ovidius Heroid. X. v. 137:

s id sp ice d e ni i s s o s lugentis in ore capillos. Metamorph. VI. v. 289 :

s ta b a n t cum vestibus a tr is ^4 n te toros fr a tr u m d e m i s s o crine sorores.

Fast. VI. v. 441 :s i tto n it æ J l ebant d e m i s s o crine ministres.

*°3) c a d a t ex hum eris T estis a p ertis: im um que tegat Suffu lta latus') Liber op tim us, C a d it: et, im um que te g i t , non utrum que tega t. Suspicor hæc verba esse Chori , non Hecubae. Illa jam ante im peravera t , ut crinem solverent cineribusque aspergerent, ut veste pectora nudarent. - Ad prius respondent. Iliades vers. 98*. So lv im us crinem etc. ubi mentione cineris facta in terloquitur Hecuba : C om plete m anus, hoc e x T r o ja sum psisse licet. Pergunt Iliades exsequi imperata p r io ra , et vestem dejiciunt dicuntqne simul: C adit ex hum eris V estis a p e r tis , im um que teg it Su ffu lta la tus. Piursus Hecuba: ja m n u d a vo ca n t etc. Ni- hil commodius. G r o n o v i u s . *

I .

Ita mihi certa videtur correctio, ut ei loeum in texlu clederim. Suffu lta la tu s est subligata. AuctorMore ti v. 99: .

læ v a vestem setosa sub inguine fu lc i t .

TROADES. ACT. I. 459

f ' i < >

f f

; • «

i r" r i

» f

r'lft ;A

, ^[1MI i

Pectora dextras. nunc nunc vires Fxprome, dolor, tuas.Rhoctea sonent litora planctu.Habitansque cavis montibus Echo Non, ut solita est, extrema- brevis Verba remittat; totos reddat i

*

Trojæ gemitus. audiat omnis 1 -Pontus, et æther. sævite, manus, nu cm.v Pulsu vasto tundite pectus.- J Non sum solito contenta sono. r\ * : ,Ilectora Ilemus. rsirpn'; c h o r . Tibi nostra ferit dextra lacertos, Humerosque ferit tibi sanguineos. . >*Tibi nostra caput dextera pulsaF i . j j ino Tibi maternis ubera palmis b *Laniata jacent. finit, et midto Sanguine manat, quameunque tuo Funere feei, rupta cicatrix.

iColumen patriæ, mora fatorum,Tu præsidium Phrygibus fessis,Tu murus eras; humerisque tuis Stetit illa decein fulta per annos-:Tecum cecidit. summusque dies 0.b Hectoris idem patriæque fuit. m'I I E C . Vertite planctus. Priamo vestros Fundite fletus. satis Hector håbet. c h o r . Accipe, rector Plirygiæ, planctus: Accipe fletus, bis capte senex.Nil Troja semel te rege tulit. ■Bis pulsata Dardana Grajo

’noofÆ

J i .

Af lu

> /

i»f t • ; ^ f ~ f5 3 / l i ' ; i

V» ■ *.

i * >■ :

'1 f> s

• •;:. i

110

115

120

125

UT

130

135

l

Moenia ferro; bisque pharetras Passa Herculeas. post elatos Hecubæ partus, reguinque gregem,Postrema pater funera cludis;Magnoque Jovi victima cæsus 140Sigea premis litora truncus.HEC. Alio lacrimas flectite vestras.Non est Priami miseranda mei Mors, Uiades. Felix Priamus,Dicite cunctæ. liber Manes 145Vadit ad imos: nec feret unquam Victa Grajum cervice jugum.Non ille duos vidit Atridas,Nec fallacem cernit Ulyssem.Non Argolici præda triumphi, 150Subjecta feret colla tropæis.Non assuetas ad sceptra manus Post terga dabit j currusque sequens Agamemnonios, aurea dextraVincula gestans, lætis fiet • 155Pompa Mycenis. c h o r . Felix Priamus,Dicimus ornnes. secum excedens S u a regna tulit. nunc Elysii Nemoris tutis errat in umbris,

I S F elix P riam us) Apud Ovidiuin XIII. Met. 520. He- cuba :

tjuis posse p n ta re tFel i c em P r ia n u m , post d iru ta P e rg a m a , dici? F elix m o r te , nec t e , m ea n a ta , p e r em tam A d s p ic i t , et v i ta m p a r ite r regnumcjue relu ju it.

TROADES. ACT. I. 461t

Interque pias felix animas 160Hectora quærit. Felix Priamus !Felix, quisquis bello moriens Omnia secum consumpta yidet! * V

O m nia secum consum pta v id e t) D uo codices tu h t, cui hic nullus locus, Bene ad rem Claudianus, ab Opitio laudatus, V. v, 19:

E verso ju v a t orbe m ori. so la tia leto E x itiu m com m une dab it.

\

»

V

. , o ’ il 5

' * _ - CV

i . K *-

• s v u ;

A '

w" ,.*w i * r,

• M

*

TALTHYBIUS, CHQRUS TROADUM.

TAL. uam longa Danais semper in portu mora?Seu petere bellum, petere seu patriam volunt. c h o r . Quæ causa ratibus faciat et Danais morarn, EfFare: reduces quis Deus cludat vias. t a l . Pavet ariimus. artus borridus quassattremor. Majora veris monstra vix capiunt fidein.Vidi ipse, vidi. summa jam Titan juga 170

.*68) artus horridus quassat trem or) Heinsins malit arlus hor ridos. Vulgata confirmatur imitatione AuctorisOctaviæ v. 735:

Q uatit ora et artus horridus nostros trem or.*7°) su m m a ' ja m T ita n ju g a Stringebat. or tus ideer at

noctem diesj) ‘Gronovius notat in Florentino legi : S tringeba t ortu. v ice ra t noctem dies. confertque Jn- stini 18* (c. 3)* Ubi vero dies a d ven la re coepit, edi- tissim isque culm inibus ur bis Oriens splendere. JNTec

Stringebat ortu. vicerat noctem dies: Cum subito cæco terra mugitu fremens Concussa, totos traxit eximo sinus. Movere silvæ capita, et.excelsum nemus Fragore vasto tonuit, etlucus sacer. Idæa ruptis saxa ceciderunt jugis.Nec sola tellus tremuit: et pontus suum Adesse Achillen sensit, ac stravit vada.

dubitavi rec ipere , prtesertim confirrnatum a Seneca, qui sic ait Herc. fur, v. 124:

j ' ^ * * •

clarescit d ies,O r t u q u e T ita n lucidus croceo subit.

et similiter Hipp. v. 31,5 :dies ta rd o re m e a v it o r t u . '

v ic e ra t n o c te m , ut Herc. fur. v. 126:n o x v i c t a vagos

C ontrahit ignes .*73) totos tr a x it ex im o sinus) tr a x it s in u s , u t fluctus

apud Virgilium Georg. III. v. 328:ex a ltoque s i ri u in t r a h i t .

id est, Heynio interprete , sinum facit, sinuatur. De terra non multo secus, quam Seneca, dixit Lucilius in Aetna v. 174 :

In trorsus cessante so lo , tra h it undirjue v e n a s . ubi conf. Wernsdorf.

*77) N ec sola tellus trem u it : e t pon tu s) Florentinus : N ec terra solu/n tr e m u it , quod giossema videtur. Singulære*11 emphasin tov e t , plus quam etiam significan- tis, jam observavit Burmannus ad Propert. II. 19. 31 .

*78) S id esse s i chillum sensit) chilien F lorentinus: afque ita veteres enuntiasse, docet Heinsius ad Ov. Amor. II. 18« 1. ubi eadem diversitas est.

175

P

Tum scissa yallis aperit immensos specus: Et liiatus Erebi pervium ad superos iter Tellure fracta praebet, ac tumulum levat. Emicuit ingens umbra Thessalici ducis,

.Tam, Troja, fatis stravit: aut Xeptunium Cana nitentem perculit juvenem coma: 185Aut cum inter acies Marte violento. furens, Corporibus amn es cl u sit 5 et quærens iter Tardus cruento Xantlius erravit vado :Aut cum superbo victor in curru stetit,Egitque liabenas, Hectorem et Trojam traliens. 19O Implevit omne litus irati sonus :Ite, ite inertes, debitos manibus meisAuferte lionores. solvite ingratas ratesPer nostra ituri maria. non parvo luitIras Acliillis Græcia. at inagno luet. 195 *

est. Nam agere p ro gubernare vel regere ponitur, u t apud Ovidium II. Met. 62 :

N on a g a t hos currus. ubi plura Burm annus, quem vide.

*92) m anibus m eis) Fa llo r , aut ultimam in m anibus, eliso S , corripuit, exemplo Lucretii III. v. 52:

E t n igras m a c ta n t p ecu d es , et ihanibus d iv is . Eadem figura Catullus CXVI. v. 8 :

s i t J ixus nostris tu d ab is supp lic ium .195) a t m agno lue t) si nempe manibus meis debiti non

• reddan tu r honores., quos aufcrri veta t , cum dicit:

*9°) E g itq u e habenas) Vir doctus in margine editionisFa- britianæ conjicit R ex itq u e habenas. Sed niliil opus

I l s , ite inertes. Dicit enim slpuviKus, ut. ^pud Vir-

Desponsa nostris cineribus Polyxena Pyrrhi manu mactetur, et tumulum riget.Hæc fatus , alta nocte divisit diem,Repetenscjue Bitem , mersus ingentem specuin Coeunte terra junxit. immoti jacent 200Tranquilla pelagi. ventus abjecit minas,Placidumque fluctu murmurat lem mare.Tritonum ab alto cecinit hymenæum chorus.

t

i

i

i .

)

J

PYRRHUS, AGAMEMNON,, „ CALCHAS.

* • ; /

P Y R R H -C m n læta pelago yela rediturus dåres, Excidit Achilles : cujus unius manu 205

, gilium Aen. IV. v. 381. Di do : I s eq uere I ta lia m ven tis.

.*98) a lta v o c e , d im isit d iem ) Florentinus cum Palatinis fere omnibus,' H æ c f a t u s , a lta n o c t e d i v i s i t d ie m .

• • . Nihil verius. d iv id e re d iem ?iocte est, in terponeretenebras luci. Sic d iffin d ere d iem insititio som no rneridie p r o , in terponere somnum negotiis diurnis

• Yarro dixit I. Rer. Rust. II. 5. ubi Crilicos vide.203) T ritonum ab a lto cecin it hym enæ um chorus) Ut in

nuptiis Jovis et Europes , a Luciano descriptis in Dia- Iogo .m arino , qui inscribitur Z e p h y r i et N o t i ; tq , TStwv T piTuvcov ysvoq , k<x) el ti aÅÅo (Jtvi Qofiepov IdeTv tuv

• $<XÅ0CTTlC0V , CtTTCiVTCi T r s p e x o ø s v e TYtV t r x i h s i - .. ; . r . - ■

*05) cujus unius m anu Im pu lsa Troja [c o r r u i t t a n d e m s o l o B r e v i r e p e n s a n s ] q u id q u id a d jec it

• t m orte [ S c y r o s , f r e t u m . q u e L e s h o s Æ g m -Scnecoc Tragocdia?^

Impulsa Troja, quidquid adjecit moræ Illo remoto, dubia, quo cadcret, stetit.

,-■■■ i u m s e c o n s J Illo rem oto , dub ia quo caderet, s te t i t ) Quis hic mendum suspicatus est? Pessime lamen habitum locum arguit F loren tinus: in quo solummo- do : Im pu lsa 'l'roja qu icqu id a d jec it m oræ Illo re- rnoto dub ia quo caderet s te tit . Media omnia de-sunt. Et versum quidem 207. Scyros fre tu m q u e L e s- bos s4Egæum secans 9 hic otiosum et aJienum, eædem membranæ reddunt infra ante versum 225 ♦ ubi adhue ænigma nemini inlellectum obhæserat. Q uicq u id a d jec it m o ræ , ipsa baud dubie Tro ja : quod quia non capiebant, Scyron et Lesbon interjecerunt,

i moram Acbillis in itinere ad Trojam somniantes, Sed ad jicere m o ra m nihil aliud est quam facere moram in terponere moram : u t a d d e re g radum Livio pro-

• cedere , accelerare iter. Q uicquid m o ræ , sibi puta, a d je c it , quantum temporis superfuit. Svetonius Do-

i mitiano: E xh a u stis operum ac munerum, im pensis, stipe?idioque quod ad jecera t. Sequentem versum misere in te rp re tan tu r : quod nisi fecisset, dubia ste- tisset Lesbos, cui parti faveret; vel, ex oraculi re-

- spohso sineAchille in dubio erat an Troja posset capi. N ih il 'h ic de Lesbo, quam viginti versibus hine di- stare voluit Seneca : et ex oraculi responso certum ct citra dubium e ra t , Trojam sine Achille capi non

«

posse. Quam durum d e in d e , dub ia quo caderet, ctVTl TOV; a quo dejiceretur, vel cui caderet. Quo magis considero , eo-planius/It mihi, laciniam istam, corru it tandem solo B rev i rep en sa n s , esse inepti et

-ss^. audaeis fartoris , Senecam autem scripsisse, u t habe- V tur Florentiæ: cujus unius m anu Impulsa- 'lro ja ,5 quicqu id a d jec it m oræ Illo rem o to , dub ia , quo ca -

Velis licet, quod petitur, ac properes dåre;.. . Sero es daturus. jam suum cuncti duces

... ^

* . yf ' V

d ere t , s ted t. Sensum en rotundum expeditumque : cujus manu in occiso Hectore labefactata Troja, quic-

t

quid superfint post mortern ejusdem Acliiilis, (hoc enim est, Illo remoto) non stetit firma et nixa vestigiis suis, sed extraxit breve momentum titubando, dubitando et quasi deliberando, quam in partern pro- cuinberet. Solet hoc evenire labantibus, ut paullum temporis sumant seque sustineant minando in divei-sas partes lapsum. Sic in T h je s te : educto stetit fe rro

* /

cadaiier y cumqué dubit,asset diu Hac parte an illa enderet y in patruum cad it . Ovidius lib. JO.que securi Saucia trabs ingens, ubi p laga novissi- m a restat y Quo cadat y in dubio esty omnique a

p a rle tim etur . Statius lib. 9* Getico qualis p ro -eumbit in Haemo Sen Boreæ furiis, pu tri sen robore quercus. Illam nutant em nemus et mons ipse tre-mis cit y Qua tellur e cadat y quas obruat or dine sil-

• *

'vas. Noster. natural. quæst, (}• 1. Nam et Hercula-nensis oppidi pars ru it, dubieejue stant eliarn, quce

relicta sunt. Eodem libro cap. 9* d u t eum diu du->bitavere, super ea se, quæ supersunt stantque, com-ponunt: Et mox : tune diu agita ta fa sd g ia conci-du n t, et tam diu dijferuntur atque incerta sunt,

«

dotiec in solido resederunt. Ubi possis etiam defe-

runtnr. Petitus ut multa frustra carpit et tentat in Seneca, ita et transponit versum vulgatæ, Brevi re-

pensans , post 213- Falsasque vestes: alterum*, Scy- ros fretum que , post 222* Ft causa l id s , Observ. 1, 3. utroque tamen merito offensus.

G r o n o v i u s .

