K. Levent Zoroğlu’na ArmağanStudies in Honour of K. Levent Zoroğlu

AYRIBASIM / OFFPRINT

K. Levent Zoroğlu’na ArmağanStudies in Honour of K. Levent Zoroğlu

Editör / Edited by Mehmet TEKOCAK

Suna – İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma EnstitüsüSuna & İnan Kıraç Research Institute on Mediterranean Civilizations

Baskı / Printed byMatsis Matbaa Hizmetleri

Sefaköy / İstanbulTel: 0212 624 21 11 www.matbaasistemleri.com

Sertifika No / Certificate No: 20706

Yapım ve Dağıtım / Production and DistributionZero Prod. San. Ltd. Şti.

Abdullah Sokak, No. 17, Taksim 34433 İSTANBUL - TÜRKİYE

Tel: +90 (212) 244 7521 Fax: +90 (212) 244 3209e.mail: info@zerobooksonline.com

www.zerobooksonline.com/eng www.egeyayinlari.com

Armağan Dizisi / Festschrift Series: 3

K. LEVENT ZOROĞLU’NA ARMAĞANSTUDIES IN HONOUR OF K. LEVENT ZOROĞLU

Editör / Edited by Mehmet TEKOCAK

ISBN 978-605-4701-27-8© Suna – İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü, Antalya 2013

Yayıncı Sertifika No / Publisher Certificate No: 25840Bütün hakları saklıdır. / All rights reserved.

Bilim Kurulu / Scientific CommitteeCelal ŞİMŞEK

Nurettin ARSLANBilal SÖĞÜT

Mehmet TEKOCAK

Bu yayındaki bütün makaleler bilim kurulu değerlendirmesinden geçmiştir.All papers have been evaluated by the scientific committee.

Tüm metin ve fotoğrafların yayım hakkı saklıdır. Tanıtım için yapılacak kısa alıntılar dışında yazarların ve yayımcının yazılı izni olmaksızın hiçbir yolla çoğaltılamaz.

Bu eser ile ilgili tüm sorumluluklar yazarlarına aittir.

All rights reserved. No part of this book may be used or reproduced in any manner without written permission from the author and the publisher except in the context of reviews.

Responsibility of the essays in this work rests on its author(s).

Yazışma Adresi / Mailing AddressBarbaros Mah. Kocatepe Sok. No. 25Kaleiçi 07100 ANTALYA - TÜRKİYE

Tel: 0 (242) 243 42 74 • Fax: 0 (242) 243 80 13akmed@akmed.org.tr

www.akmed.org.tr

SUNA – İNAN KIRAÇ AKDENİZ MEDENİYETLERİ ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜSUNA & İNAN KIRAÇ RESEARCH INSTITUTE ON MEDITERRANEAN CIVILIZATIONS

İçindekiler / Contents

Önsöz (Mehmet Tekocak) ............................................................................................................................................................................................................................................................ IX

Sunuş (Ömer Özyiğit) .................................................................................................................................................................................................................................................................. XIII

Selçuk Üniversitesi ve Arkeolojiye Adanmış Bir Ömür (Prof. Dr. Hakkı Gökbel, Rektör) ........................................................ XV

Fakültemizin İlklerinden (Prof. Dr. Âlim Gür, Dekan) ............................................................................................................................................................ XVII

Prof. Dr. K. Levent Zoroğlu’nun Özgeçmişi ve Yayınları ......................................................................................................................................................... XIX

Mustafa BüyükkolancıMüzeci Kökenli Dostum, Bilim İnsanı Levent Zoroğlu’na ............................................................................................................................................................. 1

Celal ŞimşekBir Öğrencisi Olarak Benim Gözümde Levent Zoroğlu Hocam ........................................................................................................................................... 3

Catherine Abadie-ReynalItaly and Zeugma (Ist-IIIrd c. A.D.) ...................................................................................................................................................................................................................................... 5

Işık Adak-AdıbelliTarsus Cumhuriyet Alanı’nda Bulunan İnsan Tasvirli Afrika Kırmızı Astarlıları .................................................................................... 19

Hüseyin AdıbelliTarsus’ta Arkeolojik Mirası Koru(ya)mamanın Yarattığı Sonuçlar ve 2001 Yılı Kanalizasyon Kazılarının Sürpriz Bulguları .................................................................................................................................................................................................................................................. 29

Engin AkdenizKayacık ve Çevresinin Arkeolojik Potansiyeli ................................................................................................................................................................................................ 41

Ali Akın AkyolDünyada ve Türkiye’de Arkeometrinin Dünü ve Bugünü ............................................................................................................................................................ 55

A. Oğuz AlpBurdur Arkeoloji Müzesi’nden Geç Roma-Erken Bizans Dönemi’ne Ait Üç İon Sütun Başlığı ......................................... 63

Melih ArslanYeni Bir Bronz Kybele Heykelciği ..................................................................................................................................................................................................................................... 73

Nurettin ArslanFrank Calvert Koleksiyonu’nda Akhilleus Ressamı’na Ait Bir Nolan Amphora ......................................................................................... 81

Sümer AtasoyKentsel Arkeoloji ve İstanbul .................................................................................................................................................................................................................................................. 89

Mustafa Bilgin – Burcu DerinNif (Olympos) Dağı Karamattepe Yerleşmesi’nde Bulunan Kuşlu Kotyle ve Skyphoslarla İlgili İlk Değerlendirmeler ........................................................................................................................................................................................................................................................................... 97

Emanuela BorgiaBuilding Activities in Roman and Proto-Byzantine Cilicia through Epigraphic Sources ......................................................... 115

İçindekiler / ContentsVI

Aytekin BüyüközerKnidos’un Kent Planlamasında Limanların Yeri ve Kentle İlişkisi .............................................................................................................................. 139

Aynur CivelekSeikilos’un Şarkısı ................................................................................................................................................................................................................................................................................ 155

Mustafa Tolga ÇırakKelenderis Toplumu’nda Element Analiziyle Paleodiyet’in Ortaya Çıkarılması ve Diagenesis ....................................... 161

Ertekin M. Doksanaltı – İbrahim Karaoğlan – L. Ufuk ErdoğanGiresun-Aretias/Khalkeritis Adası 2011-2012 Kazıları Ön Raporu ......................................................................................................................... 175

Bahadır DumanLykos Laodikeiası’nda Bulunan Batı Yamacı Tekniğinde Bezenmiş Seramikler ..................................................................................... 191

Erkan DündarImports from Ionia: A Group of Ionian Ceramics from the Building Complex on the Tepecik Acropolis at Patara ............................................................................................................................................................................................................................................................................. 205

Makbule EkiciLagina ve Çevresi’nde Bulunan Bir Grup Hellenistik Dönem Hanedanlık Sikkesi ............................................................................ 233

Eugenia Equini Schneider – Chiara MorselliElaiussa Sebaste, Rock Tombs between the Theater and the Agora ........................................................................................................................ 245

Adele Federica FerrazzoliLate Hellenistic Stuff from Elaiussa Sebaste ................................................................................................................................................................................................ 257

Zaraza Friedman The Ships Depicted on the Kelenderis Mosaic ........................................................................................................................................................................................ 277

Ian HodderWhy do Pot Styles Change? A Consideration of Culture Change from the Perspective of Çatalhöyük ............. 293

Bilge HürmüzlüIsparta Müzesi’nde Korunan Karia Kökenli Bantlı ve Dalgalı Çizgi Bezekli Oinokhoeler ...................................................... 305

Veronica IaocomiPrivate Architecture and Building Techniques at Elaiussa Sebaste, Isauria (Rough Cilicia) in Late Antiquity and Early Byzantine Period. A Methodological Approach ............................................................................................ 313

İlker IşıkAntik Çağ’da Epikürosçuluk ................................................................................................................................................................................................................................................. 329

Deniz KaplanKorykos’un (Kilikia) Roma İmparatorluk Dönemi Üzerine Yeni Gözlemler ............................................................................................... 335

Haşim Karpuz – Tolga BozkurtIlgın-Beykonak (Tekke) Köyü’nde Halk Mimarisi ............................................................................................................................................................................... 345

Abuzer KızılMilas Akkent Lahit Mezarı .................................................................................................................................................................................................................................................... 361

Asena KızılarslanoğluGözlükule Kazısı’ndan Bir Grup Etütlük Tunç Çağı Seramiği’nin Mikromorfolojisi ...................................................................... 371

Zeynep Koçel ErdemTekirdağ Müzesi’nden Meidias Üslubu’nda Bir Bodur Lekythos .................................................................................................................................. 385

Zafer KorkmazDistribution of Eastern Sigillata A, Eastern Sigillata B and Eastern Sigillata C Potsherds in Sivas ........................... 395

İçindekiler / Contents VII

Taner KorkutOstotheken oder Kindersarkophage? ..................................................................................................................................................................................................................... 405Ergün LaflıFive Early Imperial Lamps from the Museum of Tarsus ............................................................................................................................................................ 415Chris LightfootWrite or Light? Roman Glass Inkwells and Lamps ............................................................................................................................................................................ 425Sina Noei2006 Yılı Kelenderis Kazısı Koruma ve Onarım Çalışmaları – Ön Rapor ....................................................................................................... 433Mehmet OkunakHierapolis 159D Nolu Tümülüs ve Buluntuları ....................................................................................................................................................................................... 441Elif ÖzerOlympos Antik Kenti’nden Bir Grup Rölyefli Lahit ......................................................................................................................................................................... 479İlhame ÖztürkMersin İli, Silifke İlçesi, Yeşilovacık Beldesi, İnönü Mevkii Gözleğentepe Nekropolü Kurtarma Kazısı ........ 499Ömer ÖzyiğitPhokaia’da Cenevizliler Dönemi .................................................................................................................................................................................................................................... 511Jeroen Poblome – Dennis Braekmans – Nalan Fırat – Bert Neyt – Eva Kaptijn – Hannelore Vanhaverbeke Femke Martens – Kim Vyncke – Rinse Willet – Marc Waelkens – Patrick DegryseHow Did Sagalassos Come to Be? A Ceramological Survey ................................................................................................................................................ 527Dalit Regev – Uzi GreenfeldNew Finds from the Samaria-Sebaste Necropolis ............................................................................................................................................................................... 541Susan I. RotroffA Phakos Ostrakinos from the Athenian Agora .................................................................................................................................................................................... 569Barış SalmanKırşehir Müzesi’nden Dextrarum Iunctio Sahneli Bir Mezar Steli ............................................................................................................................. 585Mustafa Hamdi SayarKelenderis’te Antoninus Pius Dönemi’nden Bir Hamam ......................................................................................................................................................... 595Bilal SöğütStratonikeia’da Hellenistik Dönem Öncesi ..................................................................................................................................................................................................... 605Marcello SpanuRoman Honorary Arches in Cilicia? The Cases of Korykos and Diokaisareia ......................................................................................... 625Celal ŞimşekLaodikeia Nekropolü’nden Kremasyon Kapları ...................................................................................................................................................................................... 647Oğuz TekinCalchedon and Lysimachia: Remarks on Two Published Hellenistic Weights ......................................................................................... 705Mehmet TekocakAkşehir Müzesi’nde Bulunan Pişmiş Toprak Kandiller ............................................................................................................................................................... 707Numan Tuna – İlham SakaryaReşadiye ve Burgaz Kazılarında Bulunan Mortarların Tipolojik Gelişimi ...................................................................................................... 729Volkan YıldızMersin Müzesi’nde Bulunan Bir Grup Attik Vazo .............................................................................................................................................................................. 743Candemir ZoroğluAnadolu’dan Bir Grup Zırhlı İmparator Heykeli Üzerindeki Bitkisel Bezeme ve Anlamı ....................................................... 757

ÖNSÖZ

Saygıdeğer hocam Prof. Dr. K. Levent Zoroğlu’nu böyle bir yazıyla kısaca tanıtmak gerçekten çok zor bir gö-revdi benim için. Çalışmaları, yaşantısı, prensipleri ve kişisel özellikleriyle büyük bir değer olan hocamı hâl böyle iken kısa bir yazıyla, sanki çerçeve içerisine sıkıştırılmış bir fotoğraf tadında, nasıl anlatabilirdim ki. Buna rağmen ben de kendisinin her zaman yaptığı gibi zor olanı yapmaya çalışarak bu sınırlı sayfalarda O’nu ve bu zamana kadar geride bıraktıklarını sunmaya gayret ettim.

