YENI fikir 2021 3.pdf - Naxçıvan Dövlət Universiteti

NAXÇIVAN DÖVLƏT UNİVERSİTETİ AZƏRBAYCANIN ƏN DƏYƏRLİ, QABAQCIL ALİ MƏKTƏBLƏRİNDƏN BİRİDİR

TƏSİSÇİ: NAXÇIVAN DÖVLƏT UNİVERSİTETİ 29 iyul 2021-ci il, №6 (40)

HEYDƏR ƏLİYEV

İSTANBUL TEXNİKİUNİVERSİTETİNƏ

RƏSMİ SƏFƏR

ŞƏRQ QAPISI - 100

ULU ÖNDƏRhEYDƏR ƏLİYEV

SİYASİ KURSUNDANKƏNARDA

AZƏRBAYCANDÖVLƏTÇİLİYİ

YOXDUR

ALİ TƏhSİLİNKEYFİYYƏT

TƏMİNATININTƏKMİLLƏŞDİRİLMƏSİ

MÜZAKİRƏ OLUNUB

səhifə-3-də səhifə-5-dəsəhifə-4-də səhifə-8-də

CƏNNƏTDƏKİİLK AD gÜNÜNMÜBARƏKDİR,

ŞƏhİDİM!!!

səhifə-13-də

BİZ gÜCLÜ İRADƏ gÖSTƏRDİK, CƏSARƏT gÖSTƏRDİK, MİLLİ RUh NÜMAYİŞ ETDİRDİK VƏ İSTƏDİYİMİZƏ NAİL OLDUQ!

Naxçıvan Dövlət Universitetində2021-ci ilin I yarısının yekun -larına və Altıncı çağırış Nax-

çıvan Muxtar Respublikası Ali Məcli -si nin beşinci sessiyasında qarşıya qoyu -lan vəzifələrə dair müşavirə keçirilib.

Universitetin rektoru Elbrusİsayev müşavirədə qeyd edib ki, mux-tar respublikada təhsilin inkişafıməqsədilə nəzərdə tutulan proqram vəlayihələr, maarif və mədəniyyətin tə -rəq qisi, regionun sosial-iqtisadi inkişafıilə paralel aparılaraq bütövlükdəölkəmizdə həyata keçirilən düzgün,düşünülmüş inkişaf strategiyasınınməntiqi nəticəsi hesab edilir. NaxçıvanDövlət Universitetində yeni infrastruk -tur layihələrinin həyata keçiril mə -si, müasir tədris korpuslarının isti fa -dəyə verilməsi peşəkar kadrların ha-zırlanmasına öz müsbət töhfəsiniverməkdədir.

Bildirilib ki, zəngin və şərəfliinki şaf yolu keçən Naxçıvan DövlətUniversiteti Azərbaycan xalqınınümummilli lideri Heydər Əliyevin ide-yalarına köklənmiş dövlətçilik uni-versitetidir. Muxtar Respublikadaelmin və təhsilin inkişafı sahəsindəgörülən işlərin bariz nümunəsidir ki,universitetin Xarici dillər fakültəsiüçün müasir tələblərə uyğun yenitəd ris korpusu istifadəyə verilib, iyu-nun 16-da univer si te tdə Texnologiya -

Plar Parkının təməlatma mərasimi keçi -ri lib, yeni rektorluq binasının inşasıişlərinə başlanılıb.

Qeyd edilib ki, Xarici dillərfakültəsində dünya standartlarına tamcavab verən mərkəz və kabinələrləəsaslı şəkildə yenidən qurulan univer -si tetin maddi-texniki bazası güclən di -rilib, ən müasir elm və təhsil infras-trukturu formalaşıb. İstifadəyə verilənmüasir tipli tədris korpusu simli vəsimsiz internetlə təmin olunmuş kon-frans zalı, 12 ədəd ağıllı lövhə və 19ədəd proyektorlarla təchiz edilmişTərcümə mərkəzi, Tədris-metodikimərkəz, Xarici ölkə ədəbiyyatıkabinəsi, 2 ədəd linqafon kabinəsi vəSinxron tərcümə mərkəzi, multime-diya otağı, eləcə də ixtisaslaşdırılmışFransız dili, Alman dili, İngilis dili,Rus dili, Fars dili və Ərəb dili mər kəz -ləri, sahələr üzrə fəaliyyət göstərənmini kitabxanalar müəllim və tələ bə -lərin istifadəsinə verilib.

Rektor diqqətə çatdırıb ki,Naxçı van Muxtar Respublikası AliMəc lisi Sədrinin tapşırığı ilə Bey nəl -xalq münasibətlər və hüquq fakül tə -sin də “Diplomatiya Mərkəzi” və “Kri-

Pminalistika” laboratoriyası, Pedaqojifakültədə “Texnologiya mərkəzi” və“Atıcılıq mərkəzi”, Memarlıq vəmühəndislik fakültəsində “Roboto-texnika” laboratoriyası, Tibb fakültə -sin də “Əczaçılıq Simulyasiya” kabi -nə si və Sosial Xidmət Mərkəzində“Yaşıl Əczaxana” yaradılıb.

10 fakültə, Magistratura mər kə -zi, Xarici tələbələrlə iş üzrə dekanlığınfəaliyyət göstərdiyi univer si tetdə ba-kalavr pilləsində 63 ixtisas üzrəyüksək ixtisaslı mütəxəs sislər hazır-lanır. Ali təhsil ocağında kadr hazırlığıilə 453 nəfər professor-müəllim heyətiməşğul olur ki, onlardan 21 nəfəri

elmlər doktoru, 152 nəfəri isə fəlsəfədoktorudur. Universitetin əməkdaş la -rın dan 12 nəfəri professor, 107 nəfəriisə dosentdir. Universitetin 3 nəfərəməkdaşı AMEA-nın müxbir üzvüdür.

Rektor vurğulayıb ki, 2021-ciildə universitetin əməkdaşlarından 1nəfər elmlər doktoru elmi dərəcəsi alıb,1 nəfərin professor, 4 nəfərin isə do-sent elmi adları almaları üçün Azər -

Pbay can Respublikasının Prezidentiyanında Ali Attestasiya Komissiyasıqarşısında vəsatət qaldırılıb. Bunun-la yanaşı, hazırda fəlsəfə doktoruproqramı üzrə 85, elmlər doktoruproqramı üzrə isə 22 nəfər doktorantvə dissertant vardır. Onlardan birnəfəri Koreya, bir nəfəri isə Türkiyəvətəndaşıdır.

Vurğulanıb ki, Erasmus+ proq -ra mı çərçivəsində “Təhsildə keyfiy yə -tin təminatı” və “Səhiyyədə risklərinidarə olunması, peşə və kadr hazırlı-ğı” olmaqla 2 layihə qazanılıb. Bun-dan başqa Naxçıvan Dövlət Univer -si tetindən bir müəllim Erasmus+layihəsi çərçivəsində RumıniyanınAlexandru Ioan Cuza Universitetindəbir həftəlik mübadilə proqramındaiştirak etmək hüququ qazanıb. Bu-nunla yanaşı Mevlana tələbə-müəllimmobilliyi proqramı çərçivəsində dəTürkiyə Universitetləri ilə əlaqələrtəmin edilib.

Rektor eyni zamanda hesabatdövründə Dissertasiya Şurasında uni-versitetin əməkdaşlarından olan 2 dis -ser tantın “Azərbaycan dili” və “Ger -man dilləri” ixtisasları üzrə uğurlamüdafiə etdiklərini diqqətə çatdırıb.

Müşavirədə vurğulanıb ki,2021-ci ilin yanvar ayında Universi-tet Elmi Şurası tərəfindən təsdiq olu -nan layihəyə əsasən 2021- 2025-ciillər üzrə 43 kafedranın 344 nəfərdənibarət professor-müəllim heyətitərəfindən 23 istiqamət və 51 problemüzrə 342 mövzuda elmi-tədqiqat işiyerinə yetiriləcəkdir. Elmi-tədqiqatişlərində Muxtar Respublika ilə bağ-lı olan mövzular da öz əksini tapıb.

Ali təhsil ocağında elmi-təd qi -qat işlərinin yerinə yetirilməsindəmövcud olan Üzvi kimya, Ümumiqeyri-üzvi kimya, Analitik kimya,Kimya texnologiyası, Fiziki və kolloidkimya, Elektrokimya və metallarkimyası, akademik Yusif Məm məd -əliyev adına elmi-tədqiqat, Biokimya,

İnsan və heyvan fiziologiyası, Fitote -ra piya, Mikrobiologiya, Dəmir yolla -rı nın avtomatik idarə olunması, Elektro -ni ka, Fizika laboratoriyalarının və yeniya radılan Robototexnika kabi nə si ninimkanlarından geniş istifadə olunub.

Ali təhsil ocağında 2021-ci ilinaltı ayı ərzində “Duzdağ” mövzusundabeynəlxalq konqres, “Alternativ tibbmetodunun tətbiqi” və “Təhsildə rə -qəm sal laşdırma: elektron təhsil və in -formasiya cəmiyyəti” mövzularındarespublika elmi konfransları keçirilib.

2021-ci ilin birinci yarısındauniversitet əməkdaşlarının 18 dərs

vəsaiti, respublikada dərc olunmuş 2kitabı, 33 metodik vəsait və proqramı,100 elmi məqaləsi və 136 konfransmaterialı çap olunub.

Naxçıvan Muxtar RespublikasıAli Məclisi Sədrinin 14 dekabr 2020-ci il tarixli Sərəncamı ilə ali təhsilmüəssisəsinin imkanlarını daha da ge -niş ləndirməklə yanaşı innovativlayihələrin dəstəklənməsi və keyfiy -yət li kadr hazırlığına son dərəcə bö -yük təsir imkanları verəcək Texnolo -

Pgi yalar Parkının yaradılması univer-sitet tarixi üçün ən önəmli yeniliksayıla bilər.

Naxçıvan Dövlət Universi te -tində kadr hazırlığı məsələsi də daimdiqqət mərkəzində saxlanılaraq, bu ilmagistratura səviyyəsini bitirən 20-yəyaxın magistr müxtəlif sahələrdə işlətəmin olunub.

2020-2021-ci tədris ilindəuniversitetdə tədrisi dili ingilis dilindəolan “İqdisadiyyat” ixtisası açılaraqtədrisin keyfiyyəti daha da artırılıb.

Qeyd edilib ki, dünya təhsilsisteminə inteqrasiya edən univer si tet -də hesabat dövründə 10 fakültə üzrəbakalavr təhsil səviyyəsinin əyani vəqiyabi şöbələrində 63 ixtisas üzrə5588 tələbə, magistratura təhsil səviy -yə sində 81 ixtisaslaşma üzrə 348magis trant və rezidentura üzrə 52nəfər rezident təhsil alıb.

Universitetdə 986 xarici tələbətəhsil alıb ki, onlar Türkiyə, İran,Nigeriya, Banqladeş, Rusiya, Özbə -kis tan, Cənubi Koreya, İraq vəPPakistan vətəndaşlarıdır. NaxçıvanMuxtar Respublikası Ali MəclisiSədrinin xüsusi tapşırığı ilə muxtar res-publikada təhsil alan və dünyada ya-yılmış koronavirus pandemiyasınagörə ölkələrinə gedə bilməyən əcnəbitələbələrə vaxtaşırı olaraq ərzaq payı,maddi yardım təqdim olunub.

Müşavirədə diqqətə çatdırılıb ki,2021-ci ilin I yarısında ali təhsilocağında gənc nəslin dövlətçilik vəmilli-vətənpərvərlik ruhunda tərbiyəsisahəsində sistemli iş aparılıb. Belə ki,tələbələrlə vətənpərvərlik mövzusundadəyirmi masalar keçirilib, I və II Qa-rabağ döyüşlərində iştirak etmiş qazivə şəhid ailələri ilə görüşlərlər olub vəAzərbaycançılıq və vətənpərvərlikmövzularında tədbirlər təşkil edilib.

Universitetdə Dövlət proqramıvə sərəncamlarının icrası ilə əlaqədar“Naxçıvan Muxtar Respublikasınıntəhsil müəssisələrində elektron təhsilintəşkili ilə bağlı əlavə tədbirlər haq-qında”, “Naxçıvan Muxtar Respubli-kasında xalça sənətinin qorunmasınavə inkişaf etdirilməsinə dair 2018-

P2022-ci illər üçün Dövlət Proqramı”,“Naxçıvan Muxtar Respublikasındaarxiv işinin inkişafına dair 2020-

P2025-ci illər üçün Dövlət Proqramı”,“2020-2025-ci illərdə Naxçıvan Mux-tar Respublikasında İdmanın inkişa-fına dair, “2016-2020-ci illərdə Nax-çıvan Muxtar Respublikasında mey -və çiliyin və tərəvəzçiliyin inkişafıüzrə”, “2017-2022-ci illərdə NaxçıvanMuxtar Respublikasında arıçılığıninkişafı”, “2020-2025-ci illərdə Nax-çıvan Muxtar Respublikasındabaytarlıq təbabətinin inkişafı üzrə”

PDövlət Proqramlarının yerinə yetiril -məsi uğurla icra olunub.

Bütün bunlarla yanaşı innova-siyaların dəstəklənməsi və startaplayihələrinin formalaşması istiqa mə -tin də mütəmadi olaraq məqsədyönlü

tədbirlər həyata keçirilib. Belə ki,universitet tələbələri I Startap və “İqti -sa di sahədə startap layihələri” müsabi -qə lərində uğurla çıxış ediblər. Bundanbaşqa gənclərə azad sahibkarlıqideyasını təbliğ etmək üçün mühümrola malik olan ENACTUS hərəka -tın da da tələbələr fəallıq göstərərək2021-ci ilin aprel ayında ölkəmizin 19ali təhsil müəssisəsinin komandasınıniştirak etdiyi "Enactus Onlayn Sahib -kar lıq" müsabiqəsində universitetinEnactus komandasının təqdim etdiyilayihə müsabiqənin qalibi olub.

Elbrus İsayev Naxçıvan Mux-tar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin2019-cu il 03 aprel tarixdə təsdiq et-diyi “Ali və orta ixitisas təhsili müəs -si sələrində ixtisasların müvafiq təş -ki lat lara hamiliyə verilməsinə dairəlavə tədbirlər və innovasiyalarındəstək lənməsi haqqında” sərəncamınauyğun olaraq universitetdə 2021-ciilin I rübündə göstərilən 16 tədbir ke-çirildiyini diqqətə çəkib.

Qeyd edilib ki, universitetinkeçdiyi yol müstəqil Azərbaycandövlətində ali təhsilin inkişaf etdiril -mə si sahəsində Heydər Əliyev siyasə -ti nin uğurla həyata keçirilməsininmühüm nəticələrindən biridir. “Naxçı -van Dövlət Universitetinin çoxminlikollektivi bundan sonra da HeydərƏliyev ideyalarının işığında inkişafı vəmüasirləşməni fəaliyyətinin əsasmeya rı hesab edərək öz işini davametdirəcək” - deyə ali təhsil ocağınınrektoru vurğulayıb.

Tədbirin davamında Tədris vətərbiyə işləri üzrə prorektor, tarix üzrəfəlsəfə doktoru, dosent Rafiq Rəhimov2020-2021-ci tədris ilinin ikinciyarısında tədris və tərbiyə sahəsindəgörülən işlər barədə məlumat verib.

Beynəlxalq əlaqələr bölməsininmüdiri İlahə Hüseynova universitetheyətinin Türkiyə Universitetlərinə 8-16 iyul tarixlərində keçirilən rəsmisəfərləri çərçivəsində görülən işlər və2020-2021-ci tədris ilinin ikinci yarı -sın da ali təhsil ocağının beynəlxalqəlaqələri sahəsindəki faəliyyəti haq-qında müşavirə iştirakçılarını məlu -mat landırıb. Bildirib ki, 2021-ci ildəuniversitetin beynəlxalq əlaqələriningenişləndirilməsi sahəsində əhəmiy -yət li işlər görülüb, dünyanın qabaqcıltəhsil müəssisələri ilə əlaqələrin qu rul -ma sı və möhkəmləndirilməsi, mü əllimvə tələbə mobilliyinin təşkil olunmasısahəsində mühüm addımlar atılıb.Qeyd edilib ki, Naxçıvan MuxtarRespublikası Ali Məclisi Sədriningöstərdiyi diqqət və qayğı sayəsindəmüxtəlif vaxtlarda Azərbaycanda ak -re ditasiya olunmuş diplomatik nüma -yən dəliklərin rəhbər və təmsilçiləriNaxçıvan Muxtar Respublikasınasəfərləri çərçivəsində Naxçıvan DövlətUniversitetində də olub, təmsil etdik -ləri ölkələrin universitetləri ilə əlaqə -lə rin qurulması və inkişaf etdiril məsisahəsində bir sıra müzakirələr keçi rib -lər. Bildirilib ki, bütün bunlarla yanaşıali təhsil ocağı beynəlxalq layihələrdədə uğurla təmsil olunur.

Fəxriyyə SəyyadovaTeleviziya, mətbuat və ictimaiyyətləəlaqələr bölməsinin əməkdaşı

NAXÇIVAN DÖVLƏT UNİVERSİTETİNDƏ 2021-Cİ İLİN I YARISININ YEKUNLARINA VƏALTINCI ÇAĞIRIŞ NAXÇIVAN MUXTAR RESPUBLİKASI ALİ MƏCLİSİNİN BEŞİNCİ

SESSİYASINDA QARŞIYA QOYULAN VƏZİFƏLƏRƏ DAİR MÜŞAVİRƏ

2 / gÜNDƏM YENİ FİKİR İYUL 2021

Naxçıvan Dövlət Universitetinin rektoru və birqrup əməkdaşı bu münasibətlə Çankırı Karate-kin Universitetində olublar. Universitetin rektoru

Harun Çiftçi qonaqları salamlayaraq onları burada qar-şılamaqdan məmnunluq hisslərini ifadə edib.

Naxçıvan Dövlət Universiteti nin rektoru Elbrus İsa-yev bildirib ki, hazırda təmsil etdiyi ali təhsil ocağı iləTürkiyənin 80-ə yaxın universite ti arasında tələbə vəmüəllim mobilliyi sahəsində əməkdaşlıq müqa vilələri im-zalanıb. Rektor Çankırı Karatekin Universiteti iləəlaqələrin 2017-ci ildən başlandığını qeyd edib. Bildi-rilib ki, ali təhsil ocağında artıq ingilis dilində tədrisihəyata keçirilən İqtisadiyyat ixtisası üzrə kadr potensialıformalaşıb.

Elbrus İsayev Türkiyə uni ver si tetləri ilə həyatakeçiriləcək ikili diplom layihələrinin hər iki ölkə üçünmühüm əhəmiyyətini vurğu la yıb və gələcək perspek tiv -lə rini önə çəkib. Diqqətə çatdırıb ki, hər iki ali təhsil oca-ğı arasında imzalanan protokol Ali Təhsil Şurasınıntəsdiqindən sonra növbəti akademik ildən başlayaraq 5il müddətində etibarlıdır.

Sonra imzalanmış protokola görə tərəflərin qarşıyaqoyduqları öhdəliklər müzakirə edilib, univer sitet lər arasıəməkdaşlıq sahələri haqqında fikir mübadiləsi aparılıb.

Qeyd edək ki, layihənin şərtlə rinə görə ortaq proq-ram üçün univer si tet lər, ilk növbədə, təh sil almağa gön -

də ri lə cək tələbə sayını müəy yən ləşdirib, eyni zamandaortaq proqram çərçi və sin də təqaüd alacaq tələ bə kon-tingentinin müəy yən ləş məsi üçün tələb olunan şərt ləridəqiqləşdirib və qiymətləndirmə sistemi də uyğunlaşdırıb.Ortaq proq ramın məzunu olmuş tələbə uni ver sitetlərtərəfindən müəyyən ləş dirilən bütün şərtləri yerinəyetirməlidir.

Səadət ƏliyevaTeleviziya, mətbuat və ictimaiyyətlə

əlaqələr bölməsinin müdiri

UNİVERSİTETLƏR ARASINDA İKİLİ DİPLOMLAYİhƏSİNİN İCRASINA BAŞLANILIB

Türkiyə Respublikasının Azər -bay can Respublikasındakıfövqəladə və səlahiyyətli səfiri

Cahit Bağçı Naxçıvan Muxtar Res-publikasına rəsmi səfəri çərçivəsindəNaxçıvan Dövlət Universitetindəolub. İkitərəfli görüşdə universitetinrektoru Elbrus İsayev qardaş ölkəninsəfirini salamlayıb və ali təhsil oca-ğında olmaqdan məmnunluq duydu -ğunu ifadə edib. Rektor hər iki ölkə

arasında olan qardaşlıq münasibət lə -rinin elm və təhsilin inkişafına əhəmiy -yətli təsirindən danışıb. Çıxışda uni-versitetin maddi-texniki bazası, müasirtədris üsulları, fakültələri və mövcudixtisasları, beynəlxalq əlaqələr sahə -sində qazandığı uğurlar, Türkiyənin80-dən çox ali təhsil ocağı iləqurulmuş əlaqələrdən danışılıb. Qeydolunub ki, Türkiyə ilə imzalanan iki-li diplom layihələrinin universitetin

gələcək perspektivi baxımındanmühüm əhəmiyyət kəsb edir. Rektoruniversitetdə təməli qurulan Texno -park layihəsindən danışaraq bu sahədəqardaş ölkənin təcrübəsinin mühüməhəmiyyətə malik olacağını, ümumiy -yətlə, ali təhsil ocağında tədrisinkeyfiyyətinin yüksəldilməsi istiqa -mə tində Türkiyə universitetlə rinintəcrübəsindən geniş istifadə edildiyinidiqqətə çatdırıb.

Türkiyənin Azərbaycandakısəfiri Cahit Bağçı ali təhsil ocağındaolmaqdan məmnunluğunu ifadə edib.Səfir birgə təcrübələr, ortaq yayımlar,elmi araşdırmaların əhəmiyyətindəndanışıb. Bildirilib ki, universitetləriuğura aparan yolun təməlində ortaqyayımlar, elmi araşdırmalar əsas yertutur. Diplomat iki ölkənin univer si -tetləri arasında əməkdaşlığın dahada inkişaf etdiriləcəyinə ümidvaroldu ğunu bildirib.

Türkiyə Respublikasının Nax-çıvandakı Baş Konsulu Məhmət EminKiraz da görüşdə iştirak edib.

TÜRKİYƏ RESPUBLİKASININ AZƏRBAYCANRESPUBLİKASINDAKI FÖVQƏLADƏ VƏ SƏLAhİYYƏTLİSƏFİRİ NAXÇIVAN DÖVLƏT UNİVERSİTETİNDƏ OLUB

Naxçıvan Dövlət Universiteti -nin rektoru Elbrus İsayevvə rəhbərlik etdiyi nümayən -

də heyəti Türkiyə Ali Təhsil Şurasın -da olublar. Türkiyə Ali Təhsil Şura -sı nın sədr əvəzi professor Rahmi ElTür ki yə və Azərbaycan dostluğununbü tün sahələrdə olduğu kimi təhsilsahəsinə müsbət mənada təsirindən da -nışıb, keçirilən görüşlərin təhsil sa hə -

sində beynəlxalq əməkdaşlığa xüsusitöhfə verəcəyinə inam ifadə olunub.

Naxçıvan Dövlət Universiteti -nin rektoru Elbrus İsayev ali təhsilocağının beynəlxalq əməkdaşlıqdaTürkiyə universitetləri ilə əlaqələrininxüsusi önəm daşıdığını diqqətə çəkib.Rektor Türkiyə Universitetləri iləhəya ta keçiriləcək ikili diplom layihə -lə rinin hər iki ölkə üçün mühüməhəmiyyətini vurğulayıb və gələcəkperspektivlərini önə çəkib. Bildirilibki, universitet Türkiyənin 80-dənçox ali təhsil ocağı ilə beynəlxalqəmək daşlığa malikdir. Rektor vurğu -la yıb ki, ali təhsil ocağı 2013-cü ildən

etibarən Mövlanə Mübadilə proqra -mı na qoşulub və Türkiyə Respub li -ka sı ilə müəllim-tələbə mübadiləsinihəyata keçirir. Elbrus İsayev diqqətəçatdırıb ki, xarici tələbələrin sayındatürkiyəli tələbələrin üstünlük təşkiletdiyi ali təhsil ocağı əcnəbi tələbə lə -rin sayına görə ölkə universitetləri sıra -sın da öncüllüyünü qoruyur. RektorTürkiyə universitetləri ilə texno park

sahəsində əməkdaşlığın perspektiv lə -ri nə toxunub və təcrübə mübadiləsininəhəmiyyətindən danışıb.

Sonra NDU-nun rektoru Elb-rus İsayev Ali Təhsil Şurasının Ko -mis siya sədri, professor SezerKomsu oğlu, Ali Təhsil ŞurasınınTürk Respublikalarından İdarəHeyətinin məsul üzvü, professorMəhmət Şiş man la görüşüb, təhsilsahəsində qar şı lıqlı əməkdaşlıqməsələləri mü za kirə olunub.

Görüşdə Azərbaycanın Anka -ra dakı Səfirliyinin Təhsil Müşaviri,dosent Nəcibə Nəsibova da iştirakedib.

TÜRKİYƏ ALİ TƏhSİL ŞURASINDA gÖRÜŞ

Türkiyənin Ankara Universitetiilə Naxçıvan Dövlət Univer-siteti arasında akademik sahə -

də əməkdaşlıq protokolu imzalanıb.Sənədə imza atan Ankara

Univer sitetinin rektoru, professorNecdet Ünüvar və NDU-nun rekto-ru Elbrus İsayev iki ölkə arasında qar-daşlıq münasibətlərindən, təhsilsahəsində əməkdaşlığın perspektiv -lərini ehtiva edən birgə protokolunəhəmiy yə tin dən danışıblar.

PProfessor Necdet Ünüvar dün-ya universitetləri ilə əməkdaşlıqdaAzərbaycan universitetlərinin xüsu-si payı olduğuna diqqət çəkib. NDU

ilə əməkdaşlığın tədqiqat fəaliy yət -lərinə töhfə verəcək bir addım ola-cağına inandığını söyləyib. Magistrvə doktorantura proqramları sahəsin -də əməkdaşlığın perspektiv lə ri haq-da danışan Necdet Ünüvar gələcəkdəikili diplom layihələrinin həyata ke -çiril məsinin də mümkün olacağınıbildirib.

NDU-nun rektoru Elbrus İsa-yev qeyd edib ki, rəhbərlik etdiyi alitəhsil ocağı dünyanın 130-dan çöxölkəsi ilə beynəlxalq əməkdaşlığa sa-hibdir. Rektor söyləyib ki, əmək daş -lıq etdikləri Türkiyənin 80-dən çoxali təhsil ocağı sırasında AnkaraUniversitetinin xüsusi yeri vardır.E.İsayev akademik və tələbə müba -diləsi proqramları ilə bu əlaqələrindaha da genişləndiriləcəyinə inan-dığını vurğulayıb.

Qeyd edək ki, imzalanmışprotokolda tərəflərin qarşılıqlı olaraqmaraqlarına uyğun akademik, elmimövzulardakı fəaliyyətlərində bir-bi-rinin imkan və təcrübələrindən fay-dalanacağı, elmi məqsədlər daxilindəprofessor-müəllim mübadiləsi, dərs,müşavirə, tədqiqat və oxşar fəaliyyət -lərdə, tədris və tədqiqat məqsədilə hərnövdən kitab, elmi nəşrlər, oxşarmaterialların qarşılıqlı mübadiləsi,birgə tədqiqat layihələri, elmi yığın-caqların keçirilməsi öz əksini tapıb.

Səadət ƏliyevaTeleviziya, mətbuat və ictimaiyyətləəlaqələr bölməsinin müdiri

ANKARA UNİVERSİTETİ İLƏ AKADEMİK ƏMƏKDAŞLIQ MÜQAVİLƏSİ İMZALANIB

yaları və Oyun İnkişaf Mərkəzi”,inkubasiya mərkəzləri, Sürətləndirməvə İnvestisiya Şirkəti, akademikbiliklərin kommersiyalaşdırılmasıüçün “ODTU Texnologiya TransferOfisi” mövcud olmaqla yanaşımüdafiə sənayesi, İKT və sağlamlıqqruplarının inkişafını hədəf alan proq-ramlar da həyata keçirilir.

Görüş zamanı Texnoparkdarezident olaraq yerli və xarici şirkət -lərin ofislərinin yerləşəcəyini, busahədə qabaqcıl dünya təcrübəsininöyrənildiyini və bu baxımdan ODTUTexnoparkının imkanlarından istifadəüçün görüşün əhəmiyyəti vurğulanıb.

Sonda ODTU Texnoparkıylatanışlıq olub.