Tulerc pretium. quæ minor merces potest . • 210 Tantæ dari virtuti? an is rneruit parum,Qui, fugere bellum jussus, et longa sedens Ævum senecta degere , ac Pylii senis Transcendere annos, exuens matris dolos,

i

Falsasque vestes, fassus est armis virum? 215 «Inhospitali Teleplius regno impotens* .» * _ tDum Mysiæ ferocis introitus negat,Rudem cruore regio dextram imbuit,Fortemque eandem sensit et mitein manum.Cecidere Thebæ. vidit Eetion capi 220

>»

Sua regna victus. clade subversa est pari Apposita celso parva Lyrnessos jugo;C-aptaque tellus nobilis Briseide,Et, causa,litis regibus, Chryse jacet; .iV,,- YVA '

Reposui leclionem codicis Fiorenlini. im pulsa labefacta est, sublato, qui fulciebat, Hectore. Nam,

i %

ut canit Horatius O'd. II. 4* 10:a dem tus H ector

Tra d id i t fe ss is lev to ra to lliP ergam a G ratis.

Hine ibid. IV. 6*3*'Achilles Trojce p rope %dctor audit.p

;22i) Jm posita celso p a r v a Lyrnessos ju g o ) Immo A p p o s i t a , ut recte ante Gruterum legebatur, apposita celso jugo , id est, .sub Idæo monte sita. YirgiliusAen. XII. v. 546 :

dom us a lta sub Id e ;L yrnessi dom us a lta .

confer de hoc usu vocis Heinsium ad Ov. Amor. Ilf.’ 6* 7.

Et nota fama Tcncdos; et quæ pascuo 225Foecunda pingui Thracios nutrit greges, * .Syros, fretumque Lesbos Ægæum secans, /Et cara Plioebo Cilla. quid ? quas alluit ’l-iVernis Caycus gurgitem attollens aquis?Hæc tanta clades gentium ac tantus pavor, ' 230Sparsæ tot urbes, turbinis vasti modo,Alterius esset gloria ac summum decus:Iter est Aehillis. sic mens venit pater,Et tanta gessit bella, dum bellum parat.

_______ i

22>) E t no ta fa m a T e n e d o s ) Heinsius f a m a vcvfamæ Timians, non cogitabat de Virgilio, qui II. Aem 21. s"lC a i t :

__ « •

E st in conspectu T enedos, no tissim a f a m aInsula.

226) T hracios n u tr it greges Syros) Simile quiddam de Laurentino suo tradit Plinius Epist. II. 17- 3» M u lti greges ovium , m u lta ib i equorum boum que a rm en - ta ; quæ m ontibus hierne d ep u lsa , herbis et tepore 'vcrno nitescunt. ubi depulsa ad a rm en ta referre nemo dubitabit , qui legerit I ter Bonstetteriii Latiumpag. 154.

228) sacra Phoebo C illa ) Florentinus cara Phoebo, quod confirmatur Apollinem invocantis Chrysae verbis apud Homerum II. I. v. 37 :

c? X^utripK / a Aæv Tf jv.

Utrasque voces crebro inter se com m utari , ostendit Burmanuus ad Ov. Met. III. v. 156.Sparset to t urbes) Heinsius mallet S tra tæ , quomodo noster infra v. 889* iterum v. 911* ac saepius locutus est. Sed hic sparsæ elegantius dicitur ob sequentern turbinis comparationem.

U t alia sileam merita, non unus satis 235Hector fuisset? Ilium yicit pater,Yos diruistis. inclitas laudes juvat,Et clara magni facta genitoris sequi.Jacuit peremtus Hector anté oculos patris,Patruique Menmon, cujus ob luctum parens 240

Suique yictor operis exemplum horruit;Didicitque Achilles, et Dea natos mori.Tum sæva Amazon ultimus cecidit ti mor.Debes Achilli, merita si digne æstimas, 245Etsi Mycenis virginem atque Argis petat.Dubitatur etiam? placita nunc subito improbas? Priajnique natam Pelei nato ferum

non unus sa tis H ector fu isse t) Heinsius rescribit: nonne unus sa tis H ector fu is s e t , p ræ ter rem. Inler- rogat enim n o n , ut in hoc Ovidii Trist. III. 4- 24:

N a/n pennas am bo n o n habuere suasP ubi plura Burmannus.

238) fa c ta genitoris sequi') id est, persequi, narrare. Pro* pertius II. 8. 23:

Ilæ c ego castra s e q n ci r vates.243) Tuirt sæ va A m a zo n ) Heinsius conjectabat Thressa

A m a z o n . Sed vera est recepta lectio. Claudianus XI, v. 33 •

S c e v a s petisses pu lcer A m a zo n a s .Koster, infra v. 672:

qualis A rg o lica s f e r o jc T urm as A m a zo n ^stravit.

244) ultim us cec id it tim or) A m a zo n tim or d ic i tur} u t Ovidio Fast, I. v. 551:

C acus, A v e n tin æ t i m o r a tque in fa m ia silvæ*

Macfare credis? at 'tu am natam parensHeJenæ immolasti. solita jam et facta expeto... 250AG AM. Juvenile vitium e s t , reg ere non p osse

im p etu m .

Aetatis alios fervor hic primæ rapit,Pyrrhum paternus. spiritus quondam truces, Minasque tumidi lentus Aeacidæ tuli.Quo plura possis , plura patienter feras. 255Qukl cæde dira nobiles clari ducisAspergis umbras ? noscere hoc primum decet,Quid facere Victor debeat, victus pati.Violenta nemo imperia continuit diu:Moderata durant. quoque Fortuna altius 260Evexit ac levavit humanas opes, . > !FIoc se magis supprimere felicem decet,Variosque casus tremere, metuentem Deos Nimium faventes, magna momento obrui '

256) nobilem c la ri ducis A sp erg is um bram ) Florentinus aliique ex antiquioribus multi: nobiles c la r i ducis A sp erg is um bras . Graviter plurali num ero utitur. Sic in Hercule furentiv . 49o -

U m b r a * C reontis et p en a tes L a b d a c i .Pari modo Virgilius Aen. VI. v. o iO :

O m nia D eiphobo so lv isti et Juneris u m b r i s . et Ovidius Metamorpb. VI. v. 541. ex Philornelæ p e r sona :

'vacuas habuissem crim in is u m b r a s . 26°) quoque Fortuna a ltiu s e v e x it) Simile Tiberii dictum

refert Tacitus An. I. 72- cuncta m o rta liu m incerta , j quantoque p lu s adep tus f o r e t , tan to se m agis in lu-

brico .

Vincendo didici. Troja hos tumidos facit 265■Nimium ac feroces? stanms lioc Danai loco,Ende illa cecidit. fateor, aliquando impotens Regno ac superbus , altius memet tu li;Sed fregit illos spiritus hæc, quæ dårePotuisset alii, causa, Fortunæ favor. 270Tu me superbum, Priame ? tu timidum facis.Ego esse quidquam sceptra, nisi vano putem Fulgore tectum nornen, et falso comam Vinclo decentem ? casus hæc rapiet brevis;Nec mille forsan ratibus, aut annis decem. 275 Non omnibus Fortuna tam lenla imminet.Equidem fatebor (pace dixisse hoc tua,Argiva tellus, liceat) affligi Phrygas Vincique volui. ruere, et æquari solo,Etiam arcuissem. sed regi frenis nequit 280Et ira, et ardens hostis , et victoria •Commissa nocti. quidquid indignuni aut ferum Cuiquam videri potuit, hoc fecit dolor, Tenebræque, per quas ipse se ir ritat furor,

2l l ) Tu m e super b u m , P r ia m e , tu tim id u m fa c i s ) Di- s t in g u e :

T u m e su p erb u m , P riam e? tu tim id u m fa c is . N a m , si fregit spiritus il los victoria, q u o m o d o superb u m facit victus?

574) casus hcec ra p ie t brevis) F uit vir d o c t u s , qu i lev is conjiceret . V ulgata firmatur dicto S ili i IV. v. 7 3 4 :

B r e v i s est m agn i F o r t u n a fa v o r is .384) ipse se ir r ita t) Sic etiam loq u itu r d eT r a n q u i l . 3• neo

f in e m ideo fa c ie b a t y sed i r r i t a b a t s e i p s a s c e - v itia .

Gladiusque fe lix , cujus infecti sémel 285Vecors libido est. quidquid eversæ potest Superesse Trojæ, maneat. exactum satis • . ■Poenarum, et ultra est. regia ut yirgo occidat, '.' '• > Tumuloque donnm detur, ct cineres riget,Et fåcinus atrox cædis ut thaiam os vocent? 290 Non patiar. in me culpa cunctorum redit.Qui non vetat peccåre, cum possit, jubet. p y r r i i . Nulluinnc Acliillis præmiiun manes fe -

:; • ' ■ rent?AG AM. Ferent; et illum laudibus cuncti canent; Magnumque terræ nornen ignotæ audient. 295Quod si levatur sanguine infuso cinis,Opima Plirygii colla cædantur gregis,

29°) E t fa c in u s a tro x cæ dis ut th a l am os v o c e m , N on p a tia r .) Optime Florentinus,

E t fa c in u s a tro x cædis ut tha lam os v o c e n t ? N on p a t ia r .

hoc est, facinus atrox cædis,u t thalamus vel conjugium vocetur. ut Phoenis. v. 4 9 9 : ’

a rm a d e ftxa i n c i t b a n t. ■p r o , incubatur. et Herc. Oet. v. 1836:

Fortes v e t a n t m o erere , degeneres j u b e n t . p r o , ve lam ur, jubem ur.? Atque ita poetae frequen« ter. vid. Burman. ad Ov. Heroid. XIV. v. 42- Non p a t ia r , ut apud Ciceronem Epist. ad Att. XIII. 42« m ih i , inqu it, ira tus est. cur p a ter is? inquam . m alo enim ita d ic e re , q u a m , cur c o m m ittis? n o n p a t i a r , inquit. u t ind ignatur, quom odo et Medea v.893 :

E gon1 u t recedam ?é

Fluatque nulli flebilis matri cruor.Quis iste mos* cst, quando in inferias horiio est

m

Iinpensus homini ? detralie invidiam tuo . 300Odiumque patri, quem coli poena jubes. p y r r h . O.tumide, rerum dum secundarum status Extollit animos.: timide, cum increpuit metus: Regum tyranne, jamne flammatum geris . . Amore subito pectus, ac Veneris novæ? 305fcolusne toties spolia de nobis feres?Hac dextra AcJiilli victimam reddam suam:Quam si negas retinesque, majorem dabo, Dignamque, quam det Pyrrhus, et nimiurn diu A cæde nostra regia cessat manus, 310Paremque poscit Priamus. AGAM.Haud equidem

negoHoc esse Pyrrhi maximum in bello decus,Sævo peremtus ense quod Priamus jacet,Supplex paternus. p y r r h . Supplices nostri patris Hostesque eosdem novimus. Priamus tamen 315 Præsens rogavit. tu gravi pavidus metu Nec ad rogandum fortis, Ajaci preces Ithacoque mandas, clusus, atque hostem tremens.AG AM. At non timebat tune tuus, fateor, parens, Interque cædes Græciæ, atque ustas rates, 320

>00) d e tra h e in v id ia m ) Phrasi eadem utitur de Bene/ic.V. 16- quasi votentice suæ d e t r a c t u r u s i n v i - d i a in .

3r 5 \ ’J larnm atum geris s i m ore subito p e c tu s , ac V en en s novæ ) Subito ac V eneris novæ am ore p r o , subito ac novo am ore , ut bene cepit Heusingerus.

Segllis jacebat, belli et armorum immemor, - Le vi canoram verberan s plectro chelym. p y r r h . Tune magnus Hector, arma contemnens

' . tua,

Cantus Achillis tiinuit: et tanto in metu Navalibus pax alta Thessalicis fuit. 325a g a m . Nempe iisdem in istis Thessalis navalibus Pax alta rursus Hectoris patri fuit. p y r r h . Est regis alti, spiritum regi dåre.AG AM. Cur dextra regi spiritum eripuit tua? p y r r h . Mortern misericors sæpe pro vita dabit. 3 3 0

a g a m . Et nunc misericors virgines busto petis. p y r r h . Jamne immolari virgines credis nefas? AGAM. Præferre patriam liberis regem decet. p y r r h . Lex nulla capto parcit, aut poenam im -

pedit.a g a m . Quod non vetat lex, hoc vetat heri pudor. 335

33°) M ortern m isericors sæpe pro v ita dab it) Eandem sententiain pronuntiavit in : De Ira I. 16. in terim op~ tim um m isericord iæ genus e s t , occidere. et alibi sæpius. Exemplum vero Marianus ille servus, qui dominum suum* ut Sullanæ erudelitatis expertem facere t , gladio trajectum interemit; eum magna præ- inia sibi proposita videi'et, si eum victori tradidisset. Rem narra t Val. Maximus VI. 8.2* hoc addito : Cu- jus dex teræ ta m opportunum m in isterium n ih il eo- rttm p ie ta ti ced it , a cjuibus sålus dom inorum p ro - tec ta est.- Q uia eo tem pore M ario non v i t a , s ed m ors in benejicio reposita erat.

331) s i t nnne m isericors) Florentinus E t nunc m isericors, acriore i ro n ia , u t recte judicat Gronovius.

p y r r h . Quodcunque libuit facere victori, licet. AGAM. Minimum decet libere, cui multum licet. PYRRH. His ista jactas, quos decem annorura

graviRegno subactos Pyrrhus' exsolvit jugo ?AGAM. Hos Scyrus animos? p y r . Scelere quæ

fratrum caret. 340AGAM. Inclusa fluctu. PYRRH. Nempe cognati

»

maris.Atrei et Thyestæ nobilem novi donium.'AGAM. Ex virginis concepte furtivo stupro,Et ex Acliille nate, sed nondum viro.p y r r h . Illo ex Achille, genere qui mimdum suo, 345Sparsus per omne coelitum regnum, tenet,Tlietide æquor, umbras Æaco, coelum Jove.AGAM. 111 o ex Acliille, qui manu Paridis jacet. p y r r h . Quem nec Deorum cominus quisquam

petiit.7 « i ' ‘

............................................ .. ■-

346') genere qui v iundum suo Sparsus p e r om nem coeli- turn regnum tenet) Itane Pyrrhus Achilles regno de- p u l i t Jo v em , ut Jupiter Saturnum ? Flor. p e r om ne. Recte , modo distinguas : genere qui tnundutn suo, Sparsus per om ne coelitum regnum , tenet. Devine- tum necessitudiuibus håbet, divisus inter consangui-

A n eo sd eo s : qui co el o , m ari , inferis, imperant.., ' Gr on o vi us.

Sequor. om ne regnum dixit p r o , omnia regna. Sic Albinovanus Eleg. in Drus. v. 202:

1'lineris exsequiis adsum us o ni n i s E q u e s . ubi vid. Burman. et ad Petron. c. CVII.

AG AM. Compescere equidem verba, et^audacemmalo

*

Poteram domare : sed mens captis quoque Sc.it parcere ensis. potius interpres Deum.Calchas vocetur. fata si poscunt, dabo.T u, qui Pelasgæ vincla solvisti rati,Morasque bellis, arte qui reseras polum,Cui viscerum secreta, cui mundi fragor,Et Stella longa semitam flamma traliens Dant signa fati, cujus'ingenti mihi Mercede constant ora , quid jubeat Deus Effare, Calclia, nosque consilio rege.

i

CAii. Dant fata Danais, quo solent pretio, yiam. ”Mactanda yirgo est Thessali busto ducis:”Sed quo jugari Thessalæ cultu solent,’’Ionidesve, vel Mycenææ nurus.^Pyrrhus parenti conjugem tradat suo. 3 6 5»’Sic rite dabitur. non tamen nostras tenet ”Hæc una puppes causa, nobilior tuo, ? “”Polyxene, cruoré debetur cruor,”Quem fata quærunt: turre de summa cadat ”Priami nepos Hectoreus, et letum oppetat. 370 ”Tum mille yelis impleat classis freta. * 1

364) Jonidesve) id est, Argiva?, genus ab Jo ducentes. Heusingero nominativus Jo postulare videbatur Joi-

1 des. Sed non m em inera t , eundem casum n litera terminari. Ovidius in Ibide v. 624:

Q uem m em or a sa cn s nunc quoque p e ll i t J o n .

