fisiopatologia del dolor - ACMCB
-
Upload
khangminh22 -
Category
Documents
-
view
7 -
download
0
Transcript of fisiopatologia del dolor - ACMCB
MARTAFERRANDIZMACHCLINICADEL DOLOR
HOSPITAL UNIVERSITARIOSANTACREU I SANTPAUBARCELONA
FISIOPATOLOGIADELDOLOR
CONCEPTODEDOLOR
DOLOR
EXPERIENCIASENSORIALYEMOCIONALDESAGRADABLEASOCIADAONO
AUNALESIÓNTISULAROQUESEDESCRIBECON
LASMANIFESTACIONESPROPIASDETALLESIÓN
CONCEPTODEDOLOR- FACTORESSENSORIALES(fenómenos detransmisiónneurobioquímicos)
- FACTORESCOGNITIVOSYEMOCIONALES(fenómenospsíquicos)
◦ COMPONENTESENSORIAL:ComponentePerceptivo-discriminativo.Talycomoelsujetopercibeeldolorencuantoaintensidad,localización,duraciónycaracterísticasdelestímulo
◦ COMPONENTEAFECTIVO-MOTIVACIONAL:Responsabledelasensacióndesagradableasociadaaldolor.FACTORMODULADORMASIMPORTANTE.Modificalapercepciónyfacilitaonolaadaptaciónalsíntoma
◦ COMPONENTECOGNITIVO-EVALUATIVO:Influenciadeexperienciasanteriores,creencias,cultura..FORMADEAFRONTARSEALDOLOR
CONCEPTODEDOLOR◦ Haygrandesdiferenciasentrelosindividuosenlarespuestaoreacción anteunestímulonocivo
◦ Eneldolorcrónicooeneldolorquenocedeunavezresueltalalesióntisularyeldolorpersisteeneltiempo,seasocianimportantessíntomaspsicológicos
◦ Diferenciamos4conceptos:◦ NOCICEPCION::Fenómenosbiológicosdesencadenadosporaccióndelosestímulosnocivosantesdequelainformaciónseaconsciente
◦ DOLOR:Respuestaalanocicepción.Segeneraenlamédulaespinalyenelcerebrocomoconsecuenciadelestímulonociceptivo.Percepciónqueelindividuoexperimenta
◦ SUFRIMIENTO:Respuestaafectivanegativageneradaporelcerebrocomoconsecuenciadeldolorydefactorespsicológicos
◦ CONDUCTADELDOLOR:Accionesqueunapersonahacecomoconsecuenciadelalesióntisularydelsufrimiento.Importanciadelaprendizaje.
CONDUCTA
SUFRIMIENTO
DOLOR
NOCICEPCION
• Estímulonociceptivo-señaleléctrica:potencialdeacciónTransducción
• Informaciónperiférica-central• ME-Tálamo-CortezaTransmisión
• NeuronasintermediasenME• VíasdescendentesModulación
Percepción • Procesamientodelestímulonociceptivo encentrossuperiores
PERCEPCIÓNSUBCORTICALY AFECTO
Losestímulossensorialessepercibenenausenciadelacortezacerebral.Lasáreascorticalesparticipanenlainterpretacióndiscriminatoria,exactaysignificativadeldolor,yalgunoscomponentesemocionales.Lasimplepercepciónnorequierelacorteza
ELSISTEMASOMATOSENSORIALCórtex Somatosensorial
TálamoHipotálamo
Fibras ascendentesMesencéfalo
Médula
Médula espinal
Córtex Frontal
Fibras descendentes
Materia grisperiacueductal
Área asta posterior
Estímulos nocivos activan los receptores periféricos
TRANSMISIONTRANSDUCCION
Nociceptores
RespuestaEstímulo
Nociceptivo
Cuerponeuronalenraízdorsalganglio
Terminalesnerviosaslibresen
AstaDorsalME
FibrasCFibrasA
TRANSMISIONDELDOLOR
Ø RECEPTORES
Ø VIASDETRANSMISIÓN
Ø SUSTANCIASNEUROMODULADORAS
Trescomponentes
MECANISMOSIMPLICADOSENLAPERCEPCIONYTRANSMISIONDELDOLOR
TRANSMISIONDELDOLOREnlatransmisión delestímulonociceptivo desdelaperiferiahastaelSNC,intervienen3tiposdeneuronasdispuestasenserie:
ØFibrasNerviosasAferentesPrimarias:constituyenlaprimeraneuronadelasvíasdetransmisióndeldolor.
