GENERALNI PRINCIPI

ZA LIBERALIZACIJA NA

PAZAROT NA TOPLINSKA

ENERGIJA

Toplifikacija A.D. - Skopje

abcdef

Licenci vo liberaliziraniot pazar

na toplinska energija

Vo liberaliziraniot pazar na toplinska energija se izdavaat licenci za trite

regulirani dejnosti i za edna neregulirana dejnost.

Reguliranite dejnosti se:

o Regulirano proizvodstvo na toplinska energija vo definiran

toplifikaciski sistem;

o Distribucija na toplinska energija vo definiran toplifikaciski

sistem;

o Snabduvawe so toplinska energija vo odreden del od toplifikaciskiot

sistem, kako obvrska za nositelot na licencata i snabduvawe so

toplinska energija vo drugite delovi od istiot toplifikaciskiot

sistem ili vo drugi toplifikaciski sistemi.

Neregulirana dejnost e proizvodstvo na toplinska energija so koja nositelot na

licencata nema obvrska da odr`uva temperaturen dijagram vo toplifikaciskiot

sistem. 1

Na~in na izdavawe na licencite i

osnovni uslovi Site licenci za regulirani dejnosti mora da se izdadat po pat na

me|unaroden tender so {to }e se eliminira sekoj somne` deka sega{nite

nositeli na ovie licenci se priviligirani.

1.Reguliran proizvoditel na toplinska energija (RPTE)

Osnovni uslovi za dobivawe na licenca:

o Da ima sopstveni kapaciteti za proizvodstvo na toplinska energija, ne

pomali od 80% od vkupno anga`iranata mo}nost na priklu~enite

korisnici na toj toplifikaciski sistem na prag na toplani;

o Za preostanatata potrebna toplinska mo}nost da ima sklu~eno dogovor so

nezavisni proizvoditeli na toplinska energija;

o Da ima kvalifikuvan kadar za operirawe so ovie izvori na toplina i za

nivno odr`uvawe;

o Da ima finansiski potencijal za nabavka na potrebnoto gorivo ili za

kupuvawe toplinska energija proizvedena od neregulirani

proizvoditeli za obezbeduvawe na potrebnata toplinska energija za

priklu~eniot konzum;

o Da go odr`uva propi{aniot temperaturen re`im na izlez od toplanite

od koi se snabduvaat korisnicite priklu~eni na toplifikaciskiot

sistem za koj ima licenca RPTE. 2

Na~in na izdavawe na licencite i

osnovni uslovi 2. Distributer na toplinska energija vo toplifikaciskiot sistem

Vo eden toplifikaciski sistem mo`e da ima eden ili pove}e distributeri.

Tehni~ki e mo`no na sekoj izlez od toplanite vo toplifikaciskiot sistem da

ima poseben distributer na toplinska energija. Soglasno na toa vo

toplifikaciski sistem koj ima pove}e toplani od koi se odr`uva temperaturen

dijagram vo sistemot za sekoja toplana mo`e da ima poseben distributer na

toplinska energija. Vo tenderot za licenca za distributer na toplinska

energija, mo`e da se navede deka dokolku ima interes mo`e da se izberat

distributeri kolku ima nezavisni izlezi od toplanite.

Osnovni uslovi za dobivawe na licenca:

o Da ima kadrovski potencijal koj mo`e da ja realizira ovaa regulirana

dejnost, koj mo`e da ja odr`uva mre`ata i da gi odr`uva toplinskite

podstanici vo objektite i mera~ite na toplinska energija na nivo na

objekt;

o Da ima kapacitet da ja razviva mre`ata i toplinskite podstanici za koj

ima licenca za distribucija;

o Da ima finansiski kapacitet da ja realizira ovaa dejnost. Se doka`uva

so izjava od prifatliva banka so koja bankata potvrduva deka firmata

finansiski }e ja podr`uva vo realizacijata na ovaa dejnost. 3

Na~in na izdavawe na licencite i

osnovni uslovi 3. Snabduva~ so toplinska energija

Vo eden toplifikaciski sistem so priklu~en konzum pogolem od 50 MW

se objavuva tender za najmalku tri licenci za snabduvawe.

