Early Hellenistic pottery from Salamis / Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από...

43
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΙΒ́ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009 ΑΘΗΝΑ 2014 ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ Π ΡΑ Κ Τ Ι Κ Α Κείμενα

Transcript of Early Hellenistic pottery from Salamis / Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από...

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-197-3

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Κ

είμε

να

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Κείμενα

Γενική επιμέλεια ΕΛΕΝΗ ΚΩΤΣΟΥΥπεύθυνη έκδοσης ΜΑΡΙΑ ΚΑΖΑΚΟΥΚαλλιτεχνική επιμέλεια ΡΟΥΛΑ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΚΗ

Εκτύπωση ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕ

copy2014 ΤΑΜΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΩΝΠανεπιστημίου 57 Αθήνα 105 64wwwtapgr

ISBN 978-960-386-196-6ΤΟΜΟΣ Α ΚΕΙΜΕΝΑ 978-960-386-197-3ΤΟΜΟΣ Β ΠΙΝΑΚΕΣ 978-960-386-198-0

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Κείμενα

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥΚαθηγήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

ΑΡΓΥΡΟΥΛΑ ΔΟΥΛΓΕΡΗ-ΙΝΤΖΕΣΙΛΟΓΛΟΥΑρχαιολόγος ΙΓacute ΕΠΚΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΖΑΧΟΣΠροϊστάμενος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗΔιευθύντρια του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Ηπειρωτικών Σπουδών

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥΕπίτιμος Διευθυντής Νομισματικού Μουσείου

Επίτιμος Διευθυντής Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΡΑΤΖΕΝΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΕΛΕΝΗ ΚΟΤΖΑΜΠΟΠΟΥΛΟΥΑρχαιολόγος ΑΙΗΣ

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Κείμενα

7

ΜΝΗΜΗ

ΗΟΥΣ ΖΕΡΒΟΥΔΑΚΗ

Όταν κάποτε συζητούσαμε για το μέλλον αυτών των Συναντήσεων εκεί στα Χανιά και σκεφτόμασταν για τη μορφή που μπορούσαν να πάρουν κυρίως τη νομική γύρισε τότε και μου είπε laquoγιατί για να μαλώνουμε ποιος θα γίνει διευθυντήςraquo Η κουβέντα αυτή χαρακτηρίζει την Ηώ Δούλεψε πολύ για την υπόθεση αυτή Ήταν ο γραμματέας ο βοηθός και ότι άλλο χρειαζόταν Έβαζε σε τάξη πολλά πράγματα και τελείωνε πολλά Συγχρόνως όμως κατέθετε συνεχώς την κριτική άποψή της για το θέμα έτσι ώστε να μας κρατά σε μια σταθερή επιστημονική γραμμή αλλά και ορθούς

Ποτέ δεν ζήτησε για τον εαυτό της ένα οποιοδήποτε πλεονέκτημα ndash ίσως μόνο εκείνο της μη προβολής Ποτέ δεν επέβαλε την άποψή της όμως αυτή ήταν συνήθως η ορθή Ρωτούσε άκουγε και υιοθετούσε αυτό που υπηρετούσε την υπόθεσή μας Ενδιαφερόταν για την τεχνολογία των πήλινων αγγείων και τη χρήση τους και χαιρόταν με τα μικρά πράγματα τα παιχνίδια Παρακολουθούσε με προσοχή το θέμα των εργαστηρίων και των τεχνιτών Έτσι διαμορφώθηκε για το θέμα της ελληνιστικής κεραμικής μια επιστημονική δημοκρατική και έγκυρη σκέψη

Αγαπούσε τους τεχνίτες και τους τεχνικούς Ο στόχος της προστασίας και της ανάδειξης των πραγμάτων των μνημείων προέκυπτε από την πλούσια γνώση της επιστήμης Ενεργούσε με γνώση αλλά και με απέραντη όμως κρυμμένη αγάπη για όλους και όλα

Είμαστε πλούσιοι που τη γνωρίσαμε και τη ζήσαμε είμαστε φτωχότεροι που πια δεν είναι σήμερα εδώ μαζί μας να μας επιβραβεύσει με το μικρό χαμόγελο της ικανοποίησης για όσα προσπαθούμε

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥ

8

IN MEMORIAM

I ZERVOUDAKI

Once in Chania when we were discussing the future of these Meetings and debating what form ndash presumably legal ndash they might take she turned to me and said ldquoWhy so we can fight over who will be the Directorrdquo That was typical of Io She worked endlessly for this forum She was secretary aide and anything else that was required She sorted things out and polished things off and was always ready with a quiet observation to keep us straight and on the right track

She never sought anything for herself ndash except perhaps to remain in the background She never imposed her opinions although her view was usually the correct one She asked and she listened and adopted whatever best served the matter in hand She was interested in the technology and use of pottery vessels and delighted in toys and other small things She paid close attention to matters relating to craftsmen and workshops and thus developed a sound scientific and democratic knowledge of the field

She loved craftsmen and technicians The aim of protecting and displaying monuments and things belonging to them emerged from the abundance of her scientific knowledge She acted with awareness and understanding and with a love for all and for everything that was as boundless as it was unobtrusive

We are the richer for having known her and all the poorer that she is no longer here among us to reward with us a quiet smile of satisfaction for our endeavours

STELLA DROUGOU

9

Θύμηση ΗούςΈνα χρόνο μετά

Aσφαλώς θα τη δυσαρεστούσε και θα αισθανόταν άβολα η Ηώς η Ζερβουδάκη στην περίπτωση που θα ήταν δυνατό να παρευρισκόταν στη σημερινή σύναξη

Την αφιερωμένη στη μνήμη της

Και θα αντιδρούσε έντονα σε κάθε από μέρους μας προσπάθεια αναφοράς στο ακέραιο του χαρακτήρα της Υπογράμμισης της πρόθυμης αρωγής με συμβουλές και βιβλιογραφικές πληρο-φορίες προς όλους εκείνους που επεδίωκαν να γίνουν κοινωνοί της γνώσης και της ευαισθησίας της Έξαρσης του αποδεδειγμένου ενδιαφέροντός της για τα τεκταινόμενα σε ακτίνα αντοχής του θάρρους και της ομοψυχίας

Πρωτοστάτις σε από κοινού με άλλους εγχειρήματα ήδη από τη δεκαετία του 1980 οπότε εγκαινιάστηκε ο θεσμός της διοργάνωσης επιστημονικών συναντήσεων για την ελληνιστική κεραμική δεν εφείσθη κόπων για την ευόδωσή τους Με προσωπική μάλιστα εργασία ακόμη και χειρωνακτική ουδέποτε έπαψε να συνεισφέρει ενεργά και με εκείνο το πρακτικό μυαλό που τη χαρακτήριζε στα όσα ενίοτε απαιτούσε η ανάληψη ενεργειών και πέραν των προσωπικών της πεποιθήσεων πολλές φορές

Θεράπαινα και μύστις του λάθε βιώσας συμμετείχε εκθύμως σε κάθε είδους πρωτοβουλία που θα ανεδείκνυε την αρετή και τη μάθηση ndash το μέτρο εν ολίγοις ndash ως τρόπο ζωής και με εκείνη την περίεργη εκκωφαντική σιωπή της αποστόμωνε την αβελτηρία των αιθεροβαμόνων της ευκαιρίας Και του επιστημονικού τυχοδιωκτισμού

Μακράν των οποιωνδήποτε επιστημοφανών προβολών στο γνωστό κοινό των ειδικών έδωσε μέγεθος και ήθος στα μικρά και ταπεινά εμφυτεύοντας ζωή στον πηλό και το μέταλλο Κυρίως των χρόνων που της ταίριαζαν των ελληνιστικών

Χαρακτηρισμοί όπως laquoμεγάλη Κυρία της Κεραμικήςraquo ndash τόσον επιζητητοί από άλλες ήσσο-νος σημασίας ομοτέχνους της ndash όχι μόνο την άφηναν αδιάφορη με ένα υπομειδίαμα ειρωνείας (αυτογνωσίας γνώρισμα) αλλά και την εκνεύριζαν ως εκφράσεις κενοδοξίας κατεξοχήν και κολακείας

Ως Πυθία μάντις μάντις κακών εντούτοις είχε προ ετών διερωτηθεί κατά πόσον η φυσική μοίρα των ανθρώπων θα της επέτρεπε να συμμετάσχει στη Συνάντηση των Ιωαννίνων Η φυσι-κή μοίρα των ανθρώπων που δυστυχώς την παραμόνευε σε ενέδρα έξω από τον ίδιο εκείνο το χώρο στον οποίο είχε αφιερώσει μεγάλο τμήμα της πνευματικής της ζωής

Θα μας λείψει η Ηώς η Ζερβουδάκη Θα μας λείψει η σοφία της η προστατευτική χειρονομία σε ένα νεανικό ώμο το σπάνιο αλλά μεστό ομορφιάς γέλιο της ndash το άφθονο και το παιδικό

10

μέχρι δακρύων Η απλοχεριά της δείγμα ανωτερότητας και πηγαίου ενδιαφέροντος προς τους ανερχόμενους Θα μας λείψει Η ζωντάνια και τα νιάτα της Ναι τα νιάτα της

Κι ας είμαστε σχεδόν σίγουροι ότι είναι ακόμη και τώρα εδώ παρούσα ανάμεσά μας η μορφή της καθιστή στην πρώτη σειρά να σημειώνει σαν τακτική μαθήτρια τα όσα σημαντικά ακούσματα

Θα την περιμένουμε πάντα να προβάλει με σταθερό βήμα πίσω από τη γωνία της αδιαφορίας και της προχειρότητας σταθερή στην ώρα της με τα χαρτιά της στη σάκα τις μεθοδευμένες προτάσεις της τον αντικρούοντα κουδουνιστό της λόγο

Σε όλα τα μήκη της επιστημοσύνης τους μεσημβρινούς της συναδελφικότητας τον ισημερινό της φιλίας μακρά από τα τετριμμένα την αναμένουμε όλοι μας να αποτολμήσει την έκπληξη και να ξαναφανεί έφιππη σαν ασυμβίβαστη παραδοχή της μοίρας

Τώρα που οι καιροί κοιτάχθηκαν στα μάτια και αναγνώρισαν τη φτώχια τους την καρτερούμε την Ηώ τη Ζερβουδάκη σαν άλλο Βελλερεφόντη την καρτερούμε στις προσδοκίες μας να μας απελευθερώσει από το τέρας της πνευματικής νωχέλειας και της αβουλίας

ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥ

11

HΩΣ ZEPBOYΔAKHH συνάδελφος η δασκάλα η συνεργάτις

Για την προσωπικότητα και το έργο της Ηούς Ζερβουδάκη υπάρχουν πολλά που πρέπει να ει-πωθούν και θα ειπωθούν σίγουρα στο μέλλον Η δική μου μικρή συμβολή τη στιγμή αυτή ας πε-ριοριστεί στην αναφορά μερικών βιωμάτων μου σχετικά με την Ηώ όπως τη γνώρισα σαν συ-νάδελφο δασκάλα και συνεργάτιδα

Στα πρώτα μου βήματα ως Επιμελήτριας των Αρχαιοτήτων στην Αρχαιολογική Υπηρεσία γνώρισα την Ηώ Ζερβουδάκη ως Πρόεδρο του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων η οποία μάλι-στα στις 24 Ιουνίου του 1980 υπέγραψε μαζί με τη Λιάνα Παρλαμά ως Γραμματέα το έγγραφο αποδοχής του αιτήματός μου να γίνω μέλος του Συλλόγου Από την εποχή εκείνη η Ηώς ήταν για μένα μια μεγαλύτερη συνάδελφος για την οποία έτρεφα απεριόριστη εκτίμηση και ιδιαίτε-ρο σεβασμό γνωρίζοντας το υπηρεσιακό και επιστημονικό της έργο αλλά κυρίως το ήθος της

Η αφορμή για μια πιο ουσιαστική προσέγγιση μεταξύ μας σε επιστημονικό επίπεδο δόθηκε κατά τη διάρκεια του Διεθνούς Συνεδρίου για την Αρχαία Θεσσαλία αφιερωμένου στη Μνήμη του Δ Ρ Θεοχάρη το οποίο διοργανώθηκε από τη ΙΓacute Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων στον Βόλο το φθινόπωρο του 1987 Στο Συνέδριο αυτό παρουσίασα για πρώτη φορά τη σωστική ανασκαφική έρευνα που διενήργησα σε ένα εργαστήριο κεραμικής της ελλη-νιστικής εποχής στην αρχαία πόλη των Φερών στη θέση του σημερινού Βελεστίνου στο Νομό Μαγνησίας Ανάμεσα στα ευρήματα της ανασκαφής συγκαταλέγονταν και πολλά τμήματα μη-τρών για την κατασκευή ανάγλυφων σκύφων οι οποίες μήτρες γενικά αποτελούν αντικείμε-να σπάνια σε ολόκληρη τη Θεσσαλία Η Ηώς που παρακολουθούσε το Συνέδριο διακρίνο-ντας αμέσως τη σημασία των ευρημάτων με παρότρυνε και με ενεθάρρυνε να τα παρουσιάσω σε ανακοίνωση στη Β΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική που ως γνω-στόν πραγματοποιήθηκε στη Ρόδο το έτος 1989 και μου έδωσε έτσι την ευκαιρία να εμπλακώ ενεργά στον αναδυόμενο τότε θεσμό αυτών των Συναντήσεων ο οποίος ήδη έχει υπερβεί χρο-νικά την εικοσαετία Οι συμβουλές οι επισημάνσεις και οι παρατηρήσεις της ήταν καθοριστι-κής σημασίας για την εκ μέρους μου προσέγγιση του συγκεκριμένου επιστημονικού αντικειμέ-νου ώστε να θεωρώ την Ηώ πραγματική δασκάλα μου σε θέματα ελληνιστικής κεραμικής Η αδιάλειπτη συμμετοχή μου από τότε μέχρι σήμερα σε όλες τις Συναντήσεις εμπνέεται και από τη δική της πίστη και προσήλωση στους στόχους που θέτει κάθε φορά η Επιστημονική Επιτρο-πή μετά από συζήτηση με τους Συνέδρους

Η πιο σημαντική στιγμή της συμμετοχής μου στις Επιστημονικές Συναντήσεις για την Ελλη-νιστική Κεραμική ήταν η διοργάνωση της ΣΤacute Συνάντησης στον Βόλο την άνοιξη του 2000 με κύριο θέμα την ελληνιστική κεραμική στη Θεσσαλία Τότε τα τρία βασικά μέλη της Επιστημο-νικής Επιτροπής η Ηώς Ζερβουδάκη η Στέλλα Δρούγου και ο Γιάννης Τουράτσογλου μου έκαναν τη μεγάλη τιμή να με προτείνουν ως τέταρτο μέλος της Επιτροπής Έτσι μου δόθηκε

12

για πρώτη φορά η ευκαιρία για μια πιο στενή πολύπλευρη και δημιουργική συνεργασία με την Ηώ και με τα άλλα δύο μέλη της Επιτροπής η οποία θεωρώ ότι υπήρξε ανεπανάληπτη εμπει-ρία στη διαδρομή μου ως μέλους της Αρχαιολογικής Οικογένειας Η μεθοδικότητα η αποφα-σιστικότητα και η αυστηρότητα σε ορισμένες περιπτώσεις της Ηούς συνετέλεσαν στην επιτυ-χία και της ΣΤacute Συνάντησης

Σήμερα στην έναρξη των εργασιών της Ηacute Επιστημονικής Συνάντησης για την Ελληνιστι-κή Κεραμική η Ηώς Ζερβουδάκη δεν είναι μαζί μας σαν φυσική παρουσία Η απουσία της εί-ναι οδυνηρά αισθητή όμως το πνεύμα της βρίσκεται κοντά μας και εξακολουθεί να μας εμπνέ-ει ώστε να συνεχίσουμε το Έργο στο οποίο εκείνη είχε αφιερώσει σημαντικό μέρος των δημι-ουργικών δραστηριοτήτων της

APΓYPOYΛA ΔOYΛΓEPH-INTZEΣIΛOΓΛOY

13

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Λ ΖΑΧΟΣ - ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗ Ηacute Επιστημονική Συνάντηση για την ΕλληνιστικήΚεραμική 19-21

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ

ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΙΑΜΠΗ Η οικονομία της βορειοδυτικής Ελλάδας κατά την ελληνιστική περίοδο Ήπειρος Ακαρνανία και Αιτωλία νησιά του Ιονίου 25-62

ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Κεραμική ελληνιστικών χρόνων από δημόσιο κτίριο της Αμβρακίας 63-67

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ Ταφικά σύνολα πρώιμης και μέσης ελληνιστικής περιόδου από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας 68

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Ελληνιστική κεραμική από οικία της Αμβρακίας Πινάκια και ανάγλυφοι σκύφοι 69-83

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣ - ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ Ελληνιστική κεραμική από τη νεκρόπολη του Ορράου 84

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥ Ελληνιστική κεραμική από δημόσιο κτίριο στην ακρόπολη laquoΜεγάλου Γαρδικίουraquo στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων 85-95

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣΕλληνιστική κεραμική από τη δυτική στοά της αγοράς στον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 96

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ Ελληνιστική κεραμική από τα Γίτανα 97-108

ΓΑΡΥΦΑΛΙΑ ΜΕΤΑΛΛΗΝΟΥ Ελληνιστική κεραμική από το ταφικό μνημείο στη Ρίζιανη 109

ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΛΑΜΠΡΟΥ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΡΟΣΟΥ Ελληνιστική κεραμική από την ανασκαφή τάφων στο νεκροταφείο και την ευρύτερη περιοχή της Ντόλιανης (αρχαία Φανοτή) 110

ANNA GAMBERINI Hellenistic Fine Ware Finds in Phoinike (Kaonia) Local Production and Imports 111-115

DHIMITER CONDI Hellenistic Pottery from Butrint 116

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗ Ερυθρόμορφες λήκυθοι υστεροκλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων σε τάφους της Αιτωλοακαρνανίας Πρώτη παρουσίαση 117-124

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕΡΜΠΕΤΗ - ΤΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ Ελληνιστική κεραμική από το νεκροταφείο των Οινιαδών 125-132

ELIZABETH A BOLLEN The Hellenistic Pottery of Kalydon and Chalkis Aitolias 133-138

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ Ελληνιστική παιδική ταφή από τη βόρεια νεκρόπολη της αρχαίας Κέρκυρας 139

ΓΟΥΛΙΕΛΜΑ-ΚΥΡΙΑΚΗ ΑΥΓΕΡΙΝΟΥ Δύο κλειστά ταφικά σύνολα από την Κέρκυρα και τους Παξούς 140

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑ Ελληνιστική κεραμική laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo από το βόρειο νεκροταφείο της Λευκάδας 141-150

MARIA DEOUDIΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ Die spaumltklassisch- hellenistisches Tafel- und Essgeschirr aus der Houmlhle- Loizos aus Ithaka 151-157

CATHERINE MORGAN Change and Continuity The Nature of Roman Influence in the Hellenistic Ceramic Assemblages of Northern Ithaka 158

Α ΣΩΤΗΡΙΟΥ ΚΑ Ελληνιστική κεραμική από το βόρειο νεκροταφείο της Σάμης 159

Α ΣΩΤΗΡΙΟΥ ΚΑ Ελληνιστική κεραμική από το νότιο νεκροταφείο της Σάμης 160

ΡΩΞΑΝΗ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΡΟΣΟΥ Εικονογραφικά μοτίβα στα αγγεία της ελληνιστικής περιόδου από τη ΒΔ Ελλάδα 161

ΝΙΚΟΣ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ Ελληνιστική κεραμική από την πόλη της Ζακύνθου 162

ANTONIA SERRITELLA Poseidonia-Paestum La ceramica a vernice nera dallrsquo ekklesiasterion 163-174

FABIO MOSCA - PAOLA PUPPO Dinamiche commerciali nel Mediterraneo Occidentale La ceramica megarese a Malta 175-180

STEPHAN G SCHMID Imported Mould Made Bowls from Enseacuterune (France) and the Long Distance Trade in the Hellenistic Mediterranean 181-188

KARL GERHARD HEMPEL Hellenistische Keramik in Apulien 189

14

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΡΑΙΚΟΣΌροι και συνθήκες της μετάβασης στην κεραμική των ελληνιστικών χρόνων Το παράδειγμα της Βέροιας 190

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 191-204

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 205-233

ΦΑΝΟΥΡΙΑ ΔΑΚΟΡΩΝΙΑ Λοκρική laquoterra sigillataraquo 234

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗ Αιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 235-243

ΕΛΕΝΗ ΣΑΡΡΗ Κλειστά σύνολα ελληνιστικής κεραμικής από το Άργος 244

HORST SEILHEIMER Die hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 245-256

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥ Ερμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 257-262

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗ Ύστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 263-274

VERONIKA MITSOPOULOS-LEON Einige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 275-283

ANNETTE PEIGNARD-GIROS Vases agrave parois fines trouveacutes dans les fouilles de Deacutelos problegravemes de typologie et de chronologie 284

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥ Ελληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 285-290

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗ Εργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 291-300

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗ Πρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 301-312

LARS HEINZE Attic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 313-318

BILLUR TEKKOumlK Hellenistic Period Pottery Production at Troy 319

CHRISTINE ROGL Ephesos und seine Reliefbecher Eine Analyse der Produktion und Verbreitung 320

NINA FENN Priene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 321-322

ERTEKIN M DOKSANALTI Three Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 323-336

PATRICIA KOumlGLER Knidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the LateHellenism 337-340

ADELE FEDERICA FERRAZZOLI The Hellenistic Pottery from the Excavation of Elaiussa Sebaste in Cilicia (Turkey) 341

LEVENT ZOROĞLU Transition from the Persian to the Ptolemaic Periods the Late Classical and Early Hellenistic Tomb Contexts from Kelenderis in Rough Cilicia 342

MEHMET TEKOCAK Evaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 343-349

EWDOKSIA PAPUCI-WŁADYKA Closed Deposit from the Cistern South of the Villa of Theseus in Nea Paphos Cyprus 350

DALIT REGEVThe Phoenician Origins of Eastern Sigillata A 351-363

SABINE LADSTAumlTTERBecoming Greek ndash Staying Egyptian A Pottery Contribution to the Hellenisation of Upper Egypt 364-365

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 369-374

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥ Πρώιμη ελληνιστική κεραμική τάφων από το Δημαριό Άρτας 375

COLETTE BEESTMAN-KRUYSHAAR City and Countryside The Pottery of New Halos Thessaly 376

ΠΟΛΥΞΕΝΗ ΑΔΑΜ ΒΕΛΕΝΗ Η οικοσκευή αγροτικού συγκροτήματος στην Ασπροβάλτα 377

VERA BITRAKOVA GROZDANOVA - NADA POČUČA KUZMANNotes sur la ceacuteramique des neacutecropoles de la ville de Lychnidos et de sa reacutegion 378

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPO Recenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 381-388

SILVANA BLAZEVSKA Pottery Production in the Lower Vardar Valley Characteristics Diffusion and Relationship 389

15

OCTAVIAN BOUNEGRU Pergame La dynamique spatiale de la production ceacuteramique fine agrave lrsquoeacutepoque helleacutenistique 390

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗ Αποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 393-397

MARIA TRAPICHLER Cooking Vessels and Cooking Devices from Velia Southern Italy The Development from Hellenistic to Roman Times 398

BASHKIM VREKAJ Leacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 399-406

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑ Τυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 407-424

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥ Ευβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 425-439

ELIZABETH LANGRIDGE-NOTI Between East and West Plaketten-vases in Laconia 440

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥ Το αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 441-466

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ Πήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 467-474

DENIS ZHURAVLEV Hellenistic Lamps of the Bosporan Kingdom 475

VASILICA LUNGU Amphores pseudo-panatheacutenaiumlques helleacutenistiques Approches de lrsquoarcheacuteologie en mer Noire 476

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗ Από τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 477-485

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETI La ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 489-500

ΕΦΗ ΣΑΡΑΝΤΗ Στρωματογραφημένη κεραμική από το οικόπεδο ιδιοκτησίας Ν Παπαβασιλείου στη Ναύπακτο 501

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΚΑΛΛΙΝΤΖΗ - ΚΥΡΙΑΚΗ ΧΑΤΖΗΠΡΟΚΟΠΙΟΥ - ΜΑΡΙΑ ΧΡΥΣΑΦΗ Στρωματογραφική έρευνα στο νότιο περίβολο των Αβδήρων Δυνατότητες ιστορικής ερμηνείας των ανασκαφικών δεδομένων 502

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥ Ο laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 503-513

ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΚΑΜΑΤΗΣ Αγορά Πέλλας Κλειστό σύνολο δημόσιου πηγαδιού 514

ΠΟΛΥΞΕΝΗ ΜΠΟΥΓΙΑ Κεραμική από υστεροελληνιστικό στρώμα καταστροφής στην Ηράκλεια Τραχινία 515

ΚΥΡΙΑΚΗ ΚΑΛΛΙΓΑ Ελληνιστική Θήβα η κεραμική της laquoΟικίας Βraquo και τα νέα στοιχεία για την παρουσία των Ρωμαίων στη Βοιωτία 516

SUSAN I ROTROFF The Pottery from the Agora Bone Well 517-527

GUY SANDERSA Re-examination of the South Stoa Wells at Corinth 528

SARAH A JAMES Νέα χρονολόγηση της κορινθιακής ελληνιστικής επιτραπέζιας κεραμικής Ο αγρός της Παναγίας 529-534

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZA Eastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 535-545

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΕΝΗ Χρονολογικά προβλήματα της ελληνιστικής κεραμικής σε συνάρτηση με τα νομίσματα σε κλειστά σύνολα ευρημάτων και στη στρωματογραφία 546

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥ Κλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 549-554

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣ Τρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 555-564

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ Ταφικά ευρήματα από τα Πλαίσια του Νομού Ιωαννίνων 565

ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΛΑΜΠΡΟΥ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΡΟΣΟΥ Κεραμική της ελληνιστικής περιόδου από την Ντόλιανη (αρχαία Φανοτή) 566

ΕΛΠΙΔΑ ΣΑΛΤΑΓΙΑΝΝΗ Αγγεία μεταφοράς και αποθήκευσης (αμφορείς πίθοι) από το Δυμόκαστρο (αρχαία Ελίνα) 567

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗ - ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΥ Ανάγλυφη ελληνιστική κεραμική από τον αρχαιολογικό χώρο Δυμοκάστρου Θεσπρωτίας 568

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 569-572

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥ Ελληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 573-580

16

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑ Σύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 581-588

FRANZISKA LANG - LAZAROS KOLONAS ET ALPortable ED-RFA (P-ED-XRF) Neue Wege der Keramikforschung in Akarnanien (Westgriechenland) - Vorlaumlufige Ergebnisse 589-596

GREGOR DOumlHNER Stratos (Akarnania) Technological Aspects of Ceramic Production 597-601

ΛΑΜΠΡΙΝΗ ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΥ - ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΒΑΣΙΟΣ Τεφροδόχα αγγεία από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 602 NICO SCHWERDT Keramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 603-609

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗ - ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣ Ελληνιστική κεραμική από κλειστά ταφικά σύνολα πόλεων της παράλιας και κεντρικής Αιτωλίας 610

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ Ελληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 611-615

ΒΑΣΩ ΤΣΑΝΤΗΛΑ Ταφικά σύνολα από τη laquoΒαρναρράχηraquo (ανατολικό νεκροταφείο) της Ναυπάκτου Αιτωλοακαρνανίας 616

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ Ένας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 617-622

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗ Ελληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 623-630

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ - ΛΥΔΙΑ ΜΑΛΑΤΑΡΑΠαρατηρήσεις στην τυπολογία και τη χρήση κανθάρων και ληκύθων από τη Δυτική Ελλάδα 631-634

ΜΑΡΙΑ ΚΑΜΟΥΛΑΚΟΥ Ελληνιστική κεραμική από νεκροταφεία της Λειβαθούς Κεφαλληνίας 635

FABIANA FABBRI The Podere Cannicci Hellenistic Votive Deposit (Paganico Grosseto ndash Italy) 636

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣ Ελληνιστική κεραμική από τη ΒέροιαΤο οικόπεδο Νιώπα 637-638

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗ Κλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 639-646

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗ Τοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 647-657

EDUARD SHEHI Les vases de lrsquoArteacutemision de Dyrrhachion eacutetude preacuteliminaire 658

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣ Ελληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 659-660

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 661-667

CHRISTINE ROGL Multifunktionalitaumlt durch Formenwandel am Beispiel der hellenistischen Reliefbecher 668

CHRISTA SCHAUER Ein Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 669-676

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗ Κλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 677-684

ΕΙΡΗΝΗ ΓΑΒΡΙΛΑΚΗ Ένα ελληνιστικό σύνολο από την αρχαία Λάππα στην ενδοχώρα του Nομού Ρεθύμνης 685

ΝΤΟΡΑ ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΟΥ Ένα κλειστό σύνολο αμφορέων από την Κω 686

SUHAL SAĞLAN A Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 687-698

KRZYSZTOF DOMŻALSKILate Hellenistic Common Pottery Production Centre in Porphyreon (Lebanon) on the Levantine Coast 699

SERGEY SOLOVYOV The Hellenistic Ceramic Assemblage in the Closed Deposit from Asiatic Bosporus (Taman Peninsula Russia) 700

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKO Ancient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 701-702

IRINA VDOVICHENKO - ALEXANDER YERMOLIN The Hellenistic Ceramics (Late 4th-2nd Cent BC) from the Rescue Excavation of the Panticapeum in 2004-2007 703

TATIANA EGOROVA Black-glazed Ceramics of Chersonnesos Manufacture from the Sites of the North-Western Crimea 704

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHIN A Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 705-716

ΣΥΝΟΨΗ - SUMMARY

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥ Σύνοψη των εργασιών της Ηacute Επιστημονικής Συνάντησης για την Ελληνιστική Κεραμική 719-721

STELLA DROUGOU8th Scientific Meeting on Hellenistic Pottery 722-724

17

ΣYNTOMOΓPAΦIEΣ - BIBΛIOΓPAΦIA

Eκτός από τις καθιερωμένες συντομογραφίες χρησιμοποιούνται και οι ακόλουθες

Α΄ΕλλΚερ Α΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική Ιωάννινα 1986 Ιωάννινα 1989

Agora IV RH Howland Greek Lamps and their Survivals The Athenian Agora IV Princeton New Jersey 1958

Agora V HS Robinson Pottery of the Roman Period Chronology The Athenian Agora V Princeton New Jersey 1959

Agora XII BA Sparkes - L Talcott Black and Plain Pottery of the 6th 5th and 4th Centuries BC The Athenian Agora XII Princeton New Jersey 1970

Agora XXII SI Rotroff Hellenistic Pottery Athenian and Imported Moldmade Bowls The Athenian Agora XXII Princeton New Jersey 1982

Agora XXIX SI Rotroff Hellenistic Pottery Athenian and Imported Wheelmade Table Ware and Related Material The Athenian Agora XXIX Princeton New Jersey 1997

Agora XXXIII SΙ Rotroff Hellenistic Pottery The Plain Wares The Athenian Agora XXXIII Princeton New Jersey 2006

Ακαμάτη Τάφοι Πέλλας Μ Λιλιμπάκη-Ακαμάτη Λαξευτοί θαλαμωτοί τάφοι της Πέλλας Αθήνα 1994Ακαμάτης Μήτρες ΙΜ Ακαμάτης Πήλινες μήτρες αγγείων από την Πέλλα Θεσσαλονίκη 1985 (α΄ έκδ) Πέλλας Αθήνα 1993 (βacute έκδ) Alt Aumlgina II E Walter-Karydi -W Felten - R Smetana-Scherer Spaumltklassische und hellenistische Keramik

Alt Aumlgina II1 1982Β΄ΕλλΚερ Β΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Ρόδος 22-25 Μαρτίου

1989 Αθήνα 1990Bruneau 1970 Ph Bruneau Tombes drsquoArgos BCH 94 (1970) 437-531Γ΄ΕλλΚερ Γ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Θεσσαλονίκη 24-2 Σεπτεμ-Γ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Θεσσαλονίκη 24-2 Σεπτεμ-

βρίου 1991 Αθήνα 1994Corinth IV II O Broneer Terracotta Lamps Corinth IV II Cambridge Massachusetts 1930Corinth VII III GR Edwards Corinthian Hellenistic Pottery Corinth VII III Princeton 1975Δ΄ΕλλΚερ Δ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Μυτιλήνη Μάρτιος 1994

Αθήνα 1997Deacutelos XXVI Ph Bruneau Les lampes Deacutelos XXVI Paris 1965Deacutelos XXVIΙ Ph Bruneau Lrsquoicirclot de la maison des comeacutediens Deacutelos XXVIΙ Paris 1970Deacutelos XXXI A Laumonier La ceacuteramique helleacutenistique agrave reliefs 1 Ateliers ldquoioniensrdquo Deacutelos XXXI Paris

1977Demetrias I V Milojčić - D Theocharis (εκδ) Die Deutschen Archaumlologischen Ausgrabungen in Thessalien

Demetrias I Bonn 1976Δρούγου Λύχνοι Πέλλας Στ Δρούγου Ανασκαφή Πέλλας 195-1964 Οι πήλινοι λύχνοι Αθήνα 1992Δρούγου 2005 Στ Δρούγου Βεργίνα Τα πήλινα αγγεία της Μεγάλης Τούμπας Αθήνα 2005Δρούγου - Τουράτσογλου Στ Δρούγου - Γ Τουράτσογλου Ελληνιστικοί λαξευτοί τάφοι Βεροίας Αθήναι 1980 Τάφοι Βεροίας Drougou - Touratsoglou 1991 St Drougou - I Touratsoglou Hellenistische Keramik aus Makedonien Chronologische Indizien

AntK 34 (1991) 13-21Ε΄ΕλλΚερ Ε΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Αθήνα 2000Ελεύθερνα ΙΙ2 Θ Καλπαξής - Α Furtwaumlngler - A Schnapp κά (εκδ) Ελεύθερνα Τομέας ΙΙ Ένα ελληνι-

στικό σπίτι (laquoΣπίτι Αraquo) στη θέση Νησί Ρέθυμνο 1994ΕλλΚερ Αιγαίου Ελληνιστική κεραμική από το Αιγαίο Hellenistic Pottery from the Aegean Μυτιλήνη 1994ΕλλΚερ Ηπείρου Ελληνιστική κεραμική από την Ήπειρο την Αιτωλοακαρνανία και τα Ιόνια νησιά Αιτωλοακαρνανίας Αθήνα 2009 Ιονίων νησιών ΕλλΚερ Θεσσαλίας Ελληνιστική κεραμική από τη Θεσσαλία Βόλος 2000ΕλλΚερ Κρήτης Ελληνιστική κεραμική από την Κρήτη Χανιά 1997

18

ΕλλΚερ Μακεδονίας Ελληνιστική κεραμική από τη Μακεδονία Hellenistic Pottery from Macedonia Θεσσαλονίκη 1991

ΕλλΚερ Πελοποννήσου Ελληνιστική κεραμική από την Πελοπόννησο Αίγιο 2005Ephesos IX V Mitsopoulos-Leon Die Basilika am Staatsmarkt in Ephesos Kleinfunde 1 Keramik

hellenistischer und roumlmischer Zeit Forschungen in Ephesos IX iiii Wien 1991Eretria II IR Metzger Die hellenistische Keramik in Eretria Eretria Ausgrabungen und Forschungen

II Berne 1969 Eretria IX K Gex Rotfigurige und weissgrundige Keramik Eretria Ausgrabungen und Forschungen IX

Lausanne 1993Ζ΄ΕλλΚερ Ζ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Αίγιο 4-9 Απριλίου 2005

Αθήνα 2011Θέμελης - Τουράτσογλου Π Γ Θέμελης - ΓΠ Τουράτσογλου Οι τάφοι του Δερβενίου Αθήνα 1997 Τάφοι Δερβενίου Θέματα Ελληνιστικής Θέματα Ελληνιστικής Κεραμικής στην Αρχαία Μακεδονία Topics on Hellenistic Κεραμικής Pottery in Ancient Macedonia Αθήνα 2012Georgiadou Totenkult und A Georgiadou Totenkult und elische Grabkeramik spaumltklassischer und hellenistscher Zeit elische Grabkeramik Thessaloniki 2005Gortina I A di Vita (επιμ) Gortina I Monografie della Scuola Archeologica Italiana di Atene e delle

Missioni Italiene in Oriente III Roma 1988Hayes 1985 JW Hayes Sigillate Orientali Enciclopedia dellrsquoArte Antica classica e orientale Atlante

delle forme ceramiche II Ceramica fine romana nel Bacino Meditteraneo (tardo ellenismo e primo impero) Roma 1985 1-96

Kabirion III U Heimberg Die Keramik des Kabirions Das Kabirenheiligtum bei Theben III 1982Καλτσάς 1983 Ν Καλτσάς Από τα ελληνιστικά νεκροταφεία της Πύλου ΑΔ 38 (1983) Μελέτες 1-77Kerameikos ΙΧ U Knigge Der Suumldhuumlgel Kerameikos ΙΧ Berlin 1976Kerameikos XI J Scheibler Griechische Lampen Kerameikos XI Berlin 1976Labraunda I P Hellstroumlm Pottery of Classical and Later Date Terracotta Lamps and Glass Labraunda II

1 Lund 1965Meacutedeacuteon V C Vatin - P Bruneau - C Rolley - T Hackens Tombes helleacutenistiques objets de meacutetal monnaies

Meacutedeacuteon de Phocide V Paris 1976Milet V1 AU Kossatz Funde aus Milet 1 Die megarischen Becher Milet V1 Berlin 1990Morel 1981 J-P Morel Ceacuteramique campanienne Les formes BEFAR 244 Roma 1981 19942Olynthus V DM Robinson Excavations at Olynthus Mosaics Vases and Lamps of Olynthus found in 1928

and 1931 Olynthus V Baltimore 1933Olynthus XIII DM Robinson Vases found in 1934 and 1938 Olynthus XIII Baltimore 1950Paphos III JW Hayes The Hellenistic and Roman Pottery Paphos III Nicosia 1991PergForsch 2 J Schaumlfer Hellenistische Keramik aus Pergamon Pergamenische Forschungen 2 Berlin 1968PergForsch 6 C Meyer-Schlichtmann Die Pergamenische sigillata aus der Stadtgrabung von Pergamon

Mitte 2 Jh v Chr - Mitte 2 Jh n Chr Pergamenische Forschungen 6 Berlin 1988Samaria-Sebaste III JC Crowfoot - GM Crowfoot - KM Kenyon Samaria-Sebaste Reports of the Work of the

Joint Expedition in 1931-1933 and of the British Expedition in 1935 No3 - The Objects from Samaria London 1957

ΣΤ΄ΕλλΚερ ΣΤ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική Βόλος 1-23 Απριλίου 2000 Αθήνα 2004

Stobi V Anderson-Stojanović Stobi The Hellenistic and Roman Pottery Princeton 1992Tarsus I H Goldman (εκδ) Excavations at Gozlu Kule Tarsus Vol I The Hellenistic and Roman

Periods Princeton 1950Thompson 1934 HA Thompson Two Centuries of Hellenistic Pottery Hesperia 3 (1934) 316-480 (reprinted in

HA Thompson - DB Thompson - S Rotroff Hellenistic Pottery and Terracottas Princeton 1987)UM LH Sackett (εκδ) Knossos From Greek City to Roman Colony Excavations at the Unexplored

Mansion II BSA Suppl 21 1992

661

Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα

Γιάννης Χαιρετάκης

Εισαγωγή

Τὴν δὲ νῦν [πόλιν] ἐν κόλπῳ κειμένην ἐπὶ χερρονησοειδοῦς τόπου συνάπτοντος πρὸς τὴν Ἀττικήν Με αυτά τα λόγια προσδιορίζει ο Στράβωνας (Γεωγρ ΙΧ 19) τη θέση της αρχαίας πόλης η οποία ταυτίζεται με το σημερινό οικισμό του Αμπελακίου Η πόλη με εύφορη γη και προστατευμένο λιμάνι1 ορίζεται στα βόρεια από τη χερσό-νησο της Πούντας και στα νότια από τη χερσόνησο της Κυνόσουρας Λίγα όστρακα μαρτυρούν εγκατάσταση στο Αμπελάκι ήδη από τα προϊστορικά χρόνια2 ενώ η ακμή του οικισμού τοποθετείται γύρω στο 570 πΧ μετά δηλαδή από την επιτυχή προσάρτηση της Σαλαμίνας στην Αθήνα (Πλούτ Σόλων Χ) Τις τελευταίες δεκαετίες ανασκαφές σωστικού χαρακτήρα έχουν δώσει σημαντικές πληροφορίες για την οργάνωση του οικισμού και την τοπογραφία της πόλης Κατά την ελληνιστική περίοδο οι οικίες καταλαμβάνουν τη νότια κλιτύ της χερσονήσου της Πούντας ενώ εργαστηριακού χαρακτήρα δομές τοποθετούνται στο δυτικότερο τμήμα της πόλης σε επαφή με το δυτικό σκέλος των τειχών3 Δημόσια κτίσματα τα οποία είδε ο Παυσανίας ( 5 και 1) δεν έχουν εντο 5 και 1) δεν έχουν εντο 5 και 1) δεν έχουν εντο-πιστεί και θα πρέπει να αναζητηθούν στο καταβυθισμένο σήμερα τμήμα του οικισμού ενώ ιερό της Βενδίδος σε προϋπάρχουσα μάλλον θέση ιερού της Αρτέμιδος τοποθετείται στην κορυφή της χερσονήσου της Πούντας4

Το ιστορικό πλαίσιο (3187-μέσα 3ου αι πΧ)

Το 187 πΧ ο Κάσσανδρος ύστερα από laquoπροδοσίαraquo των Σαλαμινίων προς τους Αθηναίους (Παυσ Ι 52) κυριεύει τη Σαλαμίνα και εγκαθιστά φρουρά η οποία παραμένει έως το 07 πΧ οπότε και ο Δη-

Θερμές ευχαριστίες οφείλω στην Δρ Ι Δεκουλάκου Επίτιμη Διευθύντρια Αρχαιοτήτων για την άδεια μελέτης του κεραμικού υλικού που προέρχεται από τις ανασκαφές που διενήργησε στη Σαλαμίνα Επίσης στον Π Δεδεβέση για τη συ-ντήρηση των λίθινων και κεραμικών ευρημάτων καθώς και στην Ά Κάττουλα υπεύθυνη αρχαιολόγο Σαλαμίνας και το προσωπικό του Μουσείου Σαλαμίνας για κάθε διευκόλυνση στη μελέτη του υλικού Η συντήρηση της κεραμικής χρημα-τοδοτήθηκε από το ίδρυμα Ψύχα και το Mediterranean Archaeological Trust UK

1 Σκύλαξ Περίπλους 57 κατὰ τοῦτό ἐστι Σαλαμὶς νῆσος καὶ πόλις καὶ λιμήν2 MG Taylor Salamis and the Salaminioi The Ηistory of an Unofficial Athenian Demos JC Gieben Amsterdam 1997 110 σημ

14 Γ Χαιρετάκης Το οικόπεδο Ζούγρη στο Αμπελάκι Σαλαμίνας στρωματογραφία και χρονολόγηση Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 5 2011 2527

3 Ι Δεκουλάκου Ανασκαφές στη Σαλαμίνα 19852007 Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 2 2008 12

4 Όπ

662

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

μήτριος ο Πολιορκητής την προσφέρει ως δώρο στους Αθηναίους Ο Δημήτριος επανέρχεται το 295 πΧ για να την κυριεύσει και να τοποθετήσει μακεδονική φρουρά η οποία παραμένει πιθανότατα έως και το 229 πΧ οπότε και το νησί laquoεπανενώνεταιraquo με την Αθή-να μετά την επιτυχή προέλαση του Άρατου αρχηγού της Αχαϊκής Συμπολιτείας (Πλούτ Άρατος 24) Κατά τη διάρκεια του Χρεμω-νίδειου πολέμου (2721 πΧ) η Σαλαμίνα αποτελεί βάση για τον Αντίγονο Γονατά όχι χωρίς επιπτώσεις όπως πληροφορούμαστε από γεγονότα της επόμενης περιόδου Γύρω στο 252 πΧ ο Αλέξαν-δρος γιος του Κρατερού διοικητής της Κορίνθου και της Εύβοι-ας εξεγείρεται ενάντια στον Αντίγονο Γονατά Ο Ηράκλειτος του Ασκληπιάδου ο διοικητής της μακεδονικής φρουράς που έχει ορί-σει ο Αντίγονος Γονατάς στον Πειραιά και μάλλον και στη Σαλαμί-να αναλαμβάνει την επισκευή των τειχών της πόλης (IG 2 1225) για να προετοιμαστεί προφανώς για τον πόλεμο ενάντια στον Αλέξαν-δρο Αυτό το γεγονός μας πληροφορεί έμμεσα ότι τα τείχη ή μέρος αυτών είχαν καταστραφεί παλαιότερα προφανώς την περίοδο του Χρεμωνίδειου πολέμου χωρίς να μπορεί να αποκλειστεί και άλλη καταστροφή σε τμήμα της πόλης ή του νησιού

Ανασκαφικά δεδομένα Tο οικόπεδο Zούγρη

Στη νότια κλιτύ της χερσονήσου της Πούντας5 στη συμβολή των οδών Τεύκρου και Ευρυσάκη ανασκάφηκε το οικόπεδο Ζούγρη έκτασης περίπου 15 στρέμματος6 (εικ 1) Η πρώτη ανθρώπινη παρουσία στην περιοχή που ερευνήθηκε ανάγεται στους μυκηναϊκούς χρόνους αν και δεν έχουν βρεθεί σταθερά κατάλοιπα αυτής της περιόδου7 Κατά τον ο και τον 5ο αι πΧ δημιουργούνται μικρές δομές εργαστηρια-κού και αποθηκευτικού χαρακτήρα ενώ από τα μέσα του 5ου και έως και το 2ο αι πΧ κατασκευάζονται οικίες οι οποίες εγκαταλείπονται στις αρχές του 1ου αι πΧ Η κατωφέρεια του εδάφους προς τον όρμο του Αμπελακίου επέβαλε την ανδηρωτή διάταξη των οικιών οι οποί-ες ανοικοδομούνται προσθετικά από Ν προς Β Τα όστρακα παλαιο-

5 Για τη θέση και τις ανασκαφές βλ Ι Δεκουλάκου Ανασκαφικές έρευνες στην Σαλαμίνα στο Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου (επιμ) Αργοσαρωνικός Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αργοσαρωνι-κού Πόρος 26-29 Ιουνίου 1998 τόμ Β´ Αθήνα 200 2944 και Ι Δεκουλάκου Σωστικές ανασκαφικές έρευνες στην Σα-λαμίνα προφορική ανακοίνωση στο laquoΒacute Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Το έργο μιας δεκαετίας 1994200 1820 Δεκεμβρίου 200raquo Ι Δεκουλάκου όπ (υποσημ )

6 Τα σχέδια των εικόνων 1 και 2 έχουν γίνει από τους Ε Τόλια Ν Μαστρονικόλα Γ Ορεστίδη και τον γράφοντα 7 Γ Χαιρετάκης όπ (υποσημ 2)

Εικ 1 Κάτοψη της ανασκαφής στο οικόπεδο Ζούγρη Με βέλος δηλώνεται η θέση του απορριμματικού αποθέτη

663

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

χριστιανικών βυζαντινών και μεταβυζαντινών χρό-νων που περισυνελέγησαν μαρτυρούν χρήσεις του χώρου και αυτές τις περιόδους

Στα μέσα του ου αι πΧ γίνεται ένας εκτεταμέ-νος καθαρισμός της περιοχής όπως μαρτυρά απορ-ριμματικός αποθέτης8 που ερευνήθηκε στο ανασκα-φικό τετράγωνο 0 (εικ 2) Η απορριμματική αυτή πρακτική αποτελεί μέρος μιας οργανωμένης και γε-νικότερης εκκαθάρισης της περιοχής για τη δημι-ουργία ανδήρων και την κατασκευή οικιών κάτω από ένα νέο πολεοδομικό σχεδιασμό Η τελευταία χρονολογικά κεραμική του αποθέτη ανήκει στο βacute τέταρτο του ου αι πΧ αλλά δεν μπορεί να προσ-διοριστεί με ακρίβεια πότε έγινε η εκκαθάριση της περιοχής και η επακόλουθη απόρριψη αν έγινε δη-λαδή μετά το 21 πΧ ή αργότερα και πότε η ανοι-κοδόμηση της νέας οικίας αμέσως μετά την απορ-ριμματική πρακτική ή αργότερα Είναι σημαντικό να ειπωθεί ότι στο υλικό του αποθέτη δεν υπάρχουν ίχνη που να δηλώνουν κάποια βίαιη καταστροφή Επίσης η ανοικοδόμηση νέων οικιών στα μέσα του ου αι πΧ που συνοδεύεται και από τη δημιουργία δρόμου πλ 550 μ στο μέσον περίπου του οικοπέ-δου αποτελεί ένδειξη για την ανάγκη στέγασης μεγαλύτερου αριθμού κατοίκων στην πόλη ίσως υπό το φόβο νέων απειλών

Η κεραμική

Η κεραμική που παρουσιάζεται εδώ προέρχεται από τον απορριμματικό αποθέτη9 (Πίν 220β δη 221α δστ) και από τα υποστρώματα των οικιών (Πίν 220α γ 221βγ στ12) στα οποία συγκεντρώθηκε κε-ραμική ως γέμισμα για τη δημιουργία των ανδήρων Στην πλειονότητά της είναι εισηγμένη από την Αθή-να και σε λίγες μόνο περιπτώσεις μπορούμε να διακρίνουμε μη αττική κεραμική ενώ δεν αναγνωρίζε-ται τοπική παραγωγή

Στη μελαμβαφή κεραμική ξεχωρίζουν οι τριφυλλόστομες οινοχόες οι οποίες δεν παρουσιάζουν με-γάλη διαφοροποίηση στην τομή τους έχουν δακτυλιόσχημη βάση σιγμοειδές σώμα και ψηλό λαιμό Συ-

8 Ο αποθέτης είναι διανοιγμένος στο βραχώδες πέτρωμα της Πούντας και έχει σχήμα ανεστραμμένου κώνου Στον άξονα ΒΝ έχει διάμετρο 180 μ ενώ στον άξονα ΑΔ ερευνήθηκε για 2 μ καθώς πάνω σε αυτόν ιδρύθηκε τοίχος με-ταγενέστερης οικίας

9 Ο αποθέτης περιείχε όστρακα αγγείων θαλασσινά όστρεα και λίγα λιθάρια μικρού και μεσαίου μεγέθους Οικοδομι-κό υλικό πέρα από λίγα τμήματα βοτσαλωτών δαπέδων δεν υπήρχε στο γέμισμά του Περιείχε κολουροκωνικές και πυ-ραμιδόσχημες αγνύθες τμήματα κεραμίδων λακωνικού τύπου λίγα οστά ζώων ένα λίθινο αλάβαστρο και μάζες σκωρί-ας Η απόρριψη ήταν ενιαία και δεν παρατηρήθηκε χρονική αλληλουχία στην απόρριψη των στρωμάτων Λίγα όστρακα λύχνου και μελαμβαφών πελικών τοποθετούνται χρονικά στον 5ο αι πΧ ενώ μικρή είναι και η ποσότητα ερυθρόμορ-φων και άλλων αγγείων του α΄ μισού και γ΄ τετάρτου του 4ου αι πΧ Η πλειονότητα της κεραμικής ανήκει στο τελευταίο τέταρτο του 4ουα΄ τέταρτο του ου αι πΧ Μικρότερη είναι επίσης η ποσότητα κεραμικής του β´ τετάρτου του ου αι πΧ Για μια πρώτη παρουσίαση βλ Γ Χαιρετάκης Ο αποθέτης του οικοπέδου Ζούγρη στο Αμπελάκι Σαλαμίνας πρώτα στοιχεία από τη μελέτη της κεραμικής Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 4 2010 1821

Εικ 2 Οικόπεδο Ζούγρη ανασκαφικό τετράγωνο 0 Κάτοψη του απορριμματικού αποθέτη

664

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

χνά είναι ακόσμητες10 (Πίν 220α) ενώ κάποτε φέρουν διακόσμηση με επίθετο λευκό χρώμα όπου στε-φάνια με φύλλα κισσού (Πίν 220β) ή μυρτιάς περιτρέχουν το λαιμό

Οι κάνθαροι κλασικού τύπου αποτελούν την πολυπληθέστερη ομάδα κεραμικής από τον αποθέτη και από τα υπόλοιπα στρώματα αυτής της περιόδου από αυτούς με απλό χείλος11 (Πίν 220γ) έως αυ-τούς με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo στο λαιμό12 (Πίν 220δ) συχνά με χείλος φτιαγ-μένο σε μήτρα Ενδιαφέρον παρουσιάζει η επιγραφή ΗΔ στη βάση κανθάρου του τελευταίου τετάρτου του 4ου αι πΧ13 (Πίν 220ε) η οποία αν δεν σχετίζεται με τον κάτοχο του αγγείου μπορεί να διαβαστεί ως το επίθετο ἡδύς αναφερόμενη στο κρασί που θα περιείχε ἡδύς οἶνος14 Αντίθετα οι κάνθαροι ελλη-νιστικού τύπου είναι συγκριτικά λιγότεροι Άλλα αγγεία πόσεως είναι οι σκύφοι αττικού και κορινθια-κού τύπου όπως τμήμα του σώματος και του χείλους με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύ-οςraquo όπου παριστάνονται στάχυα ανάμεσα σε κλαδιά με αντίρροπα αγκιστροειδή φύλλα των αρχών του ου αι πΧ15 (Πίν 220στ)

Στα μικρά ανοικτά αγγεία τη δεύτερη πολυπληθέστερη ομάδα αποτελούν οι φιάλες και τα φιαλίδια με δακτυλιόσχημη βάση και με έσω ή έξω νεύον χείλος16 (Πίν 220ζη) Συχνά στο εσωτερικό γύρω από τον πυθμένα φέρουν εμπίεστα ανθέμια που περιβάλλονται από δακτύλιο με στικτή διακόσμηση (rouletting) Την εικόνα συμπληρώνουν πινάκια και ιχθυοπινάκια Το σχεδόν πλήρες ιχθυοπινάκιο από τον αποθέτη (Πίν 221α) έχει δακτυλιόσχημη βάση ενώ δύο εδαφόχρωμες ταινίες υπάρχουν γύρω από το ημισφαιρι-κό κοίλωμα στον πυθμένα και στην περιφέρεια17

Στην υπόλοιπη κεραμική περιλαμβάνονται πυξίδες μυροδοχεία λήκυθοι λύχνοι σκεύη τελετουργικών πυρών κά Κάλυμμα πυξίδας (Πίν 221β) του τύπου Β της Αθηναϊκής Αγοράς18 έχει κυλινδρικό τοίχω-μα και κωνικό θόλο με πλατύ περίγυρο Ο περίγυρος διαχωρίζεται από το θόλο με εδαφόχρωμη ταινία ενώ ανάλογη ταινία διαχωρίζει το θόλο από χαμηλό έξαρμα στην κορυφή του Στη στεφάνη της θολω-τής επιφάνειας υπάρχει διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo με περιδέραιο από λογχόσχημα φύλλα από επίθετο αραιωμένο πηλό Ανάλογα καλύμματα προέρχονται από τάφο στο Αμπελάκι όπου το περιδέραιο από λογχόσχημα φύλλα εναλλάσσεται με περιδέραιο από προβασκάνια19 Το μελαμβαφές μυροδοχείο (Πίν 221γ) με χαμηλή δισκοειδή βάση ατρακτόσχημο σώμα και κοντό λαιμό που καταλή-γει σε πλατύ λοξότμητο χείλος φέρει δύο εδαφόχρωμες ταινίες στον ώμο20 Από τους λύχνους της περι-όδου αυτής από τον αποθέτη ένας ανήκει στον τύπο 2 D της Αθηναϊκής Αγοράς21 ένας στον τύπο 27 Α και οι υπόλοιποι στον τύπο 25 (25 Α 25 Β 25 Β rie 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το διrie 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το διrie) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι-

10 Agora XXX εικ 4 αριθ 47 πίν 4 11 Όπ εικ 4 αριθ 118 πίν 2 12 Όπ εικ 5 αριθ 2425 πίν 13 Όπ εικ 4 αριθ 810 πίν 1 14 Σε βάση κύλικας τύπου bolal του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμbolal του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμ του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμ-

ματα WK Kovacovic Die Eckterrasse an der Graumlberstrasse des Kerameikos Kerameikos XV Berlin 1990 1 αριθ S9 Σε βάση κανθάρου του β´ μισού του 4ου αι πΧ στην Ολβία αναγράφονται τα τρία πρώτα γράμματα AS Rujaeva ldquoGraffitirdquo στο NA Lejunkaja P G Bilde JM Hoslashjte VV Kraivina SD Kryžickij (επιμ) The Lower City of Olbia (Sector NGS) in the 6th Century BC to the 4th Century AD Vol 12 Aarhus Univerity Press 2010 508 αριθ S45 Ενιαία λέξη ἡδύοινος αναγράφε-ται στο σώμα κανθάρων από την Κόρινθο Corinth V αριθ 454 και 512

15 Agora XXX εικ 12 αριθ 155 πίν 15 Σ Ελευθεράτου (επιμ) Το Μουσείο και η ανασκαφή Ευρήματα από τον χώρο ανέγερσης του Νέου Μουσείου Ακρόπολης Οργανισμός Ανέγερσης Νέου Μουσείου Ακρόπολης Αθήνα 200 αριθ 121

16 Πίν 220ζ Agora XXX εικ 5 αριθ 1055105 πίν 78 Πίν 220η1 Agora XXX εικ 2 αριθ 980 Πίν 220η2 Agora XXX εικ 59 αριθ 89871 πίν 72

17 Agora XXX εικ 50 αριθ 710711 πίν 18 Όπ 18919019 ΜΙ Πωλογιώργη Χάλκινα κάτοπτρα από τη Σαλαμίνα ΑΕ 14 (2007) 171920 Agora XXX εικ 72 αριθ 11 πίν 85 21 Agora V

5

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

άστημα από το β´ μισό του 4ου έως το α΄ μισό του ου αι πΧ Στα τελετουργικά σκεύη περιλαμβάνονται μικκύλα φιαλίδια και λεκανίδες χαρακτηριστικά αγγεία των τελετουργικών πυρών έθιμο το οποίο έχει αναγνωριστεί και στη Σαλαμίνα22

Η άβαφη κεραμική περιλαμβάνει φιάλες λεκάνες και λεκανίδες με προχοές και πλαστικές διαμορφώ-σεις οινοχόες κάποιες με μελανόγραφη διακόσμηση23 κά Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι επι-τραπέζιοι αμφορείς με ωοειδές σώμα έξω νεύον χείλος και λαβές που ξεκινούν από πλαστικό δακτύ-λιο που περιτρέχει το λαιμό (Πίν 221δε) χαρακτηριστικό που τις εντάσσει στον Τύπο 2 της Αθηναϊκής Αγοράς24 Η σχεδόν ωοειδής τομή του σώματος δεν αλλάζει σε όλο τον ο αι πΧ όπως διαπιστώνου-με από ακέραια παραδείγματα στη Σαλαμίνα και την Αθήνα και το ύψος τους κυμαίνεται ανάμεσα στα 020 με 04 μ Σε τάφους στα Μέγαρα25 έχουν βρεθεί και μικρότερου μεγέθους αμφορείς όπου το ύψος τους κυμαίνεται από 011 έως 022 μ Το χρώμα του πηλού στα περισσότερα δείγματα της Σαλαμίνας είναι ανοικτό καστανό (25Y7 ale brown) συχνά με πολλές ασβεστολιθικές προσμείξεις (Πίν 221δ) ενώ μόλις ένα δείγμα φαίνεται να είναι προϊόν αττικού εργαστηρίου με ερυθρωπό πηλό (5YR5 yellowih red) και λιγότερες προσμείξεις (Πίν 221ε) Κατά τη Rotroff26 ο τόπος παραγωγής της μη αττικής ομάδας θα πρέ-πει να αναζητηθεί κάπου ανάμεσα σε Κόρινθο και Θήβα Η αναγνώριση του αμφορέα αυτού στη Σαλα-μίνα και σε διαφορετικά σύνολα κεραμικής που δεν θα συζητηθούν εδώ δηλώνει τη σαφή του παρου-σία στον Σαρωνικό27 Επιπλέον η εύρεση και των δύο αμφορέων που συζητήθηκαν (Πίν 221δε) στον αποθέτη του οικοπέδου Ζούγρη είναι ενδεικτική της ταυτόχρονης εισαγωγής τους στο νησί τόσο δηλα-δή από το βασικό κέντρο παραγωγής όσο και από την Αθήνα Με αφορμή έναν αμφορέα πιθανώς από την Πάρο η Rotroff28 υποθέτει με μεγάλη επιφύλαξη ως περιεχόμενο μέλι ή ξύδι Αν δεχθούμε ότι οι αμ-φορείς αυτοί εισάγονταν στη Σαλαμίνα για το περιεχόμενό τους και όχι ως κεραμικό είδος ιδίως σε μια περιοχή που δεν είχε κεραμική παραγωγή τότε το μέλι θα πρέπει να αποκλειστεί ως είδος που θα εισα-γόταν στη Σαλαμίνα καθώς η μελισσοτροφία ήταν μια από τις βασικές ασχολίες των κατοίκων της29 και θα ήταν μάλλον απίθανη η ανάγκη εισαγωγής μελιού από άλλο μέρος Η παρουσία μικρών αμφορέων στους τάφους των Μεγάρων ίσως να δηλώνει πράγματι διαφορετικό περιεχόμενο ανάλογα με το μέγεθός τους και τη χρήση για την οποία προορίζονταν Η χρησιμοποίησή τους για μεταφορά ήκαι αποθήκευ-ση κρασιού ή νερού στο οικιακού χαρακτήρα περιβάλλον της Σαλαμίνας θα πρέπει να θεωρείται βέβαιη

Τις εμπορικές σχέσεις επιβεβαιώνουν και οι εμπορικοί αμφορείς από τη Θάσο τη Ρόδο την Κόρινθο και άλλα κέντρα του Αιγαίου Η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμφορέα (Πίν 221στ1)

ΘΑΣΙΩΝτριποδική φιάλη ()

ΠΥΘΙΩΝ

22 Π Δεδεβέσης Εργασίες συντήρησης κεραμικής από το Αμπελάκι Σαλαμίνας Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 4 2010 22 εικ 1 Για το έθιμο βλ Agora XXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρXXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ-γικές πυρές από την ανασκαφή για το laquoΜετρόraquo στο laquoΟικόπεδο Μακρυγιάννηraquo ΑΔ 5152 (1991997) Μελέτες 99118

23 Γ Χαιρετάκης όπ (υποσημ 9) εικ 5 όπου εξαιτίας τυπογραφικού λάθους η χρονολόγηση θα πρέπει να διορθωθεί σε laquoβ´ μισό 4ουα τέταρτο ου αι πΧraquo

24 Agora XXXΙΙΙ 88725 Τα δείγματα από τα Μέγαρα μου γνωστοποίησε ο Π Ζορίδης επί πολλά έτη υπεύθυνος αρχαιολόγος Μεγάρων τον

οποίο και ευχαριστώ θερμά 26 Agora XXXΙΙΙ 827 Ένα πιθανό δείγμα προέρχεται και από την Τροιζήνα βλ Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου Νέα ευρήματα από την

Αρχαία Τροιζήνα στο Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου (επιμ) Αργοσαρωνικός Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Ιστο-ρίας και Αρχαιολογίας του Αργοσαρωνικού Πόρος 26-29 Ιουνίου 1998 τόμ Β´ Αθήνα 200 141 εικ 7 όπου ανάμεσα σε εμπορικούς αμφορείς διακρίνεται τμήμα επιτραπέζιου αμφορέα του τύπου που σχολιάζουμε

28 Agora XXXΙΙΙ 87 29 Μεγάλος αριθμός κυψελών έχει βρεθεί σε όλες τις θέσεις του νησιού κλασικών και ελληνιστικών χρόνων Ο Ευριπίδης

(Τρωάδες 798799) αναφέρει τη Σαλαμίνα ως μελισσοτρόφον

666

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

αναγράφει ως επώνυμο άρχοντα τον Πυθίωνα V βάσει των χαρακτηριστικών του σφραγίσματος0 που τοποθετείται χρονικά γύρω στο 289 πΧ σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες προτάσεις του Garlan31 Η εν-σφράγιστη λαβή ροδιακού αμφορέα (Πίν 221στ2)

ΕΠ ΙΕΡΕΩΣ ΛΥΣ

ΑΝΔΡΟΥμε την αναγραφή του επώνυμου ιερέα του θεού Ηλίου Λυσάνδρου χρονολογείται λίγο μετά το 22 πΧ32 Στην ενσφράγιστη λαβή αμφορέα κορινθιακού τύπου Β που χρονολογείται στις αρχές του ου αι πΧ μικρός αμφορέας εγγράφεται μέσα σε Α (Πίν 221στ)33

Επίλογος - η υπόλοιπη Σαλαμίνα

Το οικόπεδο Ζούγρη στο Αμπελάκι της Σαλαμίνας προσφέρει τα περισσότερα έως τώρα στοιχεία για την κεραμική της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου στο νησί και δίνει πολύτιμες πληροφορίες για συγκριτικές παρατηρήσεις με το ανάλογο υλικό από την Αθήνα Είναι σαφής ο κοινός ορίζοντας ανάμεσα σε Σαλα-μίνα και Αθήνα γεγονός που επιβεβαιώνεται πλέον όχι μόνο σε ιστορικό επίπεδο Η εισαγωγή αγγείων ήταν επιβεβλημένη εξαιτίας της απουσίας τοπικής κεραμικής παραγωγής Διαπιστώνεται αποκλειστική εισαγωγή αττικών μελαμβαφών αγγείων ενώ όσον αφορά στην άβαφη κεραμική το πλαίσιο αγοράς επε-κτείνεται στην ευρύτερη περιοχή της Σαλαμίνας προς B και Δ Ωστόσο η Σαλαμίνα όπως συμπεραίνει κανείς από τους εμπορικούς αμφορείς που εισάγονταν δεν ήταν αποκομμένη από τον υπόλοιπο κόσμο και η σχεδόν αποκλειστική εισαγωγή αττικών αγγείων θα πρέπει να θεωρηθεί laquoφυσικήraquo επιλογή ή laquoανα-γκαστικόraquo επακόλουθο εξαιτίας της ιδιαίτερης σχέσης Αθηναίων και Σαλαμινίων Οι μελετητές34 έχουν εκφράσει κατά καιρούς διάφορες ερμηνείες κατά πόσον οι Σαλαμίνιοι των ιστορικών χρόνων είναι από-γονοι των πρώτων κατοίκων του νησιού αν είναι Αθηναίοι κληρούχοι αν είναι Σαλαμίνιοι ή Αθηναίοι πολίτες κά Είναι γεγονός πάντως ότι τα ευρήματα που έρχονται στο φως τα τελευταία χρόνια επιβε-βαιώνουν τους στενούς δεσμούς με την Αθήνα σε οικονομικόεμπορικό όσο και θρησκευτικό επίπεδο έστω και αν η Αθήνα δεν παύει ποτέ να έχει τον κυρίαρχο ρόλο στη σχέση αυτή5

Όμοια συμπεράσματα σχετικά με τις εισαγωγές κεραμικής αντλούνται και από άλλες θέσεις του νη-σιού Στη θέση Περιστέρια έρευνα μικρού ιερού του Διονύσου36 που ιδρύθηκε στο α΄ μισό του ου αι πΧ έδωσε τμήματα αττικών κανθάρων και φιαλιδίων καθώς και τμήματα κυψελών Στη θέση Κολώ-

0 Y Garlan Kouko Donneacutee nouvelle our une nouvelle interreacutetation de tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 241 αριθ 49 Για το σύμβολο βλ M Debidour Reacuteflexion ur le tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 290 εικ

31 Y Garlan Lrsquoahorologie grecque une eacutecialiteacute archeacuteologique en voie de deacuteveloeent [archive httgrahillinecoatabGarlandf] 2009

32 G Finkielztejn Chronologie deacutetailleacutee et reacuteviseacutee des eacuteponymes amphoriques rhodiens de 270 agrave 108 av J-C environ Premier bilan BAR nternational Serie 990 Oxford 2001 75 77 190

33 VR AnderonStojanović A Third-entury B Deoit fro the South Sloe Cistern in the Rachi Settlement at thia Δ ΕλλΚερ 119 G Koehler Ahora on Ahora Hesperia 51 (1982) 290292 εικ 7811

34 MG Taylor όπ (υποσημ 2) 85 SD Labert The Attic Geno Salainioi and the land of Salai ZPE 119 (1997) 95 κε 5 Ο Παυσανίας (Ι 52) αναφέρει ότι οι Αθηναίοι laquoεκδίωξανraquo τους Σαλαμίνιους από το νησί επειδή το παρέδωσαν στον

Κάσσανδρο (Βλ παραπάνω Το ιστορικό πλαίσιο) Ένα τόσο σημαντικό γεγονός ωστόσο δεν αναφέρεται από κανέναν άλλον ιστορικό και δεν μπορεί εύκολα να επιβεβαιωθεί Για συζήτηση του θέματος βλ MG Taylor όπ 198 κε

36 Γ Λώλος Σαλαμινιακές έρευνες 19982000 Μέρος Α Το ιερό του Διονύσου υπό το Σπήλαιο του Ευριπίδη Δωδώνη Επιστημονική Επετηρίδα του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννί-νων 29 2000 11415

7

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

νες αναγνωρίστηκε κατοίκηση του α΄ μισού του ου αι πΧ7 από όπου προέρχεται αττική μελαμβαφής κεραμική όπως τμήμα σώματος κανθάρου κλασικού τύπου διακοσμημένο με κατακόρυφες πλαστικές ραβδώσεις αλλά και όστρακα άβαφων αγγείων και αμφορέων όπως η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμ-φορέα (Πίν 221στ4)

ΘΑΣΙΩΝκυνηγόσκυλο

ΑΡΓΕΙΟΣμε επώνυμο άρχοντα τον Αργείο που χρονολογείται γύρω στο 258 πΧ8 Στη θέση Αιάντειο9 δοκιμα-στική τομή σε πύργο με αγροικία έδωσε όστρακα αττικών μελαμβαφών κανθάρων κλασικού τύπου με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo λύχνο του τέλους του 4ουαacute μισού του ου αι πΧ40 καθώς και μεγάλο αριθμό κυψελών

Γιάννης ΧαιρετάκηςΑραχώβης 14-16

106 80 Αθήναchairetakisyahoogr

7 Ανασκαφική έρευνα αποκάλυψε κυκλοτερές ταφικό μνημείο (Ι Δεκουλάκου Κυκλοτερές ταφικό μνημείο στις Κο-λώνες Σαλαμίνας ΑΕ 2001 129158) και έναν αναλημματικό τοίχο των μέσων περίπου του 4ου αι πΧ (Ι Δεκουλάκου όπ (υποσημ 5) 0) Βορειότερα του αναλήμματος αυτού στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Βασιλείου ερευνήθηκαν αρχιτεκτο-νικά κατάλοιπα που ανάγονται στην ύστερη αρχαιότητα (5οςος αι μΧ) στα υποστρώματα των οποίων υπάρχει κεραμι-κή κλασικών και ελληνιστικών χρόνων

8 Βλ υποσημ 19 Στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Μιχαλάκη Πολυχρόνη40 Agora V εικ 11 αριθ πίν 8

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-197-3

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Κ

είμε

να

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Κείμενα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

Γενική επιμέλεια ΕΛΕΝΗ ΚΩΤΣΟΥΥπεύθυνη έκδοσης ΜΑΡΙΑ ΚΑΖΑΚΟΥΚαλλιτεχνική επιμέλεια ΡΟΥΛΑ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΚΗ

Εκτύπωση ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕ

copy2014 ΤΑΜΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΩΝΠανεπιστημίου 57 Αθήνα 105 64wwwtapgr

ISBN 978-960-386-196-6ΤΟΜΟΣ Α ΚΕΙΜΕΝΑ 978-960-386-197-3ΤΟΜΟΣ Β ΠΙΝΑΚΕΣ 978-960-386-198-0

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥΚαθηγήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

ΑΡΓΥΡΟΥΛΑ ΔΟΥΛΓΕΡΗ-ΙΝΤΖΕΣΙΛΟΓΛΟΥΑρχαιολόγος ΙΓacute ΕΠΚΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΖΑΧΟΣΠροϊστάμενος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗΔιευθύντρια του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Ηπειρωτικών Σπουδών

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥΕπίτιμος Διευθυντής Νομισματικού Μουσείου

Επίτιμος Διευθυντής Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΡΑΤΖΕΝΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΕΛΕΝΗ ΚΟΤΖΑΜΠΟΠΟΥΛΟΥΑρχαιολόγος ΑΙΗΣ

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

7

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΙΑΜΠΗΗ οικονομία της βορειοδυτικής Ελλάδας κατά την ελληνιστική περίοδο Ήπειρος Ακαρνανία και Αιτωλία νησιά του Ιονίου 1-4

ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑΚεραμική ελληνιστικών χρόνων από δημόσιο κτίριο της Αμβρακίας 5-8

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Ελληνιστική κεραμική από οικία της Αμβρακίας Πινάκια και ανάγλυφοι σκύφοι 9-14

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από δημόσιο κτίριο στην ακρόπολη laquoΜεγάλου Γαρδικίουraquo στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων 15-22

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΕλληνιστική κεραμική από τα Γίτανα 23-28

ANNA GAMBERINIHellenistic Fine Ware Finds in Phoinike (Kaonia) Local Production and Imports 29-32

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗΕρυθρόμορφες λήκυθοι υστεροκλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων σε τάφους της Αιτωλοακαρνανίας Πρώτη παρουσίαση 33-36

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕΡΜΠΕΤΗ - ΤΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣΕλληνιστική κεραμική από το νεκροταφείο των Οινιαδών 37-40

ELIZABETH A BOLLENThe Hellenistic Pottery of Kalydon and Chalkis Aitolias 41-43

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΕλληνιστική κεραμική laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo από το βόρειο νεκροταφείο της Λευκάδας 44-45

MARIA DEOUDIΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ Die spaumltklassisch-hellenistisches Tafel- und Essgeschirr aus der Houmlhle-Loizos aus Ithaka 46-47

ANTONIA SERRITELLAPoseidonia-Paestum La ceramica a vernice nera dallrsquo ekklesiasterion 48

FABIO MOSCA - PAOLA PUPPODinamiche commerciali nel Mediterraneo Occidentale La ceramica megarese a Malta 49-50

STEPHAN G SCHMIDImported Mould Made Bowls from Enseacuterune (France) and the Long Distance Trade in the Hellenistic Mediterranean 51-54

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 55-58

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 59-74

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗΑιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 75-84

HORST SEILHEIMERDie hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 85-89

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥΕρμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 90-91

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗΎστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 92-95

VERONIKA MITSOPOULOS-LEONEinige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 96-97

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥΕλληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 98-99

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗΕργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 100-105

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗΠρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 106-109

8

LARS HEINZEAttic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 110-111

NINA FENNPriene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 112-113

ERTEKIN M DOKSANALTIThree Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 114-117

PATRICIA KOumlGLERKnidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the Late Hellenism 118

MEHMET TEKOCAKEvaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 119-120

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 121-122

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPORecenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 123-126

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗΑποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 127-130

BASHKIM VREKAJLeacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 131-136

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑΤυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 137-142

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥΕυβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 143-146

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥΤο αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 147-152

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣΠήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 153-156

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗΑπό τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 157-160

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETILa ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 161-164

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥΟ laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 165-166

SUSAN I ROTROFFThe Pottery from the Agora Bone Well 167-172

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZAEastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 173-177

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥΚλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 178-179

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣΤρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 180-185

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 186-187

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 188-189

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑΣύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 190-193

NICO SCHWERDTKeramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 194-197

9

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΕλληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 198-201

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑΈνας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 202-203

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗΕλληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 204-207

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣΕλληνιστική κεραμική από τη Βέροια Το οικόπεδο Νιώπα 208-211

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗΚλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 212-213

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗΤοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 214-217

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣΕλληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 218-219

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 220-221

CHRISTA SCHAUEREin Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 222-225

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗΚλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 226-229

SUHAL SAĞLANA Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 230-233

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKOAncient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 234-236

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHINA Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 237-242

ΠINAKAΣ 220 ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

Σαλαμίνα α-β) Οινοχόες γ-ε) Κάνθαροι και επιγραφή στη βάση κανθάρου στ) Θραύσμα σκύφου ζ-η) Φιαλίδια

1 2

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ ΠINAKAΣ 221

Σαλαμίνα α) Ιχθυοπινάκιο β) Κάλυμμα πυξίδας γ) Μυροδοχείο δ-ε) Επιτραπέζιοι αμφορείς στ) Ενσφράγιστες λαβές αμφορέων

1 2

3 4

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

  • 1o kommatipdf
    • 29727_0_AProtKeim
    • 29727_0_eisLIAMPH
    • 29727_1_AGGEL
    • 29727_1a_RIG
    • 29727_2_KATS
    • 29727_2a_RIGIN
    • 29727_5_PLIAK
    • 29727_6_7_RIGIN
    • 29727_7_6_PREKA
    • 29727_8_METAL
    • 29727_9_LAMP
    • 29727_10_GAMB
    • 29727_11_Condi
    • 29727_12_STAUR
    • 29727_13_SERB
    • 29727_14_BOLLEN
    • 29727_15_RIG
    • 29727_16_AUG
    • 29727_17_KAPPA
    • 29727_18_DEOU
    • 29727_19_MORGAN
    • 29727_20_SOT
    • 29727_21_SOT
    • 29727_22_23_BLAX
    • 29727_23_22_PET
    • 29727_24_25_SERR
    • 29727_25_26_MOSCA
    • 29727_26_27_SCHMID
    • 29727_27_24_Hempel
    • 29727_28_GREC
    • 29727_29_STEF
    • 29727_30_MPAX
    • 29727_31_33_DAK
    • 29727_32_31_KAR
    • 29727_33_36_SARI
    • 29727_34_32_HORST
    • 29727_35_34_ALEX
    • 29727_36_35_KAB
    • 29727_37_LEON
    • 29727_38_Giros
    • 29727_39_TSIL
    • 29727_40_TSA
    • 29727_41_MPAI
    • 29727_42_43_HEINZE
    • 29727_43_42_Tekkoumlk
    • 29727_44_45_Rogl
    • 29727_45_44_FENN
    • 29727_46_DOKS
    • 29727_47_KOGLER
    • 29727_48_Ferraz
    • 29727_49_Levent
    • 29727_50_TEKOC
    • 29727_51_Władyka
    • 29727_52_REGEV
    • 29727_53_Lad
    • 29727_55_56_NIA
    • 29727_56_55_KYR
    • 29727_57_BEES
    • 29727_58_BELENI
    • 29727_59_BITR
    • 29727_60_PUPPO
    • 29727_61_BLAZ
    • 29727_62_BOUN
    • 29727_63_LAZ
    • 29727_64_TRAP
    • 29727_65_VREKAJ
    • 29727_66_KOTS
    • 29727_67_XIDO
    • 29727_68_69_NOTI
    • 29727_69_68_MITSO
    • 29727_70_TRIA
    • 29727_71_ZHU
    • 29727_72_LUN
    • 29727_73_TRA
    • 29727_74_BER
    • 29727_75_SAR
    • 29727_77_Kil
    • 29727_78_79_KYR
    • 29727_79_78_AKA
    • 29727_80_BOU
    • 29727_81_KAL
    • 29727_82_ROT
    • 29727_83_GUY
    • 29727_84_JAMES
    • 29727_85_GIROS
    • 29727_86_DREN
    • 29727_87_GIOU
    • 29727_88_89_PRE
    • 29727_89_88_KAT
    • 29727_90_LAM
    • 29727_91_SAL
    • 29727_92_LAZ
    • 29727_93_BAS
    • 29727_94_KYR
    • 29727_95_KAR
    • 29727_96_97_LANG
    • 29727_97_97a DOH
    • 29727_98_96_PAP
    • 29727_99_NICO
    • 29727_100_101_FA
    • 29727_100_98_STA
    • 29727_101_100_TSA
    • 29727_102_GK
    • 29727_103_STA
    • 29727_104_105_HLI
    • 29727_105_104_KOY
    • 29727_106_FAB
    • 29727_107_108_POU
    • 29727_108_109_KAL
    • 29727_109_110_PAN
    • 29727_110_107_SHE
    • 29727_111_LOL
    • 29727_112_XAI
    • 29727_113_114_ROGL
    • 29727_114_113_SCH
    • 29727_115_116_KAR
    • 29727_116_115_GAB
    • 29727_117_GRI
    • 29727_118_SUH
    • 29727_119_DOM
    • 29727_120_SOL
    • 29727_121_VDO
    • 29727_122_VDOA
    • 29727_123_EGO
    • 29727_124_LAF
    • 29727_124B_DiaxSin
    • 29727_125_DROU
      • 2o kommatipdf
        • 29727_0_AProtKeim
        • 29727_0_eisLIAMPH
        • 29727_1_AGGEL
        • 29727_1a_RIG
        • 29727_2_KATS
        • 29727_2a_RIGIN
        • 29727_5_PLIAK
        • 29727_6_7_RIGIN
        • 29727_7_6_PREKA
        • 29727_8_METAL
        • 29727_9_LAMP
        • 29727_10_GAMB
        • 29727_11_Condi
        • 29727_12_STAUR
        • 29727_13_SERB
        • 29727_14_BOLLEN
        • 29727_15_RIG
        • 29727_16_AUG
        • 29727_17_KAPPA
        • 29727_18_DEOU
        • 29727_19_MORGAN
        • 29727_20_SOT
        • 29727_21_SOT
        • 29727_22_23_BLAX
        • 29727_23_22_PET
        • 29727_24_25_SERR
        • 29727_25_26_MOSCA
        • 29727_26_27_SCHMID
        • 29727_27_24_Hempel
        • 29727_28_GREC
        • 29727_29_STEF
        • 29727_30_MPAX
        • 29727_31_33_DAK
        • 29727_32_31_KAR
        • 29727_33_36_SARI
        • 29727_34_32_HORST
        • 29727_35_34_ALEX
        • 29727_36_35_KAB
        • 29727_37_LEON
        • 29727_38_Giros
        • 29727_39_TSIL
        • 29727_40_TSA
        • 29727_41_MPAI
        • 29727_42_43_HEINZE
        • 29727_43_42_Tekkoumlk
        • 29727_44_45_Rogl
        • 29727_45_44_FENN
        • 29727_46_DOKS
        • 29727_47_KOGLER
        • 29727_48_Ferraz
        • 29727_49_Levent
        • 29727_50_TEKOC
        • 29727_51_Władyka
        • 29727_52_REGEV
        • 29727_53_Lad
        • 29727_55_56_NIA
        • 29727_56_55_KYR
        • 29727_57_BEES
        • 29727_58_BELENI
        • 29727_59_BITR
        • 29727_60_PUPPO
        • 29727_61_BLAZ
        • 29727_62_BOUN
        • 29727_63_LAZ
        • 29727_64_TRAP
        • 29727_65_VREKAJ
        • 29727_66_KOTS
        • 29727_67_XIDO
        • 29727_68_69_NOTI
        • 29727_69_68_MITSO
        • 29727_70_TRIA
        • 29727_71_ZHU
        • 29727_72_LUN
        • 29727_73_TRA
        • 29727_74_BER
        • 29727_75_SAR
        • 29727_77_Kil
        • 29727_78_79_KYR
        • 29727_79_78_AKA
        • 29727_80_BOU
        • 29727_81_KAL
        • 29727_82_ROT
        • 29727_83_GUY
        • 29727_84_JAMES
        • 29727_85_GIROS
        • 29727_86_DREN
        • 29727_87_GIOU
        • 29727_88_89_PRE
        • 29727_89_88_KAT
        • 29727_90_LAM
        • 29727_91_SAL
        • 29727_92_LAZ
        • 29727_93_BAS
        • 29727_94_KYR
        • 29727_95_KAR
        • 29727_96_97_LANG
        • 29727_97_97a DOH
        • 29727_98_96_PAP
        • 29727_99_NICO
        • 29727_100_101_FA
        • 29727_100_98_STA
        • 29727_101_100_TSA
        • 29727_102_GK
        • 29727_103_STA
        • 29727_104_105_HLI
        • 29727_105_104_KOY
        • 29727_106_FAB
        • 29727_107_108_POU
        • 29727_108_109_KAL
        • 29727_109_110_PAN
        • 29727_110_107_SHE
        • 29727_111_LOL
        • 29727_112_XAI
        • 29727_113_114_ROGL
        • 29727_114_113_SCH
        • 29727_115_116_KAR
        • 29727_116_115_GAB
        • 29727_117_GRI
        • 29727_118_SUH
        • 29727_119_DOM
        • 29727_120_SOL
        • 29727_121_VDO
        • 29727_122_VDOA
        • 29727_123_EGO
        • 29727_124_LAF
        • 29727_124B_DiaxSin
        • 29727_125_DROU
          • pinakespdf
            • 1o kommatipdf
              • 29727_0_AProtKeim
              • 29727_0_eisLIAMPH
              • 29727_1_AGGEL
              • 29727_1a_RIG
              • 29727_2_KATS
              • 29727_2a_RIGIN
              • 29727_5_PLIAK
              • 29727_6_7_RIGIN
              • 29727_7_6_PREKA
              • 29727_8_METAL
              • 29727_9_LAMP
              • 29727_10_GAMB
              • 29727_11_Condi
              • 29727_12_STAUR
              • 29727_13_SERB
              • 29727_14_BOLLEN
              • 29727_15_RIG
              • 29727_16_AUG
              • 29727_17_KAPPA
              • 29727_18_DEOU
              • 29727_19_MORGAN
              • 29727_20_SOT
              • 29727_21_SOT
              • 29727_22_23_BLAX
              • 29727_23_22_PET
              • 29727_24_25_SERR
              • 29727_25_26_MOSCA
              • 29727_26_27_SCHMID
              • 29727_27_24_Hempel
              • 29727_28_GREC
              • 29727_29_STEF
              • 29727_30_MPAX
              • 29727_31_33_DAK
              • 29727_32_31_KAR
              • 29727_33_36_SARI
              • 29727_34_32_HORST
              • 29727_35_34_ALEX
              • 29727_36_35_KAB
              • 29727_37_LEON
              • 29727_38_Giros
              • 29727_39_TSIL
              • 29727_40_TSA
              • 29727_41_MPAI
              • 29727_42_43_HEINZE
              • 29727_43_42_Tekkoumlk
              • 29727_44_45_Rogl
              • 29727_45_44_FENN
              • 29727_46_DOKS
              • 29727_47_KOGLER
              • 29727_48_Ferraz
              • 29727_49_Levent
              • 29727_50_TEKOC
              • 29727_51_Władyka
              • 29727_52_REGEV
              • 29727_53_Lad
              • 29727_55_56_NIA
              • 29727_56_55_KYR
              • 29727_57_BEES
              • 29727_58_BELENI
              • 29727_59_BITR
              • 29727_60_PUPPO
              • 29727_61_BLAZ
              • 29727_62_BOUN
              • 29727_63_LAZ
              • 29727_64_TRAP
              • 29727_65_VREKAJ
              • 29727_66_KOTS
              • 29727_67_XIDO
              • 29727_68_69_NOTI
              • 29727_69_68_MITSO
              • 29727_70_TRIA
              • 29727_71_ZHU
              • 29727_72_LUN
              • 29727_73_TRA
              • 29727_74_BER
              • 29727_75_SAR
              • 29727_77_Kil
              • 29727_78_79_KYR
              • 29727_79_78_AKA
              • 29727_80_BOU
              • 29727_81_KAL
              • 29727_82_ROT
              • 29727_83_GUY
              • 29727_84_JAMES
              • 29727_85_GIROS
              • 29727_86_DREN
              • 29727_87_GIOU
              • 29727_88_89_PRE
              • 29727_89_88_KAT
              • 29727_90_LAM
              • 29727_91_SAL
              • 29727_92_LAZ
              • 29727_93_BAS
              • 29727_94_KYR
              • 29727_95_KAR
              • 29727_96_97_LANG
              • 29727_97_97a DOH
              • 29727_98_96_PAP
              • 29727_99_NICO
              • 29727_100_101_FA
              • 29727_100_98_STA
              • 29727_101_100_TSA
              • 29727_102_GK
              • 29727_103_STA
              • 29727_104_105_HLI
              • 29727_105_104_KOY
              • 29727_106_FAB
              • 29727_107_108_POU
              • 29727_108_109_KAL
              • 29727_109_110_PAN
              • 29727_110_107_SHE
              • 29727_111_LOL
              • 29727_112_XAI
              • 29727_113_114_ROGL
              • 29727_114_113_SCH
              • 29727_115_116_KAR
              • 29727_116_115_GAB
              • 29727_117_GRI
              • 29727_118_SUH
              • 29727_119_DOM
              • 29727_120_SOL
              • 29727_121_VDO
              • 29727_122_VDOA
              • 29727_123_EGO
              • 29727_124_LAF
              • 29727_124B_DiaxSin
              • 29727_125_DROU
                • 2o kommatipdf
                  • 29727_0_AProtKeim
                  • 29727_0_eisLIAMPH
                  • 29727_1_AGGEL
                  • 29727_1a_RIG
                  • 29727_2_KATS
                  • 29727_2a_RIGIN
                  • 29727_5_PLIAK
                  • 29727_6_7_RIGIN
                  • 29727_7_6_PREKA
                  • 29727_8_METAL
                  • 29727_9_LAMP
                  • 29727_10_GAMB
                  • 29727_11_Condi
                  • 29727_12_STAUR
                  • 29727_13_SERB
                  • 29727_14_BOLLEN
                  • 29727_15_RIG
                  • 29727_16_AUG
                  • 29727_17_KAPPA
                  • 29727_18_DEOU
                  • 29727_19_MORGAN
                  • 29727_20_SOT
                  • 29727_21_SOT
                  • 29727_22_23_BLAX
                  • 29727_23_22_PET
                  • 29727_24_25_SERR
                  • 29727_25_26_MOSCA
                  • 29727_26_27_SCHMID
                  • 29727_27_24_Hempel
                  • 29727_28_GREC
                  • 29727_29_STEF
                  • 29727_30_MPAX
                  • 29727_31_33_DAK
                  • 29727_32_31_KAR
                  • 29727_33_36_SARI
                  • 29727_34_32_HORST
                  • 29727_35_34_ALEX
                  • 29727_36_35_KAB
                  • 29727_37_LEON
                  • 29727_38_Giros
                  • 29727_39_TSIL
                  • 29727_40_TSA
                  • 29727_41_MPAI
                  • 29727_42_43_HEINZE
                  • 29727_43_42_Tekkoumlk
                  • 29727_44_45_Rogl
                  • 29727_45_44_FENN
                  • 29727_46_DOKS
                  • 29727_47_KOGLER
                  • 29727_48_Ferraz
                  • 29727_49_Levent
                  • 29727_50_TEKOC
                  • 29727_51_Władyka
                  • 29727_52_REGEV
                  • 29727_53_Lad
                  • 29727_55_56_NIA
                  • 29727_56_55_KYR
                  • 29727_57_BEES
                  • 29727_58_BELENI
                  • 29727_59_BITR
                  • 29727_60_PUPPO
                  • 29727_61_BLAZ
                  • 29727_62_BOUN
                  • 29727_63_LAZ
                  • 29727_64_TRAP
                  • 29727_65_VREKAJ
                  • 29727_66_KOTS
                  • 29727_67_XIDO
                  • 29727_68_69_NOTI
                  • 29727_69_68_MITSO
                  • 29727_70_TRIA
                  • 29727_71_ZHU
                  • 29727_72_LUN
                  • 29727_73_TRA
                  • 29727_74_BER
                  • 29727_75_SAR
                  • 29727_77_Kil
                  • 29727_78_79_KYR
                  • 29727_79_78_AKA
                  • 29727_80_BOU
                  • 29727_81_KAL
                  • 29727_82_ROT
                  • 29727_83_GUY
                  • 29727_84_JAMES
                  • 29727_85_GIROS
                  • 29727_86_DREN
                  • 29727_87_GIOU
                  • 29727_88_89_PRE
                  • 29727_89_88_KAT
                  • 29727_90_LAM
                  • 29727_91_SAL
                  • 29727_92_LAZ
                  • 29727_93_BAS
                  • 29727_94_KYR
                  • 29727_95_KAR
                  • 29727_96_97_LANG
                  • 29727_97_97a DOH
                  • 29727_98_96_PAP
                  • 29727_99_NICO
                  • 29727_100_101_FA
                  • 29727_100_98_STA
                  • 29727_101_100_TSA
                  • 29727_102_GK
                  • 29727_103_STA
                  • 29727_104_105_HLI
                  • 29727_105_104_KOY
                  • 29727_106_FAB
                  • 29727_107_108_POU
                  • 29727_108_109_KAL
                  • 29727_109_110_PAN
                  • 29727_110_107_SHE
                  • 29727_111_LOL
                  • 29727_112_XAI
                  • 29727_113_114_ROGL
                  • 29727_114_113_SCH
                  • 29727_115_116_KAR
                  • 29727_116_115_GAB
                  • 29727_117_GRI
                  • 29727_118_SUH
                  • 29727_119_DOM
                  • 29727_120_SOL
                  • 29727_121_VDO
                  • 29727_122_VDOA
                  • 29727_123_EGO
                  • 29727_124_LAF
                  • 29727_124B_DiaxSin
                  • 29727_125_DROU
                    • PINAKES_Apdf
                      • 29727_0_Protos_Pinakon
                      • 29727_0eisLIAMPH_pin
                      • 29727_1_AGG_pin
                      • 29727_2_KATSAD_pin
                      • 29727_5_PLIAK_pin
                      • 29727_6_PREKA_pin
                      • 29727_10_GAMB_pin
                      • 29727_12_STAUR_pin
                      • 29727_13_SEPM_pin
                      • 29727_14_BOLLEN_pin
                      • 29727_17_KAPPA_pin
                      • 29727_18_DEOUD_pin
                      • 29727_25_SERRIpin
                      • 29727_26_PUPPO_pin
                      • 29727_27_SCHMID_pin
                      • 29727_29_STEF_pin
                      • 29727_30_MPAXL_pin
                      • 29727_31_KAR_pin
                      • 29727_32_HORST_pin
                      • 29727_34_ALEX_pin
                      • 29727_35_KABB_pin
                      • 29727_37_LEONpin
                      • 29727_39_TSIL_pin
                      • 29727_40_TSA_pin
                      • 29727_41_MPAI_pin
                      • 29727_43_HEINZE_pin
                      • 29727_44_FENN_pin
                      • 29727_46_DOCS_pin
                      • 29727_47_KOGLERpin
                      • 29727_50_TEKOCAKpin
                      • 29727_56_NIARpin
                      • 29727_60_PUPPOpin
                      • 29727_63_LAZApin
                      • 29727_65_VREKAJpin
                      • 29727_66_KOTpin
                      • 29727_67_XIDpin
                      • 29727_68_MHTSpin
                      • 29727_70_TRIANpin
                      • 29727_73_TRAKpin
                      • 29727_74_BERETIpin
                      • 29727_79_KYRpin
                      • 29727_82_ROTROFFpin
                      • 29727_85_GIROSpin
                      • 29727_87_GOUNpin
                      • 29727_89_PREKpin
                      • 29727_93_BASILpin
                      • 29727_94_KYRpin
                      • 29727_95_KARpin
                      • 29727_99_NICOpin
                      • 29727_101_FAKpin
                      • 29727_102_GIZpin
                      • 29727_103_STAI_pin
                      • 29727_108_POYLpin
                      • 29727_109_KALpin
                      • 29727_110_PANpin
                      • 29727_111_LOLpin
                      • 29727_112_XAIRpin
                      • 29727_113_SCHAUERpin
                      • 29727_116_KARpin
                      • 29727_118_SUHALpin
                      • 29727_121_VDOVpin
                      • 29727_124_LAFLIpin
                        • PINAKES_Bpdf
                          • 29727_0_Protos_Pinakon
                          • 29727_0eisLIAMPH_pin
                          • 29727_1_AGG_pin
                          • 29727_2_KATSAD_pin
                          • 29727_5_PLIAK_pin
                          • 29727_6_PREKA_pin
                          • 29727_10_GAMB_pin
                          • 29727_12_STAUR_pin
                          • 29727_13_SEPM_pin
                          • 29727_14_BOLLEN_pin
                          • 29727_17_KAPPA_pin
                          • 29727_18_DEOUD_pin
                          • 29727_25_SERRIpin
                          • 29727_26_PUPPO_pin
                          • 29727_27_SCHMID_pin
                          • 29727_29_STEF_pin
                          • 29727_30_MPAXL_pin
                          • 29727_31_KAR_pin
                          • 29727_32_HORST_pin
                          • 29727_34_ALEX_pin
                          • 29727_35_KABB_pin
                          • 29727_37_LEONpin
                          • 29727_39_TSIL_pin
                          • 29727_40_TSA_pin
                          • 29727_41_MPAI_pin
                          • 29727_43_HEINZE_pin
                          • 29727_44_FENN_pin
                          • 29727_46_DOCS_pin
                          • 29727_47_KOGLERpin
                          • 29727_50_TEKOCAKpin
                          • 29727_56_NIARpin
                          • 29727_60_PUPPOpin
                          • 29727_63_LAZApin
                          • 29727_65_VREKAJpin
                          • 29727_66_KOTpin
                          • 29727_67_XIDpin
                          • 29727_68_MHTSpin
                          • 29727_70_TRIANpin
                          • 29727_73_TRAKpin
                          • 29727_74_BERETIpin
                          • 29727_79_KYRpin
                          • 29727_82_ROTROFFpin
                          • 29727_85_GIROSpin
                          • 29727_87_GOUNpin
                          • 29727_89_PREKpin
                          • 29727_93_BASILpin
                          • 29727_94_KYRpin
                          • 29727_95_KARpin
                          • 29727_99_NICOpin
                          • 29727_101_FAKpin
                          • 29727_102_GIZpin
                          • 29727_103_STAI_pin
                          • 29727_108_POYLpin
                          • 29727_109_KALpin
                          • 29727_110_PANpin
                          • 29727_111_LOLpin
                          • 29727_112_XAIRpin
                          • 29727_113_SCHAUERpin
                          • 29727_116_KARpin
                          • 29727_118_SUHALpin
                          • 29727_121_VDOVpin
                          • 29727_124_LAFLIpin

