Rocznice. Perspektywy analitycznej: filozofii nauki, filozofii języka, fenomenologii (IV edycja) -...

filozofia.org.pl/konferencji

Rocznice. Perspektywy analitycznej: filozofii nauki, filozofii języka, fenomenologii

Kraków, 25-26 października 2014 r.

LISTA ABSTRAKTÓW:

mgr Krystian Bogucki (UW)

Dyrektywalna teoria znaczenia K. Ajdukiewicza a koncepcja gier językowych w późnej filozofii L. Wittgensteina

Celem referatu jest ukazanie związków między, powstałą w latach 30-tych XX wieku, dyrektywalną teorią znaczenia stworzoną przez polskiego logika i filozofa K. Ajdukiewicza a poglądami L. Wittgensteina na znaczenie, zawartymi w Dociekaniach filozoficznych. Koncepcje znaczenia językowego, opracowane przez tych dwóch filozofów, stanowią ważny wkład w dwudziestowieczną filozofię języka. Bowiem ich propozycje antycypowały zarówno gruntowne badania prowadzone w XX wieku na polu pragmatyki, jak i liczne teorie znaczenia przedstawione m. in. przez takich filozofów jak W. V. O. Quine, M. Dummett, D. Davidson. W trakcie mojego wystąpienia szczegółowo omówię pojęcia kluczowe dla obu koncepcji oraz ukażę podobieństwa i różnice zawarte w tych dwóch wizjach języka. Przy czym główna myśl mojego wystąpienia jest następująca: koncepcja Wittgensteina ukazuje język jako sieć gier językowych rządzonych regułami użycia poszczególnych wyrażeń, stanowiąc tym samym uszczegółowienie teorii Ajdukiewicza głoszącej istnienie, na poziomie całości języka, dyrektyw (czy właśnie reguł) wyznaczających poprawny sposób użycia poszczególnych słów.

___________________________________________________________________________

mgr Łukasz Borowiecki (UJ)

Czy Tractatus logico-philosophicus Ludwiga Wittgensteina jest hipertekstem?

Pytanie: „Jak czytać Tractatus logico-philosophicus?” może być rozumiane zarówno jako dotyczące interpretacji treści książki, jak i właściwego sposobu lektury jej tekstu. Tezą


niniejszego wystąpienia jest, że poprawna interpretacja Traktatu... powinna zostać poprzedzona rozpoznaniem jego struktury, a co za tym idzie, relacji zachodzących pomiędzy jej poszczególnymi częściami.

Fakt, że Traktat został skonstruowany w pewien ściśle określony sposób – pomimo sugestii samego Wittgensteina – bywał dotychczas albo całkowicie pomijany, albo dostrzegany tylko w niewielkim stopniu, czego konsekwencją są, nieraz niemożliwe do pogodzenia, rozbieżności interpretacyjne. Dotyczy to w szczególności „ostatnich” partii książki. Badacze czytający Traktat... na sposób linearny – do których zaliczają się zarówno zwolennicy, szeroko dyskutowanych w ciągu ostatnich kilku dekad, interpretacji metafizycznej (Hacker, 1987), jak i terapeutycznej (Conant, 2009; Diamond, 1995) – często uważają, że ma on strukturę „drabiny”. Wspięcie się po niej, a następnie jej odrzucenie ma prowadzić do osiągnięcia przez czytelnika jakiegoś rodzaju etycznej transformacji lub mistycznego wglądu.

Uważam, że tego rodzaju interpretacje wynikają z przyjęcia błędnego, linearnego sposobu czytania tekstu Traktatu... oraz, idąc śladem Luciano Bazzocchiego (Bazzocchi, 2013), będę się starał pokazać, że tylko potraktowanie książki Wittgensteina jako hipertekstu daje możliwość zbudowania poprawnej, systemowej interpretacji.