ØFibrasNerviosasAferentesSecundarias:sonlasneuronasespinalesdelasustanciagrisdelastaposterior
ØMecanismos Tálamo-Corticales:sonlasneuronasdetercerordenyseencuentrananivelsupraespinal
TRANSMISIONDELDOLORFibrasNerviosasPrimariasAferentes
ØPrimeraneuronadelasvías detransmisióndeldolor
ØSuextremodistalestáenlaperiferia:piel,músculosyvísceras
ØCuerponeuronalenelGanglioRaquídeodelaRaiz DorsaloenlosGangliosSensorialesdelosparescraneales
ØExtremoproximalacabaenelastaposteriordelaME,dondecontactaconlasneuronasdesegundoorden
ØSuextremodistalysuextremoproximalsonbioquímicamenteequivalentes:elnociceptor puedeenviarmensajesdesdecualquieradelasdosterminales
TRANSMISIONDELDOLORFibrasNerviosasPrimariasAferentes
ØLasfibrassensorialespuedenserMIELINICASOAMIELINICAS
ØSeclasificansegún suestructurayvelocidaddeconducción:Ø FibrasA( Aα,Aβ,Aγ y Aδ )Ø FibrasBØ FibrasC
lasfibras queintervenenenlatransmisión nociceptivafisiológicasonlasfibras Cy lasAδ
TRANSMISIONDELDOLORNociceptores.ReceptoresSensoriales
Ø Lasterminaleslibresdelasfibrassensorialesprimariasconstituyenlosnociceptores, quepuedenser:Ø CutáneosØVisceralesØMuscularesØArticulares
ØSólorespondenaestímulosnocivosytrasmitensuinformaciónalSNCØSelocalizanenlasterminaleslibresdelasfibrasCamielínicas ylasfibrasA𝛅mielínicasØLosnociceptores A𝛅 seactivansóloporestínulos mecánicos
ØLosnociceptores Csonpolimodalesyseactivanporestímulosmecánicos,térmicosoquímicos,comolosmediadoresdelainflamación(aa excitatorios,neuroquininas,serotonina,NAehistamina,)yfactoresdelcrecimiento(factoresdecrecimientoneuronal),liberadosporlalesióntisular.
TRANSMISIONDELDOLORNociceptores.ReceptoresSensoriales
Mecánicosdealtoumbral:pinchazos,pellizcos…
2.- NOCICEPTORESC:Polimodales:mecánicos,térmicos,químicos.
TRANSMISIONDELDOLORNociceptores.ReceptoresSensoriales
N.CUTANEOS:◦ A- 𝛅 : Dermisyepidermis.Mielínicos.Vdeconducciónrápida.
◦ Camielínicos.Vdeconducciónlenta.
N.MUSCULOARTICULARES:◦ Músculo:A𝛅 yC◦ Articulaciones:
N.VISCERALES:◦ Lamayorpartefibrasamielínicas.◦ 2tipos:altoumbraleinespecíficos.
TRANSMISIONDELDOLORØLosnociceptores transformanlosestímulos querecibenenpotencialesdeacciónatravésdelasfibrasaferentessensorialesprimariasydeahíalastaposteriormedular
ØElumbraldedolordeestosreceptoresnoescte ydependedeltejidoendondeseencuentren
ØAlproducirseundañotisularsedesencadenaunareacción inflamatoriaconliberacióndemediadorescelulares(quininas,aminas,citocinas,factoresdecrecimiento,prostanoides…)à aumentodeproducción,transporteeinserciónenlamembranadecanalesiónicosvoltajedependientes, loscualesaumentanlasensibilidaddelosnociceptores antelosestímulos
ØSENSIBILIZACIONPERIFERICA:Formadeplasticidadfuncionaldelnociceptor provocadaporelestímulo,enlaquesedisminuyeelumbraldeactivacióndelnociceptor yseaumentalaexcitabilidaddelamembranaàHIPERALGESIAYALODINIAPRIMARIA
ØElloseproducefundamentalmentegraciasalincrementoenlaconductanciadeloscanalesdelsodiovoltajedependientes.
