Let's talk about constitutions (Myanmar language)

International IDEA

1

© မပငခင ၂၀၂၁ ခနစ ဒမကရေစနင ရေးရကာကပဆငော အကအညရပးရေး နငငတကာအဖအစညး International IDEA မ ထတရေရော စာအပစာတမးများေည နငငတစနငင၏ အကျ းစးပား ေမဟတ နငငရေး အကျ းစးပား ကငးေငးပါေည။ ဤစာအပတင ရဖာပပထားရော ရပမငပများေည International IDEA အဖ၊ International IDEA ၏ ဘတအဖ ေမဟတ ယငးအဖ၏ရကာငစေငများ၏ ရပမငပများက ကယစားပပေည ဟ ယတပပတ မဆနငပါ။

ဤစာအပက ကနပျတာဖငအရနပဖင Creative Commons Attribute-NonCommercial-ShareAlike 3.0 (CC BY-NC-SA 3.0) licence ပဖင ေယနငပါေည။ စးပားပဖစလပရဆာငပခငး မဟတလျင၊ ဤမေငး စာအပက ေငတငရလျာကပတစာ ေညညနးရဖာပပလျက ကးယပခငး၊ ပဖနချပခငး၊ ရပးပ ပခငး၊ စာေားများပပနလည စစဉ ပခငး၊ ဆရလျာရအာင ပပငဆငပခငးများ ပပလပနငပါေည။ ယငးတ ပပလပပဖနရေမညဆပါက ဤခငပပချက လငစငကပင အေးပပ၍ ပဖနရေေနပဖစပါေည။ ဤခငပပချကလငစငအရြကာငးထပမေေလပါ က Creative Commons website <http://creativecommons.org/licenses/by-ncsa/3.0/> တင ရလလာနငပါေည။

International IDEA

စတနးစရဘာဂ SE - ၁၀၃၊ ၃၄ စရတာဟမးဆဒငဖနးနပါတ - + ၄၆၈ ၆၉၈၃၇၀၀ အးရမးလ - [email protected] ေဘဆဒ - <http://www.idea.int>

International IDEA Myanmar အးရမးလ - [email protected]

ဇာတညနးရေးေ - Charmaine Rodriguesကာတနးဆော - ကာကကးမျကနာဖးဒဇငး - ကာကကး

ISBN: 978-91-7671-456-0 (Print)ISBN: 978-91-7671-457-7 (PDF)DOI: <https://doi.org/10.31752/idea.2021/74>

ရကျးဇးတငလာ

ကျမးကျငပညာေငမဟတေည စာဖတေများနင လငယစာဖတပေတေတများအတက လယလယကကနင စတေငစားဖယောရကာငးရော စာအပတစအပအပဖစ ‘ဖစညးပအရပခခဥပရဒအရြကာငး ရဆးရနးြကစ’ ကာတနးစာအပက ဖနတးထတရေောတင ပါေငရဆာငေကခေများ အားလးက ရကျးဇးတငေပါေည။

အထးေပဖင ဖစညးပအရပခခဥပရဒဆငော အရြကာငးအောများက စတေငစားဖယော အချကအလကများပဖင ဇာတလမးတစပဒပမာ ရပါရပါပါးပါး ဖတရေလယကရစေန ရေးေားရပးခေည ဇာတညနးဆောမ Charmaine Rodrigues က ရကျးဇးတငေပါေည။ ထ ပပင ပမနမာနငင၏ ရပရထးလရော ယဉရကျးမေရဘာတေားများက ရပါလငထငဟပရစေည ဇာတရကာငများ၏ ေရပက အစမးကန ဖနတးရေးဆရပးမတအတက ကာတနးဆော ကကာကကးကလညး ရကျးဇးများစာတငေပါေည။

‘ဖစညးပအရပခခဥပရဒအရြကာငး ရဆးရနးြကစ’ ကာတနးစာအပ၏ အပပငအဆင၊ အခငးအကျငးနင ဒဇငးပစ များ တင ရမထဋပနမးနင အပငေဇ တ၏ အားစကရဆာငေကရပးခမများအား လညး အေအမတ ပပပါေည။ ထတလပရေးလပငနးစဉတရလျာက ေမတ၏ အရေးပါေည ပပးမများ၊ အကကပပချက များ နင စတေညမများအတကလညး ရကျးဇးတငပါေည။

ထပမ၍ရကျးဇးအထးတငေေမညေများမာ ‘ဖစညးပအရပခခဥပရဒအရြကာငး ရဆးရနးြကစ’ ကာတနး စာအပ မြကမးရေးဆရေးလပငနးစဉတရလျာက ထထေငေငပါေငခ ြကေည MyConstitution အစအစဉမ လပရဖာကငဖကများအားလးပင ပဖစေည။ အထးေပဖင ကာတနးစာအပရေးဆေန စရပါငးအားပဖင အကကဉာဏများ စစညးောတငရောလညးရကာငး၊ ဇာတညနးစာေားရေးေားောတငရောလညးရကာငး၊ မတကပပား စလငေည ရနာကခေမငး၊ ရဒေခလမယဉရကျးမတနင လကရလျာညရထ ထငဟပမ ေရစ ေန အထပထပ အခါခါ ပပနလညဆနးစစမများပပလပောတငရောလညးရကာငး၊ လငယများအတက အေးေင ရစမည စာအပပဖစရစေန ဂရပပရဆာငေကောတငရောလညးရကာငး အဖေားများမ အားစက ထတ ရဆာငေကခပါေည။ ထရြကာင ကာတနးစာအပအား ယခကေ ရကာငးမနစာ ရေးေားထတရေောတင စရပါငးရဆာငေကမအားနင MyConstitution အဖေားများ၏ အခနးကဏဍမာ အထးအရေးပါလပါေည။

