GAZİ ÜNİVERSİTESİ
EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
YABANCI DİLLER EĞİTİMİ ANABİLİM DALI
ARAPÇA ÖĞRETMENLİĞİ BİLİM DALI
ARAPÇA YAZILI MEDYADA REKLAM DİLİNİN İNCELENMESİ VE REKLAM
METİNLERİNİN ARAPÇA ÖĞRETİMİNDE KULLANIMINA YÖNELİK
ÖNERİLER
YÜKSEK LİSANS TEZİ
Hazırlayan
Ayşe İSPİR
Ankara
Mart, 2014
GAZİ ÜNİVERSİTESİ
EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
YABANCI DİLLER EĞİTİMİ ANABİLİM DALI
ARAPÇA ÖĞRETMENLİĞİ BİLİM DALI
ARAPÇA YAZILI MEDYADA REKLAM DİLİNİN İNCELENMESİ VE REKLAM
METİNLERİNİN ARAPÇA ÖĞRETİMİNDE KULLANIMINA YÖNELİK
ÖNERİLER
YÜKSEK LİSANS TEZİ
Hazırlayan
Ayşe İSPİR
Danışman: Prof. Dr. Musa YILDIZ
Ankara
Mart, 2014
i
JÜRİ ÜYELERİNİN İMZA SAYFASI
Ayşe İSPİR‘in “Arapça Yazılı Medyada Reklam Dilinin İncelenmesi ve Reklam
Metinlerinin Arapça Öğretiminde Kullanımına Yönelik Öneriler” başlıklı tezi
28.03.2014 tarihinde, jürimiz tarafından Arapça Öğretmenliği Anabilim Dalında
Yüksek Lisans Tezi olarak kabul edilmiştir.
Adı Soyadı İmza
Başkan (Tez Danışmanı): Prof. Dr. Musa YILDIZ ..………..
Üye: Yrd. Doç. Dr. İbrahim Ethem POLAT ..………...
Üye: Yrd. Doç. Dr. Osman DÜZGÜN ..………...
ii
ÖNSÖZ
Ayşe İSPİR
Türkiye’de oldukça uzun zamandır öğretimi yapılan, dini, kültürel vb. açılardan
sağlam ve köklü bağlara sahip olduğumuz Arapça alanında yapılan çalışmalar gün
geçtikçe artmaktadır. Buna rağmen Türkiye’de öğretilen ve istihdam edilen diğer
yabancı dillerle kıyaslandığında Arap dili alanında yapılan çalışmaların oldukça az
olduğu ve öğretiminde kullanılmasına yönelik materyallerin çeşitlilik arz etmediği
dikkatleri çekmektedir. Özellikle günlük hayata fazlasıyla nüfuz eden Arapça basın
dilinin, henüz pek dokunulmamış bir alan olma özelliğini muhafaza ettiği
görülmektedir. Fiziki konumu itibariyle ülkemize yakın olan Arap coğrafyasını, gittikçe
ısınan uluslararası ilişkiler ülkemize daha da yakınlaştırmıştır. Bu nedenle bu coğrafya
ile iletişim kurmamızı sağlayacak en temel köprü olan Arapça, bir bilim dalı olarak
dokunulmaya, araştırılmaya, çalışılmaya ihtiyaç duyulan bir alan haline gelmiştir. Bu
anlamda çalışmamın Arapça alanına anlamlı katkılar sağlayacağını ve bahsi geçen
hususlarda oluşabilecek ihtiyaçlara cevap vereceğini ümit etmekteyim.
Çalışmada ilk olarak iletişim alanına ait bir kavram olan reklam ve reklamla
ilgili kavramlar hakkında genel bilgilere yer verilmiştir. Daha sonra örneklem olarak
seçilen reklam metinleri, çeşitli kıstaslar göz önünde bulundurularak dilsel olarak
incelenmiştir. Çalışmanın son bölümünde ise reklam metinlerinin Arapça öğretiminde
kullanılmasına yönelik etkinlik önerileri sunulmuştur.
Araştırma sürecinde Ahmet Yesevi Üniversitesinde rektörlük gibi meşakkatli bir
görevi icra etmesine rağmen desteklerini ve değerli görüşlerini esirgemeyen
danışmanım, saygı değer hocam Prof. Dr. Musa YILDIZ’a teşekkür ederim.
Lisans öğrenimimden itibaren yanımda olan, beni yönlendiren, teşvik eden,
hiçbir desteğini esirgemeyen ve tüm yoğunluğuna rağmen çalışmamı okuyarak son
derece anlamlı katkılarda bulunan kıymetli hocam Yrd. Doç. Dr. Erdinç DOĞRU’ya
teşekkür ederim.
iii
Ayrıca çalışma sürecine beraber başladığımız değerli hocam Prof. Dr. Nurettin
CEVİZ’e, başta kaynak temin etme hususu olmak üzere desteğini hep yanımda
hissettiğim hocam Okt. Selma KETENE’ye, aynı şekilde desteklerini esirgemeyen, Doç.
Dr. M. Hakkı SUÇİN ve Yrd. Doç. Dr. İbrahim ÖZAY başta olmak üzere Arap Dili
Eğitimi Anabilim Dalında görev yapan tüm hocalarıma, daima yanımda hissettiğim
arkadaşım Arş. Gör. Gülfem KURT’a ve burada adını anamadığım tüm dostlara
şükranlarımı sunarım.
Yüksek lisans eğitimim boyunca bursiyeri olduğum TÜBİTAK’a akademik ve
maddi desteklerinden dolayı ayrıca teşekkür ederim. Son olarak bu süreçte manevi
olarak yanımda olan tüm aile fertlerime gönülden şükranlarımı sunarım.
iv
ÖZET
ARAPÇA YAZILI MEDYADA REKLAM DİLİNİN İNCELENMESİ VE REKLAM
METİNLERİNİN ARAPÇA ÖĞRETİMİNDE KULLANIMINA YÖNELİK
ÖNERİLER
İSPİR, Ayşe
Yüksek Lisans, Arapça Öğretmenliği Bilim Dalı
Tez Danışmanı: Prof. Dr. Musa YILDIZ
Mart- 2014, 124 sayfa
Bu araştırmanın amacı, Arapça yazılı medyada yer alan reklam metinlerini
dilbilimsel ve reklam söylemine has bazı özellikler açısından incelemek ve reklamların
Arapça öğretiminde kullanılmasına yönelik çeşitli etkinlik önerileri sunmaktır.
Çalışma nitel bir araştırma olup, tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın
evrenini yazılı medya organlarından olan Arapça gazete ve dergilerde yayınlanan
reklam metinleri oluştururken örneklemi, son üç yılda yayınlanmış Arapça gazete ve
dergilerden alınmış, temizlik, kozmetik, otomobil, çocuk ve çocuk bakımı, konfeksiyon
vb. farklı temalara ait doksan iki tane reklam metni oluşturmaktadır. Amaçlı örneklem
yoluyla seçilen bu metinler taranarak Arapça yazılı medyada yer alan reklamların dilsel
özelliklerine dair veriler elde edilmiştir.
Çalışmanın ilk bölümünde iletişim bölümüne ait bir kavram olan reklam, reklam
bileşenleri, türleri, araçları, işlevleri ve ilişkili olduğu alanlar hakkında bilgi verilmiştir.
İkinci bölümde çeşitli Arap ülkelerinde yayınlanan farklı dergi ve gazetelerden seçilmiş
reklam metinleri dilsel olarak incelenmiştir. Çalışmanın son bölümüne ise reklam
metinlerinin neden Arapça öğretiminde kullanılması gerektiği hakkında bilgi verilerek
giriş yapılmış ardından reklamların Arapça öğretiminde, Avrupa Dil Portfolyosu’nun
v
içerdiği beş dil becerisini (Dinleme, okuma, karşılıklı konuşma, sözlü anlatım ve yazılı
anlatım) kapsayacak şekilde kullanılmasına yönelik on sekiz tane etkinlik sunulmuştur.
Yapılan incelemeler sonucunda stratejik olarak, ikna ve tüketime yöneltme vb.
amaçlarla üretilen Arapça reklamların dilinin, sıradan olmadığı bilakis düz yazıdan çok
şiir diline yakın olduğu, üst düzey dilsel kullanımlara sahip olmakla beraber retorik
araçlarla bezendiği dikkatleri çekmiştir. Sahip olduğu bu sıra dışı özelliklerle dil
sınıfları için zengin birer dilsel materyal olma liyakatine sahip olacağı düşünülen
reklamların Arapça öğretiminde kullanımının, öğrencilerin kolayca dikkatlerini çekerek
öğretimi daha zevkli, kalıcı ve verimli hale getireceği açıktır. Bu nedenle çalışmanın
son bölümünde Arapça öğretmenine, öğretimde reklamlardan nasıl yararlanabileceği
konusunda yardımcı olacak ve bu hususta fikir verecek on sekiz tane etkinlik
sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Arapça yazılı medya, reklam dili, retorik, Arapça öğretimi,
beş temel dil becerisi ve yabancı dil etkinlikleri.
vi
ABSTRACT
ANALYSIS OF ADVERTISING LANGUAGE IN ARABIC PRINTED MEDIA AND
SUGGESTIONS FOR USAGE OF ADVERTISING TEXTS IN ARABIC
LANGUAGE TEACHING
İSPİR, Ayşe
Master Degree, Department of Arabic Language Education
Thesis Supervisor: Prof. Dr. Musa YILDIZ
March-2014, 124 pages
The aim of this research is to analyze advertising texts in Arabic Printed Media
in terms of linguistic and some aspects, which are peculiar to advertising discourse and
to give various suggestions for usage of advertisements in Arabic Language Teaching
In addition to qualitative research, survey research model is used in this study.
The universe of the research consists of advertising texts published in Arabic
newspapers and magazines, which are parts of printed media whereas sampling consists
of ninety two advertising texts, which were taken from Arabic newspapers and
magazines published in last three years, with different themes such as cleaning,
cosmetics, automobiles, children and childcare and clothing etc. The study gives
informations about linguistic features of the advertisements in Arabic printed media by
examining these texts which are selected by means of intended sampling.
In the first part of the study, there is a piece of information about advertising as a
concept belonging to communication domain, advertising components, kinds of
advertising, functions of advertising, mediums of advertising and other related areas. In
the second part of the study, advertising texts selected from different newspapers and
magazines, which were published in different Arabic countries, are examined
vii
linguistically. In the final part of the study, some information about why advertising
texts should be used in Arabic Language Teaching is told. Then, eighteen activities are
presented with the aim of the usage of advertising texts in Arabic language teaching of
five skills, (Listening, reading, speaking, verbal expression and written expression)
included in European Language Portfolio.
As a result of the analysis carried out throughout research process, it attracts
attention that Arabic advertising language, which is produced strategically with the aims
of persuasion and consumption, is not only enhanced with rhetorical figures in addition
to usage of higher order linguistic usages, but also close to poetry language in contrast
with ordinary text. It is obvious that advertisements will make Arabic language learning
more enjoyable, productive and long-lasting, particularly in language classes, by easily
attracting students’ attention with these extraordinary features. Accordingly, useful
eighteen activities are presented to Arabic language teachers in the final part of the
study. They give teachers opinions about how they can use advertising in language
teaching.
Key Words: Arabic printed media, advertising language, rhetoric, Arabic
teaching, five main language skills, and foreign language activities.
viii
İÇİNDEKİLER
JÜRİ ÜYELERİNİN İMZA SAYFASI ......................................................................................... i
ÖNSÖZ ..........................................................................................................................................ii
ÖZET ............................................................................................................................................ iv
ABSTRACT .................................................................................................................................. vi
İÇİNDEKİLER ........................................................................................................................... viii
0.1. GİRİŞ ............................................................................................................................ 1
0.1.1. Problem Durumu ................................................................................................... 1
0.1.2. Araştırmanın Amacı .............................................................................................. 2
0.1.3. Araştırmanın Önemi .............................................................................................. 3
0.1.4. Araştırmanın Sınırlılıkları ..................................................................................... 3
0.1.5. Araştırmanın Varsayımları .................................................................................... 3
0.2. KAVRAMSAL ÇERÇEVE .......................................................................................... 4
0.3. YÖNTEM........................................................................................................................... 5
0.3.1. Araştırmanın Modeli ................................................................................................... 5
0.3.2. Evren ve Örneklem ..................................................................................................... 5
0.3.3. Verilerin Toplanması .................................................................................................. 5
0.3.4. Verilerin Analizi.......................................................................................................... 6
1. BÖLÜM .................................................................................................................................... 7
REKLAM ve REKLAMLA İLGİLİ KAVRAMLAR .................................................................. 7
1.1. Reklam Nedir? .............................................................................................................. 7
1.2. Reklamın Bileşenleri ..................................................................................................... 7
1.2.1. Reklamı Oluşturan Dilbilimsel Öğeler .................................................................. 8
1.2.1.1. Başlık............................................................................................................. 8
1.2.1.2. Gövde metin .................................................................................................. 9
1.2.1.3. Slogan ............................................................................................................ 9
1.2.1.4. Sözlü dil ........................................................................................................ 9
1.2.2. Reklamı Oluşturan Görsel Öğeler ....................................................................... 10
1.2.2.1. Görsel dil ..................................................................................................... 10
1.2.2.2. Grafik ve tasarım ......................................................................................... 10
1.3. Reklam Türleri ............................................................................................................ 12
ix
1.4. Reklam Araçları .......................................................................................................... 13
1.5. Reklamın İşlevleri ....................................................................................................... 15
1.6. Reklamın Diğer Alanlarla İlişkisi ............................................................................... 15
1.7. Reklam ve Retorik İlişkisi ........................................................................................... 15
2. BÖLÜM .............................................................................................................................. 17
ARAPÇA YAZILI MEDYADA REKLAM DİLİNİN İNCELENMESİ ................................... 17
2.1. Farklılaştırma ve Üstünlük ............................................................................................... 18
2.1.1. İsm-i Tafdîl ............................................................................................................... 19
2.1.2. Temyîz ...................................................................................................................... 20
2.1.3. Vurgu İfadeleri ...................................................................................................... 20
2.1.4. Anlamı Güçlü Sıfatlar ............................................................................................... 22
2.2. Edebi Sanatlar .................................................................................................................. 23
2.2.1. Teşhîs ........................................................................................................................ 23
2.2.2. Teşbîh ........................................................................................................................ 25
2.2.3. İstiâre ......................................................................................................................... 26
2.2.4. Mecâz-ı Mürsel ......................................................................................................... 27
2.2.5. Mübalağa ................................................................................................................... 28
2.2.6. Cem‘ .......................................................................................................................... 29
2.2.7. Tezât .......................................................................................................................... 30
2.2.8. Seci‘ .......................................................................................................................... 31
2.3. Sözcük Tekrarları ........................................................................................................ 32
2.4. Cümle Çeşitleri ........................................................................................................... 36
2.4.1. Emir Cümleleri .................................................................................................... 36
2.4.2. Soru Cümleleri .................................................................................................... 37
2.4.3. Eksiltili Anlatımlar .............................................................................................. 39
2.5. Deyimler ...................................................................................................................... 41
2.6. Paralellik, Kafiye, Ritim ve Cinâs ............................................................................... 43
2.7. Yazım ve Dilbilgisi Hataları ....................................................................................... 47
2.8. Lehçe Girişimi ............................................................................................................. 51
2.9. Dilsel Kirlenme (Yabancı Dil Kullanımı) ................................................................... 53
2.10. Rakamlar ................................................................................................................. 58
2.11. Fiillerde Şahıs Çekimi ............................................................................................. 59
2.12. Lafzî İzâfet .............................................................................................................. 60
2.13. Kültürel İzler ........................................................................................................... 61
x
3. BÖLÜM .............................................................................................................................. 65
REKLAM METİNLERİNİN ARAPÇA ÖĞRETİMİNDE KULLANIMINA YÖNELİK
ÖNERİLER ................................................................................................................................. 65
3.1. Reklam Metinlerinin Arapça Öğretiminde Kullanılması ............................................ 65
3.2. Sunulacak Etkinlik Önerilerinin Arapça Öğretiminde Kullanılması .......................... 67
3.3. Etkinlik Önerileri ........................................................................................................ 68
3.3.1. Etkinlik: Emir Fiilinin Öğretiminde Kullanılması .............................................. 68
( ر ألمرك األمر سخ ) ........................................................................................................................ 68
3.3.2. Etkinlik: Slogan Yazma ( العنان إلبداعك أطلق ) ................................................................ 70
3.3.3. Etkinlik: Reklam Metni Sunma ( عيب؟ التقليد هل ) ...................................................... 72
3.3.4. Etkinlik: İsm-i Tafdîl Yapısının Öğretiminde Kullanılması ............................... 73
( نشاط أفضل ) ............................................................................................................................. 73
3.3.5. Etkinlik: Reklam Afişi Hazırlama ( املاهرة لأليدي الدور ) ............................................... 74
3.3.6. Etkinlik: Tanıtımı Yapılan Ürünü Tahmin Etme Etkinliği ................................. 75
( وجد جد من ) ............................................................................................................................. 75
3.3.7. Etkinlik: Hata Düzeltme ( ح وأنا قل أصح ) ................................................................... 77
3.3.8. Etkinlik: Temyiz Konusunun Öğretiminde Kullanılması ................................... 80
( متعة املواد أكثر اإلعالن؟ ) ................................................................................................................. 80
3.3.9. Etkinlik: Çeşitli Sıfatların Öğretimi ( لوصفك؟ تكفي الصفات أية ) .................................... 82
3.3.10. Etkinlik: Okuduğunu Anlamaya Yönelik Sorular ............................................... 84
( السطور بني من حرف بعد حرفا املعىن امجع ) ............................................................................................... 84
3.3.11. Etkinlik: Verilen Cümleleri Retorik Araçlarla Bezeme, Daha Etkili Bir Biçimde
İfade Etme ( بالغية بزينات مجلك زو د ) ............................................................................................... 86
3.3.12. Etkinlik: Edebi Sanatların Kullanımı ( ص، بالغ، حرا شب ه شخ ) ....................................... 88
3.3.13. Etkinlik: أنت Zamirine Yönelik Fiil Çekiminin Öğretiminde Kullanılması ( أيتها يالكن النشاط هذا السيدات ) ................................................................................................................ 89
3.3.14. Etkinlik: Reklam Afişini Tasvir Etme ( اإلعالنات قوة باسم ) ......................................... 91
3.3.15. Etkinlik: Şart Konusunun Öğretimi..................................................................... 91
( قيد أو شرط بال األبد إىل اإلعالن ) ........................................................................................................ 91
3.3.16. Etkinlik: Dinlediğini Anlamaya Yönelik Sorular ................................................ 92
( صوت أحلى إىل استمع ) .................................................................................................................. 92
3.3.17. Etkinlik: Çeşitli Deyimlerin Öğretimi ( العمل يف الصغار اللغويون ) ................................... 93
xi
3.3.18. Etkinlik: Reklam Metinleri ile Sözcük Öğretimi ................................................ 94
( الثمينة بالكلمات الذهين صندوقك امأل ) .................................................................................................. 94
SONUÇ VE ÖNERİLER ............................................................................................................ 98
REKLAM METİNLERİNİN KAYNAKÇASI ......................................................................... 102
KAYNAKÇA ............................................................................................................................ 106
EKLER ...................................................................................................................................... 111
EK-1: İncelenen Reklam Metinlerinden Örnekler ................................................................ 111
1
0.1. GİRİŞ
Küreselleşmeyle birlikte giderek önemi artan yabancı dil öğretiminde, öğrenci,
öğretmen, öğretim programı, ortamı, süresi ve materyal kavramları ve bu kavramların
özellikleri öğretimin etkililiği ve verimliliği açısından son derece önemlidir. Yabancı dil
öğretiminde kullanılan materyallerden biri de oldukça çeşitlilik arz eden yazılı
metinlerdir. Hedef dilin kullanıldığı herhangi bir metin, bazen gazete köşesinden veya
bir spor dergisinden alınan bir yazı, bazen bir şiir veya roman gibi edebi bir metin
sınıfta, yabancı dil öğretiminde kullanılmak üzere bir materyal haline gelebilmektedir.
Genel olarak yabancı dil öğretiminde kullanılacak metinlerde öğrenci seviyesine,
dersin içeriğine, süresine ve öğretmenin özelliklerine uygunluk gibi bazı özellikler
aranmaktadır. Bunların yanın sıra yabancı dil öğretiminde kullanılacak bir metnin,
hedef dili ana dil olarak konuşanlara yönelik hazırlanmış olması, onu hem dilsel yapılar
hem de kültürel öğeler açısından daha zengin kılacak, dil sınıfı için daha etkili bir
materyal haline getirecektir (Akpınar, 2004, s. 201; Nilsen, 1976; Picken, 1999, s. 250).
Reklam metinleri de yabancı dil öğretiminde kullanılan, ana dil konuşucularına yönelik
hazırlanmış ve onların kültürünü yoğun olarak bünyesinde barındıran, dilsel yapılar
açısından zengin, dilin en yaratıcı ve etkili olarak kullanıldığı metinlerdir. Ayrıca
reklamlar, slogan, resim, logo, ses, renk gibi öğrenmeyi olumlu yönde etkileyecek
birçok uyarıcıyı bünyesinde barındırır (Batı, 2012). Bu birçok uyarıcı, öğrencinin bir o
kadar fazla duyu organına hitap edilmesini sağlayacaktır. Bu durumun yabancı dil
öğretimine katkısı hayati bir önem taşır. Fakat Arapçanın yabancı dil olarak öğretiminde
reklam metinlerinin materyal olarak kullanımına yönelik yapılan araştırmalarla
karşılaşılmamıştır.
0.1.1. Problem Durumu
Reklam metinlerinin dilsel özellikleri, diğer metin türlerine göre farklılık arz
etmektedir. Zira temelde insanları etkileme ve ikna etme gibi birtakım süreçleri
gerçekleştirmeye yönelik hazırlanan bu metinler farklı, ilgi uyandırıcı dil yapıları,
2
mecaz, teşbih vb. edebi sanatlar, zekâ ürünü kelime oyunları içerir. Ayrıca içerisinde
mizah, yaratıcılık, argo unsurları barındırır. Bu sebeple belirlenen çeşitli temalara göre
seçilecek reklam metinlerinin dilbilimsel olarak incelenmesi ve Arapça öğretiminde
kullanılması önemlidir. Bu bağlamda araştırmanın problem durumunu “Arapça yazılı
medyadaki reklam dilinin dilbilimsel özellikleri nelerdir?” ve “Reklam metinleri Arapça
öğretiminde beş dil becerisine yönelik nasıl kullanılabilir?” soruları oluşturmaktadır.
0.1.2. Araştırmanın Amacı
Bu araştırmanın amacı Arapça yazılı medyada, gazete ve dergilerde reklam dilinin
özelliklerini incelemek ve reklam metinlerinin Arapça öğretiminde kullanımına yönelik
öneriler sunmaktır. Alt amaçlar ise;
1. Reklam ve reklamla ilgili kavramlar hakkında bilgi vermek.
2. Arapça yazılı medya organları, gazete ve dergilerden seçilmiş, otomotiv, çocuk
ve çocuk bakımı, kozmetik, aksesuar, kişisel bakım-temizlik, iletişim-teknoloji,
seyahat-turizm, sağlık, mobilya-konfeksiyon, giyim ve gıda temalarına ait yazılı
reklam metinlerini aşağıdaki dilbilimsel ve reklam söylemine has bazı başlıklara
göre incelemek.
Farklılaştırma ve üstünlük olgusu (İsm-i tafdîl, temyîz, vurgu ifadeleri,
anlamı güçlü sıfatlar)
Edebi sanatlar (Teşhîs, teşbîh, istiâre, mecâz-ı mürsel, mübalağa, cem‘,
tezat ve seci‘ sanatları)
Sözcük tekrarları
Cümle çeşitleri (Emir ve soru cümleleri, eksiltili anlatımlar)
Deyimler
Paralellik, kafiye, ritim ve cinâs
Yazım ve dilbilgisi hataları
Lehçe girişimi
Dilsel kirlenme (Yabancı dil kullanımı)
Rakamlar
Fiillerde şahıs çekimi
Lafzî izâfet
3
Kültürel izler
3. Reklam metinlerinin Arapça öğretiminde beş dil becerisinde kullanımına
yönelik öneriler sunmak.
0.1.3. Araştırmanın Önemi
Türkiye’de öğretimi yapılan dillerden biri olmasına rağmen Arapça alanında yapılan
çalışmalar diğer dillere nazaran az, öğretiminde kullanılan materyaller yetersizdir. Etkili
bir dil öğretiminin sağlanması için materyal zenginliği son derece önemlidir. Hedef
dille, o dilin konuşucularına yönelik hazırlanmış olan reklamlar da yabancı dil
öğretiminde kullanılmaya elverişli materyallerdendir.
Reklam metinlerinden yabancı dil öğretiminde yararlanılmasına yönelik çalışmalar
mevcut fakat yetersizdir. Arapça öğretiminde kullanımına yönelik çalışmalarla ise
karşılaşılmamıştır. Bu araştırma, Arapça reklam metinlerinin dilsel özelliklerini
inceleme ve etkili dil yapılarından Arapça öğretiminde yararlanılmasına yönelik
çalışmalara katkı sağlayacak, yön verecektir.
0.1.4. Araştırmanın Sınırlılıkları
Türkiye’de mevcut olan Arapça gazete ve dergilerin son derece sınırlı olmasından
dolayı bu kaynaklar yurt dışından da temin edilmeye çalışılmıştır.
Bu çalışma son üç yıla ait Arapça gazete ve dergilerdeki reklam metinleri ile
sınırlıdır.
0.1.5. Araştırmanın Varsayımları
Araştırmada dilsel özellikleri incelenecek, son üç yıla ait reklam metinlerinin, genel
Arapça gazete ve dergilerdeki reklam metinlerin dilsel özelliklerini yansıttığı
varsayılmıştır.
4
0.2. KAVRAMSAL ÇERÇEVE
Yabancı dil öğreniminin önemi arttıkça bu alanda uygulanacak yöntem, teknik ve
kullanılacak materyaller hakkında yapılan çalışmalar da artmakta seçilen yöntem
doğrultusunda sınıfa getirilen materyaller de çeşitlilik arz etmektedir. Reklam metinleri
de yabancı dil öğretimi alanında yeni yeni kullanılmaya başlanılan materyallerdendir
(Akpınar, 2004). Carroll (2008), dil öğretiminde öğrencilerin reklamlara olumlu tepki
verdiklerini belirtirken, çalışma konusu olarak reklamların eğlenceli olduğunu
vurgulamaktadır.
Reklam dilinin özellikleri arasında açık ve yalın, dikkat çekici olması gibi özellikler
yer alır (Picken, 1999, s. 251). Bunun dışında, reklamın büyük olması, şiddetli
uyarıcıların yer alması, uyarıcıların uygulanmasının sıklığı, hareketliliği ve bulunduğu
ortama karşı zıtlığı gibi bazı dikkat çekme unsurları bulunur (Fidan ve Yılmaz, 1998).
Ayrıca reklamlar, içerdiği mesajlar, anahtar kelimeler ve tekrar edilen bazı dil
yapılarıyla, kısa ve ilgi uyandırıcıdır. Kısa oluşlarından dolayı bir şeyi en açık ve
kapsamlı şekliyle ifade etmektedir. Reklamların içerdiği mizah, argo, değişik dil
kullanımları, kısaltılmış yapılar, eksiltili cümleler, deyimler, diyaloglar, anlaşılır ve
hatırda uzun süre kalıcı olabilmesi için reklamlarda yer alan ses benzerlikleri, tekrarları,
ünlem ifadeleri, öğrenimin kalıcılığının ve dikkat çekme düzeyinin artmasına yardımcı
olacaktır (Akpınar, 2004, s. 203; Yılmaz, 2004). Ayrıca öğretmen açısından ulaşılması
gayet kolay, içerik olarak özgün materyallerdir (Doğan, 2010). Reklamların ikna ve
iletişim sağlama gibi süreçleri barındırdığını vurgulayan Carroll (2008), dilin bu ikna
sürecinde önemli bir role sahip olduğunu söylemektedir. İkna etme görevine sahip olan
metin doğal olarak etkileyici olmakta, dil sınıfı için uygun bir materyal haline
gelmektedir.
Ana dili konuşanlara yönelik hazırlanan bu metinler, üretildiği toplumun kültürel
değerlerini içerisinde barındırır (Williamson, 2001). Reklamlar konuşulan, yaşayan
günlük dil ile hazırlanır (Erden’den aktaran Doğan, 2010). İletişimin, dil ve onu
konuşan insanlar arasındaki karşılıklı ilişki olduğunu belirten Martinez-Gibson (1998, s.
115), dil öğretiminde diğer kültürlere duyarlılığın önemli olduğunu vurgulayarak, kültür
bilgisi verilmeden öğrenilen dille iletişimin tamamlanamayacağını, öğrencilerin
5
öğrendikleri dilin konuşucularının yalnızca farklı konuşmadığını aynı zamanda farklı
hareket edip, farklı tepkiler verdiklerinin, farklı yaşadıklarının bilincini kazanmalarının
önemli olduğunu eklemektedir. Nilsen (1976), dilin nasıl işlediğini anlamamıza
yardımcı olması için, reklam dilinin sınıfa taşınmasını ve kaynak olarak kullanılmasını
önermekte, reklam dilinin içerdiği yaratıcı ve etkili kelime oyunlarının, sınıfta
kullanmaya değer bir materyal olduğunu vurgulamaktadır.
0.3. YÖNTEM
0.3.1. Araştırmanın Modeli
Bu araştırma nitel bir araştırmadır ve tarama modeli kullanılmıştır
(Büyüköztürk, Çakmak, Akgün, Karadeniz ve Demirel 2011, s. 16; Karasar, 2011, s.
77). Örneklem olarak seçilen reklam metinleri taranarak veriler elde edilmiştir.
0.3.2. Evren ve Örneklem
Araştırmanın evreni, Arapça yazılı medya organları gazete ve dergilerden,
örneklem ise son üç yılda yayınlanan Arap gazete ve dergilerden amaçlı örneklem
yoluyla seçilmiş doksan iki tane reklam metninden oluşmaktadır (Büyüköztürk ve
diğerleri, 2011, s. 89; Karasar, 2011, s. 113).
.
0.3.3. Verilerin Toplanması
Araştırmanın verileri örneklem olarak seçilen reklam metinlerinin taranmasıyla
elde edilmiştir.
6
0.3.4. Verilerin Analizi
Veri analizi bölümünde araştırmanın ilk alt problemi kapsamında reklam ve
reklamla ilgili kavramlardan bahsedilmiş, ikinci alt problemi için bahsi geçen
temalardan seçilmiş reklam metinleri belirtilen başlıklar doğrultusunda dilsel özellikler
açısından incelenmiştir. Araştırmanın üçüncü alt problemi için ise reklam metinlerinin,
Arapça öğretiminde, beş dil becerisine yönelik kullanımı hususunda etkinlik önerileri
sunulmaktadır.
7
1. BÖLÜM
REKLAM ve REKLAMLA İLGİLİ KAVRAMLAR
1.1. Reklam Nedir?
Türk Dil Kurumu tarafından “Bir şeyi halka tanıtmak, beğendirmek ve
böylelikle sürümünü sağlamak için denenen her türlü yol.” olarak tanımlanan reklamın,
zamanla reklamcılar ve iletişim uzmanları tarafından muhtelif tanımları yapılmıştır
(http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.535b6
4324c6e86.44939328). Reklam Terimleri ve Kavramları Sözlüğünde reklamın oldukça
ayrıntılı bir tanımı ile karşılaşılmaktadır: “Reklam, insanları gönüllü olarak belli bir
davranışta bulunmaya ikna etmek, belirli bir düşünceye yöneltmek, dikkatlerini, bir
ürüne, hizmete, fikir ya da kuruluşa çekmeye çalışmak, onunla ilgili bilgi vermek, ona
ilişkin görüş ve tutumlarını değiştirmelerini veya belirli bir görüşü benimsemelerini
sağlamak amacıyla oluşturulan; iletişim araçlarından yer ya da süre satın almak yoluyla
sergilenen veya başka biçimlerde çoğaltılıp dağıtılan ve bir ücret karşılığında
oluşturulduğu belli olan duyurudur.” (Gülsoy’dan aktaran Elden, 2009, s. 137).
Sandage ve Fryburger (1967, s. 4) Adversiting Age tarafından 1932 yılında
düzenlenen yarışmada başarılı olan tanımı şu şekilde aktarmaktadır: “Reklam verenin
amacı doğrultusunda, davranışı yönlendirmek için bir fikir, hizmet veya ürün ile ilgili
bilginin yayılmasıdır.”. Bir reklam metni, bazı unsurların bir araya gelmesi suretiyle
vücut bulur. Bu unsurlara aşağıda yer verilmektedir.
1.2. Reklamın Bileşenleri
Reklamların dilbilimsel ve görsel olmak üzere iki boyutu vardır. Bir reklamı
meydana getiren dilbilimsel öğeler; başlık, ana metin, slogan, sözlü dil ve görsel öğeler;
tasarım, logo, fon, renk, çizgi, tipografi ve diğer grafik düzenlemeler olarak ele
alınabilir (Batı, 2012, s. 32).
