Download - An Analysis of the Biased Representation of Syria’s Crisis in the West’s news resources

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

Email: [email protected] :ول مقالهئمس ةنويسند∗

تحوالت سوريه در سويه و جانبدارانه يكبررسي بازنمايي

منابع خبري غرب

*2زهرا حامدي شيروان، 1محمدرضا پهلوان نژاد

، ايرانمشهد ،دانشگاه فردوسي مشهد ،شناسيزباندانشيار . 1 ، ايراندانشگاه فردوسي مشهد ،شناسي، دانشجوي دكتري زبان. 2

چكيده

منابع خبري غرب ها و برخي از روزنامهدر اين پژوهش به بررسي بازنمايي تحوالت سوريه در پنج كه است) 1990(ش رويكرد تامپسون رويكرد مورد استفاده در اين پژوه. پرداخته شده است

. بيان مي كند ها آن روش كلي عملكرد ايدئولوژي را به همراه تعدادي راهبرد ترسيم نمادين متناسب با- از مشروع اند عبارتهاي مورد استفاده در متون روشدر بررسي و تحليل متون مشخص شد كه

- راق، مجهولسازي، افتعقالنيكاررفته نيز سازي، چيزوارگي و چندپارگي؛ راهبردهاي بهسازي، پنهان

شده بر اساس ها و منابع بررسيروزنامه. زدايي بودندسازي،حسن تعبير، نامطلوبسازي، اسماند و ها و اهداف مورد نظر خود ، به توصيف رويدادهاي سوريه پرداختهها و ايدئولوژيديدگاه

اين يعني واقعيت در .ندكن ميها اصرار ورزيده و آن را تشديد بندي افراد و گروهبندي وقطببرتقسيم .اين منابع تحريف شده است

، بازنمايي، تحوالت سوريه، منابع خبري غربايدئولوژي، تامپسون: هاكليدواژه

مقدمه . 1

بخشي و همچنين ها و مطبوعات درآگاهيگير رسانهاهميت و نقش چشمدر دنياي مدرن چرا كه در زندگي روزمره و .نيستدهي به افكار عمومي بر كسي پوشيده دهي و شكلجهت

بويژه در رويدادهاي مهم اجتماعي ، سياسي ، فرهنگي و غيره ، يكي از مهم ترين منابعي كه - رسانهافراد جامعه جهت كسب اطالع و آگاهي، در دسترس داشته و به آن مراجعه مي كنند ،

...سويه ويكبررسي بازنمايي و همكار نژاد محمدرضا پهلوان

2

به علت برخورد اقشار ايي و رسانهمطبوعاتمتون تحليل بنابراين مي توان گفت .است ها اي با كاربرد هر نويسنده. دباش مي از اهميت خاصي برخوردارها آن متعدد و متنوع جامعه با

، در دهد ميها و نظريات خود را ارائه گفتمان يا گفتمان هاي خاصي ، عالوه بر اينكه ديدگاه . بسزايي دارد ها و طرز فكر مخاطبان خود نيز نقششكل دهي ايدئولوژي

ايدئولوژي درك روبه افزايش نظريه به تجديد عالقه يكي از داليل«تامپسون معتقد است اجتماعي در دنيايهدف بي 'معاني' يا 'هاايده'. اجتماعي است زندگي در زبان درباره محوريت

هاي واژه و اصطالحات، سخنان، صورت به اجتماعي دنياي در هاايده بلكه، يابندجريان نمي مطالعه ايدئولوژي تا حدودي به معناي مطالعه رو اين از. جريان دارندگفتاري يا نوشتاري

هايي كه كاربردهاي چندگانه زبان با قدرت روش مطالعه يعني. است اجتماعي دنياي در زبان ) 517: 1986،تامپسون(» . ندكن ميتقويت، حفظ و اجرا ند و آن راكن ميبرخورد

تعداد و است درگيري و اعتراض دستخوش سوريه كشور كه است بيش از دوسال

و مقاومت محور در سوريه جايگاه .اندهشد كشته هادرگيري اين در طرفين از زيادي: 1390موسوي ،( .است افزوده كشور اين تحوالت ارزيابي اهميت بر آن، ملي هاي ويژگي

بنابراين در اين پژوهش به بررسي بازنمايي تحوالت سوريه در مطبوعات و منابع )100هاي مورد نظر خود چطور ايدئولوژيها آن خبري غرب پرداخته شده است تا نشان داده شود

.پردازندرا به مخاطبان ارائه داده و از ديدگاه خود به گزارش وقايع مي- آنجلسمشهور غرب ـ اينديپندنت ، لوسهاي از روزنامه متن 30تعداد در اين پژوهش

و واشنگتن تايمز ـ كه به بازنمايي تحوالت االوسط، ديلي تلگرافتايمز ، گاردين، الشرقتجزيه انتخاب شده و مورد 2013اند، دربازه زماني ژوئن تا انتهاي آگوست سوريه پرداخته

1الوصول گيري سهلنمونهشيوه انتخاب نمونه . اندگرفتهو تحليل و بررسي قرار با . است

اي ، اشتراك هاي خبري و روزنامههاي اين سايتتوجه به اينكه دسترسي به بسياري از مقالههايي انتخاب شدند كه در سايت و پرداخت هزينه بود، به همين دليل در اين بازه زماني ، مقاله

.به طور كامل و بدون نياز به اشتراك قابل دسترسي بودند

ـ ها آن اي ـ برخالف ادعا و رسالتگفتمان رسانهوهش اين است كه ژاين پ فرضيه اصلي- به جاي توصيف منفعل و بي )ها در اين پژوهشروزنامه(ها رسانه طرفي نيست وگفتمانِ بي

هاي ، بر اساس گرايش... طرفانه حوادث ورخدادهاي مختلف اجتماعي ، سياسي ، فرهنگي و

1 Convenience sampling

----- ، سال----- ، شماره---- دوره جستارهاي زباني

3

حوادث و با رويكردي خاص به توصيف و گروهي كه بدان وابسته هستند يك خود ژايدئولو .دباش ميها به هيچ وجه خنثي نو بنابراين زبان رسانه پردازندميرويدادها

يشينة پژوهشپ .2

هاي علوم سياسي، علوم سياسي، زبانشناسي و بسياري اخير پژوهشگران حوزه در دو دهه- مختلف به تحليل و بررسي متون رسانه استفاده از رويكردهاي ديگر از زواياي مختلف و با

دايك، افرادي چون فركالف، ون. اندپردازي در اين حوزه پرداختهاي و مطبوعاتي و نظريهنظران كه همگي ديگر صاحب ،ريچاردسون و ليوون، هليدي، وداككرس و فاولر، ون

. ه خوبي آشنايندبها آن هايزه با آثار و پژوهش.پژوهشگران اين حو 5، غياثيان4، شعيري3، سلطاني2زادهدر ايران نيز كارهاي ارزشمندي چون آقاگل

هايي در ادامه به معرفي پژوهش. بسياري آثار ارزشمند ديگر در اين حوزه انجام شده است- كه از رويكرد تامپسون بهره برده و چند نمونه پژوهش در مورد ايدئولوژي پرداخته مي