Γενική επιμέλεια ΕΛΕΝΗ ΚΩΤΣΟΥΥπεύθυνη έκδοσης ΜΑΡΙΑ ΚΑΖΑΚΟΥΚαλλιτεχνική επιμέλεια ΡΟΥΛΑ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΚΗ

Εκτύπωση ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕ

copy2014 ΤΑΜΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΩΝΠανεπιστημίου 57 Αθήνα 105 64wwwtapgr

ISBN 978-960-386-196-6ΤΟΜΟΣ Α ΚΕΙΜΕΝΑ 978-960-386-197-3ΤΟΜΟΣ Β ΠΙΝΑΚΕΣ 978-960-386-198-0

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Κείμενα

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥΚαθηγήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

ΑΡΓΥΡΟΥΛΑ ΔΟΥΛΓΕΡΗ-ΙΝΤΖΕΣΙΛΟΓΛΟΥΑρχαιολόγος ΙΓacute ΕΠΚΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΖΑΧΟΣΠροϊστάμενος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗΔιευθύντρια του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Ηπειρωτικών Σπουδών

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥΕπίτιμος Διευθυντής Νομισματικού Μουσείου

Επίτιμος Διευθυντής Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΡΑΤΖΕΝΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΕΛΕΝΗ ΚΟΤΖΑΜΠΟΠΟΥΛΟΥΑρχαιολόγος ΑΙΗΣ

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Κείμενα

7

ΜΝΗΜΗ

ΗΟΥΣ ΖΕΡΒΟΥΔΑΚΗ

Όταν κάποτε συζητούσαμε για το μέλλον αυτών των Συναντήσεων εκεί στα Χανιά και σκεφτόμασταν για τη μορφή που μπορούσαν να πάρουν κυρίως τη νομική γύρισε τότε και μου είπε laquoγιατί για να μαλώνουμε ποιος θα γίνει διευθυντήςraquo Η κουβέντα αυτή χαρακτηρίζει την Ηώ Δούλεψε πολύ για την υπόθεση αυτή Ήταν ο γραμματέας ο βοηθός και ότι άλλο χρειαζόταν Έβαζε σε τάξη πολλά πράγματα και τελείωνε πολλά Συγχρόνως όμως κατέθετε συνεχώς την κριτική άποψή της για το θέμα έτσι ώστε να μας κρατά σε μια σταθερή επιστημονική γραμμή αλλά και ορθούς

Ποτέ δεν ζήτησε για τον εαυτό της ένα οποιοδήποτε πλεονέκτημα ndash ίσως μόνο εκείνο της μη προβολής Ποτέ δεν επέβαλε την άποψή της όμως αυτή ήταν συνήθως η ορθή Ρωτούσε άκουγε και υιοθετούσε αυτό που υπηρετούσε την υπόθεσή μας Ενδιαφερόταν για την τεχνολογία των πήλινων αγγείων και τη χρήση τους και χαιρόταν με τα μικρά πράγματα τα παιχνίδια Παρακολουθούσε με προσοχή το θέμα των εργαστηρίων και των τεχνιτών Έτσι διαμορφώθηκε για το θέμα της ελληνιστικής κεραμικής μια επιστημονική δημοκρατική και έγκυρη σκέψη

Αγαπούσε τους τεχνίτες και τους τεχνικούς Ο στόχος της προστασίας και της ανάδειξης των πραγμάτων των μνημείων προέκυπτε από την πλούσια γνώση της επιστήμης Ενεργούσε με γνώση αλλά και με απέραντη όμως κρυμμένη αγάπη για όλους και όλα

Είμαστε πλούσιοι που τη γνωρίσαμε και τη ζήσαμε είμαστε φτωχότεροι που πια δεν είναι σήμερα εδώ μαζί μας να μας επιβραβεύσει με το μικρό χαμόγελο της ικανοποίησης για όσα προσπαθούμε

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥ

8

IN MEMORIAM

I ZERVOUDAKI

Once in Chania when we were discussing the future of these Meetings and debating what form ndash presumably legal ndash they might take she turned to me and said ldquoWhy so we can fight over who will be the Directorrdquo That was typical of Io She worked endlessly for this forum She was secretary aide and anything else that was required She sorted things out and polished things off and was always ready with a quiet observation to keep us straight and on the right track

She never sought anything for herself ndash except perhaps to remain in the background She never imposed her opinions although her view was usually the correct one She asked and she listened and adopted whatever best served the matter in hand She was interested in the technology and use of pottery vessels and delighted in toys and other small things She paid close attention to matters relating to craftsmen and workshops and thus developed a sound scientific and democratic knowledge of the field

She loved craftsmen and technicians The aim of protecting and displaying monuments and things belonging to them emerged from the abundance of her scientific knowledge She acted with awareness and understanding and with a love for all and for everything that was as boundless as it was unobtrusive

We are the richer for having known her and all the poorer that she is no longer here among us to reward with us a quiet smile of satisfaction for our endeavours

STELLA DROUGOU

9

Θύμηση ΗούςΈνα χρόνο μετά

Aσφαλώς θα τη δυσαρεστούσε και θα αισθανόταν άβολα η Ηώς η Ζερβουδάκη στην περίπτωση που θα ήταν δυνατό να παρευρισκόταν στη σημερινή σύναξη

Την αφιερωμένη στη μνήμη της

Και θα αντιδρούσε έντονα σε κάθε από μέρους μας προσπάθεια αναφοράς στο ακέραιο του χαρακτήρα της Υπογράμμισης της πρόθυμης αρωγής με συμβουλές και βιβλιογραφικές πληρο-φορίες προς όλους εκείνους που επεδίωκαν να γίνουν κοινωνοί της γνώσης και της ευαισθησίας της Έξαρσης του αποδεδειγμένου ενδιαφέροντός της για τα τεκταινόμενα σε ακτίνα αντοχής του θάρρους και της ομοψυχίας

Πρωτοστάτις σε από κοινού με άλλους εγχειρήματα ήδη από τη δεκαετία του 1980 οπότε εγκαινιάστηκε ο θεσμός της διοργάνωσης επιστημονικών συναντήσεων για την ελληνιστική κεραμική δεν εφείσθη κόπων για την ευόδωσή τους Με προσωπική μάλιστα εργασία ακόμη και χειρωνακτική ουδέποτε έπαψε να συνεισφέρει ενεργά και με εκείνο το πρακτικό μυαλό που τη χαρακτήριζε στα όσα ενίοτε απαιτούσε η ανάληψη ενεργειών και πέραν των προσωπικών της πεποιθήσεων πολλές φορές

Θεράπαινα και μύστις του λάθε βιώσας συμμετείχε εκθύμως σε κάθε είδους πρωτοβουλία που θα ανεδείκνυε την αρετή και τη μάθηση ndash το μέτρο εν ολίγοις ndash ως τρόπο ζωής και με εκείνη την περίεργη εκκωφαντική σιωπή της αποστόμωνε την αβελτηρία των αιθεροβαμόνων της ευκαιρίας Και του επιστημονικού τυχοδιωκτισμού

Μακράν των οποιωνδήποτε επιστημοφανών προβολών στο γνωστό κοινό των ειδικών έδωσε μέγεθος και ήθος στα μικρά και ταπεινά εμφυτεύοντας ζωή στον πηλό και το μέταλλο Κυρίως των χρόνων που της ταίριαζαν των ελληνιστικών

Χαρακτηρισμοί όπως laquoμεγάλη Κυρία της Κεραμικήςraquo ndash τόσον επιζητητοί από άλλες ήσσο-νος σημασίας ομοτέχνους της ndash όχι μόνο την άφηναν αδιάφορη με ένα υπομειδίαμα ειρωνείας (αυτογνωσίας γνώρισμα) αλλά και την εκνεύριζαν ως εκφράσεις κενοδοξίας κατεξοχήν και κολακείας

Ως Πυθία μάντις μάντις κακών εντούτοις είχε προ ετών διερωτηθεί κατά πόσον η φυσική μοίρα των ανθρώπων θα της επέτρεπε να συμμετάσχει στη Συνάντηση των Ιωαννίνων Η φυσι-κή μοίρα των ανθρώπων που δυστυχώς την παραμόνευε σε ενέδρα έξω από τον ίδιο εκείνο το χώρο στον οποίο είχε αφιερώσει μεγάλο τμήμα της πνευματικής της ζωής

Θα μας λείψει η Ηώς η Ζερβουδάκη Θα μας λείψει η σοφία της η προστατευτική χειρονομία σε ένα νεανικό ώμο το σπάνιο αλλά μεστό ομορφιάς γέλιο της ndash το άφθονο και το παιδικό

10

μέχρι δακρύων Η απλοχεριά της δείγμα ανωτερότητας και πηγαίου ενδιαφέροντος προς τους ανερχόμενους Θα μας λείψει Η ζωντάνια και τα νιάτα της Ναι τα νιάτα της

Κι ας είμαστε σχεδόν σίγουροι ότι είναι ακόμη και τώρα εδώ παρούσα ανάμεσά μας η μορφή της καθιστή στην πρώτη σειρά να σημειώνει σαν τακτική μαθήτρια τα όσα σημαντικά ακούσματα

Θα την περιμένουμε πάντα να προβάλει με σταθερό βήμα πίσω από τη γωνία της αδιαφορίας και της προχειρότητας σταθερή στην ώρα της με τα χαρτιά της στη σάκα τις μεθοδευμένες προτάσεις της τον αντικρούοντα κουδουνιστό της λόγο

Σε όλα τα μήκη της επιστημοσύνης τους μεσημβρινούς της συναδελφικότητας τον ισημερινό της φιλίας μακρά από τα τετριμμένα την αναμένουμε όλοι μας να αποτολμήσει την έκπληξη και να ξαναφανεί έφιππη σαν ασυμβίβαστη παραδοχή της μοίρας

Τώρα που οι καιροί κοιτάχθηκαν στα μάτια και αναγνώρισαν τη φτώχια τους την καρτερούμε την Ηώ τη Ζερβουδάκη σαν άλλο Βελλερεφόντη την καρτερούμε στις προσδοκίες μας να μας απελευθερώσει από το τέρας της πνευματικής νωχέλειας και της αβουλίας

ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥ

11

HΩΣ ZEPBOYΔAKHH συνάδελφος η δασκάλα η συνεργάτις

Για την προσωπικότητα και το έργο της Ηούς Ζερβουδάκη υπάρχουν πολλά που πρέπει να ει-πωθούν και θα ειπωθούν σίγουρα στο μέλλον Η δική μου μικρή συμβολή τη στιγμή αυτή ας πε-ριοριστεί στην αναφορά μερικών βιωμάτων μου σχετικά με την Ηώ όπως τη γνώρισα σαν συ-νάδελφο δασκάλα και συνεργάτιδα

Στα πρώτα μου βήματα ως Επιμελήτριας των Αρχαιοτήτων στην Αρχαιολογική Υπηρεσία γνώρισα την Ηώ Ζερβουδάκη ως Πρόεδρο του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων η οποία μάλι-στα στις 24 Ιουνίου του 1980 υπέγραψε μαζί με τη Λιάνα Παρλαμά ως Γραμματέα το έγγραφο αποδοχής του αιτήματός μου να γίνω μέλος του Συλλόγου Από την εποχή εκείνη η Ηώς ήταν για μένα μια μεγαλύτερη συνάδελφος για την οποία έτρεφα απεριόριστη εκτίμηση και ιδιαίτε-ρο σεβασμό γνωρίζοντας το υπηρεσιακό και επιστημονικό της έργο αλλά κυρίως το ήθος της

Η αφορμή για μια πιο ουσιαστική προσέγγιση μεταξύ μας σε επιστημονικό επίπεδο δόθηκε κατά τη διάρκεια του Διεθνούς Συνεδρίου για την Αρχαία Θεσσαλία αφιερωμένου στη Μνήμη του Δ Ρ Θεοχάρη το οποίο διοργανώθηκε από τη ΙΓacute Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων στον Βόλο το φθινόπωρο του 1987 Στο Συνέδριο αυτό παρουσίασα για πρώτη φορά τη σωστική ανασκαφική έρευνα που διενήργησα σε ένα εργαστήριο κεραμικής της ελλη-νιστικής εποχής στην αρχαία πόλη των Φερών στη θέση του σημερινού Βελεστίνου στο Νομό Μαγνησίας Ανάμεσα στα ευρήματα της ανασκαφής συγκαταλέγονταν και πολλά τμήματα μη-τρών για την κατασκευή ανάγλυφων σκύφων οι οποίες μήτρες γενικά αποτελούν αντικείμε-να σπάνια σε ολόκληρη τη Θεσσαλία Η Ηώς που παρακολουθούσε το Συνέδριο διακρίνο-ντας αμέσως τη σημασία των ευρημάτων με παρότρυνε και με ενεθάρρυνε να τα παρουσιάσω σε ανακοίνωση στη Β΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική που ως γνω-στόν πραγματοποιήθηκε στη Ρόδο το έτος 1989 και μου έδωσε έτσι την ευκαιρία να εμπλακώ ενεργά στον αναδυόμενο τότε θεσμό αυτών των Συναντήσεων ο οποίος ήδη έχει υπερβεί χρο-νικά την εικοσαετία Οι συμβουλές οι επισημάνσεις και οι παρατηρήσεις της ήταν καθοριστι-κής σημασίας για την εκ μέρους μου προσέγγιση του συγκεκριμένου επιστημονικού αντικειμέ-νου ώστε να θεωρώ την Ηώ πραγματική δασκάλα μου σε θέματα ελληνιστικής κεραμικής Η αδιάλειπτη συμμετοχή μου από τότε μέχρι σήμερα σε όλες τις Συναντήσεις εμπνέεται και από τη δική της πίστη και προσήλωση στους στόχους που θέτει κάθε φορά η Επιστημονική Επιτρο-πή μετά από συζήτηση με τους Συνέδρους

Η πιο σημαντική στιγμή της συμμετοχής μου στις Επιστημονικές Συναντήσεις για την Ελλη-νιστική Κεραμική ήταν η διοργάνωση της ΣΤacute Συνάντησης στον Βόλο την άνοιξη του 2000 με κύριο θέμα την ελληνιστική κεραμική στη Θεσσαλία Τότε τα τρία βασικά μέλη της Επιστημο-νικής Επιτροπής η Ηώς Ζερβουδάκη η Στέλλα Δρούγου και ο Γιάννης Τουράτσογλου μου έκαναν τη μεγάλη τιμή να με προτείνουν ως τέταρτο μέλος της Επιτροπής Έτσι μου δόθηκε

12

για πρώτη φορά η ευκαιρία για μια πιο στενή πολύπλευρη και δημιουργική συνεργασία με την Ηώ και με τα άλλα δύο μέλη της Επιτροπής η οποία θεωρώ ότι υπήρξε ανεπανάληπτη εμπει-ρία στη διαδρομή μου ως μέλους της Αρχαιολογικής Οικογένειας Η μεθοδικότητα η αποφα-σιστικότητα και η αυστηρότητα σε ορισμένες περιπτώσεις της Ηούς συνετέλεσαν στην επιτυ-χία και της ΣΤacute Συνάντησης

Σήμερα στην έναρξη των εργασιών της Ηacute Επιστημονικής Συνάντησης για την Ελληνιστι-κή Κεραμική η Ηώς Ζερβουδάκη δεν είναι μαζί μας σαν φυσική παρουσία Η απουσία της εί-ναι οδυνηρά αισθητή όμως το πνεύμα της βρίσκεται κοντά μας και εξακολουθεί να μας εμπνέ-ει ώστε να συνεχίσουμε το Έργο στο οποίο εκείνη είχε αφιερώσει σημαντικό μέρος των δημι-ουργικών δραστηριοτήτων της

APΓYPOYΛA ΔOYΛΓEPH-INTZEΣIΛOΓΛOY

13

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Λ ΖΑΧΟΣ - ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗ Ηacute Επιστημονική Συνάντηση για την ΕλληνιστικήΚεραμική 19-21

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ

ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΙΑΜΠΗ Η οικονομία της βορειοδυτικής Ελλάδας κατά την ελληνιστική περίοδο Ήπειρος Ακαρνανία και Αιτωλία νησιά του Ιονίου 25-62

ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Κεραμική ελληνιστικών χρόνων από δημόσιο κτίριο της Αμβρακίας 63-67

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ Ταφικά σύνολα πρώιμης και μέσης ελληνιστικής περιόδου από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας 68

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Ελληνιστική κεραμική από οικία της Αμβρακίας Πινάκια και ανάγλυφοι σκύφοι 69-83

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣ - ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ Ελληνιστική κεραμική από τη νεκρόπολη του Ορράου 84

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥ Ελληνιστική κεραμική από δημόσιο κτίριο στην ακρόπολη laquoΜεγάλου Γαρδικίουraquo στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων 85-95

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣΕλληνιστική κεραμική από τη δυτική στοά της αγοράς στον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 96

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ Ελληνιστική κεραμική από τα Γίτανα 97-108

ΓΑΡΥΦΑΛΙΑ ΜΕΤΑΛΛΗΝΟΥ Ελληνιστική κεραμική από το ταφικό μνημείο στη Ρίζιανη 109

ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΛΑΜΠΡΟΥ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΡΟΣΟΥ Ελληνιστική κεραμική από την ανασκαφή τάφων στο νεκροταφείο και την ευρύτερη περιοχή της Ντόλιανης (αρχαία Φανοτή) 110

ANNA GAMBERINI Hellenistic Fine Ware Finds in Phoinike (Kaonia) Local Production and Imports 111-115

DHIMITER CONDI Hellenistic Pottery from Butrint 116

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗ Ερυθρόμορφες λήκυθοι υστεροκλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων σε τάφους της Αιτωλοακαρνανίας Πρώτη παρουσίαση 117-124

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕΡΜΠΕΤΗ - ΤΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ Ελληνιστική κεραμική από το νεκροταφείο των Οινιαδών 125-132

ELIZABETH A BOLLEN The Hellenistic Pottery of Kalydon and Chalkis Aitolias 133-138

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ Ελληνιστική παιδική ταφή από τη βόρεια νεκρόπολη της αρχαίας Κέρκυρας 139

ΓΟΥΛΙΕΛΜΑ-ΚΥΡΙΑΚΗ ΑΥΓΕΡΙΝΟΥ Δύο κλειστά ταφικά σύνολα από την Κέρκυρα και τους Παξούς 140

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑ Ελληνιστική κεραμική laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo από το βόρειο νεκροταφείο της Λευκάδας 141-150

MARIA DEOUDIΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ Die spaumltklassisch- hellenistisches Tafel- und Essgeschirr aus der Houmlhle- Loizos aus Ithaka 151-157

CATHERINE MORGAN Change and Continuity The Nature of Roman Influence in the Hellenistic Ceramic Assemblages of Northern Ithaka 158

Α ΣΩΤΗΡΙΟΥ ΚΑ Ελληνιστική κεραμική από το βόρειο νεκροταφείο της Σάμης 159

Α ΣΩΤΗΡΙΟΥ ΚΑ Ελληνιστική κεραμική από το νότιο νεκροταφείο της Σάμης 160

ΡΩΞΑΝΗ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΡΟΣΟΥ Εικονογραφικά μοτίβα στα αγγεία της ελληνιστικής περιόδου από τη ΒΔ Ελλάδα 161

ΝΙΚΟΣ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ Ελληνιστική κεραμική από την πόλη της Ζακύνθου 162

ANTONIA SERRITELLA Poseidonia-Paestum La ceramica a vernice nera dallrsquo ekklesiasterion 163-174

FABIO MOSCA - PAOLA PUPPO Dinamiche commerciali nel Mediterraneo Occidentale La ceramica megarese a Malta 175-180

STEPHAN G SCHMID Imported Mould Made Bowls from Enseacuterune (France) and the Long Distance Trade in the Hellenistic Mediterranean 181-188

KARL GERHARD HEMPEL Hellenistische Keramik in Apulien 189

14

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΡΑΙΚΟΣΌροι και συνθήκες της μετάβασης στην κεραμική των ελληνιστικών χρόνων Το παράδειγμα της Βέροιας 190

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 191-204

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 205-233

ΦΑΝΟΥΡΙΑ ΔΑΚΟΡΩΝΙΑ Λοκρική laquoterra sigillataraquo 234

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗ Αιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 235-243

ΕΛΕΝΗ ΣΑΡΡΗ Κλειστά σύνολα ελληνιστικής κεραμικής από το Άργος 244

HORST SEILHEIMER Die hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 245-256

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥ Ερμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 257-262

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗ Ύστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 263-274

VERONIKA MITSOPOULOS-LEON Einige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 275-283

ANNETTE PEIGNARD-GIROS Vases agrave parois fines trouveacutes dans les fouilles de Deacutelos problegravemes de typologie et de chronologie 284

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥ Ελληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 285-290

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗ Εργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 291-300

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗ Πρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 301-312

LARS HEINZE Attic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 313-318

BILLUR TEKKOumlK Hellenistic Period Pottery Production at Troy 319

CHRISTINE ROGL Ephesos und seine Reliefbecher Eine Analyse der Produktion und Verbreitung 320

NINA FENN Priene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 321-322

ERTEKIN M DOKSANALTI Three Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 323-336

PATRICIA KOumlGLER Knidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the LateHellenism 337-340

ADELE FEDERICA FERRAZZOLI The Hellenistic Pottery from the Excavation of Elaiussa Sebaste in Cilicia (Turkey) 341

LEVENT ZOROĞLU Transition from the Persian to the Ptolemaic Periods the Late Classical and Early Hellenistic Tomb Contexts from Kelenderis in Rough Cilicia 342

MEHMET TEKOCAK Evaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 343-349

EWDOKSIA PAPUCI-WŁADYKA Closed Deposit from the Cistern South of the Villa of Theseus in Nea Paphos Cyprus 350

DALIT REGEVThe Phoenician Origins of Eastern Sigillata A 351-363

SABINE LADSTAumlTTERBecoming Greek ndash Staying Egyptian A Pottery Contribution to the Hellenisation of Upper Egypt 364-365

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 369-374

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥ Πρώιμη ελληνιστική κεραμική τάφων από το Δημαριό Άρτας 375

COLETTE BEESTMAN-KRUYSHAAR City and Countryside The Pottery of New Halos Thessaly 376

ΠΟΛΥΞΕΝΗ ΑΔΑΜ ΒΕΛΕΝΗ Η οικοσκευή αγροτικού συγκροτήματος στην Ασπροβάλτα 377

VERA BITRAKOVA GROZDANOVA - NADA POČUČA KUZMANNotes sur la ceacuteramique des neacutecropoles de la ville de Lychnidos et de sa reacutegion 378

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPO Recenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 381-388

SILVANA BLAZEVSKA Pottery Production in the Lower Vardar Valley Characteristics Diffusion and Relationship 389

15

OCTAVIAN BOUNEGRU Pergame La dynamique spatiale de la production ceacuteramique fine agrave lrsquoeacutepoque helleacutenistique 390

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗ Αποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 393-397

MARIA TRAPICHLER Cooking Vessels and Cooking Devices from Velia Southern Italy The Development from Hellenistic to Roman Times 398

BASHKIM VREKAJ Leacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 399-406

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑ Τυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 407-424

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥ Ευβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 425-439

ELIZABETH LANGRIDGE-NOTI Between East and West Plaketten-vases in Laconia 440

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥ Το αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 441-466

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ Πήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 467-474

DENIS ZHURAVLEV Hellenistic Lamps of the Bosporan Kingdom 475

VASILICA LUNGU Amphores pseudo-panatheacutenaiumlques helleacutenistiques Approches de lrsquoarcheacuteologie en mer Noire 476

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗ Από τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 477-485

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETI La ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 489-500

ΕΦΗ ΣΑΡΑΝΤΗ Στρωματογραφημένη κεραμική από το οικόπεδο ιδιοκτησίας Ν Παπαβασιλείου στη Ναύπακτο 501

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΚΑΛΛΙΝΤΖΗ - ΚΥΡΙΑΚΗ ΧΑΤΖΗΠΡΟΚΟΠΙΟΥ - ΜΑΡΙΑ ΧΡΥΣΑΦΗ Στρωματογραφική έρευνα στο νότιο περίβολο των Αβδήρων Δυνατότητες ιστορικής ερμηνείας των ανασκαφικών δεδομένων 502

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥ Ο laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 503-513

ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΚΑΜΑΤΗΣ Αγορά Πέλλας Κλειστό σύνολο δημόσιου πηγαδιού 514

ΠΟΛΥΞΕΝΗ ΜΠΟΥΓΙΑ Κεραμική από υστεροελληνιστικό στρώμα καταστροφής στην Ηράκλεια Τραχινία 515

ΚΥΡΙΑΚΗ ΚΑΛΛΙΓΑ Ελληνιστική Θήβα η κεραμική της laquoΟικίας Βraquo και τα νέα στοιχεία για την παρουσία των Ρωμαίων στη Βοιωτία 516

SUSAN I ROTROFF The Pottery from the Agora Bone Well 517-527

GUY SANDERSA Re-examination of the South Stoa Wells at Corinth 528

SARAH A JAMES Νέα χρονολόγηση της κορινθιακής ελληνιστικής επιτραπέζιας κεραμικής Ο αγρός της Παναγίας 529-534

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZA Eastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 535-545

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΕΝΗ Χρονολογικά προβλήματα της ελληνιστικής κεραμικής σε συνάρτηση με τα νομίσματα σε κλειστά σύνολα ευρημάτων και στη στρωματογραφία 546

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥ Κλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 549-554

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣ Τρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 555-564

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ Ταφικά ευρήματα από τα Πλαίσια του Νομού Ιωαννίνων 565

ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΛΑΜΠΡΟΥ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΡΟΣΟΥ Κεραμική της ελληνιστικής περιόδου από την Ντόλιανη (αρχαία Φανοτή) 566

ΕΛΠΙΔΑ ΣΑΛΤΑΓΙΑΝΝΗ Αγγεία μεταφοράς και αποθήκευσης (αμφορείς πίθοι) από το Δυμόκαστρο (αρχαία Ελίνα) 567

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗ - ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΥ Ανάγλυφη ελληνιστική κεραμική από τον αρχαιολογικό χώρο Δυμοκάστρου Θεσπρωτίας 568

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 569-572

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥ Ελληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 573-580

16

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑ Σύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 581-588

FRANZISKA LANG - LAZAROS KOLONAS ET ALPortable ED-RFA (P-ED-XRF) Neue Wege der Keramikforschung in Akarnanien (Westgriechenland) - Vorlaumlufige Ergebnisse 589-596

GREGOR DOumlHNER Stratos (Akarnania) Technological Aspects of Ceramic Production 597-601

ΛΑΜΠΡΙΝΗ ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΥ - ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΒΑΣΙΟΣ Τεφροδόχα αγγεία από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 602 NICO SCHWERDT Keramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 603-609

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗ - ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣ Ελληνιστική κεραμική από κλειστά ταφικά σύνολα πόλεων της παράλιας και κεντρικής Αιτωλίας 610

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ Ελληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 611-615

ΒΑΣΩ ΤΣΑΝΤΗΛΑ Ταφικά σύνολα από τη laquoΒαρναρράχηraquo (ανατολικό νεκροταφείο) της Ναυπάκτου Αιτωλοακαρνανίας 616

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ Ένας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 617-622

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗ Ελληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 623-630

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ - ΛΥΔΙΑ ΜΑΛΑΤΑΡΑΠαρατηρήσεις στην τυπολογία και τη χρήση κανθάρων και ληκύθων από τη Δυτική Ελλάδα 631-634

ΜΑΡΙΑ ΚΑΜΟΥΛΑΚΟΥ Ελληνιστική κεραμική από νεκροταφεία της Λειβαθούς Κεφαλληνίας 635

FABIANA FABBRI The Podere Cannicci Hellenistic Votive Deposit (Paganico Grosseto ndash Italy) 636

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣ Ελληνιστική κεραμική από τη ΒέροιαΤο οικόπεδο Νιώπα 637-638

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗ Κλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 639-646

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗ Τοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 647-657

EDUARD SHEHI Les vases de lrsquoArteacutemision de Dyrrhachion eacutetude preacuteliminaire 658

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣ Ελληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 659-660

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 661-667

CHRISTINE ROGL Multifunktionalitaumlt durch Formenwandel am Beispiel der hellenistischen Reliefbecher 668

CHRISTA SCHAUER Ein Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 669-676

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗ Κλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 677-684

ΕΙΡΗΝΗ ΓΑΒΡΙΛΑΚΗ Ένα ελληνιστικό σύνολο από την αρχαία Λάππα στην ενδοχώρα του Nομού Ρεθύμνης 685

ΝΤΟΡΑ ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΟΥ Ένα κλειστό σύνολο αμφορέων από την Κω 686

SUHAL SAĞLAN A Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 687-698

KRZYSZTOF DOMŻALSKILate Hellenistic Common Pottery Production Centre in Porphyreon (Lebanon) on the Levantine Coast 699

SERGEY SOLOVYOV The Hellenistic Ceramic Assemblage in the Closed Deposit from Asiatic Bosporus (Taman Peninsula Russia) 700

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKO Ancient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 701-702

IRINA VDOVICHENKO - ALEXANDER YERMOLIN The Hellenistic Ceramics (Late 4th-2nd Cent BC) from the Rescue Excavation of the Panticapeum in 2004-2007 703

TATIANA EGOROVA Black-glazed Ceramics of Chersonnesos Manufacture from the Sites of the North-Western Crimea 704

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHIN A Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 705-716

ΣΥΝΟΨΗ - SUMMARY

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥ Σύνοψη των εργασιών της Ηacute Επιστημονικής Συνάντησης για την Ελληνιστική Κεραμική 719-721

STELLA DROUGOU8th Scientific Meeting on Hellenistic Pottery 722-724

17

ΣYNTOMOΓPAΦIEΣ - BIBΛIOΓPAΦIA

Eκτός από τις καθιερωμένες συντομογραφίες χρησιμοποιούνται και οι ακόλουθες

Α΄ΕλλΚερ Α΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική Ιωάννινα 1986 Ιωάννινα 1989

Agora IV RH Howland Greek Lamps and their Survivals The Athenian Agora IV Princeton New Jersey 1958

Agora V HS Robinson Pottery of the Roman Period Chronology The Athenian Agora V Princeton New Jersey 1959

Agora XII BA Sparkes - L Talcott Black and Plain Pottery of the 6th 5th and 4th Centuries BC The Athenian Agora XII Princeton New Jersey 1970

Agora XXII SI Rotroff Hellenistic Pottery Athenian and Imported Moldmade Bowls The Athenian Agora XXII Princeton New Jersey 1982

Agora XXIX SI Rotroff Hellenistic Pottery Athenian and Imported Wheelmade Table Ware and Related Material The Athenian Agora XXIX Princeton New Jersey 1997

Agora XXXIII SΙ Rotroff Hellenistic Pottery The Plain Wares The Athenian Agora XXXIII Princeton New Jersey 2006

Ακαμάτη Τάφοι Πέλλας Μ Λιλιμπάκη-Ακαμάτη Λαξευτοί θαλαμωτοί τάφοι της Πέλλας Αθήνα 1994Ακαμάτης Μήτρες ΙΜ Ακαμάτης Πήλινες μήτρες αγγείων από την Πέλλα Θεσσαλονίκη 1985 (α΄ έκδ) Πέλλας Αθήνα 1993 (βacute έκδ) Alt Aumlgina II E Walter-Karydi -W Felten - R Smetana-Scherer Spaumltklassische und hellenistische Keramik

Alt Aumlgina II1 1982Β΄ΕλλΚερ Β΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Ρόδος 22-25 Μαρτίου

1989 Αθήνα 1990Bruneau 1970 Ph Bruneau Tombes drsquoArgos BCH 94 (1970) 437-531Γ΄ΕλλΚερ Γ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Θεσσαλονίκη 24-2 Σεπτεμ-Γ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Θεσσαλονίκη 24-2 Σεπτεμ-

βρίου 1991 Αθήνα 1994Corinth IV II O Broneer Terracotta Lamps Corinth IV II Cambridge Massachusetts 1930Corinth VII III GR Edwards Corinthian Hellenistic Pottery Corinth VII III Princeton 1975Δ΄ΕλλΚερ Δ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Μυτιλήνη Μάρτιος 1994

Αθήνα 1997Deacutelos XXVI Ph Bruneau Les lampes Deacutelos XXVI Paris 1965Deacutelos XXVIΙ Ph Bruneau Lrsquoicirclot de la maison des comeacutediens Deacutelos XXVIΙ Paris 1970Deacutelos XXXI A Laumonier La ceacuteramique helleacutenistique agrave reliefs 1 Ateliers ldquoioniensrdquo Deacutelos XXXI Paris

1977Demetrias I V Milojčić - D Theocharis (εκδ) Die Deutschen Archaumlologischen Ausgrabungen in Thessalien

Demetrias I Bonn 1976Δρούγου Λύχνοι Πέλλας Στ Δρούγου Ανασκαφή Πέλλας 195-1964 Οι πήλινοι λύχνοι Αθήνα 1992Δρούγου 2005 Στ Δρούγου Βεργίνα Τα πήλινα αγγεία της Μεγάλης Τούμπας Αθήνα 2005Δρούγου - Τουράτσογλου Στ Δρούγου - Γ Τουράτσογλου Ελληνιστικοί λαξευτοί τάφοι Βεροίας Αθήναι 1980 Τάφοι Βεροίας Drougou - Touratsoglou 1991 St Drougou - I Touratsoglou Hellenistische Keramik aus Makedonien Chronologische Indizien

AntK 34 (1991) 13-21Ε΄ΕλλΚερ Ε΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Αθήνα 2000Ελεύθερνα ΙΙ2 Θ Καλπαξής - Α Furtwaumlngler - A Schnapp κά (εκδ) Ελεύθερνα Τομέας ΙΙ Ένα ελληνι-

στικό σπίτι (laquoΣπίτι Αraquo) στη θέση Νησί Ρέθυμνο 1994ΕλλΚερ Αιγαίου Ελληνιστική κεραμική από το Αιγαίο Hellenistic Pottery from the Aegean Μυτιλήνη 1994ΕλλΚερ Ηπείρου Ελληνιστική κεραμική από την Ήπειρο την Αιτωλοακαρνανία και τα Ιόνια νησιά Αιτωλοακαρνανίας Αθήνα 2009 Ιονίων νησιών ΕλλΚερ Θεσσαλίας Ελληνιστική κεραμική από τη Θεσσαλία Βόλος 2000ΕλλΚερ Κρήτης Ελληνιστική κεραμική από την Κρήτη Χανιά 1997

18

ΕλλΚερ Μακεδονίας Ελληνιστική κεραμική από τη Μακεδονία Hellenistic Pottery from Macedonia Θεσσαλονίκη 1991

ΕλλΚερ Πελοποννήσου Ελληνιστική κεραμική από την Πελοπόννησο Αίγιο 2005Ephesos IX V Mitsopoulos-Leon Die Basilika am Staatsmarkt in Ephesos Kleinfunde 1 Keramik

hellenistischer und roumlmischer Zeit Forschungen in Ephesos IX iiii Wien 1991Eretria II IR Metzger Die hellenistische Keramik in Eretria Eretria Ausgrabungen und Forschungen

II Berne 1969 Eretria IX K Gex Rotfigurige und weissgrundige Keramik Eretria Ausgrabungen und Forschungen IX

Lausanne 1993Ζ΄ΕλλΚερ Ζ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Αίγιο 4-9 Απριλίου 2005

Αθήνα 2011Θέμελης - Τουράτσογλου Π Γ Θέμελης - ΓΠ Τουράτσογλου Οι τάφοι του Δερβενίου Αθήνα 1997 Τάφοι Δερβενίου Θέματα Ελληνιστικής Θέματα Ελληνιστικής Κεραμικής στην Αρχαία Μακεδονία Topics on Hellenistic Κεραμικής Pottery in Ancient Macedonia Αθήνα 2012Georgiadou Totenkult und A Georgiadou Totenkult und elische Grabkeramik spaumltklassischer und hellenistscher Zeit elische Grabkeramik Thessaloniki 2005Gortina I A di Vita (επιμ) Gortina I Monografie della Scuola Archeologica Italiana di Atene e delle

Missioni Italiene in Oriente III Roma 1988Hayes 1985 JW Hayes Sigillate Orientali Enciclopedia dellrsquoArte Antica classica e orientale Atlante

delle forme ceramiche II Ceramica fine romana nel Bacino Meditteraneo (tardo ellenismo e primo impero) Roma 1985 1-96

Kabirion III U Heimberg Die Keramik des Kabirions Das Kabirenheiligtum bei Theben III 1982Καλτσάς 1983 Ν Καλτσάς Από τα ελληνιστικά νεκροταφεία της Πύλου ΑΔ 38 (1983) Μελέτες 1-77Kerameikos ΙΧ U Knigge Der Suumldhuumlgel Kerameikos ΙΧ Berlin 1976Kerameikos XI J Scheibler Griechische Lampen Kerameikos XI Berlin 1976Labraunda I P Hellstroumlm Pottery of Classical and Later Date Terracotta Lamps and Glass Labraunda II

1 Lund 1965Meacutedeacuteon V C Vatin - P Bruneau - C Rolley - T Hackens Tombes helleacutenistiques objets de meacutetal monnaies

Meacutedeacuteon de Phocide V Paris 1976Milet V1 AU Kossatz Funde aus Milet 1 Die megarischen Becher Milet V1 Berlin 1990Morel 1981 J-P Morel Ceacuteramique campanienne Les formes BEFAR 244 Roma 1981 19942Olynthus V DM Robinson Excavations at Olynthus Mosaics Vases and Lamps of Olynthus found in 1928

and 1931 Olynthus V Baltimore 1933Olynthus XIII DM Robinson Vases found in 1934 and 1938 Olynthus XIII Baltimore 1950Paphos III JW Hayes The Hellenistic and Roman Pottery Paphos III Nicosia 1991PergForsch 2 J Schaumlfer Hellenistische Keramik aus Pergamon Pergamenische Forschungen 2 Berlin 1968PergForsch 6 C Meyer-Schlichtmann Die Pergamenische sigillata aus der Stadtgrabung von Pergamon

Mitte 2 Jh v Chr - Mitte 2 Jh n Chr Pergamenische Forschungen 6 Berlin 1988Samaria-Sebaste III JC Crowfoot - GM Crowfoot - KM Kenyon Samaria-Sebaste Reports of the Work of the

Joint Expedition in 1931-1933 and of the British Expedition in 1935 No3 - The Objects from Samaria London 1957

ΣΤ΄ΕλλΚερ ΣΤ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική Βόλος 1-23 Απριλίου 2000 Αθήνα 2004

Stobi V Anderson-Stojanović Stobi The Hellenistic and Roman Pottery Princeton 1992Tarsus I H Goldman (εκδ) Excavations at Gozlu Kule Tarsus Vol I The Hellenistic and Roman

Periods Princeton 1950Thompson 1934 HA Thompson Two Centuries of Hellenistic Pottery Hesperia 3 (1934) 316-480 (reprinted in

HA Thompson - DB Thompson - S Rotroff Hellenistic Pottery and Terracottas Princeton 1987)UM LH Sackett (εκδ) Knossos From Greek City to Roman Colony Excavations at the Unexplored

Mansion II BSA Suppl 21 1992

661

Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα

Γιάννης Χαιρετάκης

Εισαγωγή

Τὴν δὲ νῦν [πόλιν] ἐν κόλπῳ κειμένην ἐπὶ χερρονησοειδοῦς τόπου συνάπτοντος πρὸς τὴν Ἀττικήν Με αυτά τα λόγια προσδιορίζει ο Στράβωνας (Γεωγρ ΙΧ 19) τη θέση της αρχαίας πόλης η οποία ταυτίζεται με το σημερινό οικισμό του Αμπελακίου Η πόλη με εύφορη γη και προστατευμένο λιμάνι1 ορίζεται στα βόρεια από τη χερσό-νησο της Πούντας και στα νότια από τη χερσόνησο της Κυνόσουρας Λίγα όστρακα μαρτυρούν εγκατάσταση στο Αμπελάκι ήδη από τα προϊστορικά χρόνια2 ενώ η ακμή του οικισμού τοποθετείται γύρω στο 570 πΧ μετά δηλαδή από την επιτυχή προσάρτηση της Σαλαμίνας στην Αθήνα (Πλούτ Σόλων Χ) Τις τελευταίες δεκαετίες ανασκαφές σωστικού χαρακτήρα έχουν δώσει σημαντικές πληροφορίες για την οργάνωση του οικισμού και την τοπογραφία της πόλης Κατά την ελληνιστική περίοδο οι οικίες καταλαμβάνουν τη νότια κλιτύ της χερσονήσου της Πούντας ενώ εργαστηριακού χαρακτήρα δομές τοποθετούνται στο δυτικότερο τμήμα της πόλης σε επαφή με το δυτικό σκέλος των τειχών3 Δημόσια κτίσματα τα οποία είδε ο Παυσανίας ( 5 και 1) δεν έχουν εντο 5 και 1) δεν έχουν εντο 5 και 1) δεν έχουν εντο-πιστεί και θα πρέπει να αναζητηθούν στο καταβυθισμένο σήμερα τμήμα του οικισμού ενώ ιερό της Βενδίδος σε προϋπάρχουσα μάλλον θέση ιερού της Αρτέμιδος τοποθετείται στην κορυφή της χερσονήσου της Πούντας4

Το ιστορικό πλαίσιο (3187-μέσα 3ου αι πΧ)

Το 187 πΧ ο Κάσσανδρος ύστερα από laquoπροδοσίαraquo των Σαλαμινίων προς τους Αθηναίους (Παυσ Ι 52) κυριεύει τη Σαλαμίνα και εγκαθιστά φρουρά η οποία παραμένει έως το 07 πΧ οπότε και ο Δη-

Θερμές ευχαριστίες οφείλω στην Δρ Ι Δεκουλάκου Επίτιμη Διευθύντρια Αρχαιοτήτων για την άδεια μελέτης του κεραμικού υλικού που προέρχεται από τις ανασκαφές που διενήργησε στη Σαλαμίνα Επίσης στον Π Δεδεβέση για τη συ-ντήρηση των λίθινων και κεραμικών ευρημάτων καθώς και στην Ά Κάττουλα υπεύθυνη αρχαιολόγο Σαλαμίνας και το προσωπικό του Μουσείου Σαλαμίνας για κάθε διευκόλυνση στη μελέτη του υλικού Η συντήρηση της κεραμικής χρημα-τοδοτήθηκε από το ίδρυμα Ψύχα και το Mediterranean Archaeological Trust UK

1 Σκύλαξ Περίπλους 57 κατὰ τοῦτό ἐστι Σαλαμὶς νῆσος καὶ πόλις καὶ λιμήν2 MG Taylor Salamis and the Salaminioi The Ηistory of an Unofficial Athenian Demos JC Gieben Amsterdam 1997 110 σημ

14 Γ Χαιρετάκης Το οικόπεδο Ζούγρη στο Αμπελάκι Σαλαμίνας στρωματογραφία και χρονολόγηση Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 5 2011 2527

3 Ι Δεκουλάκου Ανασκαφές στη Σαλαμίνα 19852007 Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 2 2008 12

4 Όπ

662

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

μήτριος ο Πολιορκητής την προσφέρει ως δώρο στους Αθηναίους Ο Δημήτριος επανέρχεται το 295 πΧ για να την κυριεύσει και να τοποθετήσει μακεδονική φρουρά η οποία παραμένει πιθανότατα έως και το 229 πΧ οπότε και το νησί laquoεπανενώνεταιraquo με την Αθή-να μετά την επιτυχή προέλαση του Άρατου αρχηγού της Αχαϊκής Συμπολιτείας (Πλούτ Άρατος 24) Κατά τη διάρκεια του Χρεμω-νίδειου πολέμου (2721 πΧ) η Σαλαμίνα αποτελεί βάση για τον Αντίγονο Γονατά όχι χωρίς επιπτώσεις όπως πληροφορούμαστε από γεγονότα της επόμενης περιόδου Γύρω στο 252 πΧ ο Αλέξαν-δρος γιος του Κρατερού διοικητής της Κορίνθου και της Εύβοι-ας εξεγείρεται ενάντια στον Αντίγονο Γονατά Ο Ηράκλειτος του Ασκληπιάδου ο διοικητής της μακεδονικής φρουράς που έχει ορί-σει ο Αντίγονος Γονατάς στον Πειραιά και μάλλον και στη Σαλαμί-να αναλαμβάνει την επισκευή των τειχών της πόλης (IG 2 1225) για να προετοιμαστεί προφανώς για τον πόλεμο ενάντια στον Αλέξαν-δρο Αυτό το γεγονός μας πληροφορεί έμμεσα ότι τα τείχη ή μέρος αυτών είχαν καταστραφεί παλαιότερα προφανώς την περίοδο του Χρεμωνίδειου πολέμου χωρίς να μπορεί να αποκλειστεί και άλλη καταστροφή σε τμήμα της πόλης ή του νησιού

Ανασκαφικά δεδομένα Tο οικόπεδο Zούγρη

Στη νότια κλιτύ της χερσονήσου της Πούντας5 στη συμβολή των οδών Τεύκρου και Ευρυσάκη ανασκάφηκε το οικόπεδο Ζούγρη έκτασης περίπου 15 στρέμματος6 (εικ 1) Η πρώτη ανθρώπινη παρουσία στην περιοχή που ερευνήθηκε ανάγεται στους μυκηναϊκούς χρόνους αν και δεν έχουν βρεθεί σταθερά κατάλοιπα αυτής της περιόδου7 Κατά τον ο και τον 5ο αι πΧ δημιουργούνται μικρές δομές εργαστηρια-κού και αποθηκευτικού χαρακτήρα ενώ από τα μέσα του 5ου και έως και το 2ο αι πΧ κατασκευάζονται οικίες οι οποίες εγκαταλείπονται στις αρχές του 1ου αι πΧ Η κατωφέρεια του εδάφους προς τον όρμο του Αμπελακίου επέβαλε την ανδηρωτή διάταξη των οικιών οι οποί-ες ανοικοδομούνται προσθετικά από Ν προς Β Τα όστρακα παλαιο-

5 Για τη θέση και τις ανασκαφές βλ Ι Δεκουλάκου Ανασκαφικές έρευνες στην Σαλαμίνα στο Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου (επιμ) Αργοσαρωνικός Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αργοσαρωνι-κού Πόρος 26-29 Ιουνίου 1998 τόμ Β´ Αθήνα 200 2944 και Ι Δεκουλάκου Σωστικές ανασκαφικές έρευνες στην Σα-λαμίνα προφορική ανακοίνωση στο laquoΒacute Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Το έργο μιας δεκαετίας 1994200 1820 Δεκεμβρίου 200raquo Ι Δεκουλάκου όπ (υποσημ )

6 Τα σχέδια των εικόνων 1 και 2 έχουν γίνει από τους Ε Τόλια Ν Μαστρονικόλα Γ Ορεστίδη και τον γράφοντα 7 Γ Χαιρετάκης όπ (υποσημ 2)

Εικ 1 Κάτοψη της ανασκαφής στο οικόπεδο Ζούγρη Με βέλος δηλώνεται η θέση του απορριμματικού αποθέτη

663

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

χριστιανικών βυζαντινών και μεταβυζαντινών χρό-νων που περισυνελέγησαν μαρτυρούν χρήσεις του χώρου και αυτές τις περιόδους

Στα μέσα του ου αι πΧ γίνεται ένας εκτεταμέ-νος καθαρισμός της περιοχής όπως μαρτυρά απορ-ριμματικός αποθέτης8 που ερευνήθηκε στο ανασκα-φικό τετράγωνο 0 (εικ 2) Η απορριμματική αυτή πρακτική αποτελεί μέρος μιας οργανωμένης και γε-νικότερης εκκαθάρισης της περιοχής για τη δημι-ουργία ανδήρων και την κατασκευή οικιών κάτω από ένα νέο πολεοδομικό σχεδιασμό Η τελευταία χρονολογικά κεραμική του αποθέτη ανήκει στο βacute τέταρτο του ου αι πΧ αλλά δεν μπορεί να προσ-διοριστεί με ακρίβεια πότε έγινε η εκκαθάριση της περιοχής και η επακόλουθη απόρριψη αν έγινε δη-λαδή μετά το 21 πΧ ή αργότερα και πότε η ανοι-κοδόμηση της νέας οικίας αμέσως μετά την απορ-ριμματική πρακτική ή αργότερα Είναι σημαντικό να ειπωθεί ότι στο υλικό του αποθέτη δεν υπάρχουν ίχνη που να δηλώνουν κάποια βίαιη καταστροφή Επίσης η ανοικοδόμηση νέων οικιών στα μέσα του ου αι πΧ που συνοδεύεται και από τη δημιουργία δρόμου πλ 550 μ στο μέσον περίπου του οικοπέ-δου αποτελεί ένδειξη για την ανάγκη στέγασης μεγαλύτερου αριθμού κατοίκων στην πόλη ίσως υπό το φόβο νέων απειλών

Η κεραμική

Η κεραμική που παρουσιάζεται εδώ προέρχεται από τον απορριμματικό αποθέτη9 (Πίν 220β δη 221α δστ) και από τα υποστρώματα των οικιών (Πίν 220α γ 221βγ στ12) στα οποία συγκεντρώθηκε κε-ραμική ως γέμισμα για τη δημιουργία των ανδήρων Στην πλειονότητά της είναι εισηγμένη από την Αθή-να και σε λίγες μόνο περιπτώσεις μπορούμε να διακρίνουμε μη αττική κεραμική ενώ δεν αναγνωρίζε-ται τοπική παραγωγή

Στη μελαμβαφή κεραμική ξεχωρίζουν οι τριφυλλόστομες οινοχόες οι οποίες δεν παρουσιάζουν με-γάλη διαφοροποίηση στην τομή τους έχουν δακτυλιόσχημη βάση σιγμοειδές σώμα και ψηλό λαιμό Συ-

8 Ο αποθέτης είναι διανοιγμένος στο βραχώδες πέτρωμα της Πούντας και έχει σχήμα ανεστραμμένου κώνου Στον άξονα ΒΝ έχει διάμετρο 180 μ ενώ στον άξονα ΑΔ ερευνήθηκε για 2 μ καθώς πάνω σε αυτόν ιδρύθηκε τοίχος με-ταγενέστερης οικίας

9 Ο αποθέτης περιείχε όστρακα αγγείων θαλασσινά όστρεα και λίγα λιθάρια μικρού και μεσαίου μεγέθους Οικοδομι-κό υλικό πέρα από λίγα τμήματα βοτσαλωτών δαπέδων δεν υπήρχε στο γέμισμά του Περιείχε κολουροκωνικές και πυ-ραμιδόσχημες αγνύθες τμήματα κεραμίδων λακωνικού τύπου λίγα οστά ζώων ένα λίθινο αλάβαστρο και μάζες σκωρί-ας Η απόρριψη ήταν ενιαία και δεν παρατηρήθηκε χρονική αλληλουχία στην απόρριψη των στρωμάτων Λίγα όστρακα λύχνου και μελαμβαφών πελικών τοποθετούνται χρονικά στον 5ο αι πΧ ενώ μικρή είναι και η ποσότητα ερυθρόμορ-φων και άλλων αγγείων του α΄ μισού και γ΄ τετάρτου του 4ου αι πΧ Η πλειονότητα της κεραμικής ανήκει στο τελευταίο τέταρτο του 4ουα΄ τέταρτο του ου αι πΧ Μικρότερη είναι επίσης η ποσότητα κεραμικής του β´ τετάρτου του ου αι πΧ Για μια πρώτη παρουσίαση βλ Γ Χαιρετάκης Ο αποθέτης του οικοπέδου Ζούγρη στο Αμπελάκι Σαλαμίνας πρώτα στοιχεία από τη μελέτη της κεραμικής Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 4 2010 1821

Εικ 2 Οικόπεδο Ζούγρη ανασκαφικό τετράγωνο 0 Κάτοψη του απορριμματικού αποθέτη

664

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

χνά είναι ακόσμητες10 (Πίν 220α) ενώ κάποτε φέρουν διακόσμηση με επίθετο λευκό χρώμα όπου στε-φάνια με φύλλα κισσού (Πίν 220β) ή μυρτιάς περιτρέχουν το λαιμό

Οι κάνθαροι κλασικού τύπου αποτελούν την πολυπληθέστερη ομάδα κεραμικής από τον αποθέτη και από τα υπόλοιπα στρώματα αυτής της περιόδου από αυτούς με απλό χείλος11 (Πίν 220γ) έως αυ-τούς με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo στο λαιμό12 (Πίν 220δ) συχνά με χείλος φτιαγ-μένο σε μήτρα Ενδιαφέρον παρουσιάζει η επιγραφή ΗΔ στη βάση κανθάρου του τελευταίου τετάρτου του 4ου αι πΧ13 (Πίν 220ε) η οποία αν δεν σχετίζεται με τον κάτοχο του αγγείου μπορεί να διαβαστεί ως το επίθετο ἡδύς αναφερόμενη στο κρασί που θα περιείχε ἡδύς οἶνος14 Αντίθετα οι κάνθαροι ελλη-νιστικού τύπου είναι συγκριτικά λιγότεροι Άλλα αγγεία πόσεως είναι οι σκύφοι αττικού και κορινθια-κού τύπου όπως τμήμα του σώματος και του χείλους με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύ-οςraquo όπου παριστάνονται στάχυα ανάμεσα σε κλαδιά με αντίρροπα αγκιστροειδή φύλλα των αρχών του ου αι πΧ15 (Πίν 220στ)

Στα μικρά ανοικτά αγγεία τη δεύτερη πολυπληθέστερη ομάδα αποτελούν οι φιάλες και τα φιαλίδια με δακτυλιόσχημη βάση και με έσω ή έξω νεύον χείλος16 (Πίν 220ζη) Συχνά στο εσωτερικό γύρω από τον πυθμένα φέρουν εμπίεστα ανθέμια που περιβάλλονται από δακτύλιο με στικτή διακόσμηση (rouletting) Την εικόνα συμπληρώνουν πινάκια και ιχθυοπινάκια Το σχεδόν πλήρες ιχθυοπινάκιο από τον αποθέτη (Πίν 221α) έχει δακτυλιόσχημη βάση ενώ δύο εδαφόχρωμες ταινίες υπάρχουν γύρω από το ημισφαιρι-κό κοίλωμα στον πυθμένα και στην περιφέρεια17

Στην υπόλοιπη κεραμική περιλαμβάνονται πυξίδες μυροδοχεία λήκυθοι λύχνοι σκεύη τελετουργικών πυρών κά Κάλυμμα πυξίδας (Πίν 221β) του τύπου Β της Αθηναϊκής Αγοράς18 έχει κυλινδρικό τοίχω-μα και κωνικό θόλο με πλατύ περίγυρο Ο περίγυρος διαχωρίζεται από το θόλο με εδαφόχρωμη ταινία ενώ ανάλογη ταινία διαχωρίζει το θόλο από χαμηλό έξαρμα στην κορυφή του Στη στεφάνη της θολω-τής επιφάνειας υπάρχει διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo με περιδέραιο από λογχόσχημα φύλλα από επίθετο αραιωμένο πηλό Ανάλογα καλύμματα προέρχονται από τάφο στο Αμπελάκι όπου το περιδέραιο από λογχόσχημα φύλλα εναλλάσσεται με περιδέραιο από προβασκάνια19 Το μελαμβαφές μυροδοχείο (Πίν 221γ) με χαμηλή δισκοειδή βάση ατρακτόσχημο σώμα και κοντό λαιμό που καταλή-γει σε πλατύ λοξότμητο χείλος φέρει δύο εδαφόχρωμες ταινίες στον ώμο20 Από τους λύχνους της περι-όδου αυτής από τον αποθέτη ένας ανήκει στον τύπο 2 D της Αθηναϊκής Αγοράς21 ένας στον τύπο 27 Α και οι υπόλοιποι στον τύπο 25 (25 Α 25 Β 25 Β rie 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το διrie 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το διrie) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι-

10 Agora XXX εικ 4 αριθ 47 πίν 4 11 Όπ εικ 4 αριθ 118 πίν 2 12 Όπ εικ 5 αριθ 2425 πίν 13 Όπ εικ 4 αριθ 810 πίν 1 14 Σε βάση κύλικας τύπου bolal του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμbolal του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμ του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμ-

ματα WK Kovacovic Die Eckterrasse an der Graumlberstrasse des Kerameikos Kerameikos XV Berlin 1990 1 αριθ S9 Σε βάση κανθάρου του β´ μισού του 4ου αι πΧ στην Ολβία αναγράφονται τα τρία πρώτα γράμματα AS Rujaeva ldquoGraffitirdquo στο NA Lejunkaja P G Bilde JM Hoslashjte VV Kraivina SD Kryžickij (επιμ) The Lower City of Olbia (Sector NGS) in the 6th Century BC to the 4th Century AD Vol 12 Aarhus Univerity Press 2010 508 αριθ S45 Ενιαία λέξη ἡδύοινος αναγράφε-ται στο σώμα κανθάρων από την Κόρινθο Corinth V αριθ 454 και 512

15 Agora XXX εικ 12 αριθ 155 πίν 15 Σ Ελευθεράτου (επιμ) Το Μουσείο και η ανασκαφή Ευρήματα από τον χώρο ανέγερσης του Νέου Μουσείου Ακρόπολης Οργανισμός Ανέγερσης Νέου Μουσείου Ακρόπολης Αθήνα 200 αριθ 121

16 Πίν 220ζ Agora XXX εικ 5 αριθ 1055105 πίν 78 Πίν 220η1 Agora XXX εικ 2 αριθ 980 Πίν 220η2 Agora XXX εικ 59 αριθ 89871 πίν 72

17 Agora XXX εικ 50 αριθ 710711 πίν 18 Όπ 18919019 ΜΙ Πωλογιώργη Χάλκινα κάτοπτρα από τη Σαλαμίνα ΑΕ 14 (2007) 171920 Agora XXX εικ 72 αριθ 11 πίν 85 21 Agora V

5

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

άστημα από το β´ μισό του 4ου έως το α΄ μισό του ου αι πΧ Στα τελετουργικά σκεύη περιλαμβάνονται μικκύλα φιαλίδια και λεκανίδες χαρακτηριστικά αγγεία των τελετουργικών πυρών έθιμο το οποίο έχει αναγνωριστεί και στη Σαλαμίνα22

Η άβαφη κεραμική περιλαμβάνει φιάλες λεκάνες και λεκανίδες με προχοές και πλαστικές διαμορφώ-σεις οινοχόες κάποιες με μελανόγραφη διακόσμηση23 κά Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι επι-τραπέζιοι αμφορείς με ωοειδές σώμα έξω νεύον χείλος και λαβές που ξεκινούν από πλαστικό δακτύ-λιο που περιτρέχει το λαιμό (Πίν 221δε) χαρακτηριστικό που τις εντάσσει στον Τύπο 2 της Αθηναϊκής Αγοράς24 Η σχεδόν ωοειδής τομή του σώματος δεν αλλάζει σε όλο τον ο αι πΧ όπως διαπιστώνου-με από ακέραια παραδείγματα στη Σαλαμίνα και την Αθήνα και το ύψος τους κυμαίνεται ανάμεσα στα 020 με 04 μ Σε τάφους στα Μέγαρα25 έχουν βρεθεί και μικρότερου μεγέθους αμφορείς όπου το ύψος τους κυμαίνεται από 011 έως 022 μ Το χρώμα του πηλού στα περισσότερα δείγματα της Σαλαμίνας είναι ανοικτό καστανό (25Y7 ale brown) συχνά με πολλές ασβεστολιθικές προσμείξεις (Πίν 221δ) ενώ μόλις ένα δείγμα φαίνεται να είναι προϊόν αττικού εργαστηρίου με ερυθρωπό πηλό (5YR5 yellowih red) και λιγότερες προσμείξεις (Πίν 221ε) Κατά τη Rotroff26 ο τόπος παραγωγής της μη αττικής ομάδας θα πρέ-πει να αναζητηθεί κάπου ανάμεσα σε Κόρινθο και Θήβα Η αναγνώριση του αμφορέα αυτού στη Σαλα-μίνα και σε διαφορετικά σύνολα κεραμικής που δεν θα συζητηθούν εδώ δηλώνει τη σαφή του παρου-σία στον Σαρωνικό27 Επιπλέον η εύρεση και των δύο αμφορέων που συζητήθηκαν (Πίν 221δε) στον αποθέτη του οικοπέδου Ζούγρη είναι ενδεικτική της ταυτόχρονης εισαγωγής τους στο νησί τόσο δηλα-δή από το βασικό κέντρο παραγωγής όσο και από την Αθήνα Με αφορμή έναν αμφορέα πιθανώς από την Πάρο η Rotroff28 υποθέτει με μεγάλη επιφύλαξη ως περιεχόμενο μέλι ή ξύδι Αν δεχθούμε ότι οι αμ-φορείς αυτοί εισάγονταν στη Σαλαμίνα για το περιεχόμενό τους και όχι ως κεραμικό είδος ιδίως σε μια περιοχή που δεν είχε κεραμική παραγωγή τότε το μέλι θα πρέπει να αποκλειστεί ως είδος που θα εισα-γόταν στη Σαλαμίνα καθώς η μελισσοτροφία ήταν μια από τις βασικές ασχολίες των κατοίκων της29 και θα ήταν μάλλον απίθανη η ανάγκη εισαγωγής μελιού από άλλο μέρος Η παρουσία μικρών αμφορέων στους τάφους των Μεγάρων ίσως να δηλώνει πράγματι διαφορετικό περιεχόμενο ανάλογα με το μέγεθός τους και τη χρήση για την οποία προορίζονταν Η χρησιμοποίησή τους για μεταφορά ήκαι αποθήκευ-ση κρασιού ή νερού στο οικιακού χαρακτήρα περιβάλλον της Σαλαμίνας θα πρέπει να θεωρείται βέβαιη

Τις εμπορικές σχέσεις επιβεβαιώνουν και οι εμπορικοί αμφορείς από τη Θάσο τη Ρόδο την Κόρινθο και άλλα κέντρα του Αιγαίου Η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμφορέα (Πίν 221στ1)

ΘΑΣΙΩΝτριποδική φιάλη ()

ΠΥΘΙΩΝ

22 Π Δεδεβέσης Εργασίες συντήρησης κεραμικής από το Αμπελάκι Σαλαμίνας Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 4 2010 22 εικ 1 Για το έθιμο βλ Agora XXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρXXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ-γικές πυρές από την ανασκαφή για το laquoΜετρόraquo στο laquoΟικόπεδο Μακρυγιάννηraquo ΑΔ 5152 (1991997) Μελέτες 99118

23 Γ Χαιρετάκης όπ (υποσημ 9) εικ 5 όπου εξαιτίας τυπογραφικού λάθους η χρονολόγηση θα πρέπει να διορθωθεί σε laquoβ´ μισό 4ουα τέταρτο ου αι πΧraquo

24 Agora XXXΙΙΙ 88725 Τα δείγματα από τα Μέγαρα μου γνωστοποίησε ο Π Ζορίδης επί πολλά έτη υπεύθυνος αρχαιολόγος Μεγάρων τον

οποίο και ευχαριστώ θερμά 26 Agora XXXΙΙΙ 827 Ένα πιθανό δείγμα προέρχεται και από την Τροιζήνα βλ Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου Νέα ευρήματα από την

Αρχαία Τροιζήνα στο Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου (επιμ) Αργοσαρωνικός Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Ιστο-ρίας και Αρχαιολογίας του Αργοσαρωνικού Πόρος 26-29 Ιουνίου 1998 τόμ Β´ Αθήνα 200 141 εικ 7 όπου ανάμεσα σε εμπορικούς αμφορείς διακρίνεται τμήμα επιτραπέζιου αμφορέα του τύπου που σχολιάζουμε

28 Agora XXXΙΙΙ 87 29 Μεγάλος αριθμός κυψελών έχει βρεθεί σε όλες τις θέσεις του νησιού κλασικών και ελληνιστικών χρόνων Ο Ευριπίδης

(Τρωάδες 798799) αναφέρει τη Σαλαμίνα ως μελισσοτρόφον

666

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

αναγράφει ως επώνυμο άρχοντα τον Πυθίωνα V βάσει των χαρακτηριστικών του σφραγίσματος0 που τοποθετείται χρονικά γύρω στο 289 πΧ σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες προτάσεις του Garlan31 Η εν-σφράγιστη λαβή ροδιακού αμφορέα (Πίν 221στ2)

ΕΠ ΙΕΡΕΩΣ ΛΥΣ

ΑΝΔΡΟΥμε την αναγραφή του επώνυμου ιερέα του θεού Ηλίου Λυσάνδρου χρονολογείται λίγο μετά το 22 πΧ32 Στην ενσφράγιστη λαβή αμφορέα κορινθιακού τύπου Β που χρονολογείται στις αρχές του ου αι πΧ μικρός αμφορέας εγγράφεται μέσα σε Α (Πίν 221στ)33

Επίλογος - η υπόλοιπη Σαλαμίνα

Το οικόπεδο Ζούγρη στο Αμπελάκι της Σαλαμίνας προσφέρει τα περισσότερα έως τώρα στοιχεία για την κεραμική της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου στο νησί και δίνει πολύτιμες πληροφορίες για συγκριτικές παρατηρήσεις με το ανάλογο υλικό από την Αθήνα Είναι σαφής ο κοινός ορίζοντας ανάμεσα σε Σαλα-μίνα και Αθήνα γεγονός που επιβεβαιώνεται πλέον όχι μόνο σε ιστορικό επίπεδο Η εισαγωγή αγγείων ήταν επιβεβλημένη εξαιτίας της απουσίας τοπικής κεραμικής παραγωγής Διαπιστώνεται αποκλειστική εισαγωγή αττικών μελαμβαφών αγγείων ενώ όσον αφορά στην άβαφη κεραμική το πλαίσιο αγοράς επε-κτείνεται στην ευρύτερη περιοχή της Σαλαμίνας προς B και Δ Ωστόσο η Σαλαμίνα όπως συμπεραίνει κανείς από τους εμπορικούς αμφορείς που εισάγονταν δεν ήταν αποκομμένη από τον υπόλοιπο κόσμο και η σχεδόν αποκλειστική εισαγωγή αττικών αγγείων θα πρέπει να θεωρηθεί laquoφυσικήraquo επιλογή ή laquoανα-γκαστικόraquo επακόλουθο εξαιτίας της ιδιαίτερης σχέσης Αθηναίων και Σαλαμινίων Οι μελετητές34 έχουν εκφράσει κατά καιρούς διάφορες ερμηνείες κατά πόσον οι Σαλαμίνιοι των ιστορικών χρόνων είναι από-γονοι των πρώτων κατοίκων του νησιού αν είναι Αθηναίοι κληρούχοι αν είναι Σαλαμίνιοι ή Αθηναίοι πολίτες κά Είναι γεγονός πάντως ότι τα ευρήματα που έρχονται στο φως τα τελευταία χρόνια επιβε-βαιώνουν τους στενούς δεσμούς με την Αθήνα σε οικονομικόεμπορικό όσο και θρησκευτικό επίπεδο έστω και αν η Αθήνα δεν παύει ποτέ να έχει τον κυρίαρχο ρόλο στη σχέση αυτή5

Όμοια συμπεράσματα σχετικά με τις εισαγωγές κεραμικής αντλούνται και από άλλες θέσεις του νη-σιού Στη θέση Περιστέρια έρευνα μικρού ιερού του Διονύσου36 που ιδρύθηκε στο α΄ μισό του ου αι πΧ έδωσε τμήματα αττικών κανθάρων και φιαλιδίων καθώς και τμήματα κυψελών Στη θέση Κολώ-

0 Y Garlan Kouko Donneacutee nouvelle our une nouvelle interreacutetation de tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 241 αριθ 49 Για το σύμβολο βλ M Debidour Reacuteflexion ur le tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 290 εικ

31 Y Garlan Lrsquoahorologie grecque une eacutecialiteacute archeacuteologique en voie de deacuteveloeent [archive httgrahillinecoatabGarlandf] 2009

32 G Finkielztejn Chronologie deacutetailleacutee et reacuteviseacutee des eacuteponymes amphoriques rhodiens de 270 agrave 108 av J-C environ Premier bilan BAR nternational Serie 990 Oxford 2001 75 77 190

33 VR AnderonStojanović A Third-entury B Deoit fro the South Sloe Cistern in the Rachi Settlement at thia Δ ΕλλΚερ 119 G Koehler Ahora on Ahora Hesperia 51 (1982) 290292 εικ 7811

34 MG Taylor όπ (υποσημ 2) 85 SD Labert The Attic Geno Salainioi and the land of Salai ZPE 119 (1997) 95 κε 5 Ο Παυσανίας (Ι 52) αναφέρει ότι οι Αθηναίοι laquoεκδίωξανraquo τους Σαλαμίνιους από το νησί επειδή το παρέδωσαν στον

Κάσσανδρο (Βλ παραπάνω Το ιστορικό πλαίσιο) Ένα τόσο σημαντικό γεγονός ωστόσο δεν αναφέρεται από κανέναν άλλον ιστορικό και δεν μπορεί εύκολα να επιβεβαιωθεί Για συζήτηση του θέματος βλ MG Taylor όπ 198 κε

36 Γ Λώλος Σαλαμινιακές έρευνες 19982000 Μέρος Α Το ιερό του Διονύσου υπό το Σπήλαιο του Ευριπίδη Δωδώνη Επιστημονική Επετηρίδα του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννί-νων 29 2000 11415

7

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

νες αναγνωρίστηκε κατοίκηση του α΄ μισού του ου αι πΧ7 από όπου προέρχεται αττική μελαμβαφής κεραμική όπως τμήμα σώματος κανθάρου κλασικού τύπου διακοσμημένο με κατακόρυφες πλαστικές ραβδώσεις αλλά και όστρακα άβαφων αγγείων και αμφορέων όπως η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμ-φορέα (Πίν 221στ4)

ΘΑΣΙΩΝκυνηγόσκυλο

ΑΡΓΕΙΟΣμε επώνυμο άρχοντα τον Αργείο που χρονολογείται γύρω στο 258 πΧ8 Στη θέση Αιάντειο9 δοκιμα-στική τομή σε πύργο με αγροικία έδωσε όστρακα αττικών μελαμβαφών κανθάρων κλασικού τύπου με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo λύχνο του τέλους του 4ουαacute μισού του ου αι πΧ40 καθώς και μεγάλο αριθμό κυψελών

Γιάννης ΧαιρετάκηςΑραχώβης 14-16

106 80 Αθήναchairetakisyahoogr

7 Ανασκαφική έρευνα αποκάλυψε κυκλοτερές ταφικό μνημείο (Ι Δεκουλάκου Κυκλοτερές ταφικό μνημείο στις Κο-λώνες Σαλαμίνας ΑΕ 2001 129158) και έναν αναλημματικό τοίχο των μέσων περίπου του 4ου αι πΧ (Ι Δεκουλάκου όπ (υποσημ 5) 0) Βορειότερα του αναλήμματος αυτού στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Βασιλείου ερευνήθηκαν αρχιτεκτο-νικά κατάλοιπα που ανάγονται στην ύστερη αρχαιότητα (5οςος αι μΧ) στα υποστρώματα των οποίων υπάρχει κεραμι-κή κλασικών και ελληνιστικών χρόνων

8 Βλ υποσημ 19 Στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Μιχαλάκη Πολυχρόνη40 Agora V εικ 11 αριθ πίν 8

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-197-3

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Κ

είμε

να

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Κείμενα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

Γενική επιμέλεια ΕΛΕΝΗ ΚΩΤΣΟΥΥπεύθυνη έκδοσης ΜΑΡΙΑ ΚΑΖΑΚΟΥΚαλλιτεχνική επιμέλεια ΡΟΥΛΑ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΚΗ

Εκτύπωση ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕ

copy2014 ΤΑΜΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΩΝΠανεπιστημίου 57 Αθήνα 105 64wwwtapgr

ISBN 978-960-386-196-6ΤΟΜΟΣ Α ΚΕΙΜΕΝΑ 978-960-386-197-3ΤΟΜΟΣ Β ΠΙΝΑΚΕΣ 978-960-386-198-0

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥΚαθηγήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

ΑΡΓΥΡΟΥΛΑ ΔΟΥΛΓΕΡΗ-ΙΝΤΖΕΣΙΛΟΓΛΟΥΑρχαιολόγος ΙΓacute ΕΠΚΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΖΑΧΟΣΠροϊστάμενος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗΔιευθύντρια του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Ηπειρωτικών Σπουδών

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥΕπίτιμος Διευθυντής Νομισματικού Μουσείου

Επίτιμος Διευθυντής Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΡΑΤΖΕΝΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΕΛΕΝΗ ΚΟΤΖΑΜΠΟΠΟΥΛΟΥΑρχαιολόγος ΑΙΗΣ

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

7

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΙΑΜΠΗΗ οικονομία της βορειοδυτικής Ελλάδας κατά την ελληνιστική περίοδο Ήπειρος Ακαρνανία και Αιτωλία νησιά του Ιονίου 1-4

ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑΚεραμική ελληνιστικών χρόνων από δημόσιο κτίριο της Αμβρακίας 5-8

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Ελληνιστική κεραμική από οικία της Αμβρακίας Πινάκια και ανάγλυφοι σκύφοι 9-14

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από δημόσιο κτίριο στην ακρόπολη laquoΜεγάλου Γαρδικίουraquo στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων 15-22

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΕλληνιστική κεραμική από τα Γίτανα 23-28

ANNA GAMBERINIHellenistic Fine Ware Finds in Phoinike (Kaonia) Local Production and Imports 29-32

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗΕρυθρόμορφες λήκυθοι υστεροκλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων σε τάφους της Αιτωλοακαρνανίας Πρώτη παρουσίαση 33-36

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕΡΜΠΕΤΗ - ΤΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣΕλληνιστική κεραμική από το νεκροταφείο των Οινιαδών 37-40

ELIZABETH A BOLLENThe Hellenistic Pottery of Kalydon and Chalkis Aitolias 41-43

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΕλληνιστική κεραμική laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo από το βόρειο νεκροταφείο της Λευκάδας 44-45

MARIA DEOUDIΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ Die spaumltklassisch-hellenistisches Tafel- und Essgeschirr aus der Houmlhle-Loizos aus Ithaka 46-47

ANTONIA SERRITELLAPoseidonia-Paestum La ceramica a vernice nera dallrsquo ekklesiasterion 48

FABIO MOSCA - PAOLA PUPPODinamiche commerciali nel Mediterraneo Occidentale La ceramica megarese a Malta 49-50

STEPHAN G SCHMIDImported Mould Made Bowls from Enseacuterune (France) and the Long Distance Trade in the Hellenistic Mediterranean 51-54

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 55-58

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 59-74

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗΑιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 75-84

HORST SEILHEIMERDie hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 85-89

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥΕρμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 90-91

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗΎστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 92-95

VERONIKA MITSOPOULOS-LEONEinige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 96-97

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥΕλληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 98-99

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗΕργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 100-105

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗΠρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 106-109

8

LARS HEINZEAttic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 110-111

NINA FENNPriene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 112-113

ERTEKIN M DOKSANALTIThree Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 114-117

PATRICIA KOumlGLERKnidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the Late Hellenism 118

MEHMET TEKOCAKEvaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 119-120

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 121-122

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPORecenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 123-126

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗΑποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 127-130

BASHKIM VREKAJLeacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 131-136

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑΤυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 137-142

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥΕυβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 143-146

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥΤο αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 147-152

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣΠήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 153-156

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗΑπό τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 157-160

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETILa ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 161-164

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥΟ laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 165-166

SUSAN I ROTROFFThe Pottery from the Agora Bone Well 167-172

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZAEastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 173-177

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥΚλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 178-179

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣΤρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 180-185

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 186-187

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 188-189

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑΣύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 190-193

NICO SCHWERDTKeramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 194-197

9

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΕλληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 198-201

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑΈνας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 202-203

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗΕλληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 204-207

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣΕλληνιστική κεραμική από τη Βέροια Το οικόπεδο Νιώπα 208-211

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗΚλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 212-213

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗΤοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 214-217

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣΕλληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 218-219

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 220-221

CHRISTA SCHAUEREin Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 222-225

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗΚλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 226-229

SUHAL SAĞLANA Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 230-233

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKOAncient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 234-236

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHINA Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 237-242

ΠINAKAΣ 220 ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

Σαλαμίνα α-β) Οινοχόες γ-ε) Κάνθαροι και επιγραφή στη βάση κανθάρου στ) Θραύσμα σκύφου ζ-η) Φιαλίδια

1 2

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ ΠINAKAΣ 221

Σαλαμίνα α) Ιχθυοπινάκιο β) Κάλυμμα πυξίδας γ) Μυροδοχείο δ-ε) Επιτραπέζιοι αμφορείς στ) Ενσφράγιστες λαβές αμφορέων

1 2

3 4

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

  • 1o kommatipdf
    • 29727_0_AProtKeim
    • 29727_0_eisLIAMPH
    • 29727_1_AGGEL
    • 29727_1a_RIG
    • 29727_2_KATS
    • 29727_2a_RIGIN
    • 29727_5_PLIAK
    • 29727_6_7_RIGIN
    • 29727_7_6_PREKA
    • 29727_8_METAL
    • 29727_9_LAMP
    • 29727_10_GAMB
    • 29727_11_Condi
    • 29727_12_STAUR
    • 29727_13_SERB
    • 29727_14_BOLLEN
    • 29727_15_RIG
    • 29727_16_AUG
    • 29727_17_KAPPA
    • 29727_18_DEOU
    • 29727_19_MORGAN
    • 29727_20_SOT
    • 29727_21_SOT
    • 29727_22_23_BLAX
    • 29727_23_22_PET
    • 29727_24_25_SERR
    • 29727_25_26_MOSCA
    • 29727_26_27_SCHMID
    • 29727_27_24_Hempel
    • 29727_28_GREC
    • 29727_29_STEF
    • 29727_30_MPAX
    • 29727_31_33_DAK
    • 29727_32_31_KAR
    • 29727_33_36_SARI
    • 29727_34_32_HORST
    • 29727_35_34_ALEX
    • 29727_36_35_KAB
    • 29727_37_LEON
    • 29727_38_Giros
    • 29727_39_TSIL
    • 29727_40_TSA
    • 29727_41_MPAI
    • 29727_42_43_HEINZE
    • 29727_43_42_Tekkoumlk
    • 29727_44_45_Rogl
    • 29727_45_44_FENN
    • 29727_46_DOKS
    • 29727_47_KOGLER
    • 29727_48_Ferraz
    • 29727_49_Levent
    • 29727_50_TEKOC
    • 29727_51_Władyka
    • 29727_52_REGEV
    • 29727_53_Lad
    • 29727_55_56_NIA
    • 29727_56_55_KYR
    • 29727_57_BEES
    • 29727_58_BELENI
    • 29727_59_BITR
    • 29727_60_PUPPO
    • 29727_61_BLAZ
    • 29727_62_BOUN
    • 29727_63_LAZ
    • 29727_64_TRAP
    • 29727_65_VREKAJ
    • 29727_66_KOTS
    • 29727_67_XIDO
    • 29727_68_69_NOTI
    • 29727_69_68_MITSO
    • 29727_70_TRIA
    • 29727_71_ZHU
    • 29727_72_LUN
    • 29727_73_TRA
    • 29727_74_BER
    • 29727_75_SAR
    • 29727_77_Kil
    • 29727_78_79_KYR
    • 29727_79_78_AKA
    • 29727_80_BOU
    • 29727_81_KAL
    • 29727_82_ROT
    • 29727_83_GUY
    • 29727_84_JAMES
    • 29727_85_GIROS
    • 29727_86_DREN
    • 29727_87_GIOU
    • 29727_88_89_PRE
    • 29727_89_88_KAT
    • 29727_90_LAM
    • 29727_91_SAL
    • 29727_92_LAZ
    • 29727_93_BAS
    • 29727_94_KYR
    • 29727_95_KAR
    • 29727_96_97_LANG
    • 29727_97_97a DOH
    • 29727_98_96_PAP
    • 29727_99_NICO
    • 29727_100_101_FA
    • 29727_100_98_STA
    • 29727_101_100_TSA
    • 29727_102_GK
    • 29727_103_STA
    • 29727_104_105_HLI
    • 29727_105_104_KOY
    • 29727_106_FAB
    • 29727_107_108_POU
    • 29727_108_109_KAL
    • 29727_109_110_PAN
    • 29727_110_107_SHE
    • 29727_111_LOL
    • 29727_112_XAI
    • 29727_113_114_ROGL
    • 29727_114_113_SCH
    • 29727_115_116_KAR
    • 29727_116_115_GAB
    • 29727_117_GRI
    • 29727_118_SUH
    • 29727_119_DOM
    • 29727_120_SOL
    • 29727_121_VDO
    • 29727_122_VDOA
    • 29727_123_EGO
    • 29727_124_LAF
    • 29727_124B_DiaxSin
    • 29727_125_DROU
      • 2o kommatipdf
        • 29727_0_AProtKeim
        • 29727_0_eisLIAMPH
        • 29727_1_AGGEL
        • 29727_1a_RIG
        • 29727_2_KATS
        • 29727_2a_RIGIN
        • 29727_5_PLIAK
        • 29727_6_7_RIGIN
        • 29727_7_6_PREKA
        • 29727_8_METAL
        • 29727_9_LAMP
        • 29727_10_GAMB
        • 29727_11_Condi
        • 29727_12_STAUR
        • 29727_13_SERB
        • 29727_14_BOLLEN
        • 29727_15_RIG
        • 29727_16_AUG
        • 29727_17_KAPPA
        • 29727_18_DEOU
        • 29727_19_MORGAN
        • 29727_20_SOT
        • 29727_21_SOT
        • 29727_22_23_BLAX
        • 29727_23_22_PET
        • 29727_24_25_SERR
        • 29727_25_26_MOSCA
        • 29727_26_27_SCHMID
        • 29727_27_24_Hempel
        • 29727_28_GREC
        • 29727_29_STEF
        • 29727_30_MPAX
        • 29727_31_33_DAK
        • 29727_32_31_KAR
        • 29727_33_36_SARI
        • 29727_34_32_HORST
        • 29727_35_34_ALEX
        • 29727_36_35_KAB
        • 29727_37_LEON
        • 29727_38_Giros
        • 29727_39_TSIL
        • 29727_40_TSA
        • 29727_41_MPAI
        • 29727_42_43_HEINZE
        • 29727_43_42_Tekkoumlk
        • 29727_44_45_Rogl
        • 29727_45_44_FENN
        • 29727_46_DOKS
        • 29727_47_KOGLER
        • 29727_48_Ferraz
        • 29727_49_Levent
        • 29727_50_TEKOC
        • 29727_51_Władyka
        • 29727_52_REGEV
        • 29727_53_Lad
        • 29727_55_56_NIA
        • 29727_56_55_KYR
        • 29727_57_BEES
        • 29727_58_BELENI
        • 29727_59_BITR
        • 29727_60_PUPPO
        • 29727_61_BLAZ
        • 29727_62_BOUN
        • 29727_63_LAZ
        • 29727_64_TRAP
        • 29727_65_VREKAJ
        • 29727_66_KOTS
        • 29727_67_XIDO
        • 29727_68_69_NOTI
        • 29727_69_68_MITSO
        • 29727_70_TRIA
        • 29727_71_ZHU
        • 29727_72_LUN
        • 29727_73_TRA
        • 29727_74_BER
        • 29727_75_SAR
        • 29727_77_Kil
        • 29727_78_79_KYR
        • 29727_79_78_AKA
        • 29727_80_BOU
        • 29727_81_KAL
        • 29727_82_ROT
        • 29727_83_GUY
        • 29727_84_JAMES
        • 29727_85_GIROS
        • 29727_86_DREN
        • 29727_87_GIOU
        • 29727_88_89_PRE
        • 29727_89_88_KAT
        • 29727_90_LAM
        • 29727_91_SAL
        • 29727_92_LAZ
        • 29727_93_BAS
        • 29727_94_KYR
        • 29727_95_KAR
        • 29727_96_97_LANG
        • 29727_97_97a DOH
        • 29727_98_96_PAP
        • 29727_99_NICO
        • 29727_100_101_FA
        • 29727_100_98_STA
        • 29727_101_100_TSA
        • 29727_102_GK
        • 29727_103_STA
        • 29727_104_105_HLI
        • 29727_105_104_KOY
        • 29727_106_FAB
        • 29727_107_108_POU
        • 29727_108_109_KAL
        • 29727_109_110_PAN
        • 29727_110_107_SHE
        • 29727_111_LOL
        • 29727_112_XAI
        • 29727_113_114_ROGL
        • 29727_114_113_SCH
        • 29727_115_116_KAR
        • 29727_116_115_GAB
        • 29727_117_GRI
        • 29727_118_SUH
        • 29727_119_DOM
        • 29727_120_SOL
        • 29727_121_VDO
        • 29727_122_VDOA
        • 29727_123_EGO
        • 29727_124_LAF
        • 29727_124B_DiaxSin
        • 29727_125_DROU
          • pinakespdf
            • 1o kommatipdf
              • 29727_0_AProtKeim
              • 29727_0_eisLIAMPH
              • 29727_1_AGGEL
              • 29727_1a_RIG
              • 29727_2_KATS
              • 29727_2a_RIGIN
              • 29727_5_PLIAK
              • 29727_6_7_RIGIN
              • 29727_7_6_PREKA
              • 29727_8_METAL
              • 29727_9_LAMP
              • 29727_10_GAMB
              • 29727_11_Condi
              • 29727_12_STAUR
              • 29727_13_SERB
              • 29727_14_BOLLEN
              • 29727_15_RIG
              • 29727_16_AUG
              • 29727_17_KAPPA
              • 29727_18_DEOU
              • 29727_19_MORGAN
              • 29727_20_SOT
              • 29727_21_SOT
              • 29727_22_23_BLAX
              • 29727_23_22_PET
              • 29727_24_25_SERR
              • 29727_25_26_MOSCA
              • 29727_26_27_SCHMID
              • 29727_27_24_Hempel
              • 29727_28_GREC
              • 29727_29_STEF
              • 29727_30_MPAX
              • 29727_31_33_DAK
              • 29727_32_31_KAR
              • 29727_33_36_SARI
              • 29727_34_32_HORST
              • 29727_35_34_ALEX
              • 29727_36_35_KAB
              • 29727_37_LEON
              • 29727_38_Giros
              • 29727_39_TSIL
              • 29727_40_TSA
              • 29727_41_MPAI
              • 29727_42_43_HEINZE
              • 29727_43_42_Tekkoumlk
              • 29727_44_45_Rogl
              • 29727_45_44_FENN
              • 29727_46_DOKS
              • 29727_47_KOGLER
              • 29727_48_Ferraz
              • 29727_49_Levent
              • 29727_50_TEKOC
              • 29727_51_Władyka
              • 29727_52_REGEV
              • 29727_53_Lad
              • 29727_55_56_NIA
              • 29727_56_55_KYR
              • 29727_57_BEES
              • 29727_58_BELENI
              • 29727_59_BITR
              • 29727_60_PUPPO
              • 29727_61_BLAZ
              • 29727_62_BOUN
              • 29727_63_LAZ
              • 29727_64_TRAP
              • 29727_65_VREKAJ
              • 29727_66_KOTS
              • 29727_67_XIDO
              • 29727_68_69_NOTI
              • 29727_69_68_MITSO
              • 29727_70_TRIA
              • 29727_71_ZHU
              • 29727_72_LUN
              • 29727_73_TRA
              • 29727_74_BER
              • 29727_75_SAR
              • 29727_77_Kil
              • 29727_78_79_KYR
              • 29727_79_78_AKA
              • 29727_80_BOU
              • 29727_81_KAL
              • 29727_82_ROT
              • 29727_83_GUY
              • 29727_84_JAMES
              • 29727_85_GIROS
              • 29727_86_DREN
              • 29727_87_GIOU
              • 29727_88_89_PRE
              • 29727_89_88_KAT
              • 29727_90_LAM
              • 29727_91_SAL
              • 29727_92_LAZ
              • 29727_93_BAS
              • 29727_94_KYR
              • 29727_95_KAR
              • 29727_96_97_LANG
              • 29727_97_97a DOH
              • 29727_98_96_PAP
              • 29727_99_NICO
              • 29727_100_101_FA
              • 29727_100_98_STA
              • 29727_101_100_TSA
              • 29727_102_GK
              • 29727_103_STA
              • 29727_104_105_HLI
              • 29727_105_104_KOY
              • 29727_106_FAB
              • 29727_107_108_POU
              • 29727_108_109_KAL
              • 29727_109_110_PAN
              • 29727_110_107_SHE
              • 29727_111_LOL
              • 29727_112_XAI
              • 29727_113_114_ROGL
              • 29727_114_113_SCH
              • 29727_115_116_KAR
              • 29727_116_115_GAB
              • 29727_117_GRI
              • 29727_118_SUH
              • 29727_119_DOM
              • 29727_120_SOL
              • 29727_121_VDO
              • 29727_122_VDOA
              • 29727_123_EGO
              • 29727_124_LAF
              • 29727_124B_DiaxSin
              • 29727_125_DROU
                • 2o kommatipdf
                  • 29727_0_AProtKeim
                  • 29727_0_eisLIAMPH
                  • 29727_1_AGGEL
                  • 29727_1a_RIG
                  • 29727_2_KATS
                  • 29727_2a_RIGIN
                  • 29727_5_PLIAK
                  • 29727_6_7_RIGIN
                  • 29727_7_6_PREKA
                  • 29727_8_METAL
                  • 29727_9_LAMP
                  • 29727_10_GAMB
                  • 29727_11_Condi
                  • 29727_12_STAUR
                  • 29727_13_SERB
                  • 29727_14_BOLLEN
                  • 29727_15_RIG
                  • 29727_16_AUG
                  • 29727_17_KAPPA
                  • 29727_18_DEOU
                  • 29727_19_MORGAN
                  • 29727_20_SOT
                  • 29727_21_SOT
                  • 29727_22_23_BLAX
                  • 29727_23_22_PET
                  • 29727_24_25_SERR
                  • 29727_25_26_MOSCA
                  • 29727_26_27_SCHMID
                  • 29727_27_24_Hempel
                  • 29727_28_GREC
                  • 29727_29_STEF
                  • 29727_30_MPAX
                  • 29727_31_33_DAK
                  • 29727_32_31_KAR
                  • 29727_33_36_SARI
                  • 29727_34_32_HORST
                  • 29727_35_34_ALEX
                  • 29727_36_35_KAB
                  • 29727_37_LEON
                  • 29727_38_Giros
                  • 29727_39_TSIL
                  • 29727_40_TSA
                  • 29727_41_MPAI
                  • 29727_42_43_HEINZE
                  • 29727_43_42_Tekkoumlk
                  • 29727_44_45_Rogl
                  • 29727_45_44_FENN
                  • 29727_46_DOKS
                  • 29727_47_KOGLER
                  • 29727_48_Ferraz
                  • 29727_49_Levent
                  • 29727_50_TEKOC
                  • 29727_51_Władyka
                  • 29727_52_REGEV
                  • 29727_53_Lad
                  • 29727_55_56_NIA
                  • 29727_56_55_KYR
                  • 29727_57_BEES
                  • 29727_58_BELENI
                  • 29727_59_BITR
                  • 29727_60_PUPPO
                  • 29727_61_BLAZ
                  • 29727_62_BOUN
                  • 29727_63_LAZ
                  • 29727_64_TRAP
                  • 29727_65_VREKAJ
                  • 29727_66_KOTS
                  • 29727_67_XIDO
                  • 29727_68_69_NOTI
                  • 29727_69_68_MITSO
                  • 29727_70_TRIA
                  • 29727_71_ZHU
                  • 29727_72_LUN
                  • 29727_73_TRA
                  • 29727_74_BER
                  • 29727_75_SAR
                  • 29727_77_Kil
                  • 29727_78_79_KYR
                  • 29727_79_78_AKA
                  • 29727_80_BOU
                  • 29727_81_KAL
                  • 29727_82_ROT
                  • 29727_83_GUY
                  • 29727_84_JAMES
                  • 29727_85_GIROS
                  • 29727_86_DREN
                  • 29727_87_GIOU
                  • 29727_88_89_PRE
                  • 29727_89_88_KAT
                  • 29727_90_LAM
                  • 29727_91_SAL
                  • 29727_92_LAZ
                  • 29727_93_BAS
                  • 29727_94_KYR
                  • 29727_95_KAR
                  • 29727_96_97_LANG
                  • 29727_97_97a DOH
                  • 29727_98_96_PAP
                  • 29727_99_NICO
                  • 29727_100_101_FA
                  • 29727_100_98_STA
                  • 29727_101_100_TSA
                  • 29727_102_GK
                  • 29727_103_STA
                  • 29727_104_105_HLI
                  • 29727_105_104_KOY
                  • 29727_106_FAB
                  • 29727_107_108_POU
                  • 29727_108_109_KAL
                  • 29727_109_110_PAN
                  • 29727_110_107_SHE
                  • 29727_111_LOL
                  • 29727_112_XAI
                  • 29727_113_114_ROGL
                  • 29727_114_113_SCH
                  • 29727_115_116_KAR
                  • 29727_116_115_GAB
                  • 29727_117_GRI
                  • 29727_118_SUH
                  • 29727_119_DOM
                  • 29727_120_SOL
                  • 29727_121_VDO
                  • 29727_122_VDOA
                  • 29727_123_EGO
                  • 29727_124_LAF
                  • 29727_124B_DiaxSin
                  • 29727_125_DROU
                    • PINAKES_Apdf
                      • 29727_0_Protos_Pinakon
                      • 29727_0eisLIAMPH_pin
                      • 29727_1_AGG_pin
                      • 29727_2_KATSAD_pin
                      • 29727_5_PLIAK_pin
                      • 29727_6_PREKA_pin
                      • 29727_10_GAMB_pin
                      • 29727_12_STAUR_pin
                      • 29727_13_SEPM_pin
                      • 29727_14_BOLLEN_pin
                      • 29727_17_KAPPA_pin
                      • 29727_18_DEOUD_pin
                      • 29727_25_SERRIpin
                      • 29727_26_PUPPO_pin
                      • 29727_27_SCHMID_pin
                      • 29727_29_STEF_pin
                      • 29727_30_MPAXL_pin
                      • 29727_31_KAR_pin
                      • 29727_32_HORST_pin
                      • 29727_34_ALEX_pin
                      • 29727_35_KABB_pin
                      • 29727_37_LEONpin
                      • 29727_39_TSIL_pin
                      • 29727_40_TSA_pin
                      • 29727_41_MPAI_pin
                      • 29727_43_HEINZE_pin
                      • 29727_44_FENN_pin
                      • 29727_46_DOCS_pin
                      • 29727_47_KOGLERpin
                      • 29727_50_TEKOCAKpin
                      • 29727_56_NIARpin
                      • 29727_60_PUPPOpin
                      • 29727_63_LAZApin
                      • 29727_65_VREKAJpin
                      • 29727_66_KOTpin
                      • 29727_67_XIDpin
                      • 29727_68_MHTSpin
                      • 29727_70_TRIANpin
                      • 29727_73_TRAKpin
                      • 29727_74_BERETIpin
                      • 29727_79_KYRpin
                      • 29727_82_ROTROFFpin
                      • 29727_85_GIROSpin
                      • 29727_87_GOUNpin
                      • 29727_89_PREKpin
                      • 29727_93_BASILpin
                      • 29727_94_KYRpin
                      • 29727_95_KARpin
                      • 29727_99_NICOpin
                      • 29727_101_FAKpin
                      • 29727_102_GIZpin
                      • 29727_103_STAI_pin
                      • 29727_108_POYLpin
                      • 29727_109_KALpin
                      • 29727_110_PANpin
                      • 29727_111_LOLpin
                      • 29727_112_XAIRpin
                      • 29727_113_SCHAUERpin
                      • 29727_116_KARpin
                      • 29727_118_SUHALpin
                      • 29727_121_VDOVpin
                      • 29727_124_LAFLIpin
                        • PINAKES_Bpdf
                          • 29727_0_Protos_Pinakon
                          • 29727_0eisLIAMPH_pin
                          • 29727_1_AGG_pin
                          • 29727_2_KATSAD_pin
                          • 29727_5_PLIAK_pin
                          • 29727_6_PREKA_pin
                          • 29727_10_GAMB_pin
                          • 29727_12_STAUR_pin
                          • 29727_13_SEPM_pin
                          • 29727_14_BOLLEN_pin
                          • 29727_17_KAPPA_pin
                          • 29727_18_DEOUD_pin
                          • 29727_25_SERRIpin
                          • 29727_26_PUPPO_pin
                          • 29727_27_SCHMID_pin
                          • 29727_29_STEF_pin
                          • 29727_30_MPAXL_pin
                          • 29727_31_KAR_pin
                          • 29727_32_HORST_pin
                          • 29727_34_ALEX_pin
                          • 29727_35_KABB_pin
                          • 29727_37_LEONpin
                          • 29727_39_TSIL_pin
                          • 29727_40_TSA_pin
                          • 29727_41_MPAI_pin
                          • 29727_43_HEINZE_pin
                          • 29727_44_FENN_pin
                          • 29727_46_DOCS_pin
                          • 29727_47_KOGLERpin
                          • 29727_50_TEKOCAKpin
                          • 29727_56_NIARpin
                          • 29727_60_PUPPOpin
                          • 29727_63_LAZApin
                          • 29727_65_VREKAJpin
                          • 29727_66_KOTpin
                          • 29727_67_XIDpin
                          • 29727_68_MHTSpin
                          • 29727_70_TRIANpin
                          • 29727_73_TRAKpin
                          • 29727_74_BERETIpin
                          • 29727_79_KYRpin
                          • 29727_82_ROTROFFpin
                          • 29727_85_GIROSpin
                          • 29727_87_GOUNpin
                          • 29727_89_PREKpin
                          • 29727_93_BASILpin
                          • 29727_94_KYRpin
                          • 29727_95_KARpin
                          • 29727_99_NICOpin
                          • 29727_101_FAKpin
                          • 29727_102_GIZpin
                          • 29727_103_STAI_pin
                          • 29727_108_POYLpin
                          • 29727_109_KALpin
                          • 29727_110_PANpin
                          • 29727_111_LOLpin
                          • 29727_112_XAIRpin
                          • 29727_113_SCHAUERpin
                          • 29727_116_KARpin
                          • 29727_118_SUHALpin
                          • 29727_121_VDOVpin
                          • 29727_124_LAFLIpin