1971 yılında Side Müzesi’nde başlayan meslek hayatını, 1977 yılında üniversitedeki akademik ortama taşıyan değerli hocam Prof. Dr. K. Levent Zoroğlu’nu ilk kez bundan tam 24 yıl önce tanımıştım. Bu ilk tanışma benim için hiç unutulmayacak bir anıyı da içinde barındırmaktadır. Ben sınıftaki diğer arkadaşlarımdan biraz daha geç başladığım için henüz hiçbir derse girmemiştim. Okula geldiğim ilk hafta bölüm dersliklerimizin bulunduğu ko-ridordaki B1 122 nolu sınıfın önünde Arkeolojiye Giriş adlı dersin başlamasını bekliyordum. Dersin hocasının Doç. Dr. Levent Zoroğlu olduğunu ders programından biliyordum ama kendisini hiç görmemiştim. Tam o sırada oldukça vakur, ciddi ve şık giyimli bir hoca benim önümden geçerek sınıfa giriverdi ve kapıyı kapattı. Haliyle sınıfa ondan sonra girmek zorunda kalmıştım. Hemen derse başladı ve tahtaya bir şeyler yazdı, tahtada yazacak yer kalmadığında ise bana bakarak “Sen cezalısın” dedi ve tahtayı silmemi istedi. Benim tahta silme cezam ders sona erene kadar devam etti. Sonradan öğrendik ki hocamız kendisinden sonra derse girilmesine çok kızar ve bunu bazen sözle, bazen bu tür davranışlarla, kimi zaman da derse almayarak muhakkak cezalandırırdı. Hocamız hak-lıydı çünkü kendisi derslerine gelmemezlik yapmadığı gibi geç de kalmazdı. Bu tutumundan emekli olduğu güne kadar asla taviz vermedi ve bu yönüyle herkesin takdirini kazandı. Bu yüzden de öğrenciliğimiz boyunca kendisi en çekindiğimiz hoca olmuştur. Benimkisi galiba şanslı olduğum bir güne denk gelmişti ve ucuz atlatmıştım. Belki de bu olay hocamla bugüne kadar sürecek olan birlikteliğimizin bir habercisiydi. Çünkü aynı yılın sonunda öğren-ci olarak katıldığım ve beni bu meslek dışında başka hiçbir mesleği yapamam diyecek kadar sabit düşünceli hale getiren, Kelenderis Antik Kenti Kazısı’nın başkanı da yine kendisiydi.

Benim gibi daha birçok kişiyi akademisyenliğe yönlendiren ve bu konuda elinden gelen tüm imkânı bizler için hiç çekinmeden seferber eden hocamız, emeğinin karşılığını da fazlasıyla almıştır. Halen ülkemizdeki pek çok üniversitenin arkeoloji bölümlerinde, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nda ve müzelerde O’nun yetiştirdiği, ondan feyz almış olan öğrencileri görev yapmaktadırlar. Bunlardan akademik hayata devam edenler bulundukları üniversite-lerin üretkenliğine önemli katkılar sağladıkları gibi aynı zamanda birçoğu ulusal ve uluslararası alanda ses getiren arkeolojik kazı ve araştırma projelerine başkanlık etmekte, önemli işlere imza atmaktadırlar. Öğrencilerinin ba-şarılı olmalarındaki yegâne ortak nokta hepsinin Levent Zoroğlu hocalarından öğrendiklerini harfiyen uygulama gayretleridir. Levent Zoroğlu hocamız ve Kelenderis Kazısı etrafında filizlenen öğrencileri için bir okul olmuş, bu okulun gayretli öğrencileri feyz aldıkları geleneğin birer temsilcisi ve öğreticisi haline gelmişlerdir. Hocamız ve ekibi tıpkı bir asırlık çınar ağacı gibi ülkemizin akademik hayatına ve arkeolojisine yıkılmamak üzere kök salmış durumdadır. Bu gelenek ülkemiz arkeolojisine yaklaşık 50 yılını adamış olan hocamızın adeta bir ekol haline gel-miş çalışma sistemi ve etik değerler olgusundan meydana gelmektedir. Levent Zoroğlu ekolü; usanmadan çalışkan olmak, ciddi ve disiplinli olmak, titiz olmak, sabırlı olmak, araştıran ve sorgulayan olmak, hoşgörülü olmak, ada-letli olmak, yardımsever olmak, paylaşmak ve her şeyden önemlisi bir bilim insanı olduğunu unutmadan çalışmak üzerine kuruludur.

ÖnsözX

Prof. Dr. Levent Zoroğlu ismi akademik dünyada iki ana disiplinle özdeşleşmiş durumdadır. Bunlardan ilki ar-keolojik kazılarda ve buna bağlı olarak müze koleksiyonlarında en sık gördüğümüz seramiklerdir. Değerli hocam yurt içinde ve yurt dışında hemen her dönemden seramikler üzerine birçok yayın yapmış ve bu yüzden de hem ülkemizde hem de yurt dışında hatırı sayılır bir yer edinmiştir. Daha önceki dönemlerde dikkate değer bulunmayan Hellenistik ve Roma Dönemi seramikleri ile ilgilenerek bu alanda uzmanlaşan Levent Zoroğlu hocamız bu konu-da çalışanların olduğu kadar seramik araştırmaları alanında faaliyet gösteren kurum ve kuruluşların da müracaat ettikleri bir otorite haline gelmiştir. Kendisinin uluslararası seramik komisyonlarına olan üyelikleri ve Corpus Vasorum Antiquorum Türkiye Komitesi’nin başkanlığını yürütüyor olması bunun en açık göstergesidir. Alanında dünyanın en saygın projelerinden birisi olan Corpus Vasorum Antiquorum serisinin Türkiye’deki ilk bandı olan “Silifke Müzesi Corpus’unu” çıkaran Levent Zoroğlu ülkemizde bu alandaki bir ilke imza atmış oldu. Doktora tezi kapsamında tespitini yaptığı “Kızılırmak Havzası Seramikleri” ifadesini literatüre kazandırmıştır.

Levent Zoroğlu ismiyle özdeşleşen ikinci çağrışım ise Kelenderis Antik Kenti ve kentin içinde yer aldığı Ki-likya Bölgesi olmuştur. Hocamızın Kelenderis’le tanışması uzun yıllar çalıştığı Stratonikeia’dan ayrılarak kendi adına çalışmaya karar verdiği 1980’li yıllara kadar uzanır. Özgeçmişinde de görüleceği üzere kendisi, önceki yıllarda Stratonikeia dışında da pek çok projede ekip üyesi olarak görev aldığı gibi, bir bölümünü de bizzat yönet-miştir. Neredeyse arkeoloji ile ilk tanıştığı yıldan itibaren aralıksız kazı ve araştırmalara katılmıştır. Zoroğlu’nun Kelenderis’e yönelmesindeki en önemli etken Silifke Müzesi’nde görmüş olduğu Attik vazolardır. Zamanın müze müdürü olan dostunun bu eserlerin Kelenderis’ten geldiğini söylemesi, burada uzun yıllar sürecek kazı ve araştır-maların da kıvılcımını ateşlemiş oldu. Kentte ve bölgede birkaç yıl sürdürdüğü incelemelerin ardından 1986 yılın-da Anamur Müze Müdürlüğü ile ortak olarak başlattığı Kelenderis Kazıları’nı sonraki yıllarda kendisine verilen Bakanlar Kurulu Kararı ile başkan olarak yürütmeye başlamıştır. Geçmişte çok fazla rağbet görmeyen bu yüzden de oldukça bakir durumda olan Kilikya Bölgesi’ne gelerek oldukça zor şartlarda başarılı ve uzun soluklu çalışma-lar gerçekleştirmiş olması, kendisini Kilikya Bölgesi tarihi coğrafyası ve arkeolojisiyle ilgili de otoritelerden biri haline getirmiştir.

27 yıl önce nerdeyse bir kazma, kürek ve el arabasıyla, çok güç şartlarda başlamış olan Kelenderis Antik Kenti Kazıları, hocamızın sahip olduğu pratik zekâsı, büyük fedakârlıkları ve stratejik planlaması sayesinde her yıl güç-lenen ve kendi ekolünü yaratmış olan kurumsal bir yapı halini almıştır. Bu kurumsal yapı, birçok bilim insanının ve arkeoloğun mesleki gelişimine vesile olduğu gibi etik değerlere duyarlı ve disiplinli bireylerin yetiştirilmesine de büyük katkı sağlamıştır. Kelenderis Kazısı aynı zamanda Selçuk Üniversitesi, Arkeoloji Bölümü’nün de halen devam eden uygulamalı eğitim ve öğretimin verildiği bir kazı laboratuarı olmuştur. Benden önce, benim zama-nımda ve sonrasındaki öğrencilerin Kelenderis kazısı için söyledikleri şu söz; “şayet bir şey öğrenmek istiyorsan kesinlikle Kelenderis Kazısı’na katılmalısın” bu kurumsal yapının değerini gösteren en somut kanıttır. Bu sözün ortaya çıkmasının sebebi pek tabiî ki Levent Zoroğlu hocamızın işine olan ciddi bakışı ve tavizsiz disiplin anlayı-şıydı. 1990 yılından itibaren kazısına katılarak bu duruma en uzun süre tanık olan kişi olma şerefi de bu satırların yazarına nasip olmuştur. Bir gün bile hocamızın bizden sonra kalktığını, kazı alanına gelmediğini ve herhangi bir sorumuzu cevapsız bıraktığını görmedim. Hemen her gün sabahın beş buçuğunda kalkar, gece yatana kadar da büyük bir heyecan ve istekle çalışırdı. İlk zamanlar tükenmek bilmeyen bu gücü nereden bulduğunu şaşkınlıkla karşıladığım hocamı tanıdıkça bunun bir felsefe, bir aşk olduğunu anladım. Aşık olunan ise arkeoloji bilimiydi. Bu felsefe onun biz öğrencilerine tekrarladığı şu cümlelerinde ses bulurdu;

“Kazılarda önemli olan hızlı kazmak değildir. Bizler defineci değil bilim insanlarıyız. Arkeolojik alan kazıları sıradan kazılar değildir. Bizler vurduğunuz her kazmaya ve bulduğumuz her esere çok büyük özen göstermek zo-rundayız. Bu sebeple çalışmaların her aşaması büyük bir titizlikle takip edilmeli ve eksiksiz bir şekilde kayıt altına alınmalıdır”.

Levent Zoroğlu yaptığı tüm çalışmalarında bu etik değerlere bağlı kalmış, bundan da asla taviz vermemiştir. Kazı ve araştırmalarında reklam yaparak popüler olmak gibi bir düşüncesi de asla olmamış, tek gayesi ortaya çıkardığı sonuçları kültürel mirasın korunması ve tanıtılmasına yönelik bir araç olarak kullanmak, yakın çalışma

Önsöz XI

arkadaşlarını da bu yönde teşvik etmektir. Aynı prensiplerle Tarsus Müze Müdürlüğü ile ortak olarak 1994-2003 yılları arasında Tarsus Cumhuriyet Alanı kazılarını yürütmüş, böylece Kilikya Bölgesi’nin hem dağlık hem de ovalık bölümünde kazı yaparak ülkemiz arkeolojisine olan hizmetlerine bir yenisini daha eklemiştir.

Prof. Dr. Levent Zoroğlu akademik ve mesleki hayatındaki saygınlığı ile başarısını, atandığı idari görevlerin yanı sıra yürüttüğü proje ve faaliyetlerde de göstermiştir. Böylece hem bağlı bulunduğu Selçuk Üniversitesi’ni en iyi şekilde temsil etmiş hem de pek çok kurum ve kuruluşun fikrine başvurduğu veya kendisinden istifade etmek istediği değerli bir şahsiyet haline gelerek, başta ailesi olmak üzere tüm dostları ve biz öğrencilerinin gurur kayna-ğı olmuştur. Hocamızın kazılarda ve Kültür Varlıklarını Koruma Kurulları’ndaki görevleri sırasında korumacılık ve kültürel miras yönetimi konularında ortaya koyduğu fikirleri ile gerçekleştirdiği uygulamalar, bu alanda cesa-retle atılan adımlar olarak örnek gösterilen düzenlemelerdir. Bu konuda sahip olduğu bilgi birikimi ve tecrübe-sinden ilgili kurum ve kuruluşların kendisini davet ederek faydalanmak istemiş olmaları, hocamızın korumacılık alanındaki etkinliğinin en büyük ispatıdır. Hocamız tarafından Kelenderis ve çevresindeki kültür varlıklarının ko-runması konusunda alınan kararlar, bölgenin gelecek nesillere aktarılmasında tarihi öneme sahip uygulamalardır. Kendisinin Adana Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu üyeliği dönemindeki çabaları da hep bu doğrul-tuda olmuştur. Bununla birlikte hayatının büyük bir bölümünü geçirdiği Konya’nın kültürel ve kentsel mirasının korunması için yaptıkları, bugün için değeri anlaşılamasa da gelecekte ortaya çıkacak olan kazanımlarla farkına varılabilecek olan önemli birer adımlardır. Bugün Konya kent merkezindeki tüm inşai faaliyetlerde ortaya çıkan kalıntıların tespit edilerek kayıt altına alınmasını tamamen Levent Zoroğlu hocamızın Konya Koruma Kurulu Başkanlığı dönemindeki yılmak bilmeyen mücadelelerine borçlu olduğumuza tarih muhakkak şahitlik edecektir.

