Slide 1

MacapatBasa Jawa

1

MACAPATMacapat iku tembang tradhisional ing tanah Jawa. Saben bait macapat nduwni baris kalimat sing diarani gatra, lan saben gatra nduw sawetara guru wilangan (suku kata) tinamtu, lan dipungkasi nganggo uni pungkasan sing diarani guru lagu.

2

Aturan-aturan jroning macapat mau antara liya:Guru gatra: wilangan larik/gatra saben pada (Indonesia: bait). Guru wilangan: wilangan wanda (Indonesia: suku kata) saben gatra.

Guru lagu: tiban swara wanda ing pungkasan ing saben gatra.

MACAPAT

3

Sekar Macapat utawa Sekar AlitMaskumambang : Gambarak jabang bayi sing isih ono kandhutan ibun, sing durung kawruhan lanang utawa wadon, Mas ateges durung weruh lanang utawa wadon,

kumambang ateges urip ngambang nyang kandhutan ibun.

Mijil : Ateges wis lair lan wis cetha priya utawa wanita.

Sinom : Ateges kanoman, minangka kalodhangan sing paling wigati kanggon wong anom supaya bisa ngangsu kawruh sak akh-akh.

4

Kinanthi: Saka tembung kanthi utawa nuntun kang ateges dituntun supaya bisa mlaku ngambah panguripan ing alam ndonya.

Asmarandana: Ateges rasa tresna, tresna marang liyan (priya lan wanita lan kosok balin) kang kabh mau wis dadi kodrat Ilahi.

Gambuh: Saka tembung jumbuh / sarujuk kang ateges yn wis jumbuh / sarujuk banjur digathukak antarane priya lan wanita sing padha nduwni rasa tresna mau, ing pangangkah supaya bisaa urip bebrayan.

5

DhandhanggulaNggambarak urip wong kang lagi seneng-seneng, apa kang digayuh bisa kasembadan. Kelakon duw sisihan / bojo, duw anak, urip cukup kanggo sak kulawarga. Mula kuwi wong kang lagi bungah / bombong atine, bisa diarani lagu ndandanggula.

Sekar Macapat utawa Sekar Alit

6

DurmaSaka tembung darma / wwh. Wong yen wis rumangsa kacukupan urip, banjur tuwuh rasa welas asih marang kadang mitra liyan kang lagi nandang kacintrakan, mula banjur tuwuh rasa kepngin darma / wwh marang sapadha - padha. Kabh mau disengkuyung uga saka piwulang agama lan watak sosial manungsa.

Sekar Macapat utawa Sekar Alit

7

Pangkur: Saka tembung mungkur kang ateges nyingkiri hawa nepsu angkara murka. Kang dipikir tansah kepingin wwh marang sapadha - padha.

Pocung: Yen wis dadi layon / mayit banjur dibungkus mori putih utawa dipocong sak durung dikubur.

8

Megatruh: Saka tembung megat roh utawa pegat rohe / nyawane, awit wis titi wancin katimbalan marak sowan mring Sing Maha Kuwasa.Sekar Macapat utawa Sekar Alit

9

Sekar MacapatSekar MacapatGuru GatraGuru WilanganGuru Lagu Mijil6 10, 6, 10, 10, 6, 6 i, o, e, i, i , u Sinom9 8, 8, 8, 8, 7, 8, 7, 8, 12 a, i, a, i, i, u , a , i, a Dhandhanggula10 10, 10, 8, 7, 9, 7, 6, 8, 12, 7 i, a, e, u, i, a, u ,a ,i, a Kinanthi6 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8 u, i, a, i, a, i Asmarandana7 8, 8, 8, 8, 7, 8, 8 a, i, e, a, a, u, a Durma7 12, 7, 6, 7, 8, 5, 7, a, i, a, a, i, a, i Pangkur7 8, 11, 8, 7, 12, 8, 8, a, i, u, a, u, a, i