8
1.2.1. Reklamı Oluşturan Dilbilimsel Öğeler
1.2.1.1. Başlık
Bir reklam metninde anlam ilk olarak başlıklarda oluşur (Batı, 2012, s. 55).
Başlığın işlevlerini şu şekilde sıralamak mümkündür: Çarpıcılığı sağlamak, doğru yolu
göstermek ve ana metni okutmak için tuzak kurmaktır (Batı, 2012, s. 55). Babacan
(2012), başlığın bir reklam metnindeki yeri ve öneminden bahsederken Ogilvy’nin Bir
Reklamcının İtirafları adlı eserinden aldığı şu sözleri aktarır: “Başlık bir reklamın en
önemli öğesidir ve ana metinden ortalama beş kez daha fazla okunur. Potansiyel
alıcıların dikkatini çekmek için başlığı kullanın.”.
Batı (2012, s. 56), Reklamın Dili adlı eserinde başlıklara ait iki sınıflandırmaya
yer verir. İlki klasik sınıflandırmadır ve bu sınıflandırmaya göre başlıklar, tanıtılan ürün
veya hizmetle alakalı tüm bilgileri veren doğrudan başlıklar, hedef kitleyi metnin içine
çekmeye çalışan dolaylı başlıklar, diğer iki başlık türüne göre daha uzun olan ve ürün ya
da hizmetle alakalı daha fazla bilgi veren bileşik başlıklar olmak üzere üçe ayrılır. Diğer
sınıflandırma ise reklam başlıklarını, doğrudan vaat başlıkları, informatif başlıklar, emir
verici başlıklar, soru başlıkları, meraklandırıcı ya da kışkırtıcı başlıklar ve seçici hedef
kitle başlıkları olmak üzere altı başlık altında toplar.
Reklam yazarı ana başlıkta dikkat çekmeyi hedeflediyse, ana başlığı açıklamak,
tamamlamak, desteklemek, vurguyu kuvvetlendirmek ve başlık ile gövde metin arasında
bağ kurmak için alt başlık kullanma ihtiyacı duyabilir ve alt başlık kullanıp,
kullanmamak yazarın inisiyatifindedir (Batı, 2012, s. 59). Ayrıca gövde metinlerin
uzunluğu sebebiyle okunmaması sorunundan dolayı reklamı yapılan ürün ya da hizmeti
tanıtma ve hakkında bilgi verme hususunda alt başlığın işlevi önem kazanmaktadır
(Batı, 2012, s. 59).
9
1.2.1.2. Gövde metin
Gövde metin, ürün veya hizmet hakkında en ayrıntılı tanıtımın yapıldığı, teknik
özellikleri, sağlayacağı faydalar, öngördüğü vaatler, nerelerde kullanılacağı, nerelerden
tedarik edileceği ve fiyatına dair bilgileri içeren reklam bileşenidir (Batı, 2012, s. 60).
Diğer bir deyişle “Reklamcının öldürücü vuruşu yapacağı en kıymetli alandır.”
(Kocabaş ve Elden’den aktaran Batı, 2012, s. 60).
Batı (2012, s. 61) reklam gövde metinlerini, konuşmalı, anlatıcı, hikâyeci,
kanıtlayıcı-tanıklı, mizahi ve nedenli metinler olmak üzere altıya ayırır.
1.2.1.3. Slogan
Sloganlar, markadan bahsedilince direk akla gelen, markayla özdeşleşmiş,
markanın vaadini ortaya koyan, markanın akılda kalıcılığını sağlayan ve kampanya
kapsamında üretilen her reklam unsurunda değişmeyen reklam bileşeni olarak
tanımlanabilir (Batı, 2012; Babacan 2012). Sloganlar akılda kalıcılığı sağlamak ve
hedef kitleyi etkilemek için bazı tekniklerden yararlanılarak oluşturulur. Batı (2012, s.
49), bu teknikleri, sesbilimsel olarak kafiye ve ses yinelemeleri, sözdizimsel olarak kısa
ve eksiltili anlatımlar, yoğun emir kipi kullanımı, anlam bilimsel olarak yan anlamlar
şeklinde özetlerken bunlara çeşitli edebi sanatları ve söz oyunlarını da ekler. Ayrıca
sloganlar kısa, öz, orijinal, yaratıcı, inandırıcı, hatırlanabilir olmalı, ürünün tüketiciye ne
fayda sağlayacağını, benzerlerinden farkını içermeli ve hedef kitlenin kültürüne hitap
etmelidir (Batı, 2012, s. 51).
1.2.1.4. Sözlü dil
Batı (2012), sözlü dili, görsel mesajlar, vurgular, jestler, mimikler dışındaki söze
dayalı kodlar olarak tanımlar ve sözlü metnin işlevlerini, anlaşılır bir dil kullanarak,
ürünü veya hizmeti tanıtmak, faydalarını belirtmek ve okuyucuya tanıtımı yapılan ürün
ya da hizmeti ne zaman alacağını söylemek olarak sıralar.
10
1.2.2. Reklamı Oluşturan Görsel Öğeler
1.2.2.1. Görsel dil
Görme duyusu etkileme gücü en fazla olan duyudur ve kalıcılığı en fazla olan bilgi
görme duyusu aracılığıyla edinilen bilgilerdir (Küçükerdoğan, 2011, s. 86). Herhangi
bir sözcük içermeyen, daha doğrusu ifade etmek istediği anlamı aktarmak için
sözcüklere ihtiyaç duymayan, sadece resim, görüntüden oluşan ve bu haliyle bakışları
üzerinde toplayan reklam metinleri ile karşılaşmak mümkündür. Bu tarz metinlerde
anlam, resmin içinde gizlidir ve içindeki sessiz sözcüklerle aktarılır (Batı, 2012;
Sullivan, 2000; Williamson, 2001). “İster basılı ister hareketli görüntüler olsun
reklamlardaki görüntü öğeleri, bir fikrin çabuk ve dolaysız olarak anlatımında
sözcüklerden daha etkilidir.” (Babacan, 2012, s. 196). Sullivan (2000, s. 65-66) ise
görsel dilin önemini, Satan Reklam Yaratmak adlı eserinde “Görsel olun ve anlatımı
kısa tutun” başlığı altında şu şekilde özetlemektedir:
Londra’da, Bartle Bogle Hegarty’deki bilgisayarların ekran koruyucularında “Sözcükler, iletişim için
birer engeldir” yazar. Yaratıcı direktör John Hegarty, “İnsanların reklam okuduklarını hiç
sanmıyorum” der. (…) Bu nedenledir ki, “bir resim bin sözcüğe bedeldir derler. (…) Görsel çözümler
öylesine evrenseldir ki; derin dondurucuda yıllarca kaldıktan sonra bile etkililikleri devam eder.
21. yy. da insanoğlu her yönden görsel öğelerle kuşatılmıştır ve görüntüler,
simgeler ve semboller daha çok günlük yaşamda yer almaya başlamış, insanlar duygu
ve düşüncelerini ifade etmek için bunları araç olarak kullanır olmuşlardır (Batı, 2012).
Bu durumda insanlara yazılı bir metin okutmak bir resim gösterip, dikkatlerini çekmek
kadar kolay olmayacaktır. Batı (2012, s. 34), görselliğin bileşenlerini “Görsellik; biçim,
ton, renk, doygunluk, derinlik, devinim olarak algılanır ancak hepsi beyinde
koordinedir.” şeklinde özetler.
1.2.2.2. Grafik ve tasarım
Okunan, izlenen görüntülerin belli bir düzende tasarlanması şeklinde tanımlanan
grafik tasarım, görsel iletişim sanatlarından biridir (Batı, 2012, s. 43-44). Grafik
11
tasarımın öğelerini nokta, çizgi, leke, renk, ton, doku, biçim, ölçü, yön, ışık ve boşluk
olarak sıralamak mümkündür (Batı, 2012, s. 44; Babacan, 2012, s. 197). Görsel
tasarımın tüm bu öğeleri bir araya gelerek, reklam iletisi mesajının, hedef kitle
tarafından anlaşılmasına katkıda bulunurlar.
Reklamı yapılan markanın imajının oluşumunda, grafik tasarımın öğelerinden olan
renklerin önemli bir yeri vardır ve renkler gelişigüzel değil, belli stratejilere göre
seçilirler (Küçükerdoğan, 2011, s. 87). Babacan (2012, s. 198), renklerin sembolik
anlatım gücünün olduğunu ve renkler ile kişilik özellikleri, ihtiyaçlar, psikolojik
özellikler, kültürel kodlar ve tanıtımı yapılan ürün arasında bir ilişki bulunduğunu ifade
eder. Örneğin hedef kitleyi çocukların oluşturduğu bir reklam metninde daha cıvıl cıvıl
renkler, su ihtiyacını ifade etmek için mavi ve beyaz renkleri tercih edilirken, siyahın iç
karartıcı, yeşilin doğayı anımsatması nedeniyle umut ve huzur verici olduğu, kırmızının
ise aşk, tutku ve cesareti simgelediği bilinmektedir (Babacan, 2012, s. 199-200; Serttaş-
Ertike, 2010, s. 75). Öte yandan beş şartından biri Hac vazifesini yerine getirmek olan
İslam Dininin egemen olduğu İslam kültüründe yeşil renginin bir tonu “hacı yeşili”
olarak nitelendirilmekte ve böylece bu yeşil rengi tonu, kültürel bir kod haline
gelmektedir. Aynı şekilde milli bayrak renkleri de kültürel kodlar olarak görülmektedir
(Babacan, 2012, s. 199). Örneğin Türkiye’de, kırmızının şehit kanını temsil ettiği kabul
edilmektedir. Renklerin işlevleri ise, dikkat çekme, karşıtlık yaratma, hatırlanabilirlik
sağlama, derinlik izlenimi verme olarak özetlenebilir (Küçükerdoğan, 2011, s. 88-89).
Babacan (2012, s. 197-198), grafik tasarımın diğer öğelerinden ola noktayı,
çizimin en temel tasarım elemanı, eni, boyu olmayan en küçük leke, çizgiyi, noktanın
bir yüzeyde hareket ettirilmesiyle oluşan tasarım öğesi, lekeyi, bir yüzey üzerinde,
yüzeyin renginden, tonundan daha farklı renk ve tonda fark edilen daha küçük bir yüzey
olarak tanımlar. Batı (2012, s. 44) tonu, görsel imgenin yarım ton reprodüksiyon tekniği
ile tramlanması, dokuyu, bir yüzey üzerinde tekrarlara dayanan biçimsel bir düzen,
boşluğu, beyaz alan olarak ifade eder. Grafik tasarımın tüm bu öğeleri, reklam
mesajının hedef kitleye ulaşması, dikkatini çekmesi ve hedef kitleyi etkileyerek ürünün
veya hizmetin satışının sağlanması amacıyla, belli başlı ilkeler gözetilerek kullanılır.
Tasarım ilkeleri, denge, bütünlük, oran, görsel hiyerarşi, uyum, vurgu ve kontrastlık
olarak ifade edilebilir (Batı, 2012, s. 45-47).
12
1.3. Reklam Türleri
Alanın uzmanları tarafından farklı kriterlere göre yapılmış reklam
sınıflandırmaları mevcuttur. Sandage ve Fryburger (1967, s. 7) hiçbir reklam
durumunun tam olarak diğerine benzemediğini, farklı işletmelerin farklı amaçlarına
göre reklamları kullandığını belirterek reklamları şu şekilde sınıflandırmaktadır: Ulusal,
perakende, endüstriyel, ticari, profesyonel, ürün dışı veya fikir reklamları.
Elden (2009, s. 188) ise reklamları, reklam yapanlar, hedef pazar, amaç, açık
yapılıp, yapılmaması, taşıdığı mesaj, kullanılan mesajın dayanağı açısından, zaman
kriteri, ödeme ve coğrafi kapsam açısından reklamlar olarak sınıflandırmıştır.
Reklamlara reklam yapanlar açısından baktığımızda üretici işletme reklamı, aracı
işletme reklamı ve hizmet işletmesi reklamı gibi farklı reklam türleri görmek
mümkündür. Hedef pazar açısından bakıldığında ise reklamların kimin için üretildiği ön
plana çıkmakta olup tüketicilere ve aracılara yönelik olmak üzere iki farklı türle
karşılaşılmaktadır. Amaç açısından ise reklamlar, birincil talep yaratmayı amaçlayan,
seçici talep yaratmayı amaçlayan reklamlar olarak ikiye ayrılmaktadır. Açık yapılıp
yapılmaması hususunda ise reklamlar açık, gizli ve infomersiyal (özel, tanıtıcı) olmak
üzere üç başlık altında toplanır (Tek’den aktaran Elden, 2009, s. 190). Reklamlar
taşıdığı mesaj açısından ise ürün reklamları ve kurumsal reklamlar olarak iki gruba
ayrılır. Farklı bir kriter olan kullanılan mesajın dayanağı açısından ise reklamlar,
duygusal mesajlı reklamlar ve olgusal reklamlar olmak üzere ikiye ayrılır (Tek’den
aktaran Elden, 2009, s. 191). Reklamlara zaman açısından bakıldığında ise, hemen satın
aldırmaya yönelik ve uzun dönemde satın aldırmaya yönelik reklamlar olmak üzere bir
ayrıma gidilmektedir. Ödeme açısından, bireysel ve ortaklaşa olarak iki grupta
incelenen reklamlara coğrafi kapsam açısından bakıldığında, yerel, bölgesel, ulusal,
uluslararası ve küresel olmak üzere bir ayrıma gidildiği görülmektedir.
Babacan’ın (2012, s. 29) Nedir bu reklam? adlı eserinde ise benzer bir
sınıflandırmayla karşılaşılmaktadır; Coğrafi yönden reklamlar, içerik yönünden
reklamlar, hedef kitle yönünden reklamlar, reklam verenler yönünden reklamlar, talebe
etki düzeyi yönünden reklamlar, ortamları yönünden reklamlar, amaç yönünden
13
reklamlar, kaynak kullanımı yönünden reklamlar ve açıkça yapılıp yapılmaması
yönünden reklamlar.
1.4. Reklam Araçları
Elden (2009), reklam ortamlarını yedi ana başlık altında toplamaktadır; Yayın
yapan reklam ortamları, basılı reklam ortamları, açık hava reklam ortamları, transit
reklam ortamları, internet, satış yeri reklam uygulamaları ve sinema. Yayın yapan
reklam ortamları sınıfına radyo ve televizyon dâhil olurken, gazete, dergi, doğrudan
postalama ve diğer basılı reklam materyalleri, basılı reklam ortamları başlığı altında yer
almaktadır. Tayfur (2010) ise reklam araçlarını, televizyon, radyo, sinema, gazete, açık
hava (outdoor reklamları), satış yeri (indoor reklamları), fuarlar, doğrudan postalama, el
ilanları, prospektüs, broşür, sirküler, katalog, hediyelik eşya (promosyon), internet ve
diğer reklam araçları olarak sıralamaktadır.
Televizyon, en hızlı şekilde gelişen ve en etkili medya aracı olarak
görülmektedir (Babacan, 2012; Sandage ve Fryburger, 1967). Televizyon içerdiği sesli,
görüntülü mesajlar sayesinde birden çok duyu organına hitap eder. Hitap ettiği duyu
organlarının diğer reklam araçlarına göre daha fazla olması, reklam mesajının hedef
kitleye ulaşması açısından, televizyonu diğer reklam araçlarına göre daha avantajlı kılar.
Teker (2009, s. 135), televizyon reklamlarının olumlu yönlerini şu şekilde sıralar:
İçerdiği ses, görüntü, drama etkinliklerini hareketli ve dinamik bir şekilde verdiği için
yaratıcılık açısından daha verimlidir ve ürünün sağlayacağı faydaları, ürünün kullanım
şeklini kolaylıkla gösterir. Ayrıca televizyon reklamları sayesinde reklam mesajı, çok
çeşitli kitlelere ulaşabilir (Babacan, 2012, s. 226). Televizyon reklamlarının kalıcı
olmaması, bu sebeple hatırlanma süresinin kısa olması, televizyon kanallarının artması
sebebiyle hedef kitlenin dikkatinin çekilmesinin zor olması, televizyon reklamlarının
dezavantajlarındandır. Ayrıca televizyon reklamlarının üretimi maddi külfet, uzun bir
süreç gerektirir ve güncellenme ihtiyacı duyar (Teker, 2009, s. 135).
Reklam araçlarından radyoya bakıldığında sadece kulağa hitap edildiği
görülmektedir. Bu nedenle televizyon reklamları ile kıyaslandığında, mesajını etkili
biçimde hedef kitleye ulaştırma bakımından daha zayıf kaldığı görülmektedir. Buna
karşın dinlenmesinin, herhangi bir işle meşgulken de mümkün olması radyo
14
reklamlarının avantajlarındandır. Ayrıca radyo reklamlarının maliyeti, televizyon
reklamlarına göre daha düşük, hazırlanması ise daha kolaydır. Bunun yanı sıra radyo
reklamları, reklamı yayınlayan radyonun genel dinleyici kitlesinin belli olmasından
dolayı reklamın direk hedef kitleye ulaşmasına olanak verir (Babacan, 2012, s. 228).
Radyo reklamlarında sadece ses faktörünün kullanılmasından dolayı, vurgu ve
tonlamalara dikkat edilmeli, dikkat çekici efektler kullanılmalı, reklam metni eğlendirici
unsurlar içermeli, dil sade ve anlaşılır olmalı ve dinleyicinin zihninde görsel imajlar
oluşturabilecek efektlere sahip olmalıdır (Teker 2009, s. 135).
Basılı reklam ortamları oldukça çeşitlilik göstermekte olsa da bunların en
önemlileri olarak, gazete ve dergi ele alınabilir. Gazete de radyo gibi tek bir duyuya
hitap etmektedir. Fakat gazete, reklam mesajını görsel olarak iletmesinden dolayı radyo
ile kıyaslandığında daha etkilidir (Babacan, 2012, s. 223). Gazetelerin içerisinde ve
eklerinde yer alan, kültür-sanat, ekonomi, eğlence, spor, siyaset, kadın, sağlık, magazin
vb. bölümler, doğrudan hedef kitleye ulaşma avantajı sağlamaktadır (Elden, 2009, s.
233). Hedef kitlesi, büyük oranda erkeklerden oluşan otomobil reklamlarının spor
sayfasında, kitap reklamlarının ise kültür-sanat kısmında yer alması bu duruma örnek
teşkil edebilir. Gazete reklamlarının günlük olması, yaşam süresinin kısa olması bir
dezavantaj oluştursa da değiştirilmesi ve güncellenmesine olanak vermesi açısından
olumlu olarak karşılanabilir (Teker, 2009, s. 123). Baskı kalitesi düşük olarak
görülmesine karşın çeşitli boyut ve şekillerde hazırlanabilmesi ve renk kullanılabilmesi
üretimde esneklik sağlamakta ve reklamlar için yaratıcı bir ortam oluşturmaktadır
(Elden, 2009; Teker, 2009). Ayrıca saklanabilir olması gazetenin avantajlarındandır.
Dergiler, gazeteden sonra gelen önemli yazılı reklam araçlarındandır. Baskı
kalitesi gazetelere göre daha iyidir ve canlı renkleri ile göze hitap ederler. Teknik
dergiler, hedef kitleye doğrudan ulaşma kolaylığı sağlar ve ömrünün, bir, iki hafta veya
bir ay vb. gibi belli periyotlarla olması ulaşılacak kişi sayısını artıracağından kişi başına
maliyeti düşürür (Babacan, 2012, s. 225). Ayrıca dergiler yeni sayı çıkana kadar
okunacağı için, dergi reklamları bu süre zarfında güncelliğini korur ve daha kalıcı
olurlar. Dergi reklamları, değişiklik veya güncelleme yapmak için uygun değildir. Zira
reklamların yayınlanacağı yerler çok önceden ayrılır ve gazete reklamları kadar esnek
değildir (Teker, 2009, s. 127).
15
1.5. Reklamın İşlevleri
Tayfur (2010, s. 19), reklam işlevlerini ile genel iletişim işlevleri arasında
benzerlik bulunduğunu ifade ederek reklamın işlevlerini, hatırlatma, ikna etme,
bilgilendirme ve örgütün diğer fonksiyonlarına yardımcı olma şeklinde sıralar. Babacan
(2012, s. 28) ilk üç işlevi aynı şekilde belirtir ve dördüncü sırada reklamın değer katma
işlevinden bahseder. Genel olarak markaların ve kurumların saygınlığını sağlamak ve
artırmak, kişisel satış programının etkililiğini desteklemek, dağıtım kanallarını
genişletmek ve piyasada markaya olan talebi artırmak gibi işlevleri icra etse de reklamın
asıl işlevi tanıtılan ürün veya hizmetin satımını sağlamaktır (Batı, 2012, s. 10).
1.6. Reklamın Diğer Alanlarla İlişkisi
Her ne kadar bu çalışmada dilsel bir ürün olarak bakılsa da bir reklam, öncelikli
olarak iletişim alanına ait bir kavramdır ve bunun yanı sıra birçok alanla ilintilidir.
Elden (2009) bu alanları, pazarlama, hakla ilişkiler, propaganda, ekonomi, hukuk,
psikoloji, sosyoloji, sosyal psikoloji, antropoloji, istatistik ve sanat olarak özetler.
Ticari bir iletişim türü olan reklamın, hedeflerine ulaşmak konusunda başarı sağlaması
için bu alanlara ait verileri göz önünde bulundurması ve yararlanması kaçınılmazdır.
1.7. Reklam ve Retorik İlişkisi
Batı (2012, s. 71), Reklamın Dili adlı eserinde, retoriğin Aristo ile başlayıp
reklamcılıkla devam ettiğini yazar. Buradan da anlaşılacağı üzere retorik sanatını en
işlevsel biçimde kullanan hatta bizzat bu sanatın kimliğine bürünen bir alandır
reklamcılık. Bu bağlamda ticari bir retorik biçimi olan reklam ve retorik arasındaki
ilişkiyi anlamlandırmak için retorik kavramını tanımlamak faydalı olacaktır (Batı, 2012,
s. 71). “Retorik, belli bir durumda, elde var olan inandırma yollarını kullanma yetisi
olarak tanımlanabilir.” (Aristoteles, 2013, s. 37). Reklamda yer alan ve bu inandırma
16
yollarına örnek oluşturabilecek dilsel retorik araçlara, eğretileme, cinas, düz değişmece,
karşılaştırma, mecaz, kafiye vb. örnek verilebilir (Batı, 2012, s. 74).
Retorik disiplininin kurucusu Aristoteles, ikna sürecinin üç temel kavrama
dayandığını belirtir: Ethos, pathos ve logos. Retorik disiplinin bu üç kanıtının aralarında
tam bir ayırıcı çizgi bulunmasa da ethos, kaynağın ses özellikleri, jest ve mimikleri gibi
kişisel özelliklerinin ikna üzerindeki etkisini incelerken, logos, ikna edici iletişimin
mantıkla ilişkisini kurar ve Türkçe erdem olarak tercüme edilen pathosun ikna edici
iletişimle insan duyguları arasındaki ilişkiyi ele aldığı söylenebilir (Aristoteles’ten
aktaran Batı, 2012, s. 74). Bu bağlamda bir reklam kampanyasında ünlü, sevilen birinin
oynatılması, mizahın, cinselliğin kullanılması ethos ile, reklamı yapılan ürün veya
hizmetle ilgili bilgilerin verilmesi logos ile, hedef kitlenin duygularına olumlu yönde
hitap edecek göstergelerin kullanılması da pathos ile alakalıdır (Batı, 2012, s. 75). Bu
aşamada doğrudan ticari bir retorik biçimi olan reklamın, dil, psikoloji, mantık vb.
birçok alanla bağlantılı olduğunu anlamak zor olmayacaktır.
Aristoteles (2013, s. 38), söylenen sözün sağladığı üç tür inandırma tarzı
olduğundan bahseder: Konuşmacının kişisel karakterine bağlı olan, dinleyiciyi belli bir
ruh haline sokmaya bağlı olan ve sağladığı tanıta ya da sözde tanıta bağlı olan. Bu
bağlamda ikna sürecinde konuşmacının kişisel özellikleri, örneğin güvenilir olup
olmadığı önemlidir. Aynı şekilde etkilenecek, ikna edilecek dinleyicinin ruh hali
örneğin karamsar, mutsuz veya ümitsiz olup olmaması ikna sürecini etkiler. Son olarak
konuşmanın kendisi de bu açıdan hayati önem taşır.
Bu çalışmada Arapça yazılı medyada yer alan dilsel retorik unsurlar üzerinde
durulacağından dolayı Arap Retoriği olarak adlandırılabilecek belagat teriminin
açıklanması gerekmektedir. Belagat kelimesi, ب لغ (ulaştı, vardı) kökünden gelir ve bir
manayı aktarmadaki maksada ulaşmak ve bu süreci, uygun, üstün ifadelerle, fasih, açık
ve etkileyici bir şekilde gerçekleştirmek olarak tanımlanabilir (Bolelli, 2011, s. 27-28).
Belagat, meânî, beyân ve bedî‘ ilimleri olmak üzere üçe ayrılır (Alvâni, 2005, s. 9).
Beyân ilmi, bir manayı farklı söz ve usullerle anlatmayı öğreten, meânî söylenen
Arapça sözlerin durumunu, duruma ve yerine göre inceleyen, bedî‘ ise lafız ve
manalarının güzelleştirme yollarını inceleyen belagat dallarıdır (Bolelli, 2011, s. 33-
189-405).
17
2. BÖLÜM
ARAPÇA YAZILI MEDYADA REKLAM DİLİNİN İNCELENMESİ
Reklamın stratejik olarak yapılandırılmış, basit, kurallı dilden farklı bir dili olduğu
ve bu dilin düz yazıdan ziyade şiir diline yakın olduğu üzerinde bir önceki bölümde de
durulmuştur (Batı, 2012, s. 73). Bu bağlamda, çalışmanın bu bölümünde en önemli
yazılı medya araçlarından olan gazete ve dergilerden elde edilmiş doksan iki tane
Arapça reklam metni, dilbilimsel olarak ve reklam söylemine has bazı özellikler göz
önünde bulundurularak incelenmiştir. Hangi kıstaslara göre inceleneceğine yapılmış
benzer çalışmalarda dikkate alınan hususlar, Arapça reklam söyleminin inceledikçe öne
çıkan ve ayrı bir başlık olması gerektiği hissedilen bazı özellikleri ve Arapçanın kendine
has dil dinamikleri doğrultusunda karar verilmiştir. Bu doğrultuda şu başlıkların altının
doldurulması ihtiyacı hissedilmiştir:
Farklılaştırma ve üstünlük olgusu (İsm-i tafdîl, temyîz, vurgu ifadeleri,
anlamı güçlü sıfatlar)
Edebi sanatlar (Teşhîs, teşbîh, istiâre, mecâz-ı mürsel, mübalağa, cem‘, tezat
ve seci‘ sanatları)
Sözcük tekrarları
Cümle çeşitleri (Emir ve soru cümleleri, eksiltili anlatımlar)
Deyimler
Paralellik, kafiye, ritim ve cinâs
Yazım ve dilbilgisi hataları
Lehçe girişimi
Dilsel kirlenme (Yabancı dil kullanımı)
Rakamlar
Fiillerde şahıs çekimi
Lafzî izâfet
Kültürel izler
18
Reklam ve reklamla alakalı terimlerin açıklandığı ilk bölümde bahsedildiği üzere,
reklam mesajları, hem dilsel hem görsel iletilerden meydana gelir. Bunun yanı sıra
Gully (1996, s. 37), reklam metinlerine, jest, mimik, tonlama gibi dil ötesi
(paralanguage) olarak nitelendirilen unsurların da eşlik ettiğini ve bazı dil ötesi
unsurlara, yazılı reklam metinlerinde de rastlamanın mümkün olduğunu ifade eder.
Ayrıca bu durumu, bir kalem markası reklamı metninde el yazısının kullanılmasının,
hedef kitlenin zihninde uyandıracağı saygı duygusundan bahsederek örneklendirir.
Yazının farklı punto ve sitillerde olması, kalın veya italik olması durumları da, yazılı
iletilerdeki dil ötesi olarak nitelendirilebilecek unsurlara örnek teşkil eder. Bu çalışmada
yapılan incelemelerde, görsel ve dil ötesi mesajlar göz ardı edilerek dilsel mesajlar
incelemeye tabi tutulmuştur. İncelemelerde yer alan, reklam metinlerinden alınmış
ifadeler, olduğu gibi, değiştirilmeden ve herhangi bir imla veya dilbilgisi hatası
düzeltilmeden yazılmıştır.
Çalışmanın amacı, Arapça yazılı medya reklam metinlerinin genel dilsel
özelliklerini ortaya koymaktan ziyade bu metinlerin sahip olduğu zengin dil yapılarını
ve dimağın yaratıcılığının sınırlarını zorlayan Arap dili potansiyelini ortaya çıkarmak
suretiyle bu metinlerin Arapça öğretiminde kullanılmasının fayda sağlayacağını
göstermektir. Bu nedenle incelenen reklam metni sayısı sınırlı tutulmuştur. Reklam
metinlerinin seçildiği dergilerin çoğu, içerdiği reklamların yoğunluğundan dolayı kadın
dergileri kategorisindedir. Ayrıca dergilerde aynı dönemlerde yayınlanan reklam
metinlerinin dergi isimlerine göre farklılık arz etmemesi, markanın yürüttüğü reklam
kampanyasının yayınlandığı farklı dergilerde aynı afişle kendini göstermesi sebebiyle
incelenen reklam metinlerinin alındığı dergilerin sayısında artışa gidilmemiştir.
Aşağıda, yukarıda bahsi geçen başlıklara göre ele alınmış reklam metni incelemelerine
yer verilmektedir.
2.1. Farklılaştırma ve Üstünlük
Farklılaştırma ve üstünlük, reklam metinlerinde sık rastlanan ve reklamı yapılan
marka adına, reklam söyleminin hedef kitlenin zihninde oluşturmaya çalıştığı bir olgu
ve reklamın asli işlevlerinden biridir (Yılmaz, 2010, s. 138). Her dilin bu olguyu ifade
edecek kendine has yapıları bulunmaktadır. Reklamcı bu yapıları itina ile kullanarak,
19
ürün ile diğerleri arasında kıyaslama yapar, ürünü diğerlerinden ayırır veya diğerlerine
olan üstünlüğünü ortaya koymaya çalışır. Aynı şekilde Arapça reklamlarda da Arap
diline has, bu olguyu ifade eden yapılar dikkat çekmektedir. İncelenen Arapça
reklamlarda farklılaştırma ve üstünlük adına çoğunlukla aşağıdaki yapıların kullanıldığı
gözlemlenmiştir.
2.1.1. İsm-i Tafdîl
İsm-i tafdîl, karşılaştırmaya ve üstün tutmaya delalet eden sıfat türüdür ve أف عل
vezninde gelir. İsm-i tafdîlin üç görünümü söz konusudur: İlki, tekil ve eril olması ki
ardından نم harf-i ceri gelmesi ve belirsiz bir kelimeye muzâf olması durumunda bu
şekilde olur. İkinci durum ise mevsûfuna uymasıdır ki lâm-ı ta‘rîfli olduğunda bu
gerçekleşir. Üçüncü durumda ise yani belirli bir kelimeye muzâf olduysa iki durum da
câizdir (eş-Şevvâ, 2007, s. 510). Aşağıda, incelenen reklam metinlerinden alınmış,
içerdiği ism-i tafdîl yapısı ile tanıttığı ürünün üstünlüğünü ve farklılığını ortaya koyan
örnek ifadeler bulunmaktadır.
“ سواه والشيء األفضل، (Mercedes Benz C Otomobil Modeli, 2011)” (En iyisi,
sadece o).
“ اهلدايا ألحلى تذاكر واربح املنطقة، يف الرتفيهية املرافق وأروع األلعاب أحدث مع امرح
En yeni oyunlar ve bölgenin en) ”(Magic Planet İnternet Sitesi, 2012) واملكافآت
mükemmel lunaparkları ile eğlen ve en güzel hediyeler, ödüller için biletler
kazan). “ أفضل بنمو ينعم كي طفلك حلركة العنان أطلقي (Pambers Çocuk Bezi, 2011)” (Daha
iyi bir şekilde gelişmesi için çocuğunun hareketlerini özgür bırak).
“ األفضل إىل بد يل لكي ينمو ويصبح أكثر ذكاء... (Gain Plus Çocuk Mamaları, 2012)”
(Büyümesi ve daha zeki olması için… Daha iyisiyle değiştir).
20
2.1.2. Temyîz
“Temyîz, kendinden önce geçen ve anlam bakımından kapalı olan kelime veya
cümleden ne kastedildiğini açıklayan câmid, nekre ve mansûp kelimelere denir” (Güler,
Günday & Şahin, 2005, s. 253). İsimlerdeki kapalılığa, metre, kilogram, metreküp,
kulaç vb. ölçü birimleri veya avuç, bardak, sandık gibi ölçme işlemini sağlayacak diğer
kavramlarla ilgili kapalılık örnek verilebilir. Yani ölçülen nesne veya varlık belirtilerek
kapalılık giderilir. Cümlelerdeki kapalılık ise genellikle kendini şu şekillerde gösterir:
İsm-i tafdîl yapısının kullanıldığı bazı cümleler, verilmek istenen anlamı ifade etmede
yetersiz olan “az, çok, güzel, çirkin, büyük, küçük olmak” gibi fiillerin veya bu
fiillerden türetilen sıfat-ı müşebbehelerin kullanıldığı cümleler (Güler, vd., 2005, s. 253-
256). İncelenen reklam metinlerinde, ürünün kendisini diğerlerinden ayıran ve
üstünlüğünü belirten özelliklerini ortaya koymak için temyîz yapısının da sık sık
kullanıldığı görülmektedir. Aşağıda, temyîz kullanımına dair örnekler yer almaktadır.
