1

TÜRKİYE’ DEKİ BANKALARIN PERFORMANSLARININ TEMEL

BİLEŞENLER YAKLAŞIMI İLE KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ

Aydın ÜNSAL1 Sibel DUMAN2 ÖZET Ülke ekonomisinin önemli bir kısmını bankacılık sektörü oluşturmaktadır. Bu nedenle

bankacılık sektöründeki başarı ve gelişmeler iktisadi gelişmeyi doğrudan etkilemektedir.

Dünyada yapılan bazı çalışmalarda genel olarak bankacılık sektöründeki başarısızlıkların ülke

ekonomilerindeki makroekonomik çevrenin zayıf olduğu dönemlerde ortaya çıktığını

göstermektedir. Dolayısıyla bankacılık sektöründe gösterilen performansın düşük veya yüksek

olması tüm iktisadi birimler açısından önemlidir.

Bu çalışmada, ülkemizde finansal sistem içinde önemli bir yeri olan bankaların

2002:12–2004:12 dönemine göre üçer aylık olmak üzere bazı önemli göstergelere göre

karşılaştırmalı performans analizi yapılması amaçlanmıştır. Bu çerçevede, öncelikle bankaların

performans ölçüm göstergelerinden likidite riski, kredi riski, sermaye riski ve karlılık

oranlarının temel bileşenler analizi yardımıyla değişken grupları belirlenmiş ve bu değişken

grupları Xi skor değerleri ile ölçeklendirilmiştir. Bu ölçekler yardımıyla kamu bankaları, özel

sermayeli ve yabancı sermayeli ticaret bankalarının performansları ilgili göstergelere göre

karşılaştırılmalı olarak değerlendirilmiştir. Bu çalışmada yapılan analizler sonucunda ilgili

göstergelerin banka yapılarına göre durumu incelenmiştir. Ayrıca yine ilgili göstergelerin skor

değerlerine göre bankaların sıralaması yapılarak durum değerlendirmesi yapılmıştır. En önemli

göstergeler olan aktif kalitesi ve karlılığa göre incelendiğinde aktif kalitesinde kamu bankaları,

karlılıkta ise öncelikle özel sermayeli ve ikinci sırada kamu sermayeli bankalar olmak üzere

yabancı sermayeli bankalardan daha iyi performans göstermiştir. Bu sonuçlara göre özellikle

2002 Aralık, 2003 yılının ilk yarısında kamu bankalarının daha iyi performans gösterdiği

görülmüştür.

Anahtar Sözcükler: temel bileşenler yaklaşımı, faktör analizi, bankacılık, performans

değerlendirme

1 Prof.Dr.Gazi Üniversitesi, İ.İ.B.F.Ekonometri Bölümü, Beşevler – ANKARA. aunsal@gazi.edu.tr 2 Arş.Gör.Gazi Üniversitesi, İ.İ.B.F.Ekonometri Bölümü, Beşevler – ANKARA. sduman@gazi.edu.tr

2

ABSTRACT

This paper uses principal component analysis to construct four measures of bank

performance: capital risk, credit risk, liquidity risk and profitability for 2002 December to

2004 March, quarterly. Then this study compares the performance of State-owned Commercial

Banks, privately-owned Commercial Banks and Foreign Banks in Turkey. On the most

important indicators of credit risk and profitability, respectively state-owned commercial

banks perform beter than the others on credit risk and first privately-owned commercial banks

and secondly state-owned commercial banks perform better than the foreign banks on

profitability. Especially in 2002, December and 2003, March and 2003: June periods, State-

owned banks perform better than both privately-owned commercial banks and foreign banks in

Turkey.

Keywords: principal component approach, factor analysis, banking, performance analysis

1.GİRİŞ

Türkiye’ de özellikle 1999 ve 2000 yıllarında yaşanan mali krizler

sonrasında, fon akımlarının önemli bir bölümünün yapıldığı bankacılık kesimi

ile ilgili yeniden yapılanma çalışmaları hız kazanmıştır. Bu anlamda, 2000 yılı

başlangıcında bankaların faaliyetlerinin izlenmesi ve denetlenmesi ile ilgili

kararların alınması ve uygulanması amacıyla “Bankacılık Düzenleme ve

Denetleme Kurumu” kurulmuştur (Fırat, 2001).

Bankalar, ekonominin en önemli yapıtaşları olarak ticari işletmelerin

finansmanı, temel finansal hizmetlerin sunumu ve ödeme sistemlerine erişim

gibi birçok olanak sağlamaktadır. Bunlara ek olarak, bazı bankalardan güç

piyasa koşullarında kredi ve likidite temin etmeleri beklenmektedir. Bankaların

ulusal ekonomiler için öneminin altını çizerken şu gerçekten yola

çıkılmaktadır; "bankacılık hemen hemen üniversal düzenlemelere tabi bir

endüstri haline gelmiştir”. Ayrıca bankalar belli konularda hükümetin güvenlik

ağına erişim sağlayabilmektedir. Bu nedenlerden dolayı bankalarda güçlü bir

kurumsal yönetim büyük önem taşımaktadır (Türkiye Bankalar Birliği, 2000).

1980’lerin başından itibaren uygulanan serbestleşme politikaları, Türk

bankacılık sisteminde de etkisini göstermiş ve bu politikaların sonucu olarak pek

3

çok olumlu gelişme yaşanmıştır. Mali serbestleşme ile birlikte sisteme giriş

imkânları genişlemiş ve sonucunda banka sayısında ve istihdamda önemli bir artış

yaşanmıştır. Ancak, bütün bu olumlu gelişmelere rağmen Türk bankacılık sistemi

öz kaynak yetersizliği, kamu bankalarının sistemdeki ağırlığının yarattığı bozucu

etkiler, küçük ölçekli ve parçalı bankacılık yapısı, bankaların yetersiz iç kontrol ve

risk yönetimi sistemleri, banka bilançolarındaki saydamlığın yetersizliği, zayıf aktif

kalitesi gibi taşıdığı yapısal sorunlar nedeniyle temel fonksiyonu olan aracılık

hizmetlerini etkin ve yeterli ölçüde yerine getirmekten hızla uzaklaşmış ve

sistematik risklere karşı duyarlılığı artmıştır (Kaya,2002).

Son yıllarda bankacılık sektöründe yapılan denetleme ve düzenleme

çalışmaları özellikle risk yönetimi konusunda yeniden yapılanma sürecini de

beraberinde getirmiştir. Bankacılıkta meydana gelen bu yeniden yapılanma

çalışmaları ampirik çalışmaların yapılması hususunda hız kazanmıştır.

