paparan P2KKP untuk Bappeda Kota Surakarta

36
KEBERLANJUTAN PNPM-MP MELALUI KEGIATAN PENANGANAN KUMUH PROGRAM PENINGKATAN KUALITAS KAWASAN PERMUKIMAN PROGRAM PENINGKATAN KUALITAS KAWASAN PERMUKIMAN Disampaikan pada Acara : PLENO TKPKD TRIWULA 4 TAHUN 2015 Balaikota Surakarta, Kamis 3 Desember 2015

Transcript of paparan P2KKP untuk Bappeda Kota Surakarta

Page 1: paparan P2KKP untuk Bappeda Kota Surakarta

KEBERLANJUTAN PNPM-MPMELALUI KEGIATAN PENANGANAN KUMUH

PROGRAM PENINGKATAN KUALITAS KAWASAN PERMUKIMAN

PROGRAM PENINGKATAN KUALITAS KAWASAN PERMUKIMAN

Disampaikan pada Acara :

PLENO TKPKD TRIWULA 4 TAHUN 2015Balaikota Surakarta, Kamis 3 Desember 2015

Page 2: paparan P2KKP untuk Bappeda Kota Surakarta

LATAR BELAKANG PENANGANAN KUMUH PERMUKIMAN

1

LANDASAN UTAMA:UU No.1

Tahun 2011(Pasal 94 sd

95)

Pembangunan &

Pengembangan

Perumahan Permukiman

Pencegahan dan

peningkatan kualitas terhadap

perumahan kumuh• Pengawasan

dan pengendalian;

• Pemberdayaan Masyarakat.

Permasalahan Umum Kawasan Permukiman

Kumuh• Kepadatan Bangunan yang

tinggi;• Kondisi Prasarana dan Sarana

yang buruk secara kuantitatif dan kualitatif;

• Kondisi Lingkungan yang tidak didukung oleh sistem drainase;

• Tidak memiliki keteraturan struktur permukiman;

• Permukiman di bantaran sungai;

• Areal yang terpengaruh secara fisik oleh adanya pengelolaan limbah oleh pabrik di sekitarnya.PENYUSUNAN DATABASE KAWASAN KUMUH & POLA PENANGANAN KAWASAN

KUMUH DI KAWASAN PERKOTAAN DI INDONESIA

1. Penanganan kumuh di perkotaan merupakan salah satu agenda yang terdapat dalam Renstra Kementerian PU, Ditjen Cipta Karya, dimana upaya penanganan kumuh melalui pendekatan kawasan dalam mengurangi luasan kawasan kumuh yang ada (dari target 2014 sebesar 675 kawasan sudah ditangani sebesar 900 kawasan atau sebesar 75%) dan mendukung program MDGs (sebagai dukungan data kota tanpa kumuh 2020).

2. Perlunya akurasi data dan relevansi yang sesuai serta framing lokasi dalam konteks keterpaduan penanganan kawasan menjadi sangat penting untuk menjadi dasar/ readiness criteria pembangunan.

3. Justifikasi dan relevansi kriteria kawasan kumuh yang terdapat dalam payung hukum dan ketetapan formal terkait kawasan kumuh oleh Pemda berupa Surat Keterangan (SK) Daerah.

4. Diperlukannya pemutakhiran data kawasan kumuh berdasarkan SK Daerah (sesuai Amanat Pasal 98 Undang-Undang no 1 tahun 2011 tentang Perumahan dan Kawasan Permukiman, RPIJM, SPPIP, dan RPKPP ).

Page 3: paparan P2KKP untuk Bappeda Kota Surakarta

PERMASALAHAN BIDANG KECIPTA KARYAAN

2

Page 4: paparan P2KKP untuk Bappeda Kota Surakarta

3

TARGET PNPM-MANDIRI MELALUI PROGRAM P2KKP

1. Perubahan sikap dan perilaku masyarakat untuk hidup bersih, sehat dan produktif, termasuk Perilaku hidup bersih dan sehat (PHBS), yang mendukung upaya mencapai target '100-0-100' di Perkotaan pada tahun 2019;

2. Partisipasi masyarakat dalam penanganan kawasan Prioritas kumuh di Perkotaan tahun 2015-2019, sesuai hasil identifikasi Dit.Bangkim DJCK;