10

Maskumambang4 12, 6, 8, 8 i, a, i, a, a Pucung4 12, 6, 8, 12 u, a, i, aJurudhemung78, 8, 8, 8, 8, 8, 8 a, u, u, a, u, a, u Wirangrong6 8, 8, 10, 6, 7, 8 i, o, u, i, a, a Balabak6 12, 3, 12, 3, 12, 3 a, e, a, e, u, e Gambuh5 7, 10, 12, 8, 8 u, u, i, u, o Megatruh4 12, 8, 8, 8, u, i, u, i, o Girisa8 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8 a, a, a, a, a, a, a, a

11

GAMBUH

12

DURMA

13

KINANTI

14

mijil

15

PANGKUR

16

CARANE GAWE TEMBANGPadha karo gawe geguritan (Puisi).Carane:Temtokake temaneGawe cengkrongane tembang, kanthi basane dheweDitata kanthi milih tembung kang endah (diksi), diantarane : Purwokanthi, tembung dwi lingga, tembung entar, paribasan, bebasan.Dijumbuhake kanthi paugerane tembang.

17

ContoneTema lingkunganGawe cengkorongan ukara lingkungan6 ukara ( 6 kalimat )ayo kanca padha saestungumat resike sekolah ikisengkuyung ditingkatnasupaya ngrembaka lestari awit ngarep nganti nagarep ugawujud open lan resiking dhiriTembunge dipilehke kanthi diksi (pilihane tembung)Terus dijimbuhake karo tembange.

18

SOAL1. Tembang tradhisional ing tanah Jawa kasebuta. Macapatb. Campursaric. Pocungd. Wangsalane. Geguritan2. Wilangan wanda saben gatra kasebuta. Guru gatrab. Guru wilanganc. Guru lagud. Suku katae. Bait

19

3. Sekar alit kang ateges kanoman, minangka kalodhangan sing paling wigati kanggon wong anom supaya bisa ngangsu kawruh sak akh-akh diarania. Maskumambangb. Mijilc. Sinomd. Kinantie. Asmarandana

20

4. Sekar ali kang nggambarak urip wong kang lagi seneng-seneng, apa kang digayuh bisa kasembadan. Kelakon duw sisihan / bojo, duw anak, urip cukup kanggo sak kulawarga. Mula kuwi wong kang lagi bungah / bombong atine, bisa diarani lagu ndandanggula yaikua. Durmab. Pangkurc. Pocungd. Megatruhe. Dhandang Gula

21

5. SinomPangran kang sipat murahNjurungi kajating dasih Ingkang temen tinemenan Pan iku ujaring dalil Wayah buyut canggah warng kang tampaAna pira guru gatrane ing tembang dhuwur iki?a. 6b. 7c. 8d.9e. 10 Nyatan ana ugi Iya Kiyageng ing Tarub Wiwitan nenedha Tan pedhot tumekng siwi

22

a. Ngapusib. Jujur6. Tembung temen ing tembang sinom ategese. elek c. Becikd. Ala

23

7. KinanthiPadha gulangen ing kalbuIng sasmita amrih lantip Aja pijer dhahar nndra Guru wilangan ing gatra ke-3 yaikua. 4b. 5c. 6d. 7e. 8Kaprawiran dn kasthi Pesunen sariranira Sudanen dhahar lan guling

24

8. AsmarandanaAnjasmara ari mami Masmirah kulaka warta Anng kuta PrabalinggaPrang tanding lan Wurubisma Kariya slamet wong ayu Pun kakang pamit palastraGuru lagu lan guru wilangan ing gatra ke-1 yaikua. 7ib. 6ic. 8id. 5e. 4i

25

10. Tembung lantip in tembang Kinanthi ategesA. Landhep pikireB. bodhoC. PinterD. remenE. ayu 9. Tembung mami ing tembang asmarandana ategesA. akuB. koweC. KulaD. jenenganE. kami

26

MaTuRNuwUn

27

BarangMijilPlOther63032.18