355

360

CHORUS TRO ADUM.V erum est? an timidos fabula decipit, Umbras corporibus vivere conditis?Cum conjux oculis imposuit maiium, Supremusque dies solibus obstitit,Et tristis cinercs urna coercuit:

u

Non prodest animam tradere funeri,x * 7 % - r - c - #

Sed restat miseris vivere lonmus?' O * - ,An toti morimur ? nullaque pars manet Nostrij cum profugo spiritus halitu Immixtus nebulis cessit in aera,

t

Et nudum tetigit subdita fax latus?Quidquid Sol oriens, quidquid et occidensN ovit: cæruleis Oceanus fretis

*

Quidquid vel veniens vel fugiens Javat,Ætas Pegaseo corripiet gradu.Quo bis sena volant sidera turbine,

. ^

Quo cursu properat secula volvere. *

Astrorum dominus, quo properat inodo Obliquis Hecate currere flexibus j Hoc omiies petimus fata: nec amplius, Juratos Superis qui tetigit lacus,Usquam est. ut calidis fumus ab ignibus Vanescit spatium per breve sordidus;Ut nubes gravidas, quas modo y id im u s ,

Arctoi Boreæ disjicit impetus;

' l • . f . \

II

3 8 0

5 8 «

< , • .

3 9 0

395

396) d isjicit im petus) Ali) dissip a t , quod glossema est. Ovidius Met. X: v. 179 :

oppositas d i s j e c i t p o n d ere n u b e s . ubi Criticos vide.

Sic hic, quo regimur, spiritus effluet.Post mortern niliil est, ipsaque mors iiiliil,Velocis spatii meta novissima.

iSpem ponant avidi; solliciti metum. 4 0 0Quæris, quo jaceas post obitum loco?Quo non nata jacent.Tempus nos avidum devorat, et chaos.Mors individua est noxia corpori,Nec pareens animæ. Tænara, et aspero 405

! Regnum sub domino, limen et obsidens Custos non facili Cerberus ostio,

| Rumores vacui, verbaque inania,Et par sollicito fabula somnio.

402) Quo non n a ta ja c e n t) Epicureum dogma. Torqua- tus apud Ciceronem de Fin. I. 49* robustus an im us et excelsus, om n i est liber cura et a n g o re , eum et m ortern c o n tem n it, qua qu i a ffee ti s u n t , in ea d em causa su n t , qua an tequam nati.

4°4) M ors in d iv id u a est n o x ia corpori) in d iv id u ø tentabat Heinsius; qua$i;de Atomis hic sermo esset, quse philosophis in d h n d u a corpora dieuntur. Equidem sequar interpretationem Gronovii: Mors est labes corporis , quæ ab eo dividi ac separari n o n potest.

r \

p'

11i

i

.\k 7s T'‘o V. I.

t ..i . 1 ! J >

O

f- • 1 •I f I '

S t t „

• *

■ •:

• > 1 •, *

« « • I | i * »Ti

» *V * - t «I

ACTUS TERTIUS.»r*1 » • i ' • '

' 5 . .>t - i in si-. : . i: J>:ri* * • - .* i r »*• «%<■»•» i •■■■• » - - •

• ' • > i i ^ > , i

~ c • J rJ

< ' i- r >;'

I ' » *

l i ?

ANDR.OMAGHA, SENEX, ULYSSES.

a n d r . uid moesta, Phrygiæ, turba laceratiscomas, 410

Miserumque timsæ péctus eftuso genas'Fletu rigatis? levia perpessæ sumus,Si ilenda patimur. Ilium vobis modo,Mihi cecidit olim , cum ferus curru incitoMea membra raperet, et gravi gemeret sono 415JPeliacus axis pondere Hectoreo tremens.Tune obruta atque eversa, quodcunque accidit,

Si f le n d a p a tim u r) N am , ut ait Achil. Tatius III. H . iv le ro7g v7re^(oxKXcvai leivcTg (peuyei y.x) tx I xxpvx, k o u T t ^ o l l l m i xx) T o v q c(p$x?.{/.ov$- iv T U % G v < r a yxp x v t o Tj

X V x ( 2 x I v OV71V Jf X V T T /j > I tJ 'T V jd T S 7 Y p X X f / . i j V , Y .X I ( S .S T 0 X 6 '

T S V S l y .X T X (p é ^ 0 U < 7 X <7 UV X V T i j XXTCO*

M ih i cecid it) Idem modulus , ut in Tbyest. v. 289 ;N ist capere ve lle t. regna m i n e spera t m ea.

ubi vide.Tune obruta a tque e7>ersa) Euripidem imitatus est, qui Andromach. v. 454*’

i

i

Torpens malis rigensque, sine sensu fero.’Jam erepta Danais conjugem sequerer meum,Nisi hic teneret liic meos animos domat, 420Morique prohibet. cogi't hic aliquid Deos Adliuc rogare. tempus ærumnæ addidit.Hic mihi malorum maximum fructum abstulit,Nihil timere, prosperis rebus locusEreptus om nis: dira, qua veniant, håbent. 425Miserrimum est timere, cum speres nihil.s e n . Quis te repens commovit afflictam metus ?a n d r . Exoritur aliquod majus e magno malum.Nondum ruentis Ilii fatum stetit.s e n . Et quas reperiet, ut velit, clades Deus? 430a n d r . Stygis profundæ claustra, et obscnri specusLaxantur: et, ne desit eversis metus,'Hostes ab uno conditi Dite exeunt.Solisne retro pervium est Danais iter ?Certe æqua mors est. lurbat atque agitatPhrygas 435

£(ÅOt Se SoL'JZTQC 0V% O'JTti(ro) SéSoy.rai * v.oivx ytco yd tzTrukstrsv,

e$ ' vi zåXxivcc kqKic, avothuåq (pow yav,7TC<7iq y 0 yJ\0lV0q.

455) C erte æqua m ors est) Ir o n ic e d ictum acc ip e p ro , tav e t alteri parti , contra quam adseverant H oratius O d.

IL 18. 32*AE q u a t ellus

Pauperi rec lu d itu rRegum que pueris : nec sa t elles Orci

C a lh d u m P rom etheaR e v e x it auro captus. H ic superbum

Senccat 'Tragor.dioa.

Communis iste terror, hic prpprie meura Exterret animum noclis horrendæ sopor. s e n . Quæ visa portent, efFer in medium, metus. A ND li. Partes fere nox alma transierat duas,

la n ta lu m , a tque T a n ta li Genus co er eet etc,

Noster Epist. 30- M ors necessita tém håbet æ q u a m e t in v ic ta th . Luciamis Dial. Mort. XXV. leovopioi yaP h o iS o u , z z i o p o io i ctTræ vrsg.

436\ h ic p ro p r ie m euni E x te rre t a n im um ) terror supe- r io r i versu præcesserat. nec proprie satisfacit. Scribe:

— — tu rba t a tque a g ita t Phrygas C om m unis ista terror, h ic prop ius m eum E x c rc e t animum noctis horreudæ sopor.

de somniis Ausonius Cupidine crucifixo v. 100:T a lia nocturnis olim sim ulacra fig u r is E x e rc e n t trep idam casso terrore quietem.

i s ta , non i s te , communis terror, mors nimirum. nam præcessit, certe cequa m ors est. p rop ius exercere eleganter dictum. sic infra v. 515:

L ev iu s so let tim ere , qu i p ro p iu s timet, de exercen d i verbo Gronovius ad Thyesten v. 165«

H e i n s i u s .At terror iste non mortis est, sed quem umbra

facit Achillis. Eleganter vero etiam communis terror et p ropriu s terror sibi opponuntur. CiceroJipist. ad Fam. VI. 1. 4. N ec deb es tu , eum de tuis cogitas, a u t p r c e c ip u a m aliquam f o r tunam postu lare , a u t c o m m u n e m recusare.

439) n o x a lm a ) Heinsius mallet a lta . Sed nihil est opus. Idem Seneca in Medea v. 876 •*

N o x co n d a t a l m a lucem ,

Clarumque septeih ver t er an t stellæ jugum: Ignota tandem venit afflictæ quies,Brevisque fessis somnus obrepsit genis;Si somnus ille est mentis attonitæ stupor; Cum subito nostros Hector antc oculos stelit: Non qualis ultro bella in Argivos ferens,

... G rajas jætebat facibus Idæis rates;Nec cæde multa qualis in Danaos furens

I Vera ex Acliille spolia simulato tulit. ft Non ille vultus llammeum intendens jubar,| Sed fessus ac dejectus, et fletu gravis,* Similisque nostro, squallida obtectus coma.

Juvat tamen vidisse. tum quassans caput, Dispelle somnos, inquit, et natum eripe^

i

■’j

ct in Agamemnone v. 7 4 'no x il lis a l m a recessu$

V ræ bet tu tos.- ;Stalius Thebaid. 1. v. 503- ad N octem :

Tu m ih i p erp lex is au ces i ta m erroribus ultro A d vek is a l m a f i d em.

Homero cst dg fi party vb%. vid. Hcyn. Exe. ad II. v. 529 N on qualis ultro bella in A rg iv o s fe re n s ) Colorem duxit ex Properiiana descriptione Phoebi IV . ,Q. 3 5 :

N o n ille a d tu le ra t crines in co lla solulos,A u t testudineos carm en inerm e lyræ .

S ed q u a li a d sp e x it T e l op cum' A g u m e m n o n ai n t i m ,

Egessitque a v id is D o rica castra rogis.A u t qualis fle x o s so lv it T y th o n a p e r orbes

S erp en tem , inbelles quetn tim uere lyroe, D ispelle somnos) Proba leetio D ispelle . Silius .VII-.

O fida conjux. lateat. Iiæc una est sålus.Omitte fletus. Troja quod cecidit, gemis? 455 Utinam jaceret tota! festina. amove Quocunque liostræ parvulam stirpem domus.Mihi gelidus horror ac tremor somnum excutit, Oculosque nunc hue pavida, nunc1 illuc ferens, Oblita nati, misera quæsiyi Hectorem* 460Fallax per ip>sos umbra complexus abit.O nate, magni certa progenies patris,Spes una Phrygibus • unica afflictæ domus, Veterisque soboles .sanguinis nimium ineliti,

inversa quatiens — d i s p u l i t hasta B ellan tem s o m n u ru .

456\ fe s tin a . a m o ve) Heinsius tolli vult distinetionem, ut jj . fe s t in a sit adjectivum, et liic sensus: festina amoveto, p ro p e re jamoveto. Per imperalivum tamen moduin a. iufra v. 630* dicitur:

p e r g e , f e s t i n a , a ttrahe. e t apud Virgilium Aen. IT. v. 373:

F e s t i n a t e v ir i. n a m qnæ ta m sera m or a tur Segnities ?

458) trem o r somnum e x c u tit) Florentinus expu lit. Sed al—If terum gravius, et sic Auctor Octaviæ, hunc locuramj im itatus, v. 123:

T u n e trem o r et ingens e x c u t i t somnos p a v o r Ovidius Ibide v. 158:

ta c itis ego noctis in umbris E x c u t i a t n som nos, v isas a d esse, tuos,

' 'Apuleius Met. VIII. p. 159* v e lu t quo dam tormento\x inqu ie ta quiete e x c u s s a .

454) sangu in is nimium in e liti) Heinsium, in e lita corrigerois ten tan tem , bene refellit eruditus Anglus in Miseellann/j

Nimiumque patri similis: hos yultus meus 465 Håbebat Hector, talis incessu fuit,Habituque talis, sic tulit fortes manus.Sic celsus humeris, fronte sic torya minax,Cervice fusam dissipans lata comam.O nate, sero Phrygibus, at matri cito, 470Eritne tempus illud, ac felix dies,Quo Troici defensor et yindex soli,

Observ. I. 1. p. 68- Libet ipsius verba ponere. ”Quji ”ratione puer jam n im iu in in c lita soboles dici possit, ” non video. Cum vetus sanguis regum Trojanorum. ” nimium inclitus invidiam et iram moverit Græcis, u t ' ’tentaverint omnem a stirpe excidere, et quia in ,?puepo jam Hectoris imago et indoles adpareret, hunc ^praecipue exstinguere v o lu e ru n t , ne ultor pa ternæ ”caedis superesset, e t , ubi adolevisset, vices referret ” Græcis. D uo vero Epitheta ve tu s et inclitus viden- " t u r non placuisse viro docto. Sed ignorare n on de- ” bebat id millies factum. Vid. Giphan. Indic. Lueret. ” in Epitheta geminata; Broukhus. ad Tibul. III, 22« ' ’Burman. ad Ovid. XV. Met, 229* et infinitos a l ios /’

465) hos vu ltu s m eus H-abebat H ector) Ex Homer. Od. IV. .v- 149. ubiM enelaus de Telemacho Ulyssi com para to :

XSIVC U T Q lO ld S TTO ^Sg , T O l x f å e T £ % s 7 Q £ £ ,

C t p b x h p u v T £ ( Z o Å X i , r , i < P v 7 T £ f t é T £ % 0 i l T X t .469) dissipans la ta co m a m ) Florentinus ja c ta , quod ri-

diculum facit Hectorem. Nam ja ce re cervicem actionis est vit ium, ut pate t ex illo Ciceronis in Verr. III. §, 49 : tam enné p u ta m u s p a tro n u m tu u m in hoc cri- ?nine c e r v i c u l a m j a e t a t u r u m / e t popu lo se a c coronce d a tu ru m ? la ta c e rv ix Hectori,- tanquam h e ro i , tribuitur. qunm in rem v ide , quæ annotavit Burmannus ad Albinov, Epiced. in D rusum y. 224*

Recidiva ponas Pergama, et sparsos fuga Cives reducas ? nornen et patriæ suum, Phrygibusque-reddas? Sed mei fati memor, 4 7 5

Tam inagna timeo vota. quod captis sat est, Vivamus. Jieu me, qui locus fidus meo Erit timori? qliave te sede occulam?Arx illa pollens opibus et muris Deum,Gentes per omnes clara, et invidiæ capax, . 480Nunc pulvis altus. strata sunt flamma omnia,

✓

Superéstque vasta ex urbe ne tantum quidem Quo lateat infans. quem locum fraudi legam ?Est tumulus ingens conjugis cari sacer,Verendus liosti; mole quem immensa parens 4 8 5

473) R e c id iv a p o n a s) id e s t , restituas, iterum excites. Håbet a V irg il io , qui IV. Aen. 344-

E t r e c i d i v a m anu p o s u i s s e m P erg a m avictis.

477) quis locus) Melius in Florentino legitur qui locus♦ Ovidio Met. XIV. v. J 62 ‘

Q u i te ca su sve , JDeusve,S e rv a t y ich æ m en id e?

ubi vide Burman. et Bauer* ad Sanct. Minerv. p. 699«48°) in v id iæ c a p a x ) Floreutinus in v id iæ g r a v is , quod

correctoris manum olet. in v id iæ c a p a x est invidiæ, *

o b je c ta , invidenda. Apud Ovidium Epist* VII. v. 120. D ido •

JJrbem co n s titu i, la teque p a te h tia J ix i \ p M o e n ia , J in ilim is i n v i d i o s a l o c is .-

484) conjugis ca ri sacer) sacer cum genitivo struxit ex- f emplo Ciceronis i n V e r r . I , 18* insu la h o r u m deo»

• r u m s a c r a p u ta tu r .

