Uluslararası Göç ve Tükiye'de Uluslararası Göçe İlişkin Uygulamalar

Uluslararası Göç ve Türkiye’de Uluslararası Göçe Yönelik Uygulamalar

İlknur TUNÇSosyal Politika Yüksek Lisans

127205002

http://fotogaleri.haberler.com/isyan-goc-ve-kolerayla-mucadele/resim-18/

http://fotogaleri.haberler.com/isyan-goc-ve-kolerayla-mucadele/resim-18/

http://www.ozetbilgiler.com/wp-content/uploads/2011/12/g%C3%B6%C3%A7.jpg

http://www.ozetbilgiler.com/wp-content/uploads/2011/12/g%C3%B6%C3%A7.jpg

GÖÇ VE GÖÇMEN KAVRAMI

Göç olgusu, genellikle insanın daha iyi bir hayat sürdürme mücadelesinin bir sonucu olarak

görülmektedir.

GÖÇMEN: Kendi ülkesinden ayrılarak yerleşmek için başka ülkeye giden kimse, aile veya topluluk.

Göç; ekonomik, toplumsal veya siyasal nedenlerle bireylerin veya toplulukların bir ülkeden başka bir ülkeye veya bir yerleşim yerinden başka bir yerleşim yerine gitmeleri olarak tanımlanabilir.

ULUSLARARASI GÖÇ

Uluslararası göç, insanların daha iyi koşullarda yaşamak düşüncesiyle vatandaşı oldukları ve yaşadıkları ülkeden ayrılıp başka ülkeye yerleşmesi süreci olarak tanımlanabilmektedir.

ULUSLARARASI GÖÇ

Uluslararası göç dinamiklerini açıklamada en çok öne çıkan görüş, ulusal ekonomiler arasındaki gelişme farklılıkları nedeniyle insanların daha yüksek gelir ve kaliteli bir yaşam elde etmek için az gelişmiş ülkelerden gelişmiş ülkelere yerleşme isteğidir.

ULUSLARARASI GÖÇ NEDENLERİ

Küreselleşme ile birlikte ülkeler arası etkileşimin artması, iletişim ve ulaşım alanında yaşanan teknolojik gelişmeler, iş, turizm ve eğitim amaçlı seyahat eden, sürekli hareketli bir nüfusun oluşmasına ve milyonlarca insanın göç sürecine dahil olmasına zemin hazırlamıştır.

Ancak bu gerçeklik günümüzde değişime uğramıştır. Küreselleşme süreci uluslararası göçün farklı yönlere doğru gelişmesine neden olarak, gelişmiş ülkelerden diğer ülkelere doğru da göçün oluşmasına neden olmaktadır.

ULUSLARARASI GÖÇ

ULUSLARARASI GÖÇ NEDENLERİULUSLARARASI GÖÇ NEDENLERİ

İklim Kaynaklı Göç

Kuraklık, kıtlık, doğal afet gibi olaylar

Ekonomik Kaynaklı göç

İnsanların iş, gelir ve buna bağlı olarak daha iyi bir yaşam arzusu

Siyasi Kaynaklı Göç

Ülkeler arasındaki siyasal rejim farklılıkları, savaş, terör, siyasal baskı

Eğitim Kaynaklı Göç

İnsanların eğitim amacıyla belirli bir süre için ya da eğitim sonrası sürekli olarak gerçekleştirdikleri göç

Beyin GöçüEğitim görmüş ve uzmanlaşmış kişilerin, daha iyi çalışma koşullarına, daha uygun bir statüye ve daha yüksek bir gelire sahip olma isteği

TÜRKİYE’DE ULUSLARARASI GÖÇ

Türkiye doğu ile batı arasındaki göç yolları üzerinde bir geçiş noktası oluşturan coğrafi konumu itibariyle uluslararası göç olaylarının merkezi olan ülkelerden biri durumundadır.

TÜRKİYE ve ULUSLARARASI GÖÇ


Türkiye, başka ülkelere göçmen vermesi ve yabancı ülkelerden göç kabul etmesi dışında göç yolları üzerinde transit ülke olma özelliği de taşımaktadır.

Son yıllarda ekonomik ve siyasal olarak görece istikrarlı bir konum elde eden Türkiye, çevre ülkelerden gerek ekonomik gerekse siyasal kaynaklı göçlere de maruz kalmaktadır.


TÜRKİYE’DE ULUSLARARASI GÖÇTÜRKİYE ve ULUSLARARASI GÖÇ

1990’lara kadar yoğun olarak Batıya göç veren bir ülke konumundaki Türkiye, son 20 yılda Batı’dan göç alan bir ülke durumuna gelmiştir.

