PELATIHAN BERBASIS KOMPETENSIPEMELIHARA SISTEM SCADA TRANSMISI TENAGA LISTRIKKODE PROGRAM PELATIHAN: E.40.1.0.1.1.1.III.01DEPARTEMEN TENAGA KERJA DAN TRANSMIGRASI R.I.DIREKTORAT JENDERAL PEMBINAAN PELATIHAN DANPRODUKTIVITAS Jl. Jend. Gatot Subroto Kav.51 Lt.7.B Jaarta SelatanKATA PENGANTARSe!ua" den#ana$anat %ndan#&%ndan#No. 1'ta(un)**'tentan#Ketena#aer+aan Bab , Pa!al 1*- ba(.a /elat"(an er+a d"!elen##araan dand"ara(an untu $e$beal"- $en"n#atan dan $en#e$ban#an o$/eten!"er+a #una $en"n#atan e$a$/uan- /rodut"v"ta! dan e!e+a(teraantena#a er+a.Ba(.a /elat"(an er+a d"la!anaan den#an $e$/er(at"an ebutu(an/a!ar er+a dan dun"a u!a(a0"ndu!tr" baran# dan +a!a- ba" d" dala$ $au/und" luar (ubun#an er+a- $aa /elat"(an er+a .a+"b d"!elen##araanberda!aran /ro#ra$/elat"(an 1an#$en#a2u /ada !tandar o$/eten!"er+a.Dala$ /e$b"naan ten"! ter(ada/ Le$ba#a Pelat"(an Ker+a d" !eluru(Indone!"a tela( d"!u!un berba#a" /edo$an #una $en"n#atan $utu/en1elen##araan /elat"(an d" Le$ba#a Pelat"(an Ker+a. Pedo$anPen1u!unan Pro#ra$ Pelat"(an Berba!"! Ko$/eten!" $eru/aan/anduan0a2uan ba#" /en1elen##ara /ro#ra$ /elat"(an berba!"! o$/eten!"/ada Le$ba#a Pelat"(an Ker+a d" !eluru( Indone!"a.%ntu $en#"$/le$enta!"an /elat"(an berba!"! o$/eten!" d"/erluanadan1a /ro#ra$ /elat"(an er+a. Pro#ra$ /elat"(an er+a "n" d"+ad"an a2uandala$/ela!anaan /elat"(an er+a 1an# d"!elen##araan ole( Le$ba#aPelat"(an er+a Pe$er"nta( dan atau S.a!ta. Pro#ra$/elat"(aner+ada/at d"!u!un!e2araber+en+an#ataut"daber+en+an#. Pro#ra$ /elat"(an er+a 1an# d"!u!un !e2ara ber+e+an# $en#a2u/ada+en+an#Kual"3a!" Ker+aNa!"onal Indone!"a4KKNI5 dala$/eneta/anual"3a!" tena#a er+a- !edan#an 1an# t"da ber+en+an# d"!u!unberda!aran un"t o$/eten!" atau elo$/o un"t o$/eten!" da/at $e$"l""ual"3a!" tertentu den#an $en##unaanan KKNI.De$""an /ro#ra$ /elat"(an berba!"! o$/eten!" "n" d"!u!un- !e$o#aber$an6aat untu $enun+an# /ro!e! /ela!anaan /elat"(an er+a ba#" LPK. Jakarta,00!DIREKTUR JENDERAL PEMBINAANPELATIHAN DANPRODUKTIVITAS 1

IR. BESAR SET"OKO, MMNIP. 1#00$11%0)PROGRAM PELATIHAN BERBASIS KOMPETENSI1. Judul0Na$a Pelat"(an 7 P&'&()*ara S)+t&' SCADA Tra,+')+)T&,a-a L)+tr)k). Kode Pro#ra$ Pelat"(an7 E.40.1.0.1.1.1.III.01'. Jen+an# Pro#ra$ Pelat"(an 7 III8. Tu+uan Pelat"(an 7Setela( $en#"ut" /elat"(an "n" /e!erta $a$/u 78.1. Me$el"(araMaster Komputer SCADA!e!ua" /ro!edur 1an#berlau8.). Pe$el"(araan Re$ote Ter$"nal un"t !e!ua" /ro!edur 1an# berlau8.'. Me$el"(ara Po.er Line Carrier!e!ua" /ro!edur 1an# berlau8.8. Me$el"(ara Peralatan S"!te$ S9ADA!e!ua" /ro!edur 1an#berlau8.5. Pe$el"(araanPeralatanSistemTelekomunikasi!e!ua" /ro!edur1an# berlau8.:. Pe$el"(araanS"!te$S9ADA;Teleo$un"a!"!e!ua" /ro!edur1an# berlau5. %n"tKo$/eten!" 1an# d"te$/u(75.1. Men#"ut" Pro!edur Ke!e(atan dan Ke!ela$atan Ker+a5.). Melauan Ko$un"a!"5.'. Me$el"(ara Master Komputer SCADA 5.8. Pe$el"(araan Re$ote Ter$"nal un"t 5.5. Me$el"(ara Po.er Line Carrier5.:. Me$el"(ara Peralatan S"!te$ S9ADA 5.7. Pe$el"(araan Peralatan Sistem Telekomunikasi 5.*).):'.*1)* 8* :*2.5 Pe$el"(araan Peralatan Sistem TelekomunikasiKTL.T>*).):8.*1 1) )< 8*J.'(a* II !0 1/ III. KELOMPOK UNIT KOMPETENSI KHUSUS'.1 Pe$el"(araan S"!te$ S9ADA ; Teleo$un"a!"KTL.T>*).':5.