Hệ sinh thái tự nhiên

Hệ sinh thái tự nhiên

Quần xã

Quần thể

Hệ sinh thái Nông nghiệp

Hệ thống trồng trọt

Cây trồng

Cá thể

Mô

Tế bào

Nhiễm sắc thể

Gen

Hình: Phân cấp theo thứ bậc của hệ tự nhiên và HSTNN

?

PGS.TS. Phạm Văn Hiền

4.1 Khaïi niãûm Hãû sinh thaïi4.2 Phán têch cáúu truïc mäüt hãû sinh thaïi4.3 Khaí nàng tæû âiãöu chènh hãû sinh thaïi

4.1.1 Âënh nghéa Hãû sinh thaïi4.1 KHAÏI NIÃÛM

4.1.2 Caïc âàûc træng cuía hãû sinh thaïi

4.1.1 ÂËNH NGHÉA HÃÛ SINH THAÏI (1/5)

Hãû sinh thaïi: Caïc sinh váût säúng vaì âiãöu kiãûn thiãn nhiãn, yãúu täú nhán vàn. Yãúu täú hæîu sinh vaì vä sinh taïc âäüng qua laûi bàòng caïc doìng váût cháút, nàng læåüng vaì thäng tin.

Hãû sinh thaïi âæåüc xaïc âënh nhæ mäüt hãû thäúng chæïc nàng

cå baín cuía tæû nhiãn, båíi chuïng bao gäöm quáön xaî sinh váût vaì mäi træåìng âãø duy trç cáúu truïc vaì chæïc nàng väún coï cuía tæû nhiãn.

Chæïc nàng cuía hãû sinh thaïi laì trao âäøi váût cháút nàng

læåüng âãø taïi täø håüp nhæîng quáön xaî thêch æïng våïi âiãöu kiãûn ngoaûi caính.


ÂËNH NGHÉA HÃÛ SINH THAÏI (2/5)

Hãû thäúng coï quaï trçnh phaït sinh, biãún âäüng, phaït triãøn vaì taïi saín xuáút nhåì caïc doìng cå baín:

ü Doìng váût cháútü Doìng nàng læåüng ü Doìng thäng tin ü Doìng taïi saín xuáút

Âënh nghéa toïm tàõt cuía hãû sinh thaïi

HST = Quáön xaî sinh váût + Mäi træåìng váût lyï + Nàng læåüng màût tråìi + Tæång taïc



- Thaình pháön tæû dæåîng: chuí yãúu laì thực vật, taío

Bæïc xaû màût tråìi

Quang håüp

Hä háúp

Quaï trçnh täøng håüp hæîu cå åí sinh váût tæû dæåîng

CO2 + H2O (CH2O) n + O2

(CH2O) n + O2 CO2 + H2O

- Thaình pháön dë dæåîng: SV tiãu thuû caïc báûc tæì sv àn thæûc váût, sv àn thët caïc báûc vaì sv phán huíy



- Vãö màût cå cáúu

Thaình pháön vä sinh:

Caïc cháút vä cå (C, N, CO2, H2O, O2.... vaì caïc cháút hæîu cå (Protein, lipid, muìn) tham gia vaìo chu trçnh sinh âëa hoïa trong hãû sinh thaïi.

Chãú âäü khê háûu (nhiãût âäü, aïnh saïng, âäü áøm, vaì caïc yãúu täú váût lyï khaïc).

Thaình pháön hæîu sinh:

Thực vật, sv tiãu thuû caïc báûc vaì caïc sv hoaûi sinh (vi khuáøn vaì náúm).


- Vãö màût chæïc nàng:

Ø Doìng nàng læåüng.

Ø Chuäùi thæïc àn.

Ø Sæû phán bäú theo khäng gian vaì thåìi gian.

Ø Voìng tuáön hoaìn váût cháút.

Ø Phaït triãøn vaì tiãún hoïa.

Ø Âiãöu khiãøn (Cybernetic)


4.1.2 CAÏC ÂÀÛC TRÆNG CUÍA HÃÛ SINH THAÏI (1/4)

v Âäü låïn v Tênh hãû thäúngv Tênh phaín häöi

Âäü låïn: Hãû sinh thaïi coï quy mä âa daûng

- Hãû sinh thaïi nhoí: Mäüt bãø nuäi caï nhoí trong phoìng, mäüt cháûu cáy caính.