Opibusque magnis struxit, in luctus suos 1

Rex non avarus. optime creclam patri.Siulor per artus frigidus totos cadit.Omen tremisco misera feralis loci.> . .. s e n . Hæc causa multos una ab interitu arcuit, 490 Credi periisse. A k d r . Vix spei quidquam est super. Grave pondus illum, magna nobilitas, premit. s e n . Ne prodat aliquis, amove testes doli. a n e r . Si quæret liostis? s e n . Urbe in eversa

' - periit.ANDR. Quid proderitlatuisseredituro in manus? 49-5 s e n . Victor feroces impetus primos liabet.ANDR. Quid? quod latere sine metu magno.ne-

quit?s e n . Miser occupet præsidia, securus legat. a n d r . Quis te Iocus, quæ regio seducta, invia Tuto reponet? quis feret trepidis opem ? 500Quis proteget? qui semper, etiam nunc tuos, Hector, tuere; conjugis furtum piæ Serva, et fideli cinere victurum excipe.n - - - - - - - -*

i

488) Sudor p e r artus fr ig id u s totos c a d it) P ro eo dixité

Apuleius Met. I. p. 10. sudore fr ig id o m iser perfluo . 49°) IJcec causa m ultos) Ex multis unum nominasse suffi-

ciat O resten , qui apud Sophoclem Electr. v, 62* sic a i t :

2cxu psv ci/^sv føfiCi rvv xsfisi xxxcu- r/kg sfåcv troXbaxi? xcu rev? rcCpcv?

Kcya pdryv ^r/jry.ovrx? * fF5’ Grav "hopov?ttåu civ avSi?» ixrsripyjvrai ttåsov*

496) fe ro ces im petus p rim os h å b e t) Eodem prope modoJoquitur de Ira II. 28* graves h å b e t im petus prim os.

Succede tumulo, nate. quid retro fugis, Turpesque latebras spernis ? agnoseo indolem. Pudet timere, spiritus magnos fuga, Animosque veteres. sume quos casus dedit. Enintuere, turba quæ simus super,Tumulus, puer, captiva. cedendum est malis. Sanctas parentis conditi sedes, age, * I. 510

5°9) 'Tumulus, puer, c a p tiv a ) Nescio quid tum ulus intev has personas facial. Melius esset,

V e tu lu s , p u e r , ccipliva.✓

vel,F a m u lu s, p u e r , cap tiva .

F a m u lu s , id est, senex ille servus. Auctor liujus Tragoediæ forsan hunc Ovidii locum voluit imitari,I. Epist. Her. 97 •'

T res stimus inbelles num ero, sine v ir ibus uxor, L aertesque se n e x , ’Telem achusque puer.

V i r d o c t u s in.Observ. Miscel. Crit. Vol.I. T. I. p , 69* Interpretes tu tnu lum paternum accipiunt. Sed est,

ni fnllor, ipse L aér tes , qnem sic proverbiali vocat figura. Euripides Med. \\ 1209:

TIS TOV •yéøOVTK T V [V. (3 0V O^CpXVQV <J£$£V

T i l r i v ;ubi Scholiastes: tovot^ tIcv SavotTOu ovroo* tv[a(3ovs oe‘AXÅOVTl TOVS yéfSCVTXS, TTXgCTCV TT^TIOV £ M TOV SøCVXTCV

•Atva to v TxCpov- Idein Euripides Heraclid. v. 168-yk OVTOC OVVEKX

T V (JO (3 0 V t TO (Jivihlv CVTOS > toq £17Te7v .

Laberius apud Macrob. Sat. II. 7 •’S e p u l c r i s im ilis n ih il n isi nornen retineo.

H oc amplius apud Plautum Baccb. V. 2* 33* de sene decrepito dicitur:

odiosurn est m o r t e r n am p lexari.

Aude subire. fata si miseros j uvant,Habes salutem. fata si vitam negant,H ab es sepulcrum. SEN.Claustra commissum tegunt. Quem ne tuus producat in medium timor, • , Procul hine recede, teque diversam amove. 515 a n d r . Levius solet timere, qui propius tunet.Sed, si placet, referamus hine alio pedem. s e n . Cohibe parumper ora, questusque opprime. Gressus nefandos dux Cephalleniim admovet. a n d r . Dehisce tellu.s, tuque conjux ultimo 5 2 0

Specu revulsam seinde tellurem, et Stygis Sinu profundo c onde depositum meum. ,Adest Ulysses; et quidem dubio gradu Vultuque. nectit pectore astus callidos.UL. Durae minister sortis, hoc primum peto, 525 Ut ore quamvis verba dicantur meo, •Non esse credas nostra. Grajorum omnium_______ *

Procerumque vox est, petere quos seras.domos Hectorea soboles prohibet. hane fata expetunt. - Sollicita Danaos pacis incertæ fides 5 3 0

Semper tenebit, semper a tergo timor Respicere coget, arma nec poni sinet,

*24) nectit pectore aslus ca llidos) Heinsio concinnius videtur nectit p ec to re astus c a lh d o . 5ed est^ quod dubiteinus, aa astus j iude posuerit Seneca^ eum le— gimus apud eundem Hipp. v. 503:

c a l l i d a s ta n tw n fe r i s Strtixisse f r a u d e s n o v it,

et Oedip. v. 668: • ' ,Janijaui tenem us c a l l i d i socios d o l i %

Dum Pliry gibus animos riatuse versis dabit, Andromacha. a n d r . Vester aueur lioc CalchasO

canit ?UL. Et si taceret augur hæc Calchas , tam en 535Dicebat Hector, cujus et stirpem borreo.Generosa in ortus semina exsurgunt suos.Sic ille magni parvus armenti comes,Primisque nondum cornibus findens'cutem,Cervice subito cel sus, et fronte arduus, 540Gregem paternum ducit, ac pecori imperat.Quæ tenera cæso virga de trunco stetit,Par ipsa matri tempore exiguo subit,Umbrasque terris reddit, et coelo neinus,Sic male relictus igne de magno cinis 545Vires resumit. est quidem injustus dolor Rerum æstimator: si tamen tecum e x ig a s ,

Veniam dabis, quod bella post biernes decem, Totidemque messes jam senex miles timet,Aliasque clades rursus, ac nunquam bene 550

r

Trojam jacentem. magna res Danaos movet, * IV.

tf

557) G enerosa in ortus) Imitatur notissimos versus HoratiiIV. Od. 4- 30 :«\ Fortes crean tur fo r tib u s et b o n is;

E s t in ju v e n c is , est in eq u is , p a tru m V ir tus : neqne inb ellem feroces

ProgeneraJit aquilæ co lm nbam .550) nunquam bene T ro jam ja cen tem ) Exemplo pari Mu-

cianus Vitellii filium interfici jube t , imansuram discor- diam obtendens^ ni semina belli restinxisset, ut auc-

s

' to r pst Tacitus Hist. IV. 80.

Futurus Hector. libera Grajos metu.Kæ c una naves causa deductas tenet;Heic classis hæret. neve crudelem putes,Quod sorte jussus Hectoris natnm petam : ' 555Petissein Orestem. patere, quod victor tulit.A NDR. Utinam quidem esses,, nate, in atern a in

' in anu,Nossenique, quis te casus ereptum mihi . Teneret, aut quæ regio. non hostilibus Confossa telis pectus, aut vinelis manus 560Secantibus præstricta, non acri latus - -Ltrumque fiamma cincta, maternam lidem l nquam exuissem. nate, quis te nunc locus, , Fortuna quæ possedit? errore avio Vagus arva lustras? vastus an patriævapor . 565Corripuit ar tus? sævus an victor tuo . .

• !Lusitcruore? numquidimmanis feræ Morsu peremtus pascis Idæas aves ?UL. Simulata remove verba. non facile est tibi Hecipere Ulyssem. vicimus matrum dolos, 570Etiam Dearum. cassa consilia amove.Ebi natus est? a k d r . Ubi H ector? .ubi euneti

r Pliryges?I bi Priamus ? iimim quæris. ego quæro omnia. * Ulv. Coacta dices, sponte quod fari abnuis.-■ .... «

554) H eic classis kæ re t) Heinsius malebat I la c , ut subin-telligatur causa . Sed idem nota t H eic. Terentius i leaut, IV. 3 . 3 1 ;

\ •

H uic eejnidem consilio p a lm a m d o : h i c m euiagnifi.ee effero.

ÅNDE. Tuta est, perire quæ potest, debet, cupit. 575 UD. Magnifica verba mors prope admota excutit. ÅNDE.. Si vis,Ulysse, cogere Andromachammetu, Vitam minare. nam mori votum est mihi.UD. Yerberibus, igni, morte, cruciatu , eloqui Quodcunque celas , adiget invitam dolor, 580Et pectore imo condita arcana eruet.Necessitas plus posse, quam pietas , solet. å n d e . Propone flammas, vulnera, et diras mali Doloris artes, et famen, et sævam sitim,Variasque pestes undique, et ferrum inditum 585 Visceribus ustis, carceris cæci luem,Et quidquid audet victor iratus, tumens:Animosa nullos mater admittit metus. u d . Stulta est fides, celare quod prodas statim. H icip se , quo mmc contumax perstas, amor, 5 9 0 Consulere parvis liberis Danaos monet.Post arma tam longinqua, post annos decem,Minus timerem quos facit Calchas metus,Si inihi timerem. bella Telemaclio paras.ÅNDE. Invita Ulyssi gaudium ac Danais dabo. 595 Dandum est. fatere, quos premis luctus, dolor. Gamle te, Atridæ; tuque lætifica, ut soles,Refer Pelasgis. Hectoris proles obiit.UD. Et esse verum hoc qua prøbas Danais fide ? ÅNDE. Ita quod minari maximum victor potest, 600 Contingat, et me fata maturo exitu Facilique sol vant, ac meo condant solo,

Ut luce cassus inter exstinctos jacet,Datusque tunmlo debita exanimis tulit. 605ijl . Expleta fata stirpe sublata Hectoris,Solidamque pacem lætus ad Danaos feram.

^Quid agis, Ulysse? Danaidæ credent tib i?Tu cui? parenti. fingit an quisquam hoc parens,Nec abominandæ mortis auspicium pavet?Auspicia metuunt, qui niliil majus timent.

é

Fidem alligavit jurejurando suam.Si pejerat, timere quid gravius potest?

.Nunc advoca astus, anime; nunc'fraudes, dolos,Et totum Ulyssem. veritas nunquam perit. 5 ^ 5

Scrutare matrem. moeret, illacrimat, gemit,Et hnc et illuc anxios gressus refer.t,Missasque voces aure sollicita excipit.

ut luce c a r e l, ut in ter ex tinc to s jace t) caru it Flo- rentiuus. L eg en d u m , ut håbet editio Parisiensis anni 1514. et conjecit Heinsius :

Ut luce c a s s u s in te r extinctos jacet. Virgilius Aen. II. v. 85:

c a s s u m l u ni i ti e lugetit.et XI. v. 104:

N ullum cnm v ic tis certam en et eet h e r e c a s s i s . $°8) D a n a id æ creden t tih i? ) Heinsius em en d a t : D a n a i

d a , cred a n t t ib i , quod sit: fac credant, p ræ sta , ut credant. Equidem uon video molliorem esse con- cessionem, quam dubitationem.m ortis auspicium ) hoc es t , omen. Menelaus apud Euripidem Helen. v. 1057:

x x k c i ; f i e v o ) Se x s ^ x v o o X s y c o v ,

i'TQip.Qq i l (At, (Ali Sttl/WV t ÅO^Cjt $<XV£iy.

Magis hæc timet, quam moeret. ingenio est opus. Alios parentes alloqui in luctu decet: 620Tibi gratulandum est, misera, qtiod nato cares, Quem mors manebat sæva, præcipitem datum E turre, lapsis sola quæ inuris manet.A N D i. Me liquit animus, membra quatiuntur,

laban t,Torpetque vinctus frigido sanguis gelu. 625UL. Intremuit. liac, hac parte quærenda est mihi. Matrem timor detexit. iterabo metum.Ile , ite , celeres , fraude materna abditum Hostem Pelasgi nominis, pestem ultimam, Ubicunque latitat, erutam in medium date. 6 3 0

Bene est. tenetur. perge, festina, attralie.Quid respicis, trepidasque? jam certe perit.ANDR. Utinam timerem! solitus ex longo est

metus.Dediscit animus sero, quod didicit diu.UL. Lustrale quoniam debitum muris puer 635 Sacrum antecessit; nec potest vatem sequi Meliore fato raptus: hoc Calchas ait Modo piari posse redituras rates,Si placet undas Hectoris sparsi cinis,Ac tumulus imo totus æquetur solo. 640Nunc ille quoniam debitam effugit necem,Erit admovenda sacris manus.

E n tre m u it) Emendatiores libri In trem u it. Ovidius Metarrr. II. v. 180 '

P a l lu i t , e t subito genua i n t r e m u e r e lim ore.

ANDR. Quidagimus? animum distrahit geminustimor:

Hine natus, illinc conjugis cari cinis.Pars utra vincet? testor immites Deos, 645.Deosque yeros, conjugis manes mei,Non aliud, Hector, in meo nato mihi

-i*

Placere, quam te. vivat, ut possit tuos Referre vultus. prorutus tumulo cinis Mergctur? ossa fluctibus spargi sinam 650Hisjecta vastis? potius hic mortern oppe tat.

t

Poteris nefandæ deditum mater neci Videre? poteris celsa per fastigia Missum rotari? potero. perpeliar. feram,Dum non meus post fata victoris manu 655Jactetur Hector, hic suam poenam potest

«

Sentire * at illum fata jam in tuto locant.Quid fluetnaris ? statue, quem poenæ extralias. Ingrata, dubitas? Hector est illic tuus.Erras. utrinque est Hector, hic sensus potens, 660 Forsan futurus ultor exstincti patris.Utrique parci. non potest quidnam facis?Serva e duobus, anime, quem Danai timent.UL. Responsa peragam. funditus busta eruam.ANDR. Quæ v en d id istis ? u l . Pergam, et e sum-

j

mo aggere 6 6 5Traham sepulcra. a n d r . Coelitum appello lidem, Fidemque Achillis. Pyrrhe, genitoris tui

.656) hic suam, pænam, p o t e s t Non secus mulier illa misericors apud Petronium c. 112. M alo m ortuum im* p e n d e re y quam ‘v iv u m occidere.

Munus tuere. u l . Tumulus hic campo statim Toto jacebit. A N D R . Fuerat hoc prorsus néfas Danais inausum. templa violastis, Deos • 6 /0Etiam faventes, busta transierat furor.Resistam. inermes offeram armatis manus.Dabit ira vires, qualis Argolicas ferox Turmas Amazon stravit; aut qualis Deo Percussa Mænas , entheo silvas gradu 675Armata thyrso terret, atque expers sui Vulnus dedit, nec sensitj in medios ruam, Tumuioque cineris socia defenso cadam.U L . Cessatis? et vos flebilis clamor movet,Furorque cassus feminæ ? jussa ocius 680Peragite. a n d r . Me, m e sternite Iieic ferro prius.

672) inermes offeram) Hc-insius volebat afferam. Sed offeram exquisite dicitur pro in ten tem , u t apud Virgi- lium Aen. VI. v. 2 9 1 :

slrictamque aciem venientibus o b f e r t .

ubi vide Heynium et Nonium c. IV. §. 339*673) D abit ira v ires) Ovidius Amor. I. 6 6 :

Quamlibet infirnias adjuvet ira manus. M e ta m o rp h . XIII. v. 562 •

fa c i t ira valentem.679) Jlebilis\ clamor) Non adsentiendum Heinsio debilis

rescribenti. Apuleius Met. VIII. p. 165« Quo dolore com m ota, statim f l e tu c urn c l a m o r e sublato, maritum suum paslorem illum suppetiarum ciet. Idem IX. p. 195« intolerabili dolore commotus sub- la to f ‘l e b i l i c l a m o r e. Facit hue etiam illud Ci- ceronis in Verr. IV. §. 39* m initari absenti Dio doro .* vo c if er ari palam : lacrym as int er dum v ix tenere.