.شودهاي اجتماعي ـ فرهنگي به گيريتركيبي از جهت 6كتاب خود هيالري جانكس در

سوادآموزي ارائه داده و معتقد است سوادآموزي به مسئله قدرت مرتبط است و اينكه و اينكه ي آموزش او شيوه. ند يك امر سياسي استكن ميافراد چگونه شيوه آموزش سواد را انتخاب

هدف او در اين كتاب . نامدمي» سوادآموزي انتقادي« م است سواد را كه قدرت در آن مهدر ها آن توسعه و اصالح يك مدل سوادآموزي انتقادي است كه براي معلمان و مربيان

عنوان زبان و قدرت به معرفي و فصل سوم كتاب خود تحت وي در. دسترس و مفيد باشد بر اساس اين رويكرد پرداخته برسي رويكرد تامپسون پرداخته است و سپس چند آگهي را

هاي عملكرد ايدئولوژي ارائه او همچنين معتقد است شيوه) 35ـ 40: 2010جانكس ،. (است- هاي انتقادي سوادآموزي براي دانشتوانند براي طراحي فعاليتشده توسط تامپسون مي

) 42: همان. (كار روندآموزان به

هاي انگليسي زبان از روزنامه سرمقاله منتخب 4نامه خود به بررسي الگونيكس در پايانگيري ها در كلاو سعي كرده تا نقش رسانه. سپتامبر پرداخته است11پس از حادثه

2 نتقادي، )1385(فردوس آقا گل زاده، ان ا نتشارات علمي و فرهنگيتحليل گفتم كت ا ان:، شر تهر3

اصغر , سلطاني اسالمي ايران، ) 1384(علي فتمان و زبان ، ساز و كارهاي جريان قدرت در جمهوري ن: ، نشر ني قدرت ، گ را ته 4

ميد رضا فتمان ، تج) 1385(شعيري ، ح ختي گ عناشنا نهـ م ليل نشا نتشارات سمت زيه و تح ان : ، ا تهر 5

دات سپتامبر در چارچوب « ، ) 1386(غياثيان ، مريم سا قبل و بعد از يازدهم ات آمريكا نتقادي تحليلبازنمايي اسالم در نشري فتمان ا شگاه تربيت مدرس » گ ري ، دان ، پايان نامه دكت 6 Literacy and power


4

هاي خود از رويكرد فركالف در تحليل او در تحليل. ايدئولوژي پس از اين حادثه را نشان دهدد بازنمايي كارگزاران اجتماعي گفتمان انتقادي ، دستور نقش گراي نظام مند هليدي و رويكر

او همچنين به منظور درك تأثيرات ايدئولوژيك گفتمان از رويكرد . ليوون بهره برده استوناو سعي . شده توسط او كمك گرفته استتامپسون در تحليل ايدئولوژي و پنج شيوه ارائه

. را مشخص كنددر هر مقاله ها آن كرده راهبردهاي ايدئولوژيك غالب در اين متون و نقش ) 78ـ 1181: 2005الگونيكس، (

نگرند و به بررسي ادبيات كودك به عنوان حامل ايدئولوژي مي)1996(7نوئلز و مالم كجردر اكثريت غريب به «آنها معتقدند . گيرنداز رويكرد تامپسون در تحليل ادبيات كودك بهره مي

يافته بين كودكان و اتفاق اين موارد اين بزرگساالن هستند كه روابط اجتماعي سازمانرغم سلطه قوي احساسي كه علي. ندكن ميبزرگساالن را ايجاد كرده، سازمان دهي و حفظ

والً والدين به سبب كودكان بر والدين خود و بر بسياري از بزرگساالن ديگر دارند، اما معم( ها و به ضروريات و امكانات رفاهي زندگي تجربه بيشتر، قدرت بيشتر، دسترسي به رسانه

هاي آموزشي از نظر و همچنين به عنوانان طراحان نظام) از طريق پول و موقعيت خود )41ـ 61: 1996نوئلز و مالم كجر،(» .اجتماعي، اقتصادي و جسمي از كودكان قدرتمندتر اند

كه اند هايي پرداختهها و ايدئولوژيبررسي عقايد، نگرشحامدي شيروان و شريفي نيز به اند نشان دادهها آن .كنندهاي خود به كودكان و نوجوانان منتقل مينويسندگان از طريق كتاب

سازي، روايت: كه راهبردهاي مورد استفاده در كتابهاي كودكان و نوجوانان عبارت بودند ازسازي و اين راهبردها در متون از سازي، همگانيسازي، افتراق، مجهولسازي، عقالنييعيطب

طريق ساختارهاي دستوري چون وجهيت جمله و تعدي، انتخاب واژگان، انتخاب نوع فرآيند و ) 26ـ 27: 1392حامدي و شريفي، . (اندفعل جمله محقق شده

اعتراضات موج افتادن راه به چگونگي مرور ضمن تا كرده خود تالش مقاله موسوي در

كه اقداماتي او .كند بررسي هاراآن گيريشكل ساختاري و اجتماعي هاي زمينه سوريه، در كه مشكالتي و اقدامات نتايج و آثار و داد انجام اعتراضات بر آمدن فايق براي سوريه دولت

1390موسوي، ( .داده است قرار بررسي مورد تحقيق اين است را در روبرو آن با سوريه ) 99ـ 134:

اندازهاي تحوالت سوريه پرداخته و ها و چشمآجرلو نيز در مقاله خود به بررسي ريشه

7 Knowles and Malmkjar


5

آمريكا و غرب حاميان سوريه اعتراضات موضوع در گيري كرده است كهدر نهايت نتيجه طريق از را خود منافع تا كنندمي تالش هاتقدر از اند و اينكه هريكاصلي اعتراضات سوريه

ـ 77: 1390آجرلو، ( .ببرند پيش كشور اين در تسليحاتي و مالي اي،رسانه جانبههمه حمايت55 (

به بررسي تطبيقي بازنمايي كنشگران ايراني و غربي در ) 1392(زاده و ديگران آقاگلمورد استفاده در اين رويكرد . اندالمللي پرداختههاي بيناي ايران در رسانهپرونده هسته

در اين . است) 2008(ليوون پژوهش انگاره اجتماعي ـ معنايي بازنمايي كنشگران اجتماعي ون 2010المللي در دو ماه آخر سال هاي معتبر بينخبر و مقاله منتشرشده در رسانه 50تحقيق

ي از اين است نتايج پژوهش حاك. انداي ايران مورد بررسي قرار گرفتهدرباره پرونده هسته، الملليها و مطبوعات بينطرفانه وقايع توسط خبرگزاريكه با وجود ادعاي بازنمايي بي

اي متفاوت از كنشگران دهي به شيوهدهي و هويتكنشگران اجتماعي ايراني به لحاظ نام .شودنشان داده ميها آن جو ازشوند و تصويري غيرمنطقي و ستيزهغربي بازنمايي مي