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Κείμενα

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥΚαθηγήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

ΑΡΓΥΡΟΥΛΑ ΔΟΥΛΓΕΡΗ-ΙΝΤΖΕΣΙΛΟΓΛΟΥΑρχαιολόγος ΙΓacute ΕΠΚΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΖΑΧΟΣΠροϊστάμενος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗΔιευθύντρια του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Ηπειρωτικών Σπουδών

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥΕπίτιμος Διευθυντής Νομισματικού Μουσείου

Επίτιμος Διευθυντής Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΡΑΤΖΕΝΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΕΛΕΝΗ ΚΟΤΖΑΜΠΟΠΟΥΛΟΥΑρχαιολόγος ΑΙΗΣ

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Κείμενα

7

ΜΝΗΜΗ

ΗΟΥΣ ΖΕΡΒΟΥΔΑΚΗ

Όταν κάποτε συζητούσαμε για το μέλλον αυτών των Συναντήσεων εκεί στα Χανιά και σκεφτόμασταν για τη μορφή που μπορούσαν να πάρουν κυρίως τη νομική γύρισε τότε και μου είπε laquoγιατί για να μαλώνουμε ποιος θα γίνει διευθυντήςraquo Η κουβέντα αυτή χαρακτηρίζει την Ηώ Δούλεψε πολύ για την υπόθεση αυτή Ήταν ο γραμματέας ο βοηθός και ότι άλλο χρειαζόταν Έβαζε σε τάξη πολλά πράγματα και τελείωνε πολλά Συγχρόνως όμως κατέθετε συνεχώς την κριτική άποψή της για το θέμα έτσι ώστε να μας κρατά σε μια σταθερή επιστημονική γραμμή αλλά και ορθούς

Ποτέ δεν ζήτησε για τον εαυτό της ένα οποιοδήποτε πλεονέκτημα ndash ίσως μόνο εκείνο της μη προβολής Ποτέ δεν επέβαλε την άποψή της όμως αυτή ήταν συνήθως η ορθή Ρωτούσε άκουγε και υιοθετούσε αυτό που υπηρετούσε την υπόθεσή μας Ενδιαφερόταν για την τεχνολογία των πήλινων αγγείων και τη χρήση τους και χαιρόταν με τα μικρά πράγματα τα παιχνίδια Παρακολουθούσε με προσοχή το θέμα των εργαστηρίων και των τεχνιτών Έτσι διαμορφώθηκε για το θέμα της ελληνιστικής κεραμικής μια επιστημονική δημοκρατική και έγκυρη σκέψη

Αγαπούσε τους τεχνίτες και τους τεχνικούς Ο στόχος της προστασίας και της ανάδειξης των πραγμάτων των μνημείων προέκυπτε από την πλούσια γνώση της επιστήμης Ενεργούσε με γνώση αλλά και με απέραντη όμως κρυμμένη αγάπη για όλους και όλα

Είμαστε πλούσιοι που τη γνωρίσαμε και τη ζήσαμε είμαστε φτωχότεροι που πια δεν είναι σήμερα εδώ μαζί μας να μας επιβραβεύσει με το μικρό χαμόγελο της ικανοποίησης για όσα προσπαθούμε

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥ

8

IN MEMORIAM

I ZERVOUDAKI

Once in Chania when we were discussing the future of these Meetings and debating what form ndash presumably legal ndash they might take she turned to me and said ldquoWhy so we can fight over who will be the Directorrdquo That was typical of Io She worked endlessly for this forum She was secretary aide and anything else that was required She sorted things out and polished things off and was always ready with a quiet observation to keep us straight and on the right track

She never sought anything for herself ndash except perhaps to remain in the background She never imposed her opinions although her view was usually the correct one She asked and she listened and adopted whatever best served the matter in hand She was interested in the technology and use of pottery vessels and delighted in toys and other small things She paid close attention to matters relating to craftsmen and workshops and thus developed a sound scientific and democratic knowledge of the field

She loved craftsmen and technicians The aim of protecting and displaying monuments and things belonging to them emerged from the abundance of her scientific knowledge She acted with awareness and understanding and with a love for all and for everything that was as boundless as it was unobtrusive

We are the richer for having known her and all the poorer that she is no longer here among us to reward with us a quiet smile of satisfaction for our endeavours

STELLA DROUGOU

9

Θύμηση ΗούςΈνα χρόνο μετά

Aσφαλώς θα τη δυσαρεστούσε και θα αισθανόταν άβολα η Ηώς η Ζερβουδάκη στην περίπτωση που θα ήταν δυνατό να παρευρισκόταν στη σημερινή σύναξη

Την αφιερωμένη στη μνήμη της

Και θα αντιδρούσε έντονα σε κάθε από μέρους μας προσπάθεια αναφοράς στο ακέραιο του χαρακτήρα της Υπογράμμισης της πρόθυμης αρωγής με συμβουλές και βιβλιογραφικές πληρο-φορίες προς όλους εκείνους που επεδίωκαν να γίνουν κοινωνοί της γνώσης και της ευαισθησίας της Έξαρσης του αποδεδειγμένου ενδιαφέροντός της για τα τεκταινόμενα σε ακτίνα αντοχής του θάρρους και της ομοψυχίας

Πρωτοστάτις σε από κοινού με άλλους εγχειρήματα ήδη από τη δεκαετία του 1980 οπότε εγκαινιάστηκε ο θεσμός της διοργάνωσης επιστημονικών συναντήσεων για την ελληνιστική κεραμική δεν εφείσθη κόπων για την ευόδωσή τους Με προσωπική μάλιστα εργασία ακόμη και χειρωνακτική ουδέποτε έπαψε να συνεισφέρει ενεργά και με εκείνο το πρακτικό μυαλό που τη χαρακτήριζε στα όσα ενίοτε απαιτούσε η ανάληψη ενεργειών και πέραν των προσωπικών της πεποιθήσεων πολλές φορές

Θεράπαινα και μύστις του λάθε βιώσας συμμετείχε εκθύμως σε κάθε είδους πρωτοβουλία που θα ανεδείκνυε την αρετή και τη μάθηση ndash το μέτρο εν ολίγοις ndash ως τρόπο ζωής και με εκείνη την περίεργη εκκωφαντική σιωπή της αποστόμωνε την αβελτηρία των αιθεροβαμόνων της ευκαιρίας Και του επιστημονικού τυχοδιωκτισμού

Μακράν των οποιωνδήποτε επιστημοφανών προβολών στο γνωστό κοινό των ειδικών έδωσε μέγεθος και ήθος στα μικρά και ταπεινά εμφυτεύοντας ζωή στον πηλό και το μέταλλο Κυρίως των χρόνων που της ταίριαζαν των ελληνιστικών

Χαρακτηρισμοί όπως laquoμεγάλη Κυρία της Κεραμικήςraquo ndash τόσον επιζητητοί από άλλες ήσσο-νος σημασίας ομοτέχνους της ndash όχι μόνο την άφηναν αδιάφορη με ένα υπομειδίαμα ειρωνείας (αυτογνωσίας γνώρισμα) αλλά και την εκνεύριζαν ως εκφράσεις κενοδοξίας κατεξοχήν και κολακείας

Ως Πυθία μάντις μάντις κακών εντούτοις είχε προ ετών διερωτηθεί κατά πόσον η φυσική μοίρα των ανθρώπων θα της επέτρεπε να συμμετάσχει στη Συνάντηση των Ιωαννίνων Η φυσι-κή μοίρα των ανθρώπων που δυστυχώς την παραμόνευε σε ενέδρα έξω από τον ίδιο εκείνο το χώρο στον οποίο είχε αφιερώσει μεγάλο τμήμα της πνευματικής της ζωής

Θα μας λείψει η Ηώς η Ζερβουδάκη Θα μας λείψει η σοφία της η προστατευτική χειρονομία σε ένα νεανικό ώμο το σπάνιο αλλά μεστό ομορφιάς γέλιο της ndash το άφθονο και το παιδικό

10

μέχρι δακρύων Η απλοχεριά της δείγμα ανωτερότητας και πηγαίου ενδιαφέροντος προς τους ανερχόμενους Θα μας λείψει Η ζωντάνια και τα νιάτα της Ναι τα νιάτα της

Κι ας είμαστε σχεδόν σίγουροι ότι είναι ακόμη και τώρα εδώ παρούσα ανάμεσά μας η μορφή της καθιστή στην πρώτη σειρά να σημειώνει σαν τακτική μαθήτρια τα όσα σημαντικά ακούσματα

Θα την περιμένουμε πάντα να προβάλει με σταθερό βήμα πίσω από τη γωνία της αδιαφορίας και της προχειρότητας σταθερή στην ώρα της με τα χαρτιά της στη σάκα τις μεθοδευμένες προτάσεις της τον αντικρούοντα κουδουνιστό της λόγο

Σε όλα τα μήκη της επιστημοσύνης τους μεσημβρινούς της συναδελφικότητας τον ισημερινό της φιλίας μακρά από τα τετριμμένα την αναμένουμε όλοι μας να αποτολμήσει την έκπληξη και να ξαναφανεί έφιππη σαν ασυμβίβαστη παραδοχή της μοίρας

Τώρα που οι καιροί κοιτάχθηκαν στα μάτια και αναγνώρισαν τη φτώχια τους την καρτερούμε την Ηώ τη Ζερβουδάκη σαν άλλο Βελλερεφόντη την καρτερούμε στις προσδοκίες μας να μας απελευθερώσει από το τέρας της πνευματικής νωχέλειας και της αβουλίας

ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥ

11

HΩΣ ZEPBOYΔAKHH συνάδελφος η δασκάλα η συνεργάτις

Για την προσωπικότητα και το έργο της Ηούς Ζερβουδάκη υπάρχουν πολλά που πρέπει να ει-πωθούν και θα ειπωθούν σίγουρα στο μέλλον Η δική μου μικρή συμβολή τη στιγμή αυτή ας πε-ριοριστεί στην αναφορά μερικών βιωμάτων μου σχετικά με την Ηώ όπως τη γνώρισα σαν συ-νάδελφο δασκάλα και συνεργάτιδα

Στα πρώτα μου βήματα ως Επιμελήτριας των Αρχαιοτήτων στην Αρχαιολογική Υπηρεσία γνώρισα την Ηώ Ζερβουδάκη ως Πρόεδρο του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων η οποία μάλι-στα στις 24 Ιουνίου του 1980 υπέγραψε μαζί με τη Λιάνα Παρλαμά ως Γραμματέα το έγγραφο αποδοχής του αιτήματός μου να γίνω μέλος του Συλλόγου Από την εποχή εκείνη η Ηώς ήταν για μένα μια μεγαλύτερη συνάδελφος για την οποία έτρεφα απεριόριστη εκτίμηση και ιδιαίτε-ρο σεβασμό γνωρίζοντας το υπηρεσιακό και επιστημονικό της έργο αλλά κυρίως το ήθος της

Η αφορμή για μια πιο ουσιαστική προσέγγιση μεταξύ μας σε επιστημονικό επίπεδο δόθηκε κατά τη διάρκεια του Διεθνούς Συνεδρίου για την Αρχαία Θεσσαλία αφιερωμένου στη Μνήμη του Δ Ρ Θεοχάρη το οποίο διοργανώθηκε από τη ΙΓacute Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων στον Βόλο το φθινόπωρο του 1987 Στο Συνέδριο αυτό παρουσίασα για πρώτη φορά τη σωστική ανασκαφική έρευνα που διενήργησα σε ένα εργαστήριο κεραμικής της ελλη-νιστικής εποχής στην αρχαία πόλη των Φερών στη θέση του σημερινού Βελεστίνου στο Νομό Μαγνησίας Ανάμεσα στα ευρήματα της ανασκαφής συγκαταλέγονταν και πολλά τμήματα μη-τρών για την κατασκευή ανάγλυφων σκύφων οι οποίες μήτρες γενικά αποτελούν αντικείμε-να σπάνια σε ολόκληρη τη Θεσσαλία Η Ηώς που παρακολουθούσε το Συνέδριο διακρίνο-ντας αμέσως τη σημασία των ευρημάτων με παρότρυνε και με ενεθάρρυνε να τα παρουσιάσω σε ανακοίνωση στη Β΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική που ως γνω-στόν πραγματοποιήθηκε στη Ρόδο το έτος 1989 και μου έδωσε έτσι την ευκαιρία να εμπλακώ ενεργά στον αναδυόμενο τότε θεσμό αυτών των Συναντήσεων ο οποίος ήδη έχει υπερβεί χρο-νικά την εικοσαετία Οι συμβουλές οι επισημάνσεις και οι παρατηρήσεις της ήταν καθοριστι-κής σημασίας για την εκ μέρους μου προσέγγιση του συγκεκριμένου επιστημονικού αντικειμέ-νου ώστε να θεωρώ την Ηώ πραγματική δασκάλα μου σε θέματα ελληνιστικής κεραμικής Η αδιάλειπτη συμμετοχή μου από τότε μέχρι σήμερα σε όλες τις Συναντήσεις εμπνέεται και από τη δική της πίστη και προσήλωση στους στόχους που θέτει κάθε φορά η Επιστημονική Επιτρο-πή μετά από συζήτηση με τους Συνέδρους

Η πιο σημαντική στιγμή της συμμετοχής μου στις Επιστημονικές Συναντήσεις για την Ελλη-νιστική Κεραμική ήταν η διοργάνωση της ΣΤacute Συνάντησης στον Βόλο την άνοιξη του 2000 με κύριο θέμα την ελληνιστική κεραμική στη Θεσσαλία Τότε τα τρία βασικά μέλη της Επιστημο-νικής Επιτροπής η Ηώς Ζερβουδάκη η Στέλλα Δρούγου και ο Γιάννης Τουράτσογλου μου έκαναν τη μεγάλη τιμή να με προτείνουν ως τέταρτο μέλος της Επιτροπής Έτσι μου δόθηκε

12

για πρώτη φορά η ευκαιρία για μια πιο στενή πολύπλευρη και δημιουργική συνεργασία με την Ηώ και με τα άλλα δύο μέλη της Επιτροπής η οποία θεωρώ ότι υπήρξε ανεπανάληπτη εμπει-ρία στη διαδρομή μου ως μέλους της Αρχαιολογικής Οικογένειας Η μεθοδικότητα η αποφα-σιστικότητα και η αυστηρότητα σε ορισμένες περιπτώσεις της Ηούς συνετέλεσαν στην επιτυ-χία και της ΣΤacute Συνάντησης

Σήμερα στην έναρξη των εργασιών της Ηacute Επιστημονικής Συνάντησης για την Ελληνιστι-κή Κεραμική η Ηώς Ζερβουδάκη δεν είναι μαζί μας σαν φυσική παρουσία Η απουσία της εί-ναι οδυνηρά αισθητή όμως το πνεύμα της βρίσκεται κοντά μας και εξακολουθεί να μας εμπνέ-ει ώστε να συνεχίσουμε το Έργο στο οποίο εκείνη είχε αφιερώσει σημαντικό μέρος των δημι-ουργικών δραστηριοτήτων της

APΓYPOYΛA ΔOYΛΓEPH-INTZEΣIΛOΓΛOY

13

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Λ ΖΑΧΟΣ - ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗ Ηacute Επιστημονική Συνάντηση για την ΕλληνιστικήΚεραμική 19-21

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ

ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΙΑΜΠΗ Η οικονομία της βορειοδυτικής Ελλάδας κατά την ελληνιστική περίοδο Ήπειρος Ακαρνανία και Αιτωλία νησιά του Ιονίου 25-62

ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Κεραμική ελληνιστικών χρόνων από δημόσιο κτίριο της Αμβρακίας 63-67

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ Ταφικά σύνολα πρώιμης και μέσης ελληνιστικής περιόδου από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας 68

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Ελληνιστική κεραμική από οικία της Αμβρακίας Πινάκια και ανάγλυφοι σκύφοι 69-83

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣ - ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ Ελληνιστική κεραμική από τη νεκρόπολη του Ορράου 84

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥ Ελληνιστική κεραμική από δημόσιο κτίριο στην ακρόπολη laquoΜεγάλου Γαρδικίουraquo στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων 85-95

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣΕλληνιστική κεραμική από τη δυτική στοά της αγοράς στον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 96

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ Ελληνιστική κεραμική από τα Γίτανα 97-108

ΓΑΡΥΦΑΛΙΑ ΜΕΤΑΛΛΗΝΟΥ Ελληνιστική κεραμική από το ταφικό μνημείο στη Ρίζιανη 109

ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΛΑΜΠΡΟΥ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΡΟΣΟΥ Ελληνιστική κεραμική από την ανασκαφή τάφων στο νεκροταφείο και την ευρύτερη περιοχή της Ντόλιανης (αρχαία Φανοτή) 110

ANNA GAMBERINI Hellenistic Fine Ware Finds in Phoinike (Kaonia) Local Production and Imports 111-115

DHIMITER CONDI Hellenistic Pottery from Butrint 116

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗ Ερυθρόμορφες λήκυθοι υστεροκλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων σε τάφους της Αιτωλοακαρνανίας Πρώτη παρουσίαση 117-124

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕΡΜΠΕΤΗ - ΤΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ Ελληνιστική κεραμική από το νεκροταφείο των Οινιαδών 125-132

ELIZABETH A BOLLEN The Hellenistic Pottery of Kalydon and Chalkis Aitolias 133-138

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ Ελληνιστική παιδική ταφή από τη βόρεια νεκρόπολη της αρχαίας Κέρκυρας 139

ΓΟΥΛΙΕΛΜΑ-ΚΥΡΙΑΚΗ ΑΥΓΕΡΙΝΟΥ Δύο κλειστά ταφικά σύνολα από την Κέρκυρα και τους Παξούς 140

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑ Ελληνιστική κεραμική laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo από το βόρειο νεκροταφείο της Λευκάδας 141-150

MARIA DEOUDIΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ Die spaumltklassisch- hellenistisches Tafel- und Essgeschirr aus der Houmlhle- Loizos aus Ithaka 151-157

CATHERINE MORGAN Change and Continuity The Nature of Roman Influence in the Hellenistic Ceramic Assemblages of Northern Ithaka 158

Α ΣΩΤΗΡΙΟΥ ΚΑ Ελληνιστική κεραμική από το βόρειο νεκροταφείο της Σάμης 159

Α ΣΩΤΗΡΙΟΥ ΚΑ Ελληνιστική κεραμική από το νότιο νεκροταφείο της Σάμης 160

ΡΩΞΑΝΗ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΡΟΣΟΥ Εικονογραφικά μοτίβα στα αγγεία της ελληνιστικής περιόδου από τη ΒΔ Ελλάδα 161

ΝΙΚΟΣ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ Ελληνιστική κεραμική από την πόλη της Ζακύνθου 162

ANTONIA SERRITELLA Poseidonia-Paestum La ceramica a vernice nera dallrsquo ekklesiasterion 163-174

FABIO MOSCA - PAOLA PUPPO Dinamiche commerciali nel Mediterraneo Occidentale La ceramica megarese a Malta 175-180

STEPHAN G SCHMID Imported Mould Made Bowls from Enseacuterune (France) and the Long Distance Trade in the Hellenistic Mediterranean 181-188

KARL GERHARD HEMPEL Hellenistische Keramik in Apulien 189

14

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΡΑΙΚΟΣΌροι και συνθήκες της μετάβασης στην κεραμική των ελληνιστικών χρόνων Το παράδειγμα της Βέροιας 190

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 191-204

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 205-233

ΦΑΝΟΥΡΙΑ ΔΑΚΟΡΩΝΙΑ Λοκρική laquoterra sigillataraquo 234

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗ Αιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 235-243

ΕΛΕΝΗ ΣΑΡΡΗ Κλειστά σύνολα ελληνιστικής κεραμικής από το Άργος 244

HORST SEILHEIMER Die hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 245-256

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥ Ερμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 257-262

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗ Ύστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 263-274

VERONIKA MITSOPOULOS-LEON Einige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 275-283

ANNETTE PEIGNARD-GIROS Vases agrave parois fines trouveacutes dans les fouilles de Deacutelos problegravemes de typologie et de chronologie 284

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥ Ελληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 285-290

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗ Εργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 291-300

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗ Πρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 301-312

LARS HEINZE Attic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 313-318

BILLUR TEKKOumlK Hellenistic Period Pottery Production at Troy 319

CHRISTINE ROGL Ephesos und seine Reliefbecher Eine Analyse der Produktion und Verbreitung 320

NINA FENN Priene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 321-322

ERTEKIN M DOKSANALTI Three Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 323-336

PATRICIA KOumlGLER Knidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the LateHellenism 337-340

ADELE FEDERICA FERRAZZOLI The Hellenistic Pottery from the Excavation of Elaiussa Sebaste in Cilicia (Turkey) 341

LEVENT ZOROĞLU Transition from the Persian to the Ptolemaic Periods the Late Classical and Early Hellenistic Tomb Contexts from Kelenderis in Rough Cilicia 342

MEHMET TEKOCAK Evaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 343-349

EWDOKSIA PAPUCI-WŁADYKA Closed Deposit from the Cistern South of the Villa of Theseus in Nea Paphos Cyprus 350

DALIT REGEVThe Phoenician Origins of Eastern Sigillata A 351-363

SABINE LADSTAumlTTERBecoming Greek ndash Staying Egyptian A Pottery Contribution to the Hellenisation of Upper Egypt 364-365

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 369-374

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥ Πρώιμη ελληνιστική κεραμική τάφων από το Δημαριό Άρτας 375

COLETTE BEESTMAN-KRUYSHAAR City and Countryside The Pottery of New Halos Thessaly 376

ΠΟΛΥΞΕΝΗ ΑΔΑΜ ΒΕΛΕΝΗ Η οικοσκευή αγροτικού συγκροτήματος στην Ασπροβάλτα 377

VERA BITRAKOVA GROZDANOVA - NADA POČUČA KUZMANNotes sur la ceacuteramique des neacutecropoles de la ville de Lychnidos et de sa reacutegion 378

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPO Recenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 381-388

SILVANA BLAZEVSKA Pottery Production in the Lower Vardar Valley Characteristics Diffusion and Relationship 389

15

OCTAVIAN BOUNEGRU Pergame La dynamique spatiale de la production ceacuteramique fine agrave lrsquoeacutepoque helleacutenistique 390

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗ Αποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 393-397

MARIA TRAPICHLER Cooking Vessels and Cooking Devices from Velia Southern Italy The Development from Hellenistic to Roman Times 398

BASHKIM VREKAJ Leacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 399-406

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑ Τυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 407-424

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥ Ευβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 425-439

ELIZABETH LANGRIDGE-NOTI Between East and West Plaketten-vases in Laconia 440

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥ Το αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 441-466

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ Πήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 467-474

DENIS ZHURAVLEV Hellenistic Lamps of the Bosporan Kingdom 475

VASILICA LUNGU Amphores pseudo-panatheacutenaiumlques helleacutenistiques Approches de lrsquoarcheacuteologie en mer Noire 476

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗ Από τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 477-485

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETI La ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 489-500

ΕΦΗ ΣΑΡΑΝΤΗ Στρωματογραφημένη κεραμική από το οικόπεδο ιδιοκτησίας Ν Παπαβασιλείου στη Ναύπακτο 501

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΚΑΛΛΙΝΤΖΗ - ΚΥΡΙΑΚΗ ΧΑΤΖΗΠΡΟΚΟΠΙΟΥ - ΜΑΡΙΑ ΧΡΥΣΑΦΗ Στρωματογραφική έρευνα στο νότιο περίβολο των Αβδήρων Δυνατότητες ιστορικής ερμηνείας των ανασκαφικών δεδομένων 502

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥ Ο laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 503-513

ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΚΑΜΑΤΗΣ Αγορά Πέλλας Κλειστό σύνολο δημόσιου πηγαδιού 514

ΠΟΛΥΞΕΝΗ ΜΠΟΥΓΙΑ Κεραμική από υστεροελληνιστικό στρώμα καταστροφής στην Ηράκλεια Τραχινία 515

ΚΥΡΙΑΚΗ ΚΑΛΛΙΓΑ Ελληνιστική Θήβα η κεραμική της laquoΟικίας Βraquo και τα νέα στοιχεία για την παρουσία των Ρωμαίων στη Βοιωτία 516

SUSAN I ROTROFF The Pottery from the Agora Bone Well 517-527

GUY SANDERSA Re-examination of the South Stoa Wells at Corinth 528

SARAH A JAMES Νέα χρονολόγηση της κορινθιακής ελληνιστικής επιτραπέζιας κεραμικής Ο αγρός της Παναγίας 529-534

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZA Eastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 535-545

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΕΝΗ Χρονολογικά προβλήματα της ελληνιστικής κεραμικής σε συνάρτηση με τα νομίσματα σε κλειστά σύνολα ευρημάτων και στη στρωματογραφία 546

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥ Κλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 549-554

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣ Τρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 555-564

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ Ταφικά ευρήματα από τα Πλαίσια του Νομού Ιωαννίνων 565

ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΛΑΜΠΡΟΥ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΡΟΣΟΥ Κεραμική της ελληνιστικής περιόδου από την Ντόλιανη (αρχαία Φανοτή) 566

ΕΛΠΙΔΑ ΣΑΛΤΑΓΙΑΝΝΗ Αγγεία μεταφοράς και αποθήκευσης (αμφορείς πίθοι) από το Δυμόκαστρο (αρχαία Ελίνα) 567

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗ - ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΥ Ανάγλυφη ελληνιστική κεραμική από τον αρχαιολογικό χώρο Δυμοκάστρου Θεσπρωτίας 568

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 569-572

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥ Ελληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 573-580

16

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑ Σύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 581-588

FRANZISKA LANG - LAZAROS KOLONAS ET ALPortable ED-RFA (P-ED-XRF) Neue Wege der Keramikforschung in Akarnanien (Westgriechenland) - Vorlaumlufige Ergebnisse 589-596

GREGOR DOumlHNER Stratos (Akarnania) Technological Aspects of Ceramic Production 597-601

ΛΑΜΠΡΙΝΗ ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΥ - ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΒΑΣΙΟΣ Τεφροδόχα αγγεία από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 602 NICO SCHWERDT Keramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 603-609

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗ - ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣ Ελληνιστική κεραμική από κλειστά ταφικά σύνολα πόλεων της παράλιας και κεντρικής Αιτωλίας 610

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ Ελληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 611-615

ΒΑΣΩ ΤΣΑΝΤΗΛΑ Ταφικά σύνολα από τη laquoΒαρναρράχηraquo (ανατολικό νεκροταφείο) της Ναυπάκτου Αιτωλοακαρνανίας 616

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ Ένας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 617-622

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗ Ελληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 623-630

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ - ΛΥΔΙΑ ΜΑΛΑΤΑΡΑΠαρατηρήσεις στην τυπολογία και τη χρήση κανθάρων και ληκύθων από τη Δυτική Ελλάδα 631-634

ΜΑΡΙΑ ΚΑΜΟΥΛΑΚΟΥ Ελληνιστική κεραμική από νεκροταφεία της Λειβαθούς Κεφαλληνίας 635

FABIANA FABBRI The Podere Cannicci Hellenistic Votive Deposit (Paganico Grosseto ndash Italy) 636

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣ Ελληνιστική κεραμική από τη ΒέροιαΤο οικόπεδο Νιώπα 637-638

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗ Κλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 639-646

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗ Τοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 647-657

EDUARD SHEHI Les vases de lrsquoArteacutemision de Dyrrhachion eacutetude preacuteliminaire 658

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣ Ελληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 659-660

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 661-667

CHRISTINE ROGL Multifunktionalitaumlt durch Formenwandel am Beispiel der hellenistischen Reliefbecher 668

CHRISTA SCHAUER Ein Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 669-676

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗ Κλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 677-684

ΕΙΡΗΝΗ ΓΑΒΡΙΛΑΚΗ Ένα ελληνιστικό σύνολο από την αρχαία Λάππα στην ενδοχώρα του Nομού Ρεθύμνης 685

ΝΤΟΡΑ ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΟΥ Ένα κλειστό σύνολο αμφορέων από την Κω 686

SUHAL SAĞLAN A Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 687-698

KRZYSZTOF DOMŻALSKILate Hellenistic Common Pottery Production Centre in Porphyreon (Lebanon) on the Levantine Coast 699

SERGEY SOLOVYOV The Hellenistic Ceramic Assemblage in the Closed Deposit from Asiatic Bosporus (Taman Peninsula Russia) 700

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKO Ancient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 701-702

IRINA VDOVICHENKO - ALEXANDER YERMOLIN The Hellenistic Ceramics (Late 4th-2nd Cent BC) from the Rescue Excavation of the Panticapeum in 2004-2007 703

TATIANA EGOROVA Black-glazed Ceramics of Chersonnesos Manufacture from the Sites of the North-Western Crimea 704

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHIN A Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 705-716

ΣΥΝΟΨΗ - SUMMARY

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥ Σύνοψη των εργασιών της Ηacute Επιστημονικής Συνάντησης για την Ελληνιστική Κεραμική 719-721

STELLA DROUGOU8th Scientific Meeting on Hellenistic Pottery 722-724

17

ΣYNTOMOΓPAΦIEΣ - BIBΛIOΓPAΦIA

Eκτός από τις καθιερωμένες συντομογραφίες χρησιμοποιούνται και οι ακόλουθες

Α΄ΕλλΚερ Α΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική Ιωάννινα 1986 Ιωάννινα 1989

Agora IV RH Howland Greek Lamps and their Survivals The Athenian Agora IV Princeton New Jersey 1958

Agora V HS Robinson Pottery of the Roman Period Chronology The Athenian Agora V Princeton New Jersey 1959

Agora XII BA Sparkes - L Talcott Black and Plain Pottery of the 6th 5th and 4th Centuries BC The Athenian Agora XII Princeton New Jersey 1970

Agora XXII SI Rotroff Hellenistic Pottery Athenian and Imported Moldmade Bowls The Athenian Agora XXII Princeton New Jersey 1982

Agora XXIX SI Rotroff Hellenistic Pottery Athenian and Imported Wheelmade Table Ware and Related Material The Athenian Agora XXIX Princeton New Jersey 1997

Agora XXXIII SΙ Rotroff Hellenistic Pottery The Plain Wares The Athenian Agora XXXIII Princeton New Jersey 2006

Ακαμάτη Τάφοι Πέλλας Μ Λιλιμπάκη-Ακαμάτη Λαξευτοί θαλαμωτοί τάφοι της Πέλλας Αθήνα 1994Ακαμάτης Μήτρες ΙΜ Ακαμάτης Πήλινες μήτρες αγγείων από την Πέλλα Θεσσαλονίκη 1985 (α΄ έκδ) Πέλλας Αθήνα 1993 (βacute έκδ) Alt Aumlgina II E Walter-Karydi -W Felten - R Smetana-Scherer Spaumltklassische und hellenistische Keramik

Alt Aumlgina II1 1982Β΄ΕλλΚερ Β΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Ρόδος 22-25 Μαρτίου

1989 Αθήνα 1990Bruneau 1970 Ph Bruneau Tombes drsquoArgos BCH 94 (1970) 437-531Γ΄ΕλλΚερ Γ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Θεσσαλονίκη 24-2 Σεπτεμ-Γ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Θεσσαλονίκη 24-2 Σεπτεμ-

βρίου 1991 Αθήνα 1994Corinth IV II O Broneer Terracotta Lamps Corinth IV II Cambridge Massachusetts 1930Corinth VII III GR Edwards Corinthian Hellenistic Pottery Corinth VII III Princeton 1975Δ΄ΕλλΚερ Δ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Μυτιλήνη Μάρτιος 1994

Αθήνα 1997Deacutelos XXVI Ph Bruneau Les lampes Deacutelos XXVI Paris 1965Deacutelos XXVIΙ Ph Bruneau Lrsquoicirclot de la maison des comeacutediens Deacutelos XXVIΙ Paris 1970Deacutelos XXXI A Laumonier La ceacuteramique helleacutenistique agrave reliefs 1 Ateliers ldquoioniensrdquo Deacutelos XXXI Paris

1977Demetrias I V Milojčić - D Theocharis (εκδ) Die Deutschen Archaumlologischen Ausgrabungen in Thessalien

Demetrias I Bonn 1976Δρούγου Λύχνοι Πέλλας Στ Δρούγου Ανασκαφή Πέλλας 195-1964 Οι πήλινοι λύχνοι Αθήνα 1992Δρούγου 2005 Στ Δρούγου Βεργίνα Τα πήλινα αγγεία της Μεγάλης Τούμπας Αθήνα 2005Δρούγου - Τουράτσογλου Στ Δρούγου - Γ Τουράτσογλου Ελληνιστικοί λαξευτοί τάφοι Βεροίας Αθήναι 1980 Τάφοι Βεροίας Drougou - Touratsoglou 1991 St Drougou - I Touratsoglou Hellenistische Keramik aus Makedonien Chronologische Indizien

AntK 34 (1991) 13-21Ε΄ΕλλΚερ Ε΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Αθήνα 2000Ελεύθερνα ΙΙ2 Θ Καλπαξής - Α Furtwaumlngler - A Schnapp κά (εκδ) Ελεύθερνα Τομέας ΙΙ Ένα ελληνι-

στικό σπίτι (laquoΣπίτι Αraquo) στη θέση Νησί Ρέθυμνο 1994ΕλλΚερ Αιγαίου Ελληνιστική κεραμική από το Αιγαίο Hellenistic Pottery from the Aegean Μυτιλήνη 1994ΕλλΚερ Ηπείρου Ελληνιστική κεραμική από την Ήπειρο την Αιτωλοακαρνανία και τα Ιόνια νησιά Αιτωλοακαρνανίας Αθήνα 2009 Ιονίων νησιών ΕλλΚερ Θεσσαλίας Ελληνιστική κεραμική από τη Θεσσαλία Βόλος 2000ΕλλΚερ Κρήτης Ελληνιστική κεραμική από την Κρήτη Χανιά 1997

18

ΕλλΚερ Μακεδονίας Ελληνιστική κεραμική από τη Μακεδονία Hellenistic Pottery from Macedonia Θεσσαλονίκη 1991

ΕλλΚερ Πελοποννήσου Ελληνιστική κεραμική από την Πελοπόννησο Αίγιο 2005Ephesos IX V Mitsopoulos-Leon Die Basilika am Staatsmarkt in Ephesos Kleinfunde 1 Keramik

hellenistischer und roumlmischer Zeit Forschungen in Ephesos IX iiii Wien 1991Eretria II IR Metzger Die hellenistische Keramik in Eretria Eretria Ausgrabungen und Forschungen

II Berne 1969 Eretria IX K Gex Rotfigurige und weissgrundige Keramik Eretria Ausgrabungen und Forschungen IX

Lausanne 1993Ζ΄ΕλλΚερ Ζ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Αίγιο 4-9 Απριλίου 2005

Αθήνα 2011Θέμελης - Τουράτσογλου Π Γ Θέμελης - ΓΠ Τουράτσογλου Οι τάφοι του Δερβενίου Αθήνα 1997 Τάφοι Δερβενίου Θέματα Ελληνιστικής Θέματα Ελληνιστικής Κεραμικής στην Αρχαία Μακεδονία Topics on Hellenistic Κεραμικής Pottery in Ancient Macedonia Αθήνα 2012Georgiadou Totenkult und A Georgiadou Totenkult und elische Grabkeramik spaumltklassischer und hellenistscher Zeit elische Grabkeramik Thessaloniki 2005Gortina I A di Vita (επιμ) Gortina I Monografie della Scuola Archeologica Italiana di Atene e delle

Missioni Italiene in Oriente III Roma 1988Hayes 1985 JW Hayes Sigillate Orientali Enciclopedia dellrsquoArte Antica classica e orientale Atlante

delle forme ceramiche II Ceramica fine romana nel Bacino Meditteraneo (tardo ellenismo e primo impero) Roma 1985 1-96

Kabirion III U Heimberg Die Keramik des Kabirions Das Kabirenheiligtum bei Theben III 1982Καλτσάς 1983 Ν Καλτσάς Από τα ελληνιστικά νεκροταφεία της Πύλου ΑΔ 38 (1983) Μελέτες 1-77Kerameikos ΙΧ U Knigge Der Suumldhuumlgel Kerameikos ΙΧ Berlin 1976Kerameikos XI J Scheibler Griechische Lampen Kerameikos XI Berlin 1976Labraunda I P Hellstroumlm Pottery of Classical and Later Date Terracotta Lamps and Glass Labraunda II

1 Lund 1965Meacutedeacuteon V C Vatin - P Bruneau - C Rolley - T Hackens Tombes helleacutenistiques objets de meacutetal monnaies

Meacutedeacuteon de Phocide V Paris 1976Milet V1 AU Kossatz Funde aus Milet 1 Die megarischen Becher Milet V1 Berlin 1990Morel 1981 J-P Morel Ceacuteramique campanienne Les formes BEFAR 244 Roma 1981 19942Olynthus V DM Robinson Excavations at Olynthus Mosaics Vases and Lamps of Olynthus found in 1928

and 1931 Olynthus V Baltimore 1933Olynthus XIII DM Robinson Vases found in 1934 and 1938 Olynthus XIII Baltimore 1950Paphos III JW Hayes The Hellenistic and Roman Pottery Paphos III Nicosia 1991PergForsch 2 J Schaumlfer Hellenistische Keramik aus Pergamon Pergamenische Forschungen 2 Berlin 1968PergForsch 6 C Meyer-Schlichtmann Die Pergamenische sigillata aus der Stadtgrabung von Pergamon

Mitte 2 Jh v Chr - Mitte 2 Jh n Chr Pergamenische Forschungen 6 Berlin 1988Samaria-Sebaste III JC Crowfoot - GM Crowfoot - KM Kenyon Samaria-Sebaste Reports of the Work of the

Joint Expedition in 1931-1933 and of the British Expedition in 1935 No3 - The Objects from Samaria London 1957

ΣΤ΄ΕλλΚερ ΣΤ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική Βόλος 1-23 Απριλίου 2000 Αθήνα 2004

Stobi V Anderson-Stojanović Stobi The Hellenistic and Roman Pottery Princeton 1992Tarsus I H Goldman (εκδ) Excavations at Gozlu Kule Tarsus Vol I The Hellenistic and Roman

Periods Princeton 1950Thompson 1934 HA Thompson Two Centuries of Hellenistic Pottery Hesperia 3 (1934) 316-480 (reprinted in

HA Thompson - DB Thompson - S Rotroff Hellenistic Pottery and Terracottas Princeton 1987)UM LH Sackett (εκδ) Knossos From Greek City to Roman Colony Excavations at the Unexplored

Mansion II BSA Suppl 21 1992

661

Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα

Γιάννης Χαιρετάκης

Εισαγωγή

Τὴν δὲ νῦν [πόλιν] ἐν κόλπῳ κειμένην ἐπὶ χερρονησοειδοῦς τόπου συνάπτοντος πρὸς τὴν Ἀττικήν Με αυτά τα λόγια προσδιορίζει ο Στράβωνας (Γεωγρ ΙΧ 19) τη θέση της αρχαίας πόλης η οποία ταυτίζεται με το σημερινό οικισμό του Αμπελακίου Η πόλη με εύφορη γη και προστατευμένο λιμάνι1 ορίζεται στα βόρεια από τη χερσό-νησο της Πούντας και στα νότια από τη χερσόνησο της Κυνόσουρας Λίγα όστρακα μαρτυρούν εγκατάσταση στο Αμπελάκι ήδη από τα προϊστορικά χρόνια2 ενώ η ακμή του οικισμού τοποθετείται γύρω στο 570 πΧ μετά δηλαδή από την επιτυχή προσάρτηση της Σαλαμίνας στην Αθήνα (Πλούτ Σόλων Χ) Τις τελευταίες δεκαετίες ανασκαφές σωστικού χαρακτήρα έχουν δώσει σημαντικές πληροφορίες για την οργάνωση του οικισμού και την τοπογραφία της πόλης Κατά την ελληνιστική περίοδο οι οικίες καταλαμβάνουν τη νότια κλιτύ της χερσονήσου της Πούντας ενώ εργαστηριακού χαρακτήρα δομές τοποθετούνται στο δυτικότερο τμήμα της πόλης σε επαφή με το δυτικό σκέλος των τειχών3 Δημόσια κτίσματα τα οποία είδε ο Παυσανίας ( 5 και 1) δεν έχουν εντο 5 και 1) δεν έχουν εντο 5 και 1) δεν έχουν εντο-πιστεί και θα πρέπει να αναζητηθούν στο καταβυθισμένο σήμερα τμήμα του οικισμού ενώ ιερό της Βενδίδος σε προϋπάρχουσα μάλλον θέση ιερού της Αρτέμιδος τοποθετείται στην κορυφή της χερσονήσου της Πούντας4

Το ιστορικό πλαίσιο (3187-μέσα 3ου αι πΧ)

Το 187 πΧ ο Κάσσανδρος ύστερα από laquoπροδοσίαraquo των Σαλαμινίων προς τους Αθηναίους (Παυσ Ι 52) κυριεύει τη Σαλαμίνα και εγκαθιστά φρουρά η οποία παραμένει έως το 07 πΧ οπότε και ο Δη-

Θερμές ευχαριστίες οφείλω στην Δρ Ι Δεκουλάκου Επίτιμη Διευθύντρια Αρχαιοτήτων για την άδεια μελέτης του κεραμικού υλικού που προέρχεται από τις ανασκαφές που διενήργησε στη Σαλαμίνα Επίσης στον Π Δεδεβέση για τη συ-ντήρηση των λίθινων και κεραμικών ευρημάτων καθώς και στην Ά Κάττουλα υπεύθυνη αρχαιολόγο Σαλαμίνας και το προσωπικό του Μουσείου Σαλαμίνας για κάθε διευκόλυνση στη μελέτη του υλικού Η συντήρηση της κεραμικής χρημα-τοδοτήθηκε από το ίδρυμα Ψύχα και το Mediterranean Archaeological Trust UK

1 Σκύλαξ Περίπλους 57 κατὰ τοῦτό ἐστι Σαλαμὶς νῆσος καὶ πόλις καὶ λιμήν2 MG Taylor Salamis and the Salaminioi The Ηistory of an Unofficial Athenian Demos JC Gieben Amsterdam 1997 110 σημ

14 Γ Χαιρετάκης Το οικόπεδο Ζούγρη στο Αμπελάκι Σαλαμίνας στρωματογραφία και χρονολόγηση Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 5 2011 2527

3 Ι Δεκουλάκου Ανασκαφές στη Σαλαμίνα 19852007 Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 2 2008 12

4 Όπ

662

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

μήτριος ο Πολιορκητής την προσφέρει ως δώρο στους Αθηναίους Ο Δημήτριος επανέρχεται το 295 πΧ για να την κυριεύσει και να τοποθετήσει μακεδονική φρουρά η οποία παραμένει πιθανότατα έως και το 229 πΧ οπότε και το νησί laquoεπανενώνεταιraquo με την Αθή-να μετά την επιτυχή προέλαση του Άρατου αρχηγού της Αχαϊκής Συμπολιτείας (Πλούτ Άρατος 24) Κατά τη διάρκεια του Χρεμω-νίδειου πολέμου (2721 πΧ) η Σαλαμίνα αποτελεί βάση για τον Αντίγονο Γονατά όχι χωρίς επιπτώσεις όπως πληροφορούμαστε από γεγονότα της επόμενης περιόδου Γύρω στο 252 πΧ ο Αλέξαν-δρος γιος του Κρατερού διοικητής της Κορίνθου και της Εύβοι-ας εξεγείρεται ενάντια στον Αντίγονο Γονατά Ο Ηράκλειτος του Ασκληπιάδου ο διοικητής της μακεδονικής φρουράς που έχει ορί-σει ο Αντίγονος Γονατάς στον Πειραιά και μάλλον και στη Σαλαμί-να αναλαμβάνει την επισκευή των τειχών της πόλης (IG 2 1225) για να προετοιμαστεί προφανώς για τον πόλεμο ενάντια στον Αλέξαν-δρο Αυτό το γεγονός μας πληροφορεί έμμεσα ότι τα τείχη ή μέρος αυτών είχαν καταστραφεί παλαιότερα προφανώς την περίοδο του Χρεμωνίδειου πολέμου χωρίς να μπορεί να αποκλειστεί και άλλη καταστροφή σε τμήμα της πόλης ή του νησιού

Ανασκαφικά δεδομένα Tο οικόπεδο Zούγρη

Στη νότια κλιτύ της χερσονήσου της Πούντας5 στη συμβολή των οδών Τεύκρου και Ευρυσάκη ανασκάφηκε το οικόπεδο Ζούγρη έκτασης περίπου 15 στρέμματος6 (εικ 1) Η πρώτη ανθρώπινη παρουσία στην περιοχή που ερευνήθηκε ανάγεται στους μυκηναϊκούς χρόνους αν και δεν έχουν βρεθεί σταθερά κατάλοιπα αυτής της περιόδου7 Κατά τον ο και τον 5ο αι πΧ δημιουργούνται μικρές δομές εργαστηρια-κού και αποθηκευτικού χαρακτήρα ενώ από τα μέσα του 5ου και έως και το 2ο αι πΧ κατασκευάζονται οικίες οι οποίες εγκαταλείπονται στις αρχές του 1ου αι πΧ Η κατωφέρεια του εδάφους προς τον όρμο του Αμπελακίου επέβαλε την ανδηρωτή διάταξη των οικιών οι οποί-ες ανοικοδομούνται προσθετικά από Ν προς Β Τα όστρακα παλαιο-

5 Για τη θέση και τις ανασκαφές βλ Ι Δεκουλάκου Ανασκαφικές έρευνες στην Σαλαμίνα στο Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου (επιμ) Αργοσαρωνικός Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αργοσαρωνι-κού Πόρος 26-29 Ιουνίου 1998 τόμ Β´ Αθήνα 200 2944 και Ι Δεκουλάκου Σωστικές ανασκαφικές έρευνες στην Σα-λαμίνα προφορική ανακοίνωση στο laquoΒacute Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Το έργο μιας δεκαετίας 1994200 1820 Δεκεμβρίου 200raquo Ι Δεκουλάκου όπ (υποσημ )

6 Τα σχέδια των εικόνων 1 και 2 έχουν γίνει από τους Ε Τόλια Ν Μαστρονικόλα Γ Ορεστίδη και τον γράφοντα 7 Γ Χαιρετάκης όπ (υποσημ 2)

Εικ 1 Κάτοψη της ανασκαφής στο οικόπεδο Ζούγρη Με βέλος δηλώνεται η θέση του απορριμματικού αποθέτη

663

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

χριστιανικών βυζαντινών και μεταβυζαντινών χρό-νων που περισυνελέγησαν μαρτυρούν χρήσεις του χώρου και αυτές τις περιόδους

Στα μέσα του ου αι πΧ γίνεται ένας εκτεταμέ-νος καθαρισμός της περιοχής όπως μαρτυρά απορ-ριμματικός αποθέτης8 που ερευνήθηκε στο ανασκα-φικό τετράγωνο 0 (εικ 2) Η απορριμματική αυτή πρακτική αποτελεί μέρος μιας οργανωμένης και γε-νικότερης εκκαθάρισης της περιοχής για τη δημι-ουργία ανδήρων και την κατασκευή οικιών κάτω από ένα νέο πολεοδομικό σχεδιασμό Η τελευταία χρονολογικά κεραμική του αποθέτη ανήκει στο βacute τέταρτο του ου αι πΧ αλλά δεν μπορεί να προσ-διοριστεί με ακρίβεια πότε έγινε η εκκαθάριση της περιοχής και η επακόλουθη απόρριψη αν έγινε δη-λαδή μετά το 21 πΧ ή αργότερα και πότε η ανοι-κοδόμηση της νέας οικίας αμέσως μετά την απορ-ριμματική πρακτική ή αργότερα Είναι σημαντικό να ειπωθεί ότι στο υλικό του αποθέτη δεν υπάρχουν ίχνη που να δηλώνουν κάποια βίαιη καταστροφή Επίσης η ανοικοδόμηση νέων οικιών στα μέσα του ου αι πΧ που συνοδεύεται και από τη δημιουργία δρόμου πλ 550 μ στο μέσον περίπου του οικοπέ-δου αποτελεί ένδειξη για την ανάγκη στέγασης μεγαλύτερου αριθμού κατοίκων στην πόλη ίσως υπό το φόβο νέων απειλών

Η κεραμική

Η κεραμική που παρουσιάζεται εδώ προέρχεται από τον απορριμματικό αποθέτη9 (Πίν 220β δη 221α δστ) και από τα υποστρώματα των οικιών (Πίν 220α γ 221βγ στ12) στα οποία συγκεντρώθηκε κε-ραμική ως γέμισμα για τη δημιουργία των ανδήρων Στην πλειονότητά της είναι εισηγμένη από την Αθή-να και σε λίγες μόνο περιπτώσεις μπορούμε να διακρίνουμε μη αττική κεραμική ενώ δεν αναγνωρίζε-ται τοπική παραγωγή

Στη μελαμβαφή κεραμική ξεχωρίζουν οι τριφυλλόστομες οινοχόες οι οποίες δεν παρουσιάζουν με-γάλη διαφοροποίηση στην τομή τους έχουν δακτυλιόσχημη βάση σιγμοειδές σώμα και ψηλό λαιμό Συ-

8 Ο αποθέτης είναι διανοιγμένος στο βραχώδες πέτρωμα της Πούντας και έχει σχήμα ανεστραμμένου κώνου Στον άξονα ΒΝ έχει διάμετρο 180 μ ενώ στον άξονα ΑΔ ερευνήθηκε για 2 μ καθώς πάνω σε αυτόν ιδρύθηκε τοίχος με-ταγενέστερης οικίας

9 Ο αποθέτης περιείχε όστρακα αγγείων θαλασσινά όστρεα και λίγα λιθάρια μικρού και μεσαίου μεγέθους Οικοδομι-κό υλικό πέρα από λίγα τμήματα βοτσαλωτών δαπέδων δεν υπήρχε στο γέμισμά του Περιείχε κολουροκωνικές και πυ-ραμιδόσχημες αγνύθες τμήματα κεραμίδων λακωνικού τύπου λίγα οστά ζώων ένα λίθινο αλάβαστρο και μάζες σκωρί-ας Η απόρριψη ήταν ενιαία και δεν παρατηρήθηκε χρονική αλληλουχία στην απόρριψη των στρωμάτων Λίγα όστρακα λύχνου και μελαμβαφών πελικών τοποθετούνται χρονικά στον 5ο αι πΧ ενώ μικρή είναι και η ποσότητα ερυθρόμορ-φων και άλλων αγγείων του α΄ μισού και γ΄ τετάρτου του 4ου αι πΧ Η πλειονότητα της κεραμικής ανήκει στο τελευταίο τέταρτο του 4ουα΄ τέταρτο του ου αι πΧ Μικρότερη είναι επίσης η ποσότητα κεραμικής του β´ τετάρτου του ου αι πΧ Για μια πρώτη παρουσίαση βλ Γ Χαιρετάκης Ο αποθέτης του οικοπέδου Ζούγρη στο Αμπελάκι Σαλαμίνας πρώτα στοιχεία από τη μελέτη της κεραμικής Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 4 2010 1821

Εικ 2 Οικόπεδο Ζούγρη ανασκαφικό τετράγωνο 0 Κάτοψη του απορριμματικού αποθέτη

664

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

χνά είναι ακόσμητες10 (Πίν 220α) ενώ κάποτε φέρουν διακόσμηση με επίθετο λευκό χρώμα όπου στε-φάνια με φύλλα κισσού (Πίν 220β) ή μυρτιάς περιτρέχουν το λαιμό

Οι κάνθαροι κλασικού τύπου αποτελούν την πολυπληθέστερη ομάδα κεραμικής από τον αποθέτη και από τα υπόλοιπα στρώματα αυτής της περιόδου από αυτούς με απλό χείλος11 (Πίν 220γ) έως αυ-τούς με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo στο λαιμό12 (Πίν 220δ) συχνά με χείλος φτιαγ-μένο σε μήτρα Ενδιαφέρον παρουσιάζει η επιγραφή ΗΔ στη βάση κανθάρου του τελευταίου τετάρτου του 4ου αι πΧ13 (Πίν 220ε) η οποία αν δεν σχετίζεται με τον κάτοχο του αγγείου μπορεί να διαβαστεί ως το επίθετο ἡδύς αναφερόμενη στο κρασί που θα περιείχε ἡδύς οἶνος14 Αντίθετα οι κάνθαροι ελλη-νιστικού τύπου είναι συγκριτικά λιγότεροι Άλλα αγγεία πόσεως είναι οι σκύφοι αττικού και κορινθια-κού τύπου όπως τμήμα του σώματος και του χείλους με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύ-οςraquo όπου παριστάνονται στάχυα ανάμεσα σε κλαδιά με αντίρροπα αγκιστροειδή φύλλα των αρχών του ου αι πΧ15 (Πίν 220στ)

Στα μικρά ανοικτά αγγεία τη δεύτερη πολυπληθέστερη ομάδα αποτελούν οι φιάλες και τα φιαλίδια με δακτυλιόσχημη βάση και με έσω ή έξω νεύον χείλος16 (Πίν 220ζη) Συχνά στο εσωτερικό γύρω από τον πυθμένα φέρουν εμπίεστα ανθέμια που περιβάλλονται από δακτύλιο με στικτή διακόσμηση (rouletting) Την εικόνα συμπληρώνουν πινάκια και ιχθυοπινάκια Το σχεδόν πλήρες ιχθυοπινάκιο από τον αποθέτη (Πίν 221α) έχει δακτυλιόσχημη βάση ενώ δύο εδαφόχρωμες ταινίες υπάρχουν γύρω από το ημισφαιρι-κό κοίλωμα στον πυθμένα και στην περιφέρεια17

Στην υπόλοιπη κεραμική περιλαμβάνονται πυξίδες μυροδοχεία λήκυθοι λύχνοι σκεύη τελετουργικών πυρών κά Κάλυμμα πυξίδας (Πίν 221β) του τύπου Β της Αθηναϊκής Αγοράς18 έχει κυλινδρικό τοίχω-μα και κωνικό θόλο με πλατύ περίγυρο Ο περίγυρος διαχωρίζεται από το θόλο με εδαφόχρωμη ταινία ενώ ανάλογη ταινία διαχωρίζει το θόλο από χαμηλό έξαρμα στην κορυφή του Στη στεφάνη της θολω-τής επιφάνειας υπάρχει διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo με περιδέραιο από λογχόσχημα φύλλα από επίθετο αραιωμένο πηλό Ανάλογα καλύμματα προέρχονται από τάφο στο Αμπελάκι όπου το περιδέραιο από λογχόσχημα φύλλα εναλλάσσεται με περιδέραιο από προβασκάνια19 Το μελαμβαφές μυροδοχείο (Πίν 221γ) με χαμηλή δισκοειδή βάση ατρακτόσχημο σώμα και κοντό λαιμό που καταλή-γει σε πλατύ λοξότμητο χείλος φέρει δύο εδαφόχρωμες ταινίες στον ώμο20 Από τους λύχνους της περι-όδου αυτής από τον αποθέτη ένας ανήκει στον τύπο 2 D της Αθηναϊκής Αγοράς21 ένας στον τύπο 27 Α και οι υπόλοιποι στον τύπο 25 (25 Α 25 Β 25 Β rie 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το διrie 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το διrie) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι-

10 Agora XXX εικ 4 αριθ 47 πίν 4 11 Όπ εικ 4 αριθ 118 πίν 2 12 Όπ εικ 5 αριθ 2425 πίν 13 Όπ εικ 4 αριθ 810 πίν 1 14 Σε βάση κύλικας τύπου bolal του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμbolal του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμ του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμ-

ματα WK Kovacovic Die Eckterrasse an der Graumlberstrasse des Kerameikos Kerameikos XV Berlin 1990 1 αριθ S9 Σε βάση κανθάρου του β´ μισού του 4ου αι πΧ στην Ολβία αναγράφονται τα τρία πρώτα γράμματα AS Rujaeva ldquoGraffitirdquo στο NA Lejunkaja P G Bilde JM Hoslashjte VV Kraivina SD Kryžickij (επιμ) The Lower City of Olbia (Sector NGS) in the 6th Century BC to the 4th Century AD Vol 12 Aarhus Univerity Press 2010 508 αριθ S45 Ενιαία λέξη ἡδύοινος αναγράφε-ται στο σώμα κανθάρων από την Κόρινθο Corinth V αριθ 454 και 512

15 Agora XXX εικ 12 αριθ 155 πίν 15 Σ Ελευθεράτου (επιμ) Το Μουσείο και η ανασκαφή Ευρήματα από τον χώρο ανέγερσης του Νέου Μουσείου Ακρόπολης Οργανισμός Ανέγερσης Νέου Μουσείου Ακρόπολης Αθήνα 200 αριθ 121

16 Πίν 220ζ Agora XXX εικ 5 αριθ 1055105 πίν 78 Πίν 220η1 Agora XXX εικ 2 αριθ 980 Πίν 220η2 Agora XXX εικ 59 αριθ 89871 πίν 72

17 Agora XXX εικ 50 αριθ 710711 πίν 18 Όπ 18919019 ΜΙ Πωλογιώργη Χάλκινα κάτοπτρα από τη Σαλαμίνα ΑΕ 14 (2007) 171920 Agora XXX εικ 72 αριθ 11 πίν 85 21 Agora V

5

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

άστημα από το β´ μισό του 4ου έως το α΄ μισό του ου αι πΧ Στα τελετουργικά σκεύη περιλαμβάνονται μικκύλα φιαλίδια και λεκανίδες χαρακτηριστικά αγγεία των τελετουργικών πυρών έθιμο το οποίο έχει αναγνωριστεί και στη Σαλαμίνα22

Η άβαφη κεραμική περιλαμβάνει φιάλες λεκάνες και λεκανίδες με προχοές και πλαστικές διαμορφώ-σεις οινοχόες κάποιες με μελανόγραφη διακόσμηση23 κά Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι επι-τραπέζιοι αμφορείς με ωοειδές σώμα έξω νεύον χείλος και λαβές που ξεκινούν από πλαστικό δακτύ-λιο που περιτρέχει το λαιμό (Πίν 221δε) χαρακτηριστικό που τις εντάσσει στον Τύπο 2 της Αθηναϊκής Αγοράς24 Η σχεδόν ωοειδής τομή του σώματος δεν αλλάζει σε όλο τον ο αι πΧ όπως διαπιστώνου-με από ακέραια παραδείγματα στη Σαλαμίνα και την Αθήνα και το ύψος τους κυμαίνεται ανάμεσα στα 020 με 04 μ Σε τάφους στα Μέγαρα25 έχουν βρεθεί και μικρότερου μεγέθους αμφορείς όπου το ύψος τους κυμαίνεται από 011 έως 022 μ Το χρώμα του πηλού στα περισσότερα δείγματα της Σαλαμίνας είναι ανοικτό καστανό (25Y7 ale brown) συχνά με πολλές ασβεστολιθικές προσμείξεις (Πίν 221δ) ενώ μόλις ένα δείγμα φαίνεται να είναι προϊόν αττικού εργαστηρίου με ερυθρωπό πηλό (5YR5 yellowih red) και λιγότερες προσμείξεις (Πίν 221ε) Κατά τη Rotroff26 ο τόπος παραγωγής της μη αττικής ομάδας θα πρέ-πει να αναζητηθεί κάπου ανάμεσα σε Κόρινθο και Θήβα Η αναγνώριση του αμφορέα αυτού στη Σαλα-μίνα και σε διαφορετικά σύνολα κεραμικής που δεν θα συζητηθούν εδώ δηλώνει τη σαφή του παρου-σία στον Σαρωνικό27 Επιπλέον η εύρεση και των δύο αμφορέων που συζητήθηκαν (Πίν 221δε) στον αποθέτη του οικοπέδου Ζούγρη είναι ενδεικτική της ταυτόχρονης εισαγωγής τους στο νησί τόσο δηλα-δή από το βασικό κέντρο παραγωγής όσο και από την Αθήνα Με αφορμή έναν αμφορέα πιθανώς από την Πάρο η Rotroff28 υποθέτει με μεγάλη επιφύλαξη ως περιεχόμενο μέλι ή ξύδι Αν δεχθούμε ότι οι αμ-φορείς αυτοί εισάγονταν στη Σαλαμίνα για το περιεχόμενό τους και όχι ως κεραμικό είδος ιδίως σε μια περιοχή που δεν είχε κεραμική παραγωγή τότε το μέλι θα πρέπει να αποκλειστεί ως είδος που θα εισα-γόταν στη Σαλαμίνα καθώς η μελισσοτροφία ήταν μια από τις βασικές ασχολίες των κατοίκων της29 και θα ήταν μάλλον απίθανη η ανάγκη εισαγωγής μελιού από άλλο μέρος Η παρουσία μικρών αμφορέων στους τάφους των Μεγάρων ίσως να δηλώνει πράγματι διαφορετικό περιεχόμενο ανάλογα με το μέγεθός τους και τη χρήση για την οποία προορίζονταν Η χρησιμοποίησή τους για μεταφορά ήκαι αποθήκευ-ση κρασιού ή νερού στο οικιακού χαρακτήρα περιβάλλον της Σαλαμίνας θα πρέπει να θεωρείται βέβαιη

Τις εμπορικές σχέσεις επιβεβαιώνουν και οι εμπορικοί αμφορείς από τη Θάσο τη Ρόδο την Κόρινθο και άλλα κέντρα του Αιγαίου Η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμφορέα (Πίν 221στ1)

ΘΑΣΙΩΝτριποδική φιάλη ()

ΠΥΘΙΩΝ

22 Π Δεδεβέσης Εργασίες συντήρησης κεραμικής από το Αμπελάκι Σαλαμίνας Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 4 2010 22 εικ 1 Για το έθιμο βλ Agora XXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρXXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ-γικές πυρές από την ανασκαφή για το laquoΜετρόraquo στο laquoΟικόπεδο Μακρυγιάννηraquo ΑΔ 5152 (1991997) Μελέτες 99118

23 Γ Χαιρετάκης όπ (υποσημ 9) εικ 5 όπου εξαιτίας τυπογραφικού λάθους η χρονολόγηση θα πρέπει να διορθωθεί σε laquoβ´ μισό 4ουα τέταρτο ου αι πΧraquo

24 Agora XXXΙΙΙ 88725 Τα δείγματα από τα Μέγαρα μου γνωστοποίησε ο Π Ζορίδης επί πολλά έτη υπεύθυνος αρχαιολόγος Μεγάρων τον

οποίο και ευχαριστώ θερμά 26 Agora XXXΙΙΙ 827 Ένα πιθανό δείγμα προέρχεται και από την Τροιζήνα βλ Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου Νέα ευρήματα από την

Αρχαία Τροιζήνα στο Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου (επιμ) Αργοσαρωνικός Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Ιστο-ρίας και Αρχαιολογίας του Αργοσαρωνικού Πόρος 26-29 Ιουνίου 1998 τόμ Β´ Αθήνα 200 141 εικ 7 όπου ανάμεσα σε εμπορικούς αμφορείς διακρίνεται τμήμα επιτραπέζιου αμφορέα του τύπου που σχολιάζουμε

28 Agora XXXΙΙΙ 87 29 Μεγάλος αριθμός κυψελών έχει βρεθεί σε όλες τις θέσεις του νησιού κλασικών και ελληνιστικών χρόνων Ο Ευριπίδης

(Τρωάδες 798799) αναφέρει τη Σαλαμίνα ως μελισσοτρόφον

666

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

αναγράφει ως επώνυμο άρχοντα τον Πυθίωνα V βάσει των χαρακτηριστικών του σφραγίσματος0 που τοποθετείται χρονικά γύρω στο 289 πΧ σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες προτάσεις του Garlan31 Η εν-σφράγιστη λαβή ροδιακού αμφορέα (Πίν 221στ2)

ΕΠ ΙΕΡΕΩΣ ΛΥΣ

ΑΝΔΡΟΥμε την αναγραφή του επώνυμου ιερέα του θεού Ηλίου Λυσάνδρου χρονολογείται λίγο μετά το 22 πΧ32 Στην ενσφράγιστη λαβή αμφορέα κορινθιακού τύπου Β που χρονολογείται στις αρχές του ου αι πΧ μικρός αμφορέας εγγράφεται μέσα σε Α (Πίν 221στ)33

Επίλογος - η υπόλοιπη Σαλαμίνα

Το οικόπεδο Ζούγρη στο Αμπελάκι της Σαλαμίνας προσφέρει τα περισσότερα έως τώρα στοιχεία για την κεραμική της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου στο νησί και δίνει πολύτιμες πληροφορίες για συγκριτικές παρατηρήσεις με το ανάλογο υλικό από την Αθήνα Είναι σαφής ο κοινός ορίζοντας ανάμεσα σε Σαλα-μίνα και Αθήνα γεγονός που επιβεβαιώνεται πλέον όχι μόνο σε ιστορικό επίπεδο Η εισαγωγή αγγείων ήταν επιβεβλημένη εξαιτίας της απουσίας τοπικής κεραμικής παραγωγής Διαπιστώνεται αποκλειστική εισαγωγή αττικών μελαμβαφών αγγείων ενώ όσον αφορά στην άβαφη κεραμική το πλαίσιο αγοράς επε-κτείνεται στην ευρύτερη περιοχή της Σαλαμίνας προς B και Δ Ωστόσο η Σαλαμίνα όπως συμπεραίνει κανείς από τους εμπορικούς αμφορείς που εισάγονταν δεν ήταν αποκομμένη από τον υπόλοιπο κόσμο και η σχεδόν αποκλειστική εισαγωγή αττικών αγγείων θα πρέπει να θεωρηθεί laquoφυσικήraquo επιλογή ή laquoανα-γκαστικόraquo επακόλουθο εξαιτίας της ιδιαίτερης σχέσης Αθηναίων και Σαλαμινίων Οι μελετητές34 έχουν εκφράσει κατά καιρούς διάφορες ερμηνείες κατά πόσον οι Σαλαμίνιοι των ιστορικών χρόνων είναι από-γονοι των πρώτων κατοίκων του νησιού αν είναι Αθηναίοι κληρούχοι αν είναι Σαλαμίνιοι ή Αθηναίοι πολίτες κά Είναι γεγονός πάντως ότι τα ευρήματα που έρχονται στο φως τα τελευταία χρόνια επιβε-βαιώνουν τους στενούς δεσμούς με την Αθήνα σε οικονομικόεμπορικό όσο και θρησκευτικό επίπεδο έστω και αν η Αθήνα δεν παύει ποτέ να έχει τον κυρίαρχο ρόλο στη σχέση αυτή5

Όμοια συμπεράσματα σχετικά με τις εισαγωγές κεραμικής αντλούνται και από άλλες θέσεις του νη-σιού Στη θέση Περιστέρια έρευνα μικρού ιερού του Διονύσου36 που ιδρύθηκε στο α΄ μισό του ου αι πΧ έδωσε τμήματα αττικών κανθάρων και φιαλιδίων καθώς και τμήματα κυψελών Στη θέση Κολώ-

0 Y Garlan Kouko Donneacutee nouvelle our une nouvelle interreacutetation de tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 241 αριθ 49 Για το σύμβολο βλ M Debidour Reacuteflexion ur le tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 290 εικ

31 Y Garlan Lrsquoahorologie grecque une eacutecialiteacute archeacuteologique en voie de deacuteveloeent [archive httgrahillinecoatabGarlandf] 2009

32 G Finkielztejn Chronologie deacutetailleacutee et reacuteviseacutee des eacuteponymes amphoriques rhodiens de 270 agrave 108 av J-C environ Premier bilan BAR nternational Serie 990 Oxford 2001 75 77 190

33 VR AnderonStojanović A Third-entury B Deoit fro the South Sloe Cistern in the Rachi Settlement at thia Δ ΕλλΚερ 119 G Koehler Ahora on Ahora Hesperia 51 (1982) 290292 εικ 7811

34 MG Taylor όπ (υποσημ 2) 85 SD Labert The Attic Geno Salainioi and the land of Salai ZPE 119 (1997) 95 κε 5 Ο Παυσανίας (Ι 52) αναφέρει ότι οι Αθηναίοι laquoεκδίωξανraquo τους Σαλαμίνιους από το νησί επειδή το παρέδωσαν στον

Κάσσανδρο (Βλ παραπάνω Το ιστορικό πλαίσιο) Ένα τόσο σημαντικό γεγονός ωστόσο δεν αναφέρεται από κανέναν άλλον ιστορικό και δεν μπορεί εύκολα να επιβεβαιωθεί Για συζήτηση του θέματος βλ MG Taylor όπ 198 κε

36 Γ Λώλος Σαλαμινιακές έρευνες 19982000 Μέρος Α Το ιερό του Διονύσου υπό το Σπήλαιο του Ευριπίδη Δωδώνη Επιστημονική Επετηρίδα του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννί-νων 29 2000 11415

7

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

νες αναγνωρίστηκε κατοίκηση του α΄ μισού του ου αι πΧ7 από όπου προέρχεται αττική μελαμβαφής κεραμική όπως τμήμα σώματος κανθάρου κλασικού τύπου διακοσμημένο με κατακόρυφες πλαστικές ραβδώσεις αλλά και όστρακα άβαφων αγγείων και αμφορέων όπως η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμ-φορέα (Πίν 221στ4)

ΘΑΣΙΩΝκυνηγόσκυλο

ΑΡΓΕΙΟΣμε επώνυμο άρχοντα τον Αργείο που χρονολογείται γύρω στο 258 πΧ8 Στη θέση Αιάντειο9 δοκιμα-στική τομή σε πύργο με αγροικία έδωσε όστρακα αττικών μελαμβαφών κανθάρων κλασικού τύπου με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo λύχνο του τέλους του 4ουαacute μισού του ου αι πΧ40 καθώς και μεγάλο αριθμό κυψελών

Γιάννης ΧαιρετάκηςΑραχώβης 14-16

106 80 Αθήναchairetakisyahoogr

7 Ανασκαφική έρευνα αποκάλυψε κυκλοτερές ταφικό μνημείο (Ι Δεκουλάκου Κυκλοτερές ταφικό μνημείο στις Κο-λώνες Σαλαμίνας ΑΕ 2001 129158) και έναν αναλημματικό τοίχο των μέσων περίπου του 4ου αι πΧ (Ι Δεκουλάκου όπ (υποσημ 5) 0) Βορειότερα του αναλήμματος αυτού στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Βασιλείου ερευνήθηκαν αρχιτεκτο-νικά κατάλοιπα που ανάγονται στην ύστερη αρχαιότητα (5οςος αι μΧ) στα υποστρώματα των οποίων υπάρχει κεραμι-κή κλασικών και ελληνιστικών χρόνων

8 Βλ υποσημ 19 Στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Μιχαλάκη Πολυχρόνη40 Agora V εικ 11 αριθ πίν 8

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-197-3

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Κ

είμε

να

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Κείμενα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

Γενική επιμέλεια ΕΛΕΝΗ ΚΩΤΣΟΥΥπεύθυνη έκδοσης ΜΑΡΙΑ ΚΑΖΑΚΟΥΚαλλιτεχνική επιμέλεια ΡΟΥΛΑ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΚΗ

Εκτύπωση ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕ

copy2014 ΤΑΜΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΩΝΠανεπιστημίου 57 Αθήνα 105 64wwwtapgr

ISBN 978-960-386-196-6ΤΟΜΟΣ Α ΚΕΙΜΕΝΑ 978-960-386-197-3ΤΟΜΟΣ Β ΠΙΝΑΚΕΣ 978-960-386-198-0

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥΚαθηγήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

ΑΡΓΥΡΟΥΛΑ ΔΟΥΛΓΕΡΗ-ΙΝΤΖΕΣΙΛΟΓΛΟΥΑρχαιολόγος ΙΓacute ΕΠΚΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΖΑΧΟΣΠροϊστάμενος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗΔιευθύντρια του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Ηπειρωτικών Σπουδών

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥΕπίτιμος Διευθυντής Νομισματικού Μουσείου

Επίτιμος Διευθυντής Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΡΑΤΖΕΝΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΕΛΕΝΗ ΚΟΤΖΑΜΠΟΠΟΥΛΟΥΑρχαιολόγος ΑΙΗΣ

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

7

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΙΑΜΠΗΗ οικονομία της βορειοδυτικής Ελλάδας κατά την ελληνιστική περίοδο Ήπειρος Ακαρνανία και Αιτωλία νησιά του Ιονίου 1-4

ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑΚεραμική ελληνιστικών χρόνων από δημόσιο κτίριο της Αμβρακίας 5-8

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Ελληνιστική κεραμική από οικία της Αμβρακίας Πινάκια και ανάγλυφοι σκύφοι 9-14

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από δημόσιο κτίριο στην ακρόπολη laquoΜεγάλου Γαρδικίουraquo στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων 15-22

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΕλληνιστική κεραμική από τα Γίτανα 23-28

ANNA GAMBERINIHellenistic Fine Ware Finds in Phoinike (Kaonia) Local Production and Imports 29-32

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗΕρυθρόμορφες λήκυθοι υστεροκλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων σε τάφους της Αιτωλοακαρνανίας Πρώτη παρουσίαση 33-36

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕΡΜΠΕΤΗ - ΤΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣΕλληνιστική κεραμική από το νεκροταφείο των Οινιαδών 37-40

ELIZABETH A BOLLENThe Hellenistic Pottery of Kalydon and Chalkis Aitolias 41-43

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΕλληνιστική κεραμική laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo από το βόρειο νεκροταφείο της Λευκάδας 44-45

MARIA DEOUDIΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ Die spaumltklassisch-hellenistisches Tafel- und Essgeschirr aus der Houmlhle-Loizos aus Ithaka 46-47

ANTONIA SERRITELLAPoseidonia-Paestum La ceramica a vernice nera dallrsquo ekklesiasterion 48

FABIO MOSCA - PAOLA PUPPODinamiche commerciali nel Mediterraneo Occidentale La ceramica megarese a Malta 49-50

STEPHAN G SCHMIDImported Mould Made Bowls from Enseacuterune (France) and the Long Distance Trade in the Hellenistic Mediterranean 51-54

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 55-58

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 59-74

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗΑιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 75-84

HORST SEILHEIMERDie hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 85-89

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥΕρμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 90-91

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗΎστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 92-95

VERONIKA MITSOPOULOS-LEONEinige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 96-97

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥΕλληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 98-99

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗΕργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 100-105

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗΠρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 106-109

8

LARS HEINZEAttic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 110-111

NINA FENNPriene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 112-113

ERTEKIN M DOKSANALTIThree Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 114-117

PATRICIA KOumlGLERKnidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the Late Hellenism 118

MEHMET TEKOCAKEvaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 119-120

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 121-122

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPORecenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 123-126

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗΑποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 127-130

BASHKIM VREKAJLeacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 131-136

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑΤυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 137-142

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥΕυβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 143-146

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥΤο αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 147-152

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣΠήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 153-156

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗΑπό τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 157-160

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETILa ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 161-164

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥΟ laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 165-166

SUSAN I ROTROFFThe Pottery from the Agora Bone Well 167-172

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZAEastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 173-177

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥΚλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 178-179

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣΤρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 180-185

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 186-187

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 188-189

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑΣύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 190-193

NICO SCHWERDTKeramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 194-197

9

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΕλληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 198-201

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑΈνας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 202-203

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗΕλληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 204-207

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣΕλληνιστική κεραμική από τη Βέροια Το οικόπεδο Νιώπα 208-211

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗΚλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 212-213

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗΤοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 214-217

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣΕλληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 218-219

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 220-221

CHRISTA SCHAUEREin Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 222-225

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗΚλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 226-229

SUHAL SAĞLANA Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 230-233

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKOAncient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 234-236

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHINA Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 237-242

ΠINAKAΣ 220 ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

Σαλαμίνα α-β) Οινοχόες γ-ε) Κάνθαροι και επιγραφή στη βάση κανθάρου στ) Θραύσμα σκύφου ζ-η) Φιαλίδια

1 2

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ ΠINAKAΣ 221

Σαλαμίνα α) Ιχθυοπινάκιο β) Κάλυμμα πυξίδας γ) Μυροδοχείο δ-ε) Επιτραπέζιοι αμφορείς στ) Ενσφράγιστες λαβές αμφορέων

