Anatomi

54
Oleh : Dr. Thontowi Djauhari NS, Mkes Fakultas Kedokteran Universitas Muhammadiyah Malang

Transcript of Anatomi

Page 1: Anatomi

Oleh :Dr. Thontowi Djauhari NS, MkesFakultas KedokteranUniversitas Muhammadiyah Malang

Page 2: Anatomi

ANATOMI Adalah ilmu yang mempelajari tentang struktur tubuh manusia POSISI ANATOMI

Page 3: Anatomi

BIDANG-BIDANG DAN AXIS (SUMBU) ANATOMIS:

Page 4: Anatomi

GARIS-GARIS ANATOMIS:

1. Linea mediana anterior, garis khayal yg merupakan perpotongan antara bidang median dengan permukaan depan tubuh

2. Linea mediana posterior, garis khayal yg merupakan perpotongan antara bidang median dengan permukaan belakang tubuh

3. Linea sternalis, garis khayal sesuat tepi kanan kiri sternum

4. Linea medioclavicularis, G.H. sejajar l. mediana yang melalui pertengahan clavicula

5. Linea parasternalis, G.H. yg sejajar & berjarak sama dengan l. mid.clav.& l. sternalis

6. Linea axillaris anterior, garis khayal sesuai dengan lipatan ketiak depan.

7. Linea axillaris posterior, garis khayal sesuai dengan lipatan ketiak belakang.

8. Linea axillaris media, antara 6 & 7

Page 5: Anatomi

Istilah bangunan yang meninggi 1. Tuber: tonjolan besar, bulat

2. Tuberculum : tuber yang kecil

3. Condylus: bulatan pada ujung tulang dekat sendi merupakan bagian dari persendian

4. Epicondylus : tonjolan di atas condylus

5. Juga : tonjolan sebagai bukit

6. Spina : tonjolan seperti duri

7. Processus : tonjolan meruncing

8. Crista : rigi yg meninggi

9. Linea : rigi yang tidak meninggi berupa garis

10.Labium : peninggian yang tumpul dan melebar (bibir)

11. Pecten : rigi yang tidak begitu lebar dan tinggi

12. Eminentia : sesuatu/ daerah yang meninggi

13. Cornu : bangunan sebagai tanduk

14. Caput : bulatan yang besar

15. Capitulum : caput yang kecil

16. Torus : penebalan tulang

17. Tuberositas : permukaan tulang yang kasar, peninggian yang bervariasi

18. Hamulus : tonjolan tulang berbentuk kait

Page 6: Anatomi

Istilah untuk bagian yang mendalam

1. Fovea : cekungan spt lembah2. Foveola : fovea yang kecil3. Impresario : cekungan disebabkan oleh alat lain4. Fissura : celah5. Incisura : takik6. Sulcus : parit7. Fossa : daerah seperti lembah8. Fossula : fossa yang kecil

Page 7: Anatomi

. Istilah untuk saluran-saluran 1. Canalis : kanal, saluran berpipa pada tulang

2. Canaliculi : kanal yang kecil3. Ductus : pipa, saluran berdinding dilapisi selaput 4. Ductilus : pipa yang kecil5. Tubus : pipa besar6. Tubulus : pipa agak kecil7. Meatus : liang/ gang

Page 8: Anatomi

Istilah untuk rongga-rongga

1. cavum : rongga yang besar2. cavitas : rongga yang kecil3. sinus : rongga tertutup berisi udara/darah/cairan 4. cellula : rongga kecil dalam tulang berisi udara