*1): 58 a!"l /en#u+"an d"band"n#an den#an Standar S"!te$ S9ADA d" S"!te$ Tena#a L"!tr"Me$a(a$" Standar S"!te$ S9ADA d" S"!te$ Tena#a L"!tr"Da/at $e$band"n#an (a!"l /en#u+"an den#an Standar S"!te$ S9ADA d" S"!te$ Tena#a L"!tr"9er$at- tel"t"- (at"&(at" dan !e!ua" /ro!edur /eru!a(aan).11 >a!"l /en#u+"an d"teta/an ela"an o/era!"n1a !e!ua" Standar S"!te$ S9ADA d" S"!te$ Tena#a L"!tr"Me$a(a$" Standar S"!te$ S9ADA d" S"!te$ Tena#a L"!tr"Da/at $eneta/an ela"an o/era!" (a!"l /en#u+"an !e!ua" Standar S"!te$ S9ADA d" S"!te$ Tena#a L"!tr"9er$at- tel"t"- (at"&(at" dan !e!ua" /ro!edur /eru!a(aan'. Me$buat La/oran Pe$el"(araan'.1 La/oran d"buat !e!ua" den#an 6or$at dan /ro!edur0In!tru!" Ker+a 1an# d"teta/an ole( /eru!a(aanMe$a(a$" /ro!edur /e$buatan la/oran 1an# benarDa/at $e$buat la/oran !e!ua" 6or$at 1an# berlauRa/"1 Assessment Assessment Assessment22 U,)t K6'7&t&,+) : Pe$el"(araan Re$ote Ter$"nal un"tK62& U,)t :KTL.TH02.158.01D.ra+) P&'8&(a9ara, :8* JP=85 $en"t18ELEMENKOMPETENSIKRITERIA UNJUK KERJAMATERIPELATIHANJAMPELATIHANP&,-&ta*.a, K&t&ra'7)(a, S)ka7 K&r9aP&,-&ta*.5a,K&t&5ra'7)5(a,1. Meren2ana&an ; $e$/er!"a/&an /ela!anaan /en#u+"an RT*1.1 Data (a!"l /e$er"!aan dan /en#u+"an RT% d""dent"3a!" untu $enentuan ela"an o/era!"n1a !e!ua" Standar S"!te$ S9ADA d"S"!te$ Tena#a L"!tr"Me$a(a$" Standar S"!te$ S9ADA d" S"!te$ Tena#a L"!tr"Da/at $en#"dent"3a!" data (a!"l /e$er"!aan dan /en#u+"an RT% untu $enentuan ela"an o/era!"n1a !e!ua" StandarS"!te$ S9ADA d" S"!te$ Tena#a L"!tr"Kr"t"! dan 2er$at # 11.) Data /en1ebab eru!aan atau ela"nan Peralatan d""dent"3a!" !e!ua" Standar S"!te$ S9ADA d" S"!te$ Tena#a L"!tr"Me$a(a$" Standar S"!te$ S9ADA d" S"!te$ Tena#a L"!tr"Da/at $en#"dent"3a!" data /en1ebab eru!aanatau ela"nan /eralatan !e!ua" Standar S"!te$ S9ADA d" S"!te$ Tena#a L"!tr"Kr"t"! dan 2er$at1.' Data Rout"n# +ar"n#an data d"/er!"a/anMe$a(a$" Data Rout"n# +ar"n#an dataDa/at $en1"a/an Data Rout"n# +ar"n#an dataTel"t" 1.8 Su$ber da1a 1an# d"/erluan untu /en#u+"an d""dent"3a!" !e!ua" !/e!"3a!" /eer+aanMe$a(a$" Su$ber da1a 1an# d"/erluan !e!ua" !/e!"3a!" /eer+aanDa/at $en#"ndent"3a!" !u$ber da1a 1an# d"/erluan untu /en#u+"anKr"t"! dan 2er$at1.5 Perlen#a/an er+a 4!o6t.are- #a$bar- "n!tru!" er+a dll.5 d""nter/reta!"an !e!ua" den#an ren2ana er+aMe$a(a$" Perlen#a/an er+a 4!o6t.are- #a$bar- "n!tru!" er+a dll.5 !e!ua" den#an ren2ana er+aDa/at $en#"nter/reta!"an Perlen#a/an er+a 4!o6t.are- #a$bar- "n!tru!" er+a dll.5 !e!ua" den#an ren2ana er+a9erda! 1.: Peralatan er+a 4Tool "t- la/to/- Bert Te!ter5 d"/er!"a/an dan tela( d"al"bra!" !erta val"dMe$a(a$" +en"! +en"! Peralataner+a 4Tool "t- la/to/- Bert Te!ter5Da/at $e$/er!"a/an Peralatan er+a 4Tool "t- la/to/- Bert Te!ter5Tel"t"- ra/" dan teratur15ELEMENKOMPETENSIKRITERIA UNJUK KERJAMATERIPELATIHANJAMPELATIHANP&,-&ta*.a, K&t&ra'7)(a, S)ka7 K&r9aP&,-&ta*.5a,K&t&5ra'7)5(a,1.7 IB"n er+a d"/er!"a/an dan d"ren2anaan /erlun1a /eralatan beba!berte#an#anMe$a(a$" 2ara /e$buatan "B"n er+aDa/at $e$/er!"a/an dan $eren2anaan IB"n er+aRa$a( dan teren2ana1.< Loa!" er+a d"!"a/an !e!ua" den#an e/erluan /eer+aan dan /ro!edur /eru!a(aanDa/at $e$/er!"a/an Loa!" er+a !e!ua" den#an e/erluan /eer+aan dan /ro!edur /eru!a(aan9erda! dan 2er$at). Mela!anaan /en#u+"an RT* !e2ara $en1eluru().1 Peralatan RT* d"u+" !e!ua" /ro!edur /eru!a(aanMe$a(a$" /r"n!"/ er+a /eralatan RT%Da/at $en#u+" /eralatan Peralatan RT* !e!ua" /ro!edur /eru!a(aan9er$at- tel"t" dan !e!ua" /ro!edur # 1).) S"!te$ RT% d"u+" !e!ua" /ro!edur /eru!a(aanMe$a(a$" !"!te$ RT% Da/at $en#u+" S"!te$ RT% !e!ua" /ro!edur /eru!a(aan9er$at- tel"t" dan !e!ua" /ro!edur).' Trandu2er d"al"bra!" ulan#Me$a(a$" /r"n!"/ er+a trandu2erDa/at $en#al"bra!" trandu2er9er$at- tel"t" dan !e!ua" /ro!edur).8 Tele!"#nall"n#- Re$ote 2ontrol- tele$ea!ur"n# d"u+" e ara( R99 4e ara( PMT0PMS d" blo5Me$a(a$" Tele!"#nall"n#- Re$ote 2ontrol- tele$ea!ur"n#Da/at $en#u+" Tele!"