GAZİ ÜNİVERSİTESİ

EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

YABANCI DİLLER EĞİTİMİ ANABİLİM DALI

ARAPÇA ÖĞRETMENLİĞİ BİLİM DALI

ARAPÇA YAZILI MEDYADA REKLAM DİLİNİN İNCELENMESİ VE REKLAM

METİNLERİNİN ARAPÇA ÖĞRETİMİNDE KULLANIMINA YÖNELİK

ÖNERİLER

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Hazırlayan

Ayşe İSPİR

Ankara

Mart, 2014

GAZİ ÜNİVERSİTESİ

EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

YABANCI DİLLER EĞİTİMİ ANABİLİM DALI

ARAPÇA ÖĞRETMENLİĞİ BİLİM DALI

ARAPÇA YAZILI MEDYADA REKLAM DİLİNİN İNCELENMESİ VE REKLAM

METİNLERİNİN ARAPÇA ÖĞRETİMİNDE KULLANIMINA YÖNELİK

ÖNERİLER

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Hazırlayan

Ayşe İSPİR

Danışman: Prof. Dr. Musa YILDIZ

Ankara

Mart, 2014

i

JÜRİ ÜYELERİNİN İMZA SAYFASI

Ayşe İSPİR‘in “Arapça Yazılı Medyada Reklam Dilinin İncelenmesi ve Reklam

Metinlerinin Arapça Öğretiminde Kullanımına Yönelik Öneriler” başlıklı tezi

28.03.2014 tarihinde, jürimiz tarafından Arapça Öğretmenliği Anabilim Dalında

Yüksek Lisans Tezi olarak kabul edilmiştir.

Adı Soyadı İmza

Başkan (Tez Danışmanı): Prof. Dr. Musa YILDIZ ..………..

Üye: Yrd. Doç. Dr. İbrahim Ethem POLAT ..………...

Üye: Yrd. Doç. Dr. Osman DÜZGÜN ..………...

ii

ÖNSÖZ

Ayşe İSPİR

Türkiye’de oldukça uzun zamandır öğretimi yapılan, dini, kültürel vb. açılardan

sağlam ve köklü bağlara sahip olduğumuz Arapça alanında yapılan çalışmalar gün

geçtikçe artmaktadır. Buna rağmen Türkiye’de öğretilen ve istihdam edilen diğer

yabancı dillerle kıyaslandığında Arap dili alanında yapılan çalışmaların oldukça az

olduğu ve öğretiminde kullanılmasına yönelik materyallerin çeşitlilik arz etmediği

dikkatleri çekmektedir. Özellikle günlük hayata fazlasıyla nüfuz eden Arapça basın

dilinin, henüz pek dokunulmamış bir alan olma özelliğini muhafaza ettiği

görülmektedir. Fiziki konumu itibariyle ülkemize yakın olan Arap coğrafyasını, gittikçe

ısınan uluslararası ilişkiler ülkemize daha da yakınlaştırmıştır. Bu nedenle bu coğrafya

ile iletişim kurmamızı sağlayacak en temel köprü olan Arapça, bir bilim dalı olarak

dokunulmaya, araştırılmaya, çalışılmaya ihtiyaç duyulan bir alan haline gelmiştir. Bu

anlamda çalışmamın Arapça alanına anlamlı katkılar sağlayacağını ve bahsi geçen

hususlarda oluşabilecek ihtiyaçlara cevap vereceğini ümit etmekteyim.

Çalışmada ilk olarak iletişim alanına ait bir kavram olan reklam ve reklamla

ilgili kavramlar hakkında genel bilgilere yer verilmiştir. Daha sonra örneklem olarak

seçilen reklam metinleri, çeşitli kıstaslar göz önünde bulundurularak dilsel olarak

incelenmiştir. Çalışmanın son bölümünde ise reklam metinlerinin Arapça öğretiminde

kullanılmasına yönelik etkinlik önerileri sunulmuştur.

Araştırma sürecinde Ahmet Yesevi Üniversitesinde rektörlük gibi meşakkatli bir

görevi icra etmesine rağmen desteklerini ve değerli görüşlerini esirgemeyen

danışmanım, saygı değer hocam Prof. Dr. Musa YILDIZ’a teşekkür ederim.

Lisans öğrenimimden itibaren yanımda olan, beni yönlendiren, teşvik eden,

hiçbir desteğini esirgemeyen ve tüm yoğunluğuna rağmen çalışmamı okuyarak son

derece anlamlı katkılarda bulunan kıymetli hocam Yrd. Doç. Dr. Erdinç DOĞRU’ya

teşekkür ederim.

iii

Ayrıca çalışma sürecine beraber başladığımız değerli hocam Prof. Dr. Nurettin

CEVİZ’e, başta kaynak temin etme hususu olmak üzere desteğini hep yanımda

hissettiğim hocam Okt. Selma KETENE’ye, aynı şekilde desteklerini esirgemeyen, Doç.

Dr. M. Hakkı SUÇİN ve Yrd. Doç. Dr. İbrahim ÖZAY başta olmak üzere Arap Dili

Eğitimi Anabilim Dalında görev yapan tüm hocalarıma, daima yanımda hissettiğim

arkadaşım Arş. Gör. Gülfem KURT’a ve burada adını anamadığım tüm dostlara

şükranlarımı sunarım.

Yüksek lisans eğitimim boyunca bursiyeri olduğum TÜBİTAK’a akademik ve

maddi desteklerinden dolayı ayrıca teşekkür ederim. Son olarak bu süreçte manevi

olarak yanımda olan tüm aile fertlerime gönülden şükranlarımı sunarım.

iv

ÖZET

ARAPÇA YAZILI MEDYADA REKLAM DİLİNİN İNCELENMESİ VE REKLAM

METİNLERİNİN ARAPÇA ÖĞRETİMİNDE KULLANIMINA YÖNELİK

ÖNERİLER

İSPİR, Ayşe

Yüksek Lisans, Arapça Öğretmenliği Bilim Dalı

Tez Danışmanı: Prof. Dr. Musa YILDIZ

Mart- 2014, 124 sayfa

Bu araştırmanın amacı, Arapça yazılı medyada yer alan reklam metinlerini

dilbilimsel ve reklam söylemine has bazı özellikler açısından incelemek ve reklamların

Arapça öğretiminde kullanılmasına yönelik çeşitli etkinlik önerileri sunmaktır.

Çalışma nitel bir araştırma olup, tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın

evrenini yazılı medya organlarından olan Arapça gazete ve dergilerde yayınlanan

reklam metinleri oluştururken örneklemi, son üç yılda yayınlanmış Arapça gazete ve

dergilerden alınmış, temizlik, kozmetik, otomobil, çocuk ve çocuk bakımı, konfeksiyon

vb. farklı temalara ait doksan iki tane reklam metni oluşturmaktadır. Amaçlı örneklem

yoluyla seçilen bu metinler taranarak Arapça yazılı medyada yer alan reklamların dilsel

özelliklerine dair veriler elde edilmiştir.

Çalışmanın ilk bölümünde iletişim bölümüne ait bir kavram olan reklam, reklam

bileşenleri, türleri, araçları, işlevleri ve ilişkili olduğu alanlar hakkında bilgi verilmiştir.

İkinci bölümde çeşitli Arap ülkelerinde yayınlanan farklı dergi ve gazetelerden seçilmiş

reklam metinleri dilsel olarak incelenmiştir. Çalışmanın son bölümüne ise reklam

metinlerinin neden Arapça öğretiminde kullanılması gerektiği hakkında bilgi verilerek

giriş yapılmış ardından reklamların Arapça öğretiminde, Avrupa Dil Portfolyosu’nun

v

içerdiği beş dil becerisini (Dinleme, okuma, karşılıklı konuşma, sözlü anlatım ve yazılı

anlatım) kapsayacak şekilde kullanılmasına yönelik on sekiz tane etkinlik sunulmuştur.

Yapılan incelemeler sonucunda stratejik olarak, ikna ve tüketime yöneltme vb.

amaçlarla üretilen Arapça reklamların dilinin, sıradan olmadığı bilakis düz yazıdan çok

şiir diline yakın olduğu, üst düzey dilsel kullanımlara sahip olmakla beraber retorik

araçlarla bezendiği dikkatleri çekmiştir. Sahip olduğu bu sıra dışı özelliklerle dil

sınıfları için zengin birer dilsel materyal olma liyakatine sahip olacağı düşünülen

reklamların Arapça öğretiminde kullanımının, öğrencilerin kolayca dikkatlerini çekerek

öğretimi daha zevkli, kalıcı ve verimli hale getireceği açıktır. Bu nedenle çalışmanın

son bölümünde Arapça öğretmenine, öğretimde reklamlardan nasıl yararlanabileceği

konusunda yardımcı olacak ve bu hususta fikir verecek on sekiz tane etkinlik

sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler: Arapça yazılı medya, reklam dili, retorik, Arapça öğretimi,

beş temel dil becerisi ve yabancı dil etkinlikleri.

vi

ABSTRACT

ANALYSIS OF ADVERTISING LANGUAGE IN ARABIC PRINTED MEDIA AND

SUGGESTIONS FOR USAGE OF ADVERTISING TEXTS IN ARABIC

LANGUAGE TEACHING

İSPİR, Ayşe

Master Degree, Department of Arabic Language Education

Thesis Supervisor: Prof. Dr. Musa YILDIZ

March-2014, 124 pages

The aim of this research is to analyze advertising texts in Arabic Printed Media

in terms of linguistic and some aspects, which are peculiar to advertising discourse and

to give various suggestions for usage of advertisements in Arabic Language Teaching

In addition to qualitative research, survey research model is used in this study.

The universe of the research consists of advertising texts published in Arabic

newspapers and magazines, which are parts of printed media whereas sampling consists

of ninety two advertising texts, which were taken from Arabic newspapers and

magazines published in last three years, with different themes such as cleaning,

cosmetics, automobiles, children and childcare and clothing etc. The study gives

informations about linguistic features of the advertisements in Arabic printed media by

examining these texts which are selected by means of intended sampling.

In the first part of the study, there is a piece of information about advertising as a

concept belonging to communication domain, advertising components, kinds of

advertising, functions of advertising, mediums of advertising and other related areas. In

the second part of the study, advertising texts selected from different newspapers and

magazines, which were published in different Arabic countries, are examined

vii

linguistically. In the final part of the study, some information about why advertising

texts should be used in Arabic Language Teaching is told. Then, eighteen activities are

presented with the aim of the usage of advertising texts in Arabic language teaching of

five skills, (Listening, reading, speaking, verbal expression and written expression)

included in European Language Portfolio.

As a result of the analysis carried out throughout research process, it attracts

attention that Arabic advertising language, which is produced strategically with the aims

of persuasion and consumption, is not only enhanced with rhetorical figures in addition

to usage of higher order linguistic usages, but also close to poetry language in contrast

with ordinary text. It is obvious that advertisements will make Arabic language learning

more enjoyable, productive and long-lasting, particularly in language classes, by easily

attracting students’ attention with these extraordinary features. Accordingly, useful

eighteen activities are presented to Arabic language teachers in the final part of the

study. They give teachers opinions about how they can use advertising in language

teaching.

Key Words: Arabic printed media, advertising language, rhetoric, Arabic

teaching, five main language skills, and foreign language activities.

viii

İÇİNDEKİLER

JÜRİ ÜYELERİNİN İMZA SAYFASI ......................................................................................... i

ÖNSÖZ ..........................................................................................................................................ii

ÖZET ............................................................................................................................................ iv

ABSTRACT .................................................................................................................................. vi

İÇİNDEKİLER ........................................................................................................................... viii

0.1. GİRİŞ ............................................................................................................................ 1

0.1.1. Problem Durumu ................................................................................................... 1

0.1.2. Araştırmanın Amacı .............................................................................................. 2

0.1.3. Araştırmanın Önemi .............................................................................................. 3

0.1.4. Araştırmanın Sınırlılıkları ..................................................................................... 3

0.1.5. Araştırmanın Varsayımları .................................................................................... 3

0.2. KAVRAMSAL ÇERÇEVE .......................................................................................... 4

0.3. YÖNTEM........................................................................................................................... 5

0.3.1. Araştırmanın Modeli ................................................................................................... 5

0.3.2. Evren ve Örneklem ..................................................................................................... 5

0.3.3. Verilerin Toplanması .................................................................................................. 5

0.3.4. Verilerin Analizi.......................................................................................................... 6

1. BÖLÜM .................................................................................................................................... 7

REKLAM ve REKLAMLA İLGİLİ KAVRAMLAR .................................................................. 7

1.1. Reklam Nedir? .............................................................................................................. 7

1.2. Reklamın Bileşenleri ..................................................................................................... 7

1.2.1. Reklamı Oluşturan Dilbilimsel Öğeler .................................................................. 8

1.2.1.1. Başlık............................................................................................................. 8

1.2.1.2. Gövde metin .................................................................................................. 9

1.2.1.3. Slogan ............................................................................................................ 9

1.2.1.4. Sözlü dil ........................................................................................................ 9

1.2.2. Reklamı Oluşturan Görsel Öğeler ....................................................................... 10

1.2.2.1. Görsel dil ..................................................................................................... 10

1.2.2.2. Grafik ve tasarım ......................................................................................... 10

1.3. Reklam Türleri ............................................................................................................ 12

ix

1.4. Reklam Araçları .......................................................................................................... 13

1.5. Reklamın İşlevleri ....................................................................................................... 15

1.6. Reklamın Diğer Alanlarla İlişkisi ............................................................................... 15

1.7. Reklam ve Retorik İlişkisi ........................................................................................... 15

2. BÖLÜM .............................................................................................................................. 17

ARAPÇA YAZILI MEDYADA REKLAM DİLİNİN İNCELENMESİ ................................... 17

2.1. Farklılaştırma ve Üstünlük ............................................................................................... 18

2.1.1. İsm-i Tafdîl ............................................................................................................... 19

2.1.2. Temyîz ...................................................................................................................... 20

2.1.3. Vurgu İfadeleri ...................................................................................................... 20

2.1.4. Anlamı Güçlü Sıfatlar ............................................................................................... 22

2.2. Edebi Sanatlar .................................................................................................................. 23

2.2.1. Teşhîs ........................................................................................................................ 23

2.2.2. Teşbîh ........................................................................................................................ 25

2.2.3. İstiâre ......................................................................................................................... 26

2.2.4. Mecâz-ı Mürsel ......................................................................................................... 27

2.2.5. Mübalağa ................................................................................................................... 28

2.2.6. Cem‘ .......................................................................................................................... 29

2.2.7. Tezât .......................................................................................................................... 30

2.2.8. Seci‘ .......................................................................................................................... 31

2.3. Sözcük Tekrarları ........................................................................................................ 32

2.4. Cümle Çeşitleri ........................................................................................................... 36

2.4.1. Emir Cümleleri .................................................................................................... 36

2.4.2. Soru Cümleleri .................................................................................................... 37

2.4.3. Eksiltili Anlatımlar .............................................................................................. 39

2.5. Deyimler ...................................................................................................................... 41

2.6. Paralellik, Kafiye, Ritim ve Cinâs ............................................................................... 43

2.7. Yazım ve Dilbilgisi Hataları ....................................................................................... 47

2.8. Lehçe Girişimi ............................................................................................................. 51

2.9. Dilsel Kirlenme (Yabancı Dil Kullanımı) ................................................................... 53

2.10. Rakamlar ................................................................................................................. 58

2.11. Fiillerde Şahıs Çekimi ............................................................................................. 59

2.12. Lafzî İzâfet .............................................................................................................. 60

2.13. Kültürel İzler ........................................................................................................... 61

x

3. BÖLÜM .............................................................................................................................. 65

REKLAM METİNLERİNİN ARAPÇA ÖĞRETİMİNDE KULLANIMINA YÖNELİK

ÖNERİLER ................................................................................................................................. 65

3.1. Reklam Metinlerinin Arapça Öğretiminde Kullanılması ............................................ 65

3.2. Sunulacak Etkinlik Önerilerinin Arapça Öğretiminde Kullanılması .......................... 67

3.3. Etkinlik Önerileri ........................................................................................................ 68

3.3.1. Etkinlik: Emir Fiilinin Öğretiminde Kullanılması .............................................. 68

( ر ألمرك األمر سخ ) ........................................................................................................................ 68

3.3.2. Etkinlik: Slogan Yazma ( العنان إلبداعك أطلق ) ................................................................ 70

3.3.3. Etkinlik: Reklam Metni Sunma ( عيب؟ التقليد هل ) ...................................................... 72

3.3.4. Etkinlik: İsm-i Tafdîl Yapısının Öğretiminde Kullanılması ............................... 73

( نشاط أفضل ) ............................................................................................................................. 73

3.3.5. Etkinlik: Reklam Afişi Hazırlama ( املاهرة لأليدي الدور ) ............................................... 74

3.3.6. Etkinlik: Tanıtımı Yapılan Ürünü Tahmin Etme Etkinliği ................................. 75

( وجد جد من ) ............................................................................................................................. 75

3.3.7. Etkinlik: Hata Düzeltme ( ح وأنا قل أصح ) ................................................................... 77

3.3.8. Etkinlik: Temyiz Konusunun Öğretiminde Kullanılması ................................... 80

( متعة املواد أكثر اإلعالن؟ ) ................................................................................................................. 80

3.3.9. Etkinlik: Çeşitli Sıfatların Öğretimi ( لوصفك؟ تكفي الصفات أية ) .................................... 82

3.3.10. Etkinlik: Okuduğunu Anlamaya Yönelik Sorular ............................................... 84

( السطور بني من حرف بعد حرفا املعىن امجع ) ............................................................................................... 84

3.3.11. Etkinlik: Verilen Cümleleri Retorik Araçlarla Bezeme, Daha Etkili Bir Biçimde

İfade Etme ( بالغية بزينات مجلك زو د ) ............................................................................................... 86

3.3.12. Etkinlik: Edebi Sanatların Kullanımı ( ص، بالغ، حرا شب ه شخ ) ....................................... 88

3.3.13. Etkinlik: أنت Zamirine Yönelik Fiil Çekiminin Öğretiminde Kullanılması ( أيتها يالكن النشاط هذا السيدات ) ................................................................................................................ 89

3.3.14. Etkinlik: Reklam Afişini Tasvir Etme ( اإلعالنات قوة باسم ) ......................................... 91

3.3.15. Etkinlik: Şart Konusunun Öğretimi..................................................................... 91

( قيد أو شرط بال األبد إىل اإلعالن ) ........................................................................................................ 91

3.3.16. Etkinlik: Dinlediğini Anlamaya Yönelik Sorular ................................................ 92

( صوت أحلى إىل استمع ) .................................................................................................................. 92

3.3.17. Etkinlik: Çeşitli Deyimlerin Öğretimi ( العمل يف الصغار اللغويون ) ................................... 93

xi

3.3.18. Etkinlik: Reklam Metinleri ile Sözcük Öğretimi ................................................ 94

( الثمينة بالكلمات الذهين صندوقك امأل ) .................................................................................................. 94

SONUÇ VE ÖNERİLER ............................................................................................................ 98

REKLAM METİNLERİNİN KAYNAKÇASI ......................................................................... 102

KAYNAKÇA ............................................................................................................................ 106

EKLER ...................................................................................................................................... 111

EK-1: İncelenen Reklam Metinlerinden Örnekler ................................................................ 111

1

0.1. GİRİŞ

Küreselleşmeyle birlikte giderek önemi artan yabancı dil öğretiminde, öğrenci,

öğretmen, öğretim programı, ortamı, süresi ve materyal kavramları ve bu kavramların

özellikleri öğretimin etkililiği ve verimliliği açısından son derece önemlidir. Yabancı dil

öğretiminde kullanılan materyallerden biri de oldukça çeşitlilik arz eden yazılı

metinlerdir. Hedef dilin kullanıldığı herhangi bir metin, bazen gazete köşesinden veya

bir spor dergisinden alınan bir yazı, bazen bir şiir veya roman gibi edebi bir metin

sınıfta, yabancı dil öğretiminde kullanılmak üzere bir materyal haline gelebilmektedir.

Genel olarak yabancı dil öğretiminde kullanılacak metinlerde öğrenci seviyesine,

dersin içeriğine, süresine ve öğretmenin özelliklerine uygunluk gibi bazı özellikler

aranmaktadır. Bunların yanın sıra yabancı dil öğretiminde kullanılacak bir metnin,

hedef dili ana dil olarak konuşanlara yönelik hazırlanmış olması, onu hem dilsel yapılar

hem de kültürel öğeler açısından daha zengin kılacak, dil sınıfı için daha etkili bir

materyal haline getirecektir (Akpınar, 2004, s. 201; Nilsen, 1976; Picken, 1999, s. 250).

Reklam metinleri de yabancı dil öğretiminde kullanılan, ana dil konuşucularına yönelik

hazırlanmış ve onların kültürünü yoğun olarak bünyesinde barındıran, dilsel yapılar

açısından zengin, dilin en yaratıcı ve etkili olarak kullanıldığı metinlerdir. Ayrıca

reklamlar, slogan, resim, logo, ses, renk gibi öğrenmeyi olumlu yönde etkileyecek

birçok uyarıcıyı bünyesinde barındırır (Batı, 2012). Bu birçok uyarıcı, öğrencinin bir o

kadar fazla duyu organına hitap edilmesini sağlayacaktır. Bu durumun yabancı dil

öğretimine katkısı hayati bir önem taşır. Fakat Arapçanın yabancı dil olarak öğretiminde

reklam metinlerinin materyal olarak kullanımına yönelik yapılan araştırmalarla

karşılaşılmamıştır.

0.1.1. Problem Durumu

Reklam metinlerinin dilsel özellikleri, diğer metin türlerine göre farklılık arz

etmektedir. Zira temelde insanları etkileme ve ikna etme gibi birtakım süreçleri

gerçekleştirmeye yönelik hazırlanan bu metinler farklı, ilgi uyandırıcı dil yapıları,

2

mecaz, teşbih vb. edebi sanatlar, zekâ ürünü kelime oyunları içerir. Ayrıca içerisinde

mizah, yaratıcılık, argo unsurları barındırır. Bu sebeple belirlenen çeşitli temalara göre

seçilecek reklam metinlerinin dilbilimsel olarak incelenmesi ve Arapça öğretiminde

kullanılması önemlidir. Bu bağlamda araştırmanın problem durumunu “Arapça yazılı

medyadaki reklam dilinin dilbilimsel özellikleri nelerdir?” ve “Reklam metinleri Arapça

öğretiminde beş dil becerisine yönelik nasıl kullanılabilir?” soruları oluşturmaktadır.

0.1.2. Araştırmanın Amacı

Bu araştırmanın amacı Arapça yazılı medyada, gazete ve dergilerde reklam dilinin

özelliklerini incelemek ve reklam metinlerinin Arapça öğretiminde kullanımına yönelik

öneriler sunmaktır. Alt amaçlar ise;

1. Reklam ve reklamla ilgili kavramlar hakkında bilgi vermek.

2. Arapça yazılı medya organları, gazete ve dergilerden seçilmiş, otomotiv, çocuk

ve çocuk bakımı, kozmetik, aksesuar, kişisel bakım-temizlik, iletişim-teknoloji,

seyahat-turizm, sağlık, mobilya-konfeksiyon, giyim ve gıda temalarına ait yazılı

reklam metinlerini aşağıdaki dilbilimsel ve reklam söylemine has bazı başlıklara

göre incelemek.

Farklılaştırma ve üstünlük olgusu (İsm-i tafdîl, temyîz, vurgu ifadeleri,

anlamı güçlü sıfatlar)

Edebi sanatlar (Teşhîs, teşbîh, istiâre, mecâz-ı mürsel, mübalağa, cem‘,

tezat ve seci‘ sanatları)

Sözcük tekrarları

Cümle çeşitleri (Emir ve soru cümleleri, eksiltili anlatımlar)

Deyimler

Paralellik, kafiye, ritim ve cinâs

Yazım ve dilbilgisi hataları

Lehçe girişimi

Dilsel kirlenme (Yabancı dil kullanımı)

Rakamlar

Fiillerde şahıs çekimi

Lafzî izâfet

3

Kültürel izler

3. Reklam metinlerinin Arapça öğretiminde beş dil becerisinde kullanımına

yönelik öneriler sunmak.

0.1.3. Araştırmanın Önemi

Türkiye’de öğretimi yapılan dillerden biri olmasına rağmen Arapça alanında yapılan

çalışmalar diğer dillere nazaran az, öğretiminde kullanılan materyaller yetersizdir. Etkili

bir dil öğretiminin sağlanması için materyal zenginliği son derece önemlidir. Hedef

dille, o dilin konuşucularına yönelik hazırlanmış olan reklamlar da yabancı dil

öğretiminde kullanılmaya elverişli materyallerdendir.

Reklam metinlerinden yabancı dil öğretiminde yararlanılmasına yönelik çalışmalar

mevcut fakat yetersizdir. Arapça öğretiminde kullanımına yönelik çalışmalarla ise

karşılaşılmamıştır. Bu araştırma, Arapça reklam metinlerinin dilsel özelliklerini

inceleme ve etkili dil yapılarından Arapça öğretiminde yararlanılmasına yönelik

çalışmalara katkı sağlayacak, yön verecektir.

0.1.4. Araştırmanın Sınırlılıkları

Türkiye’de mevcut olan Arapça gazete ve dergilerin son derece sınırlı olmasından

dolayı bu kaynaklar yurt dışından da temin edilmeye çalışılmıştır.

Bu çalışma son üç yıla ait Arapça gazete ve dergilerdeki reklam metinleri ile

sınırlıdır.

0.1.5. Araştırmanın Varsayımları

Araştırmada dilsel özellikleri incelenecek, son üç yıla ait reklam metinlerinin, genel

Arapça gazete ve dergilerdeki reklam metinlerin dilsel özelliklerini yansıttığı

varsayılmıştır.

4

0.2. KAVRAMSAL ÇERÇEVE

Yabancı dil öğreniminin önemi arttıkça bu alanda uygulanacak yöntem, teknik ve

kullanılacak materyaller hakkında yapılan çalışmalar da artmakta seçilen yöntem

doğrultusunda sınıfa getirilen materyaller de çeşitlilik arz etmektedir. Reklam metinleri

de yabancı dil öğretimi alanında yeni yeni kullanılmaya başlanılan materyallerdendir

(Akpınar, 2004). Carroll (2008), dil öğretiminde öğrencilerin reklamlara olumlu tepki

verdiklerini belirtirken, çalışma konusu olarak reklamların eğlenceli olduğunu

vurgulamaktadır.

Reklam dilinin özellikleri arasında açık ve yalın, dikkat çekici olması gibi özellikler

yer alır (Picken, 1999, s. 251). Bunun dışında, reklamın büyük olması, şiddetli

uyarıcıların yer alması, uyarıcıların uygulanmasının sıklığı, hareketliliği ve bulunduğu

ortama karşı zıtlığı gibi bazı dikkat çekme unsurları bulunur (Fidan ve Yılmaz, 1998).

Ayrıca reklamlar, içerdiği mesajlar, anahtar kelimeler ve tekrar edilen bazı dil

yapılarıyla, kısa ve ilgi uyandırıcıdır. Kısa oluşlarından dolayı bir şeyi en açık ve

kapsamlı şekliyle ifade etmektedir. Reklamların içerdiği mizah, argo, değişik dil

kullanımları, kısaltılmış yapılar, eksiltili cümleler, deyimler, diyaloglar, anlaşılır ve

hatırda uzun süre kalıcı olabilmesi için reklamlarda yer alan ses benzerlikleri, tekrarları,

ünlem ifadeleri, öğrenimin kalıcılığının ve dikkat çekme düzeyinin artmasına yardımcı

olacaktır (Akpınar, 2004, s. 203; Yılmaz, 2004). Ayrıca öğretmen açısından ulaşılması

gayet kolay, içerik olarak özgün materyallerdir (Doğan, 2010). Reklamların ikna ve

iletişim sağlama gibi süreçleri barındırdığını vurgulayan Carroll (2008), dilin bu ikna

sürecinde önemli bir role sahip olduğunu söylemektedir. İkna etme görevine sahip olan

metin doğal olarak etkileyici olmakta, dil sınıfı için uygun bir materyal haline

gelmektedir.

Ana dili konuşanlara yönelik hazırlanan bu metinler, üretildiği toplumun kültürel

değerlerini içerisinde barındırır (Williamson, 2001). Reklamlar konuşulan, yaşayan

günlük dil ile hazırlanır (Erden’den aktaran Doğan, 2010). İletişimin, dil ve onu

konuşan insanlar arasındaki karşılıklı ilişki olduğunu belirten Martinez-Gibson (1998, s.

115), dil öğretiminde diğer kültürlere duyarlılığın önemli olduğunu vurgulayarak, kültür

bilgisi verilmeden öğrenilen dille iletişimin tamamlanamayacağını, öğrencilerin

5

öğrendikleri dilin konuşucularının yalnızca farklı konuşmadığını aynı zamanda farklı

hareket edip, farklı tepkiler verdiklerinin, farklı yaşadıklarının bilincini kazanmalarının

önemli olduğunu eklemektedir. Nilsen (1976), dilin nasıl işlediğini anlamamıza

yardımcı olması için, reklam dilinin sınıfa taşınmasını ve kaynak olarak kullanılmasını

önermekte, reklam dilinin içerdiği yaratıcı ve etkili kelime oyunlarının, sınıfta

kullanmaya değer bir materyal olduğunu vurgulamaktadır.

0.3. YÖNTEM

0.3.1. Araştırmanın Modeli

Bu araştırma nitel bir araştırmadır ve tarama modeli kullanılmıştır

(Büyüköztürk, Çakmak, Akgün, Karadeniz ve Demirel 2011, s. 16; Karasar, 2011, s.

77). Örneklem olarak seçilen reklam metinleri taranarak veriler elde edilmiştir.

0.3.2. Evren ve Örneklem

Araştırmanın evreni, Arapça yazılı medya organları gazete ve dergilerden,

örneklem ise son üç yılda yayınlanan Arap gazete ve dergilerden amaçlı örneklem

yoluyla seçilmiş doksan iki tane reklam metninden oluşmaktadır (Büyüköztürk ve

diğerleri, 2011, s. 89; Karasar, 2011, s. 113).

.

0.3.3. Verilerin Toplanması

Araştırmanın verileri örneklem olarak seçilen reklam metinlerinin taranmasıyla

elde edilmiştir.

6

0.3.4. Verilerin Analizi

Veri analizi bölümünde araştırmanın ilk alt problemi kapsamında reklam ve

reklamla ilgili kavramlardan bahsedilmiş, ikinci alt problemi için bahsi geçen

temalardan seçilmiş reklam metinleri belirtilen başlıklar doğrultusunda dilsel özellikler

açısından incelenmiştir. Araştırmanın üçüncü alt problemi için ise reklam metinlerinin,

Arapça öğretiminde, beş dil becerisine yönelik kullanımı hususunda etkinlik önerileri

sunulmaktadır.

7

1. BÖLÜM

REKLAM ve REKLAMLA İLGİLİ KAVRAMLAR

1.1. Reklam Nedir?

Türk Dil Kurumu tarafından “Bir şeyi halka tanıtmak, beğendirmek ve

böylelikle sürümünü sağlamak için denenen her türlü yol.” olarak tanımlanan reklamın,

zamanla reklamcılar ve iletişim uzmanları tarafından muhtelif tanımları yapılmıştır

(http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.535b6

4324c6e86.44939328). Reklam Terimleri ve Kavramları Sözlüğünde reklamın oldukça

ayrıntılı bir tanımı ile karşılaşılmaktadır: “Reklam, insanları gönüllü olarak belli bir

davranışta bulunmaya ikna etmek, belirli bir düşünceye yöneltmek, dikkatlerini, bir

ürüne, hizmete, fikir ya da kuruluşa çekmeye çalışmak, onunla ilgili bilgi vermek, ona

ilişkin görüş ve tutumlarını değiştirmelerini veya belirli bir görüşü benimsemelerini

sağlamak amacıyla oluşturulan; iletişim araçlarından yer ya da süre satın almak yoluyla

sergilenen veya başka biçimlerde çoğaltılıp dağıtılan ve bir ücret karşılığında

oluşturulduğu belli olan duyurudur.” (Gülsoy’dan aktaran Elden, 2009, s. 137).

Sandage ve Fryburger (1967, s. 4) Adversiting Age tarafından 1932 yılında

düzenlenen yarışmada başarılı olan tanımı şu şekilde aktarmaktadır: “Reklam verenin

amacı doğrultusunda, davranışı yönlendirmek için bir fikir, hizmet veya ürün ile ilgili

bilginin yayılmasıdır.”. Bir reklam metni, bazı unsurların bir araya gelmesi suretiyle

vücut bulur. Bu unsurlara aşağıda yer verilmektedir.

1.2. Reklamın Bileşenleri

Reklamların dilbilimsel ve görsel olmak üzere iki boyutu vardır. Bir reklamı

meydana getiren dilbilimsel öğeler; başlık, ana metin, slogan, sözlü dil ve görsel öğeler;

tasarım, logo, fon, renk, çizgi, tipografi ve diğer grafik düzenlemeler olarak ele

alınabilir (Batı, 2012, s. 32).

8

1.2.1. Reklamı Oluşturan Dilbilimsel Öğeler

1.2.1.1. Başlık

Bir reklam metninde anlam ilk olarak başlıklarda oluşur (Batı, 2012, s. 55).