Page 9: Anatomi

Istilah yang berlaku bagi lengan, tungkai dan tengkorak 1. Proximal : ke arah pangkal,

pada pangkal

2. Distal : ke arah ujung, menjauhi pagkal, di ujungnya

3. Volar atau palmar : kearah yang sama dengan telapak tangan

4. Plantar : ke arah yang sama dengan telapak kaki

5. Radial : ke arah letak radius

6. Ulnar : ke arah letak ulna

7. Tibial : ke arah letak tibia

8. Fibular : ke arah letak fibula

9. Frontal : ke arah muka, berlaku bagi kepala

10. Oksipital : ke arah belakang/disebelah belakang, berlaku di kepala

Page 10: Anatomi

. Istilah untuk lubang-lubang

1. Apertura : pintu masuk ke dalam rongga2. Ostium : muara suatu/ saluran ke dalam rongga lain3. Porus : lubang umumnya sebagai pintu masuk/ muara keluar saluran pada tulang foramen, lubang pada tulang, tidak bersaluran4. Orificium : lubang sepert porus untuk jaringan5. Foramina : lubang kecil

Page 11: Anatomi

OSTEOLOGI

“osteon”: tulang; “logos”: ilmu skeleton: kerangka

Fungsi tulang/kerangka:

- melindungi organ vital

- penghasil sel darah

- menyimpan/mengganti kalsium dan pospat

- alat gerak pasif

- perlekatan otot

- memberi bentuk tubuh

- menjaga atau menegakkan tubuh

Page 12: Anatomi

Skeleton/kerangka dibagi menjadi:

1. S. axiale sesuai aksis korporis (sumbu badan):

a. columna vertebralis (tlg belakang)

b. tulang2 tengkorak (kepala)

c. tulang2 costae (rusuk)

d. sternum (tulang dada)

2. S. Appendiculare tergantung pada s.axiale:

a. tulang2 angg. Gerak atas (ossa membri superioris)

b. tulang2 angg. Gerak bawah (ossa membri inferioris)

3. Ossicula auditoria (tulang2 pendengaran

Page 13: Anatomi

Tulang tubuh manusia

Axial skeletontulang-tulang yang terdapat sepanjang sumbu sentral (central axis) dari tubuh

Appendicular skeletontulang-tulang yang membentuk anggota badan

Page 14: Anatomi

Ekstremitas superiorDibedakan menjadi 2 bagian:1. Tulang-tulang gelang bahu

a. os. Claviculae

b. os. scapulae

2. Tulang anggota badan bebas

a. os. Humerus

b. os. Radius

c. os. Ulanae

d. ossa manus

d.1. ossa carpalia (8 tulang)

d.2. ossa metacarpalia (5 tulang)

d.3. ossa digitorum manus

Page 15: Anatomi

TULANG-TULANG EXTREMITAS SUPERIOR TERDIRI DARI:1. Os clavicula2. Os scapula3. Os humerus4. Os radius5. Os ulna6. Ossa carpalia7. Ossa metacarpalia8. Ossa phalanges

Page 16: Anatomi

OS SCAPULA1. Acromion

2. Tuberculum supraglenoidale

3. Processus coracoideus

4. Fossa supraspinata

5. Fossa infraspinata

6. Cavitas glenoidalis

7. Tuberculum infraglenoidale

8. Margo lateralis/axillaris

9. Angulus inferior

10. Facies articularis acromii

1

2

4

5

9

10

3

6

7

8

Page 17: Anatomi

OS SCAPULA1. Acromion2. Angulus acromialis3. Angulus superior4. Incisura scapulae5. Trigonum spina scapulae6. Collum scapulae7. Fossa supraspinata8. Spina scapulae9. Fossa infraspinata10. Cavitas glenoidalis11. Tuberculum infraglenoidale12. Margo lateralis/axillaris13. Margo medialis/vertebralis14. Margo superior15. Angulus inferior16. Facies articularis acromii17. Linea m. scapulae

1 2 16 4 7 14 8 3 5

6

10

11

9

12

13

17

15

Page 18: Anatomi

OS SCAPULA1. Acromion

2. Angulus acromialis

3. Angulus superior

4. Incisura scapulae

5. Processus coracoideus

6. Cavitas glenoidalis

7. Tuberculum infraglenoidale

8. Margo lateralis/axillaris

9. Margo medialis/vertebralis

10. Margo superior

11. Angulus inferior

12. Facies articularis acromii

13. Fossa subscapularis

14. Facies costalis

15. Collum scapulae

1

2

5

15

6

7

8

9

14

11

3 13 10 4 12

Page 19: Anatomi

OS CLAVICULA(kiri)