#nall"n#- Re$ote 2ontrol- tele$ea!ur"n# e ara( R99 4e ara( PMT0PMS d" blo59er$at- tel"t" dan !e!ua" /ro!edur).5 Level dan addre!! Mode$ d"/er"!aMe$a(a$" level dan addre!! $ode$Da/at $e$er"!a Level dan addre!! Mode$9er$at- tel"t" dan !e!ua" /ro!edur).: Batere $e$or" RT% d"/er"!a 0 d"#ant"Me$a(a$" batere $e$or" RT% Da/at $e$er"!a0$en##ant" Batere $e$or" RT%9er$at- tel"t" dan !e!ua" /ro!edur).7 >a!"l /en#u+"an d"band"n#an den#an Standar S"!te$ S9ADA d"Me$a(a$" Standar S"!te$ S9ADA d" S"!te$ Tena#a L"!tr"Da/at $e$band"n#an >a!"l /en#u+"an den#an Standar S"!te$ S9ADA d" 9er$at- tel"t" dan !e!ua" /ro!edur1:S"!te$ Tena#a L"!tr" S"!te$ Tena#a L"!tr"ELEMENKOMPETENSIKRITERIA UNJUK KERJAMATERIPELATIHANJAMPELATIHANP&,-&ta*.a, K&t&ra'7)(a, S)ka7 K&r9aP&,-&ta*.5a,K&t&5ra'7)5(a,).< >a!"l /en#u+"an d"teta/an ela"an o/era!"n1a !e!ua" Standar S"!te$ S9ADA d"S"!te$ Tena#a L"!tr"Me$a(a$" Standar S"!te$ S9ADA d" S"!te$ Tena#a L"!tr"Da/at $eneta/an ela"an o/era!" (a!"l /en#u+"an !e!ua" Standar S"!te$ S9ADA d" S"!te$ Tena#a L"!tr"9er$at- tel"t" dan !e!ua" /ro!edur'. Me$buat La/oran Pe$el"(araan'.1 La/oran d"buat !e!ua" den#an 6or$at dan /ro!edur0In!tru!" Ker+a 1an# d"teta/an ole( /eru!a(aanMe$a(a$" ten" /e$buatan la/oran 1an# benarDa/at $e$buat la/oran /e$el"(araanRa/" dan !e!ua" 6or$at 1an# berlau1 $Assessment Assessment Assessment172+ U,)t K6'7&t&,+) : Me$el"(ara Po.er Line CarrierK62& U,)t :KTL.TH02.161.01D.ra+) P&'8&(a9ara, :') =85 $en"t JPELEMENKOMPETENSIKRITERIA UNJUK KERJAMATERIPELATIHANJAMPELATIHANP&,-&ta*.a, K&t&ra'7)(a, S)ka7 K&r9aP&,-&ta*.5a,K&t&5ra'7)5(a,1. Meren2ana&an ; $e$/er!"a/&an /ela!anaan /e$el"(araan PLC!! Data (a!"l /e$er"!aan dan /e$el"(araan PL9 d""dent"3a!" untu $enentuan ela"an o/era!"n1a !e!ua" Standar S"!te$ Teleo$un"a!" d" S"!te$ Tena#a L"!tr"Me$a(a$" Standar S"!te$ Teleo$un"a!" d" S"!te$ Tena#a L"!tr"Da/at $en#"dent"3a!" Data (a!"l /e$er"!aan dan /e$el"(araan PL9 untu $enentuan ela"an o/era!"n1a !e!ua" Standar S"!te$ Teleo$un"a!" d" S"!te$ Tena#a L"!tr"Men#"dent"3a!" den#an 2er$at- tel"t" dan (at" C (at"4 0!2 Data /en1ebab eru!aan atau ela"nan Peralatan d""dent"3a!" !e!ua" Standar S"!te$ Teleo$un"a!" d" S"!te$ Tena#a L"!tr"Me$a(a$" Standar S"!te$ Teleo$un"a!" d" S"!te$ Tena#a L"!tr"Da/at $en#"dent"3a!" data /en1ebab eru!aan atau ela"nan /eralatan !e!ua" Standar S"!te$ Teleo$un"a!" d" S"!te$ Tena#a L"!tr"Men#"dent"3a!" den#an 2er$at- tel"t" dan (at" C (at"!+ Data dar"Jar"n#an- Areuen!" PL9 - dan !"n#le l"ne d"a#ra$ S"!te$ Tena#a L"!tr" d"/er!"a/anMe$a(a$" Data dar"Jar"n#an- Areuen!" PL9 - dan !"n#le l"ne d"a#ra$ S"!te$ Tena#a L"!tr"Da/at $en1"a/an Data dar"Jar"n#an- Areuen!" PL9 - dan !"n#le l"ne d"a#ra$ S"!te$ Tena#a L"!tr"Men1"a/an den#an len#a/- ra/"- teratur!, Su$ber da1a 1an# d"/erluan untu /e$el"(araan d""dent"3a!" !e!ua" !/e!"3a!" /eer+aanMe$a(a$" Su$ber da1a 1an# d"/erluan untu /e$el"(araan!e!ua" !/e!"3a!" /eer+aanDa/at $en"dent"3a!" Su$ber da1a 1an# d"/erluan untu /e$el"(araan !e!ua" !/e!"3a!" /eer+aanMen#"dent"3a!" den#an 2er$at- tel"t" !- Perlen#a/an er+a 4!o6t.are- #a$bar- "n!tru!" er+a dll.5 Me$a(a$" Perlen#a/an er+a 4!o6t.are- #a$bar- "n!tru!" er+a dll.5Da/at $en#"nter/reta!"an Perlen#a/an er+a Men#"ter/reta!"an!e2ara 2erda! dan benar1a!"l /e$el"(araan d"band"n#an den#an Standar S"!te$ SISTEM S9ADA d" S"!te$ Tena#a L"!tr"Me$a(a$" Standar S"!te$ SISTEM S9ADA d" S"!te$ Tena#a L"!tr"Da/at $e$band"n#an (a!"l /e$el"(araan den#an Standar S"!te$ SISTEM S9ADA d" S"!te$ Tena#a L"!tr"9er$at dan tel"t").5 >a!"l /e$el"(araan d"band"n#an den#an Standar S"!te$ SISTEM S9ADA d" S"!te$ Tena#a L"!tr"Me$a(a$" Standar S"!te$ SISTEM S9ADA d" S"!te$ Tena#a L"!tr"Da/at $e$band"n#an (a!"l /e$el"(araan den#an Standar S"!te$ SISTEM S9ADA d" S"!te$ Tena#a L"!tr"9er$at dan tel"t"ELEMENKOMPETENSIKRITERIA UNJUK KERJAMATERIPELATIHANJAMPELATIHANP&,-&ta*.a, K&t&ra'7)(a, S)ka7 K&r9aP&,-&ta*.5a,K&t&5ra'7)5(a,).: >a!"l /e$el"(araan d"teta/an ela"an o/era!"n1a !e!ua" Standar SISTEM S9ADA d"S"!te$ Tena#a L"!tr"Me$a(a$" Standar S"!te$ SISTEM S9ADA d" S"!te$ Tena#a L"!tr"Da/at $eneta/an (a!"l /e$el"(araan ela"an o/era!" !e!ua" Standar SISTEM S9ADA d" S"!te$ Tena#a L"!tr"9er$at dan tel"t"'. Me$buat La/oran Pe$el"(araan'.1 La/oran d"buat !e!ua" den#an 6or$at dan /ro!edur0In!tru!" Ker+a 1an# d"teta/an ole( /eru!a(aanMe$a(a$" ten" /e$buatan la/oran 1an# benarDa/at $e$buat la/oran /e$el"(araanRa/" dan len#a/ 4 0'.) >a!"l la/oran d"#unaan untu ant"!"/a!" /erba"an /e$el"(araan Da/at $en##unaan (a!"lla/oran untu $en#ant"!"/a!" /erba"an Berda!aran data 1an# ada)'S"!te$ S2ada dan /e$el"(araan !"!te$ S9ADAAssessment Assessment Assessment2- U,)t K6'7&t&,+) : Pe$el"(araan Peralatan Sistem TelekomunikasiK62& U,)t : KTL.T>*).):8.*1D.ra+) P&'8&(a9ara, :8* JP=85 $en"tELEMENKOMPETENSIKRITERIA UNJUK KERJAMATERIPELATIHANJAMPELATIHANP&,-&ta*.a, K&t&ra'7)(a, S)ka7 K&r9aP&,-&ta*.5a,K&t&5ra'7)5(a,! Meren2anaan dan $e$/er!"a/&an /ela!anaan /en#u+"an Sistem Telekomunikasi1.1 Data (a!"l /e$er"!aan dan /en#u+"an SISTEMTELEK?M%NIKASI d""dent"3a!" untu $enentuan ela"an o/era!"n1a !e!ua" Standar S"!te$ Teleo$un"a!" d" S"!te$ Tena#a L"!tr"Me$a(a$" Standar S"!te$ Teleo$un"a!" d" S"!te$ Tena#a L"!tr"Da/at $en#"dent"3a!" Data (a!"l /e$er"!aan dan /en#u+"an SISTEMTELEK?M%NIKASI untu $enentuan ela"an o/era!"n1a !e!ua" Standar S"!te$ Teleo$un"a!" d" S"!te$ Tena#a L"!tr"Men#"dent"3a!" den#an 2er$at- tel"t" dan (at" C (at"# 101.) Data/en1ebabMe$a(a$" Standar S"!te$Da/at $en#"dent"3a!"Men#"dent"3a!" )8eru!aan atau ela"nan Peralatan d""dent"3a!" !e!ua" Standar S"!te$ Teleo$un"a!" d" S"!te$ Tena#a L"!tr"Teleo$un"a!" d" S"!te$ Tena#a L"!tr"data /en1ebab eru!aan atau ela"nan /eralatan !e!ua" Standar S"!te$ Teleo$un"a!" d" S"!te$ Tena#a L"!tr"den#an 2er$at- tel"t" dan (at" C (at"1.' Data +ar"n#an Teleo$un"a!" d"/er!"a/an dan d"anal"!aMe$a(a$" Data +ar"n#an Teleo$un"a!"Da/at $en1"a/an dan $en#anal"!a Data +ar"n#an Teleo$un"a!"Men1"a/an den#an len#a/- ra/"- teratur1.8 Su$ber da1a 1an# d"/erluan untu /en#u+"an d""dent"3a!" !e!ua" !/e!"3a!" /eer+aanMe$a(a$" Su$ber da1a 1an# d"/erluan untu /e$el"(araan!e!ua" !/e!"3a!" /eer+aanDa/at $en"dent"3a!" Su$ber da1a 1an# d"/erluan untu /e$el"(araan !e!ua" !/e!"3a!" /eer+aanMen#"dent"3a!" den#an 2er$at- tel"t" 1.5 Perlen#a/an er+a 4!o6t.are- #a$bar- "n!tru!" er+a dll.5 d""nter/reta!"an !e!ua" den#an ren2ana er+a dan tela( d"al"bra!" !erta val"dMe$a(a$" Perlen#a/an er+a 4!o6t.are- #a$bar- "n!tru!" er+a dll.5Da/at $en#"nter/reta!"an Perlen#a/an er+a 4!o6t.are- #a$bar- "n!tru!" er+a dll.5 !e!ua" den#an ren2ana er+aMen#"ter/reta!"an!e2ara 2erda! dan benarELEMENKOMPETENSIKRITERIA UNJUK KERJAMATERIPELATIHANJAMPELATIHANP&,-&ta*.a, K&t&ra'7)(a, S)ka7 K&r9aP&,-&ta*.5a,K&t&5ra'7)5(a,1.: Loa!" er+a d"!"a/an !e!ua" den#an e/erluan /eer+aan dan /ro!edur /eru!a(aanDa/at $e$/er!"a/an Loa!" er+a !e!ua" den#an e/erluan /eer+aan;/ro!edur /eru!a(aan9erda! dan 2er$at2 Mela!anaan /en#u+"an S"!te$ Teleo$un"a).1 Peralatan S"!te$ Teleo$un"a!" d"u+" !e!ua" /ro!edur /eru!a(aanMe$a(a$" Peralatan S"!te$ Teleo$un"a!"Da/at $en#u+" Peralatan S"!te$ Teleo$un"a!"9er$at- ber(at"&(at" !e!ua" /ro!edur 1an# berlau# 1)5!" !e2ara $en1eluru().) S"!te$ S"!te$ Teleo$un"a!" d"u+" !e!ua" /ro!edur /eru!a(aanMe$a(a$" S"!te$ S"!te$ Teleo$un"a!"Da/at $en#anal"!a S"!te$ S"!te$ Teleo$un"a!"Kr"t"!- 2erda!