Makalah Sejarah Budaya Sunda.docx
-
Upload
andri-herdianto -
Category
Documents
-
view
257 -
download
5
Transcript of Makalah Sejarah Budaya Sunda.docx
7/24/2019 Makalah Sejarah Budaya Sunda.docx
http://slidepdf.com/reader/full/makalah-sejarah-budaya-sundadocx 1/7
BAB I
BUBUKA
A. Purwaka Masalah
Dina raraga ngadeketkeun rasa, rumasa ka budaya sunda sareng ningali tina peraturan
daerah jawa barat no…ngayaan budaya sunda, abdi saparakanca bade medarken lalakon anu
aya kakaitannana jeung budaya sunda.
Kumargi kitu peranan kaum muda peryogi pentingna, kusabab saha deui anu bade
mumule budaya urang lamun lain urang sorangan. Mungkin tos cunduk kana waktu ninggng
kana mangsana, yen budaya sunda kedah mencrang deui sapertos pada tahun 19!an, anu
ngrnaan jeung tari jaipong tea.
". Rumusan Masalah
1. #aon budaya sunda$
%. Kumaha sajarah budaya sunda$
&. #aon bae ageman anu aya di tatar sunda $
'. Dimana sastra jeung aksara sunda ayena $
(. Ngabahas Masalah
1. )ajarah budaya )unda
%. *upuh cianjuran nu aya kaitannana jeung "udaya )unda
&. +arisan warisan )esepuh ngenaan budaya sunda.
D. Tujuan
1. #genalkeun leuwih deket budaya sunda ka urang sunda
%. #genalkeun leuwih deket budaya sunda ka )alain urang sunda
&. #gajadikeun budaya sunda sebagai kabanggaan bangsa
'. #ambah elmu ngenaan budaya nu tos aya jeung nu bade di ayakeun.
7/24/2019 Makalah Sejarah Budaya Sunda.docx
http://slidepdf.com/reader/full/makalah-sejarah-budaya-sundadocx 2/7
E. Manfaatna
1. -euwih dedeh ka budaya urang
%. #ambah wawasan kabangsaan
&. #ambah elmu dina raraga riset jeung teknik nyusun makalah
'. #garaketkeun khususna ka sapapada urang sunda umumna ka bangsa ndonesia.
F. Cara Ngumulk!un Data
1. Metode ningali langsung tempatna.
Kanggo gumpulkeun data/data atawa in0ormasi/in0ormasi anu dibutuhken abdi saparakanca
ngalakukeun pengamatan langsung ka daerah sabuderen bumi jeung mirengkeun in0ormasi/
in0ormasi sacara langsung ti narasumber ". Cara Un#akan
Kanggo gumpulkeun data/data atawa in0ormasi/in0ormasi anu dibutuhken sacara undakan,
abdi saparakanca maca buku/buku anu aya kaitanana jeung budaya sunda.$. Cara Tatar%san
#gange cara naros langsung ka sesepuh, pinisepuh, atawa anu disepuhkeun nu aya gantar
kakaitanana jeung budaya sunda.
BAB II
PEDARAN
A. Bu#a&a 'un#a
7/24/2019 Makalah Sejarah Budaya Sunda.docx
http://slidepdf.com/reader/full/makalah-sejarah-budaya-sundadocx 3/7
"udaya )unda nya ta budaya nu dipimilik ku urang )unda. #ajan budaya )unda loba
nu nyaruakeun jeung budaya tatanggana di #usantara2ndonsia, tetep ba loba bdana.
Misalna dina seni tembang (ianjuran, nu najan lirikna loba nu nyokot tina dangding, jeung
najan asalna mmang tina seni 3okal 4awa, tapi kamekarannana ayeuna geus bisa disebut
lain/lainna deui dibanding jeung seni karawitan 4awa.Kasadaran sajarah urang )unda geus aya ti jaman baheula. 5al ieu, misalna, kaunggel
dina naskah basa )unda Kuna Amanat 6alunggung nu mangrupakeun amanat 7akyan
Darmasiksa, raja )unda nu marntah taun 118 / 1%98, ka turunan sarta sakumna urang
)unda, nu unina"Hana nguni hana mangke, tan hana nguni tan hana mangke. Aya ma beuheula aya tu
ayeuna, hanteu ma beuheula hanteu tu ayeuna. Hana tunggak hana watang, tan hana
tunggak tan hana watang. Hana ma tunggulna aya tu catangna". nu hartina, "Aya bareto aya jaga, lamun teu aya bareto moal aya jaga. Aya baheula aya ayeuna, lamun teu aya baheula
moal aya ayeuna. Aya iteuk aya dahan, lamun teu aya iteuk moal aya dahan. Lamun aya
tunggul tangtu aya urut tangkalna".