___________________________________________________________________________

mgr Tomasz Borycki (UP)

Johna L. Austina koncepcja wypowiedzi performatywnych a prawo. W 60-tą rocznicę wykładów Austina

John Langshaw Austin rozwinął koncepcję wypowiedzi performatywnych, jako odpowiedź na problemy wynikające z weryfikacjonizmu – obsesyjne dążenie do przypisywania twierdzeniom wartości logicznych, a zdaniom niedającym się w ten sposób zweryfikować, odmawiania sensu i uznawania ich za nonsensowne. W swoich wykładach z lat 1954-55, wydanych potem pod tytułem Jak działać słowami? (How to Do Things with Words?), oraz w pogadance Wypowiedzi performatywne (nagrana dla BBC w 1956 roku), Austin zwrócił uwagę na to, że część zdań tak chętnie uznanych przez weryfikacjonistów za nonsensowne w rzeczywistości jest pomyślana „jako coś zupełnie innego niż twierdzenia o faktach” i jako takie nie mogą być poddawane weryfikacji. Celem niniejszego wystąpienia będzie wykazanie – poprzez analizę koncepcji Austina i skonfrontowanie jej z przykładami z życia codziennego (sporządzanie umowy, testamentu, zawieranie związku małżeńskiego, wydawanie dowodu osobistego, czy wypłacanie znaleźnego) – że jedną z najważniejszych dziedzin, w których z powodzeniem stosowane są wypowiedzi performatywne, jest prawo.


___________________________________________________________________________

mgr Hubert Bożek (UP)

Pojęcie formy w twórczości Leona Chwistka

W pierwszej części mojego referatu przedstawię rolę jaką pojęcie formy odgrywa w twórczości Leona Chwistka (1884-1944). W szczególności, biorąc za punkt odniesienia rekonstrukcję treści, jaką autor wiązał z tym pojęciem, wskażę na związki pomiędzy jego twórczością logiczną i artystyczną. W drugiej części wystąpienia, korzystając z tak zrekonstruowanego pojęcia formy, potraktuję przykład Chwistka jako ilustrację dla tezy o logicznej nieuchronności ontologicznego zaangażowania filozofii (i nauki).

_________________________________________________________________________

dr Karol Chrobak (SGGW)

Jak powstawała teoria wielości rzeczywistości Leona Chwistka?

Celem referatu będzie przedstawienie splotu różnego rodzaju inspiracji, które leżały u źródeł teorii wielości rzeczywistości Leona Chwistka. Omówiony zostanie zarówno kontekst historyczno-kulturowy, naukowy, artystyczny, jak i stricte filozoficzny. Wydaje się, że teoria Chwistka stanowi wyraz wszystkich tych różnorodnych wpływów i trudno wyjaśnić jej znaczenie pomijając którykolwiek z nich. Najszerszym punktem odniesienia dla tej teorii jest jej wymiar kulturowy. Aby go zrekonstruować warto odnieść się do głównych wątków kulturowych oraz naukowych początku dwudziestego wieku. Odnośnie tych ostatnich należy podkreślić, iż sam Chwistek prowadził intensywne badania z zakresu mechanizmów percepcyjnych (jako asystent prof. Władysława Heinricha). To w kontekście tych badań zostają sformułowane pierwsze podwaliny teorii wielości rzeczywistości. Nie bez znaczenia pozostają również doświadczenia artystyczne Chwistka, istotnie pogłębione podczas jego pobytu w Paryżu przed wybuchem I Wojny Światowej. Jeśli chodzi o wpływy filozoficzne, to na szczególną uwagę zasługuje teoria typów Bertranda Russella, która dostarczyła Chwistkowi narzędzia do analizy wieloznaczności doświadczenia. Jako że sprzeczność zostaje przez niego wykluczona z pojęcia rzeczywistości, jedyne rozwiązanie kwestii wieloznaczności doświadczenia musiało polegać na „rozłożeniu” jednego pojęcia rzeczywistości wpierw na dwa, później zaś na cztery niezależne kategorie. Rozdział ten ma jednak charakter stricte


logiczny, nie pociąga zatem jakichkolwiek rozstrzygnięć ontologicznych. Autor referatu proponuje zatem czysto epistemologiczną interpretację teorii Chwistka.

___________________________________________________________________________

mgr Bartosz Frydrychowski (UJ)

Bas van Fraassen i krytyka realizmu naukowego.

Amerykański filozof, Bas van Fraassen, jest głównym twórcą antyrealistycznego stanowiska konstruktywnego empiryzmu. W swoich pracach skupił się nie tylko na przedstawieniu swojego pomysłu, ale najpierw oparł go o krytykę, dominującego w filozofii nauki, realizmu naukowego. Głównym przedmiotem krytyki jest teza, która głosi, że przyjęcie uzasadnionych teorii naukowych jest równoznaczne z uznaniem realnego istnienia obiektów teoretycznych, które ta teoria postuluje. W swoim referacie dokonam eksplikacji argumentów przeciwko realizmowi naukowemu oraz poddam je analizie i ocenie.