Öğrenciliğinden itibaren başlayan kazı ve araştırma tecrübesi, bitmek bilmeyen çalışma arzusu, yetiştirdiği müzeci ve akademisyenler, bilimsel etiğe olan saygısı, çalışkanlığı ve disiplinli tutumu, hocamızın arkeoloji bi-limi konusunda ülkemizin saygı ve sevgi duyulan, aynı zamanda örnek alınan ve her zaman fikrine başvurulan yeri doldurulamayacak nitelikteki bilim insanlarından biri olmasını sağlamıştır. Yurt içinde almış olduğu ödül ve teşviklerin yanı sıra büyük çoğunluğu yurt dışı kurum ve kuruluşlar tarafından verilen burslar kendisinin ne denli önemli bir bilim insanı olduğunun apaçık göstergesidir. Yayınlar listesinde de görülebileceği gibi Prof. Dr. L. Zoroğlu, sahip olduğu bu mesleki bilgi ve becerisini üretime dönüştürmüş olmasıyla da haklı bir saygınlık kazan-mıştır. Başta seramik sanatı olmak üzere yurt içinde ve yurt dışında, arkeolojinin pek çok alanıyla ilgili makaleler yazmış, konferanslar vermiş, seminer ve panellere konuşmacı ve yönetici olarak katılmış ve kitaplar yazmıştır. An-cak kendisi bununla da yetinmemiş arkeolojinin sevdirilmesi, korumacılık zihniyetinin geliştirilebilmesi adına pek çok platformda konuşmalar yapmış, fikirler üretmiş ve de bunları tüm meslektaşlarıyla her ortamda paylaşmıştır.

Bu kitapta Hocamızın hayatındaki iki kişiden bahsetmemek büyük haksızlık olur diye düşünüyorum. Bunlar hocamızın saygıdeğer eşi Handan Zoroğlu Hocam ve sevgili kızı Deniz Zoroğlu’dur. Handan Zoroğlu hocam di-yorum, çünkü kendisi benim üniversite 1. sınıftaki İngilizce dersime girmişti. Onları da hocamla aynı yıl tanıdım. Pek çok kazı sezonunda birlikte kaldık. Zaten her ikisi de kazı ekibinin doğal birer üyesi olmuşlardı. Özellikle Handan Hocam’ın işi çok zordu. Çünkü neredeyse olmayan malzemeyle, derme çatma mutfakta üstüne üstlük çok sıcak bir ortamda bizleri doyurabilmek için yılmadan yemekler yapardı. Sayesinde hiç aç kalmazdık. O’nun Konya’da kendi elleriyle yaptığı ev reçelleri kahvaltı soframızı ayrıca taçlandırırdı. Deniz, yorgun gün sonlarında bizlerin oyun arkadaşı olur, hepimize neşe katardı. Anlayacağınız ailesinden yazın da ayrı kalmak zorunda olan öğrenciler için sıcak bir aile ortamı burada yaratılmıştı. Kazıda gördüğüm bu tabloyu adeta hızlandırılmış bir film karesi gibi şimdi aynen kendim de yaşıyorum.

Saygıdeğer Hocam Prof. Dr. K. Levent Zoroğlu’nun arkeoloji bilimine ve ülkemizin kültürel mirasına yaptığı katkı ve hizmetlerine karşılık minnettarlığımızı sunmak adına kendisi için hazırlanan bu armağan kitabına değerli yazıları ile katkı sağlayan tüm yazarlara çok teşekkür eder, şükranlarımı sunarım. Benim de içerisinde yer aldığım bilim kurulumuzun değerli üyeleri Prof. Dr. Celal Şimşek, Prof. Dr. Nurettin Arslan ve Prof. Dr. Bilal Söğüt’e gelen makalelerin değerlendirilmesi sırasında göstermiş oldukları özen ve harcadıkları değerli emekleri için min-nettarlığımı sunarım. Teşekkürün en büyüğünü de, bir makalesinin yanı sıra, kitabın sunuş bölümünü yazmayı

ÖnsözXII

hiç tereddüt etmeden kabul ederek, geçirdiği büyük bir trafik kazası sonucu vücudundaki kırıklara aldırmadan, hastanedeki hasta yatağında “Sunuş” yazısını kaleme alan değerli hocam Prof. Dr. Ömer Özyiğit’e ayırmak istiyo-rum. Kendisine yakışan bu tavrıyla Ömer Hocam gerçekten vefalı bir dost, iyi bir meslektaş ve etkileyici bir yazar olduğunu hepimize bir kez daha göstermiştir.

Ayrıca ilk teklif götürdüğümde, üniversitemizin kuruluşunda ve sonraki dönemlerinde üniversitemiz için bü-yük emekleri olan böyle değerli bir hocamız için memnuniyetle bir şeyler yazmak isteriz diyerek teklifi kabul eden ve desteklerini esirgemeyen Selçuk Üniversitesi’nin değerli Rektörü Sayın Prof. Dr. Hakkı Gökbel ve Edebiyat Fakültesi’nin Dekanı Sayın Prof. Dr. Âlim Gür hocalarıma da ayrı ayrı teşekkür eder, saygılarımı sunarım.

Bu kitabın meydana gelmesinde, yazarlar ve bilim komitesinin dışında, teşekkürü hak eden birçok kişi var. Onlara teşekkür etmemek büyük haksızlık olurdu. Başta İngilizce metin ve özetlerin büyük çoğunluğunu oku-yarak düzeltme sabrını gösteren sevgili dostum Chris Lihghtfoot’a, aynı şekilde Türkçe metinlerin okunmasın-da göstermiş olduğu sabrı, titizliği ve gayretleri için öğrencim Zehra Ceylancı’ya, İngilizce özetlerin Türkçeye çevrilmesindeki özverili çalışması için Arş. Gör. Dr. Zafer Korkmaz’a, makalelerin yazım kurallarının kontrolü gibi meşakkatli ve bir o kadar da dikkat gerektiren işte göstermiş oldukları hassasiyet, çalışma azmi ve tükenmek bilmeyen enerjileri için Şenol Sevinç’e, Arş. Gör. Dr. Volkan Yıldız’a, bazı makalelerdeki çizimleri yeniden yap-mak durumunda kaldığımızda bu konuda yanımızda olan öğrencim Arkeolog Cüneyt Öz’e ve zaman zaman fikir alışverişinde bulunduğum sevgili Candemir Zoroğlu’na ne kadar teşekkür etsem azdır.

Tüm bunların yanı sıra bu kitabın yayınlanmasına verdikleri maddi destekten dolayı Suna İnan – Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü’ne (AKMED) ve onun değerli müdürü Sayın Kayhan Dörtlük’e çok teşekkür eder, şükranlarımı sunarım. Son olarak da her bir enstrümandan ayrı ayrı çıkan notaların kulağa hoş gelen tınılara dönüşmesini sağlayan bir orkestra şefi gibi, gelen yazıları ustaca biçimlendirerek her birine kimlik kazandıran ve haklı olarak edindiği adına layık bir şekilde, bu kitabın dizgi ve baskısını gerçekleştiren Ege Yayınları’ndan Sayın Ahmet Boratav’a ve bilhassa da çok büyük zahmetlere katlanan kitabın görünmez kahramanlarından Hülya Tokmak’a çok teşekkür etmek istiyorum.

Saygıdeğer hocam Prof. Dr. K. Levent Zoroğlu’na ülkemiz arkeolojisi, bilim dünyası ve biz öğrencileri için yaptıklarından dolayı çok teşekkür eder, ailesi ve tüm sevdikleriyle birlikte daha nice sağlık, başarı ve huzur dolu yıllar dilerim.

En içten saygılarımla…

Mehmet TEKOCAK

İstanbul, Ekim 2013

SUNUŞ

Sevgili Dostum, Sevgili Levent Hoca,

Senin için bu yazıyı Ege Üniversitesi Hastanesi’nin bir odasında, trafik kazası nedeniyle çok sayıda ba-cak, omurga ve kaburga kemiğim kırık olarak yazıyorum. Daha doğrusu ben söylüyorum, bir öğrencim kaleme alıyor. Bana verilen bu görevi daha iyi koşullarda yerine getirmek isterdim. İçinde bulunduğum durum nedeniyle anımsayamadığım üstün niteliklerin için şimdiden eksikliğimi hoş gör. Biliyorsun yarım yüzyıla yakın süre önce seninle tanışmıştık Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesinin dersliklerinde. 1960’lı yılların sonlarına doğruydu. Sen gececiydin ben de gündüzcü; ama kimi zaman ben gece derslerine giriyordum, sen de gündüz derslerine. Daha sonraki yıllarda da yazgılarımız benzedi. Bir süre müzecilik yaptık seninle. Sen Side ve Ankara Anadolu Me-deniyetleri Müzesi’nde, ben ise Bergama Arkeoloji Müzesi’nde çalıştım. Müzecilikten akademisyenlik hayatına geçen ilk arkeologlardandık. Bu müzecilik yaşamımızda da seninle oldukça deneyim kazandık bürokrasi ve kazılar konusunda. O zamanlar mesleğimize bağlanışımız daha bir başkaydı. Müzeciler içerisinde en genç, en idealist kişilerdik. Aynı anda akademisyenlik için uğraş veren müzecilerdik.

Mesleki onurumuzdan ve saygınlığımızdan hiçbir zaman ödün vermedik. Özellikle Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu üyeliklerimiz sırasında. Bu çok önemliydi. Ülkemizin ve bütün insanlığın malı olan kültürel varlıkların korunması konusunda doğru bildiğimizden şaşmadık ve tek bir doğru çizgide yürüdük. Bu yaklaşım bizi birçok güçlükle zaman zaman karşı karşıya bıraktı; ancak mesleki saygınlığımızı her zaman korumuş olmamız bizden sonrakilere ne yazık ki pek örnek olamadı. Bu durum ülkenin kültürel varlıklarının korunması konusunda uygulanan yanlış politikalarla ilgiliydi.

Seninle Yunanistan maceralarımızı da hiç unutmadım. Bende güzel anılar olarak kaldı. Üç dört yılda bir Yu-nanistan Kültür Bakanlığı tarafından düzenlenen Hellenistik Seramik kongrelerine birlikte katılmıştık. 1997’de Girit’in Hanya kentinde, daha sonra 2000 yılında Volos’ta. Atina Havaalanı’nda unuttuğun paltonu almak için uçağa koşarak dalmanı ve arkandan çok sayıda Yunanlı polisin de seninle birlikte uçağa koşturmasını; ayrıca Pire limanında Hanya’ya gitmek üzere gemiye çok sayıdaki bavulumun bir bölümünü taşıman sırasında bana kızmanı ve birlikte kaldığımız otel odalarında seni uyutmamamı unutmadım. Bunlar bende hoş anılar olarak kaldı.

Sevgili Levent Hoca, ülkeye, arkeolojiye, eski eserlere hizmetlerin büyük! Çok sayıda lisans, yüksek lisans ve doktora öğrencileri yetiştirdin. Bilimsel çalışmaların ve yaptığın kazılar, son derece önemli. 1971 yılında Prof. Dr. Yusuf Boysal Hocamız ile Muğla, Yatağan, Turgut’ta başlayan kazı serüvenin, Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nin kazı çalışmalarıyla sürdü. Prof. Dr. Nimet Özgüç’ün başkanlığındaki Samosata kazı çalışmaların oldukça önemliy-di. Modern bir yerleşim olan Tarsus’un içinde antik kentin göze çarpan bir bölümünü ortaya çıkarman senin büyük projelerinden biriydi. Böylelikle bugünü yaşayan kentli, antik kentle buluşuyor ve onunla bütünleşmiş oluyordu. Arkeolojik parkların modern yerleşimler içerisinde düzenlenerek sergilemeye açılması, koruma bilincinin de ya-şayan kentliye aşılanması yönünden oldukça önemliydi. En büyük projen ise, 1986 yılından bu yana sürdürdüğün Kelenderis kazılarıydı. Kelenderis ile özdeşleştin ve onu birçok zorluğa karşın yeniden yarattın.

Yazmış olduğun çok sayıda makale ile birçok konuya ışık tuttun. Büyük projen Kelenderis kazılarının üzerine çok sayıda makale ve kitap yazdın. Hellenistik ve özellikle Roma Dönemi seramiği ile Doğu Sigillataları üzerine büyük uzmanlığın tartışma götürmez. Ayrıca Kilikya Bölgesi çalışmalarıyla da ön plana çıktın. Değişik dönemler

SunuşXIV

üzerine seramik uzmanlığın, kazı çalışmalarında ortaya çıkarılan mimarlık eserleri ile kazı katmanlarının tarihlen-mesinde büyük kolaylık sağladı; çünkü her kazı başkanında bulunması gereken bu uzmanlığın sende fazlasıyla olması, seni diğer kazıcılardan öne çıkardı.

Sevgili Levent Hoca, 40 yılı aşkın bir sürede yapmış olduğun bilimsel nitelikli kazılar ve diğer bilimsel çalış-malar, Anadolu Arkeolojisi’ne hatırı sayılır ölçüde katkı sağladı. Gerek üniversitede, gerekse kazılarda yetiştirmiş olduğun öğrencilerinin bir bölümü akademik hayata atıldı, bir bölümü de müzelerde görev aldı. Bayrağı senden devralacak öğrencilerin senin izinde yürüyeceklerdir.

Sevgili Dostum, bundan sonraki yaşamında da sağlık, mutluluk ve başarı dolu yıllar dileğiyle…

Prof. Dr. Ömer ÖZYİĞİT

SELÇUK ÜNİVERSİTESİ VE ARKEOLOJİYE ADANMIŞ BİR ÖMÜR

Yakın zamanda 38. Kuruluş yıldönümü kutlanan Selçuk Üniversitesi’nin kurucu öğretim üyelerinden olan kıymetli Hocamız Prof. Dr. K. Levent Zoroğlu, üniversitemizin akademik ortamına önemli katkılar yapan değerlerimizden birisidir. Akademik yaşantısının büyük bölümünü Selçuk Üniversitesinde sürdüren Prof. Dr. Zoroğlu, mesleki üretkenliğinin yanı sıra idareci veya yürütücü olarak görev aldığı organizasyon ve projelerdeki yetkinliği ve kişisel saygınlığı ile de kurumumuzu en iyi şekilde temsil etmiştir. Meslek ilkelerine ve akademik etik değerlere gösterdiği hassasiyet her türlü takdire şayandır.