و ) 1981(دايك ان و ديگران نيز در پژوهش خود با استفاده از الگوي اپيزودي ونغياثياي ايران در مطبوعات غرب روش توصيفي ـ تحليلي به بررسي بازنمايي فعاليت هسته

هاي كلي در اولين جمالت تجلي گذارهدهند كه كالنهاي اين تحقيق نشان مييافته.بپردازنداي ايران است را كه همان سياست آمريكا نسبت به فعاليت هستهاي از متن يافته و خالصه

هاي قدرتمند نسبت هاي دولتمايه فرعي متن نيز كه همان نظرات و كنشدرون. ندكن ميارائه .هاي متن در ساختار كلي سرمقاله آمده استبه اين سياست است در پاراگراف

در . زباني ايدئولوژيك پرداخته استهاي به توصيف و تبيين ساخت) 1391(زاده آقاگلاين پژوهش با روش تحليلي ـ توصيفي به مسائلي از قبيل اينكه ساخت زباني و ايدئولوژي و

گر گفتمان يابند و تحليلساخت زباني ايدئولوژيك چگونه تعريف شده، بازنمايي و عينيت مي . ها را تبيين كندونه ساختتواند اينگانتقادي با استفاده از چه مفاهيم و راهبردهايي مي

مباني نظري پژوهش .3

مفهوم ايدئولوژي . 3- 1

معنا به ها آن روشهايي است كه از طريق مطالعهT مطالعه ايدئولوژي از ديدگاه تامپسون


6

زيرا زباني در مطالعه ايدئولوژي نقش محوري دارد تحليل .دكن ميحفظ روابط سلطه كمك - در دنياي اجتماعي منتقل مي معني آن طريق از كه ابزارهايي استترين اصلي از يكي زبان

)516: 1987تامپسون، ( .شودها آن از طريق معنا، مفهوم سلطه، مفهوم: دارد بسط و شرح به اين گفته نياز از جنبه سه تمايز بايد به »سلطه « اصطالح از استفاده در. د كن ميسلطه عمل روابط حفظ خدمت معنا در

ضرورتاً اما اند ،قدرت روابط از نوع خاصي سلطه روابط. اشاره كرد سلطه و قدرت ميان . مطابق نيستندها آن با

هاي خاصي داراي گروه يا عوامل كه هنگامي اند،نامتقارن منديبه طور نظام قدرت روابطگيرند و خارج از اين قدرت قرار ميها يا عوامل ديگر اند به طوري كه گروه نهادي قدرت سلطه هاي نمونه ميان در ،. شودميها آن براي دسترس قابل غير توجهي قابل حد تاقدرت

قدرت مندنظام تقارن عدمچون توان به مواردي مي دارند ايويژه اهميت مدرن دنياي در كه ) 519همان ، ( .ملي هايدولت و نژادهاها ، جنسيت طبقات جامعه، بين

طرفانه و بي« مفهوم يك شوند،مي متمايز ايدئولوژياز اساسي مفهوم دواز نظر او كاررفته است، هاي گوناگوني بهبه روش اين اصطالح چه اگر .» انتقادي« مفهوم يك و »خنثي ،ها بافت از بسياري در. توان بين دو معناي پايه از اين اصطالح تمايز قائل شداما مي

به هايعني از ايدئولوژي :رودكار ميبهبه صورت يك اصطالح صرفاً توصيفي »ايدئولوژي«يافته كه به يك عمل سازمان شودمي صحبتهاي نماديني سياسي يا فعاليت عنوان عقايد

.اين كاربرد در واقع همان مفهوم خنثي از ايدئولوژي است) 518: همان. ( انداجتماعي وابستهيافته كه تالشي در جهت تمايز بين انواع اعمال اجتماعي سازمانبر اساس اين مفهوم هيچ

سياسي وجود دارد رنامهبهر در ايدئولوژي. انگيزد انجام نشده استرا برميها آن ايدئولوژياين معنا است كه در .اجتماعي باشد نظام تغيير يا و در جهت حفظ آن اينكه از نظر صرف ،

و صحبت كرد ؛ يعني اشاره به عقايد سياسييك حزب ايدئولوژي از مثال، عنوان به، توانمي تدوين در حزبرهبران توسط وهمراه بوده حزبآن با سنتي طور به كه اساسي باورهايي .اند كاررفتههاي حزب بهبيانيه و هاسياست

نويسندگان از هاي برخيدر نوشته وجود دارد كه »ايدئولوژي« ي نيز ازديگر معناي مرتبط نابرابر قدرت حفظ روابط فرآيند به اساساً ايدئولوژيها آن از ديدگاه. مشهود است


7

توان آن را مي كه همان چيزي است بيانگر اصطالح اينكاربرد اين. سلطه حفظ ؛ يعني است . ناميد ايدئولوژي از انتقادي مفهومداند كه بين اعضاي يك دايك ايدئولوژي را پايه و اساس بازنمودهاي اجتماعي ميون

دهند ها به افراد به عنوان اعضاي گروه، اين امكان را مياين يعني ايدئولوژي. اندگروه مشتركـ را خوب يا بد، درست يا غلطـ اي از عقايد اجتماعي درباره يك مسئله كه مجموعه

نچه كه به عنوان توانند بر آها همچنين ميايدئولوژي. سازماندهي كرده و مطابق آن عمل كنند )8: 1998دايك، ون. (شود، مؤثر باشندمي درست يا غلط پذيرفته

هايي نظريه ايدئولوژي به طور كلي در رابطه با اين پرسش است كه چگونه عقايد و دغدغههاي عام تبديل شده و اند، به عقايد و دغدغههاي اجتماعي خاص مرتبطكه با عاليق گروه

اند كه از طريق آن ها بخشي از روشيايدئولوژي. گذارندتماعي تأثير ميچگونه بر زندگي اجشود و از طريق سمت و سوهاي خاص هاي حاكم اجتماعي، محقق شده، حفظ ميسلطه گروه

ها براي داشتن چنين تأثيراتي بستگي به ظرفيت ايدئولوژي. شود تغيير اجتماعي بازسازي ميفركالف و فركالف . (8سازي شوندبخشي از عقل سليم طبيعي به عنوانها آن اين امر دارد كه

،2012 :100(

رويكرد تامپسون در بررسي ايدئولوژي .3- 2

هايي سروكار داريم كه در مطالعه ايدئولوژي ما با روش«معتقد است ) 58: 1990(تامپسون ديگري از سلطه د، همچنين با انواعكن ميمعنا روابط سلطه طبقاتي را حفظ ها آن از طريق

يافته ميان مردان و زنان ، بين يك گروه نژادي با گروه ديگر، چون روابط اجتماعي سازمان ».هايي كه در حاشيه قرار دارندهاي هژمونيك با دولتها يا ملتها يا ملتبين دولت

را به همراه تعدادي راهبرد ترسيم نمادين متناسب 9پنج روش كلي عملكرد ايدئولوژياو . دكن ميرا فهرست 10ا آنهاب

8 Being natural ized

9 Modes of operation of ideology

10 Associated strategies of symbolic construction


8

11روايت سازي

13) توجيه عقلي كردن( سازي عقالني 12سازيمشروع .114)تعميم(شمول كردن همگاني سازي يا جهان