“ أكثر ذكاء... بد يل إىل األفضل ويصبحلكي ينمو (Gain Plus Çocuk Mamaları, 2012)”
(Büyümesi ve daha zeki olması için… Daha iyisiyle değiştir).
“ تظهر البشرة أكثر نعومة، خمملية حريرية امللمس، بنسيج نقي خاىل من أسابيع، 4يف غضون
Lekelerden) ”(Sisley Paris-Global Perfect Gözenek Küçültücü, 2012) الشوائب
arınmış temiz bir dokuyla cilt, dört hafta içerisinde daha yumuşak, ipeksi ve
kadife gibi görünür).
“ شبابا أكثر تبدو وجيعلها األعماق من البشرة يرطب الذي كويشيمارو حبرير غين فهو (Sensai
Ruj, 2012)” (Cildi derinlemesine nemlendiren ve daha genç görünmesini
sağlayan kaşmir ipeğiyle zenginleştirilmiştir).
2.1.3. Vurgu İfadeleri
Arapça’da vurgu (tevkîd), vurgulanan kelimeden (muekked) sonra anlamı
kuvvetlendirmek için gelen isim olarak nitelendirilir. Ayrıca tevkîd, muekkede i‘râb
açısından uyar ve tevkide, muekkede dönen bir zamir bitişir. Tevkîd isimlerini, مجيع ,كل,
21
.olarak sıralamak mümkündür (Sînî, es-Seyyid & eş-Şeyh, s. 191) كلتا ve كال ,نفس
Arapça yazılı reklamlarda anlamı kuvvetlendirmek ve vurgulanmak istenen anlama
dikkat çekmek için bahsi geçen tevkîd isimlerinin yanı sıra bazı vurgu ifadelerinin de
kullanıldığı görülmektedir.
“ حضورها وحده حيدث ضجة (Volkswagen CC Otomobil Modeli, 2012)” (Sadece
varlığı birbirine katar ortalığı), (Onun varlığı yeter). Reklam metninin başlık
kısmında yer alan وحده kelimesiyle arabanın, diğer özelliklerine gerek
kalmadan, sadece varlığıyla bile gürültü oluşturacağı, dikkat çekeceği, hakkında
konuşulacağı anlamı verilmiş, diğer markalara olan üstünlüğü ve farklılığı ön
plana çıkarılmıştır.
“إهنا القمة.. وصلت لتتحدى نفسها (Lexus ES Otomobil Modeli, 2012)” (O zirve…
Kendine meydan okumak için geldi). İbarenin başında yer alan إن ile marka
modelinin benzerleri arasında zirve olduğu ve diğerlerini rakip olarak bile
görmeden kendine meydan okumak için geldiği vurgulanmaktadır.
“ كليا اجلديدة.. 2013 ES لكزس (Lexus ES Otomobil Modeli, 2012)” (Lexus ES
2013.. Tamamen yeni) ifadesinde yer alan كليا, “tamamen” anlamındadır ve
marka modelinin her şeyiyle yeni, modern olduğunu vurgulamaktadır.
“املكان الذي فيه كل شيء إنه املكان لكل شيء، (Hyundai Sonata Otomobil Modeli,
2012)” (Her şeyin içinde olduğu, her şey için bir mekân). Cümle içerisinde “كل”
ifadesi, iki defa geçmektedir.
“املنتجات عالية اجلودة واليت تناسب مجيع احتياجاتك (Philips Avent Anne ve Çocuk
Bakımı Ürünleri, 2012)” (Tüm ihtiyaçlarına uyan, yüksek kaliteli ürünler).
İfadede yer alan “مجيع” ve “كل” kelimeleri aynı anlamı (tüm) vermektedir.
22
“ فلكحبيث تتالءم متاما مع جسم ط (Pambers Çocuk Bezi, 2011)” (Tamamen
çocuğunuzun vücuduna uyacak şekilde) ifadesinde “ متاما” ifadesi yer almaktadır.
2.1.4. Anlamı Güçlü Sıfatlar
İncelenen Arapça reklam metinlerinde reklamı yapılan ürün ya da hizmetin
üstünlüğünü ve farklılığını ortaya koymak için bazı dilsel yapıların yanı sıra anlamı
güçlü sıfatlar kullanıldığı görülmektedir.
“ !محاية فائقة ضد اإلحتكاك ،مالءمة فائقة مع اجلسم (Pambers Çocuk Bezi, 2011)”
(Vücutla süper uyum, tahrişe karşı süper koruma!). Bu ifadede iki kere geçen
sıfatı, bebek bezinin sahip olduğu vücut uyumu ve (mükemmel, süper) فائقة
tahrişe karşı koruma sağlama özelliklerini güçlü bir şekilde nitelendirmektedir.
“تركيبة فريدة: بفعالية الكرمي املرطب يف جتديد وتعزيز البشرة، وقوة املصل (Sisley Paris-
Global Perfect Gözenek Küçültücü, 2012)” (Eşsiz bileşim: Cildin yenilenmesi
ve güçlendirilmesinde nemlendirici krem etkisi ve serum gücü). İfadede yer alan
.sıfatı, nitelendirdiği bileşimin benzeri olmadığını vurgulamaktadır (eşsiz) فريدة
“ العابرة جلمال دائم ورطوبة ال هناية هلامن أجل لون خالد يتخطى املوضة (Sensai Ruj,
2012)” (Daimi güzellik ve sonsuz nem için gelip geçici modanın ötesine geçen
ölümsüz bir renk için) ifadesinde yer alan خالد (sonsuz) ve دائم (daimi) sıfatları
da anlamı güçlü sıfatlara örnek teşkil etmektedir.
“هل ميكن التمتع ببشرة رائعة؟ (Clinique 3-Step Skin Care Cilt Bakım Seti, 2011)”
(Harika bir cilde sahip olmak mümkün mü?) ifadesinde geçen رائعة (harika) sıfatı
da cildi niteleyerek olumlu özelliklere sahip oluşu hususunda anlamı
kuvvetlendirmektedir.
23
2.2. Edebi Sanatlar
Deyiş özellikleri, içerdiği edebi sanatlar, sözcük oyunları, tekrarlar vb. sayesinde
reklam dili düz yazıdan çok şiir diline daha yakındır (Batı, 2012; Çınar ve Karahan,
2009). Edebi sanatlar, tıpkı öncelikli hedefi, okuyucu veya dinleyiciyi etkilemek,
büyülemek olan şiir dili gibi öncelikli amacı hedef kitleyi, ürünün veya hizmetin satın
alınmasına ikna etmek olan reklam dilinin kullandığı en büyük silahlardandır. “Edebî
sanatların önemi, öncelikle sözde tasarruf sağlamalarına, sözü güzelleştirip ilgi çekici
hâle getirmelerine; dolayısıyla da muhatabın duygularına hitap edilmesine,
etkilenmesine ve ikna edilmesini sağlamalarına dayanmaktadır.” (Mermer vd. ’den
aktaran Çınar ve Karahan, 2009, s. 894).
Reklam yazarı, şair, edebiyatçı, hatip veya siyasetçi daha genel anlamda sözünde,
yazısında edebi sanatları kullanan kimse, edebi sanatlar vasıtasıyla gerçek dünyada var
olan eksiklik ve kusurları, hayal dünyasına taşarak örter (Külekçi, 2011). Bunu
başarmak için bazen güzeli ve iyiyi abartır, bazen daha iyiye, güzele benzetir veya
kullandığı kâfiye, ritimle hedef kitleyi etkileyecek bir müzikalite meydana getirir. Bu
kısımda, incelenen reklamlarda en sık karşılaşılan edebi sanatlar ele alınmıştır.
Karşılaşılan edebi sanatların yoğunluğu, reklam dilinin şiir diline daha yakın oluşu
savını kuvvetlendirmektedir.
2.2.1. Teşhîs
Cansız ve akıl sahibi olmayan varlıklara insana has özelliklerin atfedilmesi
yoluyla gerçekleştirilen teşhîs (kişileştirme) sanatı, reklam dilinde sıkça karşılaşılan
edebi sanat türlerindendir (Külekçi, 2011, s. 121). Tâhir-ul Mevlevî ise teşhîsi, “Eşyaya
şahsiyet vermektir.” diyerek tanımlar (Kürkçüoğlu, 1984, s. 171). Nitekim tanıtımı
yapılan ürün, bazen insana has olumlu özelliklerle tasvir edilirken bazen de bu ürünler
sanki bir kahraman, güçlü bir adam, çekici bir bayan veya şefkatli bir anne gibi
gösterilebilir. Teşhîs sanatında insanın kendisi söylenmeden insana ait bir özellik
söylendiği için aynı zamanda kapalı istiâre gerçekleştirilmiş olur (Ekiz, 1984, s. 331).
24
Lexus ES Otomobil Modeli (2012) markasının reklamında yer alan
“ نفسها وصلت لتتحدى ” (Kendisine meydan okumak için geldi),
ifadelerinde yer alan “meydan (Yeni ölçütler koymak için) ”لتضع معايري جديدة“
okumak, ölçüt koymak” eylemleri insanlara mahsustur. Bu ifadeler otomobil
için kullanılarak teşhîs sanatı yapılmıştır.
Aşağıda yer alan Dior Prestige Kozmetik Ürünleri (2012) reklam metninden
alınan ifadelerde geçen “تربع على عرش” (tahta oturmak), “احتل موقع الصدارة”
(başköşeyi işgal etmek) “oturmak” ve “işgal etmek” eylemleri cansız bir varlık
olan çiçeğe atfedilerek teşhîs sanatı yapılmıştır.
“ األوىل واملرتبة الصدارة، موقع حتتل فهي احلب، هذا عرش على امللكية الزهرة ترتبع ” (Kraliçe
çiçeği bu aşkın tahtına oturur, başköşeyi, ilk sırayı işgal eder).
“!!..عندما تعرب األناقة عن نفسها (Fetîhî Group, 2013)” (Şıklık kendisini ifade
edince..!!) ifadesinde yer alan “عرب عن (ifade etmek)” eylemi, “األناقة" (şıklık)
kelimesine atfedilerek teşhîs sanatı yapılmıştır.
“.جرب احلذاء الرياضي مبيزة زيادة الطاقة من خالل النعل الذي يعمل على دفعك إىل األمام
(Reebok-Reezig Ayakkabıları, 2011)” (Seni ileri itmeye çalışan tabanı sayesinde
enerji artırma avantajına sahip olan spor ayakkabıyı dene.) ifadesinde yer alan
“ileri itmeye çalışmak” ifadesi, ayakkabı için kullanılarak teşhîs sanatı
yapılmıştır.
Geox Ayakkabıları (2012) reklam metninin başında yer alan, büyük puntolarla
yazılmış “يتنفس” (nefes alıyor) ifadesi ayakkabı için kullanılmış ve teşhîs sanatı
yapılmıştır.
Nivea (2012) reklam metninde de teşhîs sanatına rastlanmaktadır. Metinde yer
alan “ نيفيا حتب بشرتك ” (Cildin Niveayı seviyor) ifadesinde “sevmek” eylemini
gerçekleştiren “cilt” kelimesidir. Cilt kelimesine duygusal niteliği olan
“sevmek” fiili atfedilerek kişileştirme sanatı yapılmıştır.
25
2.2.2. Teşbîh
“Teşbih, edebiyatta, aralarında hakîkî veya mecâzi olarak benzerlik veya ilgi
bulunan iki sözden zayıf olanı, kuvvetli olana benzeterek, daha belirgin hale getirme
sanatına denir.” (Ekiz, 1984, s. 325). Teşbîh sanatının başarılı olması için, uzaktan
yakından alakası, benzerliği olmayan öğeler arasında benzerlik ilişkisi kurulmamalıdır,
zoraki bir benzerlikten kaçınılmalıdır (Ekiz, 1984; Külekçi, 2011). Teşbîh olayında
muşebbeh (benzeyen), muşebbehun bih (kendisine benzetilen), vech-i şebeh (benzetme
yönü) ve teşbîh edatı olmak üzere dört tane temel öğe bulunur (Bilgegil, 1989, s. 135).
Teşbîh sanatı, öğelerinin düşüp düşmemesine göre dörde ayrılır: Teşbîhin tüm
öğeleri mevcutsa teşbîh-i tâm veya teşbih-i tâmu’l-erkân, teşbîh edatı düşerse teşbîh-i
muekked, benzetme yönü düşerse teşbîh-i mucmel (mursel), her ikisi de yani teşbîh
edatı ve benzetme yönü düşerse teşbîh-i beliğ olarak adlandırılır (Alvâni, 2005, s. 16).
Teşbîh olayında iki asıl öğe, benzeyen ve kendisine benzetilen bulunmak zorundadır.
Teşbîh sanatı benzetme yönünün durumuna göre de ikiye ayrılır: Benzetme yönü tek
anlam içeriyor ve sabitse teşbîh-i mufred, benzetme yönü birden fazla anlam içeriyor ve
hareketli ise teşbîh-i temsil veya teşbîh-i sûra olarak adlandırılır (Alvâni, 2005, s. 16).
Aşağıda, incelenen Arapça yazılı reklamlarda göze çarpan teşbîh örnekleri yer
almaktadır.
“ نفسها إهنا القمة.. وصلت لتتحدى (Lexus ES Otomobil Modeli, 2012)” (O zirve..
Kendine meydan okumak için geldi). “ القمة إهنا ” ifadesinde marka modeli, kalite
ve teknik özellikleri bakımından en üst düzeyde olması durumuyla zirveye (قمة)
benzetilmiştir. Benzetme edatı ve benzetme yönünün bulunmadığı ifade ile
teşbîh-i beliğ sanatı yapılmıştır. “ وحيوية الناعمة كالقطننشاط حفاضة وهلذا فقد صممت بامربز (Pambers Çocuk Bezi,
2011)” (İşte bu yüzden Pambers, pamuk gibi yumuşak, enerji ve canlılık dolu
çocuk bezini tasarladı) cümlesinde yer alan “ نشاط وحيوية الناعمة كالقطنحفاضة ”
(Pamuk gibi yumuşak, enerji ve canlılık dolu çocuk bezi) ifadesinde bebek bezi,
26
yumuşaklığı bakımından pamuğa benzetilmiştir ve benzetme edatı olarak “ك”
kullanılmıştır. Buradaki teşbîh olayı tüm öğeleri bulunduğundan dolayı teşbîh-i
tâmdır.
“ حياتنا ال بد أن ختلد إن اللحظات الثمينة كطلب الزواج أو اللقاء األول هي حمطات مفصلية يف
Evlilik teklifi veya ilk) ”.(Jaeger-Le Coultre Otel, 2012) يف الذاكرة إىل األبد.
buluşma gibi değerli anlar, sonsuza dek hafızaya kazınması gereken,
hayatımızdaki dönüm noktaları sayılacak istasyonlardır.) ifadesinde ise evlilik
teklifi ve ilk buluşma gibi değerli anlar, değerli olmaları bakımından dönüm
noktası sayılacak istasyonlara benzetilmiştir. Benzetme edatı düştüğü için
teşbîh-i muekkedin varlığından söz edilebilir.
“لتكون رفيقته يف كل حلظة (Philips Avent Anne ve Çocuk Bakımı Ürünleri, 2012)”
(Her an onun arkadaşı olsun diye) ifadesinde marka ürünleri, arkadaşa
benzetilmiştir. Benzetme edatı ve benzetme yönünün bulunmadığı ifade ile
teşbîh-i beliğ sanatı yapılmıştır.
2.2.3. İstiâre
Yukarıda yer alan teşbîh bölümünde, teşbîhin iki asıl öğeyi, yani müşebbeh ve
muşebbehun bihi içermesi gerektiği vurgulanmıştır. Zira istiâre, bu iki asıl öğeden
birinin düşürülmesi suretiyle gerçekleşir. Kısacası istiâre, iki asıl öğesinden biri
düşürülmüş teşbîh-i beliğdir ve muşebbeh düşerse açık istiâre (istiâre-i tasrîhiyye),
müşebbeh bih düşerse kapalı istiâre (istiâre-i mekniyye) gerçekleşir ve muşebbeh bih
düşerse yerine onu imâ edecek bir ipucu bırakılır (Alvânî, 2005, s. 17-19; Yıldız, 2002,
s. 166). Aşağıda istiâre sanatı örnekleri yer almaktadır.
Hyundai Sonata Otomobil Modeli (2012) reklam metninde yer alan
(İçerisinde anların parladığı bir mekân) ”انه املكان الذي تتألق فيه اللحظات“
ifadesinde anların parlamasından bahsedilmiş. Anlar, altın, mücevher vb.
parlayan bir cisme benzetilmiştir. Kendisine benzetilenin bulunmadığı fakat
27
kendisine ait bir özelliğinin (تتألق) bulunduğu ifadede kapalı istiâre sanatı
bulunmaktadır.
Dior Prestige Kozmetik Ürünleri (2012) reklam metninde yer alan “ املتعبةالبشرة ”
(yorgun cilt) sözcük grubunda ise cilt, yorgun olması bakımından insana
benzetilerek kapalı istiâre yapılmıştır.
“أضيفي ملسة مجال تنعش منزلك (el-Gusmî Ev Dekorasyonu Ürünleri, 2011)” (Evini
canlandıracak bir güzellik dokunuşu ekle) ifadesinde, el-Gusmî 2011 kreasyonu
“bir güzellik dokunuşuna” benzetilmiştir. Benzetme olayında benzeyen öğesi
düştüğü için açık istiâre yapılmıştır.
“أشعر بنبض احلياة مع جاكوار (Jaguar Otomobilleri, 2013)” (Jaguarla hayatın
nabzını hissediyorum) ifadesinde yer alan “احلياة نبض” (hayatın nabzı) ifadesinde
hayat kelimesi, nabzı atan canlı bir varlığa benzetilmiştir. Kendisine benzetilenin
düşürüldüğü fakat kendisine ait bir özelliğinin (نبض) bulunduğu ifadede kapalı
istiâre sanatı gerçekleştirilmiştir.
2.2.4. Mecâz-ı Mürsel
“Bir sözü, benzetme hedefi gütmeden, gerçek anlamı dışında başka bir manada
kullanma sanatına mecâz-ı mürsel denir.” (Tok, 2011, s. 173). Bu durumda söz, gerçek
anlamı dışında kullanılmalı, sözün gerçek anlamını düşünmeye engel bir durum
bulunmalı ve iki dilsel görsel arasındaki ilişkilendirme, mantıklı temellere dayanmalıdır
(Ağıldere, 2003, s. 151; Külekçi, 2011, s. 22). Mecaz-ı Mürsel, farklı ilgiler aracılığıyla
meydana gelir. Bunları genel olarak şu şekilde özetlemek mümkündür: Parça-bütün
(cüz’iyyet-külliyet) ilgisi yani parçayı söyleyip bütünü, bütünü söyleyip parçayı
kastetmek, sebebiyet ilgisi yani sebebi söyleyip müsebbibi, musebbibi söyleyip sebebi
kastetmek, durum-yer (hulûl) ilgisi yani yer söyleyip durumu, durum söyleyip yeri
kastetmek, özel-genel ilgisi (umum-husûs) yani geneli söyleyip özeli, özeli söyleyip
geneli kastetmek, lâzımiyet-melzûmiyet ilgisi yani lâzımı söyleyip melzûmu (gerekli
28
kılınan), melzûmu söyleyip lâzımı kastetmek vd. (Bilgegil, 1989, s. 169-172; Külekçi,
2011, s. 21-27). Aşağıda, incelenen reklamlarda karşılaşılan mecâz-ı mürsel (ad
aktarması) örnekleri yer almaktadır.
“ نشاط وحيوية الناعمة كالقطنحفاضة وهلذا فقد صممت بامربز (Pambers Çocuk Bezi,
2011)” (Pambers, pamuk gibi yumuşak, enerji ve canlılık dolu çocuk bezini
tasarladı.) ifadesinde yer alan صمم (tasarlamak) fiili بامربز markasına atfedilerek
mecâz-ı mürsel yapılmıştır. Zira burada tasarlama eylemini gerçekleştiren,
marka bünyesinde yer alan tasarımcılardır.
“تشكيل أول خزانة مالبس لطفلك (Mâmaz ve Bâbaz Çocuk Kıyafetleri Mağazası,
2012)” (Çocuğunun ilk elbise dolabını oluşturma) ifadesinde yer alan خزانة
(dolap) kelimesi ile kıyafetler kastedilmektedir. Anlatılmak istenen kavram
kullanılmadan onunla ilgisi bulunan başka bir kavramla dile getirilerek mecâz-ı
mürsel sanatı yapılmıştır.
“.لذا فقط دأبت ديور على العمل على تطوير هذه الطريقة الفريدة (Dior Prestige Kozmetik
ürünleri, 2012)” (Sadece bu sebeple Dior, bu eşşiz yöntemi geliştirmek için
çalışmaya azmetti.) cümlesinde geçen دأبت (azim göstermek) eylemi markaya
atfedilmiştir. Fakat bu ifadede markadan kasıt marka için çalışan, ürünü
geliştiren uzmanlardır. Burada da mecâz-ı mürsel yapılmıştır.
2.2.5. Mübalağa
Mübalağa, abartmak, bir ifadenin şiddet ve önemini arz etmek, hayal
mesabesinde ifadeler kullanmak, imkânsız veya oluşu kanıtlanamaz bir hadiseden
bahsetmek anlamında kullanılır (Habîb, 1942, s. 369; Tok, 2011). Mübalağa sanatı, bazı
durumlarda en üst düzeyde benzetme şeklinde düşünülebilir (Tok, 2011, s. 189).
Örneğin çok iyi kalpli insanlar için “melek gibi bir insan” ya da tam tersi, oldukça kötü
tanınan, kurnaz ve fesat insanlar için “şeytan gibi”, “Şeytana pabucunu ters giydirir.”
ifadeleri kullanılmaktadır. Mübalağa sanatı, tebliğ, iğrâk ve gulüv olmak üzere üçe
29
ayrılmaktadır ve tebliğ, iğrak makûl olarak kabul edilirken gulüv, pek hoş
karşılanmamaktadır (Külekçi, 2011, s. 131).
Lexus ES Otomobil Modeli (2012) reklam metninde yer alan
"ها اخليالرحاب املقصورة اليت تتخطى بأناقت والراحة واجلمال يف" (Şıklığıyla hayalin ötesine
geçen kabinin ferahlığında konfor ve güzellik) ifadesinde
“ اخليال بأناقتهااليت تتخطى " (şıklığıyla hayalin ötesine geçen) ifadesinde mübalağa
sanatı yapılmıştır. Zira hayalin ötesine geçmek, kanıtlanması güç bir olgudur.
Mercedes-Benz C Otomobil Modeli (2011) reklam metninin sloganında yer alan
ifadelerinde mübalağa sanatı yapılmıştır. Ürünün (asrının önünde) ”سابقة عصرها“
sahip olduğu ileri teknolojik donanımlar ve tasarımıyla son derece modern
olduğunu ifade etmek için kullanılan “çağın önüne geçmek” ifadesi, abartılı bir
ifadedir. Zira bir varlığın, var olduğu zamanın önüne geçmesi mümkün değildir.
Aynı şekilde metinde yer alan "األفضل، وال شيء سواه" (En iyisi, sadece o)
ifadesinde yer alan “ سواه وال شيء ” ibaresi, “Başkası değil, en iyisi o” anlamı
vereceği gibi “Ondan başka bir şey yok” anlamına da gelebilir. Bu durumda
ürün dışındaki tüm varlıkların mevcudiyeti yok sayılarak mübalağa sanatı
gerçekleştirilmiş olur.
Hyundai Sonata Otomobil Modeli (2012) reklamında yer alan
"إنه املكان لكل شيء، املكان الذي فيه كل شيء" (Her şey için mekân, her şeyin içinde
olduğu mekân) ifadelerinde mübalağa sanatı yapılmıştır. Zira bir mekânın, her
şeyi kapsaması ve her şeye uygun olması güç hatta imkânsızdır.
2.2.6. Cem‘
“Lügat anlamı toplamak, birleştirmek olan cem‘, belagat terimi olarak iki veya
ikiden fazla manayı bir hükümde toplamaktır.” (Saraç’tan aktaran Çınar & Karahan,
2009, s. 910). Diğer bir tanımla cem‘, birden fazla söze ait durumları bir tek hüküm
30
bünyesinde bir araya getirmektir (Bilgegil, 1989, s. 283). İncelenen reklamlarda yer alan
cem‘ örneklerine, aşağıda yer verilmiştir.
Lexus ES Otomobil Modeli (2012) reklamında yer alan
,Güzelliğin, ferahlığın) ”وصلت قمة اجلمال، قمة الرحابة، وقمة التطور التكنولوجي“
teknolojik gelişimin zirvesine ulaştı) ifadesinde güzellik, ferahlık, teknolojik
gelişme gibi farklı özellikler zirve kelimesinde buluşmuştur.
“ دقائق 3، منتجات 3 فقط (Clinique 3-Step Skin Care Cilt Bakım Seti, 2011)”
(Sadece 3 ürün, 3 dakika) ifadesinde yer alan منتجات ve دقائق kelimeleri aynı
hususta (üç) buluşmuşlardır. Dolayısıyla cem‘ sanatı yapılmıştır.
“شوكوالته دبل.. والطعم دبل (el-Merâî Milkshake, 2013)” (Çikolata iki kat, tat iki
kat) ifadesinde yer alan شوكوالته ve الطعم kelimeleri “iki kat olma” hususunda
buluşmuşlardır.
“ واحد. عائلة واحدة. بنك واحدوطن (el-Ehlî Bankası, 2013)” (Tek vatan. Tek aile.
Tek banka.) ifadesinde vatan, aile ve banka kelimeleri “tek olma” sıfatında
buluşmuşlardır. Dolayısıyla cem‘ sanatı yapılmıştır.
2.2.7. Tezât
Tezât, kelime anlamı olarak zıtlık demektir. Bir edebi sanat olarak da tek bir varlıkta
bulunan, birbirine zıt iki özelliği bir arada kullanmaya denir (Ekiz, 1984, s. 336).
Aşağıda, tezat sanatı için, incelenen reklamlardan alınmış örnekler bulunmaktadır.
“ آن معا جتمع بني املظهر األنيق والرياضي يف (Volkswagen CC Otomobil Modeli,
2012)” (Aynı anda şık ve spor görünümü bir araya getiriyor) ifadesinde yer alan
“hem şık, hem spor” ibaresi ve “فهي سيارة سيدان وكوبيه رياضية يف سيارة واحدة
(Volkswagen CC, 2012 Otomobil Modeli)” (Tek arabada hem bir sedan hem de
spor coupe) ifadesinde yer alan “hem bir sedan hem de spor coupe” ibarelerinde
31
tezât, karşıtlık bulunmaktadır. Aslında şık veya spor olmak, sedan veya spor
coupe olmak kavramları birbirine zıt olan durumları ifade etmez. Fakat yaygın
olan durum, bir varlığın genelde bu özelliklere aynı anda sahip olmamasıdır.
Yani bir otomobilin hem şık hem spor olması alışıldık bir durum olarak
görülmemektedir. Aynı şekilde bir otomobil ya sedandır ya spor coupe olma
özelliğine sahiptir.
“ الشتاء مع فندق مجريا يف أبراج االحتاد. استمتع بدفء (Cumeyrâ Otelleri, 2012)”
(İttihâd kulelerinde Cumeyrâ otel ile kışın sıcaklığının tadını çıkar.) ifadesinde
yer alan “Kışın sıcaklığı” ibaresinde tezâtlık bulunmaktadır. Nitekim kış denince
sıcak değil aksine soğuk kavramı akla gelmektedir.
2.2.8. Seci‘
Seci‘ sözle yapılan sanatlardandır. Seci‘, nesirde cümle veya cümlecik sonunda yani
duruş kısımlarında bulunan kelimelerin benzer sesle bitmesidir (Alvânî, 2005, s. 23;
Külekçi, 2011, s. 244). Kısacası seci‘ için nesrin kafiyesi demek mümkündür ve nesre
şiir tadı katar (Emîn, 2004, s. 119). Aşağıda seci‘ konusu için, incelenen reklam
metinlerinde göze çarpan örnekler bulunmaktadır.
“ ألنك ال حتظى دائما بفرصة ثانية لترتك انطباعا أوال (Volkswagen CC Otomobil Modeli,
2012)” (Çünkü ilk intibayı bırakmak için ikinci bir şansın daima olmayacak)
ifadesinde yer alan دائما ve أوال sözcükleri seci‘ oluşturmaktadır.
Sisley Paris, Global Perfect Gözenek Küçültücü (2012) reklamında bulunan
“ الزهم وتضييق املسام لتقليل إفراز ” (Kötü koku salgılanmasını azaltmak ve
gözenekleri sıkılaştırmak için) ifadesinde, fasıla bitişlerindeki الزهم ve املسام
kelimelerinin sonlarında yer alan م harfi seci‘ oluşturmaktadır.
Aynı şekilde Clinique 3-Step Skin Care Cilt Bakım Seti (2011) reklam metninde
yer alan “تبدو أفضل ولفرتة أطول” (Daha uzun süre daha iyi görün) ve
32
(Daha uzun süre daha iyi bir görünüme sahip ol) ”متتعي مبظهر أفضل ولفرتة أطول“
ifadelerindeki أفضل ve أطول kelimelerinin sonlarındaki ل harfi seci‘ meydana
getirmektedir. Ayrıca aynı metinde yer alan “ بشرة رائعة مشرقة ومتألقة" ifadesinde ر
ünsüzü aliterasyon meydana getirirken, kelimelerin sonlarında yer alan –a sesi,
ritim oluşturmaktadır.
Hyundai Sonata Otomobil Modeli (2012) reklamından alınan aşağıdaki
ifadelerin sonlarında yer alan kelimeler, aynı şekilde (cem-i muennesi sâlim)
çoğul yapılarak seci‘ oluşturulmuştur.
”أنه املكان حيث تتذكر أسعد اللحظات
"وتتالشى فيه الذكريات
(En mutlu anları hatırladığın ve anıların yok olup gittiği mekân)
2.3. Sözcük Tekrarları
Sözcük tekrarları reklamlarda sık olarak rastlanan bir olgudur ve belli bir amaç
doğrultusunda gerçekleştirilirler. Vurgu, dikkat çekmek ve hatırlanabilirliği sağlamak,
bu amaçların başında yer alır. Bunun yanı sıra tekrar, metne akıcılık ve ahenk
kazandırarak reklam mesajının istenilen etkiyi uyandıracak şekilde iletilmesine katkıda
bulunur (el-Umrî, 2006, s. 112). Suçin (2007, s. 83-85) sözcük tekrarlarını, biçimsel
sözcük tekrarı ve anlamsal sözcük tekrarı olarak ikiye ayırarak, biçimsel sözcük
tekrarını, aynı sözcüğün tekrarlanması, anlamsal sözcük tekrarını eşanlamlı ve yakın
anlamlı sözcüklerin art arda kullanılması olarak tanımlar. Bu bölümde ele alınan sözcük
tekrarları, biçimsel sözcük tekrarı sınıflandırmasında ele değerlendirilebilir.
Aşağıda yer alan Lexus ES Otomobil Modeli (2012) reklam metninde قمة (zirve)
kelimesinin, hatırlanabilirliğini ve dikkat çekiciliğini sağlamak üzere altı kere
tekrarlandığı görülmektedir.
33
قمة اجلمال
قمة الرحابة
إهنا القمة.. وصلت لتتحدى نفسها
التطور التكنولوجي، لتستمر يف .. اجلديدة كليا ، وصلت قمة اجلمال، قمة الرحابة، وقمةES 2013 لكزس
فيها سوى نفسها، مع إحساس در سيارات الفخامة. ولتضع معيري جديدة سباقة للجاذبية، ال تتحدىتص
ها اخليال.رحاب املقصورة اليت تتخطى بأناقت والراحة واجلمال يفباحلرية يف السقف البارونامي الفريد،
Aynı duruma Hyundai Sonata Otomobil Modeli (2012) reklam metninde de
rastlanmaktadır. املكان (mekân) sözcüğünün beş kere tekrarlanarak, hedef
kitlenin dikkati bu kelimenin üzerine çekilmek istenmiştir. Zira marka modeli ile
kelimesi arasında ilişki kurulmuş ve bir alet, bir ulaşım aracı olmaktan öte املكان
marka modeli, en mutlu anların hatırlandığı, her şey için olan ve içerisinde her
şeyin olduğu bir mekâna benzetilmiştir;
هذا هو املكان
إنه ليس جمرد آلة أو وسيلة ت ن ق ل
أنه املكان حيث تتذكر أسعد اللحظات
وتتالشى فيه الذكريات
إنه املكان لكل شيء
املكان الذي فيه كل شيء
34
انه املكان الذي تتألق فيه اللحظات
فلتحيا حياتك بتألق
إكتشف املزيد من القصص
Gain Plus Çocuk Mamaları (2012) reklam metninin sonunda yer alan جمانا
(bedava) kelimesi, görselde yer alan ürün ambalajı üzerine beş kere yazılarak
tüketicinin dikkati promosyon üzerine çekilmek istenmiştir.