Başlığın işlevlerini şu şekilde sıralamak mümkündür: Çarpıcılığı sağlamak, doğru yolu

göstermek ve ana metni okutmak için tuzak kurmaktır (Batı, 2012, s. 55). Babacan

(2012), başlığın bir reklam metnindeki yeri ve öneminden bahsederken Ogilvy’nin Bir

Reklamcının İtirafları adlı eserinden aldığı şu sözleri aktarır: “Başlık bir reklamın en

önemli öğesidir ve ana metinden ortalama beş kez daha fazla okunur. Potansiyel

alıcıların dikkatini çekmek için başlığı kullanın.”.

Batı (2012, s. 56), Reklamın Dili adlı eserinde başlıklara ait iki sınıflandırmaya

yer verir. İlki klasik sınıflandırmadır ve bu sınıflandırmaya göre başlıklar, tanıtılan ürün

veya hizmetle alakalı tüm bilgileri veren doğrudan başlıklar, hedef kitleyi metnin içine

çekmeye çalışan dolaylı başlıklar, diğer iki başlık türüne göre daha uzun olan ve ürün ya

da hizmetle alakalı daha fazla bilgi veren bileşik başlıklar olmak üzere üçe ayrılır. Diğer

sınıflandırma ise reklam başlıklarını, doğrudan vaat başlıkları, informatif başlıklar, emir

verici başlıklar, soru başlıkları, meraklandırıcı ya da kışkırtıcı başlıklar ve seçici hedef

kitle başlıkları olmak üzere altı başlık altında toplar.

Reklam yazarı ana başlıkta dikkat çekmeyi hedeflediyse, ana başlığı açıklamak,

tamamlamak, desteklemek, vurguyu kuvvetlendirmek ve başlık ile gövde metin arasında

bağ kurmak için alt başlık kullanma ihtiyacı duyabilir ve alt başlık kullanıp,

kullanmamak yazarın inisiyatifindedir (Batı, 2012, s. 59). Ayrıca gövde metinlerin

uzunluğu sebebiyle okunmaması sorunundan dolayı reklamı yapılan ürün ya da hizmeti

tanıtma ve hakkında bilgi verme hususunda alt başlığın işlevi önem kazanmaktadır

(Batı, 2012, s. 59).

9

1.2.1.2. Gövde metin

Gövde metin, ürün veya hizmet hakkında en ayrıntılı tanıtımın yapıldığı, teknik

özellikleri, sağlayacağı faydalar, öngördüğü vaatler, nerelerde kullanılacağı, nerelerden

tedarik edileceği ve fiyatına dair bilgileri içeren reklam bileşenidir (Batı, 2012, s. 60).

Diğer bir deyişle “Reklamcının öldürücü vuruşu yapacağı en kıymetli alandır.”

(Kocabaş ve Elden’den aktaran Batı, 2012, s. 60).

Batı (2012, s. 61) reklam gövde metinlerini, konuşmalı, anlatıcı, hikâyeci,

kanıtlayıcı-tanıklı, mizahi ve nedenli metinler olmak üzere altıya ayırır.

1.2.1.3. Slogan

Sloganlar, markadan bahsedilince direk akla gelen, markayla özdeşleşmiş,

markanın vaadini ortaya koyan, markanın akılda kalıcılığını sağlayan ve kampanya

kapsamında üretilen her reklam unsurunda değişmeyen reklam bileşeni olarak

tanımlanabilir (Batı, 2012; Babacan 2012). Sloganlar akılda kalıcılığı sağlamak ve

hedef kitleyi etkilemek için bazı tekniklerden yararlanılarak oluşturulur. Batı (2012, s.

49), bu teknikleri, sesbilimsel olarak kafiye ve ses yinelemeleri, sözdizimsel olarak kısa

ve eksiltili anlatımlar, yoğun emir kipi kullanımı, anlam bilimsel olarak yan anlamlar

şeklinde özetlerken bunlara çeşitli edebi sanatları ve söz oyunlarını da ekler. Ayrıca

sloganlar kısa, öz, orijinal, yaratıcı, inandırıcı, hatırlanabilir olmalı, ürünün tüketiciye ne

fayda sağlayacağını, benzerlerinden farkını içermeli ve hedef kitlenin kültürüne hitap

etmelidir (Batı, 2012, s. 51).

1.2.1.4. Sözlü dil

Batı (2012), sözlü dili, görsel mesajlar, vurgular, jestler, mimikler dışındaki söze

dayalı kodlar olarak tanımlar ve sözlü metnin işlevlerini, anlaşılır bir dil kullanarak,

ürünü veya hizmeti tanıtmak, faydalarını belirtmek ve okuyucuya tanıtımı yapılan ürün

ya da hizmeti ne zaman alacağını söylemek olarak sıralar.

10

1.2.2. Reklamı Oluşturan Görsel Öğeler

1.2.2.1. Görsel dil

Görme duyusu etkileme gücü en fazla olan duyudur ve kalıcılığı en fazla olan bilgi

görme duyusu aracılığıyla edinilen bilgilerdir (Küçükerdoğan, 2011, s. 86). Herhangi

bir sözcük içermeyen, daha doğrusu ifade etmek istediği anlamı aktarmak için

sözcüklere ihtiyaç duymayan, sadece resim, görüntüden oluşan ve bu haliyle bakışları

üzerinde toplayan reklam metinleri ile karşılaşmak mümkündür. Bu tarz metinlerde

anlam, resmin içinde gizlidir ve içindeki sessiz sözcüklerle aktarılır (Batı, 2012;

Sullivan, 2000; Williamson, 2001). “İster basılı ister hareketli görüntüler olsun

reklamlardaki görüntü öğeleri, bir fikrin çabuk ve dolaysız olarak anlatımında

sözcüklerden daha etkilidir.” (Babacan, 2012, s. 196). Sullivan (2000, s. 65-66) ise

görsel dilin önemini, Satan Reklam Yaratmak adlı eserinde “Görsel olun ve anlatımı

kısa tutun” başlığı altında şu şekilde özetlemektedir:

Londra’da, Bartle Bogle Hegarty’deki bilgisayarların ekran koruyucularında “Sözcükler, iletişim için

birer engeldir” yazar. Yaratıcı direktör John Hegarty, “İnsanların reklam okuduklarını hiç

sanmıyorum” der. (…) Bu nedenledir ki, “bir resim bin sözcüğe bedeldir derler. (…) Görsel çözümler

öylesine evrenseldir ki; derin dondurucuda yıllarca kaldıktan sonra bile etkililikleri devam eder.

21. yy. da insanoğlu her yönden görsel öğelerle kuşatılmıştır ve görüntüler,

simgeler ve semboller daha çok günlük yaşamda yer almaya başlamış, insanlar duygu

ve düşüncelerini ifade etmek için bunları araç olarak kullanır olmuşlardır (Batı, 2012).

Bu durumda insanlara yazılı bir metin okutmak bir resim gösterip, dikkatlerini çekmek

kadar kolay olmayacaktır. Batı (2012, s. 34), görselliğin bileşenlerini “Görsellik; biçim,

ton, renk, doygunluk, derinlik, devinim olarak algılanır ancak hepsi beyinde

koordinedir.” şeklinde özetler.

1.2.2.2. Grafik ve tasarım

Okunan, izlenen görüntülerin belli bir düzende tasarlanması şeklinde tanımlanan

grafik tasarım, görsel iletişim sanatlarından biridir (Batı, 2012, s. 43-44). Grafik

11

tasarımın öğelerini nokta, çizgi, leke, renk, ton, doku, biçim, ölçü, yön, ışık ve boşluk

olarak sıralamak mümkündür (Batı, 2012, s. 44; Babacan, 2012, s. 197). Görsel

tasarımın tüm bu öğeleri bir araya gelerek, reklam iletisi mesajının, hedef kitle

tarafından anlaşılmasına katkıda bulunurlar.

Reklamı yapılan markanın imajının oluşumunda, grafik tasarımın öğelerinden olan

renklerin önemli bir yeri vardır ve renkler gelişigüzel değil, belli stratejilere göre

seçilirler (Küçükerdoğan, 2011, s. 87). Babacan (2012, s. 198), renklerin sembolik

anlatım gücünün olduğunu ve renkler ile kişilik özellikleri, ihtiyaçlar, psikolojik

özellikler, kültürel kodlar ve tanıtımı yapılan ürün arasında bir ilişki bulunduğunu ifade

eder. Örneğin hedef kitleyi çocukların oluşturduğu bir reklam metninde daha cıvıl cıvıl

renkler, su ihtiyacını ifade etmek için mavi ve beyaz renkleri tercih edilirken, siyahın iç

karartıcı, yeşilin doğayı anımsatması nedeniyle umut ve huzur verici olduğu, kırmızının

ise aşk, tutku ve cesareti simgelediği bilinmektedir (Babacan, 2012, s. 199-200; Serttaş-

Ertike, 2010, s. 75). Öte yandan beş şartından biri Hac vazifesini yerine getirmek olan

İslam Dininin egemen olduğu İslam kültüründe yeşil renginin bir tonu “hacı yeşili”

olarak nitelendirilmekte ve böylece bu yeşil rengi tonu, kültürel bir kod haline

gelmektedir. Aynı şekilde milli bayrak renkleri de kültürel kodlar olarak görülmektedir

(Babacan, 2012, s. 199). Örneğin Türkiye’de, kırmızının şehit kanını temsil ettiği kabul

edilmektedir. Renklerin işlevleri ise, dikkat çekme, karşıtlık yaratma, hatırlanabilirlik

sağlama, derinlik izlenimi verme olarak özetlenebilir (Küçükerdoğan, 2011, s. 88-89).

Babacan (2012, s. 197-198), grafik tasarımın diğer öğelerinden ola noktayı,

çizimin en temel tasarım elemanı, eni, boyu olmayan en küçük leke, çizgiyi, noktanın

bir yüzeyde hareket ettirilmesiyle oluşan tasarım öğesi, lekeyi, bir yüzey üzerinde,

yüzeyin renginden, tonundan daha farklı renk ve tonda fark edilen daha küçük bir yüzey

olarak tanımlar. Batı (2012, s. 44) tonu, görsel imgenin yarım ton reprodüksiyon tekniği

ile tramlanması, dokuyu, bir yüzey üzerinde tekrarlara dayanan biçimsel bir düzen,

boşluğu, beyaz alan olarak ifade eder. Grafik tasarımın tüm bu öğeleri, reklam

mesajının hedef kitleye ulaşması, dikkatini çekmesi ve hedef kitleyi etkileyerek ürünün

veya hizmetin satışının sağlanması amacıyla, belli başlı ilkeler gözetilerek kullanılır.

Tasarım ilkeleri, denge, bütünlük, oran, görsel hiyerarşi, uyum, vurgu ve kontrastlık

olarak ifade edilebilir (Batı, 2012, s. 45-47).

12

1.3. Reklam Türleri

Alanın uzmanları tarafından farklı kriterlere göre yapılmış reklam

sınıflandırmaları mevcuttur. Sandage ve Fryburger (1967, s. 7) hiçbir reklam

durumunun tam olarak diğerine benzemediğini, farklı işletmelerin farklı amaçlarına

göre reklamları kullandığını belirterek reklamları şu şekilde sınıflandırmaktadır: Ulusal,

perakende, endüstriyel, ticari, profesyonel, ürün dışı veya fikir reklamları.

Elden (2009, s. 188) ise reklamları, reklam yapanlar, hedef pazar, amaç, açık

yapılıp, yapılmaması, taşıdığı mesaj, kullanılan mesajın dayanağı açısından, zaman

kriteri, ödeme ve coğrafi kapsam açısından reklamlar olarak sınıflandırmıştır.

Reklamlara reklam yapanlar açısından baktığımızda üretici işletme reklamı, aracı

işletme reklamı ve hizmet işletmesi reklamı gibi farklı reklam türleri görmek

mümkündür. Hedef pazar açısından bakıldığında ise reklamların kimin için üretildiği ön

plana çıkmakta olup tüketicilere ve aracılara yönelik olmak üzere iki farklı türle

karşılaşılmaktadır. Amaç açısından ise reklamlar, birincil talep yaratmayı amaçlayan,

seçici talep yaratmayı amaçlayan reklamlar olarak ikiye ayrılmaktadır. Açık yapılıp

yapılmaması hususunda ise reklamlar açık, gizli ve infomersiyal (özel, tanıtıcı) olmak

üzere üç başlık altında toplanır (Tek’den aktaran Elden, 2009, s. 190). Reklamlar

taşıdığı mesaj açısından ise ürün reklamları ve kurumsal reklamlar olarak iki gruba

ayrılır. Farklı bir kriter olan kullanılan mesajın dayanağı açısından ise reklamlar,

duygusal mesajlı reklamlar ve olgusal reklamlar olmak üzere ikiye ayrılır (Tek’den

aktaran Elden, 2009, s. 191). Reklamlara zaman açısından bakıldığında ise, hemen satın

aldırmaya yönelik ve uzun dönemde satın aldırmaya yönelik reklamlar olmak üzere bir

ayrıma gidilmektedir. Ödeme açısından, bireysel ve ortaklaşa olarak iki grupta

incelenen reklamlara coğrafi kapsam açısından bakıldığında, yerel, bölgesel, ulusal,

uluslararası ve küresel olmak üzere bir ayrıma gidildiği görülmektedir.

Babacan’ın (2012, s. 29) Nedir bu reklam? adlı eserinde ise benzer bir

sınıflandırmayla karşılaşılmaktadır; Coğrafi yönden reklamlar, içerik yönünden

reklamlar, hedef kitle yönünden reklamlar, reklam verenler yönünden reklamlar, talebe

etki düzeyi yönünden reklamlar, ortamları yönünden reklamlar, amaç yönünden

13

reklamlar, kaynak kullanımı yönünden reklamlar ve açıkça yapılıp yapılmaması

yönünden reklamlar.

1.4. Reklam Araçları

Elden (2009), reklam ortamlarını yedi ana başlık altında toplamaktadır; Yayın

yapan reklam ortamları, basılı reklam ortamları, açık hava reklam ortamları, transit

reklam ortamları, internet, satış yeri reklam uygulamaları ve sinema. Yayın yapan

reklam ortamları sınıfına radyo ve televizyon dâhil olurken, gazete, dergi, doğrudan

postalama ve diğer basılı reklam materyalleri, basılı reklam ortamları başlığı altında yer

almaktadır. Tayfur (2010) ise reklam araçlarını, televizyon, radyo, sinema, gazete, açık

hava (outdoor reklamları), satış yeri (indoor reklamları), fuarlar, doğrudan postalama, el

ilanları, prospektüs, broşür, sirküler, katalog, hediyelik eşya (promosyon), internet ve

diğer reklam araçları olarak sıralamaktadır.

Televizyon, en hızlı şekilde gelişen ve en etkili medya aracı olarak

görülmektedir (Babacan, 2012; Sandage ve Fryburger, 1967). Televizyon içerdiği sesli,

görüntülü mesajlar sayesinde birden çok duyu organına hitap eder. Hitap ettiği duyu

organlarının diğer reklam araçlarına göre daha fazla olması, reklam mesajının hedef

kitleye ulaşması açısından, televizyonu diğer reklam araçlarına göre daha avantajlı kılar.

Teker (2009, s. 135), televizyon reklamlarının olumlu yönlerini şu şekilde sıralar:

İçerdiği ses, görüntü, drama etkinliklerini hareketli ve dinamik bir şekilde verdiği için

yaratıcılık açısından daha verimlidir ve ürünün sağlayacağı faydaları, ürünün kullanım

şeklini kolaylıkla gösterir. Ayrıca televizyon reklamları sayesinde reklam mesajı, çok

çeşitli kitlelere ulaşabilir (Babacan, 2012, s. 226). Televizyon reklamlarının kalıcı

olmaması, bu sebeple hatırlanma süresinin kısa olması, televizyon kanallarının artması

sebebiyle hedef kitlenin dikkatinin çekilmesinin zor olması, televizyon reklamlarının

dezavantajlarındandır. Ayrıca televizyon reklamlarının üretimi maddi külfet, uzun bir

süreç gerektirir ve güncellenme ihtiyacı duyar (Teker, 2009, s. 135).

Reklam araçlarından radyoya bakıldığında sadece kulağa hitap edildiği

görülmektedir. Bu nedenle televizyon reklamları ile kıyaslandığında, mesajını etkili

biçimde hedef kitleye ulaştırma bakımından daha zayıf kaldığı görülmektedir. Buna

karşın dinlenmesinin, herhangi bir işle meşgulken de mümkün olması radyo

14

reklamlarının avantajlarındandır. Ayrıca radyo reklamlarının maliyeti, televizyon

reklamlarına göre daha düşük, hazırlanması ise daha kolaydır. Bunun yanı sıra radyo

reklamları, reklamı yayınlayan radyonun genel dinleyici kitlesinin belli olmasından

dolayı reklamın direk hedef kitleye ulaşmasına olanak verir (Babacan, 2012, s. 228).

Radyo reklamlarında sadece ses faktörünün kullanılmasından dolayı, vurgu ve

tonlamalara dikkat edilmeli, dikkat çekici efektler kullanılmalı, reklam metni eğlendirici

unsurlar içermeli, dil sade ve anlaşılır olmalı ve dinleyicinin zihninde görsel imajlar

oluşturabilecek efektlere sahip olmalıdır (Teker 2009, s. 135).

Basılı reklam ortamları oldukça çeşitlilik göstermekte olsa da bunların en

önemlileri olarak, gazete ve dergi ele alınabilir. Gazete de radyo gibi tek bir duyuya

hitap etmektedir. Fakat gazete, reklam mesajını görsel olarak iletmesinden dolayı radyo

ile kıyaslandığında daha etkilidir (Babacan, 2012, s. 223). Gazetelerin içerisinde ve

eklerinde yer alan, kültür-sanat, ekonomi, eğlence, spor, siyaset, kadın, sağlık, magazin

vb. bölümler, doğrudan hedef kitleye ulaşma avantajı sağlamaktadır (Elden, 2009, s.

233). Hedef kitlesi, büyük oranda erkeklerden oluşan otomobil reklamlarının spor

sayfasında, kitap reklamlarının ise kültür-sanat kısmında yer alması bu duruma örnek

teşkil edebilir. Gazete reklamlarının günlük olması, yaşam süresinin kısa olması bir

dezavantaj oluştursa da değiştirilmesi ve güncellenmesine olanak vermesi açısından

olumlu olarak karşılanabilir (Teker, 2009, s. 123). Baskı kalitesi düşük olarak

görülmesine karşın çeşitli boyut ve şekillerde hazırlanabilmesi ve renk kullanılabilmesi

üretimde esneklik sağlamakta ve reklamlar için yaratıcı bir ortam oluşturmaktadır

(Elden, 2009; Teker, 2009). Ayrıca saklanabilir olması gazetenin avantajlarındandır.

Dergiler, gazeteden sonra gelen önemli yazılı reklam araçlarındandır. Baskı

kalitesi gazetelere göre daha iyidir ve canlı renkleri ile göze hitap ederler. Teknik

dergiler, hedef kitleye doğrudan ulaşma kolaylığı sağlar ve ömrünün, bir, iki hafta veya

bir ay vb. gibi belli periyotlarla olması ulaşılacak kişi sayısını artıracağından kişi başına

maliyeti düşürür (Babacan, 2012, s. 225). Ayrıca dergiler yeni sayı çıkana kadar

okunacağı için, dergi reklamları bu süre zarfında güncelliğini korur ve daha kalıcı

olurlar. Dergi reklamları, değişiklik veya güncelleme yapmak için uygun değildir. Zira

reklamların yayınlanacağı yerler çok önceden ayrılır ve gazete reklamları kadar esnek

değildir (Teker, 2009, s. 127).

15

1.5. Reklamın İşlevleri

Tayfur (2010, s. 19), reklam işlevlerini ile genel iletişim işlevleri arasında

benzerlik bulunduğunu ifade ederek reklamın işlevlerini, hatırlatma, ikna etme,

bilgilendirme ve örgütün diğer fonksiyonlarına yardımcı olma şeklinde sıralar. Babacan

(2012, s. 28) ilk üç işlevi aynı şekilde belirtir ve dördüncü sırada reklamın değer katma

işlevinden bahseder. Genel olarak markaların ve kurumların saygınlığını sağlamak ve

artırmak, kişisel satış programının etkililiğini desteklemek, dağıtım kanallarını

genişletmek ve piyasada markaya olan talebi artırmak gibi işlevleri icra etse de reklamın

asıl işlevi tanıtılan ürün veya hizmetin satımını sağlamaktır (Batı, 2012, s. 10).

1.6. Reklamın Diğer Alanlarla İlişkisi

Her ne kadar bu çalışmada dilsel bir ürün olarak bakılsa da bir reklam, öncelikli

olarak iletişim alanına ait bir kavramdır ve bunun yanı sıra birçok alanla ilintilidir.

Elden (2009) bu alanları, pazarlama, hakla ilişkiler, propaganda, ekonomi, hukuk,

psikoloji, sosyoloji, sosyal psikoloji, antropoloji, istatistik ve sanat olarak özetler.

Ticari bir iletişim türü olan reklamın, hedeflerine ulaşmak konusunda başarı sağlaması

için bu alanlara ait verileri göz önünde bulundurması ve yararlanması kaçınılmazdır.

1.7. Reklam ve Retorik İlişkisi

Batı (2012, s. 71), Reklamın Dili adlı eserinde, retoriğin Aristo ile başlayıp

reklamcılıkla devam ettiğini yazar. Buradan da anlaşılacağı üzere retorik sanatını en

işlevsel biçimde kullanan hatta bizzat bu sanatın kimliğine bürünen bir alandır

reklamcılık. Bu bağlamda ticari bir retorik biçimi olan reklam ve retorik arasındaki

ilişkiyi anlamlandırmak için retorik kavramını tanımlamak faydalı olacaktır (Batı, 2012,

s. 71). “Retorik, belli bir durumda, elde var olan inandırma yollarını kullanma yetisi

olarak tanımlanabilir.” (Aristoteles, 2013, s. 37). Reklamda yer alan ve bu inandırma

16

yollarına örnek oluşturabilecek dilsel retorik araçlara, eğretileme, cinas, düz değişmece,

karşılaştırma, mecaz, kafiye vb. örnek verilebilir (Batı, 2012, s. 74).

Retorik disiplininin kurucusu Aristoteles, ikna sürecinin üç temel kavrama

dayandığını belirtir: Ethos, pathos ve logos. Retorik disiplinin bu üç kanıtının aralarında

tam bir ayırıcı çizgi bulunmasa da ethos, kaynağın ses özellikleri, jest ve mimikleri gibi

kişisel özelliklerinin ikna üzerindeki etkisini incelerken, logos, ikna edici iletişimin

mantıkla ilişkisini kurar ve Türkçe erdem olarak tercüme edilen pathosun ikna edici

iletişimle insan duyguları arasındaki ilişkiyi ele aldığı söylenebilir (Aristoteles’ten

aktaran Batı, 2012, s. 74). Bu bağlamda bir reklam kampanyasında ünlü, sevilen birinin

oynatılması, mizahın, cinselliğin kullanılması ethos ile, reklamı yapılan ürün veya

hizmetle ilgili bilgilerin verilmesi logos ile, hedef kitlenin duygularına olumlu yönde

hitap edecek göstergelerin kullanılması da pathos ile alakalıdır (Batı, 2012, s. 75). Bu

aşamada doğrudan ticari bir retorik biçimi olan reklamın, dil, psikoloji, mantık vb.

birçok alanla bağlantılı olduğunu anlamak zor olmayacaktır.

Aristoteles (2013, s. 38), söylenen sözün sağladığı üç tür inandırma tarzı

olduğundan bahseder: Konuşmacının kişisel karakterine bağlı olan, dinleyiciyi belli bir

ruh haline sokmaya bağlı olan ve sağladığı tanıta ya da sözde tanıta bağlı olan. Bu

bağlamda ikna sürecinde konuşmacının kişisel özellikleri, örneğin güvenilir olup

olmadığı önemlidir. Aynı şekilde etkilenecek, ikna edilecek dinleyicinin ruh hali

örneğin karamsar, mutsuz veya ümitsiz olup olmaması ikna sürecini etkiler. Son olarak

konuşmanın kendisi de bu açıdan hayati önem taşır.

Bu çalışmada Arapça yazılı medyada yer alan dilsel retorik unsurlar üzerinde

durulacağından dolayı Arap Retoriği olarak adlandırılabilecek belagat teriminin

açıklanması gerekmektedir. Belagat kelimesi, ب لغ (ulaştı, vardı) kökünden gelir ve bir

manayı aktarmadaki maksada ulaşmak ve bu süreci, uygun, üstün ifadelerle, fasih, açık

ve etkileyici bir şekilde gerçekleştirmek olarak tanımlanabilir (Bolelli, 2011, s. 27-28).

Belagat, meânî, beyân ve bedî‘ ilimleri olmak üzere üçe ayrılır (Alvâni, 2005, s. 9).

Beyân ilmi, bir manayı farklı söz ve usullerle anlatmayı öğreten, meânî söylenen

Arapça sözlerin durumunu, duruma ve yerine göre inceleyen, bedî‘ ise lafız ve

manalarının güzelleştirme yollarını inceleyen belagat dallarıdır (Bolelli, 2011, s. 33-

189-405).

17

2. BÖLÜM

ARAPÇA YAZILI MEDYADA REKLAM DİLİNİN İNCELENMESİ

Reklamın stratejik olarak yapılandırılmış, basit, kurallı dilden farklı bir dili olduğu

ve bu dilin düz yazıdan ziyade şiir diline yakın olduğu üzerinde bir önceki bölümde de

durulmuştur (Batı, 2012, s. 73). Bu bağlamda, çalışmanın bu bölümünde en önemli

yazılı medya araçlarından olan gazete ve dergilerden elde edilmiş doksan iki tane

Arapça reklam metni, dilbilimsel olarak ve reklam söylemine has bazı özellikler göz

önünde bulundurularak incelenmiştir. Hangi kıstaslara göre inceleneceğine yapılmış

benzer çalışmalarda dikkate alınan hususlar, Arapça reklam söyleminin inceledikçe öne

çıkan ve ayrı bir başlık olması gerektiği hissedilen bazı özellikleri ve Arapçanın kendine

has dil dinamikleri doğrultusunda karar verilmiştir. Bu doğrultuda şu başlıkların altının

doldurulması ihtiyacı hissedilmiştir:

Farklılaştırma ve üstünlük olgusu (İsm-i tafdîl, temyîz, vurgu ifadeleri,

anlamı güçlü sıfatlar)

Edebi sanatlar (Teşhîs, teşbîh, istiâre, mecâz-ı mürsel, mübalağa, cem‘, tezat

ve seci‘ sanatları)

Sözcük tekrarları

Cümle çeşitleri (Emir ve soru cümleleri, eksiltili anlatımlar)

Deyimler

Paralellik, kafiye, ritim ve cinâs

Yazım ve dilbilgisi hataları

Lehçe girişimi

Dilsel kirlenme (Yabancı dil kullanımı)

Rakamlar

Fiillerde şahıs çekimi

Lafzî izâfet

Kültürel izler

18

Reklam ve reklamla alakalı terimlerin açıklandığı ilk bölümde bahsedildiği üzere,

reklam mesajları, hem dilsel hem görsel iletilerden meydana gelir. Bunun yanı sıra

Gully (1996, s. 37), reklam metinlerine, jest, mimik, tonlama gibi dil ötesi

(paralanguage) olarak nitelendirilen unsurların da eşlik ettiğini ve bazı dil ötesi

unsurlara, yazılı reklam metinlerinde de rastlamanın mümkün olduğunu ifade eder.

Ayrıca bu durumu, bir kalem markası reklamı metninde el yazısının kullanılmasının,

hedef kitlenin zihninde uyandıracağı saygı duygusundan bahsederek örneklendirir.

Yazının farklı punto ve sitillerde olması, kalın veya italik olması durumları da, yazılı

iletilerdeki dil ötesi olarak nitelendirilebilecek unsurlara örnek teşkil eder. Bu çalışmada

yapılan incelemelerde, görsel ve dil ötesi mesajlar göz ardı edilerek dilsel mesajlar

incelemeye tabi tutulmuştur. İncelemelerde yer alan, reklam metinlerinden alınmış

ifadeler, olduğu gibi, değiştirilmeden ve herhangi bir imla veya dilbilgisi hatası

düzeltilmeden yazılmıştır.

Çalışmanın amacı, Arapça yazılı medya reklam metinlerinin genel dilsel

özelliklerini ortaya koymaktan ziyade bu metinlerin sahip olduğu zengin dil yapılarını

ve dimağın yaratıcılığının sınırlarını zorlayan Arap dili potansiyelini ortaya çıkarmak

suretiyle bu metinlerin Arapça öğretiminde kullanılmasının fayda sağlayacağını

göstermektir. Bu nedenle incelenen reklam metni sayısı sınırlı tutulmuştur. Reklam

metinlerinin seçildiği dergilerin çoğu, içerdiği reklamların yoğunluğundan dolayı kadın

dergileri kategorisindedir. Ayrıca dergilerde aynı dönemlerde yayınlanan reklam

metinlerinin dergi isimlerine göre farklılık arz etmemesi, markanın yürüttüğü reklam

kampanyasının yayınlandığı farklı dergilerde aynı afişle kendini göstermesi sebebiyle

incelenen reklam metinlerinin alındığı dergilerin sayısında artışa gidilmemiştir.

Aşağıda, yukarıda bahsi geçen başlıklara göre ele alınmış reklam metni incelemelerine

yer verilmektedir.

2.1. Farklılaştırma ve Üstünlük

Farklılaştırma ve üstünlük, reklam metinlerinde sık rastlanan ve reklamı yapılan

marka adına, reklam söyleminin hedef kitlenin zihninde oluşturmaya çalıştığı bir olgu

ve reklamın asli işlevlerinden biridir (Yılmaz, 2010, s. 138). Her dilin bu olguyu ifade

edecek kendine has yapıları bulunmaktadır. Reklamcı bu yapıları itina ile kullanarak,

19

ürün ile diğerleri arasında kıyaslama yapar, ürünü diğerlerinden ayırır veya diğerlerine

olan üstünlüğünü ortaya koymaya çalışır. Aynı şekilde Arapça reklamlarda da Arap

diline has, bu olguyu ifade eden yapılar dikkat çekmektedir. İncelenen Arapça

reklamlarda farklılaştırma ve üstünlük adına çoğunlukla aşağıdaki yapıların kullanıldığı

gözlemlenmiştir.

2.1.1. İsm-i Tafdîl

İsm-i tafdîl, karşılaştırmaya ve üstün tutmaya delalet eden sıfat türüdür ve أف عل

vezninde gelir. İsm-i tafdîlin üç görünümü söz konusudur: İlki, tekil ve eril olması ki

ardından نم harf-i ceri gelmesi ve belirsiz bir kelimeye muzâf olması durumunda bu

şekilde olur. İkinci durum ise mevsûfuna uymasıdır ki lâm-ı ta‘rîfli olduğunda bu

gerçekleşir. Üçüncü durumda ise yani belirli bir kelimeye muzâf olduysa iki durum da

câizdir (eş-Şevvâ, 2007, s. 510). Aşağıda, incelenen reklam metinlerinden alınmış,

içerdiği ism-i tafdîl yapısı ile tanıttığı ürünün üstünlüğünü ve farklılığını ortaya koyan

örnek ifadeler bulunmaktadır.

“ سواه والشيء األفضل، (Mercedes Benz C Otomobil Modeli, 2011)” (En iyisi,

sadece o).

“ اهلدايا ألحلى تذاكر واربح املنطقة، يف الرتفيهية املرافق وأروع األلعاب أحدث مع امرح

En yeni oyunlar ve bölgenin en) ”(Magic Planet İnternet Sitesi, 2012) واملكافآت

mükemmel lunaparkları ile eğlen ve en güzel hediyeler, ödüller için biletler

kazan). “ أفضل بنمو ينعم كي طفلك حلركة العنان أطلقي (Pambers Çocuk Bezi, 2011)” (Daha

iyi bir şekilde gelişmesi için çocuğunun hareketlerini özgür bırak).

“ األفضل إىل بد يل لكي ينمو ويصبح أكثر ذكاء... (Gain Plus Çocuk Mamaları, 2012)”

(Büyümesi ve daha zeki olması için… Daha iyisiyle değiştir).

20

2.1.2. Temyîz

“Temyîz, kendinden önce geçen ve anlam bakımından kapalı olan kelime veya

cümleden ne kastedildiğini açıklayan câmid, nekre ve mansûp kelimelere denir” (Güler,

Günday & Şahin, 2005, s. 253). İsimlerdeki kapalılığa, metre, kilogram, metreküp,

kulaç vb. ölçü birimleri veya avuç, bardak, sandık gibi ölçme işlemini sağlayacak diğer

kavramlarla ilgili kapalılık örnek verilebilir. Yani ölçülen nesne veya varlık belirtilerek

kapalılık giderilir. Cümlelerdeki kapalılık ise genellikle kendini şu şekillerde gösterir:

İsm-i tafdîl yapısının kullanıldığı bazı cümleler, verilmek istenen anlamı ifade etmede

yetersiz olan “az, çok, güzel, çirkin, büyük, küçük olmak” gibi fiillerin veya bu

fiillerden türetilen sıfat-ı müşebbehelerin kullanıldığı cümleler (Güler, vd., 2005, s. 253-

256). İncelenen reklam metinlerinde, ürünün kendisini diğerlerinden ayıran ve

üstünlüğünü belirten özelliklerini ortaya koymak için temyîz yapısının da sık sık

kullanıldığı görülmektedir. Aşağıda, temyîz kullanımına dair örnekler yer almaktadır.