ØEnestoscasos,lahipersensibilidadselimitaaláreadeldañotisular
TRANSMISIONDELDOLORFibrasNerviosasPrimariasAferentes
ØLosnociceptores tb tienenunafunción eferenteeneltej dondeseencuentran,mediantelaLIBERACIONDENEUROPEPTIDOS(sustanciaPyCGRP),desdelasterminalesdelosnociceptores sensibilizados
ØExisteunaactividadantidroma atravésdelreflejoaxónico delaraiz dorsal
ØEstereflejoesatravésdelasramificacionesdelapropiafibra
PAsetransmitendeunaterminaciónaxonal aotra
másliberacion desust PyCGPR
VD,Extravasaciónplasmática,atraccióndemacrófagos,Degranulación demastocitos
INFLAMACIONNEUROGENICA:ProcesoInflamatorioproducidoporlosnociceptores
TRANSMISIONDELDOLORFibrasNerviosasAferentesSecundarias.NeuronasdeSegundoOrdenoSegundaSinapsis
LasustanciagrisdelaMEestáconstituída porcuerposneuronalesyxcélulasdelaglía,comportándosecomolaprimeraestaciónsinápticadondetendránlugarlosfenómenosdeprocesamientoymodulacióndelimpulsonociceptivo.
LáminasI-VI,yX:AstaPosteriorMedularLáminasVII-IX:AstaAnteriorMedular
FibrasA 𝛅 cutáneas:I,VFibrasC:IIyenmenornºI,IIINociceptores muscularesyartic :I,V,VINociceptores viscerales;i,V,X.
TRANSMISIONDELDOLORFibrasNerviosasAferentesSecundarias.NeuronasdeSegundoOrdenoSegundaSinapsis
Enelastaposteriordelamédula espinalsepuedenidentificardiferentestiposdeneuronasnociceptivas desegundoorden,quesegúnsusaferenciasseclasificanen:
- NeuronasdeClaseI:Sóloseactivanporfibrasaferentesdebajoumbralnonociceptivas.Sonmecanorreceptores.
- NeuronasdeClaseII,Multirreceptoras odeamplioumbraldinámico(WDR):PredominanenlaláminaVIysecaracterizanporquerespondenalafrecuenciadedescargasegúnlaintensidaddelestímuloyporlacapacidaddemantenerlarespuestaanteestímulosrepetidos.
RecibenaferenciasdelasfibrasA𝛅 yCytb fibrassensorialesnonociceptivas AβyAα ,porloquerespondenagranvariedaddeestímulos químicos,térmicos,omecánicos,tantonocivoscomoinocuos,intengrando estímulosvisceralesysomáticos
Estánimplicadosenprocesosdesensibilizacion central
- NeuronasdeClaseIIIoNocireceptores:Básicamente enlaláminaI.Sólorespondenaestímulosmecánicosytérmicos.RecibenaferenciasdelasfibrasA𝛅 yC
TRANSMISIONDELDOLORFibrasNerviosasAferentesSecundarias.NeuronasdeSegundoOrdenoSegundaSinapsis
ØTransmisión delainformaciónsensorialsomáticaestáfuncionalmenttesegregadaØSISTEMAESPINOTALAMICOANTEROLATERAL:canalizatransmisióndolorosaytérmicaprocedentedelapiel,músculosyarticulacionesØSISTEMADECORDONESDORSALESOLEMINISCALES:transmitenestímulosinocuoscomotacto,presiónovibración.
Existenotrosmenosconocidosqueproyectanalasustanciareticulardelamédula,almesencéfaloyalhipotálamo,comosonelEspinoreticular yel
Espinomesencefálico respectivamente
VÍASDELDOLOR
MEacentrossuperiores
TractoEspinotalámico Núcleolateraltálamo
TractoEspinoreticular
Núcleomedialtálamo
PAG&NRM
Lemniscomediodorsal
AferenciasNOnociceptivas*Aferencias
nociceptivas visceral
TRANSMISIONDELDOLORFibrasNerviosasAferentesSecundarias.NeuronasdeSegundoOrdenoSegundaSinapsisHAZESPINOTALAMICO
ØTRACTOESPINOTALAMICOLATERALONEOESPINOSTALAMICO:Ø Axonesmielínicos de2ºordenlocalizadosenlaláminaIdorsaldelaME.ØCruzanlalíneamediayasciendenporlaME,formandoelcordónlateralhastaproyectarseenlosnúcleosventralposteriorlateraldeltálamo(VPL)yenlapartemedialdeltálamoposterior,dondehacensinapsisconlasneuronastalámicas:NEURONASDETERCERORDEN
ØSEPROYECTANHACIALACORTEZASOMATOSENSORIALáreasSIySIIdelacircunvoluciónpostcentral,dondeseproducirálaconscienciadelasensacióndolorosaensuaspectodiscriminativo
ØTRACTOESPINOTALAMICOMEDIALOANTERIOR:ØAxonesdelasneuronasdesegundoordendelasláminas másprofundas:V,VIIØCruzanlalíneamediaysubenporlaMEhastaproyectarseenlaformaciónreticulardelaME,bulboraquídeo,protuberancia,mesencéfalo,sustanciagrisperiaqueductal,hipotálamoynúcleostalámicosmedialeinterlaminar.
