Pengaruh Pemberian Lemak Ikan Patin

7/23/2019 Pengaruh Pemberian Lemak Ikan Patin

1/51

2004

PENGARUH LEMAK PATIN SEBAGAI

SUMBER LEMAK DALAM PAKAN

TERHADAP PERTUMBUHAN IKAN NILA iOreochromis niloticusi

CUCU NURAENI

SKRIPSI

DEPARTEMEN BUDIDAYA PERAIRAN FAKULTAS

PERIKANAN DAN ILMU KELAUTAN INSTITUT

PERTANIAN BOGOR


2/51

PERNY ATAAN MENGENAI SKRIPSI DAN

SUMBER INFORMASI

Dengan ini saya menyatakan a!"a Sk#i$si yang e#%&'&( )

PENGARUH LEMAK PATIN SEBAGAI SUMBER LEMAK DALAM PAKANTERHADAP PERTUMBUHAN (KAN NILA iOreochromis ni/oticus)

a'a(a! ena# me#&$akan !asi( ka#ya yang e(&m 'ia%&kan 'a(am ent&k a$a$&n

ke$a'a $e#g&an tinggi mana$&n* Sem&a s&me# 'ata 'an in+,#masi yang e#asa(

ata& 'ik&ti$ 'a#i ka#ya yang 'ite#itkan ma&$&n ti'ak 'ite#itkan 'a#i $en&(is (ain

te(a! 'ise&tkan 'a(am teks 'an 'i-ant&mkan 'a(am 'a+ta# $&staka 'iagian ak!i#

sk#i$si ini*

B,g,#. Deseme# /001

CUCD NURAENIC02100023


3/51

ABSTRAK

cueD NURAENI* Penga#&! Lemak Patin seagai S&me# Lemak 'a(amPakan te#!a'a$ Pe#t&m&!an Ikan Ni(a (Oreochromis niloticus). Diiming,(e! MIA SETIA 4 ATI 'an DEDI 5USADI*

Lemak $atin me#&$akan sa(a! sat& (ima! yang e#asa( 'a#i $e#&sa!aan$eng,(a!an +i((et $atin yang se(ama ini e(&m te#man+aatkan* Peman+aatan (e#nak$atin seagai a!an ak& $akan ikan ai# ta"a# 'a$at men&nkan iaya $akan yangsaat ini ma!a(* Pene(itian ini e#t&%&an &nt&k mengeta!&i $enga#&! tingkat

$engg&naan (e#nak $atin 'a(am $akan &atan te#!a'a$ $e#t&m&!an ikan ni(a(Oreochromis niloticusy.

Pene(itian 'i(aksanakan $a'a &(an A$#i( sam$ai &(an 5&ni /001 'an'i(ak&kan 'i La,#at,#in N&t#isi Ikan. De$a#temen B&'i'aya Pe#ai#an. Fak&(tasPe#ikanan 'an I(m& Ke(a&tan. Instit&t Pe#tanian B,g,#* 4a'a! yang 'ig&nakana'a(a! ak&a#i&m e#&kan 60780710 em seanyak 28 &a!* Ikan &%i 'engan ,,t

#ata9#ata S:0.03 g#am 'itea# ke 'a(am ak&a#i&m 'engan ke$a'atan /0 ek,# $e#ak&a#in* Pakan yang 'ig&nakan memi(iki ka'a# $#,tein /;< ,,t ke#ing 'an(emak 20< ,,t ke#ing 'engan #asi, CIP 20 kkaL F#ek&ensi $eme#ian $akanseanyak tiga ka(i se!a#i se-a#a at satiation. Pa'a $ene(itian ini (emak $atin yang'ig&nakan seanyak 0


4/51

PENGARUH LEMAK PATIN

SEBAGAI SUMBER LEMAK DALAM PAKAN TERHADAP

PERTUMBUHAN IKAN NILA (Oreochromis niloticus)

CUCU NURAENI

SKRIPSISeagai sa(a! sat& sya#at

&nt&k mem$e#,(e! ge(a# Sa#%ana Pe#ikanan $a'a De$a#temen B&'i'aya Pe#ai#an

DEPARTEMEN BUDIDAYA PERAIRAN

FAKULTAS PERI KANAN DAN ILMU KELAUTANINSTITUT PERTANIA:N BOGOR


5/51

SKRIPSI

5&'&( Sk#i$si ) Penga#&! Lemak Patin seagai S&me# Lemak 'a(am

Pakan te#!a'a$ Pe#t&m&!an Ikan Ni(a (Oreochromis

niloticus) .

Nama Ma!asis"a*) C&-& Naeni

NRP )C02100023

De$a#temen )B&'i'aya Pe#ai#an

Disetujui,

Komisi Pemimi!"

n ;Angg,ta

Tangga((&(&s) Deseme# /001

DeLi


6/51

KATA PENGANTAR

P&%i sy&k ke!a'i#at A((a! S4T atas #a!mat 'an ka#&nia9Nya se!inggask#i$si ini 'a$at 'ise(esaikan ,(e! $en&(is* Pen&(isan sk#i$si ini me#&$akan sa(a! sat&

sya#at &nt&k mem$e#,(e! ge(a# sa#%ana 'i De$a#temen B&'i'aya Pe#ai#an. Fak&(tas

Pe#ikanan 'an I(m& Ke(a&tan. Instit&t Pe#tanian B,g,#*

Pa'a kesem$atan ini $en&(is meng&-a$kan te#ima kasi! yang set&(&s9t&(&snya

ke$a'a)

2* (& I+* Mia Setia"ati. M*Si* 'an a$ak D#* De'i 5&sa'i se(ak& ',sen $emiming

atas sega(a imingan. a#a!an. mas&kan 'an m,ti>asi se(ama $ene(itian 'an

$eny&s&nan sk#i$si ini*

/* Ba$ak. mama 'an kakak9kakakk& te#-inta se#ta ke(&a#ga esa# 'i S&ang. tak (&$a

$&(a &at Yaya atas ant&an. '&k&ngan 'an ',anya se(ama $enye(esaian sk#i$si*

3* Pak 4as%an. Pak 5a%ang 'an Pak Ranta atas ant&annya*

1* Teman se$e#%&angank& An'#i atas ke#%asama. ant&an 'an ',#,ngannya se(ama

$ene(itian 'an $enye(esaian sk#i$si ini.

8* Sa!aatk& Neni* MRina 'an N&t#isi 3= ) Ye. M&n-e. Ika. Li(i. Mami. Ita. a-k. C

met. 4en'y. Ri'&. Ka'i# 'an 5ay&s atas ant&an 'an ',#,ngannya*

6* Temen9temen BDP 3= 'an sem&a $i!ak yang te(a! memant& yang ti'ak isa

$en&(is se&tkan sat& $e#sat&*

Pen&(is menya'a#i masi! anyak kekangan 'a(am t&(isan ini* Unt&k it&

$en&(is meng!a#a$kan sa#an 'an k#itik 'a#i sem&a $i!ak aga# 'a$at (ei! aik (agi

Nam&n. $en&(is e#!a#a$ t&(isan ini 'a$at meme#ikan in+,#masi 'an mas&kan yang

e#man+aat agi sem&a $i!ak. Te#ima kasi!*

B,g,#. Deseme# /001

Pen&(is


7/51

RI4AYAT HIDUP

Pen&(is 'i(a!i#kan 'i Pan'eg(ang $a'a tangga( /2 Okt,e# 2;/ seagai $&t#iketiga 'a#i tiga e#sa&'a#a. 'a#i aya! yang e#nama A(ing 'an I& e#nama Ona!

S&!ana!* Pen&(is memas&ki %en%ang $en'i'ikan 'ia"a(i $a'a ta!&n 2;;921 'i

SDN Basa Pa&a#an* Pa'a ta!&n 21 $en&(is me(an%&tkan st&'i 'i SMPN 2

Pa&a#an 'an ta!&n 2=9/000 me(an%&tkan st&'i 'i SMUN / S&ang

Pen&(is 'ite#ima seagai ma!asis"a Instit&t Pe#tanian B,g,# $a'a ta!&n /000

me(a(&i %a( Un'angan Ma!asis"a Mas&k (PB ?USMI@ $a'a %&san B&'i'aya

Pe#ai#an. Fak&(tas Pe#ikanan 'an I(m& Ke(a&tan* Se(ama men%a'i ma!asis"a. $en&(is

akti+ seagai $eng&s Him$&nan Ma!asis"a Ak&ak&(t ?HIMAKUA@ ?/003@*

Se(ain it&.$en&(is $e#na! men%a'i asisten mata k&(ia!N&t#isi Ikan ?/001@*

Pa'a ta!&n /001 $en&(is me(ak&kan $ene(itian 'engan %&'&( Penga#&!