Nositelite na ovie licenci se obvrzani dejnosta snabduvawe da ja vr{at

sekoja vo delot za koj i e dodelena licencata.

Pokraj vo toj del nositelot na licenca za snabduvawe na toplinska

energija mo`e dejnosta snabduvawe da ja vr{i i vo drugite delovi od

sistemot dokolku najde korisnici od odredeno merno mesto koi sakaat da

potpi{at dogovor so nego za snabduvawe so toplinska energija.

So ovaa licenca nositelot mo`e da snabduva so toplinska energija

korisnici i vo drugi toplifikaciski sistemi vo gradot i dr`avata

dokolku vo tie sistemi najde korisnici od edno merno mesto koi sakaat

da sklu~at dogvor so nego.

Reguliraniot proizvoditel na toplinska energija vo topllifikacioniot

sistem za koi nositelot e dol`en da ja vr{i funkcijata snabduvawe i

RPTE vo drugite sistemi kade nositelot na{ol korisnici e dol`en da

potpi{e dogovor so nositelot na licenca za snabduvawe za proda`ba na

toplinska energija po regulirani ceni. Istoto se odnesuva i na

distributerot na toplinska energija vo soodvetnite sistemi. 4

Na~in na izdavawe na licencite i

osnovni uslovi

3. Snabduva~ so toplinska energija

Osnovni uslovi za dobivawe na licenca:

o Da ima kadrovski kapacitet za vr{ewe na ovaa dejnost;

o Da ima finansiski kapacitet da go garantira pla}aweto na kupenata

toplinska energija od reguliraniot proizvoditel i da go garantira

pla}aweto na uslugata na distribucija na toplinskata energija od

toplanata do mernoto mesto vo objektot;

o Da ima finansiski kapacitet da go garantira pla}aweto na mernite

uredi za raspredelba na tro{ocite za greewe na nivo na korisnik na

ispora~atelot na opremata;

o Da mo`e da ja organizira monta`ata na ovie merni uredi, nivnoto

odr`uvawe i nivnata zamena, ako e potrebna.

5

Funkcionirawe na liberaliziraniot

pazar na toplinska energija 1. Vo po~etokot site korisnici na toplinska erergija se delat na tri

snabduva~i soglasno dobienite licenci od RKE.

2. Soglasno na ova nositelite na licenci za snabduvawe sklu~uvaat dogovori

so korisnicite za isporaka na toplinska energija. Vo soglasnost so ovie

dogovori nositelot na licenca za snabuvawe ispora~uva toplinska energija

na korisnicite i ja napla}a istata.

3. Toplinskata energija koja nositelite na licenca za snabduvawe ja

ispora~uvaat na korisnicite na toplinska energija ja kupuvaat od RPTE.

4. So distributerot na toplinska energija snabduva~ite sklu~uvaat dogovor pod

regulirani uslovi kupenata toplinska energija na prag na toplana od RPTE

da bide dostavena do mernite mesta (podstanicite) na objektite vo koi se

korisnicite so koi snabduva~ot sklu~il dogovor za isporaka na toplinska

energija.

5. Snabduva~ot e subjekt koj gi povrzuva, proizvoditelot, distributerot i

korisnikot na toplinska energija vo toplifikaciooniot sistem.

6

Funkcionirawe na liberaliziraniot

pazar na toplinska energija

Dokolku korisnikot ne e zadovolen od uslugite na svojot

snabduva~ (nositel na licenca koj e obvrzan dejnosta da ja

vr{i na daden reon od toplifikaciskiot sistem), toj mo`e

da go raskine dogovorot so nego i da sklu~i dogovor za

isporaka na toplinska energija so bilo koj od drugite dva

snabduva~a koi so licenca se obvrzani da go vr{at

snabduvaweto vo drugite dva dela od toplifikaciskiot

sistem ili so snabduva~ koj ima licenca za snabduvawe so

toplinska energija vo drug toplifikaciski sistem vo istiot

ili vo drug grad od dr`avata.