ရနာကဆးအရနပဖင ဤကာတနးစာအပထတရေနငေန ပပးရပးခ ြကေည ရနာရေနငငပခားရေးေနကကးဌာန၊ လဇငဘာခနငင၊ ဖငလနနငငနင ဆဒငနငငအစးေတအားလညး ရကျးဇးတငအပပါေည။ ၎ငးတ၏ ပပးကညမမေပါက ဤကာတနးစာအပ ထတရေေနရောလညးရကာငး MyConstitution အစအစဉအား ရဆာငေကေနလညးရကာငး ပဖစနငမညမဟတရပ။

ဖစညးပအရပခခဥပရဒအရြကာငး ရဆးရနးြကစ

4

International IDEA

5

ဆောမက ေားတေမးတက ကကးလာေင ဘာရတပဖစချငတာလဆတာ ေချငရနတာြကာပပ။

ေားကရတာ လယေမားကကး

လပမယ ...

ေားက ေ ပဖစချငတယ ...

ေမးက ဆော၀န လပမယ ...

ေမးက ေမမတလပမယ ...

ဇ ၀တမန ပငပင ဆဖယာ


6

စတေငစားစောရကာငးလကတာ ေမး ဆဖယာ။ ေမးက ဘာပဖစလ ေမမတပဖစချငတာလ ဆောမက ရပပာပပပါအး။

ေကလရတက ဘာလပပါဆပပး

ခငးချငလ ရနမာရပါ ဆောမ

နငက အဒါလပ

ေက ဒါလပ

မဟတဘးဆောမ ...ေမးေမမတပဖစချငတာက

လရတေ ဘေရတက ပရကာငးရအာင လပချငလ။

International IDEA

7

ဒါရပမယ ဆောမ ... ေက ေမမတလပလ ေလလား။

ေက မနးကရလးရလ။ ပပးရတာ ေက အေမးလညး

ငယရေးတယ ...

အဒါအေမးရကာငးတ ရမးခနးပ ဇ ...

အဒရမးခနးေအရပဖက ေားတေမးတ ဘယမာောလေလ ေြကလား။

အန ဟာဟငအ


8

အဒအရပဖက ဆောမတနငငေ ဖစညးပအရပခခဥပရဒန တပခားဥပရဒရတမာ ဘယေကေမမတ ပဖစနငတယ - ေမမတက ဘယလရေးချယတယ - ပပးေင

ေမမတေအလပက ဘာရတလ ဆတာက ရပပာထားတယကယ ...ဖစညးပအရပခခဥပရဒ ဆတာဘာလ ေားတေမးတ ေြကလား။

ရကာငးပပ။ ရကျာငးကပပနေားေရအာင ...ပပးေင စာြကညတကကေားပပး ဖစညးပအရပခခဥပ ရဒစာအပက ြကညြကမယ။

မေဘး ဆောမ

International IDEA

9

ရကာငးပပ။ ရပပာေမယဆေင ဖစညးပအရပခခဥပရဒဆတာက ဆောမတ နငင ေ အရပခခတညရဆာကပန တတယ။

ဆောမ တ အမတစအမ ရဆာက မယ ဆေင အပခနး က ဘယနစခနးပါမယ၊ မးဖရချာငန

ရေချ းခနး က ဘယနားမ ာ၊ ပပးေင အမက အတနရဆာကမာလား ေစေားန ရဆာကမာလား

စေပဖင ရဆာကမယ ပစအရေးစတ ေဖလတယ မဟတလား ...

ဖစညးပအရပခခဥပရဒဆတာက အဒလဘ ... ဆောမတနငငက ဘယလဖစညးမယ၊ ဘယေက နငငက ဦးရဆာငမယ၊ ပပးရတာအဒလရတန အဖရတ ဘယလရပပာြကဆြက၊ အပပနအလန ဆကေယြကေမယ

ဆတာရတက ရပပာပပထားတယ။ ပပးရတာ ေတရတက ဆောမတ ပပညေလထအတက ဘယလ အလပလပမလဆတာကလညး ေငးပပရပးထားတယ။


10

ဥပရဒရတဆတာက ဆောမတနငငမာေတ လတငးက ဘာရတကလပလေတယ ဘာရတကလပလ မေဘး ဆပပးရတာ ရပပာထားတ စညးကမးရတလမျ းရပါ ...

ဥပရဒရတက ဆောမတအားလးက လကနာကျငေးေေလ ေမမတကလညးအဒအတငးလကနာေမာပဖစတယ။

ဆောမက ေမးတနငငေ ဖစညးပ အရပခခဥပရဒန တပခားဥပရဒရတက ြကညေမယလ ရပပာတယ။

ဒါရပမ ဥပရဒဆတာဘာလ ဆောမ။

International IDEA

11

ဒါရပမ အဒဥပရဒဆတာက ဘယကရန ရောကလာတာလဆောမ။

ေားတေမးတ ဖစညးပအရပခခဥပရဒက ြကညေင ဥပရဒဆတာ ဘယကရနလာပပးရတာ ဘယေရတက လပေလဆတာ

ရပပာထားလမမယ။

ေမးရတတယ ဆောမ ... ေမးတေလတရတာက ဥပရဒရတက

လပတာဆပပး ဖစညးပအရပခခဥပရဒက ရပပာထားတယ။

ဥပရဒက ဘယေလပေလဆတာ ေားတ ေမးတထက

တစရယာကရယာကောရတလား။


12

‘လတရတာ’ ဆတာ ဘာကရပပာတာလ ဆောမ။

ကမဘာမာေတနငငအများစမာ လတရတာဆတာ ေြကတယကယ... လတရတာအမတရတဆတာ တစနငငလးရနောအနကရန ရောကလာြကပပးရတာ

ဆောမတ ပပညေလထအတကအရေးကကးတ အရြကာငးရတက ရဆးရနးြကတယ။ ေတက လတရတာမာ အရပခအတငပငငးခပပး ဥပရဒရတက

ရေးဆပပဋဌာနးြကတယရလ ...