Lemak Patin seagai S&me# Lemak 'a(am Pakan te#!a'a$ Pe#t&m&!an Ikan

Nita (Oreochromis niloticusv' 'an 'inyatakan I&(&s$a'a tangga2 Deseme# /001*


8/51

DAFTAR #SI

H$#$m$!DAFTAR TABEL ............. ~..~ . Vl1

DAFTAR LAMPIRAN

PENDAHULUAN

%###

L$t$& Be#$'$!" 1Tuju$! 2

TIN(AUAN PUSTAKA

Keutu)$! Nut&isi * ++++++++++ + ++++++ +++++++++++ +++ + 3Lem$' P$'$! 1Ku$#it$s Ai&+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 6

BAHAN DAN M+ETODE$'tu -$! Tem.$t Pe!e#iti$! AP$'$! Uji 9Peme#i)$&$$! I'$! //A!$#is$ St$tisti' +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ /0P$&$mete& Y$!" Di$m$ti /0

Ti!"'$t Ko!sumsi P$'$! /0Pe&tumu)$! /0

E1isie!si P$'$! /0Ke#$!"su!"$! Hi'&$************************************************************************** 23

Rete!si P&otei!13

Rete!si Lemak ****** 13

A!$#is$ Kimi$+ +++ +++ +++ ++++ 14

HASIL DAN PEMBAHASAN

H$si# /2Pem$)$s$! + ++++++++++++ ++++++ +++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++/3

KESIMPULAN + 04

DAFTAR PUSTAKA 0/

LAMPIRAN ++ 05


9/51

DAFTAR TABEL

H$#$m$!

2* K,m$,sisi asam (emak ee#a$a a!an yang 'ig&nakan ;

/* K,m$,sisi $akan $ene(itian 20

3* K,m$,sisi $#,ksimat $akan &%i****************************************************************** 20

1* K,ns&msi $akan ?KP@. e+isiensi $akan ?EP@. #etensi $#,tein ?RP@.

#etensi (emak ?RL@. (a%&$e#t&m&!an !a#ian ?LPH@ 'an

Ke(angs&ngan Hi'&$ ?KH@ ikan ni(a (Oreochromis ni(,ti-&s@

'a#i setia$ $e#(ak&an se(ama $ene(itian* 26

8* K,m$,sisi $#,ksimat 'aging ikan $a'a ak!i# $ene(itian***************************** 26


10/51

DAFT AR LAMPIRAN

Ha(aman

2* K,m$,sisi $#,ksimat a!an ak& $akan ?< ,,t ke#ing@ /1

/* Dasa# $e#!it&ngan ke&t&!an asam (emak 'a(am $e#(ak&an /8

3* K,m$,sisi -am$an >itamin ?mg(OOg$akan@ /6

1* Data ana(isa k&a(itas ai# se(ama $ene(itian*********************************************** /=

8* P#,se' ana(isa $#,ksimat /;

6* K,m$,sisi $#,ksimat ikan &%i $a'a a"a( $ene(itian ?< ,,t ke#ing@***** 32

=* K,m$,sisi $#,ksimat ikan &%i $a'a ak!i# $ene(itian ?< ,,t ke#ing@ 32

;* K,m$,sisi asam (emak 'a#i (emak $atin 3/

* K,m$,sisi asam (emak 'a#i $akan 200< (emak $atin 3/

20* Data ,,t i,massa ?g#am@ ikan &%i 33

22*Data ,,t #ata9#ata in'i>i'& ?g#am@ ikan &%i******************************************* 31

2/*Data (a%& $e#t&m&!an !a#ian ?


11/51

I* PENDAHULUAN

2*2 Lata# Be(akang

Pa'a ta!&n /002 sam$ai 'engan seka#ang. 'i Fak&(tas Pe#ikanan 'an I(m&

Ke(a&tan. (nstit&t Pe#tanian B,g,# te#'a$at $e#&sa!aan $eng,(a!an +i((et $atin*

Pe#&sa!aan ini setia$ !a#inya meng!asi(kan (ima! seanyak 80< 'a#i ,,t ikan

$atin yang 'i,(a!* Lima! te#se&t men%a'i masa(a! agi $e#&sa!aan ini ka#ena

e(&m 'iman+aatkan se-a#a maksima(. sementa#a tem$at $em&angane(&m te#se'ia

'engan aik se!ingga 'a$at menim&(kan$en-ema#an (ingk&ngan se$e#ti a& &s&k*

4a(a&$&n 'emikian te(a! 'i(ak&kan &sa!a9&sa!a &nt&k mengangi masa(a! (ima!

te#se&t misa(nya ge(em&ng #enang. &s&s 'an !ati 'iman+aatkan seagai a!anak&

$akan ikan . k&(it ikan 'iman+aatkan &nt&k ke#&$&k. ke$a(a ikan 'iami( !i+,+isanya

'an seagian &nt&k 'ik,ns&msi*

Lemak $atin me#&$akan sa(a! sat& (ima! yang e#asa( 'a#i $e#&sa!aan

te#se&t yang se(ama ini e(&m te#man+aatkan* Setia$ !a#inya 'i!asi(kan (emak$atin

seanyak /./< 'a#i ,,t ikan yang 'i+i((et* Be#'asa#kan !asi( ana(isa 'i

La,#at,#i&m Kimia Te#$a'& IPB $a'a ta!&n /001. (emak $atin mengan'&ng asam

(emak n93 'an n96 yang 'i&t&!kan ,(e! ikan &nt&k $e#t&m&!an se!ingga 'a$at

'iman+aatkan seagai s&me# (emak 'a(am$akan &atan agi ikan ni(a ka#ena (emak

$atin ini kem&ngkinan 'a$at 'i-e#na ,(e! ikan* Men&t Me#i-an 'an S!im ?21@.

ni(ai ke-e#naan (emak $a'a ikan sangat e#gant&ng $a'a asam (emak eas 'an

k,m$,sisi asam (emak%en&! se#ta$an%ang #antai asam (emak tak%en&!*

Pa'a saat ini !a#ga $akan &atan #e(ati+ ma!a( ka#ena a!an9a!an

$eny&s&nnya ?sa(a! sat&nya a'a(a! s&me# (emak@ !a#ganya #e(ati+ ma!a(* Lemak

agi ikan iasanya 'ig&nakan seagai s&me# ene#gi* S&me# (emak yang 'ig&nakan

agi ikan ni(a iasanya minyak naati ka#ena ke&t&!an asam (emak ikan ni(a a'a(a!

asam (emak 2;)/n96 ?Take&-!i et al.,1983). Sa(a! sat& &sa!a &nt&k mengangiiaya

'a#i $akan &atan ini a'a(a! 'engan meman+aatkan s&me# (emak yang e#asa( 'a#i

(emak $atin* Se(ain !a#ganya ma!. (emak $atin ini 'a$at 'i$e#,(e! 'a(am%&m(a!

yanganyak te#&tama $a'a saat $em&atan +i((et$atin* Pengg&naan (emak $atin ini


12/51

'i!a#a$kan 'a$at menggantikan minyak naati yang iasa 'ig&nakan seagai

k,m$,nen $eny&s&n $akan ikan nita*

/+0 Tuju$! Pe!e#iti$!

Pene(itian ini 'i(aksanakan &nt&k mengeta!&i $enga#&! tingkat $engg&naan

(emak $atin 'i 'a(am $akan &atan te#!a'a$ $e#t&m&!an ikan ni(a (Oreochromis

niloticus).

/


13/51

n,TIN5AUAN PUSTAKA

0+/ Keutu)$! Nut&isi I'$!