- Hãû sinh thaïi væìa: Mäüt thaím ræìng, mäüt caïnh âäöng luïa, mäüt ao, häö tæû nhiãn hay nhán taûo

- Hãû sinh thaïi låïn: Âaûi dæång, luûc âëa, EU, ASIA, Myî - Táûp håüp táút caí caïc hãû sinh thaïi trãn bãö màût haình tinh

laìm thaình mäüt hãû sinh thaïi khäøng läö - sinh quyãønPGS.TS. Phạm Văn Hiền

Luûc âëa - LEMURIA - MU


CAÏC ÂÀÛC TRÆNG CUÍA HÃÛ SINH THAÏI (2/4)

- Tênh hãû thäúng • Hãû thäúng laì táûp håüp cuía caïc âäúi tæåüng âæåüc liãn kãút våïi

nhau bàòng nhiãöu mäúi tæång taïc thæûc hiãûn mäüt chæïc nàng nháút âënh hay taûo ra mäüt âàûc tênh måïi.

• Trong sinh thaïi hoüc tênh hãû thäúng âæåüc thãø hiãûn vaì nghiãn

cæïu vãö mäúi quan hãû tæång häù giæîa caïc sinh váût våïi mäi træåìng nhàòm cung cáúp thäng tin, dáùn liãûu vãö chæïc nàng, phán bäú cuía caïc sinh váût, giuïp cho cäng taïc quaín lyï caïc hãû sinh thaïi vaì baío vãû mäi træåìng.


- Tênh hãû thäúng

Hãû thäúng kên: Váût cháút vaì nàng læåüng trao âäøi trong phaûm vi hãû thäúng.

Hãû thäúng hå í: Váût cháút vaì nàng læåüng âi ra khoíi hãû thäúng

Caïc hãû sinh thaïi tæû nhiãn laì hãû thäúng håí /måíNhåì âoï coï xu hæåïng tæû âiãöu chènh, tiãún tåïi cán bàòng

Tæû âiãöu chènh doìng váût cháút - nàng læåüng âi vaìo vaì âi ra, vaì doìng näüi læu trong hãû thäúng.



- Tênh phaín häöi

Xuáút hiãûn khi coï sæû thay âäøi mäüt trong caïc thaình pháön cuía hãû thäúng vaì taïc âäüng laìm thay âäøi haìng loaût caïc thaình pháön khaïc vaì cuäúi cuìng “phaín häöi“ tråí laûi thaình pháön ban âáöu.

Phaín häöi tiãu cæûc: Laìm giaím nhëp âiãûu thay âäøi trong thaình pháön, maì thaình pháön âoï laì nguäön gäúc cuía haìng loaût caïc thay âäøi khaïc.

Laì cå chãú âãø âaût vaì duy trç âæåüc traûng thaïi cán bàòng, äøn âënh trong hãû sinh thaïi (pheromon giåïi tênh, táûp håüp, âaïnh dáúu, baïo âäüng)

Phaín häöi têch cæûc: Phaín häöi coï xu hæåïng laìm gia tàng täúc âäü biãún âäøi ban âáöu.Laì cå chãú gia tàng cæåìng âäü thay âäøi vaì laìm máút cán bàòng (*)

4.2 Âàûc âiãøm täön taûi & hoaût âäüng cuía hãû thäúng sinh hoüc

4.2.1 Quy luáût cå baín cuía sæû säúng

4.2.2 Cáúu truïc cuía hãû sinh thaïi

4.2.3 Sæû tæû âiãöu chènh cuía hãû sinh thaïi

4.2.1 Quy luáût cå baín cuía sæû säúng

v Thãú giåïi säúng khaïc våïi TG khäng säúng åí chäù coï sæû kãút håüp vaìo mäüt váût thãø ba yãúu täú: Caïc phæïc håüp Protein- Sæû trao âäøi cháút sinh hoüc- Âiãöu kiãûn mäi træåìng (F. Engen).

v Quy luáût cå baín cuía sinh giåïi - Phurman (1974): Sinh váût thuäüc caïc loaìi nháút âënh thæûc hiãûn thæåìng xuyãn vaì måí räüng quaï trçnh tæû âäøi måïi, taïi taûo, sinh saín, âiãöu chènh... chè coï thãø bàòng con âæåìng trao âäøi cháút sinh hoüc våïi caïc âiãöu kiãûn liãn tuûc bë biãún âäøi cuía mäi træåìng xung quanh.


QUY LUÁÛT CÅ BAÍN CUÍA SÆÛ SÄÚNG (1/3)

* Caïc quy luáût bäø sung

1. Quy luáût thäúng nháút giæîa cå thãø våïi caïc âiãöu kiãûn säúng

Quy luáût phaín aïnh vai troì chênh cuía mäi træåììng âäúi våïi sinh váût, cå såí phán bäú sinh váût trong mäi træåìng säúng.

