ΟΙ ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Το 1922 και η μετέπειτα Ανταλλαγή Πληθυσμών τερμάτισε, σε μεγάλο βαθμό, την

συνύπαρξη Τούρκων και Ελλήνων μέσα στον ίδιο χώρο. Τους έκλεισε μέσα σε

εθνικά κράτη. Μετά από αυτό το γεγονός χάσαμε την επαφή μας με τον

‘συνάνθρωπό’ μας που είχε διαφορετική γλώσσα, θρησκεία και συνείδηση από εμάς.

Η ιδέα της ομοιότητάς ‘μας’, μας φυλάκισε στα στενά εθνικά σύνορα. Ο διαφορετικός

βρήκε μία άλλη έκφανση μέσα από τις εθνικές αφηγήσεις και έγινε όχι μόνο o ξένος,

o εχθρός, άλλα και ο ‘εθνικός άλλος’.

Για μερικούς ανθρώπους, βέβαια, η ερμηνεία της εθνικής αφήγησης δεν ήταν

απολύτως αποδεκτή από την αρχή. Οι πολιτικές συγκυρίες που άλλαζαν κατά

καιρούς επέτρεπαν ή δυσκόλευαν τις αντιδράσεις τους σχετικά με αυτή την

αφήγηση. Ο σεισμός του ‘99, νομίζω, δεν γκρέμισε μόνο τα κτίρια αλλά έφερε και

σοβαρές ρωγμές στην εθνική αφήγηση μαζί με την εικόνα του ‘άλλου’. Έτσι

διαμορφώθηκαν καταλληλότερες συνθήκες για μία «θετικότερη» προσέγγιση σχετικά

με τους Έλληνες στην Τουρκία, σχετικά με τους Τούρκους στην Ελλάδα και γενικώς

για καλύτερες Ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Εδώ, αξιολογώντας τη μετάφραση της νεοελληνικής λογοτεχνίας στα τουρκικά θέλω

να κατανοήσω από διαφορετικές γωνίες την πορεία των ελληνοτουρκικών σχέσεων.

*

Πριν προχωρήσω, όμως, θέλω να εξηγήσω γιατί επέλεξα τη λογοτεχνία και τη

μετάφρασή της ως πεδίο έρευνας.

Είναι γνωστό ότι η κάθε εθνική λογοτεχνία αντανακλά την ψυχοσύνθεση αλλά και τις

αξίες –κυρίαρχες ή μειοψηφικές- της κοινωνίας που την δημιούργει. Ο συγγραφέας,

γράφοντας ένα έργο, κάνει μία διαπραγμάτευση με την αφήγηση της κοινωνίας που

τον περικυκλώνει και κατασκευάζει τη δική του αφήγηση. Ο αναγνώστης διαβάζοντας

αυτή την κατασκευή δημιουργεί τη δική του ανακατασκευή. Κοντολογίς, η λογοτεχνία

είναι ένα πεδίο όπου καταγράφεται η συζήτηση της κοινωνίας για το σύνολο των

αξιών της. Και η μετάφραση μίας εθνικής λογοτεχνίας στην άλλη δεν

πραγματοποιείται μόνο ανάμεσα σε δύο γλώσσες αλλά ανάμεσα σε δύο αφηγήσεις.

Πράγμα που αποκτά ιδιαίτερα ενδιαφέρον στην περίπτωση της Ελλάδας και της

Τουρκίας όπου η εθνική ταυτότητα στηρίζεται στην ετερότητα του ‘άλλου’.

*

Επομένως, η μετάφραση της νεοελληνικής λογοτεχνίας στα τουρκικά αποτελεί μία

σημαντική πηγή.1 Εδώ θα εστιάσουμε την προσοχή μας στη μετάφραση της

νεοελληνικής πεζογραφίας η οποία εκδόθηκε σε αυτοτελή βιβλία στα τουρκικά.2 Θα

ξεκινήσω με τη διακύμανση αυτής της δραστηριότητας ανά δεκαετίες.

Πίνακας 1.

1 Η πρώτη συστηματική έρευνα σχετικά με το θέμα έγινε με την πρωτοβουλία του Κέντρου Ελληνικής

Γλώσσας το 2002-2003. Για μία αξιολόγηση της συγκεκριμένης έρευνας βλ. Damla Demirözü και Αλέξανδρος Πέτσας, ‘Τουρκική’ στον τόμο: Βασίλης Βασιλειάδης (επιμ.), «…γνώριμος και ξένος…» Η Νεοελληνική Λογοτεχνία σε άλλες γλώσσες, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, Θεσσαλονίκη: 2012, σ.279-291(ISBN 978-960-7779-54-0). 2 Εντάχθηκαν μεταφράσεις που έχουν γίνει και απευθείας από τα ελληνικά και μέσω άλλων δυτικών

γλωσσών. Αναφέρεται σε μεταφράσεις που εκδόθηκαν σε αυτοτελή βιβλία και όχι σε δημοσιεύσεις σε περιοδικά κτλ.

α- Η Σιωπή

Είναι εντυπωσιακή η απουσία της μετάφρασης που παρατηρείται τις δεκαετίες του

‘30, του ‘40 και του ‘50. Πώς θα εξηγήσουμε αυτή τη σιωπή; Μόνο με την έλλειψη

πληροφοριών σχετικά με το θέμα;3 Νομίζω όχι. Θεωρώ ότι αυτή η σιωπή έχει να

κάνει με την ιστορία της Τουρκίας ως εθνικό κράτος.

Είναι γνωστό ότι η ίδρυση της Τουρκίας ως εθνικό κράτος πραγματοποιείται αρκετά

αργά τον εικοστό αιώνα (1922-23) σε σύγκριση με άλλα ευρωπαϊκά έθνη. Η Τουρκία

επίσης ανήκει στο σχήμα του εθνικού κράτους σύμφωνα με το οποίο πρώτα ιδρύεται

το κράτος και μετά διαμορφώνονται τα χαρακτηριστικά του ως έθνος. Η προσφυγιά

του ελληνικού πληθυσμού από τα παράλια της Τουρκίας μετά το 1922 αποτελεί ένα

ορόσημο για την ιστορία του τόπου. O χώρος της Τουρκίας εκκενώνεται από τον

τελευταίο συμπαγή χριστιανικό πληθυσμό. Οι Έλληνες που συνέχισαν να

παραμένουν στην Πόλη, την Ίμβρο και την Τένεδο «μετατρέπονται» από millet

(θρησκευτική συσσωμάτωση) σε azınlık δηλαδή γίνονται μειονότητα. Τα δικαιώματά

τους ως μειονότητα προστατεύονται με τη Συνθήκη της Λωζάννης σύμφωνα με την

οποία αναγνωρίζεται και η ίδρυση της Τουρκίας.

Παρόλες τις ρυθμίσεις που επιβάλλει η Συνθήκη της Λωζάννης για τα δικαιώματα

των Ελλήνων που ζουν στην Τουρκία, οι πρώτες παραβιάσεις αρχίζουν από την

επομένη της υπογραφής της συνθήκης. Σε αυτό παίζει καθοριστικό ρόλο και η

3 Έγιναν συστηματικές έρευνες και στις βιβλιοθήκες. Παρόλα αυτά ίσως μας ξέφυγαν μερικά βιβλία.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

1960-1969 1970-1979 1980-1989 1990-1999 2000-2009 2010-

αντίληψη των επίσημων αρχών για τους Έλληνες ως ένας ξένος και εχθρικός κορμός

μέσα στον πληθυσμό της Τουρκίας. Σύμφωνα με την επίσημη αφήγηση «οι Έλληνες

είχαν ξεκινήσει τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας το 1821 και στη συνέχεια,

με τον πόλεμο του 1919, είχαν απαιτήσει και την Ανατολή, δηλαδή το τελευταίο

κομμάτι γης όπου οι Τούρκοι θα μπορούσαν να κρατηθούν. Η ύπαρξη των Ελλήνων

στα σύνορα της Τουρκίας ήταν απειλή για το μέλλον της χώρας.» Σύμφωνα με αυτή

την ψυχολογία το ελληνικό στοιχείο δεν ήταν καθόλου ευπρόσδεκτο μέσα στη νέα

Τουρκία.

Η απόφαση για την κατάσχεση και μεταφορά στην Άγκυρα της Βιβλιοθήκης του

Ελληνικού Φιλολογικού Συλλόγου, με την υπουργική διάταξη του 1925 ίσως είναι

αρκετά συμβολική και χαρακτηριστική. Προαναγγέλλει και τα επόμενα που θα γίνουν.

Οι πιέσεις που υφίστανται οι Έλληνες της Τουρκίας αλλάζει ανάλογα με την

εσωτερική και εξωτερική συγκυρία. Ας αναφέρουμε τα πιο χαρακτηριστικά και

κορυφαία συμβάντα: τη δεκαετία του ‘40 βλέπουμε το “vatandaş Türkçe konuş!”,4 τον

Φόρο της Περιουσίας, τα κάτεργα που συνδέονται με το Άσκαλε (Aşkale) και τη

δεκαετία του ‘50 τα Σεπτεμβριανά και στη συνέχεια τις απελάσεις του ‘64.