- tel"t" dan !e!ua" /ro!edur).' Gan##uan Tele/rote!"- data- ,o"2e 4tele6on"5 d"anal"!a /en1ebabn1aMe$a(a$" $a!ala( Gan##uan Tele/rote!"- data- ,o"2e 4tele6on"5Da/at $en#anal"!a /en1ebab Gan##uan Tele/rote!"- data- ,o"2e 4tele6on"5Kr"t"!- 2erda!- tel"t").8 Rout"n# +ar"n#an Data- dan ,o"2e d"anal"!a traE2n1a a#ar /ere$ban#an +ar"n#an da/at d""ut"Me$a(a$" traE2 Rout"n# +ar"n#an Data- dan ,o"2eDa/at $en#anal"!a traE2 Rout"n# +ar"n#an Data- dan ,o"2e9erda! dan tel"t").5 Rout"n# +ar"n#an Data- dan ,o"2e d"anal"!a traE2n1a a#ar /ere$ban#an +ar"n#an da/at d""ut"Me$a(a$" traE2 Rout"n# +ar"n#an Data- dan ,o"2eDa/at $en#anal"!a traE2 Rout"n# +ar"n#an Data- dan ,o"2e9erda! dan tel"t").: >a!"l /en#u+"an d"band"n#an den#an Standar S"!te$ Teleo$un"a!" d" S"!te$ Tena#a L"!tr"Me$a(a$" Standar S"!te$ Teleo$un"a!" d" S"!te$ Tena#a L"!tr"Da/at $e$band"n#an (a!"l /en#u+"an den#an Standar S"!te$ Teleo$un"a!" d" S"!te$ Tena#a L"!tr"9erda!- 2er$at dan te/atELEMENKOMPETENSIKRITERIA UNJUK KERJAMATERIPELATIHANJAMPELATIHANP&,-&ta*.a, K&t&ra'7)(a, S)ka7 K&r9a P&,-&ta*.5a,K&t&5ra'7)5(a,).7 >a!"l /en#u+"an d"teta/an ela"an o/era!"n1a !e!ua" Standar S"!te$ Teleo$un"a!" d" S"!te$ Tena#a L"!tr"Me$a(a$" Standar S"!te$ Teleo$un"a!" d" S"!te$ Tena#a L"!tr"Da/at $eneta/an (a!"l /e$el"(araan ela"an o/era!" !e!ua" Standar S"!te$ Teleo$un"a!" d" S"!te$ Tena#a L"!tr"9er$at dan tel"t"):+ Me$buat La/oran Pe$el"(araan'.1 La/oran d"buat !e!ua" den#an 6or$at dan /ro!edur0In!tru!" Ker+a 1an# d"teta/an ole( /eru!a(aanMe$a(a$" ten" /e$buatan la/oran 1an# benarDa/at $e$buat la/oran /e$el"(araanRa/" dan len#a/4'.) >a!"l la/oran d"#unaan untu ant"!"/a!" /erba"an /e$el"(araan S"!te$ Teleo$un"a!"Da/at $en##unaan (a!"lla/oran untu $en#ant"!"/a!" /erba"an /e$el"(araan S"!te$ Teleo$un"a!"Berda!aran data 1an# adaAssessment Assessment AssessmentIII. KELOMPOK UNIT KOMPETENSI KHUSUS$.1. U,)t K6'7&t&,+) : Pe$el"(araan S"!te$ S9ADA ; Teleo$un"a!"K62& U,)t : KTL.T>*).':5.*1D.ra+) P&'8&(a9ara, :a!"l /en#u+"an d"band"n#an den#an Standar S"!te$ S2ada ; Teleo$un"a!" d" S"!te$ Tena#a L"!tr"Me$a(a$" Standar S"!te$ S2ada ; Teleo$un"a!" d" S"!te$ Tena#a L"!tr"Da/at $e$band"n#an (a!"l /en#u+"an den#an Standar S"!te$ S2ada ; Teleo$un"a!" d" S"!te$ Tena#a L"!tr"9erda!- 2er$at dan te/at).7 >a!"l /en#u+"an d"teta/an ela"an o/era!"n1a !e!ua" Standar S"!te$ S2ada ; Teleo$un"a!" d" S"!te$ Tena#a L"!tr"Me$a(a$" Standar S"!te$ S2ada ; Teleo$un"a!" d" S"!te$ Tena#a L"!tr"Da/at $eneta/an (a!"l /e$el"(araan ela"an o/era!" !e!ua" Standar S"!te$ S2ada ; Teleo$un"a!" d" S"!te$ Tena#a L"!tr"9er$at dan tel"t"'. Me$buat La/oran Pe$el"(araan'.1 La/oran d"buat !e!ua" den#an 6or$at dan /ro!edur0In!tru!" Ker+a 1an# d"teta/an ole( /eru!a(aanMe$a(a$" ten" /e$buatan la/oran 1an# benarDa/at $e$buat la/oran /e$el"(araanRa/" dan len#a/ 4 0'.) >a!"l la/oran d"#unaan untu ant"!"/a!" /erba"an /e$el"(araan S"!te$ S2ada ; Teleo$un"a!"Da/at $en##unaan (a!"lla/oran untu $en#ant"!"/a!" /erba"an /e$el"(araan Standar S"!te$ S2ada ; Teleo$un"a!" d" S"!te$ Tena#a L"!tr" Berda!aran data 1an# adaAssessment Assessment Assessment'*'1IV. PELATIHAN DI TEMPAT KERJA 3OJT44.1. U,)t K6'7&t&,+) : Pe$el"(araan S"!te$ S9ADA ; Teleo$un"a!"K62& U,)t : KTL.T>*).':5.*1ELEMEN KOMPETENSI INDIKATOR PELAKSANAAN PELATIHAN DITEMPAT KERJA*1. Meren2anaan dan $e$/er!"a/an /e$el"(araan S"!te$ S2ada dan Teleo$un"a!"). Mela!anaan anal"!a /e$el"(araan S"!te$ S9ADA ; Teleo$un"a!" !e2ara $en1eluru('. Me$buat La/oran Pe$el"(araan $en#"dent"3a!" Data (a!"l /e$er"!aan dan /en#u+"an S"!te$ S2ada ; Teleo$un"a!" untu $enentuan ela"an o/era!"n1a !e!ua" Standar S"!te$ S2ada ; Teleo$un"a!" d" S"!te$ Tena#a L"!tr" $en#"dent"3a!" data /en1ebab eru!aan atau ela"nan /eralatan !e!ua" Standar S"!te$ S2ada ; Teleo$un"a!" d" S"!te$ Tena#a L"!tr" $en1"a/an dan $en#anal"!a Data !"