Pakan me#&$akan sa(a! sat& +akt,# i,(,gis yang sangat $enting agi ikan*

Da(am &'i'aya intensi+ $akan &atan !a#&s mengan'&ng sem&a n&t#ien yang

'i$e#(&kan se$e#ti $#,tein. (emak. ka#,!i'#at. >itamin 'an mine#a( se#ta asam (emak

esensia( 'a(am%&m(a! yang -&k&$ 'an seimang*

P#,tein me#&$akan n&t#ien yang sangat 'i$e#(&kan &nt&k st#&kt 'an +&ngsi

agi ke!i'&$an sem&a ,#ganisme te#mas&k ikan ni(a* P#,tein 'ig&nakan &nt&k

$eme(i!a#aan. $e#t&m&!an 'an #e$#,'&ksi* Pe#se'iaan $#,tein se-a#a te#ns mene#&s

sangat 'i$e#(&kan. a$ai(a te#%a'i ke(ei!an $#,tein maka akan 'ig&nakan ,(e! ikan

&nt&k meny&s&n %a#ingan a#& 'an sisanya 'i&a! men%a'i ene#gi ?4este# 'an Lim.

/00/@* Se(ain it& me#eka %&ga mengem&kakan a!"a ka'a# $#,tein $akan ,$tim&m

&nt&k ikan ni(a anta#a /; ,#a 'a$at meman+aatkan ka#,!i'#at ,$tim&m $a'a ka'a# 209/0< 'a(am

$akannya 'an ikan ,mni>,#a $a'a ka'a# 30910< 'a(am $akannya

Mine#a( 'i$e#(&kan ,(e! ikan 'a(am %&m(a! yang #e(ati+ se'ikit. akan teta$i

$enting &nt&k mem$e#ta!ankan k,n'isi t&&! n,#ma( 'an %&ga 'i$e#(&kan &nt&k

$ement&kan ke#angka t&(ang* Ke&t&!an $!,s$,# agi Oreochromis nilotica kang

'a#i 0. < ?4atanae et al., 2A;0 clalam4este# 'an Lim. /00/@. magnesi&m 0.089


14/51

1

0.0==< ?Da#,"ska et a(*. 2; dalam 4este# 'an Lim. /00/@ 'an n 0.03< ?Bi'

'an G!,nim. 2AA1 dalam 4este# 'an Lim. /00/@*

itamin me#&$akan senya"a ,#ganik yang sangat k,m$(ek. 'i&t&!kan 'a(am

%&m(a! yang sangat keei( &nt&k $e#t&m&!an 'an meta,(isme &m&mnya* Men&t

S,(iman et a(*. ?21@ dalam 4este# 'an Lim ?/00/@ ke&t&!an >itamin C &nt&k

Oreochromis niloticus a'a(a! seanyak 1/0 mgkg $akan. se'angkan ke&t&!an

>itamin E seanyak 809200 mgkg $a'a $akan yang mengan'&ng 8< (emak 'an

meningkat men%a'i 800 mgkg $akan a$ai(a (emak 'a(am $akan seesa# 209/0itamin yang (a#&t 'a(am (emak ?C#aig 'an

He(+#i-!. /00/@*

Lemak mengan'&ng ene#gt ;9 kka(g# ?NRC. 2;3@* Lemak

meny&mangkan ene#gi '&a ka(i (ei! esa# 'ian'ingkan 'engan $#,tein 'an

ka#,!i'#at. se!ingga (emak 'a$at 'iman+aatkan seagai $engganti $#,tein 'a(am$akan ?C#aig 'an He(+#i-!. /00/@* Lemak 'a$at menye'iakan ene#gt &nt&k

$eme(i!a#aan meta,(isme. se!ingga seagian esa# $#,tein 'a$at 'iman+aatkan

&nt&k men'&k&ng $e#t&m&!an* Take&-!i et aI., ?2=;@ mengem&kakan a!"a

kan'&ngan $#,tein $akan #ain," t#,&t 'a$at t&n 'a#i 1;< men%a'i 38< tan$a

$e#&a!an ,,t a'an. 'engan $eningkatan ka'a# (emak 'a#i 28< men%a'i /0


15/51

(emak yang te#(a(& tinggi akan menyeakan $enyim$anan (emak $a'a t&&! ikan

'an 'a$at mengakiatkan $en&nan k,ns&msi $akan 'an $e#t&m&!an. 'egene#asi

!ati 'an men&nkan k&a(itas $a'a "akt& $anen ?NRC. 23@* Pa'a ikan ni(a ka'a#

(emak $akan yang tinggi menyeakan akti+itas enim (i$,genik men&n ?C!,& 'an

S!i,&. 26@* Ka'a# (emak $akan yang aik 'an ses&ai &nt&k ikan e#kisa# anta#a 19

2;< ?Hasting. 2=6@* 5a&n-ey 'an R,ss ?2;/@ menya#ankan ka'a# (emak &nt&k

$akan ti(a$ia seesa# 6920eni( 'a#i Oreochromis aureus Oreochromis

niloticus !asi( !i#i'a ?5a&n-ey 'an R,ss. 2;/@* C!,& 'an S!ia& ?26@ menem&kan

a!"a 8 < (emak $a'a $akan mam$& men-&k&$i ke&t&!an minim&m (emak ti(a$ia

+ase %&>eni(. teta$i ka'a# 2/ < 'i&t&!kan &nt&k $e#t&m&!an maksim&m*

Lemak me#&$akan s&me# asam (emak esensia( yang 'i&t&!kan ikan &nt&k

$e#t&m&!an n,#ma( 'an $e#kemangan* Lemak. te#&tama $!,s$!,(i$i'. $enting

&nt&k st#&kt se( 'an mem$e#ta!ankan +(eksii(itas 'an $e#meai(itas mem#an*

Men&t 4este# an' Lim ?/00/@. ikan mem&t&!kan (emak &nt&k memen&!i asam

(emak esensia(nya (!ssential "atty #cid = EFA@* EFA me#&$akan asam (emak yang

ti'ak 'a$at 'isintesis ,(e! t&&! ikan. se!ingga !a#&s te#se'ia 'a(am $akan* EFA

me#&$akan k,m$,nen +,s+,(i$i' yang e#$e#an $enting 'a(am mem$e#ta!ankan se(

'an integ#itas mem#an s&se(&(a#. se(ain it& %&ga e#$e#an 'a(am meta,(ismek,(este#,( 'an seagai $#eks,# $#,stag(an'in ?NCR. 2;3 Ha(>e#. 2=/ 4este#

'an Lim. /00/@

Ke&t&!an ikan akan asam (emak esensia(e#e'a9e'a &nt&k setia$ s$esies

ikan ?F&i-!i. 2;;@* Ke&t&!an ini 'ie'akan e#'asa#kan !aitatnya* Ikan yang

!i'&$ 'i (a&t (ei! meme#(&kan asam (emak n93. se'angkan ikan ai# ta"a#

mem&t&!kan asam (emak n93 ata& n96 ata& ke'&a9'&anya ?He$!e#. 2;; 4este#

'an Lim. /00/ L,>e((. 2;@* Ha( ini te%a'i ka#ena 'a(am t&&! ikan ai# ta"a#

te#se'ia enim e(,ngase 'an 'esatase yang 'a$at mem$e#$an%ang 'an

men'esatasikan #antai ka#,n asam (emak. se'angkan $a'a ikan (a&t ti'ak te#'a$at

enim te#se&t se!ingga EFA yang 'ie#ikan !a#&s 'a(ament&k PUFA ata& HUFA.


16/51

Misa(nya ikan #ain," t#,&t 'a$at mem$e#$an%ang 'an men'esatasikan asam

(emak n93. se!ingga 'iDe#ikan asam (emak 2;)3n93 'a(am $akannya ?L,>e((. 2;@

Men&t Kanaa"a et al., ?2;0@ $ilapia %illii mem&t&!kan asam (emak

(in,(eat seanyak 2.0


17/51

5angka#& ?22@ menama!kan a!"a ikan ni(a mem$&nyai t,(e#ansi

te#!a'a$ sa(initas sam$ai 60 $e#mi(. teta$i ka$asitas $#,'&ksinya e#kang*

Meski$&n mem$&nyai t,(e#ansi yang tinggi te#!a'a$ sa(initas. teta$i $a'a sa(initas

/938 $e#mi( ikan ni(a ti'ak 'a$at e#kemang 'engan aik*

K,nsent#asi ,ksigen te#(a#&t yang ,$tim&m &nt&k $e#t&m&!an ikan a'a(a!

