Pathologische ArcheologieMartijn van Leusen

GIA colloquia theorie en benaderingswijzen

2006

Pathologische Archeologie I

• Ter ondersteuning van een ideologie (politieke, religieuze, nationalistische archeologie)

• Archeologie als vorm van bijgeloof• Ter bevrediging van zucht naar sensatie, geld of roem (fantastische archeologie, vervalsingen)

De schijf van Phaistos

• Uniek• Stempelschrift• Hieroglyfisch• Betekenis?

De vloek van de farao• Opening tombe Tut-anch-amon 1922

• Howard Carter / Lord Carnarvon

… en vele andere

• Archeologie als wetenschap• Doel: vermeerdering kennis van het verleden

• Wetenschap: een proces met ‘spelregels’

• Voorbeeld: opsporing van archeologische resten met een wichelroede

Pathologische Archeologie II

Archeologische prospectie: wichelroede lopen (5 voorbeelden)

Experiment• Doelstelling (hypothese)• Methode (protocol)• Uitvoering• Resultaten• Uitkomst (interpretatie)

Protocol• ‘Spelregels’ voor het uitvoeren van een experiment …

• ... en voor het interpreteren van de resultaten

• Bijvoorbeeld:– eerst wichelen, dan opgraven– ‘externe’ informatie niet toegestaan– wanneer is er sprake van een ‘hit’?– hoeveel ‘hits’ gelden als een bewijs?

St Mary’s Church, Woodhorn

A: a ‘hit’B: a ‘miss’

St Mary’s Church, Ponteland

Hexham priory

Kyloe

A: missB: ‘hit’

St Mary’s Church, Ponteland

Het ‘imprint’ effect

Discussie I

• Was het experiment geschikt voor het testen van de hypothese?

• Is goed de hand gehouden aan het protocol?

• Hoe zou jij het anders doen?

Discussie II• Wat was het doel nu eigenlijk? Bewijzen dat wichelen werkt, of oude kerkplattegronden karteren?

• Is het ook belangrijk te weten hoe het werkt, dwz wat de verklaring is voor het wichelen?

• Moet je een negatief resultaat ook bekend maken?

• Hoe moet je omgaan met iemand die je aanbiedt om voor jou te komen wichelen?

Bibliografie• Cole, J.R., 1980, Cult archaeology and unscientific

method and theory, in Schifffer, M.B. (ed.), Advances in Archaeological Method and Theory 3: 1-33.

• Fagan, G.G. (ed.), 2005, Archaeological Fantasies. How Pseudoarchaeology Misrepresents the Past and Misleads the Public. Routledge.

• Feder, K.L., 1999, Frauds, Myths, and Mysteries. Science and Pseudoscience in Archaeology. 3rd edition, London/Toronto: Mayfield Publishing Co.

• Leusen, P.M. van, 1998, Dowsing and Archaeology, Archaeological Prospection 5: 123-138.

• Randi, J., 1996, A controlled test of dowsing abilities, Skeptical Inquirer 4(1): 16-20.

• Verhart, L., 1995, List & bedrog. Vervalsingen in de Nederlandse archeologie. Utrecht: Matrijs.