«Ψηφιακό Αρχείο Ι. Καποδίστρια»: Η υλοποίηση μιας καινοτόμας ιδέας

2

Περιεχόμενα

Α1. Βιογραφικό Ι.Α. Καποδίστρια

Α.2 Το Ψηφιακό Αρχείο

Β. Έρευνα: περιγραφή και μεθοδολογία

Β.1. Έρευνα στα ευρωπαϊκά αρχεία

Β.2. Επεξεργασία του αρχείου Καποδίστρια

Β.3. Ψηφιοποίηση δημοσιευμένου αρχειακού υλικού

Β.4. Μελέτη και συμπλήρωση της «Βιβλιοθήκης Καποδίστρια»

Β.5. Συγκέντρωση βιβλιογραφίας για τον Ι. Καποδίστρια

Β.6. Έρευνα και συλλογή εικονογραφικού και οπτικοακουστικού υλικού

για τον Ι. Καποδίστρια και την εποχή του

Β.7. Παραγωγή σύντομων ντοκιμαντέρ με αφορμή τον Ιωάννη Καποδίστρια

Γ. Οι ψηφιακές τεχνολογίες στην υπηρεσία των Επιστημών του Ανθρώπου

Γ.1. Συγκρότηση βάσης δεδομένων για το «Ψηφιακό Αρχείο Ι. Καποδίστρια»

Γ.2. Ο ιστότοπος «Ψηφιακό αρχείο Ι. Καποδίστρια»

Γ.2.1. Γενική περιγραφή

Γ.2.2. Περιεχόμενα ιστότοπου

Γ.2.2.1. Ενότητα «Ο Ι. Καποδίστριας»

Γ.2.2.2. Ενότητα «Η εποχή του»

Γ.2.2.3. Ενότητα «Το Ψηφιακό αρχείο»

Γ.2.2.4 Ενότητα «Εκπαιδευτικές προτάσεις»

Γ.2.3. Το κοινό του ιστότοπου

Γ.2. 4. Καινοτομίες του ιστότοπου

Δ. Ερευνητική ομάδα

Ε. Συνεργασία με φορείς

3

Α1. Βιογραφικό Ιωάννη Καποδίστρια

Ο Ιωάννης Καποδίστριας (Κέρκυρα 1776-Ναύπλιο 1831), αν και υπήρξε αδιαμφισβήτητα, στη συνείδηση

της κοινής γνώμης, κορυφαία πολιτική φυσιογνωμία που συνέδεσε τη ζωή και το έργο του με τις

διεκδικήσεις των Ελλήνων για ανεξαρτησία και τα πρώτα βήματα του ελληνικού κράτους, διαφέρει

σημαντικά από τις υπόλοιπες μορφές που απαρτίζουν το πάνθεον της εθνικής παλιγγενεσίας.

Φαντάζει παράδοξο το γεγονός ότι παρά το ρόλο που έπαιξε ο Ιωάννης Καποδίστριας κατά την περίοδο

της συγκρότησης του ελληνικού κράτους, ούτε η κοινή γνώμη συγκρατεί γι' αυτόν πολλά περισσότερα από

κάποιες στερεοτυπικές εικόνες του στοργικού κυβερνήτη που ήρθε από τα ξένα να συνδράμει τη φτωχή

Ελλάδα στα πρώτα της βήματα, ούτε η επιστημονική κοινότητα, για λόγους που δεν είναι του παρόντος,

θέλησε να καταπιαστεί εκτενώς με το έργο του.

Λιγότερο “ηρωικός” από τους οπλαρχηγούς που σήκωσαν το βάρος του ένοπλου αγώνα, “ξένος”, λόγω της

Ιόνιας καταγωγής και ανατροφής του, προς τον κόσμο που αποτέλεσε τον πυρήνα του νεολληνικού

κράτους, λιγότερο “φλογερός” -από ιδιοσυγκρασία αλλά και επαγγελματική δέσμευση- σε σύγκριση με

άλλους υποστηρικτές της ελληνικής υπόθεσης στην εσπερία, μοναχικός αλλά πολυγραφότατος, παραμένει

εν πολλοίς, ένας οικείος άγνωστος.

Προσωπογραφία του Ι. Καποδίστρια (1814), από τη συλλογή του ψηφιακού αρχείου

4

Κι όμως το έργο του Ιωάννη Καποδίστρια -και μαζί οι συνθήκες που το διαμόρφωσαν, οι άνθρωποι με τους

οποίους συνεργάστηκε, οι αντιφάσεις που το χαρακτήρισαν, η παρακαταθήκη που άφησε - παραμένει ένα

σημαντικό κλειδί όχι μόνο για την κατανόηση της πρώτης, τόσο κρίσιμης περιόδου για την ιστορ ία του

νεολληνικού κράτους, αλλά και για τις ευρωπαϊκές συνθήκες που διαμόρφωσαν σε μεγάλο βαθμό την

πορεία του. Είναι σημαντικό να τονιστεί αυτή η ευρωπαϊκή διάσταση, γιατί ο Καποδίστριας, αν στην

Ελλάδα είναι γνωστός ως ο πρώτος Κυβερνήτης της χώρας (κι αυτό μια “καποδιστριακή” ιδιαιτερότητα, σε

μια εποχή βασιλέων και αυτοκρατόρων), υπήρξε κορυφαίο στέλεχος της ευρωπαϊκής διπλωματικής

σκηνής, σε μια εποχή ρευστή, που χαρακτηρίζεται από έντονες ιδεολογικές αντιπαραθέσεις, εδαφικές

διεκδικήσεις και κοινωνικές ανακατατάξεις. Επομένως, η μελέτη του έργου του, αποτελεί και συμβολή στη

μελέτη της σύγχρονης ευρωπαϊκής ιστορίας.

Β2. Το «Ψηφιακό Αρχείο Ι. Καποδίστρια»

Πριν από τρία χρόνια (άνοιξη 2011) προσεγγίσαμε ως ερευνητική ομάδα το Ίδρυμα Ι.Σ. Λάτση με την

πρόταση της συγκρότησης ενός ψηφιακού αρχείου και διαδικτυακού κόμβου αφιερωμένα στη ζωή και το

έργο του Ι. Καποδίστρια. Στόχος του έργου ήταν αφ' ενός να επανανοηματοδοτηθεί η έννοια του αρχείου

μέσα από τις δυνατότητες που προσφέρουν πλέον οι νέες τεχνολογίες και αφ' ετέρου να συγκεντρωθούν

σε έναν δυναμικό ιστότοπο ποικίλα τεκμήρια που θα επέτρεπαν την υπέρβαση των δυσκολιών που

παρουσιάζει η ερευνητική προσέγγιση μια πολυσχιδούς προσωπικότητας όπως ο Ι. Καποδίστριας, εξαιτίας

της γεωγραφικής διασποράς και της γλωσσικής ποικιλίας που χαρακτηρίζει τα τεκμήρια που αφορούν τη

ζωή και το έργο του.

Η σύλληψη της δημιουργίας ενός «ψηφιακού αρχείου» αποτέλεσε, από την αφετηρία της, μια καινοτομία

στον τρόπο προσέγγισης του αρχείου. Επιδιώκοντας να προσφέρουμε ένα κατά το δυνατόν πληρέστερο

σύνολο ποικίλων τεκμηρίων για τη ζωή και το έργο του κυβερνήτη, επεκτείναμε την παραδοσιακή

αντίληψη για το αρχείο ως συλλογή εγγράφων, προσθέτοντας τεκμήρια όπως: οπτικό υλικό (έργα τέχνης,

αντικείμενα καθημερινής χρήσης, κειμήλια, κτίρια), οπτικοακουστικό υλικό (ντοκιμαντέρ και μαθητικές

ταινίες), βιβλία.

Εξίσου καινοτόμα υπήρξε και η υλοποίηση του «ψηφιακού αρχείου» καθώς στηρίχθηκε στη δημιουργία

μιας υποδομής (βάση δεδομένων), η οποία είναι κατάλληλη για την καταγραφή και οργάνωση του τόσο

ποικίλου τεκμηριωτικού υλικού. Η βάση δεδομένων, ανοικτή στο συνεχή εμπλουτισμό της, προσφέρεται

στο ευρύ κοινό μέσα από ένα σύγχρονο και ελκυστικό κόμβο, ο οποίος δεν παρουσιάζει μόνο τα τεκμήρια,

αλλά παράλληλα προτείνει και τρόπους χρήσης τους: η προσέλκυση ενός διαφοροποιημένου κοινού

υπήρξε εξαρχής ένας από τους κύριους στόχους του έργου μας.

5

Β. Έρευνα : περιγραφή και μεθοδολογία

Η εργασία της ομάδας στη διάρκεια των δύο και πλέον χρόνων από τότε, με το παραπάνω δικαίωσε τις

προσδοκίες μας. Η χαρτογράφηση του υλικού, ο σχεδιασμός του κόμβου, η επιτόπια έρευνα, οι

συζητήσεις για τα μεθοδολογικά προβλήματα που ανέδειξε το έργο, η επικοινωνία με άλλους

ερευνητικούς φορείς, οι ανταλλαγές απόψεων με τους υπεύθυνους της μουσειολογικής μελέτης για το

Μουσείο Καποδίστρια, ενίσχυσαν την αρχική μας αίσθηση πως η ερευνητική ιδέα ήταν στέρεα

διατυπωμένη και πως στην πορεία θα αναδεικνύονταν ακόμη περισσότερο οι καινοτόμες εφαρμογές που

έχει να προτείνει το έργο.

Βασικός στόχος της έρευνας ήταν να ανοίξει τη βεντάλια των επιλογών σε σχέση με το τεκμηριωτικό υλικό

που θα συγκροτήσει το «ψηφιακό αρχείο Ι. Καποδίστρια» προκειμένου να ανταποκρίνεται στη σύλληψη

του αρχείου, όπως περιγράφηκε παραπάνω. Ταυτόχρονα, μέριμνα της έρευνας ήταν όχι μόνο ν α

εντοπίσει, αλλά και να επεξεργαστεί με σύγχρονες ερευνητικές μεθόδους αρχειακό υλικό που δεν είχε

ακόμα καταλογογραφηθεί αφενός για να το διασώσει, αφετέρου για να είναι διαθέσιμο σe μελλοντικούς

ερευνητές.

Προς την κατεύθυνση έγιναν οι ακόλουθες ενέργειες:

Β.1. Έρευνα στα ευρωπαϊκά αρχεία

Η έρευνα περιέλαβε την μελέτη αρχείων στην Αυστρία, Γερμανία, Ελβετία, Γαλλία, Ρωσία, Ιταλία και

Ελλάδα. Δεν βρέθηκε αρχειακό υλικό σε όλα τα αρχεία που επισκεφθήκαμε. Σε ορισμένα άλλα όμως, ο

αριθμός των αρχειακών καταλοίπων του Καποδίστρια είναι μεγάλος. Σε ορισμένες περιπτώσεις ήταν

εφικτή η επιτόπια έρευνα σε αυτά τα αρχεία. Σε άλλες περιπτώσεις η έρευνα πραγματοποιήθηκε μέσω

διαδικτύου. Και στις δύο περιπτώσεις ο στόχος δεν ήταν η αναλυτική καταγραφή αλλά οι κατα γραφή σε

επίπεδο καταλόγων (και όπου ήταν δυνατός ο επιτόπιος έλεγχος υπήρξε και η διασταύρωση των

καταλόγων με μέρος του υλικού). Επομένως, η παράθεση των στοιχείων βασίζεται στον τρόπο σύνταξης

και στην αναλυτικότητα κάθε καταλόγου, δεδομένου ότι οι διάφοροι αρχειακοί θεσμοί δεν καταγράφουν

με τον ίδιο ακριβώς τρόπο το υλικό τους.

Αρχεία τα οποία επισκεφτήκαμε :

Ιταλία (επιτόπια και μέσω διαδικτύου).