International IDEA

13

ရနာကပပးရတာ လတရတာအမတရတက အစးေအဖေငရတ အလပက ရကာငးရကာငး လပြကဖကလညး ရစာငြကညေတယ။ လတရတာမာ အစးေကရမးခနးရတ ရမးပပး

ပပညေဘဏဍာရငရတက ရကာငးရကာငး ေး၊ မေးရတာင စစရလေြကတယ ...

‘အစးေ’ ဆတာဘာလ ဆောမ။

ကမဘာရပါမာေတ နငငရတအားလးမာ အစးေဆတာ ေတယ။ အဒ အစးေ ရတ က နငငက အပချပမယလရတ စရပါငးပပး

ဖထား တယကယ။ အစးေ ဆတာက ဆောမတ အားလး လလပခပခ ရနေဖန ရကျာငးတ၊ ရဆးရ တလမျ း အရပခခ လအပချက ရတ အားလးေဖအတက လပရပးြကေတယ။

ဥပမာ ဆေင ဆောမတက ကာကယရပးမယ ေတပဖန တပမရတာက ထားေ ဖ လပေတယ။


14

ဒါရြကာင ေမးကေမမတပဖစချငတာ ဆောမ ... ဘာပဖစလလဆရတာ ေမမတက အစးေေ အကကးဆး - ဟတတယ မဟတလား ဆောမ။

ေမးော အစးေေ အကကးဆးပဖစေင လရတအားလးအတက ရကာငးမယဟာရတ လပရပးနငမာ။

အဒါဟတလလားဆောမ။ ေားြကားဖးတာက အစးေေအကကးဆးဆတာ

ေနကကးချပတ - ေမမတမဟတဘး။

International IDEA

15

ဟတတယကယ ...တချ နငငရတမာ ေတအစးေေ အကကးအကပဖစတ

ေမမတ တစရယာက ေြကတယ ...

နငငတငးမာ ေတနငငေအစးေက

ဦးရဆာငမယေရတက ရခါတ နာမညရတက မတဘးရလ ...

ဟတလား ဆောမ ...


16

တချ နငငရတမာြကရတာ ေတအစးေေအကကးအကပဖစတ

ေနကကးချပ တစရယာက ေြကတယ ... ေမမတပထားထား ေနကကးချပပထားထား

ဒနစမျ းစလးမာ ေတက ကညမယ ကျနးမာရေး၊ ေမဟတ ပညာရေး

ေမဟတ စးပားရေးစတ ကစစ အေးေးရတက တာေနယပပးလပရပးေတ

ေနကကးရတ ေြကတယ ...

တချ နငငမာဆ ေမမတနေနကကးချပ နစရယာကစလးရတာင ေရနပပနရော ...

နငငတငးမာ အဒလမတညတ လရတနအဖရတ အတတက

အလပလပြကတ မတတ စနစပစရတ ေြကတယ ...

တချ နငငမာက ေမမတ ဒါမမဟတ ေနကကးချပန ေနကကးရတက လတရတာအထမာ ရဆးရနးဖ ေားထငေတယ။ တချ နငငမာရတာ

အစးေက လတရတာနက ေတေတစ ေရနေတယ ...

International IDEA

17

အဒရတာ နာမညကအရေးမကကးဘးကယ၊ ေားတ ေမးတ ...ပအရေးကကးတာက ဆောမတေ ရခါငးရဆာငရတက ဘာရတ

လပြကတယ၊ ေတက ဘယလ ရေးချယထားတယ၊ ေတ ဘယလ အတတ အလပလပြကတယဆတာန ေတရတ နငငအတက မနကနတအလပရတကပ

လပြကဖ ဆောမတ ပပညေရတက ဘယလလပလေလ ဆတာရတပ။

အဒါဘာကရပပာတာလဆောမ။ ေားက ေမမတန အစးေဆတာ ေတ လပချငတာ ဘာမဆလပလ ေတယလ

ထငထားတာရလ ...

မဟတဘးကယ ...အဒါ လးေမမနဘး။ ေမမတန ေေအစးေက

နငငက ရကာငးတ နညးလမးရတန အပချပေမယ ဆပပး ဖစညးပအရပခခဥပရဒမာ ပပဋဌာနးထားဖ လတယ။ အဒမာ အစးေက ဘာရတ လပလေတယ၊ ဘာရတက လပလမေဘး ဆပပး ရပပာထားတယ။


18

ဖစညးပအရပခခဥပရဒက အစးေအရနန မနကနတ အလပရတက လပေရအာငလ တပခားအဖရတက လညး ဖထားရေးတယ ...

