1

Dilbilim Terimleri

(GENEL VE UYGULAMALI DİLBİLİM TERİMLERİNDEN SEÇMELER)

Türkçe-İngilizce

A

açımlama paraphrase

ad noun

adbilim onomastics

adıl pronoun

adıllaştırma pronominalisation

adlaştırma nominalisation

ad öbeği noun phrase

adsoylu nominal

ad tümceciği noun clause

ad tümcesi nominal sentence

aktarma sözcük loan word

algılayıcı beceriler receptive skills

altanlamlılık hyponymy

alt değişke low variety

anadil proto-language

anadili mother tongue

anadili konuşuru native speaker

ana tümcecik main clause

anlam meaning

anlambilim semantics

anlam daralması semantic restriction

anlam genişlemesi semantic extension

anlamlama signification

anlatı narrative

araç gereç değerlendirme materials

evaluation

araçlık işlevi instrumental function

aradil interlanguage

artalan bilgisi background information

artgön derim anaphora

artık bilgi redundancy

artilgeç postposition

artsürem/artzaman diachrony

art ünlü back vowel

ayrık tümce cleft sentence

B

bağımlı tümcecik dependent clause bağımsal

dilbilgisi dependency grammar bağımsız

biçim free form

bağımsız tümcecik independent clause

bağıntı kuramı relevance theory

bağlam context

bağlamdan bağımsız context free

bağlamlı dizin concordance

bağlantılı dil agglutinating language

bağlayıcı eylem linking verb

başarı testi achievement test

belirleyici determiner

belirli tanımlık definite article

belirsizlik ambiguity

belirsiz tanımlık indefinite article

belirteç adverb

belirtili marked

belirtke signal

benimsenmiş sesletim received

pronunciation

benzeşim assimilation

betimlemeli dilbilgisi descriptive grammar

betimlemeli dilbilim descriptive linguistics

beyindilbilim neurolinguistics

biçem style

biçim form

biçimbilgisi morphology

biçimbirim morpheme

biçimbirimcik allomorph

bildirişim communication

bileşen component

bileşik tümce compound sentence

bilgi boşluğu information gap

bilgisayarlı çeviri machine translation

bilgisellik işlevi informative function

bilim dili scientific language

bilişsel gelişme cognitive development

bireşimsel dil synthetic language

buyrum imperative

bükünlü diller inflectional languages

bürün öğeleri prosodic features

bütünce dilbilimi corpus linguistics

bütünleyici güdülenme integrative approach

büyük ölçekli dilbilim macrolinguistics

büyük ölçekli yapı macro structure

büyük ünlü uyumu palatal harmony

C

canlı adı animate noun

cansız adı inanimate noun

cins gender

Ç

çağrışımsal anlam associative meaning

çatı voice

çekim inflection

çekimli eylem finite verb

çekimsiz eylem non-finite verb

çekirdek tümce kernel sentence

çeviri translation

çevriyazı transcription

çıkartmalı sınav cloze procedure

çiftdudaksıl bilabial

çift ünlü diphtong

çizgisel izlence linear syllabus

çocuk dili child language

çokanlamlılık polysemy

çokdilli multilingual

çok heceli polysyllabic

çözümlemeli dil analytic language

D

dağılım distribution

damaksıllaşma palatalisation

davranışsal amaçlar behavioural objectives

değişke variety

denetimli alıştırma controlled practice

deneysel yöntem experimental method

dengeli ikidillilik balanced bilingualism

derin yapı deep structure

devrik tümce inverted sentence

dil language/langue

dil ailesi family of languages

dil aktarımı language transfer

dil atlası linguistic atlas

dil becerileri language skills

dilbilgisel grammatical

dilbilgisellik grammaticality

dilbilgisi grammar

dilbilgisel izlence grammatical syllabus

dilbilgisi öğretimi grammar teaching

dilbilim linguistics

dilbilim ve dil öğretimi linguistics and

language teaching

dilbilimsel çözümleme linguistic analysis

dil değişkesi language variety

dil devrimi language reform

dil dışı extralinguistic

dil edinimi language acquisition

dil edinim düzeneği language acquisition

2

device

dil genelceleri language universals

dil işitim yöntemi audio-lingual method

dilötesi dilbilim paralinguistics

dil planlaması language planning

dilsel bağlılık language loyalty

dilsel edinç linguistic competence

dilsel görecelik linguistic relativity

dilsel işlev language function

dilsel topluluk linguistic community

dilsel tutum language attitude

dil siyasası language policy

dil yeteneği language aptitude

dil yeterliği language proficiency

dil yitimi aphasia

dişil feminine

dizgeci dilbilim systemic linguistics

dizim ağacı tree diagram

dizimce paradigm

dizisel ilişkiler syntagmatic relations

doğal dil natural language

doğuştanlık varsayımı innateness

hypothesis

dolaylı anlatım indirect speech

dolaylı sözeylem indirect speech act

dolaysız anlatım direct speech

dönüşüm alıştırması transformation drill

dönüşüm bileşeni transformational

component

dudaksıllaşma labialisation

durum case

durum dilbilgisi case grammar

durum eylemi stative verb

duygusal süzgeç affective filter

düşünsel çerçeve kuramı schema theory

düzanlam denotation

düzenek code

düzenek çözme decoding

düzenekleme encoding

düzenli eylem regular verb

düzsöz edimi locutionary act

düztümce statement

düzvarım yöntemi direct method

E

edilgen çatı passive voice

edilgen sözvarlığı passive vocabulary

edim performance

edimbilim pragmatics

edimbilim yetisi pragmatic competence

edimsel performative

edimsöz illocutionary act

edinim acquisition

edinim sırası order of acquisition

eğitimsel dilbilim educational linguistics

eğretileme metaphore

ek suffix

eklemleme articulation

eklemleyici articulator

eklenti soru tag question

ekleyici ikidillilik additive bilingualism

eksiltme ellipsis

eleştirel dilbilim critical linguistics

erek dil target language

eril masculine

