Kinh tế nhà nước và vai trò của nó trong nền kinh tế thị trường định hướng...

Lêi nãi ®Çu

Níc ta hiÖn nay ®ang ë trong giai ®o¹n ®Çu cho

sù cÊt c¸nh cña nÒn kinh tÕ. Lùa chän con ®êng m« h×nh

kinh tÕ ®Ó b¶o ®¶m cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo híng

c«ng nghiÖp ho¸,hiÖn ®¹i ho¸, ®Þnh híng x· héi chñ

nghÜa lµ vÊn ®Ò kh«ng hÒ ®¬n gi¶n.

Níc ta cßn cã nhiÒu h¹n chÕ trong qu¶n lý nhµ

níc nãi chung vµ trong c¬ chÕ chÝnh s¸ch nãi riªng.

ViÖc nhËn thøc ®óng vÒ vai trß, nhiÖm vô cña nhµ níc

trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ph¶i lµ viÖc ®Çu tiªn.

Nghiªn cøu vai trß kinh tÕ nhµ níc lµ viÖc cÇn thiÕt vµ

quan träng.

Néi dung chÝnh cña ®Ò tµi gåm cã 4 phÇn:

PhÇn 1 – Quan niÖm vÒ kinh tÕ nhµ níc

PhÇn 2 - Vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ níc

PhÇn 3 - §Æc trng kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng

x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam

PhÇn 4 - Ph¬ng híng c¶i c¸ch kinh tÕ nha níc

Víi t c¸ch lµ sinh viªn cña trêng §HKTQD, t«i xin ®a ra

®Ò ¸n cña m×nh víi néi dung trªn. “Kinh tÕ nhµ níc vµ vai trß

chñ ®¹o cña nã trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ

nghÜa” Tuy nhiªn do kinh nghiÖm nghiªn cøu cßn cha

nhiÒu nªn t«i kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. T«i

xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o: Mai H÷u Thùc ®· híng

dÉn t«i hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy.

i. Quan niÖm vÒ kinh tÕ nhµ níc

1. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña kinh tÕ nhµ nícNhµ níc lµ mét thiÕt chÕ quyÒn lùc chÝnh trÞ lµ

c¬ quan thèng trÞ giai cÊp cña mét nhãm giai cÊp víi

çc giai cÊp kh¸c, b¶m ®iÓm quyÒn lîi cña giai cÊp

thèng trÞ. Tuy nhiªn lÞch sö çch m¹ng c«ng nghÖ qu¶n

lý kinh tÕ cña nhµ níc lu«n g¾n liÒn víi chøc n¨ng qu¶n

lý hµnh chÝnh.

Chøc n¨ng c¶u nhµ níc ®îc ph«i thai ngay tõ lóc ban

®Çu nhµ níc xuÊt hiÖn

1.1. Trong giai ®o¹n tù do c¹nh tranh cña chñ nghÜa t b¶n: (Häc

thuyÕt cña çc trêng ph¸i cæ ®iÓn, d©n cæ ®iÓn).

Thêi kú CNTT híng (XV - XVII) vai trß qu¶n lý kinh

tÕ cña nhµ níc rÊt ®îc coi träng. Nhµ níc t s¶n ®·

thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ hÕt søc nghiªm ngÆt, hä

t×m mäi çch tÝch luü tiÒn tÖ, kh«ng cho tiÒn ch¹y ra

níc ngoµi, nhµ níc cßn quy ®Þnh nh÷ng n¬i ®îc phÐp bu«n

b¸n. Trong chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng hä dïng hµng rµo,

thuÕ quan b¶o hé, ®¸nh thuÕ nhËp khÈu cao vµ thuÕ xuÊt

nhËp khÈu thÊp, quy ®Þnh nghiªm ngÆt tØ gi¸ hèi ®o¸i.

ThuyÕt cña Adan Smith (726 - 1790) “ ThuyÕt bµn tay

v« h×nh” l¹i cho r»ng ho¹t ®éng cña toµn bé nÒn kinh tÕ

lµ do çc quy luËt kh¸ch quan tù chi phèi, vµ ®a ra

nguyªn lý “Nhµ níc kh«ng can thiÕp” vµo ho¹t ®éng kinh

tÕ nhng «ng kh«ng chèng l¹i vai trß kinh tÕ nhµ níc mµ

chØ chèng l¹i sù can thiÖp sai tr¸i cña nhµ níc mµ

th«i.

ThuyÕt c©n b»ng tæng qu¸t “ cña Leon Wleas lêi

khuyªn nghÞ nhµ níc cÇn can thiÖp vµo qu¸ tr×nh s¶n

xuÊt, t¹o ra sù c¹nh tranh lµnh m¹nh, h¹n chÕ ®Çu c¬,

æn ®Þnh gi¸ phï hîp víi tiÒn l¬ng.

1.2. Trong giai ®o¹n cña chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn nhµ níc.

Häc thuyÕt “bµn tay h÷u h×nh cña J. M. KeYneS: ®¸nh

gi¸ cao vai trß cña KTNN; çc chÝnh s¸ch KTNN tíi nÒn

KTTT.

Quan ®iÓm cña CN M¸c - Lªnin vÒ KTNN.

+ C¬ chÕ thÞi trêng lµ c¬ chÕ tèt nhÊt ®iÒu tiÕt

nÒn kinh tÕ hµng ho¸ mét çch cã hiÖu qu¶, tuy nhiªn cã

nhiªn khuyÕt tËt v× vËy cÇn cã sù qu¶n lý cña nhµ níc.

* Tõ çc sù ph©n tÝch trªn cho phÐp rót ra kÕt

luËn.

TÊt c¶ çc nhµ níc ®· vµ ®ang tån t¹i kh«ng cã nhµ

níc nµo phi kinh tÕ, ®øng bªn ngoµi hay bªn trªn nÒn

kinh tÕ. Sù ra ®êi cña nhµ níc bao giê còng cã nguån

gèc tõ nguyªn nh©n kinh tÕ. BÊt kú víi ho¹t ®éng cña

nhµ níc hoÆc k×m h·m hoÆc thóc ®Èy kinh tÕ.

Mçi thÓ chÕ kinh tÕ ®ßi hái mét tæ chøc nhµ níc

riªng phï hîp víi yªu cÇu cña nã.

Nhµ níc ph¶i tæ chøc bé m¸y hoµn thiÖn chøc n¨ng

nhiÖm vô cña m×nh víi sù vËn ®éng kiÕn ®èi cña nÒn kinh

tÕ.

1.3. Thµnh phÇn KTNN

Khu vùc KTNN lµ mét kh¸i niÖm t¬ng ®èi.

NÕu xÐt vÒ khÝa cd¹nh h×nh thøc tæ chøc th× khu vùc

KTNN bao gåm.

+ Çc doanh nghiÖp nhµ níc ho¹t ®éng kinh doanh vµ

çc doanh nghiÖp nhµ níc ho¹t ®éng c«ng Ých.

+ Çc doanh nghiÖp cã cæ phÇn nhµ níc chi phèi

hoÆc cæ phÇn ®Æc biÖt cña nhµ níc (theo quy ®Þnh cña

luËt doanh nghiÖp nhµ níc.

+ Çc doanh nghiÖp cã vèn gãp cña nhµ níc.

+ Çc tæ chøc sù nghiÖp kinh tÕ cña nhµ níc.

NÕu xÐt vÒ khÝa c¹nh cña lÜnh vùc ho¹t ®éng trong

nÒn kinh tÕ, th× khu vùc kinh tÕ nhµ níc bao gåm çc

ho¹t ®éng cña nhµ níc trong viÖc:

+ Qu¶n lý vµ khai th¸c çc nguån tµi nguyªn tù

nhiªn.

+ §Çu t, qu¶n lý vµ khai th¸c çc c«ng tr×nh h¹

tÇng kü thaôat (®êng s¸, bÕn, b·i cd¶ng, çc khu c«ng

nghiÖp tËp trung v.v...).

+ Çc tæ chøc kinh tÕ ho¹t ®éng trong çc lÜnh vùc

c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, th¬ng m¹i, dÞch vô; trong

lÜnh v÷ tµi chÝnh, tÝn dông, ng©n hµng v.v...

2. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ nhµ níc ë

ViÖt Nam.

ë ViÖt Nam môc tiªu ®éc l©p d©n téc bån liÒn víi

chñ nghÜa x· héi trong g Çn thÕ kû qua ®· trë thµnh

®éng lùc th«i thóc giµnh ®éc lËp vµ x©y dùng mét cuéc

sèng Êm no vµ h¹nh phóc cho nh©n d©n.

Dùa trªn chÕ ®é c«ng h÷u vÒ nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt

chñ yÕu chóng ta hoµn toµn kh¶ n¨ng x©y dùng mét ®éi

ngò çn bé qu¶n lý vµ lao ®éng trong çc doanh nghiÖp

nhµ níc cã lý ®¶ng céng s¶n s©u s¾c) lµm giµu kh«ng chØ

cho b¶n than mµ cßn ph¶i lµm giµu cho ®Êt níc.

Sù ra ®êi kinh tÕ nhµ níc ë ViÖt Nam thÓ hiÖn qua

çc bíc: Quèc c÷i ho¸ x· héi chñ nghÜa, c¶i t¹o x· héi

cò vµ ®Çu t x©y dùng míi x· héi chñ nghÜa.

M« h×nh kinh tÕ chØ huy: KTNN bao trñm lªn tÊt c¶

çc lÜnh vùc KINH TÕ.

M« h×nh KT thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë

ViÖt Nam. §a d¹ng ho¸ së h÷ tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn

kinh tÕ, trng ®ã KTNN gi÷ vai trß chñ ®¹o

2.2.Thùc tr¹ng doanh nghiÖp nhµ níc ë ViÖt Nam.