Naxçıvan Dövlət Universiteti-nin rektoru və bir qrup əmək -daş larının Türkiyəyə rəsmi

səfəri çərçivəsində qardaş ölkənin ənnüfuzlu və çağdaş təhsilin qabaqcıluniversitetlərindən olan Orta DoğuTekniki Universiteti arasında əmək -daş lıq görüşləri keçirilib və ikilidiplom layihələrinin icrası ilə bağlırazılıq əldə edilib. Rəsmi görüş zamanıOrta Doğu Teniki Universitetininprorektoru prof. Dr. Tülin Gençöz qo -naq ları salamlayaraq onları qarşıla -maq dan məmnunluq hisslərini ifadə

Pedib. Prorektor bilidirb ki, Türkiyəninilk kampus universiteti olan OTDU-da 31000-dən çox tələbəyə ingilisdilində tədris həyata keçirilir. Hazır-da 30 binadan ibarət olan ODTUTexno par kının fəaliyyətindən sözaçan Tülin Gençöz, burada yerləşənAraşdırma mərkəzləri və laboratori-yalar haqqında məlumat verib. Qeydedilib ki, 170 000 m2 ərazidə qurulanvə 10 000 işçinin çalışdığı Texno-parkda 350 labo ra toriya, 40 araşdırma

Pmərkəzi fəaliy yət göstərir. ProrektorTexnoparkın ABŞ-ın San-Fransiskoşəhərində yerləşən Silikon Vadisindədə ofis lə rinin olduğunu vurğulayıb.

Naxçıvan Dövlət Universiteti-nin rektoru Elbrus İsayev qardaşölkə nin ali təhsil müəssisələri arasındaəməkdaşlığın universitetin beynəlxalqəlaqələrinin mühüm hissəsi oldğunuqeyd edərərk diqqətə çatdırırb ki, ha-zırda Türkiyənin 80-ə yaxın univer-siteti arasında akademik müəllim vətələbə mobilliyi sahəsində əməkdaşlıq

müqavilələri imzalanıb. Eyni zaman -da iki universitet arasında birgə elminəşrlər, jurnalların dərc olunması vəkonfransların keçirilməsi planlaşdırı-lıb. Rektor Türkiyənin Orta Doğu Tek-niki Universitetinin texno park sahə -sində uğurlu fəaliyyətindən danışaraqbildirib ki, Naxçıvan Muxtar Res-publikası Ali Məclisinin Sədri 2020-ci il dekabrın 14-də “Naxçıvan Dövlət

PUniversitetində Texnologiyalar Parkı -nın yaradılması haqqında” Sərəncamimzalayıb, müvafiq dövlət qurumla-rı qarşısında sərəncamdan irəli gələnvəzifələrin icrası ilə bağlı tapşırıqlarve rilib. Bu il iyunun 16-da NaxçıvanDövlət Universitetində Texnologiya-

Plar Parkının təməlatma mərasimikeçi rilib.

Rektor vurğulayıb ki, hazırdauni versitetin bakalavr üzrə 42 ixti-

sası, magistratura üzrə 80 ixtisasdan43 P-ü Texnologiyalar Parkının fəaliyyətsahəsinə daxildir. Naxçıvan DövlətUniversitetində innovativ inkişaflaəlaqədar olaraq gənclərin layihələrini,ideyalarını dəstəkləmək üçün İnnova -si ya Mərkəzi və innovasiya labora-toriyası da yaradılıb, ixtisaslar dövlətqurumlarına hamiliyə verilib.

PTexnoparkın direktoru Prof.Dr. Mustafa Verşan Kök Biznesininkişafı və marketinq direktoru SelinDoğu ODTU Texnoparkının fəaliy -yə tini əks etdirən təqdimatla çıxışediblər. Məlumat verilib ki, ODTUTexnoparkı, ev sahibliyi etdiyi şirkətlərvə sahibkarlar üçün müxtəlif proq -ramlar həyata keçirir. Belə ki, texnolojiəsaslı təşəbbüskarlığın dəstəklənməsi,inkubasiya öncəsi “SürətləndirməPProqramı” və “Animasiya Texnologi -

TÜRKİYƏNİN ORTA DOĞU TEKNİKİ UNİVERSİTETİİLƏ TEXNOPARK SAhƏSİNDƏ ƏMƏKDAŞLIĞA DAİR

İLKİN gÖRÜŞ KEÇİRİLİB


Naxçıvan Dövlət Univer si te -tin də tədrisi ingilis dilindəolan İqtisadiyyat ixtisası

üçün təşkil edilən 12 həftəlik təlimuğurla yekunlaşıb. Amerikalı profes -sorların da qatıldığı onlayn tədbirdəçıxış edən universitetin rektoru Elb-rus İsayev müəllim və tələbələrin gə -lə cək karyeraları üçün mühüm əhə -miy yət daşıyan təlimlərin keçiril -mə sinə görə amerikalı mütəxəs sis lərəminnətdarlıq edib, universitet adındanhər bir təlimçiyə sertifikat təqdimolunub.

Təlimdə iştirak edən müəllimvə tələbələr qazandıqları uğurlaragörə amerikalı təlimçilərə minnətdar -lıq larını ifadə ediblər. Onların hər

birinə amerikalı mütə xəs sis lərin im-zaladıqları sertifikat verilib.

Görüşdə gələcək əməkdaşlıqməsələləri müzakirə edilib, birgə

təlimlərin əhəmiyyəti önə çəkilib.Qeyd edək ki, tədrisi ingilis

dilində olan İqtisadiyyat ixtisasıtələbələrinin və bu ixtisasda dərsde yə cək müəllimlərin təcrübi peşəbacarıqlarının formalaşdırılması vəinkişafı üçün ABŞ-ın Şimali İlli-noys Universitetinin professorlarıtərəfindən onlayn təlimlərə 2020-2021-ci tədris ilinin əvvəlindən baş-lanılıb. Naxçıvan Dövlət Universitetiilə ABŞ universitetləri arasında keçi -ri lən bu təlimlər bu ixtisasda dərs de -yə cək müəllimlərin hazırlıq səviy -yəsinin daha da artırılması istiqa mə -tində mühüm əhəmiyyətə malik olub.


UNİVERSİTETİN TƏLƏBƏLƏRİ AMERİKALI PROFESSORLARIN TƏLİMLƏRİNDƏ

UĞURLA İŞTİRAK ETDİKLƏRİ ÜÇÜNSERTİFİKAT ƏLDƏ EDİBLƏR

Naxçıvan Dövlət Universiteti-nin rektoru və universitetəmək daşları Türkiyə səfəri

çərçivəsində İstanbul şəhərindəyerləşən Yıldız Texniki Univer si te tin -də olublar. İki tərəfli görüşdə YıldızTexniki Universitetinin rektoru, profes -sor Tamer Yılmaz qonaqları salam-layaraq onları burda qarşıla maqdanməmnunluğunu ifadə edib. Bildirilibki, 1911-ci ildən fəaliyyət göstərənuniver sitet beynəlxalq səviyyədətəhsil, təlim və tədqiqat sahəsindəmükəm məllik əldə edərək cəmiyyətinehtiyac la rına və milli rəqabət qabiliy -yət lərinə töhfə verən fərdləri yetiş dir -mək və yenilikçi fikir və təcrübələritətbiq etmək missiyası ilə fəaliyyətgöstərir. Qeyd edilib ki, universitet tex-nologiya sahəsində Türkiyədə fəaliy -yət göstərən qabaqcıl universitetlərdənbiridir. Rektor bildirib ki, universitetproqram, informasiya və kommuni-kasiya texnologiyaları, telekommu-nikasiya, elektronika, əczaçılıq, maşınvə avadanlıqların istehsalı, kimya,aviasiya, enerji, müdafiə sənayesi,inşaat, qida kimi bir çox sektorda elmiaraşdırma tədqiqatları aparan 330elmi araşdırma şirkəti, 111 inkubatorvə 8000 şirkət 1500-dən çox ixtisas-lı araşdırmaçı və proqramçı iləfəaliyyət göstərir. Tamer Yılmaz araş -dır ma universiteti statusu alan YıldızTexniki Universiteti ilə NaxçıvanDöv lət Universitet arasında elmitədqiqat sahəsində birgə elmi araş-dırmaların, yeni məqalə və elektrondərgilərin birgə nəşrinin hər iki uni-versitet üçün əhəmiyyətini qeyd edib.

Naxçıvan Dövlət Universiteti-nin rektoru Elbrus İsayev NaxçıvanDövlət Universiteti ilə qardaş ölkəninali təhsil müəssisələri arasında əmək -daş lığın bütün istiqamətlərdə olduğukimi, elmi tədqiqat sahəsində dəuğurlu fəaliyyətini qeyd edib. RektorNaxçıvan Muxtar Respublikası AliMəclisinin Sədri 2020-ci il dekabrın14-də “Naxçıvan Dövlət Univer si te -

Ptində Texnologiyalar Parkının yara-dılması haqqında” Sərəncamınıdiqqətə çatdırıb və qeyd edib ki, bu iliniyun ayının 16-da universitetdə Tex-

Pnologiyalar Parkının təməlatmamərasimi keçirilib.

Rektor vurğulayıb ki, hazırdauniversitetin bakalavr üzrə 42 ixtisa-sı, magistr üzrə 80 ixtisasdan 43-ü Tex-

Pnologiyalar Parkının fəaliyyət sahəsinədaxildir. Bildirilib ki, ali təhsil ocağın -da innovativ inkişafla əlaqədar olaraq

gənclərin layihələrini, ideya la rını dəs -tək ləmək üçün İnnova si ya Mərkəzi vəİnnovasiya laboratoriyası da yara dı -lıb, ixtisaslar dövlət qurum larınahamiliyə verilib.

Muxtar Respublikada startaphərəkatına göstərilən dövlət qayğısın -dan danışan rektor universitetin star-tap müsabiqəsinin təşkili və startaphərəkatında qazandıqları uğurlarıdiqqətə çatdırıb.

Elbrus İsayev qeyd edib ki,elmi tədqiqat sahəsində beynəlxalq in-deksli jurnal və nəşrlərdə universite-tin akademik heyətinin müxtəlif möv -zu larda məqalələri çap olunub, elmiaraşdırmalarda innovasiya yönüm lüelmi fəaliyyəti əsas istiqamət olaraqseçilib. Rektor vurğulayıb ki, universitbeynəlxalq indeksli nüfuzlu elmijurnallarda nəşrlərinə görə ötən iləhəmiyyətli dərəcədə irəliləyərək ölkəüzrə ön sıralarda yer alıb.

Görüşdə Yıldız Texniki Univer -si tetinin Texnoparkının təcrübəsin -dən istifadə edilməklə müxtəlif sahə -lərdə əməkdaşlığa dair fikir mübadiləsiaparılıb, qarşılıqlı maraq doğuranməsələlər müzakirə edilib. Görüş za-manı iki universitet arasında əmək -daşlıq protokolu imzalanıb.

Sonra Yıldız Texniki Univer si -te ti nin Texnoparkı ilə tanışlıq olub.Məlumat verilib ki, 2003-cü ildə ya-radılan universitet texnoparkı 8000araşdırmaçı ilə fəaliyyət göstərir. Bil-dirilib ki, 450 şirkət, akademik tərəf -daşları olan 87 şirkət və qeydiyyatdankeçmiş 485 patentli ixtira ilə YıldızTexniki Universiteti Silikon VadisindəYıldız Starcamp ilə Türki yə nin tex-nologiya sahəsində uğurla irəliləyəntexnoparkdır.

TÜRKİYƏNİN YILDIZ TEXNİKİ UNİVERSİTETİ İLƏTEXNOPARK VƏ ELMİ FƏALİYYƏT İSTİQAMƏTİNDƏ

ƏMƏKDAŞLIQ gENİŞLƏNDİRİLİR

İstanbul Texniki Universitetininrek toru, professor İsmayıl Koyun -cu qonaqları salamlayaraq rəh bər -

lik etdiyi universitet haqda danışıb,təqdimatlar vasitəsilə müvafiq sahələrüzrə məlumat verib. Araşdırma uni-versiteti İstanbul Texniki Universitetiilə Naxçıvan Dövlət Universitetiarasında elmi tədqiqat sahəsindəbirgə elmi araşdırmaların aparılması,məqalə və elektron dərgilərin yenitədqiqat üsulları ilə birgə nəşrinin həriki universitet üçün əhəmiyyəti qeydedilib. Konservatoriyada təhsil alantələbələr üçün mobillik proqramlarıvə ikili diplom layihələrinin birgəəmək daşlıqda səmərəli olacağı vur -ğu lanıb. Həmçinin qeyd edilib ki,“Elektrik və elektronika mühən dis -liyi” ixtisası üzrə birgə tədrisin təşkilivə ikili diplom proqramının eynizamanda doktorantura və magis tra -tu ra təhsil pilləsi üzrə texniki və mü -hən dislik sahələri üzrə ikili diplomproqramının həyata keçirilməsigələcək üçün planlaşdırılır.

Naxçıvan Dövlət Universiteti -nin rektoru Elbrus İsayev NaxçıvanDövlət Universiteti ilə Türkiyə Uni -ver sitetləri arasında əməkdaşlığınbü tün sahələrdə olduğu kimi, elmitədqiqat və elmi araşdırma sahəsindədə uğurlu fəaliyyətini qeyd edib.Rektor gələcəkdə İstanbul TeknikiUniversitetinin texnopark sahəsindəuğurlu fəaliyyətindən təcrübə qaza-nacaqlarını dilə gətirib. Elbrus İsayevNaxçıvan Muxtar Respublikası AliMəclisinin Sədri Vasif Talıbovun2020-ci il dekabrın 14-də “NaxçıvanDövlət Universitetində Texnologi-

Pyalar Parkının yaradılması haqqında”Sərəncamını diqqətə çatdırıb. Vur-ğulanıb ki, bu il iyun ayının 16-daNaxçıvan Dövlət Universitetində

PTexnologiyalar Parkının təməlatmamərasimi keçirilib. Qeyd edilib kiAzərbaycan ali məktəbləri arasında

ilk dəfə Naxçıvan Dövlət Univer si -te tində yaradılan Texno par kın fəaliy -yət sahəsinə universitetin bakalavrüzrə 42, magistr üzrə 80 ixtisasdan43-ü daxildir. Bildirilib ki, ali təhsilocağında innovativ inkişafla əlaqədarolaraq gənclərin layihələrini, startapideyalarını dəstəkləmək üçün İnno -va siya Mərkəzi və İnnovasiya labora -to riyası da yaradılıb. Elbrus İsayevqeyd edib ki, tələbələr bu günə qədərmüxtəlif startap müsabi qə lə rində,ölkə, dünya miqyasında müx tə lifya rış larda iştirak edib və uğurlarqa zanıb. Rektor magistratura və dok-torantura ixtisaslarında elmi təd qi qataraşdırmaları üçün birgə elmi fə aliy -yə tin göstərilməsinin hər 2 univer sitetüçün yeni elmi mühit formalaş dı ra -cağına əminliyini ifadə edib.

Görüş zamanı İTU ARI Texno -par kı ilə birgə fəaliyyətin həyatake çi rilməsi eləcə də Texnoparkrəhbər liyinin Naxçıvan Dövlət Uni-versitetində seminarlarının təşkilinintəmin ediləcəyi diqqətə çatdırılıb.

Qeyd edək ki, 36442 tələbənintəhsil aldığı qardaş ölkənin ən nüfuzluvə qabaqcıl universitetlərindən olanİstanbul Texnik Universitetinin 10bina ilə fəaliyyət göstərən, 7900-dənartıq işçisi, 148-i patentli 3200-dənçox layihəsi olan ARI TexnoparkıTürkiyədəki texnoparklar arasındadöv lət büdcəsinə ən çox gəlir gətirənvə Türkiyədə mühəndislik istiqamətiüzrə kadr hazırlığı işində mühüməhəmiyyəti olan lider texnoparkdır.

Sonda ARI Texnoparkının ta-nıtım videoçarxı izlənilib və oradafəaliyyət göstərən şirkətlər haqqındaməlumat verilib eyni zamandayaradılan şərait ilə əyani ilə tanışlıqolub.


İSTANBUL TEXNİKİ UNİVERSİTETİNƏRƏSMİ SƏFƏR

YPeni Azərbaycan Partiyası

Babək Rayon Təşkilatı vəPYeni Azərbaycan Partiyası

Naxçıvan Dövlət Universiteti ərazi ilk

partiya təşkilatının təşkilatçılığı iləkeçirilən tədbirdə çıxış edən Yeni

PAzər baycan Partiyası Babək RayonTəşkilatının sədri, Naxçıvan MuxtarRespublikası Ali Məclisinin deputatıİsa Məmmədov qeyd edib ki, 1969-cu ilin 14 iyulu respublikamızıntarixində dönüş günü, xalqımızınyaddaşında ən şərəfli gün kimi qalır.

Bildirilib ki, respublikamızın mədəni,iqtisadi yüksəlişində, xalqımızın ri-fah halının yaxşılaşdırılmasında,indiki müstəqil dövlətimizin təmə li -

nin qoyulmasında həmin günün müs -təsna rolu olub.

PYAP Naxçıvan Dövlət Univer -si teti ərazi ilk partiya təşkilatının sədriArzu Abdullayev bildirib ki, 14 iyulAzərbaycanın xilasının birinci mərhə -ləsi, xalqın özünə qayıdış tarixidir.Vurğulanıb ki, dünya şöhrətli siyasixadim öz müdrik fəaliyyəti ilə müa-

sir tariximizin ən şanlı və parlaq sal -na məsini yaradan ümummilli lideri-mizin xalqa xidmətdə keçmiş parlaqvə mənalı ömrünün hər anı siyasitəqvimimizdə özünəməxsus yerəmalikdir.

PYAP Naxçıvan Muxtar Res -pub lika Təşkilatının şöbə müdiriRail Tağızadə “Ümummilli liderHeydər Əliyev və Azərbaycandamüs təqil dövlət quruculuğu”, Nax çı -van Dövlət Universiteti “Ümumi ta-rix” kafedrasının müəllimi EminMəm mədov “Yeni milli intibahınvə müstəqil dövlətçiliyin əsasınıqoymuş tarixi şəxsiyyət” mövzu -sunda məruzə ediblər.

PSonra Yeni Azərbaycan Parti -ya sı sıralarına yeni üzv qəbul edilmişgənclərə partiya vəsiqələri təqdimolunub.Tədbirin davamında Naxçı -van Dövlət Universitetinin tələbələ -rinin hazırladığı bədii kompozisiyanümayiş edilib. Sonda NaxçıvanDövlət Televiziyasının hazırladığı“Böyük liderlik missiyası” filminəbaxış olub.


“14 İYUL 1969-CU İL: MİLLİ İNTİBAhIN VƏ TƏRƏQQİNİN BAŞLANĞIC TARİXİ”

MÖVZUSUNDA TƏDBİR


Naxçıvan Dövlət Universtieti -nin qoşulduğu uğurlu bey nəl -xalq layihəyələrin sayı son

illərdə daha da artmaqdadır. Alitəhsildə Avropa standartlarına tam in-teqrasiya olunmaqda çox mühümyollardan biri olan beynəlxalq layihə -lərin bütün universitet heyəti tərəfin -dən tam mənimsəinilməsi gələcəkdəkadr hazırlığına yeni təcrübə qazan-dıracaq. Bu mənada cari ilin fevra-lından Avropa Birliyinin həyata ke-çirdiyi ERASMUS proqramıçərçivəsində Hollandiyanın Vitten -borq Tətbiqi Elmlər Universitetininkoordinatorluğu ilə başlanılmış“IQAinAR” layihəsinə qoşulmuşNaxçıvan Dövlət Universtietimütərrəqi təhsil metodlarının tətbiqivə təhsildə keyfiyyətə nəzarətmexanizmlərinin təkmilləş diril mə -sində qabaqcıl təcrübəni öyrənməkdəmühüm fürsət qazanıb. Belə ki, ilkolaraq layihənin ölkəmizdən digər iş-

tirakçısı olan Azərbaycan DövlətPPedaqoji Universiteti ilə yanaşı Ru-siya Federasiyasından 4 universite-tin iştirakçılarının onlayn formada qa-tıldığı başlanğıc konfransında qarşı-ya qoyulmuş məqsədlər müəyyən ləş -

Pdirilmişdir. Pandemiya məhdudiy -yətlərinə görə indiyə qədər onlaynformada keçirilən bütün müzakirə vətədbirlərdə daxili keyfiyyət təminatıməsələləri üzrə layihənin yerinəyetiriləcək tapşırıqlarının təqvimimüəyyənləşdirilmiş və icrasına baş-lanılmışdır. Universitet üzrə layihəBeynəlxalq Əlaqələr Böl mə sininmüdiri İlahə Hüseynova nın koordi-natorluğu ilə həyata keçirilən layihədəuniversitetin əməkdaşları dosent ƏliCabbarov, dosent Xumar Məm mə -dova və Leyla Zey nal ova da iştirakedirlər. Layihənin icrası zamanı ilkolaraq Nax çıvan Dövlət Universi te -tinin məzun ları, tələbələr, akademikheyət, inzibati idarəetmə strukturu,

həmçinin məzunların işlə təminolunduğu müəssisə və firmaların sa-hibkarlarının iştirakı ilə sorğular ke-çirilmişdir. Daha sonrakı mərhələlərüçün məlumat bazası olacaq bu sor-ğu prosesində iştirak edənlər onlar

üçün təqdim olunmuş vərəqələrdəkeyfiyyətə nəzarətlə bağlı fikirləriniqeyd etmişlər. Sorğu prosesinə mux-tar respublikanın elm, təhsil, idarə -etmə, bank, sığorta, media, rabitəmüəssisələri və sahibkarlıq subyekt -ləri cəlb olunmuşdur. Layihəninsonrakı mərhələsində NaxçıvanDövlət Univers tietinin də iştirakı iləmilli seminar baş tutmuş və bu

Ptədbirdə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji

Univer siteti ilə Sumqayıt DövlətUniver sitetinin də iştirakı təminolunmuşdur. Bunlardan başqalayihənin icrasına dəstək çərçivəsindəuniversitet televiziyasında dəyirmimasa təşkil olunmuş, sosial şəbəkə -lər də onun tanıdılması məq sədiləpaylaşım lar edilərək, NaxçıvanDövlət Universtietinin “İqainar-NSU” Facebook səhifəsi yaradıl-mışdır.

Qeyd edək ki, layihə çərçi -vəsin də 3 il ərzində əməkdaş univer -sitetlərdə daxili keyfiyyət nəzarətiüzrə treninqlərin keçirilməsi, buradaqazınılmış təcrübənin əməkdaşölkələrin digər ali təhsil müssisə lə -rində də tətbiqinə nail olunmasınəzərdə tutulur. Təhsildə Avropastandart larına uyğun nəzarət siste -minin tətbiqi, universitetlərdəki möv-cud akademik heyət və tələbə kontin -gen tinin dərs, praktiki təcrübə vəaraşdırma sahələrində birgə əməkdaş -lığının yaradılması layihə iştirakçı-larının gözlədiyi hədəflərdəndir.

Əli Cabbarov“Bələdiyyə və turizm”

kafedrasının dosenti

DAXİLİ KEYFİYYƏT TƏMİNATI (IQAinAR) ERASMUS LAYİhƏSİ UNİVERSİTETİMİZƏ

YENİ TƏCRÜBƏ QAZANDIRACAQ

NAXÇIVAN DÖVLƏT UNİVERSİTETİ İLƏ TÜRKİYƏNİNYILDIZ TEKNİKİ UNİVERSİTETİ

ARASINDA VEBİNAR TƏLİM KEÇİRİLİB

Naxçıvan Dövlət Universi te tin -də Azərbaycan Gənclər Fon-du, Naxçıvan Gənclər Fondu,

Kiçik və Orta Biznesin İnkişafıAgentliyi, Azərbaycan Tələbə Gənc -lər Təşkilatları İttifaqı, GənclərinMaarifləndirilməsinə Dəstək İcti-mai Birliyi və ENACTUS Azərbay -canın birgə tərəfdaşlığı ilə təlimlərkeçirilib.

Gənclərə sahibkarlıq bacarıq-larını aşılamaq məqsədini daşıyantəlimdə çıxış edən universitetiniqtisad və idarəetmə fakültəsinin de-kanı, NDU “Enactus” komandasınınrəhbəri Əşrəf Ələkbərov ali məktəbhaqqında məlumat verib. Qeyd edi-lib ki, 2008-ci ildə yaradılan uni-versitet komandasının qısa müddətərzində fəaliyyət göstərməsinə bax-mayaraq, keçirilən yarışlarda birçox uğurlar əldə edib. Belə ki,ölkənin ən nüfuzlu ali məktəblərininqatıldığı ilk milli çempionatdatələbələr uğurla çıxış edərək III yerəlayiq görülüb.

2021-ci ilin aprel ayındaAzərbaycan Gənclər Fondu, Azər -bay can Tələbə Gənclər Təş ki lat la rıİttifaqı və ENACTUS Azərbayca nıntəşkilatçılığı ilə 19 ali təhsil müəs si -səsi komandasının iştirak etdiyi“Enactus Onlayn Sahibkarlıq” müsa -bi qəsində universitetin “Enactus”komandasının təqdim etdiyi layihəmüsabiqənin qalibi seçilib. Koman-da daha inamla çıxış edərək ENAC-TUS milli çempiona tında 3 dəfəAzərbaycan birincisi olub.

Daha sonra ENACTUS Azər -baycanın ölkə üzrə rəhbəri OrduxanQəhramanzadə, Azərbaycan TələbəGənclər Təşkilatları İttifaqının başkatibi Murad Əliyev çıxış edərəktəlimlər haqqında məlumat verib.

İki gün davam edən təlimlərdəENACTUS Azərbaycanın koordina -to ru Rəşad Zeynalov, NDU-nunDünya iqtisadiyyatı və menecmentkafedrasının müdiri Ceyhun Mah-

mudov, İqtisadiyyat kafedrasınınmüəllimi Elvin Nəcəfov, Bələdiyyəvə turizm kafedrasının müəllimi AsifAbdullayev tələbələr üçün təlimlərkeçiblər.

Qeyd edək ki, ENACTUS özcəmiyyətində fərqlənməklə sosialcəhətdən məsuliyyətli biznes liderləriolmaq üçün bacarıqları inkişaf etdir -mək sahəsində universitet tələbələrinimobilləşdirməklə bağlı biznes vəali təhsil liderləri ilə işləyən bey nəl -xalq layihədir.

İştirakçı tələbələr kampuslar-da komandalar təşkil edir və ehtiya-cı olan insanların həyat keyfiyyəti,yaşam standartlarını yaxşılaşdıranyardım layihələrini inkişaf etdirməküçün biznes konsepsiyalarını tətbiqedirlər. ENACTUS platforması dün-yanın 37 ölkəsində 1700-dən çoxuniversitetdə 72000-dən artıq tələbənibirləşdirir.

Tədbirin sonunda 2021-ci il“Enactus Onlayn Sahibkarlıq” müsa -bi qəsinin Azərbaycan üzrə qalibiolan NDU-nun “Enactus” koman-dasına kubok və sertifikatlar təqdimolunub.


"ENACTUS ONLAYN SAhİBKARLIQ" MÜSABİQƏSİNİNQALİBİ OLAN KOMANDAYA KUBOK VƏ

SERTİFİKATLAR TƏQDİM OLUNUB

Naxçıvan Dövlət Universi te -tin də əcnəbi tələbələrə mü -qəd dəs Qurban bayramı

münasibətilə ərzaq payı təqdim olu-nub. Universitetin rektoru Elbrusİsayev bəşər övladını xeyirxahlığa,

birliyə, mənəvi kamilliyə dəvət edən,öz mahiyyəti ilə insanların ruhunutəzələyən Qurban bayramının dünyamüsəlmanlarının ən əziz bayramıolduğunu vurğulayıb. Bildirilib ki,Qurban bayramı yüksək insani key -fiy yətlərdən olan mərhəmətin və pay -laş mağın, həmrəyliyin təlqin edilməsiüçün gözəl fürsətdir. Bu müqəddəsgündə qurban kəsmək və paylamaqbayramın fəzilətlərindən biri kimiyüksək mənəvi dəyərə malikdir.

Qeyd edilib ki, universitetdətəhsil alan xarici tələbələr hər zamandövlətimizin diqqət və qayğısını özüzərlərində hiss edirlər. Bayramlardavə əlamətdar günlərdə onlar hər za-man xatırlanır. Rektor mənəvi dəyər -lə rimizin ayrılmaz hissəsi kimi xarak -terizə olunan müqəddəs Qurban bay-ramı münasibətilə tələbələri təbrikedib, hər kəsə bol ruzi və bərəkət ar-zulayıb. Sonda universitetin əcnəbitələbələrinə bayram payı verilib.

ƏCNƏBİ TƏLƏBƏLƏRƏ

BAYRAM SOVQATI TƏQDİM EDİLİB

“A zərbaycan və Rusiya

ali təhsil müəssisələ -rin də təhsilin daxili

keyfiyyət təminatının təkmilləşdiril -mə si” layihəsinin azərbaycanlı işti-rakçıları ilə onlayn seminar təşkilolunub.

PAzərbaycan Dövlət Pedaqoji,Naxçıvan Dövlət və Sumqayıt Dövlətuniversitetlərinin qatıldığı seminardamüəllim, tələbələr və işəgötürənləriniştirakı ilə bir çox mühüm məsələlərmüzakirə olunub.

PAzərbaycan Dövlət PedaqojiUniversitetinin “Keyfiyyətin təmi na -tı” şöbəsinin müdiri, dosent QalibŞərifov seminarın məqsədi haqdaməlumat verib.