8.0 mg( ata& (ei! 'an minim&m a'a(a! 3.0 #ng( ?A((en. 2=6 dalam Sti-kney.

23@* Men&t S!e$!e#' 'an B#,mage ?2/@. ikan ni(a 'a$at e#ta!an $a'a ka'a#

,ksigen te#(a#&t 'ia"a! / mg/l, Ma#&yama ?28;@ 'an L,>s!in et* a(*. ?2=@ dalam

Sti-kney ?23@ menama!kan a!"a ikan $ilapia mossam&ica 'an $ilapia nilotica

'a$at e#ta!an $a'a ka'a# ,ksigen te#(a#&t 0.2 mg(. se'angkan ikan Ti(a$ia !y#i'

($ilapia hornorum%antan 7 $ilapia niloticaetina@ 'a$at e#ta!an $a'a ka'a# ,ksigen

te#(a#&t 0.3 mgI*

Ka'a# am,niak yang aik &nt&k ke!i'&$an ikan 'an ,#ganisme (ainnya a'a(a!

kang 'a#i 2 $$m ?Pes-,'. 2A=3 dalam Asma"i. 2;6@* Batas k,nsent#asi NH3 yang

mematikan ikan e#a'a $a'a 0.290.3 mg((* NH3 me#&$akan #a-&n agi ikan.

se'angkan NH39N ti'ak e#si+at #a-&n ke-&a(i ka(a& k,nsent#asinya sangat tinggi

?A#ie. /000@* Ikan ai# ta"a# 'a$at ment,(e#ansi nit#it (ei! 'a#i 0.1 mg(* Ka'a# nit#it

yang (ei! 'a#i 2 mg(( (1 $$m@ kem&ngkinan 'a$at menyeakan kematian agi ikan

?Pa#ke#. /00/@*


18/51

T a e22 K ,m$,sisi asam ema k 'an*e e#a$a a!an yang ig&na kan*I Minyak Minyak Minyak Si(ase %e#,an Minyak

Asam Iemak 5ag&ng Sa"it2) Ke'e(ai3@ ikan $atin Ikan?


19/51

III+ BAHAN DAN METODE

6+/ $'tu -$! Tem.$t Pene(itian

Pene(itian ini 'i(aksanakan $a'a &(an A$#i( sam$ai &(an 5&ni /001 'i

La,#at,#i&m N&t#isi (kan. De$a#temen B&'i'aya Pe#ai#an. Fak&(tas Pe#ikanan 'an

((m& Ke(a&tan. (nstit&t Pe#tanian B,g,#* Se'angkan ana(isa asam (emak 'i(ak&kan 'i

La,#at,#i&m Kimia Te#$a'&. De$a#temen Kimia. Fak&(tas Matematika 'an IPA,

Instit&t Pe#tanian B,g,#* Unt&k ana(isa k&a(itas ai#. 'i(ak&kan 'i La,#at,#i&m

Lingk&ngan. De$a#temen B&'i'aya Pe#ai#an. Fak&(tas Pe#ikanan 'an I(m& Ke(a&tan.

(nstit&t Pe#tanian B,g,#*

6+0 P$'$! Uji

Pakan yang 'ig&nakan memi(iki ka'a# $#,tein /;< ,,t ke#ing* Pakan

te#se&t memi(iki s&me# $#,tein !e"ani yang e#asa( 'a#i te$&ng ikan. te$&ng 'a#a!.

si(ase %e#,an ikan $atin. 'an te$&ng 'aging* Se'angkan s&me# $#,tein naati e#asa(

'a#i te$&ng ke'e(e 'an $,((a#'* S&me# (emak yang 'ig&nakan e#asa( 'a#i minyak

%ag&ng. minyak ke(a$a sa"it 'an (emak $atin seagai $e#(ak&an* Lemak $atin yang

'ig&nakan e#asa( 'a#i #,ngga t&&! ?%e#,an@ ikan $atin* See(&m $akan 'i&at.

a!an $eny&s&n $akan te#se&t 'iana(isa$#,ksimat te#(ei! 'a!&(& 'i La,#at,#i&mN&t#isi Ikan. De$a#temen B&'i'aya Pe#ai#an. FPIK. IPB ?Lam$i#an 2@*

Pa'a $ene(itian ini 'ig&nakan (emak $atin seanyak 0


20/51

20

1* Pakan 'engan s&me# (emak /8< e#asa( 'a#i minyak %ag&ng 'an minyak sa"it.

se#ta =8< e#asa( 'a#i (emak $atin ?=8< (emak $atin@*

8* Pakan 'engan s&me# (emak 0< e#asa( 'a#i minyak %ag&ng 'an minyak sa"it.

se#ta 200itamin mIH 'an mine#a( mi7 'a$at 'i!!at

Tae( 3* K,m$,sisi$#,ksimat $akan &%i ?< ,,t ke#ing@ 'an ene#gi*

Kete#angan) 2@ BETN )a!an ekst#ak tan$a nit#,gen*/@ DE )igesti&le !nergy.

2 g#am$#,tein = 3.8 kka( DE. 2 g#am Iemak = ;.2 kka( DE*2 g#am ka#,!i'#at(BETN))) /.8 kka( DE ?NRC. 2==@*

Ba!an Pakan

0

Lemak

25

Ikan Patin

50

(% Lemak@

75 100

Te$&ng Ikan 2/.0 2/.0 2/.0 2/.0 2/.0

Te$&ng Da#a! 3.1 3.1 3.1 3.1 3.1Si(ase 5e#,an Patin 1.3 1.3 1.3 1.3 1.3Te$&ng Daging 8.6 8.6 8.6 8.6 8.6Te$&ng Ke'e(e 8.1 8.1 8.1 8.1 8.1Te$&ng P,((a#' 80.2 80.2 80.2 80.2 80.2LemakPatin 0,0 1,5 3,0 4,5 6,0minyak%ag&ng 0,2 0,2 0,2 0,2 0,0minyak sa"it 5,8 4,3 2,8 1,3 0,0itamin mi7 /.1 /.1 /.1 /.1 /.1

Mine#a( mi7 3.6 3.6 3.6 3.6 3.6

Sag& =./ =./ =./ =./ =./$a'a Lam$i#an 3*

K,m$,sisi$#,ksimat

Lemak

25

Ikan Patin

50

?< Lemak@

75 100

Ka'a# ai# ;.// ;.00 ;.0/ ;.1= =.68

P#,tein kasa# /;.0 /;.3 /;.0 /;.; /;.8

Lemak kasa# A.A ./ .6 20.0 20.;

Ka'a# a& ;.8/ ;.6 ;./1 ;.68 .0/

Se#at kasa# 1.6 3.3 3.11 /.;6 2./=

BETN 1;.= 80.82 80.=2 1.6; 80.1DE ?kka(( O&g@ 300.6/ /.;8 30/.81 306 323./3

CIP 20.= 20.6 20.;2 20.63 20.


21/51

6+6 Peme#i)$&$$! Ikan

(kan &%i yang 'ig&nakan 'a(am $ene(itian ini a'a(a! ikan ni(a gi+t

(Oreochromis niloticus) e#asa( 'a#i Ba(ai Beni! Ikan Ai# Ta"a# S&kaman'i. S&ang

'engan ,,t a"a( #ata9#ata in'i>i'& a'a(a! 8:0.03 g#am* 4a'a! yang 'ig&nakan

&nt&k $eme(i!a#aan ikan &%i a'a(a! ak&a#i&m 'engan &kan 60780710 em seanyak

28 &a! 'an 'iisi ai# setinggi 30 em* See(&m 'ig&nakan. ak&a#i&m 'ie#si!kan

te#(ei! 'a!&(&* Bagian atas ak&a#i&m 'it&t&$ 'engan kain kasa &nt&k meneega! ikan

me(,neat ke (&a#* Ai# yang 'ig&nakan e#asa( 'a#i ai# tan',n yang te(a! 'ien'a$kan

'an 'iae#asi se(ama kang (ei! /1 %am* Me'ia $ene(itian mengg&nakan sistem

#esi#k&(asi 'engan +i(te# +isik 'an +i(te# i,(,gi* Setia$ ak&a#i&m 'iae#asi &nt&k

meme#ikan as&$an ,ksigen ke 'a(am sistem*

See(&m $e#(ak&an 'i&%ikan. ikan 'ia'a$tasikan te#(ei! 'a!&(& te#!a'a$

k,n'isi (ingk&ngan 'an $akan $e#-,aan se(ama sat& mingg&* Se(ama masa a'a$tasi.