- Caïc yãúu täú mäi træåìng cáön thiãút cho sinh váût vaì khäng thay thãú âæåüc

- Moüi yãúu täú bãn ngoaìi âãöu quan troüng nhæ nhau.

- Nhu cáöu âäúi våïi caïc yãúu täú säúng thay âäøi theo giai âoaûn phaït duûc.

- Sinh váût coï khaí nàng taïc âäüng laìm thay âäøi mäi træåìng taûo ra nhæîng âiãöu kiãûn cáön thiãút (ãúch âeí, täø mäúi)


2. Quy luáût biãún âäøi thêch æïng:

- Sinh váût coï khaí nàng thay âäøi âãø thêch nghi våïi nhæîng thay âäøi cuía âiãöu kiãûn mäi træåìng trong nhæîng giåïi haûn nháút âënh. Giåïi haûn âoï laì maî di truyãön cuía loaìi.

- Quy luáût phaín aïnh vai troì chuí âaûo cuía cå thãø sinh váût våïi tênh di truyãön nháút âënh âæåüc xaïc láûp trong lëch sæí (Têch luîy læåüng biãún âäøi cháút)



3. Quy luáût vãö mäúi quan hãû giæîa phaït triãøn caï thãø våïi phaït triãøn lëch sæí

Quy luáût vãö baío täön trong caïc F sau kiãøu trao âäøi cháút âaî bë biãún âäøi, kiãøu hoaût âäüng säúng coï liãn quan våïi nhæîng biãún âäøi cå såí di truyãön:

- Thäúng nháút giæîa phaït triãøn caï thãø vaì phaït triãøn lëch sæí - Sæû phuû thuäüc phaït triãøn caï thãø vaìo phaït triãøn lëch sæí

- Sæû phuû thuäüc phaït triãøn lëch sæí vaìo phaït triãøn caï thãøí (*)

CÁÚU TRUÏC CUÍA HÃÛ SINH THAÏI (1/4)

M«i trêng (E)

Sinh vËt tiªu thô (C1)

Sinh vËt tiªu thô (C2)

Sinh vËtph©n huû (D)

Sinh vËt s¶n xuÊt (P)


4.2.2 Cáúu truïc cuía hãû sinh thaïi

Háöu hãút caïc hãû sinh thaïi tæû nhiãn gäöm âuí bäún thaình pháön P, C, D, E cå baín.

Tuy nhiãn trong mäüt säú hãû sinh thaïi khäng coï âuí bäún thaình pháön

Vê duû: HST åí væûc næåïc sáu thiãúu hàón sinh váût P, do âoï noï khäng täön taûi âæåüc nãúu khäng âæåüc HST åí táöng màût cung cáúp cháút hæîu cå

HST âä thë coï âuí 4 thaình pháön khäng?


Thaío luáûnHST âä thë coï âuí 4 thaình pháön khäng?

• Cháu Uyãn: Âuí 4 TPPhan Kim Ngán: 4 TP

Nàng læåüng vaì váût cháút trong hãû sinh thaïi:

Ø Doìng nàng læåüng tæì màût tråìi chuyãøn âäøi qua hoaût âäüng chæïc nàng cuía sinh váût chè theo mäüt chiãöu maì khäng quay voìng tråí laûi. Nàng læåüng khäng hoaìn nguyãn.

Ø Váût cháút-Thæïc àn váûn âäüng theo chu trçnh kên, tæì nguäön váût cháút vä cå ban âáöu (CO2 + H2O) qua caïc âäúi tæåüng sinh váût, cuäúi cuìng laûi tråí vãö nguäön theo quaï trçnh chu chuyãøn cuía chuäùi thæïc àn. Váût cháút âæåüc hoaìn nguyãn



Cáúu truïc vaì phæång thæïc phaït triãøn cuía caïc HST tæû nhiãn phuû thuäüc mäúi quan hãû våïi caïc doìng nàng læåüng vaì váût cháút giæîa caïc thaình pháön cáúu thaình.

Vê duû: HST häö luïc häö coìn sáu, âáöy âuí caïc chuíng quáön giaïp xaïc, thán mãöm, cän truìng, caï vaì TV thuíy sinh säúng ven häö.