Bankacılıkla ilgili yapılan ampirik çalışmalar incelendiğinde bankacılıkta

düzenleme, sektörün işleyişi ve performansı üzerinde yoğunlaşmıştır. Bu

alanda yapılan çalışmaların birçoğu; düzenleme politikaları, bankanın idari

yapısı, v.b. gibi durumların bankanın performansı üzerinde etkili olduğunu

söylemektedir.

Bu çalışmada risk ölçütlerine göre performans değerlendirilmesi

yapılacağından bu kavramlardan kısaca bahsetmek yerinde olacaktır.

2. Bankacılıkta Risk ve Risk Çeşitleri

Günümüzde finansal kuruluşların stratejik planlarında risk yönetimi

çok öncelikli bir yer almaktadır. Özellikle mali sistem içinde önemli bir yeri

olan bankalar kuvvetli ve etkin bir risk yönetimi ile piyasaların yaşadığı

olağanüstü durumlarda karşı karşıya kalabileceği zararları azaltabilir. Örneğin;

Türkiye’ de 2003 yılında hazırlanan bankaların yeniden yapılandırma

sürecinde mevduat faizleri piyasa koşullarına uygun hale getirilmiş ve vade ve

likidite riskleri daha iyi yönetilebilir olmuştur (www.bddk.org.tr). Bankaların

hemen hemen bütün faaliyet alanlarında alınan kararlarda riskin varlığından

4

bahsedilir. Risk, bankacılık sektörünün önlenemeyen ve giderilemeyen bir

parçasıdır. Ancak riskin başarılı bir biçimde yönetilmesi ile bankanın

karlılığını arttıran önemli bir araç olarak değerlendirilir.

Risk, bir işleme ilişkin bir parasal kaybın ortaya çıkması veya bir

giderin ya da zararın ortaya çıkması ile neticelenebilecek ekonomik faydanın

azalması ihtimalidir. Diğer bir ifadeyle risk, ekonomik değerin belirsizliği

şeklinde de tanımlanabilir. Risk yönetimi, risk ve getiri arasında şirket

yönetimine uygun bir geçiş veya değişim yapabilmesini sağlayan bir süreçtir.

Risk yönetimi temel bir kurumsal işlevdir. Bankacılıkta risk, bankanın

karlılığını sağlamak ve korumak için uygulanan politikaların bir bütünüdür.

Bu çalışmada yer alan ve bankacılık sektöründe faaliyet alanlarına göre

çeşitlilik gösteren risk unsurları aşağıda verilmiştir:

- Karlılık riski: Karlılık, bankanın varolma sebebidir. Ayrıca bankanın

üstlenebileceği risk ve sermayesini arttırabilme kapasitesini gösteren

önemli bir sonuç olarak da değerlendirilebilir. Karlılık riski ise, banka

yönetiminin bankanın gelir kaynaklarını iyi belirleme, bankacılık

faaliyetlerini yüksek getirili alanlara aktarabilme yeteneği ve

esnekliğidir.

Bir bankanın karlılık riski ölçümünde, bankanın reel olarak yeterince

kar edip etmediğine bakılır. Bu amaçla bankaların karlarının aktif büyüklükleri

ile o karı elde etmek için sahip oldukları sermaye miktarı ve sektörün karlılık

ortalaması ile bankaların durumunun karşılaştırılması gerekmektedir.

- Sermaye yeterliliği riski: Sermaye, finansal işlemlerde alternatif bir

kaynak olarak tanımlanır. Sermaye riski, Basel Komitesi tarafından

belirlenen bankanın ödeme yapma yeteneğini gösteren en önemli

göstergelerinden biridir. Bankacılık sektörünü yeniden yapılandırma ve

kaynak tahsisi planları çerçevesinde yabancı kaynak birikimleriyle

çalışan bankalar kanuni zorunluluk gereği sermayelerini belli bir

seviyenin üzerinde tutmak zorundadır. Uluslararası Ödemeler Bankası

(BIS) tarafından belirlenen minimum sermaye yeterlilik oranı %8

olarak belirlenmiştir.

5

Yeterli miktarda sermayenin ani likidite sıkışıklıklarında yedek bir

güvence olarak bulunmasının, bankaların sorunlu dönemleri daha rahat

aşmasına neden olacağı iddiası, sermaye miktarında bir standardizasyona

gidilmesini savunanların temel dayanaklarından birini oluşturmaktadır. Ayrıca

sermaye miktarı arttıkça, bankaların kaybedecekleri aratacağından, riskli

yatırımlardan uzak durmaları ihtimali kuvvetlenir.

Sermaye yeterliliğini ölçmek için sermaye yeterlilik oranı

kullanılmaktadır. Bu oran; risk ağırlıklı aktifler ile öz sermayeye katkı

sermayenin eklenerek sermayeden yapılan indirimin çıkarılmasıyla elde edilen

Sermaye Tabanı arasındaki ilişkiyi ölçmektedir.

- Likidite riski: Likidite; kısaca vadesi gelen borçları tam ve zamanında

ödeyebilme yeteneği olarak tanımlanır. Daha geniş olarak likidite,

işletme aktiflerinin daha akışkan, daha kısa vadeli ve daha kolay paraya

dönüştürülebilecek şekilde düzenleyerek pasiflerle vade uyumlu hale

getiren dengeli bir finansman politikası izlenmesi anlamında kullanılır.

Likidite riski ise, mevduat sahiplerinin yasal talepleri ile kredi

müşterisinin talep etkileri fonların karşılanması düzeyinin, ticari bankanın

karlılığında değişikliktir.

Bankanın ihtiyaç duyduğu likidite ihtiyacının belirlenmesinde çeşitli

yöntemler kullanılır. Bunların başında stok yaklaşımı, nakit akış yaklaşımı ve

vade farkı yaklaşımı gelmektedir.

- Kredi Riski: Kredi işlemleri bankanın risk taşıyan işlemlerinden biridir.

Bir bankanın verdiği kredi, satın aldığı menkul kıymet ihracatçısının

veya herhangi bir nedenle verdiği paranın geri ödenmesinin kısmen

veya tamamen olmaması ve borca karşılık teminat olarak gösterilen

kıymetlerin değer kaybederek ödenmeyen borcu karşılayamaması

durumunda kredibilite riski ile karşı karşıya kalınmaktadır.

Kredi riski ile aktif kalitesi ters orantılı olarak değişmektedir. Aktifin

kalitesi karlılığın ve ödünç verilen fonların geri alınacağının bir göstergesidir.