တချ နငငမာဆေင လတရတာက အစးေလပရနတ အလပက တားဆးလ

ေတ အာဏာရတေတယ။

ဟတလားဆောမ ... အဒါဆ လတရတာက ေမမတ ဒါမမဟတ ေနကကးချပရတန ေရဘာမတလ

ေတာရပါရနာ။

ေမး ဆဖယာရပပာတာ မနတယ ... ဖစညးပအရပခခဥပရဒမာ ဘယလ ရပပာထားတယဆတ အရပါမာ မတညတယ။ နငငရကာငးဖအတက

လတရတာကရန ေရဘာတထားတ အလပရတ ကပ ေမမတအရနန လပဖ လတရတာမာ အာဏာရတာရတာများများ ေနငတယ။

International IDEA

19

နငငအများစမာ အစးေက ဖစညးပ အရပခခ ဥပရဒန တပခားဥပရဒရတက လကနာရစဖ အတက

တေားရး ရတ က လပရပးတယ။ ‘တေားရး’ ဆတာ ဘာလ ဆောမ။

တေားရးရတက ေမမတနအစးေအပါအေင တစရယာကရယာကက စညးမျဉးစညးကမးရတက ချ းရဖာကမ ေ၊ မေ ဆးပဖတရပးေတယ။


20

ေား နားမလညဘးဆောမ ...

ပပးရတာ ‘ဒငလကကး’ရတေ ဆးပဖတချကချရပး

တာက လချငြကတယ။

ရကာငးပပ။ ေားရဘာလးကစားတအခါ လကနာေမယ စညးမျဉးရတ ေတယရလ။ ဥပမာအားပဖင တပခား ကစားေမားရတက တကခကတာ မလပေဘး၊ ရဘာလးက ေားေလကန ကငလ မေဘး၊ ထလမေဘး။

ေားက ဒစညးကမးရတက မလကနာဘးဆေင ...

ဒငလကကးဆက ပပစဒဏရဘာရပးတာ ခေနငတယ။ တေားရးဆတာလညး ဒငလကကးလပကယ ...

လရတအရနန တစရယာကရယာကက ‘စညးမျဉးစညးကမးရတ’ က မလကနာဘးလ ထငေင

ေတက တေားရးက ေားြကတယ။

ဆောမတနငငမာဆေင စညးမျဉး စညးကမးရတက ဖစညးပ အရပခခ

ဥပရဒန တပခားဥပရဒရတမာ ရတေမာ ပဖစတယ။

International IDEA

21

ေားအ ရနန ရဘာလးက ဂးထေငေားပပလ ထငရပမယ တပခားအေငးက ဂးတငနပ ထတယဆပပး ထငရနတာမျ းရပါ ...

ရကာငးပပ ...တေားရးမာဒငလကကးလပ ဆးပဖတချကချရပးတ တေားေကကးရတ ေြကတယ။ နစဖကစလးက ေတမနတယလ ဘာရြကာင

ထငတာလ ဆတာက တေားေကကးရတက ရပပာပပ ေတယ။ တေားေကကးက ဥပရဒမာ ရပပာထားတာက ြကညပပး ဥပရဒထကအတငး ဆးပဖတချကတစခ ချမတေတယ။ အဒ ဆးပဖတချကက

ေမမတန အစးေကရတာင လကနာဖ လတယ။

ဟတလား ဆောမ ...

အဒါက အပပငမာ ဘယလလပတာလ။


22

အဒါဆ ေားဒငလကကး ပဖစချငတယ။

ဇက တေားေကကးပဖစချငတာက ရပပာတာလ ထငတယ။

ဒါဆ နငက တေားေကကး ပဖစချငတာရပါ ...

အစးေက ဖစညးပမာ ခငပပမထားတအော တစခခက လပမပပဆေင တေားရးရတက အစးေက ရပပာလ ေတယ ...

ရနာကပပးရတာ ဆောမတ ေားတေမးတလ လရတအရနန အစးေက အလပရတက ရကာငးရကာငး မလပဘး ဒါမမဟတ နငငအတက မနကနတအလပရတ မလပဘးလ

ထငေင ရနာကရေးရကာကပမာ အဒအစးေ ထကေားေရအာငလညး ဆနဒမရပးနငတယ။

International IDEA

23

ရေးရကာကပရတ … ပမနပမနရောကချငလကတာ။

ဆောမတနငငအပါအေင နငငအများစမာ အေက

၁၈ နစပပညပပးတေရတက လတရတာမာ ကယက

ကယစားပပမယ ကယစားလယရတက

ရေးရပးေတယ။

တစခါတရလဆေင ေမမတ ဒါမမဟတ ေနကကးချပပဖစလာမယ ေကရတာင ရေးရပးေတယ။ အလရေးတာက ေတမတထားတနစအလက ကျငးပရလေတ ရေးရကာကပမာ ဆနဒမရပးပပး ရေးနငတယ။ ေားတေမးတအရနန ကယေ

အစးေနလတရတာရတ လပတာက ေရဘာကျတယဆေင ေတက ရနာကတစကကမ မရပးနငတယ။ ဒါရပမ ေတလပတာက မကကကဘးဆေငရတာ

တပခားလက ရေးလေတယ ...


24

‘ဆနဒမ’ ဆတာ ဘာလ ဆောမ။

ဆနဒမရပးတယဆတာက နငက ကယစားပပမယ ေက ရေးတာကရပပာတာ။ ငါတရတ

ငါတေရကျာငးေားရကာငစ ကယစားလယရတက နစတငး မရပးရေးေေလမျ းရလ။

မရကေားပပး နငရေးချငတေေနာမည ရဘးမာ အမနပခစရပးလကရဘ။

အဒါက ‘ရေးရကာကပ’ လရခါတယ ...