___________________________________________________________________________

mgr Filip Gołaszewski (UW)

Husserla fenomenologiczna koncepcja prawdy

Celem referatu jest prezentacja stanowiska Husserla (z okresu Medytacji Kartezjańskich) w

odniesieniu do prawdy. Kluczowymi dla tego tematu pojęciami są: doświadczenie, pewność,

przeżycie, subiektywność i obiektywność. W moim wystąpieniu zamierzam przedstawić

wzajemny związek powyższych pojęć, który pozwala naświetlić fenomenologiczny sens

kategorii prawdy. Niezbywalne dla metodologii fenomenologicznej kategorie syntezy, eidosu,

intencjonalności, noezy i noematu ukazują się w szerokim horyzoncie, gdy sytuujemy je w

kontekstach prawdziwościowych. Z punktu widzenia niektórych filozofów okres dojrzałej

fenomenologii charakteryzuje pewien stopień abstrakcyjności terminologicznej. Jak mniemam

Husserlowskie rozumienie prawdy może stać się przyczynkiem, do wyjaśnienia niejasności,

wiązanych z pojęciem transcendentalnej podmiotowości.

___________________________________________________________________________

mgr Ziemowit Gowin (UW)

Fikcjonalistyczna metoda parafrazy zdań o przedmiotach fikcyjnych


W sporze dotyczącym kwestii istnienia postaci (czy szerzej: przedmiotów) fikcyjnych można wyróżnić trzy typy zdań: (i) zdania fikcyjne, (ii) zdania krytyczne oraz (iii) zdania egzystencjalne. Realiści, w odniesieniu do postaci fikcyjnych, bronią swojego poglądu wskazując na zobowiązania ontologiczne, wynikające ich zdaniem, z przyjęcia prawdziwości zdań typu (i) i (ii). O ile parafraza zdań fikcyjnych – pozwalająca uniknąć ontologii przedmiotów fikcyjnych – wydaje się relatywnie prosta, o tyle zdania krytyczne sprawiają zdecydowanie większe trudności. W swoim wystąpieniu zamierzam przedstawić stanowisko realistyczne (wraz z jego odmianami) w odniesieniu do postaci fikcyjnych oraz podstawowe argumenty na jego rzecz. W drugiej części wystąpienia pokażę metodę parafrazy wspomnianych zdań zaproponowaną przez Stuarta Brocka oraz jego tzw. fikcjonalizm dotyczący postaci fikcyjnych, który jest przeciwwagą dla realistycznych tendencji we współczesnej filozofii języka i metafizyce.

___________________________________________________________________________

mgr Jadwiga Guerrero van der Meijden (UJ)

Egocentric and theocentric pure ego: Edith Stein’s and Edmund Husserl’s approach to the Archimedean point of phenomenology

In order to celebrate Husserl’s 75’th birthday a special edition of The Phenomenological Yearly Book was edited by his pupils. Edith Stein’s contribution to that publication was an article that initially took on the form of a conversation between Husserl and St. Thomas Aquinas and was called What is philosophy? A conversation between Edmund Husserl and Thomas Aquinas but had been revised and published as Husserl’s Phenomenology and the Philosophy of St. Thomas Aquinas. Attempt at comparison.

Eighty years later, on the 155th anniversary of Husserl’s birthday I propose to investigate the key issue presented in the two versions of that publication, namely the distinction between an egocentric and a theocentric orientation of philosophy. My aim is to regard this meta-distinction applied to the concept of pure ego, which is fundamental in Husserl’s phenomenology. I will investigate Husserl’s two understandings of the transcendental I present in his Cartesian way to the reduction and confront them with Stein’s concepts of pure ego (from her doctoral dissertation On the problem of empathy and the post-conversion Finite and eternal being.) The aim of the comparison is to analyse the validity of Stein’s claim.


___________________________________________________________________________

dr Krzysztof Korżyk (Ignatianum)

Efektywność porozumiewania się w świetle teorii czynności mowy J. R. Searle’a oraz teorii relewancji D. Sperbera i D. Wilson.

W 45 rocznicę publikacji Speech Acts: An Essay in the Philosophy of Language J. R. Searle’a.

Sytuując ustalenia przywołanych w tytule koncepcji na szerszym tle filozofii języka, językoznawstwa oraz kognitywistyki, omawiam wybrane, kluczowe dla obu podejść, pragmatyczne mechanizmy negocjowania sensu wyrażeń w pośrednich aktach mowy oraz przywołuję główne kategorie teoretyczne służące ich badaniu.