Kredi riski sadece bir bankanın kullandırdığı krediler için değil, aynı zamanda

6

finansal ürünleri ve bilânço dışı kalemleri için de söz konusudur. Kredi riski

yönetiminin anlamı, bankanın kullandırdığı kredilerden beklediği geri dönüşü

en uygun koşullarda maksimize etmektir.

3. Araştırmanın Amacı, Kapsamı ve Yöntem

Banka performansı ile ilgili yapılan çalışmalarda ekonomistler, ortak

olma yapısının banka performansı üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğunu

belirtmişlerdir (Grigorian ve Manole, 2002). Bunun yanı sıra, çeşitli politik

faktörler de banka performansında rol oynamaktadır.

Banka performanslarının ölçülmesinde çeşitli finansal oranlardan

faydalanılmaktadır. Ancak banka performansı sıralaması uygulanan orana göre

farklı çıkmaktadır. Bir orana göre yüksek performans gösteren banka bir diğer

orana göre çok düşük performanslı görünebilmektedir. Objektif bir

metodolojinin olmayışı banka yöneticilerinin uygulanan yaklaşıma güvensiz

olmalarına yol açmaktadır. Hatta zaman zaman banka yöneticileri, ölçüt olarak

alınan oranlarda yüksek performans elde etmek için, bankanın tüm stratejisine

zarar verebilecek politikalar izlemektedir.

Çalışmada kullanılan veriler, Türkiye Bankalar Birliği’ nin web

sitesinden elde edilmiştir. Ayrıca kullanılan veri kümesi kapsamlı olup banka

yapısını belirten birçok bilgiyi içermektedir. Bu çalışmada, kamu sermayeli,

özel sermayeli ve yabancı bankalar incelenmiştir ve karşılaştırmalı olarak

sonuçlar elde edilmiştir.

Türk bankacılık sistemi hakkındaki çalışmaların en sık görülen

sonuçlarından biri, yabancı ve özel bankaların kamu bankalarına oranla çok

daha etkin çalıştığıdır. Şüphesiz ‘verimlilik’ mutlak bir kavram olmayıp,

seçilen girdi ve çıktılarla, kullanılan yöntemle araştırmacının ‘ürettiği’ bir

değerdir(İnan, 2000). Bu çalışmada da, hangi bankaların diğerlerine göre

faaliyet alanlarında başarılı olduğu kıyaslanmaya çalışılmıştır. Bu amaçla,

temel bileşenler yaklaşımı ile çalışma kapsamında kullanılacak değişkenler

belirlenmiş ve bu değişkenlere ilişkin değerler ölçeklendirilerek analizler

yapılmıştır.

7

Bu çalışmada, daha önce de ifade edildiği üzere, kamu bankaları, özel

sermayeli bankalar ve yabancı bankaların performans değerlendirmesi yapmak

amaçlanmıştır. Çalışma kapsamına alınan ve birbiri ile ilişkili olan

değişkenlerin aralarındaki korelasyonun ortadan kaldırılması gerekir. Ayrıca

birbiri ile ilişkili birçok değişkenle analiz yapmak yerine birbirinden bağımsız

daha az sayıda değişkenle analiz yapmak istenilen bir durumdur. Çok

değişkenli analiz yöntemlerinin birçoğu, değişkenler arasındaki bu ilişkili

durumun yok edilmesi esasına dayanmaktadır. Bu yöntemlerin başında temel

bileşenler yöntemi ile faktör analizi gelmektedir. Bu çalışmada da bankalara

ilişkin belirlenen değişkenler temel bileşenler yöntemi ile birbirinden bağımsız

çeşitli faktörlere ayrılmıştır.

Çalışmanın veri kümesini Türkiye’ de faaliyet gösteren 3 adet kamu

sermayeli, 18 adet özel sermayeli ve 12 adet de yabancı bankalar

oluşturmaktadır.

Tablo.1’ de çalışma kapsamına alınan kamu sermayeli bankalar, özel

sermayeli bankalar ve yabancı bankalar verilmiştir.

8

Tablo.1: Çalışma Kapsamına Alınan Türkiye’ deki Bankalar

BANKALAR BANKALAR

Kamu Sermayeli Bankalar 17 Türk Ekonomi Bankası A.Ş.

1 T.C. Ziraat Bankası A.Ş. 18 Türkiye Garanti Bankası A.Ş.

2 Türkiye Halk Bankası A.Ş. 19 Türkiye İş Bankası A.Ş.

3 Türkiye Vakıflar Bankası 20 Yapı ve Kredi Bankası A.Ş.

Özel Sermayeli Bankalar Yabancı Bankalar

4 Akbank T.A.Ş. 21 Abn Amro Bank N.V.

5 Alternatif Bank A.Ş. 22 Arap Türk Bankası A.Ş.

6 Anadolubank A.Ş. 23 Banca di Roma S.P.A.

7 Denizbank A.Ş. 24 Bank Mellat

8 Finansbank A.Ş. 25 BankEuropa Bankası A.Ş.

9 Koçbank A.Ş. 26 Bnp-Ak Dresdner Bank A.ş.

10 MNG Bank A.Ş. 27 Citibank A.Ş.

11 Oyak Bank A.Ş. 28 Habib Bank Limited

12 Şekerbank T.A.Ş. 29 HSBC Bank A.Ş.

13 Tefkenbank A.Ş. 30 JP Morgan Chase Bank

14 Tekstil Bankası A.Ş. 31 Societe Generale(SA)

15 Turkish Bank A.Ş. 32 WestLB AG

16 Türk Dış Ticaret Bankası A.Ş.

Kaynak: www.tbb.org.tr

Çalışmada kullanılan değişkenler ve rasyolar da aşağıda Tablo.2’ de

verilmiştir.