ဆောမ ... နငငရေးပါတရတက ရေးရကာကပမာ

ဘယလ ပါြကတာလဟင ...ေမးက ြကားရတာ ြကားဖးရပမယ ေ

တ ဘာလပလဆတာ မေဘး။

International IDEA

25

နငငရေးပါတဆတာက လတရတာ ဒါမမဟတ ရဒေနတေအစးေမာ ရေးခချငတ လရတက စစညးရပးထားတာ။ နငငက ဘယလပစန အပချပေငတယဆပပး

တညတ စတကးေတ လစပပး ရေးရကာကပမာ အရေးခေဖ ကကးစားြကတယ။ အဒါမ အစးေ ဒါမမဟတ လတရတာမာ ေတရတ အတတ အလပလပနငြကမာရပါ။

ရေးရကာကပဆတာ အားလးက ေမးက ေမမတပဖစဖ ရေးချယရပးတာလား။

ဟတလားဆောမ ...အဒလလညးမဟတရေးဘး ေမးဆဖယာ ...

ဆောမတနငငမာ ေမမတက တကရက မမရပးဘးကယ ..


26

ဟတတယ ေားတ ေမးတရေ။ ဆောမတနငငမာ ေားတ ေမးတက လတရတာမာ ကယက ကယစားပပမယေက မရပးေမယ။ ပပးရတာမ လတရတာမာေတေရတက

ေမမတပဖစမယေက ရေးချယေတာ ...

ကယစားပပတယဆတာက အဒကယစားလယရတ နငတရဒေမာ ေတလရတေ အရေးကကးတယလ ထငတ ကစစရတက ေရအာင အေငလပေတယ။ ပပးေင အဒ

အချကရတက လတရတာမာ ရဆးရနးဖအတက ေးြကတယ။

‘ကယစားပပတယ’ ဆတာ ဘာလ ဆောမ

International IDEA

27

ဆောမ၊ ေမးဖတဖးတာက တချ နငငရတမာ နငငေမတတရဒေရတအတက ေပခားအစးေန လတရတာရတ ေတယဆ ... အဒါမနလားဆောမ။

အဒါပဖစနငတယကယ။ တချ နငငရတမာ ပပညရထာငစအစးေန လတရတာရတေေလ တငးရဒေကကးန ပပညနယရတမာလညး ေတ

အစးေရတန လတရတာရတ ေြကတယ။

အငး ... အဒါက ဖကဒေယစနစေလကခဏာတစေပပကယ။

ဒါရပမ တပခားလကခဏာရတ အများကကးေရေးတယ။

အဒါက ‘ဖကဒေယစနစ’

လ ရခါတဟာလား ဆောမ။

ဘယလမျ းလ ... ဆောမ။


28

နငငတချ မာဆေင လတရတာနစေပ ေြကတယ။ များရောအားပဖင လတရတာတစေပက တငးရဒေကကး

ဒါမမဟတ ပပညနယရတက ကယစားပပဖ ပဖစတယ။ တပခားလတရတာတစေပက တစနငငလးအတက

ကယစားပပတယ။

ရအာကလတရတာ

အထကလတရတာ

International IDEA

29

ဥပမာရပပာေေင ရဒေဆငော အစးေ ဒါမမဟတ လတရတာ အဖေငရတက ေားတေမးတေ ရဒေပတေနးကျငမာ

ရကျာငးအေစတ၊ ရဆးရတ၊ လမးတ၊ ကစားကငးတ လအပလား၊ မလအပဘးလားဆတာ ပပပး ရကာငးရကာငးေတာကး ...

တချ နငငရတက မတညတ အစးေအဆငေတာက ပပပးကကကြကတယ။ ဘာလလ ဆရတာ ေပောအဆငအပချပေရတက အဒ ရဒေက လရတန

ပနးနးကပကပေပပး ရဒေေလအပချကကလညး ပနားလညြကတယရလ။


30

ဒါဆ ေမးက ေမးေရဒေမာေမမတပဖစချငတယ။

ရကာငးတယ ေမးေတမနရေ ...ဒါက နငငက ဖကဒေယနငငအပဖစ ေတမတနငဖ ဘာလပေတယဆတ ဥပမာနညးနညးပ ေရေးတယကယ။

ဒအရြကာငးက ဆောမတေ ရနာကအတနးမာ ရပပာေရအာငရနာ ...

ေမးဆဖယာအရနန ေမမတမပဖစခင အစးေရတ လကရတမာ ဘယလ အလပလပတယဆတာ ပေနငဖ ရဒေနတေအစးေမာ

ေမးအေင ပါေငနငတယ ...

ဒါရပမ ဆောမ။ ဆဖယာက ရကာငမရလး ငယငယရလးပ ေရေးတာ။

ေကရေးရကာကပမာ ပါနငမာမလလား။

International IDEA

31

ပငပငရေ ...ဆောမတေဖစညးပအရပခခဥပရဒမာ လတငးလတငးဟာ တနးတပဖစပပး တစရယာက န တစရယာကတညတ အခငအရေးရတ ေတယလ ရပပာထား တယ။ ရယာကျားရလး

ဒါမမဟတ မနးကရလးပဖစလ ဆတာနပ မတတပစန ဆကဆလမေဘး။

ဟတတယပငပင။ ငါရတာင ေတယ ...ငါက မနးကရလးမလ ငါက ေမမတမပဖစရအာင လပမယဆေင အဒါက

‘ခပခားဆကဆတယ’ လ ရခါတယတ ...