"جم جمانا . EYE Q PLUS 444 واحصلي على علبة غني بلص"
Sisley Paris/ Global Perfect Gözenek Küçültücü (2012) reklam metni içerisinde
kelimesinin sekiz defa tekrar edilmesi, hedef kitlenin dikkatini (cilt) بشرة
çekmenin yanı sıra ürünün etki ve kullanım alanını vurgulamaktadır.
جلوبال بريفيكت
GLOBAL PERFECT
لتقليل إفراز الزهم وتضييق املسام
لبشرة نقية خالية من العيوب والشوائب
اجلديد يف عناية البشرة: معزز قوي للبشرة مع املستخلصات النباتية الرئيسية باجلرعة Sisley إجناز سيسلي
حتويل وتغيري نسيج البشرة: حيث مينحكى بشرة المعة فوريا، ومسام يتم تضييقها بشكل واضح. األمثل.
تظهر البشرة أكثر نعومة، خمملية حريرية امللمس، بنسيج نقي خاىل من الشوائب. أسابيع، 4يف غضون
لتبدو البشرة مضيئة ونضرة.
35
شرة، وقوة املصل.جتديد وتعزيز البتركيبة فريدة: بفعالية الكرمي املرطب يف
Benzer durum Clinique 3-Step Skin Care Cilt Bakım Seti (2011) reklam
metninde de söz konusudur. Metinde بشرة (cilt) kelimesinin on iki defa
tekrarlanması, ürünün etki alanına vurgu yapmaktadır. Aynı şekilde نعم (evet)
kelimesinin beş defa tekrar edilmesi, harika bir cilde sahip olmanın mümkün
olup olmadığı sorusuna, ürünün üstün özellikleriyle olumlu bir cevap
oluşturduğunu vurgulamaktadır;
هل ميكن التمتع ببشرة رائعة؟
أطباء البشرة لدينا يقولون نعم.
املصم م خص يصا لتلبية احتياجات بشرتك جيعل خمتلف أنواع Step Skin Care-3 إن نظام العناية بالبشرة
البشرة تبدو أفضل ولفرتة أطول.
دقائق، مرتني يف اليوم لتتمت عي ببشرة رائعة مشرقة ومتأل قة. ما كان يتوفر يف السابق 3منتجات، 3فقط
برتكيبات تالئم نوع البشرة.فقط لدى خرباء البشرة لدينا، أصبح اآلن مصم م وفقا الحتياجاتك اخلاصة
نعم، ميكن للبشرة اجلافة أن تبدو رطبة وناعمة ومرحية. نعم، ميكن فتح املسامات املسدودة وتنعيم اخلطوط
الدقيقة واحلصول على إشراقه نضرة وصحية. متت عي مبظهر أفضل ولفرتة أفضل. قويل نعم للبشرة الرائعة.
موقع... كل ما عل مناه إياه أطباء البشرة عرب
خالية من العطور. 100% خمتربة ضد احلساسية.
36
2.4. Cümle Çeşitleri
Reklam dili amaçlı bir iletişim türü olduğundan, reklam metinlerinde kullanılan
cümle çeşitleri, bu amaçlar doğrultusunda oldukça çeşitlilik göstermektedir. Kullanılan
cümle çeşitlerinin seçilmesinde reklamın işlevleri de göz önünde bulundurulmaktadır
(Batı, 2012, s. 128). Kullanılan cümle çeşitlerinde, reklam metninin yazılacağı dilin
kendi iç dinamiklerinin ve sözdizimsel özelliklerinin de etkili olduğu göz ardı
edilmemelidir. İncelenen reklam metinlerinde birçok cümle çeşidinin varlığı dikkat
çekse de burada en yaygınları olan emir cümleleri, soru cümleleri ve eksiltili anlatımlara
yer verilmiştir.
2.4.1. Emir Cümleleri
Emir cümlesi, reklam dilinde sıkça kullanılan cümle türlerindendir. Emir fiil
kullanımından kasıt, hedef kitleye emir vermekten ziyade, onları tüketime, reklamı
yapılan ürün ya da hizmeti satın almaya, fırsatları ve sürprizleri kaçırmamaya teşvik
etmek, rüyalarını gerçekleştirmeleri konusunda tereddüt etmemelerini sağlamak olup,
olumsuz emir fiili kullanımıyla da hedef kitleye, satın alma sürecinde sıkıntılardan ve
formalitelerden uzak durması tavsiye edilir (el-Umrî, 2006, s. 89-91). Reklam yazarının
emir yapısını kullanması, onun reklamını yaptığı ürün veya hizmete güvendiğinin de bir
göstergesidir ve kullanılan emir yapısı aracılığıyla reklam okuyucusu, direk kendine
hitap ediliyormuş gibi hisseder ve kişiselleştirme süreci gerçekleşir (Batı, 2012, s. 130).
Reklam metinlerinde kullanılan emir fiiller üç grupta incelenir: Tüketicinin
kazanımlarına yönelik fiiller yani “al, satın al, iste” gibi, ürünün tüketimine, kullanımına
yönelik fiiller yani “dene, kullan” gibi ve tüketiciyi uyarmaya ve hatırlamasını
sağlamaya yönelik fiiller yani “bak, izle, emin ol” gibi (Leech’ten aktaran Batı, 2012, s.
131). Aşağıda, reklam metinlerinde kullanılan emir cümleleri için, incelenen reklam
metinlerinden alınmış örnekler bulunmaktadır.
“ اجلديدة M ”(Mercedes- Benz M Otomobil Modeli, 2012) تعرف على الفئة
(Yeni M serisi ile tanış).
37
“ حياتك بتألقفلتحيا (Hyundai Sonata Otomobil Modeli, 2012)” (Hayatını
parıltıyla yaşa). Bu cümlenin temenni, dua anlamı taşıdığı görülmektedir.
“إكتشف املزيد من القصص (Hyundai Sonata Otomobil Modeli, 2012)” (Daha
fazla hikâye keşfet).
“ املرافق الرتفيهية يف املنطقة، واربح تذاكر ألحلى اهلدايا امرح مع أحدث األلعاب وأروع
En yeni oyunlar ve bölgenin) ”(Magic Planet İnternet Sitesi, 2012) واملكافآت
en mükemmel lunaparkları ile eğlen ve en güzel hediyeler, ödüller için
biletler kazan).
“ بنمو أفضلأطلقي العنان حلركة طفلك كي ينعم (Pambers Çocuk Bezi, 2011)”
(Daha iyi bir şekilde gelişmesi için çocuğunun hareketlerini özgür bırak).
“بد يل إىل األفضل (Gain Plus Çocuk Mamaları, 2012)” (Daha iyisiyle değiştir).
“SENSAI متتعي حبياة مليئة باجلمال مع سينساي (Sensai Ruj, 2012)” (Sensai ile
güzellikle dolu bir hayatın tadını çıkar).
“ الروعة عامل ادخلي (Thierry Mugler Alien Parfümü, 2012)” (Harikalar
dünyasına gir).
2.4.2. Soru Cümleleri
Yazdığı reklam metninde soru soran reklamcı, okuyucudan cevap beklemek yerine
okuyucuyu reklam iletisini çözümlemede aktif kılmak istemektedir. Zira sorduğu
sorunun cevabını kendisi zaten bilmektedir fakat bunu yaparak okuyucuya kendini özel
hissettirir, reklam metnine diyalog havası katarak samimi bir ortam oluşturur ve
alınacak cevabın, reklam metninin başarısının bir göstergesi olduğunu bilir (Batı, 2012,
s. 133-135). Buradan hareketle reklam metninde soru üslubunun, retorik amaçlar
güdülerek kullanıldığı söylenebilir.
38
Soru üslubu, bazen soru sorma dışında anlamlar da taşıyabilmektedir. Bolelli (2011,
s. 275) bu anlamları, nefy (olumsuzluk), inkâr, ikrâr ettirme, azarlama, yüceltme,
küçümseme, gecikmiş sayma, hayret ve şaşkınlık, eşitlik, temenni ve teşvik olarak
özetlerken, bunları içeren soru cümlelerinde, kastedilen manayı anlamamıza yardımcı
olacak bazı ipuçlarının bulunduğunu belirtir. Aşağıda, incelenen reklam metinlerinden
alınmış soru cümleleri örnekleri bulunmaktadır.
“هل ميكن التمتع ببشرة رائعة؟ (Clinique 3-Step Skin Care Cilt Bakım Seti,
2011)” (Mükemmel bir cilde sahip olmak mümkün mü?)
حباجة لتمويل؟”
Düğün törenini organize etmek için) ”(Anb Bankası, 2012) لتجهيز حفل زواجك
finansmana mı ihtiyacın var?)
Yukarıda yer alan reklam metninde her hangi bir soru edatına ihtiyaç duyulmadan
soru üslubunun kullanıldığı görülmektedir.
Aloe Dent Diş Macunu (2011) reklam metninde de bir soru cümlesi örneği
bulunmaktadır:
(?Gülümseyişini en son ne zaman sergiledin) ”مىت أخر مرة أظهرت ابتسامتك؟“
Sephora Kozmetik Ürünleri (2012) reklam metninde yer alan şu ifade de bu
başlığa örnek oluşturmaktadır:
Sephoradaki son güzel güzellik) ”هل مسعت آخر أخبار اجلمال لدى سيفورا؟“
haberlerini duydun mu?)”
“تريد أن تتذو ق وصفة اهلندسة األملانية ألول مرة؟
”(Volkswagen Polo Sedan Otomobil Modeli, 2012) إليك إذا بولو سيدان اجلديدة.
(Alman mühendisliğini yaşama zevkini ilk defa mı tatmak istiyorsun? O
halde, işte sana yeni Polo Sedan.)
Yukarıda yer alan ifade de soru cümlesi ve cevabı yer almaktadır.
39
Aşağıda, Sensodyne Diş Macunu (2012) reklam metninden alınmış bir soru
cümlesi bulunmaktadır:
“ اخلمسة الناجتة عن التآكل احلمضي؟ثريات أكيف تتفادى الت ” (Asit erozyonundan
kaynaklanan beş etkiyi nasıl önlersin?)
2.4.3. Eksiltili Anlatımlar
Arapça yazılı reklamlarda yer alan sözdizimsel görünümlerden biri de eksiltili
anlatımlardır. Eksiltme de soru cümleleri gibi genellikle retorik amaçlar doğrultusunda
yapılır. Öyle ki el-Curcânî’nin “Söylememek, söylemekten daha fasih, ifade etmek,
etmemekten daha evlâdır ve konuşmazsan daha çok konuşkan, açıklama yapmadığında
daha açıklayıcı bulursun kendini.” sözü bu duruma ışık tutar (el-Umrî, 2006, s. 101).
Reklam yazarı eksiltme yaparak, eksik kalan kısmı tamamlama ve keşfetme rolünü
yerine getirmesi için okuyucuya fırsat tanır ve böylece okuyucuyu aktif hale getirir (el-
Umrî, 2006, s. 102). Hedef kitlenin reklam metnini okumak için çok az zaman ayırdığı
ve reklam maliyetleri hesaba katılınca, eksiltili anlatımlar hem zaman, hem maddiyat
açısından tasarruf edilmesini sağlayacaktır (Batı, 2012, s. 139; el-Umrî, 2006, s. 112).
Aşağıda, incelenen reklam metinlerinden alınmış eksiltili anlatım örnekleri yer
almaktadır.
Mercedes-Benz M (2012) ve C (2011) Serileri reklam metinlerinde ağırlıklı
olarak eksiltili anlatımlar bulunmaktadır; “ عصرها سابقة ” (Asrının önünde),
“C اجليل اجلديد من الفئة” (C serisinin yeni nesli),” “ .عاما من االبتكار 521 ” (Yüz
yirmi beş yıllık buluş.), “ .التفوق غزيرة ” (En iyisi.), “.معيار القوة واألداء الفائق” (Gücün
standardı, üstün performans). Görüldüğü üzere cümleler eksiltili anlamlar
taşımakta, herhangi bir yargı bildirmemektedir.
40
Pambers Çocuk Bezi (2011) reklam metninin baş kısmında da iki tane eksiltili
anlatım yer almaktadır; “مالءمة فائقة مع اجلسم” (Vücutla süper uyum),
.(Sürtünmeye karşı süper koruma) ”محاية فائقة ضد اإلحتكاك!“
Mâmaz ve Bâbaz Çocuk Kıyafetleri Mağazası (2012) çocuk giysileri reklam
metni de eksiltili bir anlatım ile başlamaktadır; “ Çocuk giysileri”.
مالبس األطفال
ستجدين كل ما حتتاجني إليه لتشكيل أول خزانة مالبس لطفلك يف "ماماز وباباز".
بكرة )اخلدج( وصوال إىل حيث تتوفر التشكيالت املختارة يف مقاسات أصغر خمصصة ألطفال الوالدة امل
عمر سنتني.
Aynı şekilde Sisley Paris/ Global Perfect Gözenek Küçültücü (2012) reklam
metninin başlangıç kısmında da eksiltili anlatımlarla karşılaşılmaktadır; “Global
Perfect”, “Kötü koku salınımını azaltmak ve gözenekleri sıkılaştırmak için”,
“Kusursuz, lekesiz bir cilt için”.
جلوبال بريفيكت
GLOBAL PERFECT
لتقليل إفراز الزهم وتضييق املسام
لبشرة نقية خالية من العيوب والشوائب
Sensai Ruj(2012) reklam metni de eksiltili anlatımlarla başlamaktadır;
SENSAI ROUGE أمحر الشفاه
أجل لون خالد يتخطى املوضة العابرة جلمال دائم ورطوبة ال هناية هلا.من
41
SENSAI
En kırmızı dudaklar SENSAI ROUGE
Daimi bir güzellik ve sonsuz nem ve transit modanın da ötesine geçen ebedi bir renk
için.
Aşağıdaki ifade de bir eksiltili anlatım örneğidir.
“ تعرب األناقة عن نفسها..!!عندما (Fetîhî Group, 2013)” (Şıklık kendini ifade edince..!!).
2.5. Deyimler
Deyim, en az iki söz varlığından oluşan, nadiren de tek sözcükten meydana gelen ve
gerçek anlamları dışında mecâzi anlam ile pekiştirilmiş bulunan kalıplaşmış söz öbeği
ya da deyiştir (Parlatır, 2008, s. 1). Doğru (2011, s. 29-31) deyimleri, dil içindeki
fonksiyonlarının önemine binaen “dilin derin devleti” olarak nitelendirir ve deyimlerin,
ait olduğu dilin konuşucuları tarafından özümsenmiş, kültüre mâl olmuş dil birlikleri
olması hasebiyle, sözden tasarruf edilmesini, anlatılmak istenenin kısa, öz ve çarpıcı
şekilde anlatılmasını sağladığını vurgular.
Aşağıda, incelenen yazılı reklam metinlerinden alınmış deyim örnekleri ve yer
aldıkları ifadeler bulunmaktadır.
Volkswagen CC Otomobil Modeli (2012) reklam metninde yer alan
(Onun varlığı yeter) ,(Sadece varlığı yıkar ortalığı) ”حضورها وحده حيدث ضجة“
ifadesinde geçen “ ضجة أحدث ” (gürültü oluşturmak, dikkat çekmek) deyimi,
ifadeye “onun endamı, varlığı yeter” anlamı katmıştır.
Cadillac NHTSA Otomobil Modeli (2012) reklam metninde yer alan
“ األمان بكل تفو ق اختبارات اجتياز أصعب ” (En zor güvenlik testlerini üstün başarıyla
geçmek) ifadesinde “اجتاز اختبار” (bir konuda sınav vermek, sınavını geçmek)
deyimi bulunmaktadır.
42
Cadillac NHTSA Otomobil Modeli (2012) reklam metninde yer alan
Sana, arabana karşı güven hissi ve) ”ليمنحك الثقة بسيارتك وراحة البال على الطرقات“
yollarda kafa rahatlığı vermek için) ifadesinde “ ثقة منح ” (güven vermek),
.deyimleri yer almaktadır (akıl rahatlığı) ”راحة البال“
Philips Avent Anne ve Çocuk Bakımı Ürünleri (2012) reklamında yer alan
Esnek Philips) "جمموعة Philips AVENT املرنة، تليب احتياجات طفلك حلظة بلحظة“
AVENT koleksiyonu çocuğunuzun tüm ihtiyaçlarına an be an cevap veriyor.)
ifadesinde “ احتياجات فالن لىب ” (birinin ihtiyaçlarına cevap vermek) deyimi
geçmektedir.
Pambers Çocuk Bezi (2011) reklamında yer alan
“ منوه اجلسدي والذهين إن حركة الطفل تلعب دورا هاما جدا يف ” (Çocuğun hareketi,
beden ve zihin gelişiminde son derece önemli bir rol oynar) ifadesinde
“ ,deyimi (rol oynamak) ”لعب دورا “ ينعم بنمو أفضل العنان حلركة طفلك كيأطلقي ”
(Daha iyi bir şekilde gelişimesi için çocuğunun hareketlerini özgür bırak)
ifadesinde ise “أطلق العنان” (serbest bırakmak) deyimleri geçmektedir.
Dior Prestige Kozmetik Ürünleri (2012) reklam metninde ise “ العرشتربع على ”
(tahta oturmak), “احتل موقع الصدارة” (başköşeyi işgal etmek), “بلمسة واحدة” (tek
bir dokunuşla) deyimleri geçmektedir;
ترتبع الزهرة امللكية على عرش هذا احلب، فهي حتتل موقع الصدارة، واملرتبة األوىل من بني “
"كل تلك األزهار
"حتوال رائعا عالبشرة. فهو يعاجل بعمق خاليا البشرة التالفةبلمسة واحدة فقط، سيضفي ”
Abdu’l-Latîf Cemîl Elektronik ve Havalandırma Cihazları (2013) mağazasının
reklam metninde de “صد ق عينيك” (gözlerine inanmak) deyimi geçmektedir.
43
“ القيود حتر ر من (Citroen DS4 Otomobil Modeli, 2012)” ifadesi deyimsel bir
ifadedir ve “prangalarından, bağlarından kurtul” anlamı taşımaktadır.
Aynı şekilde Citroen DS4 Otomobil Modeli (2012) reklam metninin aşağıda
bulunan cümlesinde “انتزاع اإلعجاب” (beğeni kazanmak) deyimi yer almaktadır.
"بيه بأربعة أبواب لتنتزع اإلعجابهتا تألقت كسيارة كو فبأدائها الرياضي ورحابة مقصور "
(Spor performansı ve kabin ferahlığıyla, beğenileri kazanmak üzere dört kapılı
bir coupe otomobil olarak sahneye çıktı.)
“لكن ما هي اللحظة اليت قد تغري حياتك أنت؟ (Jaeger-Le Coultre Oteli, 2012)” (Fakat,
senin hayatını değiştirebilecek an nedir?) ifadesinde de “ birinin) ” حياة فالنغري
hayatını değiştirmek) deyimi yer almaktadır.
“ البيضاء نفسها فأحدث ثورة يف رموز صناعة الساعات املعاصرة ”J12” فرضت ساعة (Chanel
J12 Saatleri, 2012)” (Beyaz renkli “J12” saati, sektöre adını yazdırarak modern
saatçiliğin kodlarında bir devrim yarattı) ifadesinde de “أحدث ثورة” (devrim
yaratmak) deyimi yer almaktadır.
2.6. Paralellik, Kafiye, Ritim ve Cinâs
Paralellik, kafiye, ritim ve cinâs reklam yazarının kullandığı retorik araçlardandır.
Bu araçlarla akılda kalıcılığı artıracak, ilgiyi reklam metni üzerine çekecektir. Paralelliği
yapı tekrarı olarak tanımlamak mümkündür (Johnstone, 1991, s. 97). Morfolojik
düzeyde vezin ve kalıplara dayanan bir dil olan, sahip olduğu akıcılık ve müzikalite
sayesinde şiir dili olarak nitelendirilen Arapça için, paralellik, kafiye ve ritim daha etkili
bir enstrüman haline gelmektedir. Arapça reklam yazarları, zengin hitâbet geleneğiyle
övünen Arapçanın bu avantajından yararlanır ve farklı morfolojik ve dilbilgisel yapıları
kullanarak ortaya çeşitli paralellik, kafiye ve ritim görüntüleri çıkarırlar (Gully, 1996, s.
,ile biten sıfatların (ي ) vezninde üçlü meçhul fiillerin, sonu nisbet yâsı ي فعل .(22
mefûlün mutlak olan mansûb mastarların, إفعال veznine ait mâzi formunda fiillerin,
44
kapalı te (ة) ile biten dişi kelimelerin bir arada kullanılması bu duruma örnek olarak
verilebilir.
Bahsedilen morfolojik ve dilbilgisel yapılar aynı zamanda cinâs meydana
getirmektedir (Gully, 1996, s. 26). Bu nedenle cinâsa, “Edebi Sanatlar” başlığı yerine
burada yer verilmiştir. Cinâs, lafızla yapılan edebi sanatlardandır ve lafızların arasındaki
yazılış ve ses benzerliklerinden meydana gelir, anlam bakımından ise uyum aranmaz
(Alvânî, 2005, s. 23; Bilgegil, 1989, s. 308; el-Eyyûbî, 2008). Cinâs genel olarak ikiye
ayrılır: Tam cinâs ve nâkıs cinâs. Tam cinâsta lafzı oluşturan tüm harfler aynı iken,
nâkıs cinâsta bazı harflerin türünde, şekillerinde, sayılarında farklılık bulunur (Alvânî,
2005, s. 23). Cinâsa hem düz yazıda hem de şiirde rastlamak mümkündür (Ekiz, 1984:
43). Arapçanın morfolojik olarak vezinlere dayanan bir dil olması, aynı vezinler
aracılığıyla cinâs sanatını gerçekleştirmede kolaylık sağlamaktadır.
Aşağıda, incelenen reklam metinlerinden alınmış paralellik, kâfiye, ritim ve cinâs
örnekleri yer almaktadır.
Lexus ES Otomobil Modeli (2012) reklam metninin başında yer alan ve alt alta
yazılan “ اجلمال قمة ” (güzelliğin zirvesi) ve “ الرحابة قمة ” (ferahlığın zirvesi)
ifadelerinde paralellik bulunmaktadır.
Cadillac (2012) reklam metninde yer alan “ فاستحق الريادة تفوق يف السالمة ”
(Güvenlikte üstün performans gösterdi ve galibiyeti haketti) ifadesinde bulunan
.harfleri ise ritim oluştururken, akılda kalıcılığı artırmaktadır ق
Pambers Çocuk Bezi (2011) reklam metninde yer alan “ فائقة مالءمة ” (süper
uyum) ve “ فائقة محاية ” (süper koruma) ifadeleri, paralellik meydana getirmiştir.
Marka ismi ماماز وباباز (Mâmaz ve Bâbaz Çocuk Kıyafetleri Mağazası, 2012),
hem kalıp olarak uyum içerisinde olan hem de sonlarında kafiye bulunan iki
kelimeden oluşmaktadır.
Sisley Paris/ Global Perfect Gözenek Küçültücü (2012) reklam metninde yer
alan ve her ikisi “تفعيل” kalıbına ait olan “تقليل” ve “تضييق” mastarları paralellik
45
meydana getirmektedir; “لتقليل إفراز الزهم وتضييق املسام” (Kötü koku salınımını
azaltmak ve gözenekleri sıkılaştırmak için). Ayrıca “ لبشرة نقية خالية من العيوب
ifadesinde yer (Kusursuz ve kirlerden arındırılmış temiz bir cilt için) ”والشوائب
alan kelimelerin de genelde aynı sesle bitmesi ritim meydana getirmektedir.
Sensai Ruj (2012) reklam metninde cümle başlarında yer alan “ من أجل لون” (bir
renk uğruna) ifadeleri paralellik oluşturmaktadır;
".VIBRANT CREAM COLOUR" من أجل لون زاه وقوة ترطيبية عالية
".INTENSE LASTING COLOUR" وناعممن أجل لون طويل األمد وتغميد لطيف
Clinique 3-Step Skin Care Cilt Bakım Seti (2011) reklam metninde yer alan
أطول ve أفضل ifadesindeki (Uzun süre iyi görünür) ”تبدو أفضل ولفرتة أطول“
kelimeleri ikisi de ismi-i tafdîl kalıbından olduğu için paralellik meydana
getirmektedir. Ayrıca metin sonunda yer alan ve “ ميكن نعم ” (Evet mümkün)
ifadeleri ile başlayan üç cümlede paralellik mevcuttur;
نعم، ميكن للبشرة اجلافة أن تبدو رطبة وناعمة ومرحية. نعم، ميكن فتح املسامات املسدودة وتنعيم "
واحلصول على إشراقه نضرة وصحية. متت عي مبظهر أفضل ولفرتة أفضل. قويل نعم للبشرة اخلطوط الدقيقة
"الرائعة.
Ayrıca “بشرة رائعة مشرقة ومتألقة” (harika, parlak ve ışıl ışıl bir cilt) ifadesinde
bulunan ve kapalı te harfi ile biten kelimelerin –a sesi ile sona ermesi ritim
oluşturmaktadır.
Dior Prestige Kozmetik Ürünleri (2012) reklamının başlığında ise iki muzari fiil
kullanılarak paralellik oluşturulmuştur; “مجال يسود ويسمو” (Hüküm süren ve
yücelen bir güzellik). Aynı şekilde “ للجمال اآلن اسم جديد، للجمال اآلن اسم
46
Güzelliğin şimdi yeni bir adı var, güzelliğin şimdi “Souveraine” adı) ”سوفريين.
var.) cümlesinde “للجمال اآلن اسم” kısmında da paralellik mevcuttur. Bu şekilde
güzelliğin yeni isminin سوفريين olduğu vurgulanmıştır.
Başka bir paralellik örneğine ise aşağıda yer alan The Ritz-Carlton Otelleri
(2012) reklamında rastlanılmaktadır. Cümlelerin başında yer alan “دعونا"
(Bırakın bizi…) ifadesi paralellik meydana getirmektedir.
دعونا نرسم لكم فرح االحالم يف أجواء خيالية
بالقصور دعونا نسعد عائلتكم وضيوفكم مبوائد تليق
دعونا حنيي االجواء من حولكم بالسعادة والرومانسية
دعونا حنول الواقع اىل عامل أمجل من األساطري
دعونا نقيم معكم
ماجيك بالنيت”
عامل مغامرات
كله مكافآت
امرح مع أحدث األلعاب وأروع املرافق الرتفيهية يف املنطقة، واربح تذاكر ألحلى اهلدايا
واملكافآت."
Yukarıda yer alan Magic Planet internet Sitesi (2012) reklam metninde مغامرات
ve مكافآت kelimelerinin aynı tür çoğul formunda olmaları (cem-i muennesi sâlim)
kafiye oluştururken, iki kelimenin de mufâale kalıbının mastarı olması nakıs cinas
47
meydana getirmiştir. Ayrıca ism-i tafdîl kalıbındaki أحلى ,أروع ,أحدث kelimelerinde ise
yazılışları ve söylenişleri benzediğinden dolayı nâkıs cinâs bulunmaktadır.
Magic Planet İnternet Sitesi (2012) reklam metninde yer alan
أحدث األلعاب وأروع املرافق الرتفيهية يف املنطقة، واربح تذاكر ألحلى اهلدايا امرح مع "
"واملكافآت (En yeni oyunlar ve bölgenin en mükemmel lunaparkları ile eğlen ve
en güzel hediyeler, ödüller için biletler kazan) ifadesinde yer alan امرح ve اربح
emir fiillerindeki ح sesi nâkıs cinâs meydana getirmektedir.
2.7. Yazım ve Dilbilgisi Hataları
İncelenen reklamlarda bazı yazım ve dilbilgisi hatalarının mevcut olduğu dikkat
çekmektedir. Yapılan hataların genelde vasıl hemzesi ile katı‘ hemzesinin ayırt
edilememesinden kaynaklandığı, bunların yanı sıra bazı sözcüklerin i‘râbında ve
morfolojik çekimlerinde hatalar yapıldığı görülmektedir (Yâkût, 2003, s. 462). Aşağıda,
incelenen reklamlarda karşılaşılan imla ve dilbilgisi hataları örneklerine yer
verilmektedir.
Volkswagen CC Otomobil Modeli (2012) reklam metninin son cümlesinde
ma’dûdun mansup olarak yazılması gerekir fakat bu şekilde yazılmayarak hata
yapılmıştır;
”سعودي لاير 552،111 من بدء اجلديدة CC فولكس واجن “
(Yeni Volkswagen CC, 112, 999 Suudî riyalinden başlayan fiyatlarla)
Hyundai Sonata Otomobil Modeli (2012) reklamında genel olarak hemzelerin
kullanımında hatalar bulunmaktadır. Üçüncü cümlede başta geldiği için إن nin
hemzesinin altta olması gerekirken, yedinci cümlede ان olarak yazılması, “ء” nin
yazılmaması ve iftiâl vezninde olan إكتشف fiilinde “ء” yazılması hatalıdır;
48
هذا هو املكان
إنه ليس جمرد آلة أو وسيلة ت ن ق ل
أنه املكان حيث تتذكر أسعد اللحظات
وتتالشى فيه الذكريات
إنه املكان لكل شيء
املكان الذي فيه كل شيء
الذي تتألق فيه اللحظاتانه املكان
فلتحيا حياتك بتألق
إكتشف املزيد من القصص
Pambers Çocuk Bezi (2011) reklamında da hemze yazım hatası dikkat
çekmektedir. Metinde yer alan “!محاية فائقة ضد اإلحتكاك” (Tahrişe karşı üstün
koruma!) cümlesinde geçen ve iftiâl vezninden olan اإلحتكاك kelimesinde
hemzenin yazılması hatalıdır. "."ويتعلم مفاهيما مثل "فوق" و"حتت" (“Üst” ve “alt”
gibi kavramlar öğreniyor.) cümlesinde yer alan مفاهيما kelimesi cümlenin
nesnesidir ve bu sebeple nasb halindedir. Fakat gayri munsarif olan bu
kelimenin tenvin ile yazılması hatalıdır.
Aşağıda yer alan Gain Plus Çocuk Mamaları (2012) reklam metninde de
hemzenin yazılmaması gereken yerlerde (اإلستبدال ,إستبديل) yazıldığını
görüyoruz;
"…من علب احلليب املستخدم حاليا عندما يصبح عمر طفلك سنة واحدة إستبديل علبة "
49
عند اإلستبدال يرجى االتصال بالرقم اجملاين وتزويدهم برقم فاتورة الشراء ومعلومات الطفل للمشاركة "
"(iPhone 4) 8 بالسحب الكبري على
Aşağıda yer alan Sisley Paris/ Global Perfect Gözenek Küçültücü (2012)
gözenek küçültücü reklam metninde geçen “بنسيج نقى خاىل من الشوائب”
(Kirlerden arındırılımış temiz bir dokuyla) ifadesinde yer alan خاىل kelimesinin
sonunda yer alan ى harfinin, kelimenin nakıs bir fiilden türetilen ism-i fâil
olması ve belirsiz olarak gelmesinden dolayı düşürülerek, kesralı yazılması
gerekir. Buna ek olarak yukarıda geçen iki örnekte de görüldüğü üzere metinde,
kelime sonlarında yer alan ي harflerinin noktaları yazılmamıştır: مينحكى ,قوى,
ىك fiilinin sonundaki مينحكى Bunların içerisinde yer alan .خاىل ,نقى bitişik
zamiri, aslında Fasih Arapçadaki ك bitişik zamiridir. Bu duruma Lehçe Girişimi
başlığı altında da değinilmiştir.
جلوبال بريفيكت
GLOBAL PERFECT
لتقليل إفراز الزهم وتضييق املسام
لبشرة نقية خالية من العيوب والشوائب
اجلديد يف عناية البشرة: معزز قوي للبشرة مع املستخلصات النباتية الرئيسية Sisley إجناز سيسلي
باجلرعة األمثل.حتويل و تغيري نسيج البشرة: حيث مينحكى بشرة المعة فوريا، ومسام يتم تضييقها
أسابيع،تظهر البشرة أكثر نعومة، خمملية حريرية امللمس، بنسيج نقي 4بشكل واضح. يف غضون
وائب. لتبدو البشرة مضيئة ونضرة.خاىل من الش
تركيبة فريدة: بفعالية الكرمي املرطب يف جتديد وتعزيز البشرة، وقوة املصل.
50
“إنتبه
”(El-Mustakbel, FMP Bitâgatu’d-Damâni’z-Zehebî, 2013) ليس كل ما يلمع ذهيب!
(Dikkat et, her parlayan altın değildir!)
Yukarıda yer alan reklam metninde hem iftiâl kalıbından olan bir fiile hemze
koyulması, hem de leysenin (ليس) haberi olan “ذهيب” kelimesinin “ذهبيا” şeklinde
mansûp olarak yazılmaması hatalıdır. Fakat bu kasıtlı yapılmış bir hata olabilir. Zira
reklam metninde bahsedilen kartın (Bitâgatu’d-Damâni’z-Zehebî) adında da geçen ذهيب
kelimesi direk oraya yazılarak “Parlayan her şey, “Bitâgatu’d-Damâni’z-Zehebî”
değildir.” anlamı verilmek istenmiş olabilir. Atasözünün aslının “ليس كل ما يلمع ذهبا”
olmasına rağmen sondaki "ذهب" kelimesinin nisbet ismi olarak yazılması bu durumu
açıklamaktadır.