HST häö dáön dáön âæåüc làõng âoüng tráöm têch lå læíng tæì vuìng xung quanh mang tåïi. Häö näng dáön vaì thaình pháön sinh váût thay âäøi theo. HST häö chuyãøn sang HST âáöm láöy.


4.2.3 Sæû tæû âiãöu chènh cuía hãû sinh thaïi

v Caïc HST coï khaí nàng âiãöu chènh riãng, láûp laûi cán bàòng vãö säú læåüng giæîa caïc loaìi, cán bàòng tuáön hoaìn váût cháút vaì nàng læåüng giæîa caïc thaình pháön.

v Sæû tæû âiãöu chènh cuía caïc HST coï giåïi haûn nháút âënh, nãúu sæû thay âäøi væåüt quaï giåïi haûn, HST bë phaï våî cå chãú tæû âiãöu chènh, máút khaí nàng láûp laûi cán bàòng, bë phaï huíy.

v Sæû tæû âiãöu chènh laì kãút quaí täøng håüp cuía sæû tæû âiãöu chènh cuía

tæìng cå thãø, quáön thãø, quáön xaî khi coï sæû thay âäøi cuía caïc yãúu täú ngoaûi caính.


4.2.3 Sæû tæû âiãöu chènh cuía hãû sinh thaïi (2/2)

v Mæïc âäü caï thãø: Thay âäøi hçnh thaïi, cáúu truïc vaì hoaût âäüng sinh lyï cå thãø

v Mæïc âäü quáön thãø: Baín cháút laì âiãöu chènh caïc yãúu täú liãn quan máût âäü

v Mæïc âäü quáön xaî: Baín chátú laì âiãu chènh caïc yãúu täú tæång quan säú læåüng caïc loaìi:

Cáúu truïc tuäøiCáu truïc giåïiTáûp tênh hoaût âäüngPhán bäú

Täúc âäü sinh saínTyí lãû tæí vongSinh træåíngTàng træåíng

Trao âäøi váût cháút nàng læåüng giæîa quáön thãø våïi ngoaûi caính

Tênh âa daûngPhán bäú khäng gian Quan hãû dinh dæåîngTênh cháút loaìi säúng chung

Trao âäøi váût cháút nàng læåüng trong vaì ngoaìi quáön xaî

4.3.1 Tuáön hoaìn váût cháút

Chu trçnh tuáön hoaìn váûn chuyãøn khäng ngæìng caïc nguyãn täú hoïa hoüc vaì caïc cháút dinh dæåîng tæì cå thãø ra mäi træåìng vaì tæì mäi træåìng vaìo cå thãø goüi laì chu trçnh sinh - âëa - hoïa.

Caïc chu trçnh H2O, C, N, P trong tæû nhiãn

4.3 Tuáön hoaìn váût cháút & nàng læåüng trong hãû sinh thaïi


Con âæåìng di chuyãøn cuía næåïc

Næåïc tæì âaûi dæång tråí vãö laûi âaûi dæång:

• Bäúc håi (Evaporation)• Ngæng tuû (Condensation)• Mæa, tuyãút råi (Precipitation)• Thoaït håi tæì thæûc váût (Transpiration)• Chaíy traìn bãö màût (Surface water runoff)• Doìng chaíy ngáöm (Groundwater Flow)

• Næåïc saûch trãn haình tinh

..\Video\Tài nguyên nước.mp4

TUÁÖN HOAÌN VÁÛT CHÁÚT (1/2)

Trong mäüt chu trçnh thæåìng coï hai nguäön: Ø Nguäön dæû træî coï mäüt khäúi læåüng låïn caïc cháút thæåìng xuyãn åí

trong sinh quyãøn. Nhæng chuïng váûn chuyãøn trong chu trçnh tuáön hoaìn váût cháút ráút cháûm vaì thæåìng khäng liãn hãû âäúi våïi sinh váût.

Ø Nguäön dæû træî coï khäúi læåüng nhoí hån nhiãöu, nhæng laûi laì nhæîng cháút trao âäøi thæåìng xuyãn giæîa sinh váût våïi mäi træåìng xung quanh.

Trong sinh quyãøn täön taûi hai loaûi chu trçnh:Ø Chu trçnh caïc cháút khê coï nguäön dæû træî trong khê quyãøn hoàûc

trong thuíy quyãøn, nhæ chu trçnh âaûm, chu trçnh CO2 vaì H2O.

Ø Chu trçnh làõng âoüng, tráöm têch coï nguäön gäúc dæû træî nàòm trong voí quaí âáút, âiãøn hçnh laì chu trçnh lán.

