142 ΕΝΤΜΟΥΝΤ Λ ΙΤΣ

β~μα, από τα χοσμιχά μιάσματα της συναγωγ~ς χαι τις διχές

του 'λ ειες χαι 'λ ε " χαι αγιος στο χεντρο τουατε χατε YJ ξ αγνος , χα­

ταυλισμού. Ο αποδιοπομπαίος τράγος, αφού χωρίσΤYJχε β~μα

β~μα από τους άλλους τράγους χαι τα θυσια~τ~ρια ζώα, φορ­

τώθYJχε όλα τα μιάσματα από τα οποία Ύ) συναγω~ χαι ο Αα­

ρών ελευθερώθηχαν χαι χατέλYJξε μιαρός χαι βέβηλος (παραταύ­

τα ωερός») μαχριά στ/ν ερημιά.

Η χεντριχ~ ιΟέα είναι ότι ο αποχωρισμός ΤYJς πνευματιχ~ς ου­

σίας από το υλιχό σώμα με το θάνατο αποτελεί το χατεξoχ~ν

παράδειγμα του μYJχανισμού που «προχαλεί» τψ αλλα~ της

χoινωνιχ~ς θέσης μεταξύ των ζωντανών. Η επαναλαμβανόμενΎ)

χρ~ση ΤYJς θυσίας των ζώων για να δYJλωθούν τα στάδια μετά­

βασης σε όλες τις διαβατ~ριες τελετές αποτελεί εφαρμoγ~ αυ­

τού αχριβώς του παραδείγματος.

Αντίστροφα όμως, στ/ν περίπτωση του αποδιοπομπαίου τρά­

γου χρειαζόμαστε ένα σύμβολο για ένα πλάσμα που απομαχρύ­

νεται από τψ τελετoυργιχ~ σχψ~, αλλά δεν αποχωρίζεται τα

μιάσματά του. Κατά συνέπεια, είναι ορθό να μη θανατωθεί ο

αποδιοπομπαίος τράγος.

Ελπίζω να σας έπεισα ότι χατά τψ εθνoγραφιχ~ ανάλυση η

πρoσoχ~ στις μιχρές λεπτομέρειες f:XEL πραγματιχά σημασία.

ΜεΡιχοί από σας θα αναρωτιούνται χατά πόσο αυτού του εί­

δους οι τόσο γενιχές ερμψευτιχές προτάσεις μπορούν να εφαρ­

μοστούν στις χριστιανιχές τελετουργίες.

Στο Χριστιανισμό, YJ θυσία εμφανίζεται μόνο ως υποχατά­

σταΤΎ) συμβoλιχ~ μoρφ~, ως μια αναφορά σΤΎ) μυθολογία.

Κατά το μύθο, ο θεάνθρωπος Χριστός δoλoφoν~θηχε από αν­

θρώπους με χαχές προθέσεις. Αλλά, αναδρομιχά, μέσω ενός

περίπλοχου μετασχYJματισμού, το γεγονός έγινε θυσία, με τψ

έννοια ότι ο φόνος ~ταν θέλYJμα Θεού. Η θυσία είναι τώρα ένας

μόνιμος δίαυλος μέσω του οποίου μπορεί να φτάσει YJ χάρη του

Θεού στον ευσεβ~ πιστό. Ο δωρψ~ς τΥ)ς θυσίας είναι ο ίδιος ο

Χριστός χαι ο ιερέας ο οποίος προσφέρει τον άρτο χαι τον οίνο

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΓιΙΚOlΝΩΝIΑ ['+3

στο εχχλYJσίασμα ως «το σώμα χαι το αίμα του Χριστού» επα­, "θ" λ' Θ ' ναλ αμ β ανει, επαγωγιχα, αιωνια τη υσια χατ εντο YJ του "ειου

Δωpψ~.

Eπειδ~ συμβαίνει να γνωρίζουμε πολλά για τψ ιστορία του

Χριστιανισμού, μπορούμε να δούμε ότι οι διασταυρώσεις χαι οι

συμβολιχοί μετασχηματισμοί έχουν μεγάλΎ) σημασία σε αυτ~

τψ περίπτωση. Η Xριστιανιχ~ Λειτουργία, στο σύνολό της,

είναι ένας μετασχηματισμός του Ιουδα'ίχού Πάσχα χαι ο Ε­

σταυρωμένος Χριστός «είναι» ο θυσιαστ~ριoς πασχαλινός α­

μνός, «ο Αμνός του Θεού». Ο άρτος χαι ο οίνος, σε αυτ~ τψ

περίπτωση, συνΟέονται με το χρέας ΤYJς θυσίας όχι μόνο μετα­

φοριχά αλλά χαι μετωνυμιχά (Λευιτικό, 23). Τ α θέματα είναι εξαιρετιχά σύνθετα, αλλά έστω χι έτσι θα

~θελα να σημειώσω ότι η μεταφορά που ανέλυσα, χατά τψ

οποία ο Ααρών πρέπει να υποφέρει την οΟύνΎ) ΤYJς θυσίας πριν

γίνει απόλυτα ενεργός ως αιώνιος μεσολαβYJτ~ς μεταξύ του

Θεού στο Iλαστ~ριό του χαι ΤYJς αμαρτωλ~ς πάσχουσας συνα­

γω~ς, δομιχά είναι πράγματι πολύ χοντά σΤΎ) χριστιανιχ~ ιδέα

ότι ο Χριστός έπρεπε να πεθάνει για να ενεΡγΟΠΟΙYJθεί ως αιώ­

νιος μεσολαβYJτ~ς μεταξύ του Θεού χαι ΤYJς βασανισμένης αν­

θρωπότψας.

Η θεoλoγιχ~ βιβλιογραφία πάνω στο θέμα είναι τεράστια,

αλλά από ανθρωπoλoγιχ~ς πλευράς είναι αφελ~ς. Οι σύγχρονες

μορφές ανθpωπoλoγιχ~ς ανάλυσης είναι σπάνιες. Ένα άρθρο

που υιοθετεί, ως χάποι,Ο βαθμό, ΤYJν ορολογία αυτού εδώ του

δοχιμίου είναι του Fernarldez (1974).