32

ငါတနငငမာ မနးကရလးပဖစလ၊ ရယာကျားရလးပဖစလ၊ လမျ း၊ကးကယတဘာော၊ ယဉရကျးမတစခခရြကာင ဒါမမဟတ ဆငးေချမးောလဆပပး လရတက ခပခားဆကဆ

လ မေဘးတ။

ငါအရမနအရဖက ပကဆအများကကးမေဘး။ ဒါရပမ ဖစညးပအရပခခဥပရဒက ငါတက အတတပ ဆကဆခေမယလ ရပပာထား

တယ။ ငါရကျာငးတက လေတယ ပပးေင အလပရကာငးရကာငးလညး ေနငတယ။ ငါကကးစားလေေင ေမမတ ရတာင ပဖစနငရေးတယ။

International IDEA

33

ဟတတယကရလးတ... ဆောမတ ဖစညးပအရပခခဥပရဒမာ

‘နငငေားတေ အရပခခအခငအရေး’ဆတာပါတယ။ ကမဘာရပါမာေတ

နငငအားလးနးပါးမာလညး ပါြကတယကယ။ ‘အခငအရေး’

ဆတာ ဘာလဟင ဆောမ။

ကမဘာရပါမာေတလတငးမာ ‘အခငအရေး’ ဆတာ ေတယ။ ဆောမတအားလးဟာ လပဖစတအတက အကျ းခစားေမယ အောရတ ေတယ။ တစခါတရလ အဒါက လရတက ‘လအခငအရေး’ လ ရခါြက

တယ။ ဘာပဖစလလဆရတာ လေားတငးမာေလပ။ ဥပမာအားပဖင ကရလးရတ အားလးရကျာငးတကနငေမယ။

အဒါက ပညာေငြကားခငလ ရခါတယ ...


34

ဆောမတ ဖျားလဆေင ဆောေနန ပပနငေမယ။ ရဆးရောကဖ လအပေင ရဆးရတ ေေမယ။ အဒါက ကျနးမာရေးအခငအရေးလ

ရခါတယ ...

ေားအရဖက ေတငးရထာကလပတာ။ အရဖ ရပပာတာက ဒနငငမာ မဒယာလတလပခင

ေတယ တ။ အဒါမနလား ... ဆောမ။

International IDEA

35

ဆောမတနငငမာေတ လတငး ခစားေမယ အခငအရေးရတက ဖစညးပရပခခဥပရဒမာေတ နငငေားများေ အရပခခအခငအရေးမာ

ရဖာပပထားတယကယ။ ေားတေမးတအားလး အဒါက မပဖစမရန ဖတေငတယ။

အဒါမနတယကယ ေားရလး... ဆောမတနငငမာ မဒယာက အရေးကကးတ အလပ လပေတယ။ အစးေက ဘာရတ လပရနေလ

ဆတာ မဒယာကတစဆင ဆောမတ ေေတယရလ။ လရတက ရမးခနးရတရမးပပး ဆောမတအားလးက ပပနရပပာပပရပးတယရလ။

ဆောမ ဖစညးပအရပခခဥပရဒမာ ေားတလချငတာ အားလးက ရတာငးဖ အခငအရေးေလား။


36

အေမးရကာငးတရမးခနးပေား။ ေားစဉးစားြကညရလ။ ရကျာငးမာ ဆေင ရတာင ေားရပပာချငတာ အားလးက ရပပာလ မေဘး။ ဆလ မေဘး၊

တစရယာကက တစရယာက နာမညရပပာငရခါလ မေ ဘး။ စကားရပပာ ချငေင လကရထာငေမယ။ တစခါတရလ ကယေ

အခငအရေးက ဘယလ ကျငေးနငတယဆတ လမးညနရပးမယ စညးမျဉး ရတလတယ။ စကားရပပာဆဖ အခငအရေး အပါရပါ ...

တစခါတရလရတာ အစးေက အခငအရေးရတက ကနေတဖ ကကးစားရလေတယ။ ဒါရပမလညး အဒါက တေားမျတမေ မေဆတာက ဆးပဖတရပးဖ တေားရးက ရတာငးဆနငတယ။ ဥပမာအားပဖင ဆောမတေ

ဖစညးပအရပခခဥပရဒက အတတက စရေးခငန ဆနဒထတရဖာခငေတယလ ရပပာထားတယ။

ဆောမ ေတကစစတစခရပပာပပေေင အစးေက ရလယာဉကငးရဆာကဖ ဆပပး ေစပငရတ ခတတာက ေပကက မာ ေတလရတက ဆနကျငတ ဆနဒထတရဖာပရတ လပချငတယ။ ပမရတာေနက

ဆနဒ ရဖာထတ တာ က တားဖ ကကးစားရပမယ ...

