Post on 09-Jan-2023
De magische black box
cursus GIS+
Menne Kosian Researcher spatial analysis Landscape department
Cultural Heritage Agency
Ministry of Education, Culture and
Science
De magische black box
cursus GIS+
• Deel I - inleiding
Cultural Heritage Agency
Ministry of Education, Culture and
Science
Inleiding
Wat is GIS? GEOGRAFISCH kaarten projecties kwalitatieve kaarten vs. modellen schalen basisondergronden INFORMATIE wat, waar, wanneer? niet-geo informatie doel SYSTEEM hoe, waarom, waarvoor koppelen programma: merk vs. nut
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Inleiding
geografisch kaarten
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Een georeferentie, maar niet gegeorefereerd
Inleiding
geografisch kaarten
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Een georeferentie, maar niet gegeorefereerd
Inleiding
geografisch kaarten
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
diagram van de London
Underground
Geo-coded, maar geen kaart
Inleiding
geografisch kaarten
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Kaart?
toeristenkaart van het gebied rond Hallstatt
Inleiding
geografisch projecties
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
vlak cilindrisch conisch
NL RDNAP ‘originele’ Mercator
Zwitserland
Italië Noorwegen
Frankrijk België
Geprojecteerde werkelijkheid
Inleiding
geografisch projecties
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Geprojecteerde werkelijkheid
globe Vincenzo Coronelli
(1693)
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
Mercator
Inleiding
geografisch projecties Mercators rechte hoeken
De magische black box
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
portolaan of overzeiler
door Pieter Goos (1666)
Inleiding
De magische black box
geografisch projecties Mercators rechte hoeken
geografisch projecties Mercators rechte hoeken
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
kaart van het midden Nederlandse
rivierengebied (1871)
In blauw het moderne riviersysteem
13/53
Inleiding
De magische black box
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
Inleiding
geografisch projecties
De magische black box
projectie ≠
nauwkeurigheid
zeemans almanac
Inleiding
geografisch projecties
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
Mapping the Past
zones, schollen en datums
Inleiding
geografisch kwalitatieve kaarten vs. modellen
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
verschillende thema’s, verschillende projecties, wel kwalitatieve kaarten
Meten is weten
Inleiding
geografisch kwalitatieve kaarten vs. modellen
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Afgeleiden: ‘hogere wiskunde’
berekende waardes per ‘blok’: modelleren
Inleiding
geografisch schalen
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
1:10.000 vs. 1:5.000
Inleiding
geografisch schalen
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
oneigenlijk gebruik: let op schaal!
Inleiding
geografisch basisondergronden
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
goede basis: kaart en data
Inleiding
geografisch basisondergronden
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Technische specificaties
Opname
Schaal
Opbouw van de data
Format
Projectie / meetsysteem
Datum
Precisie
Inleiding
informatie wat, waar, wanneer?
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
keuzes maken
Inleiding
systeem hoe, waarom, waarvoor?
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Wat je weet hoef je niet te leren Wat je goed kan, doe je niet meer fout
De magische black box
cursus GIS+
• Deel II - analyse
Cultural Heritage Agency
Ministry of Education, Culture and
Science
Analyse
HET BOUWEN VAN EEN GIS Combineren van ondergronden Combineren van data met kaarten Tabellen importeren Kaarten importeren Verspreidingskaarten maken Aanpassen van geometrie SQL één tabel bevragen tabellen gekoppeld bevragen data aanvullen uit andere bronnen (updates) WEERGEVEN VAN ANALYSES Thematische kaarten Legenda’s en kleuren Grafieken
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Een nieuw GIS combineren van ondergronden
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Wat heb je nodig voor deze vraagstelling? Wat heb je beschikbaar? Welke data hebben jouw projectpartners? Kan ik in de juiste schaal werken?
Analyse
Een nieuw GIS combineren van data met kaarten
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Kan ik de datasets koppelen? koppelvelden spreken we dezelfde taal? (controlled vocabulary)
Analyse
Een nieuw GIS tabellen importeren
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Tabelopbouw data data plus geodata velden en veldtypes
Analyse
Een nieuw GIS kaarten importeren
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Tabelopbouw data velden en veldtypes projectie !