#askah Sanghyang Siksa Kanda ng Karesian nyebutkeun ngeunaan ayana rupa/rupa
kamonsan dina widang kabudayaan, di antarana mémén :dalang;, paraguna :ahli karawitan;,
hémpul :ahli kaulinan;, prépantun :juru pantun;, lukis :seni batik ;, jeung darmamurcaya :juru
basa nu ahli rupa/rupa basa deungeun;. Dina naskah ta og kasebut sababaraha carita, lakon
pantun, jeung kitab pusaka kaagamaan, nu ngabuktikeun yn dina mangsa harita kasusastran
tulis )unda geus mekar. 6ed kamungkinanana yn jenis sastra mangsa harita mah lolobana
dina wangun sastra lisan, kayaning jamp/jamp, pupujian, lagu/lagu kaulinan, kawih jeung
carita pantun, jeung carita biasa."udaya )unda <i +ikipdia, nsiklopdia bbas basa )unda -uncat ka= pituduh, sungsi
"udaya )unda nya ta budaya nu dipimilik ku urang )unda. #ajan budaya )unda loba
nu nyaruakeun jeung budaya tatanggana di #usantara2ndonsia, tetep ba loba bdana.
Misalna dina seni tembang (ianjuran, nu najan lirikna loba nu nyokot tina dangding, jeung
najan asalna mmang tina seni 3okal 4awa, tapi kamekaranana ayeuna geus bisa disebut lain/
lainna deui dibanding jeung seni karawitan 4awa.
B. 'ajarah
Kasadaran sajarah urang )unda geus aya ti jaman baheula. 5al ieu misalna, kaunggel
dina naskah basa )unda Kuna Amanat 6alunggung nu mangrupakeun amanat 7akyan
Darmasiksa, raja )unda nu marntah taun 118 / 1%98, ka turunan sarta sakumna urang
)unda, nu unina
7/24/2019 Makalah Sejarah Budaya Sunda.docx
http://slidepdf.com/reader/full/makalah-sejarah-budaya-sundadocx 4/7
>5ana nguni hana mangke, tan hana nguni tan hana mangke. Aya ma beuheula aya tu ayeuna,
hanteu ma beuheula hanteu tu ayeuna. 5ana tunggak hana watang, tan hana tunggak tan hana
watang. 5ana ma tunggulna aya tu catangna>.nu hartina, >Aya bareto aya jaga, lamun teu aya bareto moal aya jaga. Aya baheula aya
ayeuna, lamun teu aya baheula moal aya ayeuna. Aya iteuk aya dahan, lamun teu aya iteuk
moal aya dahan. -amun aya tunggul tangtu aya urut tangkalna>. #askah )anghyang )iksa Kanda ng Karesian nyebutkeun ngeunaan ayana rupa/rupa
kamonsan dina widang kabudayaan, di antarana mmn :dalang;, paraguna :ahli karawitan;,
hmpul :ahli kaulinan;, prpantun :juru pantun;, lukis :seni batik;, jeung darmamurcaya :juru
basa nu ahli rupa/rupa basa deungeun;. Dina naskah ta og kasebut sababaraha carita, lakon
pantun, jeung kitab pusaka kaagamaan, nu ngabuktikeun yn dina mangsa harita kasusastran
tulis )unda geus mekar. 6ed kamungkinanana yn jenis sastra mangsa harita mah lolobanadina wangun sastra lisan, kayaning jamp/jamp, pupujian, lagu/lagu kaulinan, kawih jeung
carita pantun, jeung carita biasa.