!te$ PL9- S"!te$ Rad"o;Antena- S"!te$ PaF- S"!te$ S"!te$ S2ada ; Teleo$un"a!"- S"!te$ Ma!ter Ko$/uter $en#"dent"3a!" Su$ber da1a 1an# d"/erluan untu /e$el"(araan !e!ua" !/e!"3a!" /eer+aan $en#"nter/reta!"an Perlen#a/an er+a 4!o6t.are- #a$bar- "n!tru!" er+a dll.5 !e!ua" den#an ren2ana er+a $en#u+" Peralatan S"!te$ S9ADA ; Teleo$un"a!" $en#anal"!a /en1ebab Gan##uan S"!te$ S2ada ; Teleo$un"a!" $en#anal"!a RT% 1an# ?ut o6 Pool $e$buat la/oran /e$el"(araan S&'.a k&-)ata, 2)(ak.ka, +&+.a) 2&,-a, Sta,2ar 67&ra+)6,a( 2)t&'7at k&r9a.')''V. EVALUASI PROGRAM PELATIHAN NO. KEGIATAN MATERIEVALUASI JAM1. Ma!uan1.1Pe!erta Pelat"(an 1.)Pelat"(1.'A!!e!or Pelat"(an1.8Tena#a Penduun#1.5Aa!"l"ta! Peralatan1.:Ba(an Pelat"(an1.7Modul PBK0Job S(eet0D"tat1.*).15ar.are teleo$un"a!"7& Mode$ MT%& Mode$ RT%& Antena /e$an2ar dan /ener"$a& Kabel data& Alat Tul"! Kantor& Modul /elat"(an*).':5.*1Alat uur7& Mult"$eter analo#& Mult"$eter d"#"tal& ?!"lo!2o/Alat er+a7& Tool !et& Te!t/enMa!ter Stat"on %n"t7& Ko$/uter Server& Pr"nter & Modul Ko$un"a!"4$ode$5& Kabel data& %PSRe$ote Ter$"nal %n"t7& PL9 len#a/ den#an Modul I0? analo# dan d"!r"t& Modul Ko$un"a!"4$ode$5& Kabel data& %PSSo6t.are7& So6t.are PL9& So6t.are S9ADATra"ner In!tru$ent Kendal" Pro!e! d" Indu!tr"7& Tra"ner !"!te$ tran!$"!" tena#a & La$/u&la$/u & $"$"2 & e1board& !tatu! alar$& /enun+uan 6reuen!" & $a!ter 2lo2& !."t2( over& Ter$"nal Kabel& Kle$ abel& Rel Kabel& Kerta! A8& S/"dol& M9B 1 P(a!e& M9B ' P(a!e& Ser"n#& Kabel NGA 1-5$$& Kabel NGA 1-5$$& Seru/& Batere $e$or" RT%& Alat Tul"! Kantor& Modul /elat"(an&'7NOUNIT KOMPETENSIKODEUNITDA:TAR PERALATAN DA:TAR BAHAN KETERANGANl"!tr"RANCANGAN PELATIHAN DI TEMPAT KERJAJudul0Na$a Pelat"(an 7 Pe$el"(ara S"!te$ S9ADA Tran!$"!" Tena#a L"!tr"Na$a Pe!erta Pelat"(an 7 .....................................................Na$a Le$ba#a0Peru!a(aan 7 .....................................................Ke#"atan d" Te$/at Ker+a 7 .....................................................N?>ARI0TANGGALAREAKERJA%NIT0 ELEMENK?MPETENSIKEGIATAN JAM >ASIL PEMBIMBING1.).'.HHHHHHHH.- H. HHHHHHH.. H..P"$/"nan HHHHH..HHHHHHHHHHHHH..'a,- 2)7&r(.ka,:a!"l /en#u+"an d"teta/an ela"an o/era!"n1a !e!ua"Standar S"!te$ S9ADA d" S"!te$ Tena#a L"!tr".' Me$buat La/oran Pe$el"(araan'.1 La/oran d"buat !e!ua" den#an 6or$at dan/ro!edur0In!tru!" Ker+a 1an# d"teta/an ole(/eru!a(aan.8:1. BATASAN VARIABEL.Dala$ $ela!anaan un"t o$/enten!" "n" (aru! d"duun# den#an ter!ed"an1a71.1 S?P 1an# berlau d"/eru!a(aan1.) Instruction Manual dar" $a!"n#&$a!"n# Peralatan1.' Lo) s;eet atau report s;eet 1an# d"teta/an ole( /eru!a(aan1.8 Peralatan dan "n!tru$en 1an# tera"t den#an /ela!anaan un"t o$/eten!" "n"1.5 Ko$/eten!" 1an# d"eta(u" !ebelu$n1a adala( 7Mela!anaan etentuan $en#ena" K' . PANDUAN PENILAIAN.).1 Pen#eta(uan dan Ketera$/"lan 1an# d"butu(an 7).1.1 Pen#eta(uan 7).1.1.1 Da!ar eletron"a).1.1.) Da!ar Ko$/uter).1.1.' Ten" Tena#a L"!tr").1.1.8 Pen#uuran dan Pen##unaan Alat %ur).1.1.5 Da!ar S"!te$ Pen#aturan).1.1.: Ko$un"a!" Data).1.) Ketera$/"lan 7).1.).1 Pe$el"(araan Ma!ter Ko$/uter).1.).) On Site Trainin) Pe$el"(araan Ma!ter Ko$/uter dan !e!ua" /eralatan 1an# d"/el"(ara).) Ruan# L"n#u/ Pen#u+"an ).).1 Ko$/eten!" (aru! d"u+"an d"te$/at er+a atau d"te$/at la"n!e2ara !"$ula!" den#an ond"!" er+a !e!ua" den#an eadaan nor$al.).).) Ko$/eten!" 1an# bera"tan den#an /en#eta(uan- d"u+"an !e2ara tertul"! atau l"!an).' A!