1970-2000 yılları arasındaki dönemde yabancı uyruklu nüfusta % 576’lık bir yüksek artış oranı, görülmekte olup, bu sayısal veri yurtdışından gelen göçlerin giderek arttığını göstermektedir.Türkiye’nin göç aldığı ülkelerin başında Almanya, İngiltere ve Kuzey Avrupa ülkeleri gelmektedir.

YILLAR GİRİŞ ÇIKIŞ FARK

2012 1.967.868 2.018.164 -50.296

2011 29.362.434 29.232.463 129.971

2010 27.024.609 26.902.576 122.033

2009 25.529.375 25.799.309 -269.934

2008 25.002.493 25.096.601 -94.108

2007 22.249.775 21.926.034 323.741

TOPLAM 131.136.554 130.975.147 161.407

Hudut Kapılarından Giriş Çıkış Yapan Yabancı Uyruklu

Vatandaşların Yıllara Göre Dağılımı

YILLAR ÇALIŞANÖĞRENİM

GÖREN

MUHTELİF

SEBEPLERLE

İKAMET EDEN

TOPLAM

2012 20.740 31.282 159.451 211.473

2011 23.027 37.260 156.919 217.206

2010 19.351 29.266 128.327 176.944

2009 17.483 27.063 118.780 163.326

2008 18.900 28.455 127.429 174.926

2007 24.881 28.455 171.872 255.208

TOPLAM 124.382 181.781 862.778 1.199.083

Türkiye’de İkamet İzni Verilen Yabancıların Yıllara Göre

Dağılımı


Türkiye’ye yönelen göç hareketlerinin bir başka boyutunu ise yasadışı göç olayları oluşturmaktadır. Türkiye, coğrafi konumu nedeni ile önemli ölçüde yasadışı göçe maruz kalmaktadır.

Türkiye’nin doğusunda yer alan ekonomik ve siyasi açıdan istikrarsız ülkelerin vatandaşları ülkemizi Batı ülkelerine geçişte transit güzergah olarak kullanmaktadır.

Emniyet Genel Müdürlüğü’nün verilerine göre Ülkemizde 1995-2012 yıllarında yakalanan yasadışı göçmen sayısı 900.000’i geçmiştir.


YILLAR YAKALANAN YASADIŞI GÖÇMEN SAYISI

2012 6.360

2011 44.415

2010 32.667

2009 34.345

2008 65.737

2007 64.290

TOPLAM 247.814

2007-2012 Yılları Arasında Yakalanan Yasadışı Göçmenlerin Yıllar İtibariyle Dağılımı


Göç olgusu içerisinde birçok dışsal neden barındırmaktadır. İnsanların kendileri ve aileleri için daha sağlıklı ve mutlu bir yaşam isteği ile gerçekleştirdikleri gönüllü göçlerin yanı sıra zorunlu olarak gerçekleşen göçler de söz konusudur.

Her ne sebeple olursa olsun bireyin yeni bir topluma yerleşme ve uyum sağlama süreci beraberinde bir çok sorunu da beraberinde getirmektedir.

GÖÇMENLERE YÖNELİK SORUNLAR


Bir göçmenin yaşı, cinsiyeti, göç nedeni, eğitim düzeyi ve kültürel geçmişi ne olursa olsun göçmenlik durumundan dolayı, onun iç dünyasında değişiklikler meydana gelmektedir.

Özellikle ulus aşırı gerçekleşen göçlerde bireyin kültürel, politik, sosyal, ekonomik ve eğitimsel geçmişi ve deneyimleri göç ettiği ülkelerde uyum sağlamalarını güçleştirmekte ya da kolaylaştırmaktadır.



Yabancılık ve Özlem Duygusu

Birey geride bıraktıkları nedeniyle kendini yalnız ve mutsuz hisseder. Göçmen kendi dilini, yasayış biçimini, süregelmiş olan alışkanlıklarını bir anda değiştiremez, kendini yetersiz ve yeteneksiz hissetmeye başlar.

Özellikle zorunlu göçlerde söz konusu psikolojik travma daha da derin yaşanmaktadır.



Psikolojik Sorunlar ve Dışlanma

Çocuklar ve yaşlılar için göç daha büyük bir baskı nedeni olmakta, çocuklar ve yaşlılar çoğu zaman yeni bir çevreye uymakta ve yeni dostlar edinmekte zorluk çekmektedirler.

Çocuklar göç ettikleri ülkelerde dil ve başka sebeplerden dolayı eğitimden yoksun kalma tehlikesi ile karşı karşıya kalabilmekte, eğitim kurumlarına devam etseler dahi özellikle dil bilmedikleri için kendi akranlarıyla iletişim kurmakta zorluk yaşayabilmektedirler.