1. Extremitas acromialis

2. Extremitas sternalis

3. Facies articularis acromialis

4. Facies articularis sternalis

5. Linea trapezoidea

6. Tuberculum conoideum

7. Impressio ligamenti costoclavicu-

laris

2 1

4 7 6 5 3

Page 20: Anatomi

OS HUMERUS

1. Caput humeri2. Collum anatomicum3. Tuberculum majus4. Tuberculum minus5. Collum chirurgicum6. Crista tuberculi minoris7. Crista tuberculi majoris8. Tuberositas deltoidea9. Sulcus nervi radialis10. Facies posterior11. Facies anterior lateralis12. Facies anterior medialis13. Margo lateralis14. Margo medialis15. Fossa radialis16. Fossa coronoidea17. Fossa olecrani18. Epicondylus lateralis19. Epicondylus medialis20. Capitulum humeri21. Trochlea humeri22. Sulcus nervi ulnaris

1

2

5

9

10

13

14

17

18

19

22

3

4

6

7

8

12

11

15

16

20

21

Page 21: Anatomi

OS ULNAE1. Olecranon

2. Incisura trochlearis

3. Processus coronoideus

4. Incisura radialis

5. Crista supinatoris

6. Tuberositas ulnae

7. Foramen nutricium

8. Margo posterior

9. Margo anterior

10. Margo interossea

11. Facies anterior

12. Facies posterior

13. Kaput ulnae

14. Circumverentia articularis ulnae

15.Processus stiloideus

16. Facies medialis

1

2

3

10

12

4

5

6

7

8

9

11

13

14

15

16

8 9 12 11 10

Page 22: Anatomi

OS RADIUS1.Fovea articularis capituli radii2. Circumverentia articularis radii3. Collum radii4. Tuberositas radii5. Foramen nutricium6. Margo interossea7. Margo anterior8. Facies posterior9. Facies anterior10. Processus stiloideus11. Incisura ulnaris12. Sulcus mm. extensorum carpi radialium13. Sulcus m. extensoris policis

longi14. Sulcus mm. extensoris

digitorum et extensoris indicis 15. Margo posterior16. Facies lateralis

2

3

4

11

14

13

12

1

5

6

7

8

9

10

6 7 8 15

9

16

Page 23: Anatomi

Hubungan humerus dengan radius dan ulna melalui :- di bagian anterior

* capitulum dengan caput radii* trochlea humeri dengan incissura

trochlearis ulna* fossa coronoidea dengan processus

coronoideus ulna- di bagian posterior

* fossa olecranon dengan olecranon

Page 24: Anatomi
Page 25: Anatomi
Page 26: Anatomi

Hubungan antara radius dan ulna melalui :

1. Proximalcaput radius dengan incissura radialis ulna

2. Distalincissura ulmaris radii dengan caput ulna

3. Membrana interosseajaringan ikat yang menghubungkan crista interossea radius dan ulna

Page 27: Anatomi
Page 28: Anatomi
Page 29: Anatomi

OSSA CARPALIA(kanan)

1. Os schapoideum2. Os capitatum3. Os trapezoideum4. Os trapezium5. Os lunatum6. Os triguetrum7. Os pisiforme8. Os hamatum9. OSSA METACARPALIA10. OSSA DIGITORUM: a. phalanx proximalis b. phalanx media c. phalanx distalis

1

2

4

3

dorsal

ventral

5

6

7

8

9

10

Page 30: Anatomi

Ekstremitas inferior

Dibedakan menjadi 2 bagian1. Ossa cinguli Extremitas inferior ( tulang-tulang gelang panggul) Mis: os. Coxae os. Illium, os. Pubis, dan

os.ischium2. Ossa extremitas inferior liberae ( tulang-tulang anggota badan bawah bebas) Mis: os. Femur, os. Tibiae, os. Fibulae, os. Patella,

ossa. Tarsalia, ossa. Metatarsalia, ossa. Digitorum pedis.