1986 yılından beri sürdürülen ve adı hem kendisi hem de üniversitemiz ile birlikte anılan Kelenderis Antik Kenti Kazısı başta olmak üzere, ülkemiz kültür mirasının korunması ve araştırılması için gerçekleştirdiği çalışmalarda gösterdiği gayret ve üstün başarı, Selçuk Üniversitesi’nin haklı gurur kaynaklarından birisi olmuştur.

Mesai arkadaşları ve öğrencileri arasında ciddiyeti ve prensiplerinin yanı sıra nezaketi nedeniyle de büyük saygı ve sevgi gören Prof. Dr. Zoroğlu, bu gibi değerleri yaşatıyor olması ile genç akademisyenlerin örnek alması gereken bir kişiliğe sahiptir. Bununla birlikte, dünya görüşü ve bitmek bilmeyen merakı nedeniyle ülke ve dünya gündemini yakından takip eden biri olarak, yenilik ve gelişime açık olan Prof. Dr. K. Levent Zoroğlu, yakın çevresinin olduğu kadar üniversite yönetimlerinin de görüş aldığı bir fikir adamı olmayı bilmiştir.

Bütün bu özellikleriyle yeri doldurulması zor olan kıymetli Hocamızın dersliklerdeki mesaisi bitmiş olsa da ülkemiz kültür ve sanat hayatına kazandıracağı eserlerin artarak devam edeceği şüphesizdir.

Üniversitemizin akademik yaşantısına, ülkemizin kültürel mirasına ve bilime yaptığı katkılardan dolayı kendi-sine teşekkür eder, Selçuk Üniversitesi Ailesi adına şükranlarımı sunarım.

Prof. Dr. Hakkı GÖKBEL Selçuk Üniversitesi Rektörü

FAKÜLTEMİZİN İLKLERİNDEN

Fakültemizde 31.03.1977 tarihinde göreve başlayıp 17.07.2013’te emekli olana kadar hizmet eden Prof. Dr. Kamil Levent Zoroğlu hocamızla 30 yılı aşkın bir süredir tanışırız. Değerli hocamız mesleki saygınlığının yanında insani ilişkilerine gösterdiği özen sebebi ile de her zaman takdir edilen bir şahsiyet olmuştur.

Sosyal bilimlere verdiği önemi her zaman dile getiren sayın Prof. Dr. Zoroğlu, gerek proje bazında, gerekse şahsi olarak yürüttüğü çalışmalarında etik prensipleri ve yenilikçiliği önde tutmuş, akademik yaşantıya gereken katkıyı sağlamıştır. Prof. Dr. K. Levent Zoroğlu’nun yükseköğrenimin esası olan lisans ve lisans üstü derslerine gösterdiği titizlik, kendisinin mesleki ilkelere ve etik değerlere olan bağlılığından kaynaklanmaktadır.

Prof. Dr. Zoroğlu başta halen devam eden Kelenderis (Mersin/Aydıncık) antik kenti olmak üzere, Türkiye’nin çeşitli yerlerinde yaptığı arkeolojik kazı ve araştırmalarla kendi alanında takdir toplamıştır. Bütün bunların yanı sıra kültürel mirasla ilgili görev aldığı kurumlarda da mesleki ilkeler çerçevesinde hareket eden, söz konusu alan-larda yeni yaklaşımlar getirebilen Prof. Dr. K. Levent Zoroğlu’nun bu çalışmalarına devam etmesi, ülkemiz kültür değerlerinin araştırılması ve korunması bakımından büyük önem arz etmektedir.

Bu açıdan bakıldığında Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi akademik kadrosunun saygın isimlerinden olan Prof. Dr. Zoroğlu’nun emeklilik yıllarında da gerçekleştireceği proje ve yayımlarla akademik üretkenliğinin devam edeceği şüphesizdir.

Sayın Prof. Dr. Kamil Levent Zoroğlu hocamıza fakültemize ve bilim dünyasına yaptığı değerli katkılarından dolayı çok teşekkür eder, bundan sonraki hayatının da sağlıklı, huzurlu ve üretken olarak geçmesini içtenlikle dilerim.

Prof. Dr. Âlim GÜR Selçuk Üniversitesi

Edebiyat Fakültesi Dekanı

PROF. DR. K. LEVENT ZOROĞLU’NUN ÖZGEÇMİŞİ VE YAYINLARI

ÖZGEÇMİŞ

17 Temmuz 1946 Öğretmen Hasan Zoroğlu ve eşi Nezihe Zoroğlu’nun ilk çocuğu olarak Maraş’ta doğdu. İlk ve orta öğrenimini burada tamamladı.

Öğrenim1967-1971 Lisans Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi, Klasik ve Çağdaş Anadolu

Arkeolojisi Bölümü.

1972-1974 Yüksek Lisans Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi, Klasik Arkeoloji Bölümü.

1974-1978 Doktora Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi, Klasik Arkeoloji Bölümü.

Mesleki ve Akademik Geçmişi1971-1972 Müze Uzmanlığı Side Müzesi.

1972-1977 Müze Uzmanlığı Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi.

1977 Araştırma Görevlisi Selçuk Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Arkeoloji ve Sanat Tarihi Bölümü.

1982 Yardımcı Doçent Selçuk Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Arkeoloji ve Sanat Tarihi Bölümü.

1984 Doçent Selçuk Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Arkeoloji ve Sanat Tarihi Bölümü.

1995 Profesör Selçuk Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Klasik Arkeoloji Bölümü.

İdari ve Diğer Görevler1978-1980 Arkeoloji ve Arkeologlar Derneği Genel Başkanlığı.

1984-1989 Konya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Üyeliği.

1993-1995 Selçuk Üniversitesi, Silifke Taşucu Meslek Yüksek Okulu Müdürlüğü.

1993-1996 Konya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Üyeliği.

1997-1998 Adana Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Üyeliği.

1997-1999 Arkeoloji ve Arkeologlar Derneği Genel Başkanlığı.

2004-2011 Konya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Üyeliği.

2007-2013 Selçuk Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Klasik Arkeoloji Anabilim Dalı Başkanlığı.

2013 Selçuk Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Bölümü Başkanlığı.

Üyesi Olduğu Bilimsel KuruluşlarAlman Arkeoloji Enstitüsü.

Avusturya Arkeoloji Enstitüsü.

Rei Cretariae Romanae Fautores (RCRF) (Uluslararası Roma Seramik Komisyonu).

Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü (Turkish Institute of Archaeology).

Corpus Vasorum Antiquorum Türkiye Komitesi (Başkan).

Prof. Dr. K. Levent Zoroğlu’nun Özgeçmişi ve YayınlarıXX

Aldığı Yurt İçi ve Yurt Dışı Burslar ve Hibeler1974-1977 American Research Institute in Turkey (Türkiye’de American İlmi Araştırmalar Derneği) Doktora Bursu.

1979-1980 Selçuk Üniversitesi Yurt Dışı Dil ve Araştırma Bursu (Almanya).

1984 British Council Araştırma Bursu (British Museum ve Ashmolean Museum’da Araştırma).

1986 Fransız Kültür Bakanlığı, Paris Louvre Müzesi’nde Araştırma Bursu.

1991 Alman Arkeoloji Enstitüsü Bursu, Berlin DAI Merkezi’nde Araştırma.

1993 Alman Arkeoloji Enstitüsü Bursu, Yunanistan’da Samos ve ve Atinada Araştırma Bursu.

1998 Alman Arkeoloji Enstitüsü Bursu, Berlin DAI Merkezi’nde Araştırma.

1998 Fransız Kültür Bakanlığı Araştırma Bursu.

1998 Amerikan Arkeoloji Enstitüsü 100. Yıl Kongresine Katılım Bursu.

1999 Viyana Üniversitesi Araştırma Bursu.

2001 Fransız Kültür Bakanlığı Antioch Toplantısı (Lyon) Katılım Bursu.

2008 Amerikan Büyükelçilik Hibesi (Kelenderis Agora Bazilikası Konservasyonu Amaçlı).

Katıldığı Kazılar1971-1982 Stratonikeia Kazıları, Muğla (Prof. Dr. Yusuf Boysal başkanlığındaki).

1972-1974 Alaca-Eskiyapar Kazısı, Çorum (Raci Temizer başkanlığındaki).

1972-1973 Ilgın-Yalburt Kazısı, Konya (Raci Temizer başkanlığındaki).

1982-1985 Samsat Kazısı, Adıyaman (Prof. Dr. Nimet Özgüç başkanlığındaki).

Yürüttüğü Kazılar1974 Mercimektepe Kazısı, Yozgat.

1994-2003 Tarsus Cumhuriyet Alanı Kazıları, Mersin.

1986- Kelenderis Antik Kenti Kazıları, Mersin (halen devam ediyor).

Doktora ve Diğer DanışmanlıklarAsuman Baldıran Selçuk Üniversitesi

Stratonikeia Nekropol Buluntuları (1990).

Hasan Bahar Selçuk Üniversitesi İsauria Bölgesi Tarihi (1991).

Mehmet Taşlıalan Yalvaç Müzesi, Emekli Müze Müdürü Pisidia Antiocheia’sı Augustus Kutsal Alanı ve Tapınağı’nın Rekonstrüksiyonu (1993).

Hatice Çorbacı Adıyaman Üniversitesi Anadolu’da Alabastronlar (1995).

Nurettin Arslan Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Kilikya Bölgesi Demir Çağı Seramiği (1998).

Abuzer Kızıl Muğla Üniversitesi Karya Bölgesi Roma Dönemi Anıt Mezarları (1999).

Mehmet Tekocak Selçuk Üniversitesi Kelenderis Roma Çağı Seramiği (2006).

Bahadır Duman Pamukkale Üniversitesi Laodikeia Hellenistik ve Erken Roma Dönemi Seramiği (2010).

Şehnaz Eraslan Kültür ve Turizm Bakanlığı Roma İmparatorluk Dönemi Mozaik Sanatında Okeanos ve Tethys Betimlemelerinin Tipolojik ve İkonografik Açıdan Değerlendirilmesi (2011).

Volkan Yıldız Dicle Üniversitesi Akamenid Dönem’de Kilikya Bölgesi ve Yakın Çevresinde Attika Seramiği (2013).

Prof. Dr. K. Levent Zoroğlu’nun Özgeçmişi ve Yayınları XXI

Zafer Korkmaz Selçuk Üniversitesi Kilikya Demir Çağı Yerleşimleri (2013).

1993 TRT İzmir Televizyonu tarafından hazırlanan “Akdeniz’de Hayat” adlı 12 bölümlük belgesel danışmanlığı.

2008 GAP Bölgesi Turizm Planlama ve Tarihi Çevrenin Korunması ve Sergilenmesi Projesi danışmanlığı.

2013 Yeni Antakya Müzesi Mozaiklerinin Sergilenmesi Danışmanlığı (devam ediyor).

Yürüttüğü DerslerMitoloji

Arkeolojiye Giriş ve Yöntemi

Seramik Sanatına Giriş

Arkaik Devir Figürlü Seramik Sanatı

Klasik Devir Figürlü Seramik Sanatı

Antik Devir Resim Sanatı

Anadolu Tarihi Coğrafyası

Anadolu Antik Kentleri

Eski Anadolu Tarihi - Klasik Çağlar

Antik Kilikya Bölgesi Sanatı (YL)

Attik Figürlü Vazo Sanatı (DR)

YAYINLAR

Kitaplar1994 Kelenderis I. Kaynaklar, Kalıntılar, Buluntular, Ankara.

1995 Tarsus Tarihi ve Tarihsel Anıtları, Adana.

1997 A Guide to Tarsus, Ankara.

2009 Corpus Vasorum Antiquorum, Turkey, Fascicule 1, Silifke Museum 1, İstanbul.

Çeviri2000 W. M. Ramsay, Aziz Pavlus’un Kenti, Tarsus (The Cities of St. Paul, Tarsus, London, 1907), Türk Tarih Kurumu

Yayınları, X. Dizi, Sayı:19, Ankara.

Kitap Eleştirisi1992 H. Hellenkemper – F. Hild, “Neue Forschungen in Kilikien”, Belleten LVI, 307-310.

Makaleler1975 “Kafkasya Uygarlığı”, Kuzey Kafkasya V, İstanbul, 30-35.

1977 “Yozgat-Mercimektepe Sondajı”, Türk Arkeoloji Dergisi XXIV-1, 195-202.

1979 “Eskiyapar’daBulunanKızılırmakHavzası (GalatDenilen)BoyalıSeramikler,VIII. Türk Tarih Kongresi, 346-354,Lev.209-214.

1981 “Kültepe’deBulunanHellenistikÇağaaitbirAmphora”,S.Ü. Edebiyat Fakültesi Dergisi, Sayı:1,239-252.

1983 “İstanbul ve Bonn’da Bulunan iki Skyphos”, S.Ü. Edebiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 2, 135-144.