7

8

Независен производител на топлинска

енергија (CHP)

Регулиран производител на топлинска енергија (ТО)

М. Т.

Снабдувач

1

Снабдувач

3

Снабдувач

2

М. Т.

договор

12% загуби

12% загуби

Дистрибутер

Корисник

договор Корисник

договор Корисник

договор Корисник

договор Корисник

договор Корисник

договор Корисник

договор Корисник

договор Корисник

договор

договор

договор

договор

договор

договор

9

Независен производител на топлинска

енергија (CHP)

Регулиран производител на топлинска енергија (ТО)

М. Т.

Снабдувач

1

Снабдувач

3

Снабдувач

2

М. Т.

М. Т.

М. Т.

договор

12% загуби

12% загуби

Дистрибутер 1

Дистрибутер 2

Дистрибутер 3

12% загуби

Корисник

договор Корисник

договор Корисник

договор Корисник

договор Корисник

договор Корисник

договор Корисник

договор Корисник

договор Корисник

договор

договор

договор

договор

договор

договор

10

Независен производител на топлинска

енергија (CHP)

Регулиран производител на топлинска енергија (ТО)

М. Т.

Снабдувач

1

Снабдувач

3

Снабдувач

2

М. Т.

М. Т.

М. Т.

договор

12% загуби

Дистрибутер 1

Дистрибутер 2

Дистрибутер 3

12% загуби

Корисник

договор Корисник

договор Корисник

договор Корисник

договор Корисник

договор Корисник

договор Корисник

договор Корисник

договор Корисник

договор

договор

договор

договор

договор

договор

договор договор

12% загуби

11

Независен производител на топлинска енергија 2

(CHP)

Регулиран производител на топлинска енергија 2

(ТО)

М. Т. Снабдувач 4

Снабдувач 5

договор

12% загуби

Дистрибутер 4

Корисник

договор Корисник

договор Корисник

договор Корисник

договор Корисник

договор Корисник

договор

договор

договор

договор

М. Т.

М. Т.

Во друг реон или град

Независен производител на топлинска енергија 1

(CHP)

Регулиран производител на топлинска енергија 1

(ТО)

М. Т.

Снабдувач 1

Снабдувач 3

Снабдувач 2

М. Т.

М. Т.

М. Т.

договор

12% загуби

12% загуби

Дистрибутер 1

Дистрибутер 2

Дистрибутер 3

12% загуби

Корисник

договор Корисник

договор Корисник

договор Корисник

договор Корисник

договор Корисник

договор Корисник

договор Корисник

договор Корисник

договор

договор

договор

договор

договор

договор

договор договор

Во друг град Во друг реон или град

12

Независен производител на топлинска енергија 1

(CHP)

Регулиран производител на топлинска енергија 1

(ТО)

М. Т.

Снабдувач 1

Снабдувач 3

Снабдувач 2

М. Т.

М. Т.

М. Т.

договор

12% загуби

12% загуби

Дистрибутер 1

Дистрибутер 2

Дистрибутер 3

12% загуби

Корисник

договор Корисник

договор Корисник

договор Корисник

договор Корисник

договор Корисник

договор Корисник

договор Корисник

договор Корисник

договор

договор

договор

договор

договор

договор

Независен производител на топлинска енергија 2

(CHP)

Регулиран производител на топлинска енергија 2

(ТО)

М. Т. Снабдувач 4

Снабдувач 5

договор

12% загуби

Дистрибутер 4

Корисник

договор Корисник

договор Корисник

договор Корисник

договор Корисник

договор Корисник

договор

договор

договор

договор

М. Т.

М. Т.

договор договор

договор

договор

договор

договор

Nabavka na merni uredi za

raspredelba na tro{okot za greewe

od mernoto mesto na sekoj korisnik

Nositelite na licenca za snabduvawe raspi{uvaat tender za nabavka na

merni uredi za sekoj korisnik od reonot za koi imaat obvrska da ja vr{at

dejnosta snabduvawe.