“ أكثر ذكاء... بد يل إىل األفضل ويصبحلكي ينمو (Gain Plus Çocuk Mamaları, 2012)”

(Büyümesi ve daha zeki olması için… Daha iyisiyle değiştir).

“ تظهر البشرة أكثر نعومة، خمملية حريرية امللمس، بنسيج نقي خاىل من أسابيع، 4يف غضون

Lekelerden) ”(Sisley Paris-Global Perfect Gözenek Küçültücü, 2012) الشوائب

arınmış temiz bir dokuyla cilt, dört hafta içerisinde daha yumuşak, ipeksi ve

kadife gibi görünür).

“ شبابا أكثر تبدو وجيعلها األعماق من البشرة يرطب الذي كويشيمارو حبرير غين فهو (Sensai

Ruj, 2012)” (Cildi derinlemesine nemlendiren ve daha genç görünmesini

sağlayan kaşmir ipeğiyle zenginleştirilmiştir).

2.1.3. Vurgu İfadeleri

Arapça’da vurgu (tevkîd), vurgulanan kelimeden (muekked) sonra anlamı

kuvvetlendirmek için gelen isim olarak nitelendirilir. Ayrıca tevkîd, muekkede i‘râb

açısından uyar ve tevkide, muekkede dönen bir zamir bitişir. Tevkîd isimlerini, مجيع ,كل,

21

.olarak sıralamak mümkündür (Sînî, es-Seyyid & eş-Şeyh, s. 191) كلتا ve كال ,نفس

Arapça yazılı reklamlarda anlamı kuvvetlendirmek ve vurgulanmak istenen anlama

dikkat çekmek için bahsi geçen tevkîd isimlerinin yanı sıra bazı vurgu ifadelerinin de

kullanıldığı görülmektedir.

“ حضورها وحده حيدث ضجة (Volkswagen CC Otomobil Modeli, 2012)” (Sadece

varlığı birbirine katar ortalığı), (Onun varlığı yeter). Reklam metninin başlık

kısmında yer alan وحده kelimesiyle arabanın, diğer özelliklerine gerek

kalmadan, sadece varlığıyla bile gürültü oluşturacağı, dikkat çekeceği, hakkında

konuşulacağı anlamı verilmiş, diğer markalara olan üstünlüğü ve farklılığı ön

plana çıkarılmıştır.

“إهنا القمة.. وصلت لتتحدى نفسها (Lexus ES Otomobil Modeli, 2012)” (O zirve…

Kendine meydan okumak için geldi). İbarenin başında yer alan إن ile marka

modelinin benzerleri arasında zirve olduğu ve diğerlerini rakip olarak bile

görmeden kendine meydan okumak için geldiği vurgulanmaktadır.

“ كليا اجلديدة.. 2013 ES لكزس (Lexus ES Otomobil Modeli, 2012)” (Lexus ES

2013.. Tamamen yeni) ifadesinde yer alan كليا, “tamamen” anlamındadır ve

marka modelinin her şeyiyle yeni, modern olduğunu vurgulamaktadır.

“املكان الذي فيه كل شيء إنه املكان لكل شيء، (Hyundai Sonata Otomobil Modeli,

2012)” (Her şeyin içinde olduğu, her şey için bir mekân). Cümle içerisinde “كل”

ifadesi, iki defa geçmektedir.

“املنتجات عالية اجلودة واليت تناسب مجيع احتياجاتك (Philips Avent Anne ve Çocuk

Bakımı Ürünleri, 2012)” (Tüm ihtiyaçlarına uyan, yüksek kaliteli ürünler).

İfadede yer alan “مجيع” ve “كل” kelimeleri aynı anlamı (tüm) vermektedir.

22

“ فلكحبيث تتالءم متاما مع جسم ط (Pambers Çocuk Bezi, 2011)” (Tamamen

çocuğunuzun vücuduna uyacak şekilde) ifadesinde “ متاما” ifadesi yer almaktadır.

2.1.4. Anlamı Güçlü Sıfatlar

İncelenen Arapça reklam metinlerinde reklamı yapılan ürün ya da hizmetin

üstünlüğünü ve farklılığını ortaya koymak için bazı dilsel yapıların yanı sıra anlamı

güçlü sıfatlar kullanıldığı görülmektedir.

“ !محاية فائقة ضد اإلحتكاك ،مالءمة فائقة مع اجلسم (Pambers Çocuk Bezi, 2011)”

(Vücutla süper uyum, tahrişe karşı süper koruma!). Bu ifadede iki kere geçen

sıfatı, bebek bezinin sahip olduğu vücut uyumu ve (mükemmel, süper) فائقة

tahrişe karşı koruma sağlama özelliklerini güçlü bir şekilde nitelendirmektedir.

“تركيبة فريدة: بفعالية الكرمي املرطب يف جتديد وتعزيز البشرة، وقوة املصل (Sisley Paris-

Global Perfect Gözenek Küçültücü, 2012)” (Eşsiz bileşim: Cildin yenilenmesi

ve güçlendirilmesinde nemlendirici krem etkisi ve serum gücü). İfadede yer alan

.sıfatı, nitelendirdiği bileşimin benzeri olmadığını vurgulamaktadır (eşsiz) فريدة

“ العابرة جلمال دائم ورطوبة ال هناية هلامن أجل لون خالد يتخطى املوضة (Sensai Ruj,

2012)” (Daimi güzellik ve sonsuz nem için gelip geçici modanın ötesine geçen

ölümsüz bir renk için) ifadesinde yer alan خالد (sonsuz) ve دائم (daimi) sıfatları

da anlamı güçlü sıfatlara örnek teşkil etmektedir.

“هل ميكن التمتع ببشرة رائعة؟ (Clinique 3-Step Skin Care Cilt Bakım Seti, 2011)”

(Harika bir cilde sahip olmak mümkün mü?) ifadesinde geçen رائعة (harika) sıfatı

da cildi niteleyerek olumlu özelliklere sahip oluşu hususunda anlamı

kuvvetlendirmektedir.

23

2.2. Edebi Sanatlar

Deyiş özellikleri, içerdiği edebi sanatlar, sözcük oyunları, tekrarlar vb. sayesinde

reklam dili düz yazıdan çok şiir diline daha yakındır (Batı, 2012; Çınar ve Karahan,

2009). Edebi sanatlar, tıpkı öncelikli hedefi, okuyucu veya dinleyiciyi etkilemek,

büyülemek olan şiir dili gibi öncelikli amacı hedef kitleyi, ürünün veya hizmetin satın

alınmasına ikna etmek olan reklam dilinin kullandığı en büyük silahlardandır. “Edebî

sanatların önemi, öncelikle sözde tasarruf sağlamalarına, sözü güzelleştirip ilgi çekici

hâle getirmelerine; dolayısıyla da muhatabın duygularına hitap edilmesine,

etkilenmesine ve ikna edilmesini sağlamalarına dayanmaktadır.” (Mermer vd. ’den

aktaran Çınar ve Karahan, 2009, s. 894).

Reklam yazarı, şair, edebiyatçı, hatip veya siyasetçi daha genel anlamda sözünde,

yazısında edebi sanatları kullanan kimse, edebi sanatlar vasıtasıyla gerçek dünyada var

olan eksiklik ve kusurları, hayal dünyasına taşarak örter (Külekçi, 2011). Bunu

başarmak için bazen güzeli ve iyiyi abartır, bazen daha iyiye, güzele benzetir veya

kullandığı kâfiye, ritimle hedef kitleyi etkileyecek bir müzikalite meydana getirir. Bu

kısımda, incelenen reklamlarda en sık karşılaşılan edebi sanatlar ele alınmıştır.

Karşılaşılan edebi sanatların yoğunluğu, reklam dilinin şiir diline daha yakın oluşu

savını kuvvetlendirmektedir.

2.2.1. Teşhîs

Cansız ve akıl sahibi olmayan varlıklara insana has özelliklerin atfedilmesi

yoluyla gerçekleştirilen teşhîs (kişileştirme) sanatı, reklam dilinde sıkça karşılaşılan

edebi sanat türlerindendir (Külekçi, 2011, s. 121). Tâhir-ul Mevlevî ise teşhîsi, “Eşyaya

şahsiyet vermektir.” diyerek tanımlar (Kürkçüoğlu, 1984, s. 171). Nitekim tanıtımı

yapılan ürün, bazen insana has olumlu özelliklerle tasvir edilirken bazen de bu ürünler

sanki bir kahraman, güçlü bir adam, çekici bir bayan veya şefkatli bir anne gibi

gösterilebilir. Teşhîs sanatında insanın kendisi söylenmeden insana ait bir özellik

söylendiği için aynı zamanda kapalı istiâre gerçekleştirilmiş olur (Ekiz, 1984, s. 331).

24

Lexus ES Otomobil Modeli (2012) markasının reklamında yer alan

“ نفسها وصلت لتتحدى ” (Kendisine meydan okumak için geldi),

ifadelerinde yer alan “meydan (Yeni ölçütler koymak için) ”لتضع معايري جديدة“

okumak, ölçüt koymak” eylemleri insanlara mahsustur. Bu ifadeler otomobil

için kullanılarak teşhîs sanatı yapılmıştır.

Aşağıda yer alan Dior Prestige Kozmetik Ürünleri (2012) reklam metninden

alınan ifadelerde geçen “تربع على عرش” (tahta oturmak), “احتل موقع الصدارة”

(başköşeyi işgal etmek) “oturmak” ve “işgal etmek” eylemleri cansız bir varlık

olan çiçeğe atfedilerek teşhîs sanatı yapılmıştır.

“ األوىل واملرتبة الصدارة، موقع حتتل فهي احلب، هذا عرش على امللكية الزهرة ترتبع ” (Kraliçe

çiçeği bu aşkın tahtına oturur, başköşeyi, ilk sırayı işgal eder).

“!!..عندما تعرب األناقة عن نفسها (Fetîhî Group, 2013)” (Şıklık kendisini ifade

edince..!!) ifadesinde yer alan “عرب عن (ifade etmek)” eylemi, “األناقة" (şıklık)

kelimesine atfedilerek teşhîs sanatı yapılmıştır.

“.جرب احلذاء الرياضي مبيزة زيادة الطاقة من خالل النعل الذي يعمل على دفعك إىل األمام

(Reebok-Reezig Ayakkabıları, 2011)” (Seni ileri itmeye çalışan tabanı sayesinde

enerji artırma avantajına sahip olan spor ayakkabıyı dene.) ifadesinde yer alan

“ileri itmeye çalışmak” ifadesi, ayakkabı için kullanılarak teşhîs sanatı

yapılmıştır.

Geox Ayakkabıları (2012) reklam metninin başında yer alan, büyük puntolarla

yazılmış “يتنفس” (nefes alıyor) ifadesi ayakkabı için kullanılmış ve teşhîs sanatı

yapılmıştır.

Nivea (2012) reklam metninde de teşhîs sanatına rastlanmaktadır. Metinde yer

alan “ نيفيا حتب بشرتك ” (Cildin Niveayı seviyor) ifadesinde “sevmek” eylemini

gerçekleştiren “cilt” kelimesidir. Cilt kelimesine duygusal niteliği olan

“sevmek” fiili atfedilerek kişileştirme sanatı yapılmıştır.

25

2.2.2. Teşbîh

“Teşbih, edebiyatta, aralarında hakîkî veya mecâzi olarak benzerlik veya ilgi

bulunan iki sözden zayıf olanı, kuvvetli olana benzeterek, daha belirgin hale getirme

sanatına denir.” (Ekiz, 1984, s. 325). Teşbîh sanatının başarılı olması için, uzaktan

yakından alakası, benzerliği olmayan öğeler arasında benzerlik ilişkisi kurulmamalıdır,

zoraki bir benzerlikten kaçınılmalıdır (Ekiz, 1984; Külekçi, 2011). Teşbîh olayında

muşebbeh (benzeyen), muşebbehun bih (kendisine benzetilen), vech-i şebeh (benzetme

yönü) ve teşbîh edatı olmak üzere dört tane temel öğe bulunur (Bilgegil, 1989, s. 135).

Teşbîh sanatı, öğelerinin düşüp düşmemesine göre dörde ayrılır: Teşbîhin tüm

öğeleri mevcutsa teşbîh-i tâm veya teşbih-i tâmu’l-erkân, teşbîh edatı düşerse teşbîh-i

muekked, benzetme yönü düşerse teşbîh-i mucmel (mursel), her ikisi de yani teşbîh

edatı ve benzetme yönü düşerse teşbîh-i beliğ olarak adlandırılır (Alvâni, 2005, s. 16).

Teşbîh olayında iki asıl öğe, benzeyen ve kendisine benzetilen bulunmak zorundadır.

Teşbîh sanatı benzetme yönünün durumuna göre de ikiye ayrılır: Benzetme yönü tek

anlam içeriyor ve sabitse teşbîh-i mufred, benzetme yönü birden fazla anlam içeriyor ve

hareketli ise teşbîh-i temsil veya teşbîh-i sûra olarak adlandırılır (Alvâni, 2005, s. 16).

Aşağıda, incelenen Arapça yazılı reklamlarda göze çarpan teşbîh örnekleri yer

almaktadır.

“ نفسها إهنا القمة.. وصلت لتتحدى (Lexus ES Otomobil Modeli, 2012)” (O zirve..

Kendine meydan okumak için geldi). “ القمة إهنا ” ifadesinde marka modeli, kalite

ve teknik özellikleri bakımından en üst düzeyde olması durumuyla zirveye (قمة)

benzetilmiştir. Benzetme edatı ve benzetme yönünün bulunmadığı ifade ile

teşbîh-i beliğ sanatı yapılmıştır. “ وحيوية الناعمة كالقطننشاط حفاضة وهلذا فقد صممت بامربز (Pambers Çocuk Bezi,

2011)” (İşte bu yüzden Pambers, pamuk gibi yumuşak, enerji ve canlılık dolu

çocuk bezini tasarladı) cümlesinde yer alan “ نشاط وحيوية الناعمة كالقطنحفاضة ”

(Pamuk gibi yumuşak, enerji ve canlılık dolu çocuk bezi) ifadesinde bebek bezi,

26

yumuşaklığı bakımından pamuğa benzetilmiştir ve benzetme edatı olarak “ك”

kullanılmıştır. Buradaki teşbîh olayı tüm öğeleri bulunduğundan dolayı teşbîh-i

tâmdır.

“ حياتنا ال بد أن ختلد إن اللحظات الثمينة كطلب الزواج أو اللقاء األول هي حمطات مفصلية يف

Evlilik teklifi veya ilk) ”.(Jaeger-Le Coultre Otel, 2012) يف الذاكرة إىل األبد.

buluşma gibi değerli anlar, sonsuza dek hafızaya kazınması gereken,

hayatımızdaki dönüm noktaları sayılacak istasyonlardır.) ifadesinde ise evlilik

teklifi ve ilk buluşma gibi değerli anlar, değerli olmaları bakımından dönüm

noktası sayılacak istasyonlara benzetilmiştir. Benzetme edatı düştüğü için

teşbîh-i muekkedin varlığından söz edilebilir.

“لتكون رفيقته يف كل حلظة (Philips Avent Anne ve Çocuk Bakımı Ürünleri, 2012)”

(Her an onun arkadaşı olsun diye) ifadesinde marka ürünleri, arkadaşa

benzetilmiştir. Benzetme edatı ve benzetme yönünün bulunmadığı ifade ile

teşbîh-i beliğ sanatı yapılmıştır.

2.2.3. İstiâre

Yukarıda yer alan teşbîh bölümünde, teşbîhin iki asıl öğeyi, yani müşebbeh ve

muşebbehun bihi içermesi gerektiği vurgulanmıştır. Zira istiâre, bu iki asıl öğeden

birinin düşürülmesi suretiyle gerçekleşir. Kısacası istiâre, iki asıl öğesinden biri

düşürülmüş teşbîh-i beliğdir ve muşebbeh düşerse açık istiâre (istiâre-i tasrîhiyye),

müşebbeh bih düşerse kapalı istiâre (istiâre-i mekniyye) gerçekleşir ve muşebbeh bih

düşerse yerine onu imâ edecek bir ipucu bırakılır (Alvânî, 2005, s. 17-19; Yıldız, 2002,

s. 166). Aşağıda istiâre sanatı örnekleri yer almaktadır.

Hyundai Sonata Otomobil Modeli (2012) reklam metninde yer alan

(İçerisinde anların parladığı bir mekân) ”انه املكان الذي تتألق فيه اللحظات“

ifadesinde anların parlamasından bahsedilmiş. Anlar, altın, mücevher vb.

parlayan bir cisme benzetilmiştir. Kendisine benzetilenin bulunmadığı fakat

27

kendisine ait bir özelliğinin (تتألق) bulunduğu ifadede kapalı istiâre sanatı

bulunmaktadır.

Dior Prestige Kozmetik Ürünleri (2012) reklam metninde yer alan “ املتعبةالبشرة ”

(yorgun cilt) sözcük grubunda ise cilt, yorgun olması bakımından insana

benzetilerek kapalı istiâre yapılmıştır.

“أضيفي ملسة مجال تنعش منزلك (el-Gusmî Ev Dekorasyonu Ürünleri, 2011)” (Evini

canlandıracak bir güzellik dokunuşu ekle) ifadesinde, el-Gusmî 2011 kreasyonu

“bir güzellik dokunuşuna” benzetilmiştir. Benzetme olayında benzeyen öğesi

düştüğü için açık istiâre yapılmıştır.

“أشعر بنبض احلياة مع جاكوار (Jaguar Otomobilleri, 2013)” (Jaguarla hayatın

nabzını hissediyorum) ifadesinde yer alan “احلياة نبض” (hayatın nabzı) ifadesinde

hayat kelimesi, nabzı atan canlı bir varlığa benzetilmiştir. Kendisine benzetilenin

düşürüldüğü fakat kendisine ait bir özelliğinin (نبض) bulunduğu ifadede kapalı

istiâre sanatı gerçekleştirilmiştir.

2.2.4. Mecâz-ı Mürsel

“Bir sözü, benzetme hedefi gütmeden, gerçek anlamı dışında başka bir manada

kullanma sanatına mecâz-ı mürsel denir.” (Tok, 2011, s. 173). Bu durumda söz, gerçek

anlamı dışında kullanılmalı, sözün gerçek anlamını düşünmeye engel bir durum

bulunmalı ve iki dilsel görsel arasındaki ilişkilendirme, mantıklı temellere dayanmalıdır

(Ağıldere, 2003, s. 151; Külekçi, 2011, s. 22). Mecaz-ı Mürsel, farklı ilgiler aracılığıyla

meydana gelir. Bunları genel olarak şu şekilde özetlemek mümkündür: Parça-bütün

(cüz’iyyet-külliyet) ilgisi yani parçayı söyleyip bütünü, bütünü söyleyip parçayı

kastetmek, sebebiyet ilgisi yani sebebi söyleyip müsebbibi, musebbibi söyleyip sebebi

kastetmek, durum-yer (hulûl) ilgisi yani yer söyleyip durumu, durum söyleyip yeri

kastetmek, özel-genel ilgisi (umum-husûs) yani geneli söyleyip özeli, özeli söyleyip

geneli kastetmek, lâzımiyet-melzûmiyet ilgisi yani lâzımı söyleyip melzûmu (gerekli

28

kılınan), melzûmu söyleyip lâzımı kastetmek vd. (Bilgegil, 1989, s. 169-172; Külekçi,

2011, s. 21-27). Aşağıda, incelenen reklamlarda karşılaşılan mecâz-ı mürsel (ad

aktarması) örnekleri yer almaktadır.

“ نشاط وحيوية الناعمة كالقطنحفاضة وهلذا فقد صممت بامربز (Pambers Çocuk Bezi,

2011)” (Pambers, pamuk gibi yumuşak, enerji ve canlılık dolu çocuk bezini

tasarladı.) ifadesinde yer alan صمم (tasarlamak) fiili بامربز markasına atfedilerek

mecâz-ı mürsel yapılmıştır. Zira burada tasarlama eylemini gerçekleştiren,

marka bünyesinde yer alan tasarımcılardır.

“تشكيل أول خزانة مالبس لطفلك (Mâmaz ve Bâbaz Çocuk Kıyafetleri Mağazası,

2012)” (Çocuğunun ilk elbise dolabını oluşturma) ifadesinde yer alan خزانة

(dolap) kelimesi ile kıyafetler kastedilmektedir. Anlatılmak istenen kavram

kullanılmadan onunla ilgisi bulunan başka bir kavramla dile getirilerek mecâz-ı

mürsel sanatı yapılmıştır.

“.لذا فقط دأبت ديور على العمل على تطوير هذه الطريقة الفريدة (Dior Prestige Kozmetik

ürünleri, 2012)” (Sadece bu sebeple Dior, bu eşşiz yöntemi geliştirmek için

çalışmaya azmetti.) cümlesinde geçen دأبت (azim göstermek) eylemi markaya

atfedilmiştir. Fakat bu ifadede markadan kasıt marka için çalışan, ürünü

geliştiren uzmanlardır. Burada da mecâz-ı mürsel yapılmıştır.

2.2.5. Mübalağa

Mübalağa, abartmak, bir ifadenin şiddet ve önemini arz etmek, hayal

mesabesinde ifadeler kullanmak, imkânsız veya oluşu kanıtlanamaz bir hadiseden

bahsetmek anlamında kullanılır (Habîb, 1942, s. 369; Tok, 2011). Mübalağa sanatı, bazı

durumlarda en üst düzeyde benzetme şeklinde düşünülebilir (Tok, 2011, s. 189).

Örneğin çok iyi kalpli insanlar için “melek gibi bir insan” ya da tam tersi, oldukça kötü

tanınan, kurnaz ve fesat insanlar için “şeytan gibi”, “Şeytana pabucunu ters giydirir.”

ifadeleri kullanılmaktadır. Mübalağa sanatı, tebliğ, iğrâk ve gulüv olmak üzere üçe

29

ayrılmaktadır ve tebliğ, iğrak makûl olarak kabul edilirken gulüv, pek hoş

karşılanmamaktadır (Külekçi, 2011, s. 131).

Lexus ES Otomobil Modeli (2012) reklam metninde yer alan

"ها اخليالرحاب املقصورة اليت تتخطى بأناقت والراحة واجلمال يف" (Şıklığıyla hayalin ötesine

geçen kabinin ferahlığında konfor ve güzellik) ifadesinde

“ اخليال بأناقتهااليت تتخطى " (şıklığıyla hayalin ötesine geçen) ifadesinde mübalağa

sanatı yapılmıştır. Zira hayalin ötesine geçmek, kanıtlanması güç bir olgudur.

Mercedes-Benz C Otomobil Modeli (2011) reklam metninin sloganında yer alan

ifadelerinde mübalağa sanatı yapılmıştır. Ürünün (asrının önünde) ”سابقة عصرها“

sahip olduğu ileri teknolojik donanımlar ve tasarımıyla son derece modern

olduğunu ifade etmek için kullanılan “çağın önüne geçmek” ifadesi, abartılı bir

ifadedir. Zira bir varlığın, var olduğu zamanın önüne geçmesi mümkün değildir.

Aynı şekilde metinde yer alan "األفضل، وال شيء سواه" (En iyisi, sadece o)

ifadesinde yer alan “ سواه وال شيء ” ibaresi, “Başkası değil, en iyisi o” anlamı

vereceği gibi “Ondan başka bir şey yok” anlamına da gelebilir. Bu durumda

ürün dışındaki tüm varlıkların mevcudiyeti yok sayılarak mübalağa sanatı

gerçekleştirilmiş olur.

Hyundai Sonata Otomobil Modeli (2012) reklamında yer alan

"إنه املكان لكل شيء، املكان الذي فيه كل شيء" (Her şey için mekân, her şeyin içinde

olduğu mekân) ifadelerinde mübalağa sanatı yapılmıştır. Zira bir mekânın, her

şeyi kapsaması ve her şeye uygun olması güç hatta imkânsızdır.

2.2.6. Cem‘

“Lügat anlamı toplamak, birleştirmek olan cem‘, belagat terimi olarak iki veya

ikiden fazla manayı bir hükümde toplamaktır.” (Saraç’tan aktaran Çınar & Karahan,

2009, s. 910). Diğer bir tanımla cem‘, birden fazla söze ait durumları bir tek hüküm

30

bünyesinde bir araya getirmektir (Bilgegil, 1989, s. 283). İncelenen reklamlarda yer alan

cem‘ örneklerine, aşağıda yer verilmiştir.

Lexus ES Otomobil Modeli (2012) reklamında yer alan

,Güzelliğin, ferahlığın) ”وصلت قمة اجلمال، قمة الرحابة، وقمة التطور التكنولوجي“

teknolojik gelişimin zirvesine ulaştı) ifadesinde güzellik, ferahlık, teknolojik

gelişme gibi farklı özellikler zirve kelimesinde buluşmuştur.

“ دقائق 3، منتجات 3 فقط (Clinique 3-Step Skin Care Cilt Bakım Seti, 2011)”

(Sadece 3 ürün, 3 dakika) ifadesinde yer alan منتجات ve دقائق kelimeleri aynı

hususta (üç) buluşmuşlardır. Dolayısıyla cem‘ sanatı yapılmıştır.

“شوكوالته دبل.. والطعم دبل (el-Merâî Milkshake, 2013)” (Çikolata iki kat, tat iki

kat) ifadesinde yer alan شوكوالته ve الطعم kelimeleri “iki kat olma” hususunda

buluşmuşlardır.

“ واحد. عائلة واحدة. بنك واحدوطن (el-Ehlî Bankası, 2013)” (Tek vatan. Tek aile.

Tek banka.) ifadesinde vatan, aile ve banka kelimeleri “tek olma” sıfatında

buluşmuşlardır. Dolayısıyla cem‘ sanatı yapılmıştır.

2.2.7. Tezât

Tezât, kelime anlamı olarak zıtlık demektir. Bir edebi sanat olarak da tek bir varlıkta

bulunan, birbirine zıt iki özelliği bir arada kullanmaya denir (Ekiz, 1984, s. 336).

Aşağıda, tezat sanatı için, incelenen reklamlardan alınmış örnekler bulunmaktadır.

“ آن معا جتمع بني املظهر األنيق والرياضي يف (Volkswagen CC Otomobil Modeli,

2012)” (Aynı anda şık ve spor görünümü bir araya getiriyor) ifadesinde yer alan

“hem şık, hem spor” ibaresi ve “فهي سيارة سيدان وكوبيه رياضية يف سيارة واحدة

(Volkswagen CC, 2012 Otomobil Modeli)” (Tek arabada hem bir sedan hem de

spor coupe) ifadesinde yer alan “hem bir sedan hem de spor coupe” ibarelerinde

31

tezât, karşıtlık bulunmaktadır. Aslında şık veya spor olmak, sedan veya spor

coupe olmak kavramları birbirine zıt olan durumları ifade etmez. Fakat yaygın

olan durum, bir varlığın genelde bu özelliklere aynı anda sahip olmamasıdır.

Yani bir otomobilin hem şık hem spor olması alışıldık bir durum olarak

görülmemektedir. Aynı şekilde bir otomobil ya sedandır ya spor coupe olma

özelliğine sahiptir.

“ الشتاء مع فندق مجريا يف أبراج االحتاد. استمتع بدفء (Cumeyrâ Otelleri, 2012)”

(İttihâd kulelerinde Cumeyrâ otel ile kışın sıcaklığının tadını çıkar.) ifadesinde

yer alan “Kışın sıcaklığı” ibaresinde tezâtlık bulunmaktadır. Nitekim kış denince

sıcak değil aksine soğuk kavramı akla gelmektedir.

2.2.8. Seci‘

Seci‘ sözle yapılan sanatlardandır. Seci‘, nesirde cümle veya cümlecik sonunda yani

duruş kısımlarında bulunan kelimelerin benzer sesle bitmesidir (Alvânî, 2005, s. 23;

Külekçi, 2011, s. 244). Kısacası seci‘ için nesrin kafiyesi demek mümkündür ve nesre

şiir tadı katar (Emîn, 2004, s. 119). Aşağıda seci‘ konusu için, incelenen reklam

metinlerinde göze çarpan örnekler bulunmaktadır.

“ ألنك ال حتظى دائما بفرصة ثانية لترتك انطباعا أوال (Volkswagen CC Otomobil Modeli,

2012)” (Çünkü ilk intibayı bırakmak için ikinci bir şansın daima olmayacak)

ifadesinde yer alan دائما ve أوال sözcükleri seci‘ oluşturmaktadır.

Sisley Paris, Global Perfect Gözenek Küçültücü (2012) reklamında bulunan

“ الزهم وتضييق املسام لتقليل إفراز ” (Kötü koku salgılanmasını azaltmak ve

gözenekleri sıkılaştırmak için) ifadesinde, fasıla bitişlerindeki الزهم ve املسام

kelimelerinin sonlarında yer alan م harfi seci‘ oluşturmaktadır.

Aynı şekilde Clinique 3-Step Skin Care Cilt Bakım Seti (2011) reklam metninde

yer alan “تبدو أفضل ولفرتة أطول” (Daha uzun süre daha iyi görün) ve

32

(Daha uzun süre daha iyi bir görünüme sahip ol) ”متتعي مبظهر أفضل ولفرتة أطول“

ifadelerindeki أفضل ve أطول kelimelerinin sonlarındaki ل harfi seci‘ meydana

getirmektedir. Ayrıca aynı metinde yer alan “ بشرة رائعة مشرقة ومتألقة" ifadesinde ر

ünsüzü aliterasyon meydana getirirken, kelimelerin sonlarında yer alan –a sesi,

ritim oluşturmaktadır.

Hyundai Sonata Otomobil Modeli (2012) reklamından alınan aşağıdaki

ifadelerin sonlarında yer alan kelimeler, aynı şekilde (cem-i muennesi sâlim)

çoğul yapılarak seci‘ oluşturulmuştur.

”أنه املكان حيث تتذكر أسعد اللحظات

"وتتالشى فيه الذكريات

(En mutlu anları hatırladığın ve anıların yok olup gittiği mekân)

2.3. Sözcük Tekrarları

Sözcük tekrarları reklamlarda sık olarak rastlanan bir olgudur ve belli bir amaç

doğrultusunda gerçekleştirilirler. Vurgu, dikkat çekmek ve hatırlanabilirliği sağlamak,

bu amaçların başında yer alır. Bunun yanı sıra tekrar, metne akıcılık ve ahenk

kazandırarak reklam mesajının istenilen etkiyi uyandıracak şekilde iletilmesine katkıda

bulunur (el-Umrî, 2006, s. 112). Suçin (2007, s. 83-85) sözcük tekrarlarını, biçimsel

sözcük tekrarı ve anlamsal sözcük tekrarı olarak ikiye ayırarak, biçimsel sözcük

tekrarını, aynı sözcüğün tekrarlanması, anlamsal sözcük tekrarını eşanlamlı ve yakın

anlamlı sözcüklerin art arda kullanılması olarak tanımlar. Bu bölümde ele alınan sözcük

tekrarları, biçimsel sözcük tekrarı sınıflandırmasında ele değerlendirilebilir.

Aşağıda yer alan Lexus ES Otomobil Modeli (2012) reklam metninde قمة (zirve)

kelimesinin, hatırlanabilirliğini ve dikkat çekiciliğini sağlamak üzere altı kere

tekrarlandığı görülmektedir.

33

قمة اجلمال

قمة الرحابة

إهنا القمة.. وصلت لتتحدى نفسها

التطور التكنولوجي، لتستمر يف .. اجلديدة كليا ، وصلت قمة اجلمال، قمة الرحابة، وقمةES 2013 لكزس

فيها سوى نفسها، مع إحساس در سيارات الفخامة. ولتضع معيري جديدة سباقة للجاذبية، ال تتحدىتص

ها اخليال.رحاب املقصورة اليت تتخطى بأناقت والراحة واجلمال يفباحلرية يف السقف البارونامي الفريد،

Aynı duruma Hyundai Sonata Otomobil Modeli (2012) reklam metninde de

rastlanmaktadır. املكان (mekân) sözcüğünün beş kere tekrarlanarak, hedef

kitlenin dikkati bu kelimenin üzerine çekilmek istenmiştir. Zira marka modeli ile

kelimesi arasında ilişki kurulmuş ve bir alet, bir ulaşım aracı olmaktan öte املكان

marka modeli, en mutlu anların hatırlandığı, her şey için olan ve içerisinde her

şeyin olduğu bir mekâna benzetilmiştir;

هذا هو املكان

إنه ليس جمرد آلة أو وسيلة ت ن ق ل

أنه املكان حيث تتذكر أسعد اللحظات

وتتالشى فيه الذكريات

إنه املكان لكل شيء

املكان الذي فيه كل شيء

34

انه املكان الذي تتألق فيه اللحظات

فلتحيا حياتك بتألق

إكتشف املزيد من القصص

Gain Plus Çocuk Mamaları (2012) reklam metninin sonunda yer alan جمانا

(bedava) kelimesi, görselde yer alan ürün ambalajı üzerine beş kere yazılarak

tüketicinin dikkati promosyon üzerine çekilmek istenmiştir.

"جم جمانا . EYE Q PLUS 444 واحصلي على علبة غني بلص"

Sisley Paris/ Global Perfect Gözenek Küçültücü (2012) reklam metni içerisinde

kelimesinin sekiz defa tekrar edilmesi, hedef kitlenin dikkatini (cilt) بشرة

çekmenin yanı sıra ürünün etki ve kullanım alanını vurgulamaktadır.