Μέσα σε αυτή την πολιτική ατμόσφαιρα ήταν δύσκολα να ακουστεί μία διαφορετική

γνώμη που δεν συμφωνούσε με την επίσημη θέση. Πράγμα που στη δική μας

περίπτωση αρχίζει να σπάει τη δεκαετία του ‘60.

β-Η Δεκαετία του ΄60: η πρώτη μαζική εμφάνιση των μεταφράσεων

Η δεκαετία του ’60 αποτελεί την αφετηρία κατά την οποία έχουμε 11 βιβλία σε

μεταφράσεις. Στον Κατάλογο Α, στο τέλος του κειμένου, βλέπουμε αναλυτικά τα

στοιχεία των βιβλίων που εκδόθηκαν αυτή την δεκαετία.

Σύμφωνα με τον κατάλογο ο πλέον μεταφρασμένος συγγραφέας είναι ο Νίκος

Καζαντζάκης. Ακολουθούν σημαντικά ονόματα της νεοελληνικής πεζογραφίας που

ανήκουν κυρίως στον αριστερό χώρο.

Βλέποντας τα ονόματα των μεταφραστών μπορούμε να πούμε ότι αυτοί που

μεταφράζουν από τα ελληνικά είναι είτε Κωνσταντινουπολίτες (όπως ο Γιώργης

4 «Πατριώτη μίλα Τουρκικά», εθνικιστικό ρεύμα με γνώμονα τη γλώσσα.

Χασάνογλου και ο Κώστας Δαπόντε) είτε Τουρκοκρητικοί (όπως ο Αχμέτ Ανγίν /

Ahmet Angın).5

Ο Νεβζάτ Χάτκο (Nevzat Hatko) με την έκδοση του μυθιστορήματος το Στρατόπεδο

του Χαϊδαρίου το 1962 κατέχει τη θέση του πρώτου μεταφραστή. Μεταφράζει

απευθείας από τα ελληνικά. H περίπτωση του Νεβζάτ Χάτκο είναι αρκετά

χαρακτηριστική. Αξίζει να επιμείνουμε λίγο παραπάνω.

Ο Νεβζάτ Χάτκο ήταν παντρεμένος με την Mπεχιτzέ Μποράν (Behice Boran 1910-

1987).6 Η γυναίκα του, ήταν καθηγήτρια κοινωνιολογίας και πασίγνωστο πολιτικό

πρόσωπο στον χώρο της αριστεράς. Ο Χάτκο, μόλις παντρεύτηκε με την Behice

Boran, απολύθηκε από τη δουλειά του στο Μεταφραστικό Γραφείο (Basın Yayın

Umum Müdürlüğü) το 1946. Άνοιξε δικό του μεταφραστικό γραφείο. Ο γιος τους

Δουρσούν Χάτκο (Dursun Hatko) γεννήθηκε στις φυλακές το 1951. Το ζευγάρι μέχρι

το τέλος της ζωής του ήταν αντιμέτωπο με την πολιτική καταδίωξη. Νομίζω πως

εκείνο που ώθησε τον Νεβζάτ Χάτκο να μεταφράσει από τα ελληνικά δεν ήταν μόνο

η γνώση της γλώσσας αλλά και το πολιτικό του πιστεύω. Ακόμη και το βιβλίο που

επέλεξε να μεταφράσει δίνει ένα μήνυμα από μόνο του.7

*

γ-Η Δεκαετία του ’70 και η δεκαετία του ’80: τα δύσκολα χρόνια

Κατά τη δεκαετία του ‘70 και του ‘80 βλέπουμε να συνεχίζεται η μεταφραστική

δραστηριότητα χωρίς να ξεπερνά σε απόλυτους αριθμούς τη δεκαετία του ‘60 (βλ.

τους καταλόγους Β και Γ στο τέλος). Αν λάβουμε υπόψη ότι το Κυπριακό (το ‘74) και

το στρατιωτικό πραξικόπημα στην Τουρκία (το ‘80) συμβαίνουν σε αυτή την περίοδο

ο περιορισμένος αριθμός μεταφράσεων είναι κατανοητός/ευεξήγητος.

5 Από τα λίγα στοιχεία που βρίσκω στο ιντερνέτ πληροφορούμαι ότι ο Αχμέτ Ανγίν έχει γεννηθεί το 1919

στην Κρήτη. Είναι συγγραφέας και μεταφραστής. Στην Τουρκία είναι γνωστός ως μεταφραστής του συμπατριώτη του Νίκου Καζαντζάκη. Έχει ιδρύσει τον εκδοτικό οίκο «27» και το σατιρικό περιοδικό Kirpi. Στο ιστορικό του έχει αναρίθμητες μηνύσεις. Για τέσσερις μεταφράσεις που έχει κάνει έχει καταδικαστεί σε 24 χρόνια. Δηλαδή και στην περίπτωση του Αχμέτ Ανγίν μιλάμε για έναν άνθρωπο ο οποίος και με τα έργα του και με τις μεταφράσεις του διατύπωνε μία διαφορετική αφήγηση από την επίσημη (https://eksisozluk.com/ahmet-angin--871628). 6 https://eksisozluk.com/nevzat-hatko--893740.

7 Ο Χάτκο στην Τουρκία είναι γνωστός ως Τουρκοκρητικός. Γράφοντας αυτή την παρουσίαση ήθελα να μάθω

περισσότερα για έναν άνθρωπο που ήταν ο σύζυγος της Mπεχιτzέ Μποράν. Έφτασα τηλεφωνικώς στον γιο του ο οποίος μου είπε πως ο πατέρας του δεν ήταν τουρκοκρητικός αλλά Κιρκάσιος. Ο πατέρας του Χάτκο ήταν αξιωματικός στον Οθωμανικό Στράτο (muazzaf) και επειδή θεωρήθηκε υποστηρικτής του Κιρκάσιου Εθέμ, η οικογένεια εξορίστηκε στην Ελλάδα όπου και ο Νεβζάτ Χάτκο έμαθε τα ελληνικά ως παιδί.

Η πρώτη μετάφραση της δεκαετίας του ‘70 είναι Τα Ματωμένα Χώματα της Διδώς

Σωτηρίου. Αυτό το μυθιστόρημα, από τότε που μεταφράστηκε από τα γαλλικά, έγινε

το «ευπώλητον» της νεοελληνικής λογοτεχνίας στα τουρκικά.

Ο τίτλος του έργου στα τουρκικά είναι ‘λίγο’ διαφορετικός, Benden Selam Söyle

Anadolu’ya (Πες στην Ανατολία τα Χαιρετίσματά μου). Μπορώ να πω με σιγουριά ότι

αυτό το βιβλίο είναι ένα από τα δύο έργα που ξέρει ο απλός Τούρκος αναγνώστης

όσον αφορά τη νεοελληνική πεζογραφία. Το άλλο είναι «ο Ζορμπάς» του Ν.

Καζαντζάκη.

Η περιπέτεια του βιβλίου θα μας βοηθήσει να καταλάβουμε την εποχή του ‘80 στην

Τουρκία. Αυτό το βιβλίο μετά από δώδεκα χρόνια ελεύθερης κυκλοφορίας στην

αγορά κατασχέθηκε το 1982. Ο εκδοτικός οίκος και ο μεταφραστής (Αττίλα

Τοκάτλι/Attila Tokatlı) δικάστηκαν στο στρατοδικείο.8 Την ίδια χρονιά το βιβλίο

βραβεύτηκε με το βραβείο Αμπντί Ιπεκτσί (Abdi İpekçi) και κατά κάποιον τρόπο

«αθωώθηκε». Νομίζω πως το βραβείο Αμπντί Ιπεκτσί λειτούργησε ως μία

πολιτιστική ασπίδα ιδιαίτερα τα δύσκολα χρόνια των ελληνοτουρκικών σχέσεων.

Αξίζει να εστιάσουμε την προσοχή μας και στη μετάφραση του βιβλίου. Οι μικρές

παρεμβάσεις του συγγραφέα στην πρωτότυπη αφήγηση σαν να μας

αποκωδικοποιούν την ψυχολογία του μεταφραστή του.

Μήπως άλλωστε η επιλογή του τίτλου «Πες Χαιρετισμούς στην Ανατολή Εκ Μέρους

Μου» από τον μεταφραστή ήταν τυχαία; Ή κάτι που είχε γίνει μόνο με την επίδραση

της γαλλικής μετάφρασης; Δεν νομίζω.

Πιστεύω πως οι λόγοι της συγγραφής και της μετάφρασης του συγκεκριμένου

βιβλίου ήταν διαφορετικοί. Η συγγραφέας γράφοντας αυτό το βιβλίο ήθελε να

διηγηθεί τη ζωή των Μικρασιατών που τερματίστηκε με τα οδυνηρά γεγονότα του

‘22. Για αυτό και επέλεξε έναν τίτλο που αντανακλά την ψυχοσύνθεση της ελληνικής

κοινωνίας για τη συγκεκριμένη περίοδο και γεωγραφία. Τα χώματα που

σημαδεύτηκαν με αίμα, δηλαδή τα ματωμένα χώματα.