eşadlılık homonymy

eşanlamlılık synonymy

eşgönderge co-reference

eşik düzeyi threshold level

eşsüremli/eşzamanlı synchronic

eşsesli homophone

eşyazımlı homograph

eşzamanlı synchronic

etkisöz perlocutionary act

eylem verb

eylem çekimi conjugation

eylem öbeği verb phrase

eylem zamanı tense

eylemlik infinitive

ezgi düzeni intonation pattern

G

geçerli dil lingua franca

geçişli eylem transitive verb

geleneksel dilbilgisi traditional grammar

genel amaçlı İngilizce general purpose English

genel dilbilim general linguistics

genelleyici gönderim generic reference

genizsi nasal

gereklilik kipi necessitative mood

gereksinim çözümlemesi needs analysis

geri iletim feedback

girişim interference

gönderen addresser

gönderge referent

gönderge işlevi referential function

görev temelli izlence task syllabus

görsel-işitsel araç audio-visual aid

görünüş aspect

gösterge sign

göstergebilim semiotics

gösterici deictic

gösterilen signified

H

harf çevirisi transliteration

hece syllable

hece yazısı syllabic writing

İ

iç bağlam co-text

içek infix

içerik geçerliği content validity

içe yerleştirme embedding

iç güdülenme intrinsic motivation

ikidillilik bilingualism

iki kültürlülük biculturalism

iki lehçeli bidialectal

ikileme reduplication

ikinci dil edinimi second language

acquisition

ilgeç preposition

ilgi tümceciği relative clause

ilişki işlevi phatic communion

incelik politeness

insanbilimsel dilbilim anthropological

linguistics

istek kipi optative

isteme kipi subjunctive

işitimsel sesbilgisi auditory phonetics

işîevselcilik functionalism

işlevsel dilbilim functional linguistics

işlevsel izlence functional syllabus

iyelik durumu genitive case

izlence syllabus

K

kabul edilirlik/benimsenirlik acceptability

kalma durumu locative case

kapsamlı yanlış global error

karma dil pidgin

karşılaştırma comparison

karşılaştırmalı dilbilim comparative

linguistics

karşıtanlamlılık antonymy

karşıtlık opposition

karşıtsal çözümleme contrastive analysis

kavramlar dizini thesaurus

kavramsal dilbilgisi notional grammar

kaynak dil source language

kesit register kılıcı agent

kırma dil Creole

3

kip mood

kişi etkileşimli işlev interpersonal function

konuşma biçemi speech style

konuşma olayı speech event

konuşma sağaltımı speech therapy

konuşma sırası turn taking

koşaç copula

kök root

köken bilgisi etymology

kullanım/kullanış use/usage

kural rule

kuralcı dilbilgisi prescriptive grammar

kurucu constituent

küçük ünlü uyumu labial assimilation

kültürlenme acculturation

küme çalışması group work

kütle adı mass/uncountable noun

L

lehçe dialect

lehçebilim dialectology

M

madde çözümlemesi item analysis mantıksal

özne logical subject

meslek amaçlı İngilizce vocational English

metin text

metin dilbilgisi text grammar

metindilbilimi textlinguistics

N

nedensizlik arbitrariness

nesne object

niceleyici quantifier

niteleyen modifier

niteleyici qualifier noktalama

punctuation

O

okumalık sözvarlığı reading vocabulary

okuma yitimi alexia

okuryazarlık literacy

olgu incelemesi case study

olumsuzluk negation

olumsuz aktarım negative transfer

ortaç participle

ortak dil common language, lingua franca

Ö

öbek phrase

ödünçleme loan word

öğrenci merkezli öğretim learner -centred

education

öğretim dili medium of instruction

öğretimsel dilbilgisi pedagogical grammar

öğretmen odaklı teacher- centred

ölçün norm, standard

ölçünleştirme standardization

ölçünlü İngilizce standard English

ölü dil dead language

ön belirleyici pre-detenniner

önbiçim pro-form

önek prefix

önerme proposition

öneylem pro-verb

öngönderim cataphora

ön öğretim pre-teaching

önsayıltı presupposition

ön sınav pre-test

örnekseme analogy

örneksemeciler analogists

örtmece euphemism

ötüm voice

ötümSü voiced

özarama skimming

özne subject

öznelik theme

P

parça segment

parçacık partide

parçalarüstü suprasegmental

pekiştirme reinforcement

psikodilbilim bkz.ruhdilbilim

R

resmi dil official language

resmi konuşma formal speech

resmiyet dışı konuşma informal speech

ruhdilbilim psycholinguistics

S

Sapir-Whorf varsayımı Sapir-VVhorf

hypothesis

saygılık honorifics

saymaca conventional

seçenekli soru yes-no question

seçimlik dönüşüm optional transformation

seçmeli yöntem eclectic method

ses değişimi sound change

sesbilgisi phonetics

sesbilim phonology

sesbirim phoneme

sesbirimcik allophone

sesçil simgeler phonetic symbols

sesçil abece phonetic alphabet

ses değişimi phonetic change

seslem/hece syllable

seslenme biçimleri address forms

sesletim pronunciation

sezdirim implication

sıfır biçimbirim zero morpheme

sıklık frequency

smıfiçi etkileşim classroom.interaction

sınıf söylemi classroom discourse

sınıf yönetimi classroom management

sıralayıcı diller juxtaposing languages

sonek suffix

soru adılı interrogative pronoun

soru tümcesi interrogative sentence

soyut ad abstract noun

söylem discourse

söylem çözümlemesi discourse analysis

söylem ezgisi discourse intonation

söyleyiş sesbilgisi articulatory phonetics

sözbilim rhetoric

sözce utterance

sözcük word

sözcük düzlemi lexis

sözcük türü part of speech

sözcük temelli izlence lexical syllabus

sözcükbirim lexeme

sözcükbilgisi lexicology

sözcüksel belirsizlik lexical ambiguity

söz-dışı iletişim nonverbal communication

sözdizimi syntax

sözdizimsel bileşen syntactic component

sözel oral/verbal

sözel eksiklik kuramı verbal deficit

hypothesis

sözel kültür oral culture

sözeylem speech act

sözlü çeviri interpretation

sözcükbilgisi lexicology

sözlükbilim lexicography