جلوبال بريفيكت

GLOBAL PERFECT

لتقليل إفراز الزهم وتضييق املسام

لبشرة نقية خالية من العيوب والشوائب

اجلديد يف عناية البشرة: معزز قوي للبشرة مع املستخلصات النباتية الرئيسية باجلرعة Sisley إجناز سيسلي

حتويل وتغيري نسيج البشرة: حيث مينحكى بشرة المعة فوريا، ومسام يتم تضييقها بشكل واضح. األمثل.

تظهر البشرة أكثر نعومة، خمملية حريرية امللمس، بنسيج نقي خاىل من الشوائب. أسابيع، 4يف غضون

لتبدو البشرة مضيئة ونضرة.

35

شرة، وقوة املصل.جتديد وتعزيز البتركيبة فريدة: بفعالية الكرمي املرطب يف

Benzer durum Clinique 3-Step Skin Care Cilt Bakım Seti (2011) reklam

metninde de söz konusudur. Metinde بشرة (cilt) kelimesinin on iki defa

tekrarlanması, ürünün etki alanına vurgu yapmaktadır. Aynı şekilde نعم (evet)

kelimesinin beş defa tekrar edilmesi, harika bir cilde sahip olmanın mümkün

olup olmadığı sorusuna, ürünün üstün özellikleriyle olumlu bir cevap

oluşturduğunu vurgulamaktadır;

هل ميكن التمتع ببشرة رائعة؟

أطباء البشرة لدينا يقولون نعم.

املصم م خص يصا لتلبية احتياجات بشرتك جيعل خمتلف أنواع Step Skin Care-3 إن نظام العناية بالبشرة

البشرة تبدو أفضل ولفرتة أطول.

دقائق، مرتني يف اليوم لتتمت عي ببشرة رائعة مشرقة ومتأل قة. ما كان يتوفر يف السابق 3منتجات، 3فقط

برتكيبات تالئم نوع البشرة.فقط لدى خرباء البشرة لدينا، أصبح اآلن مصم م وفقا الحتياجاتك اخلاصة

نعم، ميكن للبشرة اجلافة أن تبدو رطبة وناعمة ومرحية. نعم، ميكن فتح املسامات املسدودة وتنعيم اخلطوط

الدقيقة واحلصول على إشراقه نضرة وصحية. متت عي مبظهر أفضل ولفرتة أفضل. قويل نعم للبشرة الرائعة.

موقع... كل ما عل مناه إياه أطباء البشرة عرب

خالية من العطور. 100% خمتربة ضد احلساسية.

36

2.4. Cümle Çeşitleri

Reklam dili amaçlı bir iletişim türü olduğundan, reklam metinlerinde kullanılan

cümle çeşitleri, bu amaçlar doğrultusunda oldukça çeşitlilik göstermektedir. Kullanılan

cümle çeşitlerinin seçilmesinde reklamın işlevleri de göz önünde bulundurulmaktadır

(Batı, 2012, s. 128). Kullanılan cümle çeşitlerinde, reklam metninin yazılacağı dilin

kendi iç dinamiklerinin ve sözdizimsel özelliklerinin de etkili olduğu göz ardı

edilmemelidir. İncelenen reklam metinlerinde birçok cümle çeşidinin varlığı dikkat

çekse de burada en yaygınları olan emir cümleleri, soru cümleleri ve eksiltili anlatımlara

yer verilmiştir.

2.4.1. Emir Cümleleri

Emir cümlesi, reklam dilinde sıkça kullanılan cümle türlerindendir. Emir fiil

kullanımından kasıt, hedef kitleye emir vermekten ziyade, onları tüketime, reklamı

yapılan ürün ya da hizmeti satın almaya, fırsatları ve sürprizleri kaçırmamaya teşvik

etmek, rüyalarını gerçekleştirmeleri konusunda tereddüt etmemelerini sağlamak olup,

olumsuz emir fiili kullanımıyla da hedef kitleye, satın alma sürecinde sıkıntılardan ve

formalitelerden uzak durması tavsiye edilir (el-Umrî, 2006, s. 89-91). Reklam yazarının

emir yapısını kullanması, onun reklamını yaptığı ürün veya hizmete güvendiğinin de bir

göstergesidir ve kullanılan emir yapısı aracılığıyla reklam okuyucusu, direk kendine

hitap ediliyormuş gibi hisseder ve kişiselleştirme süreci gerçekleşir (Batı, 2012, s. 130).

Reklam metinlerinde kullanılan emir fiiller üç grupta incelenir: Tüketicinin

kazanımlarına yönelik fiiller yani “al, satın al, iste” gibi, ürünün tüketimine, kullanımına

yönelik fiiller yani “dene, kullan” gibi ve tüketiciyi uyarmaya ve hatırlamasını

sağlamaya yönelik fiiller yani “bak, izle, emin ol” gibi (Leech’ten aktaran Batı, 2012, s.

131). Aşağıda, reklam metinlerinde kullanılan emir cümleleri için, incelenen reklam

metinlerinden alınmış örnekler bulunmaktadır.

“ اجلديدة M ”(Mercedes- Benz M Otomobil Modeli, 2012) تعرف على الفئة

(Yeni M serisi ile tanış).

37

“ حياتك بتألقفلتحيا (Hyundai Sonata Otomobil Modeli, 2012)” (Hayatını

parıltıyla yaşa). Bu cümlenin temenni, dua anlamı taşıdığı görülmektedir.

“إكتشف املزيد من القصص (Hyundai Sonata Otomobil Modeli, 2012)” (Daha

fazla hikâye keşfet).

“ املرافق الرتفيهية يف املنطقة، واربح تذاكر ألحلى اهلدايا امرح مع أحدث األلعاب وأروع

En yeni oyunlar ve bölgenin) ”(Magic Planet İnternet Sitesi, 2012) واملكافآت

en mükemmel lunaparkları ile eğlen ve en güzel hediyeler, ödüller için

biletler kazan).

“ بنمو أفضلأطلقي العنان حلركة طفلك كي ينعم (Pambers Çocuk Bezi, 2011)”

(Daha iyi bir şekilde gelişmesi için çocuğunun hareketlerini özgür bırak).

“بد يل إىل األفضل (Gain Plus Çocuk Mamaları, 2012)” (Daha iyisiyle değiştir).

“SENSAI متتعي حبياة مليئة باجلمال مع سينساي (Sensai Ruj, 2012)” (Sensai ile

güzellikle dolu bir hayatın tadını çıkar).

“ الروعة عامل ادخلي (Thierry Mugler Alien Parfümü, 2012)” (Harikalar

dünyasına gir).

2.4.2. Soru Cümleleri

Yazdığı reklam metninde soru soran reklamcı, okuyucudan cevap beklemek yerine

okuyucuyu reklam iletisini çözümlemede aktif kılmak istemektedir. Zira sorduğu

sorunun cevabını kendisi zaten bilmektedir fakat bunu yaparak okuyucuya kendini özel

hissettirir, reklam metnine diyalog havası katarak samimi bir ortam oluşturur ve

alınacak cevabın, reklam metninin başarısının bir göstergesi olduğunu bilir (Batı, 2012,

s. 133-135). Buradan hareketle reklam metninde soru üslubunun, retorik amaçlar

güdülerek kullanıldığı söylenebilir.

38

Soru üslubu, bazen soru sorma dışında anlamlar da taşıyabilmektedir. Bolelli (2011,

s. 275) bu anlamları, nefy (olumsuzluk), inkâr, ikrâr ettirme, azarlama, yüceltme,

küçümseme, gecikmiş sayma, hayret ve şaşkınlık, eşitlik, temenni ve teşvik olarak

özetlerken, bunları içeren soru cümlelerinde, kastedilen manayı anlamamıza yardımcı

olacak bazı ipuçlarının bulunduğunu belirtir. Aşağıda, incelenen reklam metinlerinden

alınmış soru cümleleri örnekleri bulunmaktadır.

“هل ميكن التمتع ببشرة رائعة؟ (Clinique 3-Step Skin Care Cilt Bakım Seti,

2011)” (Mükemmel bir cilde sahip olmak mümkün mü?)

حباجة لتمويل؟”

Düğün törenini organize etmek için) ”(Anb Bankası, 2012) لتجهيز حفل زواجك

finansmana mı ihtiyacın var?)

Yukarıda yer alan reklam metninde her hangi bir soru edatına ihtiyaç duyulmadan

soru üslubunun kullanıldığı görülmektedir.

Aloe Dent Diş Macunu (2011) reklam metninde de bir soru cümlesi örneği

bulunmaktadır:

(?Gülümseyişini en son ne zaman sergiledin) ”مىت أخر مرة أظهرت ابتسامتك؟“

Sephora Kozmetik Ürünleri (2012) reklam metninde yer alan şu ifade de bu

başlığa örnek oluşturmaktadır:

Sephoradaki son güzel güzellik) ”هل مسعت آخر أخبار اجلمال لدى سيفورا؟“

haberlerini duydun mu?)”

“تريد أن تتذو ق وصفة اهلندسة األملانية ألول مرة؟

”(Volkswagen Polo Sedan Otomobil Modeli, 2012) إليك إذا بولو سيدان اجلديدة.

(Alman mühendisliğini yaşama zevkini ilk defa mı tatmak istiyorsun? O

halde, işte sana yeni Polo Sedan.)

Yukarıda yer alan ifade de soru cümlesi ve cevabı yer almaktadır.

39

Aşağıda, Sensodyne Diş Macunu (2012) reklam metninden alınmış bir soru

cümlesi bulunmaktadır:

“ اخلمسة الناجتة عن التآكل احلمضي؟ثريات أكيف تتفادى الت ” (Asit erozyonundan

kaynaklanan beş etkiyi nasıl önlersin?)

2.4.3. Eksiltili Anlatımlar

Arapça yazılı reklamlarda yer alan sözdizimsel görünümlerden biri de eksiltili

anlatımlardır. Eksiltme de soru cümleleri gibi genellikle retorik amaçlar doğrultusunda

yapılır. Öyle ki el-Curcânî’nin “Söylememek, söylemekten daha fasih, ifade etmek,

etmemekten daha evlâdır ve konuşmazsan daha çok konuşkan, açıklama yapmadığında

daha açıklayıcı bulursun kendini.” sözü bu duruma ışık tutar (el-Umrî, 2006, s. 101).

Reklam yazarı eksiltme yaparak, eksik kalan kısmı tamamlama ve keşfetme rolünü

yerine getirmesi için okuyucuya fırsat tanır ve böylece okuyucuyu aktif hale getirir (el-

Umrî, 2006, s. 102). Hedef kitlenin reklam metnini okumak için çok az zaman ayırdığı

ve reklam maliyetleri hesaba katılınca, eksiltili anlatımlar hem zaman, hem maddiyat

açısından tasarruf edilmesini sağlayacaktır (Batı, 2012, s. 139; el-Umrî, 2006, s. 112).

Aşağıda, incelenen reklam metinlerinden alınmış eksiltili anlatım örnekleri yer

almaktadır.

Mercedes-Benz M (2012) ve C (2011) Serileri reklam metinlerinde ağırlıklı

olarak eksiltili anlatımlar bulunmaktadır; “ عصرها سابقة ” (Asrının önünde),

“C اجليل اجلديد من الفئة” (C serisinin yeni nesli),” “ .عاما من االبتكار 521 ” (Yüz

yirmi beş yıllık buluş.), “ .التفوق غزيرة ” (En iyisi.), “.معيار القوة واألداء الفائق” (Gücün

standardı, üstün performans). Görüldüğü üzere cümleler eksiltili anlamlar

taşımakta, herhangi bir yargı bildirmemektedir.

40

Pambers Çocuk Bezi (2011) reklam metninin baş kısmında da iki tane eksiltili

anlatım yer almaktadır; “مالءمة فائقة مع اجلسم” (Vücutla süper uyum),

.(Sürtünmeye karşı süper koruma) ”محاية فائقة ضد اإلحتكاك!“

Mâmaz ve Bâbaz Çocuk Kıyafetleri Mağazası (2012) çocuk giysileri reklam

metni de eksiltili bir anlatım ile başlamaktadır; “ Çocuk giysileri”.

مالبس األطفال

ستجدين كل ما حتتاجني إليه لتشكيل أول خزانة مالبس لطفلك يف "ماماز وباباز".

بكرة )اخلدج( وصوال إىل حيث تتوفر التشكيالت املختارة يف مقاسات أصغر خمصصة ألطفال الوالدة امل

عمر سنتني.

Aynı şekilde Sisley Paris/ Global Perfect Gözenek Küçültücü (2012) reklam

metninin başlangıç kısmında da eksiltili anlatımlarla karşılaşılmaktadır; “Global

Perfect”, “Kötü koku salınımını azaltmak ve gözenekleri sıkılaştırmak için”,

“Kusursuz, lekesiz bir cilt için”.

جلوبال بريفيكت

GLOBAL PERFECT

لتقليل إفراز الزهم وتضييق املسام

لبشرة نقية خالية من العيوب والشوائب

Sensai Ruj(2012) reklam metni de eksiltili anlatımlarla başlamaktadır;

SENSAI ROUGE أمحر الشفاه

أجل لون خالد يتخطى املوضة العابرة جلمال دائم ورطوبة ال هناية هلا.من

41

SENSAI

En kırmızı dudaklar SENSAI ROUGE

Daimi bir güzellik ve sonsuz nem ve transit modanın da ötesine geçen ebedi bir renk

için.

Aşağıdaki ifade de bir eksiltili anlatım örneğidir.

“ تعرب األناقة عن نفسها..!!عندما (Fetîhî Group, 2013)” (Şıklık kendini ifade edince..!!).

2.5. Deyimler

Deyim, en az iki söz varlığından oluşan, nadiren de tek sözcükten meydana gelen ve

gerçek anlamları dışında mecâzi anlam ile pekiştirilmiş bulunan kalıplaşmış söz öbeği

ya da deyiştir (Parlatır, 2008, s. 1). Doğru (2011, s. 29-31) deyimleri, dil içindeki

fonksiyonlarının önemine binaen “dilin derin devleti” olarak nitelendirir ve deyimlerin,

ait olduğu dilin konuşucuları tarafından özümsenmiş, kültüre mâl olmuş dil birlikleri

olması hasebiyle, sözden tasarruf edilmesini, anlatılmak istenenin kısa, öz ve çarpıcı

şekilde anlatılmasını sağladığını vurgular.

Aşağıda, incelenen yazılı reklam metinlerinden alınmış deyim örnekleri ve yer

aldıkları ifadeler bulunmaktadır.

Volkswagen CC Otomobil Modeli (2012) reklam metninde yer alan

(Onun varlığı yeter) ,(Sadece varlığı yıkar ortalığı) ”حضورها وحده حيدث ضجة“

ifadesinde geçen “ ضجة أحدث ” (gürültü oluşturmak, dikkat çekmek) deyimi,

ifadeye “onun endamı, varlığı yeter” anlamı katmıştır.

Cadillac NHTSA Otomobil Modeli (2012) reklam metninde yer alan

“ األمان بكل تفو ق اختبارات اجتياز أصعب ” (En zor güvenlik testlerini üstün başarıyla

geçmek) ifadesinde “اجتاز اختبار” (bir konuda sınav vermek, sınavını geçmek)

deyimi bulunmaktadır.

42

Cadillac NHTSA Otomobil Modeli (2012) reklam metninde yer alan

Sana, arabana karşı güven hissi ve) ”ليمنحك الثقة بسيارتك وراحة البال على الطرقات“

yollarda kafa rahatlığı vermek için) ifadesinde “ ثقة منح ” (güven vermek),

.deyimleri yer almaktadır (akıl rahatlığı) ”راحة البال“

Philips Avent Anne ve Çocuk Bakımı Ürünleri (2012) reklamında yer alan

Esnek Philips) "جمموعة Philips AVENT املرنة، تليب احتياجات طفلك حلظة بلحظة“

AVENT koleksiyonu çocuğunuzun tüm ihtiyaçlarına an be an cevap veriyor.)

ifadesinde “ احتياجات فالن لىب ” (birinin ihtiyaçlarına cevap vermek) deyimi

geçmektedir.

Pambers Çocuk Bezi (2011) reklamında yer alan

“ منوه اجلسدي والذهين إن حركة الطفل تلعب دورا هاما جدا يف ” (Çocuğun hareketi,

beden ve zihin gelişiminde son derece önemli bir rol oynar) ifadesinde

“ ,deyimi (rol oynamak) ”لعب دورا “ ينعم بنمو أفضل العنان حلركة طفلك كيأطلقي ”

(Daha iyi bir şekilde gelişimesi için çocuğunun hareketlerini özgür bırak)

ifadesinde ise “أطلق العنان” (serbest bırakmak) deyimleri geçmektedir.

Dior Prestige Kozmetik Ürünleri (2012) reklam metninde ise “ العرشتربع على ”

(tahta oturmak), “احتل موقع الصدارة” (başköşeyi işgal etmek), “بلمسة واحدة” (tek

bir dokunuşla) deyimleri geçmektedir;

ترتبع الزهرة امللكية على عرش هذا احلب، فهي حتتل موقع الصدارة، واملرتبة األوىل من بني “

"كل تلك األزهار

"حتوال رائعا عالبشرة. فهو يعاجل بعمق خاليا البشرة التالفةبلمسة واحدة فقط، سيضفي ”

Abdu’l-Latîf Cemîl Elektronik ve Havalandırma Cihazları (2013) mağazasının

reklam metninde de “صد ق عينيك” (gözlerine inanmak) deyimi geçmektedir.

43

“ القيود حتر ر من (Citroen DS4 Otomobil Modeli, 2012)” ifadesi deyimsel bir

ifadedir ve “prangalarından, bağlarından kurtul” anlamı taşımaktadır.

Aynı şekilde Citroen DS4 Otomobil Modeli (2012) reklam metninin aşağıda

bulunan cümlesinde “انتزاع اإلعجاب” (beğeni kazanmak) deyimi yer almaktadır.

"بيه بأربعة أبواب لتنتزع اإلعجابهتا تألقت كسيارة كو فبأدائها الرياضي ورحابة مقصور "

(Spor performansı ve kabin ferahlığıyla, beğenileri kazanmak üzere dört kapılı

bir coupe otomobil olarak sahneye çıktı.)

“لكن ما هي اللحظة اليت قد تغري حياتك أنت؟ (Jaeger-Le Coultre Oteli, 2012)” (Fakat,

senin hayatını değiştirebilecek an nedir?) ifadesinde de “ birinin) ” حياة فالنغري

hayatını değiştirmek) deyimi yer almaktadır.

“ البيضاء نفسها فأحدث ثورة يف رموز صناعة الساعات املعاصرة ”J12” فرضت ساعة (Chanel

J12 Saatleri, 2012)” (Beyaz renkli “J12” saati, sektöre adını yazdırarak modern

saatçiliğin kodlarında bir devrim yarattı) ifadesinde de “أحدث ثورة” (devrim

yaratmak) deyimi yer almaktadır.

2.6. Paralellik, Kafiye, Ritim ve Cinâs

Paralellik, kafiye, ritim ve cinâs reklam yazarının kullandığı retorik araçlardandır.

Bu araçlarla akılda kalıcılığı artıracak, ilgiyi reklam metni üzerine çekecektir. Paralelliği

yapı tekrarı olarak tanımlamak mümkündür (Johnstone, 1991, s. 97). Morfolojik

düzeyde vezin ve kalıplara dayanan bir dil olan, sahip olduğu akıcılık ve müzikalite

sayesinde şiir dili olarak nitelendirilen Arapça için, paralellik, kafiye ve ritim daha etkili

bir enstrüman haline gelmektedir. Arapça reklam yazarları, zengin hitâbet geleneğiyle

övünen Arapçanın bu avantajından yararlanır ve farklı morfolojik ve dilbilgisel yapıları

kullanarak ortaya çeşitli paralellik, kafiye ve ritim görüntüleri çıkarırlar (Gully, 1996, s.

,ile biten sıfatların (ي ) vezninde üçlü meçhul fiillerin, sonu nisbet yâsı ي فعل .(22

mefûlün mutlak olan mansûb mastarların, إفعال veznine ait mâzi formunda fiillerin,

44

kapalı te (ة) ile biten dişi kelimelerin bir arada kullanılması bu duruma örnek olarak

verilebilir.

Bahsedilen morfolojik ve dilbilgisel yapılar aynı zamanda cinâs meydana

getirmektedir (Gully, 1996, s. 26). Bu nedenle cinâsa, “Edebi Sanatlar” başlığı yerine

burada yer verilmiştir. Cinâs, lafızla yapılan edebi sanatlardandır ve lafızların arasındaki

yazılış ve ses benzerliklerinden meydana gelir, anlam bakımından ise uyum aranmaz

(Alvânî, 2005, s. 23; Bilgegil, 1989, s. 308; el-Eyyûbî, 2008). Cinâs genel olarak ikiye

ayrılır: Tam cinâs ve nâkıs cinâs. Tam cinâsta lafzı oluşturan tüm harfler aynı iken,

nâkıs cinâsta bazı harflerin türünde, şekillerinde, sayılarında farklılık bulunur (Alvânî,

2005, s. 23). Cinâsa hem düz yazıda hem de şiirde rastlamak mümkündür (Ekiz, 1984:

43). Arapçanın morfolojik olarak vezinlere dayanan bir dil olması, aynı vezinler

aracılığıyla cinâs sanatını gerçekleştirmede kolaylık sağlamaktadır.

Aşağıda, incelenen reklam metinlerinden alınmış paralellik, kâfiye, ritim ve cinâs

örnekleri yer almaktadır.

Lexus ES Otomobil Modeli (2012) reklam metninin başında yer alan ve alt alta

yazılan “ اجلمال قمة ” (güzelliğin zirvesi) ve “ الرحابة قمة ” (ferahlığın zirvesi)

ifadelerinde paralellik bulunmaktadır.

Cadillac (2012) reklam metninde yer alan “ فاستحق الريادة تفوق يف السالمة ”

(Güvenlikte üstün performans gösterdi ve galibiyeti haketti) ifadesinde bulunan

.harfleri ise ritim oluştururken, akılda kalıcılığı artırmaktadır ق

Pambers Çocuk Bezi (2011) reklam metninde yer alan “ فائقة مالءمة ” (süper

uyum) ve “ فائقة محاية ” (süper koruma) ifadeleri, paralellik meydana getirmiştir.

Marka ismi ماماز وباباز (Mâmaz ve Bâbaz Çocuk Kıyafetleri Mağazası, 2012),

hem kalıp olarak uyum içerisinde olan hem de sonlarında kafiye bulunan iki

kelimeden oluşmaktadır.

Sisley Paris/ Global Perfect Gözenek Küçültücü (2012) reklam metninde yer

alan ve her ikisi “تفعيل” kalıbına ait olan “تقليل” ve “تضييق” mastarları paralellik

45

meydana getirmektedir; “لتقليل إفراز الزهم وتضييق املسام” (Kötü koku salınımını

azaltmak ve gözenekleri sıkılaştırmak için). Ayrıca “ لبشرة نقية خالية من العيوب

ifadesinde yer (Kusursuz ve kirlerden arındırılmış temiz bir cilt için) ”والشوائب

alan kelimelerin de genelde aynı sesle bitmesi ritim meydana getirmektedir.

Sensai Ruj (2012) reklam metninde cümle başlarında yer alan “ من أجل لون” (bir

renk uğruna) ifadeleri paralellik oluşturmaktadır;

".VIBRANT CREAM COLOUR" من أجل لون زاه وقوة ترطيبية عالية

".INTENSE LASTING COLOUR" وناعممن أجل لون طويل األمد وتغميد لطيف

Clinique 3-Step Skin Care Cilt Bakım Seti (2011) reklam metninde yer alan

أطول ve أفضل ifadesindeki (Uzun süre iyi görünür) ”تبدو أفضل ولفرتة أطول“

kelimeleri ikisi de ismi-i tafdîl kalıbından olduğu için paralellik meydana

getirmektedir. Ayrıca metin sonunda yer alan ve “ ميكن نعم ” (Evet mümkün)

ifadeleri ile başlayan üç cümlede paralellik mevcuttur;

نعم، ميكن للبشرة اجلافة أن تبدو رطبة وناعمة ومرحية. نعم، ميكن فتح املسامات املسدودة وتنعيم "

واحلصول على إشراقه نضرة وصحية. متت عي مبظهر أفضل ولفرتة أفضل. قويل نعم للبشرة اخلطوط الدقيقة

"الرائعة.

Ayrıca “بشرة رائعة مشرقة ومتألقة” (harika, parlak ve ışıl ışıl bir cilt) ifadesinde

bulunan ve kapalı te harfi ile biten kelimelerin –a sesi ile sona ermesi ritim

oluşturmaktadır.

Dior Prestige Kozmetik Ürünleri (2012) reklamının başlığında ise iki muzari fiil

kullanılarak paralellik oluşturulmuştur; “مجال يسود ويسمو” (Hüküm süren ve

yücelen bir güzellik). Aynı şekilde “ للجمال اآلن اسم جديد، للجمال اآلن اسم

46

Güzelliğin şimdi yeni bir adı var, güzelliğin şimdi “Souveraine” adı) ”سوفريين.

var.) cümlesinde “للجمال اآلن اسم” kısmında da paralellik mevcuttur. Bu şekilde

güzelliğin yeni isminin سوفريين olduğu vurgulanmıştır.

Başka bir paralellik örneğine ise aşağıda yer alan The Ritz-Carlton Otelleri

(2012) reklamında rastlanılmaktadır. Cümlelerin başında yer alan “دعونا"

(Bırakın bizi…) ifadesi paralellik meydana getirmektedir.

دعونا نرسم لكم فرح االحالم يف أجواء خيالية

بالقصور دعونا نسعد عائلتكم وضيوفكم مبوائد تليق

دعونا حنيي االجواء من حولكم بالسعادة والرومانسية

دعونا حنول الواقع اىل عامل أمجل من األساطري

دعونا نقيم معكم

ماجيك بالنيت”

عامل مغامرات

كله مكافآت

امرح مع أحدث األلعاب وأروع املرافق الرتفيهية يف املنطقة، واربح تذاكر ألحلى اهلدايا

واملكافآت."

Yukarıda yer alan Magic Planet internet Sitesi (2012) reklam metninde مغامرات

ve مكافآت kelimelerinin aynı tür çoğul formunda olmaları (cem-i muennesi sâlim)

kafiye oluştururken, iki kelimenin de mufâale kalıbının mastarı olması nakıs cinas

47

meydana getirmiştir. Ayrıca ism-i tafdîl kalıbındaki أحلى ,أروع ,أحدث kelimelerinde ise

yazılışları ve söylenişleri benzediğinden dolayı nâkıs cinâs bulunmaktadır.

Magic Planet İnternet Sitesi (2012) reklam metninde yer alan

أحدث األلعاب وأروع املرافق الرتفيهية يف املنطقة، واربح تذاكر ألحلى اهلدايا امرح مع "

"واملكافآت (En yeni oyunlar ve bölgenin en mükemmel lunaparkları ile eğlen ve

en güzel hediyeler, ödüller için biletler kazan) ifadesinde yer alan امرح ve اربح

emir fiillerindeki ح sesi nâkıs cinâs meydana getirmektedir.

2.7. Yazım ve Dilbilgisi Hataları

İncelenen reklamlarda bazı yazım ve dilbilgisi hatalarının mevcut olduğu dikkat

çekmektedir. Yapılan hataların genelde vasıl hemzesi ile katı‘ hemzesinin ayırt

edilememesinden kaynaklandığı, bunların yanı sıra bazı sözcüklerin i‘râbında ve

morfolojik çekimlerinde hatalar yapıldığı görülmektedir (Yâkût, 2003, s. 462). Aşağıda,

incelenen reklamlarda karşılaşılan imla ve dilbilgisi hataları örneklerine yer

verilmektedir.

Volkswagen CC Otomobil Modeli (2012) reklam metninin son cümlesinde

ma’dûdun mansup olarak yazılması gerekir fakat bu şekilde yazılmayarak hata

yapılmıştır;

”سعودي لاير 552،111 من بدء اجلديدة CC فولكس واجن “

(Yeni Volkswagen CC, 112, 999 Suudî riyalinden başlayan fiyatlarla)

Hyundai Sonata Otomobil Modeli (2012) reklamında genel olarak hemzelerin

kullanımında hatalar bulunmaktadır. Üçüncü cümlede başta geldiği için إن nin

hemzesinin altta olması gerekirken, yedinci cümlede ان olarak yazılması, “ء” nin

yazılmaması ve iftiâl vezninde olan إكتشف fiilinde “ء” yazılması hatalıdır;

48

هذا هو املكان

إنه ليس جمرد آلة أو وسيلة ت ن ق ل

أنه املكان حيث تتذكر أسعد اللحظات

وتتالشى فيه الذكريات

إنه املكان لكل شيء

املكان الذي فيه كل شيء

الذي تتألق فيه اللحظاتانه املكان

فلتحيا حياتك بتألق

إكتشف املزيد من القصص

Pambers Çocuk Bezi (2011) reklamında da hemze yazım hatası dikkat

çekmektedir. Metinde yer alan “!محاية فائقة ضد اإلحتكاك” (Tahrişe karşı üstün

koruma!) cümlesinde geçen ve iftiâl vezninden olan اإلحتكاك kelimesinde

hemzenin yazılması hatalıdır. "."ويتعلم مفاهيما مثل "فوق" و"حتت" (“Üst” ve “alt”

gibi kavramlar öğreniyor.) cümlesinde yer alan مفاهيما kelimesi cümlenin

nesnesidir ve bu sebeple nasb halindedir. Fakat gayri munsarif olan bu

kelimenin tenvin ile yazılması hatalıdır.

Aşağıda yer alan Gain Plus Çocuk Mamaları (2012) reklam metninde de

hemzenin yazılmaması gereken yerlerde (اإلستبدال ,إستبديل) yazıldığını

görüyoruz;

"…من علب احلليب املستخدم حاليا عندما يصبح عمر طفلك سنة واحدة إستبديل علبة "

49

عند اإلستبدال يرجى االتصال بالرقم اجملاين وتزويدهم برقم فاتورة الشراء ومعلومات الطفل للمشاركة "

"(iPhone 4) 8 بالسحب الكبري على

Aşağıda yer alan Sisley Paris/ Global Perfect Gözenek Küçültücü (2012)

gözenek küçültücü reklam metninde geçen “بنسيج نقى خاىل من الشوائب”

(Kirlerden arındırılımış temiz bir dokuyla) ifadesinde yer alan خاىل kelimesinin

sonunda yer alan ى harfinin, kelimenin nakıs bir fiilden türetilen ism-i fâil

olması ve belirsiz olarak gelmesinden dolayı düşürülerek, kesralı yazılması

gerekir. Buna ek olarak yukarıda geçen iki örnekte de görüldüğü üzere metinde,

kelime sonlarında yer alan ي harflerinin noktaları yazılmamıştır: مينحكى ,قوى,

ىك fiilinin sonundaki مينحكى Bunların içerisinde yer alan .خاىل ,نقى bitişik

zamiri, aslında Fasih Arapçadaki ك bitişik zamiridir. Bu duruma Lehçe Girişimi

başlığı altında da değinilmiştir.

جلوبال بريفيكت

GLOBAL PERFECT

لتقليل إفراز الزهم وتضييق املسام

لبشرة نقية خالية من العيوب والشوائب

اجلديد يف عناية البشرة: معزز قوي للبشرة مع املستخلصات النباتية الرئيسية Sisley إجناز سيسلي

باجلرعة األمثل.حتويل و تغيري نسيج البشرة: حيث مينحكى بشرة المعة فوريا، ومسام يتم تضييقها

أسابيع،تظهر البشرة أكثر نعومة، خمملية حريرية امللمس، بنسيج نقي 4بشكل واضح. يف غضون

وائب. لتبدو البشرة مضيئة ونضرة.خاىل من الش

تركيبة فريدة: بفعالية الكرمي املرطب يف جتديد وتعزيز البشرة، وقوة املصل.

50

“إنتبه

”(El-Mustakbel, FMP Bitâgatu’d-Damâni’z-Zehebî, 2013) ليس كل ما يلمع ذهيب!

(Dikkat et, her parlayan altın değildir!)

Yukarıda yer alan reklam metninde hem iftiâl kalıbından olan bir fiile hemze

koyulması, hem de leysenin (ليس) haberi olan “ذهيب” kelimesinin “ذهبيا” şeklinde

mansûp olarak yazılmaması hatalıdır. Fakat bu kasıtlı yapılmış bir hata olabilir. Zira

reklam metninde bahsedilen kartın (Bitâgatu’d-Damâni’z-Zehebî) adında da geçen ذهيب

kelimesi direk oraya yazılarak “Parlayan her şey, “Bitâgatu’d-Damâni’z-Zehebî”

değildir.” anlamı verilmek istenmiş olabilir. Atasözünün aslının “ليس كل ما يلمع ذهبا”

olmasına rağmen sondaki "ذهب" kelimesinin nisbet ismi olarak yazılması bu durumu

açıklamaktadır.