Ważnym celem wywodu jest ustalenie, jakie zjawiska dyskursywne/komunikacyjne i w jakim zakresie poddają się wyjaśnianiu środkami wspomnianych teorii, w związku z czym stawia się pytanie o możliwość ich „uwspółmiernienia”. W artykule nawiązuję również, między innymi, do charakterystycznych dla obu nurtów (SAT oraz RT) rozstrzygnięć kwestii statusu znaczenia i metod jego reprezentowania, modelowania wpływu czynników instytucjonalnych, interakcyjnych, semiotycznych i kognitywnych na efektywność komunikacji językowej, relacji między semantyką i pragmatyką etc. Formułowane w toku wywodu konstatacje służą ocenie użyteczności rozważanego instrumentarium w badaniach nad naturą komunikacji i języka oraz realiami porozumiewania się przy jego współudziale.

___________________________________________________________________________

mgr Karol Lenart (UJ)

Między realizmem a antyrealizmem. Krytyczna analiza argumentacji Hilarego Putnama przeciwko realizmowi metafizycznemu.

W artykule postaram się zrekonstruować argumenty Putnama skierowane przeciw realizmowi metafizycznemu. Argumenty zostaną podzielone na trzy kategorie: (1) ontologiczne, (2) epistemologiczne oraz (3) semantyczne. W trakcie rekonstrukcji postaram się zwrócić uwagę na pewne słabości oraz kontrowersyjne rozwiązania zawarte w argumentacji, między innymi będzie to argumentowanie przez oczywistość, co wydaje się budzić zastrzeżenia natury epistemologicznej; używanie w argumentacji zewnętrznych założeń względem krytykowanego stanowiska, co oznacza de facto, że krytykuje się teorię z punktu widzenia teorii nowej, która dopiero powinna zostać udowodniona, nie zaś zostać przyjęta jako pewnik już na samym początku konstruowania krytyki realizmu metafizycznego (będzie to zarzut dogmatyzmu).


Postaram się także wykazać, iż, omawiany filozof w swojej krytyce nie przeciwstawia się stanowisku, z którym można by zidentyfikować jakąś postać historyczną, lecz krytykuje stanowisko, które ma charakter idealny, postulatywny. Jest to jeden z cięższych ciosów wymierzonych przeciwko konkluzywności argumentacji Putnama.

Jednym z ważniejszych ogólnych wniosków będzie także stwierdzenie, że stanowisko amerykańskiego filozofa jest niejednoznaczne oraz, że w wielu punktach sam Putnam wydaje się skłaniać ku czemuś, co można by nazwać realizmem, co ma sugerować zresztą, iż konsekwentna ucieczka przed realizmem jest zadaniem bardzo trudnym i nieraz niewykonalnym.

___________________________________________________________________________

mgr Christoph Maisch (Viadrina)

Intersections between Theodor Adorno's and Ludwik Fleck's aesthetics of science

This paper is based on Adorno's Frankfurt School aesthetics especially "The essay as Form" and Ludwik Fleck's work on scientific criticism. In this Adorno does not offer a practical manual for scientific criticism, but rather an theoretical ideal for a procedure in which critical thinking has to be developed in a thought collective. This means to enter the discourse of rationality and irrationality in society, by writing an essay and thus conduct (scientific) criticism form an aesthetic perspective. In this context Fleck defines thought collective as

isolated groups, who do have an discursive idea and thought exchange mostly within their group. This discourse is dominated by the group's reflection of specific historical developments that are defined by a specific thought-style. Fleck's theory is not simply adapted but rather analyzed through Adorno's essay theory. While Adorno considers the essay only as an theoretical research ideal, Fleck attempts its implementation. The idea is, that research papers from the natural sciences can be read through an essayistic aesthetic paradigm. This recombines a technical analysis with the platonic form and content problem. Fleck's analysis of the collective creation of knowledge in the natural sciences is thus understood as a combination of form (the aesthetic) and content (the scientific) in practical implementation. My research is carried out on the example of Fleck's paper "Problemy naukoznawstwa" (originally interpreted as a first step to destabilize the separation between the categories of literature and science and act interdisciplinary between thought collectives) [Życie Nauki (1946) p. 322-336 ], which is partly written as a dialogue in the poetic form., in which form and content are mixed constantly. This experimental mixture can be interpreted as a first step to destabilize the separation between the categories of literature and science and act interdisciplinary between thought collectives.