1984 “Konya Adının Kaynağı Hakkında Dökümanlar”, Konya Kitabı (der. F. Halıcı), Ankara, 137-140.

1986 “KelenderisMezarBuluntuları”,Anadolu Araştırmaları (Prof. Dr. U. Bahadır Alkım Hatıra Sayısı) X,455-469.

1986 “KızılırmakHavzasıKaplarınınBiçimveSüsGelişimineÖrnekler”, IX. Türk Tarih Kongresi,Cilt:1,495-512,Levha:223-227.

1986 “Samsat’daBulunanDoğuSigillataları”,S.Ü. Edebiyat Fakültesi Dergisi, Sayı3,61-100.

Prof. Dr. K. Levent Zoroğlu’nun Özgeçmişi ve YayınlarıXXII

1987 “Kelenderis1986YılıÇalışmaları”,V. Araştırma Sonuçları Toplantısı- I,409-422.

1987 “KızılırmakHavzasıKapları”,Anadolu Demir Çağları Sempozyumu (ed.A.Çilingiroğlu),24-27Nisan1984 İzmir,65-70.

1988 “DoğuDağlıkKilikya1987YılıAraştırması”,VI. Araştırma Sonuçları Toplantısı,393-406.

1988 “Kelenderis, 1987”, Anatolian Studies 38, 200.

1989 “SomeRomanNamesonEasternSigillataAfromSamosata”,The Eastern Frontier of The Roman Empire Proceedings of a Colloquium Held at Ankara,British Institute of Archaeology at Ankara Monograph No. 11, BAR Int. Ser. 553 (ii) (eds.D.French–C.Lightfoot),573-579.

1991 “Kelenderis 1989 Yılı Kazısı”, 12. Kazı Sonuçları Toplantısı-2, 301-322.

1991 “The Iron Age Finds from Kıcıkışla near Karapınar”, Anatolian Iron Ages Colloquium İzmir 4-8 May 1987, British Institute of Archaeology at Ankara Monograph 13 (eds. D. French – A. Çilingiroğlu), Oxford, 149-153.

1992 “Kelenderis 1990 Yılı Kazısı”, 13. Kazı Sonuçları Toplantısı-1, 241-254.

1993 “Antik Kilikya’da Karayolu Ulaşımı”, Mozaik 10, 17-19.

1993 “Eine Terrakotta Athena-Minerva Büste aus Klaudiopolis in Kilikien”, Archäologischer Anzeiger 1993.4, 607-612.

1993 “Göksu Kültürleri”, Atlas Dergisi 8, Kasım, 80-82.

1993 “İçel’in Arkeolojik ve Tarihsel Anatomisi”, Mozaik 13, 24-25.

1993 “İlkçağ’da Hamam Kültürü”, Mozaik 18.9, 18-19.

1993 “Kelenderis 1991 Yılı Kazısı”, 14. Kazı Sonuçları Toplantısı-2, 165-180.

1993 “Kelenderis Kazısı”, Mozaik 16.7, 14-15.

1993 “Kelenderis Mozaiki”, Mozaik 13.4, 26-27.

1993 “Kültür, Korumacılık ve Turizm”, Mozaik 14.5, 8-9.

1993 “Yumuktepe, Bir Kültür Hazinesi”, Mozaik 15.6, 12-13.

1993 “Yakındaki Uzak Komşumuz: Yunanistan”, Mozaik 21.12, 8-9.

1994 “Bir Mozaik Üzerinde Kelenderis Betimlemesi”, 1993 Yılı Anadolu Medeniyetleri Müzesi Konferansları, 31-45.

1994 “Cilicia Tracheia in the Iron Age: The Khilakku Problem” Anatolian Iron Ages 3, The Proceedings of the Third Anatolian Iron Ages Colloquim Held at Van, 6-12 August 1990 (eds. A. Çilingiroğlu – D. H. French), The British Institute of Archaeology at Ankara Monograph No: 16, 301-309.

1994 “Geçmişten Günümüze Taşucu”, Mozaik 24.3, 24-27.

1994 “Kelenderis’in İlk Çağ Tarihi Hakkında Notlar”, XI. Türk Tarih Kongresi, 437-448.

1994 “Krallar ve Filozoflar Kenti Tarsus”, Mozaik 23.2, 18-20.

1994 “Tarsus’ta Bir Cadde”, Atlas 21, 146.

1995 “Kelenderis 1992 Yılı Kazı ve Onarım Çalışmaları”, 15. Kazı Sonuçları Toplantısı-2, 189-211.

1995 “Ritrovata un’antica strada a Tarso”, Eteria, viaggi e cultura nell’oriente cristiano, Ottobre Modena 1995, 9-22.

1996 “1994 Yılı Kelenderis Kazı ve Onarım Çalışmaları”, 17. Kazı Sonuçları Toplantısı-2, 263-276.

1996 “Tarsus Cumhuriyet Alanı 1994 Yılı Çalışmaları”, 17. Kazı Sonuçları Toplantısı-2, 245-262.

1997 “Kelenderis 1995 Yılı Kazı ve Onarım Çalışmaları”. 18. Kazı Sonuçları Toplantısı-2, 383-400.

1997 “TarsusCumhuriyetAlanı1995YılıKazısı”,18. Kazı Sonuçları Toplantısı-2,401-408.

1997 “ZweiZentralanatolischeTonskyphoi”,Akurgal’a Armağan, A.Ü. Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi (Anatolia XXIII),15-25.

1998 “1996 Yılı Kelenderis Kazısı Raporu”, 19. Kazı Sonuçları Toplantısı-2, 483-491.

1998 “Tarsus Cumhuriyet Alanı 1996 Yılı Kazı Çalışmaları Raporu”, 19. Kazı Sonuçları Toplantısı-2, 493-505.

1999 “Kelenderis 1997 Yılı Kazı Çalışmaları”, 20. Kazı Sonuçları Toplantısı-2, 457-468.

1999 “Kelenderis Mozaiği”, Çağlar Boyunca Anadolu’da Yerleşim ve Konut Uluslararası Sempozyumu, 5-7 Haziran 1996 İstanbul, 513-524.

1999 “Kilikya Berenikesi’nin Yeri”, Olba II, 2 (özel sayı), 369-380.

Prof. Dr. K. Levent Zoroğlu’nun Özgeçmişi ve Yayınları XXIII

1999 “New Excavations at Tarsus”, American Journal of Archaeology, Vol. 103, No. 2, 300-301.

1999 “Tarsus Cumhuriyet Alanı 1997”, 20. Kazı Sonuçları Toplantısı-2, 463-473.

1999 “Zwei Lekythoi des Klügmann-Malers aus Kelenderis”, Archäologischer Anzeiger 1999.1, 141-145.

2000 “Problems on the Tarsian Hellenistic and Early Roman Pottery I: Red Glazed Pottery”, E Eristemonike Synanthese Gia Ten Ellenistike Keramike, Praktika 2000, 199-203.

2000 “Samosata. Ausgrabungen in der kommagenischen Hauptstadt”, Gottkönige am Euphrat, Neue Ausgrabungen und Forschungen in Kommagene, Mainz, 75-83.

2000 “1998 Yılı Kelenderis Kazı Çalışmaları”, 21. Kazı Sonuçları Toplantısı-2, 323-336.

2000 “A Roman potter’s workshop at Astra in Rough Cilicia”, Rei Cretariae Romanae Favtorvm Acta 36, 2000, 31-34.

2000 “Kelenderis Nekropolü”, Olba III, 115-133.

2001 (N. Arslan ve M. Tekocak ile birlikte) “Kelenderis Kazısı 1999 Yılı Çalışmaları”, 22. Kazı Sonuçları Toplantısı-2, 311-325.

2001 (A. Çalık-Ross ile birlikte) “Tarsus Terra Cotta Atölyesi”, I. Uluslararası Eskişehir Pişmiş Toprak Sempozyumu Bildi-riler Kitabı, 15 Ağustos-5 Eylül 2001, Eskişehir, 23-28.

2002 “Anadolu’da 1071 Öncesi İlk Türk İzleri”, Yeni Türkiye, Sayı 43 (Ocak-Şubat), 194-197.

2002 “Excavations at Antiocheia on the Cydnus (Tarsus)”, Actes du Ier Congres International sur Antioche de Pisidie (eds. Th. Drew-Bear vd.), 417-422.

2003 “Doğu Sigillatalarının İmalat Yerleri ve Dağılımı Sorunu”, Varia Anatolica XV, 121-123.

2003 “Kelenderis 2002”, ANMED, Anadolu Akdenizi Arkeoloji Haberleri 1, 14-16.

2004 “Antioch on the Cydnus”, TOPOI, 373-379.

2004 “Hellenistic Pottery from Kelenderis”, E Epistemonike Synanthese Gia ten Ellenistike Keramike, Praktika 2004, 299-310.

2004 (A. Çalık-Ross, M. Tekocak ve V. Evrin ile birlikte), “Kelenderis 2002 Yılı Kazısı Raporu”, 25. Kazı Sonuçları Toplantısı-2, 451-467.

2004 “Luwilerden Çukurovalılara Adı Değişmeden Kalan Kent Tarsus”, Sırtı Dağ, Yüzü Deniz: Mersin, İstanbul, 91-109.

2004 “TarsusorAntiocheiaontheKydnus”,Atti del VIII. Simposio Paolino, Paolo tra Tarso e Antiochia, Archeologia/Storia/Religione, Turchia: la Chiesa e la sua storia 18 (ed.L.Padovese),Roma,9-17.

2004 “KelenderisKazısı2003/ExcavationsatKelenderisin2003”,ANMED, Anadolu Akdenizi Arkeoloji Haberleri 2,27-32.

2005 (C.Öztürk–M.A.Kaya ilebirlikte)“KelenderisAgorası’ndaki JeofizikÇalışmalarıveSonuçları”,21. Arkeometri Sonuçları Toplantısı,189-196.

2005 (A. Çalık-Ross, M. Tekocak ve S. Sağlan ile birlikte) “Kelenderis 2003Yılı Kazısı Raporu”, 26. Kazı Sonuçları Toplantısı-I,333-346.

2005 “Kelenderis in Achamenidischer Zeit”, Synergia, Festschrift für Friedrich Krinzinger, Band II (eds. B. Bront – V. Gassner – S. Lädstatter), Wien, 395-400.

2005 “RomanFineWaresinCilicia:AnOverview”,Rei Cretariae Romanae Favtorvm Acta 39,2005,243-248.

2005 “Kelenderis2004YılıKazıları/ExcavationsatKelenderisin2004”,ANMED, Anadolu Akdenizi Arkeoloji Haberleri 3,35-40.

2005 (V.Evrinvd.ilebirlikte)“KilikyaKıyılarıSualtıArkeolojikYüzeyAraştırmaları2004”,ANMED, Anadolu Akdenizi Arkeoloji Haberleri 3,135-140.

2006 (Z.Friedmanilebirlikte)“KelenderisShip–SquareorLateenSail?”,The International Journal of Nautical Archaeology 35.1,108-116.

2006 “TarsusandAntiochduringtheHellenisticAge”,Atti del IX Symposio Paolino, Paolo tra Tarso e Antiochia Archeologia/Storia/Religione,Turchia: la Chiesa e la sua storia XX (ed.L.Padovese),Roma143-150.

2006 “Dağlık Kilikya ve Likya’da Ölü Gömme Gelenekleri ve Mezar Mimarisi İlişkileri Üzerinde Bir Deneme”, III. Uluslararası Likya Sempozyumu, Sempozyum Bildirileri 2(ed.K.Dörtlükvd.),07-10Kasım2005Antalya,917-929.

2006 “Kahramanmaraş’ınİlkÇağdakiYeriveÖnemi”,1. Kahramanmaraş Sempozyumu,6-8Mayıs2004,Kahramanmaraş,303-307.

Prof. Dr. K. Levent Zoroğlu’nun Özgeçmişi ve YayınlarıXXIV

2006 (A. Çalık-Ross, M. Tekocak ve S. Sağlan ile birlikte) “Kelenderis 2004 Yılı Kazısı”, 27. Kazı Sonuçları Toplantısı-2, 241-256.

2006 “Kelenderis 2005 Yılı Kazı ve Onarım Çalışmaları” ANMED, Anadolu Akdenizi Arkeoloji Haberleri 4, 25-30.

2007 “Rovino del periodo protochristiano a Kelenderis”, Atti del IX Symposio Paolino, Paolo tra Tarso e Antiochia Archeologia/ Storia/ Religione, Turchia: la Chiesa e la sua storia XXI (ed. L. Padovese), Roma 149-156.

2007 “Kelenderis’te Bulunan Bir Pişmiş Toprak Figürin ve Düşündürdükleri”, Belkıs Dinçol ve Ali Dinçol’a Armağan; Vita, (eds. M. Alparslan – M. Doğan-Alparslan – H. Peker), İstanbul, 829-834.

2007 “Kelenderis 2006 Yılı Kazı, Onarım ve Sergileme Çalışmaları” ANMED, Anadolu Akdenizi Arkeoloji Haberleri 5, 16-21.

2007 “Kelenderis, a Port between Asia Minor and Cyprus”, Proceedings of the International Symposium on Underwater Research, Famagusta, Cyprus, 2007, 68-73.