Seminarda təhsilin keyfiy yə ti -nin qiymətləndirmə meyarları, elmitədqiqatların strategiyası və əsasməqsədləri, tədqiqata aid stratejitələblər, təlim və tədris vasitələri, qiy -mət ləndirmə prosesi, tədqiqat keyfiy -yətinin saxlanılması və bir çoxmühüm məqamlara aydınlıq gətirilib.

Təhsildə keyfiyyət sisteminininkişafı və tətbiqində əsas problemlər,keyfiyyət sisteminin uzun müddətlieffektiv fəaliyyəti, universitetlərdətəhsilin keyfiyyətinin artırılmasıüçün zəruri hesab olunan fəaliyyətlər,ali məktəblərdə təhsilin keyfiyyətininmonitorinqi və keyfiyyət göstəricilərimövzuları ətrafında fikir mübadiləsiaparılıb.

ALİ TƏhSİLİN KEYFİYYƏTTƏMİNATININ TƏKMİLLƏŞDİRİLMƏSİ

MÜZAKİRƏ OLUNUB

Universitetin ikili əlaqələriningenişləndirilməsi istiqa mə -tin də görülən işlərin ilkin

nəticəsi olaraq bakalavr, magistr, dok-torant, dissertant, məzun və professor-müəllimləri ilə Yıldız Tekniki Univer -si teti Texnoparkının Təşəbbüs kar lığıPProqramları rəhbəri Büşra Kamıştərəfindən TUBİTAK-ın 200.000Türk Lirəsi dəyərində qrant layihəsiolan StarBİGG proqram vebinarıkeçi rilib.

Vebinarı giriş sözü ilə açan İn-formasiya Kommunikasiya Texnolo-giyaları və Elektron Təhsil şöbəsininmüdiri Hüseyn Əsgərli keçirilənvebinarın əhəmiyyətindən danışaraqbildirib ki, belə təlimlər universitetdəstartap hərəkatının genişləndiril mə -sində, investor axtarışının sürətlən mə -sində mühüm əhəmiyyətə malikdir.Qeyd edilib ki, bu kimi təlimlər Yıl-dız Tekniki Universiteti Texnoparkınınbu sahədə qabaqcıl təcrübəsindən

istifadəyə imkan verəcək. Yıldız Tekniki Universiteti Tex-

Pnoparkının Təşəbbüskarlığı Proqram -ları rəhbəri Büşra Kamış StarBİGGproqramı haqqında slayd vasitəsilətəlim iştirakçılarını məlumatlandırıb.Təlim zamanı texnologiya və sahib -kar lıq yönümlü ideaları həyatakeçirmək üçün istifadə edilən Star-BİGG proqramına necə qoşulmaqqaydaları, proqramın məqsədi, üstün -lükləri və gələcək perspektivləribarədə ətraflı məlumat verilib.

Qeyd edək ki, Naxçıvan DövlətUniversitetinin rektoru və universitetəməkdaşlarının Türkiyəyə səfəriçərçivəsində araşdırma universitetistatusu alan Yıldız Texniki Universitetiilə Texnopark sahəsində ikili əmək -daşlıq əsasən birgə təlimlər mütəmadiolaraq davam etdiriləcək.

Sonda təşəbbüskarlıq və dəstəkproqramı olan StarBIGG haqqındatəlim iştirakçılarının sualları cavab-landılırıb.



Ölkəmizin milli dövlətçilik ənənələrininqurulmasında və inkişafında misilsizxid mətləri olan dahi rəhbər Heydər

Əliyevin həyatı və siyasi fəaliyyəti ən yenitariximizdə müstəsna yer tutur. Yüksək insanikeyfiy yət lərinə, mükəmməl dövləti idarəetməbacarığına, xalqa xidmət mədəniyyətinə görəulu öndər Heydər Əliyev dünyada nadir tarixişəxsiyyətlər sırasındadır.

Bu gün müstəqil Azərbaycan dövlətininyaşaması, qüdrətli ölkə kimi təşəkkülü üçünümummilli lider Heydər Əliyevə minnətdarıq.Bunu demək yerinə düşər ki, hər bir vətən -daşımızın qəlbində əbədiyaşarlıq zirvəsini fəthetmiş zamanın dahisi Heydər Əliyev əmanət ola-raq xalqımıza zəngin maddi və mənəvi dəyərlər,alternativsiz dövlətçilik konsepsiyası, siyasi vəiqtisadi cəhətdən etibarlı dayaqlar üzərində olangüclü Azərbaycanı qoydu. Bir sözlə Ümummillilider sözün əsl mənasında Ən Böyük Azər -baycanlı idi. Ölkənin, xalqın, Azərbaycan ta-rixinin, onun dövlətçiliyinin böyük təəssübkeşiolaraq XX yüzilliyin sonunda öz müstəqilliyinibərpa edən Azərbaycanın xilaskarı oldu, beləcəölkəmiz parçalanmaq, məhv olmaq təhlü kə -sindən yan keçdi.

Ümummilli lider Heydər Əliyev Azər bay -can xalqının suverenlik arzusunu tarixi reallı-ğa çevirmiş, böyük qurbanlar bahasına əldəolun muş müstəqilliyi zamanın çətin sınaqla-rından çıxararaq qoruyub saxlamışdır. Uluöndərin respublikamıza rəhbərlik etdiyi illərərzində xalqımızın tərəqqisi naminə göstərdiyixidmətləri saymaqla qurtaran deyil. Azərbaycanxalqı öz böyük oğlu Heydər Əliyevi yalnız siya -si lider kimi deyil, həm də milli dövlətçilik ideo-logiyasının şəriksiz müəllifi kimi qəbul edir.Çünki böyük siyasi xadim Heydər Əliyev siyasikur sundan kənarda Azərbaycan dövlətçiliyiyoxdur.

Ulu öndər Heydər Əliyev Azərbaycandahamının eyni dərəcədə inandığı bir ideolo gi ya -nın müəllifidir. O, bütün vətəndaşların hüquq-larını qoruya bilən dövlətin əsasını qoydu və yal-nız hüququn aliliyinə əsaslanan idarəetmə sis-temi yaratdı. Bunun üçün isə, ilk növbədə, ic-timai-siyasi sabitliyin bərqərar edilməsinə nailolmaq lazım idi. Ümummilli liderimizin atdı-ğı ilk addımlar möhkəm sabitliyin yaradılmasınavə Azərbaycanda normal siyasi münasibətlər sis-teminin formalaşdırılmasına gətirib çıxardı ki,bu da ümumilikdə dövlətin siyasi əsaslarınınmöhkəmləndirilməsinə səbəb oldu.

SSRİ-nin dağılmasından sonra Azərbay -can ağır bəlalarla üzləşmiş, parçalanmaq təhlü -kəsi qarşısında qalmışdı. Ona görə də ulu ön -dər Heydər Əliyev həmin çətin məqamda xal-qının yanında olmağı məqsədəuyğun saydı vəMoskvadan Azərbaycana qayıtdı. Amma buböyük siyasətçi Moskvada nə qədər təhdid vətəzyiqlər altında yaşayırdısa, Azərbaycandada xalqa zidd hakimiyyət tərəfindən ona qarşıbir o qədər təzyiq və hədələr gözlənilirdi.Bütün təzyiqlərə baxmayaraq, ümummilli liderHeydər Əliyev 1990-cı il iyulun 20-də Bakıyagəldi. İki gün sonra – iyulun 22-də isə hakimiy -yətin təh did ləri nəticəsində Bakıdan Naxçıvanagəlməyə məcbur oldu. Bu Qayıdış təkcə qədimNaxçıvanın deyil, ümumilikdə Azərbaycan ta-rixinin yeni bir dövrünün başlanğıcı idi. Uluöndərin Moskvadan Naxçıvana qayıdışı, odövrün bəzi qəzetlərində yazıldığı kimi, əyalətmərkəzinə yox, vətənə, böyük siyasətə fəalşəkildə, birmənalı, ardıcıl, qətiyyətli qayıdışı idi.

...22 iyul 1990 -cı il bəlkə də salnaməmizəyazılan ən şanslı tarixlərdən biridir. Həmin günMoskvadan Bakıya qayıdan böyük dövlətxadimi Heydər Əliyevin xalq arasındakı şəxsinüfuzundan qorxan Kremlin ölkəmizdəkinökərləri təşvişə düşdülər. Müxtəlif yollarla onupaytaxtdan uzaqlaşdırmaq istəyənlər hətta

fiziki təsirlərə əl atılacağını belə gizlətmirdilər.Sovetlər dövründə birinci katib kimi qurub-ya -rat dı ğı respublikadakı şəxsi mənzilində belə ya -şa ma ğa imkan verilmədiyi üçün məcbur qa lıbata ocağına-Naxçıvana qayıdan Ulu Öndərihəmyer liləri doğma övladı kimi qarşıladılar.

Həmin illərdə Naxçıvan olduqca gərgin

bir vəziyyətdə idi. Bu dövrdə Dağlıq Qarabağproblemi ətrafında yayılan dalğanın zərbəsinəməruz qalan, sərhədyanı kəndləri ermənilərtərəfindən hücumlara məruz qalan, dincliyiəlindən alınan Naxçıvan, doğrudan da, “taleyinümidinə buraxılmış tənha bir ada”nı xatırladırdı.

1990-cı il noyabr ayının 17-də XII çağı-rış Naxçıvan MSSR Ali Sovetinin ilk sessiya-sı böyük xilaskarın sədrliyi ilə keçirildi və çoxmühüm tarixi qərarlar qəbul olundu. SessiyaNaxçıvan Muxtar Sovet Sosialist Respublika-sının adını dəyişdirərək Naxçıvan Muxtar Res-publikası adlandırmağı qərara aldı. Həminsessiyada həmçinin Naxçıvan MSSR Ali So-vetinin adının dəyişdirilərək Naxçıvan MuxtarRespublikasının Ali Məclisi adlandırılması,Azərbaycan Respublikasının milli istiqlal rəmziolan üçrəngli Dövlət Bayrağının bərpası, onunNaxçıvan Muxtar Respublikasının Dövlət Bay-rağı kimi qəbul edilməsi haqqında da qərarlarqəbul edildi. 1990-cı il noyabrın 21-də Naxçı-van Muxtar Respublikası Ali Məclisi HeydərƏliyevin işləyib hazırladığı “1990-cı ilin yan-var ayında baş verən Bakı hadisələrinə siyasiqiymət verilməsi haqqında” qərar qəbul etdi.

1991-ci il sentyabrın 3-də isə NaxçıvanMuxtar Respublikası Ali Məclisinin fövqəladəsessiyasında böyük dövlət xadimi HeydərƏliyev yekdilliklə Ali Məclisin Sədri seçildi.Azərbaycanın siyasi tarixində özünə parlaq izqoymuş bu dahi şəxsiyyətin Naxçıvandayenidən siyasi hakimiyyətə qayıdışı və Naxçı-van Muxtar Respublikasının rəhbəri kimifəaliyyət göstərməsi Naxçıvandan başlananmüstəqillik yolunun bütün Azərbaycan siyasimühitində aparıcı qüvvəyə çevrilməsinə, millidövlətçiliyin bərpası istiqamətində qəti ad-dımların atılmasına gətirib çıxardı.

Bu dövrdə dövlət müstəqilliyinin bərpasıistiqamətində aparılan tədbirlər təkcə siyasimüstəvidə getmirdi, həmçinin yeni iqtisaditəfəkkürə söykənən, bazar iqtisadiyyatıtələblərinə uyğunlaşan iqtisadi model forma-

laşırdı. Blokadanın vurduğu ziyanın aradan qal-dırılması üçün tədbirlər görülür, qonşu Türkiyəvə İranla iqtisadi əlaqələr yaradılırdı. Həmindövrdə Araz çayı üzərində qısa müddətdə“Ümid” körpüsü tikilib istifadəyə verildi. Sədə -rək, Culfa və Şahtaxtı gömrük-keçid məntəqələrifəaliyyətə başladı, Naxçıvan şəhəri yaxınlığında

istilik-elektrik stansiyası tikildi, Türkiyədən vəİrandan Naxçıvan Muxtar Respublikasınayüksək gərginlikli elektrik xətləri çəkildi.

Bu mənada 1990-1993-cü illər Naxçı-vanının siyasi, mədəni, mənəvi və iqtisadimühitindən ulu öndər Heydər Əliyevin qurucu -

luq fəaliyyəti qırmızı xətlə keçir. Bu dövrdə Nax -çı van Muxtar Respublikasının həyatında mü -hüm dəyişikliklər baş vermiş, Ermənistanlahəmsərhəd rayon və kəndlərə hərbi təcavüzə sonqoyulmuş, əmin-amanlıq yaradılmış, siyasitarazlığın pozulmasına yönəldilən cəhdlərin qar-şısı alınmışdı. Ümummilli lider Heydər Əliyevinsiyasi hakimiyyətinin Naxçıvan dövründə gör -dü yü işlər, muxtar respublikanın yaşamasına vəxi la sına yönəlmiş tədbirlər 1990-1993-cü illərdəxaos və təhlükələr, açıq şəkildə bildirilən kəs kinna ra zılıqlar və qarşıdurmalar mərhələsini yaşa-yan, qardaş qırğını və vətəndaş müharibəsi həd - dinə gəlib çatan, parçalanmaq təhlükəsi ilə üz - ləşən Azərbaycanın xilas yolunun başlanğıcı idi.

Bu gün ölkəmizin, o cümlədən muxtarrespublikamızın sosial-iqtisadi, elmi və mədənihəyatında əldə edilən böyük nailiyyətlərin əsa -sın da fəal yaradıcı gücə malik olan ulu öndərinmilli dövlətçilik konsepsiyası, inkişafın HeydərƏliyev modeli dayanır. Naxçıvan Muxtar Res -pub likasında sosial həyatın bütün sahələrindəanaloqu olmayan uğurların qazanılmasındabir başlıca səbəb vardır: o da ulu öndərimizinyoluna sadiqlik və bu yolun davam etdiril mə -sidir. Bütün bunlar həm də nümunəvi vətən pər -vər liyin, dövlətçiliyə dərin sədaqətin, sabitliyin,sosial-iqtisadi yüksəlişin təmin edilməsinin, ənəsası isə rəhbər qayğısının nəticəsidir.

Müasir Naxçıvanımız bu gün tərəqqi vəinkişafın ən yüksək zirvəsindədir. Bu zirvədənbaxdıqda insan iradəsinin, zəhmətinin nəyə qa-dir olduğu aydın görünür. Artıq naxçıvanlılarınə ərzaq və enerji qıtlığı, nə blokada çətinlikləri,nə də düşmən təhlükəsi qorxudur. Bu gün mux-tar respublikada əhalinin həyat səviyyəsi get -dik cə yüksəlir, insanların torpağa bağlılığı,

yurd sevgisi artır, yaşayış məntəqələri müasir -ləşir, əsas ərzaq məhsullarına olan tələbat yer-li istehsal hesabına ödənilir, torpaqlarımız güc -lü və nizami ordu hissələri tərəfindən qoru nur,Naxçıvan şəhəri zirvə görüşlərinə, beynəl xalqtədbirlərə, idman yarışlarına ev sahibliyi edir.

Bəli, bugünkü Naxçıvan məhz ümum-

milli liderimizin arzuladığı Naxçıvandır.Qətiyyətlə demək olar ki, muxtar respublikadaHeydər Əliyev siyasi xəttinin uğurla, sədaqətlədavam etdirilməsi, Azərbaycan Respublikası-

Pnın Prezidenti cənab İlham Əliyevin tövsiyə vətapşırıqlarının təxirə salınmadan yerinəyetirilməsi, sosial-iqtisadi inkişafla bağlı qəbuledilmiş dövlət proqramlarının dəqiq icrası, is-lahatların günün tələbləri səviyyəsində aparıl-ması Naxçıvanın sürətli inkişafını və yüksəlişinişərtləndirib. Ölkə rəhbəri Cənab İlham Əliyevmuxtar respublikamıza sonuncu səfəri zamanıburada gedən bu böyük inkişafı yüksəkqiymətləndirərək demişdir: “Naxçıvan MuxtarRespublikası son 20 il ərzində iqtisadi artımıntemplərinə görə rekordsmen bölgədir. Ümumidaxili məhsul 10 dəfədən çox artıb…. Bir sözlə,muxtar respublika hərtərəfli inkişaf edir və bugün Naxçıvan ölkəmizin ən inkişaf etmişbölgələrindən biridir. Əminəm ki, Naxçıvan buliderliyi bundan sonra da saxlayacaqdır”.

Bəli bu gün Muxtar Respublikanın in-kişafının mükəmməl modeli yaradılmışdır. Bumodel isə dövlət müstəqilliyimizin və davam-lı inkişafın qarantı olan ümummilli lider siyasixəttinə sonsuz sədaqət və xalqa xidmət prin sip -ləri üzərində qurulmuşdur.

Ümumiyyətlə, bu günədək əldə etdiyimizbütün bu möhtəşəm nailiyyətlərin təməlindəümummilli liderimiz, dünya səviyyəli siyasətçi,böyük dövlət xadimi Heydər Əliyevin Azərbay -canın nəinki bugünkü, hətta bir neçə əsr bun-dan sonrakı inkişafını da təmin etməyə qadirolan siyasi kursu, milli konsepsiyaları dayanır.Çoxəsrlik dövlətçilik tariximizdə müstəsnayeri olan Heydər Əliyev özünün zəngin siyasifəaliyyəti sayəsində ölkəmizin hərtərəfli inki-şafı prosesinə təkan verərək, onu daimi yüksəlişyoluna çıxarıb. Ulu öndərin qurub-yaratdığı,müstəqilliyə qovuşdurduğu Azərbaycan bugün cənab İlham Əliyevin rəhbərliyi altındasürətlə inkişaf edir, qarşıya qoyduğu hədəflərədoğru inamla addımlayır.

Bəli, Azərbaycan yeni reallıq formalaşdır -maq la özünə mühüm strateji perspektiv təminedib. 44 gün davam edən Vətən müha ribəsizəfərlə başa çatıb. Çünki Azərbaycan özününərazi bütövlüyünü bərpa edib. Ali Baş Koman -da nın rəhbərlik etdiyi Azərbaycan Ordusununbu qalibiyyəti bütün dünyaya nümayiş etdiribki, Azərbaycan xalqı qarşısına qoyduğu hər birvəzifəni yerinə yetirməyə qadirdir. 30 ildən bəriinşa edilmiş istehkamları yarıb keçən Azər bay -can Ordusunun əks-hücum əməliy yat ları hərbtarixi üzrə mütəxəssislər tərəfindən hələ çoxöyrəniləcək. Şuşanı işğaldan azad edən oğul-larımızın şücaəti hələ peşəkar hərbçilərin araş-dırma mövzusu olacaq. Hazırda Azərbaycan re-

Pgionun lider və qalib ölkəsi kimi Prezident,Müzəffər Ali Baş Komandan və qətiyyətliLider cənab İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə öz yenigələcəyini inşa edir.

Arzu AbdullayevYeni Azərbaycan Partiyası

Universitet ərazi ilk təşkilatının sədri“Beynəlxalq münasibətlər” kafedrasının baş müəllimi

ULU ÖNDƏR hEYDƏR ƏLİYEV SİYASİ KURSUNDANKƏNARDA AZƏRBAYCAN DÖVLƏTÇİLİYİ YOXDUR

Naxçıvan Dövlət Universiteti -nin İncəsənət fakültəsində fakültəninmüəllimi, Naxçıvan Muxtar Respubli -kasının Əməkdar incəsənət xadimiElman Cəfərovun rəsm, heykəltaraşlıqvə qrafika janrında işlədiyi əsərlərdənibarət yubiley sərgisi təşkil edilib.Tədbiri giriş sözüylə açan universitetinrektoru Elbrus İsayev rəssamı şəxsiy -yəti ilə sənəti bütünləşən sənətkaradlandırıb və təşkil edilən sərgini yu-biliyarın yaradıcılığına töhfə olaraqdəyərləndirib. Diqqətə çatdırılıb ki,Elman Cəfərov yaradıcılıqla məşğulolmaqla bərabər, həmçinin dəyərlibir pedaqoqdur. Rektor yaradıcılığındavətənpərvərlik motivlərinin qabarıqnəzərə çarpdığı sənətkarın vətən -pərvər liyinin gənc nəslə bir örnək ol-duğunu diqqətə çəkib.

Naxçıvan Rəssamlar Birliyininsədri Ülviyyə Həmzəyeva yubiliyarhaqda məlumat verərək qeyd edib ki,yüksək yaradıcılıq potensialı ilə seçilənElman müəllim öz təvazökar davranışıilə də hər zaman kollektivin dərinhörmətini qazanıb. Vurğulanıb ki, buillər ərzində dəfələrlə ümümittifaq vərespublika sərgilərində uğurla iştirakedən Elman Cəfərovun ilk monu -men tal əsəri Naxçıvan şəhərində yer -lə şən at üzərində “Babək”in obrazıdır.Sonra heykəltaraş “Dədə Qorqud”un,Babək rayon mərkəzi üçün Babəkinayaqüstü heykəlini işləyib, I və II Qa-rabağ müharibəsində iştirak etmişşəhidlərimizin büst və barelyeflərinihazırlayıb.

Azərbaycan RespublikasınınXalq rəssamı, professor Hüseynqulu

Əliyev, AMEA-nın müxbir üzvü,Tofiq Əliyev yubiliyarla bağlı xatirə -lə rini bölüşüb, ürək sözlərini çatdırıblar.

İncəsənət fakültəsinin dekanı,Naxçıvan Muxtar RespublikasınınƏmək dar rəssamı Cavid İsmayılovElman Cəfərovu universal bir sənətkarkimi dəyərləndirib. Qeyd edilib ki,

rəssamın sərgidə 40-dan çox əsəri nü-mayiş olunub. Bildirilib ki, Elmanmüəllim rəsm, heykəltaraşlıq üslubun -da çəkilən əsərlərlə yanaşı ali təhsilocağında ilk dəfə qrafika -illustrasiyajanrında sərgilənən ilk əsərlərinmüəllifidir.

Tədbirdə çıxış edənlər yubili ya -

rı təbrik edib, ona cansağlığı, yaradı-cılıq uğurları arzulayıblar.

Sonra yubiliyar II Qarabağmüharibəsi şəhidi Xansu Qurbanov,Aşur Cəmiyevin barelyefini ailəüzvlərinə təqdim edib. Şəhid XansuQurbanovun anası öz minnətdarlığınıifadə edib.

Qeyd edək ki, Elman Cəfərov1951-ci ildə Naxçıvan şəhərində ana-dan olub. Orta təhsilini Əkbər Ağayevadına internat məktəbində alan ElmanCəfərov 1968-ci ildə Əzim Əzimzadəadına Azərbaycan Dövlət Rəssamlıqməktəbinə qəbul olub və həminməktəbi fərqlənmə diplomu ilə bitirib.Təhsilini 1975-ci ildə AzərbaycanDövlət İncəsənət İnstitutunun“Rəssamlıq” fakultəsində davametdirən Elman müəllim 1980-ci ildəhəmin institutu fərqlənmə diplomu iləbitirib və Rəssamlar İttifaqının Bədiifondunda əmək fəaliyyətinə başlayıb.

Səadət ƏliyevaTeleviziya, mətbuat və ictimaiyyətlə

əlaqələr bölməsinin müdiri

RƏSSAM, hEYKƏLTARAŞ ELMAN CƏFƏROVUN70 İLLİK YUBİLEYİ QEYD OLUNUB


Ana Vətən ulu əcdadlarımızın havası-nı udduğu, suyunu içdiyi, gömül-

düyü, bu gün bizi qoynunda daşıyan, əvvəlimizvə sonumuz olan torpaqdır. Vətən müqəddəsdir.Ona sevgi olmayan qəlbdə ülvi hisslərə yerolmaz. Vətənini tanımayan, ondan üz döndərənbir gün hər kəsdən, öz vicdanından da üzdöndərər. Ümummilli lider Heydər Əliyevdeyib ki, "Vətənpərvərlik insanın daxilindəkiduyğulardır. Əgər bunlar yoxdursa, o insanmənəviy yat sızdır".

Normal düşüncə tərzi olan hər kəsindaxilində Vətən sevgisi yaşayır. Bu sevgiyük sək olduqca böyük şəxsiyyətlər yetişdirir.Ana Vətən məhz belə böyük şəxsiyyətlərin qol-larına söykənir və ucalır. Ulu öndər HeydərƏliyevin Vətənə sevgisi o qədər uca və yenil -məz idi ki, çətin günlərdən və mübarizələrdənqalib kimi çıxaraq bu gün bizə xoşbəxtyaşadığımız Azərbaycanı bəxş etdi. Bu gün hərbirimiz müstəqil Vətənimiz, bayrağımız, azad-lığımıza görə ümummilli liderə borcluyuq vəonun ideyalarını yaşatmalı, onun qədər olma-sa da, bütün qəlbimizlə Vətəni sevməliyik.

Çıxışlarının birində Ulu Öndər belədemişdi: “Mən balaca bir evdə, zəhmətkeşailədə, bir yaz günü dünyaya göz açmışam.Yəqin ki, dünyaya gəlişimlə beş-on, lap uzağıotuz-qırx nəfər sevinib, yaxud da biri digərin -dən muştuluq alıb. Bu gün bəlkə də bir qədərqeyri-təvazökar səsləndi, amma demə liyəm ki,anam məni bütövlükdə Azərbay canımız üçündünyaya gətirib. Niyə belə qətiy yətlə deyirəm?Anamı mən cəmi Azərbay cana bənzədirəm. Anaqibləgahdır! Mənim Azərbaycanım həmqibləgahdır, həm də ziyarətgah. Bütün şüurluömrümü onun inkişafına, tərəqqisinə həsretmişəm, bundan sonrakı günlərimi də onaqurban deyirəm”.

Ulu Öndərin mənalı və şərəfli ömür yo-lunun parlaq səhifələri xalqımızın yaxın tari-xi keçmişi ilə ayrılmaz vəhdət təşkil edir.Heydər Əliyev siyasi fəaliyyətinin bütünmərhələlərində Vətənə, xalqa, torpağa sonsuzməhəbbət və sədaqət hissi, qurub-yaratmaqamalı ilə yaşamış, hər zaman milli ideallara bağ-lı olmuşdur. Ümummilli liderimiz HeydərƏliyev bütün zəngin və mənalı həyatı boyudaim xalqını, Vətənini düşünmüş, Azərbaycanınən çətin məqamlarında onu üzləşdiyi faciə lər -dən, çətinliklərdən xilas etmək üçün misilsizfədakarlıqlar göstərmiş, uzaqgörənliyi sayəsin -də tarixi hadisələrin inkişaf məcrasını qabaq -ca dan müəyyən edə bilmişdi.

Heydər Əliyev hələ 1969-cu ildə birincidəfə Azərbaycan Respublikasına hakimiyyətəgəldiyi ilk gündən respublikanın hərtərəfliinkişafının təməlini qoydu. Bu təməl üzərindətəhsil, elm, kənd təsərrüfatı, neft sənayesi, neftemalı və neft-kimya sənayesi, ordu quruculu-ğu öz inkişaf yoluna çıxdı. Ulu öndər hələ ovaxtdan müstəqil Azərbaycan üçün möhkəmtəməl yaratdı.

Heydər Əliyev qədər öz xalqını, onuntarixini, mədəniyyətini və dilini sevən ikinci birşəxsiyyət tapmaq çox çətindir. SSRİ-nin ən sərtidarəçilik sistemi ilk növbədə “sovet xalqı” adıaltında onun tərkibində olan xalqları ümumi -ləş dirmək ideyasını həyata keçirirdi, o cüm lə -dən dövlət dili olaraq xalqların həm də öz dil -lə rinin olmasını məqbul hesab etmirdi. Məhzdahi Heydər Əliyev öz xalqının müqəd dəs dilinidövlət dili kimi Azərbaycan RespublikasınınKonstitusiyasına salmağa nail oldu. HeydərƏliyev SSRİ-nin məhv olacağı tarixi həqiqətiçox-çox illər öncə görürdü və müstəqilAzərbaycanın yaranacağını və onun öz dilinəböyük ehtiyacı olacağını bildiyindən onuqorudu və özünə layiq olan səviyyədə sevdirdi.

XX əsrin ikinci yarısında Azərbaycandilinin hərtərəfli inkişafı, ümumişlək dilə,dövlət dilinə çevrilməsi, diplomatiya aləminəyol açması, dünyanın böyük dövlətlərinin vəbeynəlxalq təşkilatların kürsülərində səslənməsi,

bilavasitə Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır. İtiağlı, dərin zəkası, uzaqgörənliyi və xalqsevərliyiilə hamını heyrətdə qoyan ulu öndərimizH.Əliyev milli dövlət quruculuğunda dilsiyasətini ön plana çəkdi və bununla da ana dili– Azərbaycan dili ən yüksək inkişaf mərhələsinəçatdı. Onun öz sözlərindən sitat gətirməkyerinə düşər:

“Bütün xalqlarda olduğu kimi,Azərbaycan xalqının ana dili onun millivarlığını müəyyən edən başlıca amillərdəndir…İnkişaf etmiş zəngin dil mədəniyyətinə malikolan xalq əyilməzdir, ölməzdir, böyük gələcəyəmalikdir. Ona görə də xalqımıza ulu babalar-dan miras qalmış bu ən qiymətli milli sərvətihər bir Azərbaycan övladı göz bəbəyi kimi qoru -malı, daim qayğı ilə əhatə etməlidir. Bu, onunmüqəddəs vətəndaşlıq borcudur”.