___________________________________________________________________________

mgr Zuzanna Matysiewicz (UJ); mgr Kamil Łacina (UJ)

The Evolution of the Husserlian Time Perception

It has been one hundred and fifty five years since Edmund Husserl was born. In his lifetime this philosopher created several highly influential theories which to this day guide and inform our scientific enquiry. One of these theories – his theory of time perception – has had a particularly lasting effect on subsequent study of how we perceive transience. The presentation thus aims at analysing the effect that Husserl’s idea of protention, attention and retention has on contemporary theories.

Since Husserl’s theory was in competition with William James’s spatious present account, the presentation starts by outlining the original theory along with reasons for preferring it over the Jamesian alternative. Following will be an analysis of two subsequent theories inspired by Husserl’s account. The theory by Rao, Eagleman and Sejnowski, and the theory by Rick Grush will be presented in detail, as successors of the original phenomenological account of the German thinker. Attention will be paid to the contributions made by neurobiology and information theory to the development of the theory of time perception. The goal of the presentation is to show the proliferation of Husserl’s ideas one hundred and fifty five years after his birth.

___________________________________________________________________________

mgr Piotr Płaneta (UP)

Neurofenomenologia – możliwości i ograniczenia metody badawczej

Neurofenomologia to metoda badawcza łącząca w sobie fenomenologiczną analizę subiektywnych stanów mentalnych, w tym qualiów, z trzecioosobowymi neurobiologicznymi badaniami nad aktywnością komórek mózgowych. Zdaniem badaczy metoda ta otwiera nową perspektywę badania umysłu, zjawisk świadomościowych i jej neuronalnych korelatów. W swoim wystąpieniu przedstawię dokładniej tę metodę oraz dokonam krytycznej analizy zarówno jej nowych możliwości badawczych, jak i założeń i problemów metodologicznych przyjętych przez tę metodę. Przedstawię również wybrane stanowiska wobec neurofenomenologii oraz nurtów jej pokrewnych. Nawiążę również do wzajemnej korelacji pomiędzy metodą neurofenomologiczną a badaniami nad medytacyjnym kontrolowaniem aktywności umysłu.


___________________________________________________________________________

dr Marcin Polak

Gramatyczna wiara Heideggera

Heidegger uwierzył, że pewnego rodzaju słowa, ale też, co będzie przedmiotem mojego wykładu, pewnego rodzaju neologiczna interpretacja czasownika „być”, umożliwia człowiekowi wyjście poza spotykane w doświadczeniu codziennym słowa i ciała, ale też wyobrażenia, afekty i emocje, więc stany mentalne związane z owymi doświadczeniami, słowami i ciałami, ku czemuś innemu, co Heidegger nazwał prawdą ontologiczną lub byciem. Trafnym komentarzem do usiłowań Heideggera jest sentencja Nietzschego ze Zmierzchu Bożyszcz: „Mam obawy, że nie uwolnimy się od pojęcia „Bóg”, ponieważ nadal wierzymy w gramatykę”. Obawy Nietzschego brały się stąd, że tam gdzie pojawia się „Bóg”, tam pojawia się też zależność, podległość i poniżenie tego, kto nie jest „Bogiem”, więc człowieka, a w tym kontekście chodzi o człowieka wierzącego w gramatykę (Por. interpretacja Danto dotycząca tego fragmentu). Wraz z „Bogiem” pojawia się też podwajanie rzeczywistości i ucieczka w taki czy inny zaświat (w przypadku Heideggera była to ucieczka w „bycie”), więc utrata kontaktu z własnym życiem, więc także utrata kontaktu z własnym ciałem, doznaniami, ludźmi i rzeczami, z których owo życie jest utkane. W Byciu i czasie Heidegger sformułował psychologicznie przekonujące opisy trwogi i bycia-ku-śmierci, dostrzegł zatem moment odkrycia własnej śmiertelności i związane z nim poczucie wyzwolenia od ograniczeń społecznych, które odnotowali skądinąd także psychoanalitycy (Freud i Lacan). Pomimo tych zasług Heidegger stał się ostatecznie niewolnikiem i wyznawcą swojego quasi-teologicznego filozofemu, gdyż wprowadzając pojęcie „różnicy ontologicznej” ubóstwił pewnego rodzaju strukturę gramatyczną, którą przedstawię w toku wykładu, stając się dla nas paradygmatycznym przykładem filozofa, który zrealizował obawy Nietzschego. My z kolei bez obaw uznajemy gramatykę za funkcja mózgu, a siebie samych za „mądre zwierzęta”, dlatego Heidegger już do nas nie przemawia.