ØSEPROYECTANHACIALACORTEZADELCINGULO,INSULAYCORTEZAPREFRONTALØLaactivacióndeestasáreaseslaresponsabledelapercepciónemocionaldeldolor(sensacionesdesagradables)yderespuestasreflejas
TRANSMISIONDELDOLORFibrasNerviosasAferentesSecundarias.NeuronasdeSegundoOrdenoSegundaSinapsisHAZESPINOTALAMICO
TRANSMISIONDELDOLORFibrasNerviosasAferentesSecundarias.NeuronasdeSegundoOrdenoSegundaSinapsisSISTEMADECORDONESPOSTERIORES
ØFormadosporaxonesdelasneuronasdesegundoordendelasláminas profundasdelastadorsaldelamédulaespinal(láminasIV-VI),ydelaX,quesubenporelmismoladohastaproyectarseenlosnúcleosdorsalesdelbulboraquídeo,núcleográcilynúcleocuneado.
ØAllísecruzanhaciaelladoCLyasciendenatravésdelsistemadelleminisco medialhastacontactarconelnúcleoVPLdeltálamo.
ØTransmitenestímulosinocuosyestánimplicadosenlatransmisióndeldolorVISCERAL
MECANISMOSTALAMO-CORTICALESNEURONASDETERCERORDENØLasvías queconducenlainformaciónnociceptiva desdelaperiferia,lleganaltálamooalhipotálamo
ØElTalamo eselprincipalcentrodeprocesamientoparalamayorpartedelossistemassensitivosantesdellegaralesestructurascorticales
ØSedivideendiferentesnúcleosenfuncióndesusconexionesconlasdiferentesláminasdelamédulaespinal
ØCuandoelestímulollegaalacortezacerebralescuandosetieneconscienciadeldolor.LasAreas másimplicadasson:ØCórtexsomatosensorial primarioysecundarioØParteanteriordelacortezadelcínguloycortezainsularØCórtexprefrontalyáreasdeasociaciónparietalesØEstructurassubcorticalescomoeltálamo
A) Esquema de les vies nociceptives ascendents i àreescerebrals implicades en el processament central deldolor.
B) Esquema de les àrees cerebrals en imatge deressonància magnètica: vermell: SI; taronja :SII; Verd:ACC; blau clar: ínsula; groc: tàlem; lila: PFC; blau fosc:escorça motora primària (M1). SMA: àrea motorasuplementaria; PCC: escorça del cíngol posterior; BG:ganglis basals; HT: hipotàlem; Amyg: amígdala; PB:nucli parabraquial.
SISTEMAMODULADORDESCENDENTE
Losestímulos nociceptivos activanalmismotiempolosmecanismosascendentesdetransmisióndelaseñalylosmecanismosinhibidoresquepuedensertantoanivelperiférico,comoespinal,comosupraespinal
LosmecanismosinhibidoresmejoridentificadossonlosqueseencuentranenelastaposteriordelaME,yestánconstituídos por:◦ Neuronasintrinsecas espinalesinhibidoras(actúananivelpresinático yseactivananteestímulosdolorososmuyprolongados)
◦ Fibrasdescendentesdeorigensupraespinal:◦ VíadelaSustanciaGrisPeriaqueductal (PAG)- Médularostralventromedial (RVM)- medulaespinal◦ Víadescendentenoradrenérgica
Figura 9.Esquema del sistema modulador descendent.
Línies vermelles representen les vies ascendents. Línies verdes, es corresponen amb les vies descendents. DRt: nucli reticular dorsal; RVM: medul·la rostral ventromedial; LC: nucli ceruli; PAG. Substància grisa periaqüeductal; CeA: amígdala nociceptiva; LA: amígdala lateral; BLA: amígdala basolateral; i: encèfal; ii: mesencèfal, iii: protuberància-bulb raquidi; iv: banya dorsal medul·la espinal.
NEUROQUIMICAENLATRANSMISIONDELDOLOR
q Durantelatransmisión ylamodulacióndelestímulonociceptivo
desdelaperiferiaaloscentrossupraespinales,intervienengran
númerodemediadoresquímicosysustanciastransmisoras.
qLatransmisiónnociceptiva eselresultadodelbalanceentre
lossistemasexcitadoreseinhibidoresquetienelugarenlaME.