VÊn ®Ò hiÖu qu¶ cña DNNN lµ ®Æc biÖt quan träng, v×

®· lµ doanh nghiÖp kinh doanh ®¬ng nhiªn ph¶i cã hiÖu

qu¶ th× míi tån t¹i, ph¸t triÓn. VeÞec xem xÐt, ®¸nh

gi¸ hiÖu qu¶ cña DNNN cÇn cã quan ®iÓm toµn diÖn c¶ vÒ

kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi; trong ®ã, lÊy suÊt sinh lêi

trªn vèn lµm mét trong nh÷ng tiªu chuÈn chñ yÕu ®Ó

®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña doanh nghiÖp kinh doanh, lÊy kÕt

qu¶ thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch x· héi lµm tiªu chuÈn chñ

yÕu ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña doanh nghiÖp c«ng Ých.

Trªn thùc tÕ, nh÷ng hoµi ngi, thiÕu niÒm tin cña

mét bé phËn çn bé, ®¶ng viªn vµo hiÖu qu¶ cña DNNN

còng kh«ng ph¶i lµ kh«ng cã c¨n cø nhÊt ®Þnh. Thùc tÕ

cho thÊy, çc DNNN cña chóng ta bªn c¹nh nh÷ng thµnh

tùu to lín ®· vµ ®ang béc lé nh÷ng yÕu kÐm kh¸ nghiªm

träng.

Quy m« çc DNNN cßn ná (vèn b×nh qu©n chØ lµ 12 tØ

®ång), c¬ cÊu cã nihÒu bÊt hîp lý, c«ng nghÖ l¹c hËu,

qu¶n lý yÕu kÐm, cha thËt sù tù chñ, tù chÞu tr¸ch

nhiÖm trong s¶n xuÊt thÊy ngoµi mét sè doanh nghiÖp cã

tr×nh ®é c«ng nghÖ hiÖn ®¹i hoÆc trung b×nh cña thÕ

giíi tõ 10 ®Õn 20 n¨m, thËm cÝ 30 n¨m. §Õn th¸ng 5/2001

míi chØ cã 4,1% tæng sè DNNN ®îc chøng nhËn ®¹t tiªu

chuÈn chÊt lîng quèc tÕ. KÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh

cña çc DNNN còng cha t¬ng xøng víi çc nguån lùc ®· cã

vµ sù hç trî ®Çu t cña Nhµ níc: Trong 4 n¨m (1997 -

2000) ng©n s¸ch nhµ níc ®· ®Çu t thªm cho DNNN gÇn

82000 tØ ®ång; ngoµi ra, miÔn gi¶m thuÕ 1351 tØ ®ång,

xo¸ nî 1.088 tØ ®ång, khoang nî 3392 tØ ®ång, gi·n nî

540 tØ ®ång, gi¶m tÝnh khÊu hao 200 tØ ®ång vµ cho vay

u ®·i ®Çu t 9000 tØ ®ång. §Õn n¨m 2000, sè DNNN kinh

doanh cã hiÖu qu¶ míi chØ lµ 40%, bÞ lç liªn tôc chiÕm

tíi 29%.

T×nh h×nh ®óng nh vËy, nhng tõ ®ã ®Ó ®i ®Õn kh¼ng

®Þnh chØ cã c¸c DNTN míi cã l·i vµ DNNN chØ cã thua lç,

kÐm hiÖu qu¶ lµ hoµn toµn kh«ng ®óng. NhËn ®Þnh nµy

thiÕu c¶ c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn, coi mét sè hiÖn

tîng trïng víi b¶n chÊt, bëi nÕu ®i s©u nghiªn cøu

chóng ta còng dÔ thÊy kh«ng chØ DNNN míi thua lç, mµ

còng cã nhiÒu DNTN thua lç. Khñng ho¶ng kinh tÕ - tµi

chÝnh khu vùc víi nh÷ng hËu qu¶ nÆng nÒ vÒ kinh tÕ,

chÝnh trÞ, x· héi cã thÓ ®îc coi lµ khñng ho¶ng cña

kinh tÕ t nh©n. Thùc tÕ ë thµnh phè H¶i Phßng (còng nh

ë nhiÒu ®Þa ph¬ng kh¸c) cho thÊy, tû lÖ nî qu¸ h¹n cña

c¸c kho¶n vay tÝn dông ng©n hµng cña DNTN (vµo kho¶ng

36% tÝnh ®Õn th¸ng 6/2001), cao gÊp ®«i so víi DNNN,

trong ®ã phÇn lín lµ nî khã cã kh¶ n¨ng thanh to¸n.

Trong tæng sè DNNN cã tíi 70% lµ ho¹t ®éng cã l·i vµ

khi l·i khi lç; sè DNNN thua lç tuy cßn nhiÒu song chØ

lµ thiÓu sè.

Nh vËy, thua lç, hiÖu qu¶ thÊp lµ ®ång hµnh cña c¶

DNNN vµ DNTN, kh«ng cã sù ph©n biÖt chñ së h÷u. Thùc tÕ

ë níc ta cho thÊy, sù thua lç hiÖu qu¶ kinh tÕ thÊp

cña mét bé phËn ®¸ng kÓ DNNN vµ DNTN cã nhiÒu nguyªn

nh©n kh«ng cã liªn quan ®Õn së h÷u doanh nghiÖp, trong

®ã cã nguyªn nh©n rÊt c¬ b¶n lµ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kinh

doanh cua níc ta nhiÒu khã kh¨n, biÕn ®éng rñi ro lín,

çc doanh nghiÖp cßn nhiÒu h¹n chÕ yÕu kÐm, nhÊt lµ vÒ

tr×nh ®é qu¶n lý, kinh nghiÖm th¬ng trên

ii. vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ níc.

§¸nh gi¸ thµnh tùu 10 n¨m thùc hiÖn chiÕn lîc æn ®Þnh

vµ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi (1991 - 2000), B¸o ço

ChÝnh trÞ t¹i §¹i héi IX ®· nhËn ®Þnh r»ng mét trong

nh÷ng chuyÓn biÕn quan träng nhÊt cña nÒn kinh tÕ trong

nh÷ng n¨m võa qua lµ : " Tõ chç chØ cã hai thµnh phÇn

kinh tÕ lµ kinh tÕ Nhµ níc vµ kinh tÕ tËp thÓ ®· chuyÓn

sang cã nhiÒu thµnh phÇn trong ®ã kinh tÕ Nhµ níc gi÷

vai trß chñ ®¹o ". ë mét ®o¹n kh¸c vÒ ®êng lèi vµ chiÕn

lîc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, B¸o ço ChÝnh trÞ l¹i

kh¼ng ®Þnh quyÕt t©m cña §¶ng ta : " Thùc hiÖn nhÊt

qu¸n chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh

phÇn" vµ nãi râ thªm : " C¸c thµnh phÇn kinh tÕ kinh

doanh theo ph¸p luËt ®Òu lµ bé phËn cÊu thµnh quan

träng cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ

nghÜa cïng ph¸t triÓn l©u dµi , hîp t¸c vµ c¹nh tranh

lµnh m¹nh, trong ®ã kinh tÕ Nhµ níc gi÷ vai trß chñ

®¹o; kinh tÕ Nhµ níc cïng kinh tÕ tËp thÓ ngµy cµng trë

thµnh nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cña nÒn kinh tÕ quèc d©n".

Nh÷ng ®iÒu trªn thùc sù chøa ®ùng nhiÒu c¸i míi ®îc

tæng kÕt tõ thùc tiÔn ®ßi hái ph¶i cã mét sù nghiªn cøu

c«ng phu míi thùc sù n¾m b¾t ®îc. PhÇn nµy lµm râ ba

vÊn ®Ò sau:

Mét lµ, c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ph¸t triÓn ë

níc ta hiÖn nay.

Hai lµ, tÝnh tÊt yÕu vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ Nhµ

níc.

Ba lµ, vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ Nhµ níc biÓu hiÖn

nh thÕ nµo.

1. C¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ph¸t triÓn ë níc ta hiÖn nay.

Ta ®· biÕt c¬ng lÜnh n¨m 1991 cña §¶ng ta nªu lªn

s¸u ®Æc trng c¬ b¶n cña x· héi chñ nghÜa mµ nh©n d©n ta

x©y dùng, trong ®ã cã ®Æc trng vÒ nÒn kinh tÕ dùa trªn

c¬ së chÕ ®é c«ng h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt lµ chñ yÕu.

ChÕ ®é c«ng h÷u hay chÕ ®é c«ng céng bao gåm c¶ së h÷u

toµn d©n vµ së h÷u tËp thÓ. ChÕ ®é c«ng h÷u vÒ t liÖu

s¶n xuÊt chñ yÕu tõng bíc ®îc x¸c lËp vµ sÏ chiÕm i thÕ

tuyÖt ®èi khi chñ nghÜa x· héi ®îc x©y dùng xong vÒ c¬

b¶n. §ã lµ chuyÖn l©u dµi, cßn chuyÖn trín m¾t chóng ta

vÉn ®ang lµ thêi kú qu¸ ®é. Thêi kú qu¸ ®é lµ mét thêi

kú kh«ng ng¾n cho nªn ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu

thµnh phÇn còng lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan nh»m khai

th¸c tèi ®a mäi n¨ng lùc s¶n xuÊt trong x· héi ®Ó ph¸t

triÓn lùc lîng s¶n xuÊt, n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ

v¨n ho¸, tinh thÇn cña nh©n d©n.

Tríc ®©y, do duy ý chÝ, chñ quan vµ nãng véi ®· cã ý

nghÜ r»ng cã thÓ x©y dùng nhanh x· héi chñ nghÜa th«ng

qua c¸c biÖn ph¸p c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa , xo¸ bá c¸c

thµnh phÇn kinh tÕ t nh©n ®îc coi lµ " phi chñ nghÜa x·

héi". Sù thùc kh«ng ph¶i nh vËy, thùc tiÔn 10 n¨m ®æi

míi cho thÊy r»ng ®i lªn chñ nghÜa x· héi tõ mét nÒn

kinh tÕ cßn nghÌo nµn, chËm ph¸t triÓn tríc hÕt ph¶i

lÊy viÖc ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt lµm u tiªn. Cßn

viÖc x©y dùng quan hÖ s¶n suÊt míi ®Æc biÖt lµ x©y dùng

chÕ ®é së h÷u c«ng céng vÒ t liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu lµ

mét qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi l©u dµi,

nhiÒu bíc, nhiÒu h×nh thøc tõ thÊp ®Õn cao. Theo tinh

thÇn ®ã, B¸o ço ChÝnh trÞ chØ râ : " Tiªu chuÈn c¨n

b¶n ®Ó ®n¸h gi¸ hiÖu qu¶ x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt theo

®Þnh híng x· héi chñ nghÜa lµ thóc ®Èy ph¸t triÓn lùc

lîng s¶n xuÊt, c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n, thùc hiÖn

c«ng b»ng x· héi". Lµm kh¸c ®i lµ cã h¹i cho sù ph¸t

triÓn.