1 2

3 4

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

  • 1o kommatipdf
    • 29727_0_AProtKeim
    • 29727_0_eisLIAMPH
    • 29727_1_AGGEL
    • 29727_1a_RIG
    • 29727_2_KATS
    • 29727_2a_RIGIN
    • 29727_5_PLIAK
    • 29727_6_7_RIGIN
    • 29727_7_6_PREKA
    • 29727_8_METAL
    • 29727_9_LAMP
    • 29727_10_GAMB
    • 29727_11_Condi
    • 29727_12_STAUR
    • 29727_13_SERB
    • 29727_14_BOLLEN
    • 29727_15_RIG
    • 29727_16_AUG
    • 29727_17_KAPPA
    • 29727_18_DEOU
    • 29727_19_MORGAN
    • 29727_20_SOT
    • 29727_21_SOT
    • 29727_22_23_BLAX
    • 29727_23_22_PET
    • 29727_24_25_SERR
    • 29727_25_26_MOSCA
    • 29727_26_27_SCHMID
    • 29727_27_24_Hempel
    • 29727_28_GREC
    • 29727_29_STEF
    • 29727_30_MPAX
    • 29727_31_33_DAK
    • 29727_32_31_KAR
    • 29727_33_36_SARI
    • 29727_34_32_HORST
    • 29727_35_34_ALEX
    • 29727_36_35_KAB
    • 29727_37_LEON
    • 29727_38_Giros
    • 29727_39_TSIL
    • 29727_40_TSA
    • 29727_41_MPAI
    • 29727_42_43_HEINZE
    • 29727_43_42_Tekkoumlk
    • 29727_44_45_Rogl
    • 29727_45_44_FENN
    • 29727_46_DOKS
    • 29727_47_KOGLER
    • 29727_48_Ferraz
    • 29727_49_Levent
    • 29727_50_TEKOC
    • 29727_51_Władyka
    • 29727_52_REGEV
    • 29727_53_Lad
    • 29727_55_56_NIA
    • 29727_56_55_KYR
    • 29727_57_BEES
    • 29727_58_BELENI
    • 29727_59_BITR
    • 29727_60_PUPPO
    • 29727_61_BLAZ
    • 29727_62_BOUN
    • 29727_63_LAZ
    • 29727_64_TRAP
    • 29727_65_VREKAJ
    • 29727_66_KOTS
    • 29727_67_XIDO
    • 29727_68_69_NOTI
    • 29727_69_68_MITSO
    • 29727_70_TRIA
    • 29727_71_ZHU
    • 29727_72_LUN
    • 29727_73_TRA
    • 29727_74_BER
    • 29727_75_SAR
    • 29727_77_Kil
    • 29727_78_79_KYR
    • 29727_79_78_AKA
    • 29727_80_BOU
    • 29727_81_KAL
    • 29727_82_ROT
    • 29727_83_GUY
    • 29727_84_JAMES
    • 29727_85_GIROS
    • 29727_86_DREN
    • 29727_87_GIOU
    • 29727_88_89_PRE
    • 29727_89_88_KAT
    • 29727_90_LAM
    • 29727_91_SAL
    • 29727_92_LAZ
    • 29727_93_BAS
    • 29727_94_KYR
    • 29727_95_KAR
    • 29727_96_97_LANG
    • 29727_97_97a DOH
    • 29727_98_96_PAP
    • 29727_99_NICO
    • 29727_100_101_FA
    • 29727_100_98_STA
    • 29727_101_100_TSA
    • 29727_102_GK
    • 29727_103_STA
    • 29727_104_105_HLI
    • 29727_105_104_KOY
    • 29727_106_FAB
    • 29727_107_108_POU
    • 29727_108_109_KAL
    • 29727_109_110_PAN
    • 29727_110_107_SHE
    • 29727_111_LOL
    • 29727_112_XAI
    • 29727_113_114_ROGL
    • 29727_114_113_SCH
    • 29727_115_116_KAR
    • 29727_116_115_GAB
    • 29727_117_GRI
    • 29727_118_SUH
    • 29727_119_DOM
    • 29727_120_SOL
    • 29727_121_VDO
    • 29727_122_VDOA
    • 29727_123_EGO
    • 29727_124_LAF
    • 29727_124B_DiaxSin
    • 29727_125_DROU
      • 2o kommatipdf
        • 29727_0_AProtKeim
        • 29727_0_eisLIAMPH
        • 29727_1_AGGEL
        • 29727_1a_RIG
        • 29727_2_KATS
        • 29727_2a_RIGIN
        • 29727_5_PLIAK
        • 29727_6_7_RIGIN
        • 29727_7_6_PREKA
        • 29727_8_METAL
        • 29727_9_LAMP
        • 29727_10_GAMB
        • 29727_11_Condi
        • 29727_12_STAUR
        • 29727_13_SERB
        • 29727_14_BOLLEN
        • 29727_15_RIG
        • 29727_16_AUG
        • 29727_17_KAPPA
        • 29727_18_DEOU
        • 29727_19_MORGAN
        • 29727_20_SOT
        • 29727_21_SOT
        • 29727_22_23_BLAX
        • 29727_23_22_PET
        • 29727_24_25_SERR
        • 29727_25_26_MOSCA
        • 29727_26_27_SCHMID
        • 29727_27_24_Hempel
        • 29727_28_GREC
        • 29727_29_STEF
        • 29727_30_MPAX
        • 29727_31_33_DAK
        • 29727_32_31_KAR
        • 29727_33_36_SARI
        • 29727_34_32_HORST
        • 29727_35_34_ALEX
        • 29727_36_35_KAB
        • 29727_37_LEON
        • 29727_38_Giros
        • 29727_39_TSIL
        • 29727_40_TSA
        • 29727_41_MPAI
        • 29727_42_43_HEINZE
        • 29727_43_42_Tekkoumlk
        • 29727_44_45_Rogl
        • 29727_45_44_FENN
        • 29727_46_DOKS
        • 29727_47_KOGLER
        • 29727_48_Ferraz
        • 29727_49_Levent
        • 29727_50_TEKOC
        • 29727_51_Władyka
        • 29727_52_REGEV
        • 29727_53_Lad
        • 29727_55_56_NIA
        • 29727_56_55_KYR
        • 29727_57_BEES
        • 29727_58_BELENI
        • 29727_59_BITR
        • 29727_60_PUPPO
        • 29727_61_BLAZ
        • 29727_62_BOUN
        • 29727_63_LAZ
        • 29727_64_TRAP
        • 29727_65_VREKAJ
        • 29727_66_KOTS
        • 29727_67_XIDO
        • 29727_68_69_NOTI
        • 29727_69_68_MITSO
        • 29727_70_TRIA
        • 29727_71_ZHU
        • 29727_72_LUN
        • 29727_73_TRA
        • 29727_74_BER
        • 29727_75_SAR
        • 29727_77_Kil
        • 29727_78_79_KYR
        • 29727_79_78_AKA
        • 29727_80_BOU
        • 29727_81_KAL
        • 29727_82_ROT
        • 29727_83_GUY
        • 29727_84_JAMES
        • 29727_85_GIROS
        • 29727_86_DREN
        • 29727_87_GIOU
        • 29727_88_89_PRE
        • 29727_89_88_KAT
        • 29727_90_LAM
        • 29727_91_SAL
        • 29727_92_LAZ
        • 29727_93_BAS
        • 29727_94_KYR
        • 29727_95_KAR
        • 29727_96_97_LANG
        • 29727_97_97a DOH
        • 29727_98_96_PAP
        • 29727_99_NICO
        • 29727_100_101_FA
        • 29727_100_98_STA
        • 29727_101_100_TSA
        • 29727_102_GK
        • 29727_103_STA
        • 29727_104_105_HLI
        • 29727_105_104_KOY
        • 29727_106_FAB
        • 29727_107_108_POU
        • 29727_108_109_KAL
        • 29727_109_110_PAN
        • 29727_110_107_SHE
        • 29727_111_LOL
        • 29727_112_XAI
        • 29727_113_114_ROGL
        • 29727_114_113_SCH
        • 29727_115_116_KAR
        • 29727_116_115_GAB
        • 29727_117_GRI
        • 29727_118_SUH
        • 29727_119_DOM
        • 29727_120_SOL
        • 29727_121_VDO
        • 29727_122_VDOA
        • 29727_123_EGO
        • 29727_124_LAF
        • 29727_124B_DiaxSin
        • 29727_125_DROU
          • pinakespdf
            • 1o kommatipdf
              • 29727_0_AProtKeim
              • 29727_0_eisLIAMPH
              • 29727_1_AGGEL
              • 29727_1a_RIG
              • 29727_2_KATS
              • 29727_2a_RIGIN
              • 29727_5_PLIAK
              • 29727_6_7_RIGIN
              • 29727_7_6_PREKA
              • 29727_8_METAL
              • 29727_9_LAMP
              • 29727_10_GAMB
              • 29727_11_Condi
              • 29727_12_STAUR
              • 29727_13_SERB
              • 29727_14_BOLLEN
              • 29727_15_RIG
              • 29727_16_AUG
              • 29727_17_KAPPA
              • 29727_18_DEOU
              • 29727_19_MORGAN
              • 29727_20_SOT
              • 29727_21_SOT
              • 29727_22_23_BLAX
              • 29727_23_22_PET
              • 29727_24_25_SERR
              • 29727_25_26_MOSCA
              • 29727_26_27_SCHMID
              • 29727_27_24_Hempel
              • 29727_28_GREC
              • 29727_29_STEF
              • 29727_30_MPAX
              • 29727_31_33_DAK
              • 29727_32_31_KAR
              • 29727_33_36_SARI
              • 29727_34_32_HORST
              • 29727_35_34_ALEX
              • 29727_36_35_KAB
              • 29727_37_LEON
              • 29727_38_Giros
              • 29727_39_TSIL
              • 29727_40_TSA
              • 29727_41_MPAI
              • 29727_42_43_HEINZE
              • 29727_43_42_Tekkoumlk
              • 29727_44_45_Rogl
              • 29727_45_44_FENN
              • 29727_46_DOKS
              • 29727_47_KOGLER
              • 29727_48_Ferraz
              • 29727_49_Levent
              • 29727_50_TEKOC
              • 29727_51_Władyka
              • 29727_52_REGEV
              • 29727_53_Lad
              • 29727_55_56_NIA
              • 29727_56_55_KYR
              • 29727_57_BEES
              • 29727_58_BELENI
              • 29727_59_BITR
              • 29727_60_PUPPO
              • 29727_61_BLAZ
              • 29727_62_BOUN
              • 29727_63_LAZ
              • 29727_64_TRAP
              • 29727_65_VREKAJ
              • 29727_66_KOTS
              • 29727_67_XIDO
              • 29727_68_69_NOTI
              • 29727_69_68_MITSO
              • 29727_70_TRIA
              • 29727_71_ZHU
              • 29727_72_LUN
              • 29727_73_TRA
              • 29727_74_BER
              • 29727_75_SAR
              • 29727_77_Kil
              • 29727_78_79_KYR
              • 29727_79_78_AKA
              • 29727_80_BOU
              • 29727_81_KAL
              • 29727_82_ROT
              • 29727_83_GUY
              • 29727_84_JAMES
              • 29727_85_GIROS
              • 29727_86_DREN
              • 29727_87_GIOU
              • 29727_88_89_PRE
              • 29727_89_88_KAT
              • 29727_90_LAM
              • 29727_91_SAL
              • 29727_92_LAZ
              • 29727_93_BAS
              • 29727_94_KYR
              • 29727_95_KAR
              • 29727_96_97_LANG
              • 29727_97_97a DOH
              • 29727_98_96_PAP
              • 29727_99_NICO
              • 29727_100_101_FA
              • 29727_100_98_STA
              • 29727_101_100_TSA
              • 29727_102_GK
              • 29727_103_STA
              • 29727_104_105_HLI
              • 29727_105_104_KOY
              • 29727_106_FAB
              • 29727_107_108_POU
              • 29727_108_109_KAL
              • 29727_109_110_PAN
              • 29727_110_107_SHE
              • 29727_111_LOL
              • 29727_112_XAI
              • 29727_113_114_ROGL
              • 29727_114_113_SCH
              • 29727_115_116_KAR
              • 29727_116_115_GAB
              • 29727_117_GRI
              • 29727_118_SUH
              • 29727_119_DOM
              • 29727_120_SOL
              • 29727_121_VDO
              • 29727_122_VDOA
              • 29727_123_EGO
              • 29727_124_LAF
              • 29727_124B_DiaxSin
              • 29727_125_DROU
                • 2o kommatipdf
                  • 29727_0_AProtKeim
                  • 29727_0_eisLIAMPH
                  • 29727_1_AGGEL
                  • 29727_1a_RIG
                  • 29727_2_KATS
                  • 29727_2a_RIGIN
                  • 29727_5_PLIAK
                  • 29727_6_7_RIGIN
                  • 29727_7_6_PREKA
                  • 29727_8_METAL
                  • 29727_9_LAMP
                  • 29727_10_GAMB
                  • 29727_11_Condi
                  • 29727_12_STAUR
                  • 29727_13_SERB
                  • 29727_14_BOLLEN
                  • 29727_15_RIG
                  • 29727_16_AUG
                  • 29727_17_KAPPA
                  • 29727_18_DEOU
                  • 29727_19_MORGAN
                  • 29727_20_SOT
                  • 29727_21_SOT
                  • 29727_22_23_BLAX
                  • 29727_23_22_PET
                  • 29727_24_25_SERR
                  • 29727_25_26_MOSCA
                  • 29727_26_27_SCHMID
                  • 29727_27_24_Hempel
                  • 29727_28_GREC
                  • 29727_29_STEF
                  • 29727_30_MPAX
                  • 29727_31_33_DAK
                  • 29727_32_31_KAR
                  • 29727_33_36_SARI
                  • 29727_34_32_HORST
                  • 29727_35_34_ALEX
                  • 29727_36_35_KAB
                  • 29727_37_LEON
                  • 29727_38_Giros
                  • 29727_39_TSIL
                  • 29727_40_TSA
                  • 29727_41_MPAI
                  • 29727_42_43_HEINZE
                  • 29727_43_42_Tekkoumlk
                  • 29727_44_45_Rogl
                  • 29727_45_44_FENN
                  • 29727_46_DOKS
                  • 29727_47_KOGLER
                  • 29727_48_Ferraz
                  • 29727_49_Levent
                  • 29727_50_TEKOC
                  • 29727_51_Władyka
                  • 29727_52_REGEV
                  • 29727_53_Lad
                  • 29727_55_56_NIA
                  • 29727_56_55_KYR
                  • 29727_57_BEES
                  • 29727_58_BELENI
                  • 29727_59_BITR
                  • 29727_60_PUPPO
                  • 29727_61_BLAZ
                  • 29727_62_BOUN
                  • 29727_63_LAZ
                  • 29727_64_TRAP
                  • 29727_65_VREKAJ
                  • 29727_66_KOTS
                  • 29727_67_XIDO
                  • 29727_68_69_NOTI
                  • 29727_69_68_MITSO
                  • 29727_70_TRIA
                  • 29727_71_ZHU
                  • 29727_72_LUN
                  • 29727_73_TRA
                  • 29727_74_BER
                  • 29727_75_SAR
                  • 29727_77_Kil
                  • 29727_78_79_KYR
                  • 29727_79_78_AKA
                  • 29727_80_BOU
                  • 29727_81_KAL
                  • 29727_82_ROT
                  • 29727_83_GUY
                  • 29727_84_JAMES
                  • 29727_85_GIROS
                  • 29727_86_DREN
                  • 29727_87_GIOU
                  • 29727_88_89_PRE
                  • 29727_89_88_KAT
                  • 29727_90_LAM
                  • 29727_91_SAL
                  • 29727_92_LAZ
                  • 29727_93_BAS
                  • 29727_94_KYR
                  • 29727_95_KAR
                  • 29727_96_97_LANG
                  • 29727_97_97a DOH
                  • 29727_98_96_PAP
                  • 29727_99_NICO
                  • 29727_100_101_FA
                  • 29727_100_98_STA
                  • 29727_101_100_TSA
                  • 29727_102_GK
                  • 29727_103_STA
                  • 29727_104_105_HLI
                  • 29727_105_104_KOY
                  • 29727_106_FAB
                  • 29727_107_108_POU
                  • 29727_108_109_KAL
                  • 29727_109_110_PAN
                  • 29727_110_107_SHE
                  • 29727_111_LOL
                  • 29727_112_XAI
                  • 29727_113_114_ROGL
                  • 29727_114_113_SCH
                  • 29727_115_116_KAR
                  • 29727_116_115_GAB
                  • 29727_117_GRI
                  • 29727_118_SUH
                  • 29727_119_DOM
                  • 29727_120_SOL
                  • 29727_121_VDO
                  • 29727_122_VDOA
                  • 29727_123_EGO
                  • 29727_124_LAF
                  • 29727_124B_DiaxSin
                  • 29727_125_DROU
                    • PINAKES_Apdf
                      • 29727_0_Protos_Pinakon
                      • 29727_0eisLIAMPH_pin
                      • 29727_1_AGG_pin
                      • 29727_2_KATSAD_pin
                      • 29727_5_PLIAK_pin
                      • 29727_6_PREKA_pin
                      • 29727_10_GAMB_pin
                      • 29727_12_STAUR_pin
                      • 29727_13_SEPM_pin
                      • 29727_14_BOLLEN_pin
                      • 29727_17_KAPPA_pin
                      • 29727_18_DEOUD_pin
                      • 29727_25_SERRIpin
                      • 29727_26_PUPPO_pin
                      • 29727_27_SCHMID_pin
                      • 29727_29_STEF_pin
                      • 29727_30_MPAXL_pin
                      • 29727_31_KAR_pin
                      • 29727_32_HORST_pin
                      • 29727_34_ALEX_pin
                      • 29727_35_KABB_pin
                      • 29727_37_LEONpin
                      • 29727_39_TSIL_pin
                      • 29727_40_TSA_pin
                      • 29727_41_MPAI_pin
                      • 29727_43_HEINZE_pin
                      • 29727_44_FENN_pin
                      • 29727_46_DOCS_pin
                      • 29727_47_KOGLERpin
                      • 29727_50_TEKOCAKpin
                      • 29727_56_NIARpin
                      • 29727_60_PUPPOpin
                      • 29727_63_LAZApin
                      • 29727_65_VREKAJpin
                      • 29727_66_KOTpin
                      • 29727_67_XIDpin
                      • 29727_68_MHTSpin
                      • 29727_70_TRIANpin
                      • 29727_73_TRAKpin
                      • 29727_74_BERETIpin
                      • 29727_79_KYRpin
                      • 29727_82_ROTROFFpin
                      • 29727_85_GIROSpin
                      • 29727_87_GOUNpin
                      • 29727_89_PREKpin
                      • 29727_93_BASILpin
                      • 29727_94_KYRpin
                      • 29727_95_KARpin
                      • 29727_99_NICOpin
                      • 29727_101_FAKpin
                      • 29727_102_GIZpin
                      • 29727_103_STAI_pin
                      • 29727_108_POYLpin
                      • 29727_109_KALpin
                      • 29727_110_PANpin
                      • 29727_111_LOLpin
                      • 29727_112_XAIRpin
                      • 29727_113_SCHAUERpin
                      • 29727_116_KARpin
                      • 29727_118_SUHALpin
                      • 29727_121_VDOVpin
                      • 29727_124_LAFLIpin
                        • PINAKES_Bpdf
                          • 29727_0_Protos_Pinakon
                          • 29727_0eisLIAMPH_pin
                          • 29727_1_AGG_pin
                          • 29727_2_KATSAD_pin
                          • 29727_5_PLIAK_pin
                          • 29727_6_PREKA_pin
                          • 29727_10_GAMB_pin
                          • 29727_12_STAUR_pin
                          • 29727_13_SEPM_pin
                          • 29727_14_BOLLEN_pin
                          • 29727_17_KAPPA_pin
                          • 29727_18_DEOUD_pin
                          • 29727_25_SERRIpin
                          • 29727_26_PUPPO_pin
                          • 29727_27_SCHMID_pin
                          • 29727_29_STEF_pin
                          • 29727_30_MPAXL_pin
                          • 29727_31_KAR_pin
                          • 29727_32_HORST_pin
                          • 29727_34_ALEX_pin
                          • 29727_35_KABB_pin
                          • 29727_37_LEONpin
                          • 29727_39_TSIL_pin
                          • 29727_40_TSA_pin
                          • 29727_41_MPAI_pin
                          • 29727_43_HEINZE_pin
                          • 29727_44_FENN_pin
                          • 29727_46_DOCS_pin
                          • 29727_47_KOGLERpin
                          • 29727_50_TEKOCAKpin
                          • 29727_56_NIARpin
                          • 29727_60_PUPPOpin
                          • 29727_63_LAZApin
                          • 29727_65_VREKAJpin
                          • 29727_66_KOTpin
                          • 29727_67_XIDpin
                          • 29727_68_MHTSpin
                          • 29727_70_TRIANpin
                          • 29727_73_TRAKpin
                          • 29727_74_BERETIpin
                          • 29727_79_KYRpin
                          • 29727_82_ROTROFFpin
                          • 29727_85_GIROSpin
                          • 29727_87_GOUNpin
                          • 29727_89_PREKpin
                          • 29727_93_BASILpin
                          • 29727_94_KYRpin
                          • 29727_95_KARpin
                          • 29727_99_NICOpin
                          • 29727_101_FAKpin
                          • 29727_102_GIZpin
                          • 29727_103_STAI_pin
                          • 29727_108_POYLpin
                          • 29727_109_KALpin
                          • 29727_110_PANpin
                          • 29727_111_LOLpin
                          • 29727_112_XAIRpin
                          • 29727_113_SCHAUERpin
                          • 29727_116_KARpin
                          • 29727_118_SUHALpin
                          • 29727_121_VDOVpin
                          • 29727_124_LAFLIpin

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Κείμενα

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥΚαθηγήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

ΑΡΓΥΡΟΥΛΑ ΔΟΥΛΓΕΡΗ-ΙΝΤΖΕΣΙΛΟΓΛΟΥΑρχαιολόγος ΙΓacute ΕΠΚΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΖΑΧΟΣΠροϊστάμενος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗΔιευθύντρια του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Ηπειρωτικών Σπουδών

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥΕπίτιμος Διευθυντής Νομισματικού Μουσείου

Επίτιμος Διευθυντής Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΡΑΤΖΕΝΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΕΛΕΝΗ ΚΟΤΖΑΜΠΟΠΟΥΛΟΥΑρχαιολόγος ΑΙΗΣ

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Κείμενα

7

ΜΝΗΜΗ

ΗΟΥΣ ΖΕΡΒΟΥΔΑΚΗ

Όταν κάποτε συζητούσαμε για το μέλλον αυτών των Συναντήσεων εκεί στα Χανιά και σκεφτόμασταν για τη μορφή που μπορούσαν να πάρουν κυρίως τη νομική γύρισε τότε και μου είπε laquoγιατί για να μαλώνουμε ποιος θα γίνει διευθυντήςraquo Η κουβέντα αυτή χαρακτηρίζει την Ηώ Δούλεψε πολύ για την υπόθεση αυτή Ήταν ο γραμματέας ο βοηθός και ότι άλλο χρειαζόταν Έβαζε σε τάξη πολλά πράγματα και τελείωνε πολλά Συγχρόνως όμως κατέθετε συνεχώς την κριτική άποψή της για το θέμα έτσι ώστε να μας κρατά σε μια σταθερή επιστημονική γραμμή αλλά και ορθούς

Ποτέ δεν ζήτησε για τον εαυτό της ένα οποιοδήποτε πλεονέκτημα ndash ίσως μόνο εκείνο της μη προβολής Ποτέ δεν επέβαλε την άποψή της όμως αυτή ήταν συνήθως η ορθή Ρωτούσε άκουγε και υιοθετούσε αυτό που υπηρετούσε την υπόθεσή μας Ενδιαφερόταν για την τεχνολογία των πήλινων αγγείων και τη χρήση τους και χαιρόταν με τα μικρά πράγματα τα παιχνίδια Παρακολουθούσε με προσοχή το θέμα των εργαστηρίων και των τεχνιτών Έτσι διαμορφώθηκε για το θέμα της ελληνιστικής κεραμικής μια επιστημονική δημοκρατική και έγκυρη σκέψη

Αγαπούσε τους τεχνίτες και τους τεχνικούς Ο στόχος της προστασίας και της ανάδειξης των πραγμάτων των μνημείων προέκυπτε από την πλούσια γνώση της επιστήμης Ενεργούσε με γνώση αλλά και με απέραντη όμως κρυμμένη αγάπη για όλους και όλα

Είμαστε πλούσιοι που τη γνωρίσαμε και τη ζήσαμε είμαστε φτωχότεροι που πια δεν είναι σήμερα εδώ μαζί μας να μας επιβραβεύσει με το μικρό χαμόγελο της ικανοποίησης για όσα προσπαθούμε

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥ

8

IN MEMORIAM

I ZERVOUDAKI

Once in Chania when we were discussing the future of these Meetings and debating what form ndash presumably legal ndash they might take she turned to me and said ldquoWhy so we can fight over who will be the Directorrdquo That was typical of Io She worked endlessly for this forum She was secretary aide and anything else that was required She sorted things out and polished things off and was always ready with a quiet observation to keep us straight and on the right track

She never sought anything for herself ndash except perhaps to remain in the background She never imposed her opinions although her view was usually the correct one She asked and she listened and adopted whatever best served the matter in hand She was interested in the technology and use of pottery vessels and delighted in toys and other small things She paid close attention to matters relating to craftsmen and workshops and thus developed a sound scientific and democratic knowledge of the field

She loved craftsmen and technicians The aim of protecting and displaying monuments and things belonging to them emerged from the abundance of her scientific knowledge She acted with awareness and understanding and with a love for all and for everything that was as boundless as it was unobtrusive

We are the richer for having known her and all the poorer that she is no longer here among us to reward with us a quiet smile of satisfaction for our endeavours

STELLA DROUGOU

9

Θύμηση ΗούςΈνα χρόνο μετά

Aσφαλώς θα τη δυσαρεστούσε και θα αισθανόταν άβολα η Ηώς η Ζερβουδάκη στην περίπτωση που θα ήταν δυνατό να παρευρισκόταν στη σημερινή σύναξη

Την αφιερωμένη στη μνήμη της

Και θα αντιδρούσε έντονα σε κάθε από μέρους μας προσπάθεια αναφοράς στο ακέραιο του χαρακτήρα της Υπογράμμισης της πρόθυμης αρωγής με συμβουλές και βιβλιογραφικές πληρο-φορίες προς όλους εκείνους που επεδίωκαν να γίνουν κοινωνοί της γνώσης και της ευαισθησίας της Έξαρσης του αποδεδειγμένου ενδιαφέροντός της για τα τεκταινόμενα σε ακτίνα αντοχής του θάρρους και της ομοψυχίας

Πρωτοστάτις σε από κοινού με άλλους εγχειρήματα ήδη από τη δεκαετία του 1980 οπότε εγκαινιάστηκε ο θεσμός της διοργάνωσης επιστημονικών συναντήσεων για την ελληνιστική κεραμική δεν εφείσθη κόπων για την ευόδωσή τους Με προσωπική μάλιστα εργασία ακόμη και χειρωνακτική ουδέποτε έπαψε να συνεισφέρει ενεργά και με εκείνο το πρακτικό μυαλό που τη χαρακτήριζε στα όσα ενίοτε απαιτούσε η ανάληψη ενεργειών και πέραν των προσωπικών της πεποιθήσεων πολλές φορές

Θεράπαινα και μύστις του λάθε βιώσας συμμετείχε εκθύμως σε κάθε είδους πρωτοβουλία που θα ανεδείκνυε την αρετή και τη μάθηση ndash το μέτρο εν ολίγοις ndash ως τρόπο ζωής και με εκείνη την περίεργη εκκωφαντική σιωπή της αποστόμωνε την αβελτηρία των αιθεροβαμόνων της ευκαιρίας Και του επιστημονικού τυχοδιωκτισμού

Μακράν των οποιωνδήποτε επιστημοφανών προβολών στο γνωστό κοινό των ειδικών έδωσε μέγεθος και ήθος στα μικρά και ταπεινά εμφυτεύοντας ζωή στον πηλό και το μέταλλο Κυρίως των χρόνων που της ταίριαζαν των ελληνιστικών

Χαρακτηρισμοί όπως laquoμεγάλη Κυρία της Κεραμικήςraquo ndash τόσον επιζητητοί από άλλες ήσσο-νος σημασίας ομοτέχνους της ndash όχι μόνο την άφηναν αδιάφορη με ένα υπομειδίαμα ειρωνείας (αυτογνωσίας γνώρισμα) αλλά και την εκνεύριζαν ως εκφράσεις κενοδοξίας κατεξοχήν και κολακείας

Ως Πυθία μάντις μάντις κακών εντούτοις είχε προ ετών διερωτηθεί κατά πόσον η φυσική μοίρα των ανθρώπων θα της επέτρεπε να συμμετάσχει στη Συνάντηση των Ιωαννίνων Η φυσι-κή μοίρα των ανθρώπων που δυστυχώς την παραμόνευε σε ενέδρα έξω από τον ίδιο εκείνο το χώρο στον οποίο είχε αφιερώσει μεγάλο τμήμα της πνευματικής της ζωής

Θα μας λείψει η Ηώς η Ζερβουδάκη Θα μας λείψει η σοφία της η προστατευτική χειρονομία σε ένα νεανικό ώμο το σπάνιο αλλά μεστό ομορφιάς γέλιο της ndash το άφθονο και το παιδικό

10

μέχρι δακρύων Η απλοχεριά της δείγμα ανωτερότητας και πηγαίου ενδιαφέροντος προς τους ανερχόμενους Θα μας λείψει Η ζωντάνια και τα νιάτα της Ναι τα νιάτα της

Κι ας είμαστε σχεδόν σίγουροι ότι είναι ακόμη και τώρα εδώ παρούσα ανάμεσά μας η μορφή της καθιστή στην πρώτη σειρά να σημειώνει σαν τακτική μαθήτρια τα όσα σημαντικά ακούσματα

Θα την περιμένουμε πάντα να προβάλει με σταθερό βήμα πίσω από τη γωνία της αδιαφορίας και της προχειρότητας σταθερή στην ώρα της με τα χαρτιά της στη σάκα τις μεθοδευμένες προτάσεις της τον αντικρούοντα κουδουνιστό της λόγο

Σε όλα τα μήκη της επιστημοσύνης τους μεσημβρινούς της συναδελφικότητας τον ισημερινό της φιλίας μακρά από τα τετριμμένα την αναμένουμε όλοι μας να αποτολμήσει την έκπληξη και να ξαναφανεί έφιππη σαν ασυμβίβαστη παραδοχή της μοίρας

Τώρα που οι καιροί κοιτάχθηκαν στα μάτια και αναγνώρισαν τη φτώχια τους την καρτερούμε την Ηώ τη Ζερβουδάκη σαν άλλο Βελλερεφόντη την καρτερούμε στις προσδοκίες μας να μας απελευθερώσει από το τέρας της πνευματικής νωχέλειας και της αβουλίας

ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥ

11

HΩΣ ZEPBOYΔAKHH συνάδελφος η δασκάλα η συνεργάτις

Για την προσωπικότητα και το έργο της Ηούς Ζερβουδάκη υπάρχουν πολλά που πρέπει να ει-πωθούν και θα ειπωθούν σίγουρα στο μέλλον Η δική μου μικρή συμβολή τη στιγμή αυτή ας πε-ριοριστεί στην αναφορά μερικών βιωμάτων μου σχετικά με την Ηώ όπως τη γνώρισα σαν συ-νάδελφο δασκάλα και συνεργάτιδα

Στα πρώτα μου βήματα ως Επιμελήτριας των Αρχαιοτήτων στην Αρχαιολογική Υπηρεσία γνώρισα την Ηώ Ζερβουδάκη ως Πρόεδρο του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων η οποία μάλι-στα στις 24 Ιουνίου του 1980 υπέγραψε μαζί με τη Λιάνα Παρλαμά ως Γραμματέα το έγγραφο αποδοχής του αιτήματός μου να γίνω μέλος του Συλλόγου Από την εποχή εκείνη η Ηώς ήταν για μένα μια μεγαλύτερη συνάδελφος για την οποία έτρεφα απεριόριστη εκτίμηση και ιδιαίτε-ρο σεβασμό γνωρίζοντας το υπηρεσιακό και επιστημονικό της έργο αλλά κυρίως το ήθος της

Η αφορμή για μια πιο ουσιαστική προσέγγιση μεταξύ μας σε επιστημονικό επίπεδο δόθηκε κατά τη διάρκεια του Διεθνούς Συνεδρίου για την Αρχαία Θεσσαλία αφιερωμένου στη Μνήμη του Δ Ρ Θεοχάρη το οποίο διοργανώθηκε από τη ΙΓacute Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων στον Βόλο το φθινόπωρο του 1987 Στο Συνέδριο αυτό παρουσίασα για πρώτη φορά τη σωστική ανασκαφική έρευνα που διενήργησα σε ένα εργαστήριο κεραμικής της ελλη-νιστικής εποχής στην αρχαία πόλη των Φερών στη θέση του σημερινού Βελεστίνου στο Νομό Μαγνησίας Ανάμεσα στα ευρήματα της ανασκαφής συγκαταλέγονταν και πολλά τμήματα μη-τρών για την κατασκευή ανάγλυφων σκύφων οι οποίες μήτρες γενικά αποτελούν αντικείμε-να σπάνια σε ολόκληρη τη Θεσσαλία Η Ηώς που παρακολουθούσε το Συνέδριο διακρίνο-ντας αμέσως τη σημασία των ευρημάτων με παρότρυνε και με ενεθάρρυνε να τα παρουσιάσω σε ανακοίνωση στη Β΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική που ως γνω-στόν πραγματοποιήθηκε στη Ρόδο το έτος 1989 και μου έδωσε έτσι την ευκαιρία να εμπλακώ ενεργά στον αναδυόμενο τότε θεσμό αυτών των Συναντήσεων ο οποίος ήδη έχει υπερβεί χρο-νικά την εικοσαετία Οι συμβουλές οι επισημάνσεις και οι παρατηρήσεις της ήταν καθοριστι-κής σημασίας για την εκ μέρους μου προσέγγιση του συγκεκριμένου επιστημονικού αντικειμέ-νου ώστε να θεωρώ την Ηώ πραγματική δασκάλα μου σε θέματα ελληνιστικής κεραμικής Η αδιάλειπτη συμμετοχή μου από τότε μέχρι σήμερα σε όλες τις Συναντήσεις εμπνέεται και από τη δική της πίστη και προσήλωση στους στόχους που θέτει κάθε φορά η Επιστημονική Επιτρο-πή μετά από συζήτηση με τους Συνέδρους

Η πιο σημαντική στιγμή της συμμετοχής μου στις Επιστημονικές Συναντήσεις για την Ελλη-νιστική Κεραμική ήταν η διοργάνωση της ΣΤacute Συνάντησης στον Βόλο την άνοιξη του 2000 με κύριο θέμα την ελληνιστική κεραμική στη Θεσσαλία Τότε τα τρία βασικά μέλη της Επιστημο-νικής Επιτροπής η Ηώς Ζερβουδάκη η Στέλλα Δρούγου και ο Γιάννης Τουράτσογλου μου έκαναν τη μεγάλη τιμή να με προτείνουν ως τέταρτο μέλος της Επιτροπής Έτσι μου δόθηκε

12

για πρώτη φορά η ευκαιρία για μια πιο στενή πολύπλευρη και δημιουργική συνεργασία με την Ηώ και με τα άλλα δύο μέλη της Επιτροπής η οποία θεωρώ ότι υπήρξε ανεπανάληπτη εμπει-ρία στη διαδρομή μου ως μέλους της Αρχαιολογικής Οικογένειας Η μεθοδικότητα η αποφα-σιστικότητα και η αυστηρότητα σε ορισμένες περιπτώσεις της Ηούς συνετέλεσαν στην επιτυ-χία και της ΣΤacute Συνάντησης

Σήμερα στην έναρξη των εργασιών της Ηacute Επιστημονικής Συνάντησης για την Ελληνιστι-κή Κεραμική η Ηώς Ζερβουδάκη δεν είναι μαζί μας σαν φυσική παρουσία Η απουσία της εί-ναι οδυνηρά αισθητή όμως το πνεύμα της βρίσκεται κοντά μας και εξακολουθεί να μας εμπνέ-ει ώστε να συνεχίσουμε το Έργο στο οποίο εκείνη είχε αφιερώσει σημαντικό μέρος των δημι-ουργικών δραστηριοτήτων της

APΓYPOYΛA ΔOYΛΓEPH-INTZEΣIΛOΓΛOY

13

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Λ ΖΑΧΟΣ - ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗ Ηacute Επιστημονική Συνάντηση για την ΕλληνιστικήΚεραμική 19-21

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ

ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΙΑΜΠΗ Η οικονομία της βορειοδυτικής Ελλάδας κατά την ελληνιστική περίοδο Ήπειρος Ακαρνανία και Αιτωλία νησιά του Ιονίου 25-62

ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Κεραμική ελληνιστικών χρόνων από δημόσιο κτίριο της Αμβρακίας 63-67

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ Ταφικά σύνολα πρώιμης και μέσης ελληνιστικής περιόδου από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας 68

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Ελληνιστική κεραμική από οικία της Αμβρακίας Πινάκια και ανάγλυφοι σκύφοι 69-83

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣ - ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ Ελληνιστική κεραμική από τη νεκρόπολη του Ορράου 84

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥ Ελληνιστική κεραμική από δημόσιο κτίριο στην ακρόπολη laquoΜεγάλου Γαρδικίουraquo στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων 85-95

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣΕλληνιστική κεραμική από τη δυτική στοά της αγοράς στον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 96

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ Ελληνιστική κεραμική από τα Γίτανα 97-108

ΓΑΡΥΦΑΛΙΑ ΜΕΤΑΛΛΗΝΟΥ Ελληνιστική κεραμική από το ταφικό μνημείο στη Ρίζιανη 109

ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΛΑΜΠΡΟΥ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΡΟΣΟΥ Ελληνιστική κεραμική από την ανασκαφή τάφων στο νεκροταφείο και την ευρύτερη περιοχή της Ντόλιανης (αρχαία Φανοτή) 110

ANNA GAMBERINI Hellenistic Fine Ware Finds in Phoinike (Kaonia) Local Production and Imports 111-115

DHIMITER CONDI Hellenistic Pottery from Butrint 116

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗ Ερυθρόμορφες λήκυθοι υστεροκλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων σε τάφους της Αιτωλοακαρνανίας Πρώτη παρουσίαση 117-124

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕΡΜΠΕΤΗ - ΤΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ Ελληνιστική κεραμική από το νεκροταφείο των Οινιαδών 125-132

ELIZABETH A BOLLEN The Hellenistic Pottery of Kalydon and Chalkis Aitolias 133-138

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ Ελληνιστική παιδική ταφή από τη βόρεια νεκρόπολη της αρχαίας Κέρκυρας 139

ΓΟΥΛΙΕΛΜΑ-ΚΥΡΙΑΚΗ ΑΥΓΕΡΙΝΟΥ Δύο κλειστά ταφικά σύνολα από την Κέρκυρα και τους Παξούς 140

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑ Ελληνιστική κεραμική laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo από το βόρειο νεκροταφείο της Λευκάδας 141-150

MARIA DEOUDIΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ Die spaumltklassisch- hellenistisches Tafel- und Essgeschirr aus der Houmlhle- Loizos aus Ithaka 151-157

CATHERINE MORGAN Change and Continuity The Nature of Roman Influence in the Hellenistic Ceramic Assemblages of Northern Ithaka 158

Α ΣΩΤΗΡΙΟΥ ΚΑ Ελληνιστική κεραμική από το βόρειο νεκροταφείο της Σάμης 159

Α ΣΩΤΗΡΙΟΥ ΚΑ Ελληνιστική κεραμική από το νότιο νεκροταφείο της Σάμης 160

ΡΩΞΑΝΗ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΡΟΣΟΥ Εικονογραφικά μοτίβα στα αγγεία της ελληνιστικής περιόδου από τη ΒΔ Ελλάδα 161

ΝΙΚΟΣ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ Ελληνιστική κεραμική από την πόλη της Ζακύνθου 162

ANTONIA SERRITELLA Poseidonia-Paestum La ceramica a vernice nera dallrsquo ekklesiasterion 163-174

FABIO MOSCA - PAOLA PUPPO Dinamiche commerciali nel Mediterraneo Occidentale La ceramica megarese a Malta 175-180

STEPHAN G SCHMID Imported Mould Made Bowls from Enseacuterune (France) and the Long Distance Trade in the Hellenistic Mediterranean 181-188

KARL GERHARD HEMPEL Hellenistische Keramik in Apulien 189

14

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΡΑΙΚΟΣΌροι και συνθήκες της μετάβασης στην κεραμική των ελληνιστικών χρόνων Το παράδειγμα της Βέροιας 190

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 191-204

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 205-233

ΦΑΝΟΥΡΙΑ ΔΑΚΟΡΩΝΙΑ Λοκρική laquoterra sigillataraquo 234

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗ Αιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 235-243

ΕΛΕΝΗ ΣΑΡΡΗ Κλειστά σύνολα ελληνιστικής κεραμικής από το Άργος 244

HORST SEILHEIMER Die hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 245-256

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥ Ερμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 257-262

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗ Ύστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 263-274

VERONIKA MITSOPOULOS-LEON Einige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 275-283

ANNETTE PEIGNARD-GIROS Vases agrave parois fines trouveacutes dans les fouilles de Deacutelos problegravemes de typologie et de chronologie 284

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥ Ελληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 285-290

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗ Εργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 291-300

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗ Πρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 301-312

LARS HEINZE Attic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 313-318

BILLUR TEKKOumlK Hellenistic Period Pottery Production at Troy 319

CHRISTINE ROGL Ephesos und seine Reliefbecher Eine Analyse der Produktion und Verbreitung 320

NINA FENN Priene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 321-322

ERTEKIN M DOKSANALTI Three Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 323-336

PATRICIA KOumlGLER Knidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the LateHellenism 337-340

ADELE FEDERICA FERRAZZOLI The Hellenistic Pottery from the Excavation of Elaiussa Sebaste in Cilicia (Turkey) 341

LEVENT ZOROĞLU Transition from the Persian to the Ptolemaic Periods the Late Classical and Early Hellenistic Tomb Contexts from Kelenderis in Rough Cilicia 342

MEHMET TEKOCAK Evaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 343-349

EWDOKSIA PAPUCI-WŁADYKA Closed Deposit from the Cistern South of the Villa of Theseus in Nea Paphos Cyprus 350

DALIT REGEVThe Phoenician Origins of Eastern Sigillata A 351-363

SABINE LADSTAumlTTERBecoming Greek ndash Staying Egyptian A Pottery Contribution to the Hellenisation of Upper Egypt 364-365

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 369-374

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥ Πρώιμη ελληνιστική κεραμική τάφων από το Δημαριό Άρτας 375

COLETTE BEESTMAN-KRUYSHAAR City and Countryside The Pottery of New Halos Thessaly 376

ΠΟΛΥΞΕΝΗ ΑΔΑΜ ΒΕΛΕΝΗ Η οικοσκευή αγροτικού συγκροτήματος στην Ασπροβάλτα 377

VERA BITRAKOVA GROZDANOVA - NADA POČUČA KUZMANNotes sur la ceacuteramique des neacutecropoles de la ville de Lychnidos et de sa reacutegion 378

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPO Recenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 381-388

SILVANA BLAZEVSKA Pottery Production in the Lower Vardar Valley Characteristics Diffusion and Relationship 389

15

OCTAVIAN BOUNEGRU Pergame La dynamique spatiale de la production ceacuteramique fine agrave lrsquoeacutepoque helleacutenistique 390

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗ Αποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 393-397

MARIA TRAPICHLER Cooking Vessels and Cooking Devices from Velia Southern Italy The Development from Hellenistic to Roman Times 398

BASHKIM VREKAJ Leacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 399-406

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑ Τυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 407-424

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥ Ευβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 425-439

ELIZABETH LANGRIDGE-NOTI Between East and West Plaketten-vases in Laconia 440

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥ Το αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 441-466

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ Πήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 467-474

DENIS ZHURAVLEV Hellenistic Lamps of the Bosporan Kingdom 475

VASILICA LUNGU Amphores pseudo-panatheacutenaiumlques helleacutenistiques Approches de lrsquoarcheacuteologie en mer Noire 476

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗ Από τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 477-485

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETI La ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 489-500

ΕΦΗ ΣΑΡΑΝΤΗ Στρωματογραφημένη κεραμική από το οικόπεδο ιδιοκτησίας Ν Παπαβασιλείου στη Ναύπακτο 501

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΚΑΛΛΙΝΤΖΗ - ΚΥΡΙΑΚΗ ΧΑΤΖΗΠΡΟΚΟΠΙΟΥ - ΜΑΡΙΑ ΧΡΥΣΑΦΗ Στρωματογραφική έρευνα στο νότιο περίβολο των Αβδήρων Δυνατότητες ιστορικής ερμηνείας των ανασκαφικών δεδομένων 502

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥ Ο laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 503-513

ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΚΑΜΑΤΗΣ Αγορά Πέλλας Κλειστό σύνολο δημόσιου πηγαδιού 514

ΠΟΛΥΞΕΝΗ ΜΠΟΥΓΙΑ Κεραμική από υστεροελληνιστικό στρώμα καταστροφής στην Ηράκλεια Τραχινία 515

ΚΥΡΙΑΚΗ ΚΑΛΛΙΓΑ Ελληνιστική Θήβα η κεραμική της laquoΟικίας Βraquo και τα νέα στοιχεία για την παρουσία των Ρωμαίων στη Βοιωτία 516

SUSAN I ROTROFF The Pottery from the Agora Bone Well 517-527

GUY SANDERSA Re-examination of the South Stoa Wells at Corinth 528

SARAH A JAMES Νέα χρονολόγηση της κορινθιακής ελληνιστικής επιτραπέζιας κεραμικής Ο αγρός της Παναγίας 529-534

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZA Eastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 535-545

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΕΝΗ Χρονολογικά προβλήματα της ελληνιστικής κεραμικής σε συνάρτηση με τα νομίσματα σε κλειστά σύνολα ευρημάτων και στη στρωματογραφία 546

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥ Κλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 549-554

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣ Τρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 555-564

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ Ταφικά ευρήματα από τα Πλαίσια του Νομού Ιωαννίνων 565

ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΛΑΜΠΡΟΥ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΡΟΣΟΥ Κεραμική της ελληνιστικής περιόδου από την Ντόλιανη (αρχαία Φανοτή) 566

ΕΛΠΙΔΑ ΣΑΛΤΑΓΙΑΝΝΗ Αγγεία μεταφοράς και αποθήκευσης (αμφορείς πίθοι) από το Δυμόκαστρο (αρχαία Ελίνα) 567

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗ - ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΥ Ανάγλυφη ελληνιστική κεραμική από τον αρχαιολογικό χώρο Δυμοκάστρου Θεσπρωτίας 568

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 569-572

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥ Ελληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 573-580

16

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑ Σύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 581-588

FRANZISKA LANG - LAZAROS KOLONAS ET ALPortable ED-RFA (P-ED-XRF) Neue Wege der Keramikforschung in Akarnanien (Westgriechenland) - Vorlaumlufige Ergebnisse 589-596

GREGOR DOumlHNER Stratos (Akarnania) Technological Aspects of Ceramic Production 597-601

ΛΑΜΠΡΙΝΗ ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΥ - ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΒΑΣΙΟΣ Τεφροδόχα αγγεία από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 602 NICO SCHWERDT Keramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 603-609

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗ - ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣ Ελληνιστική κεραμική από κλειστά ταφικά σύνολα πόλεων της παράλιας και κεντρικής Αιτωλίας 610

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ Ελληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 611-615

ΒΑΣΩ ΤΣΑΝΤΗΛΑ Ταφικά σύνολα από τη laquoΒαρναρράχηraquo (ανατολικό νεκροταφείο) της Ναυπάκτου Αιτωλοακαρνανίας 616

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ Ένας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 617-622

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗ Ελληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 623-630

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ - ΛΥΔΙΑ ΜΑΛΑΤΑΡΑΠαρατηρήσεις στην τυπολογία και τη χρήση κανθάρων και ληκύθων από τη Δυτική Ελλάδα 631-634

ΜΑΡΙΑ ΚΑΜΟΥΛΑΚΟΥ Ελληνιστική κεραμική από νεκροταφεία της Λειβαθούς Κεφαλληνίας 635

FABIANA FABBRI The Podere Cannicci Hellenistic Votive Deposit (Paganico Grosseto ndash Italy) 636

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣ Ελληνιστική κεραμική από τη ΒέροιαΤο οικόπεδο Νιώπα 637-638

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗ Κλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 639-646

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗ Τοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 647-657

EDUARD SHEHI Les vases de lrsquoArteacutemision de Dyrrhachion eacutetude preacuteliminaire 658

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣ Ελληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 659-660

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 661-667

CHRISTINE ROGL Multifunktionalitaumlt durch Formenwandel am Beispiel der hellenistischen Reliefbecher 668

CHRISTA SCHAUER Ein Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 669-676

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗ Κλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 677-684

ΕΙΡΗΝΗ ΓΑΒΡΙΛΑΚΗ Ένα ελληνιστικό σύνολο από την αρχαία Λάππα στην ενδοχώρα του Nομού Ρεθύμνης 685

ΝΤΟΡΑ ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΟΥ Ένα κλειστό σύνολο αμφορέων από την Κω 686

SUHAL SAĞLAN A Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 687-698

KRZYSZTOF DOMŻALSKILate Hellenistic Common Pottery Production Centre in Porphyreon (Lebanon) on the Levantine Coast 699

SERGEY SOLOVYOV The Hellenistic Ceramic Assemblage in the Closed Deposit from Asiatic Bosporus (Taman Peninsula Russia) 700

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKO Ancient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 701-702

IRINA VDOVICHENKO - ALEXANDER YERMOLIN The Hellenistic Ceramics (Late 4th-2nd Cent BC) from the Rescue Excavation of the Panticapeum in 2004-2007 703

TATIANA EGOROVA Black-glazed Ceramics of Chersonnesos Manufacture from the Sites of the North-Western Crimea 704

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHIN A Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 705-716

ΣΥΝΟΨΗ - SUMMARY

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥ Σύνοψη των εργασιών της Ηacute Επιστημονικής Συνάντησης για την Ελληνιστική Κεραμική 719-721

STELLA DROUGOU8th Scientific Meeting on Hellenistic Pottery 722-724

17

ΣYNTOMOΓPAΦIEΣ - BIBΛIOΓPAΦIA

Eκτός από τις καθιερωμένες συντομογραφίες χρησιμοποιούνται και οι ακόλουθες

Α΄ΕλλΚερ Α΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική Ιωάννινα 1986 Ιωάννινα 1989

Agora IV RH Howland Greek Lamps and their Survivals The Athenian Agora IV Princeton New Jersey 1958

Agora V HS Robinson Pottery of the Roman Period Chronology The Athenian Agora V Princeton New Jersey 1959

Agora XII BA Sparkes - L Talcott Black and Plain Pottery of the 6th 5th and 4th Centuries BC The Athenian Agora XII Princeton New Jersey 1970

Agora XXII SI Rotroff Hellenistic Pottery Athenian and Imported Moldmade Bowls The Athenian Agora XXII Princeton New Jersey 1982

Agora XXIX SI Rotroff Hellenistic Pottery Athenian and Imported Wheelmade Table Ware and Related Material The Athenian Agora XXIX Princeton New Jersey 1997

Agora XXXIII SΙ Rotroff Hellenistic Pottery The Plain Wares The Athenian Agora XXXIII Princeton New Jersey 2006

Ακαμάτη Τάφοι Πέλλας Μ Λιλιμπάκη-Ακαμάτη Λαξευτοί θαλαμωτοί τάφοι της Πέλλας Αθήνα 1994Ακαμάτης Μήτρες ΙΜ Ακαμάτης Πήλινες μήτρες αγγείων από την Πέλλα Θεσσαλονίκη 1985 (α΄ έκδ) Πέλλας Αθήνα 1993 (βacute έκδ) Alt Aumlgina II E Walter-Karydi -W Felten - R Smetana-Scherer Spaumltklassische und hellenistische Keramik

Alt Aumlgina II1 1982Β΄ΕλλΚερ Β΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Ρόδος 22-25 Μαρτίου

1989 Αθήνα 1990Bruneau 1970 Ph Bruneau Tombes drsquoArgos BCH 94 (1970) 437-531Γ΄ΕλλΚερ Γ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Θεσσαλονίκη 24-2 Σεπτεμ-Γ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Θεσσαλονίκη 24-2 Σεπτεμ-

βρίου 1991 Αθήνα 1994Corinth IV II O Broneer Terracotta Lamps Corinth IV II Cambridge Massachusetts 1930Corinth VII III GR Edwards Corinthian Hellenistic Pottery Corinth VII III Princeton 1975Δ΄ΕλλΚερ Δ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Μυτιλήνη Μάρτιος 1994

Αθήνα 1997Deacutelos XXVI Ph Bruneau Les lampes Deacutelos XXVI Paris 1965Deacutelos XXVIΙ Ph Bruneau Lrsquoicirclot de la maison des comeacutediens Deacutelos XXVIΙ Paris 1970Deacutelos XXXI A Laumonier La ceacuteramique helleacutenistique agrave reliefs 1 Ateliers ldquoioniensrdquo Deacutelos XXXI Paris

1977Demetrias I V Milojčić - D Theocharis (εκδ) Die Deutschen Archaumlologischen Ausgrabungen in Thessalien

Demetrias I Bonn 1976Δρούγου Λύχνοι Πέλλας Στ Δρούγου Ανασκαφή Πέλλας 195-1964 Οι πήλινοι λύχνοι Αθήνα 1992Δρούγου 2005 Στ Δρούγου Βεργίνα Τα πήλινα αγγεία της Μεγάλης Τούμπας Αθήνα 2005Δρούγου - Τουράτσογλου Στ Δρούγου - Γ Τουράτσογλου Ελληνιστικοί λαξευτοί τάφοι Βεροίας Αθήναι 1980 Τάφοι Βεροίας Drougou - Touratsoglou 1991 St Drougou - I Touratsoglou Hellenistische Keramik aus Makedonien Chronologische Indizien

AntK 34 (1991) 13-21Ε΄ΕλλΚερ Ε΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Αθήνα 2000Ελεύθερνα ΙΙ2 Θ Καλπαξής - Α Furtwaumlngler - A Schnapp κά (εκδ) Ελεύθερνα Τομέας ΙΙ Ένα ελληνι-

στικό σπίτι (laquoΣπίτι Αraquo) στη θέση Νησί Ρέθυμνο 1994ΕλλΚερ Αιγαίου Ελληνιστική κεραμική από το Αιγαίο Hellenistic Pottery from the Aegean Μυτιλήνη 1994ΕλλΚερ Ηπείρου Ελληνιστική κεραμική από την Ήπειρο την Αιτωλοακαρνανία και τα Ιόνια νησιά Αιτωλοακαρνανίας Αθήνα 2009 Ιονίων νησιών ΕλλΚερ Θεσσαλίας Ελληνιστική κεραμική από τη Θεσσαλία Βόλος 2000ΕλλΚερ Κρήτης Ελληνιστική κεραμική από την Κρήτη Χανιά 1997

18

ΕλλΚερ Μακεδονίας Ελληνιστική κεραμική από τη Μακεδονία Hellenistic Pottery from Macedonia Θεσσαλονίκη 1991

ΕλλΚερ Πελοποννήσου Ελληνιστική κεραμική από την Πελοπόννησο Αίγιο 2005Ephesos IX V Mitsopoulos-Leon Die Basilika am Staatsmarkt in Ephesos Kleinfunde 1 Keramik

hellenistischer und roumlmischer Zeit Forschungen in Ephesos IX iiii Wien 1991Eretria II IR Metzger Die hellenistische Keramik in Eretria Eretria Ausgrabungen und Forschungen

II Berne 1969 Eretria IX K Gex Rotfigurige und weissgrundige Keramik Eretria Ausgrabungen und Forschungen IX

Lausanne 1993Ζ΄ΕλλΚερ Ζ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Αίγιο 4-9 Απριλίου 2005

Αθήνα 2011Θέμελης - Τουράτσογλου Π Γ Θέμελης - ΓΠ Τουράτσογλου Οι τάφοι του Δερβενίου Αθήνα 1997 Τάφοι Δερβενίου Θέματα Ελληνιστικής Θέματα Ελληνιστικής Κεραμικής στην Αρχαία Μακεδονία Topics on Hellenistic Κεραμικής Pottery in Ancient Macedonia Αθήνα 2012Georgiadou Totenkult und A Georgiadou Totenkult und elische Grabkeramik spaumltklassischer und hellenistscher Zeit elische Grabkeramik Thessaloniki 2005Gortina I A di Vita (επιμ) Gortina I Monografie della Scuola Archeologica Italiana di Atene e delle

Missioni Italiene in Oriente III Roma 1988Hayes 1985 JW Hayes Sigillate Orientali Enciclopedia dellrsquoArte Antica classica e orientale Atlante

delle forme ceramiche II Ceramica fine romana nel Bacino Meditteraneo (tardo ellenismo e primo impero) Roma 1985 1-96

Kabirion III U Heimberg Die Keramik des Kabirions Das Kabirenheiligtum bei Theben III 1982Καλτσάς 1983 Ν Καλτσάς Από τα ελληνιστικά νεκροταφεία της Πύλου ΑΔ 38 (1983) Μελέτες 1-77Kerameikos ΙΧ U Knigge Der Suumldhuumlgel Kerameikos ΙΧ Berlin 1976Kerameikos XI J Scheibler Griechische Lampen Kerameikos XI Berlin 1976Labraunda I P Hellstroumlm Pottery of Classical and Later Date Terracotta Lamps and Glass Labraunda II

1 Lund 1965Meacutedeacuteon V C Vatin - P Bruneau - C Rolley - T Hackens Tombes helleacutenistiques objets de meacutetal monnaies

Meacutedeacuteon de Phocide V Paris 1976Milet V1 AU Kossatz Funde aus Milet 1 Die megarischen Becher Milet V1 Berlin 1990Morel 1981 J-P Morel Ceacuteramique campanienne Les formes BEFAR 244 Roma 1981 19942Olynthus V DM Robinson Excavations at Olynthus Mosaics Vases and Lamps of Olynthus found in 1928

and 1931 Olynthus V Baltimore 1933Olynthus XIII DM Robinson Vases found in 1934 and 1938 Olynthus XIII Baltimore 1950Paphos III JW Hayes The Hellenistic and Roman Pottery Paphos III Nicosia 1991PergForsch 2 J Schaumlfer Hellenistische Keramik aus Pergamon Pergamenische Forschungen 2 Berlin 1968PergForsch 6 C Meyer-Schlichtmann Die Pergamenische sigillata aus der Stadtgrabung von Pergamon

Mitte 2 Jh v Chr - Mitte 2 Jh n Chr Pergamenische Forschungen 6 Berlin 1988Samaria-Sebaste III JC Crowfoot - GM Crowfoot - KM Kenyon Samaria-Sebaste Reports of the Work of the

Joint Expedition in 1931-1933 and of the British Expedition in 1935 No3 - The Objects from Samaria London 1957

ΣΤ΄ΕλλΚερ ΣΤ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική Βόλος 1-23 Απριλίου 2000 Αθήνα 2004

Stobi V Anderson-Stojanović Stobi The Hellenistic and Roman Pottery Princeton 1992Tarsus I H Goldman (εκδ) Excavations at Gozlu Kule Tarsus Vol I The Hellenistic and Roman

Periods Princeton 1950Thompson 1934 HA Thompson Two Centuries of Hellenistic Pottery Hesperia 3 (1934) 316-480 (reprinted in

HA Thompson - DB Thompson - S Rotroff Hellenistic Pottery and Terracottas Princeton 1987)UM LH Sackett (εκδ) Knossos From Greek City to Roman Colony Excavations at the Unexplored

Mansion II BSA Suppl 21 1992

661

Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα

Γιάννης Χαιρετάκης

Εισαγωγή

Τὴν δὲ νῦν [πόλιν] ἐν κόλπῳ κειμένην ἐπὶ χερρονησοειδοῦς τόπου συνάπτοντος πρὸς τὴν Ἀττικήν Με αυτά τα λόγια προσδιορίζει ο Στράβωνας (Γεωγρ ΙΧ 19) τη θέση της αρχαίας πόλης η οποία ταυτίζεται με το σημερινό οικισμό του Αμπελακίου Η πόλη με εύφορη γη και προστατευμένο λιμάνι1 ορίζεται στα βόρεια από τη χερσό-νησο της Πούντας και στα νότια από τη χερσόνησο της Κυνόσουρας Λίγα όστρακα μαρτυρούν εγκατάσταση στο Αμπελάκι ήδη από τα προϊστορικά χρόνια2 ενώ η ακμή του οικισμού τοποθετείται γύρω στο 570 πΧ μετά δηλαδή από την επιτυχή προσάρτηση της Σαλαμίνας στην Αθήνα (Πλούτ Σόλων Χ) Τις τελευταίες δεκαετίες ανασκαφές σωστικού χαρακτήρα έχουν δώσει σημαντικές πληροφορίες για την οργάνωση του οικισμού και την τοπογραφία της πόλης Κατά την ελληνιστική περίοδο οι οικίες καταλαμβάνουν τη νότια κλιτύ της χερσονήσου της Πούντας ενώ εργαστηριακού χαρακτήρα δομές τοποθετούνται στο δυτικότερο τμήμα της πόλης σε επαφή με το δυτικό σκέλος των τειχών3 Δημόσια κτίσματα τα οποία είδε ο Παυσανίας ( 5 και 1) δεν έχουν εντο 5 και 1) δεν έχουν εντο 5 και 1) δεν έχουν εντο-πιστεί και θα πρέπει να αναζητηθούν στο καταβυθισμένο σήμερα τμήμα του οικισμού ενώ ιερό της Βενδίδος σε προϋπάρχουσα μάλλον θέση ιερού της Αρτέμιδος τοποθετείται στην κορυφή της χερσονήσου της Πούντας4

Το ιστορικό πλαίσιο (3187-μέσα 3ου αι πΧ)

Το 187 πΧ ο Κάσσανδρος ύστερα από laquoπροδοσίαraquo των Σαλαμινίων προς τους Αθηναίους (Παυσ Ι 52) κυριεύει τη Σαλαμίνα και εγκαθιστά φρουρά η οποία παραμένει έως το 07 πΧ οπότε και ο Δη-

Θερμές ευχαριστίες οφείλω στην Δρ Ι Δεκουλάκου Επίτιμη Διευθύντρια Αρχαιοτήτων για την άδεια μελέτης του κεραμικού υλικού που προέρχεται από τις ανασκαφές που διενήργησε στη Σαλαμίνα Επίσης στον Π Δεδεβέση για τη συ-ντήρηση των λίθινων και κεραμικών ευρημάτων καθώς και στην Ά Κάττουλα υπεύθυνη αρχαιολόγο Σαλαμίνας και το προσωπικό του Μουσείου Σαλαμίνας για κάθε διευκόλυνση στη μελέτη του υλικού Η συντήρηση της κεραμικής χρημα-τοδοτήθηκε από το ίδρυμα Ψύχα και το Mediterranean Archaeological Trust UK

1 Σκύλαξ Περίπλους 57 κατὰ τοῦτό ἐστι Σαλαμὶς νῆσος καὶ πόλις καὶ λιμήν2 MG Taylor Salamis and the Salaminioi The Ηistory of an Unofficial Athenian Demos JC Gieben Amsterdam 1997 110 σημ

14 Γ Χαιρετάκης Το οικόπεδο Ζούγρη στο Αμπελάκι Σαλαμίνας στρωματογραφία και χρονολόγηση Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 5 2011 2527

3 Ι Δεκουλάκου Ανασκαφές στη Σαλαμίνα 19852007 Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 2 2008 12

4 Όπ

662

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

μήτριος ο Πολιορκητής την προσφέρει ως δώρο στους Αθηναίους Ο Δημήτριος επανέρχεται το 295 πΧ για να την κυριεύσει και να τοποθετήσει μακεδονική φρουρά η οποία παραμένει πιθανότατα έως και το 229 πΧ οπότε και το νησί laquoεπανενώνεταιraquo με την Αθή-να μετά την επιτυχή προέλαση του Άρατου αρχηγού της Αχαϊκής Συμπολιτείας (Πλούτ Άρατος 24) Κατά τη διάρκεια του Χρεμω-νίδειου πολέμου (2721 πΧ) η Σαλαμίνα αποτελεί βάση για τον Αντίγονο Γονατά όχι χωρίς επιπτώσεις όπως πληροφορούμαστε από γεγονότα της επόμενης περιόδου Γύρω στο 252 πΧ ο Αλέξαν-δρος γιος του Κρατερού διοικητής της Κορίνθου και της Εύβοι-ας εξεγείρεται ενάντια στον Αντίγονο Γονατά Ο Ηράκλειτος του Ασκληπιάδου ο διοικητής της μακεδονικής φρουράς που έχει ορί-σει ο Αντίγονος Γονατάς στον Πειραιά και μάλλον και στη Σαλαμί-να αναλαμβάνει την επισκευή των τειχών της πόλης (IG 2 1225) για να προετοιμαστεί προφανώς για τον πόλεμο ενάντια στον Αλέξαν-δρο Αυτό το γεγονός μας πληροφορεί έμμεσα ότι τα τείχη ή μέρος αυτών είχαν καταστραφεί παλαιότερα προφανώς την περίοδο του Χρεμωνίδειου πολέμου χωρίς να μπορεί να αποκλειστεί και άλλη καταστροφή σε τμήμα της πόλης ή του νησιού

Ανασκαφικά δεδομένα Tο οικόπεδο Zούγρη

Στη νότια κλιτύ της χερσονήσου της Πούντας5 στη συμβολή των οδών Τεύκρου και Ευρυσάκη ανασκάφηκε το οικόπεδο Ζούγρη έκτασης περίπου 15 στρέμματος6 (εικ 1) Η πρώτη ανθρώπινη παρουσία στην περιοχή που ερευνήθηκε ανάγεται στους μυκηναϊκούς χρόνους αν και δεν έχουν βρεθεί σταθερά κατάλοιπα αυτής της περιόδου7 Κατά τον ο και τον 5ο αι πΧ δημιουργούνται μικρές δομές εργαστηρια-κού και αποθηκευτικού χαρακτήρα ενώ από τα μέσα του 5ου και έως και το 2ο αι πΧ κατασκευάζονται οικίες οι οποίες εγκαταλείπονται στις αρχές του 1ου αι πΧ Η κατωφέρεια του εδάφους προς τον όρμο του Αμπελακίου επέβαλε την ανδηρωτή διάταξη των οικιών οι οποί-ες ανοικοδομούνται προσθετικά από Ν προς Β Τα όστρακα παλαιο-

5 Για τη θέση και τις ανασκαφές βλ Ι Δεκουλάκου Ανασκαφικές έρευνες στην Σαλαμίνα στο Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου (επιμ) Αργοσαρωνικός Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αργοσαρωνι-κού Πόρος 26-29 Ιουνίου 1998 τόμ Β´ Αθήνα 200 2944 και Ι Δεκουλάκου Σωστικές ανασκαφικές έρευνες στην Σα-λαμίνα προφορική ανακοίνωση στο laquoΒacute Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Το έργο μιας δεκαετίας 1994200 1820 Δεκεμβρίου 200raquo Ι Δεκουλάκου όπ (υποσημ )

6 Τα σχέδια των εικόνων 1 και 2 έχουν γίνει από τους Ε Τόλια Ν Μαστρονικόλα Γ Ορεστίδη και τον γράφοντα 7 Γ Χαιρετάκης όπ (υποσημ 2)

Εικ 1 Κάτοψη της ανασκαφής στο οικόπεδο Ζούγρη Με βέλος δηλώνεται η θέση του απορριμματικού αποθέτη

663

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

χριστιανικών βυζαντινών και μεταβυζαντινών χρό-νων που περισυνελέγησαν μαρτυρούν χρήσεις του χώρου και αυτές τις περιόδους

Στα μέσα του ου αι πΧ γίνεται ένας εκτεταμέ-νος καθαρισμός της περιοχής όπως μαρτυρά απορ-ριμματικός αποθέτης8 που ερευνήθηκε στο ανασκα-φικό τετράγωνο 0 (εικ 2) Η απορριμματική αυτή πρακτική αποτελεί μέρος μιας οργανωμένης και γε-νικότερης εκκαθάρισης της περιοχής για τη δημι-ουργία ανδήρων και την κατασκευή οικιών κάτω από ένα νέο πολεοδομικό σχεδιασμό Η τελευταία χρονολογικά κεραμική του αποθέτη ανήκει στο βacute τέταρτο του ου αι πΧ αλλά δεν μπορεί να προσ-διοριστεί με ακρίβεια πότε έγινε η εκκαθάριση της περιοχής και η επακόλουθη απόρριψη αν έγινε δη-λαδή μετά το 21 πΧ ή αργότερα και πότε η ανοι-κοδόμηση της νέας οικίας αμέσως μετά την απορ-ριμματική πρακτική ή αργότερα Είναι σημαντικό να ειπωθεί ότι στο υλικό του αποθέτη δεν υπάρχουν ίχνη που να δηλώνουν κάποια βίαιη καταστροφή Επίσης η ανοικοδόμηση νέων οικιών στα μέσα του ου αι πΧ που συνοδεύεται και από τη δημιουργία δρόμου πλ 550 μ στο μέσον περίπου του οικοπέ-δου αποτελεί ένδειξη για την ανάγκη στέγασης μεγαλύτερου αριθμού κατοίκων στην πόλη ίσως υπό το φόβο νέων απειλών

Η κεραμική

Η κεραμική που παρουσιάζεται εδώ προέρχεται από τον απορριμματικό αποθέτη9 (Πίν 220β δη 221α δστ) και από τα υποστρώματα των οικιών (Πίν 220α γ 221βγ στ12) στα οποία συγκεντρώθηκε κε-ραμική ως γέμισμα για τη δημιουργία των ανδήρων Στην πλειονότητά της είναι εισηγμένη από την Αθή-να και σε λίγες μόνο περιπτώσεις μπορούμε να διακρίνουμε μη αττική κεραμική ενώ δεν αναγνωρίζε-ται τοπική παραγωγή

Στη μελαμβαφή κεραμική ξεχωρίζουν οι τριφυλλόστομες οινοχόες οι οποίες δεν παρουσιάζουν με-γάλη διαφοροποίηση στην τομή τους έχουν δακτυλιόσχημη βάση σιγμοειδές σώμα και ψηλό λαιμό Συ-

8 Ο αποθέτης είναι διανοιγμένος στο βραχώδες πέτρωμα της Πούντας και έχει σχήμα ανεστραμμένου κώνου Στον άξονα ΒΝ έχει διάμετρο 180 μ ενώ στον άξονα ΑΔ ερευνήθηκε για 2 μ καθώς πάνω σε αυτόν ιδρύθηκε τοίχος με-ταγενέστερης οικίας

9 Ο αποθέτης περιείχε όστρακα αγγείων θαλασσινά όστρεα και λίγα λιθάρια μικρού και μεσαίου μεγέθους Οικοδομι-κό υλικό πέρα από λίγα τμήματα βοτσαλωτών δαπέδων δεν υπήρχε στο γέμισμά του Περιείχε κολουροκωνικές και πυ-ραμιδόσχημες αγνύθες τμήματα κεραμίδων λακωνικού τύπου λίγα οστά ζώων ένα λίθινο αλάβαστρο και μάζες σκωρί-ας Η απόρριψη ήταν ενιαία και δεν παρατηρήθηκε χρονική αλληλουχία στην απόρριψη των στρωμάτων Λίγα όστρακα λύχνου και μελαμβαφών πελικών τοποθετούνται χρονικά στον 5ο αι πΧ ενώ μικρή είναι και η ποσότητα ερυθρόμορ-φων και άλλων αγγείων του α΄ μισού και γ΄ τετάρτου του 4ου αι πΧ Η πλειονότητα της κεραμικής ανήκει στο τελευταίο τέταρτο του 4ουα΄ τέταρτο του ου αι πΧ Μικρότερη είναι επίσης η ποσότητα κεραμικής του β´ τετάρτου του ου αι πΧ Για μια πρώτη παρουσίαση βλ Γ Χαιρετάκης Ο αποθέτης του οικοπέδου Ζούγρη στο Αμπελάκι Σαλαμίνας πρώτα στοιχεία από τη μελέτη της κεραμικής Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 4 2010 1821

Εικ 2 Οικόπεδο Ζούγρη ανασκαφικό τετράγωνο 0 Κάτοψη του απορριμματικού αποθέτη

664

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

χνά είναι ακόσμητες10 (Πίν 220α) ενώ κάποτε φέρουν διακόσμηση με επίθετο λευκό χρώμα όπου στε-φάνια με φύλλα κισσού (Πίν 220β) ή μυρτιάς περιτρέχουν το λαιμό

Οι κάνθαροι κλασικού τύπου αποτελούν την πολυπληθέστερη ομάδα κεραμικής από τον αποθέτη και από τα υπόλοιπα στρώματα αυτής της περιόδου από αυτούς με απλό χείλος11 (Πίν 220γ) έως αυ-τούς με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo στο λαιμό12 (Πίν 220δ) συχνά με χείλος φτιαγ-μένο σε μήτρα Ενδιαφέρον παρουσιάζει η επιγραφή ΗΔ στη βάση κανθάρου του τελευταίου τετάρτου του 4ου αι πΧ13 (Πίν 220ε) η οποία αν δεν σχετίζεται με τον κάτοχο του αγγείου μπορεί να διαβαστεί ως το επίθετο ἡδύς αναφερόμενη στο κρασί που θα περιείχε ἡδύς οἶνος14 Αντίθετα οι κάνθαροι ελλη-νιστικού τύπου είναι συγκριτικά λιγότεροι Άλλα αγγεία πόσεως είναι οι σκύφοι αττικού και κορινθια-κού τύπου όπως τμήμα του σώματος και του χείλους με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύ-οςraquo όπου παριστάνονται στάχυα ανάμεσα σε κλαδιά με αντίρροπα αγκιστροειδή φύλλα των αρχών του ου αι πΧ15 (Πίν 220στ)

Στα μικρά ανοικτά αγγεία τη δεύτερη πολυπληθέστερη ομάδα αποτελούν οι φιάλες και τα φιαλίδια με δακτυλιόσχημη βάση και με έσω ή έξω νεύον χείλος16 (Πίν 220ζη) Συχνά στο εσωτερικό γύρω από τον πυθμένα φέρουν εμπίεστα ανθέμια που περιβάλλονται από δακτύλιο με στικτή διακόσμηση (rouletting) Την εικόνα συμπληρώνουν πινάκια και ιχθυοπινάκια Το σχεδόν πλήρες ιχθυοπινάκιο από τον αποθέτη (Πίν 221α) έχει δακτυλιόσχημη βάση ενώ δύο εδαφόχρωμες ταινίες υπάρχουν γύρω από το ημισφαιρι-κό κοίλωμα στον πυθμένα και στην περιφέρεια17

Στην υπόλοιπη κεραμική περιλαμβάνονται πυξίδες μυροδοχεία λήκυθοι λύχνοι σκεύη τελετουργικών πυρών κά Κάλυμμα πυξίδας (Πίν 221β) του τύπου Β της Αθηναϊκής Αγοράς18 έχει κυλινδρικό τοίχω-μα και κωνικό θόλο με πλατύ περίγυρο Ο περίγυρος διαχωρίζεται από το θόλο με εδαφόχρωμη ταινία ενώ ανάλογη ταινία διαχωρίζει το θόλο από χαμηλό έξαρμα στην κορυφή του Στη στεφάνη της θολω-τής επιφάνειας υπάρχει διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo με περιδέραιο από λογχόσχημα φύλλα από επίθετο αραιωμένο πηλό Ανάλογα καλύμματα προέρχονται από τάφο στο Αμπελάκι όπου το περιδέραιο από λογχόσχημα φύλλα εναλλάσσεται με περιδέραιο από προβασκάνια19 Το μελαμβαφές μυροδοχείο (Πίν 221γ) με χαμηλή δισκοειδή βάση ατρακτόσχημο σώμα και κοντό λαιμό που καταλή-γει σε πλατύ λοξότμητο χείλος φέρει δύο εδαφόχρωμες ταινίες στον ώμο20 Από τους λύχνους της περι-όδου αυτής από τον αποθέτη ένας ανήκει στον τύπο 2 D της Αθηναϊκής Αγοράς21 ένας στον τύπο 27 Α και οι υπόλοιποι στον τύπο 25 (25 Α 25 Β 25 Β rie 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το διrie 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το διrie) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι-

10 Agora XXX εικ 4 αριθ 47 πίν 4 11 Όπ εικ 4 αριθ 118 πίν 2 12 Όπ εικ 5 αριθ 2425 πίν 13 Όπ εικ 4 αριθ 810 πίν 1 14 Σε βάση κύλικας τύπου bolal του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμbolal του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμ του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμ-

ματα WK Kovacovic Die Eckterrasse an der Graumlberstrasse des Kerameikos Kerameikos XV Berlin 1990 1 αριθ S9 Σε βάση κανθάρου του β´ μισού του 4ου αι πΧ στην Ολβία αναγράφονται τα τρία πρώτα γράμματα AS Rujaeva ldquoGraffitirdquo στο NA Lejunkaja P G Bilde JM Hoslashjte VV Kraivina SD Kryžickij (επιμ) The Lower City of Olbia (Sector NGS) in the 6th Century BC to the 4th Century AD Vol 12 Aarhus Univerity Press 2010 508 αριθ S45 Ενιαία λέξη ἡδύοινος αναγράφε-ται στο σώμα κανθάρων από την Κόρινθο Corinth V αριθ 454 και 512

15 Agora XXX εικ 12 αριθ 155 πίν 15 Σ Ελευθεράτου (επιμ) Το Μουσείο και η ανασκαφή Ευρήματα από τον χώρο ανέγερσης του Νέου Μουσείου Ακρόπολης Οργανισμός Ανέγερσης Νέου Μουσείου Ακρόπολης Αθήνα 200 αριθ 121

16 Πίν 220ζ Agora XXX εικ 5 αριθ 1055105 πίν 78 Πίν 220η1 Agora XXX εικ 2 αριθ 980 Πίν 220η2 Agora XXX εικ 59 αριθ 89871 πίν 72

17 Agora XXX εικ 50 αριθ 710711 πίν 18 Όπ 18919019 ΜΙ Πωλογιώργη Χάλκινα κάτοπτρα από τη Σαλαμίνα ΑΕ 14 (2007) 171920 Agora XXX εικ 72 αριθ 11 πίν 85 21 Agora V

5

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

άστημα από το β´ μισό του 4ου έως το α΄ μισό του ου αι πΧ Στα τελετουργικά σκεύη περιλαμβάνονται μικκύλα φιαλίδια και λεκανίδες χαρακτηριστικά αγγεία των τελετουργικών πυρών έθιμο το οποίο έχει αναγνωριστεί και στη Σαλαμίνα22

Η άβαφη κεραμική περιλαμβάνει φιάλες λεκάνες και λεκανίδες με προχοές και πλαστικές διαμορφώ-σεις οινοχόες κάποιες με μελανόγραφη διακόσμηση23 κά Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι επι-τραπέζιοι αμφορείς με ωοειδές σώμα έξω νεύον χείλος και λαβές που ξεκινούν από πλαστικό δακτύ-λιο που περιτρέχει το λαιμό (Πίν 221δε) χαρακτηριστικό που τις εντάσσει στον Τύπο 2 της Αθηναϊκής Αγοράς24 Η σχεδόν ωοειδής τομή του σώματος δεν αλλάζει σε όλο τον ο αι πΧ όπως διαπιστώνου-με από ακέραια παραδείγματα στη Σαλαμίνα και την Αθήνα και το ύψος τους κυμαίνεται ανάμεσα στα 020 με 04 μ Σε τάφους στα Μέγαρα25 έχουν βρεθεί και μικρότερου μεγέθους αμφορείς όπου το ύψος τους κυμαίνεται από 011 έως 022 μ Το χρώμα του πηλού στα περισσότερα δείγματα της Σαλαμίνας είναι ανοικτό καστανό (25Y7 ale brown) συχνά με πολλές ασβεστολιθικές προσμείξεις (Πίν 221δ) ενώ μόλις ένα δείγμα φαίνεται να είναι προϊόν αττικού εργαστηρίου με ερυθρωπό πηλό (5YR5 yellowih red) και λιγότερες προσμείξεις (Πίν 221ε) Κατά τη Rotroff26 ο τόπος παραγωγής της μη αττικής ομάδας θα πρέ-πει να αναζητηθεί κάπου ανάμεσα σε Κόρινθο και Θήβα Η αναγνώριση του αμφορέα αυτού στη Σαλα-μίνα και σε διαφορετικά σύνολα κεραμικής που δεν θα συζητηθούν εδώ δηλώνει τη σαφή του παρου-σία στον Σαρωνικό27 Επιπλέον η εύρεση και των δύο αμφορέων που συζητήθηκαν (Πίν 221δε) στον αποθέτη του οικοπέδου Ζούγρη είναι ενδεικτική της ταυτόχρονης εισαγωγής τους στο νησί τόσο δηλα-δή από το βασικό κέντρο παραγωγής όσο και από την Αθήνα Με αφορμή έναν αμφορέα πιθανώς από την Πάρο η Rotroff28 υποθέτει με μεγάλη επιφύλαξη ως περιεχόμενο μέλι ή ξύδι Αν δεχθούμε ότι οι αμ-φορείς αυτοί εισάγονταν στη Σαλαμίνα για το περιεχόμενό τους και όχι ως κεραμικό είδος ιδίως σε μια περιοχή που δεν είχε κεραμική παραγωγή τότε το μέλι θα πρέπει να αποκλειστεί ως είδος που θα εισα-γόταν στη Σαλαμίνα καθώς η μελισσοτροφία ήταν μια από τις βασικές ασχολίες των κατοίκων της29 και θα ήταν μάλλον απίθανη η ανάγκη εισαγωγής μελιού από άλλο μέρος Η παρουσία μικρών αμφορέων στους τάφους των Μεγάρων ίσως να δηλώνει πράγματι διαφορετικό περιεχόμενο ανάλογα με το μέγεθός τους και τη χρήση για την οποία προορίζονταν Η χρησιμοποίησή τους για μεταφορά ήκαι αποθήκευ-ση κρασιού ή νερού στο οικιακού χαρακτήρα περιβάλλον της Σαλαμίνας θα πρέπει να θεωρείται βέβαιη

Τις εμπορικές σχέσεις επιβεβαιώνουν και οι εμπορικοί αμφορείς από τη Θάσο τη Ρόδο την Κόρινθο και άλλα κέντρα του Αιγαίου Η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμφορέα (Πίν 221στ1)

ΘΑΣΙΩΝτριποδική φιάλη ()

ΠΥΘΙΩΝ

22 Π Δεδεβέσης Εργασίες συντήρησης κεραμικής από το Αμπελάκι Σαλαμίνας Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 4 2010 22 εικ 1 Για το έθιμο βλ Agora XXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρXXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ-γικές πυρές από την ανασκαφή για το laquoΜετρόraquo στο laquoΟικόπεδο Μακρυγιάννηraquo ΑΔ 5152 (1991997) Μελέτες 99118

23 Γ Χαιρετάκης όπ (υποσημ 9) εικ 5 όπου εξαιτίας τυπογραφικού λάθους η χρονολόγηση θα πρέπει να διορθωθεί σε laquoβ´ μισό 4ουα τέταρτο ου αι πΧraquo

24 Agora XXXΙΙΙ 88725 Τα δείγματα από τα Μέγαρα μου γνωστοποίησε ο Π Ζορίδης επί πολλά έτη υπεύθυνος αρχαιολόγος Μεγάρων τον

οποίο και ευχαριστώ θερμά 26 Agora XXXΙΙΙ 827 Ένα πιθανό δείγμα προέρχεται και από την Τροιζήνα βλ Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου Νέα ευρήματα από την

Αρχαία Τροιζήνα στο Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου (επιμ) Αργοσαρωνικός Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Ιστο-ρίας και Αρχαιολογίας του Αργοσαρωνικού Πόρος 26-29 Ιουνίου 1998 τόμ Β´ Αθήνα 200 141 εικ 7 όπου ανάμεσα σε εμπορικούς αμφορείς διακρίνεται τμήμα επιτραπέζιου αμφορέα του τύπου που σχολιάζουμε

28 Agora XXXΙΙΙ 87 29 Μεγάλος αριθμός κυψελών έχει βρεθεί σε όλες τις θέσεις του νησιού κλασικών και ελληνιστικών χρόνων Ο Ευριπίδης

(Τρωάδες 798799) αναφέρει τη Σαλαμίνα ως μελισσοτρόφον

666

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

αναγράφει ως επώνυμο άρχοντα τον Πυθίωνα V βάσει των χαρακτηριστικών του σφραγίσματος0 που τοποθετείται χρονικά γύρω στο 289 πΧ σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες προτάσεις του Garlan31 Η εν-σφράγιστη λαβή ροδιακού αμφορέα (Πίν 221στ2)

ΕΠ ΙΕΡΕΩΣ ΛΥΣ

ΑΝΔΡΟΥμε την αναγραφή του επώνυμου ιερέα του θεού Ηλίου Λυσάνδρου χρονολογείται λίγο μετά το 22 πΧ32 Στην ενσφράγιστη λαβή αμφορέα κορινθιακού τύπου Β που χρονολογείται στις αρχές του ου αι πΧ μικρός αμφορέας εγγράφεται μέσα σε Α (Πίν 221στ)33

Επίλογος - η υπόλοιπη Σαλαμίνα

Το οικόπεδο Ζούγρη στο Αμπελάκι της Σαλαμίνας προσφέρει τα περισσότερα έως τώρα στοιχεία για την κεραμική της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου στο νησί και δίνει πολύτιμες πληροφορίες για συγκριτικές παρατηρήσεις με το ανάλογο υλικό από την Αθήνα Είναι σαφής ο κοινός ορίζοντας ανάμεσα σε Σαλα-μίνα και Αθήνα γεγονός που επιβεβαιώνεται πλέον όχι μόνο σε ιστορικό επίπεδο Η εισαγωγή αγγείων ήταν επιβεβλημένη εξαιτίας της απουσίας τοπικής κεραμικής παραγωγής Διαπιστώνεται αποκλειστική εισαγωγή αττικών μελαμβαφών αγγείων ενώ όσον αφορά στην άβαφη κεραμική το πλαίσιο αγοράς επε-κτείνεται στην ευρύτερη περιοχή της Σαλαμίνας προς B και Δ Ωστόσο η Σαλαμίνα όπως συμπεραίνει κανείς από τους εμπορικούς αμφορείς που εισάγονταν δεν ήταν αποκομμένη από τον υπόλοιπο κόσμο και η σχεδόν αποκλειστική εισαγωγή αττικών αγγείων θα πρέπει να θεωρηθεί laquoφυσικήraquo επιλογή ή laquoανα-γκαστικόraquo επακόλουθο εξαιτίας της ιδιαίτερης σχέσης Αθηναίων και Σαλαμινίων Οι μελετητές34 έχουν εκφράσει κατά καιρούς διάφορες ερμηνείες κατά πόσον οι Σαλαμίνιοι των ιστορικών χρόνων είναι από-γονοι των πρώτων κατοίκων του νησιού αν είναι Αθηναίοι κληρούχοι αν είναι Σαλαμίνιοι ή Αθηναίοι πολίτες κά Είναι γεγονός πάντως ότι τα ευρήματα που έρχονται στο φως τα τελευταία χρόνια επιβε-βαιώνουν τους στενούς δεσμούς με την Αθήνα σε οικονομικόεμπορικό όσο και θρησκευτικό επίπεδο έστω και αν η Αθήνα δεν παύει ποτέ να έχει τον κυρίαρχο ρόλο στη σχέση αυτή5

Όμοια συμπεράσματα σχετικά με τις εισαγωγές κεραμικής αντλούνται και από άλλες θέσεις του νη-σιού Στη θέση Περιστέρια έρευνα μικρού ιερού του Διονύσου36 που ιδρύθηκε στο α΄ μισό του ου αι πΧ έδωσε τμήματα αττικών κανθάρων και φιαλιδίων καθώς και τμήματα κυψελών Στη θέση Κολώ-

0 Y Garlan Kouko Donneacutee nouvelle our une nouvelle interreacutetation de tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 241 αριθ 49 Για το σύμβολο βλ M Debidour Reacuteflexion ur le tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 290 εικ

31 Y Garlan Lrsquoahorologie grecque une eacutecialiteacute archeacuteologique en voie de deacuteveloeent [archive httgrahillinecoatabGarlandf] 2009

32 G Finkielztejn Chronologie deacutetailleacutee et reacuteviseacutee des eacuteponymes amphoriques rhodiens de 270 agrave 108 av J-C environ Premier bilan BAR nternational Serie 990 Oxford 2001 75 77 190

33 VR AnderonStojanović A Third-entury B Deoit fro the South Sloe Cistern in the Rachi Settlement at thia Δ ΕλλΚερ 119 G Koehler Ahora on Ahora Hesperia 51 (1982) 290292 εικ 7811

34 MG Taylor όπ (υποσημ 2) 85 SD Labert The Attic Geno Salainioi and the land of Salai ZPE 119 (1997) 95 κε 5 Ο Παυσανίας (Ι 52) αναφέρει ότι οι Αθηναίοι laquoεκδίωξανraquo τους Σαλαμίνιους από το νησί επειδή το παρέδωσαν στον

Κάσσανδρο (Βλ παραπάνω Το ιστορικό πλαίσιο) Ένα τόσο σημαντικό γεγονός ωστόσο δεν αναφέρεται από κανέναν άλλον ιστορικό και δεν μπορεί εύκολα να επιβεβαιωθεί Για συζήτηση του θέματος βλ MG Taylor όπ 198 κε

36 Γ Λώλος Σαλαμινιακές έρευνες 19982000 Μέρος Α Το ιερό του Διονύσου υπό το Σπήλαιο του Ευριπίδη Δωδώνη Επιστημονική Επετηρίδα του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννί-νων 29 2000 11415

7

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

νες αναγνωρίστηκε κατοίκηση του α΄ μισού του ου αι πΧ7 από όπου προέρχεται αττική μελαμβαφής κεραμική όπως τμήμα σώματος κανθάρου κλασικού τύπου διακοσμημένο με κατακόρυφες πλαστικές ραβδώσεις αλλά και όστρακα άβαφων αγγείων και αμφορέων όπως η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμ-φορέα (Πίν 221στ4)

ΘΑΣΙΩΝκυνηγόσκυλο

ΑΡΓΕΙΟΣμε επώνυμο άρχοντα τον Αργείο που χρονολογείται γύρω στο 258 πΧ8 Στη θέση Αιάντειο9 δοκιμα-στική τομή σε πύργο με αγροικία έδωσε όστρακα αττικών μελαμβαφών κανθάρων κλασικού τύπου με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo λύχνο του τέλους του 4ουαacute μισού του ου αι πΧ40 καθώς και μεγάλο αριθμό κυψελών

Γιάννης ΧαιρετάκηςΑραχώβης 14-16

106 80 Αθήναchairetakisyahoogr

7 Ανασκαφική έρευνα αποκάλυψε κυκλοτερές ταφικό μνημείο (Ι Δεκουλάκου Κυκλοτερές ταφικό μνημείο στις Κο-λώνες Σαλαμίνας ΑΕ 2001 129158) και έναν αναλημματικό τοίχο των μέσων περίπου του 4ου αι πΧ (Ι Δεκουλάκου όπ (υποσημ 5) 0) Βορειότερα του αναλήμματος αυτού στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Βασιλείου ερευνήθηκαν αρχιτεκτο-νικά κατάλοιπα που ανάγονται στην ύστερη αρχαιότητα (5οςος αι μΧ) στα υποστρώματα των οποίων υπάρχει κεραμι-κή κλασικών και ελληνιστικών χρόνων

8 Βλ υποσημ 19 Στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Μιχαλάκη Πολυχρόνη40 Agora V εικ 11 αριθ πίν 8

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-197-3

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Κ

είμε

να

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Κείμενα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

Γενική επιμέλεια ΕΛΕΝΗ ΚΩΤΣΟΥΥπεύθυνη έκδοσης ΜΑΡΙΑ ΚΑΖΑΚΟΥΚαλλιτεχνική επιμέλεια ΡΟΥΛΑ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΚΗ

Εκτύπωση ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕ

copy2014 ΤΑΜΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΩΝΠανεπιστημίου 57 Αθήνα 105 64wwwtapgr

ISBN 978-960-386-196-6ΤΟΜΟΣ Α ΚΕΙΜΕΝΑ 978-960-386-197-3ΤΟΜΟΣ Β ΠΙΝΑΚΕΣ 978-960-386-198-0

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥΚαθηγήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

ΑΡΓΥΡΟΥΛΑ ΔΟΥΛΓΕΡΗ-ΙΝΤΖΕΣΙΛΟΓΛΟΥΑρχαιολόγος ΙΓacute ΕΠΚΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΖΑΧΟΣΠροϊστάμενος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗΔιευθύντρια του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Ηπειρωτικών Σπουδών

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥΕπίτιμος Διευθυντής Νομισματικού Μουσείου

Επίτιμος Διευθυντής Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΡΑΤΖΕΝΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΕΛΕΝΗ ΚΟΤΖΑΜΠΟΠΟΥΛΟΥΑρχαιολόγος ΑΙΗΣ

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

7

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΙΑΜΠΗΗ οικονομία της βορειοδυτικής Ελλάδας κατά την ελληνιστική περίοδο Ήπειρος Ακαρνανία και Αιτωλία νησιά του Ιονίου 1-4

ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑΚεραμική ελληνιστικών χρόνων από δημόσιο κτίριο της Αμβρακίας 5-8

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Ελληνιστική κεραμική από οικία της Αμβρακίας Πινάκια και ανάγλυφοι σκύφοι 9-14

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από δημόσιο κτίριο στην ακρόπολη laquoΜεγάλου Γαρδικίουraquo στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων 15-22

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΕλληνιστική κεραμική από τα Γίτανα 23-28

ANNA GAMBERINIHellenistic Fine Ware Finds in Phoinike (Kaonia) Local Production and Imports 29-32

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗΕρυθρόμορφες λήκυθοι υστεροκλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων σε τάφους της Αιτωλοακαρνανίας Πρώτη παρουσίαση 33-36

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕΡΜΠΕΤΗ - ΤΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣΕλληνιστική κεραμική από το νεκροταφείο των Οινιαδών 37-40

ELIZABETH A BOLLENThe Hellenistic Pottery of Kalydon and Chalkis Aitolias 41-43

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΕλληνιστική κεραμική laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo από το βόρειο νεκροταφείο της Λευκάδας 44-45

MARIA DEOUDIΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ Die spaumltklassisch-hellenistisches Tafel- und Essgeschirr aus der Houmlhle-Loizos aus Ithaka 46-47

ANTONIA SERRITELLAPoseidonia-Paestum La ceramica a vernice nera dallrsquo ekklesiasterion 48

FABIO MOSCA - PAOLA PUPPODinamiche commerciali nel Mediterraneo Occidentale La ceramica megarese a Malta 49-50

STEPHAN G SCHMIDImported Mould Made Bowls from Enseacuterune (France) and the Long Distance Trade in the Hellenistic Mediterranean 51-54

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 55-58

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 59-74

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗΑιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 75-84

HORST SEILHEIMERDie hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 85-89

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥΕρμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 90-91

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗΎστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 92-95

VERONIKA MITSOPOULOS-LEONEinige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 96-97

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥΕλληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 98-99

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗΕργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 100-105

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗΠρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 106-109

8

LARS HEINZEAttic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 110-111

NINA FENNPriene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 112-113

ERTEKIN M DOKSANALTIThree Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 114-117

PATRICIA KOumlGLERKnidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the Late Hellenism 118

MEHMET TEKOCAKEvaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 119-120

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 121-122

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPORecenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 123-126

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗΑποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 127-130

BASHKIM VREKAJLeacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 131-136

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑΤυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 137-142

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥΕυβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 143-146

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥΤο αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 147-152

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣΠήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 153-156

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗΑπό τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 157-160

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETILa ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 161-164

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥΟ laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 165-166

SUSAN I ROTROFFThe Pottery from the Agora Bone Well 167-172

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZAEastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 173-177

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥΚλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 178-179

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣΤρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 180-185

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 186-187

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 188-189

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑΣύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 190-193

NICO SCHWERDTKeramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 194-197

9

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΕλληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 198-201

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑΈνας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 202-203

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗΕλληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 204-207

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣΕλληνιστική κεραμική από τη Βέροια Το οικόπεδο Νιώπα 208-211

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗΚλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 212-213

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗΤοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 214-217

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣΕλληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 218-219

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 220-221

CHRISTA SCHAUEREin Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 222-225

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗΚλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 226-229

SUHAL SAĞLANA Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 230-233

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKOAncient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 234-236

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHINA Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 237-242

ΠINAKAΣ 220 ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

Σαλαμίνα α-β) Οινοχόες γ-ε) Κάνθαροι και επιγραφή στη βάση κανθάρου στ) Θραύσμα σκύφου ζ-η) Φιαλίδια

1 2

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ ΠINAKAΣ 221

Σαλαμίνα α) Ιχθυοπινάκιο β) Κάλυμμα πυξίδας γ) Μυροδοχείο δ-ε) Επιτραπέζιοι αμφορείς στ) Ενσφράγιστες λαβές αμφορέων

