6.2 Lodewijk XIV (1638-1715) VWO 4
10
Lodewijk XIV (1638- 1715) Lodewijk XIV had als bijnaam ‘Dieudonné’, wat ‘geschenk van God betekent’. Bij zijn doop in 1638 kreeg hij die omdat hij een welkome verassing was in een huwelijk dat al 23 jaar kinderloos was. Bij het overlijden van zijn vader in 1643 was Lodewijk XIV slechts vier jaar oud. Toch zat hij stevig op de troon: voorlopig regeerde kardinaal Mazarin in zijn plaats. Mazarin was de enige aan wie Lodewijk ooit wilde gehoorzamen. Hij zag tegen de kardinaal op als de man die zijn land en zijn kroon gered had van de gevaren van de Fronde, die in opstand kwam tegen de toenemende belastingdruk en
Transcript of 6.2 Lodewijk XIV (1638-1715) VWO 4
Lodewijk XIV (1638-1715)Lodewijk XIV had als bijnaam
‘Dieudonné’, wat ‘geschenk van God betekent’. Bij zijn doop in 1638 kreeg hij die omdat hij een welkome verassing was in een huwelijk dat al 23 jaar kinderloos was.Bij het overlijden van zijn vader in 1643 was Lodewijk XIV slechts vier jaar oud. Toch zat hij stevig op de troon: voorlopig regeerde kardinaal Mazarin in zijn plaats. Mazarin was de enige aan wie Lodewijk ooit wilde gehoorzamen.Hij zag tegen de kardinaal op als de man die zijn land en zijn kroon gered had van de gevaren van de Fronde, die in opstand kwam tegen de toenemende belastingdruk en versterking van het absolutisme.
Lodewijk XIV (1638-1715)
De angst en ontzetting die Lodewijk in de vijf Fronde-jaren doorleefde, hebben onuitwisbare sporen nagelaten. Ongetwijfeld is uit deze ervaringen het besluit van een toekomstig alleenheerser voortgekomen, niemand in zijn rijk zo hoog te laten opklimmen dat hij een gevaar voor de rust in de staat zou worden.Verstandelijk was Lodewijk niet erg begaafd. Maar zijn grote energie en de natuurlijke indrukwekkendheid van zijn optreden maakten veel goed. Zijn vaders aanleg toonde hij ook door een grote interesse voor alles wat militair was.
Lodewijk XIV (1638-1715)
Tinnen soldaatjes waren het speelgoed waar hij het meeste van hield. Zodra hij mondig was verklaard, trok hij mee te velde en al snel bleek dat hij goed tegen het strenge soldatenleven bestand was.Sindsdien bleef hij tot 55-jarige leeftijd deelnemen aan de veldtochten van zijn legers. Hij wilde een goed soldaat zijn.Na de dood van Mazarin in 1661 zette Lodewijk zijn centralisatiepolitiek voort. Hij groeide echt uit tot een absoluut vorst, die alle beslissingen zelf nam en geen tegenspraak duldde.
Lodewijk XIV (1638-1715)
Bossuet (1627-1704), bisschop en kapelaan ondersteunde dit absolutisme met de volgende uitspraak: “de vorsten handelen als dienaren van God en als zijn plaatsvervangers op aarde…. Het vorstelijk gezag is onbeperkt. De vorst hoeft aan niemand rekenschap te geven over hetgeen hij besluit. God alleen kan over de besluiten van de heersers en over hun persoon oordelen” De Staten-Generaal hadden geen inspraak. Dit was voor Lodewijk normaal.Hij was de verpersoonlijking van het absolutisme en noemde zich dan ook ‘Le Roi Soleil’. Alles draaide om hem.
Lodewijk XIV (1638-1715)
Daarnaast zou hij de veelbetekenende woorden “de staat, dat ben ik” gesproken hebben. Volgens de traditie zou hij ze gesproken hebben in het parlement van Parijs in het voorjaar van 1655. Toen men veel kritiek uitte op koninklijke verordeningen, was de jonge koning de zaal binnengelopen om verdere discussie te verbieden.De president wees op de belangen van de staat, waarop de koning zou hebben geantwoord: de staat, dat ben ik!
Lodewijk XIV (1638-1715)
Het slot in Versailles was een eigen schepping van de Zonnekoning. Het komt vaak voor dat alleenheersers een residentie hebben buiten de stad. Lodewijk maakte Versailles tot middelpunt van het hofleven en de regering. Een imposant lustslot, gelegen in een heerlijk park met karpervijvers en fonteinen, prachtige bloemperken, lijnrechte lanen, cirkelronde priëlen en taxusheggen in piramidevorm geschoren.
Lodewijk XIV (1638-1715)Hier en daar glansden
witmarmeren beelden tegen de groei van het gebladerte. In de gedaanten van Griekse en Romeinse goden en helden stelden zij de Zonnekoning en zijn voornaamste medewerkers voor, terwijl de godinnen de gelaatstrekken droegen van de koningin, de prinsessen en de meest gevierde hofdames.De mode schreef de heren witgepoederde alongepruiken voor met lange krullen hoge fontanges – een knoop van linten – voor de dames.Maar dit schitterende Versailles had 300 miljoen francs gekost en had toch ernstige tekorten.
Lodewijk XIV (1638-1715)Zodra de najaarskoude
binnenviel, werd het machtige slot van marmer en glas voor onze begrippen onbewoonbaar.Wie wil optreden als zon aan de sterrenhemel en als Gods plaatsvervanger op aarde wil leven, moet een meester zijn in de kunst van het imponeren.Een alleenheerser moest boven alle menselijke zwakheden verheven zijn. De kunst van zelfbeheersing beheerste Lodewijk tot in perfectie.Ziekte en pijnen doorstond hij met grote kracht. In 1686 leed hij aan een zeer pijnlijke fistel in zijn rug, maar niemand merkte hier iets van.
Lodewijk XIV (1638-1715)Lodewijk was vol van de
dames. Hij was onder andere getrouwd met Maria Theresa van Spanje, die hem zes kinderen schonk, waarvan er vijf stierven.Daarnaast is hij verliefd geweest op vrouw van zijn broer, Henriëtta. Daarna schonk hij zijn liefde aan de zestienjarige hofdame Louise de La Vallière.Hierna trouwde hij met Madame de Monstespan, maar verliet Versailles door liefdesverdriet.Vervolgens was hij samen met Madame de Maintenon. Zij was speciaal omdat zij inspeelde op zijn geweten, de rest aan zijn erotische verlangens.
Lodewijk XIV (1638-1715)
Lodewijk wilde dat niet alleen in Frankrijk, maar in heel Europa alles om hém draaide.Zijn belangrijkste tegenspelers waren de Britse koning en de Nederlandse stadhouder; beiden waren niet van plan Frankrijk de gehele macht over het continent te geven.Op cultureel gebied lukte het Lodewijk wel om Europa te ‘veroveren’. In de architectuur is zelfs een stijl naar hem vernoemd: de Lodewijk-stijl.