Page 31: Anatomi

Panggul (pelvis)

Dibentuk oleh :- sacrum- coccygis- kedua os.coxae

Fungsi :melindungi dan menyokong alat-alat dalaman pelvis

Page 32: Anatomi

OS COXAE1. Linea glutea posterior2. Ala ossis ilii3. Linea glutea anterior4. Cristae illiaca (a) labium externum (b) lab. Intermedia (c) lab. Internum5. Facies glutea6. SIAS7. Linea glutea inferior8. SIAI9. Facies lunata10. Eminentia iliopectinea11. Fossa acetabuli12. Incisura acetabuli13. Corpus ossis pubis14. Crista obturatoria15. Pecten ossis pubis

1 2 3 4a 4b 4c 5 7 6

7

8

9

10

11

12

15

13

14

Page 33: Anatomi

OS COXAE

17. Ramus superior ossis pubis

18. Tuberculum pubicum

19. Ramus inferior ossis pubis

20. Tuberculum obtutatorium

posterior

21. tub. Obt. Anterior

22. Ramus ossis ischii

23. Tuber ischiadicum

24. Corpus ossis ischii

25. Incisura ischiadica minor

26. Spina ischiadica

27. Incisura ischiadica major

28. SIPI

29. SIPS23 22 20 21 19 17 18

29

28

27

26

25

24

Page 34: Anatomi

OS COXAE

1. SIAS

2. Fossa iliaca

3. Tuberositas iliaca

4. Facies auricularis

5. Sulcus paraglenoidalis

6. SIPI

7. Incisura ischiadica major

8. Corpus ossis ilii

9. Corpus ossis ischii

10. Corpus ossis pubis

11. Linea arcuata

12. Pecten ossis pubis

13. Sulcus obturatorius

14. Crista pubica

15. Facies symphysialis

1 2 5 4 3

6

7

8

11

9

10

1314 15 12

Page 35: Anatomi

OS COXAE

1. SIAS2. Fossa iliaca3. Tuberositas iliaca4. Facies auricularis5. Sulcus paraglenoidalis6. Eminentia iliopectinea7. Ramus superior ossis pubis8. Ramus inferior ossis pubis9. Ramus ossis ischii10. Corpus ossis ilii11. Corpus ossis ischii12. Corpus ossis pubis13. Tuberculum pubicum14. Pecten ossis pubis15. Crista pubica16. Facies symphysialis

2

3

1

5

10

6

14

7

9

8

11

12

13

1412 15 16

Page 36: Anatomi

Perbedaan pelvis perempuan dan laki-laki

Page 37: Anatomi

Perbedaan pelvis perempuan dan laki-laki

No Gambaran Perempuan Laki-laki

1. Os. Coxae Lebih luas Sempit

2. Angulus subpubis

> 90º < 90º

3. Superior inlet Luas dan oval Bentuk jantung

4. Corpus pubis Lebih panjang pendek

5. Sacrum Pendek dan lebar

Lebih melengkung

6. Ujung coccygis Mengarah ke posterior

lurus

Page 38: Anatomi

Panggul dibagi atas:

1. Pelvis Minor (true pelvis)- terdapat dibawah pintu panggul- berisi alat-alat dalaman pelvis

2. Pelvis Mayor (false pelvis)- terdapat diatas pintu panggul- membentuk bagian inferior rongga abdomen dan berisi alat-alat abdominal

bagian bawah

Page 39: Anatomi
Page 40: Anatomi

OS FEMUR1. Fovea capitis femoris2. Trochanter major3. Caput femoris4. Collum femoris5. Linea intertrochanterica6. Trochanter minor7. Epicondylus lateralis8. Condylus lateralis9. Facies patellaris10. Condylus medialis11. Epicondylus medialis12. Crista intertrochanterica13. Linea pectinea14. Tuberositas glutea15. Linea aspera (labium med & lat)16. Facies medialis17. Facies poplitea18. Tuberculum adductorium19. Linea intercondylaris20. Fossa intercondylaris