C. Ag!man
"ukti/bukti sajarah nu geus kagali ngeunaan ageman urang )unda baheula bisa ditapsirkeun
tina sababaraha naskah=? )waka Darma? )anghyang )iksa Kanda ng Karesian
Kahirupan jaman harita raket pisan pakaitna jeung kapercayaan tur kagiatan
kaagamaan. Agama anu dianut nyoko kana ajaran agama 5indu jeung agama "uda anu asalna
ti ndia. @ta dua agama asup ka <atar )unda ti jaman karajaan <arumanagara keneh. "ukti/
bukti anu kapanggih ngeunaan eta hal, saperti candi (angkuang di 6arut, candi "atujaya
jeung (ibuaya di Karawang, patung "uda di <alaga :Majalengka;, arca )iwa di Kendan
:"andung;. )ok sanajan kitu, dibandingkeun jeung pangaruh agama 5indu2"uddha anu
7/24/2019 Makalah Sejarah Budaya Sunda.docx
http://slidepdf.com/reader/full/makalah-sejarah-budaya-sundadocx 5/7
tumerap di <anah 4awa :Mataram, Kediri, )ingasari, Majapahit;, pangaruh eta dua agama di
<atar )unda kaasup leutik pisan.<itinggal mangrupa patilasan punden berundak, kabuyutan, arca tipe *olinsia, jeung
naskah nembongkeun yen sabagian gede masyarakat )unda jeung 6aluh ngagem agama
4atisunda, nya eta agama hasil sinkretisme kapercayaan ka arwah luluhur, ajaran 5indu, jeung
ajaran "uddha. Dina ieu hal urang )unda alam harita geus ngabogaan konsep sorangan
ngeunaan kaagamaan anu ngurung tilu hal, nya eta :1; kapangeranan, :%; kahirupan sanggeus
nyawa ninggalkeun raga, jeung :&; cara/cara pikeun nyalametkeun diri boh keur salila
kumelendang di ieu dunya boh keur hirup jaga di aherat.<ilu dewa :<rimurti; anu dianggap pangeran pangluhurna ceuk agama 5indu
:"rahma, +isnu, )yiwa;, nurutkeun ajaran 4atisunda, perenahna sahandapeun sanghyang.
4adi, sanghyang minangka unsur kakawasaan anu pangluhurna. )anghiyang nyiptakeun alamsagemblengna. )anghiyang ngatur sakumna mahluk. )acara mutlak )anghiyang nyekel
kakawasaan di jagat raya. <empat dumuk )anghiyang di Kahiyangan anu pernahna di luar
alam dunya ieu. Kahyangan th alam anu suci, sepi, tur langgeng taya gangguan kahirupan
dunya.Asup ka alam Kahyangan katut hirup ngahiji sareng 5yang sabada nyawa ninggalkeun raga
mangrupa panyileukan manusa, sabab nya di dinya nyampak kabagjaan abadi. @ta
panyileukan bisa kahontal, upama manusa salila hirupna di alam dunya ngagungkeun tur
nyembah 5iyang sarta loba nyieun kahadean ka sasama manusa, laku lampahna hade luyu
jeung pancen hirupna.
Kasalametan jeung kabagjaan hirup di alam pawenangan :dunya; jeung di alam
kalanggengan :aherat; gumantung kana ajen tapa hiji jalma anu dilakonan salila hirupna di
alam dunya. <apa teh nya eta garapan gawe nurutkeun kaahlian jeung pagawean masing/
masing. -amun tapana hade tur daria, kahirupan di dunya jeung di aheratna oge pinanggih
kasalametan jeung kabagjaan. <api sabalikna, lamun tapana goreng, kahirupanana oge bakal
tinemu jeung kacilakaan katut katunggaraan boh di dunya boh di aherat.
D. Basa( aksara( j!ung sastra
)alian ti naskah )anghyang )iksa Kanda ng Karesian, naskah/naskah sjn ti jaman
nu leuwih anyar salaku bukti kasusastran )unda nu aya di Musieum *usat 4akarta di antarana
(arita *arahyangan, (arita +aruga 6uru, jeung (arita 7atu *akuan.)aasupna pangaruh 4awa :Mataram slam; dina abad ka/18, di masarakat )unda
tumuwuh bentuk wawacan nu ditulis dina aksara (acarakan. Aksara Arab g mimiti dipak
pikeun nulis basa )unda.