International IDEA

37

တေားရးက အဒလ တားဆးဖ ကကးစားတာဟာ ‘ဖစညးပအရပခခဥပရဒန မကကညဘး’ ဆပပး အမနချ လကတယ။ ဘာပဖစလလဆေင အဒလ ေတေ လတလပစာ စရေးခငက မတေား

ကနေတတာရြကာင ပဖစတယ။

တစခါတရလရတာ အကနအေတရတက ခငပပထားတယ။ ေမးဆဖယာ ... ဆောမတေ ဖစညးပအရပခခဥပရဒမာ ေမမတပဖစနငတေေအေကက ကနေတ ထား တယ

ဆတာ ေလား။

ဟတလားဆောမ။


38

ဟတတယကယ ...နငငအများစမာရတာ ေမမတအပဖစ ယဉပပငနငဖ အေက ၂၀ ဒါမမဟတ ၂၅ နစ ပပညဖ လတယ။

တချ နငငမာဆ ေမမတပဖစဖ ဒထက အေကကကးဖ လတယ။ ဒနငငမာဆေင အနညးဆး အေက ၄၅ နစ ပပညဖ လတယ။

International IDEA

39

ဘေားရေ ... ဟတလားဆောမ

ရအးဟတတယ ေမးရေ ...ေမးအတက အေမးြကာရေးတယလ ထငမယဆတာ ဆောမေပါတယ။

ဒါရပမ ဒအချနအတငးမာ နငငအတက အကျ းေတ အလပရတမာ ပါေငလေရေးတယ။ ဒါက ေမး က ရခါငးရဆာငရကာငးပဖစဖလညး ကညရပးလမမယ။ ရေးရကာကပမာ မပပငခင

ေပော လထန ဆငတ အလပရတမာ ဘယလပါေငလေတယဆတာ ေားတေမးတထက တစရယာက ရယာက စဉးစားလေလား။


40

ေမးကရတာ ဒနစရကျာငးေားရကာငစအတက အရေးခချငတယ။ အဒနညးန လရတက ဘာလချငတယ၊ ဘာရြကာင လချငတယဆတာက နားလညဖ လရတေ

အေက ဘယလနားရထာငေေလဆတာက ရလကျငနငမာ ...

ပပးရတာ ရကျာငးေားရကာငစ အဖေငရတန ဘယလ အလပလပမလဆတာ၊ ေမးအရေးကကးတယလ ထငတ ကစစရတမာ အလပလပဖ ေတက ဘယလ

တကတနးေမလ ဆတာရတက ေငယနငမာ။

International IDEA

41

ေားအရမက ရဒေနတေ အမျ းေမးအဖမာ ပါတယ။ အရမတက တကယက အရေးကကး တ အလပရတ လပြကတယ။ ေားတေပောမာ အမျ းေမးရတ

ကကရတ ရနေတ အခကအခရတက နားလညဖအတက ရဒေနတေအစးေအောေရတန အလပ လပတ ဟာမျ းရတရပါ။

တချ အရမရတက အမျ းေားရတန တနးတအလပလပရပမယ အမျ းေားရတထက လစာနညးြကတယ။ အမျ းေမးရတ ထကေငတ လပခလစာရတ ေဖ အတက ကညရပးဖ အရမတက

အစးေအောေရတက ရတာငးဆြကတယ ...

အရမတက ရဒေက ေန အောေရတန ပးရပါငးပပးရတာ ရယာကျား အနငကျငတာခေတ မနးမရ တ က လညး ကညတယ။ မနစတနးကဆ အမျ းေမးရတက ပရကာငးတ အကာအကယ ရပးနငရအာင ဥပရဒရတ

ရပပာငးရပးဖ ေားတ ရဒေေလတရတာအမတန ရတ ပပး ရပပာခ ြကတယ။


42

အဒါအေမးက အရေးကကးတ အလပပ ေား ...

ေမးအရဖကရတာ အငဂျငနယာရလ။ ေမးတေ ေဘာေပတေနးကျငက ကာကယဖ ကကးစားရန တ အဖအစညးတစဖမာ လပရနတာ။ ေမးတ ရဒေမာ ေစပငရတ အများကကး ခတြကတယ။

အရဖ က ဘယေစပငရတက ဘယရလာကခတလ ေတယဆတ စညးမျဉးရတက လကနာရအာင ေစပငခတတ လရတန အလပလပတယ။ အရဖက ေမးတ ရဒေက တေစဆာနရတက

ကာကယဖ အတကလညး လပတယ။

International IDEA

43

ေားအရဖက ေပါ။ ဒါရြကာင ေားလညး ကကးလာေင ေတစရယာက ပဖစချငတယ။

ဒါရပမ ေက ေပကက လထေ အဖလား ဒါမမဟတ အစးေေအဖလား ဆောမ။

မကတယ ... တေစဆာနရလးရတက ကာကယ ရပးနငတာ

အေမးရကာငးတာပ။ ေားေ အစကက တကကေလမာ တေစဆာနရဆးကဆောေနပဖစဖ အတက ရကျာငးတကရနတယ။ ေက

တေစဆာန ရတ က ကညေတာက ကကကတယ။


44

အေမးရကာငးတ ရမးခနးပ ဇ ... လရတအားလးဥပရဒက လကနာရစဖက ေရတမာ တာေနေတယ။

ေတက အစးေေနထမးရတပ။ ဒါရပမ ေတေ အလပက ေပောလထန ဆောမတေ လအခငအရေးက ကာကယဖ ပဖစတယ။

တပခားအစးေေနထမးရတလပ ေရော၊ ဆောမတအားလးကပါ ဖစညးပအရပခခဥပရဒက ရလးစားေမယ၊ ပပးရတာ ေက ဆောမတ

ေအခငအရေးရတကလညး ရလးစားေမယ။ ဆလတာက လတငးလပ ေတလညး စညးမျဉးရတက လကနာဖ လတယ။

International IDEA

45

အဒါတေားမျတတာပ။ အေမးရကာငးတ အလပပ!