sözlükçe lexicon

sözvarlığı vocabulary

söz yitimi aphasia

4

Ş

şive accent

T

tamlayan durumu genitive

tanındık article

tarama scanning

tarihsel dilbilim historical linguistics

tek sözcük holophrase

tekdillilik monolingualism

tekanlamlılık monosemy

tekil singular

telkin yöntemi suggestopedia

temel İngilizce Basic English

temel tümce main clause

terimbilim terminology

toplum bağlamı social context

toplumdilbilim sociolinguistics

toplumsal dil yetisi sociolingüistic

competence

toplumsal işlev social function

tümce sentence

tümcecik clause

tümce kalıbı sentence pattern

tümdengelimsel yaklaşım deductive

approach

türetme derivation

türev derivative

U

ulaç gerund

ulamsal bileşen categorial component

ulusal dil national language

uluslararası sesçil abece international

phonetic alphabet

uyaran-tepki stimulus-response

uygulamalı dilbilim applied linguistics uyum

concord

uzaklık incelemesi proxemics

uzaksak incelik negative politeness

Ü

ünlem interjection

ünlü uyumu vowel harmony

ünsüz consonant

ünsüz uyumu consonant harmony

üretici generative

üretici dilbilgisi generative grammar

üretimsel anlambilim generative semantics

üretimsel dönüşümlü dilbilgisi

transformational generative grammar

üretken beceri productive skill

üstanlamlık superordinate

üstdil metalanguage

üstdil işlevi metalinguistic function üstsesbirim

archiphoneme

V

varsayım hypothesis

vurgu accent

vurgulama accentuation

Y

yabancı dil öğretimi foreign language teaching

yabancı konuşması foreigner talk

yalın durum nominative

yalın tümce simple sentence

yananlam connotation

yanlış error

yanlış çözümlemesi error analysis

yanlış kökenleme folk etymology

yansımalı sözcük echoic word

yansızlaşma neutralisation

yan tümce subordinating/dependent clause

yapay dil artificial language

yapı structure

yapım eki derivational suffix

yapısal betimleme structural description

yapısalcılık structuralism

yapısal dilbilim structural linguistics

yapısal izlence structural syllabus

yardımcı eylem auxiliary verb

yarımdillilik semi-lingualism

yazım ortography

yazma yitimi agraphia

yeniyapım sözcük neologism

yerli dil vernacular

yineleme alıştırması repetition drill

yoğun okuma intensive reading

yol yordam strategy

yorumlayıcı anlambilim interpretive

semantics

yöntembilim methodology

yüklem predicate

yüzey yapı surface structure

yüz yüze etkileşim face to face interaction

Z

zaman tense

zorunlu dönüşüm obligatory transformation

5

İngilizce-Türkçe

A

absolute yalın

abstract soyut

accent vurgu, şive

acceptability benimsenirlik

acculturation kültürlenme

acculturation hypothesis kültürlenme

varsayımı

accuracy/fluency doğruluk/akıcılık

acoustic phonetics işitimsel sesbilgisi

acquisition edinim

active /passive language knowledge etken/

edilgen dilbilgisi

active vocabulary etken sözvarlığı

additive bilingual education eklemeli iki dilli

eğitim

address form seslenme biçimi

adequacy yeterlik

descriptive betimleme yeterliği

explanatory açıklama yeterliği

observational gözlem yeterliği

adjacency pair bitişik sözce

adjective sıfat, nitem, önad

adult education yetişkin eğitimi

adstratum üstkatman dili

adult language yetişkin dili

adverb belirteç

adverbial belirteçlik

affective duygusal

affective filtering duygusal süzgeç

affective learning duygusal öğrenme

affective meaning duygusal anlam

affix ek

affix ek

affricate yan kapantılı

agent kılıcı

agglutinating language bağlantılı dil

allomorpn altbiçimbirim/biçimbirimcik

allophone sesbirimcik

alphabetic writing abece yazısı

alveolar dişyuvasıl

ambiguity belirsizlik

analogy örnekseme

analysis çözümleme

analytic language çözümlemeli dil

anaphora artgönderim

animate canlı

anomalous aykırı

antecedent öncül

anthropological linguistics insanbilimsel

dilbilim

anticipation error öncelenen yanlış

antonym karşıt anlamlı

aorist koşaç/geniş zaman

aphasia söz yitimi

a posteriori syllabus sonsal izlence

applied linguistics uygulamalı dilbilim

appropriateness uygunluk

aptitude test yetenek testi

archiphoneme üst sesbirim

argot argo

article tanımlık

definite belirli tanımlık

articulation söyleyiş, eklemleme

articulator eklemleyici

articulatory phonetics söyleyiş sesbilgisi

artificial intelligence yapay dil

artificial language yapma/yapay dil

aspect görünüş

assessment değerlendirme

assimilation benzeşim

associative learning çağrışımsal öğrenme

attitude scale tutum ölçeği

attributive niteleyici

audio-lingual method dil işitim yöntemi

audio visual aid görsel-işitsel araç

auditory duyumsal

auditory feedback duyumsal geri iletim

auditory phonetics duyumsal sesbilgisi

aural-oral method duyumsal-sözel yöntem

authenticity gerçeklik

automatic processing özdevinimli

işlemleme autonomous learning kendi

kendine/bağımsız öğrenme

auxiliary verb yardımcı eylem

avoidance strategy saktnmacı strateji

B

back formation geri zincirleme/art yapım

background information artalan bilgisi

back vowel art ünlü

balanced bilingual dengeli ikidilli

base component taban bileşeni

basic English temel İngilizce

basilect alt lehçe

behavioural objective davranışsal amaç

behaviourism davranışçılık

bicultural iki kültürlü

bidialectal iki lehçeli

bilabial çiftdudaksıl

bilingual ikidilli

bilingual education ikidilli eğitim

bilingualism ikidillilik

bilingual syntax measure ikidilli sözdizim

ölçüsü

binary feature ikili özellik

Bloom's taxonomy Bloom sınıflaması

body language beden dili

borrowing aktarım, ödünçleme

bottom up processing tabandan yukarı

işlemleme

bound form bağımlı biçim