9

Tablo.2: Kullanılan değişken ve ilgili rasyolar

Rasyolar (%)

Sermaye Yeterliliği

SY1 = Özkaynaklar / Toplam Pasifler

SY2 = (Özkaynak + Kar / Zarar) / Toplam Aktifler

SY3 = (Özkaynak + Kar / Zarar) / Toplam Pasifler

SY4 = (Özkaynak + Kar) / (Mevduat + Mevduat Dışı Kaynaklar)

SY5 = Faiz Getirili Aktifler / Özkaynaklar

SY6 = Ödenmiş Sermaye / Özkaynaklar

Aktif Kalitesi (Krediler)

AK1 = Toplam Krediler / Toplam Aktifler

AK2 = Duran Aktifler / Toplam Aktifler

AK3 = Menkul Değerler Cüzdanı / Toplam Aktifler

AK4 = Takipteki Krediler / Toplam Aktifler

AK5 = Duran Aktifler / Ödenmiş Sermaye

AK6 = Bağlı Değerler + İştirakler / Toplam Aktifler

Likidite Yeterliliği

LKT1 = Likit Aktifler / Toplam Aktifler

LKT2 = Likit Aktifler + ( Mevduat + Mevduat Dışı Kaynaklar)

LKT3 = Likit Aktifler / Ödenmiş Sermaye

LKT4 = Menkul Değerler Cüzdanı + Toplam Likit Aktifler

LKT5 = Garanti Kefaletler / Özkaynaklar

Karlılık

KAR1 = Net Dönem Karı / Ortalama Toplam Aktifler

KAR2 = Net Dönem Karı / Ortalama Özkaynaklar

KAR3 = Net Dönem Karı / Ortalama Ödenmiş Sermaye

KAR4 = Kredilerden Alınan Faizler / Faiz Gelirleri + Faiz Dışı Gelirler

KAR5 = (Faiz Gelirleri – Faiz Giderleri) / Toplam Gelirler

Kaynak: www.tbb.org.tr

10

Çalışmanın bu aşamasında veriler ve çalışma kapsamına giren bankalar

tanımlandıktan sonra temel bileşenler yaklaşımı ve faktör analizinden kısaca

bahsedilecektir.

3.1. Temel Bileşenler Yaklaşımı

n adet gözlem ve p adet değişkenden oluşan veri matrisi X olmak üzere,

bu veri matrisi çok sayıda nokradan oluşan bir topluluktur. Değişkenler

arasında tam bağımsızlık söz konusu olamayacağı için oluşan şeklin eksenleri

birbirine dik olamayacak ve tanımlanamayacaktır. Diğer taraftan bu eksenlerin

birbirine dik olması daha fazla bilgi verecektir. Bu amaçla, bir dönüştürme

yaparak noktaların sahip oldukları toplam varyans ilk eksen boyunca

değişmemesi sağlanarak yeni eksenlerin birbirine dik olması sağlanmaktadır.

Harold Hotelling tarafından önerilen bu yöntemde Z standartlaştırılmış veri

matrisi de kullanılmaktadır.

Tpxp dönüşüm matrisi olmak üzere,

pxn'pxppxn ZTY = (1)

biçiminde ifade edilir. Diğer bir ifadeyle, birbiriyle ilişkili Z değerlerinden

birbiri ile ilişkili olmayan Y değerleri elde edilmektedir.

Daha sonra bu bilgiler kullanılarak öz değerler bağıntısından

yararlanarak önemli bileşenler elde edilir. Bu temel bileşen sayısının

belirlenmesi için birçok yöntem geliştirilmiştir. Kullanılan en basit yönteme

göre, birden büyük öz değerlerin sayısı m dir ve

∑=

≥m

j

j

p1 32λ

(2)

koşulunun sağlandığı en küçük m değeri önemli görülen temel bileşen sayısı

belirlemektedir. Kısaca temel bileşenler yaklaşımı bağımlılık yapısını yok

etme ve boyut indirgeme amaçları için kullanılmaktadır.

11

3.2. Faktör Analizi

Faktör analizi, p tane değişkene sahip bir durumda birbiri ile ilişkili

olan değişkenleri birleştirerek faktör adı verilen az sayıda ortak ilişkisiz

değişken bulmayı amaçlayan çok değişkenli bir tekniktir. Diğer bir ifadeyle

temel bileşenler analizi gibi boyut indirgeme ve değişkenler arasındaki

bağımlılık yapısını yok etme özelliğine sahiptir.

Faktör analizinde de öncelikle değişkenlerin korelasyon matrisi

belirlenir. Analizde kullanılan değişkenler arasında korelasyon mutlak değer

olarak 0.40 dan daha az ise, ilgili değişkenin analize dahil edilmesi uygun

olmayabilir. Bu teknikte, faktörlerin belirlenmesinde bir çok yöntem olmasına

rağmen en kullanışlı olanı temel bileşenler yaklaşımıdır. Bu yaklaşım, bütün

değişkenlerdeki maksimum varyansı açıklayacak faktörü hesaplar. Geriye

kalan maksimum miktardaki varyansı açıklamak üzere ikinci faktör hesaplanır.

Bu durum, değişkenlerdeki toplam varyansı açıklayıncaya kadar devam eder.

Bir sonraki bölümde temel bileşenler yaklaşımı ile faktör analizi

kullanılarak belirlenen risk ölçüm kriterlerine göre bankaların performans

değerlendirilmesi yapılmaya çalışılmıştır.

4. Uygulama

Bu çalışmada öncelikle temel bileşenler yöntemi ile likidite riski,

sermaye riski, kredi riski ve karlılık indekslerini açıklayan önemli rasyolar

belirlenmiş ve bu rasyolar kullanılarak faktör analizi ile indekslere ilişkin skor

değerleri oluşturulmuştur. Çalışma kapsamına alınan kamu sermayeli bankalar,

özel sermayeli bankalar ve yabancı bankalar bu skor değerleri ile çeşitli

istatistiki bilgilere göre karşılaştırılmıştır.

Aşağıda Tablo.3’ de ilgili bankaların likidite riski, kredi riski, sermaye

riski ve karlılık indekslerine ilişkin risk skorlarına ilişkin ölçek ortalamaları

verilmiştir.

12

Tablo.3: Kamu, Özel ve Yabancı Sermayeli Bankaların Risk Skorları Ölçek Ortalamaları

2002 Aralık BANKALAR Likidite Kredi Sermaye Karlılık

Kamu Sermayeli Bankalar 6.67 5.33 1 7.67 Özel Sermayeli Bankalar 6.35 4.18 1.47 7.06 Yabancı Sermayeli Bankalar 4.08 3.17 2.42 6.75

2003 Mart Likidite Kredi Sermaye Karlılık Kamu Sermayeli Bankalar 6 5 2.33 5 Özel Sermayeli Bankalar 4.18 4.70 3.12 4.94 Yabancı Sermayeli Bankalar 5.08 3.50 4.17 3.83

2003 Haziran Likidite Kredi Sermaye Karlılık Kamu Sermayeli Bankalar 4 7.33 2.33 4 Özel Sermayeli Bankalar 6.58 4.47 2.65 7.08 Yabancı Sermayeli Bankalar 4.58 5.08 3.83 4.42

2003 Eylül Likidite Kredi Sermaye Karlılık Kamu Sermayeli Bankalar 3.33 7.33 2.33 3.67 Özel Sermayeli Bankalar 4.65 5.18 4.06 5.12 Yabancı Sermayeli Bankalar 3.92 4 3.92 5.42

2003 Aralık Likidite Kredi Sermaye Karlılık Kamu Sermayeli Bankalar 2.33 8.33 1 8.33 Özel Sermayeli Bankalar 2.41 7 1.59 8.70 Yabancı Sermayeli Bankalar 3.25 4.75 2.83 6.92

2004 Mart Likidite Kredi Sermaye Karlılık Kamu Sermayeli Bankalar 3.67 8.67 1.67 4.67 Özel Sermayeli Bankalar 3.18 7.06 2.88 5.41 Yabancı Sermayeli Bankalar 3.92 4.67 4.25 4.08

2004 Haziran Likidite Kredi Sermaye Karlılık Kamu Sermayeli Bankalar 5.33 5.67 1.33 8.33 Özel Sermayeli Bankalar 3.82 4.12 2.29 7.59 Yabancı Sermayeli Bankalar 5.33 2.83 2.92 6.92

Bu basit analiz yönteminde dikkate alınacak çeşitli bilgiler ortaya çıkarılmıştır.

Tablo.3’ de likidite, kredi, sermaye ve karlılık göstergelerine ilişkin elde edilen ortalama

değerler incelendiğinde; 2002 Aralık döneminde kamu sermayeli bankaların sermaye

yeterliği göstergesi dışında diğer bankalara göre daha iyi performans gösterdikleri

gözlenmiştir. İkinci olarak özel sermayeli bankalar da yabancı sermayeli bankalara göre

daha iyi oldukları söylenebilir. 2003 Mart döneminde sermaye yeterliği hariç yine kamu

sermayeli bankaların üstün oldukları gözlenmiştir. Karlılık ve kredi hacminde özel

13

sermayeli bankalar yine yabancı sermayeli bankalara oranla daha iyi durumda oldukları

tespit edilmiştir. 2003 Haziran ayı için elde edilen değerler incelendiğinde, özel

sermayeli bankaların kredi dışında özellikle likidite ve karlılık göstergelerine göre daha

iyi performans gösterdikleri gözlenmiştir. Bu dönmede önceki dönemlere göre kamu

bankalarının kredi yeterliliği oldukça artmıştır. 2003 Eylül döneminde 2003 Haziran

dönemine benzer şekilde özel sermayeli bankların üstün performans gösterdikleri

söylenebilir. Kamu sermayeli bankaların kredi yeterliğinde diğerlerine oranla daha iyi

olduğu söylenebilir. 2003 Aralık döneminde kamu sermayeli bankaların karlılık

düzeylerinin oldukça yükseldiği dikkat çekmektedir. Yine kredi yeterliği hariç diğer

göstergelerde önemli ölçüde azalma gözlenmiştir. Bu dönemde özel sermayeli ve yabancı

sermayeli bankaların karlılık oranlarının önemli ölçüde arttığı gözlenmekle birlikte, tüm

bankaların performanslarının birbirine yakın olduğu söylenebilir. 2004 Mart dönemine

göre hızla artan karlılık oranları tüm bankalara açısından azalma sergilemektedir. Kredi

yeterlikleri geçerliliğini korumakla birlikte sermaye yeterliliklerinde artma gözlenmiştir.

Ancak tüm dönemler için sermaye yeterliliklerinin düşük olduğu görülmektedir. Son

olarak 2004 Haziran döneminde kamu bankalarının kredi yeterliliklerinde azalma

görülürken sermaye yeterliği hariç diğer göstergelerde daha iyi performans gösterdikleri

düşünülmektedir. Ancak Mart dönemine oranla karlılıklarının arttığı söylenebilir.

Ayrıca çalışmada ilgili dört kategoriye ilişkin faktör skorlarının pozitif ölçek

değerlerine göre bankaların sıralaması yapılmış ve aşağıda dönem sırasına göre tablo

şeklinde verilmiştir.

14

Tablo.4: 2002 Aralık Dönemi Dört Kategoriye Göre Bankaların Dağılımı

Sermaye Kredi Likidite Karlılık 1 Tekstil Bankası A.Ş. Şekerbank T.A.Ş. Denizbank A.Ş. Anadolubank A.Ş. 2 HSBC Bank A.Ş. T.C.Ziraat Bankası T.C.Ziraat Bankası Türk Dış Ticaret Bankası 3 Abn Amro Bank N.V. Arap Türk Bankası A.Ş. Türkiye İş Bankası A.Ş. Turkish Bank A.Ş. 4 Bnp-Ak Dresdner Bank Abn Amro Bank N.V. Türk Dış Ticaret Bankası JPMorgan Chase Bank 5 Habib Bank Limited Denizbank A.Ş. Türkiye Halk Bankası Habib Bank Limited 6 Société Générale (SA) Finans Bank A.Ş. Türkiye Garanti Bankası WestLB AG 7 Bayındırbank A.Ş. Türk Dış Ticaret Bankası A.Ş. Bnp-Ak Dresdner Bank Citibank N.A. 8 MNG Bank A.Ş. Bayındırbank A.Ş. Yapı ve Kredi Bankası A.Ş. Finans Bank A.Ş. 9 Alternatif Bank A.Ş. Bnp-Ak Dresdner Bank A.Ş. Anadolubank A.Ş. Türkiye Vakıflar Bankası

10 JPMorgan Chase Bank Türkiye Halk Bankası A.Ş. Koçbank A.Ş. Türkiye Halk Bankası 11 BankEuropa Bankası Türkiye Garanti Bankası Türkiye Vakıflar Bankası Tekstil Bankası A.Ş. 12 Türkiye Vakıflar Bankası Finans Bank A.Ş. Akbank T.A.Ş. 13 BankEuropa Bankası A.Ş. Banca di Roma S.P.A. Bnp-Ak Dresdner Bank 14 Yapı ve Kredi Bankası A.Ş. Tekstil Bankası A.Ş. Yapı ve Kredi Bankası A.Ş. 15 Türkiye İş Bankası A.Ş. Alternatif Bank A.Ş. Bayındırbank A.Ş.

16 Şekerbank T.A.Ş.

Tablo.4’de görüldüğü üzere, 2002 Aralık döneminde kamu bankalarının kredi,

likidite, karlılık rasyolarına göre öne çıktığı gözlenmiştir. Yine özel bankalar içinde

Bayıdırbank A.Ş. sermaye, kredi ve karlılık rasyolarına göre iyi performans sergilemiştir.

Tablo.5: 2003 Mart Dönemi Dört Kategoriye Göre Bankaların Dağılımı

Sermaye Kredi Likidite Karlılık 1 Abn Amro Bank N.V. BankEuropa Bankası A.Ş. T.C. Ziraat Bankası A.Ş. Türk Dış Ticaret Bankası 2 Société Générale (SA) Abn Amro Bank N.V. Yapı ve Kredi Bankası A.Ş. Türk Ekonomi Bankası A.Ş. 3 Bnp-Ak Dresdner Bank A.Ş. Denizbank A.Ş. Bank Mellat Türkiye İş Bankası A.Ş. 4 HSBC Bank A.Ş. Bayındırbank A.Ş. Türk Ekonomi Bankası A.Ş. Akbank T.A.Ş. 5 JPMorgan Chase Bank Türk Dış Ticaret Bankası A.Ş. Türk Dış Ticaret Bankası Finans Bank A.Ş. 6 Bayındırbank A.Ş. MNG Bank A.Ş. Abn Amro Bank N.V. WestLB AG 7 MNG Bank A.Ş. Banca di Roma S.P.A. Turkish Bank A.Ş. Türkiye Vakıflar Bankası

8 BankEuropa Bankası A.Ş. Türkiye Garanti Bankası A.Ş. JPMorgan Chase Bank Şekerbank T.A.Ş. 9 WestLB AG Denizbank A.Ş. Bank Mellat

10 Türkiye Vakıflar Bankası BankEuropa Bankası A.Ş. Türkiye Halk Bankası A.Ş. 11 Türkiye İş Bankası A.Ş. Akbank T.A.Ş. Yapı ve Kredi Bankası A.Ş.

12 Yapı ve Kredi Bankası A.Ş. Türkiye Vakıflar Bankası Bnp-Ak Dresdner Bank A.Ş. 13 Bayındırbank A.Ş. Denizbank A.Ş.

14 WestLB AG Bayındırbank A.Ş.

Tablo.5’ de elde edilen sonuçlara göre 2003 Mart döneminde Bayındırbank bu

dönemde de performansını korumuştur. Yabancı sermayeli bankalar arasında ise WestLB

AG bank sermaye yeterliği hariç diğer göstergeler arasında iyi performans gösterdiği

15

gözlenmiştir. Diğer taraftan yine sermaye yeterliği hariç kamu sermayeli bankalar

arasında özellikle Türkiye Vakıflar Bankasının performansının iyi düzeyde olduğu elde

edilmiştir. Tablo.6: 2003 Haziran Dönemi Dört Kategoriye Göre Bankaların Dağılımı

Sermaye Kredi Likidite Karlılık 1 Arap Türk Bankası A.Ş. Arap Türk Bankası A.Ş. Citibank N.A. Finans Bank A.Ş. 2 Abn Amro Bank N.V. Finans Bank A.Ş. Türkiye Garanti Bankası A.Ş. Citibank N.A. 3 Citibank N.A. Denizbank A.Ş. T.C.Ziraat Bankası Arap Türk Bankası A.Ş. 4 JPMorgan Chase Bank Bayındırbank A.Ş. Türk Ekonomi Bankası A.Ş. Abn Amro Bank N.V. 5 Oyak Bank A.Ş. Abn Amro Bank N.V. JPMorgan Chase Bank HSBC Bank A.Ş. 6 Bnp-Ak Dresdner Bank A.Ş. Tekstil Bankası A.Ş. Türk Dış Ticaret Bankası A.Ş. Türk Dış Ticaret Bankası 7 Bayındırbank A.Ş. Oyak Bank A.Ş. Denizbank A.Ş. Türkiye Garanti Bankası 8 Koçbank A.Ş. Türk Ekonomi Bankası A.Ş. Şekerbank T.A.Ş. Akbank T.A.Ş. 9 Habib Bank Limited Yapı ve Kredi Bankası A.Ş. Abn Amro Bank N.V. Şekerbank T.A.Ş.

10 BankEuropa Bankası A.Ş. Banca di Roma S.P.A. Koçbank A.Ş. Denizbank A.Ş.

11 Türkiye Halk Bankası A.Ş. WestLB AG Türkiye İş Bankası A.Ş. 12 Habib Bank Limited Akbank T.A.Ş. Bank Mellat 13 WestLB AG BankEuropa Bankası A.Ş. Koçbank A.Ş. 14 Türkiye Vakıflar Bankası Yapı ve Kredi Bankası A.Ş. Bnp-Ak Dresdner Bank A.Ş.

15 Bayındırbank A.Ş. Bayındırbank A.Ş.

2003 Haziran döneminde kamu sermayeli bankaların performanslarında bir düşüş

olduğu gözlenmiştir. Diğer taraftan Bayındırbank başta olmak üzere özel sermayeli

bankaların performanslarında bir artış olduğu saptanmıştır.

Tablo.7: 2003 Eylül Dönemi Dört Kategoriye Göre Bankaların Dağılımı

Sermaye Kredi Likidite Karlılık

1 Abn Amro Bank N.V. Akbank T.A.Ş. Bank Mellat Türk Dış Ticaret Bankası A.Ş.

2 Citibank N.A. Türk Ekonomi Bankası A.Ş. Türk Dış Ticaret Bankası A.Ş. Türkiye İş Bankası A.Ş. 3 Alternatif Bank A.Ş. Tekstil Bankası A.Ş. Abn Amro Bank N.V. Türkiye Garanti Bankası A.Ş. 4 JPMorgan Chase Bank Anadolubank A.Ş. BankEuropa Bankası A.Ş. Abn Amro Bank N.V. 5 Şekerbank T.A.Ş. Habib Bank Limited Akbank T.A.Ş. Akbank T.A.Ş. 6 Oyak Bank A.Ş. WestLB AG HSBC Bank A.Ş. HSBC Bank A.Ş. 7 Bnp-Ak Dresdner Bank A.Ş. Türkiye Garanti Bankası A.Ş. Şekerbank T.A.Ş. JPMorgan Chase Bank 8 Koçbank A.Ş. Denizbank A.Ş. Finans Bank A.Ş. Bank Mellat 9 Bayındırbank A.Ş. Türkiye İş Bankası A.Ş. Bnp-Ak Dresdner Bank A.Ş. Şekerbank T.A.Ş.

10 BankEuropa Bankası A.Ş. MNG Bank A.Ş. Türkiye Garanti Bankası A.Ş. Koçbank A.Ş.

11 Finans Bank A.Ş. Türkiye Halk Bankası A.Ş. Türkiye İş Bankası A.Ş. Arap Türk Bankası A.Ş.

12 Arap Türk Bankası A.Ş. Koçbank A.Ş. Bayındırbank A.Ş.

13 Bnp-Ak Dresdner Bank A.Ş. Bayındırbank A.Ş. Bnp-Ak Dresdner Bank A.Ş.

14 Türkiye Vakıflar Bankası Finans Bank A.Ş.

15 Bayındırbank A.Ş.

16

Tablo.7’ de verilen sonuçlara göre yine kamu sermayeli bankaların çok iyi

performans sergilemedikleri söylenirken özellikle özel sermayeli bankların daha iyi

performans sergiledikleri ve sıralamaya girdikleri gözlenmiştir.