“إقضى أجازتك مع أقوى برامج عامر جروب (Amer Group, 2013)” (Tatilini Amer

Group’un en güçlü programları ile geçir) ifadesinin başında yer alan nâkıs fiilin,

emir yapısında olduğu için sonunun sâkin olmasının alameti olarak sondaki illet

harfinin düşmesi gerekir. Her ne kadar burada أنت zamirine göre çekim yapılmış

olma ihtimali göz önünde bulundurulsa da reklam metninde yer alan diğer

fiillerin (تقسم ,تسافر ,متتلك vd.) أنت zamirine göre çekimlenmiş olması, bu

ihtimali ortadan kaldırmaktadır. Ayrıca أنت zamirine göre fiil çekimlerine

genelde kozmetik, çocuk ve çocuk bakımı gibi temalara ait reklam metinlerinde

rastlanmaktadır. Bunun yanı sıra üçlü bir emir fiil olan “إقضى” fiilindeki hemze,

katı‘ değil vasıl hemzesidir ve “أجازتك” kelimesinin doğru hali, “إجازتك”

şeklindedir.

51

“خيايل مظلم ومتحدي (Hempel Fusions, 2011)” (Fantastik, karanlık ve cüretkâr)

ifadesinde yer alan متحدي kelimesinin sonundaki ي harfinin, kelimenin nâkıs bir

fiilden türetilen ism-i fâil olması ve belirsiz olarak gelmesinden dolayı

düşürülerek, kesralı yazılması gerekir.

“كل البنات حلوين (Mikyajy Kozmetik Ürünleri, 2011)” (Bütün kızlar hoştur)

ifadesi bir isim cümlesidir fakat mübteda ile haber arasında cinsiyet ve adet

uyumu gözetilmemiştir. Doğrusu şu şekildedir: “كل البنات حلويات”.

2.8. Lehçe Girişimi

Arapça yazılı reklamlarda lehçe kullanımı, televizyon reklamlarına göre oldukça

azdır (Gully, 2006, s. 18). Çünkü televizyon reklamları hem görsel, hem sesli, hem de

yazılı iletilerden oluşmaktadır. Bu durumda kilit nokta, sesli iletilerdir. Televizyon

reklamlarının içerdiği diyaloglar, Arap toplumu günlük hayatta nasıl konuşuyorsa öyle

olmalıdır ki reklam iletisi, hedef kitleye daha yakın ve onlar için daha doğal olabilsin.

Her ne kadar halk dili (العامية) yazılı dile sirayet etmemiş olsa da, yazılı reklamlarda da

etkisi görülmektedir. Gully (2006, s. 18), yazılı reklamlarda lehçe kullanımının giderek

arttığını ve bu duruma, reklamcının televizyon reklamları ile aynı etkiyi yakalamak

istemesinin yol açtığını ifade eder. İncelenen yazılı reklam metinlerinin alındığı medya

araçları göz önüne alındığında, uzun soluklu ve uluslararası dolayısıyla çeviri

reklamların yer aldığı dergilerde, çoğunlukla yerel ve kısa süreli reklamların yer aldığı

gazetelere oranla daha az lehçe girişiminin varlığından söz edilebilir. Aşağıda,

incelenen yazılı medya reklamlarına sızmış lehçe kullanımları yer almaktadır.

Sisley Paris/ Global Perfect Gözenek Küçültücü (2012) reklam metninde yer

alan مينحكى fiilinin sonundaki ك bitişik zamiri كى olarak yazılmıştır.

Dior Prestige Kozmetik Ürünleri (2012) reklam metninde yer alan

Sadece tek bir dokunuşla cilde) ”بلمسة واحدة فقط، سيضفي حتوال رائعا عالبشرة.“

52

harika bir dönüşüm kazandıracak.) ifadesinde geçen عالبشرة sözcük grubunda da

lehçe girişimi görülmektedir. Fasîh şekli "على البشرة" şeklindedir.

“ وخلي مكاملاتك علينا ختفيضات وعروض جمانية خليك "جو مسارت"... (Go Smart, 2013)”

(İndirimler ve ücretsiz teklifler… Kendini Go Smart’a, görüşmelerini bize bırak)

ifadesinde yer alan “خليك” ve “خلي” sözcükleri halk dilinde kullanılmakta olup

“bırak, boş ver” anlamı taşımaktadır.

“مع مزايا

خذ اجلهاز اللي يعجبك

وقيمته ترجعلك (Zain Cep Telefonu Operatörü, 2013)”

(Beğendiğin cihazı avantajlarla al, değeri yanına kâr kalsın)

Yukarıda yer alan reklam metninde geçen اللي ifadesinin fasîh Arapçadaki karşılığı,

şeklinde ayrı ”ترجع لك“ ifadesi, fasih Arapçada ”ترجعلك“ ifadesidir. Bunun yanısıra الذي

yazılır. Fakat yerel dilde söyleniş kolaylığı açısından bu şekilde telaffuz edildiği için

bitişik olarak yazılmıştır.

“!خل ي يومك كل ه حيوية (L’usine Ekmekleri, 2012)” (İzin ver, tüm günün yaşam

enerjisi ile dolsun!) ifadesinde yer alan خل ي kelimesi de lehçe sızımına örnektir.

“ عينيكي مش هتصدقي (White Point Beyaz Eşya, 2012)” (Gözlerine

inanamayacaksın) ifadesinin fasîh hali ise “ لن تصدقي عينيك” şeklindedir.

İfadenin başında yer alan مش kelimesi olumsuzluk bildirirken هتصدقي fiilinin

başında yer alan ه harfi, fasîh Arapçada yer alan ve gelecek zamana delalet eden

53

kelimesinin sonunda yer alan عينيكي harfinin yerine kullanılmaktadır. Ayrıca س

muttasıl ك zamiridir ve sonuna ي harfi eklenerek yazılmıştır.

2.9. Dilsel Kirlenme (Yabancı Dil Kullanımı)

Arapça yazılı reklam metinlerinde hem ses, hem de kelime düzeyinde yabancı

dillerin etkisi görülmektedir. Uluslararası markaların farklı dillerde yayımlanan

reklamlarında, isimleri ve modelleri değişmediğinden dolayı bu olguyla daha çok marka

ismi, modelleri, sloganları ve bazı teknik özelliklerin yazımında karşılaşılmaktadır.

Bunların, yani marka isimleri, modelleri, sloganları ve teknik özelliklerinin, bazen

olduğu gibi Latin harfleriyle, bazen herhangi bir değişikliğe uğramadan fakat Arapça

harflerle yazıldığı, bazen de Arapçanın morfolojik özelliklerini taşımak suretiyle

Arapçalaştığı görülmektedir. Aynı şekilde bazı yabancı kelimeler de hiçbir değişikliğe

uğramadan veya Arapçaya ait bazı morfolojik özellikler kazanarak Arapça harflerle

yazılmaktadır. Bu durum, karşımıza tağrîb (تغريب), ta‘rîb (تعريب) ve dahîl (دخيل)

kavramlarını çıkarmaktadır.

Tağrîb (تغريب), yabancılaştırma, batılılaştırma anlamlarına gelmektedir. Yâkût

(2003, s. 502), tağrîbi genel olarak, yabancı kelimelere, Arap dilinin aşina olmadığı

dilbilgisel yapılara yönelme ve Arapçada alternatifi olduğu halde bunları kullanma veya

onları asıl dilinden Arapçaya telaffuz değişikliği yapmadan fakat Arapça harflerle tekrar

yazarak nakletme olayı olarak tanımlar. Ta‘rîb (تعريب), yabancı kelimelerin Arapçaya

girerken harflerinde artma, azalma veya dönüşme yaşamak suretiyle değişerek girmesi,

dahîl (دخيل) ise herhangi bir değişikliğe uğramadan Arapçaya giren yabancı kelime

olarak tanımlanır (Mustafa, İ., ez-Ziyâd, A. H., Abdu’l-Kâdir, H., & en-Neccâr, M.,

1996; Yâkût, 2003, s. 504). Ta‘rîbe uğrayan kelimeye ise muarrab denmektedir.

Yavuz (2007, s. 13-15) ise dahîl (دخيل) kavramını, dile yeni giren yabancı kelimeler,

muarrabı ise zamanla girdiği dilde yerleşik bir kelime halini alan yabancı kelimeler

54

olarak yorumlamaktadır ve eski dilcilerin bir kelimenin muarrab sayılması için,

yapısında ve bazı harflerinde değişikliğe uğramış olması ve İstişhad döneminde

Arapçalaşmış olması suretiyle Kur’an-ı Kerim, Hadis ve Arap dilindeki esas

kaynaklarda kullanılması şartlarını öne sürdüklerini fakat bu şartların adeta canlı bir

varlığa benzeyen ve sürekli değişen, gelişen dil olgusunun tabiatına aykırı olacağını

belirtir.

Yapılan tanımlara bakıldığında muarrab ve dahîl kavramlarını tağrîb

(yabancılaştırma) olgusu çatısı altına toplamak mümkün görünmektedir. Yâkût (2003, s.

502-504) reklamların içerdiği yabancı dil unsurlarını, yazı diline egemen olan dilsel bir

karmaşa olarak tanımlar ve tağrîb (تغريب) olgusunun sebeplerini şu şekilde sıralar:

Arap ülkelerinde dil okullarının açılması ve bazı okullarda matematik, fen

bilimleri vb. derslerin okulun benimsediği bir yabancı dille işlenmesi.

Arap vatandaşlarında dil bilincinin eksikliği ve bu eksikliğin kendi dillerine

karşı pervasızlık meydana getirmesi. Bunun sonucunda İngilizce ve Fransızca

kelimelerle karışık bir Arapça konuşulmaya başlanması ve bu durumun

gelişmişliğin, ilerlemenin ve bu toplumların kültürlerine yeterince vâkıf olmanın

göstergesi haline gelmesi.

Entellik kompleksi (Ukdetu’l-havâce ) olarak isimlendirilen, batıya özenti ve

hayatın her alanında ithal olana yönelme eylemleriyle açıklanabilecek durum.

Döviz çekme ve tüketicideki Batıya benzeme arzusunu doyurmak üzere seçilen

mağaza isimlerinde bu durumun tezahürünü bariz bir şekilde görmek

mümkündür.

Arap coğrafyasında oldukça yaygınlaşan yabancı şarkılar. Bu şarkıları

ezberleme ve anlamlarını öğrenme çabalarının sonucunda yabancı kelimelerin,

toplumun günlük konuşmalarını teşkil eden kelime dağarcıklarının bir parçası

haline gelmesi.

Abdu’l-Azîz (1983, s. 7), ise Arap dilinde meydana gelen değişimlerde basının

büyük rol oynadığını ve modern Arap dilinin oluşumunda etkili olduğunu belirtir.

İncelenen reklam metinlerinde de bazı yabancı dil kullanımları, dilsel bozulmalar dikkat

çekmiştir. Bunları üç grupta incelemek mümkündür. İlki, başka bir alfabenin varlığı ki

bu, genelde Latin alfabesi olmaktadır. Bu durum, yukarıda belirtildiği gibi marka ismi,

55

modelleri ve sloganlarında gözlenmektedir. Aşağıda, incelenen reklam metinlerinden

alınmış Latin alfabesi içeren ifade örnekleri yer almaktadır.

“اجلديدة CC فولكس واجن (Volkswagen CC Otomobil Modeli, 2012)”

“Das Auto (Volkswagen CC Otomobil Modeli, 2012)”

“DSG وذلك بفضل ناقل احلركة املزود بقابض مزدوج (Volkswagen CC Otomobil Modeli,

2012)”

“2013 .. اجلديدة كليا ، وصلت قمة اجلمال، قمة الرحابة، وقمة التطور التكنولوجي ES لكزس

(Lexus ES Otomobil Modeli, 2012)”

Aşağıda yer alan (Cadillac NHTSA Otomobil Modeli, 2012) reklam metninde

de marka modeli ve teknik özelliklerin Latin harfleri ile yazıldığı görülmektedir.

مثل الوسادات اهلوائية املتطورة تكنولوجيا أمان على أعلى مستوى تأيت قياسية وال مساومة يف ذلك، "

بأربع قنوات. ABSللتحكم بالثبات، والفرامل القرصية StabiliTrak ونظام للسائق والراكب األمامي،

من اجتياز أصعب اختبارات األمان بكل توفق واستحقاق ليمنحك SRXالكروس أوفر وهذا ما مكن

"الثقة بسيارتك وراحة البال على الطرقات.

“NEW THINKING. NEW POSSIBILITIES (Hyundai Sonata Otomobil Modeli,

2012)”

“املرنة، تليب احتياجات طفلك حلظة بلحظة Philips AVENT Philips Avent Anne) جمموعة

ve Çocuk Bakımı Ürünleri, 2012)”

“ واحصلي على علبة غني بلص EYE Q PLUS Gain Plus Çocuk) جمانا جم 444

Mamaları, 2012)”

Aşağıda yer alan reklam Sensai Ruj (2012) reklam metninde İngilizce ifadeler

yer almaktadır.

".VIBRANT CREAM COLOUR" من أجل لون زاه وقوة ترطيبية عالية

56

".INTENSE LASTING COLOUR" من أجل لون طويل األمد وتغميد لطيف وناعم

SENSAI باجلمال مع سينسايمتتعي حبياة مليئة

Aşağıdaki Dior Prestige Kozmetik Ürünleri (2012) reklam metninde ise

Fransızca ifadeler yer almaktadır.

لذا فقط دأبت ديور على العمل على تطوير هذه الطريقة الفريدة. لرتكيب واستخالص زيت سوفريين وكرمي

"L’Huile Souveraine and La Creme Souveraine" سوفريين اجلديدين

İkinci dilsel bozulma görünümü ise ses düzeyindedir. Bazı yabancı sesler, Arapçaya

aktarılırken karşılığının bulunamamasından dolayı Arap harflerine bir takım ilaveler

yapılmaktadır (Yavuz, 2007, s. 81). Bu durumla bağlantılı olarak incelenen reklam

metinlerinde Arap alfabesinde olmayan bazı harflere rastlanılmıştır.

Cadillac NHTSA Otomobil Modeli (2012) reklam metninde yer alan أوفر (Over)

kelimesindeki “ve” sesi, üç noktalı fe harfi (ڤ) şeklinde yazılmıştır.

Bir çocuk maması markası olan Gain Plus (2012) reklam metninde ürün ismi,

metin içerisinde غني بلص şeklinde yazılırken, ambalaj üzerinde ب harfinin پ

şeklinde yazıldığı görülmektedir. “P” sesini karşılamak için kullanılan bu harf

Arap alfabesinde bulunmamaktadır.

Dilsel bozulmanın üçüncü şekli ise bazı yabancı kelimelerin Arapça harflerle

yazılmasıdır. Arapça yazılı reklamlarda, Arapça harflerle yazılan birçok yabancı

kelimenin varlığı dikkat çekmektedir.

“ الفانيليا بكرمية نيو (Dîme-Neo Bisküvi Markası, 2013)” ifadesinde yer alan

“krema” ve “vanilya” kelimeleri

“..."ختفيضات وعروض جمانية خليك "جو مسارت (Go Smart, 2013)” ifadesinde yer

alan “go” ve “smart” kelimeleri

57

“عيد كلينك باريس (Eed Clinic Paris, 2013)” ifadesinde yer alan “clinic” ve “Paris”

kelimeleri

“ماجيك بالنيت (Magic Planet İnternet Sitesi, 2012)” ifadesinde yer alan “magic”

ve “planet” kelimeleri

“4 املنزيلG إشرتك اآلن بباقات كن كت (Mobily İnternet, 2012)” ifadesinde yer alan

“connect” kelimesi

“دبل كويك نت على خط سوا (STC İletişim, 2012)” ifadesinde yer alan “double”

kelimesi

“.عن جدارة واستحقاق DS استطاعت سيرتوين DS4 أن تعزز وجودها ضمن موديالت

(Citroen DS4 Otomobil Modeli, 2012)” ifadesinde yer alan “موديالت” (modeller)

kelimesinin yabancı bir kelime olduğu ve Arapça çoğul çeşitlerinden cem-i

müennesi salime göre çoğul yapıldığı dikkat çekmektedir.

Aşağıda yer alan Citroen DS4 Otomobil Modeli (2012) reklam metninden alınan

cümlede “coupe” ifadesinin كوبيه olarak yazıldığı görülmektedir.

فبأدائها الرياضي ورحابة مقصوراهتا تألقت كسيارة كوبيه بأربعة أبواب لتنتزع اإلعجاب وحتصد جائزة "

"األكثر مجاال يف االحتفال العاملي للسيارات. ١١٢٢سبارة العامل

“"مراكز خدمة عمالء "بالتينيوم" و"ذهيب (El-Benku’s-Suudî Li’l-İstismar, 2013)”

ifadesinde yer alan “platinum” kelimesi

“إقضى أجازتك مع أقوى برامج عامر جروب (Amer Group, 2013)” cümlesinde yer alan

“group” kelimesi, “جروب” olarak Arapça harflerle yazılmıştır. Aynı metinden

alınan “بورتو ساوث بيتش” ifadesi de tamamen Arapça olarak yazılan yabancı

sözcüklerden oluşur: Porto South Beach.

58

Mat’amu Simâri’l-Bahr (2013) reklam metninde geçen “بوفية مفتوح” (açık büfe)

ifadesi de dildeki yabancılaşmaya örnek teşkil etmektedir.

"ايديال ستاندرد" ifadesi, Ideal Standart Seramik (2012) reklam metninden

alınmıştır. Görüldüğü üzere marka ismini oluşturan “ideal” ve “standart”

kelimeleri Arapça harflerle yazılmıştır.

Bir çocuk giyim mağazası olan وباباز ماماز marka isminde yer alan “Mâmâz” ve

“Bâbâz” kelimeleri İngiliz diline has bir şekilde çoğul yapılmıştır.

2.10. Rakamlar

İncelenen reklam metinlerinde hem Ortadoğu’da yaygın olan Hint asıllı Doğu Arap

rakamları (۳۲۱۰٧٦٥٤۹۸), hem de bizzat Araplara ait olan ve Kuzey Afrika’da yaygın

olarak kullanılan Batı Arap rakamlarının (0 1 2 3 4 5 6 7 8 9) kullanıldığı görülmektedir

(http://www.lexiophiles.com/arab/ما-هو-أصل-األرقام-؟,

http://www.rashc.uobaghdad.edu.iq/ArticleShow.aspx?ID=111,

http://tr.wikipedia.org/wiki/Do%C4%9Fu_Arap_rakamlar%C4%B1).

Aşağıda, incelenen reklam metinlerinden alınmış Doğu ve Batı Arap rakamları

kullanım örnekleri bulunmaktadır.

"فولكس واجن CC لاير سعودي 552،111 اجلديدة بدء من (Volkswagen CC, 2012)"

"جنوم من اإلدارة الوطنية للسالمة على الطرقات السريعة. 1 تصنيف (Cadillac NHTSA,

2012)"

"واحصلي على علبة غني بلص EYE Q PLUS 444 جم جمانا (Gain Plus, 2012)"

" فبأدائها الرياضي ورحابة مقصوراهتا تألقت كسيارة كوبيه بأربعة أبواب لتنتزع اإلعجاب

Citroen)األكثر مجاال يف االحتفال العاملي للسيارات. ١١٢٢وحتصد جائزة سبارة العامل

DS4, 2012) "

59

2.11. Fiillerde Şahıs Çekimi

Cinsiyet olgusu olan ve eril, dişil olarak altı tane muhatap zamiri bulunan Arap

dilinde, fiillerde şahıs çekimi, mesajın hedef kitlesi hakkında bilgi vermektedir. Erkek,

kadın ayrımı yapmaksızın genele hitap eden reklamlarda أنت zamirine göre çekim

yapılmıştır. Otomobil reklamlarında da sektörün hedef kitlesinin büyük oranda erkekler

tarafından oluşturulmasından dolayı şahıs çekimleri genelde ;zamirine göredir أنت

". ألنك ال حتظى دائما بفرصة ثانية لترتك انطباعا أوال (Volkswagen CC Otomobil

Modeli, 2012)"

"تعرف على الفئة M اجلديدة( .Volkswagen CC Otomobil Modeli, 2012)"

"أنه املكان حيث تتذكر أسعد اللحظات (Hyundai Sonata Otomobil Modeli, 2012)"

Çocuk reklamlarında ise cinsiyet ayrımı gözetmeden çocuk için طفل kelimesi

kullanılmıştır. Ayrıca fiillerin أنت zamirine göre çekimlenmiş olması ve ك bitişik

zamirinin kullanılması hedef kitlenin, anneler tarafından oluşturulmasından

kaynaklanmaktadır;

“أطلقي العنان حلركة طفلك كي ينعم بنمو أفضل (Pambers Çocuk Bezi, 2011)”

“ أشهر 1مها، أم لطفلة عمرها "معها أصبحت العناية بطفلي أسهل مما توقعت" (Philips Avent Anne

ve Çocuk Bakımı Ürünleri, 2012)”

“ املستخدم حاليا عندما يصبح عمر طفلك سنة واحدة إستبديل علبة من علب احلليب (Gain

Plus Çocuk Mamaları, 2012)”

“ ة مالبس لطفلك يف "ماماز وباباز"ستجدين كل ما حتتاجني إليه لتشكيل أول خزان (Mâmâz

ve Bâbâz Çocuk Kıyafetleri Mağazası, 2012)”

60

Kozmetik reklamlarında da muhatabın kadın olduğu, kullanılan fiillerin şahıs

çekimlerinden ve kullanılan bitişik zamirlerden okunmaktadır;

“ حتويل و تغيري نسيج البشرة: حيث مينحكى بشرة المعة فوريا، ومسام يتم تضييقها بشكل

”(Sisley Paris/ Global Perfect Gözenek Küçültücü, 2012) واضح

“ أطول متتعي مبظهر أفضل ولفرتة (Clinique 3-Step Skin Care Cilt Bakım Seti, 2011)”

2.12. Lafzî İzâfet

Lafzî İzâfet, muzâfın ism-i fâil, ism-i mefûl veya sıfat-ı müşebbehe olarak geldiği

sıfat tamlamasıdır ki muzâf bu durumda, muzâfun ileyhi ta‘rîf ve tahsîs etmekten ziyade

onu nitelemek işlevini yerine getirir ve tahfîf (hafifletme) sağlar (el-Munâsira, 1975, s.

161). Aşağıda, incelenen reklamlardan alınmış lafzî izâfet örnekleri yer almaktadır.

Aşağıda yer alan GE (2012) reklam metninde bir lafzî izâfet örneği

bulunmaktadır: “ثنائية األبواب”.

للرقي عنوان

روعة التفاصيل راعيناها يف تصميم منتجاتنا هي األساس الذي انطلقنا منه لتحقيق مفهوم الرفاهية العالية

ثنائية األبواب لتالئم احتياجاتكم وتليب تطلعاتكم جبودة امريكية عنواهنا GE يف ثالجة جنرال اليكرتيك

الرقي.

“ النعومة تدوم طويال اكشفي عن بشرة فائقة (Braun Kişisel Bakım Ürünleri, 2011)”

ifadesinde yer alan “فائقة النعومة” ibaresi de bir lafzî izâfet örneğidir.

61

“املنتجات عالية اجلودة واليت تناسب مجيع احتياجاتك (Philips Avent Anne ve Çocuk

Bakımı Ürünleri, 2012)”. Bu ifadede yer alan “عالية اجلودة” ibaresi de aynı

şekilde bir lafzî izâfet örneğidir.

2.13. Kültürel İzler

Reklam, insan yaşamını şekillendiren ve yansıtan en önemli kültürel etkenlerden biri

ve insan yaşamının her türlü ortamda karşılaşılabilecek, kaçınılmaz bir parçasıdır

(Williamson, 2001, s. 11; http://www.atida.org/e-library/uploads/AddLang.html).

Reklam hedef kitleyi etkilemek için hitap ettiği toplumun kültürel özelliklerine uyar.

Zira aykırı olması durumunda kabul görmez ve başarısız olur. Bazı uluslararası

markaların farklı ülkelerde yayınlanan reklam afişlerine bakıldığında, dilsel öğelerin

olduğu gibi çevrilmiş olmasına rağmen afişteki görsel öğelerin farklılaştığını,

yayınlandığı topluma ait kültürel izler taşır hale geldiğini görmek mümkündür. Örneğin

Arap ülkelerinde yayınlanan bu reklamlarda insanların Arap coğrafyasına has, onlarla

özdeşleşmiş kıyafetler içerisinde olduğunu, yer olarak çöl vb. Arap coğrafyasından

manzaraların seçildiğini görmek mümkündür. İncelenen Arapça yazılı medya

reklamlarında da bazı kültürel izler tespit edilmiştir.

" ...محلة وطنية توعوية حلث مجيع السيدات يف اململكة على الفحص املبكر لسرطان الثدي

")Sedyi, -iyyetu Zehra Li Saratâni’s‘Cem(2012 خطوات بسيطة تساعدك بإذن هللا

(Krallığın tüm bayanlarını meme kanserinin erken tanısına teşvik etmek için milli bir

bilinçlendirme kampanyası… Basit adımlar sana yardım edecek Allah’ın izniyle.)

Yukarıda yer alan reklam metnindeki “بإذن هللا” (Allah’ın izniyle) ifadesi,

Müslümanların gelecek zamana yönelik oluşturdukları ifadelerde yaygın biçimde

kullandıkları bir söz kalıbı ve İslam kültürünün bir yansımasıdır.

Moevenpick Hotel (2013) reklam metninden alınan aşağıdaki cümlelerde ise

İslam kültürünün temel taşlarından Ramazan ayına ait izler bulunmaktadır.

62

Aslında Ramazan ayı boyunca yayınlanan reklam metinlerinde benzer izlere sık

rastlanmaktadır.

"املبارك ونتمىن لكم طيب اإلقامة. هننئكم حبلول شهر رمضان" (Mübarek Ramazan ayının

gelişini kutlar, ikametinizin rahat olmasını dileriz.)

"أجواء رمضانية ومتعة اإلقامة جبوار احلرم الشريف." (Ramazan ambiyansı ve Harem-i

Şerîfe komşu olma keyfi.) Başka bir İslam kültürü izine ise Ferrero Rocher Çikolataları (2012) reklam

metninde rastlanılmaktadır:

Kurban bayramında altından) ”يف عيد األضحى، عطاء من القلب يف قالب من ذهب“

bir kalıp içerisinde, kalpten bir hediye)

“...اتصل بصديقك

”(Anb Bankası, 2012) البنك العريب الوطين

Yukarıda yer alan Anb Bankası reklam metninden alınmış ifadede, arkadaş

kelimesine bedel olarak bankanın geldiği görülmektedir. Arkadaş kavramının son

derece önemli olduğu ve “ كم أ ه د ل ت مل خ أ ب ر (Annenin doğurmadığı nice kardeşin

vardır.)” gibi bir özlü söze sahip olan Arap toplumunu hedefleyen bu reklam metninde,

bir bankanın arkadaş gibi görülmesi hatta ona denk tutulması tesadüfi olmasa gerekir.

Yine aynı reklam metninde yer alan “ الصديق نعم ” (ne güzel arkadaş) ifadesi, bankanın

sıradan bir arkadaş olmadığını belirterek ifadeyi daha da güçlendirmektedir.

Muessetu’s-Selâb Seramik (2012) reklam metninde yer alan “ ..أصالة.. عراقة

ifadesinin, asalete, soyluluğa önem veren ve bu vasıflarla övünen Arap ”تاريخ

toplumunun, hedef kitlesini oluşturduğu bir reklam metninde yer alması şaşırtıcı

değildir. Aynı durum Dâmâs Mücevher (2012) reklamından alınan

”حتفة عربية أصيلة“ ifadesinde yer alan ”حتفة عربية أصيلة أبدعتها ملسة عصرية من املنثورة“

(orjinal bir Arap başyapıtı ) ibaresinde de görülmektedir.

63

Aşağıda yer alan Hilton Hhonors Otelleri (2012) reklam metninde geçen

ve (Serüvene bin değil, bir gece ile başlayın) ”ابدؤوا املشوار بليلة وال ألف ليلة“

,Size) ”نوفر لكم أماكن زفاف رائعة وخدمات ممتازة جتعل ليلة زفافكم من ألف ليلة وليلة“

düğün gecenizi bin bir geceden birine dönüştürecek harika mekânlar ve

muhteşem hizmetler sunuyoruz) ifadelerinde görüldüğü üzere Arap edebiyatının

klasik haline gelen yapıtlarından, meşhur Bin Bir Gece Masallarına gönderme

yapılmaktadır (Gully, 1996, s. 38).

ابدؤوا املشوار ب

ليلة وال ألف ليلة

.ليال من شهر العسل جمانا 3احصلوا على

أروع أن يبدأ مشوار العمر مع فنادق هيلتون العاملية يف مصر اليت نوفر لكم أماكن زفاف رائعة ما

واحصلوا على ثالث 2452ديسمرب 35وخدمات ممتازة جتعل ليلة زفافكم من ألف ليلة وليلة. احجزوا قبل

ليال من شهر العسل جمانا يف أي من منتجعاتنا يف مصر. تطبق الشروط.

Tevâcudî Hizmeti (2013) reklam metninde ise Arap toplumunun aile kavramına

verdiği önemin yansımalarını görmek mümkündür.

قبل السفر، احرص على التسجيل يف خدمة "تواجدي" واالطالع على إرشادات ونصائح "

"السفر ألجل سالمتك وسالمة عائلتك (Senin ve ailenin güvenliği için, yolculuğa

çıkmadan önce Tevâcudî Hizmetine kayıt yaptırmaya, yolculuk hakkındaki

talimat ve tavsiyeleri incelemeye özen göster.)

Bourjois Paris Kozmetik Ürünleri (2012) reklam metninden alınmış aşağıdaki

ifadeler de güzelliğiyle meşhur Eski Mısır Kraliçesi Kleopatra’dan

bahsetmektedir. Bu durum, bir kozmetik markası reklamı için şaşırtıcı değildir.

“ .أطلقي العنان لكليوباترا الكامنة يف داخلك ” (İçindeki gizli Kleopatra’yı özgür bırak.)

64

“ !لعينني مع مظهر أكرب مبرتني. متاما مثل كليوباترا ” (İki kat daha büyük görünümlü

gözler için. Tamamen Kleopatra gibi!)

“.الشعور بالوهج ومعرفة أن اإلحساس بالدفئ سيستمر بعد غروب الشمس. عيش اللحظة

(One and Only Resorts, 2012)” (Güneşin parıltısını hissetme ve sıcaklık hissinin

güneş batımından sonra da devam edeceğini bilmek… Anı yaşa.) ifadesinde yer

alan “عيش اللحظة” (anı yaşamak) ifadesiyle, Latin edebiyatının ünlü ozanı

Horatius’un bir dizesinde yer alan “Carpe Diem” özdeyişine atıfta

bulunulmaktadır (http://tr.wikipedia.org/wiki/Carpe_diem).

65

3. BÖLÜM

REKLAM METİNLERİNİN ARAPÇA ÖĞRETİMİNDE KULLANIMINA

YÖNELİK ÖNERİLER

3.1.Reklam Metinlerinin Arapça Öğretiminde Kullanılması

Yabancı dil öğretiminde otantik materyaller kullanılması öğretimi daha cazip

hale getirmekle kalmayacak gerçek dünyanın sınıf ortamına taşınmasına yardımcı

olacaktır (Kelly, Kelly, Offner ve Vorland, 2002). “Otantik, gerçek olduğundan şüphe

edilmeyen; gerçek; saf, asıl, aslî, aslına uygun, hakikî, mevsuk anlamındadır (Milli

Eğitim Bakanlığı, 2002, s. 2186)”. Reklam metinleri de yaşamın içinden, gerçek yani

otantik materyallerdendir. Yemek menüleri, çeşitli kataloglar, telefon rehberleri,

kullanma kılavuzları, seyahat broşürleri, el ilanları da bu materyallere örnek olarak

verilebilir. Bu tarz materyallerin derste kullanılması, öğrenciyi hedef dilin ait olduğu

kültüre aşina kılacak bir faktördür (Yiğitoğlu, 2007). Dil, kültür ve düşünce arasındaki

kuvvetli bağ göz önünde bulundurulduğunda, kültür hakkında sahip olunan bilginin

yabancı dil öğretimindeki olumlu etkisi dikkatlerden kaçmayacaktır.

Kültür, dil ve düşünce arasındaki etkileşimin ayrılmaz bir parçasıdır ve kültürel

desenler, dil vasıtasıyla kodlanır (Brown, 2007, s. 210). Kültürün dili etkilemesi gibi,

kelimeler de yaşamı, kültürü şekillendirir ve reklam dünyası, dilin hayatı şekillendirme,

ikna etme, kandırma işlevinin en önemli örneğidir (Brown, 2007, s. 209). Zira günlük

hayatta çeşitli vasıtalarla o kadar çok reklama maruz kalırız ki hayatın artık bir parçası

haline gelen bu uyarıcılar, günlük yaşama, üretildiği toplumun kültürüne dair önemli

izler barındırır. Nitekim reklam, ait olduğu topluma kendini benimsetmek için o

toplumun kültürü ile çatışmak yerine kültürü kucaklar ve yansıtır. Hedef kültüre hâkim

olma ve kendi kültürü ile arasındaki benzerlikler ve farklılıklardan haberdar olma,

öğrenciye dilin öğrenilmesinde ve mananın anlaşılmasında kuşkusuz büyük bir avantaj

sağlar (Çakır, 2010). Nitekim iletişimde kültüre hâkim olan mesaj alıcısına yazılı veya

66

sözlü dilsel ifadelerin arkasındaki duygusal mana ve birikimleri de aktarmak

mümkündür (Doğru, 1996, s. 22).