3. Partisipasi masyarakat dalam pencapaian target 100-0-100 di seluruh lokasi P2KKP/PNPM Perkotaan;

4. Meningkatnya kapasitas & peran pemda untuk menjalin kolaborasi stakeholders pembangunan permukiman kota, dalam rangka pencapaian target 100-0-100 di wilayahnya, termasuk penguatan City Changers dan pembentukan Pokja Permukiman Kota

Page 5: paparan P2KKP untuk Bappeda Kota Surakarta

TARGET PNPM-MANDIRI MELALUI PROGRAM P2KKP

ASSETPNPM PERKOTAAN TARGET 1: Dukungan Penanganan Kumuh tahun 2015-2019

- Dilaksanakan di seluruh kawasan kumuh (51 Kelurahan);- Perencanaan Partisipatif berorientasi Penanganan Kumuh- Partisipasi dan keswadayaan masyarakat dalam kegiatan

penanganan kumuh di wilayahnya

TARGET 2: Pencapaian target 100-0-100 Tahun 2015-2019- Dilaksanakan di seluruh kelurahan dan atau kawasan/

kecamatan perkotaan (51 Kelurahan);- Perencanaan Partisipatif Target 100-0-100 di Perkotaan;- Partisipasi dan keswadayaan masyarakat dalam kegiatan

pencapaian target 100-0-100 di wilayahnya

TARGET 3: Peningkatan Peran Pemda dalam membangun Kolaborasi Pencapaian Target 100-0-100 Tahun 2015-2019- Kolaborasi masyarakat dan Pemda serta stakeholder Kota

dalam percepatan penanganan kumuh di perkotaan - Penguatan Peran Pokja Permukiman Kota, City Changer, dll- Bantuan Teknis (Mis. Konsultan, Monitoring, dll)

TARGET 4: Peningkatan Penghidupan Berkelanjutan (Sustainable Livelihood) Tahun 2015-2019- Peningkatan asset SDM, Modal Sosial, Infrastruktur, SDA dan

Finansial bagi masyarakat perkotaan

ASSET KELEMBAGAAN MASYARAKAT- 51 LKM Tingkat Kelurahan- 27.230 Kelompok Swadaya Masyarakat

(KSM)

ASSET SDM DI MASYARAKAT- 1.376 Relawan Masyarakat yg terlatih- 459 Anggota LKM yg terlatih

ASSET PENDAMPING:₋ 30 Fasilitator Pendamping Masyarakat₋ 6 Pendamping Pemda (Koordinator

Kota & Assisten Korkot)