7/24/2019 Makalah Sejarah Budaya Sunda.docx
http://slidepdf.com/reader/full/makalah-sejarah-budaya-sundadocx 6/7
Ku datangna bangsa ropa, utamana dina munggaran abad ka/19, aksara -atin og mimiti
dipiwanoh jeung dipak. "euki dieu, dina panungtungan abad ka/19, cara nulis nurutkeun
ajn/inajn modrn mimiti dipak ku Muhamad Musa= mr tanda baca dina tulisan
(acarakan jeung mimiti dipakna aksara -atin.<aun 191%, aturan nulis basa )unda ku aksara -atin dijieun ku Ardiwinata spk.
*ercitakan og mimiti dipak. +ujud sastra Kulon samodl roman jeung carpon og mimiti
dipikawanoh. Kalawarta )unda mimiti medal awal abad ka/%!.7oman )unda munggaran dikarang ku Ardiwinata nu judulna "aruang ka nu #garora,
dituturkeun ku Mmd )astrahadiprawira, Buhana, Moh. Ambri, jeung Margasulaksana
:roman ditktip Diarah *ati;.Kumpulan carpon munggaran ditulis ku 6. ). :ngan dikenal sandiasmana wungkul;
dina judul Dogdog *angrwong :19&!;, dituturkeun ku M. A. )almun, 7usman )utiasumarga,
<ini Kartini, 7AC, +ahyu +ibisana, jsb.)ajak bbas basa )unda diluluguan ku Kis +. )..+angunan lakon teu pati ngembang dina basa )unda, sabab aya gending karesmn nu leuwih
dipikaresep.Dina jaman mmh perang, buku/buku sastra )unda lolobana wedalan "al *ustaka, 4akarta.
)anggeus perang, karya sastra )unda leuwih loba nu medal ti pamedal/pamedal swasta.
BAB III
PANUTUP
4adi salaku urang sunda tos tangtu urang kedah mumule sagala anu aya dikebudayaan
)unda. )aha deui anu arek ngalestarikeun budaya )unda uapami lain urang sadaya salaku
katurunanana. Komo urang sadaya salaku budak ngora anu bade ngalajengkeun garis
katurunan sesepuh urang sadaya. )ajalan sinareng program nu ti inohong, nu ayena keur di
gembar/gemborkeun, yen "udaya )unda kedah langgeng ulah nepi kageser ku budaya batur,
nu akhirna uran sunda teu ngagaduhan budaya. E Kamana Atuh Ari Frang )unda $
A. Ka)*n#!ukan
"udaya )unda nya ta budaya nu dipimilik ku urang )unda. Kasadaran sajarah urang
)unda geus aya ti jaman baheula. 5al ieu, misalna, kaunggel dina naskah basa )unda Kuna
Amanat 6alunggung nu mangrupakeun amanat 7akyan Darmasiksa, raja )unda nu
marntah taun 118 / 1%98, "ukti/bukti sajarah nu geus kagali ngeunaan ageman urang
)unda baheula bisa ditapsirkeun tina sababaraha naskah=? )waka Darma? )anghyang )iksa Kanda ng Karesian
7/24/2019 Makalah Sejarah Budaya Sunda.docx
http://slidepdf.com/reader/full/makalah-sejarah-budaya-sundadocx 7/7
)alian ti naskah )anghyang )iksa Kanda ng Karesian, naskah/naskah sjn ti
jaman nu leuwih anyar salaku bukti kasusastran )unda nu aya di Musieum *usat 4akarta di
antarana (arita *arahyangan, (arita +aruga 6uru, jeung (arita 7atu *akuan
B. 'aran
Frang )unda Kedah #gahiji Kangge ngahontal cita cita leluhur anu atos
dipaparkeun dina kidung kawih cianjuran, urang ulah cicing, urang kedah maju dina sagalana
ambeh ulah terus aya dihandap. 5ayu batur sauyunan ngawangunnegeri tatar sunda, ulah nepi
ka aya basa jeung carita anu judulna G Kamana Ari Frang )unda G.
DAFTAR PU'TAKA
+ikipedia= %!11 "udaya )unda Counder 4immy +allesnter Media %!11 "entuk Kujang K*M 6aluh 7ahayu (iamis/Bogya