Analyse
Een nieuw GIS verspreidingskaarten
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Create points Geocode
Analyse
Een nieuw GIS aanpassen van geometrie
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
1. Backup 2. Backup 3. Aanpassen van geometrie 4. Zie 1.
Analyse
Een nieuw GIS aanpassen van geometrie
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Aanpassen van de geometrie
Analyse
Een nieuw GIS aanpassen van geometrie
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Bufferzones
Analyse
SQL vragen
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Wat kan ik vragen aan deze dataset? Heeft deze vraag nut voor het projectdoel? BOERENVERSTAND
Analyse
Wasda goe veur?
SQL één tabel bevragen
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Logische EN of logische OF? Tekst of numeriek? gelijk of lijkend op?
Analyse
SQL tabellen gekoppeld bevragen
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Koppelen op data of geometrie? Wat zijn de koppelvelden? Bevat, binnen of overlappend?
Analyse
SQL tabellen updaten
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Nieuw of bestaand veld? Data berekenen of elders uithalen? Joins
Analyse
Weergeven thematische kaarten
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Analyse
Wat wil je met dit thema vertellen? Helderheid boven ‘gadgetry’
Weergeven legenda’s en kleuren
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Analyse
Uniforme stijl Herkenbaar voor alle betrokkenen default is niet altijd goed!
De magische black box
cursus GIS+
• Deel III - bijzondere
datasets
Cultural Heritage Agency
Ministry of Education, Culture and
Science
Bijzondere datasets
DEMs DATASOORTEN EN DATASOURCES hoogtedata / LIDAR vergridden AHN mapping methods 3D (side-scan) SONAR bathymetrie HISTORISCHE KAARTEN kwaliteit van de bron vectoriseren van de kaart
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Datasoorten en -sources hoogtedata
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Bijzondere datasets - DEMs
kaart van de Veluwe – De Man
(1802-1812)
Datasoorten en -sources LIDAR
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Bijzondere datasets - DEMs
Datasoorten en -sources vergridden
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Bijzondere datasets - DEMs
The Inverse Distance to a Power gridding method is a weighted average interpolator, and can be either an exact or a smoothing interpolator. With Inverse Distance to a Power, data are weighted during interpolation such that the influence of one point relative to another declines with distance from the grid node. Weighting is assigned to data through the use of a weighting power that controls how the weighting factors drop off as distance from a grid node increases. The greater the weighting power, the less effect points far from the grid node have during interpolation. As the power increases, the grid node value approaches the value of the nearest point. For a smaller power, the weights are more evenly distributed among the neighboring data points. Normally, Inverse Distance to a Power behaves as an exact interpolator. When calculating a grid node, the weights assigned to the data points are fractions, and the sum of all the weights are equal to 1.0. When a particular observation is coincident with a grid node, the distance between that observation and the grid node is 0.0, and that observation is given a weight of 1.0, while all other observations are given weights of 0.0. Thus, the grid node is assigned the value of the coincident observation. The Smoothing parameter is a mechanism for buffering this behavior. When you assign a non-zero Smoothing parameter, no point is given an overwhelming weight so that no point is given a weighting factor equal to 1.0. One of the characteristics of Inverse Distance to a Power is the generation of "bull's-eyes" surrounding the position of observations within the gridded area. You can assign a smoothing parameter during Inverse Distance to a Power to reduce the "bull's-eye" effect by smoothing the interpolated grid.