TRANSMISIONSINAPTICATERMINALDELAFIBRAC
Fase interneuronalinhibitoria
AMPA
NMDA
Ca++
SustanciaP
Glutamato
GABAGlycina
PKC
P
P
(+)(+)
(+)PGE2
(-)
PGE2Na+
Receptores opioides
Receptores opioides
Inducción COX2NEURONAASTAPOSTERIOR
ROLDELOSNEUROTRANSMISORESEXCITATORIOS:- Glutamato- Aspartato,Medianlatransmisión sináptica aferente:activan losNMDA,loskinatos NO-MDAylosrAMPA.ElreceptorNMDAquepuede bloquear losiones magnesio,sólo actúaanteestímulosintensosyprolongados- ATP:actúa comotransmisorexcitatorio decélulasquesólorecibenseñalesdereceptoresdebajoumbral
INHIBITORIOS- GABA:transmisor inhibitorio anivel superior- Glicina: anivel medular- Norepinefrina:importante anivel delas vías descendentesenelastaposterior- 5-HT- Adenosina yAchAnalgesiaanivel medular ysuperior
FUNCIÓNALTERADA® HIPERALGESIA,DOLORNEUROPÁTICOOCRÓNICO
GABA = ácido g-aminobutirico; 5-HT = 5-hidroxitryptamina (serotonina); Ach = acetilcolinaDougherty PM, Raja SN. In: Benzon HT, et al, eds. Essentials of Pain Medicine and Regional Anesthesia
ROLDELOSNEUROPÉPTIDOS
EXCITATORIOS• Sustancia P,neuroquinina A• Ca2+,inducen sensibilización,hiperalgesia• Transmisores transinápticos
INHIBITORIOS• Somatostatina,encefalinas,endorfinas,dinorfinas?• Modulan elAMPc intracelular,K+
• Actúan enlosreceptores opioides µ,d,k
AMPc = adenosin monofosfato cíclicoDougherty PM, Raja SN. In: Benzon HT, et al, eds. Essentials of Pain Medicine and Regional Anesthesia
Eldañotisularliberasustanciasquímicas procedentesdelascélulasvascularesydelosmastocitosEstassustanciascomprenden:- iones:HidrógenoyPotasio- NT:Serotinina yNoradrenalina- Citocinas- Eicosanoides:PG,Tromboxanos,leucotrienos- Aminas:histamina- Ciininas- Factoresdecrecimientoneuronal(NGF)- Factordenecrosistumoral- Opioides
Ytb losnociceptores liberanNEUROPEPTIDOS:- SustanciaP- Glutamato- CGRP:péptidorelacionadoconelgendelacalcitoninaAsíseproducelaINFLAMACIONNEUROGENICA,lacualinducelaatraccióndemacrófagos,degranulacion demastocitos,queliberanhistaminayseproduceVASODILATACION,LIBERÁNDOSEOTRASCÉLULASINFLAMATORIAS,perpetuandoasi laSENSIBILIZACIONDELOSNOCICEPTORESPERIFERICOS
ACTIVACIONNOCICEPTIVA
ACTIVACION
ESTIMULOEXTERNO
Calor
Mecánico
Químico
DOLORYAUTOSENSIBILIZACION
POTENCIALESGENERADOS
POTENCIALESDEACCION
VR1
mDEG
P2X3
Ca2+
Canalessodiovoltajesdependientes
RESPUESTAFISIOLOGICAHABITUAL:ACTIVACIONDELCOMPLEJO“CANALIONICO-RECEPTOR”comotransductornociceptivo,generandocorrientesdespolarizantes enrespuestaaunestimulonociceptivo.