2008 (M. Tekocak ile birlikte) “Kelenderis 2006 Yılı Çalışmaları”, 29. Kazı Sonuçları Toplantısı-1, 515-538.

2008 “Kelenderis 2007 Yılı Kazı ve Onarım Çalışmaları” ANMED, Anadolu Akdenizi Arkeoloji Haberleri-6, 29-34.

2008 “Kelenderis ve Karaçallı Nekropolleri: Klasik Çağa Ait İki Mezarlık Hakkında Düşünceler”, Prof. Dr. Haluk Abbasoğlu’na 65. Yaş Armağanı. Euergetes, (eds. İ. Delemen – S. Çokay-Kepçe – A. Özdizbay – Ö. Turak), İstanbul, 1235-1246.

2009 “Tarsus: A Town Where All Cultures Have Met”, Paolo di Tarso, Archeologia/Storia/ Ricezione, (ed. L. Padovese), Roma, 3-19.

2009 (M. Tekocak ile birlikte) “Kelenderis 2007 Yılı Kazı ve Onarım Çalışmaları”, 30. Kazı Sonuçları Toplantısı-3, 343-372.

2009 “The Land of the Cilician Pirates”, Proceedings of the IIIrd International Sifnean Symposium, Sifnos 29 June-2 July 2006, In Memoriam Nikolaos Vernicos-Eugenides, Society for Sifnean Studies, Athen, 127-134.

2009 “Kelenderis 2008 Yılı Kazı ve Onarım Çalışmaları- Excavation and Restoration Works at Kelenderis in 2008”, ANMED, Anadolu Akdenizi Arkeoloji Haberleri-7, 26-31.

2009 (M. Dillon – D. Yakınlar – N. Rauh ile birlikte) “Anamur Arkeoloji Müzesi’ndeki Amfora Araştırmaları Raporu”, 26. Araştırma Sonuçları Toplantısı-2, 33-50.

2010 “Kelenderis 2009 Yılı Kazıları/Excavations at Kelenderis in 2009”, ANMED, Anadolu Akdenizi Arkeoloji Haberleri 8, 31-36.

2010 “Kilikya’da bir Liman Kenti: Kelenderis”, Ufukta Bir Işık, Uluslararası Deniz Fenerleri Sempozyumu, Şile Feneri’nin 150. Yılı Kutlamaları, 12-13 Haziran 2010, İstanbul, 177-184.

2010 (M. Tekocak ile birlikte) “Kelenderis 2008 Yılı Kazı ve Restorasyon Çalışmaları”, 31. Kazı Sonuçları Toplantısı-3, 427-453.

2011 “Alaeddin Tepesi, Eski Kent Merkezindeki Tarihi Tepe”, Konya Ansiklopedisi 1, 168-170.

2011 (M. Tekocak ile birlikte) “Kelenderis 2009 Yılı Kazı ve Onarım Çalışmaları”, 32. Kazı Sonuçları Toplantısı-4, 260-274.

2011 “Kelenderis 2010 Yılı Kazı Çalışmaları/Excavation at Kelenderis in 2010”, ANMED, Anadolu Akdenizi Arkeoloji Haberleri 9, 29-35.

2011 (Baskıda) “Kelenderis’in Limanı ve Kent Dokusu”, Harbors and Harbor Cities in the Eastern Mediterranean from Antiquity to Byzantium. Recent Discoveries and New Approaches, 30 Mayıs – 1 Haziran 2011, İstanbul.

2012 “2010 Yılı Kelenderis Kazı ve Onarım Çalışmaları”, 33. Kazı Sonuçları Toplantısı-4, 93-109.

2012 “Samosata. Ausgrabungen in der kommagenischen Hauptstadt”, Gottkönige am Euphrat, Neue Ausgrabungen und Forschungen in Kommagene, Mainz, 134-145.

2012 “BirSitDavasıSenaryosuveDüşündürdükleri”,Hukab. Hukuk, Kültür, Sanat, Edebiyat Dergisi,(Ekim-Aralık2012), Sayı:3,27.

2013 “Cypriot Basket-handled Amphorae from Kelenderis and its Vicinity”, The Acts of The Athens: Cyprus Amphora Workshop, Kopenhag, 20-29.

2013 “Tarsus: Adı ve Kendisi Dört Bin Yıldır Yaşayan Kent”, Hukab. Hukuk, Kültür, Sanat, Edebiyat Dergisi (Ocak-Mart 2013), Sayı: 4, 56-57.

2013 (M. Tekocak ile birlikte) “Kelenderis’te Bulunan Bir Grup Roma Dönemi Ticari Amphorası ve Düşündür dükleri”, Olba XXI, 109-140.

PRIVATE ARCHITECTURE AND BUILDING TECHNIQUES AT ELAIUSSA SEBASTE, ISAURIA (ROUGH CILICIA) IN LATE

ANTIQUITY AND EARLY BYZANTINE PERIOD. A METHODOLOGICAL APPROACH

Veronica IAOCOMI*

ÖzetIsauria (Dağlık Kilikya) Bölgesi’ndeki Elaiussa Sebaste’de Geç Antik

Çağ ve Erken Bizans Dönemi’nde Özel Mimari ve İnşa Teknikleri. Metodolojik Yaklaşım

Modern Türkiye’nin Güney Akdeniz kıyılarındaki liman kentlerinden biri olan Elaiussa Sebaste’de (Isauria), konut ve atölyelerden oluşan alanda yapılan kazılarda (2005-2009) kentin farklı safhalarını tarihlendirmeye yardımcı özel mimari öğeler ortaya çıkarılmıştır. Kentin, bu sektörünün Bizans döneminde bütünüyle yeniden düzenlenmesi faaliyeti sırasında Geç Hellenistik ve Roma Dönemi yapılarının ancak bir bölümü tahribattan kurtulabilmiştir. İnşa metotlarının dikkatli analizi ile gerekli stratigrafik bilginin karşılaştırılması kentin bu kesiminde yüzyıllar boyunca görülen gelişimin tanımlanmasında anlamlı katkılar sağlamıştır.

M.S. 4. yüzyılın sonlarında tüm alanda mekanların kullanımı ve organizasyonunda kapsamlı değişiklikler yapılmıştı: Kaya içine seramik fırını ve diğer tesisleri bulunan bir Geç Roma 1 (LR1) Amphora atölyesi olarak kullanılmak üzere şehrin güney limanıyla yakından ilişkili yeni bir teras yapılmış; aynı zamanda limanın kayalık kıyılarına bakan yamaç birbirine basamak ya da rampalarla bağlı ve üzerlerine kısmen eski yapıları uyarlayarak veya değiştirerek tek ya da iki katlı evler inşa edilmiş teraslarla tamamen yeniden düzenlenmiştir.

Bu genişlikte ortaya çıkan alanın yeniden düzenlenmesinde önceki tabakalara ait izler korunmuştur: Bu durum duvarların ve diğer yapıların teknik analizlerinin yanı sıra stratigrafiden elde edilen bilgiler ve gerekli öğelerin yeniden değerlendirilmesi alandaki yerleşimin farklı aşamaları ve kentin özel bölümünün genel düzenlemesi hakkında her şeye rağmen bilgi vermektedir.

Anahtar Kelimeler: Elaiussa Sebaste, Kilikya, Sivil Mimari, İnşa Teknikleri, Bizans Mimarlığı.

Elaiussa is located along the southern Mediterranean coast of Turkey in the ancient Roman province of Rough Cilicia, the Isauria of the Byzantine period1. Chosen as the capital of his reign by king Archelaos of Cappadocia

* Veronica Iacomi, Post-Doc researcher, University of Rome “Sapienza”. Via di Acilia 221, 00125 Roma, Italy. E-mail: veronica.iacomi@gmail.com1 On Isauria and Cilicia after the Diocletian reform, see Hild – Hellenkemper 1990, 34 ff.

Veronica Iaocomi314

in Late Hellenistic age, when it was given the title Sebaste2, from the Augustan period it knew a peaceful prosperity, and in the course of the I century AD a bath complex (the so-called Harbour Baths3) along the shore of the northern harbour and a Temple4 were erected as parts of renovation and refurbishing of the city. The main architectural phase under the Roman Empire, though, may be ascribed to the II century AD, when the monumental centre was created5: an Agora6, another bath complex7, and a theatre8. After a crisis in late III century AD, Elaiussa, later to be called simply Sebaste9, flourished anew until the final abandonment of the city around the mid-VII century AD10.

Several new buildings, alongside with wide renovation works may be dated to this early Byzantine phase: both the Agora and the Temple, as well as the Great Baths nearby the monumental centre of the city11, were transformed into Christian churches, while a residential building organized around a round-shaped portico was erected on the isthmus connecting the mainland to the promontory projecting to the sea12.

Excavations in the site, carried on by a team from “Sapienza” University of Rome since 199513, allowed to bring back to light the main buildings of the monumental centre (theatre, agora14), the Harbour Baths, the Temple, great part of the Byzantine complex pertaining to the palace and, outside the city, a large necropolis of Roman imperial age15 (fig. 1).

In 2005 the investigation of the city focused on an area located along the shores of the southern harbour of the city16, where the most outstanding archaeological remain was a well preserved door, complete of frame and lintel, connected with a large portion of a wall built in small blocks (fig. 2). The building technique of the door, made up

2 Cp. the short notes in Equini Schneider 1999, 35-6. 3 On the Harbour Baths, Borgia – Spanu 2003, 247-331. 4 The area of the Roman Temple of Elaiussa is still under investigation; preliminary notes may be found in Baldassarri 1996, more recently see

Borgia 2008, passim. 5 Cp. Equini Schneider 1999, 39-41. The wide renovation works undertaken in this period involved the obliteration of previously existing buildings,

as attested for the theatre (Spanu 2003, in particular 105-112) and the agora (Morselli 2010a, 7-8). 6 On the Roman phase of the agora, see at last Morselli 2010b, 32-53. 7 Spanu 1999, 94-103. 8 Spanu 2003, 56-116. 9 Hild – Hellenkemper 1990, 400-01 (under the heading Sebaste); for an introductory outline of the city’s history during the Byzantine period, see

Ruggieri 1999 (note 129, 52 as for the references in literary sources). 10 As it has been possible to argue from many of the contexts investigated so far, the great part of the city ceased to be inhabited by the mid-VII

century AD; occasional, scattered traces dating to XII-XIII centuries AD are nonetheless attested in the area of the Temple (excavations 2010) as well as in the same Agora complex (Giobbe – Braini 2010, 137).

11 The investigation of the monument has been undertaken during the 2011 season of excavation, in the supposed palestra of the bath complex; cleaning and excavation activities revealed the latest phase of the building: as in other already mentioned monuments, it was turned into a Christian church, whose multi-layered floors in fine opus sectile have been partly brought back to light and restored (my warmest thanks to dr. M. F. Pipere, A. Naspi and E. Borgia for the information provided).

12 The results of the investigation on the Byzantine Palace and adjacent buildings will be published in a forthcoming volume of the Excavations at Elaiussa Sebaste.

13 The excavations, still ongoing at present, are carried on by the Italian team under the direction of prof. Eugenia Equini Schneider, to which I would like to express my gratitude for allowing me to get into the challenging archaeological issues of Roman Rough Cilicia.

14 See above for literature on the matter.15 Equini Schneider – Morselli 2003, 383 ff.16 A preliminary note on the 2005 season may be found in Equini Schneider 2006; further investigations were continued until 2009 (see on the matter,

respectively: Equini Schneider 2007, passim; Equini Schneider 2009, passim; Equini Schneider – Borgia 2011, passim) under dr. E. Borgia’s direc-tion and the supervision of the writer. Many thanks are due to dr. Borgia for the restless and meaningful advice provided, and to all the scholars who helpfully joined the works in the area, dr. B. Koroğlu and dr. A. Naspi (excavation activities), dr. M. F. Pipere and dr. A. Kızılarslanoğlu (revi-sion of the drawings). Our work would have not been possible without the Turkish friends from the village of Ayaş and the nearby town of Erdemli.

Private Architecture and Building Techniques at Elaiussa Sebaste, Isauria (Rough Cilicia) in Late Antiquity and Early Byzantine Period 315

of monolithic blocks, suggested it might be pertaining to an original polygonal masonry structure: thus the expec-tations at the time were to detect the Late Hellenistic and Roman phases of the original settlement, since polygonal masonry is largely attested in the Late Hellenistic buildings throughout the region17.

The excavation activities soon revealed, as expected, part of a residential area whose latest and best preserved phase is to be ascribed to the Early Byzantine period18. Moreover, meaningfully, it was clear that the southern section of the area had been arranged to host a workshop for the production of LR1 amphoras: a kiln, preserved except for the roof, and other connected facilities were brought to light during the first two seasons19.

The LR1 amphoras atelier and the whole productive sector of the area excavated so far have already been the topic of a previous, preliminary paper20; nonetheless it will be useful to summarize some of the conclusions drawn at the time, which will constitute the starting point of the present paper.