bound morpheme bağımlı biçimbirim

brain storming beyin cimnastiği

branching programme dallama izlencesi

broad transcription ayrıntısız çevriyazı

Broca's area Broca bölgesi

C

V

6

CALL (computer assisted language

learning) bilgisayar destekli dil öğrenimi

cardinal vowel temel ünlü

caretaker speech bakıcı konuşması

case durum

case grammar durum dilbilgisi

case study olgu çalışması

cataphora öngönderim

category ulam/küme

causative verb ettirgen eylem

channel oluk, kanal

child language çocuk dili

Chi square ki kare formülü

choral repetition toplu yineleme

chunking bölümleme

class küme

classifier sınıflayıcı

classroom discourse sınıf içi söylemi

classroom interaction sınıf içi etkileşim

classroom management sınıf içi yönetim

classroom observation sınıf içi gözlem

classroom tasks sınıf içi etkinlikleri

clause tümcecik

cleft sentence ayrık tümce

closed class kapalı küme

cloze procedure çıkartmalı işlem

cloze test çıkartmalı sınav

code düzenek

code switching düzenek kaydırma cognate

eşasıllı cognition bilişsel

cognitive approach bilişsel yaklaşım

cognitive code approach bilişsel düzenek

yaklaşımı

cognitive development bilişsel gelişme

cognitive meaning bilişsel anlam

cognitive science bilişsel bilim

cognitive style bilişsel biçeni

cognitive variable bilişsel değişken

coherence bağdaşıklık

cohesion bağlaşıklık

collective noun topluluk adı

colloquial speech gündelik dil

common core ortak öz

common language ortak dil

communication iletişim, bildirişim

communicative approach iletişimsel yaklaşım

communicative competence iletişim edimi

communicative function iletişim edimi

community language learning topluluk

danışmalı dil öğrenimi

communicative language teaching iletişimsel

dil öğretimi

communicative methodology iletişimsel

yöntembilim

community language topluluk dili

comparative karşılaştırmalı

comparative historical linguistics karşılaş-

tırmalı tarihsel dilbilim

comparative linguistics karşılaştırmalı

dilbilim

competence edinç/yeti

complement tümleç

complex sentence karmaşık tümce

component bileşen

composition yazma

compound bileşik

compound bilingualism karmaikidillilik

compound sentence bileşik tümce

comprehensible input anlaşılabilir girdi

computational linguistics bilgisayarlı dilbi-

lim

computer assisted language instruction

bilgisayar destekli öğretim

conative function çağrı işlevi

conceptual meaning kavramsal anlam

concord uyum

concordance tanıklı dizin

concrete noun somut ad

conditional clause koşul tümceciği

conjunction bağlaç

conjugation çekim

connective bağlayıcı

connotation yan anlam

consonant ünsüz

consonant cluster ünsüz kümesi

consonant harmony ünsüz uyumu

constative saptayıcı, betimsel

constituent kurucu

immediate constituent birincil kurucu

content word içerikli sözcük

content based instruction içerik temelli

öğretim

context bağlam

context of situation durum bağlamı context of

utterance sözce bağlamı

contrastive karşıtsal

contrastive analysis karşıtsal çözümleme

contrastive hypothesis karşıtsallık varsayımı

control group denetleme kümesi

controlled practice technique denetimli

alıştırma tekniği

conversation analysis konuşma çözümlemesi

cooperative principle işbirliği ilkesi

coordination sıralama

copula koşaç

corpus linguistics bütünce dilbilimi

counselling learning danışmacı öğrenim

countable noun sayılabilir ad

course design ders deseni

Creole kırma dil

critical linguistics eleştirel dilbilim

critical discourse analysis eleştirel söylem

çözümlemesi

critical period hypothesis eşik dönemi

varsayımı

cultural deprivation kültürel yoksunluk

cultural pluralism kültürel çoğulculuk

cultural relativism kültürel görecelik

curriculum izlence

curriculum development izlence geliştirme

cyclical approach sarmal yaklaşım

cyclical syllabus sarmal/çizgisel izlence

D

dative yönelme durumu

declarative sentence bildirme tümcesi

decoding düzenek çözme

deductive learning tümdengelimsel öğrenme

deep structure derin yapı

definite article belirli tanımlık

deictic gösterimsel

deixis gösterim

deletion silme, çıkarma

denotation düzanlam

dental dişsil

dependency grammar bağımsal dilbilgisi

dependent clause bağımlı tümcecik

dependent variable bağımlı değişken

derivation türetme

derivational affix yapım eki

description betimleme

descriptive grammar betimlemeli dilbilgisi

determiner belirleyici

deviance sapma

devoicing ötümsüzleşme

diachronic linguistics art zamanlı dilbilim

diagnostic test bulgulayıcı sınav

dialect lehçe

dialogue ikili konuşma

diglossia iki değişkenli dil

dipthong çift ünlü

direct method düzvanm yöntemi

direct speech dolaysız anlatım

discourse söylem

discourse analysis söylem çözümlemesi

dissimilation benzeşmezlik

drill alıştırma

E

EAP akademik amaçlı İngilizce

eclectic method seçmeli yöntem

educational linguistics eğitimsel dilbilim

EFL (English as a foreign language) yabancı

dil olarak İngilizce

EGP ( English for general purposes) genel

amaçlı İngilizce

elaborated code özenli dil

element öğe

elicitation söyletim

ellipsis eksiltme

elliptical eksiltili

embedded içe yerleşik

embedding içe yerleştirme

emphatic vurgulu

empiricism deneyselcilik

encoding düzenekleme

ESL (English as a second language) ikinci

dil olarak İngilizce

EOP (English for occupational purposes)

meslek amaçlı İngilizce

English medium school İngilizce eğitim

yapan okul

error yanlış

error analysis yanlış çözümlemesi

error correction yanlış düzletme

error/mistake/lapse yanlış/yanı İma/sürçme

EST (English for science and technology)