O dövrdə ölkədə milli dillərin sıxışdırıl -ması siyasətinin yeridildiyi bir zamanda uluöndər ana dilinin – Azərbaycan dilinin inki-şafına böyük səy göstərirdi.

Məlum olduğu kimi, 1977-ci ildə SSRİ-nin yeni Konstitusiyası təsdiq edildi. Həminkonstitusiya bütün respublikalarda hazırla-nan yeni konstitusiyalar üçün bir nümunərolu nu oynamalı idi və faktik olaraq oynayırdı.Həmin konstitusiyada isə elə əvvəldən dövlətdili haqqında maddə yox idi. Ayrı-ayrı respub -li kalarda qəbul edilmiş konstitusiyaların heçbirində həmin maddə öz əksini tapmadı.Azərbaycanda isə vəziyyət başqa cür idi.Heydər Əliyev ana dilinin dövlət dili olması uğ-rundakı mübarizəsini davam etdirirdi. Respub -li kanın rəhbəri ziyalıları, bütün xalqı ana dili -nin dövlət dili kimi yaşamaq hüququ uğrundamübarizəyə cəlb edərək var qüvvəsi ilə müba -rizə apardı və bütün çətinliklərə, maneələrəböyük hünərlə sinə gərdi. Nəhayət 1978-ci ilinaprel ayında Azərbaycan Sovet Sosialist Res-publikası Konstitusiyasında Heydər Əliyevintəklifi ilə “Azərbaycan Sovet Sosialist Res-publikasının dövlət dili Azərbaycan dilidir” ya-zıldı. O vaxt “Vahid sovet xalqı”, “vahid dil”siyasəti nəinki geniş təbliğ olunur, hətta güclüşəkildə tətbiq edilirdi. Kommunist ideologi-yasının hakim olduğu bir dövrdə milli dil məsə -lə sinin ortaya atılması tutduğu vəzifədən ası-lı olmayaraq hər bir şəxs üçün bir növ taleməsələsi ola bilərdi. Hətta bu məsələ bir çox

xalqların siyasi xadimləri üçün faciə ilənəticələnmişdi. Bütün bunlara baxmayaraq,Ümummilli lider Heydər Əliyev ana dilinininkişafına qətiyyətlə çalışırdı. Ulu öndər Sovetrejiminin tüğyan etdiyi bir vaxtda deyirdi ki,Konstitusiya vətəndaşlara təhsil hüququ ver-mişdir. Bu hüquq ana dilində oxumaq imkanıilə təmin olunur. Bu cəsarətli addım müstəqil

bir ölkədə deyil, milli hüquq və azadlıqlarınməhdudlaşdırıldığı, milli köklərin unutdurul-mağa çalışıldığı, totalitar imperiyaya bağlı olanbir ölkədə, sovet respublikası olan Azər bay -canda atılırdı. Bütün bunların hamısı UluÖndərin Vətən sevgisindən irəli gəlirdi.

Aydındır ki, bir milləti məhv etməküçün onun elmini, təhsilini məhv etmək kifa -yət dir. Məhz bu yöndən yanaşdıqda, HeydərƏliyev Azərbaycan xalqını məhv olmaqdan xi-las etdi. Ölkəyə rəhbərliyin ilk illərində sürətliiqtisadi inkişafın təmin edilmə sini, Azər bay -canın dünyaya yaxından inteqrasiya olunmasını,beynəlxalq aləmdə nüfuzlu söz sahibinə

çevrilməsini əsas məqsəd kimiseçən ümummilli lider ölkədətəhsil islahatları aparılmasınınzəruriliyini vurğulayaraq, hər birinkişafın elm və təhsildən asılı ol-duğunu qeyd edirdi.

Azərbaycan təhsilinin,elminin, mədəniy yə tinin intibahdövrü 1969-cu il 14 iyuntarixindən başlanılır. İndiölkəmizdə faliyyət göstərən ümu-mi, texniki-peşə, orta ixtisas, ali,eləcə də əlavə təhsil müəssələriningeniş şəbəkəsi öz mənbəyini məhzkeçən əsrin 70-ci illərində HeydərƏliyevin rəhbərliyi altında təhsilsahəsində aparılan uzaqgörən vəməqsəd yön lü siyasətdən almışdır.Ulu Öndərin təşəb büsü ilə həyatakeçirilən genişmiqyaslı təhsilquruculuğu işi gələcək inkişafıngüclü təməlini qoymuşdur.

Azərbaycan müstəqillik qa-zandıqdan sonra cəmiyyətimizinhər bir sahəsində olduğu kimi,təhsil sahəsində də bir canlanma,yeniləş mə nəzərə çarpmağa baş-

ladı. Ümummilli liderimiz Heydər Əliyevinsiyasətinin böyük təsiri nəticəsində irəliləyişlərolmuş, orta, or ta-ixtisas və ali məktəblərdəəstruktur dəyi şik likləri baş vermiş, təhsilmüəssisələrinin maddi-texniki bazasınınmöhkəmləndirilməsi istiqamə tində ciddiquruculuq işləri aparılmışdır. Milli tərəqqidə,müstəqil dövlət quruculuğunda təh silin,tərbiyənin əvəzsiz rolu olduğunu Ulu ÖndərHeydər Əliyev həmişə vurğulamışdır.

Bütün həyatını xalqına, onun xoşbəxtgələcəyinin qurulmasına həsr edən Ümummilliliderimiz Azərbaycanın müasir qüdrətli ordusuüçün də böyük işlər gördü, ordu quruculuğuna,ölkədə hərbi kadrların yetişdiril məsinə diqqətyetirdi. Hələ yaxın keçmişdə Azərbaycan or-dusu yaradılmasına başlanıldığı vaxtdanmüxtəlif təzyiqlərə məruz qaldı. Həm xaricdən,həm də daxildən göstərilən təzyiqlərin əsasməqsədi ordu quruculuğunun qarşısını almaqlaAzərbaycanın müstəqil bir dövlət kimi möv-cudluğuna yol verməmək idi. Belə ki, sovethakimiyyəti dövründə də Rusiya imperiyasınınazərbaycanlılara qarşı hərbi siyasəti dəyiş mə -mişdi. Sovet dövründə çar dövründən fərqliolaraq azərbaycanlı gənclər hərbi xidmətəçağrılırdılar. Lakin onlar döyüş üçün nəzərdətutulmuş hərbi hissələrdə yox, əsasən tikinti ba-

talyonlarında xidmət edirdilər. Məqsəd aydınidi – azərbaycanlılar arasında hərb elminədərindən yiyələnən, müasir silahlarla rəftaretməyi bacaran hərbçilərin yetişdirilməsinəimkan verməmək. Bu siyasətin mahiyyətiniyaxşı başa düşən Heydər Əliyev Azərbaycandahakimiyyətə gəldikdən sonra, 1971-ci il iyunun20-də Cəmşid Naxçıvanski adına ixtisaslaş dı -rılmış hərbi məktəbi təşkil etdi. O dövrdə buaddımı atmaq çətin bir iş idi. Lakin burada daUlu Öndərin əvəzolunmaz siasəti köməyə yetir.O, azərbaycanlı tələbələrin rus dilini pisbildikləri üçün həmin məktəblərdə yaxşı təhsilala bilmədiklərini bəhanə gətirir. Və həmintələbələrin öz dillərində təhsil almalarının vəbunun üçün də Azərbaycanda hərbi məktəbinyaradılmasının vacibliyini bildirir. Əslində ozaman Heydər Əliyev gələcəkdə azərbaycanınmüstəqil olacağına daxilən inanmış və bununüçün də Azərbaycanda milli hərbi kadrlarınyetişdirilməsi üçün var qüvvəsi ilə çalışmışdır.

Sonralar H.Əliyev deyirdi:“Biz Cəmşid Naxçıvanski adına hərbi li-

seyin ilk bünövrə daşlarını qoyanda o bizimüçün nəzəriyyə deyildi, böyük gələcəyə,Azərbaycanın gələcəyinə baxış idi.Azərbaycanın milli zabit kadrlarının hazır-lanması üçün ilk uğurlu addımlar idi. Biz buaddımları atarkən düşünürdük ki, zamangələcək, Azərbaycan xalqı öz milli azadlığınaqovuşacaq, öz dövlət müstəqilliyini əldə edəcək,müstəqil Azərbaycan dövləti yaranacaq.Yarandı da. Məhz bugünkü müstəqilliyi mizəgörə mən bu məktəbi yaratdım, yaşatdım, bö-yütdüm. Bilirsiniz, sizə səmimi deyirəm, C.Nax-çıvanski adına lisey mənim üçün bir övladdır.Ona öz övladım kimi baxıram və nə qədər ya-şayıramsa, ona bax, bu cür baxacağam”.

Bu gün Azərbaycanın güclü, sarsılmazordusu var. II Qarabağ müharibəsi ordumuzunqüdrətini, gücünü, döyüş əzmini, qələbə ruhunugöstərdi. Əsgərlərimiz Vətən üçün, torpaqüçün döyüşdülər, 44 günlük müharibə qələbəilə tamamlandı. Ulu Öndər söyləyirdi ki,“Şuşa təkcə şuşalılar üçün yox, bütün azərbay -can lılar üçün vətənini, millətini sevən hər birvətəndaşımız üçün əziz bir şəhərdir, əziz birqaladır, əziz bir abidədir” və onun ölkəmiz,Vətənimiz üçün xüsusi, vacib yeri olduğunuvurğulayaraq bildirmişdi ki, “Şuşasız Qarabağ,Qarabağsız isə ümumiyyətlə Azərbaycan yox-dur”. Bu gün biz erməni faşizmi üzərində hamı -lıqla bəşəri qələbə çaldıq. Nur içində yat, UluÖndər! Qurucusu olduğun ordu düşmənin iş-ğalçılıq siyasətinə son qoyaraq 30 illik həsrətdənsonra Azərbaycanı tarixi torpağımız olan Qa-rabağına birləşdirdi! Bu gün şanlı bayrağımızQarabağda dalğalanır.

Biz vətən, yurd, millət, xalq sevgisiniHeydər Əliyevdən öyrənmişik. “Azərbaycanmənim ürəyimdir, nəfəsimdir, həyatımdır”-deyə böyük öndərimiz millətimizin və dövlə -timizin əbədiyaşarlığı üçün əvəzsiz bir siyasixətt, ideoloji baza miras qoydu. Ümummillilide rimizin bizə ərməğan qoyub getdiyi zənginirsi bu gün də, sabah da öyrənilməli, onun əsasmahiyyəti dərk edilməlidir. Bu zəngin irsmüstəqil Azərbaycan dövlətinin sütunudur.Məhz bu qüdrətli sütunlar üzərində ucalanmüasir Azərbaycan güclü ola bilib. İctimaihəyatımızda elə bir sahə tapmaq mümkün de-yil ki, orada Heydər Əliyevin hərarəti duyul-masın. Heydər Əliyevin həyat və fəaliyyətiböyük bir məktəbdir və daim öyrənilməlidir.Cəmiyyətə xidmət nümunəsi olan bu böyükşəxsiyyət həmişə xalqa arxalanır və deyirdi:“Xalq mənim dayağım, gücüm və inamımdır”.Elə “Xalq–Heydər, Heydər–Xalq” birliyi dəbelə yaranıb. Xalq yolunda canını fəda etmiş,bütün həyatı boyu Vətənini və millətini dü-şünmüş ümummilli liderimizin ideyaları daimyaşayacaq, Azərbaycan xalqı, bütün türk dün-yası onu heç vaxt unutmayacaq. Nə qədər ki,Azərbaycan var Ulu Öndər də var olacaqdır!

AZƏRBAYCAN MƏNİM ÜRƏYİMDİR!AZƏRBAYCAN MƏNİM NƏFƏSİMDİR!AZƏRBAYCAN MƏNİM hƏYATIMDIR!

“Ey elm təhsil edən cavan ları mız!Doğrudur, bizim vətən qardaş -

larımız ilə üns tutmaq çətindir... Doğrudur,qeyri millətlər sizin kamalınızı görüb sizə artıqrütbə verəcəklər, amma insaf deyil ki, beş günömrün ləzzətin dən ötrü milləti, qardaşlarınızıatıb, onları kor və sərgərdan qoyasınız... Özqardaş larınızı əməli-xeyrə vadar edin, qoyşüəralar sizi həcv etsin, mollalar lənət oxu-sun... Siz millət üçün zəhmət çəkirsiniz vəbişəkk gələcək də millətin gözü açılanda sizişəhid hesab edib, sizə rəhmət oxuyacaq”. Busözləri Azər baycanın böyük ziyalısı, müəl limi,milli mətbuat və teatrımızın banisi, qadıntəhsilinin ilk carçılarından olan Həsən bəyZərdabi gəncliyə müraciətində demişdi. Çünkicəhalət içində qıvrılan millətini cahillik zən ci -rindən qoparıb aydın saba ha apar maq idiZərdabinin məq sədi. Tərəqqi edən xalqların sı-rasında öz həmvətən lərini də görmək istəyirdi“Əkinçi”ni bu millətə bəxş edən ziyalı. Həsənbəy Zərdabi həmişə əzilən və istismar olunankütlələrin tərəfində olub. O, şəhərdə ehtiyacıolan şagird lərə kö mək etmək üçün XeriyyəCəmiyyəti yaradıb. Bütün gücünü cəmiyyətədaha çox üzv cəlb etməyə yönəldib. Çünkicəmiy yət o üzvlərin hesabına yaşamalı idi. Buiş Həsən bəyə ağır gəlsə də, onun qəlbini əzsədə, geri çəkilməyib. Uğursuz günlərin birindəhər yerdən əli üzülən Həsən bəy əldən düşmüşhalda Bakı küçələrində çarəsiz gəzirmiş. Rəddcavabları gah soyuq nəzakətlə, gah həyasız ca -sı na, gah da istehzalı gülüşlə olurmuş. Bəzilərixahişə gələn bu ziyalını inan dırmağa çalışırmış

ki, onun xahişi tam mənasızdır... Bəli, zavallıHəsən bəy “bu qızıl yuvalardan” çıxıb küləkliBakı küçələrində “xeyirxahların” ona münasi -bə tini düşünə-düşünə dolaşırmış. Birdən kimin -sə onun qoluna toxunduğunu hiss edir. Başı-nı qaldıranda qarşısında bir hambalın durduğu -nu görür. Hambalın 40-a yaxın yaşı olarmış.Günəş dən yanan üzü bürünc rəng dəy miş.Kürəyində palan, ayağında çarıq olan hambalHəsən bəyə sevgi ilə baxır mış, üzündə də utan -caq, çə kin gən bir təbəssüm varmış. Hambal:“Eşit mi şəm bizim uşaqları oxutmaq üçün pulyığırsan. Mən bir az qazanmışam. Budur, gö-tür. Bili rəm, azdı, amma ürəkdəndi” - deyir.Həsən bəy təəc cüb dən donub qalır. Bir xeylidanışa bilmir. Nəhayət, ham ba lın əlini sıxıb:“Çox sağ ol, dostum! Sən mənə o qədər pul ver-din ki, onu mən hə ya tımda heç kimdən almamı -şam. Çünki sən nəyin varsa, hamısını verdin”- deyir və hambalın pulunu özünə qaytarır.

İlk milli teatrımızın əsasını M.F.Axun-dovun "Hacı Qara "əsəri ilə qoyan Həsən bəytamaşadan yığdığı pulu da təhsil üçün xərc lə -yirdi. Təbiətən sakit görünən Həsən bəy xalqınqərq olduğu cəhalət zülməti haqqında düşün -dük cə daxilən çox narahatçılıq keçirirdi.Həmvətənlərini maarifləndirməyin yollarını ax-taran bu böyük ziyalı nəhayət ana dilində qəzetçıxarmaq qərarına gəlir. Lakin Çar İmperiya-sının hegemonluq etdiyi bir dövrdə bu məsələ

olduqca çətin idi. Həsən bəy hakim dairələriinandırdı ki, qəzetin mövzusu əkin və ziraətişləri olacaq. O, “Əkinçi” adı altında bütünçətinlikləri gözə alaraq müqəddəs amala, maa-rifçilik, ana dilində təhsil, xüsusilə qadıntəhsili, xalqın maariflənməsi, milli özünü -tanıma və özünüdərk ideyalarının təbliğinətəmənnasız xidmət edirdi. O milli təfəkkür to-xumlarını milləti nin şüuruna səpərək özünüdərkkimi bir çox dəyərləri cücərtmək istəyirdi.

Həsən bəy elə böyük şəxsiy yətdir ki,onun gördüyü işlərdən danışmaqla bitməz.

Yalnız Zərdabinin yolu ilə gedənlər işi-nin peşakarı olar və ictimaiyyət qarşısındadaşıdığı məsuliyyəti çiyinlərində apara bilər.Təbii ki, Zərdabinin yolunu başa düşmədən dəjurnalist, media işçisi olaraq çalışmaq olar,amma Zərdabi yolunun yolçusu olmaq hər jur-nalistin işi deyildir. Zərdabi bir əxlaq, millidəyər və milli mənəviyyat ölçüsü idi. Çünki jur-nalist olmaq başqa şey, cəmiyyətin güzgüsü ol-

maq, milli “Əkinçi” olmaq tamamilə başqaməfhumdur.

Mən də Həsən bəyin ideyaları ilə yolaçıxan bir tələbə jurnalistəm. Bu peşənin bütünçətinliklərini və məsuliyyətini anlayaraq buistiqaməti seçmişəm. Təhsil aldığım NaxçıvanDövlət Universitetində jurnalistikanın ən dərinincəliklərini tədris edən müəllimlərimiz bizihəm də vətənə, xalqa, torpağa bağlı jurnalistkimi yetişdirmək adına vətəndaş məsuliy yə tininmahiyyətini öyrə dirlər. Vətəndaş məsuliyyətininarxasında isə bir əsas durur: ölkənin və bütündünyanın qayğısına qalmaq. Mən də gələcəkdəişimin peşakarı ola bilmək üçün daim özüzərimdə işləyir, nəzəriyyəni yaxşı mənimsə -məklə yanaşı həm də universitetin mediamərkəzində aktiv iştirak etməyə çalışıram.Ümumi təhsil nəticəmin yüksək olması ilə ya-naşı aktiv fəaliyyətimi qiymətləndirən univer -sitet rəhbərliyi məni jurnalistika məktəbinin ba-nisi olan Həsən bəy Zərdabi adına təqaüdə layiqgördülər. Bu bir tələbə jurnalistin qürurladaşıyacağı ən yüksək mükafatdır. Bu günə kimiciyinlərimdə hiss etdiyim ictimai məsuliyyətdənəlavə artıq başqa bir məsuliyyət də daşıyıram.Bu dahi Həsən bəyin adına layiq ola bilməkməsuliyyətidir. Bu adı doğ rult maq üçünəvvəlkindən daha çox çalı şa cağam. Mənmüasir Azərbay ca nın qurucusu, memarı olanUlu Öndərimiz Heydər Əliyevin ideya larınıHəsən bəy Zərdabi qələmiylə təbliğ edəcəyəm!

İlahə AllahverdiyevaJurnalistika ixtisası üzrə III kurs tələbəsi

hEYDƏR ƏLİYEVİN İDEYALARINI hƏSƏN BƏYZƏRDABİ QƏLƏMİ İLƏ TƏBLİĞ EDƏCƏYƏM


Hərdən belə ifadəni çox işlə di -rik: “Dünyada nə qədər insanvarsa o qədər də fikir var”.

Ancaq fikirlərin üst-üstə düşdüyümə qam lar da az deyil. Bəs insanlar-da eyni hadisəyə müxtəlif cür yanaş -ma ları nələr formalaşdırır? Məsələn,bəzilərimiz gözəl və rəngarəng güllərinolduğu mənzərəyə baxsaq da orada an-caq tikanları görürük, bəzilərimiz isəancaq tikanların olduğu kolluqdagizlənmiş çiçəyi görməyi bacarırıq.Yəni, bəzi insanlar pozitivə, bəziləriisə daim neqativə köklənir. İnsanlarımüxtəlif düşün məyə vadar edən vəbuna təsir edən bir çox amillər möv -cud dur. Bu amillər düşünmə bacarığı,xasiyyət və xarakterlər və daha çoxtəsir edə bilən amil isə istək və meyil -lər dir. İlk öncə düşüncə haqqında da-nışaq. Allah insana möhtəşəm düşüncəgücü və qavrama bacarığı vermişdir.Ancaq bir çox insan bu həyati baca-rıqlardan lazımi şəkildə istifadə etmir.Sadəcə həyatını davam etdirəcək qə -dər və işlərini həll edə biləcək qə dərsəthi düşünmək bu insanlara kifayətedir. Onlar bu həyat formasının ver-diyi itkinin və məhrum qaldıqları

gözəlliklərin şüurunda deyillər. Hal-buki Allah bir çox gözəlliyi dərindüşüncənin içində gizlətmişdir. Çoxdərin düşünən insanların dünyadan vəhəyatdan aldıqları həzz, bu vasitə iləəldə etdikləri nemətlər və yaşadıqla-rı komfort, düşünməyi tərk edən və yaözünü yormadan səthi düşünən insan -ların həyatından çox fərqlidir. Düşün -mək bəzi insanlara rahatlıq və mövcudçətinlikdən qurtuluş kimi gələ bilər. Bucür insanlar nə qədər az düşünsələr, oqədər az yorulacaqlarına, başlarını oqədər az ağrıdacaqlarına və daha ra-hat yaşayacaqlarına inanırlar. Halbukidüşünmək, ağıldan istifadə etmək in-sanı rahatladır. Bunlar yorğunluq ya -rat mır, əksinə insana enerji verir, hə -rə kət ləndirir, daha aktiv olmasına vəcanlanmasına səbəb olur. Başqa sözlədesək, düşünmək ruhun qidasıdır vəya ruhun nəfəs almasıdır. İnsan öz ru -hu nu tənəffüsdən məhrum edərsə da-xili iztirabı çoxalar. Adətən, düşün mə -yən insanlar bir sıxıntı ilə qarşılaş dıq -da, başqalarının onların əvəzinə dü şü -nüb tədbir almalarını və problemlərinionların həll etməsini istəyirlər.Ya daəvvəlcədən əzbərlədikləri vasitələri

tətbiq etməklə düşünməkdən qaçma-ğa çalışırlar. Düşünməklə vaxt itirə cək -ləri qənaətində olan bu insanlar həminvaxtda müxtəlif əyləncə və məşğuliy -yət lərdən istifadə edərək daha çoxləzzət yaşayacaqlarına inanırlar.Əslində isə həyatdan daha çox ləzzətalmaq və ən mükəmməl şəkildə yarar -lan maq ancaq və ancaq düşünməkləmüm kündür. Hz peyğəmbərimiz(s)“düşünmək ibadətdir və düşüncəsizheç bir ibadətin də xeyri yoxdur” ifa -də sini söyləməklə məsələnin əhəmiy -yə tini vurğulamışdır.

Baxış fərqini yaradan 2-ci amilisə xasiyyət və xüsusiyyət lərimizdir.

İnsanlar müxtəlif, bəzən oxşar xasiyyətvə xüsusiyyətlərə malik olur. Müxtəlifxasiyyətlər də öz növbəsində 3-cü amilolan meyl və istəklər yaradır.Yəni hərkəs öz xarakterinə uyğun meyl vəistəklərə sahib olur. Çox vaxt obyek-tiv olduğumuzu zənn etsək də, əslindəbizim fikirlərimizə meyl və istək lə ri -mi zin çox böyük təsiri vardır. Ona görəbu ifadə həqiqəti əks etdirir ki, Hz Əli(a.s) buyurur: “Danış görüm sən kim -sən”. Yəni bizim fikirlərimizdən baxışvə yanaşmamızdan bizim istək vəmeyl lərimizi, həmin istək və meyil lər -dən isə bizim xasiyyət və xarakter lə -ri mizi müəyyən edib, bizim ruhən

port retimizi, yəni həqiqi kimliyimizinşəklini çəkmək olar. Biz elə düşünü-rük ki, pozitiv düşünməyən vəneqativə köklənən insana bir kəlmə“pozitiv düşün” deməklə həmin şəxsdəyişəcək. Əslində xasiyyətin dəyiş -mə si bir qədər uzun və çətin proses-dir, amma mümkündür və bir insandaim buna çalışmalıdır ki, özündə olanmənfi xasiyyət və xarakterləri və buxasiyyətlərdən yaranan mənfi vərdişvə istəkləri tərk etsin. Çünki yaradılmışməxluqlardan yalnız insan dəyişməkvə dəyişdirmək istedadına malikdir.Doğrudan da insan dəyişə bilər. Bunagörə də daha real və obyektiv yanaş-ma, daha doğru baxış bucağına sahibolmağın yalnız bir yolu vardır ki, o dainsanın öz üzərində işləməsi, özünüislah etməsidir. Bunun üçün ilk addımisə insanın özünü tanıması və mənfixasiyyət və xüsusiyyətlərə sahibolduğunu qəbul etməsidir. Əgər biz özmənfilikləri mizi görməzdən gələrək,özümüzü ideal zənn etsək və daim ob-yektiv olduğumuzu düşünsək ənböyük zərər çəkən də elə məhz özü-müz olacağıq.

Zeynəb XəlilovaJurnalistika ixtisası üzrə II kurs tələbəsi

BAXIŞ FƏRQİ

Həyat dünya qapısından içəri -yə atılan addımla başlayanbir yolçuluqdur. Bu yolu

hərə bir cür yaşayır, bir cür də başavurur. Kimisi sağına soluna baxma -dan, ətrafında olan hadisələrə fikirvermədən sanki yolunu tamamlamaqüçün addımlayır, kimisi isə bu yol-da insanların ayağına ilişib onlarıbüdrədən daşları təmizləməklə yana -şı, həm də yıxılanları qaldırmaqüçün əlini uzadır. Bu uzanan əldəntutanlar isə zülmətdən aydınlığa çı-xar, qovuşduğu aydınlıqda dahaəminliklə addımla yar. Bəziləri isəözünəməxsus ömür yaşamaqla yenibir yol yaradırlar.

Həyat adlı yolumuzda əlimiz -dən tutaraq çıraq kimi yolumuzuaydın ladan lar müəllimlərimizdir. Omüəllimlər ki, onlardan öyrəndikləri -mizlə gözümüzə, qəlbimizə, ruhu-muza aydınlıq enər, təfəkkürümüzdəyişər.