1 2

3 4

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

  • 1o kommatipdf
    • 29727_0_AProtKeim
    • 29727_0_eisLIAMPH
    • 29727_1_AGGEL
    • 29727_1a_RIG
    • 29727_2_KATS
    • 29727_2a_RIGIN
    • 29727_5_PLIAK
    • 29727_6_7_RIGIN
    • 29727_7_6_PREKA
    • 29727_8_METAL
    • 29727_9_LAMP
    • 29727_10_GAMB
    • 29727_11_Condi
    • 29727_12_STAUR
    • 29727_13_SERB
    • 29727_14_BOLLEN
    • 29727_15_RIG
    • 29727_16_AUG
    • 29727_17_KAPPA
    • 29727_18_DEOU
    • 29727_19_MORGAN
    • 29727_20_SOT
    • 29727_21_SOT
    • 29727_22_23_BLAX
    • 29727_23_22_PET
    • 29727_24_25_SERR
    • 29727_25_26_MOSCA
    • 29727_26_27_SCHMID
    • 29727_27_24_Hempel
    • 29727_28_GREC
    • 29727_29_STEF
    • 29727_30_MPAX
    • 29727_31_33_DAK
    • 29727_32_31_KAR
    • 29727_33_36_SARI
    • 29727_34_32_HORST
    • 29727_35_34_ALEX
    • 29727_36_35_KAB
    • 29727_37_LEON
    • 29727_38_Giros
    • 29727_39_TSIL
    • 29727_40_TSA
    • 29727_41_MPAI
    • 29727_42_43_HEINZE
    • 29727_43_42_Tekkoumlk
    • 29727_44_45_Rogl
    • 29727_45_44_FENN
    • 29727_46_DOKS
    • 29727_47_KOGLER
    • 29727_48_Ferraz
    • 29727_49_Levent
    • 29727_50_TEKOC
    • 29727_51_Władyka
    • 29727_52_REGEV
    • 29727_53_Lad
    • 29727_55_56_NIA
    • 29727_56_55_KYR
    • 29727_57_BEES
    • 29727_58_BELENI
    • 29727_59_BITR
    • 29727_60_PUPPO
    • 29727_61_BLAZ
    • 29727_62_BOUN
    • 29727_63_LAZ
    • 29727_64_TRAP
    • 29727_65_VREKAJ
    • 29727_66_KOTS
    • 29727_67_XIDO
    • 29727_68_69_NOTI
    • 29727_69_68_MITSO
    • 29727_70_TRIA
    • 29727_71_ZHU
    • 29727_72_LUN
    • 29727_73_TRA
    • 29727_74_BER
    • 29727_75_SAR
    • 29727_77_Kil
    • 29727_78_79_KYR
    • 29727_79_78_AKA
    • 29727_80_BOU
    • 29727_81_KAL
    • 29727_82_ROT
    • 29727_83_GUY
    • 29727_84_JAMES
    • 29727_85_GIROS
    • 29727_86_DREN
    • 29727_87_GIOU
    • 29727_88_89_PRE
    • 29727_89_88_KAT
    • 29727_90_LAM
    • 29727_91_SAL
    • 29727_92_LAZ
    • 29727_93_BAS
    • 29727_94_KYR
    • 29727_95_KAR
    • 29727_96_97_LANG
    • 29727_97_97a DOH
    • 29727_98_96_PAP
    • 29727_99_NICO
    • 29727_100_101_FA
    • 29727_100_98_STA
    • 29727_101_100_TSA
    • 29727_102_GK
    • 29727_103_STA
    • 29727_104_105_HLI
    • 29727_105_104_KOY
    • 29727_106_FAB
    • 29727_107_108_POU
    • 29727_108_109_KAL
    • 29727_109_110_PAN
    • 29727_110_107_SHE
    • 29727_111_LOL
    • 29727_112_XAI
    • 29727_113_114_ROGL
    • 29727_114_113_SCH
    • 29727_115_116_KAR
    • 29727_116_115_GAB
    • 29727_117_GRI
    • 29727_118_SUH
    • 29727_119_DOM
    • 29727_120_SOL
    • 29727_121_VDO
    • 29727_122_VDOA
    • 29727_123_EGO
    • 29727_124_LAF
    • 29727_124B_DiaxSin
    • 29727_125_DROU
      • 2o kommatipdf
        • 29727_0_AProtKeim
        • 29727_0_eisLIAMPH
        • 29727_1_AGGEL
        • 29727_1a_RIG
        • 29727_2_KATS
        • 29727_2a_RIGIN
        • 29727_5_PLIAK
        • 29727_6_7_RIGIN
        • 29727_7_6_PREKA
        • 29727_8_METAL
        • 29727_9_LAMP
        • 29727_10_GAMB
        • 29727_11_Condi
        • 29727_12_STAUR
        • 29727_13_SERB
        • 29727_14_BOLLEN
        • 29727_15_RIG
        • 29727_16_AUG
        • 29727_17_KAPPA
        • 29727_18_DEOU
        • 29727_19_MORGAN
        • 29727_20_SOT
        • 29727_21_SOT
        • 29727_22_23_BLAX
        • 29727_23_22_PET
        • 29727_24_25_SERR
        • 29727_25_26_MOSCA
        • 29727_26_27_SCHMID
        • 29727_27_24_Hempel
        • 29727_28_GREC
        • 29727_29_STEF
        • 29727_30_MPAX
        • 29727_31_33_DAK
        • 29727_32_31_KAR
        • 29727_33_36_SARI
        • 29727_34_32_HORST
        • 29727_35_34_ALEX
        • 29727_36_35_KAB
        • 29727_37_LEON
        • 29727_38_Giros
        • 29727_39_TSIL
        • 29727_40_TSA
        • 29727_41_MPAI
        • 29727_42_43_HEINZE
        • 29727_43_42_Tekkoumlk
        • 29727_44_45_Rogl
        • 29727_45_44_FENN
        • 29727_46_DOKS
        • 29727_47_KOGLER
        • 29727_48_Ferraz
        • 29727_49_Levent
        • 29727_50_TEKOC
        • 29727_51_Władyka
        • 29727_52_REGEV
        • 29727_53_Lad
        • 29727_55_56_NIA
        • 29727_56_55_KYR
        • 29727_57_BEES
        • 29727_58_BELENI
        • 29727_59_BITR
        • 29727_60_PUPPO
        • 29727_61_BLAZ
        • 29727_62_BOUN
        • 29727_63_LAZ
        • 29727_64_TRAP
        • 29727_65_VREKAJ
        • 29727_66_KOTS
        • 29727_67_XIDO
        • 29727_68_69_NOTI
        • 29727_69_68_MITSO
        • 29727_70_TRIA
        • 29727_71_ZHU
        • 29727_72_LUN
        • 29727_73_TRA
        • 29727_74_BER
        • 29727_75_SAR
        • 29727_77_Kil
        • 29727_78_79_KYR
        • 29727_79_78_AKA
        • 29727_80_BOU
        • 29727_81_KAL
        • 29727_82_ROT
        • 29727_83_GUY
        • 29727_84_JAMES
        • 29727_85_GIROS
        • 29727_86_DREN
        • 29727_87_GIOU
        • 29727_88_89_PRE
        • 29727_89_88_KAT
        • 29727_90_LAM
        • 29727_91_SAL
        • 29727_92_LAZ
        • 29727_93_BAS
        • 29727_94_KYR
        • 29727_95_KAR
        • 29727_96_97_LANG
        • 29727_97_97a DOH
        • 29727_98_96_PAP
        • 29727_99_NICO
        • 29727_100_101_FA
        • 29727_100_98_STA
        • 29727_101_100_TSA
        • 29727_102_GK
        • 29727_103_STA
        • 29727_104_105_HLI
        • 29727_105_104_KOY
        • 29727_106_FAB
        • 29727_107_108_POU
        • 29727_108_109_KAL
        • 29727_109_110_PAN
        • 29727_110_107_SHE
        • 29727_111_LOL
        • 29727_112_XAI
        • 29727_113_114_ROGL
        • 29727_114_113_SCH
        • 29727_115_116_KAR
        • 29727_116_115_GAB
        • 29727_117_GRI
        • 29727_118_SUH
        • 29727_119_DOM
        • 29727_120_SOL
        • 29727_121_VDO
        • 29727_122_VDOA
        • 29727_123_EGO
        • 29727_124_LAF
        • 29727_124B_DiaxSin
        • 29727_125_DROU
          • pinakespdf
            • 1o kommatipdf
              • 29727_0_AProtKeim
              • 29727_0_eisLIAMPH
              • 29727_1_AGGEL
              • 29727_1a_RIG
              • 29727_2_KATS
              • 29727_2a_RIGIN
              • 29727_5_PLIAK
              • 29727_6_7_RIGIN
              • 29727_7_6_PREKA
              • 29727_8_METAL
              • 29727_9_LAMP
              • 29727_10_GAMB
              • 29727_11_Condi
              • 29727_12_STAUR
              • 29727_13_SERB
              • 29727_14_BOLLEN
              • 29727_15_RIG
              • 29727_16_AUG
              • 29727_17_KAPPA
              • 29727_18_DEOU
              • 29727_19_MORGAN
              • 29727_20_SOT
              • 29727_21_SOT
              • 29727_22_23_BLAX
              • 29727_23_22_PET
              • 29727_24_25_SERR
              • 29727_25_26_MOSCA
              • 29727_26_27_SCHMID
              • 29727_27_24_Hempel
              • 29727_28_GREC
              • 29727_29_STEF
              • 29727_30_MPAX
              • 29727_31_33_DAK
              • 29727_32_31_KAR
              • 29727_33_36_SARI
              • 29727_34_32_HORST
              • 29727_35_34_ALEX
              • 29727_36_35_KAB
              • 29727_37_LEON
              • 29727_38_Giros
              • 29727_39_TSIL
              • 29727_40_TSA
              • 29727_41_MPAI
              • 29727_42_43_HEINZE
              • 29727_43_42_Tekkoumlk
              • 29727_44_45_Rogl
              • 29727_45_44_FENN
              • 29727_46_DOKS
              • 29727_47_KOGLER
              • 29727_48_Ferraz
              • 29727_49_Levent
              • 29727_50_TEKOC
              • 29727_51_Władyka
              • 29727_52_REGEV
              • 29727_53_Lad
              • 29727_55_56_NIA
              • 29727_56_55_KYR
              • 29727_57_BEES
              • 29727_58_BELENI
              • 29727_59_BITR
              • 29727_60_PUPPO
              • 29727_61_BLAZ
              • 29727_62_BOUN
              • 29727_63_LAZ
              • 29727_64_TRAP
              • 29727_65_VREKAJ
              • 29727_66_KOTS
              • 29727_67_XIDO
              • 29727_68_69_NOTI
              • 29727_69_68_MITSO
              • 29727_70_TRIA
              • 29727_71_ZHU
              • 29727_72_LUN
              • 29727_73_TRA
              • 29727_74_BER
              • 29727_75_SAR
              • 29727_77_Kil
              • 29727_78_79_KYR
              • 29727_79_78_AKA
              • 29727_80_BOU
              • 29727_81_KAL
              • 29727_82_ROT
              • 29727_83_GUY
              • 29727_84_JAMES
              • 29727_85_GIROS
              • 29727_86_DREN
              • 29727_87_GIOU
              • 29727_88_89_PRE
              • 29727_89_88_KAT
              • 29727_90_LAM
              • 29727_91_SAL
              • 29727_92_LAZ
              • 29727_93_BAS
              • 29727_94_KYR
              • 29727_95_KAR
              • 29727_96_97_LANG
              • 29727_97_97a DOH
              • 29727_98_96_PAP
              • 29727_99_NICO
              • 29727_100_101_FA
              • 29727_100_98_STA
              • 29727_101_100_TSA
              • 29727_102_GK
              • 29727_103_STA
              • 29727_104_105_HLI
              • 29727_105_104_KOY
              • 29727_106_FAB
              • 29727_107_108_POU
              • 29727_108_109_KAL
              • 29727_109_110_PAN
              • 29727_110_107_SHE
              • 29727_111_LOL
              • 29727_112_XAI
              • 29727_113_114_ROGL
              • 29727_114_113_SCH
              • 29727_115_116_KAR
              • 29727_116_115_GAB
              • 29727_117_GRI
              • 29727_118_SUH
              • 29727_119_DOM
              • 29727_120_SOL
              • 29727_121_VDO
              • 29727_122_VDOA
              • 29727_123_EGO
              • 29727_124_LAF
              • 29727_124B_DiaxSin
              • 29727_125_DROU
                • 2o kommatipdf
                  • 29727_0_AProtKeim
                  • 29727_0_eisLIAMPH
                  • 29727_1_AGGEL
                  • 29727_1a_RIG
                  • 29727_2_KATS
                  • 29727_2a_RIGIN
                  • 29727_5_PLIAK
                  • 29727_6_7_RIGIN
                  • 29727_7_6_PREKA
                  • 29727_8_METAL
                  • 29727_9_LAMP
                  • 29727_10_GAMB
                  • 29727_11_Condi
                  • 29727_12_STAUR
                  • 29727_13_SERB
                  • 29727_14_BOLLEN
                  • 29727_15_RIG
                  • 29727_16_AUG
                  • 29727_17_KAPPA
                  • 29727_18_DEOU
                  • 29727_19_MORGAN
                  • 29727_20_SOT
                  • 29727_21_SOT
                  • 29727_22_23_BLAX
                  • 29727_23_22_PET
                  • 29727_24_25_SERR
                  • 29727_25_26_MOSCA
                  • 29727_26_27_SCHMID
                  • 29727_27_24_Hempel
                  • 29727_28_GREC
                  • 29727_29_STEF
                  • 29727_30_MPAX
                  • 29727_31_33_DAK
                  • 29727_32_31_KAR
                  • 29727_33_36_SARI
                  • 29727_34_32_HORST
                  • 29727_35_34_ALEX
                  • 29727_36_35_KAB
                  • 29727_37_LEON
                  • 29727_38_Giros
                  • 29727_39_TSIL
                  • 29727_40_TSA
                  • 29727_41_MPAI
                  • 29727_42_43_HEINZE
                  • 29727_43_42_Tekkoumlk
                  • 29727_44_45_Rogl
                  • 29727_45_44_FENN
                  • 29727_46_DOKS
                  • 29727_47_KOGLER
                  • 29727_48_Ferraz
                  • 29727_49_Levent
                  • 29727_50_TEKOC
                  • 29727_51_Władyka
                  • 29727_52_REGEV
                  • 29727_53_Lad
                  • 29727_55_56_NIA
                  • 29727_56_55_KYR
                  • 29727_57_BEES
                  • 29727_58_BELENI
                  • 29727_59_BITR
                  • 29727_60_PUPPO
                  • 29727_61_BLAZ
                  • 29727_62_BOUN
                  • 29727_63_LAZ
                  • 29727_64_TRAP
                  • 29727_65_VREKAJ
                  • 29727_66_KOTS
                  • 29727_67_XIDO
                  • 29727_68_69_NOTI
                  • 29727_69_68_MITSO
                  • 29727_70_TRIA
                  • 29727_71_ZHU
                  • 29727_72_LUN
                  • 29727_73_TRA
                  • 29727_74_BER
                  • 29727_75_SAR
                  • 29727_77_Kil
                  • 29727_78_79_KYR
                  • 29727_79_78_AKA
                  • 29727_80_BOU
                  • 29727_81_KAL
                  • 29727_82_ROT
                  • 29727_83_GUY
                  • 29727_84_JAMES
                  • 29727_85_GIROS
                  • 29727_86_DREN
                  • 29727_87_GIOU
                  • 29727_88_89_PRE
                  • 29727_89_88_KAT
                  • 29727_90_LAM
                  • 29727_91_SAL
                  • 29727_92_LAZ
                  • 29727_93_BAS
                  • 29727_94_KYR
                  • 29727_95_KAR
                  • 29727_96_97_LANG
                  • 29727_97_97a DOH
                  • 29727_98_96_PAP
                  • 29727_99_NICO
                  • 29727_100_101_FA
                  • 29727_100_98_STA
                  • 29727_101_100_TSA
                  • 29727_102_GK
                  • 29727_103_STA
                  • 29727_104_105_HLI
                  • 29727_105_104_KOY
                  • 29727_106_FAB
                  • 29727_107_108_POU
                  • 29727_108_109_KAL
                  • 29727_109_110_PAN
                  • 29727_110_107_SHE
                  • 29727_111_LOL
                  • 29727_112_XAI
                  • 29727_113_114_ROGL
                  • 29727_114_113_SCH
                  • 29727_115_116_KAR
                  • 29727_116_115_GAB
                  • 29727_117_GRI
                  • 29727_118_SUH
                  • 29727_119_DOM
                  • 29727_120_SOL
                  • 29727_121_VDO
                  • 29727_122_VDOA
                  • 29727_123_EGO
                  • 29727_124_LAF
                  • 29727_124B_DiaxSin
                  • 29727_125_DROU
                    • PINAKES_Apdf
                      • 29727_0_Protos_Pinakon
                      • 29727_0eisLIAMPH_pin
                      • 29727_1_AGG_pin
                      • 29727_2_KATSAD_pin
                      • 29727_5_PLIAK_pin
                      • 29727_6_PREKA_pin
                      • 29727_10_GAMB_pin
                      • 29727_12_STAUR_pin
                      • 29727_13_SEPM_pin
                      • 29727_14_BOLLEN_pin
                      • 29727_17_KAPPA_pin
                      • 29727_18_DEOUD_pin
                      • 29727_25_SERRIpin
                      • 29727_26_PUPPO_pin
                      • 29727_27_SCHMID_pin
                      • 29727_29_STEF_pin
                      • 29727_30_MPAXL_pin
                      • 29727_31_KAR_pin
                      • 29727_32_HORST_pin
                      • 29727_34_ALEX_pin
                      • 29727_35_KABB_pin
                      • 29727_37_LEONpin
                      • 29727_39_TSIL_pin
                      • 29727_40_TSA_pin
                      • 29727_41_MPAI_pin
                      • 29727_43_HEINZE_pin
                      • 29727_44_FENN_pin
                      • 29727_46_DOCS_pin
                      • 29727_47_KOGLERpin
                      • 29727_50_TEKOCAKpin
                      • 29727_56_NIARpin
                      • 29727_60_PUPPOpin
                      • 29727_63_LAZApin
                      • 29727_65_VREKAJpin
                      • 29727_66_KOTpin
                      • 29727_67_XIDpin
                      • 29727_68_MHTSpin
                      • 29727_70_TRIANpin
                      • 29727_73_TRAKpin
                      • 29727_74_BERETIpin
                      • 29727_79_KYRpin
                      • 29727_82_ROTROFFpin
                      • 29727_85_GIROSpin
                      • 29727_87_GOUNpin
                      • 29727_89_PREKpin
                      • 29727_93_BASILpin
                      • 29727_94_KYRpin
                      • 29727_95_KARpin
                      • 29727_99_NICOpin
                      • 29727_101_FAKpin
                      • 29727_102_GIZpin
                      • 29727_103_STAI_pin
                      • 29727_108_POYLpin
                      • 29727_109_KALpin
                      • 29727_110_PANpin
                      • 29727_111_LOLpin
                      • 29727_112_XAIRpin
                      • 29727_113_SCHAUERpin
                      • 29727_116_KARpin
                      • 29727_118_SUHALpin
                      • 29727_121_VDOVpin
                      • 29727_124_LAFLIpin
                        • PINAKES_Bpdf
                          • 29727_0_Protos_Pinakon
                          • 29727_0eisLIAMPH_pin
                          • 29727_1_AGG_pin
                          • 29727_2_KATSAD_pin
                          • 29727_5_PLIAK_pin
                          • 29727_6_PREKA_pin
                          • 29727_10_GAMB_pin
                          • 29727_12_STAUR_pin
                          • 29727_13_SEPM_pin
                          • 29727_14_BOLLEN_pin
                          • 29727_17_KAPPA_pin
                          • 29727_18_DEOUD_pin
                          • 29727_25_SERRIpin
                          • 29727_26_PUPPO_pin
                          • 29727_27_SCHMID_pin
                          • 29727_29_STEF_pin
                          • 29727_30_MPAXL_pin
                          • 29727_31_KAR_pin
                          • 29727_32_HORST_pin
                          • 29727_34_ALEX_pin
                          • 29727_35_KABB_pin
                          • 29727_37_LEONpin
                          • 29727_39_TSIL_pin
                          • 29727_40_TSA_pin
                          • 29727_41_MPAI_pin
                          • 29727_43_HEINZE_pin
                          • 29727_44_FENN_pin
                          • 29727_46_DOCS_pin
                          • 29727_47_KOGLERpin
                          • 29727_50_TEKOCAKpin
                          • 29727_56_NIARpin
                          • 29727_60_PUPPOpin
                          • 29727_63_LAZApin
                          • 29727_65_VREKAJpin
                          • 29727_66_KOTpin
                          • 29727_67_XIDpin
                          • 29727_68_MHTSpin
                          • 29727_70_TRIANpin
                          • 29727_73_TRAKpin
                          • 29727_74_BERETIpin
                          • 29727_79_KYRpin
                          • 29727_82_ROTROFFpin
                          • 29727_85_GIROSpin
                          • 29727_87_GOUNpin
                          • 29727_89_PREKpin
                          • 29727_93_BASILpin
                          • 29727_94_KYRpin
                          • 29727_95_KARpin
                          • 29727_99_NICOpin
                          • 29727_101_FAKpin
                          • 29727_102_GIZpin
                          • 29727_103_STAI_pin
                          • 29727_108_POYLpin
                          • 29727_109_KALpin
                          • 29727_110_PANpin
                          • 29727_111_LOLpin
                          • 29727_112_XAIRpin
                          • 29727_113_SCHAUERpin
                          • 29727_116_KARpin
                          • 29727_118_SUHALpin
                          • 29727_121_VDOVpin
                          • 29727_124_LAFLIpin

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Κείμενα

7

ΜΝΗΜΗ

ΗΟΥΣ ΖΕΡΒΟΥΔΑΚΗ

Όταν κάποτε συζητούσαμε για το μέλλον αυτών των Συναντήσεων εκεί στα Χανιά και σκεφτόμασταν για τη μορφή που μπορούσαν να πάρουν κυρίως τη νομική γύρισε τότε και μου είπε laquoγιατί για να μαλώνουμε ποιος θα γίνει διευθυντήςraquo Η κουβέντα αυτή χαρακτηρίζει την Ηώ Δούλεψε πολύ για την υπόθεση αυτή Ήταν ο γραμματέας ο βοηθός και ότι άλλο χρειαζόταν Έβαζε σε τάξη πολλά πράγματα και τελείωνε πολλά Συγχρόνως όμως κατέθετε συνεχώς την κριτική άποψή της για το θέμα έτσι ώστε να μας κρατά σε μια σταθερή επιστημονική γραμμή αλλά και ορθούς

Ποτέ δεν ζήτησε για τον εαυτό της ένα οποιοδήποτε πλεονέκτημα ndash ίσως μόνο εκείνο της μη προβολής Ποτέ δεν επέβαλε την άποψή της όμως αυτή ήταν συνήθως η ορθή Ρωτούσε άκουγε και υιοθετούσε αυτό που υπηρετούσε την υπόθεσή μας Ενδιαφερόταν για την τεχνολογία των πήλινων αγγείων και τη χρήση τους και χαιρόταν με τα μικρά πράγματα τα παιχνίδια Παρακολουθούσε με προσοχή το θέμα των εργαστηρίων και των τεχνιτών Έτσι διαμορφώθηκε για το θέμα της ελληνιστικής κεραμικής μια επιστημονική δημοκρατική και έγκυρη σκέψη

Αγαπούσε τους τεχνίτες και τους τεχνικούς Ο στόχος της προστασίας και της ανάδειξης των πραγμάτων των μνημείων προέκυπτε από την πλούσια γνώση της επιστήμης Ενεργούσε με γνώση αλλά και με απέραντη όμως κρυμμένη αγάπη για όλους και όλα

Είμαστε πλούσιοι που τη γνωρίσαμε και τη ζήσαμε είμαστε φτωχότεροι που πια δεν είναι σήμερα εδώ μαζί μας να μας επιβραβεύσει με το μικρό χαμόγελο της ικανοποίησης για όσα προσπαθούμε

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥ

8

IN MEMORIAM

I ZERVOUDAKI

Once in Chania when we were discussing the future of these Meetings and debating what form ndash presumably legal ndash they might take she turned to me and said ldquoWhy so we can fight over who will be the Directorrdquo That was typical of Io She worked endlessly for this forum She was secretary aide and anything else that was required She sorted things out and polished things off and was always ready with a quiet observation to keep us straight and on the right track

She never sought anything for herself ndash except perhaps to remain in the background She never imposed her opinions although her view was usually the correct one She asked and she listened and adopted whatever best served the matter in hand She was interested in the technology and use of pottery vessels and delighted in toys and other small things She paid close attention to matters relating to craftsmen and workshops and thus developed a sound scientific and democratic knowledge of the field

She loved craftsmen and technicians The aim of protecting and displaying monuments and things belonging to them emerged from the abundance of her scientific knowledge She acted with awareness and understanding and with a love for all and for everything that was as boundless as it was unobtrusive

We are the richer for having known her and all the poorer that she is no longer here among us to reward with us a quiet smile of satisfaction for our endeavours

STELLA DROUGOU

9

Θύμηση ΗούςΈνα χρόνο μετά

Aσφαλώς θα τη δυσαρεστούσε και θα αισθανόταν άβολα η Ηώς η Ζερβουδάκη στην περίπτωση που θα ήταν δυνατό να παρευρισκόταν στη σημερινή σύναξη

Την αφιερωμένη στη μνήμη της

Και θα αντιδρούσε έντονα σε κάθε από μέρους μας προσπάθεια αναφοράς στο ακέραιο του χαρακτήρα της Υπογράμμισης της πρόθυμης αρωγής με συμβουλές και βιβλιογραφικές πληρο-φορίες προς όλους εκείνους που επεδίωκαν να γίνουν κοινωνοί της γνώσης και της ευαισθησίας της Έξαρσης του αποδεδειγμένου ενδιαφέροντός της για τα τεκταινόμενα σε ακτίνα αντοχής του θάρρους και της ομοψυχίας

Πρωτοστάτις σε από κοινού με άλλους εγχειρήματα ήδη από τη δεκαετία του 1980 οπότε εγκαινιάστηκε ο θεσμός της διοργάνωσης επιστημονικών συναντήσεων για την ελληνιστική κεραμική δεν εφείσθη κόπων για την ευόδωσή τους Με προσωπική μάλιστα εργασία ακόμη και χειρωνακτική ουδέποτε έπαψε να συνεισφέρει ενεργά και με εκείνο το πρακτικό μυαλό που τη χαρακτήριζε στα όσα ενίοτε απαιτούσε η ανάληψη ενεργειών και πέραν των προσωπικών της πεποιθήσεων πολλές φορές

Θεράπαινα και μύστις του λάθε βιώσας συμμετείχε εκθύμως σε κάθε είδους πρωτοβουλία που θα ανεδείκνυε την αρετή και τη μάθηση ndash το μέτρο εν ολίγοις ndash ως τρόπο ζωής και με εκείνη την περίεργη εκκωφαντική σιωπή της αποστόμωνε την αβελτηρία των αιθεροβαμόνων της ευκαιρίας Και του επιστημονικού τυχοδιωκτισμού

Μακράν των οποιωνδήποτε επιστημοφανών προβολών στο γνωστό κοινό των ειδικών έδωσε μέγεθος και ήθος στα μικρά και ταπεινά εμφυτεύοντας ζωή στον πηλό και το μέταλλο Κυρίως των χρόνων που της ταίριαζαν των ελληνιστικών

Χαρακτηρισμοί όπως laquoμεγάλη Κυρία της Κεραμικήςraquo ndash τόσον επιζητητοί από άλλες ήσσο-νος σημασίας ομοτέχνους της ndash όχι μόνο την άφηναν αδιάφορη με ένα υπομειδίαμα ειρωνείας (αυτογνωσίας γνώρισμα) αλλά και την εκνεύριζαν ως εκφράσεις κενοδοξίας κατεξοχήν και κολακείας

Ως Πυθία μάντις μάντις κακών εντούτοις είχε προ ετών διερωτηθεί κατά πόσον η φυσική μοίρα των ανθρώπων θα της επέτρεπε να συμμετάσχει στη Συνάντηση των Ιωαννίνων Η φυσι-κή μοίρα των ανθρώπων που δυστυχώς την παραμόνευε σε ενέδρα έξω από τον ίδιο εκείνο το χώρο στον οποίο είχε αφιερώσει μεγάλο τμήμα της πνευματικής της ζωής

Θα μας λείψει η Ηώς η Ζερβουδάκη Θα μας λείψει η σοφία της η προστατευτική χειρονομία σε ένα νεανικό ώμο το σπάνιο αλλά μεστό ομορφιάς γέλιο της ndash το άφθονο και το παιδικό

10

μέχρι δακρύων Η απλοχεριά της δείγμα ανωτερότητας και πηγαίου ενδιαφέροντος προς τους ανερχόμενους Θα μας λείψει Η ζωντάνια και τα νιάτα της Ναι τα νιάτα της

Κι ας είμαστε σχεδόν σίγουροι ότι είναι ακόμη και τώρα εδώ παρούσα ανάμεσά μας η μορφή της καθιστή στην πρώτη σειρά να σημειώνει σαν τακτική μαθήτρια τα όσα σημαντικά ακούσματα

Θα την περιμένουμε πάντα να προβάλει με σταθερό βήμα πίσω από τη γωνία της αδιαφορίας και της προχειρότητας σταθερή στην ώρα της με τα χαρτιά της στη σάκα τις μεθοδευμένες προτάσεις της τον αντικρούοντα κουδουνιστό της λόγο

Σε όλα τα μήκη της επιστημοσύνης τους μεσημβρινούς της συναδελφικότητας τον ισημερινό της φιλίας μακρά από τα τετριμμένα την αναμένουμε όλοι μας να αποτολμήσει την έκπληξη και να ξαναφανεί έφιππη σαν ασυμβίβαστη παραδοχή της μοίρας

Τώρα που οι καιροί κοιτάχθηκαν στα μάτια και αναγνώρισαν τη φτώχια τους την καρτερούμε την Ηώ τη Ζερβουδάκη σαν άλλο Βελλερεφόντη την καρτερούμε στις προσδοκίες μας να μας απελευθερώσει από το τέρας της πνευματικής νωχέλειας και της αβουλίας

ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥ

11

HΩΣ ZEPBOYΔAKHH συνάδελφος η δασκάλα η συνεργάτις

Για την προσωπικότητα και το έργο της Ηούς Ζερβουδάκη υπάρχουν πολλά που πρέπει να ει-πωθούν και θα ειπωθούν σίγουρα στο μέλλον Η δική μου μικρή συμβολή τη στιγμή αυτή ας πε-ριοριστεί στην αναφορά μερικών βιωμάτων μου σχετικά με την Ηώ όπως τη γνώρισα σαν συ-νάδελφο δασκάλα και συνεργάτιδα

Στα πρώτα μου βήματα ως Επιμελήτριας των Αρχαιοτήτων στην Αρχαιολογική Υπηρεσία γνώρισα την Ηώ Ζερβουδάκη ως Πρόεδρο του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων η οποία μάλι-στα στις 24 Ιουνίου του 1980 υπέγραψε μαζί με τη Λιάνα Παρλαμά ως Γραμματέα το έγγραφο αποδοχής του αιτήματός μου να γίνω μέλος του Συλλόγου Από την εποχή εκείνη η Ηώς ήταν για μένα μια μεγαλύτερη συνάδελφος για την οποία έτρεφα απεριόριστη εκτίμηση και ιδιαίτε-ρο σεβασμό γνωρίζοντας το υπηρεσιακό και επιστημονικό της έργο αλλά κυρίως το ήθος της

Η αφορμή για μια πιο ουσιαστική προσέγγιση μεταξύ μας σε επιστημονικό επίπεδο δόθηκε κατά τη διάρκεια του Διεθνούς Συνεδρίου για την Αρχαία Θεσσαλία αφιερωμένου στη Μνήμη του Δ Ρ Θεοχάρη το οποίο διοργανώθηκε από τη ΙΓacute Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων στον Βόλο το φθινόπωρο του 1987 Στο Συνέδριο αυτό παρουσίασα για πρώτη φορά τη σωστική ανασκαφική έρευνα που διενήργησα σε ένα εργαστήριο κεραμικής της ελλη-νιστικής εποχής στην αρχαία πόλη των Φερών στη θέση του σημερινού Βελεστίνου στο Νομό Μαγνησίας Ανάμεσα στα ευρήματα της ανασκαφής συγκαταλέγονταν και πολλά τμήματα μη-τρών για την κατασκευή ανάγλυφων σκύφων οι οποίες μήτρες γενικά αποτελούν αντικείμε-να σπάνια σε ολόκληρη τη Θεσσαλία Η Ηώς που παρακολουθούσε το Συνέδριο διακρίνο-ντας αμέσως τη σημασία των ευρημάτων με παρότρυνε και με ενεθάρρυνε να τα παρουσιάσω σε ανακοίνωση στη Β΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική που ως γνω-στόν πραγματοποιήθηκε στη Ρόδο το έτος 1989 και μου έδωσε έτσι την ευκαιρία να εμπλακώ ενεργά στον αναδυόμενο τότε θεσμό αυτών των Συναντήσεων ο οποίος ήδη έχει υπερβεί χρο-νικά την εικοσαετία Οι συμβουλές οι επισημάνσεις και οι παρατηρήσεις της ήταν καθοριστι-κής σημασίας για την εκ μέρους μου προσέγγιση του συγκεκριμένου επιστημονικού αντικειμέ-νου ώστε να θεωρώ την Ηώ πραγματική δασκάλα μου σε θέματα ελληνιστικής κεραμικής Η αδιάλειπτη συμμετοχή μου από τότε μέχρι σήμερα σε όλες τις Συναντήσεις εμπνέεται και από τη δική της πίστη και προσήλωση στους στόχους που θέτει κάθε φορά η Επιστημονική Επιτρο-πή μετά από συζήτηση με τους Συνέδρους

Η πιο σημαντική στιγμή της συμμετοχής μου στις Επιστημονικές Συναντήσεις για την Ελλη-νιστική Κεραμική ήταν η διοργάνωση της ΣΤacute Συνάντησης στον Βόλο την άνοιξη του 2000 με κύριο θέμα την ελληνιστική κεραμική στη Θεσσαλία Τότε τα τρία βασικά μέλη της Επιστημο-νικής Επιτροπής η Ηώς Ζερβουδάκη η Στέλλα Δρούγου και ο Γιάννης Τουράτσογλου μου έκαναν τη μεγάλη τιμή να με προτείνουν ως τέταρτο μέλος της Επιτροπής Έτσι μου δόθηκε

12

για πρώτη φορά η ευκαιρία για μια πιο στενή πολύπλευρη και δημιουργική συνεργασία με την Ηώ και με τα άλλα δύο μέλη της Επιτροπής η οποία θεωρώ ότι υπήρξε ανεπανάληπτη εμπει-ρία στη διαδρομή μου ως μέλους της Αρχαιολογικής Οικογένειας Η μεθοδικότητα η αποφα-σιστικότητα και η αυστηρότητα σε ορισμένες περιπτώσεις της Ηούς συνετέλεσαν στην επιτυ-χία και της ΣΤacute Συνάντησης

Σήμερα στην έναρξη των εργασιών της Ηacute Επιστημονικής Συνάντησης για την Ελληνιστι-κή Κεραμική η Ηώς Ζερβουδάκη δεν είναι μαζί μας σαν φυσική παρουσία Η απουσία της εί-ναι οδυνηρά αισθητή όμως το πνεύμα της βρίσκεται κοντά μας και εξακολουθεί να μας εμπνέ-ει ώστε να συνεχίσουμε το Έργο στο οποίο εκείνη είχε αφιερώσει σημαντικό μέρος των δημι-ουργικών δραστηριοτήτων της

APΓYPOYΛA ΔOYΛΓEPH-INTZEΣIΛOΓΛOY

13

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Λ ΖΑΧΟΣ - ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗ Ηacute Επιστημονική Συνάντηση για την ΕλληνιστικήΚεραμική 19-21

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ

ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΙΑΜΠΗ Η οικονομία της βορειοδυτικής Ελλάδας κατά την ελληνιστική περίοδο Ήπειρος Ακαρνανία και Αιτωλία νησιά του Ιονίου 25-62

ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Κεραμική ελληνιστικών χρόνων από δημόσιο κτίριο της Αμβρακίας 63-67

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ Ταφικά σύνολα πρώιμης και μέσης ελληνιστικής περιόδου από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας 68

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Ελληνιστική κεραμική από οικία της Αμβρακίας Πινάκια και ανάγλυφοι σκύφοι 69-83

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣ - ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ Ελληνιστική κεραμική από τη νεκρόπολη του Ορράου 84

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥ Ελληνιστική κεραμική από δημόσιο κτίριο στην ακρόπολη laquoΜεγάλου Γαρδικίουraquo στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων 85-95

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣΕλληνιστική κεραμική από τη δυτική στοά της αγοράς στον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 96

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ Ελληνιστική κεραμική από τα Γίτανα 97-108

ΓΑΡΥΦΑΛΙΑ ΜΕΤΑΛΛΗΝΟΥ Ελληνιστική κεραμική από το ταφικό μνημείο στη Ρίζιανη 109

ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΛΑΜΠΡΟΥ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΡΟΣΟΥ Ελληνιστική κεραμική από την ανασκαφή τάφων στο νεκροταφείο και την ευρύτερη περιοχή της Ντόλιανης (αρχαία Φανοτή) 110

ANNA GAMBERINI Hellenistic Fine Ware Finds in Phoinike (Kaonia) Local Production and Imports 111-115

DHIMITER CONDI Hellenistic Pottery from Butrint 116

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗ Ερυθρόμορφες λήκυθοι υστεροκλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων σε τάφους της Αιτωλοακαρνανίας Πρώτη παρουσίαση 117-124

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕΡΜΠΕΤΗ - ΤΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ Ελληνιστική κεραμική από το νεκροταφείο των Οινιαδών 125-132

ELIZABETH A BOLLEN The Hellenistic Pottery of Kalydon and Chalkis Aitolias 133-138

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ Ελληνιστική παιδική ταφή από τη βόρεια νεκρόπολη της αρχαίας Κέρκυρας 139

ΓΟΥΛΙΕΛΜΑ-ΚΥΡΙΑΚΗ ΑΥΓΕΡΙΝΟΥ Δύο κλειστά ταφικά σύνολα από την Κέρκυρα και τους Παξούς 140

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑ Ελληνιστική κεραμική laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo από το βόρειο νεκροταφείο της Λευκάδας 141-150

MARIA DEOUDIΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ Die spaumltklassisch- hellenistisches Tafel- und Essgeschirr aus der Houmlhle- Loizos aus Ithaka 151-157

CATHERINE MORGAN Change and Continuity The Nature of Roman Influence in the Hellenistic Ceramic Assemblages of Northern Ithaka 158

Α ΣΩΤΗΡΙΟΥ ΚΑ Ελληνιστική κεραμική από το βόρειο νεκροταφείο της Σάμης 159

Α ΣΩΤΗΡΙΟΥ ΚΑ Ελληνιστική κεραμική από το νότιο νεκροταφείο της Σάμης 160

ΡΩΞΑΝΗ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΡΟΣΟΥ Εικονογραφικά μοτίβα στα αγγεία της ελληνιστικής περιόδου από τη ΒΔ Ελλάδα 161

ΝΙΚΟΣ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ Ελληνιστική κεραμική από την πόλη της Ζακύνθου 162

ANTONIA SERRITELLA Poseidonia-Paestum La ceramica a vernice nera dallrsquo ekklesiasterion 163-174

FABIO MOSCA - PAOLA PUPPO Dinamiche commerciali nel Mediterraneo Occidentale La ceramica megarese a Malta 175-180

STEPHAN G SCHMID Imported Mould Made Bowls from Enseacuterune (France) and the Long Distance Trade in the Hellenistic Mediterranean 181-188

KARL GERHARD HEMPEL Hellenistische Keramik in Apulien 189

14

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΡΑΙΚΟΣΌροι και συνθήκες της μετάβασης στην κεραμική των ελληνιστικών χρόνων Το παράδειγμα της Βέροιας 190

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 191-204

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 205-233

ΦΑΝΟΥΡΙΑ ΔΑΚΟΡΩΝΙΑ Λοκρική laquoterra sigillataraquo 234

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗ Αιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 235-243

ΕΛΕΝΗ ΣΑΡΡΗ Κλειστά σύνολα ελληνιστικής κεραμικής από το Άργος 244

HORST SEILHEIMER Die hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 245-256

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥ Ερμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 257-262

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗ Ύστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 263-274

VERONIKA MITSOPOULOS-LEON Einige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 275-283

ANNETTE PEIGNARD-GIROS Vases agrave parois fines trouveacutes dans les fouilles de Deacutelos problegravemes de typologie et de chronologie 284

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥ Ελληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 285-290

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗ Εργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 291-300

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗ Πρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 301-312

LARS HEINZE Attic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 313-318

BILLUR TEKKOumlK Hellenistic Period Pottery Production at Troy 319

CHRISTINE ROGL Ephesos und seine Reliefbecher Eine Analyse der Produktion und Verbreitung 320

NINA FENN Priene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 321-322

ERTEKIN M DOKSANALTI Three Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 323-336

PATRICIA KOumlGLER Knidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the LateHellenism 337-340

ADELE FEDERICA FERRAZZOLI The Hellenistic Pottery from the Excavation of Elaiussa Sebaste in Cilicia (Turkey) 341

LEVENT ZOROĞLU Transition from the Persian to the Ptolemaic Periods the Late Classical and Early Hellenistic Tomb Contexts from Kelenderis in Rough Cilicia 342

MEHMET TEKOCAK Evaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 343-349

EWDOKSIA PAPUCI-WŁADYKA Closed Deposit from the Cistern South of the Villa of Theseus in Nea Paphos Cyprus 350

DALIT REGEVThe Phoenician Origins of Eastern Sigillata A 351-363

SABINE LADSTAumlTTERBecoming Greek ndash Staying Egyptian A Pottery Contribution to the Hellenisation of Upper Egypt 364-365

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 369-374

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥ Πρώιμη ελληνιστική κεραμική τάφων από το Δημαριό Άρτας 375

COLETTE BEESTMAN-KRUYSHAAR City and Countryside The Pottery of New Halos Thessaly 376

ΠΟΛΥΞΕΝΗ ΑΔΑΜ ΒΕΛΕΝΗ Η οικοσκευή αγροτικού συγκροτήματος στην Ασπροβάλτα 377

VERA BITRAKOVA GROZDANOVA - NADA POČUČA KUZMANNotes sur la ceacuteramique des neacutecropoles de la ville de Lychnidos et de sa reacutegion 378

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPO Recenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 381-388

SILVANA BLAZEVSKA Pottery Production in the Lower Vardar Valley Characteristics Diffusion and Relationship 389

15

OCTAVIAN BOUNEGRU Pergame La dynamique spatiale de la production ceacuteramique fine agrave lrsquoeacutepoque helleacutenistique 390

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗ Αποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 393-397

MARIA TRAPICHLER Cooking Vessels and Cooking Devices from Velia Southern Italy The Development from Hellenistic to Roman Times 398

BASHKIM VREKAJ Leacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 399-406

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑ Τυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 407-424

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥ Ευβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 425-439

ELIZABETH LANGRIDGE-NOTI Between East and West Plaketten-vases in Laconia 440

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥ Το αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 441-466

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ Πήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 467-474

DENIS ZHURAVLEV Hellenistic Lamps of the Bosporan Kingdom 475

VASILICA LUNGU Amphores pseudo-panatheacutenaiumlques helleacutenistiques Approches de lrsquoarcheacuteologie en mer Noire 476

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗ Από τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 477-485

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETI La ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 489-500

ΕΦΗ ΣΑΡΑΝΤΗ Στρωματογραφημένη κεραμική από το οικόπεδο ιδιοκτησίας Ν Παπαβασιλείου στη Ναύπακτο 501

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΚΑΛΛΙΝΤΖΗ - ΚΥΡΙΑΚΗ ΧΑΤΖΗΠΡΟΚΟΠΙΟΥ - ΜΑΡΙΑ ΧΡΥΣΑΦΗ Στρωματογραφική έρευνα στο νότιο περίβολο των Αβδήρων Δυνατότητες ιστορικής ερμηνείας των ανασκαφικών δεδομένων 502

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥ Ο laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 503-513

ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΚΑΜΑΤΗΣ Αγορά Πέλλας Κλειστό σύνολο δημόσιου πηγαδιού 514

ΠΟΛΥΞΕΝΗ ΜΠΟΥΓΙΑ Κεραμική από υστεροελληνιστικό στρώμα καταστροφής στην Ηράκλεια Τραχινία 515

ΚΥΡΙΑΚΗ ΚΑΛΛΙΓΑ Ελληνιστική Θήβα η κεραμική της laquoΟικίας Βraquo και τα νέα στοιχεία για την παρουσία των Ρωμαίων στη Βοιωτία 516

SUSAN I ROTROFF The Pottery from the Agora Bone Well 517-527

GUY SANDERSA Re-examination of the South Stoa Wells at Corinth 528

SARAH A JAMES Νέα χρονολόγηση της κορινθιακής ελληνιστικής επιτραπέζιας κεραμικής Ο αγρός της Παναγίας 529-534

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZA Eastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 535-545

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΕΝΗ Χρονολογικά προβλήματα της ελληνιστικής κεραμικής σε συνάρτηση με τα νομίσματα σε κλειστά σύνολα ευρημάτων και στη στρωματογραφία 546

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥ Κλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 549-554

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣ Τρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 555-564

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ Ταφικά ευρήματα από τα Πλαίσια του Νομού Ιωαννίνων 565

ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΛΑΜΠΡΟΥ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΡΟΣΟΥ Κεραμική της ελληνιστικής περιόδου από την Ντόλιανη (αρχαία Φανοτή) 566

ΕΛΠΙΔΑ ΣΑΛΤΑΓΙΑΝΝΗ Αγγεία μεταφοράς και αποθήκευσης (αμφορείς πίθοι) από το Δυμόκαστρο (αρχαία Ελίνα) 567

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗ - ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΥ Ανάγλυφη ελληνιστική κεραμική από τον αρχαιολογικό χώρο Δυμοκάστρου Θεσπρωτίας 568

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 569-572

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥ Ελληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 573-580

16

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑ Σύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 581-588

FRANZISKA LANG - LAZAROS KOLONAS ET ALPortable ED-RFA (P-ED-XRF) Neue Wege der Keramikforschung in Akarnanien (Westgriechenland) - Vorlaumlufige Ergebnisse 589-596

GREGOR DOumlHNER Stratos (Akarnania) Technological Aspects of Ceramic Production 597-601

ΛΑΜΠΡΙΝΗ ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΥ - ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΒΑΣΙΟΣ Τεφροδόχα αγγεία από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 602 NICO SCHWERDT Keramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 603-609

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗ - ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣ Ελληνιστική κεραμική από κλειστά ταφικά σύνολα πόλεων της παράλιας και κεντρικής Αιτωλίας 610

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ Ελληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 611-615

ΒΑΣΩ ΤΣΑΝΤΗΛΑ Ταφικά σύνολα από τη laquoΒαρναρράχηraquo (ανατολικό νεκροταφείο) της Ναυπάκτου Αιτωλοακαρνανίας 616

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ Ένας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 617-622

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗ Ελληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 623-630

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ - ΛΥΔΙΑ ΜΑΛΑΤΑΡΑΠαρατηρήσεις στην τυπολογία και τη χρήση κανθάρων και ληκύθων από τη Δυτική Ελλάδα 631-634

ΜΑΡΙΑ ΚΑΜΟΥΛΑΚΟΥ Ελληνιστική κεραμική από νεκροταφεία της Λειβαθούς Κεφαλληνίας 635

FABIANA FABBRI The Podere Cannicci Hellenistic Votive Deposit (Paganico Grosseto ndash Italy) 636

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣ Ελληνιστική κεραμική από τη ΒέροιαΤο οικόπεδο Νιώπα 637-638

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗ Κλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 639-646

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗ Τοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 647-657

EDUARD SHEHI Les vases de lrsquoArteacutemision de Dyrrhachion eacutetude preacuteliminaire 658

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣ Ελληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 659-660

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 661-667

CHRISTINE ROGL Multifunktionalitaumlt durch Formenwandel am Beispiel der hellenistischen Reliefbecher 668

CHRISTA SCHAUER Ein Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 669-676

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗ Κλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 677-684

ΕΙΡΗΝΗ ΓΑΒΡΙΛΑΚΗ Ένα ελληνιστικό σύνολο από την αρχαία Λάππα στην ενδοχώρα του Nομού Ρεθύμνης 685

ΝΤΟΡΑ ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΟΥ Ένα κλειστό σύνολο αμφορέων από την Κω 686

SUHAL SAĞLAN A Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 687-698

KRZYSZTOF DOMŻALSKILate Hellenistic Common Pottery Production Centre in Porphyreon (Lebanon) on the Levantine Coast 699

SERGEY SOLOVYOV The Hellenistic Ceramic Assemblage in the Closed Deposit from Asiatic Bosporus (Taman Peninsula Russia) 700

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKO Ancient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 701-702

IRINA VDOVICHENKO - ALEXANDER YERMOLIN The Hellenistic Ceramics (Late 4th-2nd Cent BC) from the Rescue Excavation of the Panticapeum in 2004-2007 703

TATIANA EGOROVA Black-glazed Ceramics of Chersonnesos Manufacture from the Sites of the North-Western Crimea 704

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHIN A Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 705-716

ΣΥΝΟΨΗ - SUMMARY

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥ Σύνοψη των εργασιών της Ηacute Επιστημονικής Συνάντησης για την Ελληνιστική Κεραμική 719-721

STELLA DROUGOU8th Scientific Meeting on Hellenistic Pottery 722-724

17

ΣYNTOMOΓPAΦIEΣ - BIBΛIOΓPAΦIA

Eκτός από τις καθιερωμένες συντομογραφίες χρησιμοποιούνται και οι ακόλουθες

Α΄ΕλλΚερ Α΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική Ιωάννινα 1986 Ιωάννινα 1989

Agora IV RH Howland Greek Lamps and their Survivals The Athenian Agora IV Princeton New Jersey 1958

Agora V HS Robinson Pottery of the Roman Period Chronology The Athenian Agora V Princeton New Jersey 1959

Agora XII BA Sparkes - L Talcott Black and Plain Pottery of the 6th 5th and 4th Centuries BC The Athenian Agora XII Princeton New Jersey 1970

Agora XXII SI Rotroff Hellenistic Pottery Athenian and Imported Moldmade Bowls The Athenian Agora XXII Princeton New Jersey 1982

Agora XXIX SI Rotroff Hellenistic Pottery Athenian and Imported Wheelmade Table Ware and Related Material The Athenian Agora XXIX Princeton New Jersey 1997

Agora XXXIII SΙ Rotroff Hellenistic Pottery The Plain Wares The Athenian Agora XXXIII Princeton New Jersey 2006

Ακαμάτη Τάφοι Πέλλας Μ Λιλιμπάκη-Ακαμάτη Λαξευτοί θαλαμωτοί τάφοι της Πέλλας Αθήνα 1994Ακαμάτης Μήτρες ΙΜ Ακαμάτης Πήλινες μήτρες αγγείων από την Πέλλα Θεσσαλονίκη 1985 (α΄ έκδ) Πέλλας Αθήνα 1993 (βacute έκδ) Alt Aumlgina II E Walter-Karydi -W Felten - R Smetana-Scherer Spaumltklassische und hellenistische Keramik

Alt Aumlgina II1 1982Β΄ΕλλΚερ Β΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Ρόδος 22-25 Μαρτίου

1989 Αθήνα 1990Bruneau 1970 Ph Bruneau Tombes drsquoArgos BCH 94 (1970) 437-531Γ΄ΕλλΚερ Γ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Θεσσαλονίκη 24-2 Σεπτεμ-Γ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Θεσσαλονίκη 24-2 Σεπτεμ-

βρίου 1991 Αθήνα 1994Corinth IV II O Broneer Terracotta Lamps Corinth IV II Cambridge Massachusetts 1930Corinth VII III GR Edwards Corinthian Hellenistic Pottery Corinth VII III Princeton 1975Δ΄ΕλλΚερ Δ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Μυτιλήνη Μάρτιος 1994

Αθήνα 1997Deacutelos XXVI Ph Bruneau Les lampes Deacutelos XXVI Paris 1965Deacutelos XXVIΙ Ph Bruneau Lrsquoicirclot de la maison des comeacutediens Deacutelos XXVIΙ Paris 1970Deacutelos XXXI A Laumonier La ceacuteramique helleacutenistique agrave reliefs 1 Ateliers ldquoioniensrdquo Deacutelos XXXI Paris

1977Demetrias I V Milojčić - D Theocharis (εκδ) Die Deutschen Archaumlologischen Ausgrabungen in Thessalien

Demetrias I Bonn 1976Δρούγου Λύχνοι Πέλλας Στ Δρούγου Ανασκαφή Πέλλας 195-1964 Οι πήλινοι λύχνοι Αθήνα 1992Δρούγου 2005 Στ Δρούγου Βεργίνα Τα πήλινα αγγεία της Μεγάλης Τούμπας Αθήνα 2005Δρούγου - Τουράτσογλου Στ Δρούγου - Γ Τουράτσογλου Ελληνιστικοί λαξευτοί τάφοι Βεροίας Αθήναι 1980 Τάφοι Βεροίας Drougou - Touratsoglou 1991 St Drougou - I Touratsoglou Hellenistische Keramik aus Makedonien Chronologische Indizien

AntK 34 (1991) 13-21Ε΄ΕλλΚερ Ε΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Αθήνα 2000Ελεύθερνα ΙΙ2 Θ Καλπαξής - Α Furtwaumlngler - A Schnapp κά (εκδ) Ελεύθερνα Τομέας ΙΙ Ένα ελληνι-

στικό σπίτι (laquoΣπίτι Αraquo) στη θέση Νησί Ρέθυμνο 1994ΕλλΚερ Αιγαίου Ελληνιστική κεραμική από το Αιγαίο Hellenistic Pottery from the Aegean Μυτιλήνη 1994ΕλλΚερ Ηπείρου Ελληνιστική κεραμική από την Ήπειρο την Αιτωλοακαρνανία και τα Ιόνια νησιά Αιτωλοακαρνανίας Αθήνα 2009 Ιονίων νησιών ΕλλΚερ Θεσσαλίας Ελληνιστική κεραμική από τη Θεσσαλία Βόλος 2000ΕλλΚερ Κρήτης Ελληνιστική κεραμική από την Κρήτη Χανιά 1997

18

ΕλλΚερ Μακεδονίας Ελληνιστική κεραμική από τη Μακεδονία Hellenistic Pottery from Macedonia Θεσσαλονίκη 1991

ΕλλΚερ Πελοποννήσου Ελληνιστική κεραμική από την Πελοπόννησο Αίγιο 2005Ephesos IX V Mitsopoulos-Leon Die Basilika am Staatsmarkt in Ephesos Kleinfunde 1 Keramik

hellenistischer und roumlmischer Zeit Forschungen in Ephesos IX iiii Wien 1991Eretria II IR Metzger Die hellenistische Keramik in Eretria Eretria Ausgrabungen und Forschungen

II Berne 1969 Eretria IX K Gex Rotfigurige und weissgrundige Keramik Eretria Ausgrabungen und Forschungen IX

Lausanne 1993Ζ΄ΕλλΚερ Ζ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Αίγιο 4-9 Απριλίου 2005

Αθήνα 2011Θέμελης - Τουράτσογλου Π Γ Θέμελης - ΓΠ Τουράτσογλου Οι τάφοι του Δερβενίου Αθήνα 1997 Τάφοι Δερβενίου Θέματα Ελληνιστικής Θέματα Ελληνιστικής Κεραμικής στην Αρχαία Μακεδονία Topics on Hellenistic Κεραμικής Pottery in Ancient Macedonia Αθήνα 2012Georgiadou Totenkult und A Georgiadou Totenkult und elische Grabkeramik spaumltklassischer und hellenistscher Zeit elische Grabkeramik Thessaloniki 2005Gortina I A di Vita (επιμ) Gortina I Monografie della Scuola Archeologica Italiana di Atene e delle

Missioni Italiene in Oriente III Roma 1988Hayes 1985 JW Hayes Sigillate Orientali Enciclopedia dellrsquoArte Antica classica e orientale Atlante

delle forme ceramiche II Ceramica fine romana nel Bacino Meditteraneo (tardo ellenismo e primo impero) Roma 1985 1-96

Kabirion III U Heimberg Die Keramik des Kabirions Das Kabirenheiligtum bei Theben III 1982Καλτσάς 1983 Ν Καλτσάς Από τα ελληνιστικά νεκροταφεία της Πύλου ΑΔ 38 (1983) Μελέτες 1-77Kerameikos ΙΧ U Knigge Der Suumldhuumlgel Kerameikos ΙΧ Berlin 1976Kerameikos XI J Scheibler Griechische Lampen Kerameikos XI Berlin 1976Labraunda I P Hellstroumlm Pottery of Classical and Later Date Terracotta Lamps and Glass Labraunda II

1 Lund 1965Meacutedeacuteon V C Vatin - P Bruneau - C Rolley - T Hackens Tombes helleacutenistiques objets de meacutetal monnaies

Meacutedeacuteon de Phocide V Paris 1976Milet V1 AU Kossatz Funde aus Milet 1 Die megarischen Becher Milet V1 Berlin 1990Morel 1981 J-P Morel Ceacuteramique campanienne Les formes BEFAR 244 Roma 1981 19942Olynthus V DM Robinson Excavations at Olynthus Mosaics Vases and Lamps of Olynthus found in 1928

and 1931 Olynthus V Baltimore 1933Olynthus XIII DM Robinson Vases found in 1934 and 1938 Olynthus XIII Baltimore 1950Paphos III JW Hayes The Hellenistic and Roman Pottery Paphos III Nicosia 1991PergForsch 2 J Schaumlfer Hellenistische Keramik aus Pergamon Pergamenische Forschungen 2 Berlin 1968PergForsch 6 C Meyer-Schlichtmann Die Pergamenische sigillata aus der Stadtgrabung von Pergamon

Mitte 2 Jh v Chr - Mitte 2 Jh n Chr Pergamenische Forschungen 6 Berlin 1988Samaria-Sebaste III JC Crowfoot - GM Crowfoot - KM Kenyon Samaria-Sebaste Reports of the Work of the

Joint Expedition in 1931-1933 and of the British Expedition in 1935 No3 - The Objects from Samaria London 1957

ΣΤ΄ΕλλΚερ ΣΤ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική Βόλος 1-23 Απριλίου 2000 Αθήνα 2004

Stobi V Anderson-Stojanović Stobi The Hellenistic and Roman Pottery Princeton 1992Tarsus I H Goldman (εκδ) Excavations at Gozlu Kule Tarsus Vol I The Hellenistic and Roman

Periods Princeton 1950Thompson 1934 HA Thompson Two Centuries of Hellenistic Pottery Hesperia 3 (1934) 316-480 (reprinted in

HA Thompson - DB Thompson - S Rotroff Hellenistic Pottery and Terracottas Princeton 1987)UM LH Sackett (εκδ) Knossos From Greek City to Roman Colony Excavations at the Unexplored

Mansion II BSA Suppl 21 1992

661

Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα

Γιάννης Χαιρετάκης

Εισαγωγή

Τὴν δὲ νῦν [πόλιν] ἐν κόλπῳ κειμένην ἐπὶ χερρονησοειδοῦς τόπου συνάπτοντος πρὸς τὴν Ἀττικήν Με αυτά τα λόγια προσδιορίζει ο Στράβωνας (Γεωγρ ΙΧ 19) τη θέση της αρχαίας πόλης η οποία ταυτίζεται με το σημερινό οικισμό του Αμπελακίου Η πόλη με εύφορη γη και προστατευμένο λιμάνι1 ορίζεται στα βόρεια από τη χερσό-νησο της Πούντας και στα νότια από τη χερσόνησο της Κυνόσουρας Λίγα όστρακα μαρτυρούν εγκατάσταση στο Αμπελάκι ήδη από τα προϊστορικά χρόνια2 ενώ η ακμή του οικισμού τοποθετείται γύρω στο 570 πΧ μετά δηλαδή από την επιτυχή προσάρτηση της Σαλαμίνας στην Αθήνα (Πλούτ Σόλων Χ) Τις τελευταίες δεκαετίες ανασκαφές σωστικού χαρακτήρα έχουν δώσει σημαντικές πληροφορίες για την οργάνωση του οικισμού και την τοπογραφία της πόλης Κατά την ελληνιστική περίοδο οι οικίες καταλαμβάνουν τη νότια κλιτύ της χερσονήσου της Πούντας ενώ εργαστηριακού χαρακτήρα δομές τοποθετούνται στο δυτικότερο τμήμα της πόλης σε επαφή με το δυτικό σκέλος των τειχών3 Δημόσια κτίσματα τα οποία είδε ο Παυσανίας ( 5 και 1) δεν έχουν εντο 5 και 1) δεν έχουν εντο 5 και 1) δεν έχουν εντο-πιστεί και θα πρέπει να αναζητηθούν στο καταβυθισμένο σήμερα τμήμα του οικισμού ενώ ιερό της Βενδίδος σε προϋπάρχουσα μάλλον θέση ιερού της Αρτέμιδος τοποθετείται στην κορυφή της χερσονήσου της Πούντας4

Το ιστορικό πλαίσιο (3187-μέσα 3ου αι πΧ)

Το 187 πΧ ο Κάσσανδρος ύστερα από laquoπροδοσίαraquo των Σαλαμινίων προς τους Αθηναίους (Παυσ Ι 52) κυριεύει τη Σαλαμίνα και εγκαθιστά φρουρά η οποία παραμένει έως το 07 πΧ οπότε και ο Δη-

Θερμές ευχαριστίες οφείλω στην Δρ Ι Δεκουλάκου Επίτιμη Διευθύντρια Αρχαιοτήτων για την άδεια μελέτης του κεραμικού υλικού που προέρχεται από τις ανασκαφές που διενήργησε στη Σαλαμίνα Επίσης στον Π Δεδεβέση για τη συ-ντήρηση των λίθινων και κεραμικών ευρημάτων καθώς και στην Ά Κάττουλα υπεύθυνη αρχαιολόγο Σαλαμίνας και το προσωπικό του Μουσείου Σαλαμίνας για κάθε διευκόλυνση στη μελέτη του υλικού Η συντήρηση της κεραμικής χρημα-τοδοτήθηκε από το ίδρυμα Ψύχα και το Mediterranean Archaeological Trust UK

1 Σκύλαξ Περίπλους 57 κατὰ τοῦτό ἐστι Σαλαμὶς νῆσος καὶ πόλις καὶ λιμήν2 MG Taylor Salamis and the Salaminioi The Ηistory of an Unofficial Athenian Demos JC Gieben Amsterdam 1997 110 σημ

14 Γ Χαιρετάκης Το οικόπεδο Ζούγρη στο Αμπελάκι Σαλαμίνας στρωματογραφία και χρονολόγηση Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 5 2011 2527

3 Ι Δεκουλάκου Ανασκαφές στη Σαλαμίνα 19852007 Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 2 2008 12

4 Όπ

662

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

μήτριος ο Πολιορκητής την προσφέρει ως δώρο στους Αθηναίους Ο Δημήτριος επανέρχεται το 295 πΧ για να την κυριεύσει και να τοποθετήσει μακεδονική φρουρά η οποία παραμένει πιθανότατα έως και το 229 πΧ οπότε και το νησί laquoεπανενώνεταιraquo με την Αθή-να μετά την επιτυχή προέλαση του Άρατου αρχηγού της Αχαϊκής Συμπολιτείας (Πλούτ Άρατος 24) Κατά τη διάρκεια του Χρεμω-νίδειου πολέμου (2721 πΧ) η Σαλαμίνα αποτελεί βάση για τον Αντίγονο Γονατά όχι χωρίς επιπτώσεις όπως πληροφορούμαστε από γεγονότα της επόμενης περιόδου Γύρω στο 252 πΧ ο Αλέξαν-δρος γιος του Κρατερού διοικητής της Κορίνθου και της Εύβοι-ας εξεγείρεται ενάντια στον Αντίγονο Γονατά Ο Ηράκλειτος του Ασκληπιάδου ο διοικητής της μακεδονικής φρουράς που έχει ορί-σει ο Αντίγονος Γονατάς στον Πειραιά και μάλλον και στη Σαλαμί-να αναλαμβάνει την επισκευή των τειχών της πόλης (IG 2 1225) για να προετοιμαστεί προφανώς για τον πόλεμο ενάντια στον Αλέξαν-δρο Αυτό το γεγονός μας πληροφορεί έμμεσα ότι τα τείχη ή μέρος αυτών είχαν καταστραφεί παλαιότερα προφανώς την περίοδο του Χρεμωνίδειου πολέμου χωρίς να μπορεί να αποκλειστεί και άλλη καταστροφή σε τμήμα της πόλης ή του νησιού

Ανασκαφικά δεδομένα Tο οικόπεδο Zούγρη

Στη νότια κλιτύ της χερσονήσου της Πούντας5 στη συμβολή των οδών Τεύκρου και Ευρυσάκη ανασκάφηκε το οικόπεδο Ζούγρη έκτασης περίπου 15 στρέμματος6 (εικ 1) Η πρώτη ανθρώπινη παρουσία στην περιοχή που ερευνήθηκε ανάγεται στους μυκηναϊκούς χρόνους αν και δεν έχουν βρεθεί σταθερά κατάλοιπα αυτής της περιόδου7 Κατά τον ο και τον 5ο αι πΧ δημιουργούνται μικρές δομές εργαστηρια-κού και αποθηκευτικού χαρακτήρα ενώ από τα μέσα του 5ου και έως και το 2ο αι πΧ κατασκευάζονται οικίες οι οποίες εγκαταλείπονται στις αρχές του 1ου αι πΧ Η κατωφέρεια του εδάφους προς τον όρμο του Αμπελακίου επέβαλε την ανδηρωτή διάταξη των οικιών οι οποί-ες ανοικοδομούνται προσθετικά από Ν προς Β Τα όστρακα παλαιο-

5 Για τη θέση και τις ανασκαφές βλ Ι Δεκουλάκου Ανασκαφικές έρευνες στην Σαλαμίνα στο Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου (επιμ) Αργοσαρωνικός Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αργοσαρωνι-κού Πόρος 26-29 Ιουνίου 1998 τόμ Β´ Αθήνα 200 2944 και Ι Δεκουλάκου Σωστικές ανασκαφικές έρευνες στην Σα-λαμίνα προφορική ανακοίνωση στο laquoΒacute Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Το έργο μιας δεκαετίας 1994200 1820 Δεκεμβρίου 200raquo Ι Δεκουλάκου όπ (υποσημ )

6 Τα σχέδια των εικόνων 1 και 2 έχουν γίνει από τους Ε Τόλια Ν Μαστρονικόλα Γ Ορεστίδη και τον γράφοντα 7 Γ Χαιρετάκης όπ (υποσημ 2)

Εικ 1 Κάτοψη της ανασκαφής στο οικόπεδο Ζούγρη Με βέλος δηλώνεται η θέση του απορριμματικού αποθέτη

663

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

χριστιανικών βυζαντινών και μεταβυζαντινών χρό-νων που περισυνελέγησαν μαρτυρούν χρήσεις του χώρου και αυτές τις περιόδους

Στα μέσα του ου αι πΧ γίνεται ένας εκτεταμέ-νος καθαρισμός της περιοχής όπως μαρτυρά απορ-ριμματικός αποθέτης8 που ερευνήθηκε στο ανασκα-φικό τετράγωνο 0 (εικ 2) Η απορριμματική αυτή πρακτική αποτελεί μέρος μιας οργανωμένης και γε-νικότερης εκκαθάρισης της περιοχής για τη δημι-ουργία ανδήρων και την κατασκευή οικιών κάτω από ένα νέο πολεοδομικό σχεδιασμό Η τελευταία χρονολογικά κεραμική του αποθέτη ανήκει στο βacute τέταρτο του ου αι πΧ αλλά δεν μπορεί να προσ-διοριστεί με ακρίβεια πότε έγινε η εκκαθάριση της περιοχής και η επακόλουθη απόρριψη αν έγινε δη-λαδή μετά το 21 πΧ ή αργότερα και πότε η ανοι-κοδόμηση της νέας οικίας αμέσως μετά την απορ-ριμματική πρακτική ή αργότερα Είναι σημαντικό να ειπωθεί ότι στο υλικό του αποθέτη δεν υπάρχουν ίχνη που να δηλώνουν κάποια βίαιη καταστροφή Επίσης η ανοικοδόμηση νέων οικιών στα μέσα του ου αι πΧ που συνοδεύεται και από τη δημιουργία δρόμου πλ 550 μ στο μέσον περίπου του οικοπέ-δου αποτελεί ένδειξη για την ανάγκη στέγασης μεγαλύτερου αριθμού κατοίκων στην πόλη ίσως υπό το φόβο νέων απειλών

Η κεραμική

Η κεραμική που παρουσιάζεται εδώ προέρχεται από τον απορριμματικό αποθέτη9 (Πίν 220β δη 221α δστ) και από τα υποστρώματα των οικιών (Πίν 220α γ 221βγ στ12) στα οποία συγκεντρώθηκε κε-ραμική ως γέμισμα για τη δημιουργία των ανδήρων Στην πλειονότητά της είναι εισηγμένη από την Αθή-να και σε λίγες μόνο περιπτώσεις μπορούμε να διακρίνουμε μη αττική κεραμική ενώ δεν αναγνωρίζε-ται τοπική παραγωγή

Στη μελαμβαφή κεραμική ξεχωρίζουν οι τριφυλλόστομες οινοχόες οι οποίες δεν παρουσιάζουν με-γάλη διαφοροποίηση στην τομή τους έχουν δακτυλιόσχημη βάση σιγμοειδές σώμα και ψηλό λαιμό Συ-

8 Ο αποθέτης είναι διανοιγμένος στο βραχώδες πέτρωμα της Πούντας και έχει σχήμα ανεστραμμένου κώνου Στον άξονα ΒΝ έχει διάμετρο 180 μ ενώ στον άξονα ΑΔ ερευνήθηκε για 2 μ καθώς πάνω σε αυτόν ιδρύθηκε τοίχος με-ταγενέστερης οικίας

9 Ο αποθέτης περιείχε όστρακα αγγείων θαλασσινά όστρεα και λίγα λιθάρια μικρού και μεσαίου μεγέθους Οικοδομι-κό υλικό πέρα από λίγα τμήματα βοτσαλωτών δαπέδων δεν υπήρχε στο γέμισμά του Περιείχε κολουροκωνικές και πυ-ραμιδόσχημες αγνύθες τμήματα κεραμίδων λακωνικού τύπου λίγα οστά ζώων ένα λίθινο αλάβαστρο και μάζες σκωρί-ας Η απόρριψη ήταν ενιαία και δεν παρατηρήθηκε χρονική αλληλουχία στην απόρριψη των στρωμάτων Λίγα όστρακα λύχνου και μελαμβαφών πελικών τοποθετούνται χρονικά στον 5ο αι πΧ ενώ μικρή είναι και η ποσότητα ερυθρόμορ-φων και άλλων αγγείων του α΄ μισού και γ΄ τετάρτου του 4ου αι πΧ Η πλειονότητα της κεραμικής ανήκει στο τελευταίο τέταρτο του 4ουα΄ τέταρτο του ου αι πΧ Μικρότερη είναι επίσης η ποσότητα κεραμικής του β´ τετάρτου του ου αι πΧ Για μια πρώτη παρουσίαση βλ Γ Χαιρετάκης Ο αποθέτης του οικοπέδου Ζούγρη στο Αμπελάκι Σαλαμίνας πρώτα στοιχεία από τη μελέτη της κεραμικής Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 4 2010 1821

Εικ 2 Οικόπεδο Ζούγρη ανασκαφικό τετράγωνο 0 Κάτοψη του απορριμματικού αποθέτη

664

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

χνά είναι ακόσμητες10 (Πίν 220α) ενώ κάποτε φέρουν διακόσμηση με επίθετο λευκό χρώμα όπου στε-φάνια με φύλλα κισσού (Πίν 220β) ή μυρτιάς περιτρέχουν το λαιμό

Οι κάνθαροι κλασικού τύπου αποτελούν την πολυπληθέστερη ομάδα κεραμικής από τον αποθέτη και από τα υπόλοιπα στρώματα αυτής της περιόδου από αυτούς με απλό χείλος11 (Πίν 220γ) έως αυ-τούς με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo στο λαιμό12 (Πίν 220δ) συχνά με χείλος φτιαγ-μένο σε μήτρα Ενδιαφέρον παρουσιάζει η επιγραφή ΗΔ στη βάση κανθάρου του τελευταίου τετάρτου του 4ου αι πΧ13 (Πίν 220ε) η οποία αν δεν σχετίζεται με τον κάτοχο του αγγείου μπορεί να διαβαστεί ως το επίθετο ἡδύς αναφερόμενη στο κρασί που θα περιείχε ἡδύς οἶνος14 Αντίθετα οι κάνθαροι ελλη-νιστικού τύπου είναι συγκριτικά λιγότεροι Άλλα αγγεία πόσεως είναι οι σκύφοι αττικού και κορινθια-κού τύπου όπως τμήμα του σώματος και του χείλους με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύ-οςraquo όπου παριστάνονται στάχυα ανάμεσα σε κλαδιά με αντίρροπα αγκιστροειδή φύλλα των αρχών του ου αι πΧ15 (Πίν 220στ)

Στα μικρά ανοικτά αγγεία τη δεύτερη πολυπληθέστερη ομάδα αποτελούν οι φιάλες και τα φιαλίδια με δακτυλιόσχημη βάση και με έσω ή έξω νεύον χείλος16 (Πίν 220ζη) Συχνά στο εσωτερικό γύρω από τον πυθμένα φέρουν εμπίεστα ανθέμια που περιβάλλονται από δακτύλιο με στικτή διακόσμηση (rouletting) Την εικόνα συμπληρώνουν πινάκια και ιχθυοπινάκια Το σχεδόν πλήρες ιχθυοπινάκιο από τον αποθέτη (Πίν 221α) έχει δακτυλιόσχημη βάση ενώ δύο εδαφόχρωμες ταινίες υπάρχουν γύρω από το ημισφαιρι-κό κοίλωμα στον πυθμένα και στην περιφέρεια17

Στην υπόλοιπη κεραμική περιλαμβάνονται πυξίδες μυροδοχεία λήκυθοι λύχνοι σκεύη τελετουργικών πυρών κά Κάλυμμα πυξίδας (Πίν 221β) του τύπου Β της Αθηναϊκής Αγοράς18 έχει κυλινδρικό τοίχω-μα και κωνικό θόλο με πλατύ περίγυρο Ο περίγυρος διαχωρίζεται από το θόλο με εδαφόχρωμη ταινία ενώ ανάλογη ταινία διαχωρίζει το θόλο από χαμηλό έξαρμα στην κορυφή του Στη στεφάνη της θολω-τής επιφάνειας υπάρχει διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo με περιδέραιο από λογχόσχημα φύλλα από επίθετο αραιωμένο πηλό Ανάλογα καλύμματα προέρχονται από τάφο στο Αμπελάκι όπου το περιδέραιο από λογχόσχημα φύλλα εναλλάσσεται με περιδέραιο από προβασκάνια19 Το μελαμβαφές μυροδοχείο (Πίν 221γ) με χαμηλή δισκοειδή βάση ατρακτόσχημο σώμα και κοντό λαιμό που καταλή-γει σε πλατύ λοξότμητο χείλος φέρει δύο εδαφόχρωμες ταινίες στον ώμο20 Από τους λύχνους της περι-όδου αυτής από τον αποθέτη ένας ανήκει στον τύπο 2 D της Αθηναϊκής Αγοράς21 ένας στον τύπο 27 Α και οι υπόλοιποι στον τύπο 25 (25 Α 25 Β 25 Β rie 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το διrie 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το διrie) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι-

10 Agora XXX εικ 4 αριθ 47 πίν 4 11 Όπ εικ 4 αριθ 118 πίν 2 12 Όπ εικ 5 αριθ 2425 πίν 13 Όπ εικ 4 αριθ 810 πίν 1 14 Σε βάση κύλικας τύπου bolal του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμbolal του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμ του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμ-

ματα WK Kovacovic Die Eckterrasse an der Graumlberstrasse des Kerameikos Kerameikos XV Berlin 1990 1 αριθ S9 Σε βάση κανθάρου του β´ μισού του 4ου αι πΧ στην Ολβία αναγράφονται τα τρία πρώτα γράμματα AS Rujaeva ldquoGraffitirdquo στο NA Lejunkaja P G Bilde JM Hoslashjte VV Kraivina SD Kryžickij (επιμ) The Lower City of Olbia (Sector NGS) in the 6th Century BC to the 4th Century AD Vol 12 Aarhus Univerity Press 2010 508 αριθ S45 Ενιαία λέξη ἡδύοινος αναγράφε-ται στο σώμα κανθάρων από την Κόρινθο Corinth V αριθ 454 και 512

15 Agora XXX εικ 12 αριθ 155 πίν 15 Σ Ελευθεράτου (επιμ) Το Μουσείο και η ανασκαφή Ευρήματα από τον χώρο ανέγερσης του Νέου Μουσείου Ακρόπολης Οργανισμός Ανέγερσης Νέου Μουσείου Ακρόπολης Αθήνα 200 αριθ 121

16 Πίν 220ζ Agora XXX εικ 5 αριθ 1055105 πίν 78 Πίν 220η1 Agora XXX εικ 2 αριθ 980 Πίν 220η2 Agora XXX εικ 59 αριθ 89871 πίν 72

17 Agora XXX εικ 50 αριθ 710711 πίν 18 Όπ 18919019 ΜΙ Πωλογιώργη Χάλκινα κάτοπτρα από τη Σαλαμίνα ΑΕ 14 (2007) 171920 Agora XXX εικ 72 αριθ 11 πίν 85 21 Agora V

5

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

άστημα από το β´ μισό του 4ου έως το α΄ μισό του ου αι πΧ Στα τελετουργικά σκεύη περιλαμβάνονται μικκύλα φιαλίδια και λεκανίδες χαρακτηριστικά αγγεία των τελετουργικών πυρών έθιμο το οποίο έχει αναγνωριστεί και στη Σαλαμίνα22

Η άβαφη κεραμική περιλαμβάνει φιάλες λεκάνες και λεκανίδες με προχοές και πλαστικές διαμορφώ-σεις οινοχόες κάποιες με μελανόγραφη διακόσμηση23 κά Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι επι-τραπέζιοι αμφορείς με ωοειδές σώμα έξω νεύον χείλος και λαβές που ξεκινούν από πλαστικό δακτύ-λιο που περιτρέχει το λαιμό (Πίν 221δε) χαρακτηριστικό που τις εντάσσει στον Τύπο 2 της Αθηναϊκής Αγοράς24 Η σχεδόν ωοειδής τομή του σώματος δεν αλλάζει σε όλο τον ο αι πΧ όπως διαπιστώνου-με από ακέραια παραδείγματα στη Σαλαμίνα και την Αθήνα και το ύψος τους κυμαίνεται ανάμεσα στα 020 με 04 μ Σε τάφους στα Μέγαρα25 έχουν βρεθεί και μικρότερου μεγέθους αμφορείς όπου το ύψος τους κυμαίνεται από 011 έως 022 μ Το χρώμα του πηλού στα περισσότερα δείγματα της Σαλαμίνας είναι ανοικτό καστανό (25Y7 ale brown) συχνά με πολλές ασβεστολιθικές προσμείξεις (Πίν 221δ) ενώ μόλις ένα δείγμα φαίνεται να είναι προϊόν αττικού εργαστηρίου με ερυθρωπό πηλό (5YR5 yellowih red) και λιγότερες προσμείξεις (Πίν 221ε) Κατά τη Rotroff26 ο τόπος παραγωγής της μη αττικής ομάδας θα πρέ-πει να αναζητηθεί κάπου ανάμεσα σε Κόρινθο και Θήβα Η αναγνώριση του αμφορέα αυτού στη Σαλα-μίνα και σε διαφορετικά σύνολα κεραμικής που δεν θα συζητηθούν εδώ δηλώνει τη σαφή του παρου-σία στον Σαρωνικό27 Επιπλέον η εύρεση και των δύο αμφορέων που συζητήθηκαν (Πίν 221δε) στον αποθέτη του οικοπέδου Ζούγρη είναι ενδεικτική της ταυτόχρονης εισαγωγής τους στο νησί τόσο δηλα-δή από το βασικό κέντρο παραγωγής όσο και από την Αθήνα Με αφορμή έναν αμφορέα πιθανώς από την Πάρο η Rotroff28 υποθέτει με μεγάλη επιφύλαξη ως περιεχόμενο μέλι ή ξύδι Αν δεχθούμε ότι οι αμ-φορείς αυτοί εισάγονταν στη Σαλαμίνα για το περιεχόμενό τους και όχι ως κεραμικό είδος ιδίως σε μια περιοχή που δεν είχε κεραμική παραγωγή τότε το μέλι θα πρέπει να αποκλειστεί ως είδος που θα εισα-γόταν στη Σαλαμίνα καθώς η μελισσοτροφία ήταν μια από τις βασικές ασχολίες των κατοίκων της29 και θα ήταν μάλλον απίθανη η ανάγκη εισαγωγής μελιού από άλλο μέρος Η παρουσία μικρών αμφορέων στους τάφους των Μεγάρων ίσως να δηλώνει πράγματι διαφορετικό περιεχόμενο ανάλογα με το μέγεθός τους και τη χρήση για την οποία προορίζονταν Η χρησιμοποίησή τους για μεταφορά ήκαι αποθήκευ-ση κρασιού ή νερού στο οικιακού χαρακτήρα περιβάλλον της Σαλαμίνας θα πρέπει να θεωρείται βέβαιη

Τις εμπορικές σχέσεις επιβεβαιώνουν και οι εμπορικοί αμφορείς από τη Θάσο τη Ρόδο την Κόρινθο και άλλα κέντρα του Αιγαίου Η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμφορέα (Πίν 221στ1)

ΘΑΣΙΩΝτριποδική φιάλη ()

ΠΥΘΙΩΝ

22 Π Δεδεβέσης Εργασίες συντήρησης κεραμικής από το Αμπελάκι Σαλαμίνας Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 4 2010 22 εικ 1 Για το έθιμο βλ Agora XXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρXXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ-γικές πυρές από την ανασκαφή για το laquoΜετρόraquo στο laquoΟικόπεδο Μακρυγιάννηraquo ΑΔ 5152 (1991997) Μελέτες 99118

23 Γ Χαιρετάκης όπ (υποσημ 9) εικ 5 όπου εξαιτίας τυπογραφικού λάθους η χρονολόγηση θα πρέπει να διορθωθεί σε laquoβ´ μισό 4ουα τέταρτο ου αι πΧraquo

24 Agora XXXΙΙΙ 88725 Τα δείγματα από τα Μέγαρα μου γνωστοποίησε ο Π Ζορίδης επί πολλά έτη υπεύθυνος αρχαιολόγος Μεγάρων τον

οποίο και ευχαριστώ θερμά 26 Agora XXXΙΙΙ 827 Ένα πιθανό δείγμα προέρχεται και από την Τροιζήνα βλ Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου Νέα ευρήματα από την

Αρχαία Τροιζήνα στο Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου (επιμ) Αργοσαρωνικός Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Ιστο-ρίας και Αρχαιολογίας του Αργοσαρωνικού Πόρος 26-29 Ιουνίου 1998 τόμ Β´ Αθήνα 200 141 εικ 7 όπου ανάμεσα σε εμπορικούς αμφορείς διακρίνεται τμήμα επιτραπέζιου αμφορέα του τύπου που σχολιάζουμε

28 Agora XXXΙΙΙ 87 29 Μεγάλος αριθμός κυψελών έχει βρεθεί σε όλες τις θέσεις του νησιού κλασικών και ελληνιστικών χρόνων Ο Ευριπίδης

(Τρωάδες 798799) αναφέρει τη Σαλαμίνα ως μελισσοτρόφον

666

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

αναγράφει ως επώνυμο άρχοντα τον Πυθίωνα V βάσει των χαρακτηριστικών του σφραγίσματος0 που τοποθετείται χρονικά γύρω στο 289 πΧ σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες προτάσεις του Garlan31 Η εν-σφράγιστη λαβή ροδιακού αμφορέα (Πίν 221στ2)

ΕΠ ΙΕΡΕΩΣ ΛΥΣ

ΑΝΔΡΟΥμε την αναγραφή του επώνυμου ιερέα του θεού Ηλίου Λυσάνδρου χρονολογείται λίγο μετά το 22 πΧ32 Στην ενσφράγιστη λαβή αμφορέα κορινθιακού τύπου Β που χρονολογείται στις αρχές του ου αι πΧ μικρός αμφορέας εγγράφεται μέσα σε Α (Πίν 221στ)33

Επίλογος - η υπόλοιπη Σαλαμίνα

Το οικόπεδο Ζούγρη στο Αμπελάκι της Σαλαμίνας προσφέρει τα περισσότερα έως τώρα στοιχεία για την κεραμική της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου στο νησί και δίνει πολύτιμες πληροφορίες για συγκριτικές παρατηρήσεις με το ανάλογο υλικό από την Αθήνα Είναι σαφής ο κοινός ορίζοντας ανάμεσα σε Σαλα-μίνα και Αθήνα γεγονός που επιβεβαιώνεται πλέον όχι μόνο σε ιστορικό επίπεδο Η εισαγωγή αγγείων ήταν επιβεβλημένη εξαιτίας της απουσίας τοπικής κεραμικής παραγωγής Διαπιστώνεται αποκλειστική εισαγωγή αττικών μελαμβαφών αγγείων ενώ όσον αφορά στην άβαφη κεραμική το πλαίσιο αγοράς επε-κτείνεται στην ευρύτερη περιοχή της Σαλαμίνας προς B και Δ Ωστόσο η Σαλαμίνα όπως συμπεραίνει κανείς από τους εμπορικούς αμφορείς που εισάγονταν δεν ήταν αποκομμένη από τον υπόλοιπο κόσμο και η σχεδόν αποκλειστική εισαγωγή αττικών αγγείων θα πρέπει να θεωρηθεί laquoφυσικήraquo επιλογή ή laquoανα-γκαστικόraquo επακόλουθο εξαιτίας της ιδιαίτερης σχέσης Αθηναίων και Σαλαμινίων Οι μελετητές34 έχουν εκφράσει κατά καιρούς διάφορες ερμηνείες κατά πόσον οι Σαλαμίνιοι των ιστορικών χρόνων είναι από-γονοι των πρώτων κατοίκων του νησιού αν είναι Αθηναίοι κληρούχοι αν είναι Σαλαμίνιοι ή Αθηναίοι πολίτες κά Είναι γεγονός πάντως ότι τα ευρήματα που έρχονται στο φως τα τελευταία χρόνια επιβε-βαιώνουν τους στενούς δεσμούς με την Αθήνα σε οικονομικόεμπορικό όσο και θρησκευτικό επίπεδο έστω και αν η Αθήνα δεν παύει ποτέ να έχει τον κυρίαρχο ρόλο στη σχέση αυτή5

Όμοια συμπεράσματα σχετικά με τις εισαγωγές κεραμικής αντλούνται και από άλλες θέσεις του νη-σιού Στη θέση Περιστέρια έρευνα μικρού ιερού του Διονύσου36 που ιδρύθηκε στο α΄ μισό του ου αι πΧ έδωσε τμήματα αττικών κανθάρων και φιαλιδίων καθώς και τμήματα κυψελών Στη θέση Κολώ-

0 Y Garlan Kouko Donneacutee nouvelle our une nouvelle interreacutetation de tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 241 αριθ 49 Για το σύμβολο βλ M Debidour Reacuteflexion ur le tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 290 εικ

31 Y Garlan Lrsquoahorologie grecque une eacutecialiteacute archeacuteologique en voie de deacuteveloeent [archive httgrahillinecoatabGarlandf] 2009

32 G Finkielztejn Chronologie deacutetailleacutee et reacuteviseacutee des eacuteponymes amphoriques rhodiens de 270 agrave 108 av J-C environ Premier bilan BAR nternational Serie 990 Oxford 2001 75 77 190

33 VR AnderonStojanović A Third-entury B Deoit fro the South Sloe Cistern in the Rachi Settlement at thia Δ ΕλλΚερ 119 G Koehler Ahora on Ahora Hesperia 51 (1982) 290292 εικ 7811

34 MG Taylor όπ (υποσημ 2) 85 SD Labert The Attic Geno Salainioi and the land of Salai ZPE 119 (1997) 95 κε 5 Ο Παυσανίας (Ι 52) αναφέρει ότι οι Αθηναίοι laquoεκδίωξανraquo τους Σαλαμίνιους από το νησί επειδή το παρέδωσαν στον

Κάσσανδρο (Βλ παραπάνω Το ιστορικό πλαίσιο) Ένα τόσο σημαντικό γεγονός ωστόσο δεν αναφέρεται από κανέναν άλλον ιστορικό και δεν μπορεί εύκολα να επιβεβαιωθεί Για συζήτηση του θέματος βλ MG Taylor όπ 198 κε

36 Γ Λώλος Σαλαμινιακές έρευνες 19982000 Μέρος Α Το ιερό του Διονύσου υπό το Σπήλαιο του Ευριπίδη Δωδώνη Επιστημονική Επετηρίδα του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννί-νων 29 2000 11415

7

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

νες αναγνωρίστηκε κατοίκηση του α΄ μισού του ου αι πΧ7 από όπου προέρχεται αττική μελαμβαφής κεραμική όπως τμήμα σώματος κανθάρου κλασικού τύπου διακοσμημένο με κατακόρυφες πλαστικές ραβδώσεις αλλά και όστρακα άβαφων αγγείων και αμφορέων όπως η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμ-φορέα (Πίν 221στ4)

ΘΑΣΙΩΝκυνηγόσκυλο

ΑΡΓΕΙΟΣμε επώνυμο άρχοντα τον Αργείο που χρονολογείται γύρω στο 258 πΧ8 Στη θέση Αιάντειο9 δοκιμα-στική τομή σε πύργο με αγροικία έδωσε όστρακα αττικών μελαμβαφών κανθάρων κλασικού τύπου με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo λύχνο του τέλους του 4ουαacute μισού του ου αι πΧ40 καθώς και μεγάλο αριθμό κυψελών

Γιάννης ΧαιρετάκηςΑραχώβης 14-16

106 80 Αθήναchairetakisyahoogr

7 Ανασκαφική έρευνα αποκάλυψε κυκλοτερές ταφικό μνημείο (Ι Δεκουλάκου Κυκλοτερές ταφικό μνημείο στις Κο-λώνες Σαλαμίνας ΑΕ 2001 129158) και έναν αναλημματικό τοίχο των μέσων περίπου του 4ου αι πΧ (Ι Δεκουλάκου όπ (υποσημ 5) 0) Βορειότερα του αναλήμματος αυτού στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Βασιλείου ερευνήθηκαν αρχιτεκτο-νικά κατάλοιπα που ανάγονται στην ύστερη αρχαιότητα (5οςος αι μΧ) στα υποστρώματα των οποίων υπάρχει κεραμι-κή κλασικών και ελληνιστικών χρόνων

8 Βλ υποσημ 19 Στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Μιχαλάκη Πολυχρόνη40 Agora V εικ 11 αριθ πίν 8

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-197-3

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Κ

είμε

να

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Κείμενα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

Γενική επιμέλεια ΕΛΕΝΗ ΚΩΤΣΟΥΥπεύθυνη έκδοσης ΜΑΡΙΑ ΚΑΖΑΚΟΥΚαλλιτεχνική επιμέλεια ΡΟΥΛΑ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΚΗ

Εκτύπωση ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕ

copy2014 ΤΑΜΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΩΝΠανεπιστημίου 57 Αθήνα 105 64wwwtapgr

ISBN 978-960-386-196-6ΤΟΜΟΣ Α ΚΕΙΜΕΝΑ 978-960-386-197-3ΤΟΜΟΣ Β ΠΙΝΑΚΕΣ 978-960-386-198-0

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥΚαθηγήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

ΑΡΓΥΡΟΥΛΑ ΔΟΥΛΓΕΡΗ-ΙΝΤΖΕΣΙΛΟΓΛΟΥΑρχαιολόγος ΙΓacute ΕΠΚΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΖΑΧΟΣΠροϊστάμενος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗΔιευθύντρια του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Ηπειρωτικών Σπουδών

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥΕπίτιμος Διευθυντής Νομισματικού Μουσείου

Επίτιμος Διευθυντής Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΡΑΤΖΕΝΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΕΛΕΝΗ ΚΟΤΖΑΜΠΟΠΟΥΛΟΥΑρχαιολόγος ΑΙΗΣ

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

7

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΙΑΜΠΗΗ οικονομία της βορειοδυτικής Ελλάδας κατά την ελληνιστική περίοδο Ήπειρος Ακαρνανία και Αιτωλία νησιά του Ιονίου 1-4

ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑΚεραμική ελληνιστικών χρόνων από δημόσιο κτίριο της Αμβρακίας 5-8

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Ελληνιστική κεραμική από οικία της Αμβρακίας Πινάκια και ανάγλυφοι σκύφοι 9-14

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από δημόσιο κτίριο στην ακρόπολη laquoΜεγάλου Γαρδικίουraquo στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων 15-22

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΕλληνιστική κεραμική από τα Γίτανα 23-28

ANNA GAMBERINIHellenistic Fine Ware Finds in Phoinike (Kaonia) Local Production and Imports 29-32

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗΕρυθρόμορφες λήκυθοι υστεροκλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων σε τάφους της Αιτωλοακαρνανίας Πρώτη παρουσίαση 33-36

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕΡΜΠΕΤΗ - ΤΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣΕλληνιστική κεραμική από το νεκροταφείο των Οινιαδών 37-40

ELIZABETH A BOLLENThe Hellenistic Pottery of Kalydon and Chalkis Aitolias 41-43

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΕλληνιστική κεραμική laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo από το βόρειο νεκροταφείο της Λευκάδας 44-45

MARIA DEOUDIΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ Die spaumltklassisch-hellenistisches Tafel- und Essgeschirr aus der Houmlhle-Loizos aus Ithaka 46-47

ANTONIA SERRITELLAPoseidonia-Paestum La ceramica a vernice nera dallrsquo ekklesiasterion 48

FABIO MOSCA - PAOLA PUPPODinamiche commerciali nel Mediterraneo Occidentale La ceramica megarese a Malta 49-50

STEPHAN G SCHMIDImported Mould Made Bowls from Enseacuterune (France) and the Long Distance Trade in the Hellenistic Mediterranean 51-54

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 55-58

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 59-74

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗΑιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 75-84

HORST SEILHEIMERDie hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 85-89

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥΕρμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 90-91

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗΎστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 92-95

VERONIKA MITSOPOULOS-LEONEinige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 96-97

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥΕλληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 98-99

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗΕργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 100-105

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗΠρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 106-109

8

LARS HEINZEAttic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 110-111

NINA FENNPriene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 112-113

ERTEKIN M DOKSANALTIThree Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 114-117

PATRICIA KOumlGLERKnidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the Late Hellenism 118

MEHMET TEKOCAKEvaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 119-120

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 121-122

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPORecenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 123-126

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗΑποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 127-130

BASHKIM VREKAJLeacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 131-136

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑΤυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 137-142

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥΕυβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 143-146

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥΤο αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 147-152

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣΠήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 153-156

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗΑπό τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 157-160

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETILa ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 161-164

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥΟ laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 165-166

SUSAN I ROTROFFThe Pottery from the Agora Bone Well 167-172

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZAEastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 173-177

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥΚλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 178-179

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣΤρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 180-185

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 186-187

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 188-189

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑΣύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 190-193

NICO SCHWERDTKeramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 194-197

9

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΕλληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 198-201

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑΈνας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 202-203

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗΕλληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 204-207

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣΕλληνιστική κεραμική από τη Βέροια Το οικόπεδο Νιώπα 208-211

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗΚλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 212-213

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗΤοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 214-217

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣΕλληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 218-219

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 220-221

CHRISTA SCHAUEREin Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 222-225

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗΚλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 226-229

SUHAL SAĞLANA Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 230-233

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKOAncient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 234-236

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHINA Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 237-242

ΠINAKAΣ 220 ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

Σαλαμίνα α-β) Οινοχόες γ-ε) Κάνθαροι και επιγραφή στη βάση κανθάρου στ) Θραύσμα σκύφου ζ-η) Φιαλίδια

1 2

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ ΠINAKAΣ 221

Σαλαμίνα α) Ιχθυοπινάκιο β) Κάλυμμα πυξίδας γ) Μυροδοχείο δ-ε) Επιτραπέζιοι αμφορείς στ) Ενσφράγιστες λαβές αμφορέων