• Biblioteca Nazionale Centrale di Firenze (Φλωρεντία)

• Biblioteca Riccardiana (Φλωρετία)

6

• Gabinetto Vieusseux (Φλωρεντία)

• Biblioteca Marucelliana (Φλωρεντία)

• Biblioteca Laurenziana di Firenze (Φλωρεντία)

• Arciginnasio Bologna (Μπολόνια)

• Biblioteca Universitaria di Pavia (Παβία)

• Archivio di Stato di Milano (Μιλάνο)

Ελβετία (επιτόπια και μέσω διαδικτύου)

• Bibliothèque Publique et Universitaire de Genève (Γενεύη)

• Zentralbibliothek Zürich: Manuscript Department (Ζυρίχη)

Ελλάδα (επιτόπια)

• Ιστορικά Αρχεία Μουσείου Μπενάκη (Αθήνα)

• Ιερά Μητρόπολη Κέρκυρας- Αρχείο Μουστοξύδη (Κέρκυρα)

• Αναγνωστική Εταιρεία Κερκύρας

• ΓΑΚ Κέρκυρας

• Έρευνα για Αρχεία Οικογένειας Καποδίστρια στην Ελλάδα

Ρωσία (επιτόπια)

Α) Αγία Πετρούπολη (επιτόπια, τα αρχεία της Αγίας Πετρούπολης έχουν χαρτογραφηθεί πλήρως)

• Τμήμα Χειρογράφων. Ρωσική Εθνική Βιβλιοθήκη ( Отдел рукописей Российской национальной

библиотеки).

• Αρχείο της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών. Τμήμα Πετρούπολης. Петербургский филиал архива

Российской академии наук/ПФА РАН).

7

• Τμήμα Χειρογράφων του Ινστιτούτου Ρωσικής Λογοτεχνίας της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών

(Отдел рукописей Института русской литературы РАН /ИРЛИ РАН).

• Αρχείο του Ινστιτούτου Ιστορίας της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών -Αγία Πετρούπολη (Архив

Санкт-Петербургского института истории РАН).

• Ρωσικό Κρατικό Ιστορικό Αρχείο (Российский Государственный исторический архив).

Β) Μόσχα:

Στη Μόσχα δεν ήταν δυνατή η έρευνα, ούτε επιτόπια ούτε μέσω διαδικτύου, στο Αρχείο της Εξωτερικής

Πολιτικής της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, δεδομένου ότι το Αρχείο αυτό έχει αναστείλει τις λειτουργίες του

προς το κοινό για τρία χρόνια λόγω επεξεργασίας του υλικού τους. Αυτό είναι μεγάλη απώλεια,

δεδομένου ότι είναι το Αρχείο στο οποίο φυλάσσεται πολύ μεγάλο μέρος του υλικού.

Δεδομένου ότι η διαδικτυακή αναζήτηση στα αρχεία της Μόσχας είναι δυσχερής, αναζητήθηκε

συνεργάτης που διαμένει στη Μόσχα, προκειμένου με επιτόπια έρευνα να μελετηθούν οι κατάλογοι των

παρακάτω αρχείων, στα οποία είναι γνωστό ότι υπάρχει κάποιο υλικό για τον Καποδίστρια: 1) Κρατικό

Αρχείο Ρωσικής Ομοσπονδίας 2) Τμήμα Χειρογράφων της Κρατικής Βιβλιοθήκης της Ρωσίας 3) Αρχείο

Λογοτεχνίας. Η συνεργάτης ωστόσο, τον Δεκέμβριο του 2014, δήλωσε αδυναμία να ανταποκριθεί.

Γαλλία (μέσω διαδικτύου)

1. http://www.bnf.fr/fr/acc/x.accueil.html: Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας.

2. http://gallica.bnf.fr/?&lang=FR: Ηλεκτρονική συλλογή βιβλίων, αρχείων, χειρογράφων της Γαλλίας.

3. http://www.archivesdefrance.culture.gouv.fr/annuaire-services/departement/: Συλλογή αρχείων

ανά νομό σε όλη τη Γαλλία.

4. https://www.archives-

nationales.culture.gouv.fr/recherche?p_p_id=77&p_p_lifecycle=0&p_p_state=maximized&p_p_mo

de=view&p_p_col_id=column-1&_77_struts_action=%2Fjournal_content_search%2Fsearch: Εθνικά

Αρχεία της Γαλλίας.

5. http://mandragore.bnf.fr/html/accueil.html: Βάση χειρογράφων «Μανδραγόρας».

Αυστρία (Μέσω διαδικτύου)

1) Österreichische Nationalbibliothek

2) Österreichisches Staatsarchiv

3) Österreichische Bibliothekverbund und Service GMBH

8

4) Wienbibliothek im Rathaus

5) Parlamentsbibliothek

6) Archiv der Universität Wien

7) Das Aussenministerium

8) Institut für Österreichische Geschichtsforschung

9) Österreichische Akademie der Wissenschaften

10) Stadt Salzburg – Stadtarchiv

11) Universitätsarchiv Salzburg

12) Landesarchiv Salzburg

Γερμανία (μέσω διαδικτύου)

I. Βιβλιοθήκες

1) Deutsche Nationalbibliothek

2) Südwestdeutscher Bibliotheksverbund Baden-Württemberg, Saarland, Sachsen (SWB)

3) Bibliotheksverbund Bayern

4) Kooperativer Bibliotheksverbund Berlin-Bradenburg

5) Gemeinsamer Bibliotheksverbund Η διαδικτυακή Πύλη του κοινού δικτύου βιβλιοθηκών των

κρατιδίων Bremen, Hamburg, Mecklenburg-Vorpommern, Niedersachsen, Sachsen-Anhalt, Schleswig-

Holstein και Thüringen.

6) Hessisches Bibliotheksinformationssystem

7) Staatsbibliothek zu Berlin

8) Bayerische Staatsbibliothek

9) Bayerische Landesbibliothek Online

10) Württembergische Landesbibliothek Stuttgart

11) Stadt- und Universitätsbibliothek Bremen.

12) Stadt- und Landesbibliothek im Bildungsforum Potsdam

13) Staats- und Universitätsbibliothek Hamburg

14) Landesbibliothek Mecklenburg-Verpommern

15) Thüringer Universitäts- und Landesbibliothek Jena

16) Schleswig-Holsteinische Landesbibliothek, Kiel

17) Sächsische Landesbibliothek – Staats- und Universitätsbibliothek Dresden

18) Rheinland-Pfalz Landesbibliothekszentrum

19) Saarländische Universitäts- und Landesbibliothek

20) Gottfried Wilhelm Leibniz Bibliothek Niedersächsische Landesbibliothek.

21) Universitäts- und Landesbibliothek Sachsen-Anhalt.

22) Die nordrhein-westfälischen Landesbibliotheken

9

23) Badische Landesbibliothek

24) Verband der Bibliotheken NRW [Nordrhein-Westfalen].

25) Eutiner Landesbibliothek

26) Kunstsammlungen der VesteCoburg.

ΙΙ. Αρχεία

1) Landesarchiv Baden-Württemberg. Περιλαµβάνει τα εξής αρχεία: στα Staatsarchiv Freiburg,

Staatsarchiv Ludwigsburg, Hohenlohe-Zentralarchiv Neuenstein, Staatsarchiv Sigmaringen και

Staatsarchiv Wertheim, Hauptstaatsarchiv Stuttgart, Generallandesarchiv Karlsruhe

2) Landesarchiv Berlin

3) Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz

4) Brandenburgisches Landeshauptarchiv in Potsdam

5) Staatsarchiv Bremen

6) Staatsarchiv Hamburg

7) Hessisches Hauptstaatsarchiv

8) Hessisches Staatsarchiv Darmstadt

9) Hessisches Staatsarchiv Marburg

10) Landesarchiv Mecklenburg-Vorpommern. Περιλαµβάνει τα Landeshauptarchiv Schwerin και

Landesarchiv Greifswald.

11) Thüringische Staatsarchive. Περιλαµβάνει τα αρχεία σε Weimar, Altenburg, Gotha, Greiz, Meiningen

και Rudolstadt. Ε̟πίσης, στην Πύλη Archivportal Thüringen.

12) Landesarchiv Schleswig-Holstein

13) Schleswig-Holsteinische Archive.

14) Landeshauptarchiv Sachsen-Anhalt Περιλαµβάνει τις πόλεις Dessau, Magdeburg και Merseburg.

15) Archiv des Saarlandes.

16) Sächsisches Staatsarchiv. Περιλαµβάνει τα εξής αρχεία: Hauptstaatsarchiv Dresden, Staatsarchiv

Leipzig, Staatsarchiv Chemnitz και Bergarchiv Freiberg.

17) Landesarchivverwaltung Rheinland-Pfalz. Περιλαµβάνει τα Landeshauptarchiv Koblenz, Landesarchiv

Speyer και Landesarchiv Saarland

18) Archive in Nordrhein-Westfalen.

19) Niedersächsisches Landesarchiv.

20) Das Bundesarchiv

21) Deutsches Literaturarchiv Marbach

22) Archive in Bayern

10

23) Die Staatlichen Archive in Bayern. Περιλαµβάνει τα εξής αρχεία: Bayerisches Hauptstaatsarchiv,

Staatsarchiv Amberg, Staatsarchiv Augsburg, Staatsarchiv Bamberg, Staatsarchiv Coburg, Staatsarchiv

Landshut, Staatsarchiv München, Staatsarchiv Nürnberg και Staatsarchiv Würzburg.

Υλικό βρέθηκε στα παρακάτω:

Ιταλία (επιτόπια και μέσω διαδικτύου).

• Biblioteca Nazionale Centrale di Firenze (Φλωρεντία)

• Biblioteca Riccardiana (Φλωρετία)

• Gabinetto Vieusseux (Φλωρεντία)

• Biblioteca Marucelliana (Φλωρεντία)

• Biblioteca Laurenziana di Firenze (Φλωρεντία)

• Arciginnasio Bologna (Μπολόνια)

• Biblioteca Universitaria di Pavia (Παβία)

• Archivio di Stato di Milano (Μιλάνο)

Ελβετία (επιτόπια και μέσω διαδικτύου)

• Bibliothèque Publique et Universitaire de Genève (Γενεύη)

• Zentralbibliothek Zürich: Manuscript Department (Ζυρίχη)

Ελλάδα (επιτόπια και μέσω διαδικτύου)

• Ιστορικά Αρχεία Μουσείου Μπενάκη (Αθήνα)

• Ιερα Μητρόπολη Κέρκυρας- Αρχείο Μουστοξύδη (Κέρκυρα)

• Αναγνωστική Εταιρία Κερκύρας

• ΓΑΚ Κέρκυρας

• ΓΑΚ Νομού Λευκάδας

11

• Έρευνα στα Αρχεία Οικογένειας Καποδίστρια στην Ελλάδα

Αυστρία (μέσω διαδικτύου)

• Österreichische Nationalbibliothek

• Österreichisches Staatsarchiv

Γερμανία (μέσω διαδικτύου)

Deutsches Literaturarchiv Marbach

Landesarchiv Baden-Württemberg

Staatsbibliothek zu Berlin

Universitäts und Landesbibliothek, Bonn

Ρωσία/ Αγία Πετρούπολη (επιτόπια, τα αρχεία της Αγίας Πετρούπολης έχουν χαρτογραφηθεί πλήρως)

• Τμήμα Χειρογράφων. Ρωσική Εθνική Βιβλιοθήκη ( Отдел рукописей Российской национальной

библиотеки)

• Αρχείο της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών. Τμήμα Πετρούπολης. Петербургский филиал архива

Российской академии наук/ПФА РАН).

• Τμήμα Χειρογράφων του Ινστιτούτου Ρωσικής Λογοτεχνίας της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών

(Отдел рукописей Института русской литературы РАН /ИРЛИ РАН)

• Αρχείο του Ινστιτούτου Ιστορίας της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών -Αγία Πετρούπολη (Архив

Санкт-Петербургского института истории РАН)

• Ρωσικό Κρατικό Ιστορικό Αρχείο (Российский Государственный исторический архив)

Β2 Επεξεργασία του Αρχείου Καποδίστρια.

Βασικός κορμός της έρευνας ήταν η επεξεργασία και παρουσίαση του αδημοσίευτου προσωπικού αρχείου

του Ιωάννη Καποδίστρια που βρίσκεται στα Γ.Α.Κ. Κέρκυρας που αποτελείται από 1.206 φακέλους και

υποδιαιρείται σε υπο-αρχείο Εξερχομένων και Εισερχομένων.