Həyatımızın məcrasını dəyişibdaha duru suları olan və gurultu iləaxaraq səsi ilə dağı-daşı lərzəyə gəti -rən çaylara qovuşduran müəllim lə ri -mizi yaxından tanımaq üçün yaz mağıqərara aldım. İlk yazımı ömrünün 36ilini pedaqoji fəaliyyətə həsr edərəkelmin və ömrünün işığı ilə neçə-neçəömürlərə çıraq olan filologiya üzrəfəlsəfə doktoru, dosent, NaxçıvanMuxtar Respublikasının Əməkdar

müəllimi İman Cəfərova həsretmişəm. İman Cəfərov 1963-cü ildəBabək rayonunun Qaraçuq kəndindədünyaya göz açıb. Müdriklərimizin sa nın xarakteri əhatə olunduğumühitə görə formalaşar, deyiblər.İman Cəfərov da bitib tükənməyənhəyat enerjisini, öyrənmək vəöyrətmək arzusunu, mübarizliyinidoğulub boya başa çatdığı buyerlərdən alıb. Hələ gənc ikən dahaçox öyrənməyə üstünlük verən İmanmüəllim daxil olduğu Y.Məm məd -

Pəliyev adına Naxçıvan Dövlət Peda-qoji İnstitutunun, yəni indiki Naxçı -van Dövlət Universite tinin “Azərbay -can dili və ədəbiyyat müəllimi” ix-tisasını müvəffəqiyyətlə bitirdikdənsonra 1985-ci ildən etibarən pedaqojifəaliyyətlə məşğul olaraq elm sahə -sin də əldə etdiyi biliyini şagirdlərinədə öyrətməyə başladı. İlk pedaqoji

Pfəaliyyətinə Babək rayonunun Payızkəndindən başlayan İman müəllimhələ o zamanlar bir kənddə şagird -lə rinə ədəbiyyatı təkcə kitablarvasitəsilə deyil, kollektivin köməyiilə məktəbdə yaratdığı radio qovşaq -dan istifadə edib dərslər keçərək gəncnəsildə Azərbaycan ədəbiy ya tı nın

korifey lərinə maraq və sevgi yarat-mağı bacarmışdı. Bütün bunlar uğuragedən yolun başlanğıcı idi. Sonralarpedaqoji fəaliy yə tini NaxçıvanDövlət Universite tində davam etdirənbu zəhmətkeş alim universitetdəmüx təlif zamanlarda dispetçer, baş la-borant, kabinə müdiri, müəllim, başmüəllim ,Tələbə Elmi Cəmiyyətininməsul katibi, aspirantura şöbəsininmüdiri, “Jurnalistika və dünyaədəbiy yatı” kafedrasının ilk müdiri,Tarix-filologiya fakültəsinin dekanı

vəzifə lərində çalışaraq ömrünü elmyolunda şam kimi əridərək başqaömürlərə işıq olmağı məharətlə ba -car mışdı. Göstərdiyi xidmətlərinqarşı lığı dövlət tərəfindən qiymətlən -di rilən İman müəllim 2009-cu ildəƏməkdar müəllim adına layiq görü-lüb. ““Molla Nəsrəddin” jurnalı vədünya ədəbiyyatı” mövzusu ilə bağ-lı 40-dan çox elmi məqalənin müəllifiolan İman müəllim hazırda “Jurnalis -tika və xarici ölkələr ədəbiyyatı”ka fed rasının dosentidir. Elə bir tələbətapılmaz ki, bu canlı ensiklopediya-nın mühazirələrində iştirak etdikdənsonra nə isə yeni bir şey öyrənməsin.Bizlərə milli təfəkkür toxumu səpən

“Əkinçi”nin yetirmə lərinin zəhmət vəmübarizə dolu ömürlərini, satirası iləyaratdığı gülüşün arxasında acı həqi -qətlərin olduğu "Molla Nəsrəd din"intarixi ilə yanaşı zaman-zaman yaşadı -ğı haqsızlıqları, “müasirləşmək, is -lam laş maq, türkləşmək” şüarı iləxal qın təfəkküründə inqilabi çevrilişedərək Şərqdə ilk demokratik dövlətolan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti -nin qurucuları olan füyuzatçıları bö-yük coşğu və maraqla öyrətməkdənzövq alır və bununla da qürurlanır,İman müəllim. Amma bunu heç vaxtsözləri ilə ifadə etməz. Gənc tələbə -lə rinin tərifin yaratdığı arxayınçılığaqapılmalarını istəmədiyindən dilinə

gətirmədiyi məmnunluğu onungözlərindən oxumaq mümkündür.O tələbələri ilə çox səmimi münasibətquraraq onlar üçün güclü biliyə ma -lik müəllim olmaqla yanaşı, həm dəyaxşı dost olmağı bacarır. Bu xü su -siy yətinə görə də bütün tələbələriətrafına toplaya bilir. Onun mühazi -rə ləri o qədər maraqlı keçir ki, biz tək -cə ondan elm deyil həyata aid də çoxşey öyrənirik. Təbii ki, bu cür xüsu -siy yətlərə malik olan bir insanıncəmiy yətdə mövqeyi də yüksək olur.İman müəllim istər biliyi, istərsə dəsahib olduğu yüksək dəyərlərə görəonu tanıyan hər kəs tərəfindənsevilən, hörmət edilən bir elm ada-mıdır. O seçdiyi peşəni o qədər sevirki, sanki sənəti ilə bütünləşib . Onunbitib tükənməyən enerjisinin, fəda kar -lığının mərkəzində də elə öz peşəsinəolan sevgisi dayanır. O bu sevgidənilham alaraq yeni nəsilləri öz ömürçırağının işığında addımbaaddımnurlu gələcəyə aparır. İman müəlli -min tələbəsi olmuş hər bir gənc də özyolunu bu işıqda asanlıqla taparaqcəmiyyət üçün yaxşı bir mütəxəssiskimi yetişərək vətənə layiqli vətəndaşolurlar. Onun ömür çırağı bundansonra da neçə-neçə gəncin həyatınıaydınladacaq.

İlahə AllahverdiyevaJurnalistika ixtisası

üzrə III kurs tələbəsi

ÖMÜR ÇIRAĞI

Dil ancaq insanlara aid olan,özündə məzmun və eyni tip

səslənmə (yazılış) qaydaları daşıyanprosesdir. O, yalnız ünsiyyət va si təsideyil, dünya haqqında təsəvvüryaradan təbii intellektual sistemdir.Hər bir dil ayrılıqda cəmiyyət haqqın -da bilik, dünyanı görmək və anlamaqüçün vasitədir. Azərbaycan dili dədünya nın qədim və zəngin dillərin -dən dir. Dilimizin zənginliyi onunqram matik quruluşunun sabitliyi,mü kəm məlliyi və möhkəmliyində,bitib-tükənməyən söz xəzinəsindəöz ifadəsini tapır. Ana dilimiz yüz -illər boyu pillə-pillə inkişaf etmiş,tarixin müxtəlif dönəmlərində təzyiq -lərə və təsirlərə məruz qalsa da, özmüstəqilliyini, sabitliyini qoruyubsaxlaya bilib. Dilimiz yaşadığı mürək -kəb zamanların hər bir mərhə ləsindəkidəyişiklikləri, yeni likləri və ədəbihadisələri ifadə edə bilmək qüdrətiləyanaşı həm də heyrətamiz mübarizliyiilə bugünkü nəsillərə çatdıra bilmişdir.Zəngin söz ehtiyatına sahib olan anadilimizin lüğət tərkibi həm öz daxi liimkanları hesabına, həm də bir çoxdünya dillərinin leksikasında ya ra nanvə durmadan artan yeni-yeni anlayış -larla, yeniləşən kəlmələr hesabınainkişaf edir. Qloballaşmanın getdiyizamanda leksikamıza daxil olan yenisözlər dilimizin söz ehtiyatını daha da

zənginləşdirir. Dövrün tələblərinəuyğun olaraq orfoqrafiya lüğətimizyeni sözlərlə zənginləşdikcə köhnə

sözlər də öz işləkliyini itirərək dili miz -dən çıxır. Bu gün yeni nəşr olunanAzərbaycan dilinin orfo qrafiya lüğə -tin də artıq 110 min 563 söz yer al-maqdadır. Bu məqamda Türk dünya -sı nın dahisi olan Heydər ƏliyevinAzərbaycan dilinin inkişafı ilə bağlıdediyi sözü xatırlamaq lap yerinədüşər: “Mən bu gün böyük iftixar hissiilə deyə bilərəm ki, Azərbaycan diliXX əsrdə böyük inkişaf yolu keç-mişdir. İndi baxın bizim dilimiz nəqədər zəngindir, nə qədər məlahətlidir,nə qədər şirindir və bütün fikirləriifadə etməsi üçün nə qədər söz ehti-yatlarına malikdir. Biz AzərbaycandaAzərbaycan dilinin hakim olmasını,Azərbaycan dilinin getdikcə inkişafetməsini təmin edəcəyik”.

Bəli, ana dilimiz getdikcəzənginləşir, böyük söz ehtiyatına ma-lik olur. Bu yaxınlarda yeni orfo qra -fiya lüğətimiz nəşr olundu. Bu lüğətAzərbaycan Respublikası NazirlərKabinetinin 2019-cu il 16 aprel tarixli,

174 nömrəli Qərarı ilə təsdiq olunmuş“Azərbaycan dilinin OrfoqrafiyaNorma ları”na uyğun tərtib edilib.

Məlum olduğu kimi, əvvəlki lüğət -lərdə alın ma sözlərin yazılışında dahaçox ərəb və fars mənşəli sözlər və rusdilindən dilimizə keçən sözlərinyazılışı öz əksini tapırdı. Bu da döv -rün tələblərindən irəli gəlirdi. Çünkixalqımız uzun illər ərəb və fars isti -

la larına məruz qalmışdı. Bundanəlavə 70 il rusların əsarətinə məruz qa-lan xalqımızın dilinə yeni sözlər rus

dilindən və rus dili vasitəsi ilə keçir-di. Artıq müstəqillik illərində dilimizbirbaşa mənbə dillərdən söz alır. Busözlər isə daha çox bütün dünyadaişlək olan sözlərlə bağlıdır. Biz dünyadillərində ümumişlək olan sözlərilüğətimizə qatmaqla onu daha dazənginləşdiririk. Alınma sözlərilüğətimizə daxil edərkən müəyyənprinsiplər var ki, onlara mütləq əməletməliyik. Lüğətlər hazırlanarkənəsa sən üç prinsip nəzərə alınır: fo-netik, morfoloji və tarixi-ənənəviprin sip. Azərbaycan dilinin orfoqra -fiya lüğəti hazırlanarkən fonetikprinsip, əsasən, alınma sözlərə şamiledilir. Digər məsələ isə dildə alınmasözlərin tənzimlənməsi və dilimizinqaydalarına uyğunlaşdırılmasıdır. Buproses dildə həmişə olub və indi dədavam etməkdədir. Həm internet jur -na listikasında, həm də gənclərimiztərəfindən tez-tez işlədilən və yeninəşr olunan orfoqrafiya lüğətimizədaxil edilən sözlərin düzgün yazı lı -

şının necə olması yəqin ki, gəncləri -mizə maraqlı olar. Bunu düşünərək birneçə alınma sözün düzgün yazı lışınıgöstərmək istədim. Dilimizə son illərdaxil olan “web-camera”, “wi-fi”,“whatsapp”, “twitter”, “word” və s.sözlərin doğru yazılışını bilmək üçünilk olaraq ingilis dilindəki “w” hərfinindilimizdə necə yazılmasına diqqətetmək lazımdır. Son illər əcnəbi dil -lər dən dilimizə keçən bu cür söz lərinhamısının fonetik prinsipə əsasənyazılaraq leksikamıza əlavə edilib.Məsələn, “feysbuk”, “tvitter”, “sidi”,“sivi”, “vatsap”, “fləş”, “fləşkart”,“pleysteşn”, “vörd”, “vindous”, “foto -şop”, “avroviziya”, “skayp”, “sayt”,“instaqram”, “yutub”, “vayfay” və s.

Dilimizin yeni leksikasını təşkiledən bu alınma sözlər müəyyən ehti -ya cın yaranması zərurətindən ədəbidilə daxil edildi. Yeni texnologiyala-rın ixtirası ilə insanların həyatında başverən müxtəlif dəyişikliklər nəticə -sində əldə edilən neologizmlərin dili -mizə gətirilməsi dilimizi zəngin ləş -dirməklə yanaşı, həm də dünyada başverən dəyişikliklərlə tanış olaraq so-siallaşmanın əsasını qoyur.



QLOBALLAŞAN DÜNYA İLƏ YENİLƏNƏN LÜĞƏTİMİZ


Azərbaycan və eləcə də bütün Şərqaləmi üçün yeni siyasi, mədəni vəelmi ünsiyyət vasitəsi olan mətbuatın

yaranması və formalaşması ölkəmizdə XIXəsrin ortalarına təsadüf edir. Tarixi material lar -dan da bəlli olduğu kimi XIX əsrin II yarısındaAzərbaycanın iqti sa di və ictimai inkişafı millimətbu a tımızın yaranmasını zəruri edib.Məlumdur ki, hələ 1832-ci ildə “Tiflis əxbarı”qəzeti və 1845-ci ildə “Zaqafqazski vestnik”qəzetinə “Qaf qazın bu tərəfinin xəbəri” adlıazərbaycanca buraxılan əlavə milli mətbuatınyaradılması istiqamətində atılmış ilk addımlarolmuşdur. Lakin bülleten xarakteri daşıyanhəmin nəşr lər sözün əsl mənasında hələ qə zetadlandırıla bilməzdi. “Tiflis əxbarı” və “Qafqa -zın bu tərəfinin xəbəri” ilə, əlbəttə, milli Azər -bay can mətbuatı yaranmadı, ancaq onun rü-şeymi oldu.

Milli mətbuatımızın bünövrəsi isə 1875-ci il iyulun 22-də görkəmli ziyalı və maarifçi-publisist Həsən bəy Zərdabi tərəfindən Azər -bay can dilində nəşr olunmağa başlamış“Əkinçi” qəzetinin ilk nömrəsinin nəşri ilə qo-yuldu. Bu qəzet milli mət buatımızın ilk nümu -nə si və həmin dövr Azərbaycanın ictimai-siyasihəyatının mühüm hadisəsi kimi tarixə düşdü.Sonrakı illərdə çoxsaylı nəşr lər lə zənginləşənmilli mətbuatımız Azərbaycan ədəbi dilinin vəmaarif çi lik hərəkatının inkişafına əhəmiy yətlitöhfələr verərək, milli özünüdərk və istiqlalməfkurəsinin formalaşmasında, qabaqcılideyaların təbliğin də böyük xidmətlər göstərdi.

Qədim və zəngin maarifçilik ənənələrinəmalik Naxçıvanda da mətbuatın yaranması millimədəniy yət və ictimai fikir tariximizdə mü hümmərhələ təşkil edir. Məlum olduğu kimi, Nax-çıvan ziyalıları hələ XIX əsrin ikinci yarısındanetibarən Azərbaycan, Rusiya və Şərq mət buatın -da iştirak etmişlər. Mətbuatla əlaqələrin yaran -ması və genişlənməsi regionda milli maarif çilikhərəkatının inkişafına müsbət təsir göstərmişdir.Yerli ziyalıların təşəbbüsü ilə dün ya nın müxtəlifyerlərindən alınan “Tərcüman”, “Sürəyya”,P“Pərvəriş”, “Əxtər”, “Novoye obozreniye”

və sair mətbuat orqanları Naxçıvan maarif çiləriarasında geniş şəkildə oxunub müzakirə olun-muşdur. Naxçıvanda müxtəlif qəzetlərin xüsusitəmsilçilərinin fəaliyyət göstərməsi isə mətbuatorqanları ilə əməkdaşlığın və əlaqələringenişlən məsinə səbəb olmuş, həmin qəzetlərdəNaxçıvana dair xəbərlərin, məlumatların dərcolunmasına şərait yaratmışdır. Araşdırmalardanaydın olur ki, həmin dövrdə milli mətbuatımızınilk nümu nəsi olan “Əkinçi” qəzeti də Naxçı-van ziyalıları tərəfindən alınıb oxunmuşdur.

Naxçıvanda ilk mətbuat orqanı isə yalnızXX əsrin 20-ci illərində yaradılmışdır. 1921-ci il noyabrın 1-də Naxçıvan Sosialist ŞuraCümhuriy yə tinin Cavanlar İttifaqının ÖlkəKomitəsinin orqanı olan “Cavanlar həyatı”qəzetinin nəşrə başlaması ilə burada qəzetçilikişinin təməli qoyulmuşdur. “Cavanlar həyatı”qəze tində Naxçıvan diyarında baş verən icti-mai proseslərə dair məlumatlar öz əksinitapmışdır. Ərəb əlifbası ilə kiçik həcmdəvərəqə kimi çap olunan, tirajı 100-150 nüsxədənartıq olmayan “Cavanlar həyatı” qəzeti mətbəəavadanlığının və müxbir çatışmazlığı səbəbin -dən cəmi iki aya yaxın müd dət ərzində fəaliyyətgöstərmiş dir. “Bun dan sonra 1921-ci ilin de-kabr ayından etibarən Naxçıvanda həftədəbir dəfə olmaqla “Füqəra səsi” adlı yeni birqəzet çap olunmuşdur. Mətbuat tarixçiləri

“Füqəra səsi” qəzetini “Cavanlar həyatı”nın da-vamı olan mətbuat orqanı hesab edirlər. Hərikisi həftədə bir dəfə çap olunan bu qəzetlərinfərqi yalnız hansı rəsmi təşkilat tərəfindən təsisedilməsi ilə əlaqədar idi. Belə ki, “Cavanlarhəya tı” adından da göründüyü kimi, NaxçıvanGənclər Təşkilatının orqa nı, “Füqəra səsi”qəzeti isə Naxçıvan Mərkəzi İcraiyyə Komitə -

si nin rəsmi mətbuat orqanı idi. Cəmi bir neçəsayı çap olunan qəzetin indiyədək heç bir nüs -xəsi əldə edilməmişdir. “Füqəra səsi” haqqın -dakı məlumatlar “Şərq qapısı” qəzetinin ilk illə -rin də və son rakı yubiley nömrələrində verilmişmateriallar, xüsusilə Lətif Hüseyn zadəninməqalələri və qocaman jurnalistlərin xatirələriəsasında formalaşdırılmışdır.

“Cavanlar həyatı” və “Füqəra səsi”qəzet ləri sadəcə qəzetçilik işinin ilk məşqlərini,təməlini təşkil etmiş dir. “Şərq qapısı” qəzeti isəNaxçıvan Xalq Komissarlar Şurasının dəstəyiilə davamlı nəşr edilən, mətbuat sa hə sin də öz

məktəbini yaratmış mət buat orqanıdır. Buqəzet 1922-ci ilin aprel ayından etibarən kiçikfasilələrlə bu günədək fəaliyyətini uğurladavam etdirməkdədir.

“Şərq qapısı” qəzeti 1930-cu ilədəkərəb, 1930-40-cı illərdə latın, 1940-cı ildən2001-ci ilin iyununadək kiril əlifbası ilə çapolun muşdur. 2001-ci ildən latın qrafikalı əlif -ba ilə nəşr edilir. Qəzet 1979-1989-cu illər də “So-vet Naxçıvanı” adı ilə çıxarılmışdır ki, bu da“Şərq qapısı” adı na Şərq ölkələrinə, türk-mü səl -man dünyasına meyillilik kimi siyasi dongeyin diriləcəyindən ehtiyat edilməsi ilə əlaqə -dar dır. Rus dilində çıxan “Sovetskaya Naxi çe -van” qəzetindən yalnız ideoloji tribuna kimi yox,həm də Muxtar Respublikanın daha geniş miq-yasda tanıdılması üçün istifadə edilmiş dir. Yer-li ziyalıların səyləri ilə nəhayət 1989-cu ildə“Şərq qapısı” adı yenidən bərpa olunmuşdur.

XX əsrin yetmişinci illərindən etibarən“Şərq qapısı” qəzetinin hə ya tında yeni tarixidövr başlanmışdır. Görkəmli dövlət xadimiHeydər Əliyevin Azərbaycanı Sovet İttifaqı nınən qabaqcıl respublikalarından biri səviyyəsinəçatdırması və ölkədə milli-mənəvi dəyərlərininkişafına xüsusi diqqət yetirilməsi ideologiyada öz təsirini göstərmişdir.

1969-cu ildə Heydər Əliyevin Azərbay -cana siyasi rəhbərliyə gəlişin dən sonra milliideologiyanın inkişafı, mətbuata göstərilənqayğı “Şərq qapısı”nın da fəaliyyətinə əhəmiy -yət li təsir göstərmişdir. “Şərq qapısı” qə ze ti XXəsrin yetmiş-səksəninci illə rin də daha yüksəksəviyyəli mətbuat orqanı kimi çap olunmuş,qəzetin gündəlik və böyük formatda nəşri

təmin edilmişdir. Qəzetin 50 illik yu bi leyindəən yüksək dövlət mükafatı – “Şərəf nişanı”ordeni ilə təltif olun ması da həmin dövrdə Azər -bay ca na rəhbərlik edən görkəmli dövlətxadiminin mətbuata böyük qayğısının təzahürüidi. Naxçıvan Muxtar Res pub lika sının salna -mə sini öz səhifə lə rində tarixə çevirən “Şərqqapısı” qəzetinin tarixində 50 illik yubiley ilixüsusilə yaddaqalan olmuş, qəzet əmək daş -larının fəxri adlar alması da Heydər Əliyevinşəxsi təşəbbüsü və qayğısı sayəsində mümkünolmuşdur.

“Şərq qapısı” qəzetinin nəşri tarixində1990-cı ildə daha bir tarixiaddım atılmış dır. 20 yanvar1990-cı il də Naxçıvan Mux-tar Sovet Sosi a list Respubli-kasının Ali So ve ti Bakı dabaş vermiş qanlı hadisələrəetiraz əlaməti olaraq Naxçı-vanın SSRİ-nın tərkibin dənçıxması haqqın da qərar qəbuletmiş, “Şərq qapısı” qəzetihəmin qərarı çap etməkləmüstəqil Naxçıvan MuxtarRespublika sı nın mətbuat or-qanı funksi ya sını həyata ke-çirmişdir. 1990-cı ilin yanvar-fevral aylarında “Şərq qapısı”qəzetinin 8 sayı o zamanbütün qə zet lər də məcburişəkildə yazılan “Bütünölkələrin proletarları,birləşin” şüarı ilə deyil,“Birlik və demokratiya uğ-

runda” çağırışlı başlığı ilə çap olunmuşdur. Bu,təkcə “Şərq qa pı sı” qəzetinin yox, XX əsr sovetmətbuatının tarixində nadir hadisə idi. 1990-cı ildə “Şərq qapısı” Azərbay can da ilk müstəqilqəzet kimi nəşr edilmiş, ölkənin və xalqın mil-li maraqlarına xidmət göstərmişdir. Belə lik lə,Naxçıvan Muxtar Respublikasında ilk müstəqilqəzetin nəşri birlik və demokratiya uğrunda atıl-mış ilk addım olmuşdur. Eyni zamanda, həmindövrdə “Şərq qapısı” qəzeti Bakıda qanlı 20Yanvar hadisələri zamanı Sovet ordusu tərəfin -dən sus du rul muş, fəaliyyətinə qadağa qoyul -muş ölkə mətbuatının da funksiyalarını yerinəyetirərək, Azərbaycan həqiqətlərinin xalqa vəqonşu ölkələr vasitəsilə dünya ictimaiyyətinəçatdırılmasına şərəflə xidmət etmişdir. Lakindaha sonra cərəyan edən siyasi hadisələrqəzetin nəşrini dayandırmış, 28 yanvar 1990-cı il Naxçıvanda ilk müstəqil qəzetin nəşr olun-duğu son tarix olmuşdur.

Nəhayət, 1990-cı ilin iyulunda ulu öndərHeydər Əliyevin Moskva dan Naxçıvanaqayıdışı ilə “Şərq qapısı” qəzeti öz inkişafınınyeni mər hə ləsinə qədəm qoymuşdur. Qəzethəmin dövrdə ümummilli lider Heydər Əliyevinmüstəqilliyimizin bərpası və möhkəmlən -dirilməsi yo lun da həyata keçirdiyi tədbirlərin

fəal təbliğatçısı olmuş, 1990-1993-cü illərdə uluöndərin muxtar respublikanın xilas olunmasıistiqamətində həyata keçirdiyi tədbirləri, qəbuletdiyi qərarları, imzaladığı fərman və sərəncam -ları, apardığı beynəlxalq səviyyəli danışıqlarıdolğun əks etdirmişdir. Bu dövrdə HeydərƏliyev qəzetin fəaliyyəti ilə yaxından maraqlan -mış, çətin şəraitdə belə onun nəşr olunmasını

təmin etmişdir. Dahi rəhbər Ali Məclisin sədrikimi fəaliy yə ti dövründə regionda kütləviinfor ma siya vasitələrinin roluna böyük əhəmiy -yət vermiş, jurnalist lərin peşə fəaliyyətləriüçün geniş imkanlar yaratmışdır.

Müstəqillik illərində qəzetin ilk yubile-yinin keçirilməsi münasibətilə ümummillilider qəzetin redaksiya sına məktub göndərmişvə “Şərq qapısı” qəzetinin onun həyatında oy-nadığı rolu yüksək qiymətləndir miş dir. Qeydedək ki, qəzetin 26 noyabr 1996-cı il tarixlisayında dərc olunan təbrik Naxçıvan mətbuattari xin də ölkə başçısı tərəfindən qəzet redak-siyasına ünvanlanan ilk məktub olmuşdur.

Ulu öndərin 2000-ci il 27 mart tarixlifərmanını rəhbər tutaraq 29 mart 2000-ci ildəNaxçıvan Muxtar Respublikası Ali MəclisininSədri Vasif Talıbov “Naxçıvan Muxtar Respub -li kasının Dövlət Mətbuat orqanlarının maddi-texniki vəziyyətini yaxşılaşdırmaq tədbirihaqqında” sərən cam vermişdir. Sərən ca mauyğun olaraq “Şərq qapısı” qəzetinin yer ləş diyibina əsaslı təmir edilmiş və 5 iyul 2000-ci ildəistifadəyə verilmişdir. Redaksiyanın ən son tex-noloji avadanlıqlarla təmin olunması və

P“Əcəmi” Nəşriyyat Poliqrafiya Birliyinin of-set üsulu ilə nəşrə başlaması isə qəzetin dahayüksək keyfiyyətdə çap olunmasına şərait ya-ratmışdır. Müstəqillik illərində Naxçıvan Mux-tar Respublikasında ölkəmizin ən mü kəm məlmətbəə-poliqrafiya bazası yaradılmış, “Şərqqapısı” qəzeti və rayon qəzetləri həm dəyüksək poliq rafik səviyyədə çap edilib oxu-culara çatdırılmışdır.

“Şərq qapısı” qəzeti bu gün də NaxçıvanMuxtar Respublikasının canlı sözüdür. Qəzetdəinkişaf edən, yeniləşən, müasirləşən günəşli Nax-çıvan diyarının bu günü və sabahı aydın şəkildəifadə olunur. Artıq 100 yaşına gəlib çatmış,keşməkeşli və şərəfli yol keçmiş “Şərq qapısı”gündəlik həyatın nəbzi və sabaha doğrudüşündürməyi bacaran əhə miy yətli mətbuatorqanı kimi milli mətbuatın inkişafı yollarındainamla irəliyə doğru inkişaf etməkdə davam edir.

Naxçıvan Muxtar Respublikası AliMəclisi Sədrinin “Şərq qapısı” qəzetinin 100illik yubileyinin qeyd olunması barədə” 2021-ci il 1 iyun tarixli Sərəncamı da bu mətbu or-qanın muxtar respublikamızın ictimai-siyasi,sosial-iqtisadi həyatında, ədəbi-mədəniproseslərin işıqlandırılmasında, millilik vəmaarifçilik ideyalarının təbliğində, mədəniinkişafındakı yerini bir daha aydın təsdiq edir.

Qətiyyətlə demək olar ki, 100 yaşını qeydetdiyimiz “Şərq qapısı” qəzeti ölkəmizdəmətbu sözün, milli maarifçiliyin, ziyalılığınşərəfli tarixi və layiqli təntənəsidir.

Şəhla Şirəliyeva“Jurnalistika və xarici ölkələr

ədəbiyyatı” kafedrasınınmüdiri, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent

NAXÇIVAN TARİXİNİN 100 YAŞLI SALNAMƏSİ

Naxçıvan Muxtar RespublikasıAli Məclisi Sədrinin “Şərqqapısı” qəzetinin yüzillik

yubi leyinin qeyd olunması haqqın-da 2021-ci il 1 iyun tarixli Sərəncamıqədim diyarın ilk mətbuat orqanınınöyrənilməsində tədqiqatçılar üçün

yeni mərhələ açmışdır. Bunu nəzərəalararaq biz öz məqaləmizdə qəzetinilk yubiley nömrəsi haqqında bəhsetmək istəyirik.

100 illik inkişaf yolu keçən“Şərq qapısı” qəzetinin indiyədək birçox yubiley nömrələri çap olunmuş -dur. Qəzetin ilk yubiley nömrəsionun 100-cü nömrəsinin işıq üzügörməsinə həsr edilmişdir. 100-cünömrənin çap olunması üçün əvvəl -cə dən ciddi hazırlıq işləri aparılmış-dır. Bu münasibətlə qəzetdə bir neçədəfə elanlar verilmişdir. 1925-ci ilinfevral ayında çıxan 16-cı və 18-cinömrələrində dərc olunan elandayazılırdı: “İdarədən. İş bu sənə martayının 23-də “Şərq qapısı” qəzetinin

100 nömrəsi tamam olduğu üçün xü-susi olaraq yubiley nömrəsi çıxacaq -dır. Binaəleyhə əskidə və hal-hazırdaqəzetəmizdə iştirak edən müxbir vəyazıçılarımızın xatirat və qəzetəmizhaqqında başqa məktub və məqalə -lərini gözlüyoruz. Materiallar mart

ayının 18-nə qədər qəbul oluna -caqdır”.

Qəzetin 100-cü nömrəsi elandagöstərildiyi kimi martın 23-də yox,31-də işıq üzü görmüşdür. Bunömrədə Məhəmməd Rasizadə, XəlilFikirli, Lətif Hüseynzadə, NemətBəsir, Əvəz Sadıq, Lətif Helmi,Ələkbər Quliyev, Həmid Sultanov,Məhəmməd Qazızadə, Əli Əs -gərovun dərc olunan “Yüz nömrə”,“Şərq qapısı yüksəldikcə”, “Şərqqapısı” qəzetəsinin 100-cü nömrəsimünasibətilə”, “Naxçıvan və mət bu -at”, “Tarixi bir gün”, “Böyük səadət”,“Müvəffəqiyyət”, ”Qəzetə nə demək -dir”, “Təbrikə layiq bir gün”, “Şərqqapısı” və gənclər”, ”Qəzetəmizin

100-cü nömrəsinə ithaf” kimi məqalə,şeir, xatirə və təbriklərdə “Şərq qa-pısı”nın yaranması və dörd ilə yaxınbir müddətdə keçdiyi inkişaf yoluhaqqında çox dəyərli məlumatlarvardır.

Yubiley nömrəsində “Şərq qa-

pısı” yaranandan bəri onun nəşrindəfəal iştirak edən müxbir, jurnalist,dövlət nümayəndələri və texnikiişçilərin fotoşəkillərinin verilməsihəmin illərdə qəzetin təşəkkülü və in-kişaf yolu haqqında bütöv təsəvvüryaradır.