Όμως αυτός ο τίτλος είναι πολύ αποκρουστικός για τα τουρκικά αυτιά. Και το πιο

σημαντικό: δεν εμπεδώνει το μήνυμα που θέλει να δώσει ο μεταφραστής με τη

8 Η απόφαση του δικαστηρίου βασιζόταν σε έναν νόμο που προβλέπει επιβολή ποινών σε όσους έχουν

κριθεί ότι βλάπτουν την ταυτότητα, το ήθος και τις άξιες του τουρκικού έθνους και του τουρκικού στρατού.

μετάφραση αυτού του έργου. Πιστεύω ότι ο μεταφραστής επιλέγοντας να μεταφράσει

αυτό το έργο ήθελε να δείξει πως οι Έλληνες δεν είναι εχθροί. Είναι οι πρώην

γείτονές μας. Θέλησε να τονίσει ότι η συνύπαρξή μας με τους Έλληνες ήταν και είναι

δυνατή. Σε αυτό βοηθάει και η μαρξιστική και αντι-εθνικιστική αφήγηση της Διδώς

Σωτηρίου στο μυθιστόρημα. Είναι γνωστό ότι στην εξιστόρηση της Σωτηρίου η κακία

είναι απαλλαγμένη από την εθνική ταυτότητα. Οι κακοί του μυθιστορήματος είναι

ούτε Τούρκοι ούτε Έλληνες αλλά είναι πλούσιοι που κλέβουν τον κόπο του φτωχού

λαού. Επίσης η συγγραφέας κατά τη διάρκεια της αφήγησής της υποδηλώνει, με

παρά πολλές και διαφορετικές αφορμές, ότι η επίδραση του εθνικισμού και

ιμπεριαλισμού στη Μικρασία προετοίμασε το πεδίο για τα αιματηρά γεγονότα.

Σύμφωνα με την αφήγησή της και οι Έλληνες και οι Τούρκοι γίνονται θύματα της

ιστορίας και χύνεται το αίμα τους. Το διαβάζουμε στα τελευταία λόγια του

τουρκομερίτη ήρωα ο οποίος λέει «Αντάρτη του Κιορ Μεμέτ χαιρέτα μου τη γη όπου

μας γέννησε, Σελάμ Σοϊλέ... Ας μη μας κρατάει κακία που την ποτίσαμε μ’ αίμα. Καχρ

ολσούν σεμπέπ ολανλάρ! Ανάθεμα στους αίτιους!».9

Αλλά στην τουρκική μετάφραση, αντί για την απλή κατάρα στους υπαίτιους,

διαβάζουμε τα εξής: «Χίλιες κατάρες στους δήμιους που έκαναν τους αδελφούς να

σκοτώσουν αδελφούς!»10 Η τελευταία μικρή παρέμβαση του τούρκου μεταφραστή

δείχνει πως ο τίτλος του έργου δεν ήταν τυχαίος. Ο μεταφραστής με τη μικρή του

παρέμβαση τονίζει και το μήνυμα που θέλει να δώσει ο ίδιος. Δηλαδή πως οι

Έλληνες και οι Τούρκοι ήταν αδελφοί και όχι εχθροί. Ήταν άνθρωποι του ίδιου

τόπου, της Ανατολής. Οι δήμιοι είχαν έρθει από έξω. Αυτοί είναι υπεύθυνοι και για

την αιματοχυσία.

*

δ-Η Δεκαετία του ΄90: η βελτίωση των Ελληνοτουρκικών σχέσεων και η

εκτίναξη των μεταφράσεων

Τη δεκαετία του ΄90 παρατηρούμε μία μεταφραστική εκτίναξη που θα φτάσει σε

αριθμό τα 42 μεταφρασμένα βιβλία. Χωρίς αμφιβολία αυτή η εκτίναξη είναι

συνδεδεμένη με την εσωτερική και εξωτερική συγκυρία της Τουρκίας. Με την εκλογή

του Τουργούτ Οζάλ (Turgut Özal) το 1983, ξεκίνησε μία καινούρια περίοδος για την

9 (ε/ 340). Δίδω Σωτηρίου, Ματωμένα Χώματα, Κέδρος, Αθήνα. 1996. Benden Selam Söyle Anadolu’ya, çev.

Attila Tokatlı, Can Yayınları, İstanbul:2000. 10

(τ/229)

Τουρκία. Αυτή η περίοδος σφραγίστηκε από πιο δημοκρατικά, πιο ελεύθερα και πιο

φιλελεύθερα ανοίγματα. Αυτά τα ανοίγματα, μεταξύ των άλλων, αφορούσαν και την

Ελλάδα και την ελληνική μειονότητα της Τουρκίας.11 Επίσης το 1997 είναι η χρονιά

που ο Γιώργος Παπανδρέου και ο Ισμαήλ Τζεμ (İsmail Cem) έγιναν ταυτόχρονα

Υπουργοί Εξωτερικών στις δύο χώρες. Έφεραν τις ελληνοτουρκικές σχέσεις σε ένα

καλύτερο και εποικοδομητικό επίπεδο. Εκείνο, όμως, που είχε τεράστιες επιπτώσεις

στη βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων πιστεύω ότι ήταν ο σεισμός του 1999.

Με αφορμή αυτό το συμβάν οι Έλληνες είδαν τον απλό τούρκο πολίτη που πονούσε

κάτω από τα συντρίμμια και όχι τους πασάδες και τους στρατιώτες. Ενώ και οι

Τούρκοι κατάλαβαν ότι οι Έλληνες δεν παραμόνευαν να κατακτήσουν την Πόλη

εκμεταλλευόμενοι την πρώτη ευκαιρία. Αντιθέτως ο έλληνας πολίτης, όπως και το

ελληνικό κράτος, άπλωσε το χέρι του για να βοηθήσει. Αυτή η αλλαγή στην

ψυχολογία προκάλεσε το ενδιαφέρον της τουρκικής κοινωνίας για την Ελλάδα και για

τους Έλληνες. Η περιέργειά μας για τον ‘άγνωστο άλλον’ μας ώθησε να τον

γνωρίσουμε μέσα από την λογοτεχνία και άλλα πολιτισμικά προϊόντα. Και το πιο

σημαντικό, διευκόλυνε την πρωτοβουλία μίας ομάδας η οποία επιδίωκε από πολύ

νωρίς μία διαφορετική αφήγηση και για τον εαυτόν και για τον ‘άλλον’.

Πίνακας 2: η διακύμανση των έργων που εκδόθηκαν την δεκαετία του ‘90.

11

Samim Akgönül, Türkiye Rumları, İletişim Yayınları, İstanbul:2007.

*

Την δεκαετία του ‘90 την σφραγίζει ο εκδοτικός οίκος Ντοκουμέντο (εκδόσεις

Μπέλγε/Belge Yayınları) με την ειδική σειρά Μάρε Νόστρουμ (Mare Nostrum). Στο

σύνολο των 42 βιβλίων που εκδόθηκαν σε αυτή τη δεκαετία, τα μισά, δηλαδή 21

βιβλία, ανήκουν στη σειρά Μάρε Νόστρουμ. Η πλειονότητα των έργων που

εκδίδονται από αυτόν τον εκδοτικό οίκο αφηγούνται τη συνύπαρξη των λαών στη

Μικρασία πριν το 1922. Ο ιδιοκτήτης του εκδοτικού οίκου είναι ο Ραγίπ Ζαρακόλου

(Ragıp Zarakolu). Το πρώτο μεταφρασμένο μυθιστόρημα της σειράς είναι η

Λωξάντρα της Μαρίας Ιορδανίδου. Στην πρώτη σελίδα του βιβλίου διαβάζουμε το

εξής «μανιφέστο»:

«Η καινούρια μας εκδοτική σειρά αρχίζει με το μυθιστόρημα Λωξάντρα της Μαρίας

Ιορδανίδου, η οποία είχε γεννηθεί στην Ιστανμπούλ, είχε ζήσει στο Βατούμ και την

Αλεξάνδρεια και πέθανε 92 χρονών, τον Δεκέμβριο του 1989, στην Αθήνα. Το mare

nostrum είναι ένας λατινικός όρος. Οι Ρωμαίοι κατείχαν τη Μεσόγειο και την είχαν

ονομάσει mare nostrum, δηλαδή «η δική μας θάλασσα». Και εμείς τώρα

χρησιμοποιούμε την ίδια έκφραση Μάρε Νόστρουμ: «η δική μας θάλασσα»

εννοώντας όμως την κοινή θάλασσά μας, την θάλασσα όλων των μεσογειακών

λαών.