Okullarda yaşanan dışlanma, göçmen çocuklarını ve gençlerini kendi içlerine kapatmakta ve kendilerine psikolojik sorunlarla dolu bir hayat sunmaktadır.

Bunun sonucunda erken yaşta eğitimsiz bırakılan bu bireylerin gelecekleri de tehlike altına düşebilmektedir.

Eğitim ve dil bilgisi eksikliği gibi nedenlerle arzuladığı iş ve geleceği elde edemeyeceği düşüncesine kapılan bu çocukların, suça daha kolay yönelme olasılığı büyüktür.



Ekonomik Sorunlar

Göçmenlerin kültürel farklılıklarından dolayı emek piyasasında pazarlık kabiliyetleri oldukça düşüktür.

Göçmenlerin çoğunlukla tekstil, inşaat, gıda ve eğlence sektörü gibi genel olarak düşük ücretli, sosyal güvenceden yoksun ve ağır şartlar barındıran enformel sektörlerde çalışıyor oldukları görülmektedir.

Bu durum onları işsizlik, çeşitli meslek hastalıkları gibi risklerle de karşı karşıya bırakmaktadır



Yerleşim Sorunları

Göçmenler, düşük gelir düzeyine paralel olarak genelde konut maliyetlerinin düşük olduğu yerleri tercih etmektedirler.

Ayrıca göçmenler, ayrımcılık ve dışlanmışlık algıları nedeniyle; kendi durumundaki kişilerle birlikte yaşama, göçmenlerin yoğun olarak yaşadığı yerlerde toplanma eğilimi göstererek kendilerini dış dünyadan soyutlamaktadırlar.


TÜRKİYE’DE ULUSLARARASI GÖÇGÖÇMENLERE YÖNELİK SORUNLAR

Göçmenlerin bu tip bir hayat tarzının seçiminde birlikte yaşadıkları toplumla iletişim kurmaktan kaçınma güdüsünün büyük payı vardır.

Göçmenler açısından bu tarz soyutlamalar bulundukları ülkeye entegrasyon bağlamında zorluk oluşturur.

Bu zorluktan doğan iş bulma, dil öğrenme ve bunun gibi başka sıkıntılar onların yaşamlarını olumsuz yönde etkiler.


Bu gibi nedenlerle ortaya çıkan farklılıklar düşmanlık ve gerginlikleri de körüklemektedir.

Bu durum, göçmenlerin bulundukları ülkeye karşı önyargılarla yüklü grup psikolojisinin vermiş olduğu yönelimle şiddete dek varabilen gerginlikler üretme tehlikesini gündeme getirmektedir.



Türkiye’de uluslararası göç konusunun farklı bir boyut kazanması, Avrupa Birliği süreci ile ortaya çıkmış, 2005 yılından sonra uluslararası göç konusundaki somut ve kapsamlı düzenlemelerin yapıldığı bir süreç başlamıştır.

TÜRKİYE’DE ULUSLARARASI GÖÇE YÖNELİK UYGULAMALAR

• 1994 İltica Yönetmeliği özellikle Irak’tan gelen göçlere yönelik olarak hazırlanmıştır.

• Türk asıllı göçmenler ise 1934 İskan Kanunu veya belirli gruplar için hazırlanmış özel yasal düzenlemeler çerçevesinde ele alınmışlardır.

• Ancak, kapsamlı bir yasal süreçten ve kurumsal yapılanmadan bahsetmek mümkün değildir


Avrupa Birliği’ne katılım sürecinde, özellikle düzensiz göç hareketlerini kontrol altına almak için Türkiye’nin yasal düzenlemeler yapması zorunlu tutulmuştur.


Söz konusu düzenlemelerde göçmenlereİkamet, Öğrenim görme, Ücretli veya serbest meslek sahibi olarak çalışma gibi ülke vatandaşlarına sağlanan haklara yakın bir dizi tek tip haklar verilmesi,Ayrıca ekonomik, sosyal ve kültürel hayatta ayrımcılık, ırkçılık ve yabancı düşmanlığına karşı tedbirlerin geliştirilmesi gerektiği ifade edilmektedir.


Türkiye’nin iltica ve göç alanlarında Avrupa Birliğine üyelik çalışmaları, 19 Mayıs 2003 tarihli Katılım Ortaklığı Belgesinde yer alan taahhütler ve 2003 yılında kabul edilen; Avrupa Birliği Müktesebatının üstlenilmesine ilişkin Türkiye Ulusal Programında yer alan taahhütler çerçevesinde yürütülmektedir.