15جابجايي 17حسن تعبير 16سازيپنهان. 2

18.)شودشامل استعاره و كنايه هم مي( مجاز 20استانداردسازي 19سازي يا وحدتيكي. 3

سازي وحدتنمادين 21

تمايز قائل شدن يا افتراق

22

24حذف ديگري يا نامطلوب زدايي 23سازي يا چند پارگيپراكنده. 4

25سازيسازي يا طبيعيبومي

26سازي بيروني 28سازي اسم 27شيء انگاري مفاهيم يا چيز وارگي. 5

29سازيمجهول

) 59 – 67: 1990(تامپسون

شيوه .قدرت و سلطه به صورت مشروع استسازي به معناي بازنمود روبط مشروع : مشروعيت از طريق راهبردهاي ذيل عمل مي كند

بازنمود روبط سلطه به صورتي كه توجيه عقالني ): توجيه عقلي كردن( سازي عقالنيـ دهند چرا روابط يا نهادهاي اي از داليل كه توضيح ميداشته باشند از طريق توليد زنجيره

. د حمايت شونداجتماعي خاصي باياين ادعا كه اگر روابط و نهادهاي مورد نظر حمايت شوند، سود و ): تعميم(همگاني سازي

11

narrativisation 12

legitimation 13

rationalization 14

universalisat ion 15

Displacement 16

Dissimulat ion 17

euphemisation 18

Trope 19

unification 20

standardizat ion 21

symbolization of unity 22

differentiation 23

Fragmentation 24

expurgation of the o ther 25

naturalizat ion 26

externalization 27

Reification 28

nominalizat ion 29

passivisat ion


9

اين راهبرد منافع طبقه حاكم، منافع همگان معرفي مي شود در . يابدمنفعت همگاني افزايش ميفع باط حاصل شود كه حمايت از منافع گروهي خاص، همان حمايت از منانتا از آن اين است

.خودمان استكمك گرفتن از روايت هايي كه به گذشته اشاره مي كنند و از اين : راهبرد روايي كردن

اشاره براي خلق احساس تعلق به قدرت، جامعه و تاريخي كه مملوء از تجربه هاي متعارض، حل اما استفاده از اين روايت ها، اين تاريخ و تجربه هاي متضاد را . اختالف ها و تفرقه است

و فصل مي كند و با ساختن گفتارها، مستندات، تواريخ، داستانها و فيلم ها به روابط اجتماعي .تجسم و تحكيم مي بخشد

شوند يا به صورت مبهم شوند، انكار ميبط سلطه پنهان ميادر اين شيوه رو: سازيپنهانها آن رآيندهاي موجود،ها از روابط و فكردن توجهقدرت تالش مي كند با منحرف. آينددرمي

سازي، كاري، انكار، ابهام و نامفهومبير و تفسير كند و از طريق پنهاناي ديگر تعرا به گونه : اين شيوه از طريق راهبردهاي ذيل عمل مي كند. ساز و كار خود را مستحكم و مستمر كند

كه غالباً براي اشاره به يك پديده با يك اصطالح داراي بار منفي يا مثبت : جابجايي ـ . روداشاره به پديده ديگري به كار مي

در .دكن ميهاي مثبت يك پديده را برجسته كاربرد يك اصطالح كه عامداً جنبه: حسن تعبيرها، نهادها يا روابط اجتماعي، عملكردهاي قدرت گذاري مثبت به كنشاين راهبرد، با ارزش

ين شيوه شبيه يكي از راهبرهاي تبليغاتي با ا. شوندوشايند و مورد پسند جلوه داده ميخ .عنوان تلطيف و تنوير استمنظور از اين راهبرد، استفاده كلي از مجاز، استعاره و كال زبان :راهبرد توسل به مجاز

به طور نمونه اشكال رايج مجاز مانند مجاز جز به كل يا كل به جز و يا استفاده از . است .عارهآرايه هايي چون كنايه و است

قدرت با استفاده از اين تمهيدات زباني روابط سلطه و تحت و سلطه را وارونه جلوه دادهر تبليغات تجاري نيز جايگاه البته استفاده از اين روش د. دكن ميو روابط اجتماعي را تزوير

هاي ان هم تالش مي كند كه برخي ويژگياين گونه استفاده مجازي از زب. اي داردويژهبچسباند و هم شرايط ها آن برساخته را به افرادي الصاق كند تا معنايي مثبت و منفي به

.موجود را از شرايط واقعي دور نگه دارد و بر واقعيت ها سرپوش بگذارد


10

هاي اجتماعي سازي روش عملكرد ايدئولوژي است كه از طريق آن گروهوحدت يا يكيروابط .شود كه با همديگر متحد شوندف سعي ميهاي مختلمختلف و پراكنده از طريق تالش

قدرت از طريق برساختن هويت جمعي و پوشيده نگه داشتن تضادها و اختالف ها تالش مي .كند تا يك وحدت نمادين بسازد كه همه افراد خود را جزئي از آن بدانند

معي باشند به استفاده از راه كارهايي كه آفريننده يك هويت ج :ـ راهبرد استاندارد كردنا طور مثال اسقرار يك زبان ملي، اين گونه راه كارها هم يك هويت جمعي در ميان گروه ه

وع جلوه آمده به وسيله اين اسقرار را مشر سازد و هم به نوعي سلسله مراتب به وجودمي .مي دهد

اوت تف بيه راهبرد پيشين است با ايناين راهبرد بسيار ش :ـ راهبرد نمادين كردن وحدتو سازي صورت بگيردشود تا يك يكسانكه در اين راهبرد از نمادسازي استفاده مي

نكته قابل توجه . هاها يا آرمها، سرود ملي، نشانهانند انواع و اقسام پرچمنمادهاي وحدت م . كردن عمل كنداي همبافت با راهبرد رواييكه اين راهبرد مي تواند در رابطهاين است

هاي قبل كه تمركز بر مخاطبان بوده است، در اين شيوه برخالف شيوه: پارگيشيوه چند تمركز بر دشمنان است يعني در اين شيوه ايدئولوژي تالش مي كند تا نيروهاي آلترناتيو را

.چند پاره، بدون وحدت و متقرق از هم جلوه دهددر اين راهبرد بر تمايزها، تفاوتها و چند دستگي هاي ميان :راهبرد نمادين ايجاد افتراق

.را فاقد اتحاد نشان دهندها آن نيروهاي اعتراضي تاكيد مي شود تادر اين راهبرد يك دشمن ساختگي به :راهبرد تنقيح يا نامطلوب زدايي در مورد ديگران

د براي نيروهاي شكل دروني يا بروني ساخته مي شود تا به عنوان يك عامل شر وتهديخودي باشد و به پشتوانه خطر و تهديدي كه دارد، نيروهاي در برابر آن با يكديگر متحد

يكي از . البته اين راهبرد با عناوين ديگري در مباحث تحليل گفتمان شناخته شده است. شوندك يها آن اي ازهاي حاشيهست كه در واقع با نشان دادن گروهاين عناوين ديگري سازي ا