Repellor? heu me! rumpe fatorum mora«. Molire terras, H ector, ut Ulyssem dornes. Vel umbra satis est. arma concussit manu.Jaculatur igues. cernitis, Danai, Hectorein? 685 An sola video? UL. Funditus euncta erue.ANDR. Quid agis ? ruina mater et natum et virum Prosternis una. forsitan Danaos prece Placare poteris. conditum elidet statim linmane busti pondus, intereat miser (toQUbicunque potius, ne pater natum obruat, Prematque patrem natus. ad genua accido Supplex, U lysse, quamque nullius pedes Novere dextram, pedibus admoveo tuis. * *

*82) R epellor? heu m e!} Res tota in actione consistit. Objicit enim sepulcro se Androm ache, et ruit in satellitum Ulysseoruin gladios. Cui intercedit heros, ipsam repellit et locurn facit irruentibus in tumulum Jatronibus. M e m e stern ite heic fe r r o prins. Agnoscis facminarn commasculatam aflectu audentemque plus quam muliebri audacia ingerere se striclis ensibus. At postquam Ulyssis inanutn sensit et vim viri s ep e l len t is , sidunt isti animi et sexum reminiscitur Hine voces debiles: R epello r? heu m e ! ut in Thye- s t e : N ega tur ensis? Rursus autem reviviscit opinio

. de mnrito, et velut in rabiem efferata mortuum invocat. Quam graphice figurat auc to r , eum inducit dicentem: cernitis, D a n a i, H ector em ? s in sola v id eo ?

G r o n o v i u s Observ. II. 19.*84) V el um bra sa tis est.) Grotius malit: V e l umfyra sa

tis es. Vulgata confirmatur ex Herc. Oet. v. 19621 Q uid tim uere tu i m anes precor?Umbra cjuocpie e s t H iti n im is hor r id a .

Senecce Tra"oedicct (3 2 )

Miserere matris, et preces placidus pias 695Patiensque recipe; quoque te celsuin altius Superi leyarunt, mitius lapsos preme.Misero datur quodcunque, fortunæ datur.Sic te revisat conjugis sanctæ torus,Annosque, dum te recipit, extendat suos 700 Laerta! sic te juvenis excipiat tuns,Et vota vincens vestra felici indole:,Ætate avum transcendat, ingenio patrem ]

*

Miserere matris, unicum affiictæ miliiSolamen hoc est. u l . Exliibe natum, et roga. 705ANDR. Hue e latebris procede tuis,Flebile matris furtum miseræ.Hic est, liic est, terror, Ulysse,

698) f o r tuna: da turJ Hine Ovidius Trist. V. 6- 33-SI m ih i non p a r c is , fo r tu n æ p areere debes.

7CI) sic te ju ven is exc ip ia t tuns) Heinsius, probante Bur- inanno ad T. I. Antl-iol. Lar. p. 305. emendat: sic te ju ven is exh ibea t tu n s , et explicat: sic te reddat, ex- primat tam an i in o , quam corpore. Sed linjus voti gratiam faciunt, quod sequitur: transcenda t ingenio p a tr e m , et Telemach! vox apud Homerum Odvss. XVI. v. 70:

s

Trug yct(> 3 ij tov t-sTvov iyuv wro é opou olv.cp;7°5) Solamen hoc est) M u ld cod ices h ic , ex interpreta-

t io n e scilicet.7°8) 2/i c p u e r , h ic est te r r o r , Ulysse) Florentinus ,

H ic e s t ,. hic e s t, te r ro r , Ulysse. n o n p u e r , q u o d , ipso p r æ s e n t e , m elius abest. Ea- d e m infra v. 7 4 0 :

y2 ii has ru inas ur bis in cinerem d a ta s H ic excitabit?. hee manus l'ro jam erigent?

m *

Mille carinis. Submitte manus,Dominique pedes suppliee dextraStrålus adora : nec turpe puta,Quidquid miseros. Fortuna jubel.Ponc ex animo regcs atavos,Magnique senis jura per omnesInclita tc-rras. excidat Hector.Gere captivum j positoque genu,Si tua nondum funera sentis,Matris fletus imitare tuæ.Yiditpueri regis lacrimasEt Troja prior, parvusque minasTrucis Alcidæ llcxil Priamus.Ille, ille ferox, cujus vastisViribus omnes cessere feræ,Qui perfracto limine DitisCæcum retro patefecit iter,Hostis parvi victus lacrimis,Suscipe, dixit, rector, li abenas,

w \

Patrioque sedc celsus solio,Sed sceptra lide meliore tene. Hoc fuit illo victore capi.

710

t k

0

720

? •/ • ■ ■_ (

»

f. - f

725

730

73°) JIoc fu it illo victore capi) H oc, r.empe regnum ac-

c ipere , ei d e / i d e , præcipuo regni fu lc ro , monitum, fu i t capi illo vicLorc. L't infra : Mortern pu taba i illu d , hoc tha.la.inos putat. I llu d , n e m p e c! esp on* sari Acliilli aut P y r r l io , piUabnt m ortern , hoc , ad Achillis tmnulum mactari, thalamos.

G r o n o v i u s Observ. II. 49*

L. ANNÆI SENECÆ

Discite mites Herculis iras.An. sola placent Herculis arma?Jacet ante pedes non minor illo .Supplice supplex, yitamque petit.Regnum Trojæ, quocunque volet, 7 3 5Fortuna ferat. '

ULYSSES, ANDROMACHA,ASTYANAX.

UL. ^Æatris quidem me moéror attonitæ moyet: Magis Pelasgæ me tamen matres m o vent,Quarum iste inagnos crescit in luctus puer.ANDR. An has ruinas urbis in cinerem datas 740 Hic excitabit ? hæ manus Trojam erigent ?Nullas håbet spes Troja, si tales håbet.Non sic jacemus T rees, ut cuiquain metus Possimus esse. spiritus genitor facit?Sed nempe tractus. ipse post Trojam pater 745 Posuisset animos, magna quos frangunt mala.Si poena petitur, quæ peti gravior potest?

731) mites H erculis iras) iras m it e s , i d e s t , temperames victoriæ. D e singulari mansuetudine Herculis in hostes vide quæ rnemorat Aelianus Var. Hist. XII. 27.

*

745\ S ed nempe tra c tu s) fr a c tu s est in F lorentino , pro- batque Burmannus ad Ov. Epist. I. v. 86* * Sed alterum invidiosius, et ipsum Homeri verbum de eodemII. XXII. v. 465 :

to i%££$ p .tv Hmroih å k s v å y .y ih h ccc x o lh a g i n ) vijotg 'A % ,x tu v-

Famulare collo nobili subeat jugum. 'Serrire liceat. aliquis hoc regi negat?Uli. Non hoc Ulysses, sed negat Calchas libi. 750 ANDR. O machinator fraudis, o scelérum artifex, Virtute cujus bellica nemo occidit, u

Dolis et astu maleficæ mentis jacent Etiam Pelasgi; yatem et insontes Deos Prætendis? hoc est pectoris facinus tui, 755Nocturne m iles, fortis in pueri necem.Jam solus audes aliquid, et claro die.UU. Virtus Ulyssis Danaidis nota est satis,Nimisque Phrygibus. non vacat yanis diem Conterere verbis. ancoras classis legit. 760a n d r . Brevem moram largire, dum officium

parensNato supremum reddo, et amplexu ultimo Avidos dolores satio. UL. Misereri tui Utinam liceret! quod tamen s olum licet, - -Tempus moramque dabimus. arbitrio tuo 765Implere lacrimis. fletus ærumnas levat. . •

752) memo o cc id it) Similiter virtutem Uiyssis extenuafc# »

N e p tu n u f apud Lucianum in Dialogo M ar in o , qui inscribitur C yclopis et N eptuni.

166) fletus asrumnas le v a t) N on debebat Heinsius le v a t in le ve t mutare. Vetus enim verbum est, ærumnas fie tu leva r i. Ovidius Trist. IV. 3* 48 •’

E x p le tu r lacrim is egeriturtjue dolor.Euripides Troad. v. 604:

4

>$u Sixxqux rens KttKcog itstovScgiv*Stfvuv t’ olu^g.0) , Momoe. 5b # £%si-

ANDR. O dulce pignus! o decus lapsæ domus! ! Summumque Trojæ funus! o Danaum timor! ' ■Genitricis o spes yana! cui demens ego Laudes parentis bellicas , annos avi 770Medios precabar: yola destituit Deus.Iliaca non tu sceptra regali potens :: ^Gestabis aula ; jura nec populis dabis,Victasque gentes sub tuum mittes jugum:Non Graja cædes terga. non Pyrrhum trahesj 775Non arma tenera parva tractabis manujSparsasque passim saltibus latis ferasAudax sequeris • nec stato lustri dieSolemne referens Troici lusus sacrunqPuer citatas nobilis turmas ages: 780Aon inter aras mobili velox pedeRevocante flexo concitos cornu modos,Earbarica prisco templa saltatu coies.O morte dira tristius leti genus!Flebilius aliquid Hectoris magni nece 785Muri. videbunt. u l . Rumpe jam fletus parens. Magnus sibi ipse non facit finem dolor.

Plutarchus in: De ira cohibendac. V. oti t s to7$ t e v -

S o v t i v e Q s t e i c r e v a T C z b x u T X i z x i å n o b v ^ X T ^ x i > Trebu t i

Tifø b V T T V } g X f i X g T U o X K O V C p T U U E ^ X ' y O V T i V -

784) le l i genus) Virum docmm, in JVliscel. Observ. Vol. 1. p (fy. m ortis legere tentantem, bene refellit i bi vir docfus alius ex ingraio sibilo vocuin tristiu s m ortisgenus.

787) M agnus s ib i ipse non fa c it f in em do lo fy Creontis vox est ad Clioruin iri Sophoclis Antigona v. 883:

A N D R . Lacrimis, Ulysse, parva, quam petimus,inora est:' * * - *

Concede, paucis ut mea eondam manu -Vivenlis oculos. occidis parvus quidem, 790

«

Sed jam timendus. Troja te exspectat tua.I, vade liber. liberos Troas vide.

- a s t . Miserere, mater. a n d r . Quid meos retines• . >

. sinus,Manusque matris ? cassa præsidia occupas.Fremitu leonis qualis audito tener Timidum jiivencus applicat matri latus:

^ . I «i- T 795

Wil f 1 7

i l

x o ' a c t i o n ; x x ) y o c v c e rg o t o v j x v s Tv

é<; cu5’ xv elg ttxvgxit' av > el ksysiV'7S9) C oncede, p a r v o s u t mea eondam manu V iv e n tis ocu-

lo s j V o x .p a rv u s tribus versibus toties repetita quas nou offendat aures, nisi parum detersas? In Floren- _ tino est C oncede p a u e o s , unde Heinsins Advers. p. 22- probante Burmanno ad Propert. IV. 7* 25* conjicit p a tu lo s oculos. Sed facili emendatione scribendum :

C o n ced e , p a u c i s u t m ea eondam manu V iv e n tis oculos.

p a u cis , intellige, verbis. Nam condens natum adfa-tu r , et sic O vid iu s Fast. I. v. 1 8 3 :

D e s ie ra t p a u c i s ; nec lon ga s ile n tia f e e i .paueus ve ro et p a rv u s alibi qtioque permutata, utapud Ovidium Fast. III. v. 192* eondam pro cludam,* * % % % quod morientibus faciebant propinqui. Ovidius Trist.,III. 3- 43:

i * ' * ♦

N ec m an da ta d a b o , nec eum clamore suprémo L aben tes oculos c o n d e t atnica manus.

ubi Ciofan.. et Heins. vide.

"r, .✓

At ille sævus matre summotaleo,Prædam minorem morsibus yastis premensFrangit, vehitque: talis e nostro sinuTe rapiet hostis, oscula, et fletus , puer, gOOFacerosque crines excipe, et pienus meiOccurre patri. pauca maternæ tamenPerfer querelæ verba: Si manes habentCuras priores, nec perit flammis amor;Servire Grajo pateris Andromachen jugo, g05Crudelis Hector ? lentus et segnis jaces ?Rediit Achilles. sume nunc iterum comas,Et sume lacrimas, quidquid e misero viri Funere relictum est. sume, quæ reddas tuo Oscula parenti. matris hane solatio g joRelinque yestem. tumulus hane tetigit meus,

798) m orsibus v a s tis prem en s) Florentinus ten en s, ex interpolatione. Lucretius III. v. 663 :

. lpsam seque re tro partem p e te re ore priorem ,V o l neris a rd e n ti ut m o r s u p r e m a t ic ta do lore .

Silius VII. v. 719:C eu , stim u lan te fa rn e , ra p u it eum M artiu s ag-

numA v e rso p a s to re lu p u s , fe tu m qu e trementem O r e t e n e t p r e s s o ; tu m , s i v e s tig ia cursu A u d ilis ce lere t b a la tib u s o b v ia p a s to r ,Jam sibim et m etuens, spiran tem den tibu s imis Hej eet a t p ræ d a m , et va cu o fu g it æ ger h ia tu ,

799) F rangit veh itq u e) Heinsius malit F rangitque ag itqu e. quasi Seneca non usus fuisset altera lortnula Phoe- nis. v. 578:

M a ter trium phi p r æ d a f r a te r n i v e h a r .

Manesque cari. quidquid heic cineris latet,Scrutabor ore. UL. Nullus est flendi modus.Abripite propere classis Argolicæ moram.

CHORUS TRO ADUM.Q tu ev o ca t sedes habitanda captas ? 8 1 5 ’Thessali montes, et opaca Tempe ? ■An yiros tellus dåre militares - -Aptior Plithie? meliorque foetu Fortis arm en ti lapidosa Trachin?An'maris vasti domitrix lolcos? • ' * §20Urbibus centum spatiosa Crete? • * *Parva Gortyne, sterilisque Tricce? ,An frequens rivis levibus Mothone? '• v

j * ■»

Quæ sub Oetæis latebrosa silvis ‘ * V

N ullus est J len d i m odus) Plutarch. de Vitiosit. c. 2.5v(Å0d eis OVK CiV å7TlTod;6lCt$ ilGV%i<X.V > Ovhe 7T£V$ei (MJTTVjy.