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999

Τη θάλασσα την οποία έχουμε μοιραστεί, έχουμε αγαπήσει, και για την οποία

έχουμε πολεμήσει και πεθάνει. Είναι η θάλασσα που μας δένει στενά, φορτωμένη με

κοινές αναμνήσεις, η θάλασσα που περιέχει ενθουσιασμούς και ακρότητες.

Αν θεωρήσουμε την Αδριατική, το Αιγαίο, το Μαρμαρά και τη Μαύρη

Θάλασσα ως κομμάτια αυτής της θάλασσας, η Μαρία Ιορδανίδου είναι η

καταλληλότερη συγγραφέας εφόσον στην προσωπικότητά της αντανακλάται το

πνεύμα του κοσμοπολιτισμού.

Στη εκδοτική σειρά μας θα πάρουν μέρος οι γιορτές των λαών. Το ταξίδι μας,

που θα ξεκινήσει με την Ιορδανίδου από την Ιστανμπούλ, θα φτάσει μαζί με τους

άλλους συγγραφείς σε άλλες πόλεις, σε άλλα λιμάνια και νησιά, σε βουνά που

κυνηγάνε τις θάλασσες. Θα φτάσει μέχρι τον Καύκασο.

(...)

Η σειρά mare nostrum θα είναι μία ξεχωριστή σειρά. Θα μας γνωρίσει στον

εαυτόν μας. Θα συμβάλει στην αλληλογνωριμία μας. Αυτή η περιπέτεια πιστεύουμε

ότι θα αφορά και τους αναγνώστες μας.»

*

Όπως είναι φανερό το μανιφέστο διατυπώνει μία αντίσταση και ένα όνειρο.

Αντιστέκεται στην ομοιότητα και εσωστρέφεια που επιβάλλεται στην κοινωνία.

Ονειρεύεται την ειρηνική συνύπαρξη των λαών στην κοινή γεωγραφία που ζουν. Για

αυτό και εκδίδει βιβλία που αφηγούνται μία συνύπαρξη, αν και αυτή έχει τελειώσει με

το 1922. Τα περισσότερα έργα της Γενιάς του ‘30 έχουν μεταφραστεί αυτή την

περίοδο.

Όταν διαβάζουμε για τη ζωή του ιδρυτή του εκδοτικού οίκου του Ραγίπ Ζαρακόλου

καταλαβαίνουμε τη συνειδητή συμβολή του στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. O

Ζαρακολού είναι ένας αριστερός ο οποίος ενδιαφέρεται και για τις μειονότητες. Το

2005 βραβεύεται από την Εταιρεία Συγγραφέων της Νορβηγίας και από το

Υπουργείο Πολιτισμού της ίδιας χώρας. Ο επικεφαλής της Εταιρείας, αιτιολογώντας

τη βράβευση σημειώνει τα εξής: «Ο βραβευόμενος εφέτος δεν είναι ένας άνθρωπος

ο οποίος έχει αφιερωθεί στην κλασική ή τη σύγχρονη λογοτεχνία, αλλά στην

κουλτούρα των μειονοτήτων. Αυτές οι μειονοτικές κουλτούρες αντιμετωπίζουν τη

διαστρέβλωση και την εξουδετέρωση στη χώρα του. Ο βραβευμένος μας

αφιερώθηκε στην προστασία της μειονοτικής κουλτούρας που είναι τόσο

εύθραυστη.»12

Οι συγγραφείς που μεταφράζονται τη δεκαετία του ‘90 είναι ο Αντώνης Σαμαράκης,

ο Θανάσης Βαλτινός, ο Κοσμάς Πολίτης, η Λιλή Ζωγράφου και η Μαρία Ιορδανίδου.

Αυτοί που μεταφράζουν από τα ελληνικά συνεχίζουν να είναι είτε

Κωνσταντινουπολίτες (όπως ο Παναγιώτης Αμπατζής, ο Κριτών Ντιντσμέν, ο

Ηρακλής Μήλλας και ο Κώστας Σαρίογλου) είτε Τουρκοκρητικοί (όπως η Τανζού

΄Ιζμπεκ/Tanju İzbek και η Μουφίντε Πεκίν/Müfide Pekin). Εκείνος που έχει

μεταφράσει τα περισσότερα βιβλία σε αυτή την περίοδο είναι ο Οσμάν

Μπλεντά/Osman Bleda. Δυστυχώς για τη ζωή του οποίου δεν ξέρουμε τίποτε.

ε-Η δεκαετία του 2000: η συνέχεια της εκτίναξης

Η εκδοτική εκτίναξη συνεχίζει και τη δεκαετία του 2000. Μετρούμε την έκδοση 75

βιβλίων.

Μαζί με την εκτίναξη της εκδοτικής δραστηριότητας αυξάνεται και ο αριθμός των

εκδοτικών οίκων βέβαια. Ο παρακάτω πίνακας μας δείχνει τα ονόματα των

εκδοτικών οίκων με έναρξη τη δεκαετία του ‘60.

12

Εφημερίδα Radikal, 13 Ιανουαρίου 2005.

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

2000

οι εκδοτικοί οίκοι ανά δεκαετίες

1960 1970 1980 1990 2000

Ataç Kitaş Adam Belge/Μare Νostrum Belge/Mare Νostrum

Ararat E yayınları Yalçın İletişim İletişim

Habora Can Can Can Sağol Matbaası Tel Boyut Kök Altın

Cem Habora Helikopter Yeditepe E yayınları Everest Yalçın Doğan İş Bankası İş Bankası Om İthaki Mitos Albatros Çınar İnkılap Merkez Evrensel Galata Kanat Pencere Neden Kitap

Aron Gendaş Kitap Elips Apollon

Format

Dünya Kitapları

Literatür

Yapı kredi yayınları

Bu

Evrensel

Τα τελευταία χρόνια μαζί με τις εκδόσεις Μπέλγε βλέπουμε και τις εκδόσεις Τζαν

(Can Yayınları) και Ιλετισίμ (İletişim Yayınları). Αυτοί είναι γνωστοί εκδοτικοί οίκοι

στην Τουρκία. Ανήκουν στο χώρο της αριστεράς. Τα έργα που εκδίδουν

διατυπώνουν μία διαφορετική αφήγηση από την επίσημη.

Τα έργα που μεταφράζονται αυτή την περίοδο ανήκουν σε γνωστούς αριστερούς

συγγραφείς όπως ο Δημήτρης Χατζής, ο Άνδρεας Νενεδάκης, ο Μενεάλος

Λουντέμης. Παράλληλα με αυτά παρατηρούμε και τη μετάφραση των ευπώλητων της

σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας, όπως Ο Ιούδας Φιλούσε Υπέροχα, οι Μάγισσες

της Σμύρνης. Βέβαια, εξαιτίας της αυξημένης αποδοχής που έχει η ελληνική

λογοτεχνία την περίοδο αυτή, παρατηρείται το φαινόμενο να μεταφράζονται στα

τουρκικά και άλλα κείμενα συγγραφέων ελληνικής καταγωγής, τα οποία όμως είναι

γραμμένα σε άλλη γλώσσα, εκτός της ελληνικής (όπως, π.χ., η Ελένη του Nicholas

Gage), και τα οποία θα λέγαμε ότι δεν ανήκουν στη νεοελληνική λογοτεχνία, εάν την

ορίζαμε αυστηρά ως τη λογοτεχνία που γράφεται πρωτότυπα στη νεοελληνική

γλώσσα.

Σε αυτή την περίοδο εμφανίζεται και μία άλλη, νέα ομάδα μεταφραστών. Αυτή η νέα

ομάδα αποτελείται από τους φοιτητές των νεοελληνικών τμημάτων (όπως η Aslı

Damar, η Esra Özsüer, ο Suat Baran, η Fulya Kolçak, η Şebnem Hristakopoulos.)

*

στ- Η Φωνή του Ιστού

Στο πρώτο μισό της δεκαετίας του 2010 παρατηρούμε ότι εκδίδονται ελάχιστα

μεταφρασμένα βιβλία. Ο αριθμός είναι πολύ χαμηλός σε σύγκριση με τις δύο

προηγούμενες δεκαετίες. Είναι αξιοσημείωτη, αυτή τη δεκαετία, η ίδρυση του

εκδοτικού οίκου Ιστός το 2011.

Στην ιστοσελίδα του Ιστού διαβάζουμε την εξής ανακοίνωση: «Ο Ίστος ιδρύθηκε με

στόχο να εκδίδει βιβλία σχετικά με τους Ρωμιούς, με την ιστορία, με τον πολιτισμό

και τη ζωή της Πόλης. Με την ίδρυσή του σκοπεύει να συμβάλλει σε μία εκδοτική

δραστηριότητα η οποία είχε διακοπεί για δεκαετίες, να μην αρκεστεί στη νοσταλγία

και να συνεχίσει μία παράδοση. Για αυτό ο Ιστός ιδρύθηκε το 2011.»13

Η ανακοίνωση του Ιστού δηλώνει και τον λόγο που ιδρύθηκε ο εκδοτικός οίκος.