.سازد تا ايدئولوژي خود را متمايز جلوه دهنددشمن، عامل خطر يا غير خودي ميانگاري مفاهيم يا آخرين روش عملكرد ايدئولوژي كه تامپسون مطرح كرده شيء

هاي درزماني و ناپايدار هستند، طوري اي كه در اصل حالتروابط سلطه. وارگي است چيزبراي مثال براي توجيه . اندزمان، طبيعي و هميشگي بودهبيها آن شوند كه گويابازنمود مي


11

در اين شيوه، . شودسازي استفاده ميبرتري جنس مذكر نسبت به مؤنث هميشه از طبيعياتفاق ها و حوادث، به صورت يك وضع دائمي، طبيعي و خارج از محدوده زمان نشان داده

دار بلكه به شكلي ازلي، ابدي و طبيعي مند و ريشهدرواقع مسائل نه به شكلي تاريخ. مي شوندشناسي نحوه برساختن آن را رمند باشند بايد با تباشوند چرا كه اگر تاريخنشان داده مي

شود، زير سوال بردن آن جايز شناسايي كرد، اما وقتي غير تاريخي و طبيعي جلوه داده مي .روابط سلطه كمك مي كندهاي اجتماعي به استقرار و استمرار پديده انگاريءشي. نيست

در اين راهبرد شرايط اجتماعي، تاريخي به شكل يك رويداد طبيعي :راهبرد طبيعي سازيسيتي كه برساخته هاي هاي جنمانطور كه در زندگي روزمره تفاوته. زده مي شود جا

.اند به شكل تفاوت هاي بيولوژيك و كامال طبيعي استنباط مي شوندفرهنگي و اجتماعيدر اين راهبرد، پديده هاي اجتماعي تاريخي به شكل پديده هاي : سازي بيرونيبرد راه

دائمي، هميشگي و تكرارشدني نشان داده مي شوند تا اين گونه نشان دهند كه اين پديده ها ناپذيرند و قابل اند و به همين دليل سخت و انعطافدر گذشته تا بي نهايت ادامه داشته

.فروپاشي نيستندشوند ، عمال كه غالباً در قالب جمالت بيان مياَ 30سازي يا استعاره دستورياسم در

ي به جاي جمله the study of ideologyمثل كاربرد . شوندتوسط يك گروه اسمي بيان مي

we study ideology. يعني فعاليت به صورت يك شيء بيان شده است . كه عامل يك عمل، ذكرنشده باقي بماند يا دكن ميمجهول سازي هم اين امكان را فراهم

. بعد از آمدن پديده موردتأثير بيايد

سازي اين هدف را دنبال مي كند كه توجه مخاطب را از سازي و مجهولدو راهبرد اسم- ها به مثابه اشياء حذف كنشفرآينددر بازنمون . گران به چيز ديگري پرت كندفاعلين و كنش

.... ودانه زمان حال و بخشيدن به زمان به مثابه امتداد ابدي و جاگران و عامل كنش، شكل .دار استه بدون تاريخ در قلب جامعه تاريخهاي متعدد اسقرار مجدد گسترده جامعاينها راه

الزم به ذكر است كه برخي از اين راهبردهاي كلي مطرح شده توسط تامپسون، حداقل در شود و نيز گفته مي 31راهبردهاي كالن زبانيها آن د كه بهشونيك بند يا بيش از آن نمايان مي

سازي سازي، همگاني سازي،روايت سازي، استانداردسازي، نمادينعقالني: از اند عبارت .سازيسازي و مجهولسازي، جاودانهوحدت، طبيعي

30 grammatical metaphor 31 macro - linguistic strategies


12

ها يا شوند، يعني واژههايي كوچكتر از يك بند ظاهر ميراهبردهاي ديگر توسط گفتمان. سازيجابجايي، حسن تعبير، مجاز و اسم: از اند عبارت32اين راهبردهاي خرد زباني . هاگروهتوانند به صورت خرد يا دو راهبرد تمايز قائل شدن يا افتراق و حذف ديگري مي. سازي

. كالن نمود پيدا كنندل در پايان اين بخش الزم به ذكر است كه سه مؤلفه از مؤلفه هايي كه در چارچوب تحلي

اند كه در ادامه در تناسببراي اين پژوهش و با رويكرد تامپسون ف اند مطرح شده فركالف . شوندمعرفي مي

تحليل واژگان خاصي كه در يك متن روزنامه اي به : ها آن انتخاب واژگان و معاني ـ 1نشان واژگان. د باش ميكار رفته اند تقريبا هميشه اولين مرحله هر تحليل گفتماني يا متني

؛ يعني عالوه بر معاني صريح تحت مي باشندجامعه و قضاوت هاي شخصي دهنده تأثيرتمام انواع واژگان و بخصوص اسامي، افعال، . ندكن مياللفظي ، معاني ضمني را نيز منتقل

.ندباش ميصفات و قيود عالوه بر معاني صريح خود شامل معني ضمني نيز تواند شوند ميگذاري ميطريقي كه افراد در گفتمان خبري نام: 33گذاري و ارجاعنامـ 2

نگاران بايد براي افراد موجود در روزنامه .داشته باشدها آن تاثير مهمي بر طرز نگرش بهذاري هميشه مشتمل بر انتخاب گند ، نامي ارائه دهند و اين نامكن ميرويدادي كه گزارش

افراد را در يك گروه ها آن اي ديگر ،اجتماعي بر مقوله ترجيح يك مقولهبا مسلماً ؛ واستخواهند يك گروه اجتماعي را در ميان ديگر ند يا ميكن ميديگر خارج هاي قرار داده و از گروه

اين 34)2001(رزيگل و وداك. جايگزيني ، در مركز توجه قرار دهندهاي يكسان قابلگروهاند كه گفته ناميده اند و 35 "راهكارهاي ارجاعي متن استراتژي ها يا"انتخابهاي نامگذاري را

انتخاب اينكه يك شخص يا گروه را با عبارت خاصي توصيف كنيم ، ميتواند اهداف سياسي، .تي متفاوتي را دنبال كندشناخ رواناجتماعي و

كه يك ميزاني ها در متن و گفتگو و بويژهوجه به قضاوت ها، نظرات و نگرش: 36يتوجه همانطور كه سيمپسون .اشاره دارد ،است د ،پايبندكن ميگوينده يا نويسنده به ادعايي كه

وجه عبارتست از نگرش يا نظر «گويد مي ) 59: 2007، به نقل از ريچاردسون ، 1993:4(وجه همچنين به ديدگاه . اي كه توسط يك جمله بيان ميشودگزاره صحتيك گوينده در مورد

در مورد موقعيت يا رويدادي كه توسط يك جمله بيان ميشود ، نيز گسترش ها آن رشو نگ

32Micro – linguis tic strategies

33 Naming and reference

34 Reisig l and woda k 35 Text’s referential strategies 36

modality


13

كه نه تنها بين دهد ميد و نشان كن ميوجه ، يك مرحله بيشتر را در تحليل فراهم ».مي يابدوجه . صورت و محتوا ، ارتباطي برقرار است بلكه بين محتوا و نقش هم رابطه وجود دارد