En büyük amacı karşıdakini etkilemek ve tanıttığı ürün veya hizmeti yüceltmek

olan reklam yazarı dilin olanaklarından elinden geldiğince faydalanacak, sınırlarını

zorlayacaktır. İçerdiği retorik araçlar, edebi sanatlar, kendine has sözdizimsel yapılar,

sözcük ve yapı tekrarları, deyimler, yaygın söz kalıpları, kültürel izler ve sıra dışı dil

kullanımları sayesinde reklam metinleri, yabancı dil öğretiminde kullanılması gereken

metinlerdir. Ayrıca reklamlarda, çeşitli kısaltmalar, ünlem, şaşırma ifadeleri ve halk dili

gibi çeşitli dil kullanımlarına rastlamak mümkündür (Smith ve Rawley, 1997).

Dilin üst düzeyde, stratejik olarak kullanıldığı reklamlardan dil öğretiminde de

istifade etmek, eğitimde ekonomiklik ilkesi ile doğrudan bağlantılıdır. Zira reklam

metinleri, öğretmenin tedarik etmek hususunda fazla zaman ve çaba harcamayacağı,

ulaşılması kolay materyallerdir ve buna rağmen dilsel değerleri oldukça yüksektir.

Ancak öğretmen, çok sayıdaki reklam arasından uygun olan reklamı seçme konusunda

dikkatli olmalıdır.

Çeşitli araçlar vasıtasıyla öğretmenin elde edebileceği reklamlar, süre ve dil

düzeyi açısından oldukça çeşitlilik arz etmektedir. Zira uzun ya da kısa süre alan veya

oldukça basit bir dille de etkileme işlevini icra eden reklamlar mevcuttur. Bu durumda,

öğretmenin biraz inceleme yapması sonucunda ders süresine uygun olarak istediği

uzunlukta veya kısalıkta ve istediği dil düzeyinde reklam metinleri elde etmesi zor

olmayacaktır.

Reklam metinleri, stratejik olarak yapılandırılmış, özgün metinlerdir. Uçkun ve

Onat (2008), özgün metinlerin dil çeşitliliği ve zenginliğine sahip olduğunu, uyandırdığı

ilgi ve istek ile güdüleyici rol oynadığını ve bu nedenle daha kalıcı bir öğrenme

sağladığını vurgular. Öğrendiği dille yazılmış sıra dışı metinler ve içerdiği sıra dışı dil

kullanımları hem derse olan ilgiyi artıracak hem de zengin bir öğrenme ortamı

sağlayacaktır. Ayrıca reklam metinleri, öğrencinin çıkarım yapma, tahmin yürütme, bağ

kurma, sebep ve sonuca ulaşma gibi eleştirel düşünme becerilerinin gelişmesine, bu

becerilerini uygulama fırsatı bulmalarına yardımcı olacak niteliktedir (Smith ve Rawley,

1997).

67

Yayınladığı medya organına göre reklamların hitap ettiği duyu organları

değişmekte ve içerdiği mesajların türü sesli, görüntülü, yazılı vb. olarak

çeşitlenmektedir. Reklamların bu çoklu duyuya hitap etme özelliği, yabancı dil öğretimi

için zengin uyarıcılara sahip bir ortam hazırlayacaktır. Dil öğretiminde duyusal

uyarıcıların çeşitliliği ve fazlalığı hayati önem taşımaktadır.

3.2.Sunulacak Etkinlik Önerilerinin Arapça Öğretiminde Kullanılması

Bu bölümde Arapça öğretiminde kullanılmak üzere on sekiz tane etkinlik önerisi

sunulmuştur. Öğrenciler için daha dikkat çekici ve zevkli hale getirmek üzere

etkinliklere Arapça isimler verilmiştir. Bahsi geçen etkinliklerin bir kısmı, derste

işlenen konuyu pekiştirmeye yönelik, dersi destekleyici roldedir. Okuma ve dinleme

becerilerine yönelik olan diğer bir kısım ise daha kapsamlıdır. Bu tarz etkinliklerin

öğretimde kullanılması, öğrencilere öğrendiklerini uygulama, tekrar etme, pekiştirme,

bilgi düzeylerini artırma ve çeşitli zihinsel faaliyetler yürütme fırsatı verecektir (Ur ve

Wright, 1992).

Hazırlanan etkinlikler genel olarak tüm düzeylere uygulanabilir niteliktedir. Bu

noktada öğretmenin sınıf düzeyini tespit ederek etkinlikleri, bu düzeye uyarlaması ve bu

doğrultuda bazı düzenlemeler yapması önemlidir. Aynı şekilde süreyi ayarlamak da

öğretmenin inisiyatifindedir. Sınıfın düzeyi, etkinlik çapında gerçekleştirilecek

uygulamalar, ders süresi vb. faktörleri göz önünde bulundurarak öğretmen süreyi

uzatabilir ya da kısaltabilir. Ayrıca öğretmen, etkinliğe başlamadan öğrencilere nasıl bir

etkinlik olacağı, hangi uygulamaların yapılacağı konusunda öğrencileri

bilgilendirmelidir.

Etkinlikler sınıfta uygulanmadan önce bazı hazırlıklara ihtiyaç duyulabilir. Genelde

bu hazırlıklar, etkinlikte kullanılacak vasıfta yazılı, sesli, görüntülü vb. türde reklam

materyallerinin tedarik edilmesi noktasında yoğunlaşırken bunlara metinde yapılacak

bazı değişikliklerin olup olmayacağı veya çeşitli soruların hazırlanıp hazırlanmayacağı

gibi hususlar da eklenebilir. Aşağıda sunulan etkinlikler kapsamında yer verilen reklam

metinleri, herhangi bir değişiklik yapılmadan, içerisinde bulunan imla ve dilbilgisi

hataları düzeltilmeden olduğu gibi alınmıştır.

68

3.3. Etkinlik Önerileri

3.3.1. Etkinlik: Emir Fiilinin Öğretiminde Kullanılması

ر األمر ألمرك) (سخ

İncelenen reklam metinlerinde göze çarpan cümle çeşitleri kısmında bahsedildiği

üzere, emir cümleleri, reklam metinlerinde sık karşılaşılan bir sözdizimsel türdür.

Reklam yazarları, emir üslubunu hedef kitleye emir vermekten ziyade onları reklamı

yapılan ürün veya hizmetin satın alımına yönlendirmek amacıyla kullanırlar. Hedef

kitlenin dikkatini çekmek amacıyla kullanılan bu dilsel yapılar, yabancı dil öğretiminde

hedef kitle olan öğrencilerin de dikkatini çekerek Arap dilinin karmaşık konularından

biri olan emir fiilin öğretimini zevkli hale getirecektir. Emir konusu derste kapsamlı

olarak (hem üçlü hem de mezîd fiiller bakımından) işlendikten sonra aşağıda anlatıldığı

şekilde uygulamalarla konunun anlaşılmasının kolaylaştırılması ve pekiştirilmesi

sağlanabilir.

Emir fiilini bol şekilde içeren reklam metinleri, etkinliği derste uygulamak için

zemin oluşturacaktır. Aşağıda, bu kritere uyan üç tane örnek reklam metni yer

almaktadır. Üç metin de Braun Markasına ait farklı ürün modellerinin reklam

metinleridir.

.تزيل أقصر الشعريات لنتائج تعجز احلالوة عن مضاهاهتا

من 1ابيل -ود عي الشعريات الصغرية ومتتعي ببشرة ناعمة على الدوام! جر يب اآلن آلة إزالة الشعر سيلك

4براون مع تقنية املقبض املغلق، وأزيلي أقصر الشعريات من جذورها. اشعري بنعومة رائعة تدوم حىت

أسابيع، وال تدعي الشعريات الصغرية متنعك من ارتداء ما حتب ني.

(.Braun, 2012) مجال الصبايا. لنعومة تلمسينها كل يوم 1ابيل -سيلك

69

أول آلة إزالة شعر مزدوجة مع ميزة تقشري البشرة

اكشفي عن بشرة فائقة النعومة تدوم طويال

الشعر املزدوجة اجلديدة من براون مع ميزة تقشري البشرة، تقوم حق قي نتيجتني بتمريرة واحدة: آلة إزالة

بإزالة الشعر من جذوره وتقلل من الشعر املنبسط حتت اجللد، لتحصلي على بشرة ذات ملمس مثايل.

braun.com اكتشفي أيضا كيف يعمل هذا االبتكار بفعالية حتت املاء على املوقع

مع ميزة تقشري البشرة. ٤يلك. أبيل آلة إزالة الشعر املزدوجة اجلديدة س

Designed to make a difference (Braun, 2011).

إصدار فاخر

IONTECاألسلوب األكثر فعالية للمعان صحي: براون

تقنية تصفيف الشعر األكثر ، IONTECتألقي أكثر من أي وقت مضى مع اآليونات الفعالة. واكتشفي

.Wella فوريا ، واستحقت ثقة املختصني لدىشعرك ملعانا صحية، الثي متنح

braun.com اكتشفي أكثر على املوقع

.IONTEC ((Braun, 2012 بتقنية ٤براون ساتني هري

Görüldüğü üzere ilk metinde, biri olumsuz emir olmak üzere altı tane emir fiil

yer almaktadır: اشعري ,أزيلي ,جر يب ,متتعي ,ود عي ve تدعي ال . İkinci metin, ,حق قي , اكشفي

olmak üzere üçer tane اكتشفي ve tekrar اكتشفي ,تألقي ve aynı şekilde son metin de اكتشفي

emir fiil içermektedir. Ayrıca kullanılan emir fiillerin şahıs çekimi, hedef kitleye göre

70

farklılık arz etmektedir. Örnek metinlerde yer alan emir fiillerin çekimi, hedef kitlenin

bayanlar olmasından dolayı أنت zamirine göredir.

İlk aşamada reklam metni öğrencilerin ana diline tercüme edilmeksizin,

öğrencilerden metni okumaları ve fark ettikleri emir fiillerin altını çizmeleri

istenmelidir. Böylece öğrenci emir yapısını kendisi seçecektir. Görüldüğü üzere mevcut

emir fiillerin şahıs çekimleri sınırlıdır. Bu aşamada öğrenciden hedef kitleyi

değiştirmesi ve aynı metni farklı zamirlere göre tekrardan yazması istenebilir.

Böylelikle öğrenci, emir fiilinin şahıs çekimleri konusunda alıştırma yapma imkânı

bulacaktır. Aynı etkinliği, reklam mesajını sesli olarak ileten radyo veya televizyon

reklamlarını kullanmak suretiyle gerçekleştirmek de mümkündür. Öğrencilere reklam

metni dinletilerek geçen emir fiilleri not almaları istenebilir. Bu tarz bir etkinlikle,

öğrencilerin dinleme becerilerine de katkıda bulunulacaktır.

3.3.2. Etkinlik: Slogan Yazma (أطلق إلبداعك العنان)

Evet, yabancı dil öğrencileri birer reklam yazarı değillerdir. Fakat öğrenmekte

oldukları yabancı dilin belli başlı retorik silahlarını kullanmak suretiyle yaratıcılıklarını

zorlayabilirler. Nitekim bu tarz bir etkinlik, öğrenciden bir ürünün tanıtımına yönelik,

ticari amaçlarla bir slogan yazmalarını talep etmeyi değil bilakis geçmiş

öğrenmelerinden istifade etmek suretiyle yaratıcı nitelikte dilsel ürünler ortaya

çıkarmalarını ve bunu da zevk alarak yapmalarını amaçlamaktadır.

Bu etkinlik, yazma becerisi dersinde, birkaç farklı şekilde uygulanabilir. İlk

olarak slogan yazma sürecinde öğrencinin kullanacağı yapılar sınırlandırılabilir. Daha

doğrusu yazacakları sloganların bazı özelliklere sahip olması istenebilir. Bu

sınırlandırmaları belirlerken öğrencilerin önceki öğrenmeleri göz önünde

bulundurulmalı ve bu şekilde onları da tekrar etmeleri sağlanmalıdır. Aşağıda, bu tarz

yönlendirmeler için örnekler yer almaktadır:

Bir bebek bezi markası için emir fiil içeren bir slogan yazınız.

Bir ruj markası için teşbîh sanatı içeren bir slogan yazınız.

Bir özel hastane için eksiltili anlatım içeren bir slogan yazınız.

71

Bir parfüm markası için içerisinde beş farklı sıfatın yer aldığı bir slogan yazınız.

Bir bebek maması markası için “لعب دورا” (rol oynamak) deyimini içeren bir

slogan yazınız.

Bir otomobil markası için içerisinde üç tane ism-i tafdîl yapısı içeren bir slogan

yazınız

Bir ayakkabı markası için içerisinde ism-i tafdîl ve temyîz yapısını içeren bir

slogan yazınız.

Bu örnekleri çoğaltmak, etkinliği dersinde kullanacak öğretmenin yaratıcılığı

doğrultusunda mümkündür. Slogan yazma etkinliği, herhangi bir sınırlandırma şart

koşulmadan da yapılabilir. Bu şekilde öğrenciler yaratıcılıklarının sınırlarını zorlayacak,

bu uğurda tüm geçmiş öğrenmelerini seferber edecek, en etkili ve özgün sloganı yazmak

için çabalayacaklardır. Etkinlik öncesinde reklam metinlerinden alınmış bazı sloganlar

öğrencilerle birlikte okunabilir. Aşağıda, bazı markaların sloganlarına yer verilmiştir.

األفضل، وال شيء سواه(Mercedes Benz C, 2011) .

اكتشف منزلك الرائع من خاللنا (Home Center, 2012).

صحة للجميع (er-Rabî‘ içecekleri, 2012).

فاين... لدينا أحلى (Fine Peçeteleri, 2012).

الفرق اجلميل (Jergens Cilt Bakım Ürünleri, 2011).

عام عناية بالبشرة مدى احلياة ٢١١ (Nivea, 2012).

اختيار خرباء جتميل النجوم (Max Factor Kozmetik Ürünleri, 2012).

املميزالوجهة املفضلة للتسوق العائلي (Lûlû Alışveriş Merkezi, 2011).

..للعناية اختيار واحد (Muvâsât Hastanesi, 2012).

حيث تبدو وتشعر بشكل أفضل (Cosme Surge Hastanesi, 2012).

72

3.3.3. Etkinlik: Reklam Metni Sunma (هل التقليد عيب؟)

Reklam mesajları genel olarak yazılı, sözlü ve görsel iletilerden meydana gelir

(Batı, 2012). Bir reklam metninin bunlardan hangilerini içereceği ise yayınlandığı

reklam mecrasına göre farklılık arz eder. Reklam mecralarının anlatıldığı çalışmanın ilk

bölümünde bahsedildiği üzere televizyon reklamları, yazılı, sözlü ve görsel iletilerden

teşekkül eder. Bu şekilde hedef kitlenin birçok duyusuna hitap eder ve reklamın

mesajının algılanması, kalıcılığının sağlanması daha da kolaylaşır. Radyo reklamları ise

salt sesli iletilerden meydana gelmektedir. Televizyon ve radyo reklamlarının bu olumlu

özelliğinden, yabancı dil öğretiminde konuşma ve dinleme becerileri kapsamında

yararlanmak mümkündür.

İlk olarak sınıfta ders materyali olma liyâkatini taşıyan bir reklam videosu

seçilmelidir. Liyâkat ile kastedilen, anlaşılırlık, öğrenci düzeyine, ders süresi ve

ortamına uygunluk vb. özelliklerdir. İlk olarak video öğrencilere birkaç kez

izletilmelidir. Daha sonra videonun içerdiği sözlü metinin yazılı hali öğrencilere

dağıtılmalıdır ve bu şekilde takip etmeleri istenmelidir. Metni anlamaya yönelik

kapalılıklar giderilmelidir ve öğrencilerden tekrar, bu kez reklam metninin içerdiği, jest,

mimik, vurgu ve tonlamalar vb. dil ötesi (paralanguage) unsurlar da dikkate alınarak

izlemeleri istenmelidir. Daha sonraki adım ise öğrencilerden reklam metninin

sunumunu taklit etmelerini istemek olacaktır.

Bu etkinlik sayesinde öğrenci ana dil konuşucusundan hedef dil olan Arapçayı

duymuş olmakla kalmayacak, bunu içerdiği retorik unsurlar sayesinde dikkatini çeken

ve dinlemekten keyif alacağı bir video aracılığıyla yapacaktır. Ayrıca taklit edeceği

modelin ana dil konuşucusu olması sayesinde, kendisinin Arapça harfleri telaffuzundaki

eksik ve hatalı noktalarını fark edecek ve bunları, model sayesinde doğru bir şekilde

düzeltme fırsatı bulacaktır.

73

3.3.4. Etkinlik: İsm-i Tafdîl Yapısının Öğretiminde Kullanılması

(أفضل نشاط)

Aslında reklamın en büyük derdi, tanıttığı ürünü sahip olduğu tüm olumlu

özellikleri bakımından diğerleri arasında “en” olarak göstermektir. Bu durumu, Arap

dilinde karşılayabilecek en uygun yapı da şüphesiz ism-i tafdîl olacaktır. Dolayısıyla

çalışmanın ikinci kısmında da görüldüğü üzere bu dilsel yapılarla, Arapça reklam

metinlerinde sık sık karşılaşmak kaçınılmazdır.

Arapça reklam metinleri, karakteristik özelliklerinden olan bu yapıların

öğretiminde elverişli materyaller olabilir. Bu etkinlik için ilk olarak aşağıda yer alan

reklam metinleri gibi bol şekilde ism-i tafdîl yapısı içeren örnekler seçilebilir. Ardından,

öğrencilerden okumaları ya da dinlemeleri vasıtasıyla bu yapıları ayırt etmeleri

istenebilir. Reklam gibi retorik bir metin içerisinde bu yapıların kullanımını gören

öğrenci, oluşturduğu ritim ve kâfiyeden de etkilenerek kendisi de bu yapıları

ifadelerinde kullanmak isteyecektir. Aşağıda, bu etkinlik için elverişli olacağı düşünülen

örnek bir reklam metni yer almaktadır.

متجر يستقبلك اآلن 100أكثر من

أبريل 54إىل 4انضم إلينا يف اإلفتتاح الكبري من

يقدم لك الفجرية سييت سنرت عاملا من املرح واملفاجآت.

متجر متميز حتت سقف واحد، من أحدث بيوت املوضة، إىل أمتع حلظات الرتفيه 544أكثر من

وأفخر املأكوالت.

واستمتع وعائلتك باستعراضات عاملية وعروض رائعة والكثري من انضم الينا يف احتفاالتنا الكربى

.*اهلدايا اجملانية

كارفور، ماجيك بالنت، سنرتبوينت، باريس غالريي، آلدو، تيم هورتون واملزيد.

74

(Fuceyrâ City Center, 2012) تطب ق الشروط و األحكام*

3.3.5. Etkinlik: Reklam Afişi Hazırlama (الدور لأليدي املاهرة)

Daha önce vurgulandığı üzere reklam, sadece dilsel unsurlardan oluşmaz, bazı

görsel unsurlar da içerir. Bu görsel unsurlar, mesajın hedef kitleye etkili bir biçimde

iletilmesine yardımcı olurlar. Hatta bazen bu konuda dilsel unsurlara ihtiyaç bile

duymazlar. Bu aşamada reklam iletisinde önemli fonksiyonlar icra eden görsel

unsurlardan, Arapçanın öğretiminde nasıl yararlanılabileceği sorusu akla gelmektedir.

Zengin görseller ve dil yapıları eşliğinde eğlenceli, amatör bir reklam afişi hazırlama

fikri, öğrencinin ilgisini çekecektir.

Etkinliğe hazırlık aşamasında, öğrenciye reklam afişi hazırlayarak tanıtacağı ürün

grubu söylenebilir veya bunu öğrencinin belirlemesi istenebilir. Hazırlayacağı reklam

afişinin görsel boyutunu nasıl şekillendireceği ise öğrenciye, dolayısıyla yaratıcılık

kabiliyetine bırakılmalıdır. Öğrenci görseli kendi hazırlayabileceği gibi, hazır görsel

malzemelerden de yararlanabilir. Bunlara, bir gazete, dergiden kesilmiş veya internetten

tedarik edilen görsel unsurlar örnek olarak verilebilir. Zira burada önem arz eden kısım,

görsel nitelikten ziyade mesajın dilsel boyutunu oluşturan öğrenci ifadeleridir. Görsel

unsurlar ise tamamlayıcı rolündedir.

Reklam afişinde kullanılacak dilsel unsurlara bazı sınırlandırmalar getirmek

mümkündür. Örneğin bazı dilsel yapıları içermesi şartı koşulabilir. Bu şekilde güdümlü

bir yazma yaptırılmış olur. Aslında bu tarz bir etkinlikte seçimleri, hazırlayacağı afişin

tüm unsurlarında öğrenciye bırakmak, daha yaratıcı ve özgün bir ürün ortaya çıkmasını

sağlayabilir.

75

3.3.6. Etkinlik: Tanıtımı Yapılan Ürünü Tahmin Etme Etkinliği

(من جد وجد)

İlgili bölümde bahsedildiği üzere reklamın işlevlerinden biri de bilgi vermesidir. Bu

bağlamda bir reklam metni, bir ürünü veya hizmeti tanıtır, teknik özellikleri, kullanılışı,

nerelerden tedarik edileceği, fiyatı, tüketiciye sağlayacağı faydaları ve vaatleri hakkında

bilgi verir. Bir reklam metni, bu bilgilerin hepsini içerebileceği gibi hiçbirinden

bahsetmeden sadece tanıtımı yapılan ürün veya hizmetle alakalı bir kelimeden de

teşekkül edebilir. Hatta buna da ihtiyaç duymadan sırf görsel öğelerden meydana

gelmesi de mümkündür.

Bir anadil konuşucusunun bir reklam metnini okuyarak veya dinleyerek, tanıtımı

yapılan ürün veya hizmeti tahmin etmesi zor olmayacaktır. Fakat aynı durum, reklam

metninin yazıldığı dili hedef dil olarak öğrenen yabancı dil öğrencisi için daha fazla

zaman, çaba ve dikkat harcaması demektir. Öğrenci, tanıtımı yapılan ürün veya hizmeti

tahmin etmek için metni anlamaya, çözümlemeye çalışacak, çeşitli zihinsel faaliyetlerde

bulunacaktır.

Bu etkinliği yabancı dil sınıfında uygulayacak öğretmenin ilk olarak çeşitli reklam

metinleri tedarik etmesi gerekecektir. Bunlar, yazılı olabileceği gibi görsel ve sözlü

mesajlar içeren reklam metinleri de olabilir. Fakat ürünün adı ve ürünün ne olduğunu

direk öğrencinin anlamasını sağlayan sözcükler metinden çıkarılacağı için yazılı reklam

metinleri daha kullanışlı olabilir. Bahsedildiği üzere ilk adım, ürünü direk ele veren

sözcüklerin metinden çıkarılmasıdır. Tabi ki aynı amaçla ürüne dair görsel unsurlar

içeren hatta direk ürünün görüntüsünü veren reklam afişleri üzerinde de değişiklikler

yapılmalıdır. Bunun yerine afişin dilsel unsurları başka bir kâğıda aktarılmalıdır. Bazı

metinlerde ise böyle bir uygulamaya, yani metinden belli sözcükleri çıkarmaya ihtiyaç

duyulmayabilir. Bu tarz metinler zaten herhangi bir sözcük çıkarma işlemi veya

değişiklik yapılmadan da öğrencinin anlamlandırması için çaba sarf edeceği, öğrenciyi

çeşitli zihinsel faaliyetler yürütmeye zorlayacak metinlerdir. Burada dikkat edilmesi

gereken husus, öğrenciden ürün markası değil ürünün ne olduğunun tahmin etmesi

isteneceğidir. Aşağıda, bu etkinlik için örnek uygulamalara yer verilmiştir.

76

"أستطيع إرضاع طفلي طبيعيا حىت و أنا بعيدة عنه"

شهور.٣سلوى، أم لطفل عمره

Philips AVENT امنحي طفلك مزيدا من احلليب الطبيعي مع شافطات حليب األم من

بشفط احلليب بأسلوب طبيعي ومريح. Philips AVENT تسمح لك شافطة حليب األم من

د تدليك لتحفيز تدفق احلليب لتعمل بلطف وبشكل حياكي طريقة طفلك حيث مت تزويدها بوسائ

يف الرضاعة وبالتايل تساعد هذه الشافطة على إدرار احلليب بشكل سريع ومنتظم، باإلضافة

لذلك تقوم الذاكرة اإللكرتونية بتخزين طريقة شفطك لتتابع وترية عملية الشفط بدال عنك

(Philips Avent Anne ve Çocuk Bakımı Ürünleri, 2012).

Yukarıda yer alan reklam metninde çeşitli anne ve çocuk bakım ürünlerinin

tanıtıldığı görülmektedir. Metinde yer alan ilk cümlede bir anne, bebeğinden uzakta da

olsa onu doğal bir şekilde emzirdiğini ifade etmektedir. Bahsi geçen cümleye, metinde

tanıtılan ürünün tahmin edilmesini sağlayacak diğer ipuçları eşlik etmektedir. Bunlara

örnek olarak marka ismi (Philips AVENT), ürün adı olan شافطة حليب األم (Anne sütü

sağma aracı) ve ürün adının türemiş olduğu mastar شفط (emmek) ve ürünün işlevi

hakkında bilgi veren diğer cümleler örnek olarak verilebilir.

Bu metni etkinliğinde kullanacak olan öğretmen, sınıfın düzeyine göre marka adı

dışında herhangi bir sözcük çıkarma işlemine ihtiyaç duymayabilir ki bu durumda

öğrencilerden herhangi bir sözlük kullanmamalarını isteyerek tahmin süresini daha kısa

tutabilir. Bunun yanı sıra metinde bazı değişiklikler de yapabilir. Bu değişiklikler çeşitli

ipuçlarını metinden çıkarmak olabileceği gibi farklı durumlar da söz konusu olabilir. Bu

bağlamda aynı metne bir da aşağıdaki şekliyle bakılmalıdır.

عنه" _____"أستطيع إرضاع طفلي طبيعيا حىت و أنا

شهور.٣سلوى، أم لطفل عمره

77

______حليب األم من _____امنحي طفلك مزيدا من احلليب الطبيعي مع

دها بوسائد تدليك بشفط احلليب بأسلوب طبيعي ومريح. حيث مت تزوي _____تسمح لك

طريقة طفلك يف الرضاعة وبالتايل تساعد _____لتحفيز تدفق احلليب لتعمل بلطف وبشكل

بتخزين _____على إدرار احلليب بشكل سريع ومنتظم، باإلضافة لذلك تقوم _____

Philips Avent Anne ve Çocuk) طريقة شفطك لتتابع وترية عملية الشفط بدال عنك

Bakım Ürünleri, 2012).

Görüldüğü gibi metinden marka ismi (Philips AVENT), ürün adı olan شافطة حليب

شفط çıkarılmıştır. Fakat ürün adının türemiş olduğu mastar (Anne sütü sağma aracı) األم

(emmek) bırakılmıştır. Ayrıca metinden bazı kuvvetli ipuçları olarak görülen بعيدة

(uzak), حياكي (öykünüyor), اإللكرتونية الذاكرة (elektronik hafıza) kelimeleri de çıkarılmıştır.

3.3.7. Etkinlik: Hata Düzeltme ( حقل وأنا أصح )

Çalışmanın ikinci bölümünde incelenen metinlerde genellikle vasıl hemzesi ile katı‘

hemzesinin ayırt edilememesinden kaynaklanan hemze yazım hatalarının yanı sıra

nadiren de olsa bazı dilbilgisi ve imla hatalarının mevcudiyetinin gözlendiği

belirtilmişti. Normal şartlarda bir yazılı metin için olumsuz olarak algılanabilecek bu

durum, yabancı dil öğretiminde uygulanacak bir etkinlik için avantaj sağlayabilir. Bu

tarz bir metindeki hataları fark edebilmek için öğrenci doğruyu bilmeye ihtiyaç

duyacaktır.

Bu etkinlik, en çok hatanın gözlendiği hemzenin yazımı konusunun işlenmesinden

sonra sınıfta uygulanabilir. Bu şekilde öğrenci doğru ya da yanlış yazılmış hemze içeren

kelimeleri sorgulayacak ve öğrendikleri doğrultusunda bir hükme varacaktır. Daha

78

doğrusu öğrendiklerini uygulayacaktır. Aşağıda, hemze yazım hataları içeren reklam

metni örnekleri yer almaktadır.

نعتين يف طريان اخلليج بإبنتكم كأهنا جزء من العائلة

حنن نبحث عن شابات جبرينيات لإلنضمام إىل عائلة طريان اخلليج كعضوات يف طاقم الضيافة.

ويف طريان اخلليج، حندد متطلبات العمل مبقياس قيمنا وتقالدينا لذلك نقدم جدول عمل مرن.

املوظفة ستكون دائما حتت رعاية عائلة طريان اخلليج عند سفرها.وهذا يضمن بأن

وكعضوة جديدة يف طاقم الضيافة، ستتلقى تدريبا من الطراز األول يف كل نواحي خدمة وسالمة

يوم عطلة سنوية، تأمني 33الطائرات. باإلضافة إىل ذلك، ستحصل على أجرا شهريا رائعا ،

ية ومميزة هلا ولعائلتها.صحي شامل وإمتيازات سفر حصر

ملعرفة املزيد عن الفرص الرائعة اليت تقدمها شركة طريان اخلليج للشابات البحرينيات، الرجاء زيارة

موقعنا األلكرتوين _____ اآلن.

الشواغر مقدمة للشابات البحرينيات فقط. كل املتقدمات املؤهالت سيتم حتديدهن ودعوهتن

. (Gulf Air, 2010)عملية اإلختيارحلضور مقابلة معنا كجزء من

Yukarıda yer alan reklam metninde dört tane hemze yazım hatası bulunmaktadır:

ةابن .اإلختيار ve إمتيازات ,لإلنضمام ,بإبنتكم (kız) kelimesinin başında yer alan hemze vasıl

hemzesidir. Aynı şekilde امتاز ,اختار ve انضم fiilleri beş harfli mezîd fiiller olmalarından

dolayı başlarında yer alan hemzeler vasıl hemzeleridir. Metindeki hemze yazım

hatalarını tespit etmesi için öğrencinin hemze yazım kurallarına ve kuralların doğru

uygulanıp uygulanmadığını tespit etmek için de çeşitli sarf konularına hâkim olması

gerekmektedir. Aynı şekilde aşağıda, bu etkinlikte kullanılabilecek bazı reklam metni

örneklerine yer verilmiştir.

إمنحي مالبسك محام إيكو بيل

79

تقنية تتميز غساالت سامسونج إيكو بيل بتصميمها العصري تشغيلها اهلادئ وتعمل من خالل

الغسيل يف املاء واهلواء قبل بداية دورة الغسيل. يتم بيل على توليد الفقاعات بإذابة مسحوقو إيك

إطالق رغوة املسحوق الذائبة متاما على املالبس، لتخرتق األقمشة بتساو ، وسرعة وعمق وتوفر

.(Samsung, 2012) أفضل نظافة باستخدام أقل وقت وطاقة!

بإستثماراتك. حلول مبتكرة.. ترتقي

اخلري كابيتال حلول استثمارية متطورة متطابقة مع أحكام الشريعة االسالمية

ALKHAIR) تنتهج ادارة األصول لدى اخلري كابيتال مقاربة فريدة نوعيا نظرا ملفهوما املتطور

Innovate )هبا الذي يوفر خدمات متكاملة تضيف خربة تراكمية عالية القيمة للطريقة اليت تدير

األصول عمالئها بغية حتقيق أهدافهم االستثمارية املتمثلة يف احلصول على عوائد نفسية بالطرق

اآلمنة واملتطابقة مع أحكام الشريعة. وبالطريقة اليت نبقي عمالئنا هبا على اطالع دائم بتطور

يقة، اضافة إىل استثماراهتم، وبالوسائل اليت نتحكم هبا بعامل املخاطرة عن طريق املراقبة الدق

السرعة اليت نتجاوب هبا مع الفرص التكتيكية اليت تنشأ يف األسواق املالية، فاننا نقف وحبق

جبانب عمالئنا عرب تقلبات السوق حلماية استثماراهتم وتنميتها بالشكل األسلم واألفضل دائما

(Alkhair Capital, 2012).

..قد ال تت سع صدورنا للرأي اآلخر

حتما ستت سع عقولنا لفهمه!ولكن

إجتاهات

مع اإلعالمية السعودية املتألقة

نادين البدير

80

اإلثنني من كل أسبوع

مساء 54:34الساعة

بتوقيت السعودية

خليجية

(.Halîciyye Kanalı-İtticâhât, 2011) بلونك كونك..

Yukarıda yer alan üç reklam metninin ilkinde bir (إمنحي), ikincisinde beş

(اإلثنني ve إجتاهات) üçüncüsünde ise iki tane ,(فاننا ve اضافة ,ادارة ,االسالمية ,بإستثماراتك)

hemze yazım hatası mevcuttur.

3.3.8. Etkinlik: Temyiz Konusunun Öğretiminde Kullanılması

(اإلعالن؟ أكثر املواد متعة)

Temyîz, reklam metinlerinde sık sık karşılaşılan, farklılaştırma ve üstünlük

olgusunu gerçekleştirmek adına Arap reklam yazarlarının tercih ettiği dilsel

yapılardandır. Bu yapıyı yoğun biçimde içeren reklam metinleri, Arapça öğretilen

sınıflarda temyîz konusunun öğretiminde kullanılmak üzere fayda sağlayabilir.