PERCEPATAN PENCAPAIAN TARGET 100-0-100 DI PERKOTAAN

4

Page 6: paparan P2KKP untuk Bappeda Kota Surakarta

DATA ASET PNPM-MANDIRI PERKOTAAN 2008-2015

5

Kode Tahun PAGU BLM APBN BLM Realisasi PAGU DDUB DDUB Realisasi

2008

Rp 6,575,000,000

Rp 3,945,000,000

Rp 6,575,000,000

2008 Rp 4,420,200,000

2008 Rp 2,630,000,000

TOTAL Rp 6,575,000,000 Rp 6,575,000,000 Rp 6,575,000,000 Rp 4,420,200,000

2009

Rp 5,040,000,000

Rp 1,890,000,000

Rp 1,260,000,000

2009 Rp 1,890,000,000 Rp 1,726,000,000

2009 Rp 1,260,000,000

TOTAL Rp 5,040,000,000 Rp 5,040,000,000 Rp 1,260,000,000 Rp 1,726,000,000

2011 Rp 4,920,000,000

Rp 3,690,000,000 Rp 1,230,000,000

2011 Rp 1,230,000,000 Rp 2,159,000,000

TOTAL Rp 4,920,000,000 Rp 4,920,000,000 Rp 1,230,000,000 Rp 2,159,000,000

2012

Rp 5,367,000,000

Rp 3,390,000,000

Rp 282,500,000

2012 Rp 1,977,000,000

2012 Rp 1,674,000,000

TOTAL Rp 5,367,000,000 Rp 5,367,000,000 Rp 282,500,000 Rp 1,674,000,000

2013 Rp 7,148,750,000

Rp 4,515,000,000 Rp 376,250,000

Rp 1,697,000,000

2013 Rp 2,633,750,000

TOTAL Rp 7,148,750,000 Rp 7,148,750,000 Rp 376,250,000 Rp 1,697,000,000

2014 Rp 7,148,750,000

Rp 4,515,000,000 Rp 376,250,000

Rp 376,250,000

2014 Rp 2,633,750,000

TOTAL Rp 7,148,750,000 Rp 7,148,750,000 Rp 376,250,000 Rp 376,250,000

TOTAL ALL Rp 36,199,500,000 Rp 36,199,500,000 Rp 10,100,000,000 Rp 12,052,450,000

Kode Tahun PAGU BLM APBN BLM RealisasiP4IP 2013

Rp 500,000,000 Rp 250,000,000

P4IP 2013 Rp 250,000,000 TOTAL Rp 500,000,000 Rp 500,000,000 PLPBK 2013

Rp 1,000,000,000 Rp 150,000,000

PLPBK 2014 Rp 850,000,000 TOTAL Rp 1,000,000,000 Rp 1,000,000,000 TOTAL ALL Rp 1,500,000,000 Rp 1,500,000,000

DATA BLM PNPM-MP TA. 2008 – 2015 KOTA SURAKARTA

DATA BLM PNPM P4IP & PLPBK TA. 2008 – 2015 KOTA SURAKARTA

Page 7: paparan P2KKP untuk Bappeda Kota Surakarta

DATA ASET PNPM-MANDIRI PERKOTAAN 2008-2015

6

BLM APBN SWADAYA BLM APBD TOTAL -

5,000,000,000.00

10,000,000,000.00

15,000,000,000.00

20,000,000,000.00

25,000,000,000.00

30,000,000,000.00

35,000,000,000.00

40,000,000,000.00

CAPAIAN PELAKSANAAN KEGIATAN PNPM-MP KOTA SURAKARTA

Page 8: paparan P2KKP untuk Bappeda Kota Surakarta

DATA ASET PNPM-MANDIRI PERKOTAAN 2008-2015

7

Komponen Jalan Drainase Jembatan Perumahan MCK Gerobak Sampah Air Bersih Sarana Pendidikan Irigasi Sarana Kesehatan Limbah Lainya Rp-