$akan $e#-,aan yang 'ie#ikan a'a(a! $akan yang s&me# (emaknya 200< e#asa(

'a#i (emak $atin. F#ek&ensi $eme#ian $akan seanyak tiga ka(i se!a#i ?$agi. siang.

s,#e@* Sete(a! sat& mingg& masa a'a$tasi. ikan 'i$&asakan se(ama kang (ei! /1

%am. kem&'ian 'itimang 'an 'imas&kkan ke 'a(am ak&a#i&m seanyak /0 ek,# $e#

ak&a#i&m. Pa'a saat $enimangan ikan 'ii&s 'engan mengg&nakan MS /// 'engan

',sis 200 $$m*

Peme(i!a#aan 'i(ak&kan se(ama 8; !a#i 'an 'ie#i $akan se-a#a at satiation

?sam$ai ikan kenyang@ seanyak tiga ka(i se!a#i 'engan $akan ses&ai $e#(ak&an*

Unt&k mengeta!&i (a%& $e#t&m&!an !a#ian. 'i(ak&kan $enimangan $a'a a"a( 'an

ak!i# $ene(itian* Se(ama masa $eme(i!a#aan. k,t,#an 'i&ang 'engan -a#a menyi$,n

setia$ !a#i* Penggantian ai# setia$ !a#inya e#kisa# anta#a /0980< 'a#i >,(&me t,ta(

ai# yang a'a 'a(am sistem #esi#k&(asi* Peng&kan k&a(itas ai# 'i(ak&kan seanyak 3

ka(i se(ama masa $eme(i!a#aan yait& $a'a !a#i ke 0. /0 'an 10* Kisa#an $a#amete# ai#

yang te#&k se(ama $ene(itian me(i$&ti s&!& /932 D, $H 6*039=*22. DO (*;;98*1

$$m. nit#it 0*0292* 06 $$m. nit#at 2*;/920* 2= $$m 'an NH39NO* 4/7/+ 2= $$m

?Lam$i#an 1@*


22/51

3*1 Ana(isa Statistik

Pene(itian ini mengg&nakan #an-angan a-ak (engka$ 'engan 8 $e#(ak&an 'an

tiga &(angan* Data yang 'i$e#,(e! 'iana(isa 'engan mengg&nakan ana(isis #agam

'engan tingkat ke$e#-ayaan 8 < 'an 'i(an%&tkan 'engan &%i T&key &nt&k me(i!at

$enga#&! $e#(ak&an te#!a'a$ masing9masing $a#amete# yang 'iamati* Ana(isis #agam

'an &%i T&key 'i(ak&kan 'engan mengg&nakan $#,g#am k,m$&te# SPSS*

3*8 Pa#amete# Yang Diamati

3*8*2 Tingkat K,ns&msi Pakan

Tingkat k,ns&msi $akan 'a$at 'iketa!&i 'engan -a#a menimang %&m(a!

$akan yang 'ik,ns&msi ikan setia$ !a#i se(ama $ene(itian*

3*8*/ Pe#t&m&!an

La%& $e#t&m&!an !a#ian 'i!(t&ng 'engan mengg&nakan #&m&s e#ik&t

?H&isman. 2=6 'a(am E++en'ie. 2=@)

4t = 4,?20.O(&@t

Kete#angan)

4t Re#ata ,,t in'i>i'& $a'a "akt& ak!i# $ene(itian ?g@

40 Re#ata ,,t in'i>i'& $a'a "akt& a"a( $ene(itian ?g@

u = La%& $e#t&m&!an !a#ian ?


23/51

Kete#angan)

EP = E+isiensi $akan

Bt = Bi,massa m&t(ak ikan $a'a ak!i# $ene(itian ?g@

B, Bi,massa m&t(ak ikan $a'a a"a( $ene(itian ?g@

B' = Bi,massa m&t(ak ikan yang mati se(ama $ene(itian ?g@

" = 5&m(a! $akan yang 'ik,ns&msi se(ama $ene(itian ?g@

3*8*1 Ke(angs&ngan Hi-u.

De#a%at ke(angs&ngan !i'&$ ikan 'i'a$atkan 'angan meng!it&ng %&m(a! ikan

U5I yang masi! !i'&$ 'iak!i# $ene(itian* R&m&s yang 'ig&nakan a'a(a! ?E++en'ie.

2=@ )

t-/+0lOO1

o

Kete#angan)

SR = De#a%at ke(angs&ngan !i'&$ ikan ?i'& ikan &%i $a'a a"a( $ene(itian ?ek,#@

3*8*8 Retensi P#,tein

P u 7200i'& ?LPH@ 'an ke(angs&ngan

!i'&$ ?KH@ ikan ni(a (Oreochromis niloticusy sete(a! 'i$e(i!a#a se(ama 8;!a#i I@

Kete#angan) 2@ Data (engka$nya 'a$at..

'i(i!at$a'a Lam$i#an 2/. 23. 21. 'an 28*

/@ H&+ yang e#e'a $a'a a#is yang sa#na men&n%&kkan a'a $e#e'aan anta#

$e#(ak&an ?$O.OS@*

Tae( 8* Ka'a# $#,tein 'an (emak 'aging ikan nita $a'a ak!i# $ene(itian ?< ,,t

ke#ing@*

K,m$,sisi Lemak ikan $atin ?< (emak@

?


27/51

1*/ Pem$)$s$!

Be#'asa#kan Gama# 2* 'a$at te#(i!at a!"a ikan $a'a masing9masing

$e#(ak&an menga(ami $enama!an ,,t #ata9#ata in'i>i'& se(ama $eme(i!a#aan*

Ha( ini men&n%&kkan a!"a $akan yang te(a! 'ie#ikan se(ama $eme(i!a#aan te(a!

me(ei!i ke&t&!an ikan it& sen'i#i &nt&k $eme(i!a#aan t&&!nya (maintenance)

se!ingga se(ei!nya 'ig&nakan &nt&k $e#t&m&!an* L,>e(( ?2;;@ mengem&kakan

a!"a see(&m te#%a'i $e#t&m&!an. ke&t&!an ene#gi &nt&k maintenance !a#&s

te#$en&!i te#(ei! 'a!&(&*

Da#i !asi( $ene(itian $a'a Tae( 1. 'a$at 'i(i!at a!"a $e#sentase (emak $atin

yang e#e'a $a'a masing9masing $e#(ak&an ti'ak meme#ikan $enga#&! yang

e#e'a te#!a'a$ anyaknya $akan yang 'ik,ns&msi ?2/1/.3921/=.(g#@. e+isiensi

$akan ?=3./89;2.6


28/51

mem#an ?Be(( et a(*. 2;6@* Se(an%&tnya +(&i'itas #nem#an akan e#$enga#&!

te#!a'a$ akti+itas enim yang te#'a$at $a'a mem#an. se$e#ti NaKV ATPase

?He$!e#. 2;;@* A'anya $e#anan asam (emak esensia( te#se&t maka 'a$at

mem$enga#&!i meta,(isme 'a(am se( se!ingga k,m$,sisi asam (emak esensia( yang

te$at akan #neng!asi(kan meta,(isme se( yang ,$tima(

La%& $e#t&m&!an yang sa#na %&ga te#%a'i $a'a ikan sa(m,n at(antik yang

mengg&nakan minyak (,ak ?Ra$esee' ,i(@ seagai s&me# (emak 'a(am $akan

$engganti #ninyak ikan ?Be(( et al., /003@ 'an ikan s&im yang mengg&nakan

minyak !e"ani 'an minyak naati seagai s&me# (emak 'a(am $akan ?Ma#tin, et

al., /00/@

Be#'asa#kan !asi( $ene(itian $a'a Tae( 1. ni(ai #etensi (emak yang 'i!asi(kan

men&n%&kkan a'anya $e#e'aan 'an -en'e#&ng t&n 'engan semakin e#tama!nya

$engg&naan (emak $atin 'a(am $akan*Ni(ai #etensi (e#nak $a'a $e#(ak&an /8< (emak

$atin a'a(a! seesa# ;6.86< 'an (ei! tinggi 'a#i$a'a $e#(ak&an =8< 'an 200e( +,# G#,"t! ,+ 5&>eni(eHy#i' Ti(a$ia Oreochromis niloticus 7 Oreochromis aureus. i* e'& P&s Fis!e#ies 1/09/86 1/09/86* !tm(XL1* /=Ma#et /001*