bilim ve teknoloji amaçlı İngilizce

ethnography of speaking konuşma kullanım

bilgisi

etymology kökenbilgisi

evolutionary linguistics evrimci dilbilim

exclamation ünlem

expressive function anlatım işlevi

extensive reading yaygın okuma extralinguistic

dil dışı

F

face to face interaction yüz yüze etkileşim

factor analysis etken çözümlemesi

false beginner eksik başlangıçlı öğrenci

family terms akrabalık terimleri

feature özellik

feedback geri iletim

felicity conditions gerçekleşme kuralları

feminine dişil

field dependent/independent alan bağım-

lı/bağımsız

field theory alan kuramı

figurative language değişmeceli dil

figure of speech söz sanatı

finite state grammar sonlu dilbilgisi

finite verb çekimli eylem

first language ilk dil

flashcard bilgi kartı

fluency akıcılık

foreign language yabancı dil

foreigner talk yabancı konuşması

form biçim

formal biçimsel/resmi

formal code resmi düzenek

formative test izleme sınavı

forms of address seslenme biçimleri

four skills dört beceri

free form bağımsız biçim

free practice serbest alıştırma

free translation bağımsız çeviri

free variation bağımsız değişim

frequency sıklık

fricative sürtünmeli

8

function işlev

functional işlevsel

functionalism işlevselcilik

functional syllabus işlevsel izlence

functions of language dilin işlevleri

G

gender cins

general purpose English genel amaçlı

İngilizce

generate üretme, oluşturma

generative üretici

generative grammar üretici dilbilgisi

generative semantics üretici anlambilim

generative transformational grammar

üretimsel dönüşümlü dilbilgisi

generic reference genelleyici gönderim

genitive case iyelik durumu

genre tür

gerund ulaç

given information eski bilgi

global error kapsamlı yanlış

global learning bütünsel öğrenme

government and binding yönetme ve bağlama

graded reader basamaklı okuma kitabı

grammar dilbilgisi

grammar teaching dilbilgisi öğretimi

grammar translation method dilbilgisi

çeviri yöntemi

grammatical dilbilgisel/dîlbilgisine uygun

grammatical ambiguity dilbilgisel belirsizlik

grammatical category dilbilgisi kümesi

grammatical function dilbilgisel işlev

grammatical syllabus dilbilgisi temelli izlence

grammaticality dilbilgisellik

grapheme yazibirim

group work küme çalışması

H

habit alışkanlık

habit formation alışkanlık oluşturma

heteronymy eşadlılık

heuristics nedenleme işlemleri

high variety üst değişke

historical linguistics tarihsel dilbilim

holistic approach bütüncü yaklaşım

holophrase tek sözcük

homograph eşyazımlı

homonym eşadlı

homonymy eşadlılık

homophone eşsesli

humanistic approach insancıl yaklaşım

hypercorrection aşın düzeltim

hypothesis formation varsayım oluşturma

hyponymy altanlamlık

I

idiolect bireydil

ill-formed bozuk yapılı

illocution edimsöz

illocutionary act edimsöz edimi

immersion programme yabancı dilde eğitim

imperative buyrum

implication sezdirim

implicit örtük

inanimate noun cansız ad

incompatibility bağdaşmazlık

indefinite article belirsiz tanımlık

independent clause bağımsız tümcecik

indicative mood bildirime kipi

indirect object dolaylı nesne

indirect speech act dolaylı sözeylem

individualised instruction bireyselleştirilmiş

öğretim

Indo-European langauges Hint-Avrupa dilleri

inductive learning tümevarımlı öğrenme

inference çıkarım

infinitive eylemlik

infix içek

inflection çekim

inflected language bükümlü dil

informal speech gündelik dil

information gap bilgi boşluğu

information process, ing bilgi işlemleme

information theory bilgi iletim kuramı

informative function bilgisellik işlevi

innatist hypothesis doğuştanlık varsayımı

input hypothesis girdi varsayımı instructional

objective öğretim hedefi instrumental

function araç işlevi instrumental motivation

araç güdülemesi integrated approach

bütüncül yaklaşım integrated motivation

bütünleyici güdülenme

intelligibility anlaşılabilirlik

intensifier pekiştirici

intensive reading yoğun okuma

interaction analysis etkileşim çözümlemesi

interchangebility değiştirilebilirlik

interference girişim

interim grammar ara dilbilgisi

interlanguage aradil

interlingual error aradil yanlışı

internalise içselleştirmek

international phonetic alphabet uluslararası

sesçil abece

interpersonal function kişi temelli işlev

interrogative pronoun soru adılı