__________________________________________________________________________

dr Tomasz Puczyłowski (UW)

Pojęcie kłamstwa według Profesora Jerzego Pelca

W pracy O pojęciu kłamstwa - z punktu widzenia semiotyki Profesor Jerzy Pelc w następujący sposób scharakteryzował czynność okłamywania:


Osoba X kłamie, ilekroć wygłasza zdanie Z, któremu przypisuje wartość logiczną W1, i czyni to w tym celu, aby odbiorcę owej wypowiedzi wprowadzić w błąd, mianowicie aby przypisał on tej wypowiedzi wartość logiczną W2, różną od W1.

W referacie chciałbym rozważyć zasadność takiej charakterystyki a w szczególności przedstawić powody, ze względu na które zaproponowanej charakterystyki nie można uznać za adekwatną definicję kłamania.

_________________________________________________________________________

mgr Paulina Seidler (UW)

Prawdoupodobnienie i popperowski rozwój wiedzy naukowej jako argument przeciw pesymistycznej meta-indukcji

Popper uznawał realizm za stanowisko zdroworozsądkowe. Uważał, że mimo braku możliwości osiągnięcia całej prawdy o świecie, czy nawet konfirmacji częściowego jej osiągnięcia, prawda jest ideałem, do którego powinniśmy dążyć. Ideał ten i szacunek do niego najwyraźniej uwidacznia się w nauce. Celem nauki są bowiem najbliższe prawdy teorie.

Jednym z mocniejszych argumentów przeciw realizmowi naukowemu jest tzw. argument z pesymistycznej meta-indukcji. Według tego argumentu terminy teoretyczne w odrzuconych teoriach naukowych nie mają odniesienia przedmiotowego, zatem przedmioty teoretyczne postulowane przez obecne teorie naukowe, prawdopodobnie nie istnieją. Ewolucjonistyczną koncepcję rozwoju nauki, jaką przyjmuje Popper, traktować można jako odpowiedź na ten argument. Rozwój nauki polega bowiem na ciągłych próbach falsyfikacji teorii, które to próby mają na celu eliminację błędów i powstanie nowych, lepszych teorii. Nowe teorie mają przede wszystkim posiadać wyższy stopień prawdoupodobnienia (większą zawartość prawdziwą) od swoich poprzedniczek. Nie oznacza to jednak, że teorie wyparte należy traktować jako fałszywe a występujące w nich terminy teoretyczne jako nie posiadające odniesienia przedmiotowego. Teorie naukowe stanowią bowiem próby zbliżenia się do prawdy. Wyparcie starych teorii przez nowe należy zatem traktować jako przybliżanie się do prawdy. Rywalizujące ze sobą teorie tworzą ciągi, w których teorie późniejsze są coraz bliższe prawdy. Za przykład może posłużyć tu następujący ciąg: model Ptolemeusza został wyparty przez model Kopernikański; model Keplera zawiera wyższy stopień prawdoupodobnienia niż model Kopernikański, ale mimo to został wyparty przez teorię Newtona, która to z kolei została odsunięta przez jeszcze bliższą prawdzie teorię Einsteina.

Popper uważał, że realizmu nie można ani obalić, ani potwierdzić. Za trafniejsze uważał argumenty na rzecz realizmu niż przeciw niemu i uznawał siebie za realistę. Popperowska koncepcja rozwoju wiedzy naukowej, mimo nacisku na falsyfikację, stanowi mocny argument przeciw pesymistycznej meta-indukcji, która wprowadza błędny obraz rozwoju nauki.


___________________________________________________________________________

mgr Ignacy Szczeniowski (UW)

The dispositional nature of nonpropositional knowledge

Knowledge is both permanent, in the way the content is stored in its bearers (e.g. representations), and dispositional, in the manner in which it manifests itself. The aim of this paper is to present the the nonpropositional kind of knowledge that is in nature strongly dispositional and deliver a description of the most important aspect of it: contextsensitivity.