ACTIVACIONNOCICEPTIVA
GLU
FibrasCterminales
GLU
µGABA-B
Adenosina
Gli-GABA
Interneuronainhibitoria
K+NK1mGluR
AMPAKAI NMDA
TrkB VGCC NSC GABA-AGLY
K+
GABA-BAdenosine
NEURONASNOCICEPTIVASASTAPOSTERIORMEDULAR
ACTIVACIONNOCICEPTIVA
Laactivacion delosnocieptores periféricostienelugarmediantelosefectosdeestassustanciasalgogénicas sobrelaexpresiónyfuncióndelosCANALESIONICOS,queincluyencambiosenla
permeabilidaddelamembranaqueconduciráaladespolarizacióndelnociceptor yalageneracióndeunpotencialdeacciónqueseirátransmitiendo
desdeelaxóndelasfibrasprimariasaferenteshastaelastadorsaldelamédulaespinal
ACTIVACIONNOCICEPTIVA:CANALESIONICOS
vCANALESDELSODIOVOLTAJEDEPENDIENTES
Na 1,7;1,8;1,9;1,3
vCANALESDELPOTASIO
vCANALESDELCALCIO:sonlaprincipalvía dedespolarizaciónmediantelaentradadecalcioenlascélulas
vCANALESIONICOSCONTROLADOSPORLIGANDOS:v DetectoresdelAcido(ASIC:seactivanporladisminución delpHvTRP(canalesiónicos delpotencialdereceptortransitorio):canalescatiónicosnoselectivosqueactúancomotransductoresmolecularesdeestímulosnocivostérmicos,mecánicosoquímicos
Fundamentalesparalageneración delospotencialesdeacción
El dolor es el resultado del procesamiento de una gran cantidad de señales producidas a diferentes niveles del SNC y Periférico, generados en respuesta a estímulos provenientes del medio ambiente o del mismo organismo
Una de las estrategias para generar nuevos analgésicos se basa en el estudio de las bases moleculares que subyacen en la detección del estímulo doloroso, es decir de los RECEPTORES.
El receptor TRPV1 es el encargado de la detección de estímulos mecánicos, químicos y térmicos.
La activación del TRPV1 en neuronas sensitivas:◦ Genera señales que llegan al SNC donde se interpretan como DOLOR
y ◦ Tb provocan la liberación de Sustancias Proinflamatorias que
sensibilizan a otras neuronas a estímulos subsequentes.
CANALTRPV1qCanal Iónico: proteína transmembranal encargada de controlar el paso de iones a través de la membrana de toda célula viva. Son compuertas que se abren y se cierran frente a determinados estímulos.
qIdentificación del primer canal TRP (“potencial transitorio del receptor”) en la mosca de la fruta (Drosophila melanogaster).
q7 subfamilias: TRPC (canonical), TRPM (melastatina), TRPV (vaniloide), TRPA (anquirina), TRPN, TRPP (policístico), TRPML (mucolipina).
qSe expresa en neuronas del SNP, como en las neuronas del gl de la raiz dorsal, de los ganglios trigeminal y torácico vagal, y en fibras sensoriales C y A ð .
qCAPSAICINA Y RESINIFERATOXINA (RTX): agonistas mejor caracterizados y más utilizados del TRPV1
qAgonistas del TRPV1 pueden provocar dolor intenso al activar el canal, pero tb pueden producir la desensibilización de éste, utilizándose como analgésicos. Si los agonistas se aplican durante periodos prolongados, puede inducirse la muerte de las terminales nerviosas debido al aumento del calcio intracelular.
qLos CANNABINOIDES ENDOGENOS (Anandamida) tb pueden modular los canales TRPV1
ACTIVACIÓNDELOSTERMORECEPTORESDEPOTENCIALTRANSITORIO(TRPS)
Szallasi A et al. The vanilloid receptor TRPV1: 10 years form channel cloning to antagonist proof-of-concept. Nature Review, Drug Discovery. 2007;(6): 357-372
MentaVerdeAlcanfor
LaurelAndrographisPaniculata
Capsaicina
≥43ºC≥53ºC ≥33ºC ≥25ºC ≤23ºC ≤17ºCtºC
RECEPTORESTRPV1:Receptordepotencialtransitoriodetipovaniloide subtipo1
Canal catiónico no selectivo, regulado por ligando1Ampliamente distribuidos por el SNC y SNPExpresados de forma selectiva en nociceptores de Fibras C y en menor grado A ðPrincipal receptor involucrado en la sensación de dolorActivados por capsaicina y otros estímulos nocivos, para producir una respuesta dolorosa
TRPV1 están aumentados en el Dolor Neuropático
Cerebro: sensación dolorosa de quemazón
Médula espinalDespolarización e inicioPotenciales de acción
Neurona Sensitiva
CalorAcidosis
Activadores de TRPV1 3
MembranaNeuronal
Agonistasendógenos/
exógenosCapsaicina
Sobredosis Calcio, Disfunción mitocondrial, etc.
DesfuncionalizaciónLocalizada
CONOCIMIENTODELOSPRINCIPALESTIPOSDEDOLOR
DOLOR NEUROPÁTICODolor originado o provocadopor una lesión o enfermedaddel sistema somatosensorial
DOLOR NOCICEPTIVODolor provocado poruna respuesta inflamatoria o no inflamatoriaa un estímulo nocivo o potencialmente nocivo para los tejidos1
1. Adaptado de D. Julius et al., en S. B. McMahon y M. Koltzenburg. Wall and Melzack's Texbook of Pain, 5.ª ed. Londres: Elsevier; 2006, p. 35.