Επελέγη λόγω της ελλιπούς μελέτης του, να μελετηθεί κατά προτεραιότητα το υπο-αρχείο Εξερχομένων

που αριθμεί 600 φακέλους οι οποίοι περιλαμβάνουν 1.900 έγγραφα. Τα έγγραφα αυτά αποτελούν το

σώμα των επιστολών και των οδηγιών του Ι. Καποδίστρια στο διάστημα που ήταν Κυβερνήτης του

νεοσύστατου ελληνικού κράτους. Τα περισσότερα είναι σε μορφή σχεδίου, όπως τα υπαγόρευε δηλαδή ο

Ι.Κ. στον γραμματέα του, πριν μεταφραστούν και αποσταλούν στους αποδέκτες τους. Στην πλειοψηφία

τους είναι στα γαλλικά. Στο υπο-αρχείο σώζεται και ικανός αριθμός ιδιογράφων του Ι.Κ., και αυτά στα

12

γαλλικά. Στο υπο-αρχείο σώζονται επίσης έγγραφα από την περίοδο μετά τη δολοφονία του Ι.Κ., όταν την

προσωρινή διακυβέρνηση αναλαμβάνει ο αδελφός του Αυγουστίνος. Τα σχέδια αυτά είναι τα περισσότερα

στα ελληνικά.

Η ώρα της μελέτης των τεκμηρίων από τον Χρήστο Λούκο

Τα τεκμήρια καλύπτουν ένα εντυπωσιακό θεματικό εύρος: αλληλογραφία με εκπροσώπους των Μεγάλων

Δυνάμεων (πρέσβεις, ναυάρχους, προξένους), παράδοση οχυρών από τους Οθωμανούς, ίδρυση σχολείων,

φροντίδα προσφύγων και ορφανών, οργάνωση καλλιεργειών, αντιμετώπιση επιδημιών, διασφάλιση

οικονομικών πόρων από Φιλέλληνες, διευθέτηση αντιδικιών, διορισμούς αξιωματούχων. Σημαντική είναι

και η ενότητα των επιστολών που απευθύνονται στους πρωτεργάτες της Επανάστασης: Θ. Κολοκοτρώνη,

Μακρυγιάννη, Μαυρομιχάληδες, Κουντουριώτη, Κανάρη, Κριεζή όπως και αυτή που αφορά την

αλληλογραφία του με τους στενούς του συνεργάτες: Μουστοξύδη, Εϋνάρδο, Βαλλιάνο.

13

Η εργασία που έγινε πραγματικά ανοίγει για πρώτη φορά στο ερευνητικό κοινό έναν όγκο αρχειακού

υλικού με τρόπο που δεν έχει ξαναγίνει τουλάχιστον στον ελληνικό χώρο. Οι εγγρα φές είναι

λεπτομερέστατες και περιλαμβάνουν, πέρα από τη βασική καταγραφή των στοιχείων του εγγράφου,

αναλυτική παρουσίαση του περιεχομένου. Κάθε έγγραφο συνοδεύεται από τις αντίστοιχες φωτογραφίες

σε ψηλή ανάλυση, επιτρέποντας πολύ ικανοποιητική μεγέθυνση. Οι λέξεις-κλειδιά, που συνοδεύουν κάθε

έγγραφο, προσφέρουν πολλαπλές δυνατότητες αναζήτησης.

Επιπλέον, υπερβαίνοντας την αρχική πρόταση, πραγματοποιήθηκε ψηφιοποίηση του υπο-αρχείου

Εισερχομένων (13.000 τεκμήρια). Η ενέργεια αυτή κρίθηκε χρήσιμη ερευνητικά για να επιτευχθεί η

πληρέστερη διασταύρωση του περιεχομένου πολλών δυσανάγνωστων ιδιογράφων του Ι. Καποδίστρια και

για να γίνει περισσότερο κατανοητό πώς ανταποκρίνονταν τα διάφορα διοικητικά όργανα στις εντολές του

ή ποιες ήταν οι δικές τους πληροφορίες που προκάλεσαν τις απαντήσεις του ή οδηγίες του. Με τον

Κυβερνήτη αλληλογραφεί ένα πλήθος ατόμων, πολλά από τα οποία είναι σημαντικές προσωπικότητες του

Αγώνα και με την ψηφιοποίηση αυτή αναδεικνύεται η σκέψη τους και ο ρόλος τους στην κρίσιμη

καποδιστριακή περίοδο. Δεν λείπουν και επιστολές επιφανών ξένων με τους οποίους ο Καποδίστριας είχε

επαφές σ’ όλη του την σταδιοδρομία. Η γλώσσα των εγγράφων είναι ελληνικά και γαλλικά, και το

περιεχόμενό τους αφορά όχι μόνον την πολιτική αλλά και πολλές όψεις του τότε υπό συγκρότηση

ελληνικού κράτους, καθώς και της τότε κοινωνικής πραγματικότητας. Μεταξύ των τεκμηρίων αυτών

περιλαμβάνονται και έγγραφα του ίδιου του Καποδίστρια, κυρίως σχέδια απαντήσεων. Πρέπει να τονιστεί

ότι η ψηφιοποίηση πραγματοποιήθηκε με την εξοικονόμηση χρημάτων από άλλα πακέτα εργασίας και

εντάχθηκε στον αρχικό προϋπολογισμό του έργου. Σε μελλοντικό χρόνο ευελπιστούμε να ενσωματωθεί και

αυτό το υλικό των εισερχομένων στη βάση δεδομένων του ψηφιακού αρχείου Καποδίστρια, σε επίπεδο

φακέλου έστω, με τις αντίστοιχες διορθώσεις και ελέγχους στο υπάρχον ευρετήριο.

14

Β.3. Ψηφιοποίηση δημοσιευμένου αρχειακού υλικού - (Έκδοση Εταιρείας Κερκυραϊκών Σπουδών,

επιμέλεια Κώστα Δαφνή)

Προκειμένου να συμπληρωθεί το «Ψηφιακό Αρχείο Ι. Καποδίστρια», κρίθηκε απαραίτητη η ψηφιοποίηση

των εννέα τόμων με δημοσιευμένα Καποδιστριακά έγγραφα που είχε επιμεληθεί ο Κ. Δαφνής (Κέρκυρα,

1976-1985) και είχε δημοσιεύσει η Εταιρεία Κερκυραϊκών Σπουδών. Πρόκειται για διπλωματική και, ως

ένα βαθμό, σχολιασμένη έκδοση ενός βασικού κορμού ποικίλων εγγράφων, που καλύπτουν την περίοδο

1804-1831, σχετίζονται με τον Ι. Καποδίστρια, και αφορούν τη δράση του στην Επτάνησο Πολιτεία, την

αλληλογραφία με τον πατέρα του (1809-1820), τη διπλωματική του σταδιοδρομία, τη συμβολή του στα

ευρωπαϊκά ζητήματα και την περίοδο της διοίκησης της ελληνικού κράτους. Σε συνεννόηση με την

Εταιρεία, η ομάδα εξασφάλισε την άδεια ψηφιοποίησης των εννέα τόμων και, χάρη στο λογισμικό που

παραχώρησε ο καθηγητής του Ιονίου Πανεπιστημίου Ιωάννης Κόκκωνας, ψηφιοποιήθηκαν περί τις 3.400

σελίδες, οι οποίες παρουσιάζονται στη μορφή του πρωτοτύπου, με επιπλέον δυνατότητα σύνθετης

αναζήτησης. Το πολύτομο αυτό έργο, απαραίτητο σε οποιονδήποτε θελήσει να μελετήσει την

καποδιστριακή περίοδο, γίνεται για πρώτη φορά προσιτό μέσα από μια εφαρμογή που επιτρέπει το

ξεφύλλισμα, την εκτύπωση αλλά κυρίως την αναζήτηση με λέξεις-κλειδιά. Αξίζει να σημειωθεί ότι η

έκδοση έχει πλέον εξαντληθεί και χάρη στην ψηφιοποίησή της θα είναι σύντομα προσβάσιμη σε κάθε

ερευνητή (βλ. αναλυτική παρουσίαση στον ιστότοπο).

Χαρακτηριστική σελίδα του ψηφιοποιημένου δημοσιευμένου αρχειακού υλικο ύ, όπου παρουσιάζονται οι πολλαπλές

δυνατότητες αναζήτησης, εκτύπωσης, επιλογών παρουσίασης που παρέχονται στον χρήστη.

15

Τα περιεχόμενα των τόμων:

τ. Α' Αποστολή εις Κεφαλληνίαν, εκπαιδευτική δράσις, σελ.370

τ. Β' Αποστολή εις Λευκάδα, κείμενα του I. Καποδίστρια ως «Εκτάκτου Επιτρόπου» της Κυβερνήσεως της

Επτανήσου Πολιτείας στη Λευκάδα, σελ. 416

τ. Γ' Αλληλογραφία του Ιω. Καποδίστρια με τον πατέρα του Αντωνομαρία Καποδίστρια, σελ. 514

τ. Δ' .Ο Καποδίστριας στην Ελβετία, σελ. 364

τ. Ε' Διπλωματική σταδιοδρομία Ι. Καποδίστρια, παρουσίαση ρωσικών τεκμηρίων σε επιμέλεια Π. Πετρίδη,

σελ.380

τ. Στ' Κείμενα του Καποδίστρια που αναφέρονται στα χρόνια 1819, 1820, 1821, 1822, σελ. 322

τ. Ζ' Ελληνικά κείμενα του Καποδίστρια, σελ. 362

τ. Η' Αλληλογραφία Καποδίστρια προς διαφόρους, σελ. 342

τ. Ι' Επιστολές προς Εϋνάρδο, Λεοπόλδο του Σαξ Κόμπουργκ και Μιχαήλ Σούτσο (1829-1831), σελ. 324

Β.4. Μελέτη και συμπλήρωση της «Βιβλιοθήκης Καποδίστρια»

Στα κεντρικά Γ.Α.Κ. στην Αθήνα διασώζεται χειρόγραφος κατάλογος των υπαρχόντων του Κυβερνήτη, που

περιλαμβάνει και αναλυτική καταγραφή των βιβλίων που υπήρχαν στη βιβλιοθήκη του Ι. Καποδίστρια, η

οποία ωστόσο είναι αποσπασματική και μη τεκμηριωμένη. Ελάχιστα μόνο βιβλία της αρχικής συλλογής

διασώζονται, καθώς τα περισσότερα, που φυλάσσονταν στην πόλη της Κέρκυρας, στην οικία της

οικογένειας Καποδίστρια, καταστράφηκαν σε πυρκαγιά από τους Ναζιστικούς βομβαρδισμούς με

εμπρηστικές βόμβες, τον Σεπτέμβριο του 1943.

Στο πλαίσιο του έργου «Ψηφιακό Αρχείο Ι. Καποδίστρια», έγινε η πλήρης τεκμηρίωση της βιβλιοθήκης

Καποδίστρια: α) μεταγραφή του καταλόγου σε word, β) ενδελεχής έλεγχος των τίτλων προκειμένου να

συμπληρωθούν οι αρχικές ελλιπείς καταγραφές, γ) πλήρης βιβλιογραφική τεκμηρίωση. Ολοκληρώθηκαν

1.184, εγγραφές με πλήρη βιβλιογραφική αναφορά, σύντομη περίληψη του έργου και λέξεις-κλειδιά. Όλοι

οι τίτλοι που αναφέρονται στην απογραφή της βιβλιοθήκης Καποδίστρια αναζητήθηκαν στο διαδίκτυο και,

στις περιπτώσεις που εντοπίστηκαν ψηφιοποιημένες οι συγκεκριμένες εκδόσεις, προστέθηκε η

ηλεκτρονική διεύθυνση, που παραπέμπει στην ψηφιοποιημένη εκδοχή του έργου που απόκειται σε

μεγάλες ψηφιακές βιβλιοθήκες. Από τις αναλυτικές αυτές εγγραφές, εκτός των άλλων, αρχίζει να

αναδύεται το προφίλ μιας προσωπικότητας με ευρύτατα πνευματικά ενδιαφέροντα, ενός λογίου στα τέλη

του 18ου και τις αρχές του 19ου αιώνα. Η βιβλιοθήκη του Καποδίστρια περιλαμβάνει βιβλία με θέματα

όπως πολιτική, πολιτική ιστορία και διπλωματία, πολεμική ιστορία, φιλοσοφία, φυλλάδια, ταξιδιωτική

16

λογοτεχνία, θέατρο, τέχνη, γεωγραφία, ιατρική, δίκαιο, κλπ. Είναι βιβλία σε πολλές γλώσσες, κυρίως

γαλλικά, αλλά και γερμανικά, ιταλικά, ελληνικά και ρωσικά, βιβλία που έχουν εκδοθεί σχεδόν σύγχρονα με

την ζωή του Καποδίστρια, δηλαδή τέλη του 18ου αιώνα –αρχές του 19ου. Η ενότητα αυτή παρουσιάζει

ιδιαίτερο ενδιαφέρον για όσους θελήσουν να μελετήσουν πιο συστηματικά ποιες ήταν οι πνευματικές

καταβολές και ποια τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα του Ι. Καποδίστρια.

Ένα από τα βιβλία του Κυβερνήτη που διασώζονται και καταγράφεται στο ψηφιακό αρχείο

Β.5. Συγκέντρωση βιβλιογραφίας για τον Ι. Καποδίστρια

Το «Ψηφιακό Αρχείο Ι. Καποδίστρια» συμπεριέλαβε την επιστημονική βιβλιογραφία για τον κυβερνήτη

(μονογραφίες και άρθρα) που είχε παραχθεί από τον 19ο αιώνα μέχρι το 1996. Περιλαμβάνει όλη τη

βιβλιογραφική παραγωγή περί τον Καποδίστρια από την δεκαετία του 1830 ακόμη έως το 1992. Κατά

κανόνα, τα πρωιμότερα έργα είναι έκδοση τεκμηρίων και απομνημονευμάτων για τον Καποδίστρια. Το

κυρίως σώμα της βιβλιογραφίας είναι βιβλία και άρθρα ελλήνων και ξένων επιστημόνων, κυρίως

ιστορικών, γραμμένα στα ελληνικά, τα γαλλικά και τα αγγλικά και σπανιότερα σε άλλες γλώσσες. Ο

επιδιωκόμενος στόχος ήταν να αποδελτιωθούν όλα τα σχετικά με τον Καποδίστρια αυτοτελή

δημοσιεύματα και άρθρα σε περιοδικά ή συλλογικούς τόμους (δεν αποδελτιώθηκαν άρθρα σε

εφημερίδες). Οι 714 τίτλοι που τελικά προέκυψαν, φαίνεται ότι, σε μεγάλο βαθμό τουλάχιστον, κάλυψαν

αυτό τον στόχο.

Τη βιβλιογραφία είχε συγκροτήσει και δημοσιεύσει σε έντυπη μορφή ο Χρήστος Λούκος και η Χριστίνα

17

Κουλούρη που την παραχώρησαν ευγενώς στο έργο. Στο πλαίσιο του έργου πραγματοποιήθηκε η

εισαγωγή της βιβλιογραφία στη βάση δεδομένων του προγράμματος (βλ. παρακάτω)

Β.6. Έρευνα και συλλογή εικονογραφικού και οπτικοακουστικού υλικού για τον Ι.Καποδίστρια και την

εποχή του.

Καινοτομώντας ως προς τη σύλληψη της παραδοσιακής έννοιας του αρχείου που νοείται κυρίως ως

συλλογή εγγράφων, το «Ψηφιακό Αρχείο Ι. Καποδίστρια» ενσωμάτωσε στις συλλογές του εικονογραφικό

και οπτικοακουστικό υλικό για τον Ι. Καποδίστρια και την εποχή του. Μελετήθηκαν και εντάχθηκαν στο

ψηφιακό αρχείο εκθέματα από το Μουσείο Καποδίστρια, προσωπικά αντικείμενα του κυβερνήτη από

άλλες συλλογές, προσωπογραφίες και γλυπτά του κυβερνήτη, φωτογραφικό υλικό σχετικά με

καποδιστριακά κτίρια, μνημεία κλπ, έργα τέχνης που “εικονογραφούν” την εποχή. Το ενδιαφέρον σε αυτή

την ενότητα είναι πως η αξία που έχει το πρόσωπο του Ι. Καποδίστρια εξακολουθεί να συγκινεί και να

κινητοποιεί άτομα και φορείς για τη διάσωση και την ανάδειξη ιστορικών κειμηλίων που συνδέονται με

τον Κυβερνήτη.

Σε ό,τι αφορά το εύρος της έρευνας στα 276 δελτία-τεκμήρια, που αναρτήθηκαν στη βάση

δεδομένων του ψηφιακού αρχείου, συγκαταλέγονται φωτογραφίες από προσωπογραφίες του Ιωάννη

Καποδίστρια, ζωγραφικά έργα με θέμα την δολοφονία του, ζωγραφικά έργα με αλληγορικά θέματα που

αναπαριστάται ο Κυβερνήτης, θρησκευτικές εικόνες, σκίτσα, αρχιτεκτονικά σχέδια, γραμματόσημα με τον

Ιωάννη Καποδίστρια, ανδριάντες, προτομές, επιγραφές, νομίσματα/χαρτονομίσματα της καποδιστριακής

περιόδου, νομίσματα με αναπαράσταση του Καποδίστρια, ναοί, Καποδιστριακά κτήρια, ζωγραφικά έργα

με ιστορικά θέματα της εποχής, αναμνηστικά μετάλλια, κοσμήματα, προσωπικά αντικείμενα, κειμήλια,

σχέδια πόλεων, εμβλήματα, όψεις πόλεων στις οποίες έζησε ο Καποδίστριας, πορτρέτα οικείων του

(συνεργατών, οικογένειας, φίλων, μοναρχών), καθώς και ντοκιμαντέρ, τηλεοπτικές εκπομπές, χρονικά.

Ρολόι, ταμπακοθήκη, σφραγίδα: προσωπικά αντικείμενα του Ι. Καποδίστρια που καταγράφονται στο ψηφιακό αρχείο

18

Αναζητήθηκε υλικό στα παρακάτω

Ι.1Συλλογές / Αρχεία:

Ι.1.1Συλλογές με πλήρως ή μερικώς δημοσιευμένο ψηφιοποιημένο κατάλογο:

Αρχείο Δημόσιας Τηλεόρασης

Βιβλιοθήκη Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη

Βουλή των Ελλήνων

Γεννάδειος Βιβλιοθήκη - Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών (Αθήνα)

National Library of Australia

Εθνική Πινακοθήκη και Μουσείο Αλ. Σούτζου (Αθήνα)

Εθνικό Ιστορικό Μουσείο (Αθήνα)

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Ελληνική Βιβλιοθήκη - Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης (Αθήνα)

Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (Αθήνα)

Εθνικό Οπτικοακουστικό Αρχείο

Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού

Ιστορικό Αρχείο ΕΡΤ

Μουσείο Αντιβουνιώτισσας (Κέρκυρα)

Μουσείο Μπενάκη (Αθήνα)

Μουσείο της Πόλεως Αθηνών

Museum of London (Μ. Βρετανία)

Musée national des châteaux de Versailles et de Trianon (Γαλλία)

National Portrait Gallery (Μ. Βρετανία)

19

Πινακοθήκη Δήμου Κερκυραίων

Pushkin State Museum of Fine Art (Ρωσία)

ΣΚΑΪ τηλεόραση

Συλλογή έργων τέχνης της Βουλής των Ελλήνων (Αθήνα)

Συλλογή Μητρόπολης Κερκύρας

Schloss Schönbrunn Kultur- und Betriebsges (Αυστρία)

State Hermitage Museum (Ρωσία)

Τράπεζα της Ελλάδος

Windsor Castle, Royal Collection Trust, (Μ. Βρετανία)

Ι.1.2 Συλλογές με μη δημοσιευμένο ψηφιοποιημένο κατάλογο:

Αρχαιολογικό Μουσείο Ναυπλίου

Archivio di Stato, Venezia, Miscellanea Mappe

Ι.Μ. Πλατυτέρας, Ιερά Μητρόπολη Κερκύρας

Μουσείο Καποδίστρια (Κέρκυρα)

Πινακοθήκη Ελληνικής Κοινότητας Τεργέστης (Ιταλία)

Πολεμικό Μουσείο, παράρτημα Ναυπλίου

Δημόσια Βιβλιοθήκη Κέρκυρας

Ιδιωτική Συλλογή ιερέως Μάριο Δαπέργολα (Αθήνα)

Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων (Αττική)

Συλλογή Αναγνωστικής Εταιρίας Κερκύρας

20

Συλλογή Κωνσταντινίδη

Συλλογή M. Diodati

Συλλογή Μπούτου Ι. (Αθήνα)

Συλλογή οικογένειας Ροδόσταμου-Κουρκουμέλη (Κέρκυρα)

Συλλογή πρίγκιπα Anatole Gagarine

Staatliche Graphische Sammlung, Μόναχο (Γερμανία)

Venezia, Museo Navale (Ιταλία)

Ι.2 Συλλογές- αρχεία όπου έγινε φωτογράφηση:

Γ.Α.Κ. Κερκύρας

Ιδιωτικό Αρχείο Μαρίας Καποδίστρια – Δεσύλλα

Ιδιωτική Συλλογή Γεωργίου Σουρτζίνου (Κέρκυρα)

Από τη φωτογράφηση του αρχείου Δεσύλλα

21

Ι.3 Δήμοι/διοικητικές περιοχές, όπου υπάρχουν δημόσια μνημεία:

Δήμος Αθηναίων

Δήμος Αίγινας

Δήμος Αντιρρίου

Δήμος Κέρκυρας

Δήμος Ναυπλιέων

La Ville de Lausanne, Ελβετία

Πόλη της Αγίας Πετρούπολης, Ρωσία

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ

ΠΗΓΕΣ ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΜΕΝΟΥ ΥΛΙΚΟΥ

ΙΙ.1 Βάσεις δεδομένων

www.arthermitage.org

Γλυπτοθήκη, κατάλογος έργων νεοελληνικής

γλυπτικής

www.glyptothiki.gr

Εθνική Πινακοθήκη, κατάλογος Ελλήνων καλλιτεχνών www.nationalgallery.gr

Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης openarchives.gr

Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης, Ινστιτούτο

Νεοελληνικών Ερευνών, Νεοελληνική Εικονιστική

Προσωπογραφία

pandektis.ekt.gr

Government Art Collection, Μ. Βρετανία www.gac.culture.gov.uk

Joconde, έργα τέχνης συλλογών της δημοκρατίας της

Γαλλίας

www.culture.gouv.fr

22

ΙΙ.2 Εκδόσεις

Αμπατζή Ε., Κουτσογιάννος Θ. (επ.), Έργα Τέχνης από τη Συλλογή της Βουλής των Ελλήνων, Ίδρυμα της

Βουλής των Ελλήνων, 2010

Βατικιώτης Κωστής (επ.), Αφιέρωμα: Πορεία δόξας και τραγωδίας, Επτά ημέρες, Καθημερινή, 25 -

26/3/1995

Βυζαντινή και μεταβυζαντινή Τέχνη στην Κέρκυρα, έκδοση της Ι. Μητρόπολης Κερκύρας, Κέρκυρα 1994

Cartright, J, Views in the Ionian Islands, Λονδίνο 1821

Κέρκυρα, Ιόνιον Φως, έκδ. του Δήμου Κερκυραίων, Κέρκυρα, 1994

Καρακούρτη – Ορφανοπούλου Λαμπρινή (επ. έκθεσης), Ιωάννης Καποδίστριας: Ο πρωτομάρτυρας της

νέας Ελλάδας, κατάλογος έκθεσης στην Εθνική Πινακοθήκη Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου – Παράρτημα

Ναυπλίου, Εθνική Πινακοθήκη Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, Αθήνα, 2008.