Bu çerçevede, “İltica ve Göç Alanındaki Avrupa Birliği Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Türkiye Ulusal Eylem Planı’’ hazırlanmış olup, 2005 tarihinde onaylanarak yürürlüğe girmiştir.


Sosyal Hayata İlişkin Düzenlemeler

Türkiye’de bu kapsamda yapılan en önemli yasal düzenlemelerden birisi 2013 yılında yürürlüğe giren Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunudur.

Bu yasa ile Türkiye’de uluslararası koruma konusunda sağlanan en temel yenilik, kişilerin kayıt altına alınmasının düzenlenmesidir.



Tüm göçmenlere başvuru prosedürüne girmeleri ve bu süreç sonucunda şartlı mülteci veya ikincil koruma statülerini almaları olanağı tanınmıştır.

Kişiler, başvurularını yaptıktan itibaren yabancı kimlik numarası ve adres kayıt sistemi vasıtasıyla kayıt altına alınabilecekler ve bu sayede temel haklara da sahip olabileceklerdir.

Sisteme kayıtlı kişiler başvurularının değerlendirilme aşaması dahil olmak üzere, ilk ve orta öğretim hizmetlerinden, sosyal yardım ve hizmetlerden ve sağlık hizmetlerinden faydalanabileceklerdir.



Çalışma Hayatına İlişkin Düzenlemeler

4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun

Mülteci ve ikincil koruma statüsü almış kişiye verilecek kimlik belgesi, çalışma izni yerine de geçmekte, yasanın başvuru sahibi olarak tanımladığı, henüz değerlendirme sürecinde olan kişiler ise, başvuru tarihinden altı ay sonra çalışma izni almak için başvurabilmektedirler.

Göçmen işçiler sosyal güvenlikten yararlanma kapsamında aileleri ile birlikte bir takım sosyal haklara sahip olabilmektedirler. Çalışma izni bulunmayanlar ise genel sağlık sigortası kapsamındaki sağlanan sağlık yardımlarından faydalanabilmektedirler.


TÜRKİYE’DE ULUSLARARASI GÖÇSONUÇ VE ÖNERİLER

• Küreselleşme sürecine paralel olarak gün geçtikçe artan göç hareketleri ile birlikte oluşan eğitim seviyesi düşük, kültürel uyum sorunları yaşayan, içine kapanık yoksul göçmen nüfusu birçok yönden göç alan ülkeler açısından sorun teşkil etmektedir.

• İşsiz ya da düşük ücretlerle, enformel sektörlerde sosyal güvenceden yoksun olarak çalışan göçmenler toplum içerisinde yoksul bir kesimin oluşmasına yol açmaktadır. Bu kötü yaşam şartlarının başta sağlık ve eğitim olmak üzere birçok sorunu da beraberinde getireceği aşikardır.

• Hem hedef ülkeler hem de transit geçiş bölgesi durumunda olan ülkeler açısından düzensiz göç hareketlerinin önlenmesine yönelik sıkı politikalar belirlenmesi önem taşımaktadır.

• Bununla birlikte göçün terk edilen ülke açısından bir neden göç edilen ülke açısından bir sonuç olması göç olgusunun çift yönlü bir çözüme ihtiyaç duyduğunu da göstermektedir. Göçe neden olan etkenler düşünülerek göç veren ülkelerde uygulanacak sosyal refah politikaları göç olgusunun küresel bir sorun olarak devam etmesinin önüne geçebilecektir.

SONUÇ VE ÖNERİLER

• Sahip olduğu coğrafi konum itibariyle doğuda ki ekonomik gelişmişliği düşük, politik, etnik ve siyasi sorunlar yaşayan ülkelerle, batıdaki endüstrileşmiş yüksek refah seviyesine ve gelişmiş sosyal hizmet yapısına sahip ülkeler arasında bir geçiş bölgesi olan Türkiye’nin göçü gündeminden çıkarabilmesi maalesef mümkün görünmemektedir.


• Göçe yönelik oluşturulacak politikalarda göç olgusunun insan temelli bir hareket olduğu varsayımının önemsenmesi uygulamaların etkinliği açısından faydalı olacaktır.

• Demografik ve kültürel süreçler içerisinde oluşan değişimlerin etkilerinin ancak uzun vadede görülebilmesi nedeniyle göç ve göçmenlerin toplum hayatına uyumu açısından yapılacak düzenlemeler toplumsal refahın temini ve devamı için önem teşkil etmektedir.


Uluslararası Göç ve Tükiye'de Uluslararası Göçe İlişkin Uygulamalar

Documents

Transcript of Uluslararası Göç ve Tükiye'de Uluslararası Göçe İlişkin Uygulamalar