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

8

10

Page 41: Anatomi

OS FEMUR

1. Fovea capitis femoris

2. Trochanter major

3. Caput femoris

4. Collum femoris

5. Trochanter minor

6.Crista intertrochanterica

7. Linea pectinea

8. Tuberositas glutea

9. Linea intercondylaris

10. Fossa intercondylaris

11. Condylus medialis

12. Condylus lateralis

13. Fovea trochanterica

1

2

13

3

4

6

5

7

8

10

13

9

12

11

Page 42: Anatomi

OS TIBIA1. Condylus lateralis2. Condylus medialis3. Tuberositas tibiae4. Facies medialis5. Facies lateralis6. Margo anterior7. Margo interossea8. Margo medialis9. Malleolus medialis10. Linea musculi solei11. Facies posterior12. Sulcus malleolaris13. Facies articularis superior condyli lateralis14. Facies articularis superior condyli medialis15. Foramen nutricium

1

2

10

15

11

7

8

12

1

2

3

4

5

6

7

8

9

14 13

Page 43: Anatomi

HUBUNGANOS TIBIA-FIBULA

1. Facies articularis superior condyli lateralis2. Facies articularis superior condyli medialis3.Caput fibulae4. Apex capitis fibulae5. Tuberositas tibiae6. Area intercondylaris anterior7. Area intercondylaris posterior8. Tuberositas intercondylare laterale9. Tuberositas intercondylare mediale

2 9 6 5 1

7 8 3 4

Page 44: Anatomi

OS FIBULA1. Apex capitis fibulae

2. Caput fibulae

3. Facies lateralis

4. Facies medialis

5. Margo anterior

6. Margo interossea

7. Margo posterior

8. Crista medialis

9. Facies posterior

10. Malleolus lateralis

11. Sulcus tendo musculi peroneo-

rum

12. Facies articularis malleoli

1

2

4

5

6

7

8

9

10

12

1

2

3

5

7

10

11

Medial lateral

Page 45: Anatomi

Persendian antara tungkai atas dan bawah melalui :- condylus lateral dan medial femur dengan

condylus lateral dan medial tibia

Page 46: Anatomi
Page 47: Anatomi

Hubungan antara tibia dan fibula

1. Superiorfacies articularis fibularis tibia dengan caput fibula

2. Membrana interosseajaringan ikat yang menghubungkan kedua crista interossea

3. Inferiorincissura fibularis tibia dengan distal fibula

Page 48: Anatomi

HUBUNGAN OS TIBIA-FIBULA

TIBIA:1. Facies posterior

2. Facies medialis

3. Facies lateralis

4. Margo anterior

5. Margo medialis

6. Margo interossea

FIBULA:1. Facies lateralis

2. Facies medialis

3. Margo anterior

4. Margo interossea

5. Margo posterior

6. Crista medialis

3

1

6

4

2

5

3

2

4

6

5

1

Page 49: Anatomi

OS PATELLAE

1. Basis patelae

2. Apex patelae

3. Facies articularisOS PATELA KANAN

1

3

2

1

2

Berlokasi didalam m. Quadriceps femorisBerlokasi didalam m. Quadriceps femoris

Page 50: Anatomi

OSSA TARSALIA1. Talus

2. Calcaneus

3. Os naviculare

4. Os cuboideum

5. Os cuneiforme laterale

6. Os cuneiforme intermedium

7. Os cuneiforme mediale

8. OSSA METATARSALIA

9. PHALANGES

9

8

7

6

5

4

3

1

2

1 2 3 4 6 5 8 9

Page 51: Anatomi

Lengkung Kaki

Terdiri dari :- lengkung kaki medial- lenkung kaki lateral- lengkung kaki transversal

Fungsi :- menahan berat badan

Page 52: Anatomi
Page 53: Anatomi
Page 54: Anatomi