COEXISTENCIADELDOLORNOCICEPTIVOYDELDOLORNEUROPÁTICO
Ambos tipos de dolor coexistenen numerosasafecciones(dolor mixto)
DOLOR NEUROPÁTICODOLOR NOCICEPTIVO
Webster, L. R. Am J Manag Care 2008;14 (5 supl. 1): S116 a S122.Ross, E. Expert Opin Pharmacother 2001; 2: 1529 a 1530.
EJEMPLODEDOLORMIXTO:LUMBALGIACONRADICULOPATÍASECUNDARIAAHERNIADISCAL
Freynhagen, R. y R. Baron. Curr Pain Headache Rep 2009; 13: 185 a 190.
EL DOLOR CONTINUO
•Es un mecanismo de protección. •Presencia habitual de una lesión
nociva manifiesta.
•No cumple una funciónprotectora.
•Deteriora la salud y la funcióncorporal.
DOLORAGUDO
Lesión
DOLORCRÓNICO
≥ 3 a 6 meses
McMahon, S. B. y M. Koltzenburg. Wall and Melzack's Texbook of Pain, 5.ª ed. Londres: Elsevier; 2006, p. 205, 235 a 236.
SENSIBILIZACIÓNCENTRALSensibilizacionperiférica
Lesióntisular
• liberación fibra-C• Hiperalgesia (1°, 2°)• Alodinia• Activación de
receptores NMDA Médula espinal
SENSIBILIZACIONCENTRALØNEUROPLASTICIDADeslacapacidadquetieneelcerebrodeadaptarsecontinuamentealanuevainformación yalasexperienciasquerecibe
ØSerefiereaaquelloscambiosdinámicosyaseanfuncionalesy/oanatómicosquetienenlugarenelsistemanerviosocomoconsecuenciadeunaenfermedad
ØLaPLASTICIDADNEURONALserefierealacapacidaddelasneuronasparacambiarsufunción,estructuraoperfilquímicoanteunacircunstancia
ØTienelugaren:Ø NeuronasdelastadorsaldelaMEØNociceptores periféricos(Sensibilizacion Periférica)ØEstructurascerebralesqueparticipanenelprocesonociceptivo:médularostralventromedial (NVR),cortezadelcínguloanterior(CCA)oamígdala
ØVíasdelSNCySNPnolesionadas:PROCESODEREORGANIZACIONCOMPENSATORIA
SENSIBILIZACIONCENTRAL
AUMENTOPROGRESIVOENLARESPUESTADELSISTEMAALESTIMULOREPETIDO
PLASTICIDAD(DEPENDIENTEDELAACTIVACION:AUTOSENSIBILIZACION)
RESPUESTADENEURONASESPINALESAUNAESTIMULACIONREPETIDADE
FIBRASC,CONAUMENTODELTAMAÑODELOSCAMPOSRECEPTIVOS
YACTIVACIONNMDACENTRAL.SEDESARROLLAENHORAS
PLASTICIDADNEURONALYDOLOR1.-CAPACIDADDELASNEURONASPARAVARIARSUFUNCION,
PERFILQUIMICOOSUESTRUCTURA2.- RESPUESTAALOSESTIMULOSDOLOROSOS/INFLAMACION3.- TODOELLOCONTRIBUYEAALTERARLASENSACIONDEDOLOR
1.- ACTIVACION: iniciorápido,granintensidaddolorà reviertefácilWind-up(sumación )
2.- MODULACION: estimulos repetidosintensos,à revierteconlentitudSensibilizacion periféricaycentral
3.- MODIFICACION: estimulos intensosrepetidosyprolongadosolesiónnerviosaàmuyduradero
Dolorpersistente,neuropaticoWoolf and Salter, Science 2000; 288: 1765-1768
PLASTICIDAD(DEPENDIENTEDELAACTIVACION:WIND-UP)
MODULACIONDELSISTEMA:Cambiosreversiblesenlaexcitabilidaddeestructurasperiféricasycentralesmediadaspormodificacionespost-transduccionales dereceptoresycanalesiónicos,activadasporcascadasdeseñalesintracelulares.