TUÁÖN HOAÌN VÁÛT CHÁÚT (2/2)

Trong hån mäüt tràm nguyãn täú hoïa hoüc coï trong tæû nhiãn, cå thãø sinh váût cáön khoaíng 30 nguyãn täú. Caïc nguyãn täú naìy âãöu tham gia vaìo caïc chu trçnh sinh - âëa - hoïa. Trong âoï phán biãût thaình 2 nhoïm:

Ø Nguyãn täú âa læåüng: coï caïc nguyãn täú täúi cáön thiãút cho cå

thãø sinh váût nhæ: C, N, O, P, K, Ca, S.. vaì cáön våïi mäüt khäúi læåüng låïn.

Ø Nguyãn täú vi læåüng: Bo, Mo, Cl, Cu, Zn..., sinh váût cáön våïi mäüt haìm læåüng nhoí, nhæng thiãúu vàõng chuïng thç caïc chu trçnh sinh hoüc bë giaïn âoaûn, khäng coï hiãûu suáút cao


4.3.2 Chu trçnh nàng læåüng

Nàng læåüng âaím baío cho viãûc sæí duûng trong caïc hãû sinh thaïi biãøu thë åí caïc daûng vaì traûng thaïi khaïc nhau.

Coï 4 daûng quan troüng nháút:

v Nàng læåüng bæïc xaû màût tråìiv Nàng læåüng hoïa hoücv Nàng læåüng nhiãûtv Âäüng nàng

CHU TRÇNH NÀNG LÆÅÜNG (1/3)

4 daûng nàng læåüng:1. Nàng læåüng bæïc xaû màût tråìi: âæåüc sàõp xãúp thaình phäø räüng

låïn båíi caïc bæåïc soïng âiãûn tæì phaït ra tæì màût tråìi (nhìn thấy 400-700 nm TV)

2. Nàng læåüng hoïa hoüc: laì nàng læåüng têch luîy trong caïc håüp cháút hoïa hoüc (Hoïa nàng)

3. Nàng læåüng nhiãût: laì kãút quaí tæì sæû biãún âäøi ngáùu nhiãn cho âãún sæû chuyãøn âäüng coï hæåïng cuía caïc phán tæí.

4. Âäüng nàng: laì nàng læåüng tæì sæû váûn âäüng cuía cå thãø. Thãú nàng cuía caïc cháút hoïa hoüc âæåüc biãún âäøi thanh âäüng nàng båíi sæû váûn âäüng vaì giaíi phoïng khi laìm viãûcÂån vë nàng læåüng KCal - læåüng nhiãût cáön thiãút âãø náng nhiãût âäü cuía mäüt lêt næåïc âiãöu kiãûn tiãu chuáøn lãn 1oCPGS.TS. Phạm Văn Hiền


Doìng nàng læåüng âi qua HST, tuán theo caïc quy luáût nhiãût âäüng hoüc:

Ø Quy luáût thæï nháút: Nàng læåüng khäng tæû nhiãn sinh ra hoàûc máút âi, maì chè chuyãøn tæì daûng naìy sang daûng khaïc

Ø Quy luáût thæï hai: Khi nàng læåüng chuyãøn tæì daûng naìy sang daûng khaïc khäng âæåüc baío toaìn 100 % maì thæåìng bë máút âi mäüt säú nàng læåüng nhiãût nháút âënh.


Nàng læåüng cäú âënh trong thæûc váût traíi qua mäüt trong ba quaï trçnh:

Ø Âi qua HST båíi maûng læåïi thæïc àn

Ø Têch luîy trong HST: nàng læåüng hoïa hoüc trong cå cháút sinh váût caïc cáúp

Ø Âi khoíi HST åí daûng nhiãût, saín pháøm nguyãn liãûu

Nàng læåüng tiãu hao qua caïc báûc dinh dæåîng:

Ø Máút âi giæîa caïc báûc dinh dæåîng Ø Máút âi trong báûc dinh dæåîng


4.3.3 Nàng suáút åí caïc hãû sinh thaïi

Nàng suáút laì læåüng cháút khä do HST saín xuáút ra trong mäüt âån vë thåìi gian vaì chia ra:

v Nàng suáút sinh hoüc så cáúpv Nàng suáút sinh hoüc thæï cáúp

Âënh nghéa khaïc: Nàng suáút laì suáút biãøu diãùn bàòng doìng nàng læåüng/âån vë diãûn têch/âån vë thåìi gian.