E++en'ie. M*(* 2A=A* Met,'e Bi,(,gi Pe#ikanan* Yayasan De"i S#i* B,g,#* 22/!a(*

F&i-!i. M* 2;;* Dieta#y ReW&i#ement. $ ;9=;*e#sity ,+Fis!e#ies* 5ICA /33$*

Ha(>e#. 5* E* 2A=/* Fis! N&t#iti,n* A-a'emi- P#ess* L,n',n* Ne" Y,#k* =23$$*

He$!e#. B* 2;;* N&t#iti,n ,+ P,n' Fis!es* Cam#i'ge Uni>e#sity P#ess* Cam#i'ges

Ne" Y,#k* 3;; $$*

Hasting. 4* /. 2=6* N&t#iti,na( ReW&i#ement an' Fee'ing Te-!n,(,gy Fis!N&t#iti,n an' Fis! Fee' Man&+a-te $* 86;98=1*


32/51

//

5a&n-ey. K. an' R,ss. B* ?2;/@* A G&i'e t, Ti(a$ia Fee's an' Fee'ing* In N&t#ient

ReW&i#ement an' Fee'ing ,+ Fin+is! +,# AW&a-&(te* CABI P&(is!ing*

Ne" Y,#k.USA

Kanaa"a. A. S!in9I-!i Tes!ima. an' M* Sakam,t,* 2;0* ReW&i#ement ,+ $ilapia

%illii +,# Essentia( Fatty A-i's* B&((* 5a$an* S,-* S-ie* Fis!*. 16) 238392386

Keta#en. S* 2;6* Minyak 'an Lemak Pangan* Uni>e#sitas In',nesia P#ess* 328 !a(*

Li. *. Lei. 4*.Ye. 2* an' He. 0. 22* T!e N&t#iti,na( a(&e ,+ C,mme#-ia( Diet

Ing#e'ients +,# Ni(e Ti(a$ia (Oreochromis L*@ in C!ina* In ) De Si(>a. S* S*?e'*@* Fis! N&t#iti,n in Asia* S$e-ia( P&(i-ati,n NO*8* Asian Fis!e#ies

S,-iety. Mani(a. t!e P!i(i$$ines. $$* 2029206*

Lin'e#. M* C* 2=/* Bi,kimia N&t#isi 'an Meta,(isme. 'engan Pemakaian Se-a#a

K(inis* Pene#%ema! ) Amin&'in Pa#akkasi* Uni>e#sitas In',nesia P#ess* =;2

!a(*

L,>e((. T* 2;* N&t#iti,n an' Fee'ing ,+ Fis!* An AI B,,k* P&(is!e' y an

N,st#an' Rein!,('. Ne" Y,#k* /60$$*

Ma#tin,. c.R., Cy#in,. (E*P*. P,#t. Lan' T#&g,.L*C* /00/* Pe#+,#man-e an' FattyA-i' C,m$,siti,n ,+ S&im (seudoplatystoma coruscans) +e' Diets "it!

anima( an' P(ant Li$i's* AW&a-&(te /0) /339/16*

Me#i-an. . . an' K*F* S!im* 21* Li$i' an' Fatty A-i' Uti(iatiti,n A'&(tenaeus monodon Fe' Diets S&$$(emente' "it! a#i,&s Oi(* AW&a-&(te.

2/3) 338931=*

NRC ?Nati,na( Resea#-! C,&n-i(@* 2;3* N&t#ient ReW&i#ement ,+ 4a#m "ate# Fis!es

an' S!e((+is!es* Re>ise' e'iti,n* Nati,na( A-a'emy ,+ s-ien-es 4as!ingt,n

D* C* 20/ $$*

Pa#ke#. R* /00/* AW&a-&(te S-ien-e* De(ma#* 6/2$$*

S!e$!e#'. 5*C an' B#,mage. N* 2/* Intensi>e Fis! +a#ming* B(a-k"e(( S-ienti+is

P&(i-ati,n* 101$$*

S!ia&. S* Y* an' C!&ang. 2* C* 26* T!e In+(&en-es ,+ Dieta#y P#,tein S,-e ,nCa#,!y'#ate Uti(iati,n y Ti(a$ia. Oreochromis niloticus 3 O* aureus.


33/51

Sti-kney. R* R. 23* C&(te ,+ N,n Sa(m,ni' F#es!"ate# Fis!es* CRC $#ess*332$$*

Sti-kney. R* R* an' 4ts. 4* A* 2;6* G#,"t! Res$,nse ,+ B(&e Ti(a$ias t,

Se(e-te' Le>e(s ,+ Dieta#y Men!a'en an' Cat+is! Oi(s*


34/51

L


35/51

Lam$i#an 2* K,m$,sisi $#,ksimat a!an ak& $akan ?< ,,t ke#ing%

B$)$! Pakan

P#,tein Lem$' Au

KADAR

Se&$t K$s$& 5E6N2) Tot$#

Te$&ng Ikan =2.=2 20.22 28.3/ 0.2 /.6= 200.00

Te$&ng Ke'e(e 80.03 2.36 2/./ 6.8 /.3= 200.00

Te$&ng P,((a#' 26.2 3.6/ 3./8 8.=3 =0.80 200.00Te$&ng Daging 1.1; 6.=1 36.38 /.62 1.;/ 200.00

Ma#&s ;1.83 0.1= 3.;8 /.; ;./= 200.00

Si(ase 7e#,an Patin 86.2; /0.02 3.;/ 0.1= 2.8/ 200.00

Lemak Patin /.== 2.12 0.02 9 8.;2 200.00Kete#angan ) 2@ Ka'a# &'' 8 te$&ng ikan.;6< te$&ng ke'e(e(O.6;


36/51

/6

9am$i#an /D asa# $e# it&ngan ke&t&!an asam (emak 'a(am $e#(ak&an*

N93 N-G 5ENUH MONO SUMBANGAN N93 N96 5ENUH MONO

BAHAN ENE LEMAK ENE

< a#ea < < a#ea

Pe#(ak&an 0< (emak $atin

te$&ng ikan 26.8 12.3 18.7 16.2 2*2 0.3 0.1 0.2 0.2si(ase 3.1 18.3 36.4 34.5 2.8 0.1 0.5 2*0 1.0

ke'e(e 6.0 41.5 9.2 38.5 0.1 0.0 0.0 0.0 0.0

minyak sa"it 0.0 9.0 48.1 12*8 4.8 D.O 0.4 2.3 2.0

minyak %ag&ng 0.0 56.3 10.7 30.1 0.2 0.0 0.1 0.0 0.1

(emak $atin 7.0 6.7 41.11 38.1 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0

5UMLAH 0.4 2*/ 3.6 3.2

Pe#(ak&an /8< (emak $atin

te$&ng ikan 26.8 12.3 18.7 16.2 2*2 0.3 0.1 0.2 0,2

si(ase 3.1 18.3 36.4 34.5 2.8 0.1 0.5 1.0 2*0

ke'e(e 6.0 41.5 9,2 38,S 0.1 0.0 0,0 0,0 0.0

minyak sa"it 0,0 7,0 48.1 41.5 3.6 0.0 0.2 1.7 1.minyak %ag&ng 0.0 56,3 10.7 30.1 0.2 0.0 0*2 0.0 0,1