ل وجهي ، صورت منفي اين افعال و همچنين استفاده از قيود ، اغلب توسط كاربرد افعا .مشخص ميشود

و وجه 37ريچاردسون مقوله وجهيت را در زبان انگليسي به دو دسته عمده وجه اخباري گويد او مي. گيردپيوستاري در نظر ميها آن ، تقسيم كرده است و براي هر دو 38التزامي

امل تا درجات مختلفي از احتياط و در نهايت قطعيت كمتر تواند از قطعيت كوجه اخباري ميدر مورد وجه التزامي او معتقد است اين صورت به حوادث آينده اشاره دارد و . تغيير كند

اي به اينكه يك عمل خاص بايد روي دهد يا اينكه گوينده يا نويسنده به چه ميزان يا درجهاز قطعيت كامل : ه التزامي نيز درجاتي دارد وج. تصميم خاصي گرفته شود ، اطمينان دارد

گويد ادعاهاي همچنين او مي. آميزتر، تا عبارات احتياط) mustبراي مثال با كاربرد فعل ( نسبت به ادعاهاي ) داراي واژه هايي چون بايد ، حتماً ، ضرورتاً ( قطعي داراي وجه اخباري

. روندآميز به كار مياين بيشتر در متون مطبوعاتي جنجالتر بوده و بنابرآميز، آمرانهاحتياط ) 60: 2007(ريچاردسون

انتخابهاي وجهي نشان دهنده نگرش ها ، قضاوت ها "به طور خالصه او معتقد است كه گويندگان مي باشند؛ اين انتخاب ها دريچه اي به سوي تأثيرات / يا عقايد سياسي نويسندگان

) 62: همان ( ".بالقوه سياسي زبان روزنامه نگاري مي باشند

هاتجزيه و تحليل داده . 4

هايي از متون منتخب نمونهها به مجال مقاله ، با توجه به فراواني متون و مثالدر اين بخش . شودورده ميآي هر كدام از راهبردهاي تامپسون به عنوان مثال برا

چندپارگي از طريق ايجاد افتراق و حذف ديگريـ 1

الف ـ ايجاد افتراق

Assad’s troops ( the independent, 8 July 2013 ) افتراق و جداسازي بين مردم و ارتش سوريه با نسبت دادن هاي زيادي از متون نمونهدر

همانند اصطالحاتيواژگان و با كاربرد ارتش فقط به بشار اسد و نه مردم و كشور سوريه

37Truth modality

38 Obligation ( duty ) modality


14

: شودزير مشاهده مي

Regime’s forces , government forces, pro – Assad regime, loyalist forces,

Assad’s forces , Paramilitary groups sympathetic to president basher al –

Assad, government troops, pro – government soldiers, Damascus regime,

loyalist forces, troops loyal to president Bashar al – Assad, brutal Iranian –

backed regime, a very cunning regime, …

اند و حداقل ده بار به كار رفته، شده بررسي در هر متنِاصطالحات واژگان و اين منجر به نسبت دادن ارتش سوريه فقط به دولت و بشار اسد و افتراق و ها آن كاربرد

. شودمي از مردم سوريهها آن جداسازيOpposition websites highlighted the fact that Latakia is the ancestral

province of the Assad clan and the homeland of the ultra-loyalist Alawite

sect, an offshoot of Shiite Islam. Members of Syria’s Sunni Muslim majority

are spearheading the rebellion against Assad’s rule.(Los Angeles Times , 18

August 2013 )

The violence is likely to spark sectarian hostility, because the Sunni

insurgents are targeting villages inhabited by members of Alawite sect to

which president Bashar Assad and many leaders of his government belong.(

the independent, 7 August 2013)

Dozens of people killed in sectarian clashes between Sunni and Shia

Muslims… (The independent, 30 July 2013)

- ها و شيعهجدايي بين سنيشود در اين جمالت بر ايجاد تفرقه و همانطور كه مشاهده مي

در متون خبري ديگر نيز اين تمايز مورد تأكيد قرار گرفته است و سعي . ها تأكيد شده است كاربرد وجه اخباري كه معناي قطعيت و . شده استها آن در ايجاد افتراق و جدايي بين

با تأكيد بر اقليت بودن همچنين. افزايدنيز بر اين تفرقه و جدايي مي دهد مياطمينان به جمله هم سعي در ايجاد افتراق و اينكه بشار اسد هم از همين گروه است باز علويونگروه شيعي

:زير نيز اين مسئله مشهود است تشده است، در جمال… Latakia province, the ancestral home of President Bashar Assad and

his minority Alawite sect… .(Los Angeles Times, 18 August 2013) Sunnis dominate the rebel ranks while the Assad regime is made of

Alawites, an offshoot sect of Shiite Islam. .( the independent, 17 June 2013)

ب ـ نامطلوب زدايي يا حذف ديگري


15

بشار اسد و دولت سوريه در متون به عنوان يك دشمن و يك عامل شر وتهديد براي است ، نيز منفي و ساختگي تلقي شدهها آن و اعمال مثبتاند شدهريه در نظر گرفتهمردم سو

ها كه به عنوان عملي تبليغاتي توصيف شده از جمله عيادت بشار اسد و همسرش از زخمي : است

Syria’s President, Bashar al – Assad, has launched a new propaganda

arm… a few days after his forces killed scores of rebels in an ambush…

Assad and his wife Asma can be seen greeting loyal citizens … and visiting

the sick in the hospitals. (the independent, 30 July 2013 ) نظر هاي ديگر نيز ارتش سوريه به عنوان يك دشمن و عامل شر و تهديد در در نمونه

شدگان شورشيان توسظ ارتش، اما خبري از اشاره به گرفته شده با اشاره مستقيم به كشته :شدگان توسط شوريان در ميان نيستكشته

The Syrian army killed 62 rebels in an ambush near Damascus …(the

independent, 7 August 2013 )

In early August, when government forces ambushed and killed more

than 60 rebel fighters. (Los Angeles Times, 25 August 2013) رحم و بي« در اين جمله نيز دولت سوريه يك دشمن و قاتل مردم معرفي شده و از صفت

هايي از اين قبيل در متون فراوان است براي اشاره به آن استفاده شده است ، مثال» وحشيبا القاي قطعيت و ( كاربرد وجه اخباري .مجال مقاله به چند مورد از آن اشاره شد كه به

در مورد گزارشات منفي در مورد دولت سوريه و نيروهاي ارتش نيز به وفور ) اطمينان . شودمشاهده مي

The Syrian opposition isn’t fighting just a brutal Iranian – backed regime

accused of killing civilians with chemical weapons… (the Washington

Times, 27 August 2013)

كردنـ مشروعيت بخشي و توجيه عقلي 2

The Obamas and the camerons are going to have to catch their breath.