4.3.4 Chu trçnh caïc cháút dinh dæåîng

Chu trçnh caïc cháút dinh dæåîng: Sæû váûn chuyãøn caïc nguyãn täú cáön thiãút cho sæû säúng vaì caïc håüp cháút vä cå tæì cå thãø ra mäi træåìng vaì tæì mäi træåìng vaìo cå thãø.

Caïc âàûc tênh cuía chu trçnh caïc cháút dinh dæåîng âæåüc xaïc âënh bàòng caïc âàûc âiãøm:

v Sæû phán bäú caïc cháút hæîu cå vaì cháút dinh dæåîng vTênh cháút cuía chu trçnh dinh dæåîng


CHU TRÇNH CAÏC CHÁÚT DINH DÆÅÎNG

1. Sæû phán bäú cháút hæîu cå vaì dinh dæåîng

C¸c m« sèng trªn mÆt ®Êt Rõng nhiÖt ®íi Rõng «n ®íi

ChÊt hæîu c¬ trong ®Êt

50%

50%

80 - 90%

10 - 20%

CHU TRÇNH CAÏC CHÁÚT DINH DÆOÎNG

Ø Vuìng än âåïi: pháön låïn caïc cháút hæîu cå vaì cháút dinh dæoîng nàòm trong âáút vaì trong caïc låïp tráöm têch (50% dæåïi âáút)

Ø Vuìng nhiãût âåïi: pháön låïn caïc cháút naìy phán bäú trãn bãö màût âáút, táûp trung chuí yãúu trong sinh khäúi cuía âäüng thæûc váût, vaì tuáön hoaìn giåïi haûn trong pháön hæîu sinh cuía HST, tæïc laì trao âäøi træûc tiãúp trong näüi bäü sinh khäúi



2. Tênh cháút cuía chu trçnh dinh dæåîng:

Ø Trë säú nhiãût áøm vuìng än âåïi tháúp: Täúc âäü phán huíy hæîu cå diãùn ra cháûm, dæìng laûi åí daûng saín pháøm trung gian. Tæì âoï, taïi täøng håüp laûi, taûo nãn muìn.

Ø Trë säú nhiãût áøm vuìng nhiãût âåïi cao: Quaï trçnh phán giaíi hæîu cå coï âàûc træng nhanh, maûnh vaì triãût âãø, âãún saín pháøm vä cå. Quaï trçnh thäø nhæåîng chuí âaûo laì Feralit hoïa.

Vuììng än âåïi chu trçnh dinh dæåîng coï tênh cháút váût lyï Vuìng nhiãût âåïi mang tênh cháút sinh hoüc.


Chiãún læåüc canh taïc åí vuìng nhiãût âåïi khaïc än âåïi ü Ræìng än âåïi bë taìn phaï, âáút coìn læu giæî pháön låïn dinh dæåîng vaì

hæîu cå, baío vãû cáúu truïc âáút. Cho pheïp náng hãû säú sæí duûng âáút lãn cao. Nhiãût âäü ám muìa âäng tiãu diãût caïc vi sinh váût, náúm vaì cän truìng gáy haûi. Âáy laì thåìi gian nghè cuía âáút.

ü Ræìng nhiãût âåïi bë taìn phaï, âáút bë tæåïc máút khaí nàng tæû baío vãû,

quay voìng caïc cháút dinh dæåîng. Cå såí quaín lyï âáút canh taïc nhiãût âåïi laì âaím baío âäü che phuí thæåìng xuyãn vaì quanh nàm. (*)


4.3.5 Sæû phaït triãøn cuía hãû sinh thaïi (1/2)

v Hãû sinh thaïi laì mäüt täø chæïc säúng, do âoï noï cuîng coï sæû váûn âäüng, phaït triãøn vaì tiãún hoïa.

v Caïc HST tæû nhiãn luän luän phaït triãøn, biãøu hiãûn bàòng viãûc thay âäøi caïc quáön xaî tham gia vaìo HST theo quaï trçnh diãùn thãú tæû nhiãn cuía caïc quáön xaî sinh hoüc.

4.3.5 Sæû phaït triãøn cuía hãû sinh thaïi (2/2)

v Xu hæåïng chung cuía diãùn thãú laì tæì HST treí khäng äøn âënh tiãún tåïi HST giaì äøn âënh, våïi sæû thêch nghi vaì sæû phán hoïa cao cuía caïc chuíng quáön sinh váût.

v Trong quaï trçnh diãùn thãú, caïc âàûc âiãøm cuía HST thay âäøi vãö màût nàng læåüng vaì cáúu truïc

v Âàûc âiãøm cuía HST näng nghiãûp dáùn âãún máu thuáùn cå baín giæî tênh nàng suáút vaì tênh äøn âënh.