Fotoşəkillər belə qruplaşdırıl -mış dı: Qəzetin rəhbərləri ƏhmədHaşımov, Həmid Sultanov, müdiri-məsul və onun müavini Həmid Mah-mudov, Abbas Gülməmmədov, katibMəhəmmədov, daimi yazarlar Mə -həm məd Ənnağıyev, Əli Həsən zadə,Fərəməz Mahmudbəyov, HacıDadaşov, Məhəmməd Rasizadə,Abbasqulu Əlyarov, Əlisəttar Qıl-manov, qadın müxbirlər Rübaba Sa-dıqova, Anna Xarlamova; İrəvandaqəzetin yayılmasında çalışan ƏkbərRzayev, kəndli müxbirlər BağırƏsgərov, Həsən Abbasov, ƏhmədSəfərzadə, İbadulla Axundov, TağıCamalov, Əliqulu Cəfərov, RamazanƏliyev, gənc müxbirlər Nemət

Novruzov, Məhəmməd Qazızadə,Lətif Helmi, Ağabala Axundov, XəlilFikirli, Məhəmməd ağa Axundov;mətbbəədə iş zamanı; mətbəədəqəzet hazır edilərkən.

“Şərq qapısı”nın 100-cünömrəsinin çıxması münasibətiləyazdığı “Müvəffəqiyyət” adlı məqa -lə sində Ə.Sadıq qəzetin qazandığıuğurlardan söz açır və bu uğurları qo-ruyub artırmaq üçün vətəndaşlarınköməyinə ümidvar olduğunu bildi-rirdi: “Yüz nömrədə qəzetimizmüxtəlif şəkil lərdə olaraq birisi obirisindən daha islah edilmiş, dahamüntəzəm bir surətlə çıxacağınaolan ümidini imdidən təmin ediyor.Gözlənilən ümidi əldən qaçırmamaqüçün ölkəmizin bütün vətəndaşlarınınvar qüvvələri ilə çalışmaqlarılazımdır”.

“Şərq qapısı” qəzetinin 100-cünömrəsi həmin qəzetin nəşri tarixiniöyrənmək üçün ən etibarlı ilkmənbədir.

Fərman XəlilovAMEA Naxçıvan Bölməsi

Əlyazmalar Fondunun baş direk-toru, fi lo lo giya elmləri doktoru

“ŞƏRQ QAPISI” QƏZETİNİN İLK YUBİLEY NÖMRƏSİ

ŞƏRQ QAPISI - 100


Müasir dünyada hər bir ölkə -nin gələcəyi onun təhsilsəviyyəsi ilə sıx bağlıdır.

Təhsilə böyük diqqət gös tə rənümummilli lider Heydər Əliyevdeyirdi: “Təhsil hər bir dövlətin,ölkə nin, cəmiyyətin həyat fəaliy -yətinin mühüm sahəsidir. Cəmiyyəttəhsilsiz inkişaf edə bilməz”. Bugün tam əminliklə deyə bilərik ki, uluöndərin ənənələrinə sadiq qalaraqmux tar respublikamızda hər bir sahə -də olduğu kimi, təhsildə də uğurluinkişafı təmin etmək üçün əsaslışərait yaradılıb. Göstərilən diqqətsayəsində ali təhsil ocaqlarımız dün-yanın qabaqcıl universitetləri ilə mü -qa yisə ediləcək səviyyəyə çatıb.Təd risin keyfiyyətinin yüksəl dil mə -si, universitetlərdə yaradılan müasir -

tipli şərait nəzəri biliklərlə yanaşı,təcrübi biliklərin də tətbiqinə genişimkanlar yaradır. Dövlət qayğısınınnəticəsi kimi, ali təhsil ocaqlarımız-da qurulan maddi-texniki bazatələbələrin gələcəkdə peşəkar kadrkimi formalaşmağında müstəsna roloynayır.

Müasir dövrü jurnalistikasıztəsəvvür etmək qeyri-mümkündür.Cəmiyyətin ən aktual sahəsi sayılanjurnalistika insanlarda ictimai rəy for-malaşdırmaqla qalmır, onları maarif -lən dirir, məlumatlandırır. Bu yoldaçətin, bir o qədər də şərəfli missiyajurnalist lərlə yanaşı, jurnalist kadrlarıhazırlayan ali təhsil ocaqlarının və buyolda xidmət göstərən müəllimlərinüzərinə düşür.

Qeyd edək ki, son dövrlərNaxçıvan Dövlət Universitetindəjur na listika sahəsi çox sürətlə vəkeyfiyyətli şəkildə inkişaf etməkdədir.Bu da onunla bağlıdır ki, informasiyavə multimedia dövrü sayılan XXI əsröz gəlişi ilə universitetdə mətbuatında inkişafını sürətləndirərək onuoperativ və dinamik bir sahəyə çevir -di. 2001-ci ildən etibarən univer si -tetdə Jurnalistika ixtisası üzrə kadr ha-zırlığına başlanıldı. 2002-ci ildən

fəaliyyət göstərən “Jurnalistika vədünya ədəbiyyatı” kafedrası busahədə görülən işlərin sistemli vəmütəşəkkil aparılmasını şərtləndirir.

Universitetdə fəaliyyət göstə -rən Media Mərkəzi tələbə-jurnalist -lərə nəzəriyyədə öyrəndikləri bilik -lə rin praktik cəhətdən tətbiqinə şəraityaradır. Təhsilin ən uğurlu nəticəsi dəməhz nəzəriyyə və təcrübənin birgəfəaliyyətindən yaranır. Media Mərkə -zin də yaradılan studiya, rejissor vəmontaj otaqları, redaksiya və mediakabinələri Naxçıvan Muxtar Res-publikası Ali Məclisinin Sədri cənabVasif Talıbovun diqqət və qayğısı ilə

Avropa standartlarına cavab verən ənson texniki avadanlıq larla təchizolunub. Tələbələrin bu mərkəzlə da -vam lı əlaqədə olması qazanılan əyanibiliklərin, nəzəriy yənin təcrübə yəçevrilməsi ilə yanaşı, peşəkar vərdiş -lə rə hələ tələbəlik illərindən sahibolma ğa da imkan yaradır. Bu da gə -lə cəkdə KİV sahəsində potensial

kadr ların geniş bazasının formalaş -ma sı deməkdir. Burada televi ziya jur-nalisti üçün bütün zəruri ya ra dıcılıqprosesləri ardıcıl şəkildə öyrədilir.İstər verilişə hazırlıq, operatorla,kamera ilə işləmə, televiziya jurna-listi üçün mühüm tələb olan görüntüvə ya kadr duyumu, tamaşaçı gözü iləözünə kənardan baxma ba ca rığı,həm söhbətlə müsahibə və ən əsası za -manın tələbinə uyğun mövzularındüzgün seçilməsi də bir şərt kimi qar-şıya qoyulur. Bundan başqa, aparıcıxüsusiyyətlərindən tutmuş, montajavə radio sahəsinə qədər olan bütünvərdişlər də bu siyahıda yer tutur.

Ali təhsil müəssisəsi bu isti qa -mətdə bir sıra yeniliklərə və ilklərəimza atıb. 2006-cı il aprelin 27-dəAzərbaycan təhsil sistemi və regio-nal jurnalistika tarixində ilk dəfəNaxçıvan Dövlət Universitetindəteleviziyanın fəaliyyətə başlamasıböyük rezonans doğurdu. Amerika,İsveçrə və Türkiyə təcrübəsindənistifadə olunaraq yaradılan televiziyaali təhsil ocağının 108 hektarlıqərazisində yerləşən tədris korpusları -nın böyük auditoriyalarında qurul muştelevizorlar vasitəsilə bütün univer -si tet ərazisində yayımlanırdı. Qeydedək ki, elə həmin il oktyabrın 11-dətele viziyanın Naxçıvan MuxtarRespub likası ərazisində yayımlan-ması üçün müvafiq tezlik də ayrıl-mışdı. 2006-cı il oktyabrın 20-də isəteleviziya dövlət qeydiyyatına alın-dı. Bu televiziya kanalına 10 kilometrolmaqla izlənmə imkanı yaratdı.

Burada yaradılan yeni infras -truk tur və virtual studiya distanttədrisin tətbiqinə, videodərslərin ha-

zırlanmasına geniş imkanlar açıb.Tələbə-jurnalistlərin hazırladıqlarıverilişlər, süjetlər HD formatda ya-yımlanır. Bununla yanaşı, tələbələrtele viziyada müasir informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının,

internet jurnalistikasının geniş im-kanlarından istifadə edərək media ilədaim virtual əlaqələr qurur.

Universitetdə tələbələr üçünfundamental təcrübi baza, əsl yara-dıcılıq laboratoriyası rolu oynayanMətbuat və ictimaiyyətlə əlaqələrbölməsi, “Qeyrət” nəşriyyatı və“Nuhçıxan” radiosu fəaliyyət göstərir.Hər ay müntəzəm olaraq “Şərq qa-pısı”, “Yeni fikir” qəzetlərində, “Nuh-çıxan” İnformasiya Agent liyində vəbir sıra rayon, mətbuat orqanlarındagələcək jurnalistlərin yazılarının dərcedilməsi onların hələ tələbəlikdən im-zalarının tanınmasına şərait yaradır.

Naxçıvan Muxtar RespublikasıAli Məclisinin Sədri cənab VasifTalıbovun “Ali və orta ixtisas təhsili

müəssisələrində ixtisasların müvafiqtəşkilatlara hamiliyə verilməsinə dairəlavə tədbirlər və innovasiyalarındəstək lənməsi haqqında” imzaladığıSərəncam yaradıcılığa ilkin qədəmqoyan tələbələrə müxtəlif media or-qanlarında öz bacarıqlarını sınama-ğa imkan yaradır. Bunun nəticəsidirki, Jurnalistika ixtisasında təhsil alanbir çox tələbə müxtəlif media qu-

rumlarında işlə təmin olunub vəpeşəkar həmkarlarla çiyin-çiyinəfəaliyyət göstərirlər.

Ali Məclis Sədrinin qayğı vətəşəbbüsü sayəsində Naxçıvan DövlətUniversitetinin Televiziyası bu ilinmart ayından həftənin üç günü 4 sa-atlıq efir vaxtilə “Kanal 35” Televizi -ya sının efir tezliyindən istifadə edərəkmuxtar respublika ərazisinə yayım-lanır. Bu, sözün əsl mənasında, Uni-versitet tele viziyası üçün bir inqilab -dır. İlk dəfə olaraq ölkədə həyatakeçirilən bu layihə tələbə-jurna list -lərdə məsuliyyəti artırmaqla yanaşı,həm də onların universitetdə qazan-dıqları biliklərin, təhsil səviyyəsininəyani sübutudur.

Onu da qeyd etmək lazımdırki, müasir dövrdə təhsil cəmiyyətininkişafını təmin edən aparıcı istiqamətkimi davamlı olaraq yeniləşmə, ənson texnologiyalardan istifadə yoluilə mütərəqqi ideyaların, bilik vəbacarıqların tətbiqi xarakterini alır.Aparılan islahatlar kadr hazırlığınamüasir yanaşmanı, eyni zamandavətən daşın müasir cəmiyyətə hər -tərəfli inteqrasiyasını təmin edir. Bugün muxtar respublikamızda təhsilinvə kütləvi informasiya vasitələrinindavamlı inkişafını təmin edənsərəncamların qəbul edilməsi, hər ikisahədə güclü infrastrukturun, maddi-texniki bazanın yaradılması, yüksək -ixtisaslı kadr hazır lığını təmin edənDövlət pro qramlarının qəbul edilməsiqazanılan uğurlarda başlıca amillərdir.

Məcid ƏkbərovJurnalistika ixtisası


SÖZ TƏLƏBƏ - jURNALİSTLƏRİNDİR VƏ YABİZİ İZLƏMƏYİ UNUTMAYIN!

Hər zaman abadlığı, günü-gündən inkişafı ilə seçi -

lən Naxçıvan Muxtar Respublikasıbütün sahələrdə olduğu kimi təhsilsahəsində apardığı islahatları ilə dədünyaya örnəkdir. Naxçıvanda təhsilcəmiy yə tin inkişafını təmin edən apa-rıcı istiqamət olaraq qiymətləndirilərəkdaim inkişaf etmək adına dövlətindiqqət və qayğısı ilə əhatə olunub.Ölkə ərazisində yeganə yerdir ki, bu -ra da təkcə orta məktəblərdə deyil,hətta ali məktəbdə belə vahid formanıntətbiqi təhsil sahəsində aparılan uğur-lu islahatlardan biridir ki, beləcəgənclər geyim yükündən azad olaraqbütün diqqətlərini təhsilə yönəldirlər.Belə bir cəmiyyətdə tələbə olmağınxüsusən də dünyada ən çox təqibəməruz qalan juralistika sahəsində təh -sil almağın öz üstünlükləri var. Məndə Naxçıvan Dövlət Universitetindətəhsil alan tələbə jurnalistəm. Bizuniversitetdə təcrübəli müəllimlərdənöyrəndiklərimizi universitetin nəzdin -də fəaliyət göstərən Media mərkəzindəsınaqdan keçirərər təkmilləşirik. Bura -da tələbələr öz istəkləri üzrə seçim edə -rək həm universitet televiziyasında,həm də ali təhsil ocağının “Nuhçıxan”radiosunda verlişlər hazırlaya, yaxudda “Yeni Fikir” qəzetində nəşr edilməküçün məqalələr hazırlayırlar. Bundanəlavə Naxçı vanda tələbələrin yetiş mə -si üçün dövlət tərəfindən bir sıra sərən -

cam lar da qəbul edilib. “Ali və ortaixtisas təhsili müəssisələrində ixtisas -la rın müvafiq təşkilatlara hamiliyəverilməsi haqqında” Naxçıvan Mux-tar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin2015-ci il 27 iyul tarixli Sərəncamınaəsasən biz tələbə jurnalistlər muxtarrespubli kada fəaliyyət göstərən yüksəknüfuzlu təşkilatlarla, o cümlədən Nax -çı van televiziyası, “Nuhçıxan” infor -

ma siya agentliyi, “Şərq qapısı”qəzetilə əməkdaşlıq edərək təcrübətop layıb əsl jurnalist kimi yetişirik.Mənim kimi onlarla tələbə jurnalistinyazdığı məqalələr rəsmi orqanlarınqəzetlə rində nəşr edilir. Bu təcrübədənəlavə həm də bizlər üçün bir situmulxarakteri daşıyır. Belə yüksək nüfuzluqəzet və agentliklərdə öz imzamızıgördük cə daha da həvəslənirik.

Bu il isə Muxtar Respublikanınrəhbəri cənab Vasif Talıbovun tələbəjurnalistlərin yetişdi rilməsi üçünimzaladığı və bütün tələbələri sevin -di rən yeni bir qərar daha oldu. Artıqfevral ayının 24 -dən etibarən Univer -si tet televiziyası 10 kilometrlik birməsafədə deyil, bütün Naxçıvanərazisində yayımlanır. Həftənin bazarertəsi, çərşənbə və cümə günləri

tələbə jurnalistlərin fəaliyyət göstərdiyi“Universitet” televiziyasının yayımgünləridir. Hər gün Media mərkəzindəqızğın iş gedir. Tələbə jurnalistlərbö yük həvəslə yayım üçün material-lar, verilişlər, süjetlər hazırlayırlar.Gərgin əməyin sonunda efirdə hazır-ladığımız material yayımlandıqdasanki bütün yorğunluğumuzu atmışoluruq. Bütün bunlar Naxçıvandatəhsilə göstərilən diqqətdən irəli gəlir.Bizlər üçün yaradılan bu şərait eynizamanda öyrətmənin əyləncəli vəmaraqlı üsuludur. Media mərkəzindəfəaliyyət göstərən hər bir tələbə ayrı-ca olaraq universitetin rektoru Elbrusİsayev tərəfindən həvəsləndirici dip-lomlar verilməklə mükafatlandırılır.Burada təhsil aldığımız 4 ilin sonun-da artıq bizlər jurnalistikanın beynəl -xalq doktrinalarına əməl edən, xalqınınvə dövlətinin milli maraqlarını müda -fiə edən peşəkar bir jurnalist olaraqyetişəcəyik. Bizim inkişafımız üçünyaradılan şəraitə, göstərilən diqqət vəqayğıya görə bütün tələbə jurnalistləradından Naxçıvan Muxtar Respub-likası Ali Məclisinin Sədri cənab Va-sif Talıbova və Naxçıvan Dövlət Uni-versitetinin rektoru Elbus İsayevədərin minətdarlığımızı bildiririk.



TƏLƏBƏ - jURNALİSTİN MİNNƏTDARLIĞI


Son illər muxtar respublikamızda da-vamlı olaraq həyata keçirilən iqti-

sadiyyatın şaxə lən dirilməsi siyasə ti nin mühümistiqamətlərindən birini regionlarda kənd təsər -rüfatında yüksək inkişafa nail olmaq, o cümlə -dən respublikada güclü aqrar-sənaye komplek -slərinin yaradılması təşkil edir. Bu mənada,ərzaq təhlükəsizli yinin təmin olunmasısahəsində görülən tədbirlər sırasında heyvan-

darlığın inkişafı mühüm yer tutur. Ailə təsər -rüfatlarının yaradılması, damazlıq işinin düz-gün qu rul ması və cins tərkibinin yaxşılaşdı-rılmasına yardım məqsədilə heyvandarlıqlaməşğul olan fermerlərə banklar və digər kredittəşkilatları tərəfindən müxtəlif kreditlərinveril mə si təmin edilir. Digər tərəfdən, baytar -lıq xidmətlərini müasir tələblər səviyyə sindətəşkil etmək məqsədilə bu sahənin maddi-texniki təchizatının yaxşılaşdırılması istiqamə -tin də da vam lı tədbirlər görülür. Görülən işlərməhsul istehsalının artırılmasında xüsusiəhəmiyyət kəsb edir. Bunun nəticəsidir ki, kəndtəsərrüfa tında həya ta keçirilən məqsədyönlüsiyasət adıçəkilən sahənin inkişafına öz müsbəttəsirini göstərir və artıq ölkə mi zin bir sıra ərzaqməhsulları ilə təminatı sırf daxili istehsalhesabına həyata keçirilir.

Təsərrüfat həyatının özəyini təşkil edənmaldarlıq xalqımızın ən qədim məşğuliy yət lə -rin dən biri kimi bu gün də ən gəlirli sahələrdənbiri sayılır. Bu sahə sözsüz ki, gəlirli ol ma sı iləbərabər həm də özündə bol zəhməti, əziyyətibirləşdirir. Bu məna da, biz də zəhmətkeş

əllərin sora ğı ilə yolumuzu bu dəfə Kəngərli ra-yonunun Qarabağlar kəndinə sal dıq. Zəngintəbiəti ilə fərqlənən Qara bağlar kəndi KiçikQafqaz silsiləsinin ətəyində əlverişli və səfalıbir ərazidə yerləşir. İki min nəfərə yaxınəhalisi olan bu kəndin böyük bir qismi bizimdə qonağı olduğumuz Cabbarovlar ailəsikimi öz dolanışı ğı nı bağçılıq, bostançılıq,arıçılıq və maldarlıqla təmin edir. Ailənin

böyü yü, yaşı 55-i ötmüş Eldar kişi 10 ildən çox-dur ki, ata-babasından görüb-götür düyü maldar -lıq təsərrüfat ilə məşğul olur. Gününün böyükbir qis mini elə təsərrüfatında min bir əziyyətləsaxladığı mal-heyvanına, toyuq-cücəsinə, qo-yun-quzusuna baxmaqla keçirir. Belə çətin vəağır zəhmət tələb edən işdə onun ən yaxınkömək çiləri isə ailə üzvləridir. Bu qonaqpərvərailə ilə həmsöhbət olarkən öyrəndik ki, onlarmaldarlıq təsərrüfatı ilə yanaşı bağçılıq-bos-tançılıqla da məşğul olurlar. Bir sözlə Eldarkişinin süfrəsinə qoyduğu bütün nemətlər özəziyyətinin bəhrəsidir.

Müsahibimiz deyir ki, kəndi miz də han-sı qapını döysən orda təsərrüfatla məşğul olanzəhmət adam larını görəcəksən. Kimisi bağçı -lıq, bostançılıq, kimisi arıçılıq, quşçuluq,kimisi də bizim kimi maldar lıq la məşğul olur.Yəni hər kəs öz halal ruzisini təsərrüfatdançıxarır. Mən də bu işə 2 inəklə başlamışam.Ötən ilin fevral ayında əldə etdiyim kreditlə al-dığım 3 baş Simental cinsi inəklə birlikdətəsərrüfatımda ümumilikdə 10 baş iribuynuz-lu südlük inək var. Hər gün 30-40 litrə yaxın

süd istehsal edirik. Keyfiyyətli və təmiz məh -sul larımız Naxçıvanla yanaşı digər şəhərlərdədə özünə xeyli alıcı kütləsi qazanıb.

Təsərrüfatçı illərin qazandırdığı təcrübəilə heyvandarlığın qayğıların dan danışaraqqeyd edir ki, bu sahə həm də özündə ağırməsuliyyət daşıyır. Çünki bir heyvanın tələfolması təsəsrüfatçı üçün ağır itkidir. Bu sə bəb -dən heyvandarlıqla məşğul olan təsərrüfatçılaryetişdirmə işlərin də iki əsas qaydaya ciddi riayətetməlidirlər. Onlardan birincisi saxlanılan hey-vanın sağlamlığıdır. Erkən yaz döv ründə hey-vanlar qışdan yenicə çıxdıqları üçün xəstəliyəyoluxma riski yüksək olur. Bu səbəbdəntəsərrüfat çı lar yaz aylarının gətirdiyi müxtəlif

xəstəliklərin əleyhinə peyvəndlərdən istifadəetməlidir.

İkinci məsələ isə heyvanların yaxşı vəsağlam qidalanmasıdır. Mal-qaranın məhsuldarolması düzgün bəslənmədən asılıdır. Qida-lanmanın düzgün aparılması da birbaşa hey-vanın sağlamlığı ilə əlaqəlidir.

Eldar əmiylə başladığımız səmimisöhbətə oğlu Kirman Cabba rov la davam edi-rik. Müsahibim deyir ki, arzularına çatmaq üçünhər zəhmətə qatlaşmalısan, insan zəhmət çəkiböz işi ilə məşğul olursa, mütləq bəhrəsinigörür. Biz də bu işdə ata mıza sevərək köməkedirik. Həyəti mizdə 20-yə yaxın xırda buynuzluheyvanımız, 20-30 toyuq-cücəmiz var. Şükürharamdan uzaq öz halal qazancımızı qazanı-rıq. Heyvanlarımızın yem tədarükünü də 3 hek-tar yoncalıq sahəmizdən əldə edirik. İstehsaletdiyimiz pendir, süd, qatıq, şor, yağ kimikeyfiyyətli məhsullarımız da özünə xeyli alıcıqüvvəsi toplayıb. Bir əsas məsələni də qeydetmək lazımdır ki, iş üçün vətəndaşa daimdövlət qayğısı gərəkdir. Bunu da mux tarrespublika mı zın hər yerində görmək müm-kündür. Biz də bu qayğı dan istifadə edərək ya-xın vaxtlar ərzində təsərrüfatı genişləndirmək,heyvanların sayını artırmağı düşünürük.

Sevgi, torpaq və zəhmət... Bunlarınbirgə vəhdətindən ortaya halal qazanc,xoşbəxtlik, ruzi-bərəkət çıxır. Qonağı oldu-ğumuz Cabbarovlar ailəsinin timsalında bununbir daha şahid olduq. Şahid olduq ki, insan nəolursa olsun çöhrəsindən təbəssümü, süfrəsin -dən halal qazancı əskik etmə məlidir. Biz də buzəhmət adamlarına sağlam həyat, bol qazanc,uzun ömür arzu edirik...

ZƏhMƏTKEŞ ƏLLƏRİN SORAĞI İLƏ

Füsunkar təbiəti, zəngin flora vəfaunası ilə daim bu yurda üztutanları özünə heyran qoyan

Naxçıvanımız həm də geniş turizminfrastrukturuna sahibdir. Ötən illərərzində, bu sahədə, məqsədyönlüaddımların atılması turizim poten-sialının yaxşılaşdırılması, istirahət zo-nalarının yaradılması istər yerli,istərsə də əcnəbi turistlərin burayaaxınını sürətləndirir. Bu mənada,son dövrlər Ağbulaq İstira hət Mərkəziən populyar eko tu rizm məkan la rın -dan birinə çevrilib. Ağbulaq İstirahət Mərkəzi muxtar

respublikamızda ilk kənd turizm in-frastrukturunun yaradıldığı məkandır.Bu ünvan dəniz səviyyəsindən 2000metr yüksəklikdə Dərələyəz və Zən -gə zur dağ silsilələri arasında yerləşir.Adını büllur kimi saf, təmiz eyniad-lı bulaqdan götürən Ağbulaq İstirahətMərkəzi gözəl təbiəti ilə fərq lənir.Təsadüfi deyil ki, ötən əs rin 70-ci illə -rin də burada “Araz” pio ner düşərgəsidə fəaliyyət göstərib. Dörd bir tərəf -dən dağlarla əhatə olu nan bu məkanbütün fəsillərdə öz gözəl liklərini,nazü-nemətlərini üzə çıxarır.

2013-cü ildə kənddə aparılankompleks quruculuq işləri, o cümlə -dən yolların abadlaşdırılması, eləcədə turistləri qarşılaya biləcək xidmətobyek tinin-Ağbulaq İstirahət Mər kə -zi nin istifadəyə verilməsi turizimsahəsində yeni mərhələnin başlanğıcıoldu. 2 yaşayış korpusundan və 1yeməkxana binasından ibarət olanmərkəzdə ikimərtəbəli və 56 yerlikkorpuslarda, ümumilikdə, 38 otaqmövcuddur. Havanın ideal təmizliyi,oksigen bolluğu, yayda yaşıllığı iləgözoxşayan, qışda isə ağ örpəyincəlbedici mənzərəsi insanların əhvali-ruhiyyəsinə müsbət təsir göstərir,onlarda xoş ovqat yaradır. Bölgəninfüsunkar təbii şəraiti, dənizsəviyyəsindən hündürlüyü, həmçininbitki örtüyü və canlı aləmi ərazininhər yerində müxtəlif istirahətproqramları təşkil etməyə hərtərəflişərait yaradır. Ağbulaq kəndindəaparılmış quruculuq işləri və geniş in-frastruktur yenilənməsi də yerlisakinlərin rahat yaşayışı ilə bərabərburaya gələn turistlərin mənalıistirahətini təmin edir. Ona görə dəmüxtəlif yaş və məşğuliyyət kate-qoriyasından asılı olmayaraq, burayagələn turistləri bir-birindən maraqlıistirahət günləri gözləyir.

Mərkəz son illərdə qədimdiyarımıza gələn qonaqların, tələbə

və məktəblilərin ən çox üz tutduqla-rı ünvanlardan birinə çevrilib. Hər ilmərkəzdə gənclərin “Yay məktəbi”təşkil olunur, onlar arasında müxtəlifintellektual və idman yarışları keçi -rilir. Həftənin şənbə, bazar günləri isəNaxçıvan Muxtar RespublikasıHəmkarlar İttifaqları Şurasının

təşkilatçılığı ilə Naxçıvan MuxtarRespublikasında fəaliyyət göstərəndövlət qulluqçularının Ağbulaqİstirahət Mərkəzinə yollanması artıqənənə halını alıb. Qeyd edək ki,Silahlı Qüvvələr Günü münasibəti iləNaxçıvan Əlahiddə Ümumqoşun

Ordunun hərbi qulluqçuları da Ağ-bulaq İstirahət Mərkəzində olublar.

İstirahətə tam mənəvi haqqı ça-tan bu qonaqlarla həmsöhbət olmaq,onların təəssüratlarını öyrənməküçün bizdə bu ünvanın yolunu tutduq.Əv vəla onu qeyd edək ki, mənəvihaq qı çatan dedikdə yanılmırıq.Çünki vətənin keşiyində dayanmaqşərəfli olduğu kimi bir o qədər də çə -tin missiyadır. Onlar üçün yaradılanbu şəraitin, göstərilən diqqətin ver-diyi sevinci çöhrələrindəki təbbəsüm -də görmək bizi daha da qürurlan-dırdı.

İlk həmsöhbətimiz Naxçıvan

Əlahiddə Ümumqoşun ordunun Ma-yoru Röyal Məmmədov deyir ki,Naxçıvan zəngin ənənələri, qədim ta-rixi, füsunkar təbiəti ilə insanın ru-hunu oxşayır. Hər bir yaşayış məntə -qəsində olduğu kimi Ağbulağın daUlu Tanrı tərəfindən və insan əli iləyara dılan gözəllikləri məndə bu mə -

kan haqqında daha da zəngin təəs -süratlar yaratdı. Kəndlərimiz müasir -lə şərək gözəl görkəm qazanıb. Birvaxtlar ucqar dağ kəndlərinin beləmənzərəsini xəyalımıza da gətirəbil məzdik. Ancaq indi buradagördüklərimiz düşündüklərimizin

tam əksini deyir. Belə bir deyim dəvar ki, insan amili öndə duran yerdəxəyallar hər zaman həqiqətə çevrilir.Bu gün bu həqiqətləri muxtar res-publikamızın istənilən bölgəsindəgörmək mümkündür. Hal-hazırdabizim dayandığımız, mənzərəsi iləgöz qamaşdıran Ağbulaq kimi. Buünvan həqiqətən də insanın asudəvaxtını səmərəli keçirməsi üçün idealməkandır. Ləziz təamları, saf vətəmiz havası insanda xoş təəssüratlaryaradır.