The complex is attested on the southernmost of several, irregular terraces along the slopes of the rocky hill facing the southern harbour of Elaiussa Sebaste (fig. 3, fig. 4). Besides the kiln, other rooms meant for handicraft activi-ties – storage of raw materials, a clay settling pool, water adduction pipes – were located in close vicinity; the loca-tion of the kiln and of the atelier, apparently, was due to the close connection with the harbour21. At the first stage of the investigations, it was assumed that it had been installed inside a previously organized arrangement of the area, likely to be ascribed to the original setting of the block in late Hellenistic period. This hypothesis seemed to find backing up in the thorough excavation of two rooms on the upper terrace, IIa and IIb, which revealed a rather simple stratigraphy: under debris levels, few traces of Byzantine floors dating to a period between the V and the VI centuries AD, laid over the natural rock surface; but, at the same time, an earlier occupation of the terrace was attested by the filling layers found inside natural holes in the rock, bearing ceramics belonging to Late Hellenistic age (II to I centuries BC), and by portions of polygonal masonry structures pointing to that same period.

The assumption of the late Hellenistic arrangement of the area was soon to be doubted after the investigation of the corridor Ib. Here, a huge debris layer, apparently made out of discarded materials dating to 630-660 AD, cov-ered a walking level made out of pressed clay, dated generically to the VII century AD. This latter turned out to be interfaced with few more layers, right above the straightened natural rock surface, bearing a limited amount of ceramic sherds and some few fragments of obsidian blades; meaningfully, after the removal of debris layers, the foundation of the southern wall resulted exposed – but in association with it no walking level was found. This data suggested that the general layout of the area during the Early Byzantine period underwent radical changes, which involved the dismantling or destruction of previously existing structures, and consequently the removal of earlier archaeological levels: it seemed not unlikely, thence, that also the wide operation of cutting and straightening the rocky spur in order to obtain the space necessary to the setting of the workshop was realized in this same span of time22.

Unfortunately, the absence of a continuous stratigraphic sequence did not allow to infer the succession of events occurred from the original settlement to the fulfilment of this space with discarded ceramic vessels – likely to have taken place after the abandonment of the workshop: the mere analysis of stratigraphic data turned out to be not helpful in assessing clear and specific testimonies of these events.

17 Cp. Durukan 2006, passim.18 Chronologies given here are to be considered preliminary, since a thorough analysis of the ceramic sherds is far from complete; rough indication,

on whose basis the dating in the present paper have been inferred, are due to dr. A. F. Ferrazzoli and M. Ricci. 19 Preliminary reports: Equini Schneider 2006 and Equini Schneider 2007; cp. Borgia – Iacomi 2010, passim.20 Borgia – Iacomi 2010, passim.21 Borgia, Iacomi 2010, 1034; this assumption is still awaiting for confirmation since no sound proofs of the extension of the harbour basin in early

Byzantine period have been detected so far.22 Borgia – Iacomi 2010, 1035.

Veronica Iaocomi316

The excavation in the other rooms of the atelier, however, provided more useful data. Room If, adjoining the kiln to the east, was arranged to house a pool, as the presence of hydraulic mortar clearly shows, likely to have been used for the settling of clay; two distinct phases were ascertained: the first one spanning between late V and the second half of the VI centuries AD, the second and last one from this period up to mid-VII century AD. These dating, therefore, constituted an important element in order to set the chronology of the whole complex23.

Following excavation activities provided strong backing up for these hypothesis. Taking into account room Ig, which, adjoining If to the east, constitutes the access to the whole complex, the following succession of phases has been ascertained (fig. 5). The latest phase is attested by a walking level made out of pressed clay; its preparation has been dated to the late VI – beginning of the VII centuries24. In the previous phase, the floor had been laid over a preparation belonging to the 2nd half of the same VI century. The best preserved of the floors, in the earlier phase, resulted once again to consist in a levelling of pressed clay earth; of its pluristratified preparation, the latest one is clearly to be dated to the VI century – but the earlier one points to a late IV century dating. What is important to underline, though, is that in the succession of floors pertaining to the Byzantine period, the original layout should be likely referred to the late IV century, as inferred thanks to the analysis of ceramics – it is clear that different re-laying of the floor occurred between the late IV and the VI century, only the last one of which, obviously, was wholly preserved. This would lead to a backdating of the establishment of the atelier: previously fixed at the end of the V century, it should now be ascribed to the IV, since apparently no trace of life belonging to the III and early IV century has been detected so far in this sector.

The oldest phase investigated so far in room Ig consists of several clay layers, and among other components mean-ingful is the presence of isolated big irregular blocks pertaining to an original polygonal masonry structure (fig. 6). A preliminary analysis of ceramic found in these levels pointed to a II century AD chronology, that is to say mid- Roman imperial age. It is likely, therefore, that during this period a pre-existing polygonal wall was dismantled due to a reorganization of this side of the terrace.

A thorough analysis of the building techniques adopted in the perimeter walls of room Ig, and, particularly in this respect, the two eastern walls which flank the entrance to the room (and to the whole workshop) seems to confirm such a conclusion (fig. 7). The northernmost of the two walls, 109a, is founded on the natural rock surface and only two rather irregular rows of blocks are preserved (fig. 8). The blocks are irregularly shaped, seemingly to be related to a polygonal masonry structure. To a careful analysis, however, it is evident that they are laid using copi-ous quantity of pinkish-coloured mortar: it must be inferred, consequently, that the arrangement of this portion of wall occurred later than the original layout of the structure – polygonal masonry not involving the use of mortar. This is even clearer when examining the eastern facing of the same wall (109b), evidently built in a different tech-nique. Small wedge-shaped blocks are used, arranged in quite regular rows and bonded by greysh, sandy mortar. Apparently, 109b was erected as to englobe the previously existing blocks of us 109a.

As to the SE wall of room Ig, 126, at the beginning of the excavation in the area it showed to be a wall made out in regular, square blocks masonry, and its erection was apparently to be connected to the general organization of the area in the early Byzantine period. But the removal of the huge clay levels dating to the II century AD revealed that the western face of the same wall is of a completely different technique (fig. 9). Wall 900, actually, is a well laid portion of polygonal masonry wall, apparently cut in occasion of the creation of the southern perimeter wall of the same room, and englobed or used as a sort of foundation for the superimposed wall 126.

According to the stratigraphic succession and the preliminary analysis of ceramic contexts, this polygonal wall 900 already existed in the II century AD, when it was finally dismantled, even if it’s not possible to further clarify

23 For further details see Borgia – Iacomi 2010, 1039-41.24 On floors and their structures as attested in the district, see further in this paper.

Private Architecture and Building Techniques at Elaiussa Sebaste, Isauria (Rough Cilicia) in Late Antiquity and Early Byzantine Period 317

its chronology: no trace of floor or ground level to be related to its foundation (clearly visible after the removal of clay levels) has been detected so far.

It is likely, therefore, that the original layout of the area underwent a huge operation of renovation which implied the whole reorganization of this urban sector. The dismantling of a previously existing polygonal structure (whose blocks were reused partly as the foundation of the superimposed wall 126 to the south, partly as building material for 109b to the north, while some of the remaining ones were thrown as a filling in the thick clay layers) ipso facto created the access to the terrace where later the atelier was settled. It is tantalizing, therefore, to suppose that the creation of the terrace is not to be connected with this latter, later phase but on the contrary to the former building activities – which stratigraphic data lead to date to the II century AD.This observations are significantly meaningful for the evaluation of similar situation verified also in the upper ter-races, those housing the residential units – thus finally coming to it. The residential district stretches on the hillside facing the rocky shores of the harbour; the area was organized in a series of terraces, connected to each other by means of stairs and ramps, where one- or two-storey houses were built, partly rearranging and transforming previ-ously existing structures. During the first season of excavation, two rooms on the upper terrace were thoroughly investigated, the already mentioned IIa and IIb. As noted above, the presence of filling layers in the natural holes of the bedrock and sections of polygonal structures pointed to a first settlement in late Hellenistic period, while stratigraphic data proved the extent of the Byzantine phase. The area of investigation was enlarged in the follow-ing campaigns, and the results were approximately similar: few if no trace of life layers before the V century AD – in spite of, again, the employment of polygonal masonry.In order to provide useful elements on what will be discussed later, a general presentation of the residential area seems strictly necessary. The natural orography of the area allowed the creation of several units located along the hillside on terraces at different levels; at present the extension of the block has not been ascertained, since only two streets have been found and investigated, running respectively to the east and to the west side of the excavated rooms (cp. fig. 3). The rooms are connected to each other by means of doors, usually only the threshold of which is preserved, more rarely parts of the frame; unfortunately, circulation paths are far from having being assessed as a whole. The rooms were paved either with compressed clay levels, laid over preparatory layers in clay and other small components (especially ceramic sherds, tile fragments, or limestone chips), or with limestone slabs. In only one case, in room IVf, the pavement is made out in bricks. In two rooms (IId and IVg) the presence of stairs attests the original elevation of the unit, at least with a second storey (fig. 10). Thanks to the elements found in collapse layers pertaining to the coverings, we could ascertain that one-storey units had usually a tile roof, highly probably tiled over a wooden beam floor. As a further confir-mation of this, during the digging of collapse layers in room IIh possible remains of decomposed wooden elements were found among the debris. Two-storey rooms floors were laid over a sort of trellis made of leaves, and may have been of two different kinds (fig. 11): only mortar mixed up with small components, or mortar with the addi-tion of gravel, evidently in order to obtain a strong surface for the upper level. Not all the rooms, apparently, were roofed, though, since in several of them we could not find any trace of tiles. Out- and indoor spaces are not given specific recurrent type of paving, seemingly with slabs and pressed clay levels attested equally in both of them. The whole area is intersected by a close network of underground water channels, apparently for both dirty and clean waters: these channels run under the slabs, where a limestone pavement is attested, or were dug in the pre-paratory layers when a pressed clay level was used as walking ground (fig. 12). In few cases, the vertical pipes for dropping the rainy water from upper levels to the channels are preserved (fig. 13). The system for collection and distribution of water included also cisterns, mainly cut out of the rock, cone-shaped and coated inside with hydrau-lic mortar. Three cisterns of this type are attested in the excavated area, two of which were emptied of the filling debris and materials. The one in room IVg, after working for the collection of water to be used by the inhabitants

Veronica Iaocomi318

of the unit – as the well-curb clearly demonstrates – came to be a sort of heap of discarded material: the cleaning of it allowed the rescue of several specimens of LR1 amphoras25.

As to the general layout of the upper terraces as a whole, it is mainly to be ascribed to the early Byzantine phase of the district, with scanty – but all the same meaningful – traces of previous arrangements. In this respect, the excavation of room IVa provided an almost complete stratigraphic sequence, which, supported by the results of the thorough analysis of its built structures, constitutes an important point in the assessment of the district’s chronol-ogy (fig. 14).

Located on the southernmost spur of the intermediate terrace, room IVa is an approximately square space whose first arrangement involved a partial levelling of the natural rock bed, by filling the natural holes and straightening the surface; this phase is attested by some layers of natural earth with few anthropic traces, i.e. obsidian blades and scattered ceramic sherds. These same layers were partly cut in order to create the trenches for laying down the foundations of two perimeter walls, built in polygonal masonry, which were later levelled and flattened down. While stratigraphic data do not allow to propose chronologies for the erection of polygonal walls, now visible for the sole foundations, however it is possible to date this event before the mid-I century AD: the following phase, attested by a partially preserved, pressed clay walking level and by associated walls in wedge-shaped blocks, be-longs, according to ceramic findings, to this period. Concurrently, alongside with an apparent enlargement of the inner space of the room, new perimeter walls were built along the western and southern edges of the spur: mas-sive structures whose core masonry is laid in the same fashion as the facings, all in small wedge-shaped blocks. As to the Roman period, two further walking levels are attested, partially preserved, both likely to belong to the I century AD – seemingly, renovation of the floor occurred in a short span of time. The chronological sequence is abruptly interrupted, since the following layers (partially preserved walking levels in pressed clay) seem to point to a late IV – early V century chronology. What we might argue from this apparent lack in the available data is the following: it is not unlikely that an important event (earthquake? systematic destruction due to Sasanian/Isau-rian incursion?) caused the abandonment and/or the partial collapse of the the structures, which were thoroughly rebuilt by the late IV, early V centuries AD. Traces of this latter activities may be found in the addition of a badly built wall, leaning on what survived of the previously existing one, along the northern side of the room, while on the eastern side the perimeter wall was flattened down to the original ground level (at present surviving at the same level as the threshold). Again, it is tempting to hypothesize that this activities implied the removal (and then, from an archaeological point of view, the loss) of those stratigraphies belonging to the II – late IV centuries AD. The last phase of life in room IVa is represented by another circulation level, dating to the first half of the VII cen-tury AD: after this date, the roofing collapsed down, an event which might be dated to the half of the VII century AD, and final abandonment occurred by the middle or in the second half of the VII century AD26.

Even scantier are the traces of the pre-Byzantine phases in other rooms. In IIh, after the removal of two succeeding floors, both in pressed clay and belonging to a period between the VI and the half of the VII centuries AD, a por-tion of a wall, dismantled to the foundation, and the related floor were brought to light in a small trench on the SW corner of the room (fig. 15). The preliminary analysis of the ceramic context associated to this latter ground points clearly to the Roman period27. Interestingly, no one of the later walls followed the axis of the Roman structure: in

25 This use of the rock-cut cisterns as places to throw discarded material proved a spectacular demonstration in the cleaning of the cistern located in the southern terrace, in room If adjoining the kiln and not far from the pool mentioned above: it was literally fulfilled with discarded LR1 amphorae, more than 700 of which had been uncovered inside, the great part of them entirely preserved: for further details see Borgia – Iacomi 2009, 1041-43.