Παπανικολάου Μιλτιάδης (επ.), Η Εικονογράφηση του Μεγάρου της Βουλής, Βουλή των Ελλήνων, 1998

Παπαρρηγόπουλος Κων/νος, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Κάκτος, 1993

ΙΙ.3 Ιστοσελίδες/Ιστολόγια:

www.hprt-archives.gr

Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας και

Πολιτισμού

www.argolikivivliothiki.gr

Αγαπημένες δεκαετίες (ιστολόγιο) agapimenesdekaeties.blogspot.gr

Αίγινα www.aegina.com.gr

Aegina First aeginafirst.files.wordpress.com

Aegina Light aeginalight.gr

Amanataki (προσωπικό ιστολόγιο χρήση, Αργυρώ) amanataki.blogspot.gr

23

Βουλή των Ελλήνων www.parliament.gr

Blue News Forum blunews.forumfree.it

Γραμματόσημα - Stamps www.stamps-gr.blogspot.gr

CallGreece.gr callgreece.gr

Coins World www.coinsworld.eu

Classical Numismatic Group www.cngcoins.com

Δήμος Αθηναίων www.cityofathens.gr

Δήμος Ναυπλιέων www.nafplio.gr

Digital Collections Picture, National Library of

Australia

www.nla.gov.au/digicoll/

Discovering Aegina www.discoveraegina.gr

Εθνικό Ιστορικό Μουσείο www.nhmuseum.gr&κατάλογος αντικειμένων

μουσείου

Εθνικό Οπτικοακουστικό Αρχείο www.avarchive.gr

Εικονική περιήγηση στο Ναύπλιο www.nafplio-tour.gr

Εκδοτική Αθηνών www.greekencyclopedia.com

Fortified Places www.fortified-places.com

Greekbanknotes.com www.greekbanknotes.com

H άλλη πρόταση (ιστολόγιο σχηματισμού) alliprotasi.wordpress.com

Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού www.ime.gr

Ιστορική Αίγινα aeginahistory.blogspot.gr

Καθημερινή wwk.kathimerini.gr

Kapodistrias.info www.kapodistrias.info

24

Lapham’s Quarterly www.laphamsquarterly.org

Μοναστήρια της Ελλάδος www.monastiria.gr

Moneta Temple and Gallery www.moneta-coins.com

Μουσείο Καποδίστρια (Κέρκυρα) Αρχείο Μουσείου - κατάλογος αντικειμένων

Μουσείο Μπενάκη (Αθήνα) www.benaki.gr

Museum of London (Μ. Βρετανία) www.museumoflondon.org.uk

National Portrait Gallery (Μ. Βρετανία) www.npg.org.uk

Οδός Ελλήνων (προσωπικό ιστολόγιο Θεόδωρου

Πασσαλίδη)

odosell.blogspot.gr

Πόλη της Λωζάννης www.lausanne.ch

Paleta art (προσωπικό ιστολόγιο των G+D) paletaart.wordpress.com

Συλλογή έργων τέχνης της Βουλής των Ελλήνων

(Αθήνα)

foundation.parliament.gr

Saronic Magazine www.saronicmagazine.com

Τράπεζα της Ελλάδος www.bankofgreece.gr

The World of the Habsburgs www.habsburger.net

Travelogues el.travelogues.gr

You Tube www.youtube.com

Wikimapia wikimapia.org

Wikimedia Commons commons.wikimedia.org

Wikipedia www.wikipedia.org

25

Στη διάρκεια της έρευνας για τεκμήρια που θα μπορούσαν να συμπληρώσουν αυτή την ενότητα, η ομάδα

είχε την ευκαιρία, σε συνεργασία και με το Μουσείο Καποδίστρια, να προσεγγίσει απογόνους της

οικογένειας και συλλέκτες οι οποίοι δέχτηκαν να φωτογραφήσουμε αντικείμενα προκειμένου να

δημιουργηθεί μία κατά το δυνατόν πληρέστερη καταγραφή των διασωθέντων τεκμηρίων. Η διαδικασία

αυτή βρίσκεται σε εξέλιξη.

Επιπλέον πραγματοποιήθηκε ειδική έρευνα σε οπτικοακουστικό υλικό (αρχεία της ΕΡΤ κ.λ.π.) και

εντοπίστηκαν 10 ντοκιμαντέρ για τη ζωή και το έργο του κυβερνήτη, τα οποία ενσωματώθηκαν στις

συλλογές του ψηφιακού αρχείου. Πρόκειται για:

1. Το επεισόδιο με τίτλο «Ιωάννης Καποδίστριας» από τη σειρά «Μεγάλοι Έλληνες», παραγωγή της

τηλεόρασης του ΣΚΑΪ, 2009

2. Δύο επεισόδια με τίτλο «Ο Καποδίστριας» από τη σειρά «Η μηχανή του χρόνου» του Χρίστου

Βασιλόπουλου

3. Το επεισόδιο με τίτλο «Ιωάννης Καποδίστριας» από τη σειρά «Οι εκπομπές που αγάπησα» του

Φρέντυ Γερμανού (Παραγωγή ΕΡΤ, 1994)

4. Το επεισόδιο με τίτλο «Από τους Φράγκους στο Φοίνικα του Καποδίστρια» από τη σειρά «Ιστορία

του ελληνικού νομίσματος» (Παραγωγή ΕΡΤ, 1990)

5. Το επεισόδιο με τίτλο «Η Καποδιστριακή Πολιτεία 1828-1832» από τη σειρά «Νεότερη Ελληνική

πολιτική ιστορία, 1750-1940» (Παραγωγή ΕΡΤ, 1989)

6. Την τραγωδία «Καποδίστριας» του Νίκου Καζαντζάκη από τη ραδιοφωνική εκπομπή «Η ώρα της

ελληνικής σκηνής» σε ραδιοφωνική σκηνοθεσία Κώστα Κροντηρά (Ραδιόφωνο ΕΡΤ, 1960)

7. Το σχολικό ντοκιμαντέρ «Αναζητώντας τον Καποδίστρια» δημιουργημένο από μαθητές και

μαθήτριες του Γυμνάσιου Μεσαγρού Αίγινας

8. Το σχολικό ντοκιμαντέρ «Ιωάννης Καποδίστριας», δημιουργημένο από μαθητές και μαθήτριες της

Γ’ Λυκείου της Ελληνογαλλικής Σχολής Jeanne d'Arc (2014)

9. Το σχολικό ντοκιμαντέρ «Ιωάννης Καποδίστριας», δημιουργημένο από μαθητές και μαθήτριες του

Δημοτικού Σχολείου Οξυλίθου (2013)

10. Τη σχολική ταινία «Καποδίστριας project» που δημιούργησε η Β’ Λυκείου του Ελληνικού

Γυμνασίου Φραγκφούρτης (2013)

26

Β.7. Παραγωγή σύντομων ντοκιμαντέρ με αφορμή τον Ιωάννη Καποδίστρια

Μία ακόμα καινοτομία του προγράμματος ήταν η παραγωγή ολιγόλεπτων ταινιών για την πρόσληψη της

μορφής και του έργου του Ι. Καποδίστρια. Η ιδέα των ντοκιμαντέρ αυτών ήταν να ζητηθεί από ανθρώπους

που προσέγγισαν επαγγελματικά με κάποιον τρόπο την ιστορική προσωπικότητα του Καποδίστρια ή που

με κάποιο τρόπο σχετίστηκαν ή επηρεάστηκαν από την κληρονομιά του, να μιλήσουν στην κάμερ α, χωρίς

ιδιαίτερη προετοιμασία, μεταφέροντας κάτι από την προσωπική τους εμπειρία. Γυρίστηκαν μέχρι τώρα

τέσσερα τέτοια φιλμάκια:

1. με τον Χρήστο Λούκο, έναν ιστορικό που έχει αφιερώσει μεγάλο μέρος της ερευνητικής του δουλειάς,

στη μελέτη της καποδιστριακής περιόδου. Ζητήσαμε να μας πει πώς άλλαξε η οπτική του με τα χρόνια.

2. Με τον Γιώργο Μπόγρη, γιατρό, μόνιμο κάτοικο Αίγινας, και διευθυντή του πολιτιστικού περιοδικού Η

Αιγιναία. Ζητήσαμε να μας σχολιάσει τη θέση του Καποδίστρια στη συλλογική συνείδηση των Αιγινητών

και τι σημαίνει να ζεις στη σκιά των καποδιστριακών κτιρίων που καταρρέουν.

3. Με την Μάρλεν Μούλιου, τη μουσειολόγο στην οποία ανατέθηκε ο μουσειολογικός σχεδιασμός του

νέου μουσείου Καποδίστρια στην Κέρκυρα. Της ζητήσαμε να μας πει πώς αντιμετώπισε την πρόκληση της

“συνομιλίας” της με μια προσωπικότητα τόσο φορτισμένη, και μάλιστα για λογαριασμό ενός μικρού,

επαρχιακού μουσείου.

4. Με τον Γιάννη Πιέρη, πρόεδρο της Αναγνωστικής Εταιρίας Κερκύρας, ο οποίος μιλάει για τη

θέση του Καποδίστρια στη συλλογική συνείδηση των Κερκυραίων καθώς και για το Μουσείο

Καποδίστρια.

Την ώρα των γυρισμάτων στην Αίγινα

27

Σκηνές από τα ντοκιμαντέρ με τους Χρ. Λούκο, Γ. Μπόγρη και Μ. Μούλιου

28

Στατιστικά στοιχεία

Έρευνα σε ευρωπαϊκά αρχεία

Μελετήθηκαν 86 ευρωπαϊκά αρχεία

Βρέθηκε σχετικό υλικό σε 27 αρχεία (ολοκληρωμένο)

Καταγραφές από ευρωπαϊκά αρχεία

580 εγγραφές

Ψηφιοποίηση αρχειακού υλικού (υπο-αρχείο

Εισερχομένων Γ.Α.Κ. Κέρκυρας)

13.000 σελίδες (ολοκληρωμένο)

Ανάρτηση ψηφιοποιημένου υλικού από Γ.Α.Κ.

Κερκύρας, υπο-αρχείου Εξερχομένων

3.000 σελίδες (σε εξέλιξη, σε συνδυασμό με την

επιστημονική επεξεργασία)

Επιστημονική επεξεργασία αρχειακού υλικού από

Γ.Α.Κ. Κερκύρας, υπο-αρχείου Εξερχομένων

1.900 έγγραφα (έχει ολοκληρωθεί η επεξεργασία του στο

χαρτί και αναρτάται σταδιακά και στη βάση δεδομένων)

Ψηφιοποίηση εκδιδομένου υλικού, δημιουργία

html και pdf και δημιουργία μεταδεδομένων

(Έκδοση επιμ. Κ. Δαφνή)

3.400 σελίδες (ολοκληρωμένο)

Βιβλιογραφία Καποδίστρια

724 εγγραφές (ολοκληρωμένο)

Βιβλιοθήκη Καποδίστρια

1.183 εγγραφές (ολοκληρωμένο)

Εξεύρεση εικονογραφικού υλικού (έργα τέχνης,

μνημεία, κτήρια)

266 εγγραφές (ολοκληρωμένο)

Εξεύρεση οπτικοακουστικού υλικού

10 εγγραφές (ολοκληρωμένο)

Παραγωγή οπτικοακουστικού υλικού

4 ντοκιμαντέρ (ολοκληρωμένο)

Παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού

3 εκπαιδευτικά σενάρια (ολοκληρωμένο)

29

Γ. Οι ψηφιακές τεχνολογίες στην υπηρεσία των Επιστημών του Ανθρώπου

Το έργο «Ψηφιακό Αρχείο Ι. Καποδίστρια» συμβάλλει καίρια στην έρευνα για τη χρήση των ψηφιακών

τεχνολογιών στο ευρύτερο πεδίο των Επιστημών του Ανθρώπου. Συνδυάζοντας τις μεθοδολογίες της

ιστορικής επιστήμης με εργαλεία που προσφέρουν οι ψηφιακές τεχνολογίες στην οργάνωση, ανάκληση

και οπτικοποίηση δεδομένων, το «Ψηφιακό Αρχείο Ι. Καποδίστρια» αποτελεί ένα πρότυπο για το

σχεδιασμό και την υλοποίηση παρόμοιων προγραμμάτων. Καταρχήν δημιούργησε μια υποδειγματική

υποδομή οργάνωσης και διαχείρισης δεδομένων, η οποία σχεδιάστηκε με τεχνολογίες αιχμής ( state of the

art technologies) ενώ ταυτόχρονα είναι εξαιρετικά εύληπτη και φιλική προς μη ειδικευμένους

χρήστες/χειριστές. Κατά δεύτερον προσφέρει μια ολοκληρωμένη πρόταση για την προβολή αυτής της

υποδομής και τη διάχυση της επιστημονικής γνώσης σε ευρύτερα κοινά μέσω της κατασκευής ενός

ιστότοπου, ο οποίος οπτικοποιεί τα ερευνητικά δεδομένα προτείνοντας νέους τρόπους έρευνας σε

ψηφιακό περιβάλλον.