Naxçıvan Əlahiddə Ümumqo-şun Ordunun qrup Komandiri (Gizir)Maqsud Quliyev deyir ki, Naxçıvan

öz gözəlliyini, vüqarını qarlı dağla-rından alıb. Yurdumun bir çoxyerlərində olsam da doğulub boya-başa çatdığım bu torpağın hər daşı-qayası əzizidir mənə. Ağbulağagələrkən yolboyu göz gəzdirdiyimətraf kəndlərin yeniləşməsi vəinkişafı, əsrarəngiz təbiəti, rəvan və

hamar yolları, bir-birindən gözəl ya-raşıqlı evlər, həyət-bacalarda ya ra -dılan səliqə-sahman insanın diqqətiniçək məyə bilməz. Zirvəsi gözləgörünməyən dağlarla əhatə olunan buünvanda havanın isti olmasına bax-mayaraq, bizim buradakı istirahətimiz

çox maraqlı keçir. Və burada gördük -lərimə söykənərək deyə bilərəm ki,buranın sakinlərinin yurd yerlərinədaha çox bağlanma larının səbəbihəm buradakı təbii gözəlliklər, həmdə dövlət qayğısı ilə yaradılanyeniliklərdir.

Bu gün bizim üçün ikiqat sevin-cli gündür deyən, Naxçıvan ƏlahiddəÜmumqoşun Ordunun hərbi qulluq-çusu Zamin Hacıyev qeyd edir ki, 44günlük şanlı Vətən müharibəsi xal-qımıza böyük qələbə, xoşbəxtlik,yurdumuza əbədi bayram gətirdi.Naxçıvanın füsunkar mənzərələrinə,başı qarlı dağlarına tamaşa etdikcə

xəyalımızda bir anlıq Şuşanın,Kəlbəcərin yaşıl örpəkli, vüqarlıdağları canlanır. Ana yurdumuzun ay-rılmaz bir parçası olan Naxçıvanımızisə sözün həqiqi mənasında bir təbiətmuzeyidir. Bu gün Ağbulaq İstirahətMərkəzində olarkən bir daha şahidiolduq ki, ölkəmizin hər bir vətəndaşı

diqqət mərkəzindədir. Bunun üçünmən bütün kollektiv adından başdaNaxçıvan Muxtar Respublikası AliMəclisinin Sədri cənab Vasif Talıbovolmaqla, bizə diqqət göstərənHəmkarlar İttifaqı nümayəndələrinə,Ağbulaq İstirahət Mərkəzinin gülərüzkollektivinə öz dərin minnətdarlığımıbildirirəm.

Əslən Gürcüstanlı olan NaxçıvanƏlahiddə Ümumqoşun Ordunun za-biti Urfan Əliyev deyir ki, bu möcü -zəvi məkanın sehrinə qapılmamaqəldə deyil. İnsanı sözün həqiqimənasında özünə cəlb edir. Ağbula-ğa çatdığımız andan etibarən sankiruhumuz pərvazlanıb, könlü müzdincəlib. Həqiqətən Naxçıvanıntəbiəti insanı valeh edir. Bu gün Ağ-bulaqda olarkən bunun bir daha şa-hidi olduq. Yol boyunca uzanan sıradağlar, dağların qoynunda hər cürşəraitlə təhciz olunmuş yaşayışməntəqələri, kəndlər, yaraşıqlıməktəb binaları və bunun kimi neçə-neçə gözəl mənzərələr. Bu füsünkartəbiət möcüzəsinin hər daşından,qayasından şahidi olduğu tarixinizləri görünür, Memar Əcəminin,Kəlbəli Xan Kəngərlinin, CəmşidNaxçıvanskinin, Hüseyin Cavidinfəxarət dolu həyat izləri duyulur.Naxçıvan bu yurdun bəxtəvər in-sanlarına Tanrının ən gözəl nemətidir.

Müsahiblərimizin dilindən bu cürmüsbəət təəssüratları eşitdikcə bizdəqürurlanır, sevinirdik. Dağların qoy-nunda diyarımızın zəngin təbiətindən,insanlara olan səxavətindən danışa-danışa zamanın necə gəlib keçdiyininfərqinə də varmadıq. Dəyərli qo-naqlarımızı bu cür gözəl ünvanlardabir daha görmək, onlarla həmsöhbətolmaq diləyi ilə...

Məcid ƏkbərovJurnalistika ixtisası


AĞBULAQ İSTİRAhƏT MƏRKƏZİ hAQQINDAhƏRBİÇİ QONAQLARIN TƏƏSSÜRATLARI


İsti yay havaları həşərat və sürü nən -lə rin aktivləşməsi üçün əlverişlişərait yaradır.Tez-tez arı, əqrəb,

ilan və s. sancmaları ilə rastlaşırıq. Buyazı üzərində işlərkən bəzi sayt vəməqalə lərə, həkim məsləhətlərinənəzər yetirdim. Yeni məlumat vəbilgilərlə eyni zamanda köhnə, zərərliüsullarlara həkimə qədərki yanlışyardımlar göstərildiyi qeyd olundü-ğuna da rast gəldim. Əziz oxucular, buməlumatları sizinlə bölüşmək istədim.

Adətən arı sancmasından son-ra sancma yerində qızartı kiçik şiş-kinlik, göynəmə baş verir. Arı sanc-ması zamanı ilk olaraq arının iynəsiniçıxartmaq soyuq kompres qoymaq la-zımdır. Ola bilsin ki, arı yeyiləntikənin üstündə olsun və dil, dodaq vəya yanağın iç tərəfindən sancsın. Buzaman buz parçasını sorması tapşırı-lır. Boğulma, allergiya kimi reaksi-yalar baş verərsə gecikmədən yaxın -lıq dakı tibb məntəqəsinə getmək və yatəcili yardıma zəng vurmaq lazımdır.

Əqrəb sancmasında güclü yer lireaksiya olur. Ağrı, ödem, iltihablaş-ma, qızartı, göyərmə, əzələ yığılma-sı, qıcolma, titrətmə ola bilər. Əqrəbsancan orqan sakit, hərəkətsiz tutul-malı, üfüqi vəziyyətdə saxlanılma-lıdır. Soyuq kompres, sıx olmayan sar-ğı qoyularaq sancma yerinə heç birmüdaxilə edilmədən həkimə müraciətedilməlidir.

İlan sancması adətən ya insa-nın ehtiyatsızlığı, ya da ilanın özünümüdafiə aktı kimi baş verir. Bütünilanlar zəhərli deyil. Ancaq zəhərli ilan-ların hamısını zəhərli və zəhərsiz ol-duğunu bilmək və yadda saxlamaqmümkün deyil. Məsələn, 2500 növilandan yalnız 270–i zəhərlidir. İlan-lar heç vaxt xəbərdarlıq etmədənhücum etmirlər. Kobra bədəninin önüçdə birini vertikal vəziyyətdə tutub,başını sağa sola yellədir, yanlardanşişir dir, fışıltılı səslə düşməninə baxır.

Bu zaman kəskin hərəkətlər edilsə ilantəhlükə olduğunu hiss edib hücumakeçir. İlanı xəbərdarlıqedici pozadagörən zaman səssiz, asta hərəkətlərləgeri çəkilərək aradakı məsafə artdıq -dan sonra qacmaq olar. Ancaq ilangörünmədən ayaqlanan zaman sancar.Kürzə dağlıq və səhralıq yerdə, çoxvaxt bulaq başındakı daşlıqda və yaoyuqlarda gizlənir bulaqdan əyilib suiçmək istəyən insanın baş və boyunhissəsindən sancır ki, bu çöx təhlükə -

Plidir və ölümlə nəticələnə bilər. Paslınarıncı rəngli xətlər və ləkələr onunfərq edilməsinə aşkarlanmasına maneolur. Kürzənin başı ovuna qarışıbsavə ya insandan təhlükə hiss etmirsə aq-ressiv reaksiya vermir. Ancaq qəflətənyaxınında peyda olan insanı xəbər -darlıq edici poza almadan sancabilər. Özündən bir neçə metr aralıdatəhlükə hiss edərsə həlqə şəklində yı-ğılır, başını qaldıraraq düşməninəbaxır və fışılti ilə xəbərdarlıq edir. İlansancan şəxs hərəkət etməməli, sakitüzanmalı çoxlu maye qəbul etməlidir.Qədim zamanlarda ilan sancmazamanı 40 dəqiqə içərisində yarayatibbi zəli qoyurdular. Təəssüflər olsunki, xalq təbabətinin bu nümunəsiunudulanlardan biridir. Digər bir üsulda şırınqa şəklində qan köçürməsiimiş. İlan sancmasının əlamətlərıyerli və ümumi olmaqla iki yerə bö-lünür: Yerli olaraq iltihablaşma,göyərmə, şəkildə göründüyü kimi 2diş yeri görünür. Ümumi olaraq isə su-suzluq hissi, ürəkdə ritm pozğunluğu,tənəffüs yetərsizliyi, psixoloji poz-ğunluqlar , baş ağrısı, qusma, ishal, qa-rında sancılar, qanama baş verir.Yardım xəstəni sakitləşdirməklə baş-

lanır, yara su ilə yuyulur.Yaranın ya-xınlığında onu sıxan dar paltar və yaüzük, qolbaq varsa çıxarılır, qan döv-ranını pozmayacaq şəkildə bandajqoyulur.

Əgər zəhərli ilan sancmışsazəhərini təsiri ilə yanma hissi daya-nılmaz ağrı, dodaqlarda və dildəqarışqa gəzmə hissi, dərinin rəngdəyişikliyi, qaralma-nekrozlaşma, çoxşiddətli əzələ qıcolmaları, bulanıqgörmə, baş dönməsi, tərləmə, taxi-

kardiya, halsızlıq, mədə bulantısı vəqusma baş verir.

İlan zəhəri-neyrotoksiki təsiri iləinsanın mərkəzi sinir sistemininfəaliyyətini pozur. Xolinesteraza fer-menti sinir impulslarının əzələlərəötürülməsini pozur. Kardiotoksin ürəkdamar sisteminin fəaliyyətini zədə -

ləyir, hemolizin qırmızı qan hücey -rələri–eritrositləri parçalayır. Onagörə bacardıqca zəhərin qana keçənmiqdarını azaltmağa çalışılmalıdır.Yaradan zəhəri çıxartmaq üçün yaranısormaq olmaz!!! Bunun üçün əlinizinaltında nə varsa ondan istifadə edibyaranın ətrafında mənfi təzyiqyaradaraq zəhəri çıxartmaq olar.

Buna şəkildə gördüyünüz üsul-lardan biri ilə və ya əlinizin altındaolan boş plastik butulkadan istifadə

Pedərək nail olmaq olar. Plastik butul-kanı sıxaraq havasını azaldıb ağızhissəsini ilan sancan nöqtəyə qoy-maqla da etmək mümkündür. Əlimiziboşaltsaq yaranan mənfi təzyiq he-sabına sorulmasına kömək edə bilərik.

Orqanizmdə yayılması insanın panikhalında, qorxu hissi ilə ora-buraqaçması, hərəkət halında olmasızəhərin bədənə sürətlə yayılmasəbəbidir. Əgər ilan aqressiv, qorx-muş halında ikən insanı sancıbsazəhər daha güclü, sakilık halındatəsadüfən sancma baş veribsə zəhər öztəsirini daha zəif göstərəcək. İlanın bö-yük ölçülü və yaşlı olması dahatəhlükəlidir. İlan sancan yer aşağıətraflardadırsa zəhər lən mə əlamətləriözünü tədricən, baş, boyun, iri damar -la rın üstündədirsə sü rət lə göstərir. İlansancdığı zaman əgər onu gördünüzsərəngini, naxışlarını, böyüklüyünü yad-da saxlamağa çalış maq, əgər öldü rü -lübsə götür mək lazımdır ki, həkim

ilanın pan zəhərini bilsin. Zərərçəkəninyaşı, sağlamlıq vəziyyə tinin də klinikgedişdə rolu var. Belə ki, ilan zəhərinəən çox uşaqlar, qadınlar, yaşlı insanlarvə ağır xroniki xəstəlikləri olan,

alkaqol qəbul etmiş insanlarhəssasdırlar. Bu şərtlərdənbir neçəsinin birlikdə olma -sı insanın vəziyyətinin ağırolmasına işarədir. Bəzən bizyanlış ilk yardım göstər -məmizlə ilan sancanın ağır -laşma sına, hətta ölümünəsəbəb ola bilərik. Digərtərəfdən xəstəxanaya çatdı -rılan zərərçəkənin xilas olun -masında həkimlərin işiniağırlaşdırmış oluruq. İlansancan yeri kəsməklə zəhər -in daha geniş yara səthindənsorulmasını sürətləndiririk.Sıxıcı sarğılar, və ya jqut qo-yulmamalıdır. Zəhər yüksək

dozası ilə toxumaları nekrozlaşdırar-çürüdər, ilan sancan əl və ya ayağı itirəbilərik.Yaranın sorulması ilan zəhəri -nin miqdarını azaltsa belə yardımedənin həyatı üçün də təhlükə yaradır.Doğrudur, təcili yaradan zəhərin çı-xarılmasına cəhd etməklə ilanzəhərinin miqdarını 30-50 % azaltmışoluruq. Ancaq bunu yuxarıda gös -tərilən primitiv üsullarla etməmizməsləhətdir.

gültəkin Əliyeva“Ümumi təbabət və klinik fənlər”

kafedrasının müdiri, tibb üzrəfəlsəfə doktoru, dosent

hƏŞƏRAT VƏ İLAN SANCMASI ZAMANI DOĞRU BİLDİYİMİZ YANLIŞLAR

Həddən artıq çəki yüksək qantəzyiqi, şəkərli diabet və ürəkxəstəlikləri kimi sağlamlıq

prob lem ləri riskinin artmasına səbəbolur.

Fərqli pəhrizlərə başlamaq vəya dayandırmaq əvəzinə, gündəliksağlam həyat tərzi seçimləri etmə yi -

niz məsləhətdir. Ən yaxşısı yavaş kiloitkisi həyata keçirin, məsələn: həftədə200 - 800 qram.

Çox sürətli bir şəkildə kiloverirsinizsə, deməli asanlıqla və tezbir zamanda onu yenidən alırsınız.

• Yemək vaxtlarını qaçırma-maq lazımdır. Gününüzə sağlamsəhər yeməyi ilə başlamanız məslə -hət dir. Gündə ən azı 3 dəfə yeməkbədəninizə lazım olan enerjini əldə

etməyə kömək edir və aclığın qarşı-sını alır.

P• Porsiyanızın ölçüsünə nəzarətetməlisiniz. Kiçik bir boşqab istifadəetmək və az miqdarda müxtəlif qida -

lar əlavə etməlisiniz. Əlavə yeməkqəbul etməməlisiniz.

• Aclıq hiss etdikdə yemək la-zımdır. İstirahət və darıxdığınız üçünvə ya depressiyaya düşdüyünüz üçünyeməməlisiniz. Bunun əvəzinə gə zin -ti yə çıxmaq və ya xoşunuza gələn işləməşğul olmalısınız.

• Gün ərzində yediyiniz bütünyeməklərin qeydini aparsanız yaxşıolar. Qeyddə qidanın növünü, onun

miqdarını və yeməyi yediyiniz vax-tı daxil etsəniz, bu, qida qəbulu pro-sesini idarə etmək üçün vəziyyətidaha yaxşı anlamağa köməkedəcəkdir.

• Fiziki məşqlər etməlisiniz.Yeni bir məşq novü başlamazdanəvvəl həkimlə məsləhətləşmək la-zımdır. Lift əvəzinə pilləkənlərdənistifadə edərək və ya avtomobilinizidaha uzaqda saxlayaraq daha aktivola bilərsiniz. Gündə 1 saat, həftədəən azı 5 dəfə, yürüyüş, velosipedsürmə, üzgüçülük, qaçış və gəzinti iləidman etməyi hədəfləməlisiniz.İdman fəaliyyətləri üçün qrupziyarətləri faydalı ola bilər.

• Şəkər və şirniyyat qəbulunuməhdudlaşdırmaq lazımdır. Desert,şirin çörək, peçenye və konfet kimiartıq şəkəri olan qidaların qəbulunuməhdudlaşdırmalısınız. Onlar yüksəkkaloriyə və daha az qida maddəsinəmalikdirlər. İçəcəklərdə şəkər əvəzinəşəkər əvəzedicilərindən istifadə edinvə ya pəhriz sodası içə bilərsiniz.

• Su içməlisiniz. Çox su içəninsanların arıqlamaq ehtimalı dahayüksəkdir. Gündəlik 6-8 stəkan suiçmək məsləhətdir.

• Çöldə yemək yeyərkəndiqqətli olmaq lazımdır. Əgər çöldəyemək yeyirsinizsə, şorba, salat və yaaz yağlı yeməklər seçməlisiniz. Boş-qabın bir tərəfində souslar və çeşnilər

sifariş edə bilərsiniz. •Sağlamlıq üçün yüngül

qəlyanaltılar, paketlənmiş qəlyanaltı -lar əvəzinə təzə meyvə, tərəvəz və yayüngül, az yağlı qatıq yeməlisiniz. Azyağlı krekerlər, tam taxıllı səhər ye -mə yi və yulaf əzməsi də əlaqəlyanaltılardır.

• Yemək bişirərkən daha az yağistifadə etməlisiniz. Tavada qızartmaqəvəzinə sobada, odun üzərində, qrill -də qovurun və ya buxarda bişirmə -li siniz. Yağları və dərini ətdəntəmizləyib, yağları süzməlisiniz.

• Ağıllı alıcı olmaq lazımdır.Nə bişirəcəyinizi əvvəlcədən plan-

laşdırmalısınız. Bir siyahı hazırlayabilərsiniz. Ac olduğunuz zaman alış-veriş etməməlisiniz. Meyvələr, dənlibitkilər, tərəvəzlər, dəniz məhsulları,toyuq və yağsız ətlər almalısınız.Əgər süd məhsulları istifadə edirsi -nizsə, tam yağsız və ya az yağlıməhsullar almalısınız.

Həyatınızda etdiyiniz kiçikdəyişikliklər yaxşı nəticələrə səbəbola bilər. Hər hansı bir sualınız və yanarahatlığınız varsa, həkiminiz və yadietoloqla məsləhətləşə bilərsiniz.

güllü SəfərovaÜmumi təbabət və klinik fənlər

kafedrasının baş müəllimi

ÇƏKİNİZİ İDARƏ ETMƏYİN YOLLARI


Bəzən haramızsa ağrıyanda ca-nımızı orda hiss edərik. San-ki ağrıdığımız yerdən başqa

heç bir parçamız yoxdur kimi. Yaxudda haramızı hiss ediriksə canımız eləoradır, deyə düşünürük və zamankeçdikcə o hissəmiz bizim hər şeyi -mizə çevrilir və əsas parçamız olur.Biz o parçamızla həyata tutunur,hiss edir, yaşayır və nəfəs alırıq.Məşhur İrland yazar Kristi Braun dafərqli biçimdə yaradılmasına bax-mayaraq hiss etdiyi sol ayağınınköməyi ilə rəsm çəkib, roman yazmışvə bir anda olsun məqsədindəndönməmişdir. Bu yolda onun ənböyük dəstəkçisi və himayəçisi olananası ona göstərilən ailə içi təzyiqlərəbaxmayaraq bir an da olsun oğlununkütbeyin olmadığına inanmış, sadəcəbədənində qüsur olduğu fikrindəndönməmişdir. Atası bənnalıq edərəkkərpic divar hörüb evinin maddiyatınıtəmin edərkən anası Kristi ilə 21 öv-lad arasında əmələ gəlmiş divarısəbrlə kərpic-kərpic sökür, Kristininşüurunun üzərini örtərək onu bacı-qardaşlarından ayıran pərdə arasın-dan yavaş-yavaş içəriyə girirdi. Za-man keçdikcə Kristi anladı ki, onunbədəni ilə ünsiyyət qurduğu yeganəüzvü sol ayağıdır. Bu da sol ayaqdanasılılığı daha da artırır, həm ünsiyyətvasitəsi kimi, həm də ailəsinin Kris-tini başa düşməsi üçün əsas amiləçevrilirdi. Artıq sənələr irəlilədikcə solayağının köməyi ilə özü və ailəsi ara-sında mövcud olan əngəlləri aşanKristi elə düşünürdü ki, sanki solayağı, içində olduğu həbsxananınqapısına düşən yeganə açardır.

Bütün ailə Kristi Braundanümidini üzərkən, gecələr yuxusuz gil-dir-gildir göz yaşı tökən, günününtamamını demək olar ki, ona həsredən, ona sol ayağı ilə yazmağıöyrədən bu əzmkar insan qarşısındaKristi ilk dəfə “Ana” sözünü yazdı.Anasının himayəsi altında bütün güncoşğunluqla nə mənzərəsi, nə dəmövzusu olan balaca, dəlisov şəkillərçəkən Kristi başa düşürdü ki, onlarsadəcə onun qaynayan şüurununkağız üzərində düşünmədən qara la -dığı təsadüfi izlər idi. Həyatdan ya-rım qalan Kristi kitablara çoxlumaraq göstərərək ən çox Şekspir vəÇarlz Dikkensin əsərlərini oxuyaraqzamanını bir saniyə də boşa keçirmir,bu sehrli kitablar arasında öz taleyi-ni yazırdı. Təəssüf ki, Kristininailəsində kitab nadir tapılan bir “inci”idi. Bu ailədə çörək daha vacib hesabolunurdu. Qarınlarını doyurmaq ağıl-larını doyurmağa çalışmaqdan dahahəyati əhəmiyyətli bir şey kimi gö-rünürdü. Kristinin sol ayağı iləmükəmməl rəsm çəkdiyini, yazıyazdığını və çox qabiliyyətli oldu-ğunu günü-gündən daha çox hissedən anası, onu həkimlərin köməyiilə xəsətəxanaya yerləşdirir.

Bəzən bizim tibbi müalicəyə,hətta ondan da artığına ehtiyacımızolduğu qədər inam və dostyanamünasibətə də ehtiyacımız var. Bizi

narahat edən təkcə bədən üzvlərimiz,əzələlərimiz deyil, hətta ağlımızdır.Bizim daxilimiz bəzən burulmuşəllərimiz və ayaqlarımızdan dahaçox diqqət tələb edir. Əyilmiş ağzı vəburulmuş əlləri olan bir uşaq özünəvə ümumilikdə, həyata qarşı bir sıraəyilmiş və burulmuş meyilləri çoxasanlıqla və sürətli şəkildə forma laş -dıra bilər, xüsusilə də onların xəstəolduğunu nəzərə almadan onlarlabirgə böyüməyə izin verilərsə. Əgəronun normal uşaqlara nisbətən fərqliolması fikrinin ağlında özünə yeretməsinə imkan verilərsə, bu onunyeniyetməlik və yetkinlik dövrünəkeçəcək, ona görə də həmin adameynilə öz bədəni kimi təhrif olunmuşağılla baxacaq, həyat ona öz əyri-üyrülüyünün əksi, öz emosional ağ-rısı kimi görünəcək. Kristi də az qalayaradılışından bəri xəstəxanayagetdiyindən o, xəstəxanaya bir növözünün bir hissəsi, həyatının vacib birparçası kimi yanaşırdı. O, xəstəxanahaqqında sadəcə, şikəstliyinə görəmüalicə aldığı bir yer kimi, həkimlərvə ağxalatlı fizioterapevtlərlə dolu“tibb institutu” kimi düşünmür, əksinəburanın həkimləri və ağ rəngə bo-yanmış adamları, uzun dəhlizləri vəsərin mərmər divarları olan bir məkanolduğu qənaətində idi. O əmin idi ki,bütün bu sadaladıqları ilə bərabərorada səmərəlilik, əsl insani səmi -

milik və soyuq elmi dəqiqliklə yanaşı,ruh da mövcuddur. Soyuq, ağ xalat-lardakı adamlarda çox isti ürək var və

onların işində də isti ürəyin olmasımisilsiz xüsusiyyətdir. Bu onların tib-bi bacarığı qədər dəyərlidir, çünkipasiyentləri sıravi adam olmadığıüçün onların işi, sadə bir iş deyil.Onlar, sadəcə, pasiyentləri müalicəedən tibb adamları sayılmır. Onlar bö-yük problemlərlə üzləşən başqa tipinsanların vəziyyəti ilə dərindən vəsəmimi şəkildə maraqlanan bir insan

tipidir. Bəzən, hər kəs rahatlanmışkimi görünə bilər, lakin rahatlanmışkimi hiss etməyi çox zaman həkim -lərə borcludur.

Ünsiyyət qurmaq da Kristi iləinsanlar arasında hər zaman müna -sibət qurmaq cəhdinin qarşısını alanən böyük maneələrdən olmuşdur.Əskiklikləri arasında ona ən böyükacını nitq yaşatmışdır, çünki nitqolmadan insan itirmiş sayılır, insan-larla arasında sədd çəkir, milyonlar-la şeyi demək istədiyi halda, bircə ci -yini də dilə gətirə bilmir. Yazı bəzənçox yaxşı çıxış yoludur, lakin elə duy-ğular var ki, onları təkcə yazılmışsözlərlə ifadə etmək, hiss etdirmək ol-mur. Yazı ölümsüz ola bilər, lakin o,iki insan arasındakı boşluqda səsinyarada biləcəyi körpünü qura bilmir.

PKristi loqoped həkim PatrişiyaŞiəndən aldığı xüsusi müalicə ilə da-nışmağı bacarmış və başa düşmüşdürki, nəfəs almağı idarə etməyi öyrən -mə yənədək heç vaxt düzgün danışabilməz. Bəli, Kristi Braun beyiniflici ilə şikəst olmuş bir adam idi, osol ayağı ilə rəsm çəkib, romanyazıb və danışıb. Bunları sadəcə birnəfərə borclu olub: “mətbəxin taxtadöşəməsi üzərində dizi üstə daya na -raq, həvəsdən düşməməsi üçün ça-lışan, sol ayağından tutub sarı təbaşirparçası ilə “A” hərfini ilk dəfə yaz-dıran Anaya!!!

Fariz ƏhmədovElmi Kitabxananın direktoru

SOL AYAĞIMİRLANDİYALI YAzAR KRİSTİ BRAUNUN

“SoL AYAğIM” AVToBİoqRAFİK RoMANINA RESENzİYA

Azərbaycan qadını xalqımızın çoxəsrlik tarixində, ictimaivə mədəni həyatında, ümumiyyətlə mədəniyyətintərəqqisində böyük rol oynamışdır. Ədəbiyyat tariximiz

bizə bütün Şərqdə məşhur olan onlarla Azərbaycan qadınPsənətkarlarını tanıtmışdır: -Məhsəti Gəncəvi, Aşıq Pəri, Hey-

ran xanım, Xurşidbanu Natəvan, Fatma Kəminə, Ağabəyim Ağa,Sona xanım Axundova və başqaları... Kim bilir, mətbuat, mətbəə,və nəşriyyatın nə olduğu bəlli olmayan uzaq keçmişdəAzərbaycanda daha neçə qadın şairələrimiz yaşamışdır. Lakintəəssüflər olsun ki, onları ətraflı şəkildə bizə yetirəcək bir vasitəolmamışdır.

Azərbaycan mətbuatında indiyə qədər onlarca qadın im-zası göründüyü halda, onlardan ancaq çox azı axıra qədər ya-radıcılıq fəaliyyətini davam etdirə bilmişdir. Bunlardan biri dəXX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı tarixində öz yaradıcılıqxəzinəsinin zənginliyi etibarilə milli ədəbiyyatımızın ən gözələnənələrini inkişaf etdirmiş, istiqlal şairi Ümmügülsümdür.

Ümgülsüm Əbdüləziz qızı Sadıqzadə 1899-cu ilin sent-yabrında Bakının Novxanı kəndində ruhani ailəsində anadanolmuşdur. Kiçik yaşlarından ata və anasından ərəb, fars və türkdillərini öyrənən Ümgülsüm Şərq ədəbiyyatına, klassikAzərbaycan şeirinə böyük maraq göstərmişdir. Hələ doqquz ya-şından şeir yazmağa başlayan şairə 1914-cü ildən başlayaraq“İqbal”, “Açıq söz”, “İstiqlal”, “Azərbaycan” qəzetlərində, “Di-rilik”, “Qurtuluş”, “Məktəb”, “Füqəra füyuzatı”, “Şərq qadını”kimi ədəbi jurnallarda hekayə və şeirlərini çap etdirmişdir. Əruzvə heca vəznində gözəl şeirlər qələmə alan Ümgülsümün ilkmətbu əsəri “İqbal” qəzetinin 2 fevral 1914-cü il tarixlinömrəsində dərc edilən “Təsəlli” şeirirdir. Bu şeirində şairə həyatbarəsində oxucunu düşündürən mənzərərlər yaratmaqla insanhəyatını bütün mürəkkəblikləri ilə təsvir etməyə çalışır.Zəmanədən şikayət, ictimai həyatın ziddiyyətlərindən yarananküskünlük “Təsəlli” şeirinin əsas motivinə çevrilmişdir.