Öğretmen ilk olarak temyîz yapısı içeren reklam metinleri bularak işe başlayabilir.

Aşağıda, bu tarz metin örnekleri yer almaktadır.

.الرموش تبدوأكثر وأكرب حجما وطويلة ألقصى حد

Sumptuous Extreme ماسكارا ملضاعفة وإطالة حجم الرموش

ثالثة ألياف بأحجام خمتلفة ختلق رموشا جريئة هلا نفس تأثري الرموش الصناعية. لون زاهي جيعل

Sumptuous Bold Volume Liftingمضى العيون أكثر إشراقا ، أوسع وأكرب إغراء من أي وقت

81

Mascara . .من النساء قد الحظن %٤٧متوفرة أيضا: ماسكارا لرفع حجم الرموش وإبرازها

,Estēe Lauder) اكتساب عيوهنن. لرفع أكرب ومساحة أوسع. متوفرة برتكيبة مقاومة للماء، أيضا

2012)

Yukarıdaki metinde “ حجما وأكرب أكثر ”, “ إشراقا أكثر ” ve “ إغراء وأكرب أوسع ” olmak

üzere üç yerde ism-i tafdîl yapısı ile birlikte temyîz kullanıldığı görülmektedir. Temyîz

yapısını öğrenen öğrencinin bunları fark etmesi işten bile değildir. Aşağıda yer alan

metinde ise dört yerde temyîz bulunmaktadır. Aynı şekilde bunlar da ism-i tafdîl yapısı

ile birlikte kullanılmıştır: راحة أكثر وراحة سهولة أكثر , وهدوء سهولة أكثر , ve راحة أكثر .

مولينكس

دبل كليك

تقوم بكافة األعمال بكفاءة، لذلك أصبحت حيايت أكثر راحة.

مولينكس دبل كليك.. مساعدي الشخصي األول يف املطبخ.

حصة الزعايب، ربة منزل.

حصة ربة منزل وتعرف جيدا كم اجلهد والضغط للقيام مبهام عملها ومنزهلا دون تقصري خاصة

الوقت الالزم إلعداد الطعام ألسرهتا. لكن تغريت حياهتا عندما بدأت يف إستعمال خالط دبل

كليك الذي أصبح مساعدها الشخصي األول يف املطبخ والذي بفضل أدائه وسرعته أصبحت

هولة وراحة. حياهتا أكثر س

نقدم لك خالط مولينكس دبل كليك اجلديد. احلاصل على براعة إخرتاع. والذي روعي عند

تصنيعه أن يكون خالطا متميزا قادر على تسهيل مهام عملك يف املطبخ وتوفري الراحة لك أثناء

كنك إعداد وحتضري الطعام. بضغطة واحدة ميكنك فصل اجلرة من القاعدة، وبضغطة أخرى مي

82

نزع الشفرات. مع دبل كليك احلياة أكثر سهولة وهدوء حيث يتميز بسهولة اإلسخدام والكفاءة

العالية يف إجناز العديد من املهام يف وقت قصري. فقط ختيلي كم ستكون حياتك أكثر راحة

Moulinex Double-Clic) عندما يكون اخلالط مولينكس دبل كليك يف مطبخك

Mikserleri, 2012).

3.3.9. Etkinlik: Çeşitli Sıfatların Öğretimi (أية الصفات تكفي لوصفك؟)

Sıfat ve sıfat çeşitleri, temel Arapça nahiv konularından birini teşkil etmektedir.

Aynı şekilde reklamın tanıtma, bilgilendirme işlevi ile bağlantılı olarak Arapça reklam

metinlerinde bu konuya yoğun bir şekilde yer verildiği gözlenmektedir. Zira reklam

yazarı, bu dilsel yapıları etkili bir biçimde kullanarak tanıtımı yapılan ürün veya hizmeti

layıkıyla betimleyecek ve tüketiciyi iknâ edecektir.

Yoğun bir şekilde bu dilsel yapıları yani sıfat ve çeşitlerini içeren Arapça reklam

metinlerinin Arapçanın öğretiminde kullanması son derece elverişli olabilir. Bu fikri

derse entegre etmek, birkaç farklı türde etkinlikle mümkün olabilir. İlk olarak bol

şekilde sıfat içeren reklam metinlerinden yararlanılabilir ki aşağıda yer alan reklam

metinleri bunlara örnek teşkil etmektedir.

شاور

حنن نسمعك

هي خدمة هتدف إىل تقدمي استشارات ذات أبعاد خمتلفة يف اجملاالت التالية

الصحة النفسية، تنموية، أسرية، زوجية، مهنية، تربوية، قانونية، صحية، مالية

األهداف:

استقرار حياة األسرة.دعم -

83

اكتساب أفراد اجملتمع سلوكيات اجيابية ومعلومات جديدة تسهم يف زيادة الوعي لديهم ومتكنهم -

من التعامل مع مشكالهتم.

األبناء باختالف فئاهتم العمرية. فتح أبواب احلوار البناء وتعريف اآلباء بسيكلوجية -

ايب.مساعدة الزوجني على اكتساب مهارات التحاور اإلجي -

دعم أساليب التنشئة السليمة والصحيحة يف تربية األبناء. -

توجيه أفراد اجملتمع باألساليب الناجحة لالستثمار األمثل ملواردهم املالية. -

ما خاب من

شاور

(.Family Development Foundation, 2012) حنن نسمعك

شركة "Gc "السويسرية تكشف عن أحدث ساعاهتا

السويسرية الشهرية "جي سي" عن أحدث إبداعاهتا من الساعات كشفت شركة الساعات

واليت تأيت ضمن سلسلة ساعاهتا اخلزفية". Mini Chic Ceramic" النسائية الراقية

"DiverChic :"حققت جناحا واسعا بني عشاق الساعات الفخمة حول العامل. الساعة اليت

أرقام رومانية بارزة. مما يضفي عليها ملسة مزينة حبلقة خزفية ناصعة. مع مؤشر للدقائق. و

رياضية ديناميكية تزيدها أناقة. ويتيابن بريق سوار الساعة وحلقتها اخلزفيني مع ميناء الساعة

املزينة بعرق اللؤلؤ. مما يضفي ملسة شبابية عصرية الفتة عن بعد.

فوالذ ال علبة مصنعة من وتتوافر الساعة اجلديدة يف ثالثة طرازات خمتلفة: اثنان منها مع

يصدأ مقرونة خبزف مصقول أبيض أو أسود، وطراز ثالث مع علبة مصنعة من سبيكة معدنية

وارها من اخلزف األبيض.حناسية ذهبية : فيما يكون ميناء الساعة وس

84

وقد زودت كافة الساعات اخلزفية اجلديدة حبركة كوارتز سويسرية فائقة الدقة. وطبقة كريستالية

Super" من الياقوت األزرق: مقاومة للخدش، وعقارب ومؤشرات حممية بطبقة

Luminova ."وشعار "Gc "مرت 544 عمق البارز، وهي مقاومة للماء حىت (Gc Saatleri,

2012.)

Derste bu metinlere yer verilebilir ve öğrencilerden, içerisindeki sıfatları ve türlerini

tespit etmeleri istenebilir. Bu şekilde öğrenci, öğrendiği bilgileri daha kalıcı hale

getirecektir. Bol sıfat içeren örnek reklam metinlerini okuyan ve içerisindeki sıfatları ve

türlerini fark eden öğrenciden bazı kriterlere uyan kısa metinler yazması istenebilir. Bu

kriterlere örnek olarak şunlar verilebilir:

İçerisinde on tane müfret sıfat yer alan bir otomobil reklamı yazınız.

İçerisinde beş tane, sıfatın isim cümlesi olarak geldiği bir parfüm reklamı

yazınız.

İçerisinde beş tane, sıfatın fiil cümlesi olarak geldiği bir sigorta acentesi reklamı

yazınız.

İçerisinde beş tane, sıfatın şibih cümle olarak geldiği bir bulaşık deterjanı

reklamı yazınız.

İçerisinde beş adet müfret, iki adet isim cümlesi, iki adet fiil cümlesi ve iki adet

şibih cümle sıfatın yer aldığı bir meyve suyu reklamı yazınız (Güler vd., 2005).

3.3.10. Etkinlik: Okuduğunu Anlamaya Yönelik Sorular

( من بني السطور حرفا بعد حرف املعىن امجع )

Okuma becerisinde temel amaç okunan metnin anlaşılmasıdır. Yabancı dil

öğretiminde metnin anlaşılmasından kasıt, her sözcük ve cümlenin anlamının tam olarak

anlaşılmasından ziyade metnin genel olarak anlaşılmasıdır (Demirel, 2007, s. 110). Bu

bağlamda okuyucu ile metin arasındaki etkileşim, mananın anlaşılması, okuma

becerisinin kazanılması açısından, metnin dikkat çekici olması vb. sahip olduğu

85

özellikler ise etkileşimin olumlu yönde olması açısından oldukça önemlidir (Yıldız ve

Ceviz, 2007, s. 16).

Reklam metinleri ilgi çekici metinlerdir. Bu nedenle bu metinlerin okuma dersinde

kullanılması, öğrencilerin dikkatlerini çekecek, içerisinde barındırdığı retorik araçlar,

öğrenimin kalıcılığına katkı sağlayacaktır. Bu etkinliği uygulamak için öğretmenin

sınıfa uygun metinleri seçmesi ve öğrencinin okuduğu metni anlayıp anlamadığını

ölçecek sorular hazırlaması ilk adım olacaktır. Aşağıda bu etkinlik için örnek bir reklam

metni ve metne yönelik hazırlanmış sorular yer almaktadır.

!أطلق ألطفالك العنان

2432أفضل طاهي لعام

وداعا للجراثيم!

تتدافع األحالم يف العقول والقلوب عندما يبدأ أحيانا الصغار يف خطو أوىل خطواهتم،

ولألسف تتدافع أيضا اجلراثيم على األسطح واألرضيات.

من أنواع 11%تستخدم مكنسة البخار من بالك آند ديكر خبارا طبيعيا للقضاء على

اجلراثيم.

)االختيار التلقائي( الفريدة، تضمن هذه املكنسة الرائعة تنظيف Autoselectبفضل تقنية و

كافة األرضيات املصنوعة من اخلشب أو الصخر أو القرميد تنظيفا عميقا من خالل إطالق

الكمية املناسبة من البخار حسب نوع األرضية.

لياف الدقيقة سهلة االنزالق سهولة و تضمن الرأس الدوارة ووسادة التنظيف املصنوعة من األ

ويسر عملية التنظيف دون سكب أية مياه أو مواد كميائية خطرية.

مبا يضمن لكم راحة البال عندما يبدأ أحبائكم الصغار احلركة على األرضيات.

بالك أند ديكر

86

(.Black and Decker Süpürgeleri, 2011) متتعوا بأرضيات نظيفة

التالية حسب النص أعالهأجب على األسئلة

ما هي األشياء اليت تقع وحتدث باخلطو األول للصغار؟ .5

ما هي امليزات اليت تصحب مكنسة البخار من بالك آند ديكر؟ .2

مباذا تعد مكنسة البخار من بالك آند ديكر ملستخدميها؟ .3

)االختيار التلقائي(؟ Autoselectما هو الفضل يعود إىل تقنية .4

؟الرأس الدوارة ووسادة التنظيف املصنوعة من األلياف الدقيقة سهلة االنزالق ما ميزة .1

3.3.11. Etkinlik: Verilen Cümleleri Retorik Araçlarla Bezeme, Daha

Etkili Bir Biçimde İfade Etme (زو د مجلك بزينات بالغية)

Reklam dilinin mesajını direk aktarmaktan ziyade en etkili biçimde aktarmayı

amaçladığı ve bu amacı gerçekleştirmek uğruna birçok görünüme büründüğü

görülmektedir. Her ne kadar günlük dille hazırlanan metinler olsalar da içerdiği edebi

sanatlar ve yazılmış olduğu ağdalı dil sayesinde bazen edebi bir metin okunuyor hissi

verebilir. İlginç olan ise reklam dilinin her ne kadar düz yazıdan ziyade şiir diline yakın

olduğu ifade edilse de bu metinlerin bazen oldukça basit ifadeler içerdiği de

görülebilmesidir. Bunun nedeni ise her reklam kampanyasının, ürün çeşidi, hedef kitle,

reklam aracı vb. etkenlere bağlı olarak farklılık arz etmesidir. Fakat tüm bu farklılıklara

rağmen tüm reklam kampanyalarının mesaj alıcısını etkileme gibi bir amaç

doğrultusunda birleştiği ve bu amaca hizmet eden dilsel öğeleri seçtiği belirtilebilir.

Reklam yazarının aktarmak istediği anlamı çeşitli retorik araçlarla süsleyerek ifade

etme biçimini dil sınıfına aktarma fikri, öğrencinin sıradan ifadeler kurmak yerine daha

orijinal ifadeler kullanarak yaratıcılığını ortaya çıkarmasına yardımcı olacaktır.

Aşağıdaki Arapça reklam metinlerinden alınan cümlelere bu bağlamda bakıldığında düz

ifadelerle arasındaki fark kendini ortaya koyacaktır.

87

“ ألنك ال حتظى دائما بفرصة ثانية لترتك انطباعا أوال (Volkswagen CC Otomobil

Modeli, 2012 )” ifadesi “Çünkü ilk intibayı bırakmak için ikinci bir şansın

olmayacak” anlamı taşımaktadır. Aslında aktarmak istediği anlam şu

şekildedir: “ اشرت هذه السيارة ألنه من احملتمل أن يكون شراء هذه السيارة هو فرصتك

.الوحيدة لترتك انطباعا أوال ” (Bu otomobili satın al. Çünkü bu otomobili satın

almak, ilk intibayı bırakmak için tek şansın olabilir.) İlk ifade, görüldüğü

üzere eksiltili bir ifadedir. Sebep verilmiş ve sonucu okuma işi yani sebebe

binaen yapılacak eylemi çıkarım yapma işi okuyucuya bırakılmıştır. Ayrıca

“Daima ikinci bir şansın olmayabilir” ifadesi, otomobili satın alma

eyleminin tek şans olma ihtimalini adeta okuyucuya ima etmektedir.

“تعددت األطباق والقشطة واحدة (KDD Kaymakları, 2012).” ifadesi ise

“Tabaklar çoğaldı, kaymak tek” anlamı taşımaktadır. Burada “Tabaklar”

kelimesi ile kastedilen yiyecek çeşitleri olabileceği gibi tabakların ait olduğu

kişiler de olabilir. Böylece bahsi geçen kaymağın, birçok yemek türüne

yakıştığı ve birçok damak zevkine hitap ettiği satır aralarından

okunabilmektedir. Reklam yazarı bu anlamı direk ifade etmek yerine çıkarım

yapması üzerine, mecaz-ı mürsel sanatının vasıtasıyla okuyucuya

bırakmıştır. Zira şu tarz düz bir ifadenin aynı etkiyi uyandırma ihtimali

düşüktür: “ .كثري من الناس اهذه القشطة مناسبة ألنواع كثرية من الطعام ويفضله (Bu

kaymak birçok yemek türüne uygundur ve birçok insan onu tercih eder.)”

Bu etkinlik çerçevesinde öğrencilerden verilen bazı ifadeleri aynı anlamı verecek

şekilde daha etkili ve yaratıcı biçimde ifade etmeleri istenebilir. Aşağıda bu etkinlik için

örnek cümleler ve daha yaratıcı nasıl ifade edilebileceğine dair alternatif ifadeler yer

almaktadır:

.هذا املنتج هو األفضل بني املنتجات املشاهبة

فقط هو!

منافسه الوحيد هو نفسه

88

هو الوحيد يف جماله

عندما يتكلم يسكت اآلخر

إذا وجد فال داعي لآلخر

.هذه املكرونة لذيذة

ألذ ما أكلت وما ستأكلهي

ال يزال طعمها على األحناك

املكرونة طبعا.وليمة؟ طبق من هذه املكرونة أم

جرب مرة فلن تتنز ل عنها

3.3.12. Etkinlik: Edebi Sanatların Kullanımı ( ص، شب ه حرا شبالغ، خ )

Edebi sanatlar reklam yazarının kullandığı retorik araçlardandır. Manayı

güzelleştirir ve kuvvetlendirirler. Bir dili sözlü ve yazılı olarak icra ederken edebi

sanatların kullanılması o dili başlangıç seviyesinden daha ileri düzeyde bilmeyi

gerektirir. Bu nedenle bu etkinlik için öğretmenin sınıf düzeyini göz önünde

bulundurması önemlidir. Fakat amaç, son derece edebi ve ustaca uygulamalar elde

etmek olmadığından başlangıç seviyelerinde de basit şekilde edebi sanat kullanım

etkinliği uygulanabilir.

İlk olarak öğrencilerden kişileştirme sanatını kullanmaları istenebilir. Cansız

varlıklara insanlara ait özellikler atfetmek, onları da heyecanlandıracaktır. Yakışıklı bir

araba, çalışkan bir ev süpürgesi, şefkat dolu bir bebek bezi, bebeklerin sağlığı

hususunda duyarlı bir bebek maması, titiz bir deterjan, zeki bir bilgisayar fikri, şüphesiz

onların daha yaratıcı düşünmelerini sağlayacaktır.

Diğer bir edebi sanat olarak öğrencilerden mübalağa sanatını kullanmaları

istenebilir. Şüphesiz istedikleri ölçüde abartma fikri, hem öğrendikleri dili etkili

89

biçimde özgürce kullanmalarına katkı sağlayacaktır. Örneğin bir otomobilin evreni

dolaşması, hızını alamayıp diğer gezegenlere ulaşması, bir deterjanın dünyadaki tüm

kirleri temizlemesi ve tertemiz bir dünya meydana getirmesi, bir bebek mamasının bir

bebeğin ihtiyacı olan her şeyi vermesi ve onu bir kahramana dönüştürmesi, öğrenciler

için şüphesiz dil dersinden ziyade masallarda karşılaşılacak durumları teşkil etmektedir.

Bu etkinlik çerçevesinde öğrencilerden teşbih sanatını icra etmeleri de istenebilir.

Teşbih sanatını günlük konuşmalarında muhtemelen diğer sanatlara göre daha fazla

kullanan öğrenciler bu konuda fazla zorlanmayacaklardır. Ayrıca teşbih sanatını

kullanan öğrenci, çeşitli varlıklar arasında benzerlik ilişkisi kurarak öğrendiği sıfatları

kullanma imkânı bulacak, anlatımını güçlendirecektir. Etkinlik sonucunda ise sihirli

değnek gibi bir deterjan, ab-ı hayat gibi bir meyve suyu, içerisinde bir bayanın kendisini

bir prenses gibi hissedeceği saray gibi bir otel fikri ortaya çıkması işten bile değildir.

3.3.13. Etkinlik: أنت Zamirine Yönelik Fiil Çekiminin Öğretiminde

Kullanılması (يا أيتها السيدات هذا النشاط لكن)

Reklam incelemeleri kısmında temaya, dolayısıyla hazırlandığı hedef kitleye göre

fiillerin şahıs çekimlerinin farklılaştığı ve çoğunlukla anne, çocuk ve çocuk bakımı,

kozmetik reklamlarında kadınlara hitap edildiğinden dolayı أنت çekimi ile sık sık

karşılaşıldığı belirtilmişti. Muhtemelen أنت zamiri ile hitap edildiğinde daha genel

anlaşılması, bir bayanın da nidayı üzerine alınabilmesi, daha doğrusu daha kapsayıcı

olması ve أنت zamirine göre çekiminin dile daha kolay gelmesi veya ana dilinde böyle

bir ayrım olmaması gibi nedenlerle أنت zamirine göre çekim yapmak Arapça

öğrencilerinin biraz ihmalkâr davrandığı hususlardandır. Bu nedenle bu etkinliğe

Arapçanın sahip olduğu on beş kişi zamiri arasından أنت zamiri konu edilmiştir.

Etkinlik için ilk aşamada bayanlara yönelik hazırlanmış reklam metinleri tedarik

edilebilir. Bu metinler sınıfta okunarak veya dinlenerek أنت zamirine göre yapılmış fiil

90

çekimleri ve zamirin muttasıl halinin kullanımları üzerine dikkat çekilebilir. Aşağıda,

bu tarz metinlere örnek teşkil edebilecek metinler yer almaktadır.

صفاء حيلو به اللقاء

اخلجل، واألمر ليس بالصعوبة اليت تتوقعينها. فكل ما ما أروع أن حتل الثقة بالنفس خمل

حتتاجني إليه هو حال يكون فعاال ملشكلتك أنت. تفضلي مبقابلة أطباء اجللد وأخصائيي

البشرة لدينا يف كايا ملعرفة ما مييز بشرتك وما يسبب مشكلة حب الشباب والبثور لديك،

ئج، وجينبك اختاذ اجراءات قد تضر واحصلي على احلل األنسب الذي يعطيك أفضل النتا

كل مشكلة..هلا حل.-بشرتك. نقدم لك احللول املتقدمة للبثورمن كايا

شرة هي سلسلة عيادات عاملية مع طاقم من أخصائيي البشرة وعدد هائل من عيادة كايا للب

(.Kaya Skin Clinic, 2012) الزبائن الراضني

تأتيك بكل ما حتتاجينه وحتبينه

وألسرتك وجمتمعك.لنفسك

كوين متألقة من الداخل.. فاتنة من اخلارج

ومطلعة على آخر صرعات املوضة واجلمال.

كوين األفضل مع

سيديت نت

.(sayidaty.net, 2012) تصفحي عاملك املتكامل اآلن

ف ة تزيد األلفة أرز أبو سنبلتني.. خ

ألنك حترصني على أن يلعب كل فرد من أفراد أسرتك دوره احلقيقي يف الرتابط األسري بكل

صنفة على أهنا األسهل هضما واألكثر فة ونشاط، نقدم لك أرز أبو سنبلتني ذو احلبات امل خ

91

متاسكا واليت متد أفراد أسرتك بالطاقة والنشاط فتجمعهم ليس فقط أثناء الطعام بل وبعده

Abu) واألهم جتعل اجلميع يتعرف على الوجه احلقيقي حلكمتك الفريدة كذلك،

Sumbulatein, 2012.)

3.3.14. Etkinlik: Reklam Afişini Tasvir Etme (باسم قوة اإلعالنات)

Bazı reklam afişlerinin hiçbir dilsel unsura ihtiyaç duymadan mesajını hedef kitleye

aktardığı ve etkileme işlevini yerine getirdiği daha önce de belirtilmişti. Tabi bu işlevi

yerine getirecek görsel dilin stratejik olarak yapılandırıldığı ve bazen yazılı, sözlü

dilden daha güçlü kelimelere sahip olduğunu göz ardı etmemek gerekir. Bu zengin

görsellerden Arapçanın öğretiminde de faydalanmak mümkündür.

Bu etkinlik için ilk olarak bahsi geçen tarzda hazırlanmış reklam metinlerine

ardından ise görsel dili öğrencilerin konuşturmasını sağlamak üzere hazırlanmış

sorulara ihtiyaç duyulacaktır.

3.3.15. Etkinlik: Şart Konusunun Öğretimi

(اإلعالن إىل األبد بال شرط أو قيد)

Reklamın işlevlerinden biri de tanıttığı ürün ya da hizmetin vaatlerini tüketicisine

belirtmek yani tüketmesi, satın alması halinde elde edeceği faydaları bildirmektir. Bu

vaat olgusunu gerçekleştirmek adına Arapça reklamlarda çeşitli dilsel yapıların

kullanıldığı gözlemlenmiştir. Şart yapısı da bunlardan birisidir.

Şart konusunun öğretiminin ardından uygulanacak bu tarz bir etkinlik konunun

kavranmasına katkıda bulunacaktır. İlk olarak öğretmen çeşitli ürün türleri

belirlemelidir. Örneğin; otomobil, parfüm, içme suyu. Daha sonra aşağıdaki cümleler

öğrenciye yöneltilebilir ve karşılığında şart cümleleri kurmaları istenebilir.

92

.قل يل شيئا ألشرتي هذه السيارة

.54%إذا اشرتيت هذه السيارة فسرتبح تنزيال بنسبة

إن تشرت هذه السيارة تدفع أقل للوقود.

.قل يل شيئا ألشرتي هذا العطر

مىت تشعر النساء باليأس يستخدمن هذا العطر للحصول على السعادة.

تشرت هذا العطر من النساء تشعر كأهنا ملكة.من

.قل يل شيئا ألشرتي هذا املاء

من يشرب من هذا املاء يصبح أكثر صحة وشبابا .

لو تشرب من هذا املاء تطرد األمراض من جسدك.

Bu etkinlik neticesinde öğrenci çeşitli şart edatlarını kullanacak ve bu süreçte

gereken kural ve şartları uygulama fırsatı bulacaktır.

3.3.16. Etkinlik: Dinlediğini Anlamaya Yönelik Sorular

( صوت أحلى استمع إىل )

Dinleme, yabancı dil öğretiminde yeterince zaman ayrılmayan ve gelişimi oldukça

zor olan bir dil becerisidir. Dinleme becerisinin temel amacı konuşmacının aktardığı

mesajı anlamaktır. Bu süreçte hedef dildeki sesleri tanıma, vurgu, tonlama, dil

yapılarına hâkim olma vb. unsurların yanı sıra konuşmacı ile aynı kültürü paylaşma, en

azından o kültürü tanımanın önemi büyüktür (Demirel, 2007, s. 98). Bu bağlamda

yazıldığı dilin ait olduğu toplumun kültürel dokusunu yansıtan reklamların, dinleme

becerisinin öğretiminde kullanılması avantaj sağlayacaktır.

Reklamların kısa ve çekici mesajlara sahip olması, anahtar kelimelerin tekrar

edilmesi, müzik ve değişik tonlar gibi çeşitli sesli unsurlar ve bunlara eşlik eden görsel

93

unsurlar içermesi, dinleme becerisine olumlu yönde katkı sağlar. Zira görsel ve müzikal

unsurların güçlü, devamlı olmasından dolayı izleyici, bazen mesajı anlamasa da

duyduğunu hatırlar (Smith ve Rawley, 1997).

Bu etkinlik için kulağa hitap eden radyo ve televizyon reklamları tercih edilmelidir.

Sesli mesajların yanı sıra görsel unsurlar da içeren televizyon reklamları hem göze hem

kulağa hitap etmesi açısından dil öğretimi için daha verimli olacaktır. Bunun yanı sıra

radyo ve televizyon reklamlarının içerdiği vurgu, tonlama vb. dil ötesi unsurlar dil

öğretimini olumlu yönde etkileyen uyarıcılar olarak kabul edilebilir. İlk aşama olarak

sınıfa uygun reklam videosunu seçen öğretmen videoya uygun ve öğrencilerin anlayıp

anlamadığını ölçen sorular hazırlamalıdır. Öğretmen dinleme esnasında sesli materyali,

vurgulamak veya tekrar etmek istediği noktalarda durdurabileceği gibi birkaç kez

dinlemeyi tekrar ettirebilir, dinlemeye başlamadan önce öğrencilerden metne yönelik

hazırlanmış soruları okumalarını ve dinlerken de cevaplarla ilgili çeşitli notlar

almalarını isteyebilir (Demirel, 2007, s. 100).

3.3.17. Etkinlik: Çeşitli Deyimlerin Öğretimi ( يف العمل الصغار اللغويون )

Birçok uyarıcı arasında hedef kitleyi etkilemek için oldukça sınırlı süreye sahip olan

reklam yazarının en büyük taktiklerinden biri de sözde tasarruf sağlamasıdır. Bunun

yarı sıra hedef kitleye, kültürüne daha yakın olmak ve sözü daha öz ve etkili kılmak için

deyimleri kullanır. Bu nedenle ana dil konuşucularına yönelik hazırlanan reklam

metinlerinin bol şekilde deyim içermesi kaçınılmazdır.

Doğru (2011), deyim öğretim sürecinde karşılaşılan bir takım sorunları şu şekilde

sıralar; Kültürel farklılık, çevresel faktörlerdeki farklılıklar, anadil girişimi, hedef dil

girişimi, kullanım yerinin bilinmemesi, deyimlerin atasözlerinden ayırt edilememesi ve

deyim kullanımındaki eksiklik. Bu bağlamda reklam dilinin bu özelliğinden yani

içerdiği deyim sıklığından ve yazıldığı dilin kültürünü yansıtan otantik metinler

oluşundan dil sınıfında yararlanmak oldukça verimli olacaktır. Zira öğrenci deyimi

bağlam içinde görerek kullanım yerini saptayacak ve kendisi de kullanacaktır.

İçerisinde sınıfa uygun olan deyimler içeren reklam metinlerinin tedarik edilmesi

etkinlik için ilk adımı oluşturacaktır. Daha sonra deyimler, anlamları, kullanım yerleri

94

tespit edilmeli ve bir sonraki aşama olarak öğrencilerden kendi cümleleri içerisinde

kullanmaları istenmelidir.

3.3.18. Etkinlik: Reklam Metinleri ile Sözcük Öğretimi

( الثمينة بالكلمات صندوقك الذهينامأل )

Reklam metinlerinde akılda kalıcılığı sağlamak, ahenk ve etki gücünü arttırma vb.

amaçlarla belli sözcük ve sözcük gruplarının tekrar edildiği, çalışmanın ikinci kısmında

vurgulanmıştır. Reklam dilinin bu özelliği ile kelime öğretiminde tekrar olgusu arasında

bağ kurmak, dil öğretimi açısından elverişli olacaktır. Bu etkinlik kapsamında ilk olarak

hazır reklam metinleri kullanılarak metinlerin içerisinde tekrarlanan sözcüklerin

öğretimi hedeflenebileceği gibi öğrencilerden belli sözcükleri, belli sayılarda tekrar

etmeleri suretiyle belli sözcük sayısına sahip reklam metinleri oluşturmaları istenebilir

ve bu tarz bir etkinlikte tanıtılacak ürün veya hizmet de belirtilebilir.

Reklam metinlerinin sözlü mesajları görsel unsurlarla desteklemesi, öğrencinin

öğrendiği ile gördüğü arasında bağ kurması yoluyla sözcük öğretiminde kalıcılık

sağlayabilir (Tutaş, 2010, s. 288). Bunun yanı sıra reklamlar öğrenciye, içerdiği

sözcükleri, kısa, öz ve ilgi çekici cümle yapılarında, bağlamlar içerisinde görme fırsatı

vermektedir (Batur, 2010, s. 238). Bu da öğrenmede kalıcılığı artıran bir durumdur.

Aşağıda yer alan metinler içerisinde bazı sözcükler tekrarlanmakta ve dikkatler bu

sözcükler üzerinde toplanmak istenmektedir.

Aşağıda Clinique 3-Step Skin Care Cilt Bakım Seti markasının üç farklı reklam

metni yer almaktadır. Birinci ve sonuncu metinde yedişer, ikincisinde on iki defa بشرة

kelimesinin tekrarlandığı görülmektedir. Bu ve metinde yer alan diğer kelimelerin

öğretiminde bu tarz metinlerden yararlanmak mümkündür.

.شاهدي البشرة األكثر صحة. على اإلطالق

املطور على أيدي أطباء البشرة. Step-3 إنه أنسب األوقات للبدء باستعمال نظام

95

نظام عناية بالبشرة صحي بسيط من ثالث خطوات. Step-3التنظيف. التقشري. الرتطيب.

لتتمتعي ببشرة رائعة مقدم من أطباء البشرة لدينا. ويأيت برتكيبات مصممة خصيصا لتتالءم

مع احتياجات البشرة. استخداميه مرتني يف اليوم. لتتمتعي سريعا ببشرة رائعة تنبض باحليوية

والصحة

Clinique 3-Step Skin Care Cilt Bakım Seti, 2012)) .

هل ميكن التمتع ببشرة رائعة؟

أطباء البشرة لدينا يقولون نعم.

املصم م خص يصا لتلبية احتياجات بشرتك جيعل Step Skin Care-3 إن نظام العناية بالبشرة

خمتلف أنواع البشرة تبدو أفضل ولفرتة أطول.

دقائق، مرتني يف اليوم لتتمت عي ببشرة رائعة مشرقة ومتأل قة. ما كان يتوفر 3منتجات، 3فقط

يف السابق فقط لدى خرباء البشرة لدينا، أصبح اآلن مصم م وفقا الحتياجاتك اخلاصة

برتكيبات تالئم نوع البشرة.

سدودة نعم، ميكن للبشرة اجلافة أن تبدو رطبة وناعمة ومرحية. نعم، ميكن فتح املسامات امل

وتنعيم اخلطوط الدقيقة واحلصول على إشراقه نضرة وصحية. متت عي مبظهر أفضل ولفرتة

أفضل. قويل نعم للبشرة الرائعة.

كل ما عل مناه إياه أطباء البشرة عرب موقع...

خالية من العطور 100% خمتربة ضد احلساسية.

(Clinique 3-Step Skin Care Cilt Bakım Seti, 2011.)

96

.شاهدي الصورة األكثر حيوية، صحة ونقاء لبشرتك

االعتناء جبسمك سيشعرك باجلمال ويغمرك بإحساس رائع. ولنوفر لك نظاما بسيطا وصحيا .

للعناية بالبشرة. نظام مؤلف من ثالث Step-3قام أطباؤنا اخلرباء يف البشرة بتصميم نظام

خطوات يتضمن منظف لتنقية البشرة، مقشر لصقل سطح البشرة ومرطب ملنحها تألقا

صحيا . استعماله مرتني يف اليوم، جيعلك تتمتعني ببشرة رائعة.