VÒ c¬ cÊu ngµnh:

Tõ çc h×nh thøc së h÷u c¬ b¶n : "Së h÷u toµn d©n,

së h÷u tËp thÓ vµ së h÷u t nh©n h×nh thµnh nhiÒu thµnh

phÇn kinh tÕ víi nh÷ng h×nh thøc sö h÷u kinh doanh ®a

d¹ng, ®an xen, hçn hîp". Çc thµnh phÇn kinh tÕ ®îc nªu

lªn gåm : kinh tÕ Nhµ níc, kinh tÕ tËp thÓ, kinh tÕ ç

thÓ, tiÓu chñ, kinh tÕ t b¶n t nh©n, kinh tÕ t b¶n Nhµ

níc. Thµnh phÇn kinh tÕ hîp t¸c ®· ®îc thay b»ng thµnh

phÇn kinh tÕ tËp thÓ nãi râ h¬n vÒ b¶n chÊt cña së h÷u.

Vµ thµnh phÇn nµy vÉn ®îc hiÓu lµ bao gåm nhiÒu h×nh

thøc hîp t¸c ®a d¹ng, trong ®ã hîp t¸c x· lµ nßng cèt.

Thµnh phÇn kinh tÕ cã vèn ®Çu t níc ngoµi gãp phÇn quan

träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Thµnh phÇn nµy xuÊt

hiÖn vµ ngµy cµng lín lªn trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, bao

gåm vèn do níc ngoµi ®Çu t vµo níc ta, hoÆc 100% hoÆc

trong çc h×nh thøc liªn doanh, liªn kÕt.

Nh×n chung kinh tÕ ViÖt Nam cã nh÷ng chuyÓn biÕn

tÝch cùc, tØ lÖ ngµnh c«ng nghiÖp vµ dich vô trong GDP

cã xu híng t¨ng vµ tØ lÖ ngµnh n«ng nghiÖp cã xu híng

gi¶m. Tuy nhiªn cèt lâi vÉn lµ c«ng - n«ng - dÞch vô.

VÒ kinh tÕ ®èi ngo¹i:

Níc ta ®· më cöa nÒn kinh tÕ liªn kÕt víi kinh tÕ

khu vùc vµ kinh tÕ thÕ giíi víi xu híng ngµy cµng m¹nh

mÏ. Ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ph¸t triÓn kh¸. N¨n 2000,

kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu ®¹t trªn 186 USD/ngêi, tuy cßn

ë møc thÊp, nhng ®· thuéc lo¹i çc níc cã nÒn ngo¹i th-

¬ng ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, tû träng kim ng¹ch xuÊt nhËp

khÈu cña nhãm hµng n«ng, l©m, thuû s¶n cßn chiÕm 30%.

Çc mÆt hµng xuÊt khÈu ë níc ta vÉn ë d¹ng th«, gi¸ trÞ

thÊp, søc c¹nh tranh kÐm. H¬n n÷a çc doanh nghiÖp xuÊt

khÈu cha lµm tèt c«ng t¸c xóc tiÕn th¬ng m¹i, cha cã

chiÕn lîc xuÊt khÈu dµi h¹n æn ®Þnh l©u dµi, th¬ng m¹i

®iÖn tö vÉn cßn míi mÎ. Nh vËy, hiÖn t¹i kh¶ n¨ng tham

gia héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi cña çc doanh nghiÖp níc

ta cßn thÊp, ®ßi hái Nhµ níc còng nh mçi doanh nghiÖp

ph¶i cã gi¶i ph¸p trong qu¸ tr×nh héi nhËp thu ®îc

nhiÒu hiÖu qu¶.

2. TÝnh tÊt yÕu vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ Nhµ níc.

NÒn kinh tÕ c¬ cÊu nhiÒu thµnh phÇn lµ ®Æc trng phæ

biÕn cña mäi nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Kh¸c nhau lµ ë chç

trong kinh tÕ thÞ trêng t b¶n chñ nghÜa, kinh tÕ t nh©n

nãi ®óng h¬n lµ kinh tÕ t b¶n t nh©n gi÷ vai trß thèng

trÞ; cßn trong kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ

nghÜa, nh ë níc ta, th× kinh tÕ Nhµ níc gi÷ vai trß chñ

®¹o, vµ kinh tÕ Nhµ níc cïng víi kinh tÕ tËp thÓ ®îc

x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®Ó ngµy cµng trë thµnh nÒn t¶ng

v÷ng ch¾c.

Do cã sù nhÇm lÉn gi÷a Nhµ níc vµ kinh tÕ Nhµ níc

nªn cã ý kiÕn cho r»ng chØ cã Nhµ níc míi lµm chøc n¨ng

chñ ®¹o, chø kinh tÕ Nhµ níc th× kh«ng thÓ gi÷ vai trß

chñ ®¹o ®îc. Còng do cã sù ®ång nhÊt gi÷a doanh nghiÖp

Nhµ níc vµ kinh tÕ Nhµ níc nãi chung, nªn ý kiÕn kh¸c

cho r»ng doanh nghiÖp Nhµ níc kh«ng thÓ gi÷ vai trß chñ

®¹o ®îc bëi nã cã hµng lo¹t nh÷ng khuyÕt ®iÓm vµ nhîc

®iÓm trong ho¹t ®éng. ThËt ra, doanh nghiÖp Nhµ níc lµ

bé phËn trô cét nhÊt cña kinh tÕ Nhµ níc chø kh«ng ph¶i

lµ toµn bé kinh tÕ Nhµ níc. Nãi ®Õn kinh tÕ Nhµ níc th×

ph¶i nãi ®Õn tÊt c¶ c¸c së h÷u trong tay Nhµ níc, kÓ c¶

tµi nguyªn, ®Êt ®ai, ng©n s¸ch Nhµ níc, dù tr÷ quèc

gia... Kinh tÕ Nhµ níc kh«ng lµm chøc n¨ng qu¶n lý cña

Nhµ níc nhng chÝnh nã lµ c«ng cô quan träng, lµ søc

m¹nh kinh tÕ mµ Nhµ níc n¾m lÊy vµ ®a vµo ®Ó lµm chøc

n¨ng qu¶n lý cña m×nh. B¸o c¸o ChÝnh trÞ viÕt: " Kinh

tÕ Nhµ níc ph¸t huy vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ,

lµ lùc lîng vËt chÊt quan träng vµ lµ c«ng cô ®Ó Nhµ n-

íc ®Þnh híng vµ ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ,

doanhnghiÖp Nhµ níc gi÷ vÞ trÝ then chèt, ®i ®Çu øng

dông tiÕn bé khoa häc vµ c«ng nghÖ, nªu g¬ng vÒ n¨ng

suÊt, chÊt lîng, hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi vµ chÊp hµnh

ph¸p luËt.

ë thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë níc ta tr×nh

®é lùc lîng s¶n xuÊt cßn thÊp, quan hÖ së h÷u cßn tån

t¹i nhiÒu h×nh thøc, lµ nÒn kinh tÕ hçn hîp nhiÒu thµnh

phÇn nhng c¬ chÕ thÞ trêng cha hoµn h¶o, doanh nghiÖp

Nhµ níc h¹ot ®éng cßn nhiÒu khuyÕt tËt. V× vËy, ph¶i

tiÕp tôc ®æi míi c¬ chÕ, chÝnh s¸ch ®èi víi doanh

nghiÖp Nhµ níc ®Ó t¹o ®éng lùc ph¸t triÓn vµ n©ng cao

hiÖu qu¶ ho¹t ®éng theo ®Þnh híng : xo¸ bao cÊp, doanh

nghiÖp c¹nh tranh b×nh ®¼ng trªn thÞ trêng, tù chÞu

tr¸ch nhiÖm vÒ s¶n xuÊt kinh doanh, nép ®ñ thuÕ vµ cã

l·i, thùc hiÖn tèt quy chÕ d©n chñ trong doanh nghiÖp.

Cã c¬ chÕ phï hîp vÒ kiÓm tra, kiÓm so¸t, thanh tra cña

Nhµ níc ®èi víi doanh nghiÖp, kinh tÕ Nhµ níc cã gi÷ ®-

îc vai trß chñ ®¹o th× míi cã thÓ ®¶m b¶o ®îc ®Þnh híng

x· héi chñ nghÜa cña kinh tÕ thÞ trêng. Do ®ã ph¶i cã

sù qu¶n lý cña Nhµ níc.

Kinh tÕ Nhµ níc dùa trªn chÕ ®é c«ng h÷u vÒ t liÖu

s¶n xuÊt, do ®ã ®Çu t ph¸t triÓn kinh tÕ Nhµ níc lµ t¹o

ra nÒn t¶ng kinh tÕ cho x· héi chñ nghÜa, t¹o ra søc

m¹nh vËt chÊt ®Ó Nhµ níc ®iÒu tiÕt vµ qu¶n lý thÞ tr-

êng.

Kinh tÕ Nhµ níc çc vÞ trÝ then chèt nªn cã kh¶ n¨ng

chi phèi çc thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c.

3. Nh÷ng biÓu hiÖn cñavai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ

Nhµ níc.

3.1 Lµm lùc lîng vËt chÊt ®Ó Nhµ níc thùc hiÖn chøc n¨ng ®iÒu

tiÕt vµ qu¶n lý vÜ m«.

Nhµ níc sö dông chung tÊt c¶ çc biÖn ph¸p cã thÓ

can thiÖp vµo kinh tÕ nh»m h¹n chÕ nh÷ng khuyÕt tËt cña

kinh tÕ thÞ trêng, t¹o m«i trêng kinh doanh lµnh m¹nh,

ph©n bæ nguån lùc tèi u vµ thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ,

ph¸t triÓn x· héi mét çch hµi hoµ phï hîp víi gi¸ trÞ

truyÒn thèng vµ v¨n ho¸ ®Êt níc.

Trong kinh tÕ, mçi ®¬n vÞ kinh doanh lµ mét chñ thÓ

kinh tÕ, trùc tiÕp ®èi mÆt víi thÞ trêng ®Ó quyÕt ®Þnh

çc vÊn ®Ò kinh tÕ c¬ b¶n : s¶n xuÊt çi g×? s¶n xuÊt

nh thÕ nµo? s¶n xuÊt cho ai? theo môc tiªu tèi ®a ho¸

lîi nhuËn. §iÒu nµy tÊt yÕu dÉn ®Õn kÕt côc lµ ë ®©u,

khi nµo, ®èi víi mÆt hµng nµo cã thÓ ®em l¹i lîi nhuËn

cao th× ë ®ã, khi ®ã çc doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng sÏ ®æ

x« vµo s¶n xuÊt vµ kinh doanh mÆt hµng ®ã. Ngîc l¹i,

nÕu ë ®©u, khi nµo vµ ®èi víi mÆt hµng nµo kh«ng cã l·i

hoÆc lç vèn th× ë ®ã, khi ®ã sÏ cã nhiÒu doanhngiÖp cã

kh¶ n¨ng sÏ rót khái thÞ trêng s¶n xuÊt vµ kinh doanh

mÆt hµng ®ã. Do sù h¹n chÕ cña mçi dÞch vô vÒ viÖc thu

thËp còng nh xö lý çc th«ng tin cÇn thiÕt vÒ thÞ trêng

®Ó quyÕt ®Þnh cã tham gia hay rót khái mét thÞ trêng

nµo ®ã, tÊt c¶ sÏ dÉn ®Õn nguy c¬ cã thÓ ph¸t sinh m©u

thuÉn gi÷a cung vµ cÇu ë mäi lóc, mäi n¬i vµ ®èi víi

mäi mÆt hµng. §Ó chèng l¹i nguy c¬ ®ã Nhµ níc ph¶i thùc

hiÖn chøc n¨ng ®iÕu tiÕt b»ng nhiÒu c«ng cô kh¸c nhau.

Trong ®ã doanh nghiÖp Nhµ níc ®îc coi lµ mét c«ng cô.

Víi t çch lµ c«ng cô ®iÒu tiÕt lu«n ®îc Nhµ níc

thùc hiÖn theo ph¬ng ch©m : ë ®au, khi nµo nÒn kinh tÕ

quèc d©n ®ang më réng s¶n xuÊt kinh doanh mét mÆt hµng

cô thÓ nµo ®ã mµ çc doanh nghiÖp d©n doanh hoÆc kh«ng

cã ®ñ søc kinh doanh hoÆc tõ chèi th× ë ®ã vµ khi ®ã

cÇn sù cã mÆt cña doanh nghiÖp Nhµníc. §Õn lóc nµo ®ã,

khi çc doanh nghiÖp d©n doanh ®· ®ñ søc ®¸p øng nhu

cÇu thÞ trêng, doanh nghiÖp Nhµ níc cã thÓ rót khái thÞ

trêng ®ã, nhêng chç cho çc doanh nghiÖp d©n doanh. Qu¸

tr×nh diÔn ra liªn tôc, lÆp l¹i ë mäi lÜnh vùc cña nÒn

kinh tÕ quèc d©n h×nh thµnh vai trß ®iÒu tiÕt cña doanh

nghiÖp Nhµ níc. Chøc n¨ng nµy cßn thÓ hiÖn ë trong ph¹m

vi tõng vïng ®Æc biÖt quan träng víi çc vïng xa, vïng

s©u.

Nh vËy, chøc n¨ng ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ quèc d©n ®ßi

hái Nhµ níc ph¶i sö dông doanh nghiÖp Nhµ níc nh mét

c«ng cô cÇn thiÕt b¶o ®¶m cho nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng mét

çch th«ng suèt, ®¶m b¶o lîi Ých x· héi.

3.2 Lµm ®ßn bÈy nhanh t¨ng trëng kinh tÕ vµ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn

®Ò x· héi.

§Ó nÒn kinh tÕ níc ta ph¸t triÓn mét çch nhanh

chãng th× cÇn ph¶i cã nh÷ng bíc t¨ng trëng. Do vËy, cÇn

cã mét lùc lîng cã søc m¹nh kinh tÕ lµm ®ßn bÈy ®Ó thóc

®Èy çc lùc lîng kh¸c cïng ph¸t triÓn.Doanh nghiÖp Nhµ

níc hiÖn nay cha ®ñ kh¶ n¨ng chi phèi toµn bé nÒn kinh

tÕ nhng cã mét thùc lùc to lín nªn chØ cã doanh nghiÖp

Nhµ níc míi cã thÓ thùc hiÖn ®îc chøc n¨ng ®ßn bÈy.

Nh÷ng vÊn ®Ò x· héi ®ang lµ mét h¹n chÕ lín cña níc

ta. Muèn ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi Nhµ níc ph¶i gi¶i

quyÕt triÖt ®Ó nh÷ng vÊn ®Ò ®ã. §Ó thùc hiÖn ®îc ®iÒu

nµy chóng ta cÇn cã thùc lùc vÒ kinh tÕ. Trong ®iÒu

kiÖn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn nh hiÖn nay th× chØ

cã thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ níc míi cã thÓ ®¶m nhËn ®îc

vai trß lµm lùc lîng chñ lùc cho Nhµ níc gi¶i quyÕt çc

vÊn ®Ò x· héi.

3.3 Më ®êng híng dÉn, hç trî cho çc thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c cïng ph¸t

triÓn; T¹o nÒn t¶ng cho chÕ ®é x· héi míi.

KTNN kiÓm so¸t çc thÞ trêng cña ho¹t ®éng vèn vµ

thÞ trêng tiÒn tÖ ®Ó b¶o ®¶m kh¶ n¨ng æn ®Þnh kinh tÕ

vÜ m« cña nhµ níc. Çc c«ng cô tµi chÝnh tiÒn tÖ, tÝn

dông lµ çc c«ng cô chÝnh yÕu cña nhµ níc trong qu¶n lý

kinh tÕ vÜ m«.

Thµnh phÇn kinh tÕ nhµ níc thÓ hiÖn vai trß chñ ®¹o

chi phèi çc thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c, lµm biÕn ®æi çc

thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c theo ®Æc tÝnh cña m×nh, t¹o c¬

së h¹ tÇng cho mçi kinh tÕ hµng ho¸, chiÕm gi÷ c¸c

ngµnh then chèt vµ träng yÕu x· héi, lµm ®ßn b¶y nhanh

t¨ng trëng kinh tÕ g¾n víi c«ng b»ng x· héi. §ãng gãp

phÇn lín vµo tæng s¶n phÈm quèc néi (GDP) cña toµn x·

héi.

III. §Æc trng kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng XHCN ë

ViÖt Nam

NhiÖm vô hiÖn nay lµ x¸c ®Þnh néi dung ®Þnh h-

íng XHCN

§ã lµ thÓ chÕ kinh tÕ mµ trong ®ã thÞ trêng vµ

quan hÖ thÞ trêng ngµy cµng ®îc xx¸c lËp lµ vai trß

quyÕt ®Þnh ®èi víi s¶n xuÊt kinh doanh. NÒn kinh tÕ cã

nhiÒu thµnh phÇn c¹nh tranh, cã tr×nh ®é x· héi cao,

thóc ®Èy sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dïng.

Nhµ níc dïng luËt ph¸p, kÕ ho¹ch ®Þnh híng vµ chÝnh

s¸ch kinh tÕ dÉn d¾t thÞ trêng ph¸t triÓn lµnh m¹nh,

dïng chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt, ph©n phèi ®¶m b¶o phóc lîi

cho toµn d©n thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi.

1. NÒn kinh tÕ níc ta lµ nªn kinh tÕ nhiÒu thµnh

phÇn, trong ®ã kinh tÕ nhµ níc ®ãng vai trß chñ ®¹o.

NÒn kinh tÕ níc ta tån t¹i ba lo¹i h×nh thøc së h÷u

c¬ b¶n: së h÷u toµn d©n, së h÷u t nh©n, së h÷u tËp thÓ.

Tõ ba lo¹i h×nh së h÷u c¬ b¶n ®ã h×nh thµnh nhiÒu

thµnh phÇn kinh tÕ, nhiÒu h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt

kinh doanh. Do ®ã kh«ng chØ ra søc ph¸t triÓn c¸c thµnh

phÇn kinh tÕ thuéc chÕ ®ä c«ng h÷u, mµ cßn ph¶i khuyÕn

khÝch ph¸t triÓn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ thuéc së h÷u t

nh©n ®Ó h×nh thµnh nÒn kinh tÕ thÞ trêng réng lín bao

gåm çc ®¬n vÞ kinh tÕ thuéc chÕ ®é c«ng h÷u, çc ®¬n

vÞ kinh tÕ t doanh, çc h×nh thøc hîp t¸c liªn doanh

gi÷a trong vµ ngoµi níc, çc h×nh thøc ®an xen vµ th©m

nhËp vµo nhau gi÷a çc thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu cã thÓ

tham gia thÞ trêng b×nh ®¼ng.