Vəfa umma fələkdən, çün cəfa pişəvü fanidirSəfası kəm cəfasından, bütün xəlqi-cəhan ağlar.Gözüm, səbr et, məraq etmə, gələr baqi bir aləm kimNə dil məhcur olur cana, nə yari-mehriban ağlar.

Daha sonra, 1914-cü ilin dekabrında Ümgülsümün“Vətən sevgisi” hekayəsi Əlabbas Müznibin redaktorluğu ilənəşr olunan “Qurtuluş” jurnalında “İlk yazı təcrübəsi” adı al-tında çap olunmuşdur. Bu şeirində isə şairə həyata nikbin gözləbaxaraq, daha çox nikbin və ürəkaçan lövhələri əks etdirmişdir.

Gənc şairə “Solğun çiçək” adlı hekayəsini tanınmış ya-zıçı-jurnalist Seyid Hüseynin redaktorluğu ilə çap olunan “Qur-tuluş” jurnalı redaksiyasının 1915-ci ildə elan etdiyi müsabiqəyəgöndərmiş və münsiflər tərəfindən birinci mükafata layiq gö-rülmüşdür. Qeyd edək ik, həmin müsabiqədə iştirak edən CəfərCabbarlının “Qürub çağı bir yetim” şeiri isə ikinci mükafatalayiq görülmüşdür.

Ümgülsüm yaradıcılığının ən məhsuldar dövrü 1917-1920-ci illərə təsadüf edir. Bu illərdə o, “Turan dediyi”, “Eytürk oğlu”, “Əsgər anasına”, “Bu ilki mayısda” və s. şeirləriniyazır. Onun lrikasında dövrün, zamanın haqsızlığına, ictimaiədalətsizliklərə qarşı çevrilmiş şeirləri mühüm yer tutur.

“Turan düdüyü” (“Dərdli nəğmə”) adlı şeirində şairəninzülmkarlara hədsiz nifrəti, həyatdan narazılığı qüvvətli şəkildəifadə olunmuşdur:

Dərdli-dərdli sürükləndim, inlədim,Acı-acı fəryadları dinlədim.Gəldim iştə, dərdim sana söylədim,Ərzimi dinləyən, soran nərədə?

Ümgülsümün “Aman getmə!”, “Bir qız üçün”, “Hicrangecəsi”, “Xəzərə xitab”, “Könül”, “Həsrət”, “Doğma musiqi”şeirlərində qadının taleyindən şikayət duyulur, azadlığa çağırışsədası eşidilir.

Ümumiyyətlə, Ümgülsümün şeirləri üç hissəyə ayrılır:milli müstəqillik və demokratiya uğrunda mübarizə ideyala-rının alovlu tərənnümü; düşmənə nifrət, vətənin, millətin dü-çar olduğu məhrumiyyətlərə dözməyən qəlbin harayı; şairəninhəbsxanalarda ailəsindən, yurdundan qoparılaraq uzaq Sibirçöllərinə atılmasından təsirlənib yazılan şeirlər.

Əqidəsindən dönməyən, xalqımıza qarşı törədilən haq-sızlıqlara gələcəkdə son qoyulacağına inanan istiqlal şairi Üm-gülsümün poeziyası mübarizə poeziyasıdır. Bu mübarizədədumanlı, mücərrəd heç nə yoxdur, onun hədəfi də məqsədi dəaydındır.

1918-ci ildə Azərbaycan Demokratik Respublikasınınqələbəsi ilə ömür-gününə günəş saçılan, xoşbəxtlik yağan Üm-gülsümün taleyi 1920-ci aprelin 28-də milli faciə ilə qaraldı.

Milli müstəqillik, demokratiya uğrunda mübarizənintərənnümçüsü olan şairə “Bayrağım enərkən” və “Hicran” adlışeirlərini Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin devrilməsimünasibətilə yazmışdır:

Yazıq səni, bayrağım, endirdilər, öyləmi?Səni yıxıb devirən o zəhərli ruzigar,O haqq yeyən haqsızlar, vəhşilər, tanrısızlar,Yanar ocağımı da söndürdülər, öyləmi?

Millətinin, dövlətinin qurtuluş yolu kimi baxdığıAzərbaycan Demokratik Respublikasının devrilməsindənyaranan dərdin, kədərin ağırlığı Ümgülsümü nə qədər sarsıt-sa da o, “Hicran” şeirində “günəşin bir daha doğacağınaəmindir”.

Günəşim bir daha doğmayacaqmı?Vəhşi qaranlığı boğmayacaqmı?Kölgələri şəfəq qovmayacaqmı?Sordum, ümidini qırma, dedilər.

Xalqımızın taleyinə qara hərflərlə yazılmış 1937-38-ciillər saysız-hesabsız ailələr kimi Ümgülsümün də ailəsinə sonugörünməyən bədbəxtlik gətirmişdir. Onun həyat yoldaşı,məşhur tənqidçi, yazıçı, jurnalist Seyid Hüseyn də represiya-nın ilk qurbanlarından olmuş, 1937-ci il iyulun 15-də həbsolunmuş, ən ağır cəzaya, güllələnməyə məhkum edilmişdir.Uzun sürən əzablı işgəncələrdən sonra, 1938-ci ilin əvvəllərindəbu hökm yerinə yetirilmişdir.

1920-ci ildə Seyid Hüseynlə xoşbəxt ailə həyatı qurmuşÜmgülsüm sonralar həyat yoldaşı kimi əzablı bir taleyi yaşa-dı. Seyid Hüseynin həbsindən az sonra M.Ə.Rəsulzadə nin əmisiqızı və baldızı şairə Ümmügülsüm həm “xalq düşməni”nin ar-vadı olduğu üçün, həm də yazdığı şeirlərə görə həbs olundu.1937-ci il noyabr ayının 11-də repressiya cəlladları onu da həbsedib Bayıl həbsxanasının qaranlıq zindanlarına saldılar. Qəlbibala həsrətiylə döyünən ananı üç övladından ayıraraq sürgünetdilər. Həbsxanadakı əzab-əziyyətlər, ətrafında gördüyümüsibətlər əzablara əzmlə sinə gərən yenilməz qadının qəlbinisızıldatdı. Ümmügülsüm göz yaşları içində buradakı hadisələribir tarix səhifəsi kimi gələcək nəsillərə çatdırmaq üçün “Qalaxatirələrim” adlı gündəlik də yazmağa başladı. Həmin xatirə -lər dən birində ailəsinə sədaqətli, mehriban, həssas, cəfakeş ana-nın yazdığı sətirlər ürəkləri sızladır:

“Bu gecə heç yatmamışam. Görəsən, gələcəklərmi? Bəlkəgəlmədilər, onda mən nə elərəm!? Gəlmədiklərinin səbəbiniharadan öyrənə bilərəm? Gəlməsələr yəqin ki, bir xəstələri, birdərdləri vardır. Axı, onlara ayın 21-də görüş olacağını məktublaxəbər ver mişəm, bundan qabaq yoldaşlarımla görüşə gələnlərəadres verib xahiş etdirmişəm ki, onlara xəbər versinlər. Necəola bilər ki, bunlardan heç birisi onlara deməsin? Səhər açıl-dı… Heç tabım qalmamışdır, çox narahatam. Nəhayət, qırmızıçernillə yazılmış siyahı verildi. Ürəyim döyündü, mənim

adım görəsən çıxacaqmı? Siyahı oxunub qurtardı. Adımyoxdur! Bir qədər dən sonra ikinci siyahı gəldi. Yenə ürəyimbərk döyünür. Birdən siyahını oxuyan Anna Nikolayevna “Sa-dıqova Ümgülsüm” dedi. Tüklərim biz-biz oldu. Gözümdən bi-ixtiyar yaşlar axır. Doğrudanmı, bu belədir? Doğrudanmı, mənuşaqlarımı görəcəyəm? Mən elə bilirdim bir daha uşaqlarımıgörməyəcəyəm! İndi isə mənimlə görüş arasında bir-iki saat-lıq vaxt vardır. Bu bir-iki saatda nələr çəkəcəyəm? Onubilirəm ki, hamısını görə bilməyəcəyəm. Çünki içəri çox adamburaxmırlar.

Nadzor Mariya Vasilyevna başını içəri uzadıb gur səsləbağırdı: “İkinci siyahıda adı olanlar hazırlaşsınlar!”. Ah, ürəyim!Ürəyim! Elə çırpınır ki, elə bil yerindən çıxmaq istəyir.Burada indi mərdlik lazımdır. Ağlamaq qətiyyən olmaz.Uşaqlara özümü ağlar göstərə bilmərəm. Yazıqdırlar. Bəlkə uzunillər ayrı düşdüm, sonra onlar məni gözü yaşlı xatırlamasınlar!

Qapı açıldı, kameradan bayıra çıxdıq. Gözləyirik, hələbizi buraxmırlar. Bu gözləmə bütün səbrimizi tükətdi. Mən de-mişdim ağlamaram. Amma dözə bilmirəm. Gözümdən yaşlaraxır. Birinci həyəti keçib, ikinci həyətdə görüş üçün təyin olun-muş meydançaya toplandıq. Barmaqlığın arasından bir çoxadamların başlarının təpəsi görünür. Mənimkilər də yəqin ora-dadırlar. Bir saata qədər burada gözlədik. Birdən-birə qapınıntayı açıldı. Adamlar tələsik içəri soxulmağa başladılar. Oqələbəlikdə hər kəs dəlicəsinə öz adamını axtarırdı. Mən də oqələbəlikdə gözləri ilə məni axtaran Oqtayımı gördüm.Gözlərimə inana bilmirəm. Doğrudanmı, mən onu görürəm?!

Sonradan orada durmuş, tanınmaz bir şəklə düşmüş Qu-muşcığazımı gördüm. O, doğrudan da tanınmaz olmuşdur. Elətanınmaz ki, mən onu tanıya bilmədim. Əgər Oqtayın yanın-da durmayıb, paltosu ilə şərfi üstündə olmasaydı mən onadiqqətlə baxmayınca tanıya bilməyəcəkdim. O, mənim qoyubgəldiyim Qumuş deyildi. Son dərəcə arıqlamış, yanaqları çəkil -miş, üzü solğunlaşmış, gözləri açılmışdır. Bu uşaq, siması qır -mızı, mənim oynar-gülər, tümbul yanaqlı, dəyirmiüzlü Qumu -şuma qətiyyən bənzəmir. Demək, mənsizlik mənim bu nazlıbalamı bu hala salmışdır. Bu lövhəyə mənim qəlbim dözərmi,ah?! Var qüvvəmlə bağırmaq istəyirəm: “Mənim Qumuşum beləneyçün oldu?” Toğrul da az arıqlamamışdır. O, da Qumral kimibelə qəmgin, belə məhzun olmuşdur. Uşaqların üçünü də bü-tün varlığımla bağrıma basıram, yazıqların üçünü də birdən!

Qumralın görkəmi mənə çox pis təsir edir. O tamamilədəyişmiş, arıqlamağı ilə bərabər boyu uzanmış, saçları da uza-nıb alnına tökülmüşdür. Onun üzünə bir də baxır, SeyidHüseyni görər kimi oluram. Heç bir zaman atasına qətiyyənbənzəməyən bu uşaq indi atasının 20 yaşında ikən çəkdirdiyişəklinə sıxı bir surətdə bənzəyir. O şəkildəki bütün mühüm xətlərbu gün Qumralın üzünə çəkilmişdir. Mən bu məlul, bu məsumsimada bir Seyid Hüseyn görürəm”...

Ümgülsüm həbsxanada yazdığı “Həsrət”, “Xəzərəxitab”, “Dərdli könül”, “Cığataya məktub” şeirlərində günahsıztutulan, dəhşətli işgəncələrə məruz qalan Azərbaycan övlad-larının keçirdiyi iztirabları, xalqın milli faciəsini yüksəkpoetik ifadə ilə gələcək nəsillərə çatdırmaq istəmişdir.

Nəymiş təqsirimiz, neyləmişik biz,Bunu sən sual et, mənim dilim yox.Hansı xəyanətin şərməndəsiyiz?Bunu sən sual et, mənim dilim yox.

Ağır işgəncələrdən sonra Ümgülsüm Sadıqzadə Mor-doviya vilayətinə-həbs düşərgəsinə göndərilmişdir. Az sonrao taleyin daha ağır bir zərbəsini almış, 1942-ci ildə 20 yaşlı oğluOqtay da həbs edilərək sürgünə göndərilmişdir. 1946-cı ildəsürgündən azad olunaraq Bakıya qayıdanda isə Oqtaya anasınıgörmək nəsib olmamışdır. Yeddi illik məhbus həyatından son-ra, 1944-cü il iyul ayında geri qayıdan Ümgülsüm, sentyabrayının 17-də Şamaxı şəhərində 15 yaşlı qızı Qumralın qolla-rı arasında gözlərini əbədi yummuşdur.

Şəhla Şirəliyeva“Jurnalistika və xarici ölkələr ədəbiyyatı” kafedrasının

müdiri, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent

ŞAİRƏ ÜMgÜLSÜMÜN hƏYAT VƏ YARADICILIĞI


ŞƏhİDLƏRİMİZİN QƏhRƏMANLIĞI NƏTİCƏSİNDƏ BU gÜN BİZİM BAYRAĞIMIZ AZAD EDİLMİŞ TORPAQLARDA UCALIR!

Canım Anam, Salam! Sənəşəhid oğul salamı, zabit sa la -mı, göndərirəm. Hər il bu gün

sənin ən şad günün olurdu. Yanındaolsam da, olmasam da ad günümüqeyd edərdin. Bilirəm, yenə qeydedəcə yini bilirəm. Ancaq bu il qonaq -la rın daha çox olacaq. Çünki bu günmənim cənnətdəki ilk ad günümdür.Bütün şəhid bacı-qardaşları səninövlad larındır. Bilirəm, atam rəhmətəgedən gündən üzündən heç hüzünəskik olmadı. İndi də hüzünlüsən,

sənin üçün ən gözəl səs şəhidlərinruhu na oxunan Quran səsidir. Həmişəsənin davranış və dəyanətinə heyranolmuşam, mənim xanım-xatun Anam.Qısa müddətə Quranı sərbəst, səlisoxumağı öyrənmən, şəhid qardaş la -rı mın qəbrini ziyarət etmən, onlarınailələri ilə əlaqə saxlaman ürəyim cə -dir. Bilirəm, sənin gözün indi çiçək -ləri görmür, iyini duymursan, ancaqməzarımı gül-çiçəklə bəzəmisən.

Yadındamı, mən sənədlərimiHeydər Əliyev adına hərbi məktəbə

verəndə çoxları “tək uşaqdı, hərbiçiolacaq, işi ilə bağlı diyarbadiyargəzə cək, sən tək qalacaqsan” dedilər.Sən isə mərd-mərdanə "atasının ar-zusudur, Emini hərbiçi görməkistəyirdi", deyirdin. Mən düşünürdümki, anam atamın hətta, ruhuna belə nəqədər hörmətllə yanaşır. Hərbi məktə -bi bitirdim. Hərbi Akademiyaya da-xil oldum. Sevincinin həddi-hüduduyox idi. Zabit kimi kəndimizə dönən -də gözündəki qürur hissini duydum,bildim ki, atamın arzusunu yerinə ye-tirdiyin üçün, oğlunu zabit forma-sında gördüyün üçün qürurlusan.Canım anam, heç vaxt sənə yalandeməmişdim, ancaq şəhid olacağımgündən 2 gün öncə sənə zəng vur-dum. 4-5 gün idi ki, məndən xəbər

alma mışdın. Səsim səni kövrəltdi, ağ -la dın. Kaş ki, ağlamasaydın, do -yun ca danışsaydıq. Soruşdun ki,“harda döyüşürsüz, Emin?”. Elə bil-din düzünü deyəcəyəm?! Demədimyerimizi, dedim sakitlikdi. Sənəhəyatımda ilk dəfə yalan söylədim,canım Anam! Çünki bu bir hərbi sirridi, açıqlaya bilməzdim. Həm dəoğu lun anasını təşvişə salmamaqüçün söylədiyi məsum yalan idi.Məni bağışla, Ana!

Səninlə danışdığım o gündən2 gün sonra şəhid olmasaydım, sonrasəndən üzr istəyəcəkdim. Canımanam, yəqin ki, məni bağışladın. 2gün sonra şəhid oldum. Düşməngülləsi ürəyimdən dəydi, kürəyimdənyox! Öndə getdim, vuruşdum və

şəhid oldum! Çünki Vətən varsa, anada var! Vətən varsa, namus da var,qeyrət də var! Vətəni belə sevməyimənə Siz – atam, sən, orta məktəbmüəllimlərim, Hərbi liseyim, HərbiAkademiyam sevdirdi. Hamımız bi-lirdik ki, bu birlik, bu qətiyyət, buvətən sevgisi və ilahi ədalət qalibgələcək! Düşmənlə hesablaşmaqüçün Ali Baş Komandanımızınəmrini sevinclə qarşıladıq! Düşmən -dən Xocalının, Ağdamın, Kəlbəcərin,Şuşanın, Füzulinin - ümumilikdəQarabağın intiqamını almağa gedir-dik!!! Şuarımız “ya Qarabağ ya ölümvə Qarabağ Azərbaycandır!” oldu.Anam mənim, bilirdim ki, məniözün qarşılayacaqsan. Dəfn mərasi -min dəki mərd duruşuna görə sağ ol!

Həmişə səninlə fəxr edirdim ki,mənim belə anam var. Çox istəyirdimki, sən də mənimlə fəxr edəsən.Gördün mü şagird, tələbə, akademi-yadakı dostlarım, hərbiçi yoldaşlarım,şəhid qardaşlarımın bacı və qardaşlarısənə “Ana, biz də sənin övladınıq”dedilər. Başını dik tut, canım Anam.Sən şəhid anasısan.Torpaq Şəhidqanı ilə müqəddəs Vətən olur. Müzəf -fər ordumuzun igid oğlanları - şəhidvə qazi övladları ilə birgə Azər bay -ca nın incisi Qarabağımıza qanımız-la, canımızla müqəddəslik qatdıq.Oğul lar Ana və Vətənlərini qorumaqüçün dünyaya gəlirlər.

Mən əmindim qələbəmizə. Buəminliyi mənə Ordumuzun gücü,səriştəsi, əhvali-ruhiyyəsi, Ali Baş

koman dan, Ordu və Xalq birliyiveri rdi.

Doğrudur, mənə Qələbə günü -mü zü görmək nəsib olmadı, ancaqhər dəfə rayon və şəhərlərimiz alı nan -da mənim məzarıma gəlib “gözün ay-dın Emin! Kəlbəcər alındı, Cəbrayılbizimdir, Laçın alındı!” dediyində ru-hum şad olurdu. Canım anam, heçvaxt ağlama! Hər ad günümdə“Cənnət dəki doğum günün mübarək,oğlum Emin!” de! Vətənimin, dövlə -ti min qarşısında borcumu şərəfləyerinə yetirdim. Vətən sağ olsun!Sən də haqqını halal et, canım Anam!

gültəkin Əliyeva“Ümumi təbabət və klinik fənlər”

kafedrasının müdiri, tibb üzrəfəlsəfə doktoru, dosent

CƏNNƏTDƏKİ İLK AD gÜNÜN MÜBARƏKDİR, ŞƏhİDİM!!!

Şəhidlik məqamların ən ucası ən alisidir.Azərbaycanın bütöv lüyü uğrundacanından keçən igidlərimizin ömür yolu

gənclərimizə örnək olmalıdır. Bu gün sizə birşəhid haqqında danışacağam. Dağların zirvəsinə,Azərbaycan qadınının yaxa sına xarı bülbül bəxşedən igid qardaşım, kapitan Elman Babaxanov...

Dostları onu Babaxan deyə çağı rır dı.1993-cü il 17 dekabrda Bakı da anadanolmuşdu.Təbiətən mehri ban, mülayim, istiqanlı,az da nı şan, vətənpərvər, qayğıkeş oğlan idi El-man. Beş dildə (Azərbaycan, rus, ingilis, ləzgi,erməni) sərbəst danışırdı. Anası Validə xanımındediklərinə görə hələ məktəb yaşlarındanElmanın vətənə, torpağa olan sevgisi onuCəm ş i d Naxçıvanski adına liseydə oxu ma ğahəvəsləndirmişdi. Ürəyi Vətən, millət, bayraq

sevgisi ilə dolu hərbiçi peşəsinə yiyələnməyəqərarlı idi. 2009-cu ildə C.Naxçıvanski adınaliseyə qəbul olmuşdu. Bəli, arzuları var idi El-manın. O arzuları ki,- AHHM- də təhsil alacaqdı,kəşfiyyatçı olacaqdı. Hərbinin sirləriniöyrənəcəkdi. Xoca lının, Şuşanın qisasını ala-caqdı Elman. 2012-ci ildə Elman artıq arzusunaqismən çatmışdı. AHHM-də təhsil alırdı.

Təyinatının Naxçıvana olması onun Qarabağsevgisinin qarşısına keçmədi.

hər baxanda qürur duydu ğumuz buşəklin sahibi Elman Babaxanovdur.

Hələ 2019-cü ildə noyabr ayının 9-daDövlət Bayrağı Günü Elman doğma Naxçıva-nımızın dağlarında çəkdirdiyi bayrağa bürünmüşbu şəklini göstərərək qürurla demişdi ki, günolacaq bu şəklimlə Şuşanın alınması xəbəri pay-laşılacaq. Sanki əvvəlcədən hiss etmişdi bunuşəhidimiz. Elə də oldu. Şuşanın azad olunmasıxəbəri sosial mediada bu şəkillə paylaşıldı. 44günlük Vətən müharibəsi başlayanda arzularının,xəyallarının çin olacağının yaxınlaşdı ğı nı hissetmişdi. Qarabağı azad etmək arzusu Vətənmüharibəsində iştirak edən hər bir igid oğlumuzkimi Elmana da qismət olmuşdu.

Qısa ömür yolunda şanlı bir döyüş yolukeçdi Elman. Döyüş yolu Cəbrayıl, Qubadlı, Fü-zuli, Xocavənd olmuşdu. O dağlarda, soyuqsəngərdə nələr keçmişdi ürəyindən, ağlından?Hansı həsrəti gözündə qaldı? Hansı arzuları-nın çin olması ümidiylə düş mə nə sinə gərdi?...

Qısa ömür kitabının qəhrə man lıqsalnaməsini yazdı bu döyüş yolunda.

Bir ömür yaşadı Elman, körpə fidankimi. Ömrünün bahar çağında Züleyxa xanımlagözəl ailə qurdu. Bir qız övladını bizlərə əmanətetdi, igid qardaşım.

Sabah Qarabağa yollanacaqdı Elman.Zəng vurdu mənə: Bacı, axsam bizə gələrsiz.Getdik. Həmişəki kimi bizi qapıda balaca Ase-na qarşıla dı. Atasının gəlməsini gözləyirdi.Atası hələ işdən gəlməmişdi. Elə bu vaxt Ase-na qapının açılmasını eşidib sevinclə qapıya tərəfqaçdı. Atasının sinəsinə sıxıldı. Sanki hiss etmişdiki, atasıni sonuncu qarşılamasıdı.

Böyük günün gəldiyini dedi bizə. SabahQarabağa gedirəm.Vətən bizi çağırır, dedi.Gözlərində həm sevinc, həm də hüzn var idi.Vətən torpa ğına qovuşmaq sevinciylə yanaşı

doğmalarından ayrılmaq hüznü vardı gözlərində.Özünün dediyi kimi “Həsrət nə qədər çətin olsada Vətən sağ olsun, Asenam”. Bizi yola salan-da: “Ağlamaq yoxdu. Qızlarım (Züleyxa vəAsena) sənə əmanət, bacı” dedi. Qəhər boğduməni. Hec nə deyə bilmədim. Dünyalar gözəliAsena sını yadigar qoydu bizlərə. Səhər açıldı.Elmanın zəngi gəldi. Nigaran səslə:Təyyarədəyəm. Mənim Qarabağa getməyimianama bildir mə yin. Narahat olmasın. Asena iləZüley xa da sizə əmanətdi... Axı onun Naxçı-vanda olan doğmaları özünün diliylə desək“ikinci ailəsi” biz idik. Son danışığı 8 noyabr-da oldu. Sonun cu Suşa sevincini paylaşdıbizimlə.

44 gün, bir-birinin ardınca düzülən üç

rəngli bayrağa bükülmüs, ömrünün bahar ça-ğında solmuş, cənnət gözətçiləri evlərinəgöndərilirdi. Ana fəryadlarıyla məqamların ənucasına yüksələn, xain pusqularla söndürülənömürlərə hər keçən gün yenisi əlavə olunurdu.

9 noyabr... Atəşkəsə cəmi bir neçə saatqalmış xain gülləsi Elmana da tuş gəlmişdi.Şəhidlik zirvəsinə ucalmısdı, Elman. Arzusunaçatmışdı. İkinci Fəxri xiyabanda dəfn olundu,neçə igid oğullarımız kimi. Dastan yazdı qanıyla,canıyla, ömrüylə. O dastan ki, bir ana oğulsuz,bacılar qardaş sız, bir gözəl gəlin yarsız, bir körpəatasız ömür sürəcəkdi.

Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün təminedilməsi uğrunda döyüş əməliyyatlarına hərbihissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrasızamanı vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirdiyi

Püçün Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasənElman Babaxanov ölümündən sonra "Vətən uğ-runda" medalı ilə, düşmənin canlı qüvvəsinin vədöyüş texnikasının məhv edilməsində rəşadətgöstərdiyi, vəzifə borcunu ləqayətlə və vicdanla

Pyerinə yetirdiyinə görə Azərbaycan Prezidentiİlham Əliyevin 15.12.2020-ci il tarixli Sərənca -mına əsasən "Azərbaycan Bayrağı" ordeni iləvə Xocavənd rayonunun işğaldan azad edilməsiuğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarında şəxsiigidlik və şücaət nümayiş etdirdiyinə görə

PAzərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin25.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən"Xocavəndin azad olunmasına görə" medalı ilətəltif edilmişdir.

Bu dünyada söndürülən həyat la rın hesa-bını artıqlaması ilə alsaq da, o dünyada da mənfurdüşmən yarımçıq qoyduğu talelərin hesabınıverəcək.

Könül Məmmədova “İnformatika” kafedrasının müdiri

hƏSRƏT NƏ QƏDƏR ÇƏTİN OLSA DA, VƏTƏN SAĞ OLSUN, ASENAM

Şəhid Emin Rəşadət oğlu Sadiqov 21 iyul 1998-ci ildə Nax-çıvan Muxtar Respublikası Şahbuz rayonunun Şahbuz kəndində ana-dan olmuşdur. İlk təhsilini 2004-cü ildə Cəlil Məmmədquluzadə adı-na Naxçıvan şəhər 2 nömrəli tam orta məktəbində almışdır. 2012-ciildə Cəmşid Naxçıvanski adına hərbi liseyə daxil olmuş və 2015-ci ildəliseydən məzun olaraq Heydər Əliyev adına Azərbaycan Ali HərbiMəktəbində təhsilini davam etdirmişdir. 2019-cu ildə buradan məzunolur və qazax rayonuna təyinat alır. İkinci qarabağ Savaşına leyte-nant Sadiqov Füzuli istiqamətində qoşulur. 26 oktyabr 2020-ci ildəşəhidlik zirvəsinə ucalır. 30 oktyabr 2020-ci ildə doğulduğu Şahbuzkənd məzarlığında dəfn olunur. Azərbaycan Respublikasının ərazi bü-tövlüyünün təmin edilməsi uğrunda döyüş əməliyyatlarında iştiraketmiş və hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrası zamanıvəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirmiş leytenant Sadiqov EminRəşadət oğlu ölümündən sonra Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən “Vətən uğrunda” medalı,Azərbaycan Respublikası ərazilərinin işğaldan azad olunması zamanıdöyüş tapşırıqlarını yerinə yetirərkən cəsarət və fədakarlıq göstərmiş,habelə təşəbbüskar və qətiyyətli hərəkətlər nümayiş etdirməsinə görəAzərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 18.12.2020-ci il tarixliSərəncamına əsasən “Döyüşdə fərqlənməyə görə” medalı, AzərbaycanRespublikasının Füzuli rayonunun işğaldan azad edilməsi uğrundaaparılmış döyüş əməliyyatlarında iştirak edərək şəxsi igidlik vəşücaət nümayiş etdirdiyinə görə Azərbaycan Prezidenti İlhamƏliyevin 25.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən “Füzulinin azadolunmasına görə” medalı ilə təltif edilmişdir.

ŞƏhİD LEYTENANT EMİN SADİQOVUN ANASINA MƏKTUBU


Baş redaktor:

ŞƏhLA ŞİRƏLİ[email protected]

qeydiyyat №330Sifariş №

Tiraj 500

Ünvan: Az 7012, Naxçıvan şəhəri,

Universitet şəhərciyiTelefonlar:

544-08-61 (13-60)[email protected]

Redaktor: Samir Tarverdiyev

“Əcəmi” Nəşriyyat-PoliqrafiyaBirliyində ofset üsulu ilə çap

olunmuşdur.

YENI fikir 2021 3.pdf - Naxçıvan Dövlət Universiteti

Documents

Transcript of YENI fikir 2021 3.pdf - Naxçıvan Dövlət Universiteti