822) P a r v a G o r ty n e ) Figura est, haud dispar illi apud Lucanum III. v. 185:

centenis v e n it in artriaV

C re ta v e tu s p o p ulis > G nososque a g ita r e p h a re -tra s

D o c ta , nec E o is p e jo r G o rtyn a sa g ittis . ubi vide Interpp. p a r v a t(>o\WTUtu><;nam Iliacis tem- poribus magni- fuit ambitus, observante Meursio in Creta I. 10.freq u en s ruscis le v ib u s ) Liber optimus, ut et duo Delrii, r iv is . Probe. Messeniam enim, in qua Mothone, describit Euripides Cresphonte,,

XOtTOtfåvTOV T f (tVQioiai VX(lX<Xl>

s ■

<•*

Misit infesto's Troiæ ruinis Mon semel arcus ?Olenos teetis habitata raris ? Virgini Pleuron inimica Diyæ?An maris lati sinuosa Troezen ?

i

Pelion regnum Prothoi superbum, Tertius coelo gradus? liic recumbens Montis exesi spatiosus antro ; wJam trucis Chiron pueri magister, Tinnulas plectro feriente chordas,Time quoque ingentes acuebat irasBella canendo. ;

*

An ferax varii lapidis Carystos?An premens litus maris inquieti Semper Euripo properarite Clialcis ? Quolibet vento faciles Calydnæ?An carens nunquam Gonoessa vento ? Quæque formidat -Borean Enispe? v. Attica pendens Peparethos uva?

i

830ti

.• V * »i t

<>&

■é

t

• i S - t t i

835

J-

k i m

1 \ * i f.K

f- V

• “i& * f. * l »

828) V ir g in is P leuron'in im icaJ Florentinus V irg in i, quod præstat. Apud Virgilium Aen. I. v. 67* Jan o :

fjen s i n i m i c a m i h i Tyrrhennm n a v ig a t cequor. 845) s i t t i c a p en den s P epare th os o r a ) Forte ’Thracia p en

dens o r a hoc est, pendens a Thracia ora. sic apud • ’ Siliutn lib. III, Himilce, ‘

*

M ene o b lite tu a nostram p e n d e re salutem A hnuis in cep tis 'comitem.

ij sic p en d ere cnrsu Phædrus Fab. 8Q» Stat. VI. Tlieb. v. 85* p en d en t p e r mutna f ir t t i b'rachia. C ertePepa-

t -retiios Thraciae vicirta fuisse videtur; nain apnd £>o-

sacris gaudens tacitis Eleusin?

phoclem Philoctete v. 565. mercator introducitur in Lemnon Thraciæ quoque vicinam appellens, qui se ex Ilio contendere Peparethon- asseverat: nam si At- tidi Peparethos vicina, quomodo Lemnon delatus sit einporus iste, vix video.

, - 7TXSCCV > C0$ VXVXÅij OS > OV TTOlJ.CO SO?,COocif 1 ?Jou tt os oikov ss ri>ju svficTgvu

•IT S7TX^0V-ubi Scholiastes: ns7rxpy$ts> ^p>os T>js ATTixijC} y.x) [ux tco v Kux?,x<)cov vfocov' De Lemno Thraciæ vicina omnia sunt nota. hine adagium de Atho Thraciæ monte:

VASus XXXV7T7Sl 7T?.£V(>X AvjftVlXS fioOS- Hinc et vinutn Peparethium. Ovidius olivce fe r a c e m dixit Met. VII. v. 470: . . 1

— — niddcecjue f e r a x P ep a re th o s olivce, Plinius quoque lib. IV. cap. 12. Nat, Hist. Atho Thraciæ monti vicinam Peparetbum facit, ut jam causa ap- pareat, cur Macedoniæ regibus eam paruisse Livius dicat lib. XXVIII. nam et Macedonia, Thracia, Thes- salia, uipote viernæ regiones, sæpe confunduntur. T h racii a g r i noster Medea v. 630. T h ra c ii f lu e tusHercule5Oetæo v, 1383. et sic porro, Frustra igitur «Delrius in loco Senecæ P ep a re th o n in L vea b e tto n , S yba le ton , Perithoe'don mutari voluit;

' H e i n s i u s .Coi'rigendum, ut feei,

A tl ic a p en d en s P ep a re th o s u v a ,A tt ic a u va dicitur pro oliva, quæ Atticæ proprin est. Ausonius Ord. Nobil. Urb. IX. 3* de Acropoli:

P a ciferæ prirnum cui co n tig it a rb o r olivce. Hine idem Ausonius olivu m Actceum vocat Mosel. v. 136. et Pindarus xvXikxs 'Afyvxixs pro crateris olei

50S L. ANNÆI' SENECÆ '%

Numquid Ajacis Salamina veråm ? i Aut fera notam Calydona sæva?

dicit Schol. III. v* 5. p en d en s u v a , quae est uva pen- denti. Sic apud Virgilium p e n d e n tia pu m ice tec ta Georg. IV. v. 374. ubi vid. Hcyn.

SG) N u m q u id A ja c is S a la m in a v e r a m ? ) Intellige p ro - ce lla m itte t ex v. 852- Pari ellipsi dicit PropertiusII. I G- 17:

M e lib i a d ex trem as m ansurum , v i ta , tenebras. A m b o s una f id e s a u fe re t, •una dies.

ubi Jidelein inteJligimus ex fid es . Eruditi cujusdam Britanni conatus emendandi N u m qu id A ja c is S a la m in a v isa m ? refutatos vide iu Miscel,-Observ.Vol.I.p- 71. . ■ .

S46) A u t f e r a n o tam C a lyd o n a sivva ?j) Nempe p ro ce lla nos m i t te t ; quo suppleto reliqui quoque vagi constant accusativi. Withofius Præmet. Cruc. Crit. p. 199* corrigere tentabat, A u t f e r e t fa tu m C a lyd o n a serv a s : quod bene refellit Dorvilius ad Charit. p, 707- Verba ejus ipsa posui. ”Duriora occurrunt, si modo ”duri quidquam iste locus håbet. Mihi secus vide- ”tur. Accusativi et alii casus sæpe a remotis vocabulis ”pendent vel intellectis; ex. gr. in Propertii III. 21-37. ”iegas:

A r b o r easque cruces Si ni s e t non h o sp ita G ra jis S a x a , e t c u rv a ta s in sua f a t a trabes.

”ubi sive Sinis sit nominativi, sive patrii casus, sem- vper verbum vix inveneris in superioribus, cui a rb o - y,rea s cruces, sa x a , c u rv a ta s tra b es connectas cora* ”mode: nam nec v a lu il, qui conveniat? Ut tria verba ”adhuc faciam circa Tragici loca: mihi in C alydon e ”non intempestivius memorari videtur a p er , f e r a i l la y,sceva , quam in M iide coronce O lym piacas> vel in

Quasque perfundit subiturus æquor Segnibus terras Titaressos undis ?Bessan et Scarplien? Pylon an senilcm?Pliarin? an Pisam, Jovis et coronis , 850Elida claram?Quolibet tristis miseras procella Mittat, et donet cuicunque terræ :Dum luem tantam Troiæ atque Acliivis * v

” C arysto v a r iu m m a r m o r , vel in E n isp e Boreas. ”Quod objicitur: Non (ven to s) f e r a s , sed dom in os ^tyrannos metuisseTroades, etiam huic tø<jei applicari ”posset: et E leusis n o ta sa tis s in e P e r ip h ra s i. Solent ;JPoeta? in recensendis locis, tædii et:steril!tatis vitandæ :’causa, ea singula suis comrnendare dotibus: id liio "'Seneca facundissime præstitit, excepto inuno oppido ” P h arisf nulla re famoso. Intenipestivissime au tern ”et inconcin.ne hic JV'r'y/'winterponitur. Non enim hicvmagis, qnain ad cujusvis alius loci mentionem, id vo- ;,cabuli necesse erat intrudere. Plane fuiciendi et sup- ”plendi versus gratia, quasi nequisset id eleganti epi- ”theto facere poeta, bie compareret. Semel in prin- ”cipio Chori se c a p ta s Troa des vocarunt: semel in ”fine hujus poeticæ dilationis se vocarunt m iseras. Id "sufficit.”

847) Q uasque p ro fu n d itJ Rectins utiqueTrajectinus alter, et Parisiensis excusus p e r fu n d it , hoc est, alluit. "Vir- gilins Aen. III. v. 397:

IIas a u tem te r r a s , l ta liq u e hane lito r is o ra m t F rox im a quæ n o str i p e r f u n d i t u r asquoris cestu.

ubi Mss. quidam apud Burmannum pari errore, p ro fu n d itu r .

848) te rra s) Perrliæbiam.849) Bessan e t S carph en ) urbes Locrorum Opuntioruna.

Quæ till il, Sparte procul absit: absit ?>i Argos, et sævi Pelopis Mycenæ; ^Neritos parva breyior Zacyntho,Et nocens saxis Ithace dolosis.Quod manet fatum, dominusque quis te,Aut quibus terris, Hecube, videndam « Ducct? in cujus moriere regno?

t,-

4 .

+* n c .

i v■= 43 6 .■& (

C ' ! \ > t

•MT&i ■ fe*

6 , .. '5 N . 1

0 1 5 0 ‘i

1 .'i;:?-;;'« ■ v i t ø r " - ’r

"jhd&vJ4'-f d ' - * % u * 1: < f

1 V

• • J V

v- :..)I V■■ • »

• >

J A

__$

ACTUS QUARTUS.

HELENA, ANDROMACHA, HECUBA, POLYXENA, mnta persona.

h e l . C^uicunqite hymen funestus, illætabilis, Lamenta, cædes, sanguinem , gemitus håbet,Est auspice Helena dignus. eversis quoque Nocere cogor Phrygibus. ego Pyrrlii toros S65Narrare falsos jubepr j ego cultus dåre,Habitusque Grajos. arte capietur mea,Meaque fraude concidet Paridis soror.Fallatur. ipsi levius lioc equidem reor.Optanda mors est, sine metu mortis mori. §70 * III.

8 69) F a lla tu r . ip s i leviu s) I mm o gravius est, si audias de- precantem infra v. 937* Andromachen:

unurn hoc detn e n ostris c lad ih u s,F a l l i .

87°) O p ta n d a m ors est, sine m etu m o rtis m o n ) Ha?c sententia aliisatque aliis modis eflfertur. Senec. dellenet.III. 30* cum tan to m ajus s it re tin e re sp ir itu a l, anajn a cc ip cre , quanto lev iu s m ori a n te m ortis- m etu m .

Quidjussa cessas agere? ad auctores redit Sceleris coacti culpa. Dardaniæ domus Generosa yirgo, melior afflictos Deus Respicere coejn’t ; teque feliei parat Dotare thalamo. tale conjugium tibiNon ipsa sospes Troja, non Priamus daret. Nam te Pelasgæ maximum gentis decus Ad sancta lecti jura legitimi petit,Cui regna campi lata Thessalici patent.

Placidumque numen æquoris tumidi Thetis Suam yocabunt. te datam Pyrrho socer Peleus nurum vocabit, et Nereus nurum. Depone cultus squallidos, festos cape.

Crinemque docta patere distingui nianu. Plic forsitan te casus excelso magis

. P oerta m in o r , certfim subito p e r fe r re ru in am ,

ilbi Seneca non pr.eteriit Wernsdorfii curatn, oj)tinie sic explicantis: ”repentina mors, quæ ante contingat,

”tera optabant sibi Cæsares, pater et nepos, teste ”Suetonio, Jul. c. &7, et Au g. 99*j’ Sententiæ auctor Euripides Antigen. XVIII:

V} 7T0V TO psKÅOV £K$3(3s7 XX$' V}[té()XV, u; TOJ y s 7T6t7%flV T0U7T10V (xfi OV KXKGV-

Te magna Tetliys, teque tot pelagi Deæ, §80

Dedisce captam. deprime borrentes comas, §§5

Solio reponet. profuit nmltis capi.

Q uod tim e a s , g r a v iu s , sustinuisse din .

qam metueiis, optanda maxime est. Qualein mor-

andr .H oc deerat unum Phry gibus eversis malum, Gaudere ? flagrant strata passim Pergama. 690 O conjugale tempus, an quisquam audeat Negare? quisquam dubius ad tlialamos eat,Quos Helena suadet? pestis, exitium, lues Utriusque populi! cernis hos tumulos ducum?Et nuda totis ossa quæ passim jacent 895Inhumata campis? hæc hymen sparsit tuus.Tibi fluxit Asiæ, fluxit Europæ cruor;Cum dimicantes lenta prospiceres viros,Incerta yoti. perge, thalanios appara.Tædis quid opus est? quidve solemni face? 900 Quid igne? thalamis Troja prælucet novis.Celebrate Pyrrhi, Troades, coimubia;Celebrate digne. planctus et gemitus sonent.

889) H oc d e e ra t unum) Ap'posite Tacitus Hist. I. 46. E x acto p e r sce le ra d ie , navissim u/n m a loru m f u i t , las- l i t ia .

898) len ta p ro sp iceres) læ ta rnulii codices, eodem errore, quem correxit Bartbius an Heinsius in Silio XII. v.o67:

H u n e, len tus celsis a d s ta n s in c o llib u s , in tr a t U rbem o c u lis , d isc itq u e lo c o s , causasque loco-

rm n .ubi prius vulgabatur loejtus. Ad rem conf. Homer. II. III. v. 163* seqq.

899) In certa 'voti) Apud Ovidium Epist. XVII. v. 109. He* lena Paridi:

Ut ta m cn o p ta rcm J iéri t ib i T ro ia conjux, In v ita m sic rne n ec M enelaus h å b e t.

(33)Scnccce 2Vagocdiæ+

HEL. Ratione quamvis careat, et flecti neget Magnus dolor, sociosque nonnunquain sui Moeroris ipsos oderit* causam tamen Possum tueri judice infesto meam,Graviora passa. luget Andromacha Hectorem,Et Hecuba Priamum : solus occulte Paris Lugendus Helenæ est. durum etinvisum et grave

est,Servitia ferre. patior hoc olim jugumAnnis decem captiva. prostratum Uium est,

#

Versi penates. perdere estpatriam grave: Gravius tijnere. vos levat tanti mali Coinitatus. in me victus et victor furit.Quam quisque famulam traheret, incerto diu Casu pependit: me meus traxit statim Sine sorte dominus, causa bellorum fui, Tantæque Teucris cladis. hoc verum puta, Spartana puppis vestra si secuit fretaj Sin rap ta Plirygiis præda remigibus fui,Deditque donum judici victrix Dea:Ignosce Paridi. judicem iratum mea Habitura causa est. ista Menelaum manent Arbitria. nunc hane luctibus paulum tuis, Andromacha, omissis flecte. vix lacrimas queo Retinere. a n d r . Quantum c s t , Helena quod la

er i mat , malum!Cur lacrimat autem? fare, quos Ithacus dolos, Quæ scelera nectat. utrum ab Idæis jugis Jactanda virgo est? arcis an celsæ edito <Mittenda saxo ? num per has vastum in mare

Volvenda rupes, latere quas scisso leyat Altum yadosos Sigion spectans sinus?Die , fare, quidquid subdolo yultu tegis.Leviora mala sunt euneta, quam Priami gener 935 Hecubæque Pyrrhus. fare, quam poenam pares. Exprome, et unum hoc deme nostris cladibus,Falli. paratas perpeti mortern vides.HEL. Ulinam juberet me quoque interpres Deum Abrumpere ense lucis invisæ moras, 940Ycl Acliillis ante busta, furibunda manu Occidere Pyrrhi, fata comitantem tua, .Polyxene miseranda • quam tradi sibi,Cineremque Achilles ante mactari suum,Campo maritus ut sit Elysio, jubet. 945

t

A.NDR. Yide, ut animus ingens lætus audierit ne-cem,

Cultus décoros regiæ vestis petit,Et admoveri crinibus patitur manum.Mortern putabat illud,, hoc thaiam os putat.At misera luctu mater audito stupet, Labefacta mens succubuit. assurge, alleva Animum, et cadentem misera firma spiritum,

950

933) A ltu m .va d o so s Sigeon sp ec ta n s sinus) S igion scrip- simus eum Dorvilio adChariton. p. 85« ut versus con staret. sinus intellige maris* circa litus vadosi. a ltu m convenit le v a n t i , etjsic Yirgilius Aen. III. v. 699- de alio promontorio :

a l t a s cau tes pro jectacjue s a x a P a ch yn i R a dimus*

Quam tenuis.anima yinculo peridet levi! Minimum est, quod Hecubam facere felicem po

test.Spir at. revixit. prima mors mis eros fngit.HEC. Adhuc Achilles vivit in poenas Phrygum? Adhuc rebellat? o manum Paridis levem!Cinis ipse nostrum sanguinem ac tumulus sitit. Modo turba felixlatera cingebatmea.Lassabar in tot oscula, in totum gregem Dividere matrem. sola nunc hæc est super, Votum, comes, levamen, afflictæ quies.Hæc totus Hecubæ foetus. hac sola vocor Jam voce mater, dura et infelix, age,Elabere anima. denique hoc unum milli 965Remitte funus. irrigat fletus genas,

✓

Imberque victo subitus e vultu cadit.Lætare, gaude, nata. quam vellet tuos Cassandra thalamos, vellet Andromache tuos! ANDR. Nos, Hecuba, nos, nos, Hecuba, lugen-

dæ sumus, 970Quas mota classis hue et hue sparsas feret.Hane cara tellus sedibus patriis teget. h e l . Magis invidebis, si tuam sortem scias.ANDR. An aliquapoenæ pars meæ ignota est mihi? HEE. Versata dominos urna captivis dedit. 975ANDR. Cui famula tradar, ede. quem dominum

voco?

976) Cui fa m u la tr a d a r , e d e ) tr a d o r ex Florentino præ- ferebat Heinsius, credo, quia sequitur voco . Sed

HEL. Te sorte prima Scyrius juvenis tulit.ANDR. Cassandra felix! qnam furor sorte eximit, Phoebusque. h el . Regum hane maximus rector

tenet.HEC. Estne aliquis, Hecubam qui suamdici velit? 980 HEL. Ithaco obtigisti præda nolenti brevis. hec. Quis tam impotens ac dirus, et iniquæ ferus Sortitor urnæ regibus reges dedit ?Quis tam sinister dividit captas Deus ?Quis arbiter erudelis, et miseris gravis, 985Eligere dominos nescit ? et sæva manu Dat iniqua miseris fata ? quis matrem Hectoris Armis Achillis miscet? ad E lyssen vocor.Nunc victa, nunc captiva, nunc eunetis mihi Obsessa videor cladibus. domini pudet, 990

variatio modorum poetis admodum familiaris est. vid. burman. ad Yal. Fla c. YI. v. 16.

978) au a m f u r or so rte e x im it) so r ti e x im it Florentinus', quod melius videtur Heinsionon mihi. Quinctilia- nus IY. % 74* de tribus filiis, qui sortiti erant, quis patrem occideret: N ec enim ju re ju ra n d o opus fu isse , s i alioejui hoc m en tis h a b u issen t; nec s o r t e , n isi fjuod se quisque e x i in i vo lu e r it. Color loci duo tus ex Andromachæ verbis apud Virgilium Aen, III.v. 321:

O f e l i x una a n te a lia s P r ia m e ia v i r go ,H os ti l em a d tum ulum T ro jæ sub m oenibus. a ltis Jussa m o r i , cfuce sortitu s non p e r tu lit 'uilos,M ec v ic to r is h e r i te t ig it c a p t iv a cubile.

99°) dom in i p u d e t , N on se rv itu tis ) Nam, ut ait Pseudo- Cicero Epist. ad Brut. 8. d ig n ita te d o m in i m inus tu rp is est fo r tu n a serv i.

Non servitutis. Hectoris spolium feret,Qui tulit A chiliis? sterilis, et sævis fretis Inclusa tellus non capit tumulos meos.Duc, duc, Ulysse. nil moror. dorainum sequor.Me mea sequentur fata. non pelago quies 995

1Tranquilla veniet, sæviet ventis mare,Et bella, etign is, et mea, et Priami mala.Dumque ista veniunt, interim hocpoenæ loco est: Sortem occupavi, præmium eripui tibi.Sed incitato Pyrrhus accurrit gradu, 1000Vultuque torvo. Pyrrhe, quid c.essas? age,Reclude ferro pectus, et Acliillis tui Con junge soceros. perge, mactator senum j Et hic decet te sanguis: abreptam trahe.Maculate superos cæde funesta Deos, 1005Maculate Manes, quid precer vobis? precor His digna sacris æquora. hoc classi accidat,Toti Pelasgæ, ratibus hoc mille accidat.Meæ precabor, eum vehar, quidquid rati.

CHORUS TRO ADUM.J3 ulce moerenti populus dolentum, .1010Dulce lamentis resonare gentes,Lentius luctus lacrimæque mordent,Turba quas fletu simili frequentant.

i , *

1013) 'Turba quas flc t:i s im ili fr e q u e n ta t) Codicum pieri* que T urba fr e q u e n ta n t, Græcismo poetis famiiiari. Ovid. Fast. III. v. 251:

M a tris m e tu rb a f r e q u e n t a n t . iibi plura id genus collegit Heinsius, quem vide.

Semper, ah, semper dolor est malignus:Gaudet in multos sua fata mitti, 1015Seque non solum placuisse poenæ.Ferre, quam sortem patiuntur omnes,Nemo recusat.Némo se credet miserum, licet sit.Tolle felices. removeto multo 1020Divites auro: removeto centum Rura qui scindunt opulenta bubus;Pauperi surgent animi jacentes.Est miser nemo, nisi comparatus.Dulce in immensis posito ruinis 1025Neminem lætos habuisse vultus. - Ille deplorat, queriturque fatum,Qui secans fluctum rate singulari Nudus in portus cecidit petitos.Æquior casum tulit, et procellas, 1030Mille qui ponto pariter carinas Obruividit, tabulaque litus Naufraga spargi, mare cum coactis Fluctibus Corus prohibet reverti.

1024) Est m iser n e m o , n isi com para tu s) Philemon apud StoLæum Flor. Tit. CVIII:

{ } T0C 7TCigØt T C l q x X b O l G l V X.XX.Ot,

UG(ASVOG £XCl$ UV J N IKUCfioOV , Ot VVV £%£l$*»034) m a re cum coactis F luctibus Corus p ro h ib e t r e v e r ti)

hoc est, refluere, diffundi alque explicari. Plutarch. Consolat. ad uxorem c. G- foWff ev elliq. xvfut, tv, yu -hvjvyi tov (tu^ xtoq 5ioc.%£0(Jt,tvcv. tandem maris forinam ita depinxit Lucanus V. v. 644:

tV-V1

Questus est Hellen cecidisse Phryxus, 1035Cum gregis ductor radiante villo,Aureo fratrem simui et sororem Sustulit tergo, medioque jactum Fecit in ponto. tennit querclasEt vir, et Pyrrhe, mare cum viderent: 1040Et niliil præter mare cum viderent,Unici terris homines relicti.Solvet hunc coetum lacrimasque nostras Sparget hue illuc agitata classis,Et tuba jussi dåre vela nautæ, 1045Cum simui ventis properante remo Prenderint altum, fugietque litus.Quis status mentis miseris, ubi omnis Terra decrescet, pelagusque crescet?Celsa cum longe latitabit Ide?Tum puer matri, genitrixque na to,Troja qua jaceat regione monstrans Dicet, et longe digito notabit:Ilium est illic, ubi funms alte

/ I *

Serpit in coelum, nebulæque turpes.Troes hoc signo patriam videbunt.

E xh au stu m in eum ulos , o m n isq u e .in f lu c ti busun d a es t,

co a c ti flu c lu s f densi sive quos turbo convolvit. Val. Flaccus IV. v. 687:

im a f r e m u n t, f l u c tu que c o a c t oA n g i tur.

1050

1055

£

-SA

TROADES, ACT. IV.

- C’

ACTUS QUINTUS.

NUNTIUS, ANDROMACHA, IiECUBA.

O

► * >

n u n t . v_^dira fata, sæva, miseranda, horrida, Quod tam ferum, tam triste bis quinis scelus Mars vidit annis? quid prins referens gemam? Tuosne potius, an tuos luctus, anus ? J 1060h e c . Quoscunque luctus fleveris, flebis meos.Sua quemque tantum, me omnium clades premit.Mihi cuncta pereunt. quisquis est, Hecubæ est,

miser.n u n t . Mactata virgo est. missus e muris puer.Sed uterque letum mente generosa tulit. 1065ANDR. Expone seriem cædis, et duplex nefas Prosequere. gaudet magnus ærumnas dolor Tractare totas. ede, et enarra omnia. n u n t . Est u n a magna turris e Troja super,Assueta Priamo: cujus e fastigio 1070

Surnmisque pinnis arbiter belli sedens Regebat acies. turre in hac blando sinu Fovens nepotem, cura metu versos gravi Danaos fugaret Hector et ferro et face, Faterna puero bella monstrabat senex.Hæc nota quondam turris, et in uri decus, Nunc sæva cautes, undique aflus a ducum Plebisque turba cingitur. totum coit Ratibus relictis vulgus. liis collis procul Aciem patenti liberam præbet loco;His alta rupes , cujus e cacumine Erecta summos turba libravit pedes.Hune pinus, illum laurus, hunc fagus gerit, Et tota po])ulo silva suspejiso tre mit.Extrema niontis ille prærupti petit,Semiusta atilletecta, vel saxum imminens

*■

Muri cadentis pressit. atque aliquis (nefas!)

Per spatia i ate plena sublimi gradu Incedit Ithacus, parvulum dextra trahensPriami nepotem: nec gradu segni puer

* \

Ad ftlta pergit moenia. ut summa stetit Pro turre, vultus hue et hue acres tulit, Intrepidus animo. qualis ingentis feræ Parvus tenerque foetus, et noridum potens Sævire dente, jam tamen tollit minas, Morsusque inanes tentat, atque animis turnetSic ille dextra prensus hostili puer

%

Ferox, superne moverat vulgum ae duces, Ipsumque Ulyssen. non flet e turba omnium,

1075

1080

1085

1090

1095

±100,

Qui fletur: ac dum verba fatidiei et precesConcipit Ulysses vatis, et ssevos ciet

\

Ad sacra superos, sponte desiluit sua In media Priami regna.ANDR. Quis Colelms hoc, quis sedis incertæ

c'" ScythaCommisit? aut quæ Caspium tangens mare Gens juris expers ausa? non Busiridis Puerilis aras sanguis aspersit feri.Nec parva gregibus membra Diomedes suis Epulandå posuit. quis tuos artus teget, ' -s Tumuloque trådet? n u n t . Quos enim præceps

locus

1105

1110

Reliquit artus ? ossa disjecta et grayi Elisa casu, signa:’clari corporis,Et ora, et illas nobiles patris notasConfudit imam pondus ad terram datum. 1115Soluta cervix. silicis impulsu caputRuptum, cerebro penitus expresso. jacetDeforme corpus. a n u r . Sic quoque est similis

patri. ,,: (_ . .m n t . Præceps ut altis cecidit e muris puer, ,Elevitque Achivum turba, quod fecit, nefas; 1120Idem ille populus aliud ad facinus redit,Tuinulumque Achillis. hu jus extreinum latus Rhoetea! leni yerberant fluctu vada.Aversa cingit campus, et clivo levi Erecta medium vallis includens locum 1125Crescit theatri more. concursus frequens Implevit omne litus. lii classis moras

524 L. ANNÆI SENECÆ

Hac morte sol vi rentur. hi stirpem Iiostiuni Gaudent recidi. magna pars vulgi levis r ■Ødit scelus, spectatque: nec Troes minus 5 . 1130Suum frequentant fuiius, et pavidi metu Partem ruentis ultimam Trojæ vident.Cum subito tlialami more præcedunt faces.It pronuha illic Tyndaris, moestum caput Demissa. tali nubat Hermione modo, 1135Phryges precantur. sic viro turpis suo Reddatnr Helene, terror attonitos tenet Utrosque populos. ipsa dejectos gerit Vultus pudore; sed tainen fulgent genæ;Magisque solito splendet extremus decor. 1140 Ut esse Phoebi dulcius lumen solet Jam jam cadentis, astra cum repetunt vices, Premiturque.dubius nocte vicina dies.Stupet omne vulgus; et fere cuncii magisPeritura laudant. hos movet formæ decus, 1145

/

Ilos mollis ætas, hos vagæ rerum vices.Movet animus omnes f o r t i s e t leto obvius.

%

Pyrrhum antecedit. omnium mentes tremunt: Mirantur, ac miserantur. ut primum ardui

4

Sublime montis tetigit, atque al te edito 1150Juvenis paterni vertice in busti stetit,Audax virago non tulit retro gradum;Conversa ad ictum stat truci vultu ferox.Tam fortis animus omnium mentes ferit.Novumque monstrum est, Pyrrhus ad cædem

piger. 1155

TROADES. ACT. V. 525>h

#

Ut dextra ferrum penitus exacta ab di dit,Subitus recepta morte prorupit cruor Per vulnus ingens, nec tamen moriens adhuc Deponit animosj cecidit, ut Achilli gravem Factura terram, prona, et irato impetu. H 6 0Uterque flevit coetus. at timidum Phryges Misere gemitum. clarius victor gemit. 'Hic ordo sacri. non stetit fusus cruor,

— ■ ■ — — — — —

m

US6) Ut d e x tr a fe r ru m p e n itu s e x a c ta a b d id i t ) Heinsius ad Sil. I. v. 307* malebat e x a c tu m . S ed nihil opas.Nam ita Qainctilianus Inst, Orat. VI. 4- 8- p r o p e

• •

sub con alu a d v e r s a r i i m anus ex ig en d a . ubi vide Bur- mannum. Possis etiam accipere e x a c ta pro libiata, ut loquuntur Quinctilianus Declam.I. 10. Sic ergo l i - b r a v i t m a n u m ccecus, ut ip sa m p ro tin u s f e r i r e t a n im a m . et Seneca in Agam.’v. 900:

f i r m a t b ip en n i 'F yn daris d e x tr a m fu re n s . Q u alisqu e a d a ra s co lla tau roru m p r iu s D e s ig n a t o c u lis , a n te cjiiam fe r r o p e t a t ;S ic hue e t illu c im p ia m l i b r a t m a n u m .

Nibilo magis necesse est p en itu s corrigere pec» to r i, ut idem Heinsius facit. Seneca enim illud va« riavit Maronis Aen. X« v. 816:

e x ig it ensemP e r m ed iu m Æ ire a s ju ven em , to t u m q u e re»

c o n d i t .*16°) p r o n a , e t irato . im p e tu ) Pariter Quintus Calaber

XIV. v. 315* de eadem:5T £ Ji v i] g Treåre*

ne eum Heinsio legas : prono e t irato impetu f quod etiam argutius est.

L. ANNÆI SENECÆt * *

Humove summa fluxit. pbduxit statim,Sæyusque totum sanguinem tumulus bibit. . 1165HEC. Ite, ite, Banai; p e tite jam tuti demos,Optala 'velis maria diffusis secet Secura classis. concidit yirgo, ac puer.Bellum peractum est. quo meas lacrimas feram ?Ubi hane anilis exspuam leti moram? 1170Natam, an nepotem, conjugem, an patriam

fleam ?An omnia? an me? sola mors yotum meum.Infantibus yiolenta, virginibus venis,

* « *

Ubicunque properas , sæva: me solam times, Vitasque. gladios inter ac tela et faces 1175

4 4

o b d u x it s ta tim ) o b d u x it muld codices. Vulgata bene defenditur a-Mmeto Var. Leet. IX. 10*

* V J

so la m ors 'votum m eum ) Mors, inquit, meorura summa votorum est, nihil amplius opto, vel, ut loquitur Plioenis. v. 75:

V o t u m q u e , g e n i l o r m a x i m u m , m o r s estt i b i? ^

Sequentibus affinia sunt verba Oechaliarum virginmn in H erc. Oet. v. ±2‘2 •

M os rion f la m m a r a p a x , non f r a g o r obru it. F elices sequeris m o rs , m is er os fu g is .