/e Pent"n#).'.1 Per!1aratan da!ar Kual"3a!" /end"d"an 6or$al $"n"$al SLTP 1an# $e$"l"" /en#eta(uan !etara SMK 4STM5 0 SM% 4IPA5.).'.) Mela!anaan /eer+aan 1an# on!"!ten /ada !et"a/ ele$en Ko$/eten!".).'.' Me$enu(" r"ter"a un+u er+a 1an# ter2au/ /ada !et"a/ ele$en Ko$/eten!" den#an $en##unaan- ten"&ten" dan !tandar /eru!a(aan !e!ua" den#an te$/at er+a).'.8 Menun+uan /e$a(a$an ter(ada/ /en#eta(uan dan etera$/"lan 1an# d"butu(an !erta !"a/ er+a 1an# d"tuntut dar" /eer+aan ter!ebut.$. KOMPETENSI KUNCI.NO KOMPETENSI KUNCI DALAM UNIT INI TINGKAT1 Men#u$/ulan- $en#anal"!a dan $en#or#an"!a!"an "n6or$a!" ') Men#o$un"a!"an "de dan "n6or$a!")' Meren2anaan dan $en#atur e#"atan18 Beer+a!a$a den#an oran# la"n dan elo$/o15 Men##unaan "de dan ten" $ate$at"a): Me$e2a(an $a!ala()7 Men##unaan Tenolo#"'87KODE UNIT : KTL.TH0.1/%.01JUDUL UNIT : P&'&()*araa, R&'6t& T&r'),a( U,)t.DESKRIPSI UNIT : %n"t o$/eten!" "n" bera"tan den#an anal"!a data /e$el"(araan!erta/ela!anaan/en#u+"an!"!te$ RemoteTerminal *nit4RT*6!e2ara/re!"!" dan$en1eluru(- !e!ua" !tandar danbata!an /e$el"(araanELEMEN KOMPETENSI KRITERIA UNJUK KERJA1 Meren2anaan ; $e$/er!"a/an /ela!anaan /en#u+"an RT*1.1. Data (a!"l /e$er"!aan dan /en#u+"an RT%d""dent"3a!" untu $enentuan ela"an o/era!"n1a!e!ua" Standar S"!te$ S9ADA d" S"!te$ Tena#a L"!tr".1.2. Data /en1ebab eru!aan atau ela"nan Peralatand""dent"3a!" !e!ua" Standar S"!te$S9ADAd" S"!te$Tena#a L"!tr".1.!. Data Rout"n# +ar"n#an data d"/er!"a/an. 1.". Su$ber da1a 1an# d"/erluan untu /en#u+"and""dent"3a!" !e!ua" !/e!"3a!" /eer+aan.1.5. Perlen#a/aner+a4!o6t.are- #a$bar- "n!tru!" er+adll.5 d""nter/reta!"an !e!ua" den#an ren2ana er+a.1.6. Peralatan er+a 4Tool "t- la/to/- Bert Te!ter5d"/er!"a/an dan tela( d"al"bra!" !erta val"d.1.#. IB"n er+a d"/er!"a/an dan d"ren2anaan /erlun1a/eralatan beba! berte#an#an.1.8. Loa!" er+a d"!"a/an !e!ua" den#an e/erluan/eer+aan dan /ro!edur /eru!a(aan.2 Mela!anaan /en#u+"an RT* !e2ara $en1eluru().1. Peralatan RT* d"u+" !e!ua" /ro!edur /eru!a(aan.).). S"!te$ RT% d"u+" !e!ua" /ro!edur /eru!a(aan.).'. Trandu2er d"al"bra!" ulan#.).8. Tele!"#nall"n#- Re$ote2ontrol- tele$ea!ur"n#d"u+" eara( R99 4e ara( PMT0PMS d" blo5).5. Level dan addre!! Mode$ d"/er"!a.).:. Batere $e$or" RT% d"/er"!a 0 d"#ant".).7. >a!"l /en#u+"and"band"n#anden#anStandarS"!te$S9ADA d" S"!te$ Tena#a L"!tr".).a!"l /en#u+"an d"teta/an ela"an o/era!"n1a !e!ua"Standar S"!te$ S9ADA d" S"!te$ Tena#a L"!tr".3 Me$buat La/oran Pe$el"(araan'.1 La/oran d"buat !e!ua" den#an 6or$at dan /ro!edur0In!tru!" Ker+a 1an# d"teta/an ole( /eru!a(aan.1. BATASAN VARIABEL.Dala$ $ela!anaan un"t o$/enten!" "n" (aru! d"duun# den#an ter!ed"an1a71.1 S?P 1an# berlau d"/eru!a(aan1.) Instruction Manual dar" $a!"n#&$a!"n# Peralatan1.' Lo) s;eet atau report s;eet 1an# d"teta/an ole( /eru!a(aan1.8 Peralatan dan "n!tru$en 1an# tera"t den#an /ela!anaan un"t o$/eten!" "n"8a!"l /e$el"(araan d"teta/an ela"an o/era!"n1a!e!ua" Standar S"!te$ Teleo$un"a!" d" S"!te$ Tena#aL"!tr".+ Me$buat La/oran Pe$el"(araan'.1 La/oran d"buat !e!ua" den#an 6or$at dan/ro!edur0In!tru!" Ker+a 1an# d"teta/an ole(/eru!a(aan.1. BATASAN VARIABEL.Dala$ $ela!anaan un"t o$/enten!" "n" (aru! d"duun# den#an ter!ed"an1a71.1 S?P 1an# berlau d"/eru!a(aan5*1.) Instruction Manual dar" $a!"n#&$a!"n# Peralatan1.' Lo) s;eet atau report s;eet 1an# d"teta/an ole( /eru!a(aan1.8 Peralatan dan "n!tru$en 1an# tera"t den#an /ela!anaan un"t o$/eten!" "n"1.5 Ko$/eten!" 1an# d"eta(u" !ebelu$n1a adala( 7 Mela!anaan etentuan $en#ena" K'. . PANDUAN PENILAIAN.).1 Pen#eta(uan dan Ketera$/"lan 1an# d"butu(an 7).1.1 Pen#eta(uan 7).1.1.1 Da!ar eletron"a).1.1.) Da!ar Ko$/uter).1.1.' Ten" Tena#a L"!tr").1.1.8 Pen#uuran dan Pen##unaan Alat %ur).1.1.5 Da!ar S"!te$ Pen#aturan).1.1.: Ko$un"a!" Data).1.) Ketera$/"lan 7).1.).1 Pe$el"(araan PL9).1.).) On Site Trainin) Pe$el"(araan PL9 dan !e!ua" Peralatan 1an# d"/el"(ara.).) Ruan# L"n#u/ Pen#u+"an ).).1 Ko$/eten!" (aru! d"u+"an d"te$/at er+a atau d"te$/at la"n!e2ara !"