Trong c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thanh phÇn ë níc ta,

kinh tÕ nhµ níc gi÷ vai trß chñ ®¹o. “Kinh tÕ nhµ níc

ph¸t huy vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ, lµ lùc lîng

vËt chÊt quan träng vµ lµ c«ng cô ®Ó Nhµ níc ®Þnh híng

vµ ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ. Doanh nghiÖp nhµ níc

gi÷ vÞ trÝ then chèt; ®i ®Çu øng dông tiÕn bé khoa häc

vµ c«ng nghÖ; nªu g¬ng vÒ n¨ng suÊt, chÊt lîng, hiÖu

qu¶ kinh tÕ – x· héi vµ chÊp hµnh ph¸p luËt”. ViÖc x¸c

lËp vai trß chñ ®¹o cña nÒn kinh tÕ nhµ níc lµ vÊn ®Ò

cã tÝnh nguyªn t¾c vµ lµ sù kh¸c biÖt c¬ b¶n gi÷a kinh

tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa víi kinh tÕ thÞ

trêng t b¶n. TÝnh ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa cña kinh

tÕ thÞ trêng ë níc ta ®· quy u®Þnh kinh tÕ nhµ níc ph¶i

gi÷ vai trß chñ ®¹o trong c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh

phÇn. Bëi lÏ, mçi mét chÕ ®é x· héi ®Òu cã mét c¬ së

kinh tÕ t¬ng øng víi nã, kinh tÕ nhµ níc, nãi ®óng ra

kinh tÕ dùa trªn chÕ ®é c«ng h÷u bao gåm nhµ níc vµ

kinh tÕ hîp t¸c, t¹o c¬ së kinh tÕ cho chÕ ®é x· héi

míi – x· héi chñ nghÜa.

ViÖc vin vµo t×nh tr¹ng ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶ cña

nÒn kinh tÕ nhµn níc trong thêi gian qua ®Ó phñ ®Þnh sù

cÇn thiÕt kinh tÕ nhµ níc ph¶i gi÷ vai trß chñ ®¹o lµ

sai lÇm vÒ lý luËn. VÊn ®Ì chñ yÕu kh«ng ph¶i lµ phñ

®Þnh vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ níc, mµ lµ c¬ cÊu

l¹i kinh tÕ nhµ níc vµ ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý doanh

nghiÖp nhµ níc ®Ó chóng ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. Cæ phÇn

hãa doanh nghiÖp nhµ níc lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p

c¬ b¶n ®Ó c¬ cÊu l¹i khu cùc kinh tÕ nhµ níc vµ c¶i

thiÖn c¨n b¶n c¬ chÕ qu¶n lý doanh nghiÖp. Nhµ níc

th«ng qua chÕ ®é tham dù cæ phÇn ®Ó khèng chÕ ho¹t ®éng

cña c¸c doanh nghiÖp theo ®Þnh híng cña nhµ níc.

2. Sù ph¸t triÓn kinh tÕ g¾n víi gi¶i quyÕt c¸c

vÊn ®Ò x· héi .

§©y lµ ®¹c trng næi bËt nhÊt cuÈ thÓ chÕ thÞ

trêngXHCN. Hai mÆt kinh tÕ vµ x· héi cña nÒn kinh tÕ

thÞ trêng chñ ®éng kÕt hîp víi nhau qua luËt ph¸p,

chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ chÝh s¸ch x· héi. Thùc hiÖn phóc

lîi x· héi th«ng qua ng©n s¸ch ®Ò ra võa khuyÕn khÝch

mäi ngêi lµm giµu chÝnh ®¶ng vµ t¨ng thu nhËp cho nªn

kinh tÕ quèc d©n. Chóng ta ph¶i g¾n kinh tÕ, x· héi,

quèc phßng thµnh m« t¶ thèng nhÊt b¶o ®¶m æn ®Þnh chÝnh

nh÷ng quèc gia, tõng bíc tho¸t khái khñng ho¶ng kinh tÕ

x· héi vµ c«ng b»ng x· héi, kh«ng ngõng n©ng cao chÊt

lîng cuéc sèng nh©n d©n.

Sù thµnh c«ng cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng

x· héi chñ nghÜa kh«ng chØ dõng l¹i ë tèc ®é t¨ng trëng

mµ cßn ph¶i kh«ng ngõng n©ng cao chÊt lîng cuéc sèng,

tiÒn l¬ng, thu nhËt thùc tÕ t¨ng m¹nh y tÕ, gi¸o dôc

ph¸t triÓn); sù ph©n ho¸ giµu nghÌo kh«ng lµm ¶nh hëng

tíi phóc lîi x· héi kh«ng lµm ®¶o lén vÞ trÝ x· héi t-

¬ng ®èi cña ®a sè d©n chóng, c¬ chÕ thÞ trêng kh«ng thÓ

dÉn tíi sù xuèng cÊp thËm chÝ tho¸i ho¸ trong lÜnh vùc

v¨n ho¸ x· héi vµ c¸c quan hÖ ®¹o ®øc trong x· héi. V×

thÕ ®Æc trng quan träng vµ kh«ng thÓ thiÕu ®îc cña kinh

tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam lµ

gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi.

3. T¨ng trëng vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng:

Thùc hiÖn môc tiªu t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn bÒn

v÷ng ë mét níc kÐm ph¸t triÓn nh níc ta lµ ®iÒu kh«ng

®¬n gi¶n. Kh«ng t¨ng trëng vµ kh«ng ph¸t triÓn bÒn v÷ng

th× kh«ng thÓ thùc hiÖn ®îc môc tiªu “d©n giµu, níc

m¹nh”, “x· héi c«ng b»ng v¨n minh” vµ XHCN ®îc.

T¨ng trëng kinh tÕ g¾n liÒn víi sù lín m¹nh cña nhµ

níc, cã t¨ng trëng kinh tÕ míi cã t¨ng thªm thu nhËp

cho nÒn kinh tÕ, nhµ níc cã ®iÒu kiÖn n©ng cao vai trß

cñ m×nh trong c¸c ho¹t ®éng x· héi. Suy cho cïng bÊt cø

nhµ níc còng muèn lín m¹nh do vËy rÊt cÇn cã tiÒm lùc

vÒ kinh tÕ. Nhøng ®Ó t¨ng trëng æn ®Þnh th× cÇn yÕu tè

ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Ngµy nay ph¸t triÓn bÒn v÷ng ®îc

®Æt ra cÊp b¸ch h¬n bao giê hÐt, næi lªn hai môc tiªu

c¬ b¶n: t¨ng trëng kinh tÕ vµ b¶o vÖ m«i trêng sinh

th¸i. Kinh nghiÖm c¸c níc ®i tríc cho thÊy cÇn gi¶i

quyÕt vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i trêng sinh th¸i ngay tõ buæi

®Çu cña ph¸t triÓn kinh tÕ.

4.Tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cao

§©y lµ yªu cÇu rÊt quan träng cña ®Þnh híng x· héi

chñ nghÜa, nhng còng kh«ng ph¶i l µ ®iÒu kiÖn ®ñ bëi lÏ

nhiÒu níc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cao nhng l¹i kh«ng

ph¶i cã nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa.

Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, hÖ thèng thÞ trêng

ph¶i ®îc ph¸t huy ®Çy ®ñ mçi thøc thÓ kinh tÕ cã lîi

Ých riªng vµ lµ chñ thÓ cña thÞ trêng, tham gia ho¹t

®éng c¹nh tranh víi nhau vµ h×nh thµnh mét thÞ trêng,

mét m¹ng líi s¶n xuÊt x· héi cã trËt tù. Do ®Æc trng

cña c¬ chÕ thÞ trêng, lÊy lîi nhuËn lµm môc tiªu c¹nh

tranh lµ m«i trêng c¹nh tranh, v× vËy b¾t buéc tÊt c¶

c¸c thÓ chÕ kinh tÕ ®Òu ph¶i ho¹t ®éng víi tèc ®é cao

®Ó cã thÓ ®øng v÷ng trªn thÞ trêng ®Çy tÝnh c¹nh tranh

nµy.

5. Vai trß l·nh ®¹o, qu¶n lý cña nhµ níc.

§©y lµ mét ®iÒu kiÖn quan träng b¶o ®¶m ®Þnh híng

x· héi chñ nghÜa nÒn kinh tÕ níc ta. Trong nÒn kinh tÕ

thÞ trêng ch¹y theo lîi nhuËn, trong m«i trêng c¹nh

tranh, cho nªn n¶y sinh rÊt nhiÒu vÊn ®Ò phøc t¹p mµ

cÇn cã nhµ níc míi cã thÓ gi¶i quyÕt ®îc. V× thÕ chóng

t a muèn x©y dùng thµnh c«ng nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo

®Þnh híng x· héi chñ nghÜa chóng ta kh«ng thÓ kh«ng nãi

tíi vai trß qu¶n lý cña nhµ níc. Vai trß nµy ®îc thÓ

hiÖn b»ng hÖ thèng ph¸p luËt b¶o vÖ quyÒn tù do, d©n

chñ, c«ng b»ng x· héi b»ng ph©n phèi vµ më réng phóc

lîi x· héi cho toµn d©n, b»ng hÖ thèng hµng ho¸ c«ng

céng; ®ång thêi më réng vµ híng dÉn hç trî c¸c thµnh

phÇn kinh tÕ cïng ph¸t triÓn.

6. NÒn kinh tÕ thÞ trêng níc ta lµ nÒn kinh tÕ më,héi nhËp víi kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc.

Thùc ra ®©y kh«ng ph¶i chØ lµ ®Æc trng cña nÒn

kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, mµ xu h-

íng chung cña c¸c nÒn kinh tÕ trªn thÕ giíi hiÖn nay.

“Kh«ng cã d©n téc nµo bÞ ph¸ s¶n v× th¬ng m¹i”. Nhng ë

®©y muèn nhÊn m¹nh sù kh¸c biÖt nÒn kinh tÕ mµ chóng ta

®ang x©y dùng víi nÒn kinh tÕ ®ãng, khÐp kÝn tríc ®æi

míi. Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ hiÖn nay chØ cã më cña

kinh tÕ héi nhËp vµo kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi míi

thu hót ®îc vèn, kü thuËt c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, kinh

nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn ®Ó khai th¸c tiÒm n¨ng vµ thÕ

m¹nh cña níc ta, thùc hiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng

theo kiÓu rót ng¾n.

Thùc hiÖn më cña kinh tÕ theo híng ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc kinh

tÕ ®èi ngo¹i, thÞ trêng trong níc g¾n víi thÞ trêng khu vùc vµ thÕ giíi,

thù hiÖn nh÷ng th«ng lÖ trong quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, nhng vÉn gi÷

®îc ®éc lËp chñ quyÒn vµ b¶o vÖ ®îc lîi Ých quèc gia, d©n téc trong

quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i. Thùc hiÖn chÝnh s¸ch híng m¹nh vÒ xuÊt

khÈu, ®ång thêi thay thÕ nhËp khÈu nh÷ng s¶n phÈm mµ trong níc

s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶. §iÒu nµy ®· ®îc §¶ng ta kh¶ ®Þnh trong v¨n

kiÖn ®¹i héi §¶ng VIII: “X©y dùng mét nÒn kinh tÕ më, héi nhËp víi

khu vùc vµ thÕ giíi, híng m¹nh mÏ vÒ xuÊt khÈu, ®ång thêi thay thÕ

nhËp khÈu b»ng nh÷ng s¶n phÈm trong níc s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶.

§Ó héi nhËp ®Çy ®ñ vµo khu vùc mËu dÞch tù do §«ng

Nam ¸ (AFTA - ASEAN Free Trade Area) vµ tæ chøc th¬ng

m¹i thÕ giíi (WTO - World Trade Organization), cÇn cã

sù chuÈn bÞ tÝch cùc ngay tõ b©y giê kh«ng chØ ë cÊp

trung ¬ng, mµ c¶ ë cÊp c¬ së, c¸c doanh nghiÖp ph¶i

tÝnh ®Õn ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng khi héi nhËp ®Ó cã biÖn

ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh, nhê ®ã tån t¹i vµ

ph¸t triÓn.

7. Sù ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng g¾n liÒn víi viÖcgi÷ g×n vµ ph¸t huy b¶n s¾c d©n téc.

Khi chuyÓn nÒn kinh tÕ níc ta sang kinh tÕ hµng ho¸

vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng, th× còng n¶y sinh trong

®êi sèng thùc tÕ nh÷ng hiÖn tîng nh: th¬ng m¹i ho¸ c¶

nh÷ng quan hÖ x· héi, sèng vô lîi, sïng b¸i ®ång tiÒn,

coi thêng c¸c gi¸ trÞ nh©n v¨n lµm sãi mßn truyÒn thèng

v¨n ho¸ vµ ®¹o ®øc d©n téc. ViÖc më cña vµ héi nhËp

nh÷ng yÕu tè v¨n ho¸ lai c¨ng, mÊt gèc, xa l¹ thuÇn

phong mü tôc cña d©n téc.

Chóng ta coi viÖc v©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ

thÞ trêng lµ ph¬ng tiÖn, con ®êng thùc hiÖn môc tiªu x·

héi chñ nghÜa, chø kh«ng ph¶i ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ

trêng t b¶n chñ nghÜa. V× vËy, khi x©y dùng nÒn kinh tÕ

thÞ trêng vµ më réng giao lu quèc tÕ, héi nhËp víi khu

vùc vµ thÕ giíi ph¶i ®Æc biÖt quan t©m gi÷ g×n vµ ph¸t

huy b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc, ®ång thêi tiÕp thu cã chän

läc tinh hoa v¨n ho¸ çc d©n téc trªn thÕ giíi lµm giµu

®Ñp thªm v¨n ho¸ ViÖt Nam. Nh cè tæng bÝ th §ç Mêi ®·

nãi: “Trong ®iÒu kiÖn më réng çc quan hÖ ®èi ngo¹i,

cµng ph¶i coi träng gi÷ g×n vµ ph¸t huy b¶n s¾c d©n téc

®i víi tiÕp thu tinh hoa v¨n ho¸ nh©n lo¹i ®Ó lµm giµu

v¨n ho¸ cña ta, ng¨n chÆn sù x©m nhËp cña çc s¶n phÈm

v¨n ho¸ ®éc h¹i, lai c¨ng, mÊt gèc.

IV. Ph¬ng híng c¶i c¸ch kinh tÕ nhµ níc

1. §èi víi doanh nghiÖp nhµ níc:

Kinh tÕ Nhµ níc cã vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc gi÷

v÷ng ®Þnh híng XHCN, æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ,

chÝnh trÞ vµ x· héi cña ®Êt níc. Doanh nghiÖp Nhµ níc

(gåm DNNN gi÷ 100% vèn vµ DNNN gi÷ cæ phÇn chi phèi)

ph¶i kh«ng ngõng ®îc ®æi míi, ph¸t triÓn vµ n©ng cao

hiÖu qu¶, gi÷ vÞ trÝ then chèt trong nÒn kinh tÕ, lµm

c«ng cô vËt chÊt quan träng ®Ó kinh tÕ Nhµ níc gi÷ vai

trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN.

ViÖc tiÕp tôc søp xÕp, ®æi míi vf n©ng coa hiÖu qu¶

doanh nghiÖp nhµ níc lµ nhiÖm vô cÊp b¸ch vµ còng lµ

nhiÖm vô chiÕn lîc, l©u dµi vµ nhiÒu khã kh¨n, phøc

t¹p, míi mÏ.........

1.1.§Þnh híng s¾p xÕp, ph¸t triÓn doanh nghiÖp nhµ níc ho¹t ®éng

kinh doanh vµ ho¹t ®éng c«ng Ých.

a. §èi víi doanh nghiÖp ho¹t ®éng kinh doanh.

- Nhµ níc gi÷ 100% vèn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ho¹t

®éng kinh doanh trong lÜnh vùc ®éc quyÒn nhµ níc: vËt

liÖu næ, ho¸ chÊt ®éc, chÊt phãng x¹, hÖ thèng truyÒn

t¶i quèc gia, m¹ng trôc th«ng tin quèc gia vµ quèc tÕ,

s¶n xuÊt thuèc l¸ ®iÕu.

- Nhµ níc gi÷ cæ phÇn chi phèi hoÆc gi÷ 100% vèn ®èi

víi doanh nghiÖp nhµ n¬c ho¹t ®éng kinh doanh trong çc

ngµnh vµ lÜnh vùc: b¸n bu«n l¬ng thùc, b¸n bu«n x¨ng

dÇu, s¶n xuÊt ®iÖn, khai th¸c çc kho¸ng s¶n quan

träng, s¶n xuÊt mét sè s¶n phÈm c¬ khÝ, ®iÖn tö, c«ng

nghÖ th«ng tin, s¶n xuÊt kim lo¹i ®en, kim lo¹i mµu,

s¶n xuÊt ho¸ chÊt c¬ b¶n, ph©n ho¸ häc, thuèc b¶o vÖ

thùc vËt, s¶n xuÊt xi m¨ng, c«ng nghiÖp x©y dùng, s¶n

xuÊt mét sè hµng tiªu dïng vµ c«ng nghiÖp thùc phÈm

quan träng, s¶n xuÊt ho¸ ®éc, thuèc ch÷a bÖnh, vËn t¶i

hµng kh«ng, ®êng s¾t, viÔn ®«ng, kinh doanh tiÒn tÖ,

b¶o hiÓm, xæ sè kiÕn thiÕt, dÞch vô viÔn th«ng c¬ b¶n,

chñ yÕu lµ çc doanh nghiÖp quy m« lín, cã ®ãng gãp lín

cho ng©n s¸ch, ®i ®Çu trong viÖc øng dông c«ng nghÖ mòi

nhä, c«gn nghÖ cao vµ gãp phÇn quan trong æn ®Þnh kinh

tÕ vÜ m«. Nh÷ng doanh nghiÖp ho¹t ®éng kinh doanh ®¶m

b¶o nhu cÇu thhiÕt yÕu cho s¶n xuÊt vµ n©ng cao ®íi

sèng vËt chÊt, tinh thÇn cña ®ång bµo n«ng th«n, ®ång

bµo çc d©n téc ë miÒn nói, vïng s©u, vïng xa.

Nhµ níc gi÷ cæ phÇn ®Æc biÖt trong mét sè trêng hîp cÇn

thiÕt.

ChuyÓn çc doanh nghiÖp g÷ 100% vèn sang h×nh thøc

c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n mét chñ së h÷u lµ Nhµ níc

hoÆc c«ng ty cæ phÇn gåm çc cæ ®«ng lµ çc doanh

nghiÖp nhµ níc.

C¨n cø ®Þnh híng trªn ®©y, ChÝnh phñ chØ ®¹o rµ

so¸t, phª duyÖt ph©n lo¹i cô thÓ çc doanh nghiÖp nhµ

níc hiÖn cã ®Ó triÓn khai thùc hiÖn vµ tõng th¬× kú

xem xÐt ®iÒu chØnh ®Þnh híng, ph©n lo¹i doanh nghiÖp

cho phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ -x· héi.

Doanh nghiÖp thuéc çc tæ chøc cña §¶ng thùc hiÖn s¾p

xÕp nh ®èi víi doanh nghiÖp nhµ níc. Doanh nghiÖp thuéc

cac tæ chøc chÝnh trÞ – x· héi ®¨ng ký ho¹t ®éng theo

LuËt Doanh nghiÖp.

- ViÖc thµnh lËp míi doanh nghiÖp nhµ níc ho¹t ®éng

kinh doanh chñ yÕu sÏ thùc hiÖn díi h×nh thcs c«ng ty

cæ phÇn. ChØ thµnh lËp míi doanh nghiÖp 100% vèn nhµ n-

íc ®èi víi nh÷ng ngµnh vµ lÜnh vùc mµ nhµ níc cÇn gi÷

®éc quyÒn, hoÆc çc thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c kh«ng muèn

hay kh«ng cã kh¶ n¨ng tham gia.

b. §èi víi doanh nghiÖp ho¹t ®éng c«ng Ých.