Δηλαδή, το «παρών» που δίνει η καταπιεσμένη ελληνική μειονότητα της Πόλης. Με

την ίδρυση του Ιστού η ελληνική μειονότητα πια «μιλάει» για τον εαυτόν της. Και δεν

το κάνει μέσα στους κόλπους της κλειστής κοινωνίας αλλά φανερά. Εκδίδει έργα και

στα ελληνικά και μεταφρασμένα από τα ελληνικά. Ο Ιστός θέλει να διατυπώνει τη

δική του αφήγηση. Αυτό το «παρών» θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι ήρθε αργά. Δεν

έχει όμως τόση σημασία. Μου θυμίζει την έκφραση «κάλλιο αργά παρά ποτέ». Χάρη

στον Ιστό τουλάχιστον μία μερίδα της τουρκικής κοινωνίας ξαναβρίσκει τη «φωνή»

της.

Κατάλογος Α: Παρακάτω βλέπετε τα στοιχεία των βιβλίων που μεταφράστηκαν από την Νεοελληνική Λογοτεχνία στα τουρκικά και εκδόθηκαν σε μορφή αυτοτελών βιβλίων. Ο κατάλογος είναι χωρισμένος ανά δεκαετίες. Στην αρχή διαβάζουμε το όνομα και

13

http://istospoli.com/page/about_istos «Rumların ve şehrin tarihi, kültürü ve hayatına dair çalışmalara bir katkı koymak, on yıllarca kesintiye uğramış bir yayın geleneğini canlandırmak ve 'nostalji'yle yetinmemek, nostaljiyi hali hazırda devam eden pratikle ikame etmek amacıyla 2011'de vücut buldu.»

το επώνυμο του συγγραφέα, στη συνέχεια τον τίτλο στα τουρκικά (μέσα στην παρένθεση και τον ελληνικό τίτλο), το όνομα του μεταφραστή (και την πληροφορία σχετικά με τη γλώσσα από την οποία μεταφράστηκε το βιβλίο.Yunanca’dan σημαίνει από Ελληνικά) στο τέλος τον εκδοτικό οίκο, την πόλη και τη χρονιά εκδόσεως.

1960

Kornaros, Themos./Κορνάρος, Θέμοs., Haydari Kampι. (Στρατόπεδο Του Χαϊδαρίου)

Nevzat Hatko (Yunanca’dan). Ataç Yayınları, İstanbul: 1962.

Matsas, Aleksandrοs./Μάτσας, Αλεξάδροs., ‘Krezüs’ (Üç perdelik ddram). Yorgi

Hasanoğlu (Yunanca’dan). Yeditepe Yayınları, 1962. [θεατρικό έργο]

Kazantzakis, Nikos./Καζαντζάκης, Νίκοs., Aleksi Zorba.( Βίος και πολιτεία του Αλέξη

Ζορμπά) Ahmet Angın (?). Ataç Yayınları, ?: 1963.

Kazantzakis, Nikos. / Καζαντζάκης, Νίκοs., Ya Hürriyet Ya Ölüm.(Ελευθερία ή

Θάνατος) Nevzat Hatko (Yunanca’dan). Ararat Yayınları, ?: 1967.

Vasilikos, Vasilis./Βασιλικός, Βασίληs., Ölümsüz.(Z) Aydın Emeç (?). E Yayınları,

Ankara:1967.

Kornaros, Themos./Κορνάρος, Θέμοs., Fırtına Çocukları. (Τα Παιδιά Της Θύελλαs)

Nevzat Hatko (Yunanca’dan). May Yayınları, 1968.

Kazantzakis, Nikos./Καζαντζάκης, Νίκοs., İspanya Yaşasın Ölüm. (Ταξιδεύοντας

Ισπανία) Ahmet Angın (?). Habora Yayınları, İstanbul: 1968.

Kazantzakis, Nikos./Καζαντζάκης, Νίκοs., Toda Roda. Ahmet Angın (?). Habora

Yayınları, İstanbul: 1969.

Kazantzakis, Nikos./Καζαντζάκης, Νίκοs., Kardeş Kavgası.(Αδελφοφάδες) Kosta

Daponte (Yunanca’dan). Sağol Matbaası, İstanbul: 1969.

Kazantzakis, Nikos./Καζαντζάκης, Νίκοs., Günaha Son Çağrι. (Ο Τελευταίος

Πειρασμόs) Ender Gürol (?). Cem Yayınları,?: 1969.

Mirivilis, Stratis./Μυριβήλης, Στράτηs., Mezarda Hayat. (Η Ζωή Εν Τάφω) Nevzat

Hatko (Yunanca’dan). Gün Yayınları, İstanbul: 1969.14

1970

Sotiriu, Dido./Σωτηρίου, Διδώ. Benden Selam Söyle Anadoluya. (Ματωμένα Χώματα)

Atilla Tokatlι (?). Sander Yayınları, İstanbul: 1970.

Kazantzakis, Nikos./Καζαντζάκης, Νίκοs., Allahın Fukarası. (Ο Φτωχούλης Του

Θεού) Sabiha Serim (?). Habora Yayınları, İstanbul: 1970.

Vasilikos, Vasilis. / Βασιλικός, Βασίληs., Fotoğraflar. (Οι Φωτογραφίεs) Aydın Emeç

(?).E Yayınları, Ankara: 1971.

Kazantzakis, Nikos./Καζαντζάκης, Νίκοs., Yeniden Çarmιha Geriliş. (Ο Χριστός

Ξανασταυρώνεται) Sumru Ateşdağlı (?). Habora Yayınları, ?: 1971.

Kazantzakis, Nikos./Καζαντζάκης, Νίκοs., Kayalı Bahçe. (Βραχόκηπος) Ahmet Angın

(?). Kitaş Yayınları, ?: 1971.

Kambanelis, Yorgos./Καμπανέλλης, Γιώργοs., Faşizmin Pençesinde. Nevzat Hatko

(Yunanca’dan). Yücel Yayınları, ?: 1973.

Valetas, Kostas./Βαλέτας, Κώσταs., Göçebeler. (Οι Μέτοικοι) Ahmet Angın (?). Tel

Yayınları, İstanbul: 1973.

Samarakis, Andonis./Σαμαράκης, Αντώνηs. Yanlış.( Το Λάθοs) Ahmet Yıldırım (?).

E Yayınları, Ankara: 1974.

14

Έχει μεταφραστεί και από άλλον έναν μεταφραστή. Και η μετάφραση αυτή καταγράφεται στον κατάλογο. Η επανέκδοση της ίδιας μετάφρασης από έναν άλλο εκδοτικό οίκο δεν σημειώθηκε.

Samarakis, Andonis./Σαμαράκης, Αντώνηs. Çatlak. Ahmet Yıldırιm (?). E Yayınları,

İstanbul: 1974.

Kazantzakis, Nikos./Καζαντζάκης, Νίκοs., Allahın Garibi. (Ο Φτωχούλης του Θεού)

Ender Gürol (?). Cem Yayınları, İstanbul: 1974.

1980

Mirivilis, Stratis./Μυριβήλης, Στράτηs, Post Avcısı. (Αργοναύτεs.) Ahmet Yorulmaz

(Yunanca’dan). Yalçın Yayınları, İstanbul: 1981.

Kotzias, Kostas./Κοτζιάς Κώσταs, Yedi Numaralı Deniz. Metin Alemdar (?). Adam

Yayınları İstanbul:1982.

Mirivilis, Stratis./Μυριβήλης, Στράτηs., Savaştan Korkuyorum. (Η ζωή εν ταφώ)

Nevzat Hatko (Yunanca’dan). Can Yayınları, İstanbbul: 1982.

Samarakis, Andonis./Σαμαράκης, Αντώνηs. Tehlike İşareti.(Σήμα Κινδύνου) Tevfik

Hüseyinoğlu (?). Eklogi Yayınları, Komotini: 1985.

Tahtsis, Kostas./Tαχτσής, Κώσταs., Üçüncü Düğün Çelengi. (Το Τρίτο Στεφάνι)

Ahmet Yorulmaz (?). Boyut Yayınları, İstanbul:1988.

Kornaros Themos./Κορνάρος, Θέμος. Fırtına Çocukları. (Τα Παιδιά Της Θύελλαs)

Nevzat Hatko (Yunanca’dan). Can Yayınları, İstanbul: 1988.

Zei, Alki /Ζη, Άλκη. Vitrindeki Kaplan. (Το Καπλάνι Της Βιτρίναs) Niki Stavridi

(Yunanca’dan). Boyut Yayınları,? : 1989.

Sotiriu, Dido./Σωτηρίου, Διδώ., Buyruk. (Εντολή) Panayot Abacı (Yunanca’dan).

Belge Yayınları, Mare Nostrum İstanbul:1989.

1990

Yordanidou, Maria./Ιορδανίδου, Μαρία. Loksandra. (Λωξάντρα) Osman Bleda (?).

Belge Yayınları Μarenostrum, İstanbul:1990.