Tablo.8: 2003 Aralık Dönemi Dört Kategoriye Göre Bankaların Dağılımı

Sermaye Kredi Likidite Karlılık 1 HSBC Bank A.Ş. Denizbank A.Ş. Abn Amro Bank N.V. Türkiye İş Bankası A.Ş. 2 MNG Bank A.Ş. Türk Dış Ticaret Bankası A.Ş. Türkiye İş Bankası A.Ş. Türkiye Halk Bankası A.Ş. 3 Habib Bank Limited Banca di Roma S.P.A. MNG Bank A.Ş. Tekstil Bankası A.Ş. 4 Alternatif Bank A.Ş. Türkiye Vakıflar Bankası Akbank T.A.Ş. WestLB AG 5 Bnp-Ak Dresdner Bank Oyak Bank A.Ş. T.C. Ziraat Bankası Koçbank A.Ş. 6 BankEuropa Bankası A.Ş. Koçbank A.Ş. Société Générale (SA) Oyak Bank A.Ş. 7 Société Générale (SA) MNG Bank A.Ş. Alternatif Bank A.Ş. Denizbank A.Ş. 8 Bayındırbank A.Ş. T.C. Ziraat Bankası HSBC Bank A.Ş. Société Générale (SA) 9 Turkish Bank A.Ş. Şekerbank T.A.Ş. Habib Bank Limited Anadolubank A.Ş.

10 JPMorgan Chase Bank Alternatif Bank A.Ş. Türkiye Halk Bankası A.Ş. JPMorgan Chase Bank 11 Finans Bank A.Ş. Arap Türk Bankası A.Ş. Finans Bank A.Ş. 12 Arap Türk Bankası A.Ş. Bnp-Ak Dresdner Bank A.Ş. Yapı ve Kredi Bankası A.Ş. 13 Türkiye Garanti Bankası A.Ş. BankEuropa Bankası A.Ş. Bnp-Ak Dresdner Bank 14 Türkiye Halk Bankası A.Ş. Bayındırbank A.Ş. Türk Dış Ticaret Bankası 15 Yapı ve Kredi Bankası A.Ş. JPMorgan Chase Bank Türkiye Garanti Bankası 16 Bnp-Ak Dresdner Bank A.Ş. Bank Mellat 17 Türkiye İş Bankası A.Ş. Türk Ekonomi Bankası A.Ş. 18 Türkiye Vakıflar Bankası 19 Bayındırbank A.Ş. 20 Akbank T.A.Ş. 21 Citibank N.A. 22 Alternatif Bank A.Ş.

23 Şekerbank T.A.Ş.

Tablo.8’ de verilen sonuçlara sermaye yeterliği dışında kamu bankalarının üstün

performans gösterdikleri gözlenirken, bunun yanı sıra özel bankalar arasında Bayındırbank

ve yabancı sermayeli bankalar arasında da JPMorgan Chase Bank ve Bnp-Ak Dresdner

Bank A.Ş. olmak üzere özellikle özel ve yabancı sermayeli bankaların daha iyi oldukları

gözlenmiştir.

17

Tablo.9: 2004 Mart Dönemi Dört Kategoriye Göre Bankaların Dağılımı Sermaye Kredi Likidite Karlılık

1 Citibank N.A. Denizbank A.Ş. Türkiye İş Bankası A.Ş. Anadolubank A.Ş. 2 Abn Amro Bank N.V. Banca di Roma S.P.A. Abn Amro Bank N.V. Türk Dış Ticaret Bankası 3 Alternatif Bank A.Ş. Anadolubank A.Ş. Akbank T.A.Ş. Citibank N.A. 4 Arap Türk Bankası A.Ş. Oyak Bank A.Ş. Habib Bank Limited Türkiye İş Bankası A.Ş. 5 HSBC Bank A.Ş. Türk Dış Ticaret Bankası A.Ş. T.C.Ziraat Bankası A.Ş. Koçbank A.Ş. 6 MNG Bank A.Ş. Türkiye Vakıflar Bankası Société Générale (SA) Alternatif Bank A.Ş. 7 Habib Bank Limited T.C.Ziraat Bankası A.Ş. Türkiye Halk Bankası A.Ş. Türk Ekonomi Bankası A.Ş. 8 Turkish Bank A.Ş. Şekerbank T.A.Ş. BankEuropa Bankası A.Ş. Tekstil Bankası A.Ş. 9 BankEuropa Bankası A.Ş. Alternatif Bank A.Ş. Arap Türk Bankası A.Ş. Finans Bank A.Ş.

10 Bnp-Ak Dresdner Bank A.Ş. Türkiye Garanti Bankası A.Ş. Bnp-Ak Dresdner Bank A.Ş. Oyak Bank A.Ş. 11 JPMorgan Chase Bank MNG Bank A.Ş. JPMorgan Chase Bank Yapı ve Kredi Bankası A.Ş.

12 Bayındırbank A.Ş. Koçbank A.Ş. Bayındırbank A.Ş. HSBC Bank A.Ş.

13 Finans Bank A.Ş. Akbank T.A.Ş. 14 Bnp-Ak Dresdner Bank A.Ş. Türkiye Vakıflar Bankası 15 Arap Türk Bankası A.Ş. Denizbank A.Ş. 16 Yapı ve Kredi Bankası A.Ş. Türkiye Garanti Bankası A.Ş. 17 Türkiye Halk Bankası A.Ş. Şekerbank T.A.Ş.

18 Türkiye İş Bankası A.Ş. Bnp-Ak Dresdner Bank A.Ş.

Tablo.9’ da elde edilen sonuçlara göre kamu sermayeli bankaların yine sermaye

yeterliğine göre iyi performans göstermedikleri gözlenmiştir. Ancak özellikle kredi ve

likidite yeterliği açısından özel bankalar ve yabancı sermayeli bankalarla aynı oranda başarı

gösterdikleri sonucuna ulaşılmıştır.

18

Tablo.10: 2004 Haziran Dönemi Dört Kategoriye Göre Bankaların Dağılımı

Sermaye Kredi Likidite Karlılık 1 Arap Türk Bankası A.Ş. Denizbank A.Ş. Akbank T.A.Ş. Banca di Roma S.P.A. 2 Yapı ve Kredi Bankası A.Ş. T.C.Ziraat Bankası A.Ş. BankEuropa Bankası A.Ş. Anadolubank A.Ş. 3 Turkish Bank A.Ş. Şekerbank T.A.Ş. Arap Türk Bankası A.Ş. Turkish Bank A.Ş. 4 Akbank T.A.Ş. Türkiye Halk Bankası A.Ş. Bank Mellat Türkiye Vakıflar Bankası 5 Türkiye İş Bankası A.Ş. Bayındırbank A.Ş. Türk Ekonomi Bankası A.Ş. Finans Bank A.Ş. 6 Citibank N.A. BankEuropa Bankası A.Ş. Abn Amro Bank N.V. Denizbank A.Ş. 7 HSBC Bank A.Ş. Türkiye Garanti Bankası A.Ş. Türkiye Halk Bankası A.Ş. Türkiye Halk Bankası A.Ş. 8 MNG Bank A.Ş. Arap Türk Bankası A.Ş. Société Générale (SA) Türk Ekonomi Bankası A.Ş. 9 Bnp-Ak Dresdner Bank A.Ş. Türkiye Vakıflar Bankası T.C.Ziraat Bankası A.Ş. Türkiye İş Bankası A.Ş.

10 Bayındırbank A.Ş. Yapı ve Kredi Bankası A.Ş. Habib Bank Limited Koçbank A.Ş. 11 Habib Bank Limited Türkiye İş Bankası A.Ş. Turkish Bank A.Ş. Türkiye Garanti Bankası 12 JPMorgan Chase Bank Citibank N.A. 13 Bayındırbank A.Ş. Şekerbank T.A.Ş. 14 WestLB AG Bank Mellat 15 HSBC Bank A.Ş. 16 T.C.Ziraat Bankası 17 Arap Türk Bankası A.Ş. 18 Akbank T.A.Ş. 19 Bnp-Ak Dresdner Bank A.Ş. 20 Habib Bank Limited

21 Bayındırbank A.Ş.

Tablo.10’ da verilen sonuçlara göre yine sermaye yeterliği dışında kamu sermayeli

bankaların performanslarının iyi olduğu gözlenmiştir. Diğer taraftan özellikle özel

sermayeli bankalar arasında Bayındırbank ve Akbank başta olmak üzere iyi performans

gösterdikleri söylenebilir. Yabancı sermayeli bankaların bu dönemde özellikle likidite

yeterliğine göre daha iyi durumda oldukları dikkat çekmektedir.

5. Sonuç ve Değerlendirme

Bu çalışmada Türkiye’ de faaliyet gösteren kamu, özel ve yabancı

sermayeli 32 bankanın performans değerlendirmesi faktör analizi ile elde

edilen skor değerler ölçeklendirilerek yapılmıştır. Bu ölçeklendirme sonucunda

bankalara ilişkin hesaplanan ölçek değerler kullanılarak her bir göstergeye

ilişkin ortalama değerler hesaplanmış ve sonuçlar karşılaştırmalı olarak

incelenmiştir. Bu sonuçlara göre özellikle 2003 yılının ilk yarısında kamu

sermayeli bankaların sermaye yeterliği rasyosu dışında daha iyi performans

gösterdikleri gözlenmiştir. Ancak 2003 yılı ikinci yarısında özellikle özel

19

sermayeli bankaların daha iyi performansa sahip oldukları sonucuna

varılmıştır. 2003 Aralık döneminde tüm bankaların likidite sıkıntısı içinde

oldukları gözlenmiştir. 2004 yılının ilk yarısında ise durum kamu sermayeli

bankaların Mart ayı içinde tekrar performanslarının iyileşmesi yönünde

seyretmekle birlikte bir yıl önceki durumu hala yakalayamadıkları tespit

edilmiştir. Bunun yanı sıra 2004 yılı Mart döneminde tüm bankaların karlılık

oranlarının düşük olduğu gözlenirken 2004 Haziran döneminde hızlı bir artış

olduğu sonucuna varılmıştır.

KAYNAKÇA

Akgül, Aziz, (1997), Tıbbi Araştırmalarda İstatistiksel Analiz Teknikleri:SPSS

Uygulamaları”, Yükseköğretim Kurulu Matbaası, Ankara.

Bonin John P., Hasan, Iftekhar and Wachtel Paul (2004), “Bank performance,

efficiency and ownership in transition countries”, Bofit Discussion

Papers,No:4.

Canbaş, Serpil, Çabuk, Altan, Kılıç, Süleyman B.(2003 ). Mali Başarısızlık

Tahmininde Çok Değişkenli İstatistiksel Yöntemlerin Kullanılması:

Türk Bankacılık Sisteminde Bir Uygulama, VI. Ulusal Ekonometri ve

İstatistik Sempozyumu, G.Ü. İ.İ.B.F.Ekonometri Bölümü, Ankara.

Fırat, Oktay Ümit ve Demirhan, Ayşe(2001) “Ticaret Bankalarının

Performanslarının Analizi”.

İnan, Alpan E.(2000), “Banka Etkinliğinin Ölçülmesi ve Düşük Enflasyon

Sürecinde Bankacılıkta Etkinlik”,Bankacılar Dergisi, Sayı: 34.

Karabulut, Gökhan, “Bankacılık Sektöründe Sermaye Karlılık İlişkisi: Türk

Bankacılık Sistemi Üzerine Bir İnceleme”

20

Kaya, Yasemin Türker (2002), Türk Bankacılık Sektöründe Karlılığın

Belirleyicileri 1997-2000, BDDK, MSPD Çalışma Raporu, Ankara.

Shih, Victor, Zhang, Qi, Liu, Mingxing.(2004). Comparing The Performance

Of Chinese Banks: A Principal Component Approach, Working

Paper.

Tatlidil, Hüseyin,(1999), Çok Değişkenli İstatistiksel Analiz Yöntemleri,

Kitabevi, Ankara.

Ünsal, Aydın ve Mete, Sinan (2003). Ticaret Banka Performanslarının 1995-

2000 Sürecinde Analizi, VI. Ulusal Ekonometri ve İstatistik

Sempozyumu, Mayıs 2003, Gazi Üniversitesi, Ankara.

Ünsal, Aydın ve Benli Keskin, Yasemin (2004), “İşletme Büyüklüğünün

Tahmini: İMKB Gıda-İçki Sektöründe Ampirik Bir Çalışma”, Gazi

İİBF Dergisi, Cilt:6, Sayı:2.

www.bddk.org.tr, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Üst Kurulu.

www.tbb.org.tr,Türkiye Bankalar Birliği