Izbraniot tip na raspredeluva~i zaedno so termostatski ventili za sekoj

radijator se postavuvat na site grejni tela ili samo na vlez vo stanot, vo

zavisnost od tipot na grejnata instalacija vo objektite.

Ovaa investicija se pla}a od korisnicite, a tro{ocite za odr`uvawe i za

zamena na istite vleguvaat potoa vo cenata na ispora~anata toplinska

energija.

Pla}aweto na investicijata se realizira vo 18 ili 24 meseci.

Za toa pla}awe snabduva~ot mu garantira na prodava~ot na uredite na na~in

prifatliv za prodava~ot na uredite.

13

Toplifikaciski sistemi so

priklu~en konzum pomal od 50 MW

Za toplifikaciski sistemi so priklu~en vkupen toplinski konzum pomal od

50 MW, isto treba da se dodelat tri licenci za trite regulirani dejnosti.

Dokolku nema interes vo ovie slu~ai mo`e trite licenci da se dadat na edna

firma.

Imatelite na licenci za snabduvawe vo dr`avata mo`at da snabduvaat

so toplinska energija korisnici i vo ovie mali sistemi dokloku imaat

interes i dokolku ima korisnici koi se nezadovolni od uslugata na

imatelot na licenca i sakaat istiot da go smenat.

Isto kako kaj golemite sistemi firmata imatel na licencite za

proizvodstvo i za distribucija na toplinska energija e dol`na na ovoj

snabduva~ da mu ispora~uva i distribuira toplinska energija po regulirani

ceni.

Imatelot na licenca RPTE vo maliot toplifikacionen sistem isto taka e

obvrzan da gi ispolnuva istite uslovi kako kaj golemite sistemi i isto taka

e obvrzan da kupuva toplinska energija od nezavisni proizvoditeli na

toplinska energija po regulirani dogovori.

So ovaa mo`nost se otvara pazarot na toplinska energija i kaj malite

toplifikaciski sistemi i se sozdava konkurencija i vo delot na

proizvodstvoto na toplinska energija i vo delot na snabduvaweto so

toplinska energija.

14

Zaklu~ok

Osnovni ~initeli na liberaliziraniot pazar na toplinska

energija se nezavisnite proizvoditeli na toplinska energija i

imatelite na licenci za snabduvawe so toplinska energija.

Nezavisnite proizvoditeli se direktna konkurencija na RPTE

bidej}i so nivnoto prodadeno proizvodstvo na toplinska

energija se namaluva proizvodstvoto na toplinska energija kaj

RPTE.

Imatelite na licenca za snabduvawe mo`at ovaa dejnost da ja

vr{at vo site toplifikaciski sistemi vo dr`avata i da gi

snabduvaat so toplinska energija site korisnici vo dr`avata.

Tie se edinstveniot subjekt koj gi povrzuva site ostanati

subjekti vo toplifikaciskiot sistem vo uslovi na

liberaliziran pazar.

15

Zaklu~ok Snabduva~ite imaat dogovori so site ostanati subjekti

(proizvoditeli, distributeri i korisnici). So toa toa tie se

klu~niot element na liberalizacijata na pazarot na toplinska

energija.

Soglasno na toa za da uspee ovaa liberalizacija koja e klu~en

uslov za opstanok na toplifikaciskite sistemi vo zemjite vo

tranzacija neophodno e da se definiraat atraktivni uslovi za

rabota na dejnosta snabduvawe.

So toa }e se stvori interes za ovaa dejnost kaj pove}e delovni

subjekti, a so toa i }e se stvori realna konkurencija na pazarot

na toplinska energija.

So takva postavenost na subjektite za snabduvawe }e se

realizira brzo u{te edna mnogu va`na aktivnost, voveduvawe

merewe na ispora~enata toplinska energija na nivo na korisnik

i podelba na tro{ocite za greewe pome|u korisnicite od edno

merno mesto vrz osnova na tie merewa. 16