Zografu, Lili.,/Ζωγράφου Λιλή. Lokantamızda Prensler ve Prensesler Daima Taze ve

Bol Masal Sosu İle Sunulur. (Μου Σερβίρετε ένα Βασιλόπουλο Παρακαλώ;) Kriton

Dinçmen (Υunanca’dan). Mitos Yayıncılık. İstanbul: 1990.

Vasilikos, Vasilis/Βασιλικός Βασίλης. Gündüz Düşleri. (Υπάρχουν Όνειρα) Nazım

Aslan (?). Can Yayınları, İstanbul: 1991.

Samarakis, Andonis/Σαμαράκης, Αντώνηs. Umut Aranıyor. (Ζητείται Ελπίς) Kornela

Çevik Bayvertyan, Şule Çevik, Figen Yanık. İstanbul: 1991.

Samarakis, Andonis/Σαμαράκης, Αντώνηs. Tehlike Kolu. Panayot Abacı

(Yunanca’dan), Can Yayınları, İstanbul:1991.

Andreadis, Υorgos/Ανδρεάδης, Γιώργοs, Neden Kardeşim Hüsnü. Gülden Tuygan

(?). Marenostrum, İstanbul: 1992.

Kazantzakis, Nikos/Καζαντζάκης, Νίκοs.,El-Greko’ ya Mektuplar. (Αναφορά στον

Γκρέκο) Ahmet Angın (?). E Yayınları, İstanbul: 1993.

Valtinos, Thanasis./Βαλτινός, Θανάσηs., Ağız Dalaşı. (Φτερά Μπεκάτσας) Panayot

Abacı (Yunanca’dan). Çınar Yayınları, İstanbul: 1993.

Kazantzakis, Nikos./Καζαντζάκης, Νίκοs.,Kaptan Mihalis. (Ο Καπετάν Μιχάλης)

Nevzat Hatko (Yunanca’dan). Can Yayınları, İstanbul: 1993.

Vrettakos, Nikiforos. / Βρεττάκος, Νικηφόροs., Boranla Gelen. (Το Αγρίμι και η

Καταιγίδα) Panayot Abacı (Yunanca’dan). Can Yayınları, İstanbul: 1993.

Kallifatides, Theodor. / Καλαφατίδης Θεόδωροs.,Kıbrıs Kutsal Adaya Bir Gezi. Erol

Sever (?), Berfin Yayınları, 1993.

Baltinos, Thanasis. / Βαλτινός, Θανάσηs, Ağız Dalaşı. Panayot Abacı

(Yunanca’dan). Çınar Yayınları, İstanbul: 1993.

Politis, Kosmas./Πολίτης, Κοσμάs., Yitik Kentin Kırk Yılı. İzmir’in Hacı Frangu

Semtinden. (Στου Χατζηφράγκου) Osman Bleda (?). Belge Yayınları,

Marenostrum, 1994.

Tsirkas, Stratis./Τσίρκας, Στρατής Bomba Nurettin. (Νουρεντίν Μπόμπα) Ahmet

Yorulmaz (Yunanca’dan) Belge Yayınları, İstanbul:1994.

Viziinos, Yorgos./Βιζυηνός Γεώργιοs., Moskof Selim (Μοσκώφ Σελήμ) . Osman Bleda

(?). Belge Yayınları, Marenostrum, 1994.

Kazantzakis, Nikos./Καζαντζάκης., Νίκοs.,Assisili Françis. Sabiha Serim

(Yunanca’dan). Yalçın Yayınları, İstanbul: 1995.

Samarakis, Andonis./Σαμαράκης., Αντώνηs. Pasaport. (Το Διαβατήριο) Müfide Tekin.

(Yunanca’dan). Yapı Kredi Yayınları, 1995.

Sotiriu, Dido./Σωτηρίου, Διδώ., Ölüler Bekler. (Οι νεκροί περιμένουν) Kriton Dinçmen

(Yunanca’dan). Arion Yayınevi, İstanbul: 1995.

Yordanidou, Maria./Ιορδανίδου., Μαρία. Çılgın Kuşlar Gibi.( Σαν τα Τρελά Πουλιά )

Osman Bleda (?).Belge Yayınları Μarenostrum, İstanbul: 1995.

Andreadis, Υorgos./Ανδρεάδης., Γιώργοs., Tamama. (Ταμάμα. Η Αγνοούμενη Του

Πόντου) Rakıp Zarakolu (İngilizce’den). Marenostrum Yayınları, İstanbul: 1996.

Yordanidou, Maria./Ιορδανίδου, Μαρία., Bizim Avlu. (Η Αυλή Μας) Osman Bleda

(?).Belge Yayınları Μarenostrum, İstanbul: 1997.

Prevelakis, Pandelis./Παντελής Πρεβελάκηs., Girit’te Bir Şehrin Hikayesi. (Το

Χρονικό μιας Πολιτείας) Osman Bleda (Y?). Belge Yayınları, Marenostrum, İstanbul:

1997.

Samarakis, Andonis/Σαμαράκης, Αντώνηs., İlkgençlik Çağında Dünya Öyküleri 2.

İshak Rena (?). Yapı Kredi Yayınları, 1997.

Andreadis, Υorgos./Ανδρεάδης, Γιώργοs., Gizli Din Taşıyanlar. (Τhe Cryptochristians

Klostoi: Those Who Returned Tenesur: Those Who have Changed) Atilla Tuygan

(İngilizce’den?). Marenostrum, İstanbul: 1997.

Zei, Alki./Ζέη, Άλκη. Aşil’in Nışanlısı. (Η Αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα) Kriton

Dinçmen (Υunanca’dan). İletişim Yayınları, İstanbul: 1997.

Çirkas, Stratis./Τσίρκας, Στρατήs, Bomba Nurettin. (Νουρεντίν Μπόμπα) Ahmet

Yorulmaz (Yunanca’dan). Belge Yayınları, İstanbul: 1997.

Kallifatides, Theodor./Καλαφατίδης, Θεόδωροs., Kullar ve Efendiler. İç Savaşta Bir

Köy Manzarası. Osman Bleda (?). Μαrenostrum Yayınları, İstanbul: 1997.

Mirivilis, Stratis./Μυριβήλης, Στράτηs. Arnavut Vasil (Ο Βασίλης ο Αρβανίτης). Cem

Kaşkarlı (İngilizce’den).15 Belge Yayınları, Marenostrum, İstanbul: 1997.

Rodanthis, Thomas-Asteris, Fibas., Ezop’un Öyküsü, (?) Belge Yayınları,

Marenostrum, İstanbul: 1997.

Yordanidou, Maria./Ιορδανίδου, Μαρία. Feleğin Çemberinde. (Στου Κύκλου τα

Γυρίσματα) Osman Bleda (?).Belge Yayınları Μarenostrum, İstanbul:1998.

Andreadis, Υorgos./Ανδρεάδης., Γιώργοs, Temel Garip. Todoron. Sema Sandalcı

(Yunanca’dan). Marenostrum, İstanbul: 1998.

Kumandareas, Menis./Κουμανταρέας., Μένηs., Eski Tüfekler. Ahmet Yorulmaz

(Yunanca’dan). Marenostrum Yayınları, İstanbul:1998.

Maglis, Yannis./Μαγκλής, Γιάννηs., Ağa’nın Çocukları. Adalardan Bodrum’a. Osman

Bleda (?). Belge Yayınları, İstanbul: 1998.

15

Yunanca’dan İngilizce’ye Pavlos Andronikos tarafından yapıllan çevirisinden dilimize aktarıldı.

Mourselas, Kostas./Μουρσελάς, Κώσταs., Kızıla Boyalı Saçlar. Kosta Sarıoğlu

(Yunanca’dan). Om Yayınları, İstanbul: 1998.

Karavia, Lia./Καραβία-Χατζοπούλου, Λία., Köprü Olan Deniz. Sergil Ural.

(Yunanca’dan). Kök Yayıncılık, Ankara: 1998.16

Hiu Elsa/Έλσα Χίου., İzmirli Nine. Müfide Pekin (Yunanca’dan). İletişim, İstanbul:

1998.

Kumandareas, Menis./Κουμανταρέας, Μένηs., Eski Tüfekler. (Βιοτεχνία Υαλικών)

Ahmet Yorulmaz (Yunanca’dan). Marenostrum Yayınları, İstanbul:1998.

Sotiriu, Dido./Σωτηρίου, Διδώ., Buyruk. (Εντολή). Beloyannis’in Öyküsü. Panayot

Abacı (Yunanca’dan). Belge Yayınları, İstanbul:1999.

Andreadis,Υorgos./Ανδρεάδης, Γιώργοs., Tolika, “Bacikam al beni”, Tanju İzbek (?).

Belge Yayınları, Marenostrum, İstanbul: 1999.

Mourselas, Kostas./Μουρσελάς, Κώσταs., Hüzün Nedeniyle Kapalıyız. (Κλειστόν

Λόγω Μελαγχολίας) Kosta Sarıoğlu (Yunanca’dan). İş Bankası Kültür Yayınları,

İstanbul:1999.