intuition sezgi

intonation pattern ezgi düzeni

intralingual skills dil içi beceriler

intransitive verb geçişsiz eylem

intrinsic/extrinsic motivation içsel/dışsal

güdülenme

inverted sentence devrik tümce

irregular verb düzensiz eylem

isogloss eşdillik çizgisi

isolating language yalınlayan dil

item analysis madde çözümlemesi

J

jargon uğraş dili

juncture kavşak

juxtaposing

languages

sıralayıcı diller

K

kernel sentence çekirdek tümce

kinesics söz dışı iletişim

kinship terms akrabalık terimleri

L

labial dudaksıl

LAD (language acquisition device) dil edinim

düzeneği langage dil yetisi

language dil

language acquisition dil edinimi

language aptitude dil yeteneği

language attitude dilsel tutum

language change dilde değişme

language for special purposes özel amaçlı dil

language functions dilsel işlevler

language lab dil deneyliği

language learning dil öğrenme

language loyalty dilsel bağlılık

language pedagogy dil eğitimi

language policy dil siyasası

language planning dil planlaması

language proficiency dil yeterliği

language skills dil becerileri

language teaching dil öğretimi

language teaching methodology dil öğretim

yöntembilimi

language testing dil sınavı

language treatment dil sağaltımı

language universal dil genelcesi

language variety dil değişkesi

langue dil (dizgesi)

langue and parole dil ve söz

learner centered instruction öğrenci merkezli

öğretim

learning styles and strategies öğrenme biçem

ve stratejisi

learner training öğrenci eğitimi

LES (limited English speaker) sınırlı İngilizce

konuşuru

lesson plan ders planı

lexeme sözcükbirim

lexical ambiguity sözcüksel belirsizlik

lexical field anlam alanı

lexical syllabus sözcük temelli izlence

lexicography sözlükbilim

lexicology sözcükbilim

lexicon sözlük

linguistic competence dil yetisi

linguistic community dilsel topluluk

linguistic philosophy dil felsefesi

linguistic relativity dilsel görecelik

linguistics dilbilim

linking verb bağlayıcı eylem

listening dinleme

literary language yazın dili

literature teaching yazın öğretimi

loan word aktarma sözcük

locative case kalma durumu

locutionary act düzsöz

long term memory uzun erimli bellek

low variety alt değişke

LSP (English for special purposes) özel amaçlı

dil

M

machine translation bilgisayarlı çeviri

macrolinguistics büyük ölçekli dilbilim

macro structure büyük ölçekli yapı

main clause ana tümcecik

manner of articulation eklemleme biçimi

marked belirtili

mass noun kütle adı

materials gereç

maxim ilke

maxim of quantity nicelik ilkesi

materials evaluation araç gereç değerlen-

dirme

meaning anlam

meaningful drill anlamlı alıştırma

M LU ( qmean length of utterance) ortalama

sözce uzunluğu mechanical drill biçim

alıştırması

medium of instruction öğretim dili

mentalism usçuluk

metalanguage üstdil

metaphor eğretileme

metonymy ad aktarımı

microiinguistics düzdilbilim

micro teaching küçük ölçekli öğretim

mim-nıem method düz yinelem

minimal pair en küçük çift

minority language azınlık dili

mistake yanılma/hata

modal kiplik

modifier niteleyici

monitor hypothesis denetleme modeli

monolingual tekdilli

monosyllabic tek heceli

mood kip

morpheme biçimbirim

morpheme acquisition studies biçimbirim

edinim çalışmaları

morphology biçimbilgisi

mother tongue anadili

motivation güdülenme

multicultural education çok kültürlü eğitim

multilingual çokdilli

multiple choice item çoktan seçmeli madde

N

narrative anlatı

nasal genizsi

national language ulusal dil

native language anadili

native speaker anadili konuşuru

natural approach doğal yaklaşım

needs analysis gereksinim çözümlemesi

negative politeness uzaksak incelik

negative transfer olumsuz aktarım

neologism yeni yapım (sözcük)

neuroliııguistics beyindilbilim

nominal ad kökenli

nominalisation adlaştırma

non-defining clause tanımlayıcı olmayan

tümcecik

non-finite verb çekimsiz eylem

non-standard ölçündışı nonverbal sözel

olmayan

norm ölçün

10

normative grammar kuralcı dilbilgisi

norm referenced test ölçün temelli sınav

notional grammar kavramsal dilbilgisi

notional syllabus kavramsal izlence

noun clause ad tümceciği

noun phrase/NP ad öbeği

O

object nesne

object language konu dil

objective amaç, hedef

official language resmi dil

onomastics adbilim .