Datasoorten en -sources vergridden
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Bijzondere datasets - DEMs
Datasoorten en -sources AHN
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Bijzondere datasets - DEMs
AHN 1
Datasoorten en -sources AHN
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Bijzondere datasets - DEMs
AHN 1
Datasoorten en -sources mapping methods
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Bijzondere datasets - DEMs
Datasoorten en -sources mapping methods
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Bijzondere datasets - DEMs
Datasoorten en -sources mapping methods
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Bijzondere datasets - DEMs
Datasoorten en -sources 3D
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Bijzondere datasets - DEMs
Klooster Klaarkamp (Friesland)
Datasoorten en -sources 3D
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Bijzondere datasets - DEMs
Klooster Klaarkamp (Friesland)
Oude eendenkooi
Terp (afgegraven)
Eendenkooi in het diepste deel van de polder
Datasoorten en -sources 3D
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Bijzondere datasets - DEMs
Klooster Klaarkamp (Friesland)
grachten 1e fase 2e fase 3e fase
Datasoorten en -sources side-scan SONAR
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Bijzondere datasets - DEMs
Datasoorten en -sources side-scan SONAR
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Bijzondere datasets - DEMs
Datasoorten en -sources side-scan SONAR
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Bijzondere datasets - DEMs
Datasoorten en -sources bathymetrie
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Bijzondere datasets - DEMs
Kwaliteit van de bron doel
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Bijzondere datasets – historische kaarten
kaart van de slag bij Wenen
(1683)
Kwaliteit van de bron doel
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Bijzondere datasets – historische kaarten
detail van de militaire kaart door
Tranchot en Müffling (1802)
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
detail van de kaart van de Spaanse
Nederlanden voor Philip II van Spanje
(1595)
Kwaliteit van de bron doel
De magische black box
Bijzondere datasets – historische kaarten
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
navigatiekaart van de
Zuiderzee en Waddenzee
(1584)
Kwaliteit van de bron doel
De magische black box
Bijzondere datasets – historische kaarten
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
de ‘Leo Belgicus’ (1611)
Kwaliteit van de bron doel
De magische black box
Bijzondere datasets – historische kaarten
Kwaliteit van de bron doel
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
satirische kaart van Engeland
(1868)
De magische black box
Bijzondere datasets – historische kaarten
politieke kaart van Europa in 1877 –
de beruchte ‘Octopus-map’
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
Kwaliteit van de bron doel
De magische black box
Bijzondere datasets – historische kaarten
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
Bleau (1645)
Kwaliteit van de bron maker
De magische black box
Bijzondere datasets – historische kaarten
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
nauwkeurigheid van Bleau
Kwaliteit van de bron maker
De magische black box
Bijzondere datasets – historische kaarten
Kwaliteit van de bron maker
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
sites met informatie over kartografen: http://www.maphist.nl/Repertorium_van_Nederlandse_kaartmakers.pdf Uitgebreid en behoorlijk compleet voor grote Nederlandse kartografen http://www.maphist.com/artman/publish/dictionary_of_mapmakers.shtml Goede, nog steeds uitbreidende site over kartografen
De magische black box
Bijzondere datasets – historische kaarten
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
Kwaliteit van de bron techniek
De magische black box
Bijzondere datasets – historische kaarten
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
10e eeuw
Kwaliteit van de bron techniek
De magische black box
Bijzondere datasets – historische kaarten
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
Kwaliteit van de bron techniek
De magische black box
Bijzondere datasets – historische kaarten
16e/17e eeuw
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
18e eeuw
Kwaliteit van de bron techniek
De magische black box
Bijzondere datasets – historische kaarten
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
Amsterdam (1544)
Kwaliteit van de bron who’s afraid of 3D?
De magische black box
Bijzondere datasets – historische kaarten
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
Amsterdam (1652)
Kwaliteit van de bron who’s afraid of 3D?
De magische black box
Bijzondere datasets – historische kaarten
Kwaliteit van de bron who’s afraid of 3D?
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
We gebruiken het dagelijks…
De magische black box
Bijzondere datasets – historische kaarten
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
Wijk bij Duurstede (1565)
Kwaliteit van de bron who’s afraid of 3D?
De magische black box
Bijzondere datasets – historische kaarten
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
GIS van Wijk bij Duurstede
(1565)
Kwaliteit van de bron who’s afraid of 3D?