Galanaki, Rea./Γαλανάκη, Ρέα., İsmail Ferik Paşa’nın Hayatı. (Ο Βίος Του Ισμαήλ

Φερίκ Πασά) Herkül Millas (Yunanca’dan). İletişim Yayınları, İstanbul: 1999.

Theodoropulos, Takis/Θεοδωρόπουλος, Τάκης., Narkissos’un Düşüşü. (Η Πτώση

του Νάρκισσου) Aslı Yüce Loof (?). Can Yayınları, İstanbul: 1999.

2000

Stavroulakis, Nicholas./Σταυρουλάκης, Νικόλαs., Lavanta Lavanta. Pamir Bezmen

(İngilizce’den). Emre Matbaası, Format Yayıncılık, İstanbul: 2000.

16

ÇOCUK KİTABI (İngilizce/Türkçe/Yunanca)

Papadaki, Alkioni. / Παπαδάκη, Αλκυόνη., Ayın Rengi. (Το Χρώμα του Φεγγαριού)

Sona Özzakar (?). Gendaş Kültür Yayınları, İstanbul: 2000.

Papadaki, Alkioni./Παπαδάκη, Αλκυόνη., Bora. (Η Μπόρα.) Sona Özzakar (?).

Gendaş Kültür Yayınları, İstanbul: 2000.

Panayotopoulos, I.M./Παναγιωτόπουλος, Ι.Μ., Benzersiz Mevlana. (Μεβλανά ο

Εξαίσιος) Kriton Dinçmen (Yunanaca’dan) Scola Yayıncılık, İstanbbul: 2000.

Markaris, Petros.,/Μαρκάρης, Πέτρος., Gece Bülteni. (Νυχτερινό Δελτίο) Panayot

Abacı (Yunanca’dan). Doğan Yayıncılık, İstanbul: 2000.

Markaris, Petros., Μάρκαρης, Πέτρος., Alan Savunması. Panayot Abacı

(Yunanca’dan). Can Yayınları, İstanbul: 2000.

Venezis, İlias./Βενέζης, Ηλίαs., Ege Hikayeleri. (Αιγαίο) Üner Eyüboğlu

(Yunanca’dan).Μαrenostrum, İstanbul: 2000.

Doksiadis, Apostolos./Δοξιάδης, Aπόστολοs., Petros Amca ve Goldbach Sanısı.

Devrim Denizci (?). Everest Yayınları, İstanbul: 2000.

Papathanasopulu, Mayra./Παπαθανασοπούλου, Μάιρα, Hainin Muhteşem Öpücüğü.

(O Ιούδας φιλούσε υπέροχα) Kosta Sarıoğlu (Y). Güncel Yayıncılık, İstanbul: 2001.

Hacis, Dimitris./Χατζής, Δημήτρηs., Çifte Kitap. (Το δίπλο βιβλίο) Ahmet Yorulmaz

(Yunanca’dan). Adam Yayınları, İstanbul:2001.

Temelis, Nikos/ Θεμέλης, Νίκοs., Arayış. Panayot Abacı (Yunanca’dan) Doğan Kitap,

İstanbul, 2002.

Yermanos, Fredi./Γερμανός, Φρέντυ, Tereza. (Τερέζα) Kosta Sarıoglu

(Yunanca’dan). Everest Yayınları, Istanbul: 2002.

Matesis, Pavlos/Ματέσις, Παύλοs., Dilsizin Kızı. (Η Μητέρα του Σκύλου) Süleyman

Aycan (Yunanca’dan). Everest Yayınları, İstanbul:2002.

Valasaidis, Yorgo./Βαλασιάδης, Γιώργος., Tatavla’ya Kar Yağıyor. (Και στα Ταταύλα

Χιόνι) Despina Eftimyadis (Yunanca’dan), Dünya Kitapları, İstanbul:2002.

Mirivilis, Stratis./Μυριβήλης, Στράτηs., Hayat Mezarda. Kriton Dinçmen

(Yunanca’dan). Arion Yayınevi, İstanbul:2003.

Dukas, Stratis./Δούκας, Στρατήs., Bir Esirin Anıları, (Η Ιστορία ενός αιχμαλώτου)

Belge Yayınevi, Osman Bleda (Y). Belge Yayınları, 2003.

Petronotis, Argiris/Πέτρος Αργύρης., Hacıustalar: Akdağmadeni’nden Aridea’ya Bir

Mübadele Öyküsü. İro Kaplangı (Yunanca’dan). Kitap Yayınevi, İstanbul, 2004.

Petsinis, Tom. /İkinci Diyalog. Mehmet Harmacı (İngilizce’den). Everest Yayınları,

İstanbul: 2004.

Meimardi, Mara./Μεϊμαρίδη, Μάρα, İzmir Büyücüleri. (Οι Μάγισσες της Σμύρνης)

Şebnem Christakopoulos (Yunanca’dan). Literatür Yayınları, İstanbul :2004.

Kalyoncu, Kalyaru Anastasia., Bana Veda Etme. İro Kaplangı (Yunanca’dan)

İstanbul: İnkılap Yayınevi, 2004.

Stoikos, Andreas. / Στάικος, Ανδρέαs., Tehlikeli Yemekler. (Επικίνδυνες Μαγειρικέs)

Kosta Sarıoğlu (Yunanca’dan). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul: 2004.

Sotiriu, Dido./Σωτηρίου., Διδώ Elektra. (Ηλέκτρα) Sema Sandalcı (Yunanca’dan).

Pencere Yayınları, İstanbul: 2004.

Leandros, Yorgos./Λέανδρος Γιώργοs., Hıristiyan Sultan Mara. (Mάρα η Χριστιανή

Σουλτάνα) İro Kaplangı (Yunanca’dan). İstanbul:Ιnkılap Yayınevi, 2004.

Τsirkas, Stratis./Τσίρκας., Στρατήs., Başıboş Kentler/I. Kudüs. Aykut Derman (?).

Doğan Kitap, 2004.

Tsirkas, Stratis. / Τσίρκας., Στρατήs. Başıboş Kentler/2. Kahire. Aykut Derman (?).

Doğan Kitap, 2004.

Lambardis, Pashalis./Boğaz Gezgini. (Ταξιδιώτης του Βοσπόρου) Sema Sandalcı

(Yunanca’dan -?). Pencere Yayınları, İstanbul:2004.

Tsirkas, Stratis./Τσίρκας, Στρατήs., Başıboş Kentler / 3 – İskenderiye. Aykut

DERMAN (?). Doğan Kitapçılık, İstanbul: 2005.

Andreadis, Υorgos./Ανδρεάδης, Γιώργοs., İstenmeyen Adam, Tanju İzbek

(Yunanca’dan). Belge Yayınları, Marenostrum, İstanbul: 2005.

Markaris, Petros., Μάρκαρης, Πέτρος., Che İntihar Etti. (O Tσε αυτοκτόνησε) Ogün

Duman(Y?) Can Yayınları, İstanbul: Ekim 2005.

Panos Karnezis./Καρνέζης, Πάνος., Günahlar Labirenti. Bürçe Kaya (?). Literatür

Yayıncılık, İstanbul:2005.

Petrula-Sotiriu, Dimitra/Πετρούλα-Σωτηρίου, Δήμητρα., Anan Nerede Ulan? (Πού

είναι η μάνα σου μωρή) Panayot Abacı (Yunanca’dan), Pencere Yayınları, İstanbul:

2005.

Psathas, Dimitris./Ψαθάς Δημήτρης., Yalancı Aranıyor ve Dangalak. Çev. Panayot

Abacı (Y). Pencere Yayınları, İstanbul:2005.17

Aleksakis, Vasilis./ Αλεξάκης, Βασίλης, Aşk Treni. Şebnem Christakopoulos

(Yunanca’dan). Literatür Yayıncılık, İstanbul: 2005.

17

[s.144 tiyatro eseri, 3 perde dört bölüm]

Nenedakis, Andreas./Νενεδάκης, Άνδρεας., Büyükbaşlar-1922. (Οι Βουκέφαλοι) Ari

Çokona (Yunanca’dan). Epsilon Yayınları, İstanbul: 2005.

Aleksakis, Vasilis/Αλεξάκης, Βασίλης., Margarita’nın Yüreği. (Tülin Kara) (?)Literatür

Yayıncılık, İstanbul: 2005.

Surunis, Andonis/Σουρούνης, Αντώνης., Gül Balosu. Kosta Sarıoğlu (Yunanca).

Doğan Kitap, 2005.

Meimardi, Mara/Μεϊμαρίδη, Μάρα., Deste Katina’nın Aşk Falı. (Η Τράπουλα της

Κατίνας.) Şebnem Christakopoulos (Yunanca’dan). Literatür Yayınları, İstanbul:2005.

Ksanthulis, Yannis (Yiannis Xanthoulis) / Ξανθούλης, Γιάννης, Bahçede Bir Türk. (Ο

Τούρκος στον κήπο) Karin Skutiniyadis ve Sibel Eraslan (Y?) Galata Yayınları, 2005.