(-mak $atin 7.0 6.7 41.11 38.1 2*3 0.1 0.1 0.5 0.5

5UMLAH 0.5 1.1 3.5 3.2

Pe#(ak&an 80< I-mak $atin

te$&ng ikan 26.8 12.3 18.7 16.2 2*2 0.3 0.1 0.2 0.2

si(ase 3.1 18.3 36.4 34.5 2.8 0.1 0.5 1.0 2*0

ke'e(e 6.0 41.5 9.2 38.5 0.1 0.0 0.0 0.0 0.0

minyak sa"it 0,0 7.0 48.1 41.5 2,3 0.0 0.2 1.1 1.0

minyak%ag&ng 0.0 56.3 10.7 30.1 0.2 0.0 0.1 0.0 0.1

(emak $atin 7.0 6.7 41.11 38.1 2.5 0.2 0.2 1.0 1.0

5UMLAH 0*6 1.1 3.4 3*2

Pe#(ak&an =8< (emak $atin

te$&ng ikan 26.8 12.3 18.7 16.2 2*2 0.3 0.1 0.2 0.2

si(ase 3.1 18.3 36.4 34.5 2.8 0.1 0.5 1.0 1.0

ke'e(e 6.0 41.5 9.2 3;*8 0.1 0.0 0.0 0.0 0.0

minyak sa"it 0.0 7.0 48.1 41.5 2*2 0.0 0.1 0.5 0.4

minyak %ag&ng 0.0 56.3 10.7 30.1 0.2 0.0 0.1 0.0 0.1

(e#nak $atin 7.0 6.7 41.11 38.1 3.8 0*3 0.3 1.5 1.4

5UMLAH 0*= 1.1 3.3 3.1

Pe#(ak&an 200< (emak $at(n

te$&ng ikan 26.8 12.3 18.7 16.2 2*2 0.3 0.1 0.2 0*/

si(ase 3.1 18.3 36.4 34.5 2.8 0.1 0.5 1.0 1.0

ke'e(e 6.0 41.5 */ 38.5 0.1 0.0 0.0 0.0 0.0

minyak sa"it 0.0 9.0 48.1 41.5 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0

minyak %ag&ng 0.0 56.3 10.7 30.1 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0

(emak $atin 7.0 6*= 41.11 38.1 5.0 0.4 0.3 2.1 2*

5UMLAH 0*= 2*0 3.3 3.1


37/51

Lam$i#an 3* K,m$,sisi -am$an >itamin ?mg(OOg $akan@

Kom.osisi 9$m.u&$! :it$mi! ;m"


38/51

Lam$i#an 1* Data ana(isa k&a(itas ai# se(ama $ene(itian

Ha#i ke9O

DO I ,/

8.1 I =.22

Ha#i ke9/0Pe#(ak&an0< Lemak

Ak&a#i&m

1

DO/*2=

$H6*03

NH39N0*/38

NO0*;=0

N0320*030

$atin / /*2= 6*03 0*/38 0*;=0 20*0303 /*2= 6*03 0*/38 0*;=0 20*030

/8< Lemak 2 2*;; 6*2/ 0*018 0*;00 20*010$atin / 2*;; 6*2/ 0*018 0*;00 20*010

3 2*;; 6*2/ 0*018 0*;00 20*01080< Lemak 2 1*12 6*30 0*28= 0*660 *1=2

$atin / 1*12 6*30 0*8= 0*660 *1=23 1*12 6*30 0*28= 0*660 *1=2

=8< Lemak 2

3*8/ 6*23 0*022 0*=03 *;30$atin / 3*8/ 6*23 0*022 0*=03 *;30

3 3*8/ 6*23 0*022 0*=03 *;30200< 2 3*/= 6*23 0*101 0*803 *1=0

Lemak$atin / 3*/= 6*23 0*101 0*803 *1=0

3 3*/= 6*23 0*101 0*803 *1=0TANDON 1*32 6*0; 0*0; 0*;6= *;3

TANDON /*82 6*23 0*202 0*1== 20*2=0KECIL

Ha#i ke910

I N/;-N I N$2 N$3

I 0.22; I 0.02 2.;/

Pe#(ak&an

0< Lemak

Ak&a#i&m

1

DO

/*11

$H

6*;1

NH39N

0*3;6

NO

0*8//

N03

3*083

$atin / /.26 6*;0 2*2=1 2*086 6*2=8

3 /./3 6*= 0*;63 0*608 3*83;

/8< Lemak 2 /*61 6*; 0*/8 0*868 3*301

$atin / /*/2 6*/ 0*80/ 0*8=0 3*333

3 /*/6 6*;= 0*8== 0*8 3*803

80< Lemak 2 1*=8 =*01 0*838 0*626 3*60/

$atin / /*/; 6*;; 0*661 0*6 1*0;;

3 /*86 6*0 0*60 0*8== 3*3=1

=8< Lemak 2 2*3 6*;/ 0*10= 0*8;8 3*1/2

$atin / /*// 6*/ 0*813 0*=3/ 1*/;2

3 /*/8 6*=/ 0*88/ 0*;=0 2/*08200< Lemak 2 /*6; 6*/ 0*=02 0*8=8 3*36/

$atin / /*11 6*;1 0*3;6 0*8// 3*083

3 /*62 6*;6 0*63 0*2= 8*36/

TANDON 3*8/ 6*2 0*6=/ 0*606 3*811)

TANDON 3*38 =*83 0*=/ 0*8;; .$$!en@ se(ama 2 %am. kem&'ian

'inginkan 'a(am eksikat,# 28930 menit 'an 'itimang (0=).

/* Timang a!an /93 g#am ?A@*

3* Ca"an 'an a!an 'i$anaskan se(ama 196 %am $a'a s&!& 208922D,C.'inginkan

'a(am eksikat,# 28930 menit 'an 'itimang ?/@*

Ka'a# Ai# = (?l >#) + ?7 0 200en se(ama 28960 menit.

kem&'ian 'i'inginkan 'a(am eksikat,# se(ama 28930 menit 'an 'itimang ?/@*

Ka'a# Lemak (X2-X1)

#

7 200


41/51

P#,se' Ana(isa Se#at Kasa#

l. Ba!an 'itimang seanyak 0.8 g ?A@ 'an mas&kkan ke 'a(am e#(enmeye# /80 m(*

/* Tama!kan 80 m( H/S01 0.3 N. (a(& 'i$anaskan 'i atas $emaka# &nsen se(ama

30 menit*

3* Tama!kan /8 m( NaOH 2.8N. kem&'ian $anaskan kema(i se(ama 30 menit*

1* Ke#tas sa#ing 'i$anaskan 'a(am ,>en. (a(& 'inginkan 'an 'itimang ?i@.

kem&'ian $asang $a'a -,#,ng &uchler dan !&&ngkan $a'a vacuum pump &nt&k

mem$e#-e$at $enya#ingan*

8* La#&tan 'an a!an yang 'i$anaskan ta'i 'it&angkan ke 'a(am -,#,ng &uchler,

kem&'ian i(as e##t&t9t&t 'engan 80 m1 ai# $anas. 80 m( H2S01 0.3 N. 80

m( ai# $anas (agi 'an /8 m( a-et,n*

6* Sia$kan -a"an $,#se(en yang te(a! 'i$anaskan 'a(am ,>en e#s&!& 208922OJC

se(ama 2%am*

=* Ke#tas sa#ing 'imas&kkan ke 'a(am -a"an. $anaskan 'a(am ,>en e#s&!& 2089

220JC se(ama 2%am. (a(& 'i'inginkan 'a(am eksikat,# se(ama 28930 menit 'an

'itimang ?/@*

;* Se(an%&tnya $anaskan -a"an ta'i 'a(am tan ?s&!& 600JC@ !ingga e#"ama

$&ti! ata& men%a'i a& ?1 %am@. (a(& mas&kkan 'a(am ,>en e#s&!& 2089220JC

se(ama 28 menit. 'inginkan 'a(am eksikat,# se(ama 28930 menit 'an 'itimang?3@*

Ka'a# Se#at Kasa# (X2-X1-X3)

A

7 200


42/51

P&otei!

=0.12

Lam$i#an =* K,m$,sisi $#,ksimat ikan uji $a'a ak!i# $ene(itian ?