onomatopoeia yansımalı sözcük

open ended question açık uçlu sona

opposition karşıtlık

optimum age hypothesis uygun yaş varsayımı

oral sözel

oral culture sözel kültür oral

literature sözlü yazın

orthography yazı

over-generalisation aşırı genelleme

over-regularisation aşırı kurallaştırma

oxytone language sondan vurgulu dil

P

pair work ikili/eşli çalışma

palatal damaksıl

palatalisation damaksıllaşma

paradigm örnekçe

paralinguistic dil ötesi

paralinguistic features dil ötesi özellikler

paraphrase açımlama

participle ortaç

parts of speech sözcük türü

passive edilgen

passive vocabulary edilgen sözvarlığı

passivisation edilgenleştirme

patois yerel lehçe

pattern practice örüntü alıştırması

peer group akran kümesi

peer teaching akran öğretimi

pejoration anlam kötülenmesi

perfect bitmiştik

perfective aspect bitmişlik görünüşü

performance edim

performative edimsel

perlocutionary act etkisöz

phatic communion ilişki işlevi

phoneme sesbirim

phonetics sesbilgisi

phonetic alphabet sesçil abece

phonetic symbol sesçil simge

phonology sesbilim

phrase öbek

phrase structure grammar öbek yapısı

dilbilgisi

pidgin karma dil

pidginisation karmalaşma

pitch level ses yükseklik düzeyi

placement test yerleştirme sınavı

place of articulation çıkak/çıkış noktası

poetic function yazınsal işlev

politeness incelik polysemy çokanlamlılık

polysyllabic çok heceli

possessive suffix iyelik eki

post-modifier sonlamalı niteleyen

postposition edat, ilgeç

pragmatics edimbiîim

pragmatic competence edimbiîim yetisi

pre-deterrniner ön belirleyen

predicate yüklem

prefix önek

pre-modifier ön niteleyen

prepositional phrase ilgeç öbeği

prescriptive grammar kuralcı dilbilgisi

presupposition önsayıltı

pre-teaching ön öğretim

pre-test ön sınav problem solving sorun çözme

procedural syllabus işlemci izlence

process writing süreç odaklı yazma

productive skill üretken beceri

proficiency yeterlik

pro-form ön biçim

progress test gelişim sınavı

pronoun adıl

pronunciation sesletim/söyleyiş

proper noun özel ad

proposition önerme

prosody biirün pro verb öneylem

proxemics uzaklık incelemesi psychoiinguistics

ruhdilbilim/psikodilbilim purism

özleştirmecilik

Q

qualifier niteleyici

quantifier nicelik sözcüğü

question tag eklenti soru

question word soru sözcüğü

R

reading okuma

readability okunurluk

reading comprehension okuduğunu anlama

realia gerçek nesneler

received pronunciation benimsenmiş sesletim

receptive skills alımlayıcı beceriler

reciprocal verb işteş eylem

redundancy artı klik

reference gönderim

reflexive dönüşlü

regional dialect bölgesel lehçe

register kesit, özel değişke

regular verb düzenli eylem

reinforcement pekiştirme

relative clause sıfat tümceciği

relative pronoun ilgi adılı

relativisation sıfatlaştırma

relevance theory bağıntı kuramı

remedial grammar düzeltmeci dilbilgisi

rhetorical question tümce değerli som

rule kural

S

Sapir-Whorf hypothesis

Sapir-Whorf varsayımı

scanning tarama

script yazı

second language acquisition ikinci dil edinimi

semantic component anlam bileşeni

semantic differential anlam ayırtmacı

semantics anlambilim

semi-lingualism yarımdiliilik

semiotics göstergebilim

sentence tümce

sentence pattern tümce kalıbı

setting konum

short term memory kısa erimli bellek

sight vocabulary görüntüsel sözvarlığı

signal belirtke

sign gösterge

signification anlamlama

signified gösterilen

signifier gösteren

silent reading sessiz okuma

silent way sessiz yöntem

simple sentence yal m tümce

simulation benzetim

simultaneous interpretation eşzamanlı çeviri

situational language teaching durum daya-

naklı dil öğretimi

situational syllabus durumsal izlence

skill beceri

skimming özarama

social context toplumsal bağlam

social function toplumsal işlev

sociolinguistics toplumdilbiiim

sociology of language dil toplumbilimi sound

ses

sound change ses değişikliği

sound system ses dizgesi

source language kaynak dil

SOV language ÖNE (özne, nesne, eylem) dili

special purpose testing özel amaçlı sınav

speech act'söz eylem

speech community konuşma topluluğu speech

defect konuşma kusuru

speech event konuşma olayı

speech pathology konuşma bozukluğu speech

repertoire konuşma dağarı

speech situation konuşma ortamı

speech synthesis konuşma bireşimi

speech therapy konuşma sağaltımı

speech variety konuşma değişkesi

spelling yazım

spiral approach sarmal yaklaşım

spoken language konuşma dili S-R theory

uyaran tepki kuramı standard ölçün(lü)