Γ.1. Συγκρότηση βάσης δεδομένων για το «Ψηφιακό Αρχείο Ι. Καποδίστρια»

Σελίδα της βάσης δεδομένων, όπου φαίνεται το back end στο οποίο δούλεψαν οι ερευνητές.

Κλειδί για την επιτυχία του προγράμματος αποτέλεσε η συγκρότηση μιας ειδικής βάσης δεδομένων

προσαρμοσμένης στις ανάγκες διαχείρισης ενός εξαιρετικά πλούσιου σε όγκο και διαφορετικού σε είδος

υλικού. Ωστόσο, βασικός στόχος της βάσης δεδομένων που σχεδιάστηκε δεν ήταν μόνο η ανάγκη

30

οργάνωσης και διαχείρισης του υλικού: Ήταν επίσης η διευκόλυνση της διάχυσης των αρχειακών

δεδομένων σε ένα ευρύ και διαφορετικών ενδιαφερόντων κοινό.

Η καινοτομία της βάσης δεδομένων που υλοποιήθηκε είναι ότι συμπεριλαμβάνει και ενοποιεί

διαφορετικού τύπου υλικό: αρχεία, βιβλία, φωτογραφίες, βίντεο. Το υλικό καταχωρείται κατά είδος, ενώ

έχει επιτευχθεί η ενοποίηση των επιμέρους πεδίων περιγραφής του με τρόπο ώστε να αφενός να

εξυπηρετούνται οι ανάγκες ταξινόμησης και επεξεργασίας διαφορετικών τεκμηρίων, αφετέρου να

επιτρέπεται η συνδυαστική αναζήτηση σε όλα τα τεκμήρια, η οποία επίσης διευκολύνεται από τις λέξεις-

κλειδιά (tags) που συμπληρώνουν κάθε εγγραφή.

Η βάση δεδομένων είναι ανοιχτή σε συνεχή τροφοδότηση με νέα στοιχεία, ενώ για τη διευκόλυνση της

πρόσβασης των χρηστών έχει κατασκευαστεί μια σύγχρονη αισθητικά και φιλική ως προς τη

λειτουργικότητά της διεπαφή (interface – βλ. αναλυτικά στον ιστότοπο). Αξίζει να τονιστεί ότι δεν έχει

δοθεί ιδιαίτερη έμφαση μόνο στο σχεδιασμό του front-end της βάσης δεδομένων: ιδιαίτερα φιλικός και

εύληπτος είναι επίσης ο σχεδιασμός του back-end προκειμένου να διευκολύνεται ο χειρισμός της από μη

ειδικούς επιστήμονες, όπως είναι οι ιστορικοί, που κατά κύριο λόγο την τροφοδοτούν και θα τη

συνεχίσουν να την τροφοδοτούν και στο μέλλον.

Η υλοποίησή της έγινε με το σύστημα διαχείρισης σχεσιακών βάσεων δεδομένων MySQL που τρέχει

προσωρινά σε έναν εξυπηρετητή MS Windows. Οι πίνακες της βάσης χρησιμοποιούν την μηχανή MyISAM.

Για την εισαγωγή στοιχείων στη βάση δεδομένων έχουν δημιουργηθεί επιφάνειες διεπαφής σε γλώσσα

σήμανσης HTML και γλώσσα προγραμματισμού JavaScript/AJAX οι οποίες δημιουργούνται δυναμικά από

τον εξυπηρετητή με χρήση της γλώσσας προγραμματισμού PHP.

Ο Γ. Καλαούζης, υπεύθυνος για τον προγραμματισμό του ιστότοπου, σε ώρα εργασίας

31

Γ.2. Ο ιστότοπος «Ψηφιακό αρχείο Ι. Καποδίστρια»

Αρχική σελίδα του ιστότοπου

Γ.2.1. Γενική περιγραφή

Ο ιστότοπος «Ψηφιακό αρχείο Ι. Καποδίστρια» σχεδιάστηκε ώστε να δημιουργήσει ένα ψηφιακό

περιβάλλον εύληπτο και φιλικό προς το χρήστη, το οποίο θα φιλοξενεί ένα εύρος αρχειακού υλικού.

Προκειμένου να αναδειχθεί το ψηφιακό αρχείο, δημιουργήθηκαν συμπληρωματικές ενότητες που το

πλαισιώνουν, προσφέροντας με ευσύνοπτο τρόπο σύγχρονες επιστημονικές προσεγγίσεις για τη ζωή και

το έργο του κυβερνήτη. Επιπλέον, ειδική μέριμνα δόθηκε στη χρήση του ψηφιακού αρχείου για

εκπαιδευτικούς σκοπούς μέσα από την πρόταση εκπαιδευτικών σεναρίων.

Γ.2.2. Περιεχόμενα ιστότοπου

Γ.2.2.1. Ενότητα «Ο Ι. Καποδίστριας»

Στόχος της ενότητας είναι να σκιαγραφήσει τα πολλαπλά πρόσωπα του Ι. Καποδίστρια, αξιοποιώντας τα

τελευταία πορίσματα και τις πιο σύγχρονες ιστορικές προσεγγίσεις σε σχέση με το θέμα και την εποχή.

Προς την κατεύθυνση αυτή, οι ιστορικοί που συμμετέχουν στο πρόγραμμα, συνέθεσαν, ο καθένας

ανάλογα με την ειδικότητα του, 4 θεματικές ενότητες –Κερκυραίος αριστοκράτης, Λόγιος πατριώτης,

Ευρωπαίος διπλωμάτης, Έλληνας πολιτικός – οι οποίες συγκροτούν ένα ολοκληρωμένο πορτρέτο της

προσωπικότητας και του έργου του κυβερνήτη. Τα κείμενα της ενότητας είναι γραμμένα από τους

συνεργάτες του προγράμματος ειδικά για τον ιστότοπο και με τρόπο ώστε να είναι εύληπτα από

διαφορετικά κοινά. Συμπληρώνονται από εικονογραφικό υλικό, το οποίο αντλείται από το ίδιο το ψηφιακό

αρχείο Καποδίστρια.

32

Οθόνη από την ενότητα « Ο Ι. Καποδίστριας»

Οθόνη από την ενότητα «Η εποχή του». Το περιεχόμενο οργανώνεται σε τέσσερις παράλληλες ζώνες με τρόπο

ώστε ο επισκέπτης να μπορεί να ‘αγκαλιάσει’ με μια ματιά το σύνολο των παράλληλων, διαφορετικών

γεγονότων. Κάθε εικονίδιο ανοίγει, αποκαλύπτοντας την εικόνα σε μεγέθυνση και επιπλέον κείμενο.

33

Γ.2.2.2. Ενότητα «Η εποχή του»

Η επιστημονική επιτροπή του προγράμματος θεώρησε απαραίτητο να εντάξει τη δράση του Ι.

Καποδίστρια στο ευρύτερο πλαίσιο της ευρωπαϊκής και παγκόσμιας ιστορίας που χαρακτηρίζεται από

επαναστάσεις, με κορυφαία τη Γαλλική (1789), πολέμους, αντεπαναστάσεις, δημιουργία νέων κρατών,

αλλαγή συνόρων, μετακινήσεις πληθυσμών, επιστημονικές ανακαλύψεις, πλούσια πνευματική και

καλλιτεχνική ζωή. Προκειμένου να πετύχει το στόχο αυτό, δημιούργησε ένα εύληπτο χρονολόγιο, το οποίο

στοχεύει στην οπτικοποίηση των σχέσεων μεταξύ των διαφόρων γεγονότων.

Οργανωμένο σε παράλληλες ζώνες, που αναπτύσσονται με κεντρικό άξονα τη γραμμή του χρόνου, το

χρονολόγιο καλύπτει την περίοδο 1776-1831. Στη μεσαία λωρίδα ξεδιπλώνεται η ζωή του Ι. Καποδίστρια,

ενώ πάνω και κάτω αντίστοιχα παρουσιάζονται σημαντικοί σταθμοί της πολιτικής, πολιτιστικής και

κοινωνικής ιστορίας της Ευρώπης και του ελλαδικού χώρου αντίστοιχα. Σε ένα δεύτερο επίπεδο βάθους, ο

επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να παρατηρήσει το εικονογραφικό υλικό που οπτικοποιεί τα γεγονότα,

διαβάζοντας παράλληλα συμπληρωματικά κείμενα που επεξηγούν τις ιστορικές εξελίξεις.

Η ενότητα αυτή έχει σχεδιαστεί με τρόπο ώστε να αποτελεί ένα ψηφιακό έκθεμα, καθώς θα αποτελέσει

έναν επιπλέον σύνδεσμο του ΨΗΦΙΑΚΟΥ ΑΡΧΕΙΟΥ με το Μουσείο Καποδίστρια: σε μία από τις αίθουσες

του μουσείου, το χρονολόγιο θα είναι προσβάσιμο στους επισκέπτες μέσα από οθόνες αφής

συμπληρώνοντας έτσι τον εννοιολογικό χάρτη που θα εκτίθεται στο μουσείο και θα παρουσιάζει το έργο

του Κυβερνήτη.

Γ.2.2.3. Ενότητα «Το Ψηφιακό αρχείο»

Η ενότητα «Το Ψηφιακό Αρχείο» παρουσιάζει όλα τα τεκμήρια -δημοσιευμένα και μη- που αναρτήθηκαν

στη βάση δεδομένων και αποτελεί τον «σκληρό πυρήνα» του κόμβου. Πρόκειται ουσιαστικά για τη

διεπαφή (interface) που σχεδιάστηκε για να γίνει προσβάσιμη στο κοινό η βάση δεδομένων, μέσω της

οποίας οργανώνεται το ψηφιακό αρχείο.

Στόχος του σχεδιασμού της ενότητας ήταν να προσφέρει στον επισκέπτη πολλαπλούς τρόπους πρόσβασης

στο ψηφιακό αρχείο, καθιστώντας το φιλικό στη χρήση και εξοικειώνοντας ακόμα και άτομα που δεν έχουν

χρησιμοποιήσει ποτέ αρχειακό υλικό με την πλοήγηση και το ξεφύλλισμα τεκμηρίων.

Για να πετύχει αυτό το στόχο, η ενότητα αναπτύσσεται κλιμακωτά μέχρι να φτάσει στο τελικό βάθος της

που είναι η «αναζήτηση» στο ψηφιακό αρχείο. Έτσι, σε πρώτο επίπεδο προσφέρεται η δυνατότητα

περιήγησης στο ψηφιακό αρχείο μέσα από υποενότητες που αντιστοιχούν στα διαφορετικά είδη του

τεκμηριωτικού υλικού που καταγράφεται στη βάση δεδομένων. Συγκεκριμένα, παρουσιάζονται οι

ακόλουθες υποενότητες:

34

• «Από τα ευρωπαϊκά αρχεία», όπου με τη χρήση ενός χάρτη, ο επισκέπτης οδηγείται στις αρχειακές

συλλογές που έχουν εντοπιστεί σε μεγάλα αρχεία της Ευρώπης (βλ. σχετικά Β.1.)

• «Αρχείο», ο επισκέπτης οδηγείται σε επιλεγμένα τεκμήρια του ψηφιακού αρχείου προκειμένου να

εξοικειωθεί με τον τρόπο παρουσίασης των τεκμηρίων

Η οθόνη όπου παρουσιάζονται τα τεκμήρια του ψηφιακού αρχείου. Ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να

μεγενθύνει το έγγραφο για να το διαβάσει.

• «Δημοσιευμένο αρχείο». Εδώ ο επισκέπτης οδηγείται στους ψηφιοποιημένους τόμους της

έκδοσης που επιμελήθηκε ο Κ. Δαφνής (βλ. σχετικά Β.3.) Ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα είτε να

δει την ακριβή εικόνα του βιβλίου είτε να δει το περιεχόμενο ως ‘κείμενο’ όπου μπορεί να

προχωρήσει σε αναζήτηση, αποθήκευση των αποτελεσμάτων της αναζήτησής του, εκτύπωση των

αποτελεσμάτων.

• «Οπτικοακουστικό υλικό». Εδώ παρουσιάζονται τα διαφορετικά βίντεο που συγκαταλλέγονται στα

τεκμήρια της βάσης.

Η αναζήτηση

Ιδιαίτερη προσοχή έχει δοθεί στον τρόπο αναζήτησης στο ψηφιακό αρχείο, μία από τις σημαντικότερες

λειτουργίες του ιστότοπου.