$ula!" den#an ond"!" er+a !e!ua" den#an eadaan nor$al.).).) Ko$/eten!" 1an# bera"tan den#an /en#eta(uan- d"u+"an !e2ara tertul"! atau l"!an).' A!/e Pent"n#).'.1 Per!1aratan da!ar Kual"3a!" /end"d"an 6or$al $"n"$al SLTP 1an# $e$"l"" /en#eta(uan !etara SMK 4STM5 0 SM% 4IPA5.).'.) Mela!anaan /eer+aan 1an# on!"!ten /ada !et"a/ ele$en Ko$/eten!".).'.' Me$enu(" r"ter"a un+u er+a 1an# ter2au/ /ada !et"a/ ele$en Ko$/eten!" den#an $en##unaan- ten"&ten" dan !tandar /eru!a(aan !e!ua" den#an te$/at er+a).'.8 Menun+uan /e$a(a$an ter(ada/ /en#eta(uan dan etera$/"lan 1an# d"butu(an !erta !"a/ er+a 1an# d"tuntut dar" /eer+aan ter!ebut.$. KOMPETENSI KUNCINO KOMPETENSI KUNCI DALAM UNIT INI TINGKAT1 Men#u$/ulan- $en#anal"!a dan $en#or#an"!a!"an "n6or$a!" ') Men#o$un"a!"an "de dan "n6or$a!")' Meren2anaan dan $en#atur e#"atan)8 Beer+a!a$a den#an oran# la"n dan elo$/o15 Men##unaan "de dan ten" $ate$at"a1: Me$e2a(an $a!ala()7 Men##unaan Tenolo#"'51KODE UNIT : KTL.TH0.#$.01JUDUL UNIT : M&'&()*ara P&ra(ata, S)+t&' SCADADESKRIPSI UNIT : %n"t o$/eten!" "n" bera"tanden#ananal"!adata /e$el"(araan!erta/ela!anaan/e$el"(araanSISTEMS9ADA!e2ara/re!"!"dan $en1eluru(- !e!ua" !tandar dan bata!an /e$el"(araan .ELEMEN KOMPETENSI KRITERIA UNJUK KERJA1 Meren2anaan dan $e$/er!"a/an /ela!anaan /e$el"(araan SISTEM S9ADA1.1 Data (a!"l /e$er"!aan dan /e$el"(araan SISTEMS9ADA d""dent"3a!" untu $enentuan ela"ano/era!"n1a!e!ua" Standar S"!te$SISTEMS9ADAd"S"!te$ Tena#a L"!tr".1.2 Data /en1ebab eru!aan atau ela"nan Peralatand""dent"3a!" !e!ua"StandarS"!te$SISTEMS9ADAd"S"!te$ Tena#a L"!tr"1.! Data rout"n# +ar"n#an data- Ba2 u/ 3le- d"/er!"a/andan d"anal"!a.1." Su$ber da1a 1an# d"/erluan untu /e$el"(araand""dent"3a!" !e!ua" !/e!"3a!" /eer+aan.1.5 Perlen#a/aner+a4!o6t.are- #a$bar- "n!tru!" er+adll.5 d""nter/reta!"an !e!ua" den#an ren2ana er+a dantela( d"al"bra!" !erta val"d.1.6 Loa!" er+a d"!"a/an !e!ua" den#an e/erluan/eer+aan dan /ro!edur /eru!a(aan.) Me$band"n#an /e$el"(araan SISTEM S9ADA !e2ara $en1eluru().1. Peralatan SISTEM S9ADA d"u+" !e!ua" /ro!edur/eru!a(aan.).). S"!te$ /ro!edur S9ADA d"anal"!a !e!ua"/ere$ban#an tenolo#"n1a.).'. Ke#a#alan Tele!"#nall"n#- Re$ote 9ontrolTele$ea!ur"n# dan out o6 /ool n1a RT% d"anal"!a/en1ebabn1a.).8. >a!"l /e$el"(araan d"band"n#an den#an StandarS"!te$ SISTEM S9ADA d" S"!te$ Tena#a L"!tr".).5. >a!"l /e$el"(araan d"band"n#an den#an StandarS"!te$ SISTEM S9ADA d" S"!te$ Tena#a L"!tr".).:. >a!"l /e$el"(araan d"teta/an ela"an o/era!"n1a!e!ua" Standar SISTEM S9ADA d" S"!te$ Tena#a L"!tr".' Me$buat La/oran Pe$el"(araan'.1La/oran d"buat !e!ua" den#an 6or$at dan /ro!edur0In!tru!" Ker+a 1an# d"teta/an ole( /eru!a(aan.'.) >a!"l la/oran d"#unaan untu ant"!"/a!" /erba"an /e$el"(araan S"!te$ S2ada1. BATASAN VARIABEL.Dala$ $ela!anaan un"t o$/enten!" "n" (aru! d"duun# den#an ter!ed"an1a71.1 S?P 1an# berlau d"/eru!a(aan1.) Instruction Manual dar" $a!"n#&$a!"n# Peralatan1.' Lo) s;eet atau report s;eet 1an# d"teta/an ole( /eru!a(aan1.8 Peralatan dan "n!tru$en 1an# tera"t den#an /ela!anaan un"t o$/eten!" "n"1.5 Ko$/eten!" 1an# d"eta(u" !ebelu$n1a adala( 7KODE UNIT JUDUL UNITMela!anaan etentuan $en#ena" K'5)KTL.T>*).15@.*1KTL.T>*).15