standard deviation ölçünlü sapma

standardization ölçünleştirme

standard language ölçünlü dil

Standard variety ölçünlü değişke

statement düz tümce stative verb dunun eylemi

status konum

stem gövde

stimulus uyaran

stimulus response uyaran tepki

strategy strateji/yordam

strategic competence yol yordam yetisi

stress vurgu

stress timed rhythm vurgu zamanlı ritim

structural description yapısal betimleme

structural linguistics yapısal dilbilim

structural syllabus yapısal izlence

structure yapı

student centred learning öğrenci odaklı

öğrenim

study skills araştırma becerileri

style biçem

stylistics biçembilgisi

subject özne subjunctive isteme kipi

subordinate clause bağımlı tümcecik

subordinating conjunction yan tümce

bağlacı

subordinator bağımlayıcı

substandard ölçünaltı

substantive ad

subtractive bilingual çıkarmalı ikidilli

suffix sonek

suggestopedia telkin yöntemi

summative evaluation sonuç özetleyici sınav

superlative enüstünlük

superordinate üstanlamlık

suprasegmentals parçalarüstü

surface structure yüzey yapı

SVO language ÖEN (özne-eylem-nesne) dili

syllabic writing hece yazısı syllabification

heceleme

syllable hece/seslem

syllabus izlence

syllabus design izlence deseni

synchronic linguistics eşzamanlı dilbilim

synonym eşanlamlı syntactic structure

sözdizim yapısı syntagnıatic relations

dizimsel/yatay ilişkiler

syntax sözdizimi

synthetic language bireşimsel dil

systemic grammar dizgeci dilbilgisi

systems approach dizgeci yaklaşım

T

taboo tabu

tagmemics dilbirim bilgisi

tag question eklenti soru

target language erek dil

task görev

task based syllabus görev temelli izlence

taxonornic sınıflamacı

teacher-centred instruction öğretmen

merkezli öğretim

teacher education/training öğretmen eğitimi

teaching öğretim

teaching integrated skills bütünleşik beceri

öğretimi

teaching young learners küçüklere dil öğretimi

TEFL İngilizcenin yabancı dil olarak öğretimi

tense eylem zamanı

TESL (teaching English as a second

language) ingilizcenin ikinci dil olarak

öğretimi

term terim

terminology terimbilgisi

test sınav

test item sınav maddesi

test battery sınav takımı

testing sınav, sınama, sınavbilim

text metin

12

textiinguistics metindilbilim

textual function metinsel işlev

text types metin türleri

TG grammar üretimci dönüşümsel dilbilgisi

theoretical linguistics kuramsal dilbilim

theory kuram

threshold level eşik düzeyi

tone ton

top down processing yukarıdan aşağı

işlemleme

topic konu

topic sentence konu tümcesi

total physical response bütüncük fiziksel

tepki yöntemi

traditional grammar geleneksel dilbilgisi

transcription çeviriyazı

transformational component dönüşüm

bileşeni

transformational generative grammar

dönüşümlü üretimsel dilbilgisi

transformation drill dönüşüm alıştırması

transitive verb geçişli eylem

transitivity geçişlilik

translation çeviri

tree diagram dizim ağacı

true beginner yeni başlayan

truth conditions doğruluk koşulları

turn taking konuşma sırası

type-token tür/türce

U

unacceptable kabul edilemez

uncountable kütle/sayılamaz

underlying structure temel/derin yapı

universal genelce/evrence

language universals dil gen el çeleri

universal grammar evrensel dilbilgisi

unmarked belirtisiz

unstressed vurgusuz

usage kullanılış, yapı

use kullanım

utterance sözce

V

validity geçerlik

variable değişken

variance dağılım

variety değişke

velar artdamaksıl

velum artdamak

verb eylem

verbal deficit hypothesis sözel eksiklik

kuramı

verbal learning sözel öğrenme

verb phrase eylem öbeği

vernacular anadili, yerli dil

vocabulary sözvarlığ;

vocabulary teaching sözcük öğretimi

vocal tract ses aygıtı

voice ötüm

voiced ötümlü

vowel ünlü

vowel harmony ünlü uyumu

vulgar kaba

VP eylem öbeği

W

weak form vurgusuz biçim

wh -question wh-sorusu

word sözcük

word class sözcük kümesi

word formation sözcük yapımı

word frequency sözcük sıklığı

word list sözcük dizelgesi

world knowledge gerçek dünya bilgisi

word order sözcük sırası

word stress sözcük vurgusu

Y

yes-no question seçenekli soru

Young Grammarians Genç Dilbilgiciler

Z

zero article tanımlıksız

zero rnorph boş biçimbirim

zero modification nitelemesiz

YARARLANILAN KAYNAKLAR

Kocaman, A. (1990), "Dilbilim Terimleri Sözlüğü", Dilbilim Araştırmaları 1990 içinde, s.

155-191, Hitit Yayınevi, Ankara. Kocaman,A., Osam,Necdet (2000), Uygulamalı Dilbilim-

Yabancı dil Öğretimi Terimleri

Sözlüğü, Hitit Yayınları, Ankara. Vardar, B. ve ötekiler (1980), Dilbilim ve Dilbilgisi Terimleri

Sözlüğü, TDK, Ankara.