“إقضى أجازتك مع أقوى برامج عامر جروب (Amer Group, 2013)” (Tatilini Amer
Group’un en güçlü programları ile geçir) ifadesinin başında yer alan nâkıs fiilin,
emir yapısında olduğu için sonunun sâkin olmasının alameti olarak sondaki illet
harfinin düşmesi gerekir. Her ne kadar burada أنت zamirine göre çekim yapılmış
olma ihtimali göz önünde bulundurulsa da reklam metninde yer alan diğer
fiillerin (تقسم ,تسافر ,متتلك vd.) أنت zamirine göre çekimlenmiş olması, bu
ihtimali ortadan kaldırmaktadır. Ayrıca أنت zamirine göre fiil çekimlerine
genelde kozmetik, çocuk ve çocuk bakımı gibi temalara ait reklam metinlerinde
rastlanmaktadır. Bunun yanı sıra üçlü bir emir fiil olan “إقضى” fiilindeki hemze,
katı‘ değil vasıl hemzesidir ve “أجازتك” kelimesinin doğru hali, “إجازتك”
şeklindedir.
51
“خيايل مظلم ومتحدي (Hempel Fusions, 2011)” (Fantastik, karanlık ve cüretkâr)
ifadesinde yer alan متحدي kelimesinin sonundaki ي harfinin, kelimenin nâkıs bir
fiilden türetilen ism-i fâil olması ve belirsiz olarak gelmesinden dolayı
düşürülerek, kesralı yazılması gerekir.
“كل البنات حلوين (Mikyajy Kozmetik Ürünleri, 2011)” (Bütün kızlar hoştur)
ifadesi bir isim cümlesidir fakat mübteda ile haber arasında cinsiyet ve adet
uyumu gözetilmemiştir. Doğrusu şu şekildedir: “كل البنات حلويات”.
2.8. Lehçe Girişimi
Arapça yazılı reklamlarda lehçe kullanımı, televizyon reklamlarına göre oldukça
azdır (Gully, 2006, s. 18). Çünkü televizyon reklamları hem görsel, hem sesli, hem de
yazılı iletilerden oluşmaktadır. Bu durumda kilit nokta, sesli iletilerdir. Televizyon
reklamlarının içerdiği diyaloglar, Arap toplumu günlük hayatta nasıl konuşuyorsa öyle
olmalıdır ki reklam iletisi, hedef kitleye daha yakın ve onlar için daha doğal olabilsin.
Her ne kadar halk dili (العامية) yazılı dile sirayet etmemiş olsa da, yazılı reklamlarda da
etkisi görülmektedir. Gully (2006, s. 18), yazılı reklamlarda lehçe kullanımının giderek
arttığını ve bu duruma, reklamcının televizyon reklamları ile aynı etkiyi yakalamak
istemesinin yol açtığını ifade eder. İncelenen yazılı reklam metinlerinin alındığı medya
araçları göz önüne alındığında, uzun soluklu ve uluslararası dolayısıyla çeviri
reklamların yer aldığı dergilerde, çoğunlukla yerel ve kısa süreli reklamların yer aldığı
gazetelere oranla daha az lehçe girişiminin varlığından söz edilebilir. Aşağıda,
incelenen yazılı medya reklamlarına sızmış lehçe kullanımları yer almaktadır.
Sisley Paris/ Global Perfect Gözenek Küçültücü (2012) reklam metninde yer
alan مينحكى fiilinin sonundaki ك bitişik zamiri كى olarak yazılmıştır.
Dior Prestige Kozmetik Ürünleri (2012) reklam metninde yer alan
Sadece tek bir dokunuşla cilde) ”بلمسة واحدة فقط، سيضفي حتوال رائعا عالبشرة.“
52
harika bir dönüşüm kazandıracak.) ifadesinde geçen عالبشرة sözcük grubunda da
lehçe girişimi görülmektedir. Fasîh şekli "على البشرة" şeklindedir.
“ وخلي مكاملاتك علينا ختفيضات وعروض جمانية خليك "جو مسارت"... (Go Smart, 2013)”
(İndirimler ve ücretsiz teklifler… Kendini Go Smart’a, görüşmelerini bize bırak)
ifadesinde yer alan “خليك” ve “خلي” sözcükleri halk dilinde kullanılmakta olup
“bırak, boş ver” anlamı taşımaktadır.
“مع مزايا
خذ اجلهاز اللي يعجبك
وقيمته ترجعلك (Zain Cep Telefonu Operatörü, 2013)”
(Beğendiğin cihazı avantajlarla al, değeri yanına kâr kalsın)
Yukarıda yer alan reklam metninde geçen اللي ifadesinin fasîh Arapçadaki karşılığı,
şeklinde ayrı ”ترجع لك“ ifadesi, fasih Arapçada ”ترجعلك“ ifadesidir. Bunun yanısıra الذي
yazılır. Fakat yerel dilde söyleniş kolaylığı açısından bu şekilde telaffuz edildiği için
bitişik olarak yazılmıştır.
“!خل ي يومك كل ه حيوية (L’usine Ekmekleri, 2012)” (İzin ver, tüm günün yaşam
enerjisi ile dolsun!) ifadesinde yer alan خل ي kelimesi de lehçe sızımına örnektir.
“ عينيكي مش هتصدقي (White Point Beyaz Eşya, 2012)” (Gözlerine
inanamayacaksın) ifadesinin fasîh hali ise “ لن تصدقي عينيك” şeklindedir.
İfadenin başında yer alan مش kelimesi olumsuzluk bildirirken هتصدقي fiilinin
başında yer alan ه harfi, fasîh Arapçada yer alan ve gelecek zamana delalet eden
53
kelimesinin sonunda yer alan عينيكي harfinin yerine kullanılmaktadır. Ayrıca س
muttasıl ك zamiridir ve sonuna ي harfi eklenerek yazılmıştır.
2.9. Dilsel Kirlenme (Yabancı Dil Kullanımı)
Arapça yazılı reklam metinlerinde hem ses, hem de kelime düzeyinde yabancı
dillerin etkisi görülmektedir. Uluslararası markaların farklı dillerde yayımlanan
reklamlarında, isimleri ve modelleri değişmediğinden dolayı bu olguyla daha çok marka
ismi, modelleri, sloganları ve bazı teknik özelliklerin yazımında karşılaşılmaktadır.
Bunların, yani marka isimleri, modelleri, sloganları ve teknik özelliklerinin, bazen
olduğu gibi Latin harfleriyle, bazen herhangi bir değişikliğe uğramadan fakat Arapça
harflerle yazıldığı, bazen de Arapçanın morfolojik özelliklerini taşımak suretiyle
Arapçalaştığı görülmektedir. Aynı şekilde bazı yabancı kelimeler de hiçbir değişikliğe
uğramadan veya Arapçaya ait bazı morfolojik özellikler kazanarak Arapça harflerle
yazılmaktadır. Bu durum, karşımıza tağrîb (تغريب), ta‘rîb (تعريب) ve dahîl (دخيل)
kavramlarını çıkarmaktadır.
Tağrîb (تغريب), yabancılaştırma, batılılaştırma anlamlarına gelmektedir. Yâkût
(2003, s. 502), tağrîbi genel olarak, yabancı kelimelere, Arap dilinin aşina olmadığı
dilbilgisel yapılara yönelme ve Arapçada alternatifi olduğu halde bunları kullanma veya
onları asıl dilinden Arapçaya telaffuz değişikliği yapmadan fakat Arapça harflerle tekrar
yazarak nakletme olayı olarak tanımlar. Ta‘rîb (تعريب), yabancı kelimelerin Arapçaya
girerken harflerinde artma, azalma veya dönüşme yaşamak suretiyle değişerek girmesi,
dahîl (دخيل) ise herhangi bir değişikliğe uğramadan Arapçaya giren yabancı kelime
olarak tanımlanır (Mustafa, İ., ez-Ziyâd, A. H., Abdu’l-Kâdir, H., & en-Neccâr, M.,
1996; Yâkût, 2003, s. 504). Ta‘rîbe uğrayan kelimeye ise muarrab denmektedir.
Yavuz (2007, s. 13-15) ise dahîl (دخيل) kavramını, dile yeni giren yabancı kelimeler,
muarrabı ise zamanla girdiği dilde yerleşik bir kelime halini alan yabancı kelimeler
54
olarak yorumlamaktadır ve eski dilcilerin bir kelimenin muarrab sayılması için,
yapısında ve bazı harflerinde değişikliğe uğramış olması ve İstişhad döneminde
Arapçalaşmış olması suretiyle Kur’an-ı Kerim, Hadis ve Arap dilindeki esas
kaynaklarda kullanılması şartlarını öne sürdüklerini fakat bu şartların adeta canlı bir
varlığa benzeyen ve sürekli değişen, gelişen dil olgusunun tabiatına aykırı olacağını
belirtir.
Yapılan tanımlara bakıldığında muarrab ve dahîl kavramlarını tağrîb
(yabancılaştırma) olgusu çatısı altına toplamak mümkün görünmektedir. Yâkût (2003, s.
502-504) reklamların içerdiği yabancı dil unsurlarını, yazı diline egemen olan dilsel bir
karmaşa olarak tanımlar ve tağrîb (تغريب) olgusunun sebeplerini şu şekilde sıralar:
Arap ülkelerinde dil okullarının açılması ve bazı okullarda matematik, fen
bilimleri vb. derslerin okulun benimsediği bir yabancı dille işlenmesi.
Arap vatandaşlarında dil bilincinin eksikliği ve bu eksikliğin kendi dillerine
karşı pervasızlık meydana getirmesi. Bunun sonucunda İngilizce ve Fransızca
kelimelerle karışık bir Arapça konuşulmaya başlanması ve bu durumun
gelişmişliğin, ilerlemenin ve bu toplumların kültürlerine yeterince vâkıf olmanın
göstergesi haline gelmesi.
Entellik kompleksi (Ukdetu’l-havâce ) olarak isimlendirilen, batıya özenti ve
hayatın her alanında ithal olana yönelme eylemleriyle açıklanabilecek durum.
Döviz çekme ve tüketicideki Batıya benzeme arzusunu doyurmak üzere seçilen
mağaza isimlerinde bu durumun tezahürünü bariz bir şekilde görmek
mümkündür.
Arap coğrafyasında oldukça yaygınlaşan yabancı şarkılar. Bu şarkıları
ezberleme ve anlamlarını öğrenme çabalarının sonucunda yabancı kelimelerin,
toplumun günlük konuşmalarını teşkil eden kelime dağarcıklarının bir parçası
haline gelmesi.
Abdu’l-Azîz (1983, s. 7), ise Arap dilinde meydana gelen değişimlerde basının
büyük rol oynadığını ve modern Arap dilinin oluşumunda etkili olduğunu belirtir.
İncelenen reklam metinlerinde de bazı yabancı dil kullanımları, dilsel bozulmalar dikkat
çekmiştir. Bunları üç grupta incelemek mümkündür. İlki, başka bir alfabenin varlığı ki
bu, genelde Latin alfabesi olmaktadır. Bu durum, yukarıda belirtildiği gibi marka ismi,
55
modelleri ve sloganlarında gözlenmektedir. Aşağıda, incelenen reklam metinlerinden
alınmış Latin alfabesi içeren ifade örnekleri yer almaktadır.
“اجلديدة CC فولكس واجن (Volkswagen CC Otomobil Modeli, 2012)”
“Das Auto (Volkswagen CC Otomobil Modeli, 2012)”
“DSG وذلك بفضل ناقل احلركة املزود بقابض مزدوج (Volkswagen CC Otomobil Modeli,
2012)”
“2013 .. اجلديدة كليا ، وصلت قمة اجلمال، قمة الرحابة، وقمة التطور التكنولوجي ES لكزس
(Lexus ES Otomobil Modeli, 2012)”
Aşağıda yer alan (Cadillac NHTSA Otomobil Modeli, 2012) reklam metninde
de marka modeli ve teknik özelliklerin Latin harfleri ile yazıldığı görülmektedir.
مثل الوسادات اهلوائية املتطورة تكنولوجيا أمان على أعلى مستوى تأيت قياسية وال مساومة يف ذلك، "
بأربع قنوات. ABSللتحكم بالثبات، والفرامل القرصية StabiliTrak ونظام للسائق والراكب األمامي،
من اجتياز أصعب اختبارات األمان بكل توفق واستحقاق ليمنحك SRXالكروس أوفر وهذا ما مكن
"الثقة بسيارتك وراحة البال على الطرقات.
“NEW THINKING. NEW POSSIBILITIES (Hyundai Sonata Otomobil Modeli,
2012)”
“املرنة، تليب احتياجات طفلك حلظة بلحظة Philips AVENT Philips Avent Anne) جمموعة
ve Çocuk Bakımı Ürünleri, 2012)”
“ واحصلي على علبة غني بلص EYE Q PLUS Gain Plus Çocuk) جمانا جم 444
Mamaları, 2012)”
Aşağıda yer alan reklam Sensai Ruj (2012) reklam metninde İngilizce ifadeler
yer almaktadır.
".VIBRANT CREAM COLOUR" من أجل لون زاه وقوة ترطيبية عالية
56
".INTENSE LASTING COLOUR" من أجل لون طويل األمد وتغميد لطيف وناعم
SENSAI باجلمال مع سينسايمتتعي حبياة مليئة
Aşağıdaki Dior Prestige Kozmetik Ürünleri (2012) reklam metninde ise
Fransızca ifadeler yer almaktadır.
لذا فقط دأبت ديور على العمل على تطوير هذه الطريقة الفريدة. لرتكيب واستخالص زيت سوفريين وكرمي
"L’Huile Souveraine and La Creme Souveraine" سوفريين اجلديدين
İkinci dilsel bozulma görünümü ise ses düzeyindedir. Bazı yabancı sesler, Arapçaya
aktarılırken karşılığının bulunamamasından dolayı Arap harflerine bir takım ilaveler
yapılmaktadır (Yavuz, 2007, s. 81). Bu durumla bağlantılı olarak incelenen reklam
metinlerinde Arap alfabesinde olmayan bazı harflere rastlanılmıştır.
Cadillac NHTSA Otomobil Modeli (2012) reklam metninde yer alan أوفر (Over)
kelimesindeki “ve” sesi, üç noktalı fe harfi (ڤ) şeklinde yazılmıştır.
Bir çocuk maması markası olan Gain Plus (2012) reklam metninde ürün ismi,
metin içerisinde غني بلص şeklinde yazılırken, ambalaj üzerinde ب harfinin پ
şeklinde yazıldığı görülmektedir. “P” sesini karşılamak için kullanılan bu harf
Arap alfabesinde bulunmamaktadır.
Dilsel bozulmanın üçüncü şekli ise bazı yabancı kelimelerin Arapça harflerle
yazılmasıdır. Arapça yazılı reklamlarda, Arapça harflerle yazılan birçok yabancı
kelimenin varlığı dikkat çekmektedir.
“ الفانيليا بكرمية نيو (Dîme-Neo Bisküvi Markası, 2013)” ifadesinde yer alan
“krema” ve “vanilya” kelimeleri
“..."ختفيضات وعروض جمانية خليك "جو مسارت (Go Smart, 2013)” ifadesinde yer
alan “go” ve “smart” kelimeleri
57
“عيد كلينك باريس (Eed Clinic Paris, 2013)” ifadesinde yer alan “clinic” ve “Paris”
kelimeleri
“ماجيك بالنيت (Magic Planet İnternet Sitesi, 2012)” ifadesinde yer alan “magic”
ve “planet” kelimeleri
“4 املنزيلG إشرتك اآلن بباقات كن كت (Mobily İnternet, 2012)” ifadesinde yer alan
“connect” kelimesi
“دبل كويك نت على خط سوا (STC İletişim, 2012)” ifadesinde yer alan “double”
kelimesi
“.عن جدارة واستحقاق DS استطاعت سيرتوين DS4 أن تعزز وجودها ضمن موديالت
(Citroen DS4 Otomobil Modeli, 2012)” ifadesinde yer alan “موديالت” (modeller)
kelimesinin yabancı bir kelime olduğu ve Arapça çoğul çeşitlerinden cem-i
müennesi salime göre çoğul yapıldığı dikkat çekmektedir.
Aşağıda yer alan Citroen DS4 Otomobil Modeli (2012) reklam metninden alınan
cümlede “coupe” ifadesinin كوبيه olarak yazıldığı görülmektedir.
فبأدائها الرياضي ورحابة مقصوراهتا تألقت كسيارة كوبيه بأربعة أبواب لتنتزع اإلعجاب وحتصد جائزة "
"األكثر مجاال يف االحتفال العاملي للسيارات. ١١٢٢سبارة العامل
“"مراكز خدمة عمالء "بالتينيوم" و"ذهيب (El-Benku’s-Suudî Li’l-İstismar, 2013)”
ifadesinde yer alan “platinum” kelimesi
“إقضى أجازتك مع أقوى برامج عامر جروب (Amer Group, 2013)” cümlesinde yer alan
“group” kelimesi, “جروب” olarak Arapça harflerle yazılmıştır. Aynı metinden
alınan “بورتو ساوث بيتش” ifadesi de tamamen Arapça olarak yazılan yabancı
sözcüklerden oluşur: Porto South Beach.
58
Mat’amu Simâri’l-Bahr (2013) reklam metninde geçen “بوفية مفتوح” (açık büfe)
ifadesi de dildeki yabancılaşmaya örnek teşkil etmektedir.
"ايديال ستاندرد" ifadesi, Ideal Standart Seramik (2012) reklam metninden
alınmıştır. Görüldüğü üzere marka ismini oluşturan “ideal” ve “standart”
kelimeleri Arapça harflerle yazılmıştır.
Bir çocuk giyim mağazası olan وباباز ماماز marka isminde yer alan “Mâmâz” ve
“Bâbâz” kelimeleri İngiliz diline has bir şekilde çoğul yapılmıştır.
2.10. Rakamlar
İncelenen reklam metinlerinde hem Ortadoğu’da yaygın olan Hint asıllı Doğu Arap
rakamları (۳۲۱۰٧٦٥٤۹۸), hem de bizzat Araplara ait olan ve Kuzey Afrika’da yaygın
olarak kullanılan Batı Arap rakamlarının (0 1 2 3 4 5 6 7 8 9) kullanıldığı görülmektedir
(http://www.lexiophiles.com/arab/ما-هو-أصل-األرقام-؟,
http://www.rashc.uobaghdad.edu.iq/ArticleShow.aspx?ID=111,
http://tr.wikipedia.org/wiki/Do%C4%9Fu_Arap_rakamlar%C4%B1).
Aşağıda, incelenen reklam metinlerinden alınmış Doğu ve Batı Arap rakamları
kullanım örnekleri bulunmaktadır.
"فولكس واجن CC لاير سعودي 552،111 اجلديدة بدء من (Volkswagen CC, 2012)"
"جنوم من اإلدارة الوطنية للسالمة على الطرقات السريعة. 1 تصنيف (Cadillac NHTSA,
2012)"
"واحصلي على علبة غني بلص EYE Q PLUS 444 جم جمانا (Gain Plus, 2012)"
" فبأدائها الرياضي ورحابة مقصوراهتا تألقت كسيارة كوبيه بأربعة أبواب لتنتزع اإلعجاب
Citroen)األكثر مجاال يف االحتفال العاملي للسيارات. ١١٢٢وحتصد جائزة سبارة العامل
DS4, 2012) "
59
2.11. Fiillerde Şahıs Çekimi
Cinsiyet olgusu olan ve eril, dişil olarak altı tane muhatap zamiri bulunan Arap
dilinde, fiillerde şahıs çekimi, mesajın hedef kitlesi hakkında bilgi vermektedir. Erkek,
kadın ayrımı yapmaksızın genele hitap eden reklamlarda أنت zamirine göre çekim
yapılmıştır. Otomobil reklamlarında da sektörün hedef kitlesinin büyük oranda erkekler
tarafından oluşturulmasından dolayı şahıs çekimleri genelde ;zamirine göredir أنت
". ألنك ال حتظى دائما بفرصة ثانية لترتك انطباعا أوال (Volkswagen CC Otomobil
Modeli, 2012)"
"تعرف على الفئة M اجلديدة( .Volkswagen CC Otomobil Modeli, 2012)"
"أنه املكان حيث تتذكر أسعد اللحظات (Hyundai Sonata Otomobil Modeli, 2012)"
Çocuk reklamlarında ise cinsiyet ayrımı gözetmeden çocuk için طفل kelimesi
kullanılmıştır. Ayrıca fiillerin أنت zamirine göre çekimlenmiş olması ve ك bitişik
zamirinin kullanılması hedef kitlenin, anneler tarafından oluşturulmasından
kaynaklanmaktadır;
“أطلقي العنان حلركة طفلك كي ينعم بنمو أفضل (Pambers Çocuk Bezi, 2011)”
“ أشهر 1مها، أم لطفلة عمرها "معها أصبحت العناية بطفلي أسهل مما توقعت" (Philips Avent Anne
ve Çocuk Bakımı Ürünleri, 2012)”
“ املستخدم حاليا عندما يصبح عمر طفلك سنة واحدة إستبديل علبة من علب احلليب (Gain
Plus Çocuk Mamaları, 2012)”
“ ة مالبس لطفلك يف "ماماز وباباز"ستجدين كل ما حتتاجني إليه لتشكيل أول خزان (Mâmâz
ve Bâbâz Çocuk Kıyafetleri Mağazası, 2012)”
60
Kozmetik reklamlarında da muhatabın kadın olduğu, kullanılan fiillerin şahıs
çekimlerinden ve kullanılan bitişik zamirlerden okunmaktadır;
“ حتويل و تغيري نسيج البشرة: حيث مينحكى بشرة المعة فوريا، ومسام يتم تضييقها بشكل
”(Sisley Paris/ Global Perfect Gözenek Küçültücü, 2012) واضح
“ أطول متتعي مبظهر أفضل ولفرتة (Clinique 3-Step Skin Care Cilt Bakım Seti, 2011)”
2.12. Lafzî İzâfet
Lafzî İzâfet, muzâfın ism-i fâil, ism-i mefûl veya sıfat-ı müşebbehe olarak geldiği
sıfat tamlamasıdır ki muzâf bu durumda, muzâfun ileyhi ta‘rîf ve tahsîs etmekten ziyade
onu nitelemek işlevini yerine getirir ve tahfîf (hafifletme) sağlar (el-Munâsira, 1975, s.
161). Aşağıda, incelenen reklamlardan alınmış lafzî izâfet örnekleri yer almaktadır.
Aşağıda yer alan GE (2012) reklam metninde bir lafzî izâfet örneği
bulunmaktadır: “ثنائية األبواب”.
للرقي عنوان
روعة التفاصيل راعيناها يف تصميم منتجاتنا هي األساس الذي انطلقنا منه لتحقيق مفهوم الرفاهية العالية
ثنائية األبواب لتالئم احتياجاتكم وتليب تطلعاتكم جبودة امريكية عنواهنا GE يف ثالجة جنرال اليكرتيك
الرقي.
“ النعومة تدوم طويال اكشفي عن بشرة فائقة (Braun Kişisel Bakım Ürünleri, 2011)”
ifadesinde yer alan “فائقة النعومة” ibaresi de bir lafzî izâfet örneğidir.
61
“املنتجات عالية اجلودة واليت تناسب مجيع احتياجاتك (Philips Avent Anne ve Çocuk
Bakımı Ürünleri, 2012)”. Bu ifadede yer alan “عالية اجلودة” ibaresi de aynı
şekilde bir lafzî izâfet örneğidir.
2.13. Kültürel İzler
Reklam, insan yaşamını şekillendiren ve yansıtan en önemli kültürel etkenlerden biri
ve insan yaşamının her türlü ortamda karşılaşılabilecek, kaçınılmaz bir parçasıdır
(Williamson, 2001, s. 11; http://www.atida.org/e-library/uploads/AddLang.html).
Reklam hedef kitleyi etkilemek için hitap ettiği toplumun kültürel özelliklerine uyar.
Zira aykırı olması durumunda kabul görmez ve başarısız olur. Bazı uluslararası
markaların farklı ülkelerde yayınlanan reklam afişlerine bakıldığında, dilsel öğelerin
olduğu gibi çevrilmiş olmasına rağmen afişteki görsel öğelerin farklılaştığını,
yayınlandığı topluma ait kültürel izler taşır hale geldiğini görmek mümkündür. Örneğin
Arap ülkelerinde yayınlanan bu reklamlarda insanların Arap coğrafyasına has, onlarla
özdeşleşmiş kıyafetler içerisinde olduğunu, yer olarak çöl vb. Arap coğrafyasından
manzaraların seçildiğini görmek mümkündür. İncelenen Arapça yazılı medya
reklamlarında da bazı kültürel izler tespit edilmiştir.
" ...محلة وطنية توعوية حلث مجيع السيدات يف اململكة على الفحص املبكر لسرطان الثدي
")Sedyi, -iyyetu Zehra Li Saratâni’s‘Cem(2012 خطوات بسيطة تساعدك بإذن هللا
(Krallığın tüm bayanlarını meme kanserinin erken tanısına teşvik etmek için milli bir
bilinçlendirme kampanyası… Basit adımlar sana yardım edecek Allah’ın izniyle.)
Yukarıda yer alan reklam metnindeki “بإذن هللا” (Allah’ın izniyle) ifadesi,
Müslümanların gelecek zamana yönelik oluşturdukları ifadelerde yaygın biçimde
kullandıkları bir söz kalıbı ve İslam kültürünün bir yansımasıdır.
Moevenpick Hotel (2013) reklam metninden alınan aşağıdaki cümlelerde ise
İslam kültürünün temel taşlarından Ramazan ayına ait izler bulunmaktadır.
62
Aslında Ramazan ayı boyunca yayınlanan reklam metinlerinde benzer izlere sık
rastlanmaktadır.
"املبارك ونتمىن لكم طيب اإلقامة. هننئكم حبلول شهر رمضان" (Mübarek Ramazan ayının
gelişini kutlar, ikametinizin rahat olmasını dileriz.)
"أجواء رمضانية ومتعة اإلقامة جبوار احلرم الشريف." (Ramazan ambiyansı ve Harem-i
Şerîfe komşu olma keyfi.) Başka bir İslam kültürü izine ise Ferrero Rocher Çikolataları (2012) reklam
metninde rastlanılmaktadır:
Kurban bayramında altından) ”يف عيد األضحى، عطاء من القلب يف قالب من ذهب“
bir kalıp içerisinde, kalpten bir hediye)
“...اتصل بصديقك
”(Anb Bankası, 2012) البنك العريب الوطين
Yukarıda yer alan Anb Bankası reklam metninden alınmış ifadede, arkadaş
kelimesine bedel olarak bankanın geldiği görülmektedir. Arkadaş kavramının son
derece önemli olduğu ve “ كم أ ه د ل ت مل خ أ ب ر (Annenin doğurmadığı nice kardeşin
vardır.)” gibi bir özlü söze sahip olan Arap toplumunu hedefleyen bu reklam metninde,
bir bankanın arkadaş gibi görülmesi hatta ona denk tutulması tesadüfi olmasa gerekir.
Yine aynı reklam metninde yer alan “ الصديق نعم ” (ne güzel arkadaş) ifadesi, bankanın
sıradan bir arkadaş olmadığını belirterek ifadeyi daha da güçlendirmektedir.
Muessetu’s-Selâb Seramik (2012) reklam metninde yer alan “ ..أصالة.. عراقة
ifadesinin, asalete, soyluluğa önem veren ve bu vasıflarla övünen Arap ”تاريخ
toplumunun, hedef kitlesini oluşturduğu bir reklam metninde yer alması şaşırtıcı
değildir. Aynı durum Dâmâs Mücevher (2012) reklamından alınan
”حتفة عربية أصيلة“ ifadesinde yer alan ”حتفة عربية أصيلة أبدعتها ملسة عصرية من املنثورة“
(orjinal bir Arap başyapıtı ) ibaresinde de görülmektedir.
63
Aşağıda yer alan Hilton Hhonors Otelleri (2012) reklam metninde geçen
ve (Serüvene bin değil, bir gece ile başlayın) ”ابدؤوا املشوار بليلة وال ألف ليلة“
,Size) ”نوفر لكم أماكن زفاف رائعة وخدمات ممتازة جتعل ليلة زفافكم من ألف ليلة وليلة“
düğün gecenizi bin bir geceden birine dönüştürecek harika mekânlar ve
muhteşem hizmetler sunuyoruz) ifadelerinde görüldüğü üzere Arap edebiyatının
klasik haline gelen yapıtlarından, meşhur Bin Bir Gece Masallarına gönderme
yapılmaktadır (Gully, 1996, s. 38).
ابدؤوا املشوار ب
ليلة وال ألف ليلة
.ليال من شهر العسل جمانا 3احصلوا على
أروع أن يبدأ مشوار العمر مع فنادق هيلتون العاملية يف مصر اليت نوفر لكم أماكن زفاف رائعة ما
واحصلوا على ثالث 2452ديسمرب 35وخدمات ممتازة جتعل ليلة زفافكم من ألف ليلة وليلة. احجزوا قبل
ليال من شهر العسل جمانا يف أي من منتجعاتنا يف مصر. تطبق الشروط.
Tevâcudî Hizmeti (2013) reklam metninde ise Arap toplumunun aile kavramına
verdiği önemin yansımalarını görmek mümkündür.
قبل السفر، احرص على التسجيل يف خدمة "تواجدي" واالطالع على إرشادات ونصائح "
"السفر ألجل سالمتك وسالمة عائلتك (Senin ve ailenin güvenliği için, yolculuğa
çıkmadan önce Tevâcudî Hizmetine kayıt yaptırmaya, yolculuk hakkındaki
talimat ve tavsiyeleri incelemeye özen göster.)
Bourjois Paris Kozmetik Ürünleri (2012) reklam metninden alınmış aşağıdaki
ifadeler de güzelliğiyle meşhur Eski Mısır Kraliçesi Kleopatra’dan
bahsetmektedir. Bu durum, bir kozmetik markası reklamı için şaşırtıcı değildir.
“ .أطلقي العنان لكليوباترا الكامنة يف داخلك ” (İçindeki gizli Kleopatra’yı özgür bırak.)
64
“ !لعينني مع مظهر أكرب مبرتني. متاما مثل كليوباترا ” (İki kat daha büyük görünümlü
gözler için. Tamamen Kleopatra gibi!)
“.الشعور بالوهج ومعرفة أن اإلحساس بالدفئ سيستمر بعد غروب الشمس. عيش اللحظة
(One and Only Resorts, 2012)” (Güneşin parıltısını hissetme ve sıcaklık hissinin
güneş batımından sonra da devam edeceğini bilmek… Anı yaşa.) ifadesinde yer
alan “عيش اللحظة” (anı yaşamak) ifadesiyle, Latin edebiyatının ünlü ozanı
Horatius’un bir dizesinde yer alan “Carpe Diem” özdeyişine atıfta
bulunulmaktadır (http://tr.wikipedia.org/wiki/Carpe_diem).
65
3. BÖLÜM
REKLAM METİNLERİNİN ARAPÇA ÖĞRETİMİNDE KULLANIMINA
YÖNELİK ÖNERİLER
3.1.Reklam Metinlerinin Arapça Öğretiminde Kullanılması
Yabancı dil öğretiminde otantik materyaller kullanılması öğretimi daha cazip
hale getirmekle kalmayacak gerçek dünyanın sınıf ortamına taşınmasına yardımcı
olacaktır (Kelly, Kelly, Offner ve Vorland, 2002). “Otantik, gerçek olduğundan şüphe
edilmeyen; gerçek; saf, asıl, aslî, aslına uygun, hakikî, mevsuk anlamındadır (Milli
Eğitim Bakanlığı, 2002, s. 2186)”. Reklam metinleri de yaşamın içinden, gerçek yani
otantik materyallerdendir. Yemek menüleri, çeşitli kataloglar, telefon rehberleri,
kullanma kılavuzları, seyahat broşürleri, el ilanları da bu materyallere örnek olarak
verilebilir. Bu tarz materyallerin derste kullanılması, öğrenciyi hedef dilin ait olduğu
kültüre aşina kılacak bir faktördür (Yiğitoğlu, 2007). Dil, kültür ve düşünce arasındaki
kuvvetli bağ göz önünde bulundurulduğunda, kültür hakkında sahip olunan bilginin
yabancı dil öğretimindeki olumlu etkisi dikkatlerden kaçmayacaktır.