De magische black box
Bijzondere datasets – historische kaarten
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
Vectoriseren geodesie = goniometrie
De magische black box
Bijzondere datasets – historische kaarten
navigatiekaart Van de
Zuiderzee en Waddenzee
(1584)
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
Vectoriseren Rubber map or rubber world
De magische black box
Bijzondere datasets – historische kaarten
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Bijzondere datasets – historische kaarten
rubber map vs rubber world
Vectoriseren Rubber map or rubber world
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Bijzondere datasets – historische kaarten
Vectoriseren postzegels karteren
Vectoriseren postzegels karteren
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
Bijzondere datasets – historische kaarten
Zichtlijn vanuit de haven van Enkhuizen
Vectoriseren postzegels karteren
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
(let op dat de noordgrens van de Creupel nog niet is
gevectoriseerd; dit deel wordt toegevoegd nadat
het kaartdeel ten noorden van dit beeld is
gegeorefereerd en de afstanden gecheckt zijn en
waar nodig gecorrigeerd)
De magische black box
Bijzondere datasets – historische kaarten
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
combineer de postzegels
Vectoriseren postzegels karteren
De magische black box
Bijzondere datasets – historische kaarten
Vectoriseren postzegels karteren
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
controleer de afstanden: links
de moderne projectie, rechts
de originele kaartschaal
De magische black box
Bijzondere datasets – historische kaarten
ongeveer 3,3 Duitse mijl (7407m) = 24,44km
Vectoriseren speciale problemen
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
‘Hollandia Comitatus’ Willem Blaeu
(1649)
De magische black box
Bijzondere datasets – historische kaarten
Vectoriseren speciale problemen
De magische black box
Bijzondere datasets – historische kaarten
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
accuratesse van de kaart van Blaeu:
de blauwe lijnen zijn de moderne waterlopen
Vectoriseren speciale problemen
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De gebieden benoorden
Amsterdam en in West-Friesland zijn
binnen dezelfde ‘projectie’ getekend
De magische black box
Bijzondere datasets – historische kaarten
Vectoriseren speciale problemen
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
Friesland gegeorefereerd
De magische black box
Bijzondere datasets – historische kaarten
Vectoriseren speciale problemen
De magische black box
Bijzondere datasets – historische kaarten
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
detail van de kaart van een groter
gebied; let op de initiële ‘accuratesse’
Vectoriseren speciale problemen
De magische black box
Bijzondere datasets – historische kaarten
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
verschil in schaal binnen (!) de ‘Hollandia Comitatus’ links: gegeoreferereerd op Friesland – de gegeven schaal in Rijnlandse voet klopt aardig rechts: gegeorefereerd op het gebied rond Amsterdam of West-Friesland – nog steeds in mijl, maar niet gebaseerd op de Rijnlandse voet, maar op de Amsterdamse
Vectoriseren speciale problemen
De magische black box
Bijzondere datasets – historische kaarten
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
West-Friesland en Friesland gecombineerd
afstanden zijn nu gecheckt
en gecorrigeerd
De magische black box
cursus GIS+
• Deel IV – verdere analyse
Cultural Heritage Agency
Ministry of Education, Culture and
Science
Verdere analyse
Vergelijkingen door de tijd data
modellen ‘vector’modellen
Terreinanalyses terreinprofielen erosiedreiging waterafvoer ‘economische route’ bepalen
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
De magische black box
De magische black box
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
Vergelijkingen door de tijd
De magische black box
1584 1666
Verdere analyse
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
Vergelijkingen door de tijd = vergelijkbare data
De magische black box
Verdere analyse
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
Vergelijkingen door de tijd modellen raster of vector?
De magische black box
Verdere analyse
Vergelijkingen door de tijd modellen
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
model van de moderne
bathymetrie
De magische black box
Verdere analyse
Vergelijkingen door de tijd modellen
De magische black box
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
model van de 17e eeuwse bathymetrie
Verdere analyse
Vergelijkingen door de tijd modellen
De magische black box
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
model van erosie en
suppletie in vergelijking
tot de 17e eeuw
erosion suppletion
Verdere analyse
erosie suppletie
Terreinanalyses terreinprofielen
De magische black box
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
Verdere analyse
Nijmegen
Romeins aquaduct
In blauw de gebieden met een
verval van 4‰
Terreinanalyses erosiedreiging
De magische black box
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
Verdere analyse
model van de erosiedreiging bij
Sint Geertruid
Terreinanalyses waterafvoer
De magische black box
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
Verdere analyse
model van de waterafvoer bij
Nijmegen
‘Economische routes’ least-cost calculations
De magische black box
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
Verdere analyse
‘Economische routes’ least-cost calculations
De magische black box
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
Verdere analyse
‘Economische routes’ least-cost calculations
De magische black box
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
Verdere analyse
‘Economische routes’ least-cost calculations
De magische black box
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
Verdere analyse
De magische black box
cursus GIS+
• Deel V – van GIS naar
kaart
Cultural Heritage Agency
Ministry of Education, Culture and
Science
Kaart versus print wat is het verhaal? voor wie? welk medium? vaste schaal kleurgebruik randschrift
De magische black box
m.kosian@cultureelerfgoed.nl
Van GIS naar kaart
Waar heb dat goed voor?