They, after all , want to send weapons to FSA, the secular heroic resistance

fighting for democracy against the fascist regime of the dictator in

Damascus. (the independent, 12 July 2013)

بخشي خطوط فرستادن سالح به شورشيان سوريه ، توجيه عقلي و مشروعيتدر اين ين اين حسن تعبير جنگند و همچنمقابل رژيم فاشيست سوريه ميها آن شده با اين داليل كه


16

وجه اخباري .اند براي رسيدن به دموكراسي مقاومتي قهرمانامه از خود نشان دادهها آن كهكنندگان سالح براي شورشيان سوريه نيز به قطعيت و اطمينان در مورد نيت خوب تأمين

. دكن ميكمك

Since the Syrian revolt against four decades of rule by Assad and his late

father erupted in March 2011, making the uprising the bloodiest of the Arab

spring popular revolutions against entrenched autocrats. (The independent,

30 June 2013)

اقدامات شورشيان انقالب در مقابل حاكمان مستبد بازنمايي شده و در اين خطوط نيزعقالني و مشروع بازنمايي شده جزئي از بهار عربي در نظر گرفته شده است و بدين صورت

. است

Rebel factions continued to defend the former economic hub against the

superior weaponry of regime forces royal to Bashar al – Assad. (The

independent, 20 June 2013)

استفاده شده و defendدر اين خطوط نيز در اشاره به اقدامات شورشيان از واژه بخشي مشروعيتها آن همچنين با اشاره به برتر بودن تسليحات ارتش سوريه به اقدامات

. شده استSunnis dominate the rebel ranks while the Assad regime is mostly made

up of Alawites, an offshoot sect of Shiite Islam.

هاي شورشي شده با اشاره به اينكه سازي و وحدت گروهدر اين جمله سعي در همگاني گروه فرعي سني هستند ، در حالي كه در مقابل ارتش سوريه جزئي از يك ها آن اكثريت

از مردم ها آن اند و سعي بر جداسازي و افتراقشيعه در نظر گرفته شده كه وابسته به رژيم . و كشور سوريه شده است

picture of the day: the scale of Syria’s suffering (Theدر خبري تحت عنوان

independent,19 July 2013) ن در يكي از كمپـ از وضعيت آوارگااي از داليل مجموعه -

آورده شده تا در ند ـ كن ميعليه دولت سوريه تظاهرات ها آن و اينكهها آن ها وكمبودهايانتهاي مقاله به نياز به دخالت غرب در مسئله سوريه اشاره شود و دخالت غرب توجيه شده

:شودهايي از اين خبر آورده ميدر ادامه بخش. و مشروعيت بخشي شود What looks like a sprawling city has emerged from the desert dust in

northern Jordan. It is in fact a camp holding refugees from Syria’s civil war

….. the camp’s residents often stage protests against the Syrian government


17

and President Bashar al- Assad … John Kerry visited the site … where he

heard demands for the West to intervene in the civil war. (The independent,

19 July 2013)

حسن تعبير در اشاره به شورشيان و اقدامات آنهاسازي از طريق پنهانـ 3

اصطالحاتي چونفراوان كاربرد Opposition’s fighters, fighters from the free Syrian Army, anti –

government forces, activists , rebel fighters, insurgents, opposition ranks,

opposition groups, در واقع نوعي حسن تعبير در اشاره به شورشيان است كه منجر به نوعي همگاني سازي

چون ارتش، آزاد ، مبارزان ، در واقع هاي داراي بار معنايي مثبت شود، كاربرد واژهنيز مييادآور مبارزه براي حق و عدالت است و نه خونريزي و كشتار مردم بيگناه ـ كاري كه

. دهندشورشيان سوريه انجام ميthis was the third time opposition fighters had tried to deliver aid to the

besieged suburbs only to be ambushed by government forces. (Los Angeles

Times ,August 7, 2013) The fighters were attempting to deliver flour and medicine to the Ghouta

sharqiq… (Los Angeles Times ,August 7, 2013)

» مبارزان مخالف«تعبير شود در اين خطوط شورشيان با حسنهمانطور كه مشاهده ميتلقي شده و اينكه » و مواد غذايي و دارو رساندن كمك«نيز ها آن توصيف شده و اقدام

.اندبه قتل رسانده راها آن نيروهاي دولتيRebel factions continued to defend the former economic hub…(The

independent, 20 June 2013)

30 June , The independent(s… of Hom centrethe old defending Rebels

2013)

.اينجا نيز اقدام شورشيان با حسن تعبير دفاع كردن بيان شده استدر سازيسازي و مجهولچيزوارگي از طريق اسمـ 4

A car bomb targeting a checkpoint near a military airport in Damascus

has killed 10 soldiers and wounded 10 others.

The attack, which took place late on Sunday… (The independent, 17 June

2013)

- جاي انسان ، خود بمب قرار گرفته و با اسمگذاري بهبمب در اين جمالت عامل حمله و

اين بمب است كه افراد را كشته و نه . شده است سازي نقش مخالفان در اين حمله پنهان


18

. انددر جمله دوم نيز عامالن حمله ذكر نشده و پنهان شده. اندگذاري كردهمخالفاني كه بمبAt least 93000 people have been died in Syria’s conflict …millions have

been displaced and … (the independent, 17 June 2013) و جمالتي از اين دست كه به صورت مجهول و بدون ذكر عامل كشت و كشتارها

.شوداند به وفور در خبرها مشاهده ميكار رفتهبهها آوارگي

از فعل مجهول استفاده شده است و عامل اين در اشاره به اقدامات شورشيان نيز غالباً :.اقدامات ذكر نشده است

More than 60 pro – Assad regime soldiers were killed, including a

number of commanders. ( Asharq Al – Awsat , 23 July 2013)

A reminder of the terrible human toll the conflict has wrought.

شده و به جاي اشاره به عامالن اين نزاع و بحران سازي استفاده در اين جمله نيز از اسم . به كار رفته است conflict ، واژه

ها در جمالتي كه سازيها و مجهولسازينكته قابل توجه اين است كه در مقابل اين اسمشورشيان و دولت ـ جمالت معلوم بسياري نيز اند يا هر دو گروه ـ عامالن آن يا شورشيان

ارتش سوريه و نيروهاي بشار اسد قرار ها آن اعمال منفي درمالن اشوند كه عيافت مي : ، از قبيل تأكيد شده استها آن عامل بودناند و برگرفته

The Syrian government is conducting a campaign of indiscriminate

missile attacks on populated areas … (the independent, 5 August 2013)

گيريبحث و نتيجه. 5

- سازي، پنهانمشروعهاي شده از روشنويسندگان متون بررسيهمانطور كه مالحظه شد

هاي مورد نظر خور به مخاطبان براي انتقال ايدئولوژي سازي، چيزوارگي و چندپارگي، سازيمشروع: عبارت بودند از نيز اين متوناستفاده در راهبردهاي مورد. انداستفاده كرده

اين راهبردها زدايي كه سازي،حسن تعبير، نامطلوباسمسازي، سازي، افتراق، مجهولعقالنيانتخاب و ، وجهيت)معلوم يا مجهول بودن ( چون تعدي يدر متون از طريق ساختارهاي