Kültür, dil ve düşünce arasındaki etkileşimin ayrılmaz bir parçasıdır ve kültürel
desenler, dil vasıtasıyla kodlanır (Brown, 2007, s. 210). Kültürün dili etkilemesi gibi,
kelimeler de yaşamı, kültürü şekillendirir ve reklam dünyası, dilin hayatı şekillendirme,
ikna etme, kandırma işlevinin en önemli örneğidir (Brown, 2007, s. 209). Zira günlük
hayatta çeşitli vasıtalarla o kadar çok reklama maruz kalırız ki hayatın artık bir parçası
haline gelen bu uyarıcılar, günlük yaşama, üretildiği toplumun kültürüne dair önemli
izler barındırır. Nitekim reklam, ait olduğu topluma kendini benimsetmek için o
toplumun kültürü ile çatışmak yerine kültürü kucaklar ve yansıtır. Hedef kültüre hâkim
olma ve kendi kültürü ile arasındaki benzerlikler ve farklılıklardan haberdar olma,
öğrenciye dilin öğrenilmesinde ve mananın anlaşılmasında kuşkusuz büyük bir avantaj
sağlar (Çakır, 2010). Nitekim iletişimde kültüre hâkim olan mesaj alıcısına yazılı veya
66
sözlü dilsel ifadelerin arkasındaki duygusal mana ve birikimleri de aktarmak
mümkündür (Doğru, 1996, s. 22).
En büyük amacı karşıdakini etkilemek ve tanıttığı ürün veya hizmeti yüceltmek
olan reklam yazarı dilin olanaklarından elinden geldiğince faydalanacak, sınırlarını
zorlayacaktır. İçerdiği retorik araçlar, edebi sanatlar, kendine has sözdizimsel yapılar,
sözcük ve yapı tekrarları, deyimler, yaygın söz kalıpları, kültürel izler ve sıra dışı dil
kullanımları sayesinde reklam metinleri, yabancı dil öğretiminde kullanılması gereken
metinlerdir. Ayrıca reklamlarda, çeşitli kısaltmalar, ünlem, şaşırma ifadeleri ve halk dili
gibi çeşitli dil kullanımlarına rastlamak mümkündür (Smith ve Rawley, 1997).
Dilin üst düzeyde, stratejik olarak kullanıldığı reklamlardan dil öğretiminde de
istifade etmek, eğitimde ekonomiklik ilkesi ile doğrudan bağlantılıdır. Zira reklam
metinleri, öğretmenin tedarik etmek hususunda fazla zaman ve çaba harcamayacağı,
ulaşılması kolay materyallerdir ve buna rağmen dilsel değerleri oldukça yüksektir.
Ancak öğretmen, çok sayıdaki reklam arasından uygun olan reklamı seçme konusunda
dikkatli olmalıdır.
Çeşitli araçlar vasıtasıyla öğretmenin elde edebileceği reklamlar, süre ve dil
düzeyi açısından oldukça çeşitlilik arz etmektedir. Zira uzun ya da kısa süre alan veya
oldukça basit bir dille de etkileme işlevini icra eden reklamlar mevcuttur. Bu durumda,
öğretmenin biraz inceleme yapması sonucunda ders süresine uygun olarak istediği
uzunlukta veya kısalıkta ve istediği dil düzeyinde reklam metinleri elde etmesi zor
olmayacaktır.
Reklam metinleri, stratejik olarak yapılandırılmış, özgün metinlerdir. Uçkun ve
Onat (2008), özgün metinlerin dil çeşitliliği ve zenginliğine sahip olduğunu, uyandırdığı
ilgi ve istek ile güdüleyici rol oynadığını ve bu nedenle daha kalıcı bir öğrenme
sağladığını vurgular. Öğrendiği dille yazılmış sıra dışı metinler ve içerdiği sıra dışı dil
kullanımları hem derse olan ilgiyi artıracak hem de zengin bir öğrenme ortamı
sağlayacaktır. Ayrıca reklam metinleri, öğrencinin çıkarım yapma, tahmin yürütme, bağ
kurma, sebep ve sonuca ulaşma gibi eleştirel düşünme becerilerinin gelişmesine, bu
becerilerini uygulama fırsatı bulmalarına yardımcı olacak niteliktedir (Smith ve Rawley,
1997).
67
Yayınladığı medya organına göre reklamların hitap ettiği duyu organları
değişmekte ve içerdiği mesajların türü sesli, görüntülü, yazılı vb. olarak
çeşitlenmektedir. Reklamların bu çoklu duyuya hitap etme özelliği, yabancı dil öğretimi
için zengin uyarıcılara sahip bir ortam hazırlayacaktır. Dil öğretiminde duyusal
uyarıcıların çeşitliliği ve fazlalığı hayati önem taşımaktadır.
3.2.Sunulacak Etkinlik Önerilerinin Arapça Öğretiminde Kullanılması
Bu bölümde Arapça öğretiminde kullanılmak üzere on sekiz tane etkinlik önerisi
sunulmuştur. Öğrenciler için daha dikkat çekici ve zevkli hale getirmek üzere
etkinliklere Arapça isimler verilmiştir. Bahsi geçen etkinliklerin bir kısmı, derste
işlenen konuyu pekiştirmeye yönelik, dersi destekleyici roldedir. Okuma ve dinleme
becerilerine yönelik olan diğer bir kısım ise daha kapsamlıdır. Bu tarz etkinliklerin
öğretimde kullanılması, öğrencilere öğrendiklerini uygulama, tekrar etme, pekiştirme,
bilgi düzeylerini artırma ve çeşitli zihinsel faaliyetler yürütme fırsatı verecektir (Ur ve
Wright, 1992).
Hazırlanan etkinlikler genel olarak tüm düzeylere uygulanabilir niteliktedir. Bu
noktada öğretmenin sınıf düzeyini tespit ederek etkinlikleri, bu düzeye uyarlaması ve bu
doğrultuda bazı düzenlemeler yapması önemlidir. Aynı şekilde süreyi ayarlamak da
öğretmenin inisiyatifindedir. Sınıfın düzeyi, etkinlik çapında gerçekleştirilecek
uygulamalar, ders süresi vb. faktörleri göz önünde bulundurarak öğretmen süreyi
uzatabilir ya da kısaltabilir. Ayrıca öğretmen, etkinliğe başlamadan öğrencilere nasıl bir
etkinlik olacağı, hangi uygulamaların yapılacağı konusunda öğrencileri
bilgilendirmelidir.
Etkinlikler sınıfta uygulanmadan önce bazı hazırlıklara ihtiyaç duyulabilir. Genelde
bu hazırlıklar, etkinlikte kullanılacak vasıfta yazılı, sesli, görüntülü vb. türde reklam
materyallerinin tedarik edilmesi noktasında yoğunlaşırken bunlara metinde yapılacak
bazı değişikliklerin olup olmayacağı veya çeşitli soruların hazırlanıp hazırlanmayacağı
gibi hususlar da eklenebilir. Aşağıda sunulan etkinlikler kapsamında yer verilen reklam
metinleri, herhangi bir değişiklik yapılmadan, içerisinde bulunan imla ve dilbilgisi
hataları düzeltilmeden olduğu gibi alınmıştır.
68
3.3. Etkinlik Önerileri
3.3.1. Etkinlik: Emir Fiilinin Öğretiminde Kullanılması
ر األمر ألمرك) (سخ
İncelenen reklam metinlerinde göze çarpan cümle çeşitleri kısmında bahsedildiği
üzere, emir cümleleri, reklam metinlerinde sık karşılaşılan bir sözdizimsel türdür.
Reklam yazarları, emir üslubunu hedef kitleye emir vermekten ziyade onları reklamı
yapılan ürün veya hizmetin satın alımına yönlendirmek amacıyla kullanırlar. Hedef
kitlenin dikkatini çekmek amacıyla kullanılan bu dilsel yapılar, yabancı dil öğretiminde
hedef kitle olan öğrencilerin de dikkatini çekerek Arap dilinin karmaşık konularından
biri olan emir fiilin öğretimini zevkli hale getirecektir. Emir konusu derste kapsamlı
olarak (hem üçlü hem de mezîd fiiller bakımından) işlendikten sonra aşağıda anlatıldığı
şekilde uygulamalarla konunun anlaşılmasının kolaylaştırılması ve pekiştirilmesi
sağlanabilir.
Emir fiilini bol şekilde içeren reklam metinleri, etkinliği derste uygulamak için
zemin oluşturacaktır. Aşağıda, bu kritere uyan üç tane örnek reklam metni yer
almaktadır. Üç metin de Braun Markasına ait farklı ürün modellerinin reklam
metinleridir.
.تزيل أقصر الشعريات لنتائج تعجز احلالوة عن مضاهاهتا
من 1ابيل -ود عي الشعريات الصغرية ومتتعي ببشرة ناعمة على الدوام! جر يب اآلن آلة إزالة الشعر سيلك
4براون مع تقنية املقبض املغلق، وأزيلي أقصر الشعريات من جذورها. اشعري بنعومة رائعة تدوم حىت
أسابيع، وال تدعي الشعريات الصغرية متنعك من ارتداء ما حتب ني.
(.Braun, 2012) مجال الصبايا. لنعومة تلمسينها كل يوم 1ابيل -سيلك
69
أول آلة إزالة شعر مزدوجة مع ميزة تقشري البشرة
اكشفي عن بشرة فائقة النعومة تدوم طويال
الشعر املزدوجة اجلديدة من براون مع ميزة تقشري البشرة، تقوم حق قي نتيجتني بتمريرة واحدة: آلة إزالة
بإزالة الشعر من جذوره وتقلل من الشعر املنبسط حتت اجللد، لتحصلي على بشرة ذات ملمس مثايل.
braun.com اكتشفي أيضا كيف يعمل هذا االبتكار بفعالية حتت املاء على املوقع
مع ميزة تقشري البشرة. ٤يلك. أبيل آلة إزالة الشعر املزدوجة اجلديدة س
Designed to make a difference (Braun, 2011).
إصدار فاخر
IONTECاألسلوب األكثر فعالية للمعان صحي: براون
تقنية تصفيف الشعر األكثر ، IONTECتألقي أكثر من أي وقت مضى مع اآليونات الفعالة. واكتشفي
.Wella فوريا ، واستحقت ثقة املختصني لدىشعرك ملعانا صحية، الثي متنح
braun.com اكتشفي أكثر على املوقع
.IONTEC ((Braun, 2012 بتقنية ٤براون ساتني هري
Görüldüğü üzere ilk metinde, biri olumsuz emir olmak üzere altı tane emir fiil
yer almaktadır: اشعري ,أزيلي ,جر يب ,متتعي ,ود عي ve تدعي ال . İkinci metin, ,حق قي , اكشفي
olmak üzere üçer tane اكتشفي ve tekrar اكتشفي ,تألقي ve aynı şekilde son metin de اكتشفي
emir fiil içermektedir. Ayrıca kullanılan emir fiillerin şahıs çekimi, hedef kitleye göre
70
farklılık arz etmektedir. Örnek metinlerde yer alan emir fiillerin çekimi, hedef kitlenin
bayanlar olmasından dolayı أنت zamirine göredir.
İlk aşamada reklam metni öğrencilerin ana diline tercüme edilmeksizin,
öğrencilerden metni okumaları ve fark ettikleri emir fiillerin altını çizmeleri
istenmelidir. Böylece öğrenci emir yapısını kendisi seçecektir. Görüldüğü üzere mevcut
emir fiillerin şahıs çekimleri sınırlıdır. Bu aşamada öğrenciden hedef kitleyi
değiştirmesi ve aynı metni farklı zamirlere göre tekrardan yazması istenebilir.
Böylelikle öğrenci, emir fiilinin şahıs çekimleri konusunda alıştırma yapma imkânı
bulacaktır. Aynı etkinliği, reklam mesajını sesli olarak ileten radyo veya televizyon
reklamlarını kullanmak suretiyle gerçekleştirmek de mümkündür. Öğrencilere reklam
metni dinletilerek geçen emir fiilleri not almaları istenebilir. Bu tarz bir etkinlikle,
öğrencilerin dinleme becerilerine de katkıda bulunulacaktır.
3.3.2. Etkinlik: Slogan Yazma (أطلق إلبداعك العنان)
Evet, yabancı dil öğrencileri birer reklam yazarı değillerdir. Fakat öğrenmekte
oldukları yabancı dilin belli başlı retorik silahlarını kullanmak suretiyle yaratıcılıklarını
zorlayabilirler. Nitekim bu tarz bir etkinlik, öğrenciden bir ürünün tanıtımına yönelik,
ticari amaçlarla bir slogan yazmalarını talep etmeyi değil bilakis geçmiş
öğrenmelerinden istifade etmek suretiyle yaratıcı nitelikte dilsel ürünler ortaya
çıkarmalarını ve bunu da zevk alarak yapmalarını amaçlamaktadır.
Bu etkinlik, yazma becerisi dersinde, birkaç farklı şekilde uygulanabilir. İlk
olarak slogan yazma sürecinde öğrencinin kullanacağı yapılar sınırlandırılabilir. Daha
doğrusu yazacakları sloganların bazı özelliklere sahip olması istenebilir. Bu
sınırlandırmaları belirlerken öğrencilerin önceki öğrenmeleri göz önünde
bulundurulmalı ve bu şekilde onları da tekrar etmeleri sağlanmalıdır. Aşağıda, bu tarz
yönlendirmeler için örnekler yer almaktadır:
Bir bebek bezi markası için emir fiil içeren bir slogan yazınız.
Bir ruj markası için teşbîh sanatı içeren bir slogan yazınız.
Bir özel hastane için eksiltili anlatım içeren bir slogan yazınız.
71
Bir parfüm markası için içerisinde beş farklı sıfatın yer aldığı bir slogan yazınız.
Bir bebek maması markası için “لعب دورا” (rol oynamak) deyimini içeren bir
slogan yazınız.
Bir otomobil markası için içerisinde üç tane ism-i tafdîl yapısı içeren bir slogan
yazınız
Bir ayakkabı markası için içerisinde ism-i tafdîl ve temyîz yapısını içeren bir
slogan yazınız.
Bu örnekleri çoğaltmak, etkinliği dersinde kullanacak öğretmenin yaratıcılığı
doğrultusunda mümkündür. Slogan yazma etkinliği, herhangi bir sınırlandırma şart
koşulmadan da yapılabilir. Bu şekilde öğrenciler yaratıcılıklarının sınırlarını zorlayacak,
bu uğurda tüm geçmiş öğrenmelerini seferber edecek, en etkili ve özgün sloganı yazmak
için çabalayacaklardır. Etkinlik öncesinde reklam metinlerinden alınmış bazı sloganlar
öğrencilerle birlikte okunabilir. Aşağıda, bazı markaların sloganlarına yer verilmiştir.
األفضل، وال شيء سواه(Mercedes Benz C, 2011) .
اكتشف منزلك الرائع من خاللنا (Home Center, 2012).
صحة للجميع (er-Rabî‘ içecekleri, 2012).
فاين... لدينا أحلى (Fine Peçeteleri, 2012).
الفرق اجلميل (Jergens Cilt Bakım Ürünleri, 2011).
عام عناية بالبشرة مدى احلياة ٢١١ (Nivea, 2012).
اختيار خرباء جتميل النجوم (Max Factor Kozmetik Ürünleri, 2012).
املميزالوجهة املفضلة للتسوق العائلي (Lûlû Alışveriş Merkezi, 2011).
..للعناية اختيار واحد (Muvâsât Hastanesi, 2012).
حيث تبدو وتشعر بشكل أفضل (Cosme Surge Hastanesi, 2012).
72
3.3.3. Etkinlik: Reklam Metni Sunma (هل التقليد عيب؟)
Reklam mesajları genel olarak yazılı, sözlü ve görsel iletilerden meydana gelir
(Batı, 2012). Bir reklam metninin bunlardan hangilerini içereceği ise yayınlandığı
reklam mecrasına göre farklılık arz eder. Reklam mecralarının anlatıldığı çalışmanın ilk
bölümünde bahsedildiği üzere televizyon reklamları, yazılı, sözlü ve görsel iletilerden
teşekkül eder. Bu şekilde hedef kitlenin birçok duyusuna hitap eder ve reklamın
mesajının algılanması, kalıcılığının sağlanması daha da kolaylaşır. Radyo reklamları ise
salt sesli iletilerden meydana gelmektedir. Televizyon ve radyo reklamlarının bu olumlu
özelliğinden, yabancı dil öğretiminde konuşma ve dinleme becerileri kapsamında
yararlanmak mümkündür.
İlk olarak sınıfta ders materyali olma liyâkatini taşıyan bir reklam videosu
seçilmelidir. Liyâkat ile kastedilen, anlaşılırlık, öğrenci düzeyine, ders süresi ve
ortamına uygunluk vb. özelliklerdir. İlk olarak video öğrencilere birkaç kez
izletilmelidir. Daha sonra videonun içerdiği sözlü metinin yazılı hali öğrencilere
dağıtılmalıdır ve bu şekilde takip etmeleri istenmelidir. Metni anlamaya yönelik
kapalılıklar giderilmelidir ve öğrencilerden tekrar, bu kez reklam metninin içerdiği, jest,
mimik, vurgu ve tonlamalar vb. dil ötesi (paralanguage) unsurlar da dikkate alınarak
izlemeleri istenmelidir. Daha sonraki adım ise öğrencilerden reklam metninin
sunumunu taklit etmelerini istemek olacaktır.
Bu etkinlik sayesinde öğrenci ana dil konuşucusundan hedef dil olan Arapçayı
duymuş olmakla kalmayacak, bunu içerdiği retorik unsurlar sayesinde dikkatini çeken
ve dinlemekten keyif alacağı bir video aracılığıyla yapacaktır. Ayrıca taklit edeceği
modelin ana dil konuşucusu olması sayesinde, kendisinin Arapça harfleri telaffuzundaki
eksik ve hatalı noktalarını fark edecek ve bunları, model sayesinde doğru bir şekilde
düzeltme fırsatı bulacaktır.
73
3.3.4. Etkinlik: İsm-i Tafdîl Yapısının Öğretiminde Kullanılması
(أفضل نشاط)
Aslında reklamın en büyük derdi, tanıttığı ürünü sahip olduğu tüm olumlu
özellikleri bakımından diğerleri arasında “en” olarak göstermektir. Bu durumu, Arap
dilinde karşılayabilecek en uygun yapı da şüphesiz ism-i tafdîl olacaktır. Dolayısıyla
çalışmanın ikinci kısmında da görüldüğü üzere bu dilsel yapılarla, Arapça reklam
metinlerinde sık sık karşılaşmak kaçınılmazdır.
Arapça reklam metinleri, karakteristik özelliklerinden olan bu yapıların
öğretiminde elverişli materyaller olabilir. Bu etkinlik için ilk olarak aşağıda yer alan
reklam metinleri gibi bol şekilde ism-i tafdîl yapısı içeren örnekler seçilebilir. Ardından,
öğrencilerden okumaları ya da dinlemeleri vasıtasıyla bu yapıları ayırt etmeleri
istenebilir. Reklam gibi retorik bir metin içerisinde bu yapıların kullanımını gören
öğrenci, oluşturduğu ritim ve kâfiyeden de etkilenerek kendisi de bu yapıları
ifadelerinde kullanmak isteyecektir. Aşağıda, bu etkinlik için elverişli olacağı düşünülen
örnek bir reklam metni yer almaktadır.
متجر يستقبلك اآلن 100أكثر من
أبريل 54إىل 4انضم إلينا يف اإلفتتاح الكبري من
يقدم لك الفجرية سييت سنرت عاملا من املرح واملفاجآت.
متجر متميز حتت سقف واحد، من أحدث بيوت املوضة، إىل أمتع حلظات الرتفيه 544أكثر من
وأفخر املأكوالت.
واستمتع وعائلتك باستعراضات عاملية وعروض رائعة والكثري من انضم الينا يف احتفاالتنا الكربى
.*اهلدايا اجملانية
كارفور، ماجيك بالنت، سنرتبوينت، باريس غالريي، آلدو، تيم هورتون واملزيد.
74
(Fuceyrâ City Center, 2012) تطب ق الشروط و األحكام*
3.3.5. Etkinlik: Reklam Afişi Hazırlama (الدور لأليدي املاهرة)
Daha önce vurgulandığı üzere reklam, sadece dilsel unsurlardan oluşmaz, bazı
görsel unsurlar da içerir. Bu görsel unsurlar, mesajın hedef kitleye etkili bir biçimde
iletilmesine yardımcı olurlar. Hatta bazen bu konuda dilsel unsurlara ihtiyaç bile
duymazlar. Bu aşamada reklam iletisinde önemli fonksiyonlar icra eden görsel
unsurlardan, Arapçanın öğretiminde nasıl yararlanılabileceği sorusu akla gelmektedir.
Zengin görseller ve dil yapıları eşliğinde eğlenceli, amatör bir reklam afişi hazırlama
fikri, öğrencinin ilgisini çekecektir.
Etkinliğe hazırlık aşamasında, öğrenciye reklam afişi hazırlayarak tanıtacağı ürün
grubu söylenebilir veya bunu öğrencinin belirlemesi istenebilir. Hazırlayacağı reklam
afişinin görsel boyutunu nasıl şekillendireceği ise öğrenciye, dolayısıyla yaratıcılık
kabiliyetine bırakılmalıdır. Öğrenci görseli kendi hazırlayabileceği gibi, hazır görsel
malzemelerden de yararlanabilir. Bunlara, bir gazete, dergiden kesilmiş veya internetten
tedarik edilen görsel unsurlar örnek olarak verilebilir. Zira burada önem arz eden kısım,
görsel nitelikten ziyade mesajın dilsel boyutunu oluşturan öğrenci ifadeleridir. Görsel
unsurlar ise tamamlayıcı rolündedir.
Reklam afişinde kullanılacak dilsel unsurlara bazı sınırlandırmalar getirmek
mümkündür. Örneğin bazı dilsel yapıları içermesi şartı koşulabilir. Bu şekilde güdümlü
bir yazma yaptırılmış olur. Aslında bu tarz bir etkinlikte seçimleri, hazırlayacağı afişin
tüm unsurlarında öğrenciye bırakmak, daha yaratıcı ve özgün bir ürün ortaya çıkmasını
sağlayabilir.
75
3.3.6. Etkinlik: Tanıtımı Yapılan Ürünü Tahmin Etme Etkinliği
(من جد وجد)
İlgili bölümde bahsedildiği üzere reklamın işlevlerinden biri de bilgi vermesidir. Bu
bağlamda bir reklam metni, bir ürünü veya hizmeti tanıtır, teknik özellikleri, kullanılışı,
nerelerden tedarik edileceği, fiyatı, tüketiciye sağlayacağı faydaları ve vaatleri hakkında
bilgi verir. Bir reklam metni, bu bilgilerin hepsini içerebileceği gibi hiçbirinden
bahsetmeden sadece tanıtımı yapılan ürün veya hizmetle alakalı bir kelimeden de
teşekkül edebilir. Hatta buna da ihtiyaç duymadan sırf görsel öğelerden meydana
gelmesi de mümkündür.
Bir anadil konuşucusunun bir reklam metnini okuyarak veya dinleyerek, tanıtımı
yapılan ürün veya hizmeti tahmin etmesi zor olmayacaktır. Fakat aynı durum, reklam
metninin yazıldığı dili hedef dil olarak öğrenen yabancı dil öğrencisi için daha fazla
zaman, çaba ve dikkat harcaması demektir. Öğrenci, tanıtımı yapılan ürün veya hizmeti
tahmin etmek için metni anlamaya, çözümlemeye çalışacak, çeşitli zihinsel faaliyetlerde
bulunacaktır.
Bu etkinliği yabancı dil sınıfında uygulayacak öğretmenin ilk olarak çeşitli reklam
metinleri tedarik etmesi gerekecektir. Bunlar, yazılı olabileceği gibi görsel ve sözlü
mesajlar içeren reklam metinleri de olabilir. Fakat ürünün adı ve ürünün ne olduğunu
direk öğrencinin anlamasını sağlayan sözcükler metinden çıkarılacağı için yazılı reklam
metinleri daha kullanışlı olabilir. Bahsedildiği üzere ilk adım, ürünü direk ele veren
sözcüklerin metinden çıkarılmasıdır. Tabi ki aynı amaçla ürüne dair görsel unsurlar
içeren hatta direk ürünün görüntüsünü veren reklam afişleri üzerinde de değişiklikler
yapılmalıdır. Bunun yerine afişin dilsel unsurları başka bir kâğıda aktarılmalıdır. Bazı
metinlerde ise böyle bir uygulamaya, yani metinden belli sözcükleri çıkarmaya ihtiyaç
duyulmayabilir. Bu tarz metinler zaten herhangi bir sözcük çıkarma işlemi veya
değişiklik yapılmadan da öğrencinin anlamlandırması için çaba sarf edeceği, öğrenciyi
çeşitli zihinsel faaliyetler yürütmeye zorlayacak metinlerdir. Burada dikkat edilmesi
gereken husus, öğrenciden ürün markası değil ürünün ne olduğunun tahmin etmesi
isteneceğidir. Aşağıda, bu etkinlik için örnek uygulamalara yer verilmiştir.
76
"أستطيع إرضاع طفلي طبيعيا حىت و أنا بعيدة عنه"
شهور.٣سلوى، أم لطفل عمره
Philips AVENT امنحي طفلك مزيدا من احلليب الطبيعي مع شافطات حليب األم من
بشفط احلليب بأسلوب طبيعي ومريح. Philips AVENT تسمح لك شافطة حليب األم من
د تدليك لتحفيز تدفق احلليب لتعمل بلطف وبشكل حياكي طريقة طفلك حيث مت تزويدها بوسائ
يف الرضاعة وبالتايل تساعد هذه الشافطة على إدرار احلليب بشكل سريع ومنتظم، باإلضافة
لذلك تقوم الذاكرة اإللكرتونية بتخزين طريقة شفطك لتتابع وترية عملية الشفط بدال عنك
(Philips Avent Anne ve Çocuk Bakımı Ürünleri, 2012).
Yukarıda yer alan reklam metninde çeşitli anne ve çocuk bakım ürünlerinin
tanıtıldığı görülmektedir. Metinde yer alan ilk cümlede bir anne, bebeğinden uzakta da
olsa onu doğal bir şekilde emzirdiğini ifade etmektedir. Bahsi geçen cümleye, metinde
tanıtılan ürünün tahmin edilmesini sağlayacak diğer ipuçları eşlik etmektedir. Bunlara
örnek olarak marka ismi (Philips AVENT), ürün adı olan شافطة حليب األم (Anne sütü
sağma aracı) ve ürün adının türemiş olduğu mastar شفط (emmek) ve ürünün işlevi
hakkında bilgi veren diğer cümleler örnek olarak verilebilir.
Bu metni etkinliğinde kullanacak olan öğretmen, sınıfın düzeyine göre marka adı
dışında herhangi bir sözcük çıkarma işlemine ihtiyaç duymayabilir ki bu durumda
öğrencilerden herhangi bir sözlük kullanmamalarını isteyerek tahmin süresini daha kısa
tutabilir. Bunun yanı sıra metinde bazı değişiklikler de yapabilir. Bu değişiklikler çeşitli
ipuçlarını metinden çıkarmak olabileceği gibi farklı durumlar da söz konusu olabilir. Bu
bağlamda aynı metne bir da aşağıdaki şekliyle bakılmalıdır.
عنه" _____"أستطيع إرضاع طفلي طبيعيا حىت و أنا
شهور.٣سلوى، أم لطفل عمره
77
______حليب األم من _____امنحي طفلك مزيدا من احلليب الطبيعي مع
دها بوسائد تدليك بشفط احلليب بأسلوب طبيعي ومريح. حيث مت تزوي _____تسمح لك
طريقة طفلك يف الرضاعة وبالتايل تساعد _____لتحفيز تدفق احلليب لتعمل بلطف وبشكل
بتخزين _____على إدرار احلليب بشكل سريع ومنتظم، باإلضافة لذلك تقوم _____
Philips Avent Anne ve Çocuk) طريقة شفطك لتتابع وترية عملية الشفط بدال عنك
Bakım Ürünleri, 2012).
Görüldüğü gibi metinden marka ismi (Philips AVENT), ürün adı olan شافطة حليب
شفط çıkarılmıştır. Fakat ürün adının türemiş olduğu mastar (Anne sütü sağma aracı) األم
(emmek) bırakılmıştır. Ayrıca metinden bazı kuvvetli ipuçları olarak görülen بعيدة
(uzak), حياكي (öykünüyor), اإللكرتونية الذاكرة (elektronik hafıza) kelimeleri de çıkarılmıştır.
3.3.7. Etkinlik: Hata Düzeltme ( حقل وأنا أصح )
Çalışmanın ikinci bölümünde incelenen metinlerde genellikle vasıl hemzesi ile katı‘
hemzesinin ayırt edilememesinden kaynaklanan hemze yazım hatalarının yanı sıra
nadiren de olsa bazı dilbilgisi ve imla hatalarının mevcudiyetinin gözlendiği
belirtilmişti. Normal şartlarda bir yazılı metin için olumsuz olarak algılanabilecek bu
durum, yabancı dil öğretiminde uygulanacak bir etkinlik için avantaj sağlayabilir. Bu
tarz bir metindeki hataları fark edebilmek için öğrenci doğruyu bilmeye ihtiyaç
duyacaktır.
Bu etkinlik, en çok hatanın gözlendiği hemzenin yazımı konusunun işlenmesinden
sonra sınıfta uygulanabilir. Bu şekilde öğrenci doğru ya da yanlış yazılmış hemze içeren
kelimeleri sorgulayacak ve öğrendikleri doğrultusunda bir hükme varacaktır. Daha
78
doğrusu öğrendiklerini uygulayacaktır. Aşağıda, hemze yazım hataları içeren reklam
metni örnekleri yer almaktadır.
نعتين يف طريان اخلليج بإبنتكم كأهنا جزء من العائلة
حنن نبحث عن شابات جبرينيات لإلنضمام إىل عائلة طريان اخلليج كعضوات يف طاقم الضيافة.
ويف طريان اخلليج، حندد متطلبات العمل مبقياس قيمنا وتقالدينا لذلك نقدم جدول عمل مرن.
املوظفة ستكون دائما حتت رعاية عائلة طريان اخلليج عند سفرها.وهذا يضمن بأن
وكعضوة جديدة يف طاقم الضيافة، ستتلقى تدريبا من الطراز األول يف كل نواحي خدمة وسالمة
يوم عطلة سنوية، تأمني 33الطائرات. باإلضافة إىل ذلك، ستحصل على أجرا شهريا رائعا ،
ية ومميزة هلا ولعائلتها.صحي شامل وإمتيازات سفر حصر
ملعرفة املزيد عن الفرص الرائعة اليت تقدمها شركة طريان اخلليج للشابات البحرينيات، الرجاء زيارة
موقعنا األلكرتوين _____ اآلن.
الشواغر مقدمة للشابات البحرينيات فقط. كل املتقدمات املؤهالت سيتم حتديدهن ودعوهتن
. (Gulf Air, 2010)عملية اإلختيارحلضور مقابلة معنا كجزء من
Yukarıda yer alan reklam metninde dört tane hemze yazım hatası bulunmaktadır:
ةابن .اإلختيار ve إمتيازات ,لإلنضمام ,بإبنتكم (kız) kelimesinin başında yer alan hemze vasıl
hemzesidir. Aynı şekilde امتاز ,اختار ve انضم fiilleri beş harfli mezîd fiiller olmalarından
dolayı başlarında yer alan hemzeler vasıl hemzeleridir. Metindeki hemze yazım
hatalarını tespit etmesi için öğrencinin hemze yazım kurallarına ve kuralların doğru
uygulanıp uygulanmadığını tespit etmek için de çeşitli sarf konularına hâkim olması
gerekmektedir. Aynı şekilde aşağıda, bu etkinlikte kullanılabilecek bazı reklam metni
örneklerine yer verilmiştir.
إمنحي مالبسك محام إيكو بيل
79
تقنية تتميز غساالت سامسونج إيكو بيل بتصميمها العصري تشغيلها اهلادئ وتعمل من خالل
الغسيل يف املاء واهلواء قبل بداية دورة الغسيل. يتم بيل على توليد الفقاعات بإذابة مسحوقو إيك
إطالق رغوة املسحوق الذائبة متاما على املالبس، لتخرتق األقمشة بتساو ، وسرعة وعمق وتوفر
.(Samsung, 2012) أفضل نظافة باستخدام أقل وقت وطاقة!
بإستثماراتك. حلول مبتكرة.. ترتقي
اخلري كابيتال حلول استثمارية متطورة متطابقة مع أحكام الشريعة االسالمية
ALKHAIR) تنتهج ادارة األصول لدى اخلري كابيتال مقاربة فريدة نوعيا نظرا ملفهوما املتطور
Innovate )هبا الذي يوفر خدمات متكاملة تضيف خربة تراكمية عالية القيمة للطريقة اليت تدير
األصول عمالئها بغية حتقيق أهدافهم االستثمارية املتمثلة يف احلصول على عوائد نفسية بالطرق
اآلمنة واملتطابقة مع أحكام الشريعة. وبالطريقة اليت نبقي عمالئنا هبا على اطالع دائم بتطور
يقة، اضافة إىل استثماراهتم، وبالوسائل اليت نتحكم هبا بعامل املخاطرة عن طريق املراقبة الدق
السرعة اليت نتجاوب هبا مع الفرص التكتيكية اليت تنشأ يف األسواق املالية، فاننا نقف وحبق
جبانب عمالئنا عرب تقلبات السوق حلماية استثماراهتم وتنميتها بالشكل األسلم واألفضل دائما
(Alkhair Capital, 2012).
..قد ال تت سع صدورنا للرأي اآلخر
حتما ستت سع عقولنا لفهمه!ولكن
إجتاهات
مع اإلعالمية السعودية املتألقة
نادين البدير
80
اإلثنني من كل أسبوع
مساء 54:34الساعة
بتوقيت السعودية
خليجية
(.Halîciyye Kanalı-İtticâhât, 2011) بلونك كونك..