SÆÛ PHAÏT TRIÃØN CUÍA HÃÛ SINH THAÏI (1/7)

- Vãö màût nàng læåüng: Ø HST treí thæåìng coï nàng suáút cao, tyí lãû giæîa nàng suáút

quang håüp trãn sinh khäúi låïn.

Ø HST giaì nhu cáöu hä háúp ngang bàòng quang håüp (P), tæïc laì tyí säú (P: R) = 1.

- Chuäùi thæïc àn:Ø åí caïc HST treí thæåìng âån giaín vaì thàóng, theo kiãøu cuía

chuäùi thæïc àn âäöng coí: Thæûc váût - âäüng váût àn coí - âäüng váût àn thët.

Ø åí caïc HST giaì, chuäùi thæïc àn thæåìng phán nhaïnh phæïc taûp vaì chuí yãúu gäöm caïc sinh váût phán huíy (Caïc VSV phán giaíi cháút hæîu cå).

1RP


- Vãö màût cáúu truïc:

Ø Hãû sinh thaïi treí êt âa daûng vãö loaìi, cáúu truïc âån giaín, êt phán hoïa táöng taïn. Váût säúng coï kêch thæåïc khäng låïn, chu kyì säúng ngàõn vaì âån giaín

Ø Hãû sinh thaïi giaì phong phuï vãö loaìi, cáúu truïc khäng gian phæïc taûp, phán táöng våïi sinh caính vaì sinh váût caính giæîa caïc táöng khaïc biãût. Váût säúng låïn, chu trçnh säúng daìi vaì phæïc taûp.

Ø HST treí: Chu trçnh caïc cháút khoaïng khäng kheïp kên, täúc âäü trao âäøi giæîa caïc thaình pháön hæîu sinh vaì vä sinh cao. Täúc âäü tàng træåíng vaì sinh saín cuía caïc loaìi nhanh, nàng suáút do säú læåüng quyãút âënh.

Ø HST giaì: Chu trçnh caïc cháút khoaïng kheïp kên, täúc âäü trao âäøi tháúpTäúc âäü tàng træåíng vaì sinh saín cuía caïc loaìi cháûm, nàng suáút chuí yãúu do cháút læåüng quyãút âënh.


- Vãö màût cáúu truïc:

Ø Hãû sinh thaïi treí Tênh äøn âënh tháúp, êt thêch nghi våïi caïc âiãöu kiãûn ngoaûi caính báút låüi. Quan hãû kyï sinh vaì àn nhau giæîa caïc loaìi cao.

Ø Hãû sinh thaïi giaì tênh äøn âënh cao dãù thêch nghi våïi âiãöu kiãn ngoaûi caính. Quan hãû cäüng sinh vaì häù sinh giæîa caïc loaìi phaït triãøn maûnh


Âàûc âiãøm Hãû sinh thaïi näng nghiãûp

Ø Laì hãû sinh thaïi treí, våïi taïc âäüng cuía con ngæåìi duy trç cho tyí säú (P: R) cao. Traïi våïi quy luáût tæû nhiãn (L-L-L)

Ø Thaình pháön loaìi âån giaín, tháûm chê âäüc canh, thuáön nháút vãö di truyãön.

Ø Säú læåüng âäüng váût giaím, nhæng säú læåüng cän truìng gàûm nháúm tàng.

Ø Tênh äøn âënh tháúp, bë thiãn tai, dëch bãûnh âe doüa


Âàûc âiãøm Hãû sinh thaïi näng nghiãûp

Nghiãn cæïu - Chiãún læåüc - giaíi phaïp

ü Mä taí thaình pháön vaì cáúu truïc: Âäüc canh âæåüc thay thãú bàòng phæång phaïp luán canh, träöng xen, träöng gäúi, da tang, da dang

ü Mä phoíng chuäùi thæïc àn phán huíy: Sæí duûng phán hæîu cå, kãút håüp träöng troüt våïi chàn nuäi (*)

ü Sæí duûng âáúu tranh sinh hoüc:

Cáy bäü âáûu, Giäúng chëu sáu bãûnh, Âáúu tranh sinh hoüc trong phoìng træì sáu bãûnh