26 The dating of the collapse of the structures pertaining to the second storey (in particular, the floor) has been ascertained thanks to the presence of fragments of the second storey floor itself found laying over the last of the clay pavings.

27 Preliminary analysis of the few ceramic sherds found in the preparatory layer pointed generically to a I-II centuries AD chronology.

Private Architecture and Building Techniques at Elaiussa Sebaste, Isauria (Rough Cilicia) in Late Antiquity and Early Byzantine Period 319

the general re-arrangement occurred in the early Byzantine age, great part of the pre-existing structures, probably fallen into disuse or collapsed, were obliterated in order to accomplish a completely new exploitation of the area.

Very few traces belonging to the Roman period remain elsewhere in the district: all the structures belonging to these period, in the course of the centuries, were renewed, risen up, flattened down, dismantled completely, in sum had incurred in such a large scale renovation, with the removal of associated stratigraphy, that it is demanding to ascertain the shape and extent of both late Hellenistic and early Roman arrangement of the area.

The analysis of what remains of the original polygonal masonry walls may be instructive to evaluate the size of the Byzantine interventions: few, meaningful examples will be presented at the purpose.

The northern wall of room IIa (fig. 16) is clearly made out of blocks pertaining to a polygonal masonry structure, though rearranged with a double covering, being the other facing made out of rectangular shaped blocks; other works are visible, the main of which is the large use of mortar between the rows of blocks (similarly to what has been noted about wall 900 – 126 in room Ig). The succession of phases may be summarized as follows: two rows of small blocks irregularly shaped were laid directly over the bed rock, bonded by greyish, sandy mortar; over this sort of foundation three irregular rows of polygonal blocks were erected with large use of greyish and sandy mor-tar as bonding, apparently of the same kind as the one used in the “foundation”; some limestone flakes are used in order to fill the spaces between some blocks which are not adjoining perfectly one another; the two ends of the “polygonal” wall were made regular with the addition of small and medium wedge-shaped blocks; the northern facing of the wall was raised employing both polygonal and squared blocks; the structure was further raised up with a wall made out of regularly laid wedge-shaped blocks, which is preserved only for one row of blocks.

A similar kind of renovation work is visible in the apparent polygonal wall separating the two rooms IVh and IVg – both faces of it present use of mortar and of small limestone flakes; sections of a polygonal wall survive in the later superimposition of a small wedge-shaped blocks wall along the eastern side of room Ie (fig. 17). But prob-ably the best example in this regard is represented by the northernmost wall in the NW corner of the excavated area (fig. 18), the corridor IIcN. The wall shows clearly a series of successive interventions, with opening, addi-tion, later re-walling of the central open passage; and it is worth noting, to summarize our analysis, the occasional employment of blocks pertaining a dismantled polygonal masonry structure.

As part of this first wide urban re-qualification and renovation, similar arrangements on original polygonal ma-sonry structures may be noted elsewhere in the other terraces. In the easternmost sector of the excavated area, the lowest terrace is bordered to the north by wall 269, made up of well arranged irregularly shaped (= polygonal) blocks (fig. 19); to a careful analysis, though, it is clear that it underwent many changes and intervention during the span of time in which it was in use.

Its northern face is built in small blocks, a sort of re-covering or superimposition not dissimilar than what has been noted on wall 900. Moreover, in the east end, the lowest row of blocks presents evident traces of mortar: it is likely that this “restoration” was needed when the impost of a transversal arch was added. On the opposite end of the same wall, an addition in small, regular blocks may be similarly ascribed to the construction of an impost for a second arch, parallel to the former. Unfortunately, in this area the excavation had not yet reached the foundation levels, so that it is impossible to say when the erection of the arches, and seemingly the restorations on wall 269, occurred.

In the above mentioned corridor Ib, the perimeter walls do also give proofs of similar arrangements. The southern border of the corridor is constituted by two distinct structures aligned on the same axis, 8 and 253. Both, clearly, were built reusing blocks originally pertaining to a polygonal masonry structure. In the case of 8 (fig. 20), those blocks were employed as foundations for the superimposition of a wall, as the slip of mortar clearly shows, in small, wedge shaped blocks; in 253 (fig. 21), the same kind of large polygonal blocks are simply rearranged with large use of mortar, as the analysis of building technique has revealed. Also the badly preserved wall, 62, clearly

Veronica Iaocomi320

founded on the natural bedrock, is made out with large blocks, likely to be considered part of an original polygonal masonry structure.

To sum up, the data available at present allow to draw, still in a preliminary way, a succession of events occurred in the district. The first settlement may be referred to the late Hellenistic period, between the II and the I centu-ries BC: this urbanization phase, the first attested so far, consisted mainly in the erection of massive polygonal wall bordering the block along the terraces edges, mainly the southernmost terrace; the rock spur was levelled and straightened, fulfilling the natural holes with earth mixed up with discarded material (rooms IIa and IIb). A second, meaningful phase must be dated to the I century AD, when the upper terraces were rearranged, possibly to house the residential units (rooms IVa, seemingly IIh), and part of the polygonal walls were dismantled and flattened down. In the course of the II century AD an even larger (re-)building program implied the partial disman-tling of still existing polygonal walls in order to improve the circulation paths throughout the terraces (as noted in room Ig; seemingly, wall 267 ad its restorations)28. Finally, the evidence collected so far point to a huge building program in the Byzantine period (end of IV century AD), according to which previously existing structures were dismantled and their materials were re-used in a poorer kind of constructions in the upper terraces29, while the atelier for LR1 amphoras was built on the lowest one. It is rather certain that the Byzantine program took in little if no account the older layout of the district: the quite almost complete absence of stratigraphy pertaining to the mid-imperial age points to this interpretation, and a precious demonstration is given by what emerged from the excavation of room IIh.

The succession of events as proposed here seems to follow precisely what noted elsewhere in the city30. Still to be fully investigated are the reasons which led to such an impressive works starting from (late?) IV century AD. Hopefully, the prosecution of the investigations in this sector of the site will provide new and useful hints for a thorough and exhaustive comprehension of the chronological phases of the district as a whole, allowing to frame it into the urban development of Elaiussa Sebaste and, more widely, in the historical context of the whole Cilicia.

28 It is tempting to refer to this same period the restoration of the southern wall of the lowest terrace: originally in polygonal masonry, few blocks of which are still preserved, the wall seemingly was englobed in a more massive structure with an opus quadratum facing. Future investigations in this sector, as well as evidence to be collected in other excavated areas, mainly along the front of the southern harbour of the city, will allow to clarify the chronology of this works.

29 It is noteworthy to stress, on the light of what noted so far, how much dangerous may be the attempt of proposing dating on the mere basis of a perfunctory analysis of built structures: only a proper consideration of the building techniques and a careful study of the stratigraphic sequence may avoid misinterpretations (and this is particularly true when dealing with polygonal masonry walls).

30 See for instance the agora area: Elaiussa III, passim.

Private Architecture and Building Techniques at Elaiussa Sebaste, Isauria (Rough Cilicia) in Late Antiquity and Early Byzantine Period 321

Abbreviations and BibliographyBaldassarri 1999 P. Baldassarri, “Il tempio”, in: Elaiussa I, 1999, 115-128.

Borgia 2008 E. Borgia, “Notes on the architecture of the Roman temple at Elaiussa Sebaste”, Olba 16, 2008, 249–276.

Borgia – Iacomi 2010 E. Borgia – V. Iacomi, “Note preliminari su un complesso industriale per la produzione di anfore Late Roman I a Elaiussa Sebaste (Cilicia)”, L’Africa romana XVIII (Olbia 2008), Roma 2010, 1029–1053.

Borgia – Spanu 2003 E. Borgia – M. Spanu, “Le terme del Porto”, in: Elaiussa II, 2003, 247–331.

Durukan 2004 M. Durukan, “Olba Bölgesi ve Bölgede Kullanılan Polygonal Duvar Tekniği”, Anadolu 26, 2004, 39–63.

Elaiussa I Elaiussa I: E. Equini Schneider (ed.), Elaiussa Sebaste, 1. Campagne di scavo 1995-1997, Roma, 1999.

Elaiussa II Elaiussa II: E. Equini Schneider (ed.), Elaiussa Sebaste, 2. Un porto tra oriente e occidente, Roma, 2003.

Elaiussa III Elaiussa III: E. Equini Schneider (ed.), Elaiussa Sebaste, 3. L’agora romana, Istanbul 2010

Equini Schneider 1999 E. Equini Schneider, “Elaiussa Sebaste. Dall’età ellenistica alla tarda età imperiale”, in: Elaiussa I, 1999, 33–43.

Equini Schneider 2006 E. Equini Schneider, “Elaiussa Sebaste. Report of 2005 Excavation Season”, 28. KST-2, 2006, 561–574.

Equini Schneider E. Equini Schneider, “Elaiussa Sebaste. Report of 2006 Excavation Season”, 29. KST-2, 2007, 299–310.

Equini Schneider 2009 E. Equini Schneider, “The 2007 Excavation and Conservation Season”, 30. KST-4, 2009, 177–190

Equini Schneider – Borgia 2011 E. Equini Schneider – E. Borgia, “Elaiussa Sebaste: 2008-2009 Excavation and Conservation Works”, 32. KST-3, 2011, 313–327.

Equini Schneider – Morselli 2003 E. Equini Schneider – C. Morselli, “La necropoli nord-orientale”, in: Elaiussa II, 2003, 383–511.

Giobbe – Braini 2010 C. Giobbe – M. Braini, “La frequentazione di XII-XIII secolo (Fase 9)”, in: Elaiussa III, 2010, 137.

Hild – Hellenkemper 1990 F. Hild – H. Hellenkemper, Tabula Imperii Byzantini 5. Kilikien und Isaurien, Wien, 1990.

Morselli 2010a C. Morselli, “Il contesto topografico”, in: Elaiussa III, 2010a, 1–10.

Morselli 2010b C. Morselli, “La distruzione del complesso con mosaico policromo e la costruzione dell’agora (Fase 2: seconda metà II sec. d.C.)”, in: Elaiussa III, 2010b, 32–53.

Ruggieri 1999 V. Ruggieri, “Sebaste Bizantina”, in: Elaiussa I, 1999, 43–47.

Spanu 1999 M. Spanu, “Grandi Terme”, in: Elaiussa I, 1999, 94–103.

Spanu 2003 M. Spanu, “Il teatro”, in: Elaiussa II, 2003, 56–116.

Veronica Iaocomi322

Fig. 1 Aerial view of Elaiussa Sebaste, with the main areas of interest

Fig. 2 The door before and after the excavation activities (2005)

Fig. 3 General plan of the district. Drawing by B. Braini. Numbers refer to structures mentioned in the paper: 1=wall 8; 2= wall 253; 3=wall 109a/109b; 4=wall 126/900; 5=wall 269

Private Architecture and Building Techniques at Elaiussa Sebaste, Isauria (Rough Cilicia) in Late Antiquity and Early Byzantine Period 323

Fig. 4 Aerial view of the residential and productive district (2010)

Fig. 5 Room Ig: sequence of walking levels as found during the excavation (2009)

Fig. 6 Southern section of room Ig during the excavation (2009), from W

Veronica Iaocomi324

Fig. 8 Wall 109a from W (2009)

Fig. 9 Wall 900 from W; clearly visible the superimposed Byzantine wall in small blocks and the foundation of the polygonal wall (2009). Photo by A. Naspi

Fig. 7 Access to room Ig from E. Walls 126-900 (right) and 109a-109b (left)

Private Architecture and Building Techniques at Elaiussa Sebaste, Isauria (Rough Cilicia) in Late Antiquity and Early Byzantine Period 325

Fig. 10 Stairs leading to the upper floor in room IId, from N

Fig. 11 Some fragments of the second storey floor. From room Iva (2006)

Fig. 12 General view of room IIf with the water channels originally running underneath the walking levels (2008)

Veronica Iaocomi326

Fig. 13Room IVg at the end of the excavations (2006), from SW. On the corner, the pipe for collection of water, on the right the well-curb connected with the underground cistern

Fig. 14General view of room IVa, from W. Note the perimeter walls and the foundations of pre-existing polygonal masonry wall

Fig. 15 Room IIh at the end of the excavations (2008). On the top right corner, the Roman floor in pressed clay associated with a transversal wall flattened to foundation level

Private Architecture and Building Techniques at Elaiussa Sebaste, Isauria (Rough Cilicia) in Late Antiquity and Early Byzantine Period 327

Fig. 16 Northern wall in room IIa: original polygonal wall after renovation and restoration works. Photo by A. Naspi

Fig. 17 Eastern wall in room Ie: blocks pertaining to a polygonal wall englobed in the later small wedge- shaped blocks walls, from W

Fig. 18 Northern wall in corridor IIcN, from S

Veronica Iaocomi328

Fig. 21 Wall 253 on the southern side of corridor Ib, from N

Fig. 19 Wall 269 in the easternmost section of the lower terrace, from S

Fig. 20 Wall 8 on the southern side of corridor Ib, from N