Yukarıda yer alan üç reklam metninin ilkinde bir (إمنحي), ikincisinde beş
(اإلثنني ve إجتاهات) üçüncüsünde ise iki tane ,(فاننا ve اضافة ,ادارة ,االسالمية ,بإستثماراتك)
hemze yazım hatası mevcuttur.
3.3.8. Etkinlik: Temyiz Konusunun Öğretiminde Kullanılması
(اإلعالن؟ أكثر املواد متعة)
Temyîz, reklam metinlerinde sık sık karşılaşılan, farklılaştırma ve üstünlük
olgusunu gerçekleştirmek adına Arap reklam yazarlarının tercih ettiği dilsel
yapılardandır. Bu yapıyı yoğun biçimde içeren reklam metinleri, Arapça öğretilen
sınıflarda temyîz konusunun öğretiminde kullanılmak üzere fayda sağlayabilir.
Öğretmen ilk olarak temyîz yapısı içeren reklam metinleri bularak işe başlayabilir.
Aşağıda, bu tarz metin örnekleri yer almaktadır.
.الرموش تبدوأكثر وأكرب حجما وطويلة ألقصى حد
Sumptuous Extreme ماسكارا ملضاعفة وإطالة حجم الرموش
ثالثة ألياف بأحجام خمتلفة ختلق رموشا جريئة هلا نفس تأثري الرموش الصناعية. لون زاهي جيعل
Sumptuous Bold Volume Liftingمضى العيون أكثر إشراقا ، أوسع وأكرب إغراء من أي وقت
81
Mascara . .من النساء قد الحظن %٤٧متوفرة أيضا: ماسكارا لرفع حجم الرموش وإبرازها
,Estēe Lauder) اكتساب عيوهنن. لرفع أكرب ومساحة أوسع. متوفرة برتكيبة مقاومة للماء، أيضا
2012)
Yukarıdaki metinde “ حجما وأكرب أكثر ”, “ إشراقا أكثر ” ve “ إغراء وأكرب أوسع ” olmak
üzere üç yerde ism-i tafdîl yapısı ile birlikte temyîz kullanıldığı görülmektedir. Temyîz
yapısını öğrenen öğrencinin bunları fark etmesi işten bile değildir. Aşağıda yer alan
metinde ise dört yerde temyîz bulunmaktadır. Aynı şekilde bunlar da ism-i tafdîl yapısı
ile birlikte kullanılmıştır: راحة أكثر وراحة سهولة أكثر , وهدوء سهولة أكثر , ve راحة أكثر .
مولينكس
دبل كليك
تقوم بكافة األعمال بكفاءة، لذلك أصبحت حيايت أكثر راحة.
مولينكس دبل كليك.. مساعدي الشخصي األول يف املطبخ.
حصة الزعايب، ربة منزل.
حصة ربة منزل وتعرف جيدا كم اجلهد والضغط للقيام مبهام عملها ومنزهلا دون تقصري خاصة
الوقت الالزم إلعداد الطعام ألسرهتا. لكن تغريت حياهتا عندما بدأت يف إستعمال خالط دبل
كليك الذي أصبح مساعدها الشخصي األول يف املطبخ والذي بفضل أدائه وسرعته أصبحت
هولة وراحة. حياهتا أكثر س
نقدم لك خالط مولينكس دبل كليك اجلديد. احلاصل على براعة إخرتاع. والذي روعي عند
تصنيعه أن يكون خالطا متميزا قادر على تسهيل مهام عملك يف املطبخ وتوفري الراحة لك أثناء
كنك إعداد وحتضري الطعام. بضغطة واحدة ميكنك فصل اجلرة من القاعدة، وبضغطة أخرى مي
82
نزع الشفرات. مع دبل كليك احلياة أكثر سهولة وهدوء حيث يتميز بسهولة اإلسخدام والكفاءة
العالية يف إجناز العديد من املهام يف وقت قصري. فقط ختيلي كم ستكون حياتك أكثر راحة
Moulinex Double-Clic) عندما يكون اخلالط مولينكس دبل كليك يف مطبخك
Mikserleri, 2012).
3.3.9. Etkinlik: Çeşitli Sıfatların Öğretimi (أية الصفات تكفي لوصفك؟)
Sıfat ve sıfat çeşitleri, temel Arapça nahiv konularından birini teşkil etmektedir.
Aynı şekilde reklamın tanıtma, bilgilendirme işlevi ile bağlantılı olarak Arapça reklam
metinlerinde bu konuya yoğun bir şekilde yer verildiği gözlenmektedir. Zira reklam
yazarı, bu dilsel yapıları etkili bir biçimde kullanarak tanıtımı yapılan ürün veya hizmeti
layıkıyla betimleyecek ve tüketiciyi iknâ edecektir.
Yoğun bir şekilde bu dilsel yapıları yani sıfat ve çeşitlerini içeren Arapça reklam
metinlerinin Arapçanın öğretiminde kullanması son derece elverişli olabilir. Bu fikri
derse entegre etmek, birkaç farklı türde etkinlikle mümkün olabilir. İlk olarak bol
şekilde sıfat içeren reklam metinlerinden yararlanılabilir ki aşağıda yer alan reklam
metinleri bunlara örnek teşkil etmektedir.
شاور
حنن نسمعك
هي خدمة هتدف إىل تقدمي استشارات ذات أبعاد خمتلفة يف اجملاالت التالية
الصحة النفسية، تنموية، أسرية، زوجية، مهنية، تربوية، قانونية، صحية، مالية
األهداف:
استقرار حياة األسرة.دعم -
83
اكتساب أفراد اجملتمع سلوكيات اجيابية ومعلومات جديدة تسهم يف زيادة الوعي لديهم ومتكنهم -
من التعامل مع مشكالهتم.
األبناء باختالف فئاهتم العمرية. فتح أبواب احلوار البناء وتعريف اآلباء بسيكلوجية -
ايب.مساعدة الزوجني على اكتساب مهارات التحاور اإلجي -
دعم أساليب التنشئة السليمة والصحيحة يف تربية األبناء. -
توجيه أفراد اجملتمع باألساليب الناجحة لالستثمار األمثل ملواردهم املالية. -
ما خاب من
شاور
(.Family Development Foundation, 2012) حنن نسمعك
شركة "Gc "السويسرية تكشف عن أحدث ساعاهتا
السويسرية الشهرية "جي سي" عن أحدث إبداعاهتا من الساعات كشفت شركة الساعات
واليت تأيت ضمن سلسلة ساعاهتا اخلزفية". Mini Chic Ceramic" النسائية الراقية
"DiverChic :"حققت جناحا واسعا بني عشاق الساعات الفخمة حول العامل. الساعة اليت
أرقام رومانية بارزة. مما يضفي عليها ملسة مزينة حبلقة خزفية ناصعة. مع مؤشر للدقائق. و
رياضية ديناميكية تزيدها أناقة. ويتيابن بريق سوار الساعة وحلقتها اخلزفيني مع ميناء الساعة
املزينة بعرق اللؤلؤ. مما يضفي ملسة شبابية عصرية الفتة عن بعد.
فوالذ ال علبة مصنعة من وتتوافر الساعة اجلديدة يف ثالثة طرازات خمتلفة: اثنان منها مع
يصدأ مقرونة خبزف مصقول أبيض أو أسود، وطراز ثالث مع علبة مصنعة من سبيكة معدنية
وارها من اخلزف األبيض.حناسية ذهبية : فيما يكون ميناء الساعة وس
84
وقد زودت كافة الساعات اخلزفية اجلديدة حبركة كوارتز سويسرية فائقة الدقة. وطبقة كريستالية
Super" من الياقوت األزرق: مقاومة للخدش، وعقارب ومؤشرات حممية بطبقة
Luminova ."وشعار "Gc "مرت 544 عمق البارز، وهي مقاومة للماء حىت (Gc Saatleri,
2012.)
Derste bu metinlere yer verilebilir ve öğrencilerden, içerisindeki sıfatları ve türlerini
tespit etmeleri istenebilir. Bu şekilde öğrenci, öğrendiği bilgileri daha kalıcı hale
getirecektir. Bol sıfat içeren örnek reklam metinlerini okuyan ve içerisindeki sıfatları ve
türlerini fark eden öğrenciden bazı kriterlere uyan kısa metinler yazması istenebilir. Bu
kriterlere örnek olarak şunlar verilebilir:
İçerisinde on tane müfret sıfat yer alan bir otomobil reklamı yazınız.
İçerisinde beş tane, sıfatın isim cümlesi olarak geldiği bir parfüm reklamı
yazınız.
İçerisinde beş tane, sıfatın fiil cümlesi olarak geldiği bir sigorta acentesi reklamı
yazınız.
İçerisinde beş tane, sıfatın şibih cümle olarak geldiği bir bulaşık deterjanı
reklamı yazınız.
İçerisinde beş adet müfret, iki adet isim cümlesi, iki adet fiil cümlesi ve iki adet
şibih cümle sıfatın yer aldığı bir meyve suyu reklamı yazınız (Güler vd., 2005).
3.3.10. Etkinlik: Okuduğunu Anlamaya Yönelik Sorular
( من بني السطور حرفا بعد حرف املعىن امجع )
Okuma becerisinde temel amaç okunan metnin anlaşılmasıdır. Yabancı dil
öğretiminde metnin anlaşılmasından kasıt, her sözcük ve cümlenin anlamının tam olarak
anlaşılmasından ziyade metnin genel olarak anlaşılmasıdır (Demirel, 2007, s. 110). Bu
bağlamda okuyucu ile metin arasındaki etkileşim, mananın anlaşılması, okuma
becerisinin kazanılması açısından, metnin dikkat çekici olması vb. sahip olduğu
85
özellikler ise etkileşimin olumlu yönde olması açısından oldukça önemlidir (Yıldız ve
Ceviz, 2007, s. 16).
Reklam metinleri ilgi çekici metinlerdir. Bu nedenle bu metinlerin okuma dersinde
kullanılması, öğrencilerin dikkatlerini çekecek, içerisinde barındırdığı retorik araçlar,
öğrenimin kalıcılığına katkı sağlayacaktır. Bu etkinliği uygulamak için öğretmenin
sınıfa uygun metinleri seçmesi ve öğrencinin okuduğu metni anlayıp anlamadığını
ölçecek sorular hazırlaması ilk adım olacaktır. Aşağıda bu etkinlik için örnek bir reklam
metni ve metne yönelik hazırlanmış sorular yer almaktadır.
!أطلق ألطفالك العنان
2432أفضل طاهي لعام
وداعا للجراثيم!
تتدافع األحالم يف العقول والقلوب عندما يبدأ أحيانا الصغار يف خطو أوىل خطواهتم،
ولألسف تتدافع أيضا اجلراثيم على األسطح واألرضيات.
من أنواع 11%تستخدم مكنسة البخار من بالك آند ديكر خبارا طبيعيا للقضاء على
اجلراثيم.
)االختيار التلقائي( الفريدة، تضمن هذه املكنسة الرائعة تنظيف Autoselectبفضل تقنية و
كافة األرضيات املصنوعة من اخلشب أو الصخر أو القرميد تنظيفا عميقا من خالل إطالق
الكمية املناسبة من البخار حسب نوع األرضية.
لياف الدقيقة سهلة االنزالق سهولة و تضمن الرأس الدوارة ووسادة التنظيف املصنوعة من األ
ويسر عملية التنظيف دون سكب أية مياه أو مواد كميائية خطرية.
مبا يضمن لكم راحة البال عندما يبدأ أحبائكم الصغار احلركة على األرضيات.
بالك أند ديكر
86
(.Black and Decker Süpürgeleri, 2011) متتعوا بأرضيات نظيفة
التالية حسب النص أعالهأجب على األسئلة
ما هي األشياء اليت تقع وحتدث باخلطو األول للصغار؟ .5
ما هي امليزات اليت تصحب مكنسة البخار من بالك آند ديكر؟ .2
مباذا تعد مكنسة البخار من بالك آند ديكر ملستخدميها؟ .3
)االختيار التلقائي(؟ Autoselectما هو الفضل يعود إىل تقنية .4
؟الرأس الدوارة ووسادة التنظيف املصنوعة من األلياف الدقيقة سهلة االنزالق ما ميزة .1
3.3.11. Etkinlik: Verilen Cümleleri Retorik Araçlarla Bezeme, Daha
Etkili Bir Biçimde İfade Etme (زو د مجلك بزينات بالغية)
Reklam dilinin mesajını direk aktarmaktan ziyade en etkili biçimde aktarmayı
amaçladığı ve bu amacı gerçekleştirmek uğruna birçok görünüme büründüğü
görülmektedir. Her ne kadar günlük dille hazırlanan metinler olsalar da içerdiği edebi
sanatlar ve yazılmış olduğu ağdalı dil sayesinde bazen edebi bir metin okunuyor hissi
verebilir. İlginç olan ise reklam dilinin her ne kadar düz yazıdan ziyade şiir diline yakın
olduğu ifade edilse de bu metinlerin bazen oldukça basit ifadeler içerdiği de
görülebilmesidir. Bunun nedeni ise her reklam kampanyasının, ürün çeşidi, hedef kitle,
reklam aracı vb. etkenlere bağlı olarak farklılık arz etmesidir. Fakat tüm bu farklılıklara
rağmen tüm reklam kampanyalarının mesaj alıcısını etkileme gibi bir amaç
doğrultusunda birleştiği ve bu amaca hizmet eden dilsel öğeleri seçtiği belirtilebilir.
Reklam yazarının aktarmak istediği anlamı çeşitli retorik araçlarla süsleyerek ifade
etme biçimini dil sınıfına aktarma fikri, öğrencinin sıradan ifadeler kurmak yerine daha
orijinal ifadeler kullanarak yaratıcılığını ortaya çıkarmasına yardımcı olacaktır.
Aşağıdaki Arapça reklam metinlerinden alınan cümlelere bu bağlamda bakıldığında düz
ifadelerle arasındaki fark kendini ortaya koyacaktır.
87
“ ألنك ال حتظى دائما بفرصة ثانية لترتك انطباعا أوال (Volkswagen CC Otomobil
Modeli, 2012 )” ifadesi “Çünkü ilk intibayı bırakmak için ikinci bir şansın
olmayacak” anlamı taşımaktadır. Aslında aktarmak istediği anlam şu
şekildedir: “ اشرت هذه السيارة ألنه من احملتمل أن يكون شراء هذه السيارة هو فرصتك
.الوحيدة لترتك انطباعا أوال ” (Bu otomobili satın al. Çünkü bu otomobili satın
almak, ilk intibayı bırakmak için tek şansın olabilir.) İlk ifade, görüldüğü
üzere eksiltili bir ifadedir. Sebep verilmiş ve sonucu okuma işi yani sebebe
binaen yapılacak eylemi çıkarım yapma işi okuyucuya bırakılmıştır. Ayrıca
“Daima ikinci bir şansın olmayabilir” ifadesi, otomobili satın alma
eyleminin tek şans olma ihtimalini adeta okuyucuya ima etmektedir.
“تعددت األطباق والقشطة واحدة (KDD Kaymakları, 2012).” ifadesi ise
“Tabaklar çoğaldı, kaymak tek” anlamı taşımaktadır. Burada “Tabaklar”
kelimesi ile kastedilen yiyecek çeşitleri olabileceği gibi tabakların ait olduğu
kişiler de olabilir. Böylece bahsi geçen kaymağın, birçok yemek türüne
yakıştığı ve birçok damak zevkine hitap ettiği satır aralarından
okunabilmektedir. Reklam yazarı bu anlamı direk ifade etmek yerine çıkarım
yapması üzerine, mecaz-ı mürsel sanatının vasıtasıyla okuyucuya
bırakmıştır. Zira şu tarz düz bir ifadenin aynı etkiyi uyandırma ihtimali
düşüktür: “ .كثري من الناس اهذه القشطة مناسبة ألنواع كثرية من الطعام ويفضله (Bu
kaymak birçok yemek türüne uygundur ve birçok insan onu tercih eder.)”
Bu etkinlik çerçevesinde öğrencilerden verilen bazı ifadeleri aynı anlamı verecek
şekilde daha etkili ve yaratıcı biçimde ifade etmeleri istenebilir. Aşağıda bu etkinlik için
örnek cümleler ve daha yaratıcı nasıl ifade edilebileceğine dair alternatif ifadeler yer
almaktadır:
.هذا املنتج هو األفضل بني املنتجات املشاهبة
فقط هو!
منافسه الوحيد هو نفسه
88
هو الوحيد يف جماله
عندما يتكلم يسكت اآلخر
إذا وجد فال داعي لآلخر
.هذه املكرونة لذيذة
ألذ ما أكلت وما ستأكلهي
ال يزال طعمها على األحناك
املكرونة طبعا.وليمة؟ طبق من هذه املكرونة أم
جرب مرة فلن تتنز ل عنها
3.3.12. Etkinlik: Edebi Sanatların Kullanımı ( ص، شب ه حرا شبالغ، خ )
Edebi sanatlar reklam yazarının kullandığı retorik araçlardandır. Manayı
güzelleştirir ve kuvvetlendirirler. Bir dili sözlü ve yazılı olarak icra ederken edebi
sanatların kullanılması o dili başlangıç seviyesinden daha ileri düzeyde bilmeyi
gerektirir. Bu nedenle bu etkinlik için öğretmenin sınıf düzeyini göz önünde
bulundurması önemlidir. Fakat amaç, son derece edebi ve ustaca uygulamalar elde
etmek olmadığından başlangıç seviyelerinde de basit şekilde edebi sanat kullanım
etkinliği uygulanabilir.
İlk olarak öğrencilerden kişileştirme sanatını kullanmaları istenebilir. Cansız
varlıklara insanlara ait özellikler atfetmek, onları da heyecanlandıracaktır. Yakışıklı bir
araba, çalışkan bir ev süpürgesi, şefkat dolu bir bebek bezi, bebeklerin sağlığı
hususunda duyarlı bir bebek maması, titiz bir deterjan, zeki bir bilgisayar fikri, şüphesiz
onların daha yaratıcı düşünmelerini sağlayacaktır.
Diğer bir edebi sanat olarak öğrencilerden mübalağa sanatını kullanmaları
istenebilir. Şüphesiz istedikleri ölçüde abartma fikri, hem öğrendikleri dili etkili
89
biçimde özgürce kullanmalarına katkı sağlayacaktır. Örneğin bir otomobilin evreni
dolaşması, hızını alamayıp diğer gezegenlere ulaşması, bir deterjanın dünyadaki tüm
kirleri temizlemesi ve tertemiz bir dünya meydana getirmesi, bir bebek mamasının bir
bebeğin ihtiyacı olan her şeyi vermesi ve onu bir kahramana dönüştürmesi, öğrenciler
için şüphesiz dil dersinden ziyade masallarda karşılaşılacak durumları teşkil etmektedir.
Bu etkinlik çerçevesinde öğrencilerden teşbih sanatını icra etmeleri de istenebilir.
Teşbih sanatını günlük konuşmalarında muhtemelen diğer sanatlara göre daha fazla
kullanan öğrenciler bu konuda fazla zorlanmayacaklardır. Ayrıca teşbih sanatını
kullanan öğrenci, çeşitli varlıklar arasında benzerlik ilişkisi kurarak öğrendiği sıfatları
kullanma imkânı bulacak, anlatımını güçlendirecektir. Etkinlik sonucunda ise sihirli
değnek gibi bir deterjan, ab-ı hayat gibi bir meyve suyu, içerisinde bir bayanın kendisini
bir prenses gibi hissedeceği saray gibi bir otel fikri ortaya çıkması işten bile değildir.
3.3.13. Etkinlik: أنت Zamirine Yönelik Fiil Çekiminin Öğretiminde
Kullanılması (يا أيتها السيدات هذا النشاط لكن)
Reklam incelemeleri kısmında temaya, dolayısıyla hazırlandığı hedef kitleye göre
fiillerin şahıs çekimlerinin farklılaştığı ve çoğunlukla anne, çocuk ve çocuk bakımı,
kozmetik reklamlarında kadınlara hitap edildiğinden dolayı أنت çekimi ile sık sık
karşılaşıldığı belirtilmişti. Muhtemelen أنت zamiri ile hitap edildiğinde daha genel
anlaşılması, bir bayanın da nidayı üzerine alınabilmesi, daha doğrusu daha kapsayıcı
olması ve أنت zamirine göre çekiminin dile daha kolay gelmesi veya ana dilinde böyle
bir ayrım olmaması gibi nedenlerle أنت zamirine göre çekim yapmak Arapça
öğrencilerinin biraz ihmalkâr davrandığı hususlardandır. Bu nedenle bu etkinliğe
Arapçanın sahip olduğu on beş kişi zamiri arasından أنت zamiri konu edilmiştir.
Etkinlik için ilk aşamada bayanlara yönelik hazırlanmış reklam metinleri tedarik
edilebilir. Bu metinler sınıfta okunarak veya dinlenerek أنت zamirine göre yapılmış fiil
90
çekimleri ve zamirin muttasıl halinin kullanımları üzerine dikkat çekilebilir. Aşağıda,
bu tarz metinlere örnek teşkil edebilecek metinler yer almaktadır.
صفاء حيلو به اللقاء
اخلجل، واألمر ليس بالصعوبة اليت تتوقعينها. فكل ما ما أروع أن حتل الثقة بالنفس خمل
حتتاجني إليه هو حال يكون فعاال ملشكلتك أنت. تفضلي مبقابلة أطباء اجللد وأخصائيي
البشرة لدينا يف كايا ملعرفة ما مييز بشرتك وما يسبب مشكلة حب الشباب والبثور لديك،
ئج، وجينبك اختاذ اجراءات قد تضر واحصلي على احلل األنسب الذي يعطيك أفضل النتا
كل مشكلة..هلا حل.-بشرتك. نقدم لك احللول املتقدمة للبثورمن كايا
شرة هي سلسلة عيادات عاملية مع طاقم من أخصائيي البشرة وعدد هائل من عيادة كايا للب
(.Kaya Skin Clinic, 2012) الزبائن الراضني
تأتيك بكل ما حتتاجينه وحتبينه
وألسرتك وجمتمعك.لنفسك
كوين متألقة من الداخل.. فاتنة من اخلارج
ومطلعة على آخر صرعات املوضة واجلمال.
كوين األفضل مع
سيديت نت
.(sayidaty.net, 2012) تصفحي عاملك املتكامل اآلن
ف ة تزيد األلفة أرز أبو سنبلتني.. خ
ألنك حترصني على أن يلعب كل فرد من أفراد أسرتك دوره احلقيقي يف الرتابط األسري بكل
صنفة على أهنا األسهل هضما واألكثر فة ونشاط، نقدم لك أرز أبو سنبلتني ذو احلبات امل خ
91
متاسكا واليت متد أفراد أسرتك بالطاقة والنشاط فتجمعهم ليس فقط أثناء الطعام بل وبعده
Abu) واألهم جتعل اجلميع يتعرف على الوجه احلقيقي حلكمتك الفريدة كذلك،
Sumbulatein, 2012.)
3.3.14. Etkinlik: Reklam Afişini Tasvir Etme (باسم قوة اإلعالنات)
Bazı reklam afişlerinin hiçbir dilsel unsura ihtiyaç duymadan mesajını hedef kitleye
aktardığı ve etkileme işlevini yerine getirdiği daha önce de belirtilmişti. Tabi bu işlevi
yerine getirecek görsel dilin stratejik olarak yapılandırıldığı ve bazen yazılı, sözlü
dilden daha güçlü kelimelere sahip olduğunu göz ardı etmemek gerekir. Bu zengin
görsellerden Arapçanın öğretiminde de faydalanmak mümkündür.
Bu etkinlik için ilk olarak bahsi geçen tarzda hazırlanmış reklam metinlerine
ardından ise görsel dili öğrencilerin konuşturmasını sağlamak üzere hazırlanmış
sorulara ihtiyaç duyulacaktır.
3.3.15. Etkinlik: Şart Konusunun Öğretimi
(اإلعالن إىل األبد بال شرط أو قيد)
Reklamın işlevlerinden biri de tanıttığı ürün ya da hizmetin vaatlerini tüketicisine
belirtmek yani tüketmesi, satın alması halinde elde edeceği faydaları bildirmektir. Bu
vaat olgusunu gerçekleştirmek adına Arapça reklamlarda çeşitli dilsel yapıların
kullanıldığı gözlemlenmiştir. Şart yapısı da bunlardan birisidir.
Şart konusunun öğretiminin ardından uygulanacak bu tarz bir etkinlik konunun
kavranmasına katkıda bulunacaktır. İlk olarak öğretmen çeşitli ürün türleri
belirlemelidir. Örneğin; otomobil, parfüm, içme suyu. Daha sonra aşağıdaki cümleler
öğrenciye yöneltilebilir ve karşılığında şart cümleleri kurmaları istenebilir.
92
.قل يل شيئا ألشرتي هذه السيارة
.54%إذا اشرتيت هذه السيارة فسرتبح تنزيال بنسبة
إن تشرت هذه السيارة تدفع أقل للوقود.
.قل يل شيئا ألشرتي هذا العطر
مىت تشعر النساء باليأس يستخدمن هذا العطر للحصول على السعادة.
تشرت هذا العطر من النساء تشعر كأهنا ملكة.من
.قل يل شيئا ألشرتي هذا املاء
من يشرب من هذا املاء يصبح أكثر صحة وشبابا .
لو تشرب من هذا املاء تطرد األمراض من جسدك.
Bu etkinlik neticesinde öğrenci çeşitli şart edatlarını kullanacak ve bu süreçte
gereken kural ve şartları uygulama fırsatı bulacaktır.
3.3.16. Etkinlik: Dinlediğini Anlamaya Yönelik Sorular
( صوت أحلى استمع إىل )
Dinleme, yabancı dil öğretiminde yeterince zaman ayrılmayan ve gelişimi oldukça
zor olan bir dil becerisidir. Dinleme becerisinin temel amacı konuşmacının aktardığı
mesajı anlamaktır. Bu süreçte hedef dildeki sesleri tanıma, vurgu, tonlama, dil
yapılarına hâkim olma vb. unsurların yanı sıra konuşmacı ile aynı kültürü paylaşma, en
azından o kültürü tanımanın önemi büyüktür (Demirel, 2007, s. 98). Bu bağlamda
yazıldığı dilin ait olduğu toplumun kültürel dokusunu yansıtan reklamların, dinleme
becerisinin öğretiminde kullanılması avantaj sağlayacaktır.
Reklamların kısa ve çekici mesajlara sahip olması, anahtar kelimelerin tekrar
edilmesi, müzik ve değişik tonlar gibi çeşitli sesli unsurlar ve bunlara eşlik eden görsel
93
unsurlar içermesi, dinleme becerisine olumlu yönde katkı sağlar. Zira görsel ve müzikal
unsurların güçlü, devamlı olmasından dolayı izleyici, bazen mesajı anlamasa da
duyduğunu hatırlar (Smith ve Rawley, 1997).
Bu etkinlik için kulağa hitap eden radyo ve televizyon reklamları tercih edilmelidir.
Sesli mesajların yanı sıra görsel unsurlar da içeren televizyon reklamları hem göze hem
kulağa hitap etmesi açısından dil öğretimi için daha verimli olacaktır. Bunun yanı sıra
radyo ve televizyon reklamlarının içerdiği vurgu, tonlama vb. dil ötesi unsurlar dil
öğretimini olumlu yönde etkileyen uyarıcılar olarak kabul edilebilir. İlk aşama olarak
sınıfa uygun reklam videosunu seçen öğretmen videoya uygun ve öğrencilerin anlayıp
anlamadığını ölçen sorular hazırlamalıdır. Öğretmen dinleme esnasında sesli materyali,
vurgulamak veya tekrar etmek istediği noktalarda durdurabileceği gibi birkaç kez
dinlemeyi tekrar ettirebilir, dinlemeye başlamadan önce öğrencilerden metne yönelik
hazırlanmış soruları okumalarını ve dinlerken de cevaplarla ilgili çeşitli notlar
almalarını isteyebilir (Demirel, 2007, s. 100).
3.3.17. Etkinlik: Çeşitli Deyimlerin Öğretimi ( يف العمل الصغار اللغويون )
Birçok uyarıcı arasında hedef kitleyi etkilemek için oldukça sınırlı süreye sahip olan
reklam yazarının en büyük taktiklerinden biri de sözde tasarruf sağlamasıdır. Bunun
yarı sıra hedef kitleye, kültürüne daha yakın olmak ve sözü daha öz ve etkili kılmak için
deyimleri kullanır. Bu nedenle ana dil konuşucularına yönelik hazırlanan reklam
metinlerinin bol şekilde deyim içermesi kaçınılmazdır.
Doğru (2011), deyim öğretim sürecinde karşılaşılan bir takım sorunları şu şekilde
sıralar; Kültürel farklılık, çevresel faktörlerdeki farklılıklar, anadil girişimi, hedef dil
girişimi, kullanım yerinin bilinmemesi, deyimlerin atasözlerinden ayırt edilememesi ve
deyim kullanımındaki eksiklik. Bu bağlamda reklam dilinin bu özelliğinden yani
içerdiği deyim sıklığından ve yazıldığı dilin kültürünü yansıtan otantik metinler
oluşundan dil sınıfında yararlanmak oldukça verimli olacaktır. Zira öğrenci deyimi
bağlam içinde görerek kullanım yerini saptayacak ve kendisi de kullanacaktır.
İçerisinde sınıfa uygun olan deyimler içeren reklam metinlerinin tedarik edilmesi
etkinlik için ilk adımı oluşturacaktır. Daha sonra deyimler, anlamları, kullanım yerleri
94
tespit edilmeli ve bir sonraki aşama olarak öğrencilerden kendi cümleleri içerisinde
kullanmaları istenmelidir.
3.3.18. Etkinlik: Reklam Metinleri ile Sözcük Öğretimi
( الثمينة بالكلمات صندوقك الذهينامأل )
Reklam metinlerinde akılda kalıcılığı sağlamak, ahenk ve etki gücünü arttırma vb.
amaçlarla belli sözcük ve sözcük gruplarının tekrar edildiği, çalışmanın ikinci kısmında
vurgulanmıştır. Reklam dilinin bu özelliği ile kelime öğretiminde tekrar olgusu arasında
bağ kurmak, dil öğretimi açısından elverişli olacaktır. Bu etkinlik kapsamında ilk olarak
hazır reklam metinleri kullanılarak metinlerin içerisinde tekrarlanan sözcüklerin
öğretimi hedeflenebileceği gibi öğrencilerden belli sözcükleri, belli sayılarda tekrar
etmeleri suretiyle belli sözcük sayısına sahip reklam metinleri oluşturmaları istenebilir
ve bu tarz bir etkinlikte tanıtılacak ürün veya hizmet de belirtilebilir.
Reklam metinlerinin sözlü mesajları görsel unsurlarla desteklemesi, öğrencinin
öğrendiği ile gördüğü arasında bağ kurması yoluyla sözcük öğretiminde kalıcılık
sağlayabilir (Tutaş, 2010, s. 288). Bunun yanı sıra reklamlar öğrenciye, içerdiği
sözcükleri, kısa, öz ve ilgi çekici cümle yapılarında, bağlamlar içerisinde görme fırsatı
vermektedir (Batur, 2010, s. 238). Bu da öğrenmede kalıcılığı artıran bir durumdur.
Aşağıda yer alan metinler içerisinde bazı sözcükler tekrarlanmakta ve dikkatler bu
sözcükler üzerinde toplanmak istenmektedir.
Aşağıda Clinique 3-Step Skin Care Cilt Bakım Seti markasının üç farklı reklam
metni yer almaktadır. Birinci ve sonuncu metinde yedişer, ikincisinde on iki defa بشرة
kelimesinin tekrarlandığı görülmektedir. Bu ve metinde yer alan diğer kelimelerin
öğretiminde bu tarz metinlerden yararlanmak mümkündür.
.شاهدي البشرة األكثر صحة. على اإلطالق
املطور على أيدي أطباء البشرة. Step-3 إنه أنسب األوقات للبدء باستعمال نظام
95
نظام عناية بالبشرة صحي بسيط من ثالث خطوات. Step-3التنظيف. التقشري. الرتطيب.
لتتمتعي ببشرة رائعة مقدم من أطباء البشرة لدينا. ويأيت برتكيبات مصممة خصيصا لتتالءم
مع احتياجات البشرة. استخداميه مرتني يف اليوم. لتتمتعي سريعا ببشرة رائعة تنبض باحليوية
والصحة
Clinique 3-Step Skin Care Cilt Bakım Seti, 2012)) .
هل ميكن التمتع ببشرة رائعة؟
أطباء البشرة لدينا يقولون نعم.
املصم م خص يصا لتلبية احتياجات بشرتك جيعل Step Skin Care-3 إن نظام العناية بالبشرة
خمتلف أنواع البشرة تبدو أفضل ولفرتة أطول.
دقائق، مرتني يف اليوم لتتمت عي ببشرة رائعة مشرقة ومتأل قة. ما كان يتوفر 3منتجات، 3فقط
يف السابق فقط لدى خرباء البشرة لدينا، أصبح اآلن مصم م وفقا الحتياجاتك اخلاصة
برتكيبات تالئم نوع البشرة.