As Alfed Ayer notices in his book The Problem of Knowledge, to claim that someone is knowledgeable is not the same as saying that one must constantly formulate the knowledge. It is sufficient that this disposition is actualized once. However, there is a qualitative difference between the occurrence of the tokens of propositional knowledge (e.g. that S was born in 1981) and the realization of Gilbert Ryle's know how or Michael Polanyi's tacit knowledge. The former are represented in propositions and concepts and can exist in the relative isolation from the circumstances. The latter is strictly dependent on the context – it triggers in the selected circumstances, when a knowledgeable person reacts adequately to the situation. The epistemic value (truth) of nonpropositional knowledge is conditional upon the sensitivity to occasion, which, along with external terms, guarantees the success of the knowledge-in-agency.

________________________________________________________________________

dr Grzegorz Trela (UP)

Wspomnienie o moich Mistrzach

W nawiązaniu do śmierci Prof. Barbary Stanosz (czerwiec 2014) chciałbym przedstawić: Wspomnienie o moich Mistrzach.

W wystąpieniu przedstawię wspomnienie o Prof. Barbarze Stanosz (ale także z nawiązaniami do H. Eilstein, J. Perzanowskiego, S. Amsterdamskiego i M. Przełęckiego).


________________________________________________________________________

mgr Renata Trela (UP)

Koncepcja filozofii w ujęciu Stefana Amsterdamskiego

W nawiązaniu do 85 rocznicy urodzin Stefana Amsterdamskiego zgłaszam temat: Koncepcja filozofii w ujęciu Stefana Amsterdamskiego. W wystąpieniu przedstawię Jego autorskie rozumienie filozofii ze szczególnym uwzględnieniem metafilozofii i jej specyfiki na tle innych klasyków filozofii XX wieku.

___________________________________________________________________________

mgr Maria Walczak (UJ)

Phenomenology and possible worlds – 15 years of ethical criticism

It has been 15 years since Lawrence Buell attempted to introduce ‘ethical turn’ into literary studies. After his publishing an essay In Pursuit of Ethics in ‘PMLA’ a new ethical approach to literary studies influenced many thinkers, i.e. Martha Nussbaum, J. Hillis Miller, Derek Attridge and others. An account of an act of reading seen as an encounter with the Other, which underlies ethical criticism, may be interpreted in light of phenomenological aesthetics. Heidegger’s and Sartre’s ideas are particularly important for this perspective.

What is more, the authors connected to ethical criticism refer to the possible worlds framework. This idea seems promising when it comes to avoiding the simplification of the relation between ethics and literature, often regarded as one of the problems facing ethical criticism. It is worth showing the appeal of David Lewis’s and Peter van Inwagen’s ideas to literary studies.

Taking the above considerations into account, the aim of the presentation is, firstly, to uncover the aforementioned sources of inspiration: phenomenological aesthetics and possible worlds theory. Secondly, to enquire about the relevance of ethical criticism to literary studies 15 years after its inception.


___________________________________________________________________________

dr Jan Wawrzyniak (UP)

Paradoks Kripkensteina a nieredukcyjny materializm

Wedle nieredukcyjnych materialistów ani nie da się zdefiniować własności mentalnych w kategoriach własności fizycznych, ani nie da się wyprowadzić praw dotyczących tego, co mentalne z praw fizyki, chemii, czy biologii. Teza tak rozumianego materializmu ogranicza się do tego, że identyczny rozkład własności fizycznych pociąga za sobą identyczny rozkład własności mentalnych, choć oczywiście zależność w drugą stronę nie zachodzi. To znaczy, to, co mentalne superweniuje na tym, co fizyczne. Niezależnie od tego, czy zachodzenie relacji superweniencji pomiędzy tymi rodzajami własności jest wystarczające do przyjęcia materializmu, warto się zastanowić, czy rzeczywiście ów stosunek zachodzi. Wydaje się, że jeśli argument Kripkego, oparty na rozważaniach Wittgensteina dotyczących kierowania się regułami, jest słuszny, to stany mentalne nie superweniują na stanach fizycznych. Zgodnie z tym tokiem rozumowania każdy, kto używa (przy założeniu, że użycie ujmuje się w kategoriach niesemantycznych) pewnego wyrażenia jedynie skończenie wiele razy może przypisywać temu wyrażeniu różne wzajemnie wykluczające się znaczenia. Fizyczny (niesemantyczny) fakt, że dane wyrażenie zostało użyte w dany sposób skończenie wiele razy, da się pogodzić wedle Kripkego z nieskończoną ilością wzajemnie niezgodnych przyszłych sposobów użycia. Zatem dotychczasowe użycie opisywane w kategoriach fizykalnych (niesemantycznych) nie określa jednoznacznie znaczenia danego wyrażenia. Tym samym dwie osoby mogą używać (jeśli ujęcie użycia ograniczymy do kategorii niesemantycznych) dokładnie tak samo danego wyrażenia, a mimo to mieć coś innego na myśli. Tak więc posiadanie czegoś na myśli nie superweniuje na niesemantycznie ujmowanym sposobie użycia. Tej argumentacji, opartej na paradoksie wskazanym przez Kripkego, nie da się także uniknąć, odwołując się do dyspozycji do zachowań werbalnych utożsamianych ze stanami mózgu. Dwie osoby A i B mogą mieć takie same dyspozycje do zachowań werbalnych (ujmowanych w kategoriach niesemantycznych), a pomimo to mieć coś innego na myśli, może się np. tak zdarzyć, że A będzie używał w przyszłości pewnego wyrażenia w błędny sposób, który będzie identyczny z poprawnym sposobem użycia w przez B - skoro zaś poprawność i błędność nie są cechami niesemantycznie ujmowanego zachowania werbalnego, to owe dyspozycje z punktu widzenia fizykalistycznego faktycznie się nie różnią. Zatem posiadanie czegoś na myśli, nie superweniuje także na tego typu dyspozycjach.