4.4.1 Ræìng laì mäüt quáön laûc sinh âëa

v Quáön laûc sinh âëa laì täøng håüp trãn bãö màût âáút caïc hiãûn tæåüng tæû nhiãn âäöng nháút (khê quyãøn, âaï meû, thaím thæûc váût, thãú giåïi âäüng váût, VSV, âáút, thuíy vàn), coï âàûc thuì riãng vãö taïc âäüng tæång häù cuía caïc bäü pháûn täø thaình vaì coï kiãøu trao âäøi cháút vaì nàng læåüng xaïc âënh giæîa chuïng våïi nhau vaì våïi caïc hiãûn tæåüng tæû nhiãn khaïc vaì laì mäüt thãø thäúng nháút biãûn chæïng coï máu thuáùn näüi taûi âang åí trong sæû váûn âäüng phaït triãøn khäng ngæìng.

v Baín cháút cuía mäúi taïc âäüng qua laûi giæîa caïc thaình pháön cuía

quáön laûc sinh âëa laì quaï trçnh têch luîy, chuyãøn hoïa váût cháút vaì nàng læåüng.

4.4 Hãû sinh thaïi ræìng mæa nhiãût âåïi

RÆÌNG LAÌ MÄÜT SINH ÂËA QUÁÖN LAÛC

Quáön laûc sinh âëa : Gäöm 5 thaình pháön Quaï trçnh têch luîy, chuyãøn hoïa váût cháút, nàng læåüng- quaï trçnh

sinh âëa quáön lạc, quyãút âënh moüi quy luáût phaït sinh, sinh træåíng, phaït triãøn vaì diãùn thãú ræìng

- Quaï trçnh naìy âàûc træng cho mäùi hãû sinh thaïi ræìng, trong âoï quáön laûc thæûc váût - nháút laì täø thaình cáy cao, thán gäù coï vai troì quyãút âënh cho viãûc chuyãøn hoïa vaì têch luîy nàng læåüng vaì váût cháút.

- Trong täø thaình loaìi cáy cao, thç loaìi cáy láûp quáön laì loaìi cáy coï vai troì chuí âaûo taûo nãn sinh caính ræìng (Khê háûu, âáút ræìng) khaïc hàón våïi bãn ngoaìi.

Så âäö mäúi quan hãû tæång häù giæîa caïc thaình pháön cuía quáön laûc sinh âëa

Khê

quyãøn

Sinh caính

Âáút

Quáön laûc thæûc váût

Quáön laûc Âäüng váût

Quáön laûc VSV


RÆÌNG LAÌ MÄÜT SINH ÂËA QUÁÖN LAÛC

Caïc âàûc træng cå baín cuía ræìng ü Loaìi cáy cao thán gäù chiãúm æu thãú, ü Coï máût âäü caïc loaìi cáy cao nháút âënh, ü Moüc chung trãn mäüt diãûn têch nháút âënhü Coï quan hãû våïi nhau vaì hoaìn caính khàng khêt

Quáön laûc sinh âëa ræìngKhoaính ræìng báút kyì trãn khu væûc, coï sæû thuáön nháút vãö täø thaình, cáúu truïc vaì âàûc tênh cuía thaình pháön thæûc váût håüp thaình

Thuáön nháút vãö thaím thæûc váût, thãú giåïi âäüng váût, vi sinh váût, låïp âaï meû, âiãöu kiãûn thuíy vàn, tiãøu khê háûu vaì âáút. Thuáön nháút vãö taïc âäüng láùn nhau, vãö kiãøu trao âäøi váût cháút vaì nàng læåüng giæîa caïc thaình pháön håüp thaình vaì våïi caïc hiãûn tæåüng tæû nhiãn khaïc.

4.4.2 Hãû sinh thaïi ræìng mæa nhiãût âåïi

Ræìng mæa nhiãût âåïi laì hãû sinh thaïi phæïc taûp coï cáúu truïc “cáöu kyì“ nháút.

ü Âàûc træng cå baín cuía ræìng mæa laì do nhæîng loaìi cáy æa áøm thæåìng xanh håüp thaình

ü Thiãút láûp cán bàòng giæîa yãúu täú vä sinh vaì hæîu sinh, chu trçnh tuáön hoaìn váût cháút kheïp kên

ü Tênh âa daûng vaì phæïc taûp cuía quan hãû sinh hoüc vaì quan hãû dinh dæåîng taûo nãn cå chãú tæû baío vãû

ü Ræìng mæa nhiãût âåïi bäüc läü nhæîng nhæåüc âiãøm cå baín cuía mçnh trong thåìi âaûi phaït triãøn cäng nghiãûp


Hệ sinh thái tự nhiên

Documents

Transcript of Hệ sinh thái tự nhiên