Clinique 3-Step Skin Care Cilt Bakım) أعثري على النظام املالئم لبشرتك عرب...

Seti, 2012).

Aşağıda yer alan Hair Gain (2012) reklamında شعر (saç) kelimesinin yedi kere

tekrarlandığı gözlenmektedir. Hemen arkasında yer alan Bourjois (2012) reklamında da

sözcük tekrarları dikkat çekmektedir.

جديد

هري جني..

احلل احلديث لشعر كثيف

يتميز بالنشاط احليوي فائق الفاعلية لتساقط الشعرمنشط للشعر، -

حيتوي على مادة الثيموسكني فائقة الفاعلية وهي املادة األحدث ملقاومة تساقط الشعر -

األكثر فاعلية حلاالت تساقط الشعر عند الرجال والسيدات -

حيافظ على منو الشعر اجلديد -

الرأسيعمل على حتسني نوعية الشعر وذو فاعلية ضد قشرة -

صنع يف أملانيا -

متوفر يف مجيع الصيدليات -

97

عناصر ملو نة مصح حة للشوائب. 3 بشرة ذات مظهر مثايل بفضل

PERFECT 5.2.3 ابتكار مستحضر أساس ملو ن

عناصر ملو نة مصح حة: 3حيتوي على

عناصر ملو نة خضراء: مضادة لإلمحرار

عناصر ملو نة صفراء: مضادة للهاالت الداكنة

الباهت. عناصر ملو نة بنفسجي ة: مضادة للون البشرة

تركيبة لطيفة وناعمة وكأهنا بشرة ثانية.

ساعة 24ترطيب ملدة

SPF 54مؤشر محاية بدرجة

98

SONUÇ VE ÖNERİLER

Reklam söyleminin önemli bir özelliği ve öncelikli hedefi olan farklılaştırma ve

üstünlük olgusunu gerçekleştirmek adına, incelenen reklamlarda Arap diline has bazı dil

yapılarının kullanıldığı görülmektedir. Bunları genel olarak, ism-i tafdîl, temyiz, vurgu

ifadeleri, güçlü anlama sahip sıfatlar olarak ele alsak da ayrı bir başlık açma ihtiyacı

hissetmediğimiz ve bu olguyu temsil eden karakteristik bir yapı olarak kendini

hissettirmeyen bazı kullanımların da mevcudiyeti dikkat çekmiştir. Bunlara örnek

olarak lâ en-nâfiye li’l-cins ve istisnâ yapıları verilebilir.

Edebi sanatlar, reklam söyleminin estetik yönünü inşa eden ve adeta onun

ziyneti sayılabilecek retorik araçlardandır. Edebi sanat kullanımında ve istenen etkiyi

oluşturmada en büyük rol, bizzat reklam yazarının kalemine aittir. Bu kalem, bahsi

geçen her bir sanatı bir ok gibi kullanarak, reklam iletisinin mesajını, hedef kitleye

saplayacak ve onları, ürün veya hizmetin satın alımına yönlendirecektir. Her ne kadar

bu araçlar reklam yazarı tarafından ticari amaçlarla kullanılsa da, bir dilci olarak bu

kullanımların varlığına dikkat etmemek elde değildir. Uğrunda üretildiği ticari amaçlar

göz ardı edilerek, reklam metinlerine birer yazılı metin olarak bakıldığında, içerdiği

edebi sanatlar vasıtasıyla ete kemiğe bürünen bu dilsel estetik ve müzikalite okuyucuya

adeta bir edebi metin okuyormuş hissi vermekte, bunların birer reklam metni olduğunu

unutturmaktadır. Tam da bu sebeple reklam dilinin düz yazıdan çok şiir diline yakın

olduğu savı, daha da kuvvetlenmektedir. İncelenen Arapça yazılı medyada en fazla göze

çarpan edebi sanatlar, kişileştirme, teşbîh, istiâre, mecâz-ı mürsel, mübalağa, cem‘,

tezât, cinâs ve seci‘ sanatlarıdır. Cinâsa “Parallellik, Kafiye, Ritim ve Cinâs” başlığı

atında değinilmiştir. Bunların dışında göze çarpan edebi sanat örneklerinin varlığından

söz edebilsek de müstakil bir başlık oluşturma ihtiyacı hâsıl olmamıştır.

İncelenen bazı Arapça reklam metinlerinde bir sözcüğün sık sık tekrar edilmesi,

reklam metninden bu sözcük çıkarılınca metnin çıplak kalacağı hissi vermesi ve reklamı

yapılan ürün veya hizmetle ilgili tüm bilgilerin, dönüp dolaşıp lafı bu sözcüğe getirmesi

ve bu sözcük etrafında şekillenmesi, hasbelkader gelişen bir durum değildir. Reklam

yazarı bu şekilde dikkat çekmek, hatırlanabilirliğin ömrünü uzatmak ve metne ahenk

katmak istemektedir.

99

İncelenen Arapça reklam metinlerine sözdizimsel olarak bakıldığında emir ve

soru cümlelerinin yanı sıra eksiltili anlatımların varlığı ön plana çıkmaktadır. Daha önce

ilgili bölümde de belirtildiği üzere emir fiilin kullanımı ile hedef kitleyi harekete

geçirme, soru cümleleriyle hedef kitlenin dikkatini çekerek, reklam metnindeki mevcut

sorulara cevap vermek üzere hedef kitleyi diyaloğa davet etme hedeflenmektedir. İki

cümle türünde de kişiselleştirme gerçekleşeceğinden tüketici kendini özel hissedecektir.

Eksiltili anlatımlar ise hem sözde tasarruf sağlayacak hem de hedef kitlenin eksikleri

tamamlama ihtiyacı sonucunda zihinsel faaliyetler yürütmesini sağlayacaktır. Bu

sözdizimsel yapı, yazılı medyada yer alan aşırı düzeydeki uyarıcılar ve diğer reklam

metinleri arasında dikkat çekmek ve hedef kitleye reklam metnini okutmak için çok az

bir süresi olduğunun bilincinde olan reklam yazarı için avantaj oluşturmaktadır. Emir,

soru ve eksiltili cümlelerin yanı sıra incelenen Arapça reklam metinlerinde şart ve

ünlem cümlelerinin ve diğer bazı cümle çeşitlerinin mevcudiyeti de gözlenmiştir fakat

bunlara, diğerlerinin daha yoğun olmasından dolayı ayrı başlıklar halinde yer

verilmemiştir.

Belirtildiği üzere sözde tasarruf sağlamak, reklam yazarı için önemlidir.

Anlatılmak istenenin mecazi bir şekilde, kısa ve öz olarak ifade edilmesini sağlayan

deyimler, bu vazife için biçilmiş kaftanlardır. Deyimlerin söze diğer bir önemli katkısı

da, aynı kültürün paydaşları arasında birer parola gibi işlev görmeleri ve kastedilenin

kolayca anlaşılmasını sağlamalarıdır. İncelenen Arapça reklamlarda da sık sık deyim

kullanımlarıyla karşılaşılmıştır.

Paralellik, kafiye ve ritim sözün akıp gitmesini sağlayan ve ona şiirsellik katan

retorik araçlardandır. Arap dilinin morfolojik olarak sahip olduğu vezinler ve dilbilgisel

yapıları sayesinde Arapça reklam yazarları, hedef kitlenin kulağını okşayacak bir ritim

ve ahenk oluşturmakta ve böylece ilgiyi çekerek, etki gücünü artırmada

zorlanmamaktadırlar. İncelenen Arapça yazılı reklam metinlerinin genelinde, bu

durumun tezahürlerinin dikkat çekmemesi mümkün değildir.

Vasıl hemzesi ile katı‘ hemzesinin ayırt edilememesinden kaynaklanan hemze

yazım hatasının, incelenen Arapça reklam metinlerinin büyük bir kısmına sirayet ettiği

gözlenmiştir. Bunların yanı sıra nadiren diğer bazı dilbilgisi ve imla hataları da

saptanmıştır. İnceleme örneklemini oluşturan reklam metinlerinin alındığı yazılı medya

organları açısından bakıldığında ise hemze yazım hatalarının, her ikisinde de yaygın

100

olduğu fakat dilbilgisi ve imla hatalarıyla, dergilere kıyasla kısa süreli yayın yapan

gazetelerde daha fazla karşılaşıldığı gözlenmiştir.

Fasîh ve Halk Arapçası ayrımı, Arap dünyasının ve Arap dilinin çıkmazlarından

biridir. Her ne kadar basın dilinde varlığının, sokak ve günlük konuşma diline göre daha

az olduğu düşünülse de basın metinlerinden olan reklam metinlerine de nüfuz ettiği

gözlemlenmektedir. Zaten doğallık ve hedef kitleye yakınlık gibi amaçlarla günlük

konuşmaların da yer aldığı reklam metinlerinde lehçe girişimiyle karşılaşılmaması

garipsenebilirdi. Televizyon ve radyo reklamlarında yaygın olan bu durum, yazılı

medya araçlarından olan dergi ve gazete reklamlarında da baş göstermiş olup, dergi

reklamlarındaki mevcudiyeti gazete reklamlarına göre daha azdır.

Tanıtımı yapılan ürün veya hizmetin yabancı kökenli olması, incelenen Arapça

yazılı reklam metinlerinde yabancı dilsel öğelerin mevcudiyetini kaçınılmaz

kılmaktadır. En iyi koşulda reklam yazarı marka ismini, ürün adını, metinde birkaç defa

tekrarlayacaktır. Bunun yanı sıra yerel reklamlarda da ne yazık ki dilsel bozulmanın

hâsıl olduğu izlenmiştir. Saptanan dilsel bozulmalar daha çok sözcük düzeyinde

gözlenmiş olup, ses düzeyinde de yabancı unsurlarla karşılaşılmıştır. Bahsedilen dilsel

kirlenme olgusu, farklı alfabe ile imla, telaffuz değiştirilmeden Arapça harflerle imla ve

Arapçanın çeşitli morfolojik özelliklerine bürünerek değişme suretiyle Arapça olarak

imla gibi farklı görünümlerle tezahür etmiştir.

İncelenen Arapça yazılı reklam metinlerinde Arap ülkelerinde kullanılmakta

olan iki rakam türünün varlığı da mevcuttur: Doğu ve Batı Arap rakamları.

On beş farklı kişi zamirine sahip olan Arap dilinde yapılan fiil çekimlerinde

hangi şahısın kastedildiğini saptamak zor olmamaktadır. İncelenen reklam

metinlerindeki fiillerde şahıs çekiminin, reklam metninin temasına göre şekillendiği

görülmektedir. Otomobil reklamlarında tekil eril muhatap zamiri أنت zamirine, çocuk ve

çocukla alakalı ürünler ve kozmetik ürünleri reklamlarında tekil dişi muhatap zamiri أنت

zamirine göre fiil çekimi yapılması ve isimlere bu zamirlerin muttasıl hallerinin

bitiştirilmesi, bu duruma örnek olarak verilebilir. Ayrıca bu durum, Arap kültürünün bir

yansıması olarak da ele alınabilir.

101

Lafzî izâfet, incelenen reklamlarda varlığını hissettiren dilsel bir yapıdır. Ele

alınan Arapça reklam metinlerinde gözlendiği üzere, Arapça reklam yazarına sağladığı

faydalar, sözde kolaylık ve hafifleme olarak sıralanabilir.

İncelenen reklam metinlerinde, üretildiği Arap toplumunun kültürünü yansıtan

bazı izlere rastlanılmıştır. Bunlar, Arap toplumunun değer yargılarından olan aile,

arkadaşlık, soy ve asalet kavramları, Ramazan ayı ve diğer İslam kültürüne ait bazı

olgular olarak özetlenebilir.

Çalışmada incelenen reklam metinleri, gazete ve dergi gibi yazılı medyada yer

alan metinlerdir. Yazılı medya, mesajlarını yazılı olarak, görsel unsurlar eşliğinde

iletmektedir. Bu çalışmaya ek olarak sesli, görüntülü mesajlara sahip olan televizyon ve

radyo reklamları da incelemeye tabi tutulabilir. Televizyon ve radyo reklamlarının daha

fazla duyuya hitap etmesinden dolayı dil öğretiminde kullanılması da daha fazla avantaj

sağlama olanağına sahiptir.

Reklam metinleri, sahip olduğu dilsel özellikler, içerdiği sesli, yazılı ve görsel

mesajlar, retorik araçlar ve üretildiği amaçlar göz önüne alındığında Arapça öğretiminde

kullanılması, öğretimin verimliliği ve kalıcılığı açısından büyük önem arz etmektedir.

Bu nedenle ikinci bölümde, reklam metinlerinin Arapça öğretiminde kullanılmasına

yönelik farklı etkinlikler sunulmuştur. Öğretmen, çalışmada sunulan bu etkinlikleri,

sınıf düzeyi, ortamı, ders süresi vb. faktörleri göz önünde bulundurarak çoğaltabilir ve

derse uyarlayabilir.

102

REKLAM METİNLERİNİN KAYNAKÇASI

Abdu’l-Latîf Cemîl. (2013, 29 Ocak). Ukâz Gazetesi, 16957, s. 15.

Abu Sumbulatein. (2012, Eylül). Hiye Dergisi, 224, s. 215.

Alkhair Capital. (2012, 31 Mart). Seyyidetî Dergisi, 1621, s. 225.

Aloe Dent. (2011, 9 Nisan). Seyyidetî Dergisi, 1570, s. 131.

Amer Group. (2013, 22 Ocak). er-Riyâd Gazetesi, 16283, s. 44.

Anb. (2012, 25 Kasım). er-Riyâd Gazetesi, 16225, s. 13.

el-Benku’s-Suudî Li’l-İstismâr. (2013, 22 Ocak). er-Riyâd Gazetesi, 16283, s. 1.

Black And Decker. (2011, 9 Nisan). Seyyidetî Dergisi, 1570, s. 79.

Bourjois Paris. (2012, 6 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1648, s. 107, 109.

Bourjois Paris. (2012, 7 Nisan). Zehratu’l-Halîc Dergisi, 1724, s. 143.

Braun. (2011, 9 Nisan). Seyyidetî Dergisi, 1570, s. 91.

Braun. (2012, 13 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1949, s. 111.

Braun. (2012, 29 Eylül). Seyyidetî Dergisi, 1647, s. 81.

Cadillac NHTSA. (2012, 7 Nisan). Zehratu’l-Halîc Dergisi, 1724, s. 10, 11.

Cem‘iyyetu Zehra Li Saratâni’s-Sedyi. (2012, 6 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1648, s. 109.

Chanel J12. (2012, 29 Eylül). Seyyidetî Dergisi, 1647, kapak sayfası.

Citroen DS4. (2012, 25 Kasım). er-Riyâd Gazetesi, 16225, s. 17.

Clinique 3-Step Skin Care. (2011, 9 Nisan). Seyyidetî Dergisi, 1570, s. 89.

Clinique 3-Step Skin Care. (2012, 6 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1648, s. 99.

Clinique 3-Step Skin Care. (2012, 31 Mart). Seyyidetî Dergisi, 1647, s. 103.

Cosme Surge. (2012, 7 Nisan). Zehratu’l-Halîc Dergisi, 1724, s. 121.

Cumeyra. (2012, 25 Kasım). er- Riyâd Gazetesi, 16225, s. 15.

Cumeyra. (2013, 22 Ocak). eş-Şarku’l-Avsat Gazetesi, 12474, s. 3.

Damas. (2012, Eylül). Hiye Dergisi, 224, s. 61.

103

Dîme Neo. (2013, 29 Ocak). Ukâz Gazetesi, 16957, s. 40.

Dior Prestige. (2012, 13 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1649, s. 242.

Eed Clinic Paris. (2013, 29 Ocak). Ukâz Gazetesi, 16957, s. 48.

el-Ehlî. (2013, 22 Ocak). eş-Şarku’l-Avsat Gazetesi, 12474, s. 7.

Estēe Lauder. (2012, 7 Nisan). Zehratu’l-Halîc Dergisi, 1724, s. 4, 5.

Family Development Foundation.(2012, 7 Nisan). Zehratu’l-Halîc Dergisi, 1724, s. 101.

Ferrero Rocher. (2012, 13 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1649, s. 201.

Fetîhî Group. (2013, 22 Ocak). er-Riyâd Gazetesi, 16283, s. 1.

Fine. (2012, 7 Nisan). Zehratu’l-Halîc Dergisi, 1724, s. 81.

Fuceyrâ City Center.(2012, 7 Nisan). Zehratu’l-Halîc Dergisi, 1724, s. 93.

Gain Plus. (2012, 31 Mart). Seyyidetî Dergisi, 1621, s. 153.

Gc.(2012, 29 Eylül). Seyyidetî Dergisi, 1647, s. 213.

GE. (2012, 6 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1648, s. 133.

Geox. (2012, 6 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1648, s. 39.

Go Smart. (2013, 29 Ocak). Ukâz Gazetesi, 16957, s. 44.

Gulf Air. (2010, 10 Şubat). Erîc Dergisi. 57, s. 2.

el-Gusmî. (2011, 9 Nisan). Seyyidetî Dergisi, 1570, s. 201.

Hair Gain. (2012, 6 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1648, s. 143.

Halîciyye Kanalı-İtticâhât. (2011, 9 Nisan). Seyyidetî Dergisi, 1570, s. 227.

Hempel Fusions. (2011, 9 Nisan). Seyyidetî Dergisi, 1570, s. 203.

Hilton Hhonors (2012, 15 Kasım). el-Ehrâm Gazetesi, 46000, s. 15.

Home Center. (2012, 7 Nisan). Zehratu’l-Halîc Dergisi, 1724, s. 165.

Hyundai Sonata (2012, Eylül). Hiye Dergisi, 224, s. 69.

Ideal Standart (2012, 15 Kasım). el-Ehrâm Gazetesi, 46000, s. 2.

Jaeger-Le Coultre (2012, 13 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1649, s. 51.

Jaguar. (2013, 29 Ocak). Ukâz Gazetesi, 16957, s. 3.

Jergens. (2011, 9 Nisan). Seyyidetî Dergisi, 1570, s. 107.

104

Kaya Skin Clinic. (2012, 29 Eylül). Seyyidetî Dergisi, 1647, s. 11.

KDD. (2012, 13 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1649, s. 209.

Lexus ES. (2012, 6 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1648, s. 195.

L’usine. (2012, 25 Kasım). er- Riyâd Gazetesi, 16225, s. 1.

Lûlû. (2011, 9 Nisan). Seyyidetî Dergisi, 1570, s. 143.

Magic Planet. (2012, 7 Nisan). Zehratu’l-Halîc Dergisi, 1724, s. 97.

Mâmaz ve Bâbaz. (2012, 29 Eylül). Seyyidetî Dergisi, 1647, s. 41.

Mat‘amu Simâri’l-Bahr. (2013, 22 Ocak). er-Riyâd Gazetesi, 16283, s. 44.

Max Factor. (2012, 31 Mart). Seyyidetî Dergisi, 1621, s.101.

el-Merâî. (2013, 22 Ocak). er-Riyâd Gazetesi, 16283, s. 1.

Mercedes-Benz C. (2011, 9 Nisan). Seyyidetî Dergisi, 1570, s. 77.

Mercedes-Benz M. (2012, 7 Nisan). Zehratu’l-Halîc Dergisi, 1724, s. 48, 49.

Mikyajy. (2011, 9 Nisan). Seyyidetî Dergisi, 1570, s. 103.

Mobily. (2012, 25 Kasım). er- Riyâd Gazetesi, 16225, s. 4.

Moevenpick Hotel. (2013, 1 Temmuz). el-Halîc Gazetesi, 12461, s. 23.

Moulinex Double-Clic. (2012, 13 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1649, s. 135.

Muessetu’s-Selâb (2012, 15 Kasım). el-Ehrâm Gazetesi, 46000, s. 6.

el-Mustakbel, FMP Bitâgatu’d-Damâni’z-Zehebî. (2013, 22 Ocak). er-Riyâd Gazetesi,

16283, s. 9.

Muvâsât Hastanesi. (2012, 6 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1648, s. 125.

Nivea. (2012, 7 Nisan). Zehratu’l-Halîc Dergisi, 1724, s. 59.

Nivea. (2012, Eylül). Hiye Dergisi, 224, s. 101.

One and Only Resorts. (2012, 13 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1649, s. 85.

Pambers. (2011, 9 Nisan). Seyyidetî Dergisi, 1570, s. 133.

Philips Avent. (2012, Eylül). Hiye Dergisi, 224, s. 223.

Philips Avent. (2012, 6 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1648, s. 193.

er-Rabî‘. (2012, 7 Nisan). Zehratu’l-Halîc Dergisi, 1724, s. 193.

105

Reebok-Reezig. (2011, 9 Nisan). Seyyidetî Dergisi, 1570, s. 53.

Samsung. (2012, 31 Mart). Seyyidetî Dergisi, 1621, s. 77.

Sephora. (2012, 13 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1649, s. 17.

Sensai Ruj. (2012, 6 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1648, s. 41.

Sensodyne (2012, 31 Mart). Seyyidetî Dergisi, 1621, s. 83.

Sayidaty.net. (2012, 29 Eylül). Seyyidetî Dergisi, 1647, s. 157.

Sisley Paris, Global Perfect. (2012, 6 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1648, s. 35.

STC. (2012, 25 Kasım). er- Riyâd Gazetesi, 16225, s. 1.

Tevâcudî. (2013, 1 Temmuz). el-Halîc Gazetesi, 12461, s. 6.

The Ritz-Carlton. (2012, 31 Mart). Seyyidetî Dergisi, 1621, s. 55.

Thierry Mugler, Alien. (2012, 6 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1648, s. 61.

White Point (2012, 15 Kasım). el-Ehrâm Gazetesi, 46000, s. 1.

Volkswagen CC. (2012, 31 Mart). Seyyidetî Dergisi, 1621, s. 63.

Vokswagen Polo Sedan. (2012, 6 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1648, s. 121.

Zain. (2013, 29 Ocak). Ukâz Gazetesi, 16957, s. 9.

106

KAYNAKÇA

Abdu’l-Aziz, M. H. (1983). Lugatu’s-sahâfeti’l-muâsira. Beyrut: el-Merkezu’l-Arabî

li’s-Sekâfeti ve’l-Ulûm.

Ağıldere, S. (2003). Siyasi söylemde eğretileme ve düzdeğişmece. Kıran, A., Korkut,

E., & Ağıldere, S. (Editörler), Günümüz dilbilim çalışmaları (s. 143-155).

İstanbul: Multilingual.

Akpınar, B. (2004). Konuşulan, otantik bir dil kaynağı olarak televizyon reklamlarının,

yabancı dil öğretiminde kullanılması. Eğitim Yönetimi Dergisi, 38, 198-211.

Alvânî, H. (Ed.) (2005). Kitâbu’l-imlâ ve’l-belâga ve’l-meâcim. Dimeşk: Ma‘hed

Ta‘lîmu’l-Lugati’l-Arabiyye li-Gayri’n-Nâtikîne bihâ.

Aristoteles (2013). Retorik (11. Baskı) (Çev. Mehmet H. Doğan). İstanbul: Yapı Kredi.

Batı, U. (2012). Reklamın dili (2. Baskı). İstanbul: Alfa.

Batur, Y. (2010, Kasım). Anadili öğretiminde kitle iletişim araçlarının yeri: reklam

filmleri. 10. Uluslararası Dil, Yazın ve Deyişbilim Sempozyumunda sunuldu,

Ankara.

Babacan, M. (2012). Nedir bu reklam? (2. Baskı). İstanbul: Beta.

Bilgegil, K. (1989). Edebiyat bilgi ve teorileri (2. Baskı). İstanbul: Enderun.

Bolelli, N. (2011). Belâgat (6. Baskı). İstanbul: M. Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı.

Brown, H. D. (2007). Principles of language learning and teaching (5. Baskı). United

States of America: Pearson Longman.

Büyüköztürk, Ş., Kılıç, Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2011).

Bilimsel araştırma yöntemleri (10. Baskı). Ankara: Pegem.

Carroll W. R. (2008). The influence of language on communication and persuasion in

advertising. Unpublished Doctoral Dissertation, The City University of New

York, New York.

107

Çakır, İ. (2010, Kasım). Do the ELT course materials offer culture specific expressions

adequately at elementary schools in Turkey?. 10. Uluslararası Dil, Yazın ve

Deyişbilim Sempozyumunda sunuldu, Ankara.

Çınar, B.,& Karahan, L. (2009). Reklam dilinde kullanılan edebi sanatlar. Journal of

Turkish Studies, 4(8), 891-916.

Demirel, Ö. (2007). Yabancı dil öğretimi (3. Baskı). Ankara: Pegem.

Doğan, Y. (2010, Kasım). Türkçe öğretiminde reklamlardan yararlanma. 10.

Uluslararası Dil, Yazın ve Deyişbilim Sempozyumunda sunuldu, Ankara.

Doğru, E. (1996). Dil, düşünce ve kültür arasındaki ilişki. Dil Dergisi, 45, 15-25.

Doğru, E. (2011). Dilin derin devleti deyimler. Ankara: Fecr.

Ekiz, O. N. (1984). Ansiklopedik edebiyat bilgileri sözlüğü. İstanbul: Zümrüt.

Elden, M. (2009). Reklam ve reklamcılık. İstanbul: Say.

Emîn, B. Ş. (2004). el-Belâgatu’l-Arabiyye fî sevbihâ’l-cedîd (8. Baskı). Lübnan:

Dâru’l-İlmi li’l-Melâyîn.

el-Eyyûbî, Y. (Ed.) (2008). Fikhu’l-luga ve esrâru’l-Arabiyye. Beyrut: el-Mektebetu’l-

Asriyye.

Fidan, M.; Yılmaz, Ş. (1998). Reklamcılık. İstanbul: Tutibay.

Gully, A. (1996). The discourse of Arabic advertising: preliminary investigations.

Journal of Arabic and Islamic Studies 1, 97, 1-49.

Güler, İ., Günday, H. & Şahin, Ş. (2005). Arapça dilbilgisi (2. Baskı). İstanbul: Alfa.

Habib, İ. (1942). Edebiyat Bilgileri. İstanbul: Güven.

Johnstone, B. (1991). Repetition in Arabic discourse. Amsterdam: John Benjamins.

Karasar, N. (2011). Bilimsel araştırma yöntemi (22. Baskı). Ankara: Nobel.

Kelly, C., Kelly, L., Offner, M., & Vorland, B. (2002). Effective ways to use authentic

materials with ESL/EFL students. http://iteslj.org/Techniques/Kelly-

Authentic.html, The Internet TESL Journal, 11 (8).

108

Küçükerdoğan, R. (2011). Reklam nasıl çözümlenir? (2. Baskı). İstanbul: Beta.

Külekçi, N. (2011). Açıklamalar ve örneklerle edebi sanatlar (5. Baskı). Ankara:

Akçağ.

Kürkçüoğlu, K. E. (Ed.) (1984). Edebiyat lügatı (2. Baskı). İstanbul: Enderun.

Milli Eğitim Bakanlığı Yazma ve İnceleme Komisyonu, (2002). Örnekleriyle Türkçe

sözlük. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı.

Martinez-Gibson, E. A. (1998). A study on cultural awarereness through commercials

and writing. Foreign Language Annals, 31 (1), 115-139.

el-Munâsira, A. (1975). Atlasu’n-nahvi’l-‘Arabî. Amman: Daru’l-Kermel.

Mustafa, İ., Ez-Ziyâd, A. H., Abdu’l-Kâdir, H., & En-Neccâr, M. (1996). el-Mu‘cemu’l-

vasît. İstanbul: Çağrı.

Nilsen, D.L.F. (1976). Teaching English through the language of advertising. The

English Journal, 65 (2), 29-38.

Parlatır, İ. (2008). Atasözleri ve deyimler sözlüğü-II. Ankara: Yargı.

Picken, J. (1999). State of the ad: the role of advertisements in EFL teaching. ELT

Journal, 53 (4), 249-255.

Sandage, C. H.,& Fryburger, V. (1967). Adversiting theory and practice (7. Baskı).

Homewood: Richard D. Irwin.

Smith, A. & Rawley, L. A. (1997). Using TV commercial to teach listening and critical

thinking. The Journal of the Imagination in Language Learning and Teaching,

IV.

Suçin, M. H. (2007). Öteki dilde varolmak. İsanbul: Multilingual.

Serttaş-Ertike, A. (2010). Reklam (2. Baskı). Ankara: Detay.

Sîni, M. İ., Es-Seyyid, İ. Y. & Eş-Şeyh, M. E.. El-kavâidu’l-Arabiyyetu’l-muyessera 3.

İstanbul: Cantaş.

Sullivan, L (2000). Satan reklam yaratmak (Çev. Sertap Yaman). İstanbul: Mediacat.

109

eş-Şevvâ, E. A. (2007). Şerhu katru’n-nidâ ve beli’s-sadâ (1. Baskı). Dimeşk: Dâru’l-

Hudâ ve’r-Raşâd.

Tayfur, G. (2010). Reklamcılık (4. Baskı). Ankara: Nobel.

Teker, U. (2009). Grafik tasarım ve reklam (4. Baskı). İstanbul: Yorum Sanat.

Tok, V. A. (2011). Edebî sanatlar ansiklopedisi. Konya: Literatürk.

Tutaş, N. (2010). Style and the creative use of language in advertisements. Ankara

Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, 50 (2), 283-299.

el-Umrî Muhammed Emin, F. (2006). El-hitâb ve’l-makâsid: el-i‘lanu’s-sahafî

nemûzecen. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ürdün Üniversitesi, Amman.

Uçkun, B.,& Onat, Z. (2008). Yabancı dil kitaplarında özgün metin ve özgün görev

kullanımının önemi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 149-

164.

Ur, P.,& Wright, A. (1992). Five-minue activities. Cambridge: Cambridge University.

Williamson, J. (2001). Reklamların dili (Çev. Ahmet Fethi). Ankara: Ütopya.

Yâkût, M. S., (2003). Fennu’l-kitâbeti’s-sahîha. El-İskenderiyye: Dâru’l-Ma‘rifeti’l-

Câmiiyye.

Yavuz, G. (2007). Yabancı kelimelerin Arapçalaşması. Sivas: Seyran.

Yıldız, M. (2002). Bir dilci olarak Ali Kuşçu ve risâle fî’l-isti‘âre’si. Ankara: T.C.

Kültür Bakanlığı.

Yıldız, M.,& Ceviz, N. (2007). Arapça okuma becerisini geliştirme rehberi. İstanbul:

Elif.

Yılmaz, E. (2010). Uygulamalı metin bilgisi. Ankara: Pegem.

Yılmaz, E. (2004). Medyatik dil alanları: reklamcılık dili üzerine metin dil bilimsel bir

inceleme. Türk Dili Dergisi, 600.

110

Yiğitoğlu, N. (2007). Using süpermarket flyers in ESL/EFL classes.

http://iteslj.org/Lessons/Yigitoglu-SupermarketFlyers.html, The Internet TESL

Journal, 7(8).

http://www.atida.org/e-library/uploads/AddLang.html 22 Ekim 2012 tarihinde, saat 14:52

de alınmıştır.

http://www.rashc.uobaghdad.edu.iq/ArticleShow.aspx?ID=111 23.11.2013 tarihinde, saat

16:35 de alınmıştır.

http://www.lexiophiles.com/arab/23.11.2013 ما-هو-أصل-األرقام-؟ tarihinde, saat 16:35 de

alınmıştır.

http://tr.wikipedia.org/wiki/Do%C4%9Fu_Arap_rakamlar%C4%B1 23.11.2013 tarihinde, saat

22:48 de alınmıştır.

http://tr.wikipedia.org/wiki/Carpe_diem 11.02.2013 tarihinde, saat 19:47 de alınmıştır.

http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.535b64

324c6e86.44939328 26.04.2014 tarihinde, saat 10:25 de alınmıştır.

111

EKLER

EK-1: İncelenen Reklam Metinlerinden Örnekler

Volkswagen CC. (2012, 31 Mart). Seyyidetî Dergisi, 1621, s. 63.

112

Gain Plus. (2012, 31 Mart). Seyyidetî Dergisi, 1621, s. 153.

113

Zain. (2013, 29 Ocak). Ukâz Gazetesi, 16957, s. 9.

el-Benku’s-Suudî Li’l-İstismar. (2013, 22 Ocak). er-Riyâd Gazetesi, 16283,s. 1.

114

Sensai Ruj. (2012, 6 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1648, s. 41.

115

Clinique 3-Step Skin Care. (2011, 9 Nisan). Seyyidetî Dergisi, 1570, s. 89.

116

Philips Avent. (2012, Eylül). Hiye Dergisi, 224, s. 223.

117

Magic Planet. (2012, 7 Nisan). Zehratu’l-Halîc Dergisi, 1724, s. 97.

118

Sisley Paris, Global Perfect. (2012, 6 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1648, s. 35.

119

Amer Group. (2013, 22 Ocak). er-Riyâd Gazetesi, 16283, s. 44.

120

Moevenpick Hotel. (2013, 1 Temmuz). el-Halîc Gazetesi, 12461, s. 23.

121

Sensodyne (2012, 31 Mart). Seyyidetî Dergisi, 1621, s. 83.

122

Tevâcudî. (2013, 1 Temmuz). el-Halîc Gazetesi, 12461, s. 6.

123

el-Ehlî. (2013, 22 Ocak). eş-Şarku’l-Avsat Gazetesi, 12474, s. 7.

124

Dior Prestige. (2012, 13 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1649, s. 242.