MODIFICACIONDELSISTEMA:Alteracionesalargoplazoenlaexpresióndeneurotransmisores-canalesiónicos-receptoresoenlaestructura, conectividadosobrevidaneuronal
PLASTICIDADDEPENDIENTEDELAMODULACION DELARESPUESTANOCICEPTIVA
ESLAADAPTACIONALOSPROCESOSNOCIVOSINMEDIATOSODIFERIDOS
MODIFICACIONESANIVELDEASTAPOSTERIOR
AUMENTOENLAEXCITABILIDADDELASNEURONASDELASTAPOSTERIOR
PROPAGANDOSEAOTROSGRUPOSNEURONALES
PERDIDADEESPECIFICIDADYLOCALIZACION
PLASTICIDADDEPENDIENTEDELAMODIFICACION DELARESPUESTANOCICEPTIVA
vEXPRESIONDEGENES: regulaciónpositiva(upregulation)delaproteínadelcanaldelsodioespecíficodeneuronasyTPVR1.vCAMBIOFENOTIPICO(SWITCH):SP,CGRPyfactoresneurotróficosderivadosdelSNCdefibrasgrandesmielínicas detipoAyexpresióndelreceptoralfaadrenérgicoenlosaxones.vCONEXIONESSINAPTICASALTERADASenelastadorsal(SPROUTING)vMUERTECELULARdeinterneuronas enelastadorsaldebidoaexcitotoxicidad.
EnlaSENSIBILIZACIÓNelfenómenodeTOLERANCIA alosopioides yel
DOLORPATOLÓGICOesunaexpresiónde
PLASTICIDADNEURONAL.
1º Activación KINASAS
2º Inicio Fosforila NMDA receptores
Esto INCREMENTA LA EXCITABILIDAD NEURONAL por 10,20 o 30’ hasta que cesa el estimulo que lo ha iniciado.
Este CIRCULO VICIOSO potencia la función de los rNMDA y su EFICACIA, por DEFECTO tambien AUMENTA la SENSIBILIZACION DOLOROSA.
SENSIBILIZACIONCENTRAL
ESTADODOLOROSOPERSISTENTEOCRONICOPUEDEDEBERSEAALTERACIONESDELSNCYNOAUNA
EXCITABILIDADNEURONALAUMENTADA
(OHIPEREXCITABILIDAD)
SINTOMADOLOR(MÁSQUEUNASENSACIÓNDESAGRADABLE)
• Disminuyeelcomfort,aumentalasalt psicosoc.
• Aumentodelamorbilidad
• Cronificación deldolor
• Aumentoestanciahospitalaria
• Aumentogastosanitario
ALTAPEVALENCIAINTRA-EXTRAHOSPITALARIA
CONSECUENCIASDELDOLOR
vCARDIOVASCULAR:Taquicardia;HTA,Trabajocardíaco
vPULMONAR:Hipoxia,Atelectasias,NeumoníavGASTROINTESTINAL:Náuseas,Vómitos,Ileo.vRENAL:Oliguria,Retenciónorina.vEXTREMIDADES:Dolormuscular,TVPvENDOCRINO:Catabolismoyconsumo02vSNC:Ansiedad,Temor,Fatiga.vINMUNOLOGICO:Disfunción.
CONCEPTODEDOLOR1.- Doloresunaexperienciamuycompleja
2.- Existenmuchosfactoresquedeterminanestasensaciondesagradable
3.- Elsistemanerviosotienecapacidadparaadaptarseadiferentessensaciones/estimulos
4- Existentambien aspectosambientalesysociologicos quedeterminánsupercepcion
PLANIFICACIONDELTRATAMIENTO
OBJETIVOSTERAPEUTICOSYLINEASDEFUTURO
CANALESDELSODIO:1.1,1.6-1.91.7:TipoN(Ziconotide);TipoT
SUSTANCIAP:◦ Menordeplección yliberacióndeNT
RNMDA:Sensibilidadcentral
OPIOIDES:RECEPTORSIGMA1Seexpresaenelastadorsal,locuscaeruleusAntagonistas:HaloperidolAgonistas:Pentazocina yFluvoxamina
GABA
INHIBIDORESRECAPTACIONMONOAMINAS
OBJETIVOSTERAPEUTICOSYLINEASDEFUTURO
CANALESTRP
FACTORCRECIMIENTONEURONALSeunealacombinacióndeTrkADoloragudoycrónico:AR,Espondiloartropatía,CistitisHemorrágicaTANEZUMAB(AcIGG2)
RECEPTORESANGIOTENSINAAT1YAT2:ElAT2estápresenteenelastadorsal,nervioperiférico,pielyvíscerasReceptorEMA401