Έτσι προσφέρονται πολλαπλοί τρόποι αναζήτησης:

35

• Ανά είδος τεκμηρίου

• Ανά χρόνο, πρόσωπο ή θέμα. Εδώ πρέπει να τονιστεί, ότι για τη διευκόλυνση του χρήστη

(ιδιαίτερα του μη ειδικού), προσφέρεται η δυνατότητα ‘ξεδιπλώματος’ σε λίστα των σχετικών

λέξεων-κλειδιών. Ο χρήστης βλέπει έτσι ποια είναι τα μεταδεδομένα που έχουν καταχωρηθεί και

μπορεί να επιλέξει μεμονωμένα ή συνδυαστικά.

• Ελεύθερη αναζήτηση. Εδώ ο χρήστης μπορεί να αναζητήσει ελεύθερα, και τα αποτελέσματα

αντλούνται από όλο το εύρος του καταχωρημένου υλικού.

Από την ενότητα «Το ψηφιακό αρχείο», ο επισκέπτης, ανάλογα με τις ερευνητικές του προτεραιότητες να

ερευνήσει:

- έγγραφα από το υπο-αρχείο Εξερχομένων του αρχείου Ι.Καποδίστρια που βρίσκεται στα Γ.Α.Κ. Κέρκυρας

(1.900 εγγραφές - βλ. σχετικά Β.2)

- έγγραφα και καταλόγους φακέλων σε αρχεία της Αυστρίας, Γερμανίας, Ελβετίας, Ρωσίας, Ιταλίας και

Ελλάδας (περίπου 400 εγγραφές - βλ. σχετικά Β.1)

- το δημοσιευμένο αρχείο Καποδίστρια (περίπου 3.400 σελίδες – βλ. σχετικά Β.3)

- τη βιβλιοθήκη του Ι. Καποδίστρια (περίπου 1.1834 εγγραφές – βλ. σχετικά Β.4.)

- τη βιβλιογραφία για τον Ι. Καποδίστρια μέχρι το 1996 (περίπου 724 εγγραφές – βλ. σχετικά Β.5)

- εικονογραφικό και οπτικοακουστικό υλικό για τον Ι. Καποδίστρια και την εποχή του (περίπου 280

εγγραφές – βλ. σχετικά Β.6, Β.7)

Γ.2.2.4. Ενότητα «Εκπαιδευτικές προτάσεις»

Η ενότητα «Εκπαιδευτικές προτάσεις» προτείνει εκπαιδευτικά σενάρια βασισμένα στο υλικό του

Ψηφιακού Αρχείου και απευθύνονται σε εκπαιδευτικούς που θα θελήσουν να αξιοποιήσουν το ΨΗΦΙΑΚΟ

ΑΡΧΕΙΟ ΙΩΑΝΝΗ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ στην εκπαιδευτική πράξη. Στο πλαίσιο το προγράμματος έχουν παραχθεί 3

εκπαιδευτικά σενάρια, τα οποία σχεδιάστηκαν κυρίως για μαθητές των τελευταίων τάξεων του Δημοτικού

και του Γυμνασίου.

Η Ευρώπη του Καποδίστρια: παρουσιάζει ευρωπαϊκές πόλεις που επισκέφτηκε ο Ι. Καποδίστριας σε

διάφορες στιγμές της πολιτικής του καριέρας.

Με αφορμή ένα τεκμήριο: προτείνει έναν τρόπο εκπαιδευτικής χρήσης ενός τεκμηρίου, συγκεκριμένα μιας

επιστολής του Ι. Καποδίστρια προς τη Δούκισσα της Πλακεντίας.

Ιστορικοί περίπατοι: προτείνονται ιστορικοί περίπατοι σε πόλεις που συνδέονται με το έργο του Ι.

Καποδίστρια (Κέρκυρα, Αίγινα, Ναύπλιο) και παρουσιάζονται χώροι που συνδέονται με την καποδιστριακή

36

περίοδο.

Στόχος της ενότητας είναι να εμπλουτίζεται διαρκώς με νέα εκπαιδευτικά σενάρια, τα οποία θα παράγουν

κυρίως μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας. Για το λόγο αυτό, η ενότητα αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική για

τη βιωσιμότητα του έργου καθώς προσβλέπει στη χρήση του υλικού του κόμβου από σχολεία,

ενδεχομένως και από ελληνικά σχολεία του εξωτερικού.

Σελίδες από το εκπαιδευτικό σενάριο «Με αφορμή ένα τεκμήριο» που βρίσκεται σε pdf στον ιστότοπο, διαθέσιμο για

την εκπαιδευτική κοινότητα

Γ.2.3 Το κοινό του ιστότοπου

Ο ιστότοπος απευθύνεται σε διαφορετικές ομάδες κοινού: ερευνητές, εκπαιδευτικούς από όλες τις

βαθμίδες της εκπαίδευσης, φοιτητές και μαθητές, εικονικούς επισκέπτες του Μουσείου Καποδίστρια,

φιλίστορες και φιλότεχνους. Σε αντίθεση με ένα φυσικό αρχείο, το Ψηφιακό Αρχείο Ι. Καποδίστρια

προσφέρει ελεύθερη και απομακρυσμένη πρόσβαση σε όλους τους χρήστες.

Οι ερευνητές έχουν τη δυνατότητα να αναζητήσουν αρχειακό υλικό από το ψηφιακό αρχείο, να

μελετήσουν όσα τεκμήρια βρίσκονται ψηφιοποιημένα στον ιστότοπο και να σχεδιάσουν την έρευνά τους

σε ευρωπαϊκά αρχεία. Επίσης, οι ερευνητές μπορούν με τη σειρά τους να τροφοδοτήσουν τη βάση

δεδομένων του ψηφιακού αρχείου με νέο υλικό, πάντα μετά από συνεννόηση με τους υπεύθυνους του

ιστότοπου.

Οι εκπαιδευτικοί της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης μπορούν να βρουν

εκπαιδευτικά σενάρια που προτείνουν παραδειγματικούς τρόπους χρήσης του υλικού του ιστότοπου.

Μπορούν επίσης με τη σειρά τους να στέλνουν δικά τους εκπαιδευτικά σενάρια τα οποία θα εμπλουτίζουν

το υλικό της ενότητας «Εκπαιδευτικές προτάσεις».

37

Οι μαθητές μπορούν να βρουν όχι απλά πληροφορίες για τη ζωή και το έργο του Καποδίστρια, αλλά

πλούσιο εικονογραφικό υλικό από την εποχή του. Επίσης, μπορούν να γνωρίσουν τη λειτουργία και τη

χρησιμότητα ενός ιστορικού αρχείου μέσα από την αναζήτηση υλικού στο ψηφιακό αρχείο. Μπορούν

επίσης να ξεφυλλίσουν το αρχειακό υλικό και να δοκιμάσουν τις αναγνωστικές τους ικανότητες σε κείμενα

παλαιότερης εποχής, έχοντας παράλληλα ως βοηθό την αναπτυγμένη περίληψη που προσφέρει το

ψηφιακό αρχείο.

Επιπλέον, μη ειδικό κοινό, που αγαπά ωστόσο την ιστορία και την τέχνη, έχει τη δυνατότητα να

ενημερωθεί αλλά και να δει σπάνιο εικονογραφικό υλικό για τον Καποδίστρια και την εποχή του. Μπορεί

επίσης να ξεφυλλίσει το αρχειακό υλικό.

Τέλος, ιδιαίτερα χρήσιμος θεωρούμε ότι θα είναι ο ιστότοπος για Έλληνες της Διασποράς, οι οποίοι

εκδηλώνουν έντονο ενδιαφέρον για προσωπικότητες και θέματα της ελληνικής ιστορίας. Σε επαφή μας με

το Ίδρυμα Ελληνικού Πολιτισμού, εκδηλώθηκε το ενδιαφέρον να χρησιμοποιηθεί ο ιστότοπος στα

μαθήματα γλώσσας και ιστορίας που προσφέρουν τα παραρτήματα του Ιδρύμα τος στο εξωτερικό.

Γ.2. 4. Καινοτομίες του ιστότοπου

Ο ιστότοπος «Ψηφιακό Αρχείο Ι. Καποδίστρια» προσφέρει ένα ολοκληρωμένο περιβάλλον διαχείρισης και

προβολής μιας ψηφιακής αρχειακής συλλογής.

• Ενοποιεί αρχειακές συλλογές διάσπαρτες σε ευρωπαϊκά αρχεία

• Οργανώνει και ενοποιεί διαφορετικού τύπου υλικό (αρχεία, βιβλία, εικόνες, οπτικοακουστικό

υλικό) επιτρέποντας την πρόσβαση του κοινού

• σχεδιάστηκε με τρόπο ώστε το περιεχόμενό του να μπορεί να αλλάζει ή/και να εμπλουτίζεται

χωρίς την παρέμβαση τεχνικών, συμβάλλοντας έτσι στη βιωσιμότητα του έργου

• απευθύνεται εξίσου σε ειδικούς και μη ειδικούς με την καποδιστριακή περίοδο, επιτρέποντας τη

διάχυση ιστορικών πρακτικών στην ελληνική κοινωνία

38

Οθόνες από το back end της ενότητας «Η εποχή του». Σχεδιασμένες και κατασκευασμένες έτσι ώστε να μπορούν να

αλλάζουν από μη ειδικό στον προγραμματισμό.

39

Δ. Ερευνητική Ομάδα

Η επιτυχία του έργου στηρίχθηκε στη συμβολή ειδικών επιστημόνων σε επιμέρους θέματα. Την

επιστημονική επιτροπή ομάδα απαρτίζουν επιστήμονες αναγνωρισμένου κύρους, ο καθένας στην

ειδικότητά του: ο Χρήστος Λούκος στην μελέτη της περιόδου που ο Καποδίστριας ήταν Κυβερνήτης της

Ελλάδας. Η Κωνσταντίνα Ζάνου στην Ευρωπαϊκή Ιστορία και την Ιστορία των Επτανήσων κατά την

προεπαναστατική και ναπολεόντεια περίοδο. Η Ιουλία Πεντάζου στα λεγόμενα Digital Humanties, ο

Δημήτρης Ζυμάρης στην καποδιστριακή και κερκυραϊκή ιστορία, η Ελένη Σταμπόγλη στην εκπαιδευτική

εκδοχή της ιστορίας, η Άντα Διάλλα στην ευρωπαϊκή και ρωσική ιστορία. Στην πορεία του έργου, η αρχική

ομάδα πλαισιώθηκε κατά διαστήματα από μια πλειάδα νέων ερευνητών και αυτό εμπλούτισε την αρχική

προσέγγιση με νέες προτάσεις και δυνατότητες (βλ. πίνακα παρακάτω). Εξαιρετικά σημαντική ήταν η

συμβολή του μηχανικού Η/Υ Γιώργου Καλαούζη (Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας), ο οποίος έχει ιδιαίτερη

εμπειρία στην ανάπτυξη βάσεων δεδομένων και πληροφοριακών συστημάτων.

Επιστημονική Επιτροπή:

Χρήστος Λούκος, Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Κρήτης

Άντα Διάλλα, Επίκουρη Καθηγήτρια, Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών

Κωνσταντίνα Ζάνου, Mεταδιδακτορική ερευνήτρια, Université Paris-Est Créteil, Val de Marne

Δημήτρης Ζυμάρης, Ιστορικός, Έφορος Βιβλιοθήκης Αναγνωστικής Εταιρίας Κερκύρας.

Ιουλία Πεντάζου, Ιστορικός, με ειδίκευση στις νέες τεχνολογίες

Ελένη Σταμπόγλη, Ιστορικός, εκδότρια

Συνεργάτες:

Lora Gerd, Chief Researcher, St. Petersburg Institute of History

Στέφανος Βαμιεδάκης, Υποψήφιος Διδάκτορας, Πανεπιστήμιο Κρήτης

Σπύρος Γαούτσης, Ιστορικός ερευνητής

Γιώργος Καλαούζης, Μηχανικός Υπολογιστών, Ε.Ε.ΔΙ.Π. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Ντάρια Κοσκώρου, Ιστορικός Τέχνης, Επιμελήτρια

Θανάσης Λάγιος, Δρ. Φιλοσοφίας ΕΚΠΑ

Βάσια Λέκκα, Δρ. Ιστορίας, διδάσκουσα ΜΙΘΕ

Ξένια Μαρίνου, Δρ. Γαλλικής Φιλολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών

40

Αλέξανδρος Παπαθανασίου, Κινηματογραφιστής

Γιώργος Παύλης, αρχειονόμος

Παύλος Τριανταφύλλου, Υποψήφιος διδάκτορας, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Μέλη της ερευνητικής ομάδας σε ώρα εργασίας: Ι. Πεντάζου και Α.Διάλλα (πάνω). Δ. Ζυμάρης και Κ. Ζάννου (κάτω)

41

Ε. Συνεργασία με φορείς

Για την ολοκλήρωση του έργου, η ερευνητική ομάδα ήρθε σε επαφή και συνεργάστηκε με άλλους

ερευνητικούς φορείς και ιδρύματα, μέσα σε ένα πνεύμα αμοιβαίας εμπιστοσύνης και κοινής προσπάθειας.

Γ.ΑΚ. Αθήνα

Γ.Α.Κ. Λευκάδας

Γ.Α.Κ. Κερκύρας

Μουσείο Μπενάκη

Ιερά Μητρόπολη Κερκύρας

Αναγνωστική Εταιρία Κερκύρας

Ιόνιο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Ιστορίας

Ιόνιο Πανεπιστήμιο.Τμήμα Αρχειονομίας

Μουσείο Καποδίστρια

Είναι βέβαιο, πως σε αυτούς τους φορείς θα μπορέσει να βασιστεί κανείς για την περαιτέρω διάχυση των

αποτελεσμάτων της έρευνας που δρομολογεί ο κόμβος. Ειδικά με το Μουσείο Καποδίστρια, η στενή μας

συνεργασία με την ομάδα που έχει αναλάβει τη μελέτη και υλοποίηση της ανακαίνισης και μουσειολογικής

επικαιροποίησης συνέβαλε σε μια αμοιβαία επωφελή ανταλλαγή απόψεων που μεταφράστηκε σε

συγκεκριμένες αλλαγές στη μουσειολογική μελέτη και αντίστοιχα, στον εμπλουτισμό του υλικού που

καταχωρήθηκε στη βάση.

Σύντομη παρουσίαση του Μουσείου Καποδίστρια – Κέντρου Καποδιστριακών Μελετών και η φιλοξενία

του κόμβου.

Το Μουσείο Καποδίστρια-Κέντρο Καποδιστριακών Μελετών αποτελεί το πρώτο και μοναδικό μουσείο

στην Ελλάδα που είναι αφιερωμένο αποκλειστικά στη ζωή και το έργο του Ιωάννη Α. Καποδίστρια,

συνεπώς λειτουργεί αφ’ ενός ως φορέας μνήμης και προβολής του πολυσχιδούς έργου του πρώτου

Κυβερνήτη της Ελλάδος και αφ’ ετέρου ως ένα τοπόσημο που συνδέεται άμεσα με ένα σημαντικό

κεφάλαιο της νεότερης ιστορίας της πατρίδας μας.

Στεγάζεται σε μια από τις αρχοντικές κατοικίες της οικογένειας του Ι. Α. Καποδίστρια, με την οποία

μάλιστα οικία είχε συνδεθεί και ο ίδιος στα νεανικά του χρόνια. Έχει έκταση 270 τ.μ. περίπου, και

βρίσκεται μέσα σ’ ένα κτήμα 13 και πλέον στρεμμάτων, στην κορυφή ενός λόφου, όπως άλλωστε δηλώνει

και το ειδικό τοπωνύμιο «Κουκουρίτσα», στον οικισμό Ευρωπούλων, 9 χιλιόμετρα από την πόλη της

Κέρκυρας.

Το εν λόγω ακίνητο, που αποτελούσε τμήμα μεγαλύτερης έκτασης, ανήκε στην οικογένεια Καποδίστρια

τουλάχιστον τους δυο τελευταίους αιώνες και μέχρι το 1979, οπότε η Μαρία Γεωργίου Καποδίστρια, χήρα

Σταματίου Δεσύλλα, δισέγγονη του μικρότερου αδελφού του Κυβερνήτη και Δήμαρχος Κερκυραίων κατά

την περίοδο 1956-1959 (πρώτη γυναίκα Δήμαρχος στην Ελλάδα), κάνοντας μια κίνηση μεγάλης ευεργεσίας

42

προς τον τόπο, το δώρισε σε τρεις, ιστορικής σημασίας, πολιτιστικούς φορείς της Κέρκυρας, την

Αναγνωστική Εταιρία Κερκύρας (έτος ιδρύσεως 1836), την Φιλαρμονική Εταιρεία Κερκύρας (έτος ιδρύσεως

1841) και την Εταιρεία Κερκυραϊκών Σπουδών (έτος ιδρύσεως 1952).

H συλλογή του Μουσείου, επίσης δωρεά της Μαρίας Καποδίστρια, αποτελείται από έναν σημαντικό

αριθμό προσωπικών αντικειμένων -χρηστικών και αναμνηστικών- του Ι. Καποδίστρια (ξεχωρίζει ο πίνακας

με τα πορτρέτα από σμάλτο, των Ηγεμόνων της Ευρώπης που δωρίθηκαν στον Καποδίστρια μετά το

Συνέδριο της Βιέννης), καθώς και πορτρέτων του ιδίου και άλλων μελών της οικογένειάς του, όπως και

επίπλων εποχής που, είτε ήταν σε χρήση κατά τη διάρκεια της ζωής του, είτε εμπλούτισαν την οικοσκευή

σε μεταγενέστερες φάσεις της κατοίκησης του κτίσματος.

Το Μουσείο έχει κηρυχθεί, με απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού (ΦΕΚ 893/τ.Β/30-10-1995), ιστορικό

διατηρητέο μνημείο, με την επισήμανση ότι «…το συγκρότημα αποτελεί μιας ιδιαίτερης χάρης σύνολο, με

καθαρή μορφολογία εξοχικής επτανησιακής αρχοντικής κατοικίας, όσο και το περιβάλλον τμήμα με τις

διαμορφώσεις του (πέργκολες, κλιμακοστάσια, κιόσκια, κοβολάδα, κ.λ.π.) τα οποία δημιουργούν μια

σύνθεση απόλυτης αρμονίας φυσικού και ανθρωπογενούς κάλλους», ενώ κατά 2003 πήρε τη μορφή

Αστικής Εταιρείας μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, η οποία διοικείται από τριμελές συμβούλιο,

αποτελούμενο από τους προέδρους των τριών σωματείων – ιδιοκτητών, όπως ορίζεται και στη δωρεά της

αείμνηστης Μαρίας Καποδίστρια-Δεσύλλα.

Ύστερα και από μια σημαντική ετήσια χορηγία του Μεγάλου Ευεργέτη του Μουσείου, κερκυραίου

επιχειρηματία, κατοίκου Ελβετίας, κυρίου Χρήστου Φωκά, από το 2007 έως και σήμερα, το Μουσείο έχει

τη δυνατότητα να συντηρείται και να λειτουργεί οκτώ μήνες το χρόνο, ενώ έχει αποκτήσει μια διαρκώς

αυξανόμενη επισκεψιμότητα. Παρά τις περιορισμένες οικονομικές δυνατότητες και την έως τώρα

αδυναμία των αρμοδίων κρατικών φορέων να ενισχύσουν οικονομικά σχετικές δραστηριότητες, το Δ.Σ.

του Μουσείου έχει διοργανώσει και κάποιες αξιόλογες εκδηλώσεις, στοχεύοντας να αναπτύξει και τον

εκπαιδευτικό του χαρακτήρα, καθώς και να δικτυωθεί με άλλα μουσεία ή πολιτιστικούς και πνευματικούς

φορείς-αρχεία, που αφορούν το έργο και τη ζωή του Ι. Α. Καποδίστρια.

Στην παρούσα φάση το Μουσείο έχει προχωρήσει σε δύο εξαιρετικά σημαντικές εργασίες υποδομής για

τον εκσυγχρονισμό και ανάπτυξή του. Αφενός έχει ενταχθεί, ύστερα από την υποβολή σχετικής μελέτης,

στο Επενδυτικό Σχέδιο Τ.Π. του άξονα 4 του ΠΑΑ 2007-2013, προσέγγιση Leader, που εποπτεύεται από την

Αναπτυξιακή Επιχείρηση της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων και το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης. Η μελέτη,

συνολικού προϋπολογισμού 193.000€, προβλέπει τον εκσυγχρονισμό και την αναδιαμόρφωση του

Μουσείου Καποδίστρια και του περιβάλλοντος χώρου του: «…η νέα έκθεση […] θα βασίζεται στην

αμεσότητα και τη δραματοποιημένη αναπαράσταση και ανάμνηση χώρων, γεγονότων και προσώπων […]. Η

μελέτη προβλέπει καινοτόμες εφαρμογές και δράσεις ως προς τους τρόπους υποδοχής, εξυπηρέτησης και

ενημέρωσης των επισκεπτών […] και στην ερμηνευτική απόδοση της ιστορίας του κτηρίου και του έργου

του Ι. Καποδίστρια». Έτσι, «…ένα μικρό σε έκταση περιφερειακό μουσείο στην ενδοχώρα της Κέρκυρας

μετατρέπεται σε πρότυπη πολιτιστική μονάδα, σύμφωνα με τις σύγχρονες εξελίξεις μουσειακού

43

σχεδιασμού, και με δυνατότητες αυτόνομης λειτουργίας και εξυπηρέτησης επισκεπτών σε εθνικό και

ευρωπαϊκό επίπεδο, ώστε να λειτουργήσει ως σημαντικός πόλος έλξης πολιτιστικού τουρισμού».

Αφετέρου, με την πολύ σημαντική χορηγία/ χρηματοδότηση του έργου Ψηφιακό Αρχείο Ι. Καποδίστρια

του κοινωφελούς Ιδρύματος Λάτση, δίνεται ξεχωριστό βάρος στην έρευνα και τεκμηρίωση όλων των

πτυχών δράσης και επιρροής του Ι. Καποδίστρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ενώ η βάση δεδομένων

που θα δημιουργηθεί, θα δημιουργήσει τη δυνατότητα προβολής ενός «εικονικού μουσείου» αλλά και

αναζήτησης και επεξεργασίας σημαντικών τεκμηρίων σχετικών με τον Κυβερνήτη, τα οποία φυλάσσονται

σε μουσεία, βιβλιοθήκες και αρχεία τόσο της Ελλάδας όσο και των κυριότερων κρατών της Ευρώπης.

Το Μουσείο Καποδίστρια, ιδιαιτέρως ευγνώμον για την πολύ ουσιαστική υποστήριξη του Ιδρύματος

Λάτση, θα αναλάβει το κόστος φιλοξενίας του Ψηφιακού Αρχείου Ι. Καποδίστρια στη δική του ιστοσελίδα.

Παράλληλα, υπάρχει πρόβλεψη εγκατάστασης τριών οθονών στην έκθεση, όπου οι χρήστες θα έχουν

δυνατότητα πλοήγησης σε ένα τμήμα του Ψηφιακού Αρχείου.

Συνεπώς, το Μουσείο Καποδίστρια-Κέντρο Καποδιστριακών Μελετών, πρόκειται αφ’ ενός να διατηρήσει

και να προβάλλει τον χαρακτήρα του ως χώρος έκθεσης μοναδικών ιστορικών κειμηλίων, αφ’ ετέρου

στοχεύει στη δυνατότητα συγκέντρωσης αλλά και διάχυσης και μελέτης όσων περισσότερων τεκμηρίων

καθίσταται δυνατόν, τα οποία αφορούν τη ζωή, το έργο και την εποχή που έδρασε ο Ι.Α. Καποδίστριας. Το

εγχείρημα τούτο μπορεί να θεωρηθεί φιλόδοξο ίσως, αλλά κρίνεται απολύτως αναγκαίο, διότι πέραν του

ότι έρχεται να πραγματοποιήσει την ευχή και το όραμα της δωρήτριας, καλείται να εκπληρώσει και μιαν

υποχρέωση που ουσιαστικά είχε το ίδιο το ελληνικό κράτος απέναντι σ’ έναν από τους μεγάλους

θεμελιωτές του.