- Nhµ níc gi÷ 100% vèn ®èi víi çc doanh nghiÖp c«ng

Ých ho¹t ®éng trong lÜnh vùc : in b¹c vµ chøng chØ cã

gi¸ ; ®iÒu hµnh bay; b¶o ®¶m hµng h¶i; kiÓm so¸t vµ

ph©n phèi tµn sè v« tuyÕn ®iÖn ; s¶n xuÊt ; söa chöa vò

khÝ ; khÝ tµi ; trang bÞ chuyªn dïng quèc phßng , an

ninh ; doanh nghiÖp ®îc giao thùc hiÖn nhiÖm vô quèc

phßng ®Æc biÖt vµ çc doanh nghiÖp t¹i çc ®Þa bµn

chiÕn lîc quan träng kÕt hîp kinh tÕ víi quèc phßng

theo quyÕt ®Þnh cña chÝnh phñ . Çc doanh nghiÖp cña

qu©n ®éi vµ c«ng an ®îc s¾p xÕp vµ ph¸t triÓn theo ®Þnh

híng nµy.

- Nhµ níc gi÷ 100% vèn hoÆc cæ phÇn chi phèi ®èi víi

nh÷ng doanh nghiÖp c«ng Ých ®ang ho¹t ®éng trong çc

lÜnh vùc: kiÓm ®Þnh kû thuËt ph¬ng tiÖn giao th«ng c¬

giíi ; xuÊt b¶n s¸ch gi¸o khoa , s¸ch b¸o chÝnh trÞ ,

phim thêi sù vµ tµi liÖu qu¶n lý , b¶o tr× hÖ thèng ®-

êng s¾t quèc gia , s©n bay, qu¶n lý thuû n«ng ®Çu nguån

, trång vµ b¶o vÖ rõng ®Çu nguån , tho¸t níc ë ®« thÞ

lín, ¸nh s¸ng ®êng phè , qu¶n lý,b¶o tr× hÖ thèng

®êng bé , bÕn xe , ®êng thuû quan träng , s¶n xuÊt s¶n

phÈm vµ cung øng dÞch vô kh¸c theo quy ®Þnh cña chÝnh

phñ.

Trong tõng thêi kú, chÝnh phñ xem xÐt , ®iÒu chØnh

®Þnh híng ph©n lo¹i doanh nghiÖp phï hîp víi yªu cÇu

ph¸t triÓn kinh tÕ – x¶ héi .

§èi víi çc doanh nghiÖp ho¹t ®éng c«ng Ých hiÖn cã

, chÝnh phñ c¨n cø vµo ®Þnh híng trªn ®©y chØ ®¹o rµ

so¸t vµ phª duyÖt ph©n lo¹i cô thÓ ®Ó thùc hiÖn triÓn

khai thùc hiÖn . Nh÷ng doanh nghiÖp c«ng Ých ®ang ho¹t

®éng kh«ng thuéc diÖn nªu trªn sÎ ®îc s¾p xÕp l¹i .

ViÖc thµnh lËp doanh nghiÖp nhµ níc ho¹t ®éng c«ng Ých

ph¶i xem xÐt chÆt chÎ, ®óng ®Þnh híng , cã yªu cÇu vµ

cã ®ñ çc yªu c©ï cÇn thiÕt .

KhuyÕn kÝch nh©n d©n vµ doanh nghiÖp thuéc çc

thµnh phÇn kinh tÕ s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm , dÞch vô

mµ x¶ héi cÇn vµ ph¸p luËt kh«ng cÊm.

1.2. §Èy m¹nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ níc .

Môc tiªu cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ níc lµ nh»m ;

t¹o ra lo¹i h×nh doanh nghiÖp cã nhiÒu chñ së höu ,

trong ®ã cã ®«ng ®¶o ngêi lao ®éng , ®Ó sö dông hiÖu

qu¶ vèn , tµi s¶n cña nhµ níc vµ huy ®éng thªm vèn x¶

héi vµo ph¸t triÓn s¶n xuÊt , kinh doanh, t¹o ®éng lùc

m¹nh mÎ vµ c¬ chÕ qu¶n lý n¨ng ®éng , cã hiÖu qu¶ cho

doanh nghiÖp cña nhµ níc , ph¸t huy vai trß lµm chñ

thùc sù cña x· héi , cña cæ ®«ng vµ vµ t¨ng cêng sù

gi¸m s¸t cña x¶ héi ®èi víi doanh nghiÖp , ®¶m b¶o hµi

hoµ lîi Ých cña nhµ níc , doanh nghiÖp vµ ngêi lao

®éng. Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp cña nhµ níc kh«ng ®îc

biÕn thµnh t nh©n ho¸ doanh nghiÖp nhµ níc .

§èi tîng cæ phÇn ho¸ lµ nh÷ng doanh nghiÖp nhµ níc

hiÖn cã mµ nhµ níc kh«ng cÇn gi÷ 100% vèn, kh«ng phô

thuéc vµo thùc tr¹ng kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh . C¬

quan nhµ níc cã thÈm quyÒn c¨n cø vµo thùc tr¹ng kÕt

qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh . C¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn

c¨n cø vµo ®Þnh híng s¾p xÕp, ph¸t triÓn doanh nghiÖp

nhµ níc vµ ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña tõng doanh nghiÖp mµ

quyÕt ®Þnh chuyÓn doanh gnhiÖp nhµ níc hiÖn cã thµnh

c«ng ty cæ phÇn, trong ®ã nhµ níc cã cæ phÇn chi phèi,

cæ phÇn ®Æc biÖt, cæ phÇn ë møc thÊp hoÆc nhµ níc kh«ng

gi÷ cæ phÇn.

H×nh thøc cæ phÇn ho¸ bao gåm: gi÷ nguyªn gi¸ trÞ

doanh nghiÖp, ph¸t hµnh cæ phiÕu ®Ó thu hót thªm vèn;

b¸n mét phÇn gi¸ trÞ hiÖn cã cña doanh nghiÖp cho c¸c

cæ ®«ng, cæ phÇn ho¸ ®¬n vÞ phô thuéc cña doanh nghiÖp;

chuyÓn toµn bé doanh nghiÖp thµnh c«ng ty cæ phÇn. Tr-

êng hîp cæ phÇn ho¸ ®¬n vÞ phô thuéc cña doanh nghiÖp

th× kh«ng ®îc g©y khã kh¨n hoÆc lµm ¶nh hëng ®Õn hiÖu

qu¶ s¶n xuÊt, kinh doanh çc bé phËn cßn l¹i cña doanh

nghiÖp.

Nhµ níc cã chÝnh s¸ch ®Ó gi¶m bít t×nh tr¹ng chªnh

lÖch vÒ cæ phÇn u ®·i cho ngêi lao ®éng gi· çc doanh

nghiÖp thùc hiÖn cæ phÇn ho¸. Cã quy ®Þnh ®Ó ngêi lao

®éng gi÷ ®îc cæ phÇn u ®·i trong mét thêi gian nhÊt

®Þnh. Söa ®æi, bæ sung c¬ chÕ u tiªn b¸n cæ phÇn cho

ngêi lao ®éng trong doanh nghiÖp ®Ó g¾n bã ngêi lao

®éng víi doanh nghiÖp, dµnh mét tû lÖ cæ phÇn thÝch hîp

b¸n ra ngoµi doanh nghiÖp. Nghiªn cøu sö dông mét phÇn

vèn tù cã cña doanh nghiÖp ®Ó h×nh thµnh cæ phÇn cña

ng¬i lao ®éng, ngêi lao ®éng ®îc hëng l·i nhng kh«ng

®îc rót cæ phÇn khái doanh nghiÖp. Më réng viÖc b¸n cæ

phÇn cña çc doanh nghiÖp c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng,

l©m, thuû s¶n cho ngêi s¶n xuÊt vµ cung cÊp nguyªn

liÖu. Cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch doanh nghiÖp cæ phÇn

ho¸ sö dông nhiÒu lao ®éng vµ cã quy ®Þnh cho phÐp

chuyÓn nî thµnh vèn gãp cæ phÇn.

Söa ®æi ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp

theo híng g¾n víi thÞ trêng, nghiªn cøu ®a gi¸ trÞ

quyÒn sö dông ®Êt vµo gÝa trÞ doanh nghiÖp, thÝ ®iÓm

®Êu thÇu b¸n cæ phiÕu vµ b¸n cæ phiÕu qua çc ®Þnh chÕ

tµi chÝnh trung gian.

Nhµ níc ®Çu t ®îc mua cæ phÇn lÇn ®Çu ®èi víi nh÷ng

doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ mµ nhµ níc kh«ng ®îc gi÷ cæ

phÇn chi phèi theo ®óng quy ®Þnh cña LuËt Doanh nghiÖp

vµ LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t trong níc khuyÕn khÝch nhµ

®Çu t cã tiÒm n¨ng vÒ c«ng nghÖ, thÞ trêng, kinh nghiÖm

qu¶n lý, tiÒn vèn mua cæ phÇn. Sè tiÒn mua ®îc tõ b¸n

cæ phÇn dïng ®Ó thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®èi víi ngêi lao

®éng vµ ®Ó nhµ níc t¸i ®Çu t ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh

doanh, kh«ng ®îc ®a vµo ng©n s¸ch ®Ó chi thêng xuyªn.

Nhµ níc ban hµnh c¬ chÕ, chÝnh s¸ch phï hîp ®èi víi

doanh nghiÖp nhµ níc ®· chuyÓn sµng c«ng ty cæ phÇn.

Söa ®æi cçc chÝnh s¸ch u ®·i ®èi víi çc doanh nghiÖp

cæ phÇn ho¸ theo híng u ®·i h¬n ®èi v¬Ý nh÷ng doanh

nghiÖp khi cæ phÇn ho¸ cã khã kh¨n.

ChØ ®¹o chÆt chÏ doanh nghiÖp nhµ níc ®Çu t mét

phÇn vèn ®Ó lËp míi c«ng ty cæ phÇn ë nh÷ng linhx vùc

cÇn thiÕt.

1.3.Thùc hiÖn giao, b¸n, kho¸n kinh doanh, cho thuª, s¸t nhËp, gi¶i

thÓ, ph¸ s¶n ®èi víi doanh nghiÖp nhµ níc quy m« nhhá, lµm ¨n kh«ng

hiÖu qu¶.