43/51

C21)0 /./= 0./8

C26)0 /0.86 /.//

C26)2 3.;6 0.1/

C2;)0 6.81 0.=2

C2;)2n9 /./1 3.26

C2;) In9= 2.6= 0.2;

C2;)/n96 23.61 2.1=

CI;)3n93 2.62 0.2=

C/0)8n93 ?EPA@ 2.= 0.2;

C//)8n93 0.16 0.08

C//)6n93 ?DHA@ /./= 0./8

2.1=

0.68

3.2=3.=6

T,ta( asam (emak n96 23.61

T,ta( asam (emak n93 6.01

()asam (emak %en&! /.3=

()asam (emak m,n,ene 31.==


44/51

Lam$i#an 20* Data ,,t i,massa ?g#am@ ikan &%i

Pe$'u$!

Lem$' P$ti!

U#$!"$! A?$# A')i&

1 106,2 1047,9

/ 20=.3 2233.3

0< 3 206.1 =6./

Rata9#ata 206.63:0.8 208/.1=:=;.68

1 20=.; 21.6

/ 20=.2 2030.;

/8< 3 206.3 220.3

Rata9#ata 20=.0=:0.=8 2/10./3:/3;.36

1 206.3 106,3

/ 20=.3 2/;;.0

80< 3 20=.1 2206.8

Rata9#ata

2

20=.00:0.62

206.1

2283./=:22;.1

2281.2/ 206.3 2202.2

=8< 3 206. 221/.

Rata9#ata 106,3!0,32 1132,70!27,93

1 206.6 106,0

/ 20=. 22/=.=

200< 3 206.8 1210,1

Rata9#ata 20=.00:0.=; 2231./=:=/.==


45/51

Lam$i#an 22* Data ,,t #ata9#ata in'i>i'& ?g#am@ ikan &%i

Pe$'u$!

Lem$' P$ti!

U#$!"$! A?$# A')i&

2 8.32 8/.10/ 8.3= 8.68

0< 3 8.3/ 1;.;2Rata9#ata 8.33:0.03 83.6/:8.8/

1 8.3A =1.;

/ 8.36 82.81/8< 3 8.3/ 8.8/

Rata9#ata 8.38:0.01 6/.0(:22./

1 8.3/ 83./=

/ 8.3= 61.1080< 3 8.3= 88.33

Rata9#ata 8.38:0.03 8=.66:8./

2 8.3/ 8=.=2/ 8.3/ 88.06=8< 3 8.38 8=.28

Rata9#ata 8.33:O.0/ 86.61:2.10

1 8.33 83./8

/ 8.10 86.3

200< 3 8.33 60.82

Rata9#ata 8.38:0.01 86.=2:3.61

Lam$i#an 2/* Data (a%& $e#t&m&!an !a#ian ?


46/51

Lam$i#an 23* 5&m(a! $akan yang 'ik,ns&msi ?g#am@. e+isiensi $akan ?EP@ ?


47/51

Lam$i#an 28* Pe#!it&ngan #etensi $#,tein 'an #etensi (emak ikan ni(a (Oreochromisniloticus

Kete#angan Pe#(ak&an Lemak Patin ?< Lemak@

B,,t ikan $e# "a'a! 0 25 50 75 100

Pa'a a"a( 206./ 20=.; 206.3 206.1 206.6

20=.3 20=.2 20=.3 206.3 20=.

206.1 206.3 20=.1 206. 206.8

Pa'a ak!i# 201=. 21.6 2068.3 2281.2 2068.0

2233.3 2030.; 2/;;.0 2202.2 22/=.=

=6./ 220.3 2206.8 221/. 2/20.2

P#,tein $a'a ikan

5&m(a! $#,tein a"a( 2=./0 2=.16 2=./2 2=./3 2=./6

2=.3; 2=.31 2=.3; 2=./2 2=.1=

2=./3 2=./2 2=.3 2=.32 2=./8

5&m(a! $#,tein ak!i# 2;6.;6 /;;.;6 2==.3/ ///.3/ 2;3.2O

/08./1 2;/.6/ /60.00 /0;.03 2;/.=6

268.28 2;.;/ //0.3; 26=.;/ /06.2

P#,tein yang 'isim$an 26.66 /=2.12 260.22 /08.0 268.;1

'a(am t&&! se(ama 2;=.;6 268./; /1/.6/ 20.;/ 268./

$eme(i!a#aan 21=./ 2=/.62 /0/. 280.80 2;;.1

Lemak $a' a ikan

5&m(a! (emak a"a( 3.30 3.38 3.30 3.32 3.32

3.33 3.33 3.33 3.30 3.383.32 3.30 3.31 3.3/ 3.32

5&m(a! (emak ak!i# 6.6 21=.;2 20/.3/ 208.36 1.2=

208.8 ;;.=3 23/.3 3.8 =.1

1.3; 206.16 220.33 ;.10 201./

Lemak yang 'isim$an 3.66 211.16 .0/ 20/.06 0.;6

t&&! se(ama 20/./6 ;8.10 2/.06 0./ 1.21

$eme(i!a#aan 2.0; 203.26 206. ;6.0; 200.;

Makanan ikan

Makanan yang 2/31.0 2618. 2363.6 2118.= 2/8;.6'ie#ikan se(ama 2332.= 22;1.1 218;.1 2312.3 2328.6

$eme(i!a#aan 2262.2 2300. 218./ 23=;.; 2100.;

P#esentase $#,tein /; /;.3 /; /;.; /;.8

$akan


48/51

5&m(a! $#,tein yang 318.8/ 168.= 3;2.;2 126.36 38;.=0

'ik,ns&msi ikan se(ama 3=/.;; 338.2 10;.38 3;6./ 3=1.8

I$eme(i!a#aan 3/8.22 36;.28 10;.8; 3=.0 3./3

Rete!si .&otei! 1.2 8;.3 12. 1.3 16./

80.1 1.3 8.1 1.1 11.218.8 16. 1.= 3=. 1=.3

P#esentase(emak$akan . A./ A.6 20 20.;

5&m(a! (emak yang 2//.2= 282.1/ 230.2 211.8= 238.3

'ik,ns&msi ikan se(ama 232.;1 20;.6 210.02 231.23 21/.0;

$eme(i!a#aan 221.8 22.6; 210.0; 23=.;; 282./

Rete!si #e&!$' =6.= 8.1 =8.6 =0.6 66.;

==.6 =;.1 /./ 6=.3 66.3

=./ ;6./ =6.1 6/.1 66.;

Lam$i#an 26* P#,se' $engami(an(emak $atin

Lemak yang te#'a$at 'a(am #,ngga t&&! ?%e#,an@ ikan $atin 'iami( 'an

'i$isa!kan. (a(& -&-i sam$ai e#si!* Lemak te#se&t 'itimang 'an 'i!an-kan

mengg&nakan (en'e#. kem&'ian 'ie#i anti ,ksi'an BHT (utylated Cydro0y

$oluene) seanyak /80 $$m* Se(an%&tnya 'imas&kkan ke'a(am "a'a! $(astik 'an

'isim$an didalamAiDee%er.

Lam$i#an 2=*Hasi( &%i statistik te#!a'a$ ee#a$a

$a#amete# a* Tae( si-i' &$"$m u!tu' 'o!sumsi .$'$!

K&a'#at %&m(a! '+ Rata9#ata " Sig*

Anta#a g#&$ 6222./0 1 28/=.;0 2.00= .11;

Da(am g#&$ 282=/6.00 20 282=/.60

T,ta( /2/;16.;/0 21


49/51

U%i Be'a Nyata 5&% ?BN5@

< Lemak Patin N Se(ang ke$e#-ayaan = *08

1

0< 3 2/1/./6=

200< 3 23/8.000

/8< 3 23==.06==8< 3 23;;.600

80< 3 21/=.06=Sig* .106

+ T$e# si-i' #agam u!tu' e1isie!si .$'$! ;EP=

K&a'#at%&m2a! '+ Rata9#ata F Sig*

Anta#a g#&$ 213.=8= 1 38.3 /.;3 .0;/

Da(am g#&$ 2/6.86 20 2/.660T,ta( /=0.383 21

U%i Be'a Nyata 5&% ?BN5@

< Lemak Patin N Se(ang ke$e#-ayaan = *08

1

80< 3 =3./833

=8< 3 =3./6=

0< 3 =6.3800200

Pengaruh Pemberian Lemak Ikan Patin

Documents

Transcript of Pengaruh Pemberian Lemak Ikan Patin