ဟတတယကယ။ တစရယာကေအခငအရေးက တစရယာကက ရလးစားပပး လပခတဘေရတက ေဖ၊ တစရယာကန တစရယာက ရလးရလးစားစားန တနးတဆကဆြကဖ ဆောမတအားလးမာ တာေနရတေတယ။

ေမးဆဖယာက ကကးလာေင ဆောမတအတက ပရကာငးတ ဘေရတက ေရအာင လပရပးချငတယဆရတာ ဆောမက အေမးေမးောတယ။ ဒါရပမ ဆောမတအားလးလညး

ဘာပလပလပ အဒလလရတေ ဘေရတက ပရကာငးရအာင လပရပးနငမယလ ရမျာလငတယ။

ရကာငးပပ ေားတ ေမးတ။ က အမပပနြကစ!

က ... ေားတ ေမးတရေ မနကပဖနကျမ အတနးမာ ပပနရတ ြကမယရနာ။

ဟတကဆောမ ...

ပပး၏

International IDEA

ဒမကရေစနင ရေးရကာကပဆငော အကအညရပးရေးနငငတကာအဖအစညး (International IDEA) ေည ကမဘာတစလားတင ရေေညတညတရော ဒမကရေစစနစ ရပါထနးရေးက အရထာကအပရပးေန ေညမနး ရဆာငေကရနေည အစးေများအြကား ချတဆကရဆာငေကရနရော အဖအစညးတစခ ပဖစပါေည။ အလာ အေးေးေ ဒမကေကတစနငငရေး အငစတကျးေငးများနင ပဖစစဉများ တညရဆာကေန၊ အကာအကယ ေေေနနင အားရကာငးရစေန ရထာကပရပးလျက ေပါေည။ International IDEA ၏ရမျာမနးချကမာ ဒမကရေစ ပဖစစဉများ၊ အငအားစများနင အငစတကျးေငးများေည အားလးပါေငနငပပး တာေနခယမလညးေကာ ရေေညတညတရောဖ ပဖးမ ရဆာငကျဉးရပးနငေည ကမဘာတစခတညရဆာကေန ပဖစပါေည။

International IDEA ေည ရေးရကာကပဆငော၊ ဖစညးပအရပခခဥပရဒ တညရဆာကပခငးဆငောနင နငငရေးပါေငခငနင ကယစားပပခငလပငနးများက အဓက ေးပငးခပခားလျက ရဆာငေကပါေည။ ကျား-မ အခနးကဏဍနင လတငးအကျးေင ပါေငခငေပခငး၊ ပဋပကခက အရလးထား ဂရပပပခငးနင ရေေညတညတရော ဖ ပဖးပခငးအရြကာငးအောများက လပငနးနယပယအားလးတင ထညေငး လပရဆာငလျကေပါေည။ International IDEA ေည နငငတကာ ဒမကေကတစအရလအကျငရကာငးများက နငးယဉရလလာ၍ အေပညာ ရပးပခငး၊ ဒမကေကတစအငအားစများက ဒမကရေစပပပပငရပပာငးလမစမးေညနငနညးပညာဆငော ရထာကပရပးပခငး၊ ဒမကရေစနင ဒမကရေစတညရဆာကပခငးဆငော အရြကာငးအောများတင လအများ ေေနားလည ရဆးရနးနငမည အခငးအကျငး ပပငဆငရပးပခငး စေညတက ပဖညဆညးရပးလျက ေပါေည။

International IDEA ေည စရတာဟမးပမတင ရးစကပပး အာဖေက၊ အာေ-ပစဖတ၊ လကတင အရမေကနင ကာရေဘယရဒေများတင ရးများဖငလစထားေပါေည။ International IDEA ေည ကလေမဂဂတင အပမတမး ရလလာေနင Eurepean Union ၏ အေအမတပပ အဖအစညး လညး ပဖစပါေည။

<http://idea.int>

MyConstitutionMyConstitution စမကနးေည ပမနမာနငငေ ဒမကရေစအေငကးရပပာငးရေးနင ရေေည တညတ ရော ပငမးချမးရေး၏ အဓကအစတအပငးတစေပအပဖစ ပပညတငး၌ အေပညာပပညေေည ဖစညးပ အရပခခ ဥပရဒဆငော ယဉရကျးမတစေပ ပဖစထနးရပါရပါကလာရေးက ဦးတည ရဆာငေက လျကေပါေည။ ပမနမာနငင ေ အကျ းစးပားပတေကဆကနယေများ၏ရတာငးဆချကများကအရပခခကာ အရပခခဥပရဒရေးဆရေး လပငနးများတင ပါေငေများအတက ကျမးကျငပညာေငမ အကကရပး ေနရဆာငမများကလညး ရပးအပပါေည။ MyConstitution စမကနးေည ပမနမာနငင၏ ေမငးရြကာငးနင နငးယဉရလလာချကများမ ေေေည အရတအကကများက အရပခခကာ ဖစညးပ အရပခခဥပရဒနငဆကစပေည ကစစေပပပဿနာများက ရလလာ ပခငး နင ရဆးရနးပစကားေငးများပပလပပခငး စေည အခငအလမးများကလညး ပပးရပးပါေည။

MyConstitution စမကနးက ဖငလနနငငပခားရေးေနကကးဌာန၊ လဇငဘာခအစးေ၊ ရနာရေ နငငပခား ရေး ေနကကး ဌာန နင ဆဒငအစးေတမ ပပးကညေည။

Let's talk about constitutions (Myanmar language)

Documents

Transcript of Let's talk about constitutions (Myanmar language)