Quorum locorum immemor erat Heinsius, interpunc- tionem nostri loci mutans in hunc modum:

A n , o m n ia ? a n m e so la ? M o rs , 'votum m eum , In fa n tib u s v io le n ta , 'virginibus ven is.

m r*

U bicunque p r o p e r a s , sceva.Illud bene observavit, ubicunque positum esse pro, ubique. conf. de ho.c usu. vocis Ipsum ad Ov. Art, Amator. II. v, 627»

Quæsita tota nocte, cupientem fugis.Non hostis, aut ruina, non igms meos Absumsit artus: quam prope a Priamo steti. NUNT. Repetite celeri maria, captivæ, gradu. Jam vela puppis laxat, et classis movet. 1180

d f

\

*

: I,

I

n

■S-: . ,.n

t T "

' ^ 4 !i 'Y >•1' - i*

■ ■■ t f

'• * ■ , T' ' S ’ v ^ 1 t tj s e -.v .TOA .eMCiAOFr

► \ V .eigift aa&fnshiuo <3toaa istiYEffQ, ’ *• •• ** -—*,. . - * 4 - -i i - '""■ ' ’ * j ^' i \ , i i * ■ > » ' • • - - - _ _ . . -

• / . / isoim arngtjon. \ jsa b r t tu n tV jrd irro 4“ i-: c iL to J K : *.^5rS,sÆ .*3i^;. JaL. v . ]u i»? I

g * , - t v * 1 ' - ■ i V p - - v ' ^ - .-• - # * i f e .Y ofiieiÎ rqo'! »...mstip : <rtrn£ ii*n!■ _ • * * 1 . f f * ^ ..' \ É l * ■ - , , K.;

.u|>£*ra ' ^Yitfgaé^'støjt • bstøs «l ] . ; ’ } ’<f 4 r ■ ' * ’ * ' * ^ . f g . • rA . * #

■‘ i■ i c

■ r i1 /r ,

O^Jt Jwom fissqjb te ?t4xiif et^fjuq ngfc£

■t* ’ %-•» -T ?*' «, ’. f. <U * • *t Cvi rt iil ». “ *£~v4 - .r

• ' » w - w r * ; ? * * ? - - — ’S ' L i . , . ' .

,", ' . ’ ' . i *•' • . ■ J - - i •■ W - * . - • *n •■ i

m m *»■

t i f !F< 1

- ■ ' ■ ‘ 1ii ‘ ' - A f - ' . i .• ' - ' . 1 • , jt ■ ■ . <

\ > < ■ - i - • ■ * ■< % *■ •' * • .» ^ ' - ' > .

' * , ■-', • . i s* • .

f * . y , - .

^ ’ u ■ ■-* % ; ■ ' ' " ' 11

* ■* n i aa n&- i

- *

f r • " •: * i 1

SV, t jw ’. ^ .

■ V , • , < * ■ ■ ; ; y

v . yolåjC’Tff-ifhiå, Virîjv’j-

r s '

* - > -

» ■ -

; - v

r

! ■ ,A v

eva r■L ;•'*■ ■•■

- i

„ er

(ÆgW .

\!* > -j> 'VI i

• *

«» /

I* - •Ipl) pb>- . ■ if •■•'f-ArfAPif fe A tjriitJji v.;*- ..,

i

• <js.

L i . ' f

■TWr^pnyo •■ ■ j«W»;*'i.' I .

••'. * . r: •• .

T . S * ; . , * ^ ^* v

ft ‘ t ' » . V . " ■"•;'

r

s

A

' / . ' J t 4 '

•JFV '■

8 * ÎU» c- -

n ’ r .

r <Ss . ;t ■ rWXJ| ^ aAit&

' ,-l fc r.'u, '"' - J f ^ L'—/ m**-** '■ _■i S W

% / e T

^ 'A*Wiw*r • r - J59JSp?J",'i-*'-t ; i itpiÉjacJ . j - c v J n i i i ' -

tcaow

‘ - t ,#'* A A.ilL , YJ '1V' ■ . i :'

f - i» t

> 4 */ / - t; (i

K 1 ‘ - M i ■J

. ^ I . .I « !

s ,A 4 > •V.,'

> - A ,

A * K;

*4%[»-gims 4»* . fo.rr,,''-.., ^

- .*< -'wiåtMAj--.i-iet •’

- w

r .< % : s r y ~ • '

fc ■

. I.1-,

. v . - ' .

*• : . r . w - , ■ :

- . ' v ,* j ' f ' r

r.■i

1 / . J * - _ l

.I&-2-, < 2

.r,"“

> h /

; . a •

Ml -r t " * 4pj - jfc v>

f *V ; * ? - ‘4? ■ >, • * s’ V

l"V'’*.-. ,

' t

:vc r, •

’. V

• ; p

■• x✓

4 ::4 ;

vii?; -

. ; , , >i- ••*“ t • ' ;\4 .

<.i r

■ - i >

i

. v . -‘ ( - »■• > '

, >.j >■

- » ■ ‘V '

j . * + ■'•t " ■ L . »

■ Å ' . ■

i“£ -

■>

. ' ' P t ^ ' *• *•- * M. ' * * ■ *4;- > v* •

£ , 1 ‘ •

.‘“TIF-

il'! .• ; * *

r y - * U

.■ i v r• ' » V

l ' 1 . , -

l

. ' :><# '' j .r V, w f f iW ‘

•*Vi«A ‘5 '/

• /*' ■ • ■ V' . i i i y V « 4

■ ♦ • 1 ^

V *

4 . - ’ ; ■ / *.* *

■~ * / «■

■ * ■ < ■ . '

, . , ' £ •_ i •

/ , ♦ .

S ’ V

.' . v'

- • v i. <■

i / Ji •* » \

>

V ‘

' 4 -<J ': .

“• / * . ■•?

# ' « V * ‘ . - / • '

f ' w; • !

^* ■>* 4}^ - *

i

. s- ■ ; - - r■ ^

i

- i ,

f - r• ; ; 1 '■'*■ . ' r -. ■.

i

\• /•.;• • £■ '^ • '■ . -

*- ■ 4--,;*

' 4-1 • - X.»H - - - •

W - Å

' i • > • ,

' å

*v ’t -* ^ - V

•*- JP^ ’■' !H*■%

4

■ ' 4 '■' y :

n » <* i Y ' . S ’ • = ; ^

»-i * .

*■■ 4 \ i - v.

Vk' X •*1 ‘ c

** *■Ii' V ,

I i V• • • ”

t ■ . • .(» - 1 t . ■ • • • ? » • < ■ ■ • .

; ^ v y ^ . • ■ -■«

/i

4f* '*> w1 ii tV4: . ■'

l ' „ J ,

, 4 ’

V '

• V ■• M \

•

•v ; --

• 4:., '4 4t

C

. 4^ ' "_t' J.f'> r* / -r

" "’ .v,<

Y7* {’V

^ , 4 v.

■ “ £*■’1 f .>

I* "

- X ’ : •

i r i

r \ * * 4<U4- '■• k1-'

’ *'• ^ » v

1-'.'

F* ^

1 t'w ’•'•

• y «•

4 :

^ -f• . 4-;

.* /

• • ,. - v r .■A • . >

r • 1 * * y ; . •

I ;.,.

\

•■»

* *■■

y ,

■ >•:*-

* \

?j ■

\ .

, ; ■ ’ < -

■

I-- -

. •»

, 1f

V

^ 1 J V ' 4V * ’ 4

»> . .1

f . .4 _ t ,

4

• * - v - '

4 . r :-i.

- ‘ >►■

r; >

5 ;T* ’> j

•* x

> fT

V 5 . ' •

v' V ;X r Y j v C

’ »-Æ ■ ’■• ■• V

4i:■ .f-i.

*. -

r ~t

¥?■Vt« •,

’Y \ X

. m å t.• i * ' ' ' ' ‘

■r'" '*'. 'Jr - ; — * j ' - T\";- i« • p å , , , , ' b f a #

* ■ 'i ’, » ».,• • ;•

' " ^ .!: / -

. . - ■ ■ ■ • ' ^ 1 -

, -k 1 S:' ' ■'■’ '« ■ t- ‘ . - . ; •« / - * *V ‘i ' . • * \ ; »V. i v * " *■' . ' - ' I 1' '*" ,- ; ', . - ' i - ' * ■'* -v* ? - ■ ■ ' - i . . .'■■ ■ i ,v» i 4 . . . ' i . ■ * • - ' J . .

' ' > .

' » v y . - . ! v * * ■ •- * - * . , ■ v • . i 4- '* ’

' ■ V - , * . ■ ' V i „ J4 $ :

' ‘ J | T V . «.i M ' ' ' t Wl i \

J +

' 4 ' 81..mm1* ■. •\ 1 V

% ^ j 1 \ -

*va‘ ^

. v-\ f

i ■

m il• V - , 1 v-

• ; ■ ^ i ^ ■

- > • ; ■•

* tN.

s

»•.i *■ l ■ '

•'■ 1.

• % -*•• ■

>* * * ! < - . . .

4

’ f ■ •. •;

v i - -

- i

.. r£, ?v. j9, •••>. V i s=

) é f . c

. ■ t i ••, . * ' *t

■ f• V 1

•V

r * v

• U* .7

1 * 'i i >/■,!' ; V' «L I * r .vføÉt r

O $ • , . £ .

/• «

. •• * - .»* r '

: i > :

’ f . ■'• ■ / ‘ '

,:; v?> ;. - i*

- ' • ■ > i ' • -p- - - •/ ' 1 } Z ■£.

A 1' ' , 1

.* *

: *•

, * y ; • ., r i:’

* • y ** *

u ’ - m1 i. - - - '■ *• t *

»/• ''•' ■ . - v n

\

s *•r . .;

■ r

•■•*

XP ’ \-

' 1 4- />’> • ’ ■yJt i v ; .

f »

' V

4V O 1

g: 'c/: c .

. 4; f; - ' j

■ r • •

. <*,

^ , . »': • 4 , . ■ ‘r ' f v .if- *.• <£■■'. ■

* • i-oa^v' ■ - * ■ ■ - ^s-.V3.ii

' J ».

S ' ■ & <

t f

> I-* * , > f* •*■ * * -

f \ J ** •. %' / * + .■ *, f: 7 - *

> ;il-: • f t

i ^li «

i ;' ;'• r - '■ /

t f

,J f'*iS I

s .

)*. ; V

jf& 'f ■

i V*.

■; *

•v

S ' ' + -

■ j

. '.'"' P;M. -r*r . i. ^

■ f ?■ -■‘km I

■ L * .« ^ ;

---> l»ar. l.j. &t> .•► i

r ■1

: . £*i

• . r

# ■ '■ ' ; .i.

. .

’-.y ' '

/ ,

•

< r-■|-

' *

5 •

{ ,

^ - '

* .-

-

v

l

’f

i■ :^>r

>-

1 ■-. __

v, . ;:£.\

vr> > > '

,w. - f '

’ V • - X ■■. , -.V ■ ;-J ‘ 1 • - .■ . r J * - * ‘

. a> { f a - **

.* , i

- . • . , » . g p »

■■ V. v .-' l- ■ • ' '

’ V t v■4 V .vV / ■ f f *" / , V C

.• i ' 1V:

i ■ ■ -S -• - •>$ *•\ •*

». '•4> /.' <•

**

«] \ .>•: ■ ' :■' <■•' ’ ' i * r • ■ - ■ ' . •. ■> , 4 >1 T \] ■ \

■*; .- V * J - : 1

# ^

- V

V • i• r ■' 4y f . . i

‘ »' ‘ • ' /•; •

- H ■ « : ■ , ■*• .; ' A ; A• " ■ , • < * “ V ^ ' * • •'..•>;• • ■ - ■ . ■ . ■ . . ^ .r

r *». ^^ .i .

■ • {•;

i •tr l ;

i '

;

* i- ; . ■. »i ■ , - > . > ^ j - * > i , , . -r u * - ( V ,• V . •■

0•* #

"• - : . * * ^

» -X% A

- V

-1' ' i ■t .rv. »■>-. (

•.

a J -■/ . a . . r : H A . *« ' 'i ; - r

:.is ? \ "t1.’ ,*.4 -i •£■- ' . • . ; • ? - A ;

•t- - . i ? >

r i , :

J : e ^ , - j . - n .r ’ ' \ y * s j-

; . ,■• V<y

" » -*\ r *• ■'

N ; . 4 i ';* -i- ’ 'V.

i \ ■ ’ (

t-

r> 'i

' V

‘ <?

^ y ^

'*• --2

( ; Vi ♦ •

- - i' r 4

{■ ••■ <*rr v- , ■* •< i

ESMf'>• . / "

■ 1

' - ’ "V / .A . - ’»vV W; <•

•v J- • ' -y . *

V- ■ - ?•■'« .J .A i *?. •. /r , i'' '• ** " (> 'V

■;h :. 1

ar;'.? «■ * ’ *.j

f V j A *> '

i v ’f- . j '. . • -r '. « 4 ,A

■t/ .

{ .

\ ■ •

r. ^

4' • »X * . i'

A 'V i': N

■* ( : : : ■ , . . 4 . - ks * 1 ^! _ ■* ' . r ■■

, -1 ■‘T*- , ! -e • ' ' • i,' O »i, A : 1 y V .

. > '•, S . ^ ■m ■' t *• C •

• / . " i . i1 ! - ' * i

y r . ; - - ’y►' J ■ ■> 4 ^IS< »

i' . 4

Ir, 1

rr-t A ‘ •:■ '.I

« V

;*»■ . - l f t *, r , v ■' " ’ • ,-,r j ^vv ■■■V/’-iW-■>>>§* V 1

r *4 l % \ ,>V. i . %. • •* «t

Ttdt i i*

f .

ff

■\ '%

■+ V.

r-

! ' ■ A ■* *. • . • V I * ' ^ b

• A V . - - 4 . V ' 4 4 - - f ; . 1•W ,' tr. .r-.i’’ « i H* ■' • •

-• v-* .i

' f '' 1 Vi .o

.'nV ' s f : r '

' i :.■.«i

i'i. > : v- fc. ^ . . r ■A X s K ' t f

wyi

r.' ■/

. i .

. 4 . - , -Wn

- ^ ;• ‘ t r ,■ * > *• * t v ' - -,iL' y A . . ■ I ^

, i . . • ••'"y-wi , *

- ' U ' ^ ■ M , l' Æ * \ -.-v« t r /v* l >SCi

• i -'■ V y o.

V ■ >

¥

r ^ X -

V "•V'. V .HA‘ . > ■ % i 'X-

. r . W r

♦ t .

p *-y

t(r*

\ ,v V:- V" > ' • • Ij 1 - • • • . . :• ‘ ' w i ,

^ ’ ' 'j 'f i l - ' t'.i'

— ‘ • t» S J %V .' • •A -. • - ^ iM ■ *t4/

'.'ir, . A. >

• , ■ y

V-' . ■ ■ v ' ,'

- v . i ir a M -

V • t

\ -

•>I'

\ i : i • i h * 'k • 1 . * 4 !} I ». .1 /■ . .r J -J ,v -.

■*: 1 ■ ■■> yy ■ ’ / . ' '* - J- *• :

. -. v • .* ,.• . § f

i - • - .« • wV-,- - i . • « ■?. -• • - -i t, 3 t . . i i ,• i i r - . :*■■ • v-r . .,r ? . . • ' i itis K i1:,.. ' v-lt-.v' . . ».

■ r . - v t - •

' ;. Å

V r ’ < ' - i h ' - '■ r' i • * *.A f

1 :'

-ir ; r :• •. Av 1 -•• t

»'■ i" f , 'r* ' i|- . ” ■~ Av

i ' ■* '■■ , <•• ' I . aV >’ • ' ■' % t 1' •i.: .■ i J 1 f - , -

> y » « V s> r*r; ,/

8 é f - Det Kongelige Bibliotek

Documents

Transcript of 8 é f - Det Kongelige Bibliotek