§èi víi doanh ghiÖp cã quy m« nhá cã vèn nhµ níc d-

íi 5 tû ®ång, nhµ níc kh«ng cÇn n¾m gi÷ vµ kh«ng cæ

phÇn ho¸ ®îc, tuú thùc tÕ cña tõng doanh nghiÖp, c¬

quan nhµ níc cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh mét trong çc

h×nh thøc: B¸n, giao, khon¸ kinh doanh, cho thuª.

KhuyÕn khÝch doanh nghiÖp nhµ níc ®· giao, b¸n ®îc

chuyÓn thµnh c«ng ty cæ phÇn cña ngêi lao ®éng. S¸t

nhËp, gi¶i thÓ, ph¸ s¶n nh÷ng doanh nghiÖp nhµ níc ho¹t

®éng kh«ng hiÖu qu¶, nhng kh«ng thùc hiÖn ®îc çc h×nh

thøc nãi trªn.

Söa ®æi, bæ sung luËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp theo h-

íng ngêi quyÕt ®Þnh thµnh lËp doanh nghiÖp cã quyÒn ®Ò

nghÞ tuyªn bè ph¸ s¶n.

§Èy m¹nh tuyÒn truyÒn, n©ng cao nhËn thøc, hiÓu

biÕt cña ngêi lao ®éng vµ toµn x· héi ®èi víi ngêi chñ

tr¬ng cæ phÇn ho¸, giao, b¸n, kho¸n kinh doanh, cho

thuª, s¸t nhËp, gi¶i thÓ, ph¸ s¶n doanh nghiÖp nhµ níc.

1.4. §æi míi vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña çc tæng c«ng

ty nhµ níc, h×nh thµnh mét sè tËp ®oµn kinh tÕ m¹nh.

a. Tæng c«ng ty nhµ níc ph¶i cã vèn ®iÒu lÖ ®ñ lín,

cã thÓ huy ®éng vèn tõ nhiÒu nguån, trong ®ã vèn nhµ n-

íc lµ chñ yÕu, thùc hiÖn kinh doanh ®a ngµnh, cã ngµnh

chÝnh chuyªn s©u, cã liªn kÕt gi÷a çc ®¬n vÞ thµnh

viªn kiªn kÕt vÒ s¶n xuÊt, tµi chÝnh, thÞ trêng..., cã

tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ qu¶n lý tiªn tiÕn n¨ng suÊt lao

®éng cao, chÊt lîng s¶n phÈm tèt, cã kh¶ n¨ng c¹nh

tranh trªn thÞ trêng trong níc vµ quèc tÕ hoµn thµnh

viÖc s¾p xÕp çc tæng c«ng ty nhµ níc hiÖn cã nh»m tËp

trung h¬n n÷a nguån lùc ®Ó chi phèi ®îc nh÷ng ngµnh,

lÜnh vùc then chèt cña nÒn kinh tÕ, lµm lùc lîng chñ

lùc trong viÖc b¶o ®¶m çc c©n ®èi lín vµ æn ®Þnh kinh

tÕ vÜ m«, cung øng nh÷ng s¶n phÈm träng yÕu cho nÒn

kinh tÕ quèc d©n vµ xuÊt khÈu, ®ãng gãp lín cho ng©n

s¸ch, lµm nßng cèt thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ vµ chñ

®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cã hiÖu qu¶.

Trong tõng thêi kú, theo yªu vÇu ph¸t triÓn cña nÒn

kinh tÕ cÇn cã sù ®iÒu chØnh phï hîp nh÷ng tæng c«ng ty

®ang ho¹t ®éng kh«ng cã ®ñ yªu cÇu trªn sÏ ®îc s¾p xÕp

l¹i

ThÝ ®iÓm, rót kinh nghiÖm dÓ nh©n réng viÖc thùc

hiÖn chuyÓn tæng c«ng ty nhµ níc sang nhµ níc sang ho¹t

®éng c«ng ty mÑ – c«ng ty con , trong ®ã tæng c«ng ty

®Çu t vèn vµo çc doanh nghiÖp thµnh viªn lµ nh÷ng

c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n mét chñ ( tæng c«ng ty)

hoÆc lµ c«ng ty cæ phÇn mµ tæng c«ng ty gi÷ cæ phÇn chi

phèi .

Bªn c¹nh çc tæng c«ng ty nhµ níc. NghÞ quyÕt trung

¬ng III chñ tr¬ng h×nh thµnh mét sè tËp ®oµn kinh tÕ

m¹nh trªn c¬ së çc Tæng c«ng ty nhµ níc cã sù tham gia

cña çc thµnh viªn kinh tÕ, kinh doanh ®a ngµnh, trong

®ã çc ngµnh kinh doanh chÝnh, chuyªn m«n ho¸ cao vµ

gi÷ vai trß chi phèi trong nÒn kinh tÕ quèc d©n.

1.5. Gi¶i quyÕt lao ®éng d«i d vµ nî kh«ng thanh to¸n ®îc

NghÞ quyÕt Trung ¬ng III xac ®Þnh r»ng, lao ®éng

d«i d ®îc doanh nghiÖp t¹o ®iÒu kiÖn ®µo t¹o l¹i hoÆc

nghØ viÖc hëng nguyªn l¬ng trong mét thêi gian ®Ó t×m

viÖc; nÕu kh«ng t×m ®îc viÖc th× ®îc nghØ chÕ ®é mÊt

viÖc theo quy ®Þnh cña Bé LuËt lao ®éng. §Ó cã ®ñ c¬ së

ph¸p lý cho vÊn ®Ò nµy, bé LuËt lao déng ®îc söa ®æi,

bæ sung theo híng cho phÐp ¸p dông chÕ ®é mÊt viÖc ®èi

víi sè lao déng d«i d t¹i thêi ®iÓm giao, b¸n, kho¸n

kinh doanh vµ cho thuª doanh nghiÖp nhµ níc. §ång thêi,

khÈn tr¬ng bæ sung chÝnh s¸ch b¶o hiÓm x· héi; ban hµnh

chÝnh s¸ch b¶o hiÓm thÊt nghiÖp theo híng nhµ níc,

doanh nghiÖp vµ ngêi lao ®éng cïng gãp.

§èi víi nî kh«ng thanh to¸n ®îc, thµnh lËp c«ng ty

mua b¸n nî vµ tµi s¶n cña doanh nghiÖp nhµ níc ®Ó xö

luý nî vµ tµi s¶n kh«ng cÇn dïng, t¹o ®iÒu kiÖn lµnh

m¹nh ho¸ tµi chÝnh doanh nghiÖp.

1.6. §æi míi tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ tr×nh ®é qu¶n lý trong

doanh nghiÖp nhµ níc

Ph¶i kh¼ng ®Þnh r»ng c«ng nghÖ lµ vÊn ®Ò sèng cßn

cña doanh nghiÖp nÕu muèn tån t¹i cã hiÖu qu¶.X©y dùng

chiÕn lîc ®æi míi c«ng nghÖ trong tõng ngµnh, tõng

doanh nghiÖp,t¨ng cêng c«ng t¸c nghiªn cøu triÓn

khai,ph¸t triÓn s¶n phÈm,c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ trêng,

th«ng tin thÞ trêng,t¨ng cêng xóc tiÕn b¸n hµng, t¨ng

cêng vai trß cña th¬ng m¹i ®iÖn tö,n©ng cao chÊt lîng

s¶n phÈm b»ng çch híng çc doanh nghiÖp cè g¾ng v¬nlªn

¸p dông hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng quèc tÕ .

2- Víi tµi s¶n thuéc nhµ níc.

CÇn ®æi míi hÖ thèng çc chÝnh s¸ch mang tÝnh chÊt

vÜ m« nh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, tµi chÝnh, thuÕ, tÝn dông,

®µu t xu©t nhËp khÈu.

X¸c ®Þnh vµ ph©n biÖt râ rµng çc quyÒn së h÷u

sö dông,®Þnh do¹t vµ hëng lîi ®èi víi tµi s¶n quèc gia

®Ó cã sù ph©n ®Þnh râ chøc n¨ng qu¶n lý vµ chøc nang

khinh tÕ cña nhµ níc vµ cña DNNN ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng

Nhµ n¬c tham gia qu¸ s©u vµo c«ng viÖc cña çc DNNN.

Lµnh m¹nh ho¸ hÖ thèmg tµi chÝnh, tÝn dông, ngan

hµng Nhµ níc, hÖ thèng dù tr÷ quèc gia, çc quü b·o

hiÓm, quü dù phßngcÇn ®îc sö dông cã hiÖu qu¶ h¬n.

kÕt luËn

Nh vËy kinh tÕ nhµ níc lµ mét chñ thÓ quan träng

nhÊt lµ thµnh phÇn kinh tÕ then chèt ®· gãp phÇn ®a ®Êt

níc ta ra khái khñng ho¶ng kinh tÕ, chuyÓn sang mét

giai ®o¹n míi, giai ®o¹n cña m« h×nh kinh tÕ thÞ t r-

êng chuyÓn biÕn v÷ng ch¾c theo quü ®¹o chñ nghÜa x·

héi.

§èi víi t«i viÖc ®i s©u t×m hiÓu nghiªn cøu vÒ ®Ò

tµi nµy ®· gióp Ých cho t«i rÊt nhiÒu trong viÖc n©ng

nhËn thøc vµ t duy kinh tÕ; cã quan niÖm ®óng ®¾n vÒ

thµnh phÇn kinh tÕ nhµ níc vµ vai trß chñ ®¹o cña nã

®ång thêi x¸c ®Þnh ®îc tr¸ch nhiÖm cña m×nh ®èi víi sù

nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.

MÆc dï ®· cè g¾ng nhng víi kinh nghiÖm cha nhiÒu

ch¾c ch¾n sÏ cßn cã nhiÒu thiÕu sãt rÊt mong cã sù gãp

ý cña thÇy c« vµ c¸c b¹n.

Mét lÇn n÷a t«i xin c¶m ¬n PGS. TS . Mai H÷u Thùc,

®· tËn t×nh híng dÉn t«i hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy.

Kinh tế nhà nước và vai trò của nó trong nền kinh tế thị trường định hướng...

Documents

Transcript of Kinh tế nhà nước và vai trò của nó trong nền kinh tế thị trường định hướng...