Rp1,000,000,000

Rp2,000,000,000

Rp3,000,000,000

Rp4,000,000,000

Rp5,000,000,000

Rp6,000,000,000

Rp7,000,000,000

CAPAIAN KEGIATAN INFRASTRUKTUR PNPM-MP KOTA SURAKARTA

Page 9: paparan P2KKP untuk Bappeda Kota Surakarta

DATA ASET PNPM-MANDIRI PERKOTAAN 2008-2015

8

Perdagangan Industri RTM Jasa Peningkatan SDM Lainya Rp-

Rp500,000,000

Rp1,000,000,000

Rp1,500,000,000

Rp2,000,000,000

Rp2,500,000,000

Rp3,000,000,000

Rp3,500,000,000

Rp4,000,000,000

Rp4,500,000,000

Rp5,000,000,000

CAPAIAN KEGIATAN EKONOMI PNPM-MP KOTA SURAKARTA

Page 10: paparan P2KKP untuk Bappeda Kota Surakarta

DATA ASET PNPM-MANDIRI PERKOTAAN 2008-2015

9

Santunan Sosial Peningkatan SDM Beasiswa Peningkatan Kesehatan Lainya Rp-

Rp1,000,000,000

Rp2,000,000,000

Rp3,000,000,000

Rp4,000,000,000

Rp5,000,000,000

Rp6,000,000,000

Rp7,000,000,000

Rp8,000,000,000

CAPAIAN KEGIATAN SOSIAL PNPM-MP KOTA SURAKARTA

Page 11: paparan P2KKP untuk Bappeda Kota Surakarta

DATA ASET PNPM-P4IP PERKOTAAN 2013

10

Komponen Jalan Drainase Jembatan BOP Rp-

Rp50,000,000

Rp100,000,000

Rp150,000,000

Rp200,000,000

Rp250,000,000

Rp300,000,000

Rp350,000,000

Rp400,000,000

CAPAIAN KEGIATAN PNPM - P4IP KOTA SURAKARTA

Page 12: paparan P2KKP untuk Bappeda Kota Surakarta

DATA ASET PNPM-PLPBK PERKOTAAN 2013-2015

11

Perencanaan RTLH Drainase Komponen Jalan Urban Farm BOP Rp-

Rp50,000,000

Rp100,000,000

Rp150,000,000

Rp200,000,000

Rp250,000,000

Rp300,000,000

Rp350,000,000

Rp400,000,000

CAPAIAN BLM PNPM-PLPBK KEL. PUCANGSAWIT TA. 2013-2015

Page 13: paparan P2KKP untuk Bappeda Kota Surakarta

DATA ASET PNPM-MANDIRI PERKOTAAN 2008-2015

12

KADIPIRO

SEMANGGI

Page 14: paparan P2KKP untuk Bappeda Kota Surakarta

DATA ASET PNPM-MANDIRI PERKOTAAN 2008-2015

13

PAJANG

MOJOSONGO

Page 15: paparan P2KKP untuk Bappeda Kota Surakarta

ORIENTASI PENDAMPINGAN PNPM-MANDIRI MELALUI PROGRAM P2KKP

14

PNPM PERKOTAAN P2KKP 2015 - 2019

KEMANFAATAN KOMUNAL KEMANFAATAN KK MISKIN (PS-2)

STIMULAN BLM OPEN MENU AKSES CHANNELLING BLM

PENANGGULANGAN KEMISKINAN KESEJAHTERAAN MASYARAKATTarget 100-0-100, Kumuh & Livelihood untuk PS-2

PERENCANAAN MASYARAKATPJM Pronangkis - kemiskinan

SINERGI PERENC. PARTISIPATIF DG PERENC. MAKRO RPJM Kelurahan/RPI2JM/RTPLP, dll

BANTUAN PROYEKSoftware dan Hardware

BANTUAN TEKNISSoftware -> RPJM Kelurahan/RPI2JM/RTPLP, dll

Page 16: paparan P2KKP untuk Bappeda Kota Surakarta

ORIENTASI PENDAMPINGAN PNPM-MANDIRI MELALUI PROGRAM P2KKP

PNPM PERKOTAAN P2KKP 2015 - 2019

PENCAIRAN-PEMANFAATAN BLMSepenuhnya BLM P2KP/PNPM

MENCARI & MENGAKSES BLMSebagian besar BLM dari Pihak Luar

PENGUATAN UPKUPK mengelola dana bergulir

KSM SEBAGAI LEMBAGA KEUANGAN INKLUSIFDana Bergulir dikelola KSM, ke UPK hanya Jasa (P2B)

KSM EKONOMI, SOSIAL & LINGKJenis-Jenis KSM sesuai kegiatan

KSM Sbg LEMBAGA MASYARAKAT (Sos,ek,link,dll)KSM Menangani berbagai kegiatan sesuai kebutuhan agt

PENDAMPINGAN MASYARAKATPenguatan BKM & UPK

PENDAMPINGAN KOLABORASIPeran BKM & UP-UP dalam Kolaborasi

PENDAMPINGAN PEMDABappeda, Satker, dll

PENDAMPINGAN INSTITUSI & POLICY MAKER PEMDAWalikota/Bupati, DPRD, Pokja PKP, City Changer, dll

FOKUS DANA BERGULIRPAR, LAR, ROI, RR, dll

FOKUS AKSES KESEMPATAN KERJA & USAHAVocational Training, pembinaan usaha, dll

15

Page 17: paparan P2KKP untuk Bappeda Kota Surakarta

AKSES BLM P2KKP TAHUN 2016 - 2019

16

7 PILAR KUMUH(SK Menteri No.534/KPTS/M/2001)

Keteraturan, Kepadatan & Kondisi Fisik Bangunan

Pembuangan Air Limbah

Jalan Lingkungan

Saluran Air Hujan/Drainase Lingkungan

Pengamanan Bahaya Kebakaran

Penyediaan Air Bersih dan Air Minum

Pengelolaan Sampah

BLM PENGEMB. KAPASITAS & KOORDINASI

BLM Channelling PLP, PAM.

Bangkim, dll

Vocational Training, Akses Channelling, dll

BLM PLPBK & BLM KOLABORASI

Infrastruktur Lingkungan

Permukiman

Infrastruktur Lingkungan

Permukiman (Lokasi Selektif)

Page 18: paparan P2KKP untuk Bappeda Kota Surakarta

17

BASELINE DATA 100-0-100 dan PENYUSUNAN PROFIL KAWASAN

KUMUH

Page 19: paparan P2KKP untuk Bappeda Kota Surakarta

TUJUAN PENYUSUNAN BASELINE DATA 100-0-100

18

• Mampu mengukur pencapaian penanganan kumuh di wilayahnya;

• Membantu Pemerintah Kabupaten/Kota untuk mendapatkan baseline data 100-0-100 di wilayahnya;

• Menyusun baseline data dan profil kawasan permukiman ;

• Melakukan identifikasi kebutuhan masyarakat sesuai persoalan kualitas permukiman berdasarkan data 100-0-100;

Page 20: paparan P2KKP untuk Bappeda Kota Surakarta

DATA FISIK dan NON FISIK YANG DIGALI

19

A. Data fisik yang terkait dengan 7 indikator kumuh yaitu:1. Kondisi bangunan hunian:

• Keteraturan Bangunan• Kepadatan Bangunan• Kondisi Fisik Bangunan

2. Jalan Lingkungan3. Drainase Lingkungan4. Pembuangan air Limbah5. Penyediaan Air Bersih & Air Minum6. Pengelolaan Persampahan7. Pengamanan Bahaya Kebakaran

B. Data non fisik yang terkait dengan infrastruktur permukiman, antara lain:1. Legalitas pendirian bangunan 2. Kepadatan penduduk 3. Mata pencarian penduduk 4. Penggunaan Daya Listrik5. Fasilitas Pelayanan Kesehatan6. Fasilitas Pelayanan Pendidikan

Page 21: paparan P2KKP untuk Bappeda Kota Surakarta

METODA & LOKASI PENYUSUNAN BASELINE DATA 100-0-100

20

Untuk menggali data khususnya di tingkat masyarakat, akan menggunakan 3 metode kajian yaitu:

• FGD : Digunakan pada saat penggalian data awal di tingkat desa/kelurahan yang melibatkan unsur masyarakat di desa/kelurahan tersebut. FGD lebih detil juga akan dilakukan di tingkat basis (komunitas terkecil) untuk menggali data utama.

• Wawancara : Digabungkan dengan teknik FGD, dimana prosesnya dilakukan dengan wawancara khususnya kepada warga dan informan kunci yang berada di tingkat basis (komunitas terkecil)

• Transek: Akan dilakukan terutama untuk verifikasi dan klarifikasi data hasil FGD tingkat basis, terutama secara visual maupun verbal kepada masyarakat langsung atau lokasi sasaran.

o Lokasi : Lokasi sasaran untuk pelaksanaan pendataan 100-0-100 akan dilakukan di lokasi Program Peningkatan Kualitas Lingkungan Permukiman (P2KP).

Page 22: paparan P2KKP untuk Bappeda Kota Surakarta

FGD TINGKAT KECAMATAN & TINGKAT KELURAHAN

21

• Pada tingkat kecamatan, penggalian kawasan kumuh terkait dengan interkoneksi permasalahan di tingkat kelurahan dalam satu kecamatan

• Penggalian Masalah kekumuhan bersama• Sesuai indikator Kumuh:o Kelompok 1 (Rumah tangga)

Air Minum, Kondisi dan keteraturan bangunan, dan Sanitasio Kelompok 2 (Lingkungan):

Kepadatan bangunan, jalan, drainase, Sampah dan Kebakaran• Pemetaan awal masalah kumuh

Page 23: paparan P2KKP untuk Bappeda Kota Surakarta

JADWAL & AGENDA KEGIATAN

22

Coaching singkat ke Relawan RT / TIPP

FGD tingkat Basis

• FGD Rumah tangga• FGD lingkungan

Page 24: paparan P2KKP untuk Bappeda Kota Surakarta

DATA BERBASIS LINGKUNGAN KAWASAN

23

Page 25: paparan P2KKP untuk Bappeda Kota Surakarta

DATA BERBASIS RUMAH TANGGA

24

Page 26: paparan P2KKP untuk Bappeda Kota Surakarta

CONTOH PETA PERMASALAHAN & RENCANA KEGIATAN

25

Page 27: paparan P2KKP untuk Bappeda Kota Surakarta

CONTOH PROFIL KAWASAN KUMUH KELURAHAN

26

Page 28: paparan P2KKP untuk Bappeda Kota Surakarta

CONTOH DAFTAR INDIKASI KEGIATAN PENANGANAN KUMUH

27

Page 29: paparan P2KKP untuk Bappeda Kota Surakarta

DOKUMENTASI KEGIATAN P2KKP

28

PELATIHAN FASILITATOR KELURAHAN

Page 30: paparan P2KKP untuk Bappeda Kota Surakarta

DOKUMENTASI KEGIATAN P2KKP

29

SOSIALISASI TINGKAT KOTA

Page 31: paparan P2KKP untuk Bappeda Kota Surakarta

DOKUMENTASI KEGIATAN P2KKP

30

SOSIALISASI TINGKAT KECAMATAN

Page 32: paparan P2KKP untuk Bappeda Kota Surakarta

DOKUMENTASI KEGIATAN P2KKP

31

SOSIALISASI TINGKAT KELURAHAN

Page 33: paparan P2KKP untuk Bappeda Kota Surakarta

DOKUMENTASI KEGIATAN P2KKP

32

OJT, OBSERVASI & PENDATAAN

Page 34: paparan P2KKP untuk Bappeda Kota Surakarta

DOKUMENTASI KEGIATAN P2KKP

33

INPUTING DATA BASELINE 100-0-100 TINGKAT KELURAHAN

Page 35: paparan P2KKP untuk Bappeda Kota Surakarta

DAFTAR PILOT BLM P2KKP 9 KELURAHAN

34

NOKODE

KELURAHAN

KELURAHAN KECAMATAN

LUAS KUMUH (ha) SK

Walikota

LUAS KUMUH

(ha) RKPKP

Luas Wilayah

(ha)

Kepadatan

Penduduk 2011

PENENTUAN KRITERIA SELEKSI KELURAHANRencan

a Alokasi Anggar

an (juta)

Prioritas

TKPKD

Kinerja Pembukuan LKM 3

Bulan Terakhir

Opini Audit Keuan

gan TA.

2014

Lokasi P2KKP

Lokasi Penanga

nan / Pencega

han

Kesiapan

Perencanaan

SPPIP SSKPriorit

as RKPKP

1 33720110 Karangasem Laweyan 2.17 8.547 130.00 200.667 2 Sangat Baik WTP √ Penangan

an √ √ √ √ 350

2 33720107 Bumi Laweyan 2.74 2.749 37.30 343.660 2 Sangat Baik WTP √ Penangan

an √ √ √ √ 250

3 33720106 Panularan Laweyan 2.44 2.631 54.40 229.250 2 Sangat Baik WTP √ Penangan

an √ √ √ √ 300

4 33720402 Mojosongo Jebres 17.60 28.975 532.88 159.090 1 Sangat Baik WTP √ Penangan

an √ - - √ 250

5 33720406 Gandekan Jebres 3.54 7.088 35.00 330.570 2 Sangat Baik WTP √ Penangan

an √ √ √ √ 500

6 33720404 Tegalharjo Jebres 1.64 20.354 32.50 269.347 2 Sangat Baik WTP √ Penangan

an √ - - √ 250

7 33720506 Gilingan Banjarsari 28.82 13.756 127.20 290.681 2 Sangat Baik WTP √ Penangan

an √ - √ √ 250

8 33720207 Tipes Serengan 11.04 7.534 64.00 320.133 1 Sangat Baik WTP √ Penangan

an √ √ √ √ 500

9 33720307 Pasarkliwon Pasarkliwon 6.44 8.055 36.00 1018.069 2 Sangat Baik WTP √ Penangan

an √ - √ √ 350

    TOTAL LUAS KUMUH   76.430 99.689                    3000

Page 36: paparan P2KKP untuk Bappeda Kota Surakarta

TERIMA KASIH ATAS PERHATIANYA

35