. اندمحقق شده گذاري و ارجاع، نامواژگان


19

از طريق ساختارها و شدهبررسي ها و منابع خبرينويسندگان و درنتيجه روزنامهبا گزارش يكسويه و بر خالف ادعا و رسالت خود، اندكردهراهبردهاي ذكرشده سعي

اقدامات شورشيان در سوريه را مشروع و عقالني و همگاني جلوه دهند و با ايجاد جانبدارانه،نشان ها آن افتراق بين دولت سوريه و مردم، دولت را به عنوان دشمن مردم و تهديدي براي

- و انسان غربي در بحران سوريه ضروري و مشروع هايقدرتهاي همچنين دخالت. دهند

. است تلقي شده دوستانه و درجهت منافع مردمهايي كه مطبوعات بر عهده دارند، روشن ساختن الزم به ذكر است كه يكي از رسالت

هاي پژوهش افكار عمومي و باال بردن سطح معلومات و دانش مردماست ؛ اما بررسي دادهها و ها و ايدئولوژيشده بر اساس ديدگاههاي بررسيحاكي از اين مطلب است كه روزنامه

اند و در اكثر موارد اين امر به مورد نظر خود ، به توصيف رويدادهاي سوريه پرداختهاهداف طرفانه و پيچيدگي و دشواري بيشتري براي مخاطبان در درك رويدادها و عدم گزارش بي

. هاي خبري مي انجامدصادقانه از سوي منابع و رسانه

انگيز و هاي كاذب و تفرقهدييكي ديگر از رسالت هاي مطبوعات تالش براي نفي مرزبنهاي پژوهش قابل قرار ندادن اقشار مختلف در مقابل يكديگر مي باشد ؛ آنچه از بررسي داده

ها در انعكاس رويدادها مشاهده است،اين است كه در اغلب متون و مطالب ، عملكرد روزنامها اصرار ورزيده و آن را هبندي وقطب بندي افراد و گروهدقيقاً خالف اين امر است و برتقسيم

.هاي آن در بخش پيش مالحظه شدند كه نمونهكن ميتشديد الزم به ذكر است كه رويكرد تامپسون در بررسي ايدئولوژي، براي تحليل مسائل سياسي

ها تر شدن تحليلـ اجتماعي در سطح كالن رويكرد جامع و مناسبي است، اما براي كاملري از ابزارهاي تحليل گفتمان انتقادي ـ رويكردهايي چون گيبخصوص در سطح زباني بهره

ساز خواهد ـ با توجه به نوع متن بسيار چاره... دايك، هليدي، وداك و رويكرد فركالف، ون . بود

ها وشتن پي. 61. Convenience sampling

تهران:، شركت انتشارات علمي و فرهنگيتحليل گفتمان انتقادي، )1385(فردوس قا گل زاده،آ .2


20

قدرت ، گفتمان و زبان ، ساز و كارهاي جريان قدرت در جمهوري ، ) 1384(علي اصغر , سلطاني .3 تهران: ، نشر ني اسالمي ايران

: ، انتشارات سمت زيه و تحليل نشانه ـ معناشناختي گفتمان ، تج) 1385(شعيري ، حميد رضا .4 تهران

بازنمايي اسالم در نشريات آمريكا قبل و بعد از يازدهم « ، ) 1386(غياثيان ، مريم سادات .5 ، پايان نامه دكتري ، دانشگاه تربيت مدرس » گفتمان انتقادي تحليلسپتامبر در چارچوب

6. Literacy and power

7. Knowles and Malmkjar

8. Being naturalized

9. Modes of operation of ideology

10. Associated strategies of symbolic construction

11. narrativisation

12. legitimation

13. rationalization

14. universalisation

15. Displacement 16. Dissimulation

17. euphemisation 18. Trope

19. unification

20. standardization

21. symbolization of unity 22. differentiation

23. Fragmentation

24. expurgation of the other 25. naturalization

26. externalization

27. Reification

28. nominalization

29. passivisation 30. grammatical metaphor

31. macro - linguistic strategies

32. Micro – linguistic strategies 33. Naming and reference

34. Reisigl and wodak

35. Text’s referential strategies

36. modality

37. Truth modality 38. Obligation ( duty) modality


21

منابع . 7

، فصلنامه مطالعات » اندازهاها و چشمتحوالت سوريه ، ريشه« ، ) 1390( آجرلو، حسين • 55ـ 77: 1390خاورميانه، سال هجدهم، شماره سوم، پاييز

، فصلنامه » هاي زباني ايدئولوژيكتوصيف و تبيين ساخت« ،) 1391(زاده، فردوس آقاگل •، تابستان ) 10پياپي ( 2، ش 3، د ) زبان و ادبيات تطبيقي سابق( جستارهاي زباني

1ـ 19صص :1391مطالعه تطبيقي شيوه بازنمايي كنشگران ايراني و « ، )1392(زاده، فردوس و ديگران آقاگل •

، ، فصلنامه جستارهاي زباني، د » الملليهاي بيناي ايراد در رسانهغربي در پرونده هسته 1ـ 19، صص 1392بهار ) 13پياپي ( 1، ش 4

موسسه : تهران. د اوحديمسعو .ايدئولوژي و فرهنگ مدرن). 1378(تامپسون، جان • .فرهنگي آينده پويان

در بررسي ايدئولوژي در ادبيات كودك « ،) 1392(شهال شريفي وشيروان، زهرا حامدي • ادبيات ملي همايش چهارمين ، چكيده مقاالت» چارچوب رويكرد ايدئولوژيك تامپسون

26ـ 27: 92، دانشگاه شيراز ، ارديبهشت نوجوان و كودك- ، فصلنامه ره »گذري بر مباني اجتماعي تحوالت سوريه« ،)1390(موسوي، سيدحسين •

99ـ 134: 1390گذاري، سال دوم شماره دوم ، تابستان نامه سياست

• Fairclough, I. and Fairclough, N. (2012), Political Discourse Analysis, London:

Routledge

• Lagonikos, I.T. (2005). Ideology in Editorials: A Comparison of Selected

Editorials in English-Medium Newspapers after September 11, unpublished MA

Thesis, Rhodes University

• Janks, H. (2010). Literacy and Power, Routledge: London and New York

• Knowles .M and Malmkjar. K (1996). Language and Control in Children's

literature, London: Routledge

• Richardson, J. E. (2007), Analyzing Newspapers: An Approach from Critical

Discourse Analysis, New York: Palgrave

• Thompson, G. (1996). Introducing Functional Grammar. Beijing: Foreign


22

Language Teaching and Research Press

• Thompson, J.B. (1984) .Studies in the Theory of Ideology, Cambridge: Polity

Press.

Language and Ideology: A Framework for Analysis, In the ( 1987)ـــــــــــــــــــــ •

Sociological Review Journal , Volume 35 , Issue 3

Ideology and Modern Culture: Critical and Social Theory in .(1990)ـــــــــــــــــــــ •

the Era of Mass Communication, Cambridge: Polity Press.

• Van Dijk, T.A. (1998), Ideology, A Multidisciplinary Approach, London: SAGE

Publication