___________________________________________________________________________

dr Michał R. Węsierski (SGGW)

Ciągłość i zmiana: zmierzch czy marginalizacja analitycznej filozofii nauk społecznych

Wystąpienie poświęcone będzie zmianie, jaka zaszła (od okresu międzywojennego po współczesność) w obrębie problematyki badawczej i stylu uprawiania refleksji epistemologicznej prowadzonej na gruncie szerzej rozumianej metodologii humanistyki, w tym zwłaszcza filozofii nauk społecznych. Referent dokona próby zarysowania procesu odchodzenia od zagadnień poruszanych na polu klasycznej logicznej metodologii nauk społecznych, czyli inaczej analitycznej filozofii nauk społecznych, i wypieraniu zespołu dawniej poruszanych tam problemów przez kwestie będące przedmiotem zainteresowania intensywnie rozwijanej obecnie kognitywistyki oraz opozycyjnie nastawionych do tradycji analitycznej nurtów współczesnej filozofii, takich jak postmodernizm czy hermeneutyka. W wystąpieniu poruszony będzie również wątek udoskonalanych od końca lat 50. XX wieku narzędzi statystycznych (rewolucja behawioralna) i ich wpływie na zmianę strategii badawczych preferowanych na polu metodologii empirycznej nauk społecznych oraz mowa będzie o implementowaniu na grunt badań ilościowych uprawianych przez reprezentantów nauk społecznych rozmaitych idei i koncepcji (postulowanych przez różne szkoły wydzielane w obrębie logicznego empiryzmu) zaliczanych do normatywnej i opisowej metodologii nauki.

Aplikacja w badaniach empirycznych: pośrednia. Treść referatu może być użyteczna przy dokonywaniu analiz metateoretycznych i metanaukowych w odniesieniu do praktyki badawczej nauk (dyscyplin) społecznych.

___________________________________________________________________________

mgr Paweł Zięba (UJ)

What are hinges for?

The idea of hinge propositions (a.k.a. hinge beliefs) is a highlight of Ludwig Wittgenstein’s last book entitled On Certainty. What this idea boils down to is the claim that the possibility of any


rational deliberation is indebted to the existence of a group of fundamental propositions which are exempt from doubt.

Being widely influential, the idea of hinge propositions is interpreted in radically different ways and i.e. used to support radically different views. This presentation will be a comment on the most recent discussion regarding hinges which takes place between authors such as Annalisa Coliva, Danièle Moyal-Sharrock, Martin Kusch and Duncan Pritchard.

While not being excessively concerned with exegetical accuracy of specific interpretations, I care about their consequences in the field of epistemology. In particular, I am interested in the opposition between propositional and non-propositional reading of hinges. Here I take the side of Moyal-Sharrock and Pritchard, who argue for the latter interpretation. Moreover, I think that the former is highly susceptible to arguments formulated by Kusch, who takes Wittgenstein to be an advocate of epistemic relativism.

Rocznice. Perspektywy analitycznej: filozofii nauki, filozofii języka, fenomenologii (IV edycja) -...

Documents

Transcript of Rocznice. Perspektywy analitycznej: filozofii nauki, filozofii języka, fenomenologii (IV edycja) -...