سدودة نعم، ميكن للبشرة اجلافة أن تبدو رطبة وناعمة ومرحية. نعم، ميكن فتح املسامات امل
وتنعيم اخلطوط الدقيقة واحلصول على إشراقه نضرة وصحية. متت عي مبظهر أفضل ولفرتة
أفضل. قويل نعم للبشرة الرائعة.
كل ما عل مناه إياه أطباء البشرة عرب موقع...
خالية من العطور 100% خمتربة ضد احلساسية.
(Clinique 3-Step Skin Care Cilt Bakım Seti, 2011.)
96
.شاهدي الصورة األكثر حيوية، صحة ونقاء لبشرتك
االعتناء جبسمك سيشعرك باجلمال ويغمرك بإحساس رائع. ولنوفر لك نظاما بسيطا وصحيا .
للعناية بالبشرة. نظام مؤلف من ثالث Step-3قام أطباؤنا اخلرباء يف البشرة بتصميم نظام
خطوات يتضمن منظف لتنقية البشرة، مقشر لصقل سطح البشرة ومرطب ملنحها تألقا
صحيا . استعماله مرتني يف اليوم، جيعلك تتمتعني ببشرة رائعة.
Clinique 3-Step Skin Care Cilt Bakım) أعثري على النظام املالئم لبشرتك عرب...
Seti, 2012).
Aşağıda yer alan Hair Gain (2012) reklamında شعر (saç) kelimesinin yedi kere
tekrarlandığı gözlenmektedir. Hemen arkasında yer alan Bourjois (2012) reklamında da
sözcük tekrarları dikkat çekmektedir.
جديد
هري جني..
احلل احلديث لشعر كثيف
يتميز بالنشاط احليوي فائق الفاعلية لتساقط الشعرمنشط للشعر، -
حيتوي على مادة الثيموسكني فائقة الفاعلية وهي املادة األحدث ملقاومة تساقط الشعر -
األكثر فاعلية حلاالت تساقط الشعر عند الرجال والسيدات -
حيافظ على منو الشعر اجلديد -
الرأسيعمل على حتسني نوعية الشعر وذو فاعلية ضد قشرة -
صنع يف أملانيا -
متوفر يف مجيع الصيدليات -
97
عناصر ملو نة مصح حة للشوائب. 3 بشرة ذات مظهر مثايل بفضل
PERFECT 5.2.3 ابتكار مستحضر أساس ملو ن
عناصر ملو نة مصح حة: 3حيتوي على
عناصر ملو نة خضراء: مضادة لإلمحرار
عناصر ملو نة صفراء: مضادة للهاالت الداكنة
الباهت. عناصر ملو نة بنفسجي ة: مضادة للون البشرة
تركيبة لطيفة وناعمة وكأهنا بشرة ثانية.
ساعة 24ترطيب ملدة
SPF 54مؤشر محاية بدرجة
98
SONUÇ VE ÖNERİLER
Reklam söyleminin önemli bir özelliği ve öncelikli hedefi olan farklılaştırma ve
üstünlük olgusunu gerçekleştirmek adına, incelenen reklamlarda Arap diline has bazı dil
yapılarının kullanıldığı görülmektedir. Bunları genel olarak, ism-i tafdîl, temyiz, vurgu
ifadeleri, güçlü anlama sahip sıfatlar olarak ele alsak da ayrı bir başlık açma ihtiyacı
hissetmediğimiz ve bu olguyu temsil eden karakteristik bir yapı olarak kendini
hissettirmeyen bazı kullanımların da mevcudiyeti dikkat çekmiştir. Bunlara örnek
olarak lâ en-nâfiye li’l-cins ve istisnâ yapıları verilebilir.
Edebi sanatlar, reklam söyleminin estetik yönünü inşa eden ve adeta onun
ziyneti sayılabilecek retorik araçlardandır. Edebi sanat kullanımında ve istenen etkiyi
oluşturmada en büyük rol, bizzat reklam yazarının kalemine aittir. Bu kalem, bahsi
geçen her bir sanatı bir ok gibi kullanarak, reklam iletisinin mesajını, hedef kitleye
saplayacak ve onları, ürün veya hizmetin satın alımına yönlendirecektir. Her ne kadar
bu araçlar reklam yazarı tarafından ticari amaçlarla kullanılsa da, bir dilci olarak bu
kullanımların varlığına dikkat etmemek elde değildir. Uğrunda üretildiği ticari amaçlar
göz ardı edilerek, reklam metinlerine birer yazılı metin olarak bakıldığında, içerdiği
edebi sanatlar vasıtasıyla ete kemiğe bürünen bu dilsel estetik ve müzikalite okuyucuya
adeta bir edebi metin okuyormuş hissi vermekte, bunların birer reklam metni olduğunu
unutturmaktadır. Tam da bu sebeple reklam dilinin düz yazıdan çok şiir diline yakın
olduğu savı, daha da kuvvetlenmektedir. İncelenen Arapça yazılı medyada en fazla göze
çarpan edebi sanatlar, kişileştirme, teşbîh, istiâre, mecâz-ı mürsel, mübalağa, cem‘,
tezât, cinâs ve seci‘ sanatlarıdır. Cinâsa “Parallellik, Kafiye, Ritim ve Cinâs” başlığı
atında değinilmiştir. Bunların dışında göze çarpan edebi sanat örneklerinin varlığından
söz edebilsek de müstakil bir başlık oluşturma ihtiyacı hâsıl olmamıştır.
İncelenen bazı Arapça reklam metinlerinde bir sözcüğün sık sık tekrar edilmesi,
reklam metninden bu sözcük çıkarılınca metnin çıplak kalacağı hissi vermesi ve reklamı
yapılan ürün veya hizmetle ilgili tüm bilgilerin, dönüp dolaşıp lafı bu sözcüğe getirmesi
ve bu sözcük etrafında şekillenmesi, hasbelkader gelişen bir durum değildir. Reklam
yazarı bu şekilde dikkat çekmek, hatırlanabilirliğin ömrünü uzatmak ve metne ahenk
katmak istemektedir.
99
İncelenen Arapça reklam metinlerine sözdizimsel olarak bakıldığında emir ve
soru cümlelerinin yanı sıra eksiltili anlatımların varlığı ön plana çıkmaktadır. Daha önce
ilgili bölümde de belirtildiği üzere emir fiilin kullanımı ile hedef kitleyi harekete
geçirme, soru cümleleriyle hedef kitlenin dikkatini çekerek, reklam metnindeki mevcut
sorulara cevap vermek üzere hedef kitleyi diyaloğa davet etme hedeflenmektedir. İki
cümle türünde de kişiselleştirme gerçekleşeceğinden tüketici kendini özel hissedecektir.
Eksiltili anlatımlar ise hem sözde tasarruf sağlayacak hem de hedef kitlenin eksikleri
tamamlama ihtiyacı sonucunda zihinsel faaliyetler yürütmesini sağlayacaktır. Bu
sözdizimsel yapı, yazılı medyada yer alan aşırı düzeydeki uyarıcılar ve diğer reklam
metinleri arasında dikkat çekmek ve hedef kitleye reklam metnini okutmak için çok az
bir süresi olduğunun bilincinde olan reklam yazarı için avantaj oluşturmaktadır. Emir,
soru ve eksiltili cümlelerin yanı sıra incelenen Arapça reklam metinlerinde şart ve
ünlem cümlelerinin ve diğer bazı cümle çeşitlerinin mevcudiyeti de gözlenmiştir fakat
bunlara, diğerlerinin daha yoğun olmasından dolayı ayrı başlıklar halinde yer
verilmemiştir.
Belirtildiği üzere sözde tasarruf sağlamak, reklam yazarı için önemlidir.
Anlatılmak istenenin mecazi bir şekilde, kısa ve öz olarak ifade edilmesini sağlayan
deyimler, bu vazife için biçilmiş kaftanlardır. Deyimlerin söze diğer bir önemli katkısı
da, aynı kültürün paydaşları arasında birer parola gibi işlev görmeleri ve kastedilenin
kolayca anlaşılmasını sağlamalarıdır. İncelenen Arapça reklamlarda da sık sık deyim
kullanımlarıyla karşılaşılmıştır.
Paralellik, kafiye ve ritim sözün akıp gitmesini sağlayan ve ona şiirsellik katan
retorik araçlardandır. Arap dilinin morfolojik olarak sahip olduğu vezinler ve dilbilgisel
yapıları sayesinde Arapça reklam yazarları, hedef kitlenin kulağını okşayacak bir ritim
ve ahenk oluşturmakta ve böylece ilgiyi çekerek, etki gücünü artırmada
zorlanmamaktadırlar. İncelenen Arapça yazılı reklam metinlerinin genelinde, bu
durumun tezahürlerinin dikkat çekmemesi mümkün değildir.
Vasıl hemzesi ile katı‘ hemzesinin ayırt edilememesinden kaynaklanan hemze
yazım hatasının, incelenen Arapça reklam metinlerinin büyük bir kısmına sirayet ettiği
gözlenmiştir. Bunların yanı sıra nadiren diğer bazı dilbilgisi ve imla hataları da
saptanmıştır. İnceleme örneklemini oluşturan reklam metinlerinin alındığı yazılı medya
organları açısından bakıldığında ise hemze yazım hatalarının, her ikisinde de yaygın
100
olduğu fakat dilbilgisi ve imla hatalarıyla, dergilere kıyasla kısa süreli yayın yapan
gazetelerde daha fazla karşılaşıldığı gözlenmiştir.
Fasîh ve Halk Arapçası ayrımı, Arap dünyasının ve Arap dilinin çıkmazlarından
biridir. Her ne kadar basın dilinde varlığının, sokak ve günlük konuşma diline göre daha
az olduğu düşünülse de basın metinlerinden olan reklam metinlerine de nüfuz ettiği
gözlemlenmektedir. Zaten doğallık ve hedef kitleye yakınlık gibi amaçlarla günlük
konuşmaların da yer aldığı reklam metinlerinde lehçe girişimiyle karşılaşılmaması
garipsenebilirdi. Televizyon ve radyo reklamlarında yaygın olan bu durum, yazılı
medya araçlarından olan dergi ve gazete reklamlarında da baş göstermiş olup, dergi
reklamlarındaki mevcudiyeti gazete reklamlarına göre daha azdır.
Tanıtımı yapılan ürün veya hizmetin yabancı kökenli olması, incelenen Arapça
yazılı reklam metinlerinde yabancı dilsel öğelerin mevcudiyetini kaçınılmaz
kılmaktadır. En iyi koşulda reklam yazarı marka ismini, ürün adını, metinde birkaç defa
tekrarlayacaktır. Bunun yanı sıra yerel reklamlarda da ne yazık ki dilsel bozulmanın
hâsıl olduğu izlenmiştir. Saptanan dilsel bozulmalar daha çok sözcük düzeyinde
gözlenmiş olup, ses düzeyinde de yabancı unsurlarla karşılaşılmıştır. Bahsedilen dilsel
kirlenme olgusu, farklı alfabe ile imla, telaffuz değiştirilmeden Arapça harflerle imla ve
Arapçanın çeşitli morfolojik özelliklerine bürünerek değişme suretiyle Arapça olarak
imla gibi farklı görünümlerle tezahür etmiştir.
İncelenen Arapça yazılı reklam metinlerinde Arap ülkelerinde kullanılmakta
olan iki rakam türünün varlığı da mevcuttur: Doğu ve Batı Arap rakamları.
On beş farklı kişi zamirine sahip olan Arap dilinde yapılan fiil çekimlerinde
hangi şahısın kastedildiğini saptamak zor olmamaktadır. İncelenen reklam
metinlerindeki fiillerde şahıs çekiminin, reklam metninin temasına göre şekillendiği
görülmektedir. Otomobil reklamlarında tekil eril muhatap zamiri أنت zamirine, çocuk ve
çocukla alakalı ürünler ve kozmetik ürünleri reklamlarında tekil dişi muhatap zamiri أنت
zamirine göre fiil çekimi yapılması ve isimlere bu zamirlerin muttasıl hallerinin
bitiştirilmesi, bu duruma örnek olarak verilebilir. Ayrıca bu durum, Arap kültürünün bir
yansıması olarak da ele alınabilir.
101
Lafzî izâfet, incelenen reklamlarda varlığını hissettiren dilsel bir yapıdır. Ele
alınan Arapça reklam metinlerinde gözlendiği üzere, Arapça reklam yazarına sağladığı
faydalar, sözde kolaylık ve hafifleme olarak sıralanabilir.
İncelenen reklam metinlerinde, üretildiği Arap toplumunun kültürünü yansıtan
bazı izlere rastlanılmıştır. Bunlar, Arap toplumunun değer yargılarından olan aile,
arkadaşlık, soy ve asalet kavramları, Ramazan ayı ve diğer İslam kültürüne ait bazı
olgular olarak özetlenebilir.
Çalışmada incelenen reklam metinleri, gazete ve dergi gibi yazılı medyada yer
alan metinlerdir. Yazılı medya, mesajlarını yazılı olarak, görsel unsurlar eşliğinde
iletmektedir. Bu çalışmaya ek olarak sesli, görüntülü mesajlara sahip olan televizyon ve
radyo reklamları da incelemeye tabi tutulabilir. Televizyon ve radyo reklamlarının daha
fazla duyuya hitap etmesinden dolayı dil öğretiminde kullanılması da daha fazla avantaj
sağlama olanağına sahiptir.
Reklam metinleri, sahip olduğu dilsel özellikler, içerdiği sesli, yazılı ve görsel
mesajlar, retorik araçlar ve üretildiği amaçlar göz önüne alındığında Arapça öğretiminde
kullanılması, öğretimin verimliliği ve kalıcılığı açısından büyük önem arz etmektedir.
Bu nedenle ikinci bölümde, reklam metinlerinin Arapça öğretiminde kullanılmasına
yönelik farklı etkinlikler sunulmuştur. Öğretmen, çalışmada sunulan bu etkinlikleri,
sınıf düzeyi, ortamı, ders süresi vb. faktörleri göz önünde bulundurarak çoğaltabilir ve
derse uyarlayabilir.
102
REKLAM METİNLERİNİN KAYNAKÇASI
Abdu’l-Latîf Cemîl. (2013, 29 Ocak). Ukâz Gazetesi, 16957, s. 15.
Abu Sumbulatein. (2012, Eylül). Hiye Dergisi, 224, s. 215.
Alkhair Capital. (2012, 31 Mart). Seyyidetî Dergisi, 1621, s. 225.
Aloe Dent. (2011, 9 Nisan). Seyyidetî Dergisi, 1570, s. 131.
Amer Group. (2013, 22 Ocak). er-Riyâd Gazetesi, 16283, s. 44.
Anb. (2012, 25 Kasım). er-Riyâd Gazetesi, 16225, s. 13.
el-Benku’s-Suudî Li’l-İstismâr. (2013, 22 Ocak). er-Riyâd Gazetesi, 16283, s. 1.
Black And Decker. (2011, 9 Nisan). Seyyidetî Dergisi, 1570, s. 79.
Bourjois Paris. (2012, 6 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1648, s. 107, 109.
Bourjois Paris. (2012, 7 Nisan). Zehratu’l-Halîc Dergisi, 1724, s. 143.
Braun. (2011, 9 Nisan). Seyyidetî Dergisi, 1570, s. 91.
Braun. (2012, 13 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1949, s. 111.
Braun. (2012, 29 Eylül). Seyyidetî Dergisi, 1647, s. 81.
Cadillac NHTSA. (2012, 7 Nisan). Zehratu’l-Halîc Dergisi, 1724, s. 10, 11.
Cem‘iyyetu Zehra Li Saratâni’s-Sedyi. (2012, 6 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1648, s. 109.
Chanel J12. (2012, 29 Eylül). Seyyidetî Dergisi, 1647, kapak sayfası.
Citroen DS4. (2012, 25 Kasım). er-Riyâd Gazetesi, 16225, s. 17.
Clinique 3-Step Skin Care. (2011, 9 Nisan). Seyyidetî Dergisi, 1570, s. 89.
Clinique 3-Step Skin Care. (2012, 6 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1648, s. 99.
Clinique 3-Step Skin Care. (2012, 31 Mart). Seyyidetî Dergisi, 1647, s. 103.
Cosme Surge. (2012, 7 Nisan). Zehratu’l-Halîc Dergisi, 1724, s. 121.
Cumeyra. (2012, 25 Kasım). er- Riyâd Gazetesi, 16225, s. 15.
Cumeyra. (2013, 22 Ocak). eş-Şarku’l-Avsat Gazetesi, 12474, s. 3.
Damas. (2012, Eylül). Hiye Dergisi, 224, s. 61.
103
Dîme Neo. (2013, 29 Ocak). Ukâz Gazetesi, 16957, s. 40.
Dior Prestige. (2012, 13 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1649, s. 242.
Eed Clinic Paris. (2013, 29 Ocak). Ukâz Gazetesi, 16957, s. 48.
el-Ehlî. (2013, 22 Ocak). eş-Şarku’l-Avsat Gazetesi, 12474, s. 7.
Estēe Lauder. (2012, 7 Nisan). Zehratu’l-Halîc Dergisi, 1724, s. 4, 5.
Family Development Foundation.(2012, 7 Nisan). Zehratu’l-Halîc Dergisi, 1724, s. 101.
Ferrero Rocher. (2012, 13 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1649, s. 201.
Fetîhî Group. (2013, 22 Ocak). er-Riyâd Gazetesi, 16283, s. 1.
Fine. (2012, 7 Nisan). Zehratu’l-Halîc Dergisi, 1724, s. 81.
Fuceyrâ City Center.(2012, 7 Nisan). Zehratu’l-Halîc Dergisi, 1724, s. 93.
Gain Plus. (2012, 31 Mart). Seyyidetî Dergisi, 1621, s. 153.
Gc.(2012, 29 Eylül). Seyyidetî Dergisi, 1647, s. 213.
GE. (2012, 6 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1648, s. 133.
Geox. (2012, 6 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1648, s. 39.
Go Smart. (2013, 29 Ocak). Ukâz Gazetesi, 16957, s. 44.
Gulf Air. (2010, 10 Şubat). Erîc Dergisi. 57, s. 2.
el-Gusmî. (2011, 9 Nisan). Seyyidetî Dergisi, 1570, s. 201.
Hair Gain. (2012, 6 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1648, s. 143.
Halîciyye Kanalı-İtticâhât. (2011, 9 Nisan). Seyyidetî Dergisi, 1570, s. 227.
Hempel Fusions. (2011, 9 Nisan). Seyyidetî Dergisi, 1570, s. 203.
Hilton Hhonors (2012, 15 Kasım). el-Ehrâm Gazetesi, 46000, s. 15.
Home Center. (2012, 7 Nisan). Zehratu’l-Halîc Dergisi, 1724, s. 165.
Hyundai Sonata (2012, Eylül). Hiye Dergisi, 224, s. 69.
Ideal Standart (2012, 15 Kasım). el-Ehrâm Gazetesi, 46000, s. 2.
Jaeger-Le Coultre (2012, 13 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1649, s. 51.
Jaguar. (2013, 29 Ocak). Ukâz Gazetesi, 16957, s. 3.
Jergens. (2011, 9 Nisan). Seyyidetî Dergisi, 1570, s. 107.
104
Kaya Skin Clinic. (2012, 29 Eylül). Seyyidetî Dergisi, 1647, s. 11.
KDD. (2012, 13 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1649, s. 209.
Lexus ES. (2012, 6 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1648, s. 195.
L’usine. (2012, 25 Kasım). er- Riyâd Gazetesi, 16225, s. 1.
Lûlû. (2011, 9 Nisan). Seyyidetî Dergisi, 1570, s. 143.
Magic Planet. (2012, 7 Nisan). Zehratu’l-Halîc Dergisi, 1724, s. 97.
Mâmaz ve Bâbaz. (2012, 29 Eylül). Seyyidetî Dergisi, 1647, s. 41.
Mat‘amu Simâri’l-Bahr. (2013, 22 Ocak). er-Riyâd Gazetesi, 16283, s. 44.
Max Factor. (2012, 31 Mart). Seyyidetî Dergisi, 1621, s.101.
el-Merâî. (2013, 22 Ocak). er-Riyâd Gazetesi, 16283, s. 1.
Mercedes-Benz C. (2011, 9 Nisan). Seyyidetî Dergisi, 1570, s. 77.
Mercedes-Benz M. (2012, 7 Nisan). Zehratu’l-Halîc Dergisi, 1724, s. 48, 49.
Mikyajy. (2011, 9 Nisan). Seyyidetî Dergisi, 1570, s. 103.
Mobily. (2012, 25 Kasım). er- Riyâd Gazetesi, 16225, s. 4.
Moevenpick Hotel. (2013, 1 Temmuz). el-Halîc Gazetesi, 12461, s. 23.
Moulinex Double-Clic. (2012, 13 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1649, s. 135.
Muessetu’s-Selâb (2012, 15 Kasım). el-Ehrâm Gazetesi, 46000, s. 6.
el-Mustakbel, FMP Bitâgatu’d-Damâni’z-Zehebî. (2013, 22 Ocak). er-Riyâd Gazetesi,
16283, s. 9.
Muvâsât Hastanesi. (2012, 6 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1648, s. 125.
Nivea. (2012, 7 Nisan). Zehratu’l-Halîc Dergisi, 1724, s. 59.
Nivea. (2012, Eylül). Hiye Dergisi, 224, s. 101.
One and Only Resorts. (2012, 13 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1649, s. 85.
Pambers. (2011, 9 Nisan). Seyyidetî Dergisi, 1570, s. 133.
Philips Avent. (2012, Eylül). Hiye Dergisi, 224, s. 223.
Philips Avent. (2012, 6 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1648, s. 193.
er-Rabî‘. (2012, 7 Nisan). Zehratu’l-Halîc Dergisi, 1724, s. 193.
105
Reebok-Reezig. (2011, 9 Nisan). Seyyidetî Dergisi, 1570, s. 53.
Samsung. (2012, 31 Mart). Seyyidetî Dergisi, 1621, s. 77.
Sephora. (2012, 13 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1649, s. 17.
Sensai Ruj. (2012, 6 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1648, s. 41.
Sensodyne (2012, 31 Mart). Seyyidetî Dergisi, 1621, s. 83.
Sayidaty.net. (2012, 29 Eylül). Seyyidetî Dergisi, 1647, s. 157.
Sisley Paris, Global Perfect. (2012, 6 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1648, s. 35.
STC. (2012, 25 Kasım). er- Riyâd Gazetesi, 16225, s. 1.
Tevâcudî. (2013, 1 Temmuz). el-Halîc Gazetesi, 12461, s. 6.
The Ritz-Carlton. (2012, 31 Mart). Seyyidetî Dergisi, 1621, s. 55.
Thierry Mugler, Alien. (2012, 6 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1648, s. 61.
White Point (2012, 15 Kasım). el-Ehrâm Gazetesi, 46000, s. 1.
Volkswagen CC. (2012, 31 Mart). Seyyidetî Dergisi, 1621, s. 63.
Vokswagen Polo Sedan. (2012, 6 Ekim). Seyyidetî Dergisi, 1648, s. 121.
Zain. (2013, 29 Ocak). Ukâz Gazetesi, 16957, s. 9.
106
KAYNAKÇA
Abdu’l-Aziz, M. H. (1983). Lugatu’s-sahâfeti’l-muâsira. Beyrut: el-Merkezu’l-Arabî
li’s-Sekâfeti ve’l-Ulûm.
Ağıldere, S. (2003). Siyasi söylemde eğretileme ve düzdeğişmece. Kıran, A., Korkut,
E., & Ağıldere, S. (Editörler), Günümüz dilbilim çalışmaları (s. 143-155).
İstanbul: Multilingual.
Akpınar, B. (2004). Konuşulan, otantik bir dil kaynağı olarak televizyon reklamlarının,
yabancı dil öğretiminde kullanılması. Eğitim Yönetimi Dergisi, 38, 198-211.
Alvânî, H. (Ed.) (2005). Kitâbu’l-imlâ ve’l-belâga ve’l-meâcim. Dimeşk: Ma‘hed
Ta‘lîmu’l-Lugati’l-Arabiyye li-Gayri’n-Nâtikîne bihâ.
Aristoteles (2013). Retorik (11. Baskı) (Çev. Mehmet H. Doğan). İstanbul: Yapı Kredi.
Batı, U. (2012). Reklamın dili (2. Baskı). İstanbul: Alfa.
Batur, Y. (2010, Kasım). Anadili öğretiminde kitle iletişim araçlarının yeri: reklam
filmleri. 10. Uluslararası Dil, Yazın ve Deyişbilim Sempozyumunda sunuldu,
Ankara.
Babacan, M. (2012). Nedir bu reklam? (2. Baskı). İstanbul: Beta.
Bilgegil, K. (1989). Edebiyat bilgi ve teorileri (2. Baskı). İstanbul: Enderun.
Bolelli, N. (2011). Belâgat (6. Baskı). İstanbul: M. Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı.
Brown, H. D. (2007). Principles of language learning and teaching (5. Baskı). United
States of America: Pearson Longman.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç, Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2011).
Bilimsel araştırma yöntemleri (10. Baskı). Ankara: Pegem.
Carroll W. R. (2008). The influence of language on communication and persuasion in
advertising. Unpublished Doctoral Dissertation, The City University of New
York, New York.
107
Çakır, İ. (2010, Kasım). Do the ELT course materials offer culture specific expressions
adequately at elementary schools in Turkey?. 10. Uluslararası Dil, Yazın ve
Deyişbilim Sempozyumunda sunuldu, Ankara.
Çınar, B.,& Karahan, L. (2009). Reklam dilinde kullanılan edebi sanatlar. Journal of
Turkish Studies, 4(8), 891-916.
Demirel, Ö. (2007). Yabancı dil öğretimi (3. Baskı). Ankara: Pegem.
Doğan, Y. (2010, Kasım). Türkçe öğretiminde reklamlardan yararlanma. 10.
Uluslararası Dil, Yazın ve Deyişbilim Sempozyumunda sunuldu, Ankara.
Doğru, E. (1996). Dil, düşünce ve kültür arasındaki ilişki. Dil Dergisi, 45, 15-25.
Doğru, E. (2011). Dilin derin devleti deyimler. Ankara: Fecr.
Ekiz, O. N. (1984). Ansiklopedik edebiyat bilgileri sözlüğü. İstanbul: Zümrüt.
Elden, M. (2009). Reklam ve reklamcılık. İstanbul: Say.
Emîn, B. Ş. (2004). el-Belâgatu’l-Arabiyye fî sevbihâ’l-cedîd (8. Baskı). Lübnan:
Dâru’l-İlmi li’l-Melâyîn.
el-Eyyûbî, Y. (Ed.) (2008). Fikhu’l-luga ve esrâru’l-Arabiyye. Beyrut: el-Mektebetu’l-
Asriyye.
Fidan, M.; Yılmaz, Ş. (1998). Reklamcılık. İstanbul: Tutibay.
Gully, A. (1996). The discourse of Arabic advertising: preliminary investigations.
Journal of Arabic and Islamic Studies 1, 97, 1-49.
Güler, İ., Günday, H. & Şahin, Ş. (2005). Arapça dilbilgisi (2. Baskı). İstanbul: Alfa.
Habib, İ. (1942). Edebiyat Bilgileri. İstanbul: Güven.
Johnstone, B. (1991). Repetition in Arabic discourse. Amsterdam: John Benjamins.
Karasar, N. (2011). Bilimsel araştırma yöntemi (22. Baskı). Ankara: Nobel.
Kelly, C., Kelly, L., Offner, M., & Vorland, B. (2002). Effective ways to use authentic
materials with ESL/EFL students. http://iteslj.org/Techniques/Kelly-
Authentic.html, The Internet TESL Journal, 11 (8).
108
Küçükerdoğan, R. (2011). Reklam nasıl çözümlenir? (2. Baskı). İstanbul: Beta.
Külekçi, N. (2011). Açıklamalar ve örneklerle edebi sanatlar (5. Baskı). Ankara:
Akçağ.
Kürkçüoğlu, K. E. (Ed.) (1984). Edebiyat lügatı (2. Baskı). İstanbul: Enderun.
Milli Eğitim Bakanlığı Yazma ve İnceleme Komisyonu, (2002). Örnekleriyle Türkçe
sözlük. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı.
Martinez-Gibson, E. A. (1998). A study on cultural awarereness through commercials
and writing. Foreign Language Annals, 31 (1), 115-139.
el-Munâsira, A. (1975). Atlasu’n-nahvi’l-‘Arabî. Amman: Daru’l-Kermel.
Mustafa, İ., Ez-Ziyâd, A. H., Abdu’l-Kâdir, H., & En-Neccâr, M. (1996). el-Mu‘cemu’l-
vasît. İstanbul: Çağrı.
Nilsen, D.L.F. (1976). Teaching English through the language of advertising. The
English Journal, 65 (2), 29-38.
Parlatır, İ. (2008). Atasözleri ve deyimler sözlüğü-II. Ankara: Yargı.
Picken, J. (1999). State of the ad: the role of advertisements in EFL teaching. ELT
Journal, 53 (4), 249-255.
Sandage, C. H.,& Fryburger, V. (1967). Adversiting theory and practice (7. Baskı).
Homewood: Richard D. Irwin.
Smith, A. & Rawley, L. A. (1997). Using TV commercial to teach listening and critical
thinking. The Journal of the Imagination in Language Learning and Teaching,
IV.
Suçin, M. H. (2007). Öteki dilde varolmak. İsanbul: Multilingual.
Serttaş-Ertike, A. (2010). Reklam (2. Baskı). Ankara: Detay.
Sîni, M. İ., Es-Seyyid, İ. Y. & Eş-Şeyh, M. E.. El-kavâidu’l-Arabiyyetu’l-muyessera 3.
İstanbul: Cantaş.
Sullivan, L (2000). Satan reklam yaratmak (Çev. Sertap Yaman). İstanbul: Mediacat.
109
eş-Şevvâ, E. A. (2007). Şerhu katru’n-nidâ ve beli’s-sadâ (1. Baskı). Dimeşk: Dâru’l-
Hudâ ve’r-Raşâd.
Tayfur, G. (2010). Reklamcılık (4. Baskı). Ankara: Nobel.
Teker, U. (2009). Grafik tasarım ve reklam (4. Baskı). İstanbul: Yorum Sanat.
Tok, V. A. (2011). Edebî sanatlar ansiklopedisi. Konya: Literatürk.
Tutaş, N. (2010). Style and the creative use of language in advertisements. Ankara
Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, 50 (2), 283-299.
el-Umrî Muhammed Emin, F. (2006). El-hitâb ve’l-makâsid: el-i‘lanu’s-sahafî
nemûzecen. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ürdün Üniversitesi, Amman.
Uçkun, B.,& Onat, Z. (2008). Yabancı dil kitaplarında özgün metin ve özgün görev
kullanımının önemi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 149-
164.
Ur, P.,& Wright, A. (1992). Five-minue activities. Cambridge: Cambridge University.
Williamson, J. (2001). Reklamların dili (Çev. Ahmet Fethi). Ankara: Ütopya.
Yâkût, M. S., (2003). Fennu’l-kitâbeti’s-sahîha. El-İskenderiyye: Dâru’l-Ma‘rifeti’l-
Câmiiyye.
Yavuz, G. (2007). Yabancı kelimelerin Arapçalaşması. Sivas: Seyran.
Yıldız, M. (2002). Bir dilci olarak Ali Kuşçu ve risâle fî’l-isti‘âre’si. Ankara: T.C.
Kültür Bakanlığı.
Yıldız, M.,& Ceviz, N. (2007). Arapça okuma becerisini geliştirme rehberi. İstanbul:
Elif.
Yılmaz, E. (2010). Uygulamalı metin bilgisi. Ankara: Pegem.
Yılmaz, E. (2004). Medyatik dil alanları: reklamcılık dili üzerine metin dil bilimsel bir
inceleme. Türk Dili Dergisi, 600.
110
Yiğitoğlu, N. (2007). Using süpermarket flyers in ESL/EFL classes.
http://iteslj.org/Lessons/Yigitoglu-SupermarketFlyers.html, The Internet TESL
Journal, 7(8).
http://www.atida.org/e-library/uploads/AddLang.html 22 Ekim 2012 tarihinde, saat 14:52
de alınmıştır.
http://www.rashc.uobaghdad.edu.iq/ArticleShow.aspx?ID=111 23.11.2013 tarihinde, saat
16:35 de alınmıştır.
http://www.lexiophiles.com/arab/23.11.2013 ما-هو-أصل-األرقام-؟ tarihinde, saat 16:35 de
alınmıştır.
http://tr.wikipedia.org/wiki/Do%C4%9Fu_Arap_rakamlar%C4%B1 23.11.2013 tarihinde, saat
22:48 de alınmıştır.
http://tr.wikipedia.org/wiki/Carpe_diem 11.02.2013 tarihinde, saat 19:47 de alınmıştır.
http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.535b64
324c6e86.44939328 26.04.2014 tarihinde, saat 10:25 de alınmıştır.
111
EKLER
EK-1: İncelenen Reklam Metinlerinden Örnekler
Volkswagen CC. (2012, 31 Mart). Seyyidetî Dergisi, 1621, s. 63.
113
Zain. (2013, 29 Ocak). Ukâz Gazetesi, 16957, s. 9.
el-Benku’s-Suudî Li’l-İstismar. (2013, 22 Ocak). er-Riyâd Gazetesi, 16283,s. 1.
Top Related