( ?) Ağanoğlu, Byron./, İstiridye Üstü Girit. Taciser Ulaş Belge (İngilizce’den).

İstanbul : 2005 18

Ferris, Kostas. , İki Gözüm Marikam, Fulya Koçak (Yunanca’dan), Literatür, İstanbul:

2005.

Ksenopulos, Grigorios./Ξενόπουλος, Γρηγόρης, Günaha Çağrı. Panayot Abacı

(Yunanca’dan). ?, İstanbul: 2005.19

Molivyatis, Agapi., On Günün Günlüğü. (To Χρονικό των Δέκα Ημερών) Kosta

Sarıoğlu (Yunanca’dan), Albatros Yayınları, İstanbul:2005.

Ludemis, Menelaos./Λουντέμης, Μενέλαος, Şimşekler Çakarken. Panayot Abacı

(Yunanca’dan). Pencere Yayınları, İstanbul: 2005.

Livaditis, Tasos./Λειβαδίτης, Τάσος, Bir Yel Esiyor Dünya Kavşaklarında. Panayot

Abacı (Yunanca’dan). Evrensel Yayınları, (?İstanbul) : 2006.

18

Yunan edebiyatından sayabilir miyiz?. İngilizce’den. 19

ŞİİR Mİ?BASIM EVİ BİLGİSİ EKSİK

Samarakis, Andonis./Σαμαράκης, Αντώνηs. Kontra. (Η Κόντρα) Kibele Yyaınları,

Onur Öner (Yunanca’dan), Kibele yayınları İstanbul :2006.

Kumandareas, Menis. / Κουμανταρέας, Μένηs., Kula. (Η Κυρία Κούλα) Berin Myisli.

(Yunanca’dan). Yapı Kredi Yayınları, İstanbul: 2006.

Emmanuel Rhoidis./Ροΐδης, Εμμανουήλ, Kadın Papa Yoanna/Πάπισσα Ιωάννα,

Asım Çalıkoğlu (Almanca’dan), Elips Kitap, Ankara: 2006.

Gacoyannis (Gage), Nicholas., Eleni, Özge Özgür (İngilizce’den), Albatros

Yayıncılık, İstanbul:2006.

Çirkas, Stratis./Τσίρκας, Στρατήs. Adsız Masal. Ari Çokona (Y) Altın Kitaplar,

İstanbul: 2007.

Karistani, Yoanna./Καρυστιάνη, Ιωάννα Başka Bir Memleket. Suat Baran

(Yunanca’dan), Doğan Yayıncılık, 2007, İstanbul.

Duka, Maro./Μάρω Δούκα., Masumlar ve Suçlular (Αθωοί και Φταίχτες), Ferah

Kunelaki (Y), Doğan Kitap, İstanbul:2007.

Frangias, Andreas./Ανδρέας, Φραγκιάς., Avlu, Berin Myisli (Yunanca’dan), Yapı

Kredi Yayınları, İstanbul:2007.

Zei, Alki. /Ζέη, Άλκη. Karşı Kıyıdan Gelen Kaplan/Το καπλάνι της βιτρίνας. Niki

Stravidu, Arion Yayınevi, İstanbul:2007.

Markaris, Petros.,/Μάρκαρης, Πέτρος. Balkan Blues. İlknur Özdemir (?). Merkez

Kitaplar, İstanbul:2007.

Trivizas, Evgene/Τριβιζάς, Ευγένιος., Büyülü Yastıklar, Ari Tsokonas, Altın

Kitaplar:İstanbul:2007.

Yanellis, Yannis., İsmail ve Roza. Ferah Kunelaki (Yunanca’dan), Doğan Yayınları,

İstanbul:2007.

Andreadis, Υorgos./Ανδρεάδης, Γιώργοs. Pontos’taki Evim. Üner Eyüboğlu

(Yunanca’dan), Belge Yayınları, Marenostrum, İstanbul:2007.

Trivizas, Evgene./Τριβιζάς, Ευγένιος, Büyülü Yastıklar, Ari Tsokonas, Altın

Kitaplar:İstanbul:2007.

Tsolakidis, Kostas. Belki Birgün Dönerim. Berin Myisli (Yunanca’dan), Literatür

Yayıncılık, İstanbul:2007.

Kuloğlu, Stelyo./Κούλογλου, Στέλιος, Postaneye Asla Yalnız Gitme. Sona Özzakar

(Yunanca’dan). Kanat Kitap: İstanbul 2007.

Tomazani, Despina., Konuşmayan Su Erotik Bir Masal. Ahmet Yorulmaz

(Yunanca’dan), Can Yayınları, İstanbul:2007.

Avgerinos, Tasos., Sefiller Kervanı Rıza Özlütaş (?) Evrensel Basım Yayınevi,

İstanbul:2007.

Karnezis, Panos./Καρνέζης, Πάνος, Doğum Günü Partisi. Kıvanç Güney (çok büyük

bir ihtimalle ingilizceden), Merkez Kitapçılık, İstanbul: 2008.

Theotokas, Yorgos./ Θεοτοκάς, Γιώργος. Leonis. (Λεωνής) Damla Demirözü

(Yunanca’dan). Can Yayınları, İstanbul:2008.

Homenidis, Hristos A./Χωμενίδης, Χρήστος, Şirket. Şebnem Christakopoulos

(Yunanca’dan). Altın Bilek Yayınları, İstanbul: 2008.

Leandros, Yorgos./Λέανδρος Γιώργοs., Barbaros. İro Kaplangi (Yunanca’dan) İnkılap

Yayınları, 2008, İstanbul.

Linardakis, Nikos. İyi Bir Gece Uykusunun 10 Yolu. Meltem Uzun Neden Kitap

yayınları, İstanbul:2008.

Lena Merika, Kimyon ve Sevgiyle. Ahmet Yorulmaz (Yunanca’dan). Can Yayınları,

İstanbul: 2008.

Divani, Lena./Διβάνη, Λένα, Anna’nın Yedi Günahı, Helikopter Yayınevi, 2009.

Huzuri, Elena./Χουζούρη, Έλενα, Karanlık Vardar. Suat Baran (Yunanca’dan). Özgür

Yayınları, İstanbul:2009.

Frangias, Andreas/Φραγκιάς, Ανδρέας, Veba. İbrahim Kelağa Ahmet (Yunanca’dan),

İthaki, İstanbul: 2009.

Missios, Hronis/Μίσσιος, Χρόνης./İyi ki Erken Öldün. Ari Çokona (Yunanca’dan),

Helikopter Yayınları, İstanbul:2009.

Sari, Zorz./Σαρή, Ζωρζ, Odessa’dan Mektup. Suat Baran (Yunanca’dan), Αpollon

Yayıncılık, İstanbul:2009.

Tatsopoulos, Petros./Τατσόπουλος, Πέτρος Edebiyat Kumpanyası. Ari Çokona

(Yunanca’dan), İş Bankası Kültür Yayınları, ?:2009.

Triantafyllou, Soti./Τριανταφύλλου, Σώτη, Kurşun Kalem Fabrikası. Fulya Koçak

(Yunanca’dan),Literatür Yayınları, İstanbul:2009.

2010

Manta, Lena./Μαντά, Λένα Theano. İstanbullu Dişi Kurt. Mustafa Fotunacı

(Yunanca’dan). Apollon Yayıncılık, İstanbul:2010.

Vasiliadis, Yorgos. Βασιλειάδης, Γιώργος., Hamam. Çev. Betül Ayanoğlu (?) Pan

Yayıncılık, 2011.

Kazantzakis, Nikos. Καζαντζάκης, Νίκος. Çileci. Harun Ömer Tarhan (Yunanca’dan).

İstos Yayınları, İstanbul: 2012.

Korovinis, Thomas./Κοροβίνης, Θωμάς, Fahişe Çika. Frango Karaoğlan

(Yunanca’dan).İstos Yayıncılık, İstanbul : 2012.

Vlastos, Yannis/ Βλαστός, Γιάννης, Baba Konuşabilir miyim? İstos Yayınları,

İstanbul :2013. [s. 296].

Eksarhos, Yorgis., S.E.L.E.N.A., Stavros Yolcoğlu (Yunanca’dan), İstos Yayınları,

İstanbul: 2013.

Gogolos, Spiros., İmparatorluğun Kalbinde (Στην Kαρδιά της Aυτοκρατορίας), Aslı

Damar (Yunanca’dan) İstos Yayınları, 2013.

Tahtsis, Kostas./Tαχτσής., Κώσταs. Artakalan. (Τα Ρέστα) Esra Özsüer.

(Yunanca’dan).İstos Yayınları, İstanbul:2013.

Zei, Alki. /Ζέη, Άλκη., Mor Şemsiye. Ari Çokona (Yunanca’dan), Bu Yayınları,

İstanbul:2013.

Dr. Damla Demirözü

İstanbul Üniversitesi (Πανεπιστήμιο Πόλης)

Edebiyat Fakültesi (Φιλοσοφική Σχολή)

Çağdaş Yunan Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı

(Τμήμα Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας)

ddemirozu@hotmail.com