1 2

3 4

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

  • 1o kommatipdf
    • 29727_0_AProtKeim
    • 29727_0_eisLIAMPH
    • 29727_1_AGGEL
    • 29727_1a_RIG
    • 29727_2_KATS
    • 29727_2a_RIGIN
    • 29727_5_PLIAK
    • 29727_6_7_RIGIN
    • 29727_7_6_PREKA
    • 29727_8_METAL
    • 29727_9_LAMP
    • 29727_10_GAMB
    • 29727_11_Condi
    • 29727_12_STAUR
    • 29727_13_SERB
    • 29727_14_BOLLEN
    • 29727_15_RIG
    • 29727_16_AUG
    • 29727_17_KAPPA
    • 29727_18_DEOU
    • 29727_19_MORGAN
    • 29727_20_SOT
    • 29727_21_SOT
    • 29727_22_23_BLAX
    • 29727_23_22_PET
    • 29727_24_25_SERR
    • 29727_25_26_MOSCA
    • 29727_26_27_SCHMID
    • 29727_27_24_Hempel
    • 29727_28_GREC
    • 29727_29_STEF
    • 29727_30_MPAX
    • 29727_31_33_DAK
    • 29727_32_31_KAR
    • 29727_33_36_SARI
    • 29727_34_32_HORST
    • 29727_35_34_ALEX
    • 29727_36_35_KAB
    • 29727_37_LEON
    • 29727_38_Giros
    • 29727_39_TSIL
    • 29727_40_TSA
    • 29727_41_MPAI
    • 29727_42_43_HEINZE
    • 29727_43_42_Tekkoumlk
    • 29727_44_45_Rogl
    • 29727_45_44_FENN
    • 29727_46_DOKS
    • 29727_47_KOGLER
    • 29727_48_Ferraz
    • 29727_49_Levent
    • 29727_50_TEKOC
    • 29727_51_Władyka
    • 29727_52_REGEV
    • 29727_53_Lad
    • 29727_55_56_NIA
    • 29727_56_55_KYR
    • 29727_57_BEES
    • 29727_58_BELENI
    • 29727_59_BITR
    • 29727_60_PUPPO
    • 29727_61_BLAZ
    • 29727_62_BOUN
    • 29727_63_LAZ
    • 29727_64_TRAP
    • 29727_65_VREKAJ
    • 29727_66_KOTS
    • 29727_67_XIDO
    • 29727_68_69_NOTI
    • 29727_69_68_MITSO
    • 29727_70_TRIA
    • 29727_71_ZHU
    • 29727_72_LUN
    • 29727_73_TRA
    • 29727_74_BER
    • 29727_75_SAR
    • 29727_77_Kil
    • 29727_78_79_KYR
    • 29727_79_78_AKA
    • 29727_80_BOU
    • 29727_81_KAL
    • 29727_82_ROT
    • 29727_83_GUY
    • 29727_84_JAMES
    • 29727_85_GIROS
    • 29727_86_DREN
    • 29727_87_GIOU
    • 29727_88_89_PRE
    • 29727_89_88_KAT
    • 29727_90_LAM
    • 29727_91_SAL
    • 29727_92_LAZ
    • 29727_93_BAS
    • 29727_94_KYR
    • 29727_95_KAR
    • 29727_96_97_LANG
    • 29727_97_97a DOH
    • 29727_98_96_PAP
    • 29727_99_NICO
    • 29727_100_101_FA
    • 29727_100_98_STA
    • 29727_101_100_TSA
    • 29727_102_GK
    • 29727_103_STA
    • 29727_104_105_HLI
    • 29727_105_104_KOY
    • 29727_106_FAB
    • 29727_107_108_POU
    • 29727_108_109_KAL
    • 29727_109_110_PAN
    • 29727_110_107_SHE
    • 29727_111_LOL
    • 29727_112_XAI
    • 29727_113_114_ROGL
    • 29727_114_113_SCH
    • 29727_115_116_KAR
    • 29727_116_115_GAB
    • 29727_117_GRI
    • 29727_118_SUH
    • 29727_119_DOM
    • 29727_120_SOL
    • 29727_121_VDO
    • 29727_122_VDOA
    • 29727_123_EGO
    • 29727_124_LAF
    • 29727_124B_DiaxSin
    • 29727_125_DROU
      • 2o kommatipdf
        • 29727_0_AProtKeim
        • 29727_0_eisLIAMPH
        • 29727_1_AGGEL
        • 29727_1a_RIG
        • 29727_2_KATS
        • 29727_2a_RIGIN
        • 29727_5_PLIAK
        • 29727_6_7_RIGIN
        • 29727_7_6_PREKA
        • 29727_8_METAL
        • 29727_9_LAMP
        • 29727_10_GAMB
        • 29727_11_Condi
        • 29727_12_STAUR
        • 29727_13_SERB
        • 29727_14_BOLLEN
        • 29727_15_RIG
        • 29727_16_AUG
        • 29727_17_KAPPA
        • 29727_18_DEOU
        • 29727_19_MORGAN
        • 29727_20_SOT
        • 29727_21_SOT
        • 29727_22_23_BLAX
        • 29727_23_22_PET
        • 29727_24_25_SERR
        • 29727_25_26_MOSCA
        • 29727_26_27_SCHMID
        • 29727_27_24_Hempel
        • 29727_28_GREC
        • 29727_29_STEF
        • 29727_30_MPAX
        • 29727_31_33_DAK
        • 29727_32_31_KAR
        • 29727_33_36_SARI
        • 29727_34_32_HORST
        • 29727_35_34_ALEX
        • 29727_36_35_KAB
        • 29727_37_LEON
        • 29727_38_Giros
        • 29727_39_TSIL
        • 29727_40_TSA
        • 29727_41_MPAI
        • 29727_42_43_HEINZE
        • 29727_43_42_Tekkoumlk
        • 29727_44_45_Rogl
        • 29727_45_44_FENN
        • 29727_46_DOKS
        • 29727_47_KOGLER
        • 29727_48_Ferraz
        • 29727_49_Levent
        • 29727_50_TEKOC
        • 29727_51_Władyka
        • 29727_52_REGEV
        • 29727_53_Lad
        • 29727_55_56_NIA
        • 29727_56_55_KYR
        • 29727_57_BEES
        • 29727_58_BELENI
        • 29727_59_BITR
        • 29727_60_PUPPO
        • 29727_61_BLAZ
        • 29727_62_BOUN
        • 29727_63_LAZ
        • 29727_64_TRAP
        • 29727_65_VREKAJ
        • 29727_66_KOTS
        • 29727_67_XIDO
        • 29727_68_69_NOTI
        • 29727_69_68_MITSO
        • 29727_70_TRIA
        • 29727_71_ZHU
        • 29727_72_LUN
        • 29727_73_TRA
        • 29727_74_BER
        • 29727_75_SAR
        • 29727_77_Kil
        • 29727_78_79_KYR
        • 29727_79_78_AKA
        • 29727_80_BOU
        • 29727_81_KAL
        • 29727_82_ROT
        • 29727_83_GUY
        • 29727_84_JAMES
        • 29727_85_GIROS
        • 29727_86_DREN
        • 29727_87_GIOU
        • 29727_88_89_PRE
        • 29727_89_88_KAT
        • 29727_90_LAM
        • 29727_91_SAL
        • 29727_92_LAZ
        • 29727_93_BAS
        • 29727_94_KYR
        • 29727_95_KAR
        • 29727_96_97_LANG
        • 29727_97_97a DOH
        • 29727_98_96_PAP
        • 29727_99_NICO
        • 29727_100_101_FA
        • 29727_100_98_STA
        • 29727_101_100_TSA
        • 29727_102_GK
        • 29727_103_STA
        • 29727_104_105_HLI
        • 29727_105_104_KOY
        • 29727_106_FAB
        • 29727_107_108_POU
        • 29727_108_109_KAL
        • 29727_109_110_PAN
        • 29727_110_107_SHE
        • 29727_111_LOL
        • 29727_112_XAI
        • 29727_113_114_ROGL
        • 29727_114_113_SCH
        • 29727_115_116_KAR
        • 29727_116_115_GAB
        • 29727_117_GRI
        • 29727_118_SUH
        • 29727_119_DOM
        • 29727_120_SOL
        • 29727_121_VDO
        • 29727_122_VDOA
        • 29727_123_EGO
        • 29727_124_LAF
        • 29727_124B_DiaxSin
        • 29727_125_DROU
          • pinakespdf
            • 1o kommatipdf
              • 29727_0_AProtKeim
              • 29727_0_eisLIAMPH
              • 29727_1_AGGEL
              • 29727_1a_RIG
              • 29727_2_KATS
              • 29727_2a_RIGIN
              • 29727_5_PLIAK
              • 29727_6_7_RIGIN
              • 29727_7_6_PREKA
              • 29727_8_METAL
              • 29727_9_LAMP
              • 29727_10_GAMB
              • 29727_11_Condi
              • 29727_12_STAUR
              • 29727_13_SERB
              • 29727_14_BOLLEN
              • 29727_15_RIG
              • 29727_16_AUG
              • 29727_17_KAPPA
              • 29727_18_DEOU
              • 29727_19_MORGAN
              • 29727_20_SOT
              • 29727_21_SOT
              • 29727_22_23_BLAX
              • 29727_23_22_PET
              • 29727_24_25_SERR
              • 29727_25_26_MOSCA
              • 29727_26_27_SCHMID
              • 29727_27_24_Hempel
              • 29727_28_GREC
              • 29727_29_STEF
              • 29727_30_MPAX
              • 29727_31_33_DAK
              • 29727_32_31_KAR
              • 29727_33_36_SARI
              • 29727_34_32_HORST
              • 29727_35_34_ALEX
              • 29727_36_35_KAB
              • 29727_37_LEON
              • 29727_38_Giros
              • 29727_39_TSIL
              • 29727_40_TSA
              • 29727_41_MPAI
              • 29727_42_43_HEINZE
              • 29727_43_42_Tekkoumlk
              • 29727_44_45_Rogl
              • 29727_45_44_FENN
              • 29727_46_DOKS
              • 29727_47_KOGLER
              • 29727_48_Ferraz
              • 29727_49_Levent
              • 29727_50_TEKOC
              • 29727_51_Władyka
              • 29727_52_REGEV
              • 29727_53_Lad
              • 29727_55_56_NIA
              • 29727_56_55_KYR
              • 29727_57_BEES
              • 29727_58_BELENI
              • 29727_59_BITR
              • 29727_60_PUPPO
              • 29727_61_BLAZ
              • 29727_62_BOUN
              • 29727_63_LAZ
              • 29727_64_TRAP
              • 29727_65_VREKAJ
              • 29727_66_KOTS
              • 29727_67_XIDO
              • 29727_68_69_NOTI
              • 29727_69_68_MITSO
              • 29727_70_TRIA
              • 29727_71_ZHU
              • 29727_72_LUN
              • 29727_73_TRA
              • 29727_74_BER
              • 29727_75_SAR
              • 29727_77_Kil
              • 29727_78_79_KYR
              • 29727_79_78_AKA
              • 29727_80_BOU
              • 29727_81_KAL
              • 29727_82_ROT
              • 29727_83_GUY
              • 29727_84_JAMES
              • 29727_85_GIROS
              • 29727_86_DREN
              • 29727_87_GIOU
              • 29727_88_89_PRE
              • 29727_89_88_KAT
              • 29727_90_LAM
              • 29727_91_SAL
              • 29727_92_LAZ
              • 29727_93_BAS
              • 29727_94_KYR
              • 29727_95_KAR
              • 29727_96_97_LANG
              • 29727_97_97a DOH
              • 29727_98_96_PAP
              • 29727_99_NICO
              • 29727_100_101_FA
              • 29727_100_98_STA
              • 29727_101_100_TSA
              • 29727_102_GK
              • 29727_103_STA
              • 29727_104_105_HLI
              • 29727_105_104_KOY
              • 29727_106_FAB
              • 29727_107_108_POU
              • 29727_108_109_KAL
              • 29727_109_110_PAN
              • 29727_110_107_SHE
              • 29727_111_LOL
              • 29727_112_XAI
              • 29727_113_114_ROGL
              • 29727_114_113_SCH
              • 29727_115_116_KAR
              • 29727_116_115_GAB
              • 29727_117_GRI
              • 29727_118_SUH
              • 29727_119_DOM
              • 29727_120_SOL
              • 29727_121_VDO
              • 29727_122_VDOA
              • 29727_123_EGO
              • 29727_124_LAF
              • 29727_124B_DiaxSin
              • 29727_125_DROU
                • 2o kommatipdf
                  • 29727_0_AProtKeim
                  • 29727_0_eisLIAMPH
                  • 29727_1_AGGEL
                  • 29727_1a_RIG
                  • 29727_2_KATS
                  • 29727_2a_RIGIN
                  • 29727_5_PLIAK
                  • 29727_6_7_RIGIN
                  • 29727_7_6_PREKA
                  • 29727_8_METAL
                  • 29727_9_LAMP
                  • 29727_10_GAMB
                  • 29727_11_Condi
                  • 29727_12_STAUR
                  • 29727_13_SERB
                  • 29727_14_BOLLEN
                  • 29727_15_RIG
                  • 29727_16_AUG
                  • 29727_17_KAPPA
                  • 29727_18_DEOU
                  • 29727_19_MORGAN
                  • 29727_20_SOT
                  • 29727_21_SOT
                  • 29727_22_23_BLAX
                  • 29727_23_22_PET
                  • 29727_24_25_SERR
                  • 29727_25_26_MOSCA
                  • 29727_26_27_SCHMID
                  • 29727_27_24_Hempel
                  • 29727_28_GREC
                  • 29727_29_STEF
                  • 29727_30_MPAX
                  • 29727_31_33_DAK
                  • 29727_32_31_KAR
                  • 29727_33_36_SARI
                  • 29727_34_32_HORST
                  • 29727_35_34_ALEX
                  • 29727_36_35_KAB
                  • 29727_37_LEON
                  • 29727_38_Giros
                  • 29727_39_TSIL
                  • 29727_40_TSA
                  • 29727_41_MPAI
                  • 29727_42_43_HEINZE
                  • 29727_43_42_Tekkoumlk
                  • 29727_44_45_Rogl
                  • 29727_45_44_FENN
                  • 29727_46_DOKS
                  • 29727_47_KOGLER
                  • 29727_48_Ferraz
                  • 29727_49_Levent
                  • 29727_50_TEKOC
                  • 29727_51_Władyka
                  • 29727_52_REGEV
                  • 29727_53_Lad
                  • 29727_55_56_NIA
                  • 29727_56_55_KYR
                  • 29727_57_BEES
                  • 29727_58_BELENI
                  • 29727_59_BITR
                  • 29727_60_PUPPO
                  • 29727_61_BLAZ
                  • 29727_62_BOUN
                  • 29727_63_LAZ
                  • 29727_64_TRAP
                  • 29727_65_VREKAJ
                  • 29727_66_KOTS
                  • 29727_67_XIDO
                  • 29727_68_69_NOTI
                  • 29727_69_68_MITSO
                  • 29727_70_TRIA
                  • 29727_71_ZHU
                  • 29727_72_LUN
                  • 29727_73_TRA
                  • 29727_74_BER
                  • 29727_75_SAR
                  • 29727_77_Kil
                  • 29727_78_79_KYR
                  • 29727_79_78_AKA
                  • 29727_80_BOU
                  • 29727_81_KAL
                  • 29727_82_ROT
                  • 29727_83_GUY
                  • 29727_84_JAMES
                  • 29727_85_GIROS
                  • 29727_86_DREN
                  • 29727_87_GIOU
                  • 29727_88_89_PRE
                  • 29727_89_88_KAT
                  • 29727_90_LAM
                  • 29727_91_SAL
                  • 29727_92_LAZ
                  • 29727_93_BAS
                  • 29727_94_KYR
                  • 29727_95_KAR
                  • 29727_96_97_LANG
                  • 29727_97_97a DOH
                  • 29727_98_96_PAP
                  • 29727_99_NICO
                  • 29727_100_101_FA
                  • 29727_100_98_STA
                  • 29727_101_100_TSA
                  • 29727_102_GK
                  • 29727_103_STA
                  • 29727_104_105_HLI
                  • 29727_105_104_KOY
                  • 29727_106_FAB
                  • 29727_107_108_POU
                  • 29727_108_109_KAL
                  • 29727_109_110_PAN
                  • 29727_110_107_SHE
                  • 29727_111_LOL
                  • 29727_112_XAI
                  • 29727_113_114_ROGL
                  • 29727_114_113_SCH
                  • 29727_115_116_KAR
                  • 29727_116_115_GAB
                  • 29727_117_GRI
                  • 29727_118_SUH
                  • 29727_119_DOM
                  • 29727_120_SOL
                  • 29727_121_VDO
                  • 29727_122_VDOA
                  • 29727_123_EGO
                  • 29727_124_LAF
                  • 29727_124B_DiaxSin
                  • 29727_125_DROU
                    • PINAKES_Apdf
                      • 29727_0_Protos_Pinakon
                      • 29727_0eisLIAMPH_pin
                      • 29727_1_AGG_pin
                      • 29727_2_KATSAD_pin
                      • 29727_5_PLIAK_pin
                      • 29727_6_PREKA_pin
                      • 29727_10_GAMB_pin
                      • 29727_12_STAUR_pin
                      • 29727_13_SEPM_pin
                      • 29727_14_BOLLEN_pin
                      • 29727_17_KAPPA_pin
                      • 29727_18_DEOUD_pin
                      • 29727_25_SERRIpin
                      • 29727_26_PUPPO_pin
                      • 29727_27_SCHMID_pin
                      • 29727_29_STEF_pin
                      • 29727_30_MPAXL_pin
                      • 29727_31_KAR_pin
                      • 29727_32_HORST_pin
                      • 29727_34_ALEX_pin
                      • 29727_35_KABB_pin
                      • 29727_37_LEONpin
                      • 29727_39_TSIL_pin
                      • 29727_40_TSA_pin
                      • 29727_41_MPAI_pin
                      • 29727_43_HEINZE_pin
                      • 29727_44_FENN_pin
                      • 29727_46_DOCS_pin
                      • 29727_47_KOGLERpin
                      • 29727_50_TEKOCAKpin
                      • 29727_56_NIARpin
                      • 29727_60_PUPPOpin
                      • 29727_63_LAZApin
                      • 29727_65_VREKAJpin
                      • 29727_66_KOTpin
                      • 29727_67_XIDpin
                      • 29727_68_MHTSpin
                      • 29727_70_TRIANpin
                      • 29727_73_TRAKpin
                      • 29727_74_BERETIpin
                      • 29727_79_KYRpin
                      • 29727_82_ROTROFFpin
                      • 29727_85_GIROSpin
                      • 29727_87_GOUNpin
                      • 29727_89_PREKpin
                      • 29727_93_BASILpin
                      • 29727_94_KYRpin
                      • 29727_95_KARpin
                      • 29727_99_NICOpin
                      • 29727_101_FAKpin
                      • 29727_102_GIZpin
                      • 29727_103_STAI_pin
                      • 29727_108_POYLpin
                      • 29727_109_KALpin
                      • 29727_110_PANpin
                      • 29727_111_LOLpin
                      • 29727_112_XAIRpin
                      • 29727_113_SCHAUERpin
                      • 29727_116_KARpin
                      • 29727_118_SUHALpin
                      • 29727_121_VDOVpin
                      • 29727_124_LAFLIpin
                        • PINAKES_Bpdf
                          • 29727_0_Protos_Pinakon
                          • 29727_0eisLIAMPH_pin
                          • 29727_1_AGG_pin
                          • 29727_2_KATSAD_pin
                          • 29727_5_PLIAK_pin
                          • 29727_6_PREKA_pin
                          • 29727_10_GAMB_pin
                          • 29727_12_STAUR_pin
                          • 29727_13_SEPM_pin
                          • 29727_14_BOLLEN_pin
                          • 29727_17_KAPPA_pin
                          • 29727_18_DEOUD_pin
                          • 29727_25_SERRIpin
                          • 29727_26_PUPPO_pin
                          • 29727_27_SCHMID_pin
                          • 29727_29_STEF_pin
                          • 29727_30_MPAXL_pin
                          • 29727_31_KAR_pin
                          • 29727_32_HORST_pin
                          • 29727_34_ALEX_pin
                          • 29727_35_KABB_pin
                          • 29727_37_LEONpin
                          • 29727_39_TSIL_pin
                          • 29727_40_TSA_pin
                          • 29727_41_MPAI_pin
                          • 29727_43_HEINZE_pin
                          • 29727_44_FENN_pin
                          • 29727_46_DOCS_pin
                          • 29727_47_KOGLERpin
                          • 29727_50_TEKOCAKpin
                          • 29727_56_NIARpin
                          • 29727_60_PUPPOpin
                          • 29727_63_LAZApin
                          • 29727_65_VREKAJpin
                          • 29727_66_KOTpin
                          • 29727_67_XIDpin
                          • 29727_68_MHTSpin
                          • 29727_70_TRIANpin
                          • 29727_73_TRAKpin
                          • 29727_74_BERETIpin
                          • 29727_79_KYRpin
                          • 29727_82_ROTROFFpin
                          • 29727_85_GIROSpin
                          • 29727_87_GOUNpin
                          • 29727_89_PREKpin
                          • 29727_93_BASILpin
                          • 29727_94_KYRpin
                          • 29727_95_KARpin
                          • 29727_99_NICOpin
                          • 29727_101_FAKpin
                          • 29727_102_GIZpin
                          • 29727_103_STAI_pin
                          • 29727_108_POYLpin
                          • 29727_109_KALpin
                          • 29727_110_PANpin
                          • 29727_111_LOLpin
                          • 29727_112_XAIRpin
                          • 29727_113_SCHAUERpin
                          • 29727_116_KARpin
                          • 29727_118_SUHALpin
                          • 29727_121_VDOVpin
                          • 29727_124_LAFLIpin

7

ΜΝΗΜΗ

ΗΟΥΣ ΖΕΡΒΟΥΔΑΚΗ

Όταν κάποτε συζητούσαμε για το μέλλον αυτών των Συναντήσεων εκεί στα Χανιά και σκεφτόμασταν για τη μορφή που μπορούσαν να πάρουν κυρίως τη νομική γύρισε τότε και μου είπε laquoγιατί για να μαλώνουμε ποιος θα γίνει διευθυντήςraquo Η κουβέντα αυτή χαρακτηρίζει την Ηώ Δούλεψε πολύ για την υπόθεση αυτή Ήταν ο γραμματέας ο βοηθός και ότι άλλο χρειαζόταν Έβαζε σε τάξη πολλά πράγματα και τελείωνε πολλά Συγχρόνως όμως κατέθετε συνεχώς την κριτική άποψή της για το θέμα έτσι ώστε να μας κρατά σε μια σταθερή επιστημονική γραμμή αλλά και ορθούς

Ποτέ δεν ζήτησε για τον εαυτό της ένα οποιοδήποτε πλεονέκτημα ndash ίσως μόνο εκείνο της μη προβολής Ποτέ δεν επέβαλε την άποψή της όμως αυτή ήταν συνήθως η ορθή Ρωτούσε άκουγε και υιοθετούσε αυτό που υπηρετούσε την υπόθεσή μας Ενδιαφερόταν για την τεχνολογία των πήλινων αγγείων και τη χρήση τους και χαιρόταν με τα μικρά πράγματα τα παιχνίδια Παρακολουθούσε με προσοχή το θέμα των εργαστηρίων και των τεχνιτών Έτσι διαμορφώθηκε για το θέμα της ελληνιστικής κεραμικής μια επιστημονική δημοκρατική και έγκυρη σκέψη

Αγαπούσε τους τεχνίτες και τους τεχνικούς Ο στόχος της προστασίας και της ανάδειξης των πραγμάτων των μνημείων προέκυπτε από την πλούσια γνώση της επιστήμης Ενεργούσε με γνώση αλλά και με απέραντη όμως κρυμμένη αγάπη για όλους και όλα

Είμαστε πλούσιοι που τη γνωρίσαμε και τη ζήσαμε είμαστε φτωχότεροι που πια δεν είναι σήμερα εδώ μαζί μας να μας επιβραβεύσει με το μικρό χαμόγελο της ικανοποίησης για όσα προσπαθούμε

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥ

8

IN MEMORIAM

I ZERVOUDAKI

Once in Chania when we were discussing the future of these Meetings and debating what form ndash presumably legal ndash they might take she turned to me and said ldquoWhy so we can fight over who will be the Directorrdquo That was typical of Io She worked endlessly for this forum She was secretary aide and anything else that was required She sorted things out and polished things off and was always ready with a quiet observation to keep us straight and on the right track

She never sought anything for herself ndash except perhaps to remain in the background She never imposed her opinions although her view was usually the correct one She asked and she listened and adopted whatever best served the matter in hand She was interested in the technology and use of pottery vessels and delighted in toys and other small things She paid close attention to matters relating to craftsmen and workshops and thus developed a sound scientific and democratic knowledge of the field

She loved craftsmen and technicians The aim of protecting and displaying monuments and things belonging to them emerged from the abundance of her scientific knowledge She acted with awareness and understanding and with a love for all and for everything that was as boundless as it was unobtrusive

We are the richer for having known her and all the poorer that she is no longer here among us to reward with us a quiet smile of satisfaction for our endeavours

STELLA DROUGOU

9

Θύμηση ΗούςΈνα χρόνο μετά

Aσφαλώς θα τη δυσαρεστούσε και θα αισθανόταν άβολα η Ηώς η Ζερβουδάκη στην περίπτωση που θα ήταν δυνατό να παρευρισκόταν στη σημερινή σύναξη

Την αφιερωμένη στη μνήμη της

Και θα αντιδρούσε έντονα σε κάθε από μέρους μας προσπάθεια αναφοράς στο ακέραιο του χαρακτήρα της Υπογράμμισης της πρόθυμης αρωγής με συμβουλές και βιβλιογραφικές πληρο-φορίες προς όλους εκείνους που επεδίωκαν να γίνουν κοινωνοί της γνώσης και της ευαισθησίας της Έξαρσης του αποδεδειγμένου ενδιαφέροντός της για τα τεκταινόμενα σε ακτίνα αντοχής του θάρρους και της ομοψυχίας

Πρωτοστάτις σε από κοινού με άλλους εγχειρήματα ήδη από τη δεκαετία του 1980 οπότε εγκαινιάστηκε ο θεσμός της διοργάνωσης επιστημονικών συναντήσεων για την ελληνιστική κεραμική δεν εφείσθη κόπων για την ευόδωσή τους Με προσωπική μάλιστα εργασία ακόμη και χειρωνακτική ουδέποτε έπαψε να συνεισφέρει ενεργά και με εκείνο το πρακτικό μυαλό που τη χαρακτήριζε στα όσα ενίοτε απαιτούσε η ανάληψη ενεργειών και πέραν των προσωπικών της πεποιθήσεων πολλές φορές

Θεράπαινα και μύστις του λάθε βιώσας συμμετείχε εκθύμως σε κάθε είδους πρωτοβουλία που θα ανεδείκνυε την αρετή και τη μάθηση ndash το μέτρο εν ολίγοις ndash ως τρόπο ζωής και με εκείνη την περίεργη εκκωφαντική σιωπή της αποστόμωνε την αβελτηρία των αιθεροβαμόνων της ευκαιρίας Και του επιστημονικού τυχοδιωκτισμού

Μακράν των οποιωνδήποτε επιστημοφανών προβολών στο γνωστό κοινό των ειδικών έδωσε μέγεθος και ήθος στα μικρά και ταπεινά εμφυτεύοντας ζωή στον πηλό και το μέταλλο Κυρίως των χρόνων που της ταίριαζαν των ελληνιστικών

Χαρακτηρισμοί όπως laquoμεγάλη Κυρία της Κεραμικήςraquo ndash τόσον επιζητητοί από άλλες ήσσο-νος σημασίας ομοτέχνους της ndash όχι μόνο την άφηναν αδιάφορη με ένα υπομειδίαμα ειρωνείας (αυτογνωσίας γνώρισμα) αλλά και την εκνεύριζαν ως εκφράσεις κενοδοξίας κατεξοχήν και κολακείας

Ως Πυθία μάντις μάντις κακών εντούτοις είχε προ ετών διερωτηθεί κατά πόσον η φυσική μοίρα των ανθρώπων θα της επέτρεπε να συμμετάσχει στη Συνάντηση των Ιωαννίνων Η φυσι-κή μοίρα των ανθρώπων που δυστυχώς την παραμόνευε σε ενέδρα έξω από τον ίδιο εκείνο το χώρο στον οποίο είχε αφιερώσει μεγάλο τμήμα της πνευματικής της ζωής

Θα μας λείψει η Ηώς η Ζερβουδάκη Θα μας λείψει η σοφία της η προστατευτική χειρονομία σε ένα νεανικό ώμο το σπάνιο αλλά μεστό ομορφιάς γέλιο της ndash το άφθονο και το παιδικό

10

μέχρι δακρύων Η απλοχεριά της δείγμα ανωτερότητας και πηγαίου ενδιαφέροντος προς τους ανερχόμενους Θα μας λείψει Η ζωντάνια και τα νιάτα της Ναι τα νιάτα της

Κι ας είμαστε σχεδόν σίγουροι ότι είναι ακόμη και τώρα εδώ παρούσα ανάμεσά μας η μορφή της καθιστή στην πρώτη σειρά να σημειώνει σαν τακτική μαθήτρια τα όσα σημαντικά ακούσματα

Θα την περιμένουμε πάντα να προβάλει με σταθερό βήμα πίσω από τη γωνία της αδιαφορίας και της προχειρότητας σταθερή στην ώρα της με τα χαρτιά της στη σάκα τις μεθοδευμένες προτάσεις της τον αντικρούοντα κουδουνιστό της λόγο

Σε όλα τα μήκη της επιστημοσύνης τους μεσημβρινούς της συναδελφικότητας τον ισημερινό της φιλίας μακρά από τα τετριμμένα την αναμένουμε όλοι μας να αποτολμήσει την έκπληξη και να ξαναφανεί έφιππη σαν ασυμβίβαστη παραδοχή της μοίρας

Τώρα που οι καιροί κοιτάχθηκαν στα μάτια και αναγνώρισαν τη φτώχια τους την καρτερούμε την Ηώ τη Ζερβουδάκη σαν άλλο Βελλερεφόντη την καρτερούμε στις προσδοκίες μας να μας απελευθερώσει από το τέρας της πνευματικής νωχέλειας και της αβουλίας

ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥ

11

HΩΣ ZEPBOYΔAKHH συνάδελφος η δασκάλα η συνεργάτις

Για την προσωπικότητα και το έργο της Ηούς Ζερβουδάκη υπάρχουν πολλά που πρέπει να ει-πωθούν και θα ειπωθούν σίγουρα στο μέλλον Η δική μου μικρή συμβολή τη στιγμή αυτή ας πε-ριοριστεί στην αναφορά μερικών βιωμάτων μου σχετικά με την Ηώ όπως τη γνώρισα σαν συ-νάδελφο δασκάλα και συνεργάτιδα

Στα πρώτα μου βήματα ως Επιμελήτριας των Αρχαιοτήτων στην Αρχαιολογική Υπηρεσία γνώρισα την Ηώ Ζερβουδάκη ως Πρόεδρο του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων η οποία μάλι-στα στις 24 Ιουνίου του 1980 υπέγραψε μαζί με τη Λιάνα Παρλαμά ως Γραμματέα το έγγραφο αποδοχής του αιτήματός μου να γίνω μέλος του Συλλόγου Από την εποχή εκείνη η Ηώς ήταν για μένα μια μεγαλύτερη συνάδελφος για την οποία έτρεφα απεριόριστη εκτίμηση και ιδιαίτε-ρο σεβασμό γνωρίζοντας το υπηρεσιακό και επιστημονικό της έργο αλλά κυρίως το ήθος της

Η αφορμή για μια πιο ουσιαστική προσέγγιση μεταξύ μας σε επιστημονικό επίπεδο δόθηκε κατά τη διάρκεια του Διεθνούς Συνεδρίου για την Αρχαία Θεσσαλία αφιερωμένου στη Μνήμη του Δ Ρ Θεοχάρη το οποίο διοργανώθηκε από τη ΙΓacute Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων στον Βόλο το φθινόπωρο του 1987 Στο Συνέδριο αυτό παρουσίασα για πρώτη φορά τη σωστική ανασκαφική έρευνα που διενήργησα σε ένα εργαστήριο κεραμικής της ελλη-νιστικής εποχής στην αρχαία πόλη των Φερών στη θέση του σημερινού Βελεστίνου στο Νομό Μαγνησίας Ανάμεσα στα ευρήματα της ανασκαφής συγκαταλέγονταν και πολλά τμήματα μη-τρών για την κατασκευή ανάγλυφων σκύφων οι οποίες μήτρες γενικά αποτελούν αντικείμε-να σπάνια σε ολόκληρη τη Θεσσαλία Η Ηώς που παρακολουθούσε το Συνέδριο διακρίνο-ντας αμέσως τη σημασία των ευρημάτων με παρότρυνε και με ενεθάρρυνε να τα παρουσιάσω σε ανακοίνωση στη Β΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική που ως γνω-στόν πραγματοποιήθηκε στη Ρόδο το έτος 1989 και μου έδωσε έτσι την ευκαιρία να εμπλακώ ενεργά στον αναδυόμενο τότε θεσμό αυτών των Συναντήσεων ο οποίος ήδη έχει υπερβεί χρο-νικά την εικοσαετία Οι συμβουλές οι επισημάνσεις και οι παρατηρήσεις της ήταν καθοριστι-κής σημασίας για την εκ μέρους μου προσέγγιση του συγκεκριμένου επιστημονικού αντικειμέ-νου ώστε να θεωρώ την Ηώ πραγματική δασκάλα μου σε θέματα ελληνιστικής κεραμικής Η αδιάλειπτη συμμετοχή μου από τότε μέχρι σήμερα σε όλες τις Συναντήσεις εμπνέεται και από τη δική της πίστη και προσήλωση στους στόχους που θέτει κάθε φορά η Επιστημονική Επιτρο-πή μετά από συζήτηση με τους Συνέδρους

Η πιο σημαντική στιγμή της συμμετοχής μου στις Επιστημονικές Συναντήσεις για την Ελλη-νιστική Κεραμική ήταν η διοργάνωση της ΣΤacute Συνάντησης στον Βόλο την άνοιξη του 2000 με κύριο θέμα την ελληνιστική κεραμική στη Θεσσαλία Τότε τα τρία βασικά μέλη της Επιστημο-νικής Επιτροπής η Ηώς Ζερβουδάκη η Στέλλα Δρούγου και ο Γιάννης Τουράτσογλου μου έκαναν τη μεγάλη τιμή να με προτείνουν ως τέταρτο μέλος της Επιτροπής Έτσι μου δόθηκε

12

για πρώτη φορά η ευκαιρία για μια πιο στενή πολύπλευρη και δημιουργική συνεργασία με την Ηώ και με τα άλλα δύο μέλη της Επιτροπής η οποία θεωρώ ότι υπήρξε ανεπανάληπτη εμπει-ρία στη διαδρομή μου ως μέλους της Αρχαιολογικής Οικογένειας Η μεθοδικότητα η αποφα-σιστικότητα και η αυστηρότητα σε ορισμένες περιπτώσεις της Ηούς συνετέλεσαν στην επιτυ-χία και της ΣΤacute Συνάντησης

Σήμερα στην έναρξη των εργασιών της Ηacute Επιστημονικής Συνάντησης για την Ελληνιστι-κή Κεραμική η Ηώς Ζερβουδάκη δεν είναι μαζί μας σαν φυσική παρουσία Η απουσία της εί-ναι οδυνηρά αισθητή όμως το πνεύμα της βρίσκεται κοντά μας και εξακολουθεί να μας εμπνέ-ει ώστε να συνεχίσουμε το Έργο στο οποίο εκείνη είχε αφιερώσει σημαντικό μέρος των δημι-ουργικών δραστηριοτήτων της

APΓYPOYΛA ΔOYΛΓEPH-INTZEΣIΛOΓΛOY

13

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Λ ΖΑΧΟΣ - ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗ Ηacute Επιστημονική Συνάντηση για την ΕλληνιστικήΚεραμική 19-21

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ

ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΙΑΜΠΗ Η οικονομία της βορειοδυτικής Ελλάδας κατά την ελληνιστική περίοδο Ήπειρος Ακαρνανία και Αιτωλία νησιά του Ιονίου 25-62

ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Κεραμική ελληνιστικών χρόνων από δημόσιο κτίριο της Αμβρακίας 63-67

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ Ταφικά σύνολα πρώιμης και μέσης ελληνιστικής περιόδου από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας 68

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Ελληνιστική κεραμική από οικία της Αμβρακίας Πινάκια και ανάγλυφοι σκύφοι 69-83

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣ - ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ Ελληνιστική κεραμική από τη νεκρόπολη του Ορράου 84

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥ Ελληνιστική κεραμική από δημόσιο κτίριο στην ακρόπολη laquoΜεγάλου Γαρδικίουraquo στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων 85-95

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣΕλληνιστική κεραμική από τη δυτική στοά της αγοράς στον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 96

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ Ελληνιστική κεραμική από τα Γίτανα 97-108

ΓΑΡΥΦΑΛΙΑ ΜΕΤΑΛΛΗΝΟΥ Ελληνιστική κεραμική από το ταφικό μνημείο στη Ρίζιανη 109

ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΛΑΜΠΡΟΥ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΡΟΣΟΥ Ελληνιστική κεραμική από την ανασκαφή τάφων στο νεκροταφείο και την ευρύτερη περιοχή της Ντόλιανης (αρχαία Φανοτή) 110

ANNA GAMBERINI Hellenistic Fine Ware Finds in Phoinike (Kaonia) Local Production and Imports 111-115

DHIMITER CONDI Hellenistic Pottery from Butrint 116

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗ Ερυθρόμορφες λήκυθοι υστεροκλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων σε τάφους της Αιτωλοακαρνανίας Πρώτη παρουσίαση 117-124

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕΡΜΠΕΤΗ - ΤΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ Ελληνιστική κεραμική από το νεκροταφείο των Οινιαδών 125-132

ELIZABETH A BOLLEN The Hellenistic Pottery of Kalydon and Chalkis Aitolias 133-138

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ Ελληνιστική παιδική ταφή από τη βόρεια νεκρόπολη της αρχαίας Κέρκυρας 139

ΓΟΥΛΙΕΛΜΑ-ΚΥΡΙΑΚΗ ΑΥΓΕΡΙΝΟΥ Δύο κλειστά ταφικά σύνολα από την Κέρκυρα και τους Παξούς 140

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑ Ελληνιστική κεραμική laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo από το βόρειο νεκροταφείο της Λευκάδας 141-150

MARIA DEOUDIΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ Die spaumltklassisch- hellenistisches Tafel- und Essgeschirr aus der Houmlhle- Loizos aus Ithaka 151-157

CATHERINE MORGAN Change and Continuity The Nature of Roman Influence in the Hellenistic Ceramic Assemblages of Northern Ithaka 158

Α ΣΩΤΗΡΙΟΥ ΚΑ Ελληνιστική κεραμική από το βόρειο νεκροταφείο της Σάμης 159

Α ΣΩΤΗΡΙΟΥ ΚΑ Ελληνιστική κεραμική από το νότιο νεκροταφείο της Σάμης 160

ΡΩΞΑΝΗ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΡΟΣΟΥ Εικονογραφικά μοτίβα στα αγγεία της ελληνιστικής περιόδου από τη ΒΔ Ελλάδα 161

ΝΙΚΟΣ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ Ελληνιστική κεραμική από την πόλη της Ζακύνθου 162

ANTONIA SERRITELLA Poseidonia-Paestum La ceramica a vernice nera dallrsquo ekklesiasterion 163-174

FABIO MOSCA - PAOLA PUPPO Dinamiche commerciali nel Mediterraneo Occidentale La ceramica megarese a Malta 175-180

STEPHAN G SCHMID Imported Mould Made Bowls from Enseacuterune (France) and the Long Distance Trade in the Hellenistic Mediterranean 181-188

KARL GERHARD HEMPEL Hellenistische Keramik in Apulien 189

14

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΡΑΙΚΟΣΌροι και συνθήκες της μετάβασης στην κεραμική των ελληνιστικών χρόνων Το παράδειγμα της Βέροιας 190

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 191-204

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 205-233

ΦΑΝΟΥΡΙΑ ΔΑΚΟΡΩΝΙΑ Λοκρική laquoterra sigillataraquo 234

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗ Αιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 235-243

ΕΛΕΝΗ ΣΑΡΡΗ Κλειστά σύνολα ελληνιστικής κεραμικής από το Άργος 244

HORST SEILHEIMER Die hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 245-256

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥ Ερμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 257-262

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗ Ύστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 263-274

VERONIKA MITSOPOULOS-LEON Einige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 275-283

ANNETTE PEIGNARD-GIROS Vases agrave parois fines trouveacutes dans les fouilles de Deacutelos problegravemes de typologie et de chronologie 284

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥ Ελληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 285-290

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗ Εργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 291-300

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗ Πρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 301-312

LARS HEINZE Attic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 313-318

BILLUR TEKKOumlK Hellenistic Period Pottery Production at Troy 319

CHRISTINE ROGL Ephesos und seine Reliefbecher Eine Analyse der Produktion und Verbreitung 320

NINA FENN Priene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 321-322

ERTEKIN M DOKSANALTI Three Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 323-336

PATRICIA KOumlGLER Knidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the LateHellenism 337-340

ADELE FEDERICA FERRAZZOLI The Hellenistic Pottery from the Excavation of Elaiussa Sebaste in Cilicia (Turkey) 341

LEVENT ZOROĞLU Transition from the Persian to the Ptolemaic Periods the Late Classical and Early Hellenistic Tomb Contexts from Kelenderis in Rough Cilicia 342

MEHMET TEKOCAK Evaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 343-349

EWDOKSIA PAPUCI-WŁADYKA Closed Deposit from the Cistern South of the Villa of Theseus in Nea Paphos Cyprus 350

DALIT REGEVThe Phoenician Origins of Eastern Sigillata A 351-363

SABINE LADSTAumlTTERBecoming Greek ndash Staying Egyptian A Pottery Contribution to the Hellenisation of Upper Egypt 364-365

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 369-374

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥ Πρώιμη ελληνιστική κεραμική τάφων από το Δημαριό Άρτας 375

COLETTE BEESTMAN-KRUYSHAAR City and Countryside The Pottery of New Halos Thessaly 376

ΠΟΛΥΞΕΝΗ ΑΔΑΜ ΒΕΛΕΝΗ Η οικοσκευή αγροτικού συγκροτήματος στην Ασπροβάλτα 377

VERA BITRAKOVA GROZDANOVA - NADA POČUČA KUZMANNotes sur la ceacuteramique des neacutecropoles de la ville de Lychnidos et de sa reacutegion 378

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPO Recenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 381-388

SILVANA BLAZEVSKA Pottery Production in the Lower Vardar Valley Characteristics Diffusion and Relationship 389

15

OCTAVIAN BOUNEGRU Pergame La dynamique spatiale de la production ceacuteramique fine agrave lrsquoeacutepoque helleacutenistique 390

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗ Αποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 393-397

MARIA TRAPICHLER Cooking Vessels and Cooking Devices from Velia Southern Italy The Development from Hellenistic to Roman Times 398

BASHKIM VREKAJ Leacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 399-406

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑ Τυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 407-424

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥ Ευβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 425-439

ELIZABETH LANGRIDGE-NOTI Between East and West Plaketten-vases in Laconia 440

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥ Το αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 441-466

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ Πήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 467-474

DENIS ZHURAVLEV Hellenistic Lamps of the Bosporan Kingdom 475

VASILICA LUNGU Amphores pseudo-panatheacutenaiumlques helleacutenistiques Approches de lrsquoarcheacuteologie en mer Noire 476

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗ Από τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 477-485

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETI La ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 489-500

ΕΦΗ ΣΑΡΑΝΤΗ Στρωματογραφημένη κεραμική από το οικόπεδο ιδιοκτησίας Ν Παπαβασιλείου στη Ναύπακτο 501

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΚΑΛΛΙΝΤΖΗ - ΚΥΡΙΑΚΗ ΧΑΤΖΗΠΡΟΚΟΠΙΟΥ - ΜΑΡΙΑ ΧΡΥΣΑΦΗ Στρωματογραφική έρευνα στο νότιο περίβολο των Αβδήρων Δυνατότητες ιστορικής ερμηνείας των ανασκαφικών δεδομένων 502

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥ Ο laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 503-513

ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΚΑΜΑΤΗΣ Αγορά Πέλλας Κλειστό σύνολο δημόσιου πηγαδιού 514

ΠΟΛΥΞΕΝΗ ΜΠΟΥΓΙΑ Κεραμική από υστεροελληνιστικό στρώμα καταστροφής στην Ηράκλεια Τραχινία 515

ΚΥΡΙΑΚΗ ΚΑΛΛΙΓΑ Ελληνιστική Θήβα η κεραμική της laquoΟικίας Βraquo και τα νέα στοιχεία για την παρουσία των Ρωμαίων στη Βοιωτία 516

SUSAN I ROTROFF The Pottery from the Agora Bone Well 517-527

GUY SANDERSA Re-examination of the South Stoa Wells at Corinth 528

SARAH A JAMES Νέα χρονολόγηση της κορινθιακής ελληνιστικής επιτραπέζιας κεραμικής Ο αγρός της Παναγίας 529-534

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZA Eastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 535-545

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΕΝΗ Χρονολογικά προβλήματα της ελληνιστικής κεραμικής σε συνάρτηση με τα νομίσματα σε κλειστά σύνολα ευρημάτων και στη στρωματογραφία 546

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥ Κλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 549-554

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣ Τρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 555-564

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ Ταφικά ευρήματα από τα Πλαίσια του Νομού Ιωαννίνων 565

ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΛΑΜΠΡΟΥ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΡΟΣΟΥ Κεραμική της ελληνιστικής περιόδου από την Ντόλιανη (αρχαία Φανοτή) 566

ΕΛΠΙΔΑ ΣΑΛΤΑΓΙΑΝΝΗ Αγγεία μεταφοράς και αποθήκευσης (αμφορείς πίθοι) από το Δυμόκαστρο (αρχαία Ελίνα) 567

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗ - ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΥ Ανάγλυφη ελληνιστική κεραμική από τον αρχαιολογικό χώρο Δυμοκάστρου Θεσπρωτίας 568

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 569-572

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥ Ελληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 573-580

16

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑ Σύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 581-588

FRANZISKA LANG - LAZAROS KOLONAS ET ALPortable ED-RFA (P-ED-XRF) Neue Wege der Keramikforschung in Akarnanien (Westgriechenland) - Vorlaumlufige Ergebnisse 589-596

GREGOR DOumlHNER Stratos (Akarnania) Technological Aspects of Ceramic Production 597-601

ΛΑΜΠΡΙΝΗ ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΥ - ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΒΑΣΙΟΣ Τεφροδόχα αγγεία από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 602 NICO SCHWERDT Keramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 603-609

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗ - ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣ Ελληνιστική κεραμική από κλειστά ταφικά σύνολα πόλεων της παράλιας και κεντρικής Αιτωλίας 610

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ Ελληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 611-615

ΒΑΣΩ ΤΣΑΝΤΗΛΑ Ταφικά σύνολα από τη laquoΒαρναρράχηraquo (ανατολικό νεκροταφείο) της Ναυπάκτου Αιτωλοακαρνανίας 616

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ Ένας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 617-622

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗ Ελληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 623-630

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ - ΛΥΔΙΑ ΜΑΛΑΤΑΡΑΠαρατηρήσεις στην τυπολογία και τη χρήση κανθάρων και ληκύθων από τη Δυτική Ελλάδα 631-634

ΜΑΡΙΑ ΚΑΜΟΥΛΑΚΟΥ Ελληνιστική κεραμική από νεκροταφεία της Λειβαθούς Κεφαλληνίας 635

FABIANA FABBRI The Podere Cannicci Hellenistic Votive Deposit (Paganico Grosseto ndash Italy) 636

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣ Ελληνιστική κεραμική από τη ΒέροιαΤο οικόπεδο Νιώπα 637-638

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗ Κλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 639-646

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗ Τοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 647-657

EDUARD SHEHI Les vases de lrsquoArteacutemision de Dyrrhachion eacutetude preacuteliminaire 658

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣ Ελληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 659-660

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 661-667

CHRISTINE ROGL Multifunktionalitaumlt durch Formenwandel am Beispiel der hellenistischen Reliefbecher 668

CHRISTA SCHAUER Ein Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 669-676

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗ Κλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 677-684

ΕΙΡΗΝΗ ΓΑΒΡΙΛΑΚΗ Ένα ελληνιστικό σύνολο από την αρχαία Λάππα στην ενδοχώρα του Nομού Ρεθύμνης 685

ΝΤΟΡΑ ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΟΥ Ένα κλειστό σύνολο αμφορέων από την Κω 686

SUHAL SAĞLAN A Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 687-698

KRZYSZTOF DOMŻALSKILate Hellenistic Common Pottery Production Centre in Porphyreon (Lebanon) on the Levantine Coast 699

SERGEY SOLOVYOV The Hellenistic Ceramic Assemblage in the Closed Deposit from Asiatic Bosporus (Taman Peninsula Russia) 700

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKO Ancient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 701-702

IRINA VDOVICHENKO - ALEXANDER YERMOLIN The Hellenistic Ceramics (Late 4th-2nd Cent BC) from the Rescue Excavation of the Panticapeum in 2004-2007 703

TATIANA EGOROVA Black-glazed Ceramics of Chersonnesos Manufacture from the Sites of the North-Western Crimea 704

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHIN A Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 705-716

ΣΥΝΟΨΗ - SUMMARY

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥ Σύνοψη των εργασιών της Ηacute Επιστημονικής Συνάντησης για την Ελληνιστική Κεραμική 719-721

STELLA DROUGOU8th Scientific Meeting on Hellenistic Pottery 722-724

17

ΣYNTOMOΓPAΦIEΣ - BIBΛIOΓPAΦIA

Eκτός από τις καθιερωμένες συντομογραφίες χρησιμοποιούνται και οι ακόλουθες

Α΄ΕλλΚερ Α΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική Ιωάννινα 1986 Ιωάννινα 1989

Agora IV RH Howland Greek Lamps and their Survivals The Athenian Agora IV Princeton New Jersey 1958

Agora V HS Robinson Pottery of the Roman Period Chronology The Athenian Agora V Princeton New Jersey 1959

Agora XII BA Sparkes - L Talcott Black and Plain Pottery of the 6th 5th and 4th Centuries BC The Athenian Agora XII Princeton New Jersey 1970

Agora XXII SI Rotroff Hellenistic Pottery Athenian and Imported Moldmade Bowls The Athenian Agora XXII Princeton New Jersey 1982

Agora XXIX SI Rotroff Hellenistic Pottery Athenian and Imported Wheelmade Table Ware and Related Material The Athenian Agora XXIX Princeton New Jersey 1997

Agora XXXIII SΙ Rotroff Hellenistic Pottery The Plain Wares The Athenian Agora XXXIII Princeton New Jersey 2006

Ακαμάτη Τάφοι Πέλλας Μ Λιλιμπάκη-Ακαμάτη Λαξευτοί θαλαμωτοί τάφοι της Πέλλας Αθήνα 1994Ακαμάτης Μήτρες ΙΜ Ακαμάτης Πήλινες μήτρες αγγείων από την Πέλλα Θεσσαλονίκη 1985 (α΄ έκδ) Πέλλας Αθήνα 1993 (βacute έκδ) Alt Aumlgina II E Walter-Karydi -W Felten - R Smetana-Scherer Spaumltklassische und hellenistische Keramik

Alt Aumlgina II1 1982Β΄ΕλλΚερ Β΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Ρόδος 22-25 Μαρτίου

1989 Αθήνα 1990Bruneau 1970 Ph Bruneau Tombes drsquoArgos BCH 94 (1970) 437-531Γ΄ΕλλΚερ Γ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Θεσσαλονίκη 24-2 Σεπτεμ-Γ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Θεσσαλονίκη 24-2 Σεπτεμ-

βρίου 1991 Αθήνα 1994Corinth IV II O Broneer Terracotta Lamps Corinth IV II Cambridge Massachusetts 1930Corinth VII III GR Edwards Corinthian Hellenistic Pottery Corinth VII III Princeton 1975Δ΄ΕλλΚερ Δ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Μυτιλήνη Μάρτιος 1994

Αθήνα 1997Deacutelos XXVI Ph Bruneau Les lampes Deacutelos XXVI Paris 1965Deacutelos XXVIΙ Ph Bruneau Lrsquoicirclot de la maison des comeacutediens Deacutelos XXVIΙ Paris 1970Deacutelos XXXI A Laumonier La ceacuteramique helleacutenistique agrave reliefs 1 Ateliers ldquoioniensrdquo Deacutelos XXXI Paris

1977Demetrias I V Milojčić - D Theocharis (εκδ) Die Deutschen Archaumlologischen Ausgrabungen in Thessalien

Demetrias I Bonn 1976Δρούγου Λύχνοι Πέλλας Στ Δρούγου Ανασκαφή Πέλλας 195-1964 Οι πήλινοι λύχνοι Αθήνα 1992Δρούγου 2005 Στ Δρούγου Βεργίνα Τα πήλινα αγγεία της Μεγάλης Τούμπας Αθήνα 2005Δρούγου - Τουράτσογλου Στ Δρούγου - Γ Τουράτσογλου Ελληνιστικοί λαξευτοί τάφοι Βεροίας Αθήναι 1980 Τάφοι Βεροίας Drougou - Touratsoglou 1991 St Drougou - I Touratsoglou Hellenistische Keramik aus Makedonien Chronologische Indizien

AntK 34 (1991) 13-21Ε΄ΕλλΚερ Ε΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Αθήνα 2000Ελεύθερνα ΙΙ2 Θ Καλπαξής - Α Furtwaumlngler - A Schnapp κά (εκδ) Ελεύθερνα Τομέας ΙΙ Ένα ελληνι-

στικό σπίτι (laquoΣπίτι Αraquo) στη θέση Νησί Ρέθυμνο 1994ΕλλΚερ Αιγαίου Ελληνιστική κεραμική από το Αιγαίο Hellenistic Pottery from the Aegean Μυτιλήνη 1994ΕλλΚερ Ηπείρου Ελληνιστική κεραμική από την Ήπειρο την Αιτωλοακαρνανία και τα Ιόνια νησιά Αιτωλοακαρνανίας Αθήνα 2009 Ιονίων νησιών ΕλλΚερ Θεσσαλίας Ελληνιστική κεραμική από τη Θεσσαλία Βόλος 2000ΕλλΚερ Κρήτης Ελληνιστική κεραμική από την Κρήτη Χανιά 1997

18

ΕλλΚερ Μακεδονίας Ελληνιστική κεραμική από τη Μακεδονία Hellenistic Pottery from Macedonia Θεσσαλονίκη 1991

ΕλλΚερ Πελοποννήσου Ελληνιστική κεραμική από την Πελοπόννησο Αίγιο 2005Ephesos IX V Mitsopoulos-Leon Die Basilika am Staatsmarkt in Ephesos Kleinfunde 1 Keramik

hellenistischer und roumlmischer Zeit Forschungen in Ephesos IX iiii Wien 1991Eretria II IR Metzger Die hellenistische Keramik in Eretria Eretria Ausgrabungen und Forschungen

II Berne 1969 Eretria IX K Gex Rotfigurige und weissgrundige Keramik Eretria Ausgrabungen und Forschungen IX

Lausanne 1993Ζ΄ΕλλΚερ Ζ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Αίγιο 4-9 Απριλίου 2005

Αθήνα 2011Θέμελης - Τουράτσογλου Π Γ Θέμελης - ΓΠ Τουράτσογλου Οι τάφοι του Δερβενίου Αθήνα 1997 Τάφοι Δερβενίου Θέματα Ελληνιστικής Θέματα Ελληνιστικής Κεραμικής στην Αρχαία Μακεδονία Topics on Hellenistic Κεραμικής Pottery in Ancient Macedonia Αθήνα 2012Georgiadou Totenkult und A Georgiadou Totenkult und elische Grabkeramik spaumltklassischer und hellenistscher Zeit elische Grabkeramik Thessaloniki 2005Gortina I A di Vita (επιμ) Gortina I Monografie della Scuola Archeologica Italiana di Atene e delle

Missioni Italiene in Oriente III Roma 1988Hayes 1985 JW Hayes Sigillate Orientali Enciclopedia dellrsquoArte Antica classica e orientale Atlante

delle forme ceramiche II Ceramica fine romana nel Bacino Meditteraneo (tardo ellenismo e primo impero) Roma 1985 1-96

Kabirion III U Heimberg Die Keramik des Kabirions Das Kabirenheiligtum bei Theben III 1982Καλτσάς 1983 Ν Καλτσάς Από τα ελληνιστικά νεκροταφεία της Πύλου ΑΔ 38 (1983) Μελέτες 1-77Kerameikos ΙΧ U Knigge Der Suumldhuumlgel Kerameikos ΙΧ Berlin 1976Kerameikos XI J Scheibler Griechische Lampen Kerameikos XI Berlin 1976Labraunda I P Hellstroumlm Pottery of Classical and Later Date Terracotta Lamps and Glass Labraunda II

1 Lund 1965Meacutedeacuteon V C Vatin - P Bruneau - C Rolley - T Hackens Tombes helleacutenistiques objets de meacutetal monnaies

Meacutedeacuteon de Phocide V Paris 1976Milet V1 AU Kossatz Funde aus Milet 1 Die megarischen Becher Milet V1 Berlin 1990Morel 1981 J-P Morel Ceacuteramique campanienne Les formes BEFAR 244 Roma 1981 19942Olynthus V DM Robinson Excavations at Olynthus Mosaics Vases and Lamps of Olynthus found in 1928

and 1931 Olynthus V Baltimore 1933Olynthus XIII DM Robinson Vases found in 1934 and 1938 Olynthus XIII Baltimore 1950Paphos III JW Hayes The Hellenistic and Roman Pottery Paphos III Nicosia 1991PergForsch 2 J Schaumlfer Hellenistische Keramik aus Pergamon Pergamenische Forschungen 2 Berlin 1968PergForsch 6 C Meyer-Schlichtmann Die Pergamenische sigillata aus der Stadtgrabung von Pergamon

Mitte 2 Jh v Chr - Mitte 2 Jh n Chr Pergamenische Forschungen 6 Berlin 1988Samaria-Sebaste III JC Crowfoot - GM Crowfoot - KM Kenyon Samaria-Sebaste Reports of the Work of the

Joint Expedition in 1931-1933 and of the British Expedition in 1935 No3 - The Objects from Samaria London 1957

ΣΤ΄ΕλλΚερ ΣΤ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική Βόλος 1-23 Απριλίου 2000 Αθήνα 2004

Stobi V Anderson-Stojanović Stobi The Hellenistic and Roman Pottery Princeton 1992Tarsus I H Goldman (εκδ) Excavations at Gozlu Kule Tarsus Vol I The Hellenistic and Roman

Periods Princeton 1950Thompson 1934 HA Thompson Two Centuries of Hellenistic Pottery Hesperia 3 (1934) 316-480 (reprinted in

HA Thompson - DB Thompson - S Rotroff Hellenistic Pottery and Terracottas Princeton 1987)UM LH Sackett (εκδ) Knossos From Greek City to Roman Colony Excavations at the Unexplored

Mansion II BSA Suppl 21 1992

661

Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα

Γιάννης Χαιρετάκης

Εισαγωγή

Τὴν δὲ νῦν [πόλιν] ἐν κόλπῳ κειμένην ἐπὶ χερρονησοειδοῦς τόπου συνάπτοντος πρὸς τὴν Ἀττικήν Με αυτά τα λόγια προσδιορίζει ο Στράβωνας (Γεωγρ ΙΧ 19) τη θέση της αρχαίας πόλης η οποία ταυτίζεται με το σημερινό οικισμό του Αμπελακίου Η πόλη με εύφορη γη και προστατευμένο λιμάνι1 ορίζεται στα βόρεια από τη χερσό-νησο της Πούντας και στα νότια από τη χερσόνησο της Κυνόσουρας Λίγα όστρακα μαρτυρούν εγκατάσταση στο Αμπελάκι ήδη από τα προϊστορικά χρόνια2 ενώ η ακμή του οικισμού τοποθετείται γύρω στο 570 πΧ μετά δηλαδή από την επιτυχή προσάρτηση της Σαλαμίνας στην Αθήνα (Πλούτ Σόλων Χ) Τις τελευταίες δεκαετίες ανασκαφές σωστικού χαρακτήρα έχουν δώσει σημαντικές πληροφορίες για την οργάνωση του οικισμού και την τοπογραφία της πόλης Κατά την ελληνιστική περίοδο οι οικίες καταλαμβάνουν τη νότια κλιτύ της χερσονήσου της Πούντας ενώ εργαστηριακού χαρακτήρα δομές τοποθετούνται στο δυτικότερο τμήμα της πόλης σε επαφή με το δυτικό σκέλος των τειχών3 Δημόσια κτίσματα τα οποία είδε ο Παυσανίας ( 5 και 1) δεν έχουν εντο 5 και 1) δεν έχουν εντο 5 και 1) δεν έχουν εντο-πιστεί και θα πρέπει να αναζητηθούν στο καταβυθισμένο σήμερα τμήμα του οικισμού ενώ ιερό της Βενδίδος σε προϋπάρχουσα μάλλον θέση ιερού της Αρτέμιδος τοποθετείται στην κορυφή της χερσονήσου της Πούντας4

Το ιστορικό πλαίσιο (3187-μέσα 3ου αι πΧ)

Το 187 πΧ ο Κάσσανδρος ύστερα από laquoπροδοσίαraquo των Σαλαμινίων προς τους Αθηναίους (Παυσ Ι 52) κυριεύει τη Σαλαμίνα και εγκαθιστά φρουρά η οποία παραμένει έως το 07 πΧ οπότε και ο Δη-

Θερμές ευχαριστίες οφείλω στην Δρ Ι Δεκουλάκου Επίτιμη Διευθύντρια Αρχαιοτήτων για την άδεια μελέτης του κεραμικού υλικού που προέρχεται από τις ανασκαφές που διενήργησε στη Σαλαμίνα Επίσης στον Π Δεδεβέση για τη συ-ντήρηση των λίθινων και κεραμικών ευρημάτων καθώς και στην Ά Κάττουλα υπεύθυνη αρχαιολόγο Σαλαμίνας και το προσωπικό του Μουσείου Σαλαμίνας για κάθε διευκόλυνση στη μελέτη του υλικού Η συντήρηση της κεραμικής χρημα-τοδοτήθηκε από το ίδρυμα Ψύχα και το Mediterranean Archaeological Trust UK

1 Σκύλαξ Περίπλους 57 κατὰ τοῦτό ἐστι Σαλαμὶς νῆσος καὶ πόλις καὶ λιμήν2 MG Taylor Salamis and the Salaminioi The Ηistory of an Unofficial Athenian Demos JC Gieben Amsterdam 1997 110 σημ

14 Γ Χαιρετάκης Το οικόπεδο Ζούγρη στο Αμπελάκι Σαλαμίνας στρωματογραφία και χρονολόγηση Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 5 2011 2527

3 Ι Δεκουλάκου Ανασκαφές στη Σαλαμίνα 19852007 Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 2 2008 12

4 Όπ

662

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

μήτριος ο Πολιορκητής την προσφέρει ως δώρο στους Αθηναίους Ο Δημήτριος επανέρχεται το 295 πΧ για να την κυριεύσει και να τοποθετήσει μακεδονική φρουρά η οποία παραμένει πιθανότατα έως και το 229 πΧ οπότε και το νησί laquoεπανενώνεταιraquo με την Αθή-να μετά την επιτυχή προέλαση του Άρατου αρχηγού της Αχαϊκής Συμπολιτείας (Πλούτ Άρατος 24) Κατά τη διάρκεια του Χρεμω-νίδειου πολέμου (2721 πΧ) η Σαλαμίνα αποτελεί βάση για τον Αντίγονο Γονατά όχι χωρίς επιπτώσεις όπως πληροφορούμαστε από γεγονότα της επόμενης περιόδου Γύρω στο 252 πΧ ο Αλέξαν-δρος γιος του Κρατερού διοικητής της Κορίνθου και της Εύβοι-ας εξεγείρεται ενάντια στον Αντίγονο Γονατά Ο Ηράκλειτος του Ασκληπιάδου ο διοικητής της μακεδονικής φρουράς που έχει ορί-σει ο Αντίγονος Γονατάς στον Πειραιά και μάλλον και στη Σαλαμί-να αναλαμβάνει την επισκευή των τειχών της πόλης (IG 2 1225) για να προετοιμαστεί προφανώς για τον πόλεμο ενάντια στον Αλέξαν-δρο Αυτό το γεγονός μας πληροφορεί έμμεσα ότι τα τείχη ή μέρος αυτών είχαν καταστραφεί παλαιότερα προφανώς την περίοδο του Χρεμωνίδειου πολέμου χωρίς να μπορεί να αποκλειστεί και άλλη καταστροφή σε τμήμα της πόλης ή του νησιού

Ανασκαφικά δεδομένα Tο οικόπεδο Zούγρη

Στη νότια κλιτύ της χερσονήσου της Πούντας5 στη συμβολή των οδών Τεύκρου και Ευρυσάκη ανασκάφηκε το οικόπεδο Ζούγρη έκτασης περίπου 15 στρέμματος6 (εικ 1) Η πρώτη ανθρώπινη παρουσία στην περιοχή που ερευνήθηκε ανάγεται στους μυκηναϊκούς χρόνους αν και δεν έχουν βρεθεί σταθερά κατάλοιπα αυτής της περιόδου7 Κατά τον ο και τον 5ο αι πΧ δημιουργούνται μικρές δομές εργαστηρια-κού και αποθηκευτικού χαρακτήρα ενώ από τα μέσα του 5ου και έως και το 2ο αι πΧ κατασκευάζονται οικίες οι οποίες εγκαταλείπονται στις αρχές του 1ου αι πΧ Η κατωφέρεια του εδάφους προς τον όρμο του Αμπελακίου επέβαλε την ανδηρωτή διάταξη των οικιών οι οποί-ες ανοικοδομούνται προσθετικά από Ν προς Β Τα όστρακα παλαιο-

5 Για τη θέση και τις ανασκαφές βλ Ι Δεκουλάκου Ανασκαφικές έρευνες στην Σαλαμίνα στο Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου (επιμ) Αργοσαρωνικός Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αργοσαρωνι-κού Πόρος 26-29 Ιουνίου 1998 τόμ Β´ Αθήνα 200 2944 και Ι Δεκουλάκου Σωστικές ανασκαφικές έρευνες στην Σα-λαμίνα προφορική ανακοίνωση στο laquoΒacute Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Το έργο μιας δεκαετίας 1994200 1820 Δεκεμβρίου 200raquo Ι Δεκουλάκου όπ (υποσημ )

6 Τα σχέδια των εικόνων 1 και 2 έχουν γίνει από τους Ε Τόλια Ν Μαστρονικόλα Γ Ορεστίδη και τον γράφοντα 7 Γ Χαιρετάκης όπ (υποσημ 2)

Εικ 1 Κάτοψη της ανασκαφής στο οικόπεδο Ζούγρη Με βέλος δηλώνεται η θέση του απορριμματικού αποθέτη

663

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

χριστιανικών βυζαντινών και μεταβυζαντινών χρό-νων που περισυνελέγησαν μαρτυρούν χρήσεις του χώρου και αυτές τις περιόδους

Στα μέσα του ου αι πΧ γίνεται ένας εκτεταμέ-νος καθαρισμός της περιοχής όπως μαρτυρά απορ-ριμματικός αποθέτης8 που ερευνήθηκε στο ανασκα-φικό τετράγωνο 0 (εικ 2) Η απορριμματική αυτή πρακτική αποτελεί μέρος μιας οργανωμένης και γε-νικότερης εκκαθάρισης της περιοχής για τη δημι-ουργία ανδήρων και την κατασκευή οικιών κάτω από ένα νέο πολεοδομικό σχεδιασμό Η τελευταία χρονολογικά κεραμική του αποθέτη ανήκει στο βacute τέταρτο του ου αι πΧ αλλά δεν μπορεί να προσ-διοριστεί με ακρίβεια πότε έγινε η εκκαθάριση της περιοχής και η επακόλουθη απόρριψη αν έγινε δη-λαδή μετά το 21 πΧ ή αργότερα και πότε η ανοι-κοδόμηση της νέας οικίας αμέσως μετά την απορ-ριμματική πρακτική ή αργότερα Είναι σημαντικό να ειπωθεί ότι στο υλικό του αποθέτη δεν υπάρχουν ίχνη που να δηλώνουν κάποια βίαιη καταστροφή Επίσης η ανοικοδόμηση νέων οικιών στα μέσα του ου αι πΧ που συνοδεύεται και από τη δημιουργία δρόμου πλ 550 μ στο μέσον περίπου του οικοπέ-δου αποτελεί ένδειξη για την ανάγκη στέγασης μεγαλύτερου αριθμού κατοίκων στην πόλη ίσως υπό το φόβο νέων απειλών

Η κεραμική

Η κεραμική που παρουσιάζεται εδώ προέρχεται από τον απορριμματικό αποθέτη9 (Πίν 220β δη 221α δστ) και από τα υποστρώματα των οικιών (Πίν 220α γ 221βγ στ12) στα οποία συγκεντρώθηκε κε-ραμική ως γέμισμα για τη δημιουργία των ανδήρων Στην πλειονότητά της είναι εισηγμένη από την Αθή-να και σε λίγες μόνο περιπτώσεις μπορούμε να διακρίνουμε μη αττική κεραμική ενώ δεν αναγνωρίζε-ται τοπική παραγωγή

Στη μελαμβαφή κεραμική ξεχωρίζουν οι τριφυλλόστομες οινοχόες οι οποίες δεν παρουσιάζουν με-γάλη διαφοροποίηση στην τομή τους έχουν δακτυλιόσχημη βάση σιγμοειδές σώμα και ψηλό λαιμό Συ-

8 Ο αποθέτης είναι διανοιγμένος στο βραχώδες πέτρωμα της Πούντας και έχει σχήμα ανεστραμμένου κώνου Στον άξονα ΒΝ έχει διάμετρο 180 μ ενώ στον άξονα ΑΔ ερευνήθηκε για 2 μ καθώς πάνω σε αυτόν ιδρύθηκε τοίχος με-ταγενέστερης οικίας

9 Ο αποθέτης περιείχε όστρακα αγγείων θαλασσινά όστρεα και λίγα λιθάρια μικρού και μεσαίου μεγέθους Οικοδομι-κό υλικό πέρα από λίγα τμήματα βοτσαλωτών δαπέδων δεν υπήρχε στο γέμισμά του Περιείχε κολουροκωνικές και πυ-ραμιδόσχημες αγνύθες τμήματα κεραμίδων λακωνικού τύπου λίγα οστά ζώων ένα λίθινο αλάβαστρο και μάζες σκωρί-ας Η απόρριψη ήταν ενιαία και δεν παρατηρήθηκε χρονική αλληλουχία στην απόρριψη των στρωμάτων Λίγα όστρακα λύχνου και μελαμβαφών πελικών τοποθετούνται χρονικά στον 5ο αι πΧ ενώ μικρή είναι και η ποσότητα ερυθρόμορ-φων και άλλων αγγείων του α΄ μισού και γ΄ τετάρτου του 4ου αι πΧ Η πλειονότητα της κεραμικής ανήκει στο τελευταίο τέταρτο του 4ουα΄ τέταρτο του ου αι πΧ Μικρότερη είναι επίσης η ποσότητα κεραμικής του β´ τετάρτου του ου αι πΧ Για μια πρώτη παρουσίαση βλ Γ Χαιρετάκης Ο αποθέτης του οικοπέδου Ζούγρη στο Αμπελάκι Σαλαμίνας πρώτα στοιχεία από τη μελέτη της κεραμικής Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 4 2010 1821

Εικ 2 Οικόπεδο Ζούγρη ανασκαφικό τετράγωνο 0 Κάτοψη του απορριμματικού αποθέτη

664

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

χνά είναι ακόσμητες10 (Πίν 220α) ενώ κάποτε φέρουν διακόσμηση με επίθετο λευκό χρώμα όπου στε-φάνια με φύλλα κισσού (Πίν 220β) ή μυρτιάς περιτρέχουν το λαιμό

Οι κάνθαροι κλασικού τύπου αποτελούν την πολυπληθέστερη ομάδα κεραμικής από τον αποθέτη και από τα υπόλοιπα στρώματα αυτής της περιόδου από αυτούς με απλό χείλος11 (Πίν 220γ) έως αυ-τούς με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo στο λαιμό12 (Πίν 220δ) συχνά με χείλος φτιαγ-μένο σε μήτρα Ενδιαφέρον παρουσιάζει η επιγραφή ΗΔ στη βάση κανθάρου του τελευταίου τετάρτου του 4ου αι πΧ13 (Πίν 220ε) η οποία αν δεν σχετίζεται με τον κάτοχο του αγγείου μπορεί να διαβαστεί ως το επίθετο ἡδύς αναφερόμενη στο κρασί που θα περιείχε ἡδύς οἶνος14 Αντίθετα οι κάνθαροι ελλη-νιστικού τύπου είναι συγκριτικά λιγότεροι Άλλα αγγεία πόσεως είναι οι σκύφοι αττικού και κορινθια-κού τύπου όπως τμήμα του σώματος και του χείλους με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύ-οςraquo όπου παριστάνονται στάχυα ανάμεσα σε κλαδιά με αντίρροπα αγκιστροειδή φύλλα των αρχών του ου αι πΧ15 (Πίν 220στ)

Στα μικρά ανοικτά αγγεία τη δεύτερη πολυπληθέστερη ομάδα αποτελούν οι φιάλες και τα φιαλίδια με δακτυλιόσχημη βάση και με έσω ή έξω νεύον χείλος16 (Πίν 220ζη) Συχνά στο εσωτερικό γύρω από τον πυθμένα φέρουν εμπίεστα ανθέμια που περιβάλλονται από δακτύλιο με στικτή διακόσμηση (rouletting) Την εικόνα συμπληρώνουν πινάκια και ιχθυοπινάκια Το σχεδόν πλήρες ιχθυοπινάκιο από τον αποθέτη (Πίν 221α) έχει δακτυλιόσχημη βάση ενώ δύο εδαφόχρωμες ταινίες υπάρχουν γύρω από το ημισφαιρι-κό κοίλωμα στον πυθμένα και στην περιφέρεια17

Στην υπόλοιπη κεραμική περιλαμβάνονται πυξίδες μυροδοχεία λήκυθοι λύχνοι σκεύη τελετουργικών πυρών κά Κάλυμμα πυξίδας (Πίν 221β) του τύπου Β της Αθηναϊκής Αγοράς18 έχει κυλινδρικό τοίχω-μα και κωνικό θόλο με πλατύ περίγυρο Ο περίγυρος διαχωρίζεται από το θόλο με εδαφόχρωμη ταινία ενώ ανάλογη ταινία διαχωρίζει το θόλο από χαμηλό έξαρμα στην κορυφή του Στη στεφάνη της θολω-τής επιφάνειας υπάρχει διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo με περιδέραιο από λογχόσχημα φύλλα από επίθετο αραιωμένο πηλό Ανάλογα καλύμματα προέρχονται από τάφο στο Αμπελάκι όπου το περιδέραιο από λογχόσχημα φύλλα εναλλάσσεται με περιδέραιο από προβασκάνια19 Το μελαμβαφές μυροδοχείο (Πίν 221γ) με χαμηλή δισκοειδή βάση ατρακτόσχημο σώμα και κοντό λαιμό που καταλή-γει σε πλατύ λοξότμητο χείλος φέρει δύο εδαφόχρωμες ταινίες στον ώμο20 Από τους λύχνους της περι-όδου αυτής από τον αποθέτη ένας ανήκει στον τύπο 2 D της Αθηναϊκής Αγοράς21 ένας στον τύπο 27 Α και οι υπόλοιποι στον τύπο 25 (25 Α 25 Β 25 Β rie 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το διrie 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το διrie) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι-

10 Agora XXX εικ 4 αριθ 47 πίν 4 11 Όπ εικ 4 αριθ 118 πίν 2 12 Όπ εικ 5 αριθ 2425 πίν 13 Όπ εικ 4 αριθ 810 πίν 1 14 Σε βάση κύλικας τύπου bolal του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμbolal του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμ του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμ-

ματα WK Kovacovic Die Eckterrasse an der Graumlberstrasse des Kerameikos Kerameikos XV Berlin 1990 1 αριθ S9 Σε βάση κανθάρου του β´ μισού του 4ου αι πΧ στην Ολβία αναγράφονται τα τρία πρώτα γράμματα AS Rujaeva ldquoGraffitirdquo στο NA Lejunkaja P G Bilde JM Hoslashjte VV Kraivina SD Kryžickij (επιμ) The Lower City of Olbia (Sector NGS) in the 6th Century BC to the 4th Century AD Vol 12 Aarhus Univerity Press 2010 508 αριθ S45 Ενιαία λέξη ἡδύοινος αναγράφε-ται στο σώμα κανθάρων από την Κόρινθο Corinth V αριθ 454 και 512

15 Agora XXX εικ 12 αριθ 155 πίν 15 Σ Ελευθεράτου (επιμ) Το Μουσείο και η ανασκαφή Ευρήματα από τον χώρο ανέγερσης του Νέου Μουσείου Ακρόπολης Οργανισμός Ανέγερσης Νέου Μουσείου Ακρόπολης Αθήνα 200 αριθ 121

16 Πίν 220ζ Agora XXX εικ 5 αριθ 1055105 πίν 78 Πίν 220η1 Agora XXX εικ 2 αριθ 980 Πίν 220η2 Agora XXX εικ 59 αριθ 89871 πίν 72

17 Agora XXX εικ 50 αριθ 710711 πίν 18 Όπ 18919019 ΜΙ Πωλογιώργη Χάλκινα κάτοπτρα από τη Σαλαμίνα ΑΕ 14 (2007) 171920 Agora XXX εικ 72 αριθ 11 πίν 85 21 Agora V

5

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

άστημα από το β´ μισό του 4ου έως το α΄ μισό του ου αι πΧ Στα τελετουργικά σκεύη περιλαμβάνονται μικκύλα φιαλίδια και λεκανίδες χαρακτηριστικά αγγεία των τελετουργικών πυρών έθιμο το οποίο έχει αναγνωριστεί και στη Σαλαμίνα22

Η άβαφη κεραμική περιλαμβάνει φιάλες λεκάνες και λεκανίδες με προχοές και πλαστικές διαμορφώ-σεις οινοχόες κάποιες με μελανόγραφη διακόσμηση23 κά Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι επι-τραπέζιοι αμφορείς με ωοειδές σώμα έξω νεύον χείλος και λαβές που ξεκινούν από πλαστικό δακτύ-λιο που περιτρέχει το λαιμό (Πίν 221δε) χαρακτηριστικό που τις εντάσσει στον Τύπο 2 της Αθηναϊκής Αγοράς24 Η σχεδόν ωοειδής τομή του σώματος δεν αλλάζει σε όλο τον ο αι πΧ όπως διαπιστώνου-με από ακέραια παραδείγματα στη Σαλαμίνα και την Αθήνα και το ύψος τους κυμαίνεται ανάμεσα στα 020 με 04 μ Σε τάφους στα Μέγαρα25 έχουν βρεθεί και μικρότερου μεγέθους αμφορείς όπου το ύψος τους κυμαίνεται από 011 έως 022 μ Το χρώμα του πηλού στα περισσότερα δείγματα της Σαλαμίνας είναι ανοικτό καστανό (25Y7 ale brown) συχνά με πολλές ασβεστολιθικές προσμείξεις (Πίν 221δ) ενώ μόλις ένα δείγμα φαίνεται να είναι προϊόν αττικού εργαστηρίου με ερυθρωπό πηλό (5YR5 yellowih red) και λιγότερες προσμείξεις (Πίν 221ε) Κατά τη Rotroff26 ο τόπος παραγωγής της μη αττικής ομάδας θα πρέ-πει να αναζητηθεί κάπου ανάμεσα σε Κόρινθο και Θήβα Η αναγνώριση του αμφορέα αυτού στη Σαλα-μίνα και σε διαφορετικά σύνολα κεραμικής που δεν θα συζητηθούν εδώ δηλώνει τη σαφή του παρου-σία στον Σαρωνικό27 Επιπλέον η εύρεση και των δύο αμφορέων που συζητήθηκαν (Πίν 221δε) στον αποθέτη του οικοπέδου Ζούγρη είναι ενδεικτική της ταυτόχρονης εισαγωγής τους στο νησί τόσο δηλα-δή από το βασικό κέντρο παραγωγής όσο και από την Αθήνα Με αφορμή έναν αμφορέα πιθανώς από την Πάρο η Rotroff28 υποθέτει με μεγάλη επιφύλαξη ως περιεχόμενο μέλι ή ξύδι Αν δεχθούμε ότι οι αμ-φορείς αυτοί εισάγονταν στη Σαλαμίνα για το περιεχόμενό τους και όχι ως κεραμικό είδος ιδίως σε μια περιοχή που δεν είχε κεραμική παραγωγή τότε το μέλι θα πρέπει να αποκλειστεί ως είδος που θα εισα-γόταν στη Σαλαμίνα καθώς η μελισσοτροφία ήταν μια από τις βασικές ασχολίες των κατοίκων της29 και θα ήταν μάλλον απίθανη η ανάγκη εισαγωγής μελιού από άλλο μέρος Η παρουσία μικρών αμφορέων στους τάφους των Μεγάρων ίσως να δηλώνει πράγματι διαφορετικό περιεχόμενο ανάλογα με το μέγεθός τους και τη χρήση για την οποία προορίζονταν Η χρησιμοποίησή τους για μεταφορά ήκαι αποθήκευ-ση κρασιού ή νερού στο οικιακού χαρακτήρα περιβάλλον της Σαλαμίνας θα πρέπει να θεωρείται βέβαιη

Τις εμπορικές σχέσεις επιβεβαιώνουν και οι εμπορικοί αμφορείς από τη Θάσο τη Ρόδο την Κόρινθο και άλλα κέντρα του Αιγαίου Η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμφορέα (Πίν 221στ1)

ΘΑΣΙΩΝτριποδική φιάλη ()

ΠΥΘΙΩΝ

22 Π Δεδεβέσης Εργασίες συντήρησης κεραμικής από το Αμπελάκι Σαλαμίνας Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 4 2010 22 εικ 1 Για το έθιμο βλ Agora XXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρXXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ-γικές πυρές από την ανασκαφή για το laquoΜετρόraquo στο laquoΟικόπεδο Μακρυγιάννηraquo ΑΔ 5152 (1991997) Μελέτες 99118

23 Γ Χαιρετάκης όπ (υποσημ 9) εικ 5 όπου εξαιτίας τυπογραφικού λάθους η χρονολόγηση θα πρέπει να διορθωθεί σε laquoβ´ μισό 4ουα τέταρτο ου αι πΧraquo

24 Agora XXXΙΙΙ 88725 Τα δείγματα από τα Μέγαρα μου γνωστοποίησε ο Π Ζορίδης επί πολλά έτη υπεύθυνος αρχαιολόγος Μεγάρων τον

οποίο και ευχαριστώ θερμά 26 Agora XXXΙΙΙ 827 Ένα πιθανό δείγμα προέρχεται και από την Τροιζήνα βλ Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου Νέα ευρήματα από την

Αρχαία Τροιζήνα στο Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου (επιμ) Αργοσαρωνικός Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Ιστο-ρίας και Αρχαιολογίας του Αργοσαρωνικού Πόρος 26-29 Ιουνίου 1998 τόμ Β´ Αθήνα 200 141 εικ 7 όπου ανάμεσα σε εμπορικούς αμφορείς διακρίνεται τμήμα επιτραπέζιου αμφορέα του τύπου που σχολιάζουμε

28 Agora XXXΙΙΙ 87 29 Μεγάλος αριθμός κυψελών έχει βρεθεί σε όλες τις θέσεις του νησιού κλασικών και ελληνιστικών χρόνων Ο Ευριπίδης

(Τρωάδες 798799) αναφέρει τη Σαλαμίνα ως μελισσοτρόφον

666

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

αναγράφει ως επώνυμο άρχοντα τον Πυθίωνα V βάσει των χαρακτηριστικών του σφραγίσματος0 που τοποθετείται χρονικά γύρω στο 289 πΧ σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες προτάσεις του Garlan31 Η εν-σφράγιστη λαβή ροδιακού αμφορέα (Πίν 221στ2)

ΕΠ ΙΕΡΕΩΣ ΛΥΣ

ΑΝΔΡΟΥμε την αναγραφή του επώνυμου ιερέα του θεού Ηλίου Λυσάνδρου χρονολογείται λίγο μετά το 22 πΧ32 Στην ενσφράγιστη λαβή αμφορέα κορινθιακού τύπου Β που χρονολογείται στις αρχές του ου αι πΧ μικρός αμφορέας εγγράφεται μέσα σε Α (Πίν 221στ)33

Επίλογος - η υπόλοιπη Σαλαμίνα

Το οικόπεδο Ζούγρη στο Αμπελάκι της Σαλαμίνας προσφέρει τα περισσότερα έως τώρα στοιχεία για την κεραμική της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου στο νησί και δίνει πολύτιμες πληροφορίες για συγκριτικές παρατηρήσεις με το ανάλογο υλικό από την Αθήνα Είναι σαφής ο κοινός ορίζοντας ανάμεσα σε Σαλα-μίνα και Αθήνα γεγονός που επιβεβαιώνεται πλέον όχι μόνο σε ιστορικό επίπεδο Η εισαγωγή αγγείων ήταν επιβεβλημένη εξαιτίας της απουσίας τοπικής κεραμικής παραγωγής Διαπιστώνεται αποκλειστική εισαγωγή αττικών μελαμβαφών αγγείων ενώ όσον αφορά στην άβαφη κεραμική το πλαίσιο αγοράς επε-κτείνεται στην ευρύτερη περιοχή της Σαλαμίνας προς B και Δ Ωστόσο η Σαλαμίνα όπως συμπεραίνει κανείς από τους εμπορικούς αμφορείς που εισάγονταν δεν ήταν αποκομμένη από τον υπόλοιπο κόσμο και η σχεδόν αποκλειστική εισαγωγή αττικών αγγείων θα πρέπει να θεωρηθεί laquoφυσικήraquo επιλογή ή laquoανα-γκαστικόraquo επακόλουθο εξαιτίας της ιδιαίτερης σχέσης Αθηναίων και Σαλαμινίων Οι μελετητές34 έχουν εκφράσει κατά καιρούς διάφορες ερμηνείες κατά πόσον οι Σαλαμίνιοι των ιστορικών χρόνων είναι από-γονοι των πρώτων κατοίκων του νησιού αν είναι Αθηναίοι κληρούχοι αν είναι Σαλαμίνιοι ή Αθηναίοι πολίτες κά Είναι γεγονός πάντως ότι τα ευρήματα που έρχονται στο φως τα τελευταία χρόνια επιβε-βαιώνουν τους στενούς δεσμούς με την Αθήνα σε οικονομικόεμπορικό όσο και θρησκευτικό επίπεδο έστω και αν η Αθήνα δεν παύει ποτέ να έχει τον κυρίαρχο ρόλο στη σχέση αυτή5

Όμοια συμπεράσματα σχετικά με τις εισαγωγές κεραμικής αντλούνται και από άλλες θέσεις του νη-σιού Στη θέση Περιστέρια έρευνα μικρού ιερού του Διονύσου36 που ιδρύθηκε στο α΄ μισό του ου αι πΧ έδωσε τμήματα αττικών κανθάρων και φιαλιδίων καθώς και τμήματα κυψελών Στη θέση Κολώ-

0 Y Garlan Kouko Donneacutee nouvelle our une nouvelle interreacutetation de tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 241 αριθ 49 Για το σύμβολο βλ M Debidour Reacuteflexion ur le tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 290 εικ

31 Y Garlan Lrsquoahorologie grecque une eacutecialiteacute archeacuteologique en voie de deacuteveloeent [archive httgrahillinecoatabGarlandf] 2009

32 G Finkielztejn Chronologie deacutetailleacutee et reacuteviseacutee des eacuteponymes amphoriques rhodiens de 270 agrave 108 av J-C environ Premier bilan BAR nternational Serie 990 Oxford 2001 75 77 190

33 VR AnderonStojanović A Third-entury B Deoit fro the South Sloe Cistern in the Rachi Settlement at thia Δ ΕλλΚερ 119 G Koehler Ahora on Ahora Hesperia 51 (1982) 290292 εικ 7811

34 MG Taylor όπ (υποσημ 2) 85 SD Labert The Attic Geno Salainioi and the land of Salai ZPE 119 (1997) 95 κε 5 Ο Παυσανίας (Ι 52) αναφέρει ότι οι Αθηναίοι laquoεκδίωξανraquo τους Σαλαμίνιους από το νησί επειδή το παρέδωσαν στον

Κάσσανδρο (Βλ παραπάνω Το ιστορικό πλαίσιο) Ένα τόσο σημαντικό γεγονός ωστόσο δεν αναφέρεται από κανέναν άλλον ιστορικό και δεν μπορεί εύκολα να επιβεβαιωθεί Για συζήτηση του θέματος βλ MG Taylor όπ 198 κε

36 Γ Λώλος Σαλαμινιακές έρευνες 19982000 Μέρος Α Το ιερό του Διονύσου υπό το Σπήλαιο του Ευριπίδη Δωδώνη Επιστημονική Επετηρίδα του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννί-νων 29 2000 11415

7

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

νες αναγνωρίστηκε κατοίκηση του α΄ μισού του ου αι πΧ7 από όπου προέρχεται αττική μελαμβαφής κεραμική όπως τμήμα σώματος κανθάρου κλασικού τύπου διακοσμημένο με κατακόρυφες πλαστικές ραβδώσεις αλλά και όστρακα άβαφων αγγείων και αμφορέων όπως η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμ-φορέα (Πίν 221στ4)

ΘΑΣΙΩΝκυνηγόσκυλο

ΑΡΓΕΙΟΣμε επώνυμο άρχοντα τον Αργείο που χρονολογείται γύρω στο 258 πΧ8 Στη θέση Αιάντειο9 δοκιμα-στική τομή σε πύργο με αγροικία έδωσε όστρακα αττικών μελαμβαφών κανθάρων κλασικού τύπου με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo λύχνο του τέλους του 4ουαacute μισού του ου αι πΧ40 καθώς και μεγάλο αριθμό κυψελών

Γιάννης ΧαιρετάκηςΑραχώβης 14-16

106 80 Αθήναchairetakisyahoogr

7 Ανασκαφική έρευνα αποκάλυψε κυκλοτερές ταφικό μνημείο (Ι Δεκουλάκου Κυκλοτερές ταφικό μνημείο στις Κο-λώνες Σαλαμίνας ΑΕ 2001 129158) και έναν αναλημματικό τοίχο των μέσων περίπου του 4ου αι πΧ (Ι Δεκουλάκου όπ (υποσημ 5) 0) Βορειότερα του αναλήμματος αυτού στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Βασιλείου ερευνήθηκαν αρχιτεκτο-νικά κατάλοιπα που ανάγονται στην ύστερη αρχαιότητα (5οςος αι μΧ) στα υποστρώματα των οποίων υπάρχει κεραμι-κή κλασικών και ελληνιστικών χρόνων

8 Βλ υποσημ 19 Στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Μιχαλάκη Πολυχρόνη40 Agora V εικ 11 αριθ πίν 8

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-197-3

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Κ

είμε

να

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Κείμενα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

Γενική επιμέλεια ΕΛΕΝΗ ΚΩΤΣΟΥΥπεύθυνη έκδοσης ΜΑΡΙΑ ΚΑΖΑΚΟΥΚαλλιτεχνική επιμέλεια ΡΟΥΛΑ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΚΗ

Εκτύπωση ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕ

copy2014 ΤΑΜΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΩΝΠανεπιστημίου 57 Αθήνα 105 64wwwtapgr

ISBN 978-960-386-196-6ΤΟΜΟΣ Α ΚΕΙΜΕΝΑ 978-960-386-197-3ΤΟΜΟΣ Β ΠΙΝΑΚΕΣ 978-960-386-198-0

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥΚαθηγήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

ΑΡΓΥΡΟΥΛΑ ΔΟΥΛΓΕΡΗ-ΙΝΤΖΕΣΙΛΟΓΛΟΥΑρχαιολόγος ΙΓacute ΕΠΚΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΖΑΧΟΣΠροϊστάμενος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗΔιευθύντρια του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Ηπειρωτικών Σπουδών

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥΕπίτιμος Διευθυντής Νομισματικού Μουσείου

Επίτιμος Διευθυντής Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΡΑΤΖΕΝΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΕΛΕΝΗ ΚΟΤΖΑΜΠΟΠΟΥΛΟΥΑρχαιολόγος ΑΙΗΣ

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

7

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΙΑΜΠΗΗ οικονομία της βορειοδυτικής Ελλάδας κατά την ελληνιστική περίοδο Ήπειρος Ακαρνανία και Αιτωλία νησιά του Ιονίου 1-4

ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑΚεραμική ελληνιστικών χρόνων από δημόσιο κτίριο της Αμβρακίας 5-8

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Ελληνιστική κεραμική από οικία της Αμβρακίας Πινάκια και ανάγλυφοι σκύφοι 9-14

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από δημόσιο κτίριο στην ακρόπολη laquoΜεγάλου Γαρδικίουraquo στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων 15-22

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΕλληνιστική κεραμική από τα Γίτανα 23-28

ANNA GAMBERINIHellenistic Fine Ware Finds in Phoinike (Kaonia) Local Production and Imports 29-32

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗΕρυθρόμορφες λήκυθοι υστεροκλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων σε τάφους της Αιτωλοακαρνανίας Πρώτη παρουσίαση 33-36

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕΡΜΠΕΤΗ - ΤΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣΕλληνιστική κεραμική από το νεκροταφείο των Οινιαδών 37-40

ELIZABETH A BOLLENThe Hellenistic Pottery of Kalydon and Chalkis Aitolias 41-43

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΕλληνιστική κεραμική laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo από το βόρειο νεκροταφείο της Λευκάδας 44-45

MARIA DEOUDIΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ Die spaumltklassisch-hellenistisches Tafel- und Essgeschirr aus der Houmlhle-Loizos aus Ithaka 46-47

ANTONIA SERRITELLAPoseidonia-Paestum La ceramica a vernice nera dallrsquo ekklesiasterion 48

FABIO MOSCA - PAOLA PUPPODinamiche commerciali nel Mediterraneo Occidentale La ceramica megarese a Malta 49-50

STEPHAN G SCHMIDImported Mould Made Bowls from Enseacuterune (France) and the Long Distance Trade in the Hellenistic Mediterranean 51-54

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 55-58

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 59-74

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗΑιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 75-84

HORST SEILHEIMERDie hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 85-89

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥΕρμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 90-91

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗΎστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 92-95

VERONIKA MITSOPOULOS-LEONEinige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 96-97

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥΕλληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 98-99

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗΕργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 100-105

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗΠρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 106-109

8

LARS HEINZEAttic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 110-111

NINA FENNPriene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 112-113

ERTEKIN M DOKSANALTIThree Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 114-117

PATRICIA KOumlGLERKnidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the Late Hellenism 118

MEHMET TEKOCAKEvaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 119-120

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 121-122

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPORecenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 123-126

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗΑποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 127-130

BASHKIM VREKAJLeacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 131-136

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑΤυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 137-142

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥΕυβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 143-146

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥΤο αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 147-152

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣΠήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 153-156

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗΑπό τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 157-160

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETILa ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 161-164

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥΟ laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 165-166

SUSAN I ROTROFFThe Pottery from the Agora Bone Well 167-172

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZAEastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 173-177

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥΚλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 178-179

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣΤρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 180-185

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 186-187

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 188-189

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑΣύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 190-193

NICO SCHWERDTKeramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 194-197

9

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΕλληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 198-201

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑΈνας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 202-203

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗΕλληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 204-207

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣΕλληνιστική κεραμική από τη Βέροια Το οικόπεδο Νιώπα 208-211

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗΚλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 212-213

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗΤοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 214-217

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣΕλληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 218-219

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 220-221

CHRISTA SCHAUEREin Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 222-225

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗΚλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 226-229

SUHAL SAĞLANA Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 230-233

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKOAncient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 234-236

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHINA Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 237-242

ΠINAKAΣ 220 ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

Σαλαμίνα α-β) Οινοχόες γ-ε) Κάνθαροι και επιγραφή στη βάση κανθάρου στ) Θραύσμα σκύφου ζ-η) Φιαλίδια

1 2

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ ΠINAKAΣ 221

Σαλαμίνα α) Ιχθυοπινάκιο β) Κάλυμμα πυξίδας γ) Μυροδοχείο δ-ε) Επιτραπέζιοι αμφορείς στ) Ενσφράγιστες λαβές αμφορέων

1 2

3 4

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

  • 1o kommatipdf
    • 29727_0_AProtKeim
    • 29727_0_eisLIAMPH
    • 29727_1_AGGEL
    • 29727_1a_RIG
    • 29727_2_KATS
    • 29727_2a_RIGIN
    • 29727_5_PLIAK
    • 29727_6_7_RIGIN
    • 29727_7_6_PREKA
    • 29727_8_METAL
    • 29727_9_LAMP
    • 29727_10_GAMB
    • 29727_11_Condi
    • 29727_12_STAUR
    • 29727_13_SERB
    • 29727_14_BOLLEN
    • 29727_15_RIG
    • 29727_16_AUG
    • 29727_17_KAPPA
    • 29727_18_DEOU
    • 29727_19_MORGAN
    • 29727_20_SOT
    • 29727_21_SOT
    • 29727_22_23_BLAX
    • 29727_23_22_PET
    • 29727_24_25_SERR
    • 29727_25_26_MOSCA
    • 29727_26_27_SCHMID
    • 29727_27_24_Hempel
    • 29727_28_GREC
    • 29727_29_STEF
    • 29727_30_MPAX
    • 29727_31_33_DAK
    • 29727_32_31_KAR
    • 29727_33_36_SARI
    • 29727_34_32_HORST
    • 29727_35_34_ALEX
    • 29727_36_35_KAB
    • 29727_37_LEON
    • 29727_38_Giros
    • 29727_39_TSIL
    • 29727_40_TSA
    • 29727_41_MPAI
    • 29727_42_43_HEINZE
    • 29727_43_42_Tekkoumlk
    • 29727_44_45_Rogl
    • 29727_45_44_FENN
    • 29727_46_DOKS
    • 29727_47_KOGLER
    • 29727_48_Ferraz
    • 29727_49_Levent
    • 29727_50_TEKOC
    • 29727_51_Władyka
    • 29727_52_REGEV
    • 29727_53_Lad
    • 29727_55_56_NIA
    • 29727_56_55_KYR
    • 29727_57_BEES
    • 29727_58_BELENI
    • 29727_59_BITR
    • 29727_60_PUPPO
    • 29727_61_BLAZ
    • 29727_62_BOUN
    • 29727_63_LAZ
    • 29727_64_TRAP
    • 29727_65_VREKAJ
    • 29727_66_KOTS
    • 29727_67_XIDO
    • 29727_68_69_NOTI
    • 29727_69_68_MITSO
    • 29727_70_TRIA
    • 29727_71_ZHU
    • 29727_72_LUN
    • 29727_73_TRA
    • 29727_74_BER
    • 29727_75_SAR
    • 29727_77_Kil
    • 29727_78_79_KYR
    • 29727_79_78_AKA
    • 29727_80_BOU
    • 29727_81_KAL
    • 29727_82_ROT
    • 29727_83_GUY
    • 29727_84_JAMES
    • 29727_85_GIROS
    • 29727_86_DREN
    • 29727_87_GIOU
    • 29727_88_89_PRE
    • 29727_89_88_KAT
    • 29727_90_LAM
    • 29727_91_SAL
    • 29727_92_LAZ
    • 29727_93_BAS
    • 29727_94_KYR
    • 29727_95_KAR
    • 29727_96_97_LANG
    • 29727_97_97a DOH
    • 29727_98_96_PAP
    • 29727_99_NICO
    • 29727_100_101_FA
    • 29727_100_98_STA
    • 29727_101_100_TSA
    • 29727_102_GK
    • 29727_103_STA
    • 29727_104_105_HLI
    • 29727_105_104_KOY
    • 29727_106_FAB
    • 29727_107_108_POU
    • 29727_108_109_KAL
    • 29727_109_110_PAN
    • 29727_110_107_SHE
    • 29727_111_LOL
    • 29727_112_XAI
    • 29727_113_114_ROGL
    • 29727_114_113_SCH
    • 29727_115_116_KAR
    • 29727_116_115_GAB
    • 29727_117_GRI
    • 29727_118_SUH
    • 29727_119_DOM
    • 29727_120_SOL
    • 29727_121_VDO
    • 29727_122_VDOA
    • 29727_123_EGO
    • 29727_124_LAF
    • 29727_124B_DiaxSin
    • 29727_125_DROU
      • 2o kommatipdf
        • 29727_0_AProtKeim
        • 29727_0_eisLIAMPH
        • 29727_1_AGGEL
        • 29727_1a_RIG
        • 29727_2_KATS
        • 29727_2a_RIGIN
        • 29727_5_PLIAK
        • 29727_6_7_RIGIN
        • 29727_7_6_PREKA
        • 29727_8_METAL
        • 29727_9_LAMP
        • 29727_10_GAMB
        • 29727_11_Condi
        • 29727_12_STAUR
        • 29727_13_SERB
        • 29727_14_BOLLEN
        • 29727_15_RIG
        • 29727_16_AUG
        • 29727_17_KAPPA
        • 29727_18_DEOU
        • 29727_19_MORGAN
        • 29727_20_SOT
        • 29727_21_SOT
        • 29727_22_23_BLAX
        • 29727_23_22_PET
        • 29727_24_25_SERR
        • 29727_25_26_MOSCA
        • 29727_26_27_SCHMID
        • 29727_27_24_Hempel
        • 29727_28_GREC
        • 29727_29_STEF
        • 29727_30_MPAX
        • 29727_31_33_DAK
        • 29727_32_31_KAR
        • 29727_33_36_SARI
        • 29727_34_32_HORST
        • 29727_35_34_ALEX
        • 29727_36_35_KAB
        • 29727_37_LEON
        • 29727_38_Giros
        • 29727_39_TSIL
        • 29727_40_TSA
        • 29727_41_MPAI
        • 29727_42_43_HEINZE
        • 29727_43_42_Tekkoumlk
        • 29727_44_45_Rogl
        • 29727_45_44_FENN
        • 29727_46_DOKS
        • 29727_47_KOGLER
        • 29727_48_Ferraz
        • 29727_49_Levent
        • 29727_50_TEKOC
        • 29727_51_Władyka
        • 29727_52_REGEV
        • 29727_53_Lad
        • 29727_55_56_NIA
        • 29727_56_55_KYR
        • 29727_57_BEES
        • 29727_58_BELENI
        • 29727_59_BITR
        • 29727_60_PUPPO
        • 29727_61_BLAZ
        • 29727_62_BOUN
        • 29727_63_LAZ
        • 29727_64_TRAP
        • 29727_65_VREKAJ
        • 29727_66_KOTS
        • 29727_67_XIDO
        • 29727_68_69_NOTI
        • 29727_69_68_MITSO
        • 29727_70_TRIA
        • 29727_71_ZHU
        • 29727_72_LUN
        • 29727_73_TRA
        • 29727_74_BER
        • 29727_75_SAR
        • 29727_77_Kil
        • 29727_78_79_KYR
        • 29727_79_78_AKA
        • 29727_80_BOU
        • 29727_81_KAL
        • 29727_82_ROT
        • 29727_83_GUY
        • 29727_84_JAMES
        • 29727_85_GIROS
        • 29727_86_DREN
        • 29727_87_GIOU
        • 29727_88_89_PRE
        • 29727_89_88_KAT
        • 29727_90_LAM
        • 29727_91_SAL
        • 29727_92_LAZ
        • 29727_93_BAS
        • 29727_94_KYR
        • 29727_95_KAR
        • 29727_96_97_LANG
        • 29727_97_97a DOH
        • 29727_98_96_PAP
        • 29727_99_NICO
        • 29727_100_101_FA
        • 29727_100_98_STA
        • 29727_101_100_TSA
        • 29727_102_GK
        • 29727_103_STA
        • 29727_104_105_HLI
        • 29727_105_104_KOY
        • 29727_106_FAB
        • 29727_107_108_POU
        • 29727_108_109_KAL
        • 29727_109_110_PAN
        • 29727_110_107_SHE
        • 29727_111_LOL
        • 29727_112_XAI
        • 29727_113_114_ROGL
        • 29727_114_113_SCH
        • 29727_115_116_KAR
        • 29727_116_115_GAB
        • 29727_117_GRI
        • 29727_118_SUH
        • 29727_119_DOM
        • 29727_120_SOL
        • 29727_121_VDO
        • 29727_122_VDOA
        • 29727_123_EGO
        • 29727_124_LAF
        • 29727_124B_DiaxSin
        • 29727_125_DROU
          • pinakespdf
            • 1o kommatipdf
              • 29727_0_AProtKeim
              • 29727_0_eisLIAMPH
              • 29727_1_AGGEL
              • 29727_1a_RIG
              • 29727_2_KATS
              • 29727_2a_RIGIN
              • 29727_5_PLIAK
              • 29727_6_7_RIGIN
              • 29727_7_6_PREKA
              • 29727_8_METAL
              • 29727_9_LAMP
              • 29727_10_GAMB
              • 29727_11_Condi
              • 29727_12_STAUR
              • 29727_13_SERB
              • 29727_14_BOLLEN
              • 29727_15_RIG
              • 29727_16_AUG
              • 29727_17_KAPPA
              • 29727_18_DEOU
              • 29727_19_MORGAN
              • 29727_20_SOT
              • 29727_21_SOT
              • 29727_22_23_BLAX
              • 29727_23_22_PET
              • 29727_24_25_SERR
              • 29727_25_26_MOSCA
              • 29727_26_27_SCHMID
              • 29727_27_24_Hempel
              • 29727_28_GREC
              • 29727_29_STEF
              • 29727_30_MPAX
              • 29727_31_33_DAK
              • 29727_32_31_KAR
              • 29727_33_36_SARI
              • 29727_34_32_HORST
              • 29727_35_34_ALEX
              • 29727_36_35_KAB
              • 29727_37_LEON
              • 29727_38_Giros
              • 29727_39_TSIL
              • 29727_40_TSA
              • 29727_41_MPAI
              • 29727_42_43_HEINZE
              • 29727_43_42_Tekkoumlk
              • 29727_44_45_Rogl
              • 29727_45_44_FENN
              • 29727_46_DOKS
              • 29727_47_KOGLER
              • 29727_48_Ferraz
              • 29727_49_Levent
              • 29727_50_TEKOC
              • 29727_51_Władyka
              • 29727_52_REGEV
              • 29727_53_Lad
              • 29727_55_56_NIA
              • 29727_56_55_KYR
              • 29727_57_BEES
              • 29727_58_BELENI
              • 29727_59_BITR
              • 29727_60_PUPPO
              • 29727_61_BLAZ
              • 29727_62_BOUN
              • 29727_63_LAZ
              • 29727_64_TRAP
              • 29727_65_VREKAJ
              • 29727_66_KOTS
              • 29727_67_XIDO
              • 29727_68_69_NOTI
              • 29727_69_68_MITSO
              • 29727_70_TRIA
              • 29727_71_ZHU
              • 29727_72_LUN
              • 29727_73_TRA
              • 29727_74_BER
              • 29727_75_SAR
              • 29727_77_Kil
              • 29727_78_79_KYR
              • 29727_79_78_AKA
              • 29727_80_BOU
              • 29727_81_KAL
              • 29727_82_ROT
              • 29727_83_GUY
              • 29727_84_JAMES
              • 29727_85_GIROS
              • 29727_86_DREN
              • 29727_87_GIOU
              • 29727_88_89_PRE
              • 29727_89_88_KAT
              • 29727_90_LAM
              • 29727_91_SAL
              • 29727_92_LAZ
              • 29727_93_BAS
              • 29727_94_KYR
              • 29727_95_KAR
              • 29727_96_97_LANG
              • 29727_97_97a DOH
              • 29727_98_96_PAP
              • 29727_99_NICO
              • 29727_100_101_FA
              • 29727_100_98_STA
              • 29727_101_100_TSA
              • 29727_102_GK
              • 29727_103_STA
              • 29727_104_105_HLI
              • 29727_105_104_KOY
              • 29727_106_FAB
              • 29727_107_108_POU
              • 29727_108_109_KAL
              • 29727_109_110_PAN
              • 29727_110_107_SHE
              • 29727_111_LOL
              • 29727_112_XAI
              • 29727_113_114_ROGL
              • 29727_114_113_SCH
              • 29727_115_116_KAR
              • 29727_116_115_GAB
              • 29727_117_GRI
              • 29727_118_SUH
              • 29727_119_DOM
              • 29727_120_SOL
              • 29727_121_VDO
              • 29727_122_VDOA
              • 29727_123_EGO
              • 29727_124_LAF
              • 29727_124B_DiaxSin
              • 29727_125_DROU
                • 2o kommatipdf
                  • 29727_0_AProtKeim
                  • 29727_0_eisLIAMPH
                  • 29727_1_AGGEL
                  • 29727_1a_RIG
                  • 29727_2_KATS
                  • 29727_2a_RIGIN
                  • 29727_5_PLIAK
                  • 29727_6_7_RIGIN
                  • 29727_7_6_PREKA
                  • 29727_8_METAL
                  • 29727_9_LAMP
                  • 29727_10_GAMB
                  • 29727_11_Condi
                  • 29727_12_STAUR
                  • 29727_13_SERB
                  • 29727_14_BOLLEN
                  • 29727_15_RIG
                  • 29727_16_AUG
                  • 29727_17_KAPPA
                  • 29727_18_DEOU
                  • 29727_19_MORGAN
                  • 29727_20_SOT
                  • 29727_21_SOT
                  • 29727_22_23_BLAX
                  • 29727_23_22_PET
                  • 29727_24_25_SERR
                  • 29727_25_26_MOSCA
                  • 29727_26_27_SCHMID
                  • 29727_27_24_Hempel
                  • 29727_28_GREC
                  • 29727_29_STEF
                  • 29727_30_MPAX
                  • 29727_31_33_DAK
                  • 29727_32_31_KAR
                  • 29727_33_36_SARI
                  • 29727_34_32_HORST
                  • 29727_35_34_ALEX
                  • 29727_36_35_KAB
                  • 29727_37_LEON
                  • 29727_38_Giros
                  • 29727_39_TSIL
                  • 29727_40_TSA
                  • 29727_41_MPAI
                  • 29727_42_43_HEINZE
                  • 29727_43_42_Tekkoumlk
                  • 29727_44_45_Rogl
                  • 29727_45_44_FENN
                  • 29727_46_DOKS
                  • 29727_47_KOGLER
                  • 29727_48_Ferraz
                  • 29727_49_Levent
                  • 29727_50_TEKOC
                  • 29727_51_Władyka
                  • 29727_52_REGEV
                  • 29727_53_Lad
                  • 29727_55_56_NIA
                  • 29727_56_55_KYR
                  • 29727_57_BEES
                  • 29727_58_BELENI
                  • 29727_59_BITR
                  • 29727_60_PUPPO
                  • 29727_61_BLAZ
                  • 29727_62_BOUN
                  • 29727_63_LAZ
                  • 29727_64_TRAP
                  • 29727_65_VREKAJ
                  • 29727_66_KOTS
                  • 29727_67_XIDO
                  • 29727_68_69_NOTI
                  • 29727_69_68_MITSO
                  • 29727_70_TRIA
                  • 29727_71_ZHU
                  • 29727_72_LUN
                  • 29727_73_TRA
                  • 29727_74_BER
                  • 29727_75_SAR
                  • 29727_77_Kil
                  • 29727_78_79_KYR
                  • 29727_79_78_AKA
                  • 29727_80_BOU
                  • 29727_81_KAL
                  • 29727_82_ROT
                  • 29727_83_GUY
                  • 29727_84_JAMES
                  • 29727_85_GIROS
                  • 29727_86_DREN
                  • 29727_87_GIOU
                  • 29727_88_89_PRE
                  • 29727_89_88_KAT
                  • 29727_90_LAM
                  • 29727_91_SAL
                  • 29727_92_LAZ
                  • 29727_93_BAS
                  • 29727_94_KYR
                  • 29727_95_KAR
                  • 29727_96_97_LANG
                  • 29727_97_97a DOH
                  • 29727_98_96_PAP
                  • 29727_99_NICO
                  • 29727_100_101_FA
                  • 29727_100_98_STA
                  • 29727_101_100_TSA
                  • 29727_102_GK
                  • 29727_103_STA
                  • 29727_104_105_HLI
                  • 29727_105_104_KOY
                  • 29727_106_FAB
                  • 29727_107_108_POU
                  • 29727_108_109_KAL
                  • 29727_109_110_PAN
                  • 29727_110_107_SHE
                  • 29727_111_LOL
                  • 29727_112_XAI
                  • 29727_113_114_ROGL
                  • 29727_114_113_SCH
                  • 29727_115_116_KAR
                  • 29727_116_115_GAB
                  • 29727_117_GRI
                  • 29727_118_SUH
                  • 29727_119_DOM
                  • 29727_120_SOL
                  • 29727_121_VDO
                  • 29727_122_VDOA
                  • 29727_123_EGO
                  • 29727_124_LAF
                  • 29727_124B_DiaxSin
                  • 29727_125_DROU
                    • PINAKES_Apdf
                      • 29727_0_Protos_Pinakon
                      • 29727_0eisLIAMPH_pin
                      • 29727_1_AGG_pin
                      • 29727_2_KATSAD_pin
                      • 29727_5_PLIAK_pin
                      • 29727_6_PREKA_pin
                      • 29727_10_GAMB_pin
                      • 29727_12_STAUR_pin
                      • 29727_13_SEPM_pin
                      • 29727_14_BOLLEN_pin
                      • 29727_17_KAPPA_pin
                      • 29727_18_DEOUD_pin
                      • 29727_25_SERRIpin
                      • 29727_26_PUPPO_pin
                      • 29727_27_SCHMID_pin
                      • 29727_29_STEF_pin
                      • 29727_30_MPAXL_pin
                      • 29727_31_KAR_pin
                      • 29727_32_HORST_pin
                      • 29727_34_ALEX_pin
                      • 29727_35_KABB_pin
                      • 29727_37_LEONpin
                      • 29727_39_TSIL_pin
                      • 29727_40_TSA_pin
                      • 29727_41_MPAI_pin
                      • 29727_43_HEINZE_pin
                      • 29727_44_FENN_pin
                      • 29727_46_DOCS_pin
                      • 29727_47_KOGLERpin
                      • 29727_50_TEKOCAKpin
                      • 29727_56_NIARpin
                      • 29727_60_PUPPOpin
                      • 29727_63_LAZApin
                      • 29727_65_VREKAJpin
                      • 29727_66_KOTpin
                      • 29727_67_XIDpin
                      • 29727_68_MHTSpin
                      • 29727_70_TRIANpin
                      • 29727_73_TRAKpin
                      • 29727_74_BERETIpin
                      • 29727_79_KYRpin
                      • 29727_82_ROTROFFpin
                      • 29727_85_GIROSpin
                      • 29727_87_GOUNpin
                      • 29727_89_PREKpin
                      • 29727_93_BASILpin
                      • 29727_94_KYRpin
                      • 29727_95_KARpin
                      • 29727_99_NICOpin
                      • 29727_101_FAKpin
                      • 29727_102_GIZpin
                      • 29727_103_STAI_pin
                      • 29727_108_POYLpin
                      • 29727_109_KALpin
                      • 29727_110_PANpin
                      • 29727_111_LOLpin
                      • 29727_112_XAIRpin
                      • 29727_113_SCHAUERpin
                      • 29727_116_KARpin
                      • 29727_118_SUHALpin
                      • 29727_121_VDOVpin
                      • 29727_124_LAFLIpin
                        • PINAKES_Bpdf
                          • 29727_0_Protos_Pinakon
                          • 29727_0eisLIAMPH_pin
                          • 29727_1_AGG_pin
                          • 29727_2_KATSAD_pin
                          • 29727_5_PLIAK_pin
                          • 29727_6_PREKA_pin
                          • 29727_10_GAMB_pin
                          • 29727_12_STAUR_pin
                          • 29727_13_SEPM_pin
                          • 29727_14_BOLLEN_pin
                          • 29727_17_KAPPA_pin
                          • 29727_18_DEOUD_pin
                          • 29727_25_SERRIpin
                          • 29727_26_PUPPO_pin
                          • 29727_27_SCHMID_pin
                          • 29727_29_STEF_pin
                          • 29727_30_MPAXL_pin
                          • 29727_31_KAR_pin
                          • 29727_32_HORST_pin
                          • 29727_34_ALEX_pin
                          • 29727_35_KABB_pin
                          • 29727_37_LEONpin
                          • 29727_39_TSIL_pin
                          • 29727_40_TSA_pin
                          • 29727_41_MPAI_pin
                          • 29727_43_HEINZE_pin
                          • 29727_44_FENN_pin
                          • 29727_46_DOCS_pin
                          • 29727_47_KOGLERpin
                          • 29727_50_TEKOCAKpin
                          • 29727_56_NIARpin
                          • 29727_60_PUPPOpin
                          • 29727_63_LAZApin
                          • 29727_65_VREKAJpin
                          • 29727_66_KOTpin
                          • 29727_67_XIDpin
                          • 29727_68_MHTSpin
                          • 29727_70_TRIANpin
                          • 29727_73_TRAKpin
                          • 29727_74_BERETIpin
                          • 29727_79_KYRpin
                          • 29727_82_ROTROFFpin
                          • 29727_85_GIROSpin
                          • 29727_87_GOUNpin
                          • 29727_89_PREKpin
                          • 29727_93_BASILpin
                          • 29727_94_KYRpin
                          • 29727_95_KARpin
                          • 29727_99_NICOpin
                          • 29727_101_FAKpin
                          • 29727_102_GIZpin
                          • 29727_103_STAI_pin
                          • 29727_108_POYLpin
                          • 29727_109_KALpin
                          • 29727_110_PANpin
                          • 29727_111_LOLpin
                          • 29727_112_XAIRpin
                          • 29727_113_SCHAUERpin
                          • 29727_116_KARpin
                          • 29727_118_SUHALpin
                          • 29727_121_VDOVpin
                          • 29727_124_LAFLIpin

8

IN MEMORIAM

I ZERVOUDAKI

Once in Chania when we were discussing the future of these Meetings and debating what form ndash presumably legal ndash they might take she turned to me and said ldquoWhy so we can fight over who will be the Directorrdquo That was typical of Io She worked endlessly for this forum She was secretary aide and anything else that was required She sorted things out and polished things off and was always ready with a quiet observation to keep us straight and on the right track

She never sought anything for herself ndash except perhaps to remain in the background She never imposed her opinions although her view was usually the correct one She asked and she listened and adopted whatever best served the matter in hand She was interested in the technology and use of pottery vessels and delighted in toys and other small things She paid close attention to matters relating to craftsmen and workshops and thus developed a sound scientific and democratic knowledge of the field

She loved craftsmen and technicians The aim of protecting and displaying monuments and things belonging to them emerged from the abundance of her scientific knowledge She acted with awareness and understanding and with a love for all and for everything that was as boundless as it was unobtrusive

We are the richer for having known her and all the poorer that she is no longer here among us to reward with us a quiet smile of satisfaction for our endeavours

STELLA DROUGOU

9

Θύμηση ΗούςΈνα χρόνο μετά

Aσφαλώς θα τη δυσαρεστούσε και θα αισθανόταν άβολα η Ηώς η Ζερβουδάκη στην περίπτωση που θα ήταν δυνατό να παρευρισκόταν στη σημερινή σύναξη

Την αφιερωμένη στη μνήμη της

Και θα αντιδρούσε έντονα σε κάθε από μέρους μας προσπάθεια αναφοράς στο ακέραιο του χαρακτήρα της Υπογράμμισης της πρόθυμης αρωγής με συμβουλές και βιβλιογραφικές πληρο-φορίες προς όλους εκείνους που επεδίωκαν να γίνουν κοινωνοί της γνώσης και της ευαισθησίας της Έξαρσης του αποδεδειγμένου ενδιαφέροντός της για τα τεκταινόμενα σε ακτίνα αντοχής του θάρρους και της ομοψυχίας

Πρωτοστάτις σε από κοινού με άλλους εγχειρήματα ήδη από τη δεκαετία του 1980 οπότε εγκαινιάστηκε ο θεσμός της διοργάνωσης επιστημονικών συναντήσεων για την ελληνιστική κεραμική δεν εφείσθη κόπων για την ευόδωσή τους Με προσωπική μάλιστα εργασία ακόμη και χειρωνακτική ουδέποτε έπαψε να συνεισφέρει ενεργά και με εκείνο το πρακτικό μυαλό που τη χαρακτήριζε στα όσα ενίοτε απαιτούσε η ανάληψη ενεργειών και πέραν των προσωπικών της πεποιθήσεων πολλές φορές

Θεράπαινα και μύστις του λάθε βιώσας συμμετείχε εκθύμως σε κάθε είδους πρωτοβουλία που θα ανεδείκνυε την αρετή και τη μάθηση ndash το μέτρο εν ολίγοις ndash ως τρόπο ζωής και με εκείνη την περίεργη εκκωφαντική σιωπή της αποστόμωνε την αβελτηρία των αιθεροβαμόνων της ευκαιρίας Και του επιστημονικού τυχοδιωκτισμού

Μακράν των οποιωνδήποτε επιστημοφανών προβολών στο γνωστό κοινό των ειδικών έδωσε μέγεθος και ήθος στα μικρά και ταπεινά εμφυτεύοντας ζωή στον πηλό και το μέταλλο Κυρίως των χρόνων που της ταίριαζαν των ελληνιστικών

Χαρακτηρισμοί όπως laquoμεγάλη Κυρία της Κεραμικήςraquo ndash τόσον επιζητητοί από άλλες ήσσο-νος σημασίας ομοτέχνους της ndash όχι μόνο την άφηναν αδιάφορη με ένα υπομειδίαμα ειρωνείας (αυτογνωσίας γνώρισμα) αλλά και την εκνεύριζαν ως εκφράσεις κενοδοξίας κατεξοχήν και κολακείας

Ως Πυθία μάντις μάντις κακών εντούτοις είχε προ ετών διερωτηθεί κατά πόσον η φυσική μοίρα των ανθρώπων θα της επέτρεπε να συμμετάσχει στη Συνάντηση των Ιωαννίνων Η φυσι-κή μοίρα των ανθρώπων που δυστυχώς την παραμόνευε σε ενέδρα έξω από τον ίδιο εκείνο το χώρο στον οποίο είχε αφιερώσει μεγάλο τμήμα της πνευματικής της ζωής

Θα μας λείψει η Ηώς η Ζερβουδάκη Θα μας λείψει η σοφία της η προστατευτική χειρονομία σε ένα νεανικό ώμο το σπάνιο αλλά μεστό ομορφιάς γέλιο της ndash το άφθονο και το παιδικό

10

μέχρι δακρύων Η απλοχεριά της δείγμα ανωτερότητας και πηγαίου ενδιαφέροντος προς τους ανερχόμενους Θα μας λείψει Η ζωντάνια και τα νιάτα της Ναι τα νιάτα της

Κι ας είμαστε σχεδόν σίγουροι ότι είναι ακόμη και τώρα εδώ παρούσα ανάμεσά μας η μορφή της καθιστή στην πρώτη σειρά να σημειώνει σαν τακτική μαθήτρια τα όσα σημαντικά ακούσματα

Θα την περιμένουμε πάντα να προβάλει με σταθερό βήμα πίσω από τη γωνία της αδιαφορίας και της προχειρότητας σταθερή στην ώρα της με τα χαρτιά της στη σάκα τις μεθοδευμένες προτάσεις της τον αντικρούοντα κουδουνιστό της λόγο

Σε όλα τα μήκη της επιστημοσύνης τους μεσημβρινούς της συναδελφικότητας τον ισημερινό της φιλίας μακρά από τα τετριμμένα την αναμένουμε όλοι μας να αποτολμήσει την έκπληξη και να ξαναφανεί έφιππη σαν ασυμβίβαστη παραδοχή της μοίρας

Τώρα που οι καιροί κοιτάχθηκαν στα μάτια και αναγνώρισαν τη φτώχια τους την καρτερούμε την Ηώ τη Ζερβουδάκη σαν άλλο Βελλερεφόντη την καρτερούμε στις προσδοκίες μας να μας απελευθερώσει από το τέρας της πνευματικής νωχέλειας και της αβουλίας

ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥ

11

HΩΣ ZEPBOYΔAKHH συνάδελφος η δασκάλα η συνεργάτις

Για την προσωπικότητα και το έργο της Ηούς Ζερβουδάκη υπάρχουν πολλά που πρέπει να ει-πωθούν και θα ειπωθούν σίγουρα στο μέλλον Η δική μου μικρή συμβολή τη στιγμή αυτή ας πε-ριοριστεί στην αναφορά μερικών βιωμάτων μου σχετικά με την Ηώ όπως τη γνώρισα σαν συ-νάδελφο δασκάλα και συνεργάτιδα

Στα πρώτα μου βήματα ως Επιμελήτριας των Αρχαιοτήτων στην Αρχαιολογική Υπηρεσία γνώρισα την Ηώ Ζερβουδάκη ως Πρόεδρο του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων η οποία μάλι-στα στις 24 Ιουνίου του 1980 υπέγραψε μαζί με τη Λιάνα Παρλαμά ως Γραμματέα το έγγραφο αποδοχής του αιτήματός μου να γίνω μέλος του Συλλόγου Από την εποχή εκείνη η Ηώς ήταν για μένα μια μεγαλύτερη συνάδελφος για την οποία έτρεφα απεριόριστη εκτίμηση και ιδιαίτε-ρο σεβασμό γνωρίζοντας το υπηρεσιακό και επιστημονικό της έργο αλλά κυρίως το ήθος της

Η αφορμή για μια πιο ουσιαστική προσέγγιση μεταξύ μας σε επιστημονικό επίπεδο δόθηκε κατά τη διάρκεια του Διεθνούς Συνεδρίου για την Αρχαία Θεσσαλία αφιερωμένου στη Μνήμη του Δ Ρ Θεοχάρη το οποίο διοργανώθηκε από τη ΙΓacute Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων στον Βόλο το φθινόπωρο του 1987 Στο Συνέδριο αυτό παρουσίασα για πρώτη φορά τη σωστική ανασκαφική έρευνα που διενήργησα σε ένα εργαστήριο κεραμικής της ελλη-νιστικής εποχής στην αρχαία πόλη των Φερών στη θέση του σημερινού Βελεστίνου στο Νομό Μαγνησίας Ανάμεσα στα ευρήματα της ανασκαφής συγκαταλέγονταν και πολλά τμήματα μη-τρών για την κατασκευή ανάγλυφων σκύφων οι οποίες μήτρες γενικά αποτελούν αντικείμε-να σπάνια σε ολόκληρη τη Θεσσαλία Η Ηώς που παρακολουθούσε το Συνέδριο διακρίνο-ντας αμέσως τη σημασία των ευρημάτων με παρότρυνε και με ενεθάρρυνε να τα παρουσιάσω σε ανακοίνωση στη Β΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική που ως γνω-στόν πραγματοποιήθηκε στη Ρόδο το έτος 1989 και μου έδωσε έτσι την ευκαιρία να εμπλακώ ενεργά στον αναδυόμενο τότε θεσμό αυτών των Συναντήσεων ο οποίος ήδη έχει υπερβεί χρο-νικά την εικοσαετία Οι συμβουλές οι επισημάνσεις και οι παρατηρήσεις της ήταν καθοριστι-κής σημασίας για την εκ μέρους μου προσέγγιση του συγκεκριμένου επιστημονικού αντικειμέ-νου ώστε να θεωρώ την Ηώ πραγματική δασκάλα μου σε θέματα ελληνιστικής κεραμικής Η αδιάλειπτη συμμετοχή μου από τότε μέχρι σήμερα σε όλες τις Συναντήσεις εμπνέεται και από τη δική της πίστη και προσήλωση στους στόχους που θέτει κάθε φορά η Επιστημονική Επιτρο-πή μετά από συζήτηση με τους Συνέδρους

Η πιο σημαντική στιγμή της συμμετοχής μου στις Επιστημονικές Συναντήσεις για την Ελλη-νιστική Κεραμική ήταν η διοργάνωση της ΣΤacute Συνάντησης στον Βόλο την άνοιξη του 2000 με κύριο θέμα την ελληνιστική κεραμική στη Θεσσαλία Τότε τα τρία βασικά μέλη της Επιστημο-νικής Επιτροπής η Ηώς Ζερβουδάκη η Στέλλα Δρούγου και ο Γιάννης Τουράτσογλου μου έκαναν τη μεγάλη τιμή να με προτείνουν ως τέταρτο μέλος της Επιτροπής Έτσι μου δόθηκε

12

για πρώτη φορά η ευκαιρία για μια πιο στενή πολύπλευρη και δημιουργική συνεργασία με την Ηώ και με τα άλλα δύο μέλη της Επιτροπής η οποία θεωρώ ότι υπήρξε ανεπανάληπτη εμπει-ρία στη διαδρομή μου ως μέλους της Αρχαιολογικής Οικογένειας Η μεθοδικότητα η αποφα-σιστικότητα και η αυστηρότητα σε ορισμένες περιπτώσεις της Ηούς συνετέλεσαν στην επιτυ-χία και της ΣΤacute Συνάντησης

Σήμερα στην έναρξη των εργασιών της Ηacute Επιστημονικής Συνάντησης για την Ελληνιστι-κή Κεραμική η Ηώς Ζερβουδάκη δεν είναι μαζί μας σαν φυσική παρουσία Η απουσία της εί-ναι οδυνηρά αισθητή όμως το πνεύμα της βρίσκεται κοντά μας και εξακολουθεί να μας εμπνέ-ει ώστε να συνεχίσουμε το Έργο στο οποίο εκείνη είχε αφιερώσει σημαντικό μέρος των δημι-ουργικών δραστηριοτήτων της

APΓYPOYΛA ΔOYΛΓEPH-INTZEΣIΛOΓΛOY

13

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Λ ΖΑΧΟΣ - ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗ Ηacute Επιστημονική Συνάντηση για την ΕλληνιστικήΚεραμική 19-21

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ

ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΙΑΜΠΗ Η οικονομία της βορειοδυτικής Ελλάδας κατά την ελληνιστική περίοδο Ήπειρος Ακαρνανία και Αιτωλία νησιά του Ιονίου 25-62

ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Κεραμική ελληνιστικών χρόνων από δημόσιο κτίριο της Αμβρακίας 63-67

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ Ταφικά σύνολα πρώιμης και μέσης ελληνιστικής περιόδου από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας 68

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Ελληνιστική κεραμική από οικία της Αμβρακίας Πινάκια και ανάγλυφοι σκύφοι 69-83

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣ - ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ Ελληνιστική κεραμική από τη νεκρόπολη του Ορράου 84

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥ Ελληνιστική κεραμική από δημόσιο κτίριο στην ακρόπολη laquoΜεγάλου Γαρδικίουraquo στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων 85-95

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣΕλληνιστική κεραμική από τη δυτική στοά της αγοράς στον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 96

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ Ελληνιστική κεραμική από τα Γίτανα 97-108

ΓΑΡΥΦΑΛΙΑ ΜΕΤΑΛΛΗΝΟΥ Ελληνιστική κεραμική από το ταφικό μνημείο στη Ρίζιανη 109

ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΛΑΜΠΡΟΥ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΡΟΣΟΥ Ελληνιστική κεραμική από την ανασκαφή τάφων στο νεκροταφείο και την ευρύτερη περιοχή της Ντόλιανης (αρχαία Φανοτή) 110

ANNA GAMBERINI Hellenistic Fine Ware Finds in Phoinike (Kaonia) Local Production and Imports 111-115

DHIMITER CONDI Hellenistic Pottery from Butrint 116

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗ Ερυθρόμορφες λήκυθοι υστεροκλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων σε τάφους της Αιτωλοακαρνανίας Πρώτη παρουσίαση 117-124

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕΡΜΠΕΤΗ - ΤΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ Ελληνιστική κεραμική από το νεκροταφείο των Οινιαδών 125-132

ELIZABETH A BOLLEN The Hellenistic Pottery of Kalydon and Chalkis Aitolias 133-138

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ Ελληνιστική παιδική ταφή από τη βόρεια νεκρόπολη της αρχαίας Κέρκυρας 139

ΓΟΥΛΙΕΛΜΑ-ΚΥΡΙΑΚΗ ΑΥΓΕΡΙΝΟΥ Δύο κλειστά ταφικά σύνολα από την Κέρκυρα και τους Παξούς 140

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑ Ελληνιστική κεραμική laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo από το βόρειο νεκροταφείο της Λευκάδας 141-150

MARIA DEOUDIΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ Die spaumltklassisch- hellenistisches Tafel- und Essgeschirr aus der Houmlhle- Loizos aus Ithaka 151-157

CATHERINE MORGAN Change and Continuity The Nature of Roman Influence in the Hellenistic Ceramic Assemblages of Northern Ithaka 158

Α ΣΩΤΗΡΙΟΥ ΚΑ Ελληνιστική κεραμική από το βόρειο νεκροταφείο της Σάμης 159

Α ΣΩΤΗΡΙΟΥ ΚΑ Ελληνιστική κεραμική από το νότιο νεκροταφείο της Σάμης 160

ΡΩΞΑΝΗ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΡΟΣΟΥ Εικονογραφικά μοτίβα στα αγγεία της ελληνιστικής περιόδου από τη ΒΔ Ελλάδα 161

ΝΙΚΟΣ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ Ελληνιστική κεραμική από την πόλη της Ζακύνθου 162

ANTONIA SERRITELLA Poseidonia-Paestum La ceramica a vernice nera dallrsquo ekklesiasterion 163-174

FABIO MOSCA - PAOLA PUPPO Dinamiche commerciali nel Mediterraneo Occidentale La ceramica megarese a Malta 175-180

STEPHAN G SCHMID Imported Mould Made Bowls from Enseacuterune (France) and the Long Distance Trade in the Hellenistic Mediterranean 181-188

KARL GERHARD HEMPEL Hellenistische Keramik in Apulien 189

14

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΡΑΙΚΟΣΌροι και συνθήκες της μετάβασης στην κεραμική των ελληνιστικών χρόνων Το παράδειγμα της Βέροιας 190

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 191-204

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 205-233

ΦΑΝΟΥΡΙΑ ΔΑΚΟΡΩΝΙΑ Λοκρική laquoterra sigillataraquo 234

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗ Αιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 235-243

ΕΛΕΝΗ ΣΑΡΡΗ Κλειστά σύνολα ελληνιστικής κεραμικής από το Άργος 244

HORST SEILHEIMER Die hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 245-256

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥ Ερμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 257-262

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗ Ύστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 263-274

VERONIKA MITSOPOULOS-LEON Einige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 275-283

ANNETTE PEIGNARD-GIROS Vases agrave parois fines trouveacutes dans les fouilles de Deacutelos problegravemes de typologie et de chronologie 284

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥ Ελληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 285-290

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗ Εργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 291-300

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗ Πρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 301-312

LARS HEINZE Attic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 313-318

BILLUR TEKKOumlK Hellenistic Period Pottery Production at Troy 319

CHRISTINE ROGL Ephesos und seine Reliefbecher Eine Analyse der Produktion und Verbreitung 320

NINA FENN Priene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 321-322

ERTEKIN M DOKSANALTI Three Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 323-336

PATRICIA KOumlGLER Knidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the LateHellenism 337-340

ADELE FEDERICA FERRAZZOLI The Hellenistic Pottery from the Excavation of Elaiussa Sebaste in Cilicia (Turkey) 341

LEVENT ZOROĞLU Transition from the Persian to the Ptolemaic Periods the Late Classical and Early Hellenistic Tomb Contexts from Kelenderis in Rough Cilicia 342

MEHMET TEKOCAK Evaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 343-349

EWDOKSIA PAPUCI-WŁADYKA Closed Deposit from the Cistern South of the Villa of Theseus in Nea Paphos Cyprus 350

DALIT REGEVThe Phoenician Origins of Eastern Sigillata A 351-363

SABINE LADSTAumlTTERBecoming Greek ndash Staying Egyptian A Pottery Contribution to the Hellenisation of Upper Egypt 364-365

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 369-374

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥ Πρώιμη ελληνιστική κεραμική τάφων από το Δημαριό Άρτας 375

COLETTE BEESTMAN-KRUYSHAAR City and Countryside The Pottery of New Halos Thessaly 376

ΠΟΛΥΞΕΝΗ ΑΔΑΜ ΒΕΛΕΝΗ Η οικοσκευή αγροτικού συγκροτήματος στην Ασπροβάλτα 377

VERA BITRAKOVA GROZDANOVA - NADA POČUČA KUZMANNotes sur la ceacuteramique des neacutecropoles de la ville de Lychnidos et de sa reacutegion 378

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPO Recenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 381-388

SILVANA BLAZEVSKA Pottery Production in the Lower Vardar Valley Characteristics Diffusion and Relationship 389

15

OCTAVIAN BOUNEGRU Pergame La dynamique spatiale de la production ceacuteramique fine agrave lrsquoeacutepoque helleacutenistique 390

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗ Αποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 393-397

MARIA TRAPICHLER Cooking Vessels and Cooking Devices from Velia Southern Italy The Development from Hellenistic to Roman Times 398

BASHKIM VREKAJ Leacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 399-406

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑ Τυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 407-424

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥ Ευβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 425-439

ELIZABETH LANGRIDGE-NOTI Between East and West Plaketten-vases in Laconia 440

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥ Το αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 441-466

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ Πήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 467-474

DENIS ZHURAVLEV Hellenistic Lamps of the Bosporan Kingdom 475

VASILICA LUNGU Amphores pseudo-panatheacutenaiumlques helleacutenistiques Approches de lrsquoarcheacuteologie en mer Noire 476

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗ Από τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 477-485

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETI La ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 489-500

ΕΦΗ ΣΑΡΑΝΤΗ Στρωματογραφημένη κεραμική από το οικόπεδο ιδιοκτησίας Ν Παπαβασιλείου στη Ναύπακτο 501

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΚΑΛΛΙΝΤΖΗ - ΚΥΡΙΑΚΗ ΧΑΤΖΗΠΡΟΚΟΠΙΟΥ - ΜΑΡΙΑ ΧΡΥΣΑΦΗ Στρωματογραφική έρευνα στο νότιο περίβολο των Αβδήρων Δυνατότητες ιστορικής ερμηνείας των ανασκαφικών δεδομένων 502

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥ Ο laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 503-513

ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΚΑΜΑΤΗΣ Αγορά Πέλλας Κλειστό σύνολο δημόσιου πηγαδιού 514

ΠΟΛΥΞΕΝΗ ΜΠΟΥΓΙΑ Κεραμική από υστεροελληνιστικό στρώμα καταστροφής στην Ηράκλεια Τραχινία 515

ΚΥΡΙΑΚΗ ΚΑΛΛΙΓΑ Ελληνιστική Θήβα η κεραμική της laquoΟικίας Βraquo και τα νέα στοιχεία για την παρουσία των Ρωμαίων στη Βοιωτία 516

SUSAN I ROTROFF The Pottery from the Agora Bone Well 517-527

GUY SANDERSA Re-examination of the South Stoa Wells at Corinth 528

SARAH A JAMES Νέα χρονολόγηση της κορινθιακής ελληνιστικής επιτραπέζιας κεραμικής Ο αγρός της Παναγίας 529-534

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZA Eastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 535-545

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΕΝΗ Χρονολογικά προβλήματα της ελληνιστικής κεραμικής σε συνάρτηση με τα νομίσματα σε κλειστά σύνολα ευρημάτων και στη στρωματογραφία 546

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥ Κλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 549-554

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣ Τρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 555-564

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ Ταφικά ευρήματα από τα Πλαίσια του Νομού Ιωαννίνων 565

ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΛΑΜΠΡΟΥ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΡΟΣΟΥ Κεραμική της ελληνιστικής περιόδου από την Ντόλιανη (αρχαία Φανοτή) 566

ΕΛΠΙΔΑ ΣΑΛΤΑΓΙΑΝΝΗ Αγγεία μεταφοράς και αποθήκευσης (αμφορείς πίθοι) από το Δυμόκαστρο (αρχαία Ελίνα) 567

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗ - ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΥ Ανάγλυφη ελληνιστική κεραμική από τον αρχαιολογικό χώρο Δυμοκάστρου Θεσπρωτίας 568

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 569-572

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥ Ελληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 573-580

16

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑ Σύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 581-588

FRANZISKA LANG - LAZAROS KOLONAS ET ALPortable ED-RFA (P-ED-XRF) Neue Wege der Keramikforschung in Akarnanien (Westgriechenland) - Vorlaumlufige Ergebnisse 589-596

GREGOR DOumlHNER Stratos (Akarnania) Technological Aspects of Ceramic Production 597-601

ΛΑΜΠΡΙΝΗ ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΥ - ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΒΑΣΙΟΣ Τεφροδόχα αγγεία από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 602 NICO SCHWERDT Keramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 603-609

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗ - ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣ Ελληνιστική κεραμική από κλειστά ταφικά σύνολα πόλεων της παράλιας και κεντρικής Αιτωλίας 610

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ Ελληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 611-615

ΒΑΣΩ ΤΣΑΝΤΗΛΑ Ταφικά σύνολα από τη laquoΒαρναρράχηraquo (ανατολικό νεκροταφείο) της Ναυπάκτου Αιτωλοακαρνανίας 616

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ Ένας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 617-622

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗ Ελληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 623-630

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ - ΛΥΔΙΑ ΜΑΛΑΤΑΡΑΠαρατηρήσεις στην τυπολογία και τη χρήση κανθάρων και ληκύθων από τη Δυτική Ελλάδα 631-634

ΜΑΡΙΑ ΚΑΜΟΥΛΑΚΟΥ Ελληνιστική κεραμική από νεκροταφεία της Λειβαθούς Κεφαλληνίας 635

FABIANA FABBRI The Podere Cannicci Hellenistic Votive Deposit (Paganico Grosseto ndash Italy) 636

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣ Ελληνιστική κεραμική από τη ΒέροιαΤο οικόπεδο Νιώπα 637-638

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗ Κλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 639-646

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗ Τοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 647-657

EDUARD SHEHI Les vases de lrsquoArteacutemision de Dyrrhachion eacutetude preacuteliminaire 658

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣ Ελληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 659-660

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 661-667

CHRISTINE ROGL Multifunktionalitaumlt durch Formenwandel am Beispiel der hellenistischen Reliefbecher 668

CHRISTA SCHAUER Ein Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 669-676

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗ Κλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 677-684

ΕΙΡΗΝΗ ΓΑΒΡΙΛΑΚΗ Ένα ελληνιστικό σύνολο από την αρχαία Λάππα στην ενδοχώρα του Nομού Ρεθύμνης 685

ΝΤΟΡΑ ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΟΥ Ένα κλειστό σύνολο αμφορέων από την Κω 686

SUHAL SAĞLAN A Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 687-698

KRZYSZTOF DOMŻALSKILate Hellenistic Common Pottery Production Centre in Porphyreon (Lebanon) on the Levantine Coast 699

SERGEY SOLOVYOV The Hellenistic Ceramic Assemblage in the Closed Deposit from Asiatic Bosporus (Taman Peninsula Russia) 700

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKO Ancient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 701-702

IRINA VDOVICHENKO - ALEXANDER YERMOLIN The Hellenistic Ceramics (Late 4th-2nd Cent BC) from the Rescue Excavation of the Panticapeum in 2004-2007 703

TATIANA EGOROVA Black-glazed Ceramics of Chersonnesos Manufacture from the Sites of the North-Western Crimea 704

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHIN A Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 705-716

ΣΥΝΟΨΗ - SUMMARY

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥ Σύνοψη των εργασιών της Ηacute Επιστημονικής Συνάντησης για την Ελληνιστική Κεραμική 719-721

STELLA DROUGOU8th Scientific Meeting on Hellenistic Pottery 722-724

17

ΣYNTOMOΓPAΦIEΣ - BIBΛIOΓPAΦIA

Eκτός από τις καθιερωμένες συντομογραφίες χρησιμοποιούνται και οι ακόλουθες

Α΄ΕλλΚερ Α΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική Ιωάννινα 1986 Ιωάννινα 1989

Agora IV RH Howland Greek Lamps and their Survivals The Athenian Agora IV Princeton New Jersey 1958

Agora V HS Robinson Pottery of the Roman Period Chronology The Athenian Agora V Princeton New Jersey 1959

Agora XII BA Sparkes - L Talcott Black and Plain Pottery of the 6th 5th and 4th Centuries BC The Athenian Agora XII Princeton New Jersey 1970

Agora XXII SI Rotroff Hellenistic Pottery Athenian and Imported Moldmade Bowls The Athenian Agora XXII Princeton New Jersey 1982

Agora XXIX SI Rotroff Hellenistic Pottery Athenian and Imported Wheelmade Table Ware and Related Material The Athenian Agora XXIX Princeton New Jersey 1997

Agora XXXIII SΙ Rotroff Hellenistic Pottery The Plain Wares The Athenian Agora XXXIII Princeton New Jersey 2006

Ακαμάτη Τάφοι Πέλλας Μ Λιλιμπάκη-Ακαμάτη Λαξευτοί θαλαμωτοί τάφοι της Πέλλας Αθήνα 1994Ακαμάτης Μήτρες ΙΜ Ακαμάτης Πήλινες μήτρες αγγείων από την Πέλλα Θεσσαλονίκη 1985 (α΄ έκδ) Πέλλας Αθήνα 1993 (βacute έκδ) Alt Aumlgina II E Walter-Karydi -W Felten - R Smetana-Scherer Spaumltklassische und hellenistische Keramik

Alt Aumlgina II1 1982Β΄ΕλλΚερ Β΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Ρόδος 22-25 Μαρτίου

1989 Αθήνα 1990Bruneau 1970 Ph Bruneau Tombes drsquoArgos BCH 94 (1970) 437-531Γ΄ΕλλΚερ Γ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Θεσσαλονίκη 24-2 Σεπτεμ-Γ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Θεσσαλονίκη 24-2 Σεπτεμ-

βρίου 1991 Αθήνα 1994Corinth IV II O Broneer Terracotta Lamps Corinth IV II Cambridge Massachusetts 1930Corinth VII III GR Edwards Corinthian Hellenistic Pottery Corinth VII III Princeton 1975Δ΄ΕλλΚερ Δ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Μυτιλήνη Μάρτιος 1994

Αθήνα 1997Deacutelos XXVI Ph Bruneau Les lampes Deacutelos XXVI Paris 1965Deacutelos XXVIΙ Ph Bruneau Lrsquoicirclot de la maison des comeacutediens Deacutelos XXVIΙ Paris 1970Deacutelos XXXI A Laumonier La ceacuteramique helleacutenistique agrave reliefs 1 Ateliers ldquoioniensrdquo Deacutelos XXXI Paris

1977Demetrias I V Milojčić - D Theocharis (εκδ) Die Deutschen Archaumlologischen Ausgrabungen in Thessalien

Demetrias I Bonn 1976Δρούγου Λύχνοι Πέλλας Στ Δρούγου Ανασκαφή Πέλλας 195-1964 Οι πήλινοι λύχνοι Αθήνα 1992Δρούγου 2005 Στ Δρούγου Βεργίνα Τα πήλινα αγγεία της Μεγάλης Τούμπας Αθήνα 2005Δρούγου - Τουράτσογλου Στ Δρούγου - Γ Τουράτσογλου Ελληνιστικοί λαξευτοί τάφοι Βεροίας Αθήναι 1980 Τάφοι Βεροίας Drougou - Touratsoglou 1991 St Drougou - I Touratsoglou Hellenistische Keramik aus Makedonien Chronologische Indizien

AntK 34 (1991) 13-21Ε΄ΕλλΚερ Ε΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Αθήνα 2000Ελεύθερνα ΙΙ2 Θ Καλπαξής - Α Furtwaumlngler - A Schnapp κά (εκδ) Ελεύθερνα Τομέας ΙΙ Ένα ελληνι-

στικό σπίτι (laquoΣπίτι Αraquo) στη θέση Νησί Ρέθυμνο 1994ΕλλΚερ Αιγαίου Ελληνιστική κεραμική από το Αιγαίο Hellenistic Pottery from the Aegean Μυτιλήνη 1994ΕλλΚερ Ηπείρου Ελληνιστική κεραμική από την Ήπειρο την Αιτωλοακαρνανία και τα Ιόνια νησιά Αιτωλοακαρνανίας Αθήνα 2009 Ιονίων νησιών ΕλλΚερ Θεσσαλίας Ελληνιστική κεραμική από τη Θεσσαλία Βόλος 2000ΕλλΚερ Κρήτης Ελληνιστική κεραμική από την Κρήτη Χανιά 1997

18

ΕλλΚερ Μακεδονίας Ελληνιστική κεραμική από τη Μακεδονία Hellenistic Pottery from Macedonia Θεσσαλονίκη 1991

ΕλλΚερ Πελοποννήσου Ελληνιστική κεραμική από την Πελοπόννησο Αίγιο 2005Ephesos IX V Mitsopoulos-Leon Die Basilika am Staatsmarkt in Ephesos Kleinfunde 1 Keramik

hellenistischer und roumlmischer Zeit Forschungen in Ephesos IX iiii Wien 1991Eretria II IR Metzger Die hellenistische Keramik in Eretria Eretria Ausgrabungen und Forschungen

II Berne 1969 Eretria IX K Gex Rotfigurige und weissgrundige Keramik Eretria Ausgrabungen und Forschungen IX

Lausanne 1993Ζ΄ΕλλΚερ Ζ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Αίγιο 4-9 Απριλίου 2005

Αθήνα 2011Θέμελης - Τουράτσογλου Π Γ Θέμελης - ΓΠ Τουράτσογλου Οι τάφοι του Δερβενίου Αθήνα 1997 Τάφοι Δερβενίου Θέματα Ελληνιστικής Θέματα Ελληνιστικής Κεραμικής στην Αρχαία Μακεδονία Topics on Hellenistic Κεραμικής Pottery in Ancient Macedonia Αθήνα 2012Georgiadou Totenkult und A Georgiadou Totenkult und elische Grabkeramik spaumltklassischer und hellenistscher Zeit elische Grabkeramik Thessaloniki 2005Gortina I A di Vita (επιμ) Gortina I Monografie della Scuola Archeologica Italiana di Atene e delle

Missioni Italiene in Oriente III Roma 1988Hayes 1985 JW Hayes Sigillate Orientali Enciclopedia dellrsquoArte Antica classica e orientale Atlante

delle forme ceramiche II Ceramica fine romana nel Bacino Meditteraneo (tardo ellenismo e primo impero) Roma 1985 1-96

Kabirion III U Heimberg Die Keramik des Kabirions Das Kabirenheiligtum bei Theben III 1982Καλτσάς 1983 Ν Καλτσάς Από τα ελληνιστικά νεκροταφεία της Πύλου ΑΔ 38 (1983) Μελέτες 1-77Kerameikos ΙΧ U Knigge Der Suumldhuumlgel Kerameikos ΙΧ Berlin 1976Kerameikos XI J Scheibler Griechische Lampen Kerameikos XI Berlin 1976Labraunda I P Hellstroumlm Pottery of Classical and Later Date Terracotta Lamps and Glass Labraunda II

1 Lund 1965Meacutedeacuteon V C Vatin - P Bruneau - C Rolley - T Hackens Tombes helleacutenistiques objets de meacutetal monnaies

Meacutedeacuteon de Phocide V Paris 1976Milet V1 AU Kossatz Funde aus Milet 1 Die megarischen Becher Milet V1 Berlin 1990Morel 1981 J-P Morel Ceacuteramique campanienne Les formes BEFAR 244 Roma 1981 19942Olynthus V DM Robinson Excavations at Olynthus Mosaics Vases and Lamps of Olynthus found in 1928

and 1931 Olynthus V Baltimore 1933Olynthus XIII DM Robinson Vases found in 1934 and 1938 Olynthus XIII Baltimore 1950Paphos III JW Hayes The Hellenistic and Roman Pottery Paphos III Nicosia 1991PergForsch 2 J Schaumlfer Hellenistische Keramik aus Pergamon Pergamenische Forschungen 2 Berlin 1968PergForsch 6 C Meyer-Schlichtmann Die Pergamenische sigillata aus der Stadtgrabung von Pergamon

Mitte 2 Jh v Chr - Mitte 2 Jh n Chr Pergamenische Forschungen 6 Berlin 1988Samaria-Sebaste III JC Crowfoot - GM Crowfoot - KM Kenyon Samaria-Sebaste Reports of the Work of the

Joint Expedition in 1931-1933 and of the British Expedition in 1935 No3 - The Objects from Samaria London 1957

ΣΤ΄ΕλλΚερ ΣΤ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική Βόλος 1-23 Απριλίου 2000 Αθήνα 2004

Stobi V Anderson-Stojanović Stobi The Hellenistic and Roman Pottery Princeton 1992Tarsus I H Goldman (εκδ) Excavations at Gozlu Kule Tarsus Vol I The Hellenistic and Roman

Periods Princeton 1950Thompson 1934 HA Thompson Two Centuries of Hellenistic Pottery Hesperia 3 (1934) 316-480 (reprinted in

HA Thompson - DB Thompson - S Rotroff Hellenistic Pottery and Terracottas Princeton 1987)UM LH Sackett (εκδ) Knossos From Greek City to Roman Colony Excavations at the Unexplored

Mansion II BSA Suppl 21 1992

661

Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα

Γιάννης Χαιρετάκης

Εισαγωγή

Τὴν δὲ νῦν [πόλιν] ἐν κόλπῳ κειμένην ἐπὶ χερρονησοειδοῦς τόπου συνάπτοντος πρὸς τὴν Ἀττικήν Με αυτά τα λόγια προσδιορίζει ο Στράβωνας (Γεωγρ ΙΧ 19) τη θέση της αρχαίας πόλης η οποία ταυτίζεται με το σημερινό οικισμό του Αμπελακίου Η πόλη με εύφορη γη και προστατευμένο λιμάνι1 ορίζεται στα βόρεια από τη χερσό-νησο της Πούντας και στα νότια από τη χερσόνησο της Κυνόσουρας Λίγα όστρακα μαρτυρούν εγκατάσταση στο Αμπελάκι ήδη από τα προϊστορικά χρόνια2 ενώ η ακμή του οικισμού τοποθετείται γύρω στο 570 πΧ μετά δηλαδή από την επιτυχή προσάρτηση της Σαλαμίνας στην Αθήνα (Πλούτ Σόλων Χ) Τις τελευταίες δεκαετίες ανασκαφές σωστικού χαρακτήρα έχουν δώσει σημαντικές πληροφορίες για την οργάνωση του οικισμού και την τοπογραφία της πόλης Κατά την ελληνιστική περίοδο οι οικίες καταλαμβάνουν τη νότια κλιτύ της χερσονήσου της Πούντας ενώ εργαστηριακού χαρακτήρα δομές τοποθετούνται στο δυτικότερο τμήμα της πόλης σε επαφή με το δυτικό σκέλος των τειχών3 Δημόσια κτίσματα τα οποία είδε ο Παυσανίας ( 5 και 1) δεν έχουν εντο 5 και 1) δεν έχουν εντο 5 και 1) δεν έχουν εντο-πιστεί και θα πρέπει να αναζητηθούν στο καταβυθισμένο σήμερα τμήμα του οικισμού ενώ ιερό της Βενδίδος σε προϋπάρχουσα μάλλον θέση ιερού της Αρτέμιδος τοποθετείται στην κορυφή της χερσονήσου της Πούντας4

Το ιστορικό πλαίσιο (3187-μέσα 3ου αι πΧ)

Το 187 πΧ ο Κάσσανδρος ύστερα από laquoπροδοσίαraquo των Σαλαμινίων προς τους Αθηναίους (Παυσ Ι 52) κυριεύει τη Σαλαμίνα και εγκαθιστά φρουρά η οποία παραμένει έως το 07 πΧ οπότε και ο Δη-

Θερμές ευχαριστίες οφείλω στην Δρ Ι Δεκουλάκου Επίτιμη Διευθύντρια Αρχαιοτήτων για την άδεια μελέτης του κεραμικού υλικού που προέρχεται από τις ανασκαφές που διενήργησε στη Σαλαμίνα Επίσης στον Π Δεδεβέση για τη συ-ντήρηση των λίθινων και κεραμικών ευρημάτων καθώς και στην Ά Κάττουλα υπεύθυνη αρχαιολόγο Σαλαμίνας και το προσωπικό του Μουσείου Σαλαμίνας για κάθε διευκόλυνση στη μελέτη του υλικού Η συντήρηση της κεραμικής χρημα-τοδοτήθηκε από το ίδρυμα Ψύχα και το Mediterranean Archaeological Trust UK

1 Σκύλαξ Περίπλους 57 κατὰ τοῦτό ἐστι Σαλαμὶς νῆσος καὶ πόλις καὶ λιμήν2 MG Taylor Salamis and the Salaminioi The Ηistory of an Unofficial Athenian Demos JC Gieben Amsterdam 1997 110 σημ

14 Γ Χαιρετάκης Το οικόπεδο Ζούγρη στο Αμπελάκι Σαλαμίνας στρωματογραφία και χρονολόγηση Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 5 2011 2527

3 Ι Δεκουλάκου Ανασκαφές στη Σαλαμίνα 19852007 Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 2 2008 12

4 Όπ

662

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

μήτριος ο Πολιορκητής την προσφέρει ως δώρο στους Αθηναίους Ο Δημήτριος επανέρχεται το 295 πΧ για να την κυριεύσει και να τοποθετήσει μακεδονική φρουρά η οποία παραμένει πιθανότατα έως και το 229 πΧ οπότε και το νησί laquoεπανενώνεταιraquo με την Αθή-να μετά την επιτυχή προέλαση του Άρατου αρχηγού της Αχαϊκής Συμπολιτείας (Πλούτ Άρατος 24) Κατά τη διάρκεια του Χρεμω-νίδειου πολέμου (2721 πΧ) η Σαλαμίνα αποτελεί βάση για τον Αντίγονο Γονατά όχι χωρίς επιπτώσεις όπως πληροφορούμαστε από γεγονότα της επόμενης περιόδου Γύρω στο 252 πΧ ο Αλέξαν-δρος γιος του Κρατερού διοικητής της Κορίνθου και της Εύβοι-ας εξεγείρεται ενάντια στον Αντίγονο Γονατά Ο Ηράκλειτος του Ασκληπιάδου ο διοικητής της μακεδονικής φρουράς που έχει ορί-σει ο Αντίγονος Γονατάς στον Πειραιά και μάλλον και στη Σαλαμί-να αναλαμβάνει την επισκευή των τειχών της πόλης (IG 2 1225) για να προετοιμαστεί προφανώς για τον πόλεμο ενάντια στον Αλέξαν-δρο Αυτό το γεγονός μας πληροφορεί έμμεσα ότι τα τείχη ή μέρος αυτών είχαν καταστραφεί παλαιότερα προφανώς την περίοδο του Χρεμωνίδειου πολέμου χωρίς να μπορεί να αποκλειστεί και άλλη καταστροφή σε τμήμα της πόλης ή του νησιού

Ανασκαφικά δεδομένα Tο οικόπεδο Zούγρη

Στη νότια κλιτύ της χερσονήσου της Πούντας5 στη συμβολή των οδών Τεύκρου και Ευρυσάκη ανασκάφηκε το οικόπεδο Ζούγρη έκτασης περίπου 15 στρέμματος6 (εικ 1) Η πρώτη ανθρώπινη παρουσία στην περιοχή που ερευνήθηκε ανάγεται στους μυκηναϊκούς χρόνους αν και δεν έχουν βρεθεί σταθερά κατάλοιπα αυτής της περιόδου7 Κατά τον ο και τον 5ο αι πΧ δημιουργούνται μικρές δομές εργαστηρια-κού και αποθηκευτικού χαρακτήρα ενώ από τα μέσα του 5ου και έως και το 2ο αι πΧ κατασκευάζονται οικίες οι οποίες εγκαταλείπονται στις αρχές του 1ου αι πΧ Η κατωφέρεια του εδάφους προς τον όρμο του Αμπελακίου επέβαλε την ανδηρωτή διάταξη των οικιών οι οποί-ες ανοικοδομούνται προσθετικά από Ν προς Β Τα όστρακα παλαιο-

5 Για τη θέση και τις ανασκαφές βλ Ι Δεκουλάκου Ανασκαφικές έρευνες στην Σαλαμίνα στο Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου (επιμ) Αργοσαρωνικός Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αργοσαρωνι-κού Πόρος 26-29 Ιουνίου 1998 τόμ Β´ Αθήνα 200 2944 και Ι Δεκουλάκου Σωστικές ανασκαφικές έρευνες στην Σα-λαμίνα προφορική ανακοίνωση στο laquoΒacute Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Το έργο μιας δεκαετίας 1994200 1820 Δεκεμβρίου 200raquo Ι Δεκουλάκου όπ (υποσημ )

6 Τα σχέδια των εικόνων 1 και 2 έχουν γίνει από τους Ε Τόλια Ν Μαστρονικόλα Γ Ορεστίδη και τον γράφοντα 7 Γ Χαιρετάκης όπ (υποσημ 2)

Εικ 1 Κάτοψη της ανασκαφής στο οικόπεδο Ζούγρη Με βέλος δηλώνεται η θέση του απορριμματικού αποθέτη

663

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

χριστιανικών βυζαντινών και μεταβυζαντινών χρό-νων που περισυνελέγησαν μαρτυρούν χρήσεις του χώρου και αυτές τις περιόδους

Στα μέσα του ου αι πΧ γίνεται ένας εκτεταμέ-νος καθαρισμός της περιοχής όπως μαρτυρά απορ-ριμματικός αποθέτης8 που ερευνήθηκε στο ανασκα-φικό τετράγωνο 0 (εικ 2) Η απορριμματική αυτή πρακτική αποτελεί μέρος μιας οργανωμένης και γε-νικότερης εκκαθάρισης της περιοχής για τη δημι-ουργία ανδήρων και την κατασκευή οικιών κάτω από ένα νέο πολεοδομικό σχεδιασμό Η τελευταία χρονολογικά κεραμική του αποθέτη ανήκει στο βacute τέταρτο του ου αι πΧ αλλά δεν μπορεί να προσ-διοριστεί με ακρίβεια πότε έγινε η εκκαθάριση της περιοχής και η επακόλουθη απόρριψη αν έγινε δη-λαδή μετά το 21 πΧ ή αργότερα και πότε η ανοι-κοδόμηση της νέας οικίας αμέσως μετά την απορ-ριμματική πρακτική ή αργότερα Είναι σημαντικό να ειπωθεί ότι στο υλικό του αποθέτη δεν υπάρχουν ίχνη που να δηλώνουν κάποια βίαιη καταστροφή Επίσης η ανοικοδόμηση νέων οικιών στα μέσα του ου αι πΧ που συνοδεύεται και από τη δημιουργία δρόμου πλ 550 μ στο μέσον περίπου του οικοπέ-δου αποτελεί ένδειξη για την ανάγκη στέγασης μεγαλύτερου αριθμού κατοίκων στην πόλη ίσως υπό το φόβο νέων απειλών

Η κεραμική

Η κεραμική που παρουσιάζεται εδώ προέρχεται από τον απορριμματικό αποθέτη9 (Πίν 220β δη 221α δστ) και από τα υποστρώματα των οικιών (Πίν 220α γ 221βγ στ12) στα οποία συγκεντρώθηκε κε-ραμική ως γέμισμα για τη δημιουργία των ανδήρων Στην πλειονότητά της είναι εισηγμένη από την Αθή-να και σε λίγες μόνο περιπτώσεις μπορούμε να διακρίνουμε μη αττική κεραμική ενώ δεν αναγνωρίζε-ται τοπική παραγωγή

Στη μελαμβαφή κεραμική ξεχωρίζουν οι τριφυλλόστομες οινοχόες οι οποίες δεν παρουσιάζουν με-γάλη διαφοροποίηση στην τομή τους έχουν δακτυλιόσχημη βάση σιγμοειδές σώμα και ψηλό λαιμό Συ-

8 Ο αποθέτης είναι διανοιγμένος στο βραχώδες πέτρωμα της Πούντας και έχει σχήμα ανεστραμμένου κώνου Στον άξονα ΒΝ έχει διάμετρο 180 μ ενώ στον άξονα ΑΔ ερευνήθηκε για 2 μ καθώς πάνω σε αυτόν ιδρύθηκε τοίχος με-ταγενέστερης οικίας

9 Ο αποθέτης περιείχε όστρακα αγγείων θαλασσινά όστρεα και λίγα λιθάρια μικρού και μεσαίου μεγέθους Οικοδομι-κό υλικό πέρα από λίγα τμήματα βοτσαλωτών δαπέδων δεν υπήρχε στο γέμισμά του Περιείχε κολουροκωνικές και πυ-ραμιδόσχημες αγνύθες τμήματα κεραμίδων λακωνικού τύπου λίγα οστά ζώων ένα λίθινο αλάβαστρο και μάζες σκωρί-ας Η απόρριψη ήταν ενιαία και δεν παρατηρήθηκε χρονική αλληλουχία στην απόρριψη των στρωμάτων Λίγα όστρακα λύχνου και μελαμβαφών πελικών τοποθετούνται χρονικά στον 5ο αι πΧ ενώ μικρή είναι και η ποσότητα ερυθρόμορ-φων και άλλων αγγείων του α΄ μισού και γ΄ τετάρτου του 4ου αι πΧ Η πλειονότητα της κεραμικής ανήκει στο τελευταίο τέταρτο του 4ουα΄ τέταρτο του ου αι πΧ Μικρότερη είναι επίσης η ποσότητα κεραμικής του β´ τετάρτου του ου αι πΧ Για μια πρώτη παρουσίαση βλ Γ Χαιρετάκης Ο αποθέτης του οικοπέδου Ζούγρη στο Αμπελάκι Σαλαμίνας πρώτα στοιχεία από τη μελέτη της κεραμικής Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 4 2010 1821

Εικ 2 Οικόπεδο Ζούγρη ανασκαφικό τετράγωνο 0 Κάτοψη του απορριμματικού αποθέτη

664

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

χνά είναι ακόσμητες10 (Πίν 220α) ενώ κάποτε φέρουν διακόσμηση με επίθετο λευκό χρώμα όπου στε-φάνια με φύλλα κισσού (Πίν 220β) ή μυρτιάς περιτρέχουν το λαιμό

Οι κάνθαροι κλασικού τύπου αποτελούν την πολυπληθέστερη ομάδα κεραμικής από τον αποθέτη και από τα υπόλοιπα στρώματα αυτής της περιόδου από αυτούς με απλό χείλος11 (Πίν 220γ) έως αυ-τούς με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo στο λαιμό12 (Πίν 220δ) συχνά με χείλος φτιαγ-μένο σε μήτρα Ενδιαφέρον παρουσιάζει η επιγραφή ΗΔ στη βάση κανθάρου του τελευταίου τετάρτου του 4ου αι πΧ13 (Πίν 220ε) η οποία αν δεν σχετίζεται με τον κάτοχο του αγγείου μπορεί να διαβαστεί ως το επίθετο ἡδύς αναφερόμενη στο κρασί που θα περιείχε ἡδύς οἶνος14 Αντίθετα οι κάνθαροι ελλη-νιστικού τύπου είναι συγκριτικά λιγότεροι Άλλα αγγεία πόσεως είναι οι σκύφοι αττικού και κορινθια-κού τύπου όπως τμήμα του σώματος και του χείλους με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύ-οςraquo όπου παριστάνονται στάχυα ανάμεσα σε κλαδιά με αντίρροπα αγκιστροειδή φύλλα των αρχών του ου αι πΧ15 (Πίν 220στ)

Στα μικρά ανοικτά αγγεία τη δεύτερη πολυπληθέστερη ομάδα αποτελούν οι φιάλες και τα φιαλίδια με δακτυλιόσχημη βάση και με έσω ή έξω νεύον χείλος16 (Πίν 220ζη) Συχνά στο εσωτερικό γύρω από τον πυθμένα φέρουν εμπίεστα ανθέμια που περιβάλλονται από δακτύλιο με στικτή διακόσμηση (rouletting) Την εικόνα συμπληρώνουν πινάκια και ιχθυοπινάκια Το σχεδόν πλήρες ιχθυοπινάκιο από τον αποθέτη (Πίν 221α) έχει δακτυλιόσχημη βάση ενώ δύο εδαφόχρωμες ταινίες υπάρχουν γύρω από το ημισφαιρι-κό κοίλωμα στον πυθμένα και στην περιφέρεια17

Στην υπόλοιπη κεραμική περιλαμβάνονται πυξίδες μυροδοχεία λήκυθοι λύχνοι σκεύη τελετουργικών πυρών κά Κάλυμμα πυξίδας (Πίν 221β) του τύπου Β της Αθηναϊκής Αγοράς18 έχει κυλινδρικό τοίχω-μα και κωνικό θόλο με πλατύ περίγυρο Ο περίγυρος διαχωρίζεται από το θόλο με εδαφόχρωμη ταινία ενώ ανάλογη ταινία διαχωρίζει το θόλο από χαμηλό έξαρμα στην κορυφή του Στη στεφάνη της θολω-τής επιφάνειας υπάρχει διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo με περιδέραιο από λογχόσχημα φύλλα από επίθετο αραιωμένο πηλό Ανάλογα καλύμματα προέρχονται από τάφο στο Αμπελάκι όπου το περιδέραιο από λογχόσχημα φύλλα εναλλάσσεται με περιδέραιο από προβασκάνια19 Το μελαμβαφές μυροδοχείο (Πίν 221γ) με χαμηλή δισκοειδή βάση ατρακτόσχημο σώμα και κοντό λαιμό που καταλή-γει σε πλατύ λοξότμητο χείλος φέρει δύο εδαφόχρωμες ταινίες στον ώμο20 Από τους λύχνους της περι-όδου αυτής από τον αποθέτη ένας ανήκει στον τύπο 2 D της Αθηναϊκής Αγοράς21 ένας στον τύπο 27 Α και οι υπόλοιποι στον τύπο 25 (25 Α 25 Β 25 Β rie 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το διrie 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το διrie) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι-

10 Agora XXX εικ 4 αριθ 47 πίν 4 11 Όπ εικ 4 αριθ 118 πίν 2 12 Όπ εικ 5 αριθ 2425 πίν 13 Όπ εικ 4 αριθ 810 πίν 1 14 Σε βάση κύλικας τύπου bolal του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμbolal του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμ του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμ-

ματα WK Kovacovic Die Eckterrasse an der Graumlberstrasse des Kerameikos Kerameikos XV Berlin 1990 1 αριθ S9 Σε βάση κανθάρου του β´ μισού του 4ου αι πΧ στην Ολβία αναγράφονται τα τρία πρώτα γράμματα AS Rujaeva ldquoGraffitirdquo στο NA Lejunkaja P G Bilde JM Hoslashjte VV Kraivina SD Kryžickij (επιμ) The Lower City of Olbia (Sector NGS) in the 6th Century BC to the 4th Century AD Vol 12 Aarhus Univerity Press 2010 508 αριθ S45 Ενιαία λέξη ἡδύοινος αναγράφε-ται στο σώμα κανθάρων από την Κόρινθο Corinth V αριθ 454 και 512

15 Agora XXX εικ 12 αριθ 155 πίν 15 Σ Ελευθεράτου (επιμ) Το Μουσείο και η ανασκαφή Ευρήματα από τον χώρο ανέγερσης του Νέου Μουσείου Ακρόπολης Οργανισμός Ανέγερσης Νέου Μουσείου Ακρόπολης Αθήνα 200 αριθ 121

16 Πίν 220ζ Agora XXX εικ 5 αριθ 1055105 πίν 78 Πίν 220η1 Agora XXX εικ 2 αριθ 980 Πίν 220η2 Agora XXX εικ 59 αριθ 89871 πίν 72

17 Agora XXX εικ 50 αριθ 710711 πίν 18 Όπ 18919019 ΜΙ Πωλογιώργη Χάλκινα κάτοπτρα από τη Σαλαμίνα ΑΕ 14 (2007) 171920 Agora XXX εικ 72 αριθ 11 πίν 85 21 Agora V

5

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

άστημα από το β´ μισό του 4ου έως το α΄ μισό του ου αι πΧ Στα τελετουργικά σκεύη περιλαμβάνονται μικκύλα φιαλίδια και λεκανίδες χαρακτηριστικά αγγεία των τελετουργικών πυρών έθιμο το οποίο έχει αναγνωριστεί και στη Σαλαμίνα22

Η άβαφη κεραμική περιλαμβάνει φιάλες λεκάνες και λεκανίδες με προχοές και πλαστικές διαμορφώ-σεις οινοχόες κάποιες με μελανόγραφη διακόσμηση23 κά Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι επι-τραπέζιοι αμφορείς με ωοειδές σώμα έξω νεύον χείλος και λαβές που ξεκινούν από πλαστικό δακτύ-λιο που περιτρέχει το λαιμό (Πίν 221δε) χαρακτηριστικό που τις εντάσσει στον Τύπο 2 της Αθηναϊκής Αγοράς24 Η σχεδόν ωοειδής τομή του σώματος δεν αλλάζει σε όλο τον ο αι πΧ όπως διαπιστώνου-με από ακέραια παραδείγματα στη Σαλαμίνα και την Αθήνα και το ύψος τους κυμαίνεται ανάμεσα στα 020 με 04 μ Σε τάφους στα Μέγαρα25 έχουν βρεθεί και μικρότερου μεγέθους αμφορείς όπου το ύψος τους κυμαίνεται από 011 έως 022 μ Το χρώμα του πηλού στα περισσότερα δείγματα της Σαλαμίνας είναι ανοικτό καστανό (25Y7 ale brown) συχνά με πολλές ασβεστολιθικές προσμείξεις (Πίν 221δ) ενώ μόλις ένα δείγμα φαίνεται να είναι προϊόν αττικού εργαστηρίου με ερυθρωπό πηλό (5YR5 yellowih red) και λιγότερες προσμείξεις (Πίν 221ε) Κατά τη Rotroff26 ο τόπος παραγωγής της μη αττικής ομάδας θα πρέ-πει να αναζητηθεί κάπου ανάμεσα σε Κόρινθο και Θήβα Η αναγνώριση του αμφορέα αυτού στη Σαλα-μίνα και σε διαφορετικά σύνολα κεραμικής που δεν θα συζητηθούν εδώ δηλώνει τη σαφή του παρου-σία στον Σαρωνικό27 Επιπλέον η εύρεση και των δύο αμφορέων που συζητήθηκαν (Πίν 221δε) στον αποθέτη του οικοπέδου Ζούγρη είναι ενδεικτική της ταυτόχρονης εισαγωγής τους στο νησί τόσο δηλα-δή από το βασικό κέντρο παραγωγής όσο και από την Αθήνα Με αφορμή έναν αμφορέα πιθανώς από την Πάρο η Rotroff28 υποθέτει με μεγάλη επιφύλαξη ως περιεχόμενο μέλι ή ξύδι Αν δεχθούμε ότι οι αμ-φορείς αυτοί εισάγονταν στη Σαλαμίνα για το περιεχόμενό τους και όχι ως κεραμικό είδος ιδίως σε μια περιοχή που δεν είχε κεραμική παραγωγή τότε το μέλι θα πρέπει να αποκλειστεί ως είδος που θα εισα-γόταν στη Σαλαμίνα καθώς η μελισσοτροφία ήταν μια από τις βασικές ασχολίες των κατοίκων της29 και θα ήταν μάλλον απίθανη η ανάγκη εισαγωγής μελιού από άλλο μέρος Η παρουσία μικρών αμφορέων στους τάφους των Μεγάρων ίσως να δηλώνει πράγματι διαφορετικό περιεχόμενο ανάλογα με το μέγεθός τους και τη χρήση για την οποία προορίζονταν Η χρησιμοποίησή τους για μεταφορά ήκαι αποθήκευ-ση κρασιού ή νερού στο οικιακού χαρακτήρα περιβάλλον της Σαλαμίνας θα πρέπει να θεωρείται βέβαιη

Τις εμπορικές σχέσεις επιβεβαιώνουν και οι εμπορικοί αμφορείς από τη Θάσο τη Ρόδο την Κόρινθο και άλλα κέντρα του Αιγαίου Η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμφορέα (Πίν 221στ1)

ΘΑΣΙΩΝτριποδική φιάλη ()

ΠΥΘΙΩΝ

22 Π Δεδεβέσης Εργασίες συντήρησης κεραμικής από το Αμπελάκι Σαλαμίνας Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 4 2010 22 εικ 1 Για το έθιμο βλ Agora XXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρXXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ-γικές πυρές από την ανασκαφή για το laquoΜετρόraquo στο laquoΟικόπεδο Μακρυγιάννηraquo ΑΔ 5152 (1991997) Μελέτες 99118

23 Γ Χαιρετάκης όπ (υποσημ 9) εικ 5 όπου εξαιτίας τυπογραφικού λάθους η χρονολόγηση θα πρέπει να διορθωθεί σε laquoβ´ μισό 4ουα τέταρτο ου αι πΧraquo

24 Agora XXXΙΙΙ 88725 Τα δείγματα από τα Μέγαρα μου γνωστοποίησε ο Π Ζορίδης επί πολλά έτη υπεύθυνος αρχαιολόγος Μεγάρων τον

οποίο και ευχαριστώ θερμά 26 Agora XXXΙΙΙ 827 Ένα πιθανό δείγμα προέρχεται και από την Τροιζήνα βλ Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου Νέα ευρήματα από την

Αρχαία Τροιζήνα στο Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου (επιμ) Αργοσαρωνικός Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Ιστο-ρίας και Αρχαιολογίας του Αργοσαρωνικού Πόρος 26-29 Ιουνίου 1998 τόμ Β´ Αθήνα 200 141 εικ 7 όπου ανάμεσα σε εμπορικούς αμφορείς διακρίνεται τμήμα επιτραπέζιου αμφορέα του τύπου που σχολιάζουμε

28 Agora XXXΙΙΙ 87 29 Μεγάλος αριθμός κυψελών έχει βρεθεί σε όλες τις θέσεις του νησιού κλασικών και ελληνιστικών χρόνων Ο Ευριπίδης

(Τρωάδες 798799) αναφέρει τη Σαλαμίνα ως μελισσοτρόφον

666

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

αναγράφει ως επώνυμο άρχοντα τον Πυθίωνα V βάσει των χαρακτηριστικών του σφραγίσματος0 που τοποθετείται χρονικά γύρω στο 289 πΧ σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες προτάσεις του Garlan31 Η εν-σφράγιστη λαβή ροδιακού αμφορέα (Πίν 221στ2)

ΕΠ ΙΕΡΕΩΣ ΛΥΣ

ΑΝΔΡΟΥμε την αναγραφή του επώνυμου ιερέα του θεού Ηλίου Λυσάνδρου χρονολογείται λίγο μετά το 22 πΧ32 Στην ενσφράγιστη λαβή αμφορέα κορινθιακού τύπου Β που χρονολογείται στις αρχές του ου αι πΧ μικρός αμφορέας εγγράφεται μέσα σε Α (Πίν 221στ)33

Επίλογος - η υπόλοιπη Σαλαμίνα

Το οικόπεδο Ζούγρη στο Αμπελάκι της Σαλαμίνας προσφέρει τα περισσότερα έως τώρα στοιχεία για την κεραμική της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου στο νησί και δίνει πολύτιμες πληροφορίες για συγκριτικές παρατηρήσεις με το ανάλογο υλικό από την Αθήνα Είναι σαφής ο κοινός ορίζοντας ανάμεσα σε Σαλα-μίνα και Αθήνα γεγονός που επιβεβαιώνεται πλέον όχι μόνο σε ιστορικό επίπεδο Η εισαγωγή αγγείων ήταν επιβεβλημένη εξαιτίας της απουσίας τοπικής κεραμικής παραγωγής Διαπιστώνεται αποκλειστική εισαγωγή αττικών μελαμβαφών αγγείων ενώ όσον αφορά στην άβαφη κεραμική το πλαίσιο αγοράς επε-κτείνεται στην ευρύτερη περιοχή της Σαλαμίνας προς B και Δ Ωστόσο η Σαλαμίνα όπως συμπεραίνει κανείς από τους εμπορικούς αμφορείς που εισάγονταν δεν ήταν αποκομμένη από τον υπόλοιπο κόσμο και η σχεδόν αποκλειστική εισαγωγή αττικών αγγείων θα πρέπει να θεωρηθεί laquoφυσικήraquo επιλογή ή laquoανα-γκαστικόraquo επακόλουθο εξαιτίας της ιδιαίτερης σχέσης Αθηναίων και Σαλαμινίων Οι μελετητές34 έχουν εκφράσει κατά καιρούς διάφορες ερμηνείες κατά πόσον οι Σαλαμίνιοι των ιστορικών χρόνων είναι από-γονοι των πρώτων κατοίκων του νησιού αν είναι Αθηναίοι κληρούχοι αν είναι Σαλαμίνιοι ή Αθηναίοι πολίτες κά Είναι γεγονός πάντως ότι τα ευρήματα που έρχονται στο φως τα τελευταία χρόνια επιβε-βαιώνουν τους στενούς δεσμούς με την Αθήνα σε οικονομικόεμπορικό όσο και θρησκευτικό επίπεδο έστω και αν η Αθήνα δεν παύει ποτέ να έχει τον κυρίαρχο ρόλο στη σχέση αυτή5

Όμοια συμπεράσματα σχετικά με τις εισαγωγές κεραμικής αντλούνται και από άλλες θέσεις του νη-σιού Στη θέση Περιστέρια έρευνα μικρού ιερού του Διονύσου36 που ιδρύθηκε στο α΄ μισό του ου αι πΧ έδωσε τμήματα αττικών κανθάρων και φιαλιδίων καθώς και τμήματα κυψελών Στη θέση Κολώ-

0 Y Garlan Kouko Donneacutee nouvelle our une nouvelle interreacutetation de tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 241 αριθ 49 Για το σύμβολο βλ M Debidour Reacuteflexion ur le tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 290 εικ

31 Y Garlan Lrsquoahorologie grecque une eacutecialiteacute archeacuteologique en voie de deacuteveloeent [archive httgrahillinecoatabGarlandf] 2009

32 G Finkielztejn Chronologie deacutetailleacutee et reacuteviseacutee des eacuteponymes amphoriques rhodiens de 270 agrave 108 av J-C environ Premier bilan BAR nternational Serie 990 Oxford 2001 75 77 190

33 VR AnderonStojanović A Third-entury B Deoit fro the South Sloe Cistern in the Rachi Settlement at thia Δ ΕλλΚερ 119 G Koehler Ahora on Ahora Hesperia 51 (1982) 290292 εικ 7811

34 MG Taylor όπ (υποσημ 2) 85 SD Labert The Attic Geno Salainioi and the land of Salai ZPE 119 (1997) 95 κε 5 Ο Παυσανίας (Ι 52) αναφέρει ότι οι Αθηναίοι laquoεκδίωξανraquo τους Σαλαμίνιους από το νησί επειδή το παρέδωσαν στον

Κάσσανδρο (Βλ παραπάνω Το ιστορικό πλαίσιο) Ένα τόσο σημαντικό γεγονός ωστόσο δεν αναφέρεται από κανέναν άλλον ιστορικό και δεν μπορεί εύκολα να επιβεβαιωθεί Για συζήτηση του θέματος βλ MG Taylor όπ 198 κε

36 Γ Λώλος Σαλαμινιακές έρευνες 19982000 Μέρος Α Το ιερό του Διονύσου υπό το Σπήλαιο του Ευριπίδη Δωδώνη Επιστημονική Επετηρίδα του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννί-νων 29 2000 11415

7

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

νες αναγνωρίστηκε κατοίκηση του α΄ μισού του ου αι πΧ7 από όπου προέρχεται αττική μελαμβαφής κεραμική όπως τμήμα σώματος κανθάρου κλασικού τύπου διακοσμημένο με κατακόρυφες πλαστικές ραβδώσεις αλλά και όστρακα άβαφων αγγείων και αμφορέων όπως η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμ-φορέα (Πίν 221στ4)

ΘΑΣΙΩΝκυνηγόσκυλο

ΑΡΓΕΙΟΣμε επώνυμο άρχοντα τον Αργείο που χρονολογείται γύρω στο 258 πΧ8 Στη θέση Αιάντειο9 δοκιμα-στική τομή σε πύργο με αγροικία έδωσε όστρακα αττικών μελαμβαφών κανθάρων κλασικού τύπου με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo λύχνο του τέλους του 4ουαacute μισού του ου αι πΧ40 καθώς και μεγάλο αριθμό κυψελών

Γιάννης ΧαιρετάκηςΑραχώβης 14-16

106 80 Αθήναchairetakisyahoogr

7 Ανασκαφική έρευνα αποκάλυψε κυκλοτερές ταφικό μνημείο (Ι Δεκουλάκου Κυκλοτερές ταφικό μνημείο στις Κο-λώνες Σαλαμίνας ΑΕ 2001 129158) και έναν αναλημματικό τοίχο των μέσων περίπου του 4ου αι πΧ (Ι Δεκουλάκου όπ (υποσημ 5) 0) Βορειότερα του αναλήμματος αυτού στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Βασιλείου ερευνήθηκαν αρχιτεκτο-νικά κατάλοιπα που ανάγονται στην ύστερη αρχαιότητα (5οςος αι μΧ) στα υποστρώματα των οποίων υπάρχει κεραμι-κή κλασικών και ελληνιστικών χρόνων

8 Βλ υποσημ 19 Στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Μιχαλάκη Πολυχρόνη40 Agora V εικ 11 αριθ πίν 8

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-197-3

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Κ

είμε

να

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Κείμενα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

Γενική επιμέλεια ΕΛΕΝΗ ΚΩΤΣΟΥΥπεύθυνη έκδοσης ΜΑΡΙΑ ΚΑΖΑΚΟΥΚαλλιτεχνική επιμέλεια ΡΟΥΛΑ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΚΗ

Εκτύπωση ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕ

copy2014 ΤΑΜΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΩΝΠανεπιστημίου 57 Αθήνα 105 64wwwtapgr

ISBN 978-960-386-196-6ΤΟΜΟΣ Α ΚΕΙΜΕΝΑ 978-960-386-197-3ΤΟΜΟΣ Β ΠΙΝΑΚΕΣ 978-960-386-198-0

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥΚαθηγήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

ΑΡΓΥΡΟΥΛΑ ΔΟΥΛΓΕΡΗ-ΙΝΤΖΕΣΙΛΟΓΛΟΥΑρχαιολόγος ΙΓacute ΕΠΚΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΖΑΧΟΣΠροϊστάμενος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗΔιευθύντρια του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Ηπειρωτικών Σπουδών

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥΕπίτιμος Διευθυντής Νομισματικού Μουσείου

Επίτιμος Διευθυντής Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΡΑΤΖΕΝΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΕΛΕΝΗ ΚΟΤΖΑΜΠΟΠΟΥΛΟΥΑρχαιολόγος ΑΙΗΣ

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

7

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΙΑΜΠΗΗ οικονομία της βορειοδυτικής Ελλάδας κατά την ελληνιστική περίοδο Ήπειρος Ακαρνανία και Αιτωλία νησιά του Ιονίου 1-4

ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑΚεραμική ελληνιστικών χρόνων από δημόσιο κτίριο της Αμβρακίας 5-8

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Ελληνιστική κεραμική από οικία της Αμβρακίας Πινάκια και ανάγλυφοι σκύφοι 9-14

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από δημόσιο κτίριο στην ακρόπολη laquoΜεγάλου Γαρδικίουraquo στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων 15-22

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΕλληνιστική κεραμική από τα Γίτανα 23-28

ANNA GAMBERINIHellenistic Fine Ware Finds in Phoinike (Kaonia) Local Production and Imports 29-32

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗΕρυθρόμορφες λήκυθοι υστεροκλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων σε τάφους της Αιτωλοακαρνανίας Πρώτη παρουσίαση 33-36

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕΡΜΠΕΤΗ - ΤΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣΕλληνιστική κεραμική από το νεκροταφείο των Οινιαδών 37-40

ELIZABETH A BOLLENThe Hellenistic Pottery of Kalydon and Chalkis Aitolias 41-43

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΕλληνιστική κεραμική laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo από το βόρειο νεκροταφείο της Λευκάδας 44-45

MARIA DEOUDIΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ Die spaumltklassisch-hellenistisches Tafel- und Essgeschirr aus der Houmlhle-Loizos aus Ithaka 46-47

ANTONIA SERRITELLAPoseidonia-Paestum La ceramica a vernice nera dallrsquo ekklesiasterion 48

FABIO MOSCA - PAOLA PUPPODinamiche commerciali nel Mediterraneo Occidentale La ceramica megarese a Malta 49-50

STEPHAN G SCHMIDImported Mould Made Bowls from Enseacuterune (France) and the Long Distance Trade in the Hellenistic Mediterranean 51-54

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 55-58

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 59-74

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗΑιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 75-84

HORST SEILHEIMERDie hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 85-89

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥΕρμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 90-91

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗΎστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 92-95

VERONIKA MITSOPOULOS-LEONEinige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 96-97

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥΕλληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 98-99

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗΕργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 100-105

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗΠρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 106-109

8

LARS HEINZEAttic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 110-111

NINA FENNPriene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 112-113

ERTEKIN M DOKSANALTIThree Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 114-117

PATRICIA KOumlGLERKnidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the Late Hellenism 118

MEHMET TEKOCAKEvaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 119-120

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 121-122

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPORecenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 123-126

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗΑποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 127-130

BASHKIM VREKAJLeacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 131-136

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑΤυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 137-142

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥΕυβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 143-146

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥΤο αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 147-152

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣΠήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 153-156

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗΑπό τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 157-160

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETILa ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 161-164

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥΟ laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 165-166

SUSAN I ROTROFFThe Pottery from the Agora Bone Well 167-172

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZAEastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 173-177

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥΚλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 178-179

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣΤρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 180-185

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 186-187

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 188-189

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑΣύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 190-193

NICO SCHWERDTKeramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 194-197

9

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΕλληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 198-201

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑΈνας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 202-203

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗΕλληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 204-207

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣΕλληνιστική κεραμική από τη Βέροια Το οικόπεδο Νιώπα 208-211

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗΚλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 212-213

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗΤοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 214-217

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣΕλληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 218-219

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 220-221

CHRISTA SCHAUEREin Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 222-225

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗΚλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 226-229

SUHAL SAĞLANA Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 230-233

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKOAncient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 234-236

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHINA Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 237-242

ΠINAKAΣ 220 ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

Σαλαμίνα α-β) Οινοχόες γ-ε) Κάνθαροι και επιγραφή στη βάση κανθάρου στ) Θραύσμα σκύφου ζ-η) Φιαλίδια

1 2

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ ΠINAKAΣ 221

Σαλαμίνα α) Ιχθυοπινάκιο β) Κάλυμμα πυξίδας γ) Μυροδοχείο δ-ε) Επιτραπέζιοι αμφορείς στ) Ενσφράγιστες λαβές αμφορέων

1 2

3 4

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

  • 1o kommatipdf
    • 29727_0_AProtKeim
    • 29727_0_eisLIAMPH
    • 29727_1_AGGEL
    • 29727_1a_RIG
    • 29727_2_KATS
    • 29727_2a_RIGIN
    • 29727_5_PLIAK
    • 29727_6_7_RIGIN
    • 29727_7_6_PREKA
    • 29727_8_METAL
    • 29727_9_LAMP
    • 29727_10_GAMB
    • 29727_11_Condi
    • 29727_12_STAUR
    • 29727_13_SERB
    • 29727_14_BOLLEN
    • 29727_15_RIG
    • 29727_16_AUG
    • 29727_17_KAPPA
    • 29727_18_DEOU
    • 29727_19_MORGAN
    • 29727_20_SOT
    • 29727_21_SOT
    • 29727_22_23_BLAX
    • 29727_23_22_PET
    • 29727_24_25_SERR
    • 29727_25_26_MOSCA
    • 29727_26_27_SCHMID
    • 29727_27_24_Hempel
    • 29727_28_GREC
    • 29727_29_STEF
    • 29727_30_MPAX
    • 29727_31_33_DAK
    • 29727_32_31_KAR
    • 29727_33_36_SARI
    • 29727_34_32_HORST
    • 29727_35_34_ALEX
    • 29727_36_35_KAB
    • 29727_37_LEON
    • 29727_38_Giros
    • 29727_39_TSIL
    • 29727_40_TSA
    • 29727_41_MPAI
    • 29727_42_43_HEINZE
    • 29727_43_42_Tekkoumlk
    • 29727_44_45_Rogl
    • 29727_45_44_FENN
    • 29727_46_DOKS
    • 29727_47_KOGLER
    • 29727_48_Ferraz
    • 29727_49_Levent
    • 29727_50_TEKOC
    • 29727_51_Władyka
    • 29727_52_REGEV
    • 29727_53_Lad
    • 29727_55_56_NIA
    • 29727_56_55_KYR
    • 29727_57_BEES
    • 29727_58_BELENI
    • 29727_59_BITR
    • 29727_60_PUPPO
    • 29727_61_BLAZ
    • 29727_62_BOUN
    • 29727_63_LAZ
    • 29727_64_TRAP
    • 29727_65_VREKAJ
    • 29727_66_KOTS
    • 29727_67_XIDO
    • 29727_68_69_NOTI
    • 29727_69_68_MITSO
    • 29727_70_TRIA
    • 29727_71_ZHU
    • 29727_72_LUN
    • 29727_73_TRA
    • 29727_74_BER
    • 29727_75_SAR
    • 29727_77_Kil
    • 29727_78_79_KYR
    • 29727_79_78_AKA
    • 29727_80_BOU
    • 29727_81_KAL
    • 29727_82_ROT
    • 29727_83_GUY
    • 29727_84_JAMES
    • 29727_85_GIROS
    • 29727_86_DREN
    • 29727_87_GIOU
    • 29727_88_89_PRE
    • 29727_89_88_KAT
    • 29727_90_LAM
    • 29727_91_SAL
    • 29727_92_LAZ
    • 29727_93_BAS
    • 29727_94_KYR
    • 29727_95_KAR
    • 29727_96_97_LANG
    • 29727_97_97a DOH
    • 29727_98_96_PAP
    • 29727_99_NICO
    • 29727_100_101_FA
    • 29727_100_98_STA
    • 29727_101_100_TSA
    • 29727_102_GK
    • 29727_103_STA
    • 29727_104_105_HLI
    • 29727_105_104_KOY
    • 29727_106_FAB
    • 29727_107_108_POU
    • 29727_108_109_KAL
    • 29727_109_110_PAN
    • 29727_110_107_SHE
    • 29727_111_LOL
    • 29727_112_XAI
    • 29727_113_114_ROGL
    • 29727_114_113_SCH
    • 29727_115_116_KAR
    • 29727_116_115_GAB
    • 29727_117_GRI
    • 29727_118_SUH
    • 29727_119_DOM
    • 29727_120_SOL
    • 29727_121_VDO
    • 29727_122_VDOA
    • 29727_123_EGO
    • 29727_124_LAF
    • 29727_124B_DiaxSin
    • 29727_125_DROU
      • 2o kommatipdf
        • 29727_0_AProtKeim
        • 29727_0_eisLIAMPH
        • 29727_1_AGGEL
        • 29727_1a_RIG
        • 29727_2_KATS
        • 29727_2a_RIGIN
        • 29727_5_PLIAK
        • 29727_6_7_RIGIN
        • 29727_7_6_PREKA
        • 29727_8_METAL
        • 29727_9_LAMP
        • 29727_10_GAMB
        • 29727_11_Condi
        • 29727_12_STAUR
        • 29727_13_SERB
        • 29727_14_BOLLEN
        • 29727_15_RIG
        • 29727_16_AUG
        • 29727_17_KAPPA
        • 29727_18_DEOU
        • 29727_19_MORGAN
        • 29727_20_SOT
        • 29727_21_SOT
        • 29727_22_23_BLAX
        • 29727_23_22_PET
        • 29727_24_25_SERR
        • 29727_25_26_MOSCA
        • 29727_26_27_SCHMID
        • 29727_27_24_Hempel
        • 29727_28_GREC
        • 29727_29_STEF
        • 29727_30_MPAX
        • 29727_31_33_DAK
        • 29727_32_31_KAR
        • 29727_33_36_SARI
        • 29727_34_32_HORST
        • 29727_35_34_ALEX
        • 29727_36_35_KAB
        • 29727_37_LEON
        • 29727_38_Giros
        • 29727_39_TSIL
        • 29727_40_TSA
        • 29727_41_MPAI
        • 29727_42_43_HEINZE
        • 29727_43_42_Tekkoumlk
        • 29727_44_45_Rogl
        • 29727_45_44_FENN
        • 29727_46_DOKS
        • 29727_47_KOGLER
        • 29727_48_Ferraz
        • 29727_49_Levent
        • 29727_50_TEKOC
        • 29727_51_Władyka
        • 29727_52_REGEV
        • 29727_53_Lad
        • 29727_55_56_NIA
        • 29727_56_55_KYR
        • 29727_57_BEES
        • 29727_58_BELENI
        • 29727_59_BITR
        • 29727_60_PUPPO
        • 29727_61_BLAZ
        • 29727_62_BOUN
        • 29727_63_LAZ
        • 29727_64_TRAP
        • 29727_65_VREKAJ
        • 29727_66_KOTS
        • 29727_67_XIDO
        • 29727_68_69_NOTI
        • 29727_69_68_MITSO
        • 29727_70_TRIA
        • 29727_71_ZHU
        • 29727_72_LUN
        • 29727_73_TRA
        • 29727_74_BER
        • 29727_75_SAR
        • 29727_77_Kil
        • 29727_78_79_KYR
        • 29727_79_78_AKA
        • 29727_80_BOU
        • 29727_81_KAL
        • 29727_82_ROT
        • 29727_83_GUY
        • 29727_84_JAMES
        • 29727_85_GIROS
        • 29727_86_DREN
        • 29727_87_GIOU
        • 29727_88_89_PRE
        • 29727_89_88_KAT
        • 29727_90_LAM
        • 29727_91_SAL
        • 29727_92_LAZ
        • 29727_93_BAS
        • 29727_94_KYR
        • 29727_95_KAR
        • 29727_96_97_LANG
        • 29727_97_97a DOH
        • 29727_98_96_PAP
        • 29727_99_NICO
        • 29727_100_101_FA
        • 29727_100_98_STA
        • 29727_101_100_TSA
        • 29727_102_GK
        • 29727_103_STA
        • 29727_104_105_HLI
        • 29727_105_104_KOY
        • 29727_106_FAB
        • 29727_107_108_POU
        • 29727_108_109_KAL
        • 29727_109_110_PAN
        • 29727_110_107_SHE
        • 29727_111_LOL
        • 29727_112_XAI
        • 29727_113_114_ROGL
        • 29727_114_113_SCH
        • 29727_115_116_KAR
        • 29727_116_115_GAB
        • 29727_117_GRI
        • 29727_118_SUH
        • 29727_119_DOM
        • 29727_120_SOL
        • 29727_121_VDO
        • 29727_122_VDOA
        • 29727_123_EGO
        • 29727_124_LAF
        • 29727_124B_DiaxSin
        • 29727_125_DROU
          • pinakespdf
            • 1o kommatipdf
              • 29727_0_AProtKeim
              • 29727_0_eisLIAMPH
              • 29727_1_AGGEL
              • 29727_1a_RIG
              • 29727_2_KATS
              • 29727_2a_RIGIN
              • 29727_5_PLIAK
              • 29727_6_7_RIGIN
              • 29727_7_6_PREKA
              • 29727_8_METAL
              • 29727_9_LAMP
              • 29727_10_GAMB
              • 29727_11_Condi
              • 29727_12_STAUR
              • 29727_13_SERB
              • 29727_14_BOLLEN
              • 29727_15_RIG
              • 29727_16_AUG
              • 29727_17_KAPPA
              • 29727_18_DEOU
              • 29727_19_MORGAN
              • 29727_20_SOT
              • 29727_21_SOT
              • 29727_22_23_BLAX
              • 29727_23_22_PET
              • 29727_24_25_SERR
              • 29727_25_26_MOSCA
              • 29727_26_27_SCHMID
              • 29727_27_24_Hempel
              • 29727_28_GREC
              • 29727_29_STEF
              • 29727_30_MPAX
              • 29727_31_33_DAK
              • 29727_32_31_KAR
              • 29727_33_36_SARI
              • 29727_34_32_HORST
              • 29727_35_34_ALEX
              • 29727_36_35_KAB
              • 29727_37_LEON
              • 29727_38_Giros
              • 29727_39_TSIL
              • 29727_40_TSA
              • 29727_41_MPAI
              • 29727_42_43_HEINZE
              • 29727_43_42_Tekkoumlk
              • 29727_44_45_Rogl
              • 29727_45_44_FENN
              • 29727_46_DOKS
              • 29727_47_KOGLER
              • 29727_48_Ferraz
              • 29727_49_Levent
              • 29727_50_TEKOC
              • 29727_51_Władyka
              • 29727_52_REGEV
              • 29727_53_Lad
              • 29727_55_56_NIA
              • 29727_56_55_KYR
              • 29727_57_BEES
              • 29727_58_BELENI
              • 29727_59_BITR
              • 29727_60_PUPPO
              • 29727_61_BLAZ
              • 29727_62_BOUN
              • 29727_63_LAZ
              • 29727_64_TRAP
              • 29727_65_VREKAJ
              • 29727_66_KOTS
              • 29727_67_XIDO
              • 29727_68_69_NOTI
              • 29727_69_68_MITSO
              • 29727_70_TRIA
              • 29727_71_ZHU
              • 29727_72_LUN
              • 29727_73_TRA
              • 29727_74_BER
              • 29727_75_SAR
              • 29727_77_Kil
              • 29727_78_79_KYR
              • 29727_79_78_AKA
              • 29727_80_BOU
              • 29727_81_KAL
              • 29727_82_ROT
              • 29727_83_GUY
              • 29727_84_JAMES
              • 29727_85_GIROS
              • 29727_86_DREN
              • 29727_87_GIOU
              • 29727_88_89_PRE
              • 29727_89_88_KAT
              • 29727_90_LAM
              • 29727_91_SAL
              • 29727_92_LAZ
              • 29727_93_BAS
              • 29727_94_KYR
              • 29727_95_KAR
              • 29727_96_97_LANG
              • 29727_97_97a DOH
              • 29727_98_96_PAP
              • 29727_99_NICO
              • 29727_100_101_FA
              • 29727_100_98_STA
              • 29727_101_100_TSA
              • 29727_102_GK
              • 29727_103_STA
              • 29727_104_105_HLI
              • 29727_105_104_KOY
              • 29727_106_FAB
              • 29727_107_108_POU
              • 29727_108_109_KAL
              • 29727_109_110_PAN
              • 29727_110_107_SHE
              • 29727_111_LOL
              • 29727_112_XAI
              • 29727_113_114_ROGL
              • 29727_114_113_SCH
              • 29727_115_116_KAR
              • 29727_116_115_GAB
              • 29727_117_GRI
              • 29727_118_SUH
              • 29727_119_DOM
              • 29727_120_SOL
              • 29727_121_VDO
              • 29727_122_VDOA
              • 29727_123_EGO
              • 29727_124_LAF
              • 29727_124B_DiaxSin
              • 29727_125_DROU
                • 2o kommatipdf
                  • 29727_0_AProtKeim
                  • 29727_0_eisLIAMPH
                  • 29727_1_AGGEL
                  • 29727_1a_RIG
                  • 29727_2_KATS
                  • 29727_2a_RIGIN
                  • 29727_5_PLIAK
                  • 29727_6_7_RIGIN
                  • 29727_7_6_PREKA
                  • 29727_8_METAL
                  • 29727_9_LAMP
                  • 29727_10_GAMB
                  • 29727_11_Condi
                  • 29727_12_STAUR
                  • 29727_13_SERB
                  • 29727_14_BOLLEN
                  • 29727_15_RIG
                  • 29727_16_AUG
                  • 29727_17_KAPPA
                  • 29727_18_DEOU
                  • 29727_19_MORGAN
                  • 29727_20_SOT
                  • 29727_21_SOT
                  • 29727_22_23_BLAX
                  • 29727_23_22_PET
                  • 29727_24_25_SERR
                  • 29727_25_26_MOSCA
                  • 29727_26_27_SCHMID
                  • 29727_27_24_Hempel
                  • 29727_28_GREC
                  • 29727_29_STEF
                  • 29727_30_MPAX
                  • 29727_31_33_DAK
                  • 29727_32_31_KAR
                  • 29727_33_36_SARI
                  • 29727_34_32_HORST
                  • 29727_35_34_ALEX
                  • 29727_36_35_KAB
                  • 29727_37_LEON
                  • 29727_38_Giros
                  • 29727_39_TSIL
                  • 29727_40_TSA
                  • 29727_41_MPAI
                  • 29727_42_43_HEINZE
                  • 29727_43_42_Tekkoumlk
                  • 29727_44_45_Rogl
                  • 29727_45_44_FENN
                  • 29727_46_DOKS
                  • 29727_47_KOGLER
                  • 29727_48_Ferraz
                  • 29727_49_Levent
                  • 29727_50_TEKOC
                  • 29727_51_Władyka
                  • 29727_52_REGEV
                  • 29727_53_Lad
                  • 29727_55_56_NIA
                  • 29727_56_55_KYR
                  • 29727_57_BEES
                  • 29727_58_BELENI
                  • 29727_59_BITR
                  • 29727_60_PUPPO
                  • 29727_61_BLAZ
                  • 29727_62_BOUN
                  • 29727_63_LAZ
                  • 29727_64_TRAP
                  • 29727_65_VREKAJ
                  • 29727_66_KOTS
                  • 29727_67_XIDO
                  • 29727_68_69_NOTI
                  • 29727_69_68_MITSO
                  • 29727_70_TRIA
                  • 29727_71_ZHU
                  • 29727_72_LUN
                  • 29727_73_TRA
                  • 29727_74_BER
                  • 29727_75_SAR
                  • 29727_77_Kil
                  • 29727_78_79_KYR
                  • 29727_79_78_AKA
                  • 29727_80_BOU
                  • 29727_81_KAL
                  • 29727_82_ROT
                  • 29727_83_GUY
                  • 29727_84_JAMES
                  • 29727_85_GIROS
                  • 29727_86_DREN
                  • 29727_87_GIOU
                  • 29727_88_89_PRE
                  • 29727_89_88_KAT
                  • 29727_90_LAM
                  • 29727_91_SAL
                  • 29727_92_LAZ
                  • 29727_93_BAS
                  • 29727_94_KYR
                  • 29727_95_KAR
                  • 29727_96_97_LANG
                  • 29727_97_97a DOH
                  • 29727_98_96_PAP
                  • 29727_99_NICO
                  • 29727_100_101_FA
                  • 29727_100_98_STA
                  • 29727_101_100_TSA
                  • 29727_102_GK
                  • 29727_103_STA
                  • 29727_104_105_HLI
                  • 29727_105_104_KOY
                  • 29727_106_FAB
                  • 29727_107_108_POU
                  • 29727_108_109_KAL
                  • 29727_109_110_PAN
                  • 29727_110_107_SHE
                  • 29727_111_LOL
                  • 29727_112_XAI
                  • 29727_113_114_ROGL
                  • 29727_114_113_SCH
                  • 29727_115_116_KAR
                  • 29727_116_115_GAB
                  • 29727_117_GRI
                  • 29727_118_SUH
                  • 29727_119_DOM
                  • 29727_120_SOL
                  • 29727_121_VDO
                  • 29727_122_VDOA
                  • 29727_123_EGO
                  • 29727_124_LAF
                  • 29727_124B_DiaxSin
                  • 29727_125_DROU
                    • PINAKES_Apdf
                      • 29727_0_Protos_Pinakon
                      • 29727_0eisLIAMPH_pin
                      • 29727_1_AGG_pin
                      • 29727_2_KATSAD_pin
                      • 29727_5_PLIAK_pin
                      • 29727_6_PREKA_pin
                      • 29727_10_GAMB_pin
                      • 29727_12_STAUR_pin
                      • 29727_13_SEPM_pin
                      • 29727_14_BOLLEN_pin
                      • 29727_17_KAPPA_pin
                      • 29727_18_DEOUD_pin
                      • 29727_25_SERRIpin
                      • 29727_26_PUPPO_pin
                      • 29727_27_SCHMID_pin
                      • 29727_29_STEF_pin
                      • 29727_30_MPAXL_pin
                      • 29727_31_KAR_pin
                      • 29727_32_HORST_pin
                      • 29727_34_ALEX_pin
                      • 29727_35_KABB_pin
                      • 29727_37_LEONpin
                      • 29727_39_TSIL_pin
                      • 29727_40_TSA_pin
                      • 29727_41_MPAI_pin
                      • 29727_43_HEINZE_pin
                      • 29727_44_FENN_pin
                      • 29727_46_DOCS_pin
                      • 29727_47_KOGLERpin
                      • 29727_50_TEKOCAKpin
                      • 29727_56_NIARpin
                      • 29727_60_PUPPOpin
                      • 29727_63_LAZApin
                      • 29727_65_VREKAJpin
                      • 29727_66_KOTpin
                      • 29727_67_XIDpin
                      • 29727_68_MHTSpin
                      • 29727_70_TRIANpin
                      • 29727_73_TRAKpin
                      • 29727_74_BERETIpin
                      • 29727_79_KYRpin
                      • 29727_82_ROTROFFpin
                      • 29727_85_GIROSpin
                      • 29727_87_GOUNpin
                      • 29727_89_PREKpin
                      • 29727_93_BASILpin
                      • 29727_94_KYRpin
                      • 29727_95_KARpin
                      • 29727_99_NICOpin
                      • 29727_101_FAKpin
                      • 29727_102_GIZpin
                      • 29727_103_STAI_pin
                      • 29727_108_POYLpin
                      • 29727_109_KALpin
                      • 29727_110_PANpin
                      • 29727_111_LOLpin
                      • 29727_112_XAIRpin
                      • 29727_113_SCHAUERpin
                      • 29727_116_KARpin
                      • 29727_118_SUHALpin
                      • 29727_121_VDOVpin
                      • 29727_124_LAFLIpin
                        • PINAKES_Bpdf
                          • 29727_0_Protos_Pinakon
                          • 29727_0eisLIAMPH_pin
                          • 29727_1_AGG_pin
                          • 29727_2_KATSAD_pin
                          • 29727_5_PLIAK_pin
                          • 29727_6_PREKA_pin
                          • 29727_10_GAMB_pin
                          • 29727_12_STAUR_pin
                          • 29727_13_SEPM_pin
                          • 29727_14_BOLLEN_pin
                          • 29727_17_KAPPA_pin
                          • 29727_18_DEOUD_pin
                          • 29727_25_SERRIpin
                          • 29727_26_PUPPO_pin
                          • 29727_27_SCHMID_pin
                          • 29727_29_STEF_pin
                          • 29727_30_MPAXL_pin
                          • 29727_31_KAR_pin
                          • 29727_32_HORST_pin
                          • 29727_34_ALEX_pin
                          • 29727_35_KABB_pin
                          • 29727_37_LEONpin
                          • 29727_39_TSIL_pin
                          • 29727_40_TSA_pin
                          • 29727_41_MPAI_pin
                          • 29727_43_HEINZE_pin
                          • 29727_44_FENN_pin
                          • 29727_46_DOCS_pin
                          • 29727_47_KOGLERpin
                          • 29727_50_TEKOCAKpin
                          • 29727_56_NIARpin
                          • 29727_60_PUPPOpin
                          • 29727_63_LAZApin
                          • 29727_65_VREKAJpin
                          • 29727_66_KOTpin
                          • 29727_67_XIDpin
                          • 29727_68_MHTSpin
                          • 29727_70_TRIANpin
                          • 29727_73_TRAKpin
                          • 29727_74_BERETIpin
                          • 29727_79_KYRpin
                          • 29727_82_ROTROFFpin
                          • 29727_85_GIROSpin
                          • 29727_87_GOUNpin
                          • 29727_89_PREKpin
                          • 29727_93_BASILpin
                          • 29727_94_KYRpin
                          • 29727_95_KARpin
                          • 29727_99_NICOpin
                          • 29727_101_FAKpin
                          • 29727_102_GIZpin
                          • 29727_103_STAI_pin
                          • 29727_108_POYLpin
                          • 29727_109_KALpin
                          • 29727_110_PANpin
                          • 29727_111_LOLpin
                          • 29727_112_XAIRpin
                          • 29727_113_SCHAUERpin
                          • 29727_116_KARpin
                          • 29727_118_SUHALpin
                          • 29727_121_VDOVpin
                          • 29727_124_LAFLIpin

9

Θύμηση ΗούςΈνα χρόνο μετά

Aσφαλώς θα τη δυσαρεστούσε και θα αισθανόταν άβολα η Ηώς η Ζερβουδάκη στην περίπτωση που θα ήταν δυνατό να παρευρισκόταν στη σημερινή σύναξη

Την αφιερωμένη στη μνήμη της

Και θα αντιδρούσε έντονα σε κάθε από μέρους μας προσπάθεια αναφοράς στο ακέραιο του χαρακτήρα της Υπογράμμισης της πρόθυμης αρωγής με συμβουλές και βιβλιογραφικές πληρο-φορίες προς όλους εκείνους που επεδίωκαν να γίνουν κοινωνοί της γνώσης και της ευαισθησίας της Έξαρσης του αποδεδειγμένου ενδιαφέροντός της για τα τεκταινόμενα σε ακτίνα αντοχής του θάρρους και της ομοψυχίας

Πρωτοστάτις σε από κοινού με άλλους εγχειρήματα ήδη από τη δεκαετία του 1980 οπότε εγκαινιάστηκε ο θεσμός της διοργάνωσης επιστημονικών συναντήσεων για την ελληνιστική κεραμική δεν εφείσθη κόπων για την ευόδωσή τους Με προσωπική μάλιστα εργασία ακόμη και χειρωνακτική ουδέποτε έπαψε να συνεισφέρει ενεργά και με εκείνο το πρακτικό μυαλό που τη χαρακτήριζε στα όσα ενίοτε απαιτούσε η ανάληψη ενεργειών και πέραν των προσωπικών της πεποιθήσεων πολλές φορές

Θεράπαινα και μύστις του λάθε βιώσας συμμετείχε εκθύμως σε κάθε είδους πρωτοβουλία που θα ανεδείκνυε την αρετή και τη μάθηση ndash το μέτρο εν ολίγοις ndash ως τρόπο ζωής και με εκείνη την περίεργη εκκωφαντική σιωπή της αποστόμωνε την αβελτηρία των αιθεροβαμόνων της ευκαιρίας Και του επιστημονικού τυχοδιωκτισμού

Μακράν των οποιωνδήποτε επιστημοφανών προβολών στο γνωστό κοινό των ειδικών έδωσε μέγεθος και ήθος στα μικρά και ταπεινά εμφυτεύοντας ζωή στον πηλό και το μέταλλο Κυρίως των χρόνων που της ταίριαζαν των ελληνιστικών

Χαρακτηρισμοί όπως laquoμεγάλη Κυρία της Κεραμικήςraquo ndash τόσον επιζητητοί από άλλες ήσσο-νος σημασίας ομοτέχνους της ndash όχι μόνο την άφηναν αδιάφορη με ένα υπομειδίαμα ειρωνείας (αυτογνωσίας γνώρισμα) αλλά και την εκνεύριζαν ως εκφράσεις κενοδοξίας κατεξοχήν και κολακείας

Ως Πυθία μάντις μάντις κακών εντούτοις είχε προ ετών διερωτηθεί κατά πόσον η φυσική μοίρα των ανθρώπων θα της επέτρεπε να συμμετάσχει στη Συνάντηση των Ιωαννίνων Η φυσι-κή μοίρα των ανθρώπων που δυστυχώς την παραμόνευε σε ενέδρα έξω από τον ίδιο εκείνο το χώρο στον οποίο είχε αφιερώσει μεγάλο τμήμα της πνευματικής της ζωής

Θα μας λείψει η Ηώς η Ζερβουδάκη Θα μας λείψει η σοφία της η προστατευτική χειρονομία σε ένα νεανικό ώμο το σπάνιο αλλά μεστό ομορφιάς γέλιο της ndash το άφθονο και το παιδικό

10

μέχρι δακρύων Η απλοχεριά της δείγμα ανωτερότητας και πηγαίου ενδιαφέροντος προς τους ανερχόμενους Θα μας λείψει Η ζωντάνια και τα νιάτα της Ναι τα νιάτα της

Κι ας είμαστε σχεδόν σίγουροι ότι είναι ακόμη και τώρα εδώ παρούσα ανάμεσά μας η μορφή της καθιστή στην πρώτη σειρά να σημειώνει σαν τακτική μαθήτρια τα όσα σημαντικά ακούσματα

Θα την περιμένουμε πάντα να προβάλει με σταθερό βήμα πίσω από τη γωνία της αδιαφορίας και της προχειρότητας σταθερή στην ώρα της με τα χαρτιά της στη σάκα τις μεθοδευμένες προτάσεις της τον αντικρούοντα κουδουνιστό της λόγο

Σε όλα τα μήκη της επιστημοσύνης τους μεσημβρινούς της συναδελφικότητας τον ισημερινό της φιλίας μακρά από τα τετριμμένα την αναμένουμε όλοι μας να αποτολμήσει την έκπληξη και να ξαναφανεί έφιππη σαν ασυμβίβαστη παραδοχή της μοίρας

Τώρα που οι καιροί κοιτάχθηκαν στα μάτια και αναγνώρισαν τη φτώχια τους την καρτερούμε την Ηώ τη Ζερβουδάκη σαν άλλο Βελλερεφόντη την καρτερούμε στις προσδοκίες μας να μας απελευθερώσει από το τέρας της πνευματικής νωχέλειας και της αβουλίας

ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥ

11

HΩΣ ZEPBOYΔAKHH συνάδελφος η δασκάλα η συνεργάτις

Για την προσωπικότητα και το έργο της Ηούς Ζερβουδάκη υπάρχουν πολλά που πρέπει να ει-πωθούν και θα ειπωθούν σίγουρα στο μέλλον Η δική μου μικρή συμβολή τη στιγμή αυτή ας πε-ριοριστεί στην αναφορά μερικών βιωμάτων μου σχετικά με την Ηώ όπως τη γνώρισα σαν συ-νάδελφο δασκάλα και συνεργάτιδα

Στα πρώτα μου βήματα ως Επιμελήτριας των Αρχαιοτήτων στην Αρχαιολογική Υπηρεσία γνώρισα την Ηώ Ζερβουδάκη ως Πρόεδρο του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων η οποία μάλι-στα στις 24 Ιουνίου του 1980 υπέγραψε μαζί με τη Λιάνα Παρλαμά ως Γραμματέα το έγγραφο αποδοχής του αιτήματός μου να γίνω μέλος του Συλλόγου Από την εποχή εκείνη η Ηώς ήταν για μένα μια μεγαλύτερη συνάδελφος για την οποία έτρεφα απεριόριστη εκτίμηση και ιδιαίτε-ρο σεβασμό γνωρίζοντας το υπηρεσιακό και επιστημονικό της έργο αλλά κυρίως το ήθος της

Η αφορμή για μια πιο ουσιαστική προσέγγιση μεταξύ μας σε επιστημονικό επίπεδο δόθηκε κατά τη διάρκεια του Διεθνούς Συνεδρίου για την Αρχαία Θεσσαλία αφιερωμένου στη Μνήμη του Δ Ρ Θεοχάρη το οποίο διοργανώθηκε από τη ΙΓacute Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων στον Βόλο το φθινόπωρο του 1987 Στο Συνέδριο αυτό παρουσίασα για πρώτη φορά τη σωστική ανασκαφική έρευνα που διενήργησα σε ένα εργαστήριο κεραμικής της ελλη-νιστικής εποχής στην αρχαία πόλη των Φερών στη θέση του σημερινού Βελεστίνου στο Νομό Μαγνησίας Ανάμεσα στα ευρήματα της ανασκαφής συγκαταλέγονταν και πολλά τμήματα μη-τρών για την κατασκευή ανάγλυφων σκύφων οι οποίες μήτρες γενικά αποτελούν αντικείμε-να σπάνια σε ολόκληρη τη Θεσσαλία Η Ηώς που παρακολουθούσε το Συνέδριο διακρίνο-ντας αμέσως τη σημασία των ευρημάτων με παρότρυνε και με ενεθάρρυνε να τα παρουσιάσω σε ανακοίνωση στη Β΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική που ως γνω-στόν πραγματοποιήθηκε στη Ρόδο το έτος 1989 και μου έδωσε έτσι την ευκαιρία να εμπλακώ ενεργά στον αναδυόμενο τότε θεσμό αυτών των Συναντήσεων ο οποίος ήδη έχει υπερβεί χρο-νικά την εικοσαετία Οι συμβουλές οι επισημάνσεις και οι παρατηρήσεις της ήταν καθοριστι-κής σημασίας για την εκ μέρους μου προσέγγιση του συγκεκριμένου επιστημονικού αντικειμέ-νου ώστε να θεωρώ την Ηώ πραγματική δασκάλα μου σε θέματα ελληνιστικής κεραμικής Η αδιάλειπτη συμμετοχή μου από τότε μέχρι σήμερα σε όλες τις Συναντήσεις εμπνέεται και από τη δική της πίστη και προσήλωση στους στόχους που θέτει κάθε φορά η Επιστημονική Επιτρο-πή μετά από συζήτηση με τους Συνέδρους

Η πιο σημαντική στιγμή της συμμετοχής μου στις Επιστημονικές Συναντήσεις για την Ελλη-νιστική Κεραμική ήταν η διοργάνωση της ΣΤacute Συνάντησης στον Βόλο την άνοιξη του 2000 με κύριο θέμα την ελληνιστική κεραμική στη Θεσσαλία Τότε τα τρία βασικά μέλη της Επιστημο-νικής Επιτροπής η Ηώς Ζερβουδάκη η Στέλλα Δρούγου και ο Γιάννης Τουράτσογλου μου έκαναν τη μεγάλη τιμή να με προτείνουν ως τέταρτο μέλος της Επιτροπής Έτσι μου δόθηκε

12

για πρώτη φορά η ευκαιρία για μια πιο στενή πολύπλευρη και δημιουργική συνεργασία με την Ηώ και με τα άλλα δύο μέλη της Επιτροπής η οποία θεωρώ ότι υπήρξε ανεπανάληπτη εμπει-ρία στη διαδρομή μου ως μέλους της Αρχαιολογικής Οικογένειας Η μεθοδικότητα η αποφα-σιστικότητα και η αυστηρότητα σε ορισμένες περιπτώσεις της Ηούς συνετέλεσαν στην επιτυ-χία και της ΣΤacute Συνάντησης

Σήμερα στην έναρξη των εργασιών της Ηacute Επιστημονικής Συνάντησης για την Ελληνιστι-κή Κεραμική η Ηώς Ζερβουδάκη δεν είναι μαζί μας σαν φυσική παρουσία Η απουσία της εί-ναι οδυνηρά αισθητή όμως το πνεύμα της βρίσκεται κοντά μας και εξακολουθεί να μας εμπνέ-ει ώστε να συνεχίσουμε το Έργο στο οποίο εκείνη είχε αφιερώσει σημαντικό μέρος των δημι-ουργικών δραστηριοτήτων της

APΓYPOYΛA ΔOYΛΓEPH-INTZEΣIΛOΓΛOY

13

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Λ ΖΑΧΟΣ - ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗ Ηacute Επιστημονική Συνάντηση για την ΕλληνιστικήΚεραμική 19-21

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ

ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΙΑΜΠΗ Η οικονομία της βορειοδυτικής Ελλάδας κατά την ελληνιστική περίοδο Ήπειρος Ακαρνανία και Αιτωλία νησιά του Ιονίου 25-62

ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Κεραμική ελληνιστικών χρόνων από δημόσιο κτίριο της Αμβρακίας 63-67

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ Ταφικά σύνολα πρώιμης και μέσης ελληνιστικής περιόδου από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας 68

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Ελληνιστική κεραμική από οικία της Αμβρακίας Πινάκια και ανάγλυφοι σκύφοι 69-83

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣ - ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ Ελληνιστική κεραμική από τη νεκρόπολη του Ορράου 84

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥ Ελληνιστική κεραμική από δημόσιο κτίριο στην ακρόπολη laquoΜεγάλου Γαρδικίουraquo στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων 85-95

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣΕλληνιστική κεραμική από τη δυτική στοά της αγοράς στον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 96

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ Ελληνιστική κεραμική από τα Γίτανα 97-108

ΓΑΡΥΦΑΛΙΑ ΜΕΤΑΛΛΗΝΟΥ Ελληνιστική κεραμική από το ταφικό μνημείο στη Ρίζιανη 109

ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΛΑΜΠΡΟΥ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΡΟΣΟΥ Ελληνιστική κεραμική από την ανασκαφή τάφων στο νεκροταφείο και την ευρύτερη περιοχή της Ντόλιανης (αρχαία Φανοτή) 110

ANNA GAMBERINI Hellenistic Fine Ware Finds in Phoinike (Kaonia) Local Production and Imports 111-115

DHIMITER CONDI Hellenistic Pottery from Butrint 116

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗ Ερυθρόμορφες λήκυθοι υστεροκλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων σε τάφους της Αιτωλοακαρνανίας Πρώτη παρουσίαση 117-124

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕΡΜΠΕΤΗ - ΤΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ Ελληνιστική κεραμική από το νεκροταφείο των Οινιαδών 125-132

ELIZABETH A BOLLEN The Hellenistic Pottery of Kalydon and Chalkis Aitolias 133-138

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ Ελληνιστική παιδική ταφή από τη βόρεια νεκρόπολη της αρχαίας Κέρκυρας 139

ΓΟΥΛΙΕΛΜΑ-ΚΥΡΙΑΚΗ ΑΥΓΕΡΙΝΟΥ Δύο κλειστά ταφικά σύνολα από την Κέρκυρα και τους Παξούς 140

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑ Ελληνιστική κεραμική laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo από το βόρειο νεκροταφείο της Λευκάδας 141-150

MARIA DEOUDIΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ Die spaumltklassisch- hellenistisches Tafel- und Essgeschirr aus der Houmlhle- Loizos aus Ithaka 151-157

CATHERINE MORGAN Change and Continuity The Nature of Roman Influence in the Hellenistic Ceramic Assemblages of Northern Ithaka 158

Α ΣΩΤΗΡΙΟΥ ΚΑ Ελληνιστική κεραμική από το βόρειο νεκροταφείο της Σάμης 159

Α ΣΩΤΗΡΙΟΥ ΚΑ Ελληνιστική κεραμική από το νότιο νεκροταφείο της Σάμης 160

ΡΩΞΑΝΗ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΡΟΣΟΥ Εικονογραφικά μοτίβα στα αγγεία της ελληνιστικής περιόδου από τη ΒΔ Ελλάδα 161

ΝΙΚΟΣ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ Ελληνιστική κεραμική από την πόλη της Ζακύνθου 162

ANTONIA SERRITELLA Poseidonia-Paestum La ceramica a vernice nera dallrsquo ekklesiasterion 163-174

FABIO MOSCA - PAOLA PUPPO Dinamiche commerciali nel Mediterraneo Occidentale La ceramica megarese a Malta 175-180

STEPHAN G SCHMID Imported Mould Made Bowls from Enseacuterune (France) and the Long Distance Trade in the Hellenistic Mediterranean 181-188

KARL GERHARD HEMPEL Hellenistische Keramik in Apulien 189

14

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΡΑΙΚΟΣΌροι και συνθήκες της μετάβασης στην κεραμική των ελληνιστικών χρόνων Το παράδειγμα της Βέροιας 190

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 191-204

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 205-233

ΦΑΝΟΥΡΙΑ ΔΑΚΟΡΩΝΙΑ Λοκρική laquoterra sigillataraquo 234

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗ Αιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 235-243

ΕΛΕΝΗ ΣΑΡΡΗ Κλειστά σύνολα ελληνιστικής κεραμικής από το Άργος 244

HORST SEILHEIMER Die hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 245-256

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥ Ερμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 257-262

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗ Ύστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 263-274

VERONIKA MITSOPOULOS-LEON Einige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 275-283

ANNETTE PEIGNARD-GIROS Vases agrave parois fines trouveacutes dans les fouilles de Deacutelos problegravemes de typologie et de chronologie 284

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥ Ελληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 285-290

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗ Εργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 291-300

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗ Πρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 301-312

LARS HEINZE Attic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 313-318

BILLUR TEKKOumlK Hellenistic Period Pottery Production at Troy 319

CHRISTINE ROGL Ephesos und seine Reliefbecher Eine Analyse der Produktion und Verbreitung 320

NINA FENN Priene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 321-322

ERTEKIN M DOKSANALTI Three Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 323-336

PATRICIA KOumlGLER Knidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the LateHellenism 337-340

ADELE FEDERICA FERRAZZOLI The Hellenistic Pottery from the Excavation of Elaiussa Sebaste in Cilicia (Turkey) 341

LEVENT ZOROĞLU Transition from the Persian to the Ptolemaic Periods the Late Classical and Early Hellenistic Tomb Contexts from Kelenderis in Rough Cilicia 342

MEHMET TEKOCAK Evaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 343-349

EWDOKSIA PAPUCI-WŁADYKA Closed Deposit from the Cistern South of the Villa of Theseus in Nea Paphos Cyprus 350

DALIT REGEVThe Phoenician Origins of Eastern Sigillata A 351-363

SABINE LADSTAumlTTERBecoming Greek ndash Staying Egyptian A Pottery Contribution to the Hellenisation of Upper Egypt 364-365

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 369-374

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥ Πρώιμη ελληνιστική κεραμική τάφων από το Δημαριό Άρτας 375

COLETTE BEESTMAN-KRUYSHAAR City and Countryside The Pottery of New Halos Thessaly 376

ΠΟΛΥΞΕΝΗ ΑΔΑΜ ΒΕΛΕΝΗ Η οικοσκευή αγροτικού συγκροτήματος στην Ασπροβάλτα 377

VERA BITRAKOVA GROZDANOVA - NADA POČUČA KUZMANNotes sur la ceacuteramique des neacutecropoles de la ville de Lychnidos et de sa reacutegion 378

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPO Recenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 381-388

SILVANA BLAZEVSKA Pottery Production in the Lower Vardar Valley Characteristics Diffusion and Relationship 389

15

OCTAVIAN BOUNEGRU Pergame La dynamique spatiale de la production ceacuteramique fine agrave lrsquoeacutepoque helleacutenistique 390

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗ Αποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 393-397

MARIA TRAPICHLER Cooking Vessels and Cooking Devices from Velia Southern Italy The Development from Hellenistic to Roman Times 398

BASHKIM VREKAJ Leacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 399-406

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑ Τυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 407-424

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥ Ευβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 425-439

ELIZABETH LANGRIDGE-NOTI Between East and West Plaketten-vases in Laconia 440

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥ Το αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 441-466

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ Πήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 467-474

DENIS ZHURAVLEV Hellenistic Lamps of the Bosporan Kingdom 475

VASILICA LUNGU Amphores pseudo-panatheacutenaiumlques helleacutenistiques Approches de lrsquoarcheacuteologie en mer Noire 476

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗ Από τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 477-485

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETI La ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 489-500

ΕΦΗ ΣΑΡΑΝΤΗ Στρωματογραφημένη κεραμική από το οικόπεδο ιδιοκτησίας Ν Παπαβασιλείου στη Ναύπακτο 501

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΚΑΛΛΙΝΤΖΗ - ΚΥΡΙΑΚΗ ΧΑΤΖΗΠΡΟΚΟΠΙΟΥ - ΜΑΡΙΑ ΧΡΥΣΑΦΗ Στρωματογραφική έρευνα στο νότιο περίβολο των Αβδήρων Δυνατότητες ιστορικής ερμηνείας των ανασκαφικών δεδομένων 502

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥ Ο laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 503-513

ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΚΑΜΑΤΗΣ Αγορά Πέλλας Κλειστό σύνολο δημόσιου πηγαδιού 514

ΠΟΛΥΞΕΝΗ ΜΠΟΥΓΙΑ Κεραμική από υστεροελληνιστικό στρώμα καταστροφής στην Ηράκλεια Τραχινία 515

ΚΥΡΙΑΚΗ ΚΑΛΛΙΓΑ Ελληνιστική Θήβα η κεραμική της laquoΟικίας Βraquo και τα νέα στοιχεία για την παρουσία των Ρωμαίων στη Βοιωτία 516

SUSAN I ROTROFF The Pottery from the Agora Bone Well 517-527

GUY SANDERSA Re-examination of the South Stoa Wells at Corinth 528

SARAH A JAMES Νέα χρονολόγηση της κορινθιακής ελληνιστικής επιτραπέζιας κεραμικής Ο αγρός της Παναγίας 529-534

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZA Eastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 535-545

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΕΝΗ Χρονολογικά προβλήματα της ελληνιστικής κεραμικής σε συνάρτηση με τα νομίσματα σε κλειστά σύνολα ευρημάτων και στη στρωματογραφία 546

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥ Κλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 549-554

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣ Τρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 555-564

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ Ταφικά ευρήματα από τα Πλαίσια του Νομού Ιωαννίνων 565

ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΛΑΜΠΡΟΥ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΡΟΣΟΥ Κεραμική της ελληνιστικής περιόδου από την Ντόλιανη (αρχαία Φανοτή) 566

ΕΛΠΙΔΑ ΣΑΛΤΑΓΙΑΝΝΗ Αγγεία μεταφοράς και αποθήκευσης (αμφορείς πίθοι) από το Δυμόκαστρο (αρχαία Ελίνα) 567

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗ - ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΥ Ανάγλυφη ελληνιστική κεραμική από τον αρχαιολογικό χώρο Δυμοκάστρου Θεσπρωτίας 568

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 569-572

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥ Ελληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 573-580

16

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑ Σύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 581-588

FRANZISKA LANG - LAZAROS KOLONAS ET ALPortable ED-RFA (P-ED-XRF) Neue Wege der Keramikforschung in Akarnanien (Westgriechenland) - Vorlaumlufige Ergebnisse 589-596

GREGOR DOumlHNER Stratos (Akarnania) Technological Aspects of Ceramic Production 597-601

ΛΑΜΠΡΙΝΗ ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΥ - ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΒΑΣΙΟΣ Τεφροδόχα αγγεία από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 602 NICO SCHWERDT Keramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 603-609

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗ - ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣ Ελληνιστική κεραμική από κλειστά ταφικά σύνολα πόλεων της παράλιας και κεντρικής Αιτωλίας 610

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ Ελληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 611-615

ΒΑΣΩ ΤΣΑΝΤΗΛΑ Ταφικά σύνολα από τη laquoΒαρναρράχηraquo (ανατολικό νεκροταφείο) της Ναυπάκτου Αιτωλοακαρνανίας 616

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ Ένας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 617-622

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗ Ελληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 623-630

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ - ΛΥΔΙΑ ΜΑΛΑΤΑΡΑΠαρατηρήσεις στην τυπολογία και τη χρήση κανθάρων και ληκύθων από τη Δυτική Ελλάδα 631-634

ΜΑΡΙΑ ΚΑΜΟΥΛΑΚΟΥ Ελληνιστική κεραμική από νεκροταφεία της Λειβαθούς Κεφαλληνίας 635

FABIANA FABBRI The Podere Cannicci Hellenistic Votive Deposit (Paganico Grosseto ndash Italy) 636

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣ Ελληνιστική κεραμική από τη ΒέροιαΤο οικόπεδο Νιώπα 637-638

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗ Κλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 639-646

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗ Τοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 647-657

EDUARD SHEHI Les vases de lrsquoArteacutemision de Dyrrhachion eacutetude preacuteliminaire 658

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣ Ελληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 659-660

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 661-667

CHRISTINE ROGL Multifunktionalitaumlt durch Formenwandel am Beispiel der hellenistischen Reliefbecher 668

CHRISTA SCHAUER Ein Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 669-676

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗ Κλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 677-684

ΕΙΡΗΝΗ ΓΑΒΡΙΛΑΚΗ Ένα ελληνιστικό σύνολο από την αρχαία Λάππα στην ενδοχώρα του Nομού Ρεθύμνης 685

ΝΤΟΡΑ ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΟΥ Ένα κλειστό σύνολο αμφορέων από την Κω 686

SUHAL SAĞLAN A Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 687-698

KRZYSZTOF DOMŻALSKILate Hellenistic Common Pottery Production Centre in Porphyreon (Lebanon) on the Levantine Coast 699

SERGEY SOLOVYOV The Hellenistic Ceramic Assemblage in the Closed Deposit from Asiatic Bosporus (Taman Peninsula Russia) 700

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKO Ancient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 701-702

IRINA VDOVICHENKO - ALEXANDER YERMOLIN The Hellenistic Ceramics (Late 4th-2nd Cent BC) from the Rescue Excavation of the Panticapeum in 2004-2007 703

TATIANA EGOROVA Black-glazed Ceramics of Chersonnesos Manufacture from the Sites of the North-Western Crimea 704

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHIN A Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 705-716

ΣΥΝΟΨΗ - SUMMARY

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥ Σύνοψη των εργασιών της Ηacute Επιστημονικής Συνάντησης για την Ελληνιστική Κεραμική 719-721

STELLA DROUGOU8th Scientific Meeting on Hellenistic Pottery 722-724

17

ΣYNTOMOΓPAΦIEΣ - BIBΛIOΓPAΦIA

Eκτός από τις καθιερωμένες συντομογραφίες χρησιμοποιούνται και οι ακόλουθες

Α΄ΕλλΚερ Α΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική Ιωάννινα 1986 Ιωάννινα 1989

Agora IV RH Howland Greek Lamps and their Survivals The Athenian Agora IV Princeton New Jersey 1958

Agora V HS Robinson Pottery of the Roman Period Chronology The Athenian Agora V Princeton New Jersey 1959

Agora XII BA Sparkes - L Talcott Black and Plain Pottery of the 6th 5th and 4th Centuries BC The Athenian Agora XII Princeton New Jersey 1970

Agora XXII SI Rotroff Hellenistic Pottery Athenian and Imported Moldmade Bowls The Athenian Agora XXII Princeton New Jersey 1982

Agora XXIX SI Rotroff Hellenistic Pottery Athenian and Imported Wheelmade Table Ware and Related Material The Athenian Agora XXIX Princeton New Jersey 1997

Agora XXXIII SΙ Rotroff Hellenistic Pottery The Plain Wares The Athenian Agora XXXIII Princeton New Jersey 2006

Ακαμάτη Τάφοι Πέλλας Μ Λιλιμπάκη-Ακαμάτη Λαξευτοί θαλαμωτοί τάφοι της Πέλλας Αθήνα 1994Ακαμάτης Μήτρες ΙΜ Ακαμάτης Πήλινες μήτρες αγγείων από την Πέλλα Θεσσαλονίκη 1985 (α΄ έκδ) Πέλλας Αθήνα 1993 (βacute έκδ) Alt Aumlgina II E Walter-Karydi -W Felten - R Smetana-Scherer Spaumltklassische und hellenistische Keramik

Alt Aumlgina II1 1982Β΄ΕλλΚερ Β΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Ρόδος 22-25 Μαρτίου

1989 Αθήνα 1990Bruneau 1970 Ph Bruneau Tombes drsquoArgos BCH 94 (1970) 437-531Γ΄ΕλλΚερ Γ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Θεσσαλονίκη 24-2 Σεπτεμ-Γ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Θεσσαλονίκη 24-2 Σεπτεμ-

βρίου 1991 Αθήνα 1994Corinth IV II O Broneer Terracotta Lamps Corinth IV II Cambridge Massachusetts 1930Corinth VII III GR Edwards Corinthian Hellenistic Pottery Corinth VII III Princeton 1975Δ΄ΕλλΚερ Δ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Μυτιλήνη Μάρτιος 1994

Αθήνα 1997Deacutelos XXVI Ph Bruneau Les lampes Deacutelos XXVI Paris 1965Deacutelos XXVIΙ Ph Bruneau Lrsquoicirclot de la maison des comeacutediens Deacutelos XXVIΙ Paris 1970Deacutelos XXXI A Laumonier La ceacuteramique helleacutenistique agrave reliefs 1 Ateliers ldquoioniensrdquo Deacutelos XXXI Paris

1977Demetrias I V Milojčić - D Theocharis (εκδ) Die Deutschen Archaumlologischen Ausgrabungen in Thessalien

Demetrias I Bonn 1976Δρούγου Λύχνοι Πέλλας Στ Δρούγου Ανασκαφή Πέλλας 195-1964 Οι πήλινοι λύχνοι Αθήνα 1992Δρούγου 2005 Στ Δρούγου Βεργίνα Τα πήλινα αγγεία της Μεγάλης Τούμπας Αθήνα 2005Δρούγου - Τουράτσογλου Στ Δρούγου - Γ Τουράτσογλου Ελληνιστικοί λαξευτοί τάφοι Βεροίας Αθήναι 1980 Τάφοι Βεροίας Drougou - Touratsoglou 1991 St Drougou - I Touratsoglou Hellenistische Keramik aus Makedonien Chronologische Indizien

AntK 34 (1991) 13-21Ε΄ΕλλΚερ Ε΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Αθήνα 2000Ελεύθερνα ΙΙ2 Θ Καλπαξής - Α Furtwaumlngler - A Schnapp κά (εκδ) Ελεύθερνα Τομέας ΙΙ Ένα ελληνι-

στικό σπίτι (laquoΣπίτι Αraquo) στη θέση Νησί Ρέθυμνο 1994ΕλλΚερ Αιγαίου Ελληνιστική κεραμική από το Αιγαίο Hellenistic Pottery from the Aegean Μυτιλήνη 1994ΕλλΚερ Ηπείρου Ελληνιστική κεραμική από την Ήπειρο την Αιτωλοακαρνανία και τα Ιόνια νησιά Αιτωλοακαρνανίας Αθήνα 2009 Ιονίων νησιών ΕλλΚερ Θεσσαλίας Ελληνιστική κεραμική από τη Θεσσαλία Βόλος 2000ΕλλΚερ Κρήτης Ελληνιστική κεραμική από την Κρήτη Χανιά 1997

18

ΕλλΚερ Μακεδονίας Ελληνιστική κεραμική από τη Μακεδονία Hellenistic Pottery from Macedonia Θεσσαλονίκη 1991

ΕλλΚερ Πελοποννήσου Ελληνιστική κεραμική από την Πελοπόννησο Αίγιο 2005Ephesos IX V Mitsopoulos-Leon Die Basilika am Staatsmarkt in Ephesos Kleinfunde 1 Keramik

hellenistischer und roumlmischer Zeit Forschungen in Ephesos IX iiii Wien 1991Eretria II IR Metzger Die hellenistische Keramik in Eretria Eretria Ausgrabungen und Forschungen

II Berne 1969 Eretria IX K Gex Rotfigurige und weissgrundige Keramik Eretria Ausgrabungen und Forschungen IX

Lausanne 1993Ζ΄ΕλλΚερ Ζ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Αίγιο 4-9 Απριλίου 2005

Αθήνα 2011Θέμελης - Τουράτσογλου Π Γ Θέμελης - ΓΠ Τουράτσογλου Οι τάφοι του Δερβενίου Αθήνα 1997 Τάφοι Δερβενίου Θέματα Ελληνιστικής Θέματα Ελληνιστικής Κεραμικής στην Αρχαία Μακεδονία Topics on Hellenistic Κεραμικής Pottery in Ancient Macedonia Αθήνα 2012Georgiadou Totenkult und A Georgiadou Totenkult und elische Grabkeramik spaumltklassischer und hellenistscher Zeit elische Grabkeramik Thessaloniki 2005Gortina I A di Vita (επιμ) Gortina I Monografie della Scuola Archeologica Italiana di Atene e delle

Missioni Italiene in Oriente III Roma 1988Hayes 1985 JW Hayes Sigillate Orientali Enciclopedia dellrsquoArte Antica classica e orientale Atlante

delle forme ceramiche II Ceramica fine romana nel Bacino Meditteraneo (tardo ellenismo e primo impero) Roma 1985 1-96

Kabirion III U Heimberg Die Keramik des Kabirions Das Kabirenheiligtum bei Theben III 1982Καλτσάς 1983 Ν Καλτσάς Από τα ελληνιστικά νεκροταφεία της Πύλου ΑΔ 38 (1983) Μελέτες 1-77Kerameikos ΙΧ U Knigge Der Suumldhuumlgel Kerameikos ΙΧ Berlin 1976Kerameikos XI J Scheibler Griechische Lampen Kerameikos XI Berlin 1976Labraunda I P Hellstroumlm Pottery of Classical and Later Date Terracotta Lamps and Glass Labraunda II

1 Lund 1965Meacutedeacuteon V C Vatin - P Bruneau - C Rolley - T Hackens Tombes helleacutenistiques objets de meacutetal monnaies

Meacutedeacuteon de Phocide V Paris 1976Milet V1 AU Kossatz Funde aus Milet 1 Die megarischen Becher Milet V1 Berlin 1990Morel 1981 J-P Morel Ceacuteramique campanienne Les formes BEFAR 244 Roma 1981 19942Olynthus V DM Robinson Excavations at Olynthus Mosaics Vases and Lamps of Olynthus found in 1928

and 1931 Olynthus V Baltimore 1933Olynthus XIII DM Robinson Vases found in 1934 and 1938 Olynthus XIII Baltimore 1950Paphos III JW Hayes The Hellenistic and Roman Pottery Paphos III Nicosia 1991PergForsch 2 J Schaumlfer Hellenistische Keramik aus Pergamon Pergamenische Forschungen 2 Berlin 1968PergForsch 6 C Meyer-Schlichtmann Die Pergamenische sigillata aus der Stadtgrabung von Pergamon

Mitte 2 Jh v Chr - Mitte 2 Jh n Chr Pergamenische Forschungen 6 Berlin 1988Samaria-Sebaste III JC Crowfoot - GM Crowfoot - KM Kenyon Samaria-Sebaste Reports of the Work of the

Joint Expedition in 1931-1933 and of the British Expedition in 1935 No3 - The Objects from Samaria London 1957

ΣΤ΄ΕλλΚερ ΣΤ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική Βόλος 1-23 Απριλίου 2000 Αθήνα 2004

Stobi V Anderson-Stojanović Stobi The Hellenistic and Roman Pottery Princeton 1992Tarsus I H Goldman (εκδ) Excavations at Gozlu Kule Tarsus Vol I The Hellenistic and Roman

Periods Princeton 1950Thompson 1934 HA Thompson Two Centuries of Hellenistic Pottery Hesperia 3 (1934) 316-480 (reprinted in

HA Thompson - DB Thompson - S Rotroff Hellenistic Pottery and Terracottas Princeton 1987)UM LH Sackett (εκδ) Knossos From Greek City to Roman Colony Excavations at the Unexplored

Mansion II BSA Suppl 21 1992

661

Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα

Γιάννης Χαιρετάκης

Εισαγωγή

Τὴν δὲ νῦν [πόλιν] ἐν κόλπῳ κειμένην ἐπὶ χερρονησοειδοῦς τόπου συνάπτοντος πρὸς τὴν Ἀττικήν Με αυτά τα λόγια προσδιορίζει ο Στράβωνας (Γεωγρ ΙΧ 19) τη θέση της αρχαίας πόλης η οποία ταυτίζεται με το σημερινό οικισμό του Αμπελακίου Η πόλη με εύφορη γη και προστατευμένο λιμάνι1 ορίζεται στα βόρεια από τη χερσό-νησο της Πούντας και στα νότια από τη χερσόνησο της Κυνόσουρας Λίγα όστρακα μαρτυρούν εγκατάσταση στο Αμπελάκι ήδη από τα προϊστορικά χρόνια2 ενώ η ακμή του οικισμού τοποθετείται γύρω στο 570 πΧ μετά δηλαδή από την επιτυχή προσάρτηση της Σαλαμίνας στην Αθήνα (Πλούτ Σόλων Χ) Τις τελευταίες δεκαετίες ανασκαφές σωστικού χαρακτήρα έχουν δώσει σημαντικές πληροφορίες για την οργάνωση του οικισμού και την τοπογραφία της πόλης Κατά την ελληνιστική περίοδο οι οικίες καταλαμβάνουν τη νότια κλιτύ της χερσονήσου της Πούντας ενώ εργαστηριακού χαρακτήρα δομές τοποθετούνται στο δυτικότερο τμήμα της πόλης σε επαφή με το δυτικό σκέλος των τειχών3 Δημόσια κτίσματα τα οποία είδε ο Παυσανίας ( 5 και 1) δεν έχουν εντο 5 και 1) δεν έχουν εντο 5 και 1) δεν έχουν εντο-πιστεί και θα πρέπει να αναζητηθούν στο καταβυθισμένο σήμερα τμήμα του οικισμού ενώ ιερό της Βενδίδος σε προϋπάρχουσα μάλλον θέση ιερού της Αρτέμιδος τοποθετείται στην κορυφή της χερσονήσου της Πούντας4

Το ιστορικό πλαίσιο (3187-μέσα 3ου αι πΧ)

Το 187 πΧ ο Κάσσανδρος ύστερα από laquoπροδοσίαraquo των Σαλαμινίων προς τους Αθηναίους (Παυσ Ι 52) κυριεύει τη Σαλαμίνα και εγκαθιστά φρουρά η οποία παραμένει έως το 07 πΧ οπότε και ο Δη-

Θερμές ευχαριστίες οφείλω στην Δρ Ι Δεκουλάκου Επίτιμη Διευθύντρια Αρχαιοτήτων για την άδεια μελέτης του κεραμικού υλικού που προέρχεται από τις ανασκαφές που διενήργησε στη Σαλαμίνα Επίσης στον Π Δεδεβέση για τη συ-ντήρηση των λίθινων και κεραμικών ευρημάτων καθώς και στην Ά Κάττουλα υπεύθυνη αρχαιολόγο Σαλαμίνας και το προσωπικό του Μουσείου Σαλαμίνας για κάθε διευκόλυνση στη μελέτη του υλικού Η συντήρηση της κεραμικής χρημα-τοδοτήθηκε από το ίδρυμα Ψύχα και το Mediterranean Archaeological Trust UK

1 Σκύλαξ Περίπλους 57 κατὰ τοῦτό ἐστι Σαλαμὶς νῆσος καὶ πόλις καὶ λιμήν2 MG Taylor Salamis and the Salaminioi The Ηistory of an Unofficial Athenian Demos JC Gieben Amsterdam 1997 110 σημ

14 Γ Χαιρετάκης Το οικόπεδο Ζούγρη στο Αμπελάκι Σαλαμίνας στρωματογραφία και χρονολόγηση Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 5 2011 2527

3 Ι Δεκουλάκου Ανασκαφές στη Σαλαμίνα 19852007 Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 2 2008 12

4 Όπ

662

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

μήτριος ο Πολιορκητής την προσφέρει ως δώρο στους Αθηναίους Ο Δημήτριος επανέρχεται το 295 πΧ για να την κυριεύσει και να τοποθετήσει μακεδονική φρουρά η οποία παραμένει πιθανότατα έως και το 229 πΧ οπότε και το νησί laquoεπανενώνεταιraquo με την Αθή-να μετά την επιτυχή προέλαση του Άρατου αρχηγού της Αχαϊκής Συμπολιτείας (Πλούτ Άρατος 24) Κατά τη διάρκεια του Χρεμω-νίδειου πολέμου (2721 πΧ) η Σαλαμίνα αποτελεί βάση για τον Αντίγονο Γονατά όχι χωρίς επιπτώσεις όπως πληροφορούμαστε από γεγονότα της επόμενης περιόδου Γύρω στο 252 πΧ ο Αλέξαν-δρος γιος του Κρατερού διοικητής της Κορίνθου και της Εύβοι-ας εξεγείρεται ενάντια στον Αντίγονο Γονατά Ο Ηράκλειτος του Ασκληπιάδου ο διοικητής της μακεδονικής φρουράς που έχει ορί-σει ο Αντίγονος Γονατάς στον Πειραιά και μάλλον και στη Σαλαμί-να αναλαμβάνει την επισκευή των τειχών της πόλης (IG 2 1225) για να προετοιμαστεί προφανώς για τον πόλεμο ενάντια στον Αλέξαν-δρο Αυτό το γεγονός μας πληροφορεί έμμεσα ότι τα τείχη ή μέρος αυτών είχαν καταστραφεί παλαιότερα προφανώς την περίοδο του Χρεμωνίδειου πολέμου χωρίς να μπορεί να αποκλειστεί και άλλη καταστροφή σε τμήμα της πόλης ή του νησιού

Ανασκαφικά δεδομένα Tο οικόπεδο Zούγρη

Στη νότια κλιτύ της χερσονήσου της Πούντας5 στη συμβολή των οδών Τεύκρου και Ευρυσάκη ανασκάφηκε το οικόπεδο Ζούγρη έκτασης περίπου 15 στρέμματος6 (εικ 1) Η πρώτη ανθρώπινη παρουσία στην περιοχή που ερευνήθηκε ανάγεται στους μυκηναϊκούς χρόνους αν και δεν έχουν βρεθεί σταθερά κατάλοιπα αυτής της περιόδου7 Κατά τον ο και τον 5ο αι πΧ δημιουργούνται μικρές δομές εργαστηρια-κού και αποθηκευτικού χαρακτήρα ενώ από τα μέσα του 5ου και έως και το 2ο αι πΧ κατασκευάζονται οικίες οι οποίες εγκαταλείπονται στις αρχές του 1ου αι πΧ Η κατωφέρεια του εδάφους προς τον όρμο του Αμπελακίου επέβαλε την ανδηρωτή διάταξη των οικιών οι οποί-ες ανοικοδομούνται προσθετικά από Ν προς Β Τα όστρακα παλαιο-

5 Για τη θέση και τις ανασκαφές βλ Ι Δεκουλάκου Ανασκαφικές έρευνες στην Σαλαμίνα στο Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου (επιμ) Αργοσαρωνικός Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αργοσαρωνι-κού Πόρος 26-29 Ιουνίου 1998 τόμ Β´ Αθήνα 200 2944 και Ι Δεκουλάκου Σωστικές ανασκαφικές έρευνες στην Σα-λαμίνα προφορική ανακοίνωση στο laquoΒacute Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Το έργο μιας δεκαετίας 1994200 1820 Δεκεμβρίου 200raquo Ι Δεκουλάκου όπ (υποσημ )

6 Τα σχέδια των εικόνων 1 και 2 έχουν γίνει από τους Ε Τόλια Ν Μαστρονικόλα Γ Ορεστίδη και τον γράφοντα 7 Γ Χαιρετάκης όπ (υποσημ 2)

Εικ 1 Κάτοψη της ανασκαφής στο οικόπεδο Ζούγρη Με βέλος δηλώνεται η θέση του απορριμματικού αποθέτη

663

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

χριστιανικών βυζαντινών και μεταβυζαντινών χρό-νων που περισυνελέγησαν μαρτυρούν χρήσεις του χώρου και αυτές τις περιόδους

Στα μέσα του ου αι πΧ γίνεται ένας εκτεταμέ-νος καθαρισμός της περιοχής όπως μαρτυρά απορ-ριμματικός αποθέτης8 που ερευνήθηκε στο ανασκα-φικό τετράγωνο 0 (εικ 2) Η απορριμματική αυτή πρακτική αποτελεί μέρος μιας οργανωμένης και γε-νικότερης εκκαθάρισης της περιοχής για τη δημι-ουργία ανδήρων και την κατασκευή οικιών κάτω από ένα νέο πολεοδομικό σχεδιασμό Η τελευταία χρονολογικά κεραμική του αποθέτη ανήκει στο βacute τέταρτο του ου αι πΧ αλλά δεν μπορεί να προσ-διοριστεί με ακρίβεια πότε έγινε η εκκαθάριση της περιοχής και η επακόλουθη απόρριψη αν έγινε δη-λαδή μετά το 21 πΧ ή αργότερα και πότε η ανοι-κοδόμηση της νέας οικίας αμέσως μετά την απορ-ριμματική πρακτική ή αργότερα Είναι σημαντικό να ειπωθεί ότι στο υλικό του αποθέτη δεν υπάρχουν ίχνη που να δηλώνουν κάποια βίαιη καταστροφή Επίσης η ανοικοδόμηση νέων οικιών στα μέσα του ου αι πΧ που συνοδεύεται και από τη δημιουργία δρόμου πλ 550 μ στο μέσον περίπου του οικοπέ-δου αποτελεί ένδειξη για την ανάγκη στέγασης μεγαλύτερου αριθμού κατοίκων στην πόλη ίσως υπό το φόβο νέων απειλών

Η κεραμική

Η κεραμική που παρουσιάζεται εδώ προέρχεται από τον απορριμματικό αποθέτη9 (Πίν 220β δη 221α δστ) και από τα υποστρώματα των οικιών (Πίν 220α γ 221βγ στ12) στα οποία συγκεντρώθηκε κε-ραμική ως γέμισμα για τη δημιουργία των ανδήρων Στην πλειονότητά της είναι εισηγμένη από την Αθή-να και σε λίγες μόνο περιπτώσεις μπορούμε να διακρίνουμε μη αττική κεραμική ενώ δεν αναγνωρίζε-ται τοπική παραγωγή

Στη μελαμβαφή κεραμική ξεχωρίζουν οι τριφυλλόστομες οινοχόες οι οποίες δεν παρουσιάζουν με-γάλη διαφοροποίηση στην τομή τους έχουν δακτυλιόσχημη βάση σιγμοειδές σώμα και ψηλό λαιμό Συ-

8 Ο αποθέτης είναι διανοιγμένος στο βραχώδες πέτρωμα της Πούντας και έχει σχήμα ανεστραμμένου κώνου Στον άξονα ΒΝ έχει διάμετρο 180 μ ενώ στον άξονα ΑΔ ερευνήθηκε για 2 μ καθώς πάνω σε αυτόν ιδρύθηκε τοίχος με-ταγενέστερης οικίας

9 Ο αποθέτης περιείχε όστρακα αγγείων θαλασσινά όστρεα και λίγα λιθάρια μικρού και μεσαίου μεγέθους Οικοδομι-κό υλικό πέρα από λίγα τμήματα βοτσαλωτών δαπέδων δεν υπήρχε στο γέμισμά του Περιείχε κολουροκωνικές και πυ-ραμιδόσχημες αγνύθες τμήματα κεραμίδων λακωνικού τύπου λίγα οστά ζώων ένα λίθινο αλάβαστρο και μάζες σκωρί-ας Η απόρριψη ήταν ενιαία και δεν παρατηρήθηκε χρονική αλληλουχία στην απόρριψη των στρωμάτων Λίγα όστρακα λύχνου και μελαμβαφών πελικών τοποθετούνται χρονικά στον 5ο αι πΧ ενώ μικρή είναι και η ποσότητα ερυθρόμορ-φων και άλλων αγγείων του α΄ μισού και γ΄ τετάρτου του 4ου αι πΧ Η πλειονότητα της κεραμικής ανήκει στο τελευταίο τέταρτο του 4ουα΄ τέταρτο του ου αι πΧ Μικρότερη είναι επίσης η ποσότητα κεραμικής του β´ τετάρτου του ου αι πΧ Για μια πρώτη παρουσίαση βλ Γ Χαιρετάκης Ο αποθέτης του οικοπέδου Ζούγρη στο Αμπελάκι Σαλαμίνας πρώτα στοιχεία από τη μελέτη της κεραμικής Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 4 2010 1821

Εικ 2 Οικόπεδο Ζούγρη ανασκαφικό τετράγωνο 0 Κάτοψη του απορριμματικού αποθέτη

664

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

χνά είναι ακόσμητες10 (Πίν 220α) ενώ κάποτε φέρουν διακόσμηση με επίθετο λευκό χρώμα όπου στε-φάνια με φύλλα κισσού (Πίν 220β) ή μυρτιάς περιτρέχουν το λαιμό

Οι κάνθαροι κλασικού τύπου αποτελούν την πολυπληθέστερη ομάδα κεραμικής από τον αποθέτη και από τα υπόλοιπα στρώματα αυτής της περιόδου από αυτούς με απλό χείλος11 (Πίν 220γ) έως αυ-τούς με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo στο λαιμό12 (Πίν 220δ) συχνά με χείλος φτιαγ-μένο σε μήτρα Ενδιαφέρον παρουσιάζει η επιγραφή ΗΔ στη βάση κανθάρου του τελευταίου τετάρτου του 4ου αι πΧ13 (Πίν 220ε) η οποία αν δεν σχετίζεται με τον κάτοχο του αγγείου μπορεί να διαβαστεί ως το επίθετο ἡδύς αναφερόμενη στο κρασί που θα περιείχε ἡδύς οἶνος14 Αντίθετα οι κάνθαροι ελλη-νιστικού τύπου είναι συγκριτικά λιγότεροι Άλλα αγγεία πόσεως είναι οι σκύφοι αττικού και κορινθια-κού τύπου όπως τμήμα του σώματος και του χείλους με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύ-οςraquo όπου παριστάνονται στάχυα ανάμεσα σε κλαδιά με αντίρροπα αγκιστροειδή φύλλα των αρχών του ου αι πΧ15 (Πίν 220στ)

Στα μικρά ανοικτά αγγεία τη δεύτερη πολυπληθέστερη ομάδα αποτελούν οι φιάλες και τα φιαλίδια με δακτυλιόσχημη βάση και με έσω ή έξω νεύον χείλος16 (Πίν 220ζη) Συχνά στο εσωτερικό γύρω από τον πυθμένα φέρουν εμπίεστα ανθέμια που περιβάλλονται από δακτύλιο με στικτή διακόσμηση (rouletting) Την εικόνα συμπληρώνουν πινάκια και ιχθυοπινάκια Το σχεδόν πλήρες ιχθυοπινάκιο από τον αποθέτη (Πίν 221α) έχει δακτυλιόσχημη βάση ενώ δύο εδαφόχρωμες ταινίες υπάρχουν γύρω από το ημισφαιρι-κό κοίλωμα στον πυθμένα και στην περιφέρεια17

Στην υπόλοιπη κεραμική περιλαμβάνονται πυξίδες μυροδοχεία λήκυθοι λύχνοι σκεύη τελετουργικών πυρών κά Κάλυμμα πυξίδας (Πίν 221β) του τύπου Β της Αθηναϊκής Αγοράς18 έχει κυλινδρικό τοίχω-μα και κωνικό θόλο με πλατύ περίγυρο Ο περίγυρος διαχωρίζεται από το θόλο με εδαφόχρωμη ταινία ενώ ανάλογη ταινία διαχωρίζει το θόλο από χαμηλό έξαρμα στην κορυφή του Στη στεφάνη της θολω-τής επιφάνειας υπάρχει διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo με περιδέραιο από λογχόσχημα φύλλα από επίθετο αραιωμένο πηλό Ανάλογα καλύμματα προέρχονται από τάφο στο Αμπελάκι όπου το περιδέραιο από λογχόσχημα φύλλα εναλλάσσεται με περιδέραιο από προβασκάνια19 Το μελαμβαφές μυροδοχείο (Πίν 221γ) με χαμηλή δισκοειδή βάση ατρακτόσχημο σώμα και κοντό λαιμό που καταλή-γει σε πλατύ λοξότμητο χείλος φέρει δύο εδαφόχρωμες ταινίες στον ώμο20 Από τους λύχνους της περι-όδου αυτής από τον αποθέτη ένας ανήκει στον τύπο 2 D της Αθηναϊκής Αγοράς21 ένας στον τύπο 27 Α και οι υπόλοιποι στον τύπο 25 (25 Α 25 Β 25 Β rie 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το διrie 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το διrie) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι-

10 Agora XXX εικ 4 αριθ 47 πίν 4 11 Όπ εικ 4 αριθ 118 πίν 2 12 Όπ εικ 5 αριθ 2425 πίν 13 Όπ εικ 4 αριθ 810 πίν 1 14 Σε βάση κύλικας τύπου bolal του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμbolal του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμ του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμ-

ματα WK Kovacovic Die Eckterrasse an der Graumlberstrasse des Kerameikos Kerameikos XV Berlin 1990 1 αριθ S9 Σε βάση κανθάρου του β´ μισού του 4ου αι πΧ στην Ολβία αναγράφονται τα τρία πρώτα γράμματα AS Rujaeva ldquoGraffitirdquo στο NA Lejunkaja P G Bilde JM Hoslashjte VV Kraivina SD Kryžickij (επιμ) The Lower City of Olbia (Sector NGS) in the 6th Century BC to the 4th Century AD Vol 12 Aarhus Univerity Press 2010 508 αριθ S45 Ενιαία λέξη ἡδύοινος αναγράφε-ται στο σώμα κανθάρων από την Κόρινθο Corinth V αριθ 454 και 512

15 Agora XXX εικ 12 αριθ 155 πίν 15 Σ Ελευθεράτου (επιμ) Το Μουσείο και η ανασκαφή Ευρήματα από τον χώρο ανέγερσης του Νέου Μουσείου Ακρόπολης Οργανισμός Ανέγερσης Νέου Μουσείου Ακρόπολης Αθήνα 200 αριθ 121

16 Πίν 220ζ Agora XXX εικ 5 αριθ 1055105 πίν 78 Πίν 220η1 Agora XXX εικ 2 αριθ 980 Πίν 220η2 Agora XXX εικ 59 αριθ 89871 πίν 72

17 Agora XXX εικ 50 αριθ 710711 πίν 18 Όπ 18919019 ΜΙ Πωλογιώργη Χάλκινα κάτοπτρα από τη Σαλαμίνα ΑΕ 14 (2007) 171920 Agora XXX εικ 72 αριθ 11 πίν 85 21 Agora V

5

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

άστημα από το β´ μισό του 4ου έως το α΄ μισό του ου αι πΧ Στα τελετουργικά σκεύη περιλαμβάνονται μικκύλα φιαλίδια και λεκανίδες χαρακτηριστικά αγγεία των τελετουργικών πυρών έθιμο το οποίο έχει αναγνωριστεί και στη Σαλαμίνα22

Η άβαφη κεραμική περιλαμβάνει φιάλες λεκάνες και λεκανίδες με προχοές και πλαστικές διαμορφώ-σεις οινοχόες κάποιες με μελανόγραφη διακόσμηση23 κά Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι επι-τραπέζιοι αμφορείς με ωοειδές σώμα έξω νεύον χείλος και λαβές που ξεκινούν από πλαστικό δακτύ-λιο που περιτρέχει το λαιμό (Πίν 221δε) χαρακτηριστικό που τις εντάσσει στον Τύπο 2 της Αθηναϊκής Αγοράς24 Η σχεδόν ωοειδής τομή του σώματος δεν αλλάζει σε όλο τον ο αι πΧ όπως διαπιστώνου-με από ακέραια παραδείγματα στη Σαλαμίνα και την Αθήνα και το ύψος τους κυμαίνεται ανάμεσα στα 020 με 04 μ Σε τάφους στα Μέγαρα25 έχουν βρεθεί και μικρότερου μεγέθους αμφορείς όπου το ύψος τους κυμαίνεται από 011 έως 022 μ Το χρώμα του πηλού στα περισσότερα δείγματα της Σαλαμίνας είναι ανοικτό καστανό (25Y7 ale brown) συχνά με πολλές ασβεστολιθικές προσμείξεις (Πίν 221δ) ενώ μόλις ένα δείγμα φαίνεται να είναι προϊόν αττικού εργαστηρίου με ερυθρωπό πηλό (5YR5 yellowih red) και λιγότερες προσμείξεις (Πίν 221ε) Κατά τη Rotroff26 ο τόπος παραγωγής της μη αττικής ομάδας θα πρέ-πει να αναζητηθεί κάπου ανάμεσα σε Κόρινθο και Θήβα Η αναγνώριση του αμφορέα αυτού στη Σαλα-μίνα και σε διαφορετικά σύνολα κεραμικής που δεν θα συζητηθούν εδώ δηλώνει τη σαφή του παρου-σία στον Σαρωνικό27 Επιπλέον η εύρεση και των δύο αμφορέων που συζητήθηκαν (Πίν 221δε) στον αποθέτη του οικοπέδου Ζούγρη είναι ενδεικτική της ταυτόχρονης εισαγωγής τους στο νησί τόσο δηλα-δή από το βασικό κέντρο παραγωγής όσο και από την Αθήνα Με αφορμή έναν αμφορέα πιθανώς από την Πάρο η Rotroff28 υποθέτει με μεγάλη επιφύλαξη ως περιεχόμενο μέλι ή ξύδι Αν δεχθούμε ότι οι αμ-φορείς αυτοί εισάγονταν στη Σαλαμίνα για το περιεχόμενό τους και όχι ως κεραμικό είδος ιδίως σε μια περιοχή που δεν είχε κεραμική παραγωγή τότε το μέλι θα πρέπει να αποκλειστεί ως είδος που θα εισα-γόταν στη Σαλαμίνα καθώς η μελισσοτροφία ήταν μια από τις βασικές ασχολίες των κατοίκων της29 και θα ήταν μάλλον απίθανη η ανάγκη εισαγωγής μελιού από άλλο μέρος Η παρουσία μικρών αμφορέων στους τάφους των Μεγάρων ίσως να δηλώνει πράγματι διαφορετικό περιεχόμενο ανάλογα με το μέγεθός τους και τη χρήση για την οποία προορίζονταν Η χρησιμοποίησή τους για μεταφορά ήκαι αποθήκευ-ση κρασιού ή νερού στο οικιακού χαρακτήρα περιβάλλον της Σαλαμίνας θα πρέπει να θεωρείται βέβαιη

Τις εμπορικές σχέσεις επιβεβαιώνουν και οι εμπορικοί αμφορείς από τη Θάσο τη Ρόδο την Κόρινθο και άλλα κέντρα του Αιγαίου Η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμφορέα (Πίν 221στ1)

ΘΑΣΙΩΝτριποδική φιάλη ()

ΠΥΘΙΩΝ

22 Π Δεδεβέσης Εργασίες συντήρησης κεραμικής από το Αμπελάκι Σαλαμίνας Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 4 2010 22 εικ 1 Για το έθιμο βλ Agora XXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρXXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ-γικές πυρές από την ανασκαφή για το laquoΜετρόraquo στο laquoΟικόπεδο Μακρυγιάννηraquo ΑΔ 5152 (1991997) Μελέτες 99118

23 Γ Χαιρετάκης όπ (υποσημ 9) εικ 5 όπου εξαιτίας τυπογραφικού λάθους η χρονολόγηση θα πρέπει να διορθωθεί σε laquoβ´ μισό 4ουα τέταρτο ου αι πΧraquo

24 Agora XXXΙΙΙ 88725 Τα δείγματα από τα Μέγαρα μου γνωστοποίησε ο Π Ζορίδης επί πολλά έτη υπεύθυνος αρχαιολόγος Μεγάρων τον

οποίο και ευχαριστώ θερμά 26 Agora XXXΙΙΙ 827 Ένα πιθανό δείγμα προέρχεται και από την Τροιζήνα βλ Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου Νέα ευρήματα από την

Αρχαία Τροιζήνα στο Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου (επιμ) Αργοσαρωνικός Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Ιστο-ρίας και Αρχαιολογίας του Αργοσαρωνικού Πόρος 26-29 Ιουνίου 1998 τόμ Β´ Αθήνα 200 141 εικ 7 όπου ανάμεσα σε εμπορικούς αμφορείς διακρίνεται τμήμα επιτραπέζιου αμφορέα του τύπου που σχολιάζουμε

28 Agora XXXΙΙΙ 87 29 Μεγάλος αριθμός κυψελών έχει βρεθεί σε όλες τις θέσεις του νησιού κλασικών και ελληνιστικών χρόνων Ο Ευριπίδης

(Τρωάδες 798799) αναφέρει τη Σαλαμίνα ως μελισσοτρόφον

666

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

αναγράφει ως επώνυμο άρχοντα τον Πυθίωνα V βάσει των χαρακτηριστικών του σφραγίσματος0 που τοποθετείται χρονικά γύρω στο 289 πΧ σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες προτάσεις του Garlan31 Η εν-σφράγιστη λαβή ροδιακού αμφορέα (Πίν 221στ2)

ΕΠ ΙΕΡΕΩΣ ΛΥΣ

ΑΝΔΡΟΥμε την αναγραφή του επώνυμου ιερέα του θεού Ηλίου Λυσάνδρου χρονολογείται λίγο μετά το 22 πΧ32 Στην ενσφράγιστη λαβή αμφορέα κορινθιακού τύπου Β που χρονολογείται στις αρχές του ου αι πΧ μικρός αμφορέας εγγράφεται μέσα σε Α (Πίν 221στ)33

Επίλογος - η υπόλοιπη Σαλαμίνα

Το οικόπεδο Ζούγρη στο Αμπελάκι της Σαλαμίνας προσφέρει τα περισσότερα έως τώρα στοιχεία για την κεραμική της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου στο νησί και δίνει πολύτιμες πληροφορίες για συγκριτικές παρατηρήσεις με το ανάλογο υλικό από την Αθήνα Είναι σαφής ο κοινός ορίζοντας ανάμεσα σε Σαλα-μίνα και Αθήνα γεγονός που επιβεβαιώνεται πλέον όχι μόνο σε ιστορικό επίπεδο Η εισαγωγή αγγείων ήταν επιβεβλημένη εξαιτίας της απουσίας τοπικής κεραμικής παραγωγής Διαπιστώνεται αποκλειστική εισαγωγή αττικών μελαμβαφών αγγείων ενώ όσον αφορά στην άβαφη κεραμική το πλαίσιο αγοράς επε-κτείνεται στην ευρύτερη περιοχή της Σαλαμίνας προς B και Δ Ωστόσο η Σαλαμίνα όπως συμπεραίνει κανείς από τους εμπορικούς αμφορείς που εισάγονταν δεν ήταν αποκομμένη από τον υπόλοιπο κόσμο και η σχεδόν αποκλειστική εισαγωγή αττικών αγγείων θα πρέπει να θεωρηθεί laquoφυσικήraquo επιλογή ή laquoανα-γκαστικόraquo επακόλουθο εξαιτίας της ιδιαίτερης σχέσης Αθηναίων και Σαλαμινίων Οι μελετητές34 έχουν εκφράσει κατά καιρούς διάφορες ερμηνείες κατά πόσον οι Σαλαμίνιοι των ιστορικών χρόνων είναι από-γονοι των πρώτων κατοίκων του νησιού αν είναι Αθηναίοι κληρούχοι αν είναι Σαλαμίνιοι ή Αθηναίοι πολίτες κά Είναι γεγονός πάντως ότι τα ευρήματα που έρχονται στο φως τα τελευταία χρόνια επιβε-βαιώνουν τους στενούς δεσμούς με την Αθήνα σε οικονομικόεμπορικό όσο και θρησκευτικό επίπεδο έστω και αν η Αθήνα δεν παύει ποτέ να έχει τον κυρίαρχο ρόλο στη σχέση αυτή5

Όμοια συμπεράσματα σχετικά με τις εισαγωγές κεραμικής αντλούνται και από άλλες θέσεις του νη-σιού Στη θέση Περιστέρια έρευνα μικρού ιερού του Διονύσου36 που ιδρύθηκε στο α΄ μισό του ου αι πΧ έδωσε τμήματα αττικών κανθάρων και φιαλιδίων καθώς και τμήματα κυψελών Στη θέση Κολώ-

0 Y Garlan Kouko Donneacutee nouvelle our une nouvelle interreacutetation de tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 241 αριθ 49 Για το σύμβολο βλ M Debidour Reacuteflexion ur le tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 290 εικ

31 Y Garlan Lrsquoahorologie grecque une eacutecialiteacute archeacuteologique en voie de deacuteveloeent [archive httgrahillinecoatabGarlandf] 2009

32 G Finkielztejn Chronologie deacutetailleacutee et reacuteviseacutee des eacuteponymes amphoriques rhodiens de 270 agrave 108 av J-C environ Premier bilan BAR nternational Serie 990 Oxford 2001 75 77 190

33 VR AnderonStojanović A Third-entury B Deoit fro the South Sloe Cistern in the Rachi Settlement at thia Δ ΕλλΚερ 119 G Koehler Ahora on Ahora Hesperia 51 (1982) 290292 εικ 7811

34 MG Taylor όπ (υποσημ 2) 85 SD Labert The Attic Geno Salainioi and the land of Salai ZPE 119 (1997) 95 κε 5 Ο Παυσανίας (Ι 52) αναφέρει ότι οι Αθηναίοι laquoεκδίωξανraquo τους Σαλαμίνιους από το νησί επειδή το παρέδωσαν στον

Κάσσανδρο (Βλ παραπάνω Το ιστορικό πλαίσιο) Ένα τόσο σημαντικό γεγονός ωστόσο δεν αναφέρεται από κανέναν άλλον ιστορικό και δεν μπορεί εύκολα να επιβεβαιωθεί Για συζήτηση του θέματος βλ MG Taylor όπ 198 κε

36 Γ Λώλος Σαλαμινιακές έρευνες 19982000 Μέρος Α Το ιερό του Διονύσου υπό το Σπήλαιο του Ευριπίδη Δωδώνη Επιστημονική Επετηρίδα του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννί-νων 29 2000 11415

7

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

νες αναγνωρίστηκε κατοίκηση του α΄ μισού του ου αι πΧ7 από όπου προέρχεται αττική μελαμβαφής κεραμική όπως τμήμα σώματος κανθάρου κλασικού τύπου διακοσμημένο με κατακόρυφες πλαστικές ραβδώσεις αλλά και όστρακα άβαφων αγγείων και αμφορέων όπως η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμ-φορέα (Πίν 221στ4)

ΘΑΣΙΩΝκυνηγόσκυλο

ΑΡΓΕΙΟΣμε επώνυμο άρχοντα τον Αργείο που χρονολογείται γύρω στο 258 πΧ8 Στη θέση Αιάντειο9 δοκιμα-στική τομή σε πύργο με αγροικία έδωσε όστρακα αττικών μελαμβαφών κανθάρων κλασικού τύπου με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo λύχνο του τέλους του 4ουαacute μισού του ου αι πΧ40 καθώς και μεγάλο αριθμό κυψελών

Γιάννης ΧαιρετάκηςΑραχώβης 14-16

106 80 Αθήναchairetakisyahoogr

7 Ανασκαφική έρευνα αποκάλυψε κυκλοτερές ταφικό μνημείο (Ι Δεκουλάκου Κυκλοτερές ταφικό μνημείο στις Κο-λώνες Σαλαμίνας ΑΕ 2001 129158) και έναν αναλημματικό τοίχο των μέσων περίπου του 4ου αι πΧ (Ι Δεκουλάκου όπ (υποσημ 5) 0) Βορειότερα του αναλήμματος αυτού στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Βασιλείου ερευνήθηκαν αρχιτεκτο-νικά κατάλοιπα που ανάγονται στην ύστερη αρχαιότητα (5οςος αι μΧ) στα υποστρώματα των οποίων υπάρχει κεραμι-κή κλασικών και ελληνιστικών χρόνων

8 Βλ υποσημ 19 Στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Μιχαλάκη Πολυχρόνη40 Agora V εικ 11 αριθ πίν 8

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-197-3

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Κ

είμε

να

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Κείμενα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

Γενική επιμέλεια ΕΛΕΝΗ ΚΩΤΣΟΥΥπεύθυνη έκδοσης ΜΑΡΙΑ ΚΑΖΑΚΟΥΚαλλιτεχνική επιμέλεια ΡΟΥΛΑ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΚΗ

Εκτύπωση ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕ

copy2014 ΤΑΜΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΩΝΠανεπιστημίου 57 Αθήνα 105 64wwwtapgr

ISBN 978-960-386-196-6ΤΟΜΟΣ Α ΚΕΙΜΕΝΑ 978-960-386-197-3ΤΟΜΟΣ Β ΠΙΝΑΚΕΣ 978-960-386-198-0

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥΚαθηγήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

ΑΡΓΥΡΟΥΛΑ ΔΟΥΛΓΕΡΗ-ΙΝΤΖΕΣΙΛΟΓΛΟΥΑρχαιολόγος ΙΓacute ΕΠΚΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΖΑΧΟΣΠροϊστάμενος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗΔιευθύντρια του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Ηπειρωτικών Σπουδών

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥΕπίτιμος Διευθυντής Νομισματικού Μουσείου

Επίτιμος Διευθυντής Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΡΑΤΖΕΝΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΕΛΕΝΗ ΚΟΤΖΑΜΠΟΠΟΥΛΟΥΑρχαιολόγος ΑΙΗΣ

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

7

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΙΑΜΠΗΗ οικονομία της βορειοδυτικής Ελλάδας κατά την ελληνιστική περίοδο Ήπειρος Ακαρνανία και Αιτωλία νησιά του Ιονίου 1-4

ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑΚεραμική ελληνιστικών χρόνων από δημόσιο κτίριο της Αμβρακίας 5-8

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Ελληνιστική κεραμική από οικία της Αμβρακίας Πινάκια και ανάγλυφοι σκύφοι 9-14

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από δημόσιο κτίριο στην ακρόπολη laquoΜεγάλου Γαρδικίουraquo στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων 15-22

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΕλληνιστική κεραμική από τα Γίτανα 23-28

ANNA GAMBERINIHellenistic Fine Ware Finds in Phoinike (Kaonia) Local Production and Imports 29-32

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗΕρυθρόμορφες λήκυθοι υστεροκλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων σε τάφους της Αιτωλοακαρνανίας Πρώτη παρουσίαση 33-36

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕΡΜΠΕΤΗ - ΤΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣΕλληνιστική κεραμική από το νεκροταφείο των Οινιαδών 37-40

ELIZABETH A BOLLENThe Hellenistic Pottery of Kalydon and Chalkis Aitolias 41-43

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΕλληνιστική κεραμική laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo από το βόρειο νεκροταφείο της Λευκάδας 44-45

MARIA DEOUDIΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ Die spaumltklassisch-hellenistisches Tafel- und Essgeschirr aus der Houmlhle-Loizos aus Ithaka 46-47

ANTONIA SERRITELLAPoseidonia-Paestum La ceramica a vernice nera dallrsquo ekklesiasterion 48

FABIO MOSCA - PAOLA PUPPODinamiche commerciali nel Mediterraneo Occidentale La ceramica megarese a Malta 49-50

STEPHAN G SCHMIDImported Mould Made Bowls from Enseacuterune (France) and the Long Distance Trade in the Hellenistic Mediterranean 51-54

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 55-58

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 59-74

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗΑιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 75-84

HORST SEILHEIMERDie hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 85-89

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥΕρμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 90-91

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗΎστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 92-95

VERONIKA MITSOPOULOS-LEONEinige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 96-97

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥΕλληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 98-99

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗΕργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 100-105

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗΠρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 106-109

8

LARS HEINZEAttic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 110-111

NINA FENNPriene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 112-113

ERTEKIN M DOKSANALTIThree Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 114-117

PATRICIA KOumlGLERKnidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the Late Hellenism 118

MEHMET TEKOCAKEvaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 119-120

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 121-122

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPORecenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 123-126

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗΑποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 127-130

BASHKIM VREKAJLeacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 131-136

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑΤυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 137-142

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥΕυβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 143-146

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥΤο αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 147-152

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣΠήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 153-156

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗΑπό τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 157-160

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETILa ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 161-164

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥΟ laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 165-166

SUSAN I ROTROFFThe Pottery from the Agora Bone Well 167-172

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZAEastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 173-177

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥΚλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 178-179

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣΤρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 180-185

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 186-187

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 188-189

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑΣύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 190-193

NICO SCHWERDTKeramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 194-197

9

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΕλληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 198-201

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑΈνας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 202-203

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗΕλληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 204-207

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣΕλληνιστική κεραμική από τη Βέροια Το οικόπεδο Νιώπα 208-211

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗΚλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 212-213

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗΤοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 214-217

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣΕλληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 218-219

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 220-221

CHRISTA SCHAUEREin Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 222-225

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗΚλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 226-229

SUHAL SAĞLANA Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 230-233

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKOAncient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 234-236

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHINA Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 237-242

ΠINAKAΣ 220 ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

Σαλαμίνα α-β) Οινοχόες γ-ε) Κάνθαροι και επιγραφή στη βάση κανθάρου στ) Θραύσμα σκύφου ζ-η) Φιαλίδια

1 2

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ ΠINAKAΣ 221

Σαλαμίνα α) Ιχθυοπινάκιο β) Κάλυμμα πυξίδας γ) Μυροδοχείο δ-ε) Επιτραπέζιοι αμφορείς στ) Ενσφράγιστες λαβές αμφορέων

1 2

3 4

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

  • 1o kommatipdf
    • 29727_0_AProtKeim
    • 29727_0_eisLIAMPH
    • 29727_1_AGGEL
    • 29727_1a_RIG
    • 29727_2_KATS
    • 29727_2a_RIGIN
    • 29727_5_PLIAK
    • 29727_6_7_RIGIN
    • 29727_7_6_PREKA
    • 29727_8_METAL
    • 29727_9_LAMP
    • 29727_10_GAMB
    • 29727_11_Condi
    • 29727_12_STAUR
    • 29727_13_SERB
    • 29727_14_BOLLEN
    • 29727_15_RIG
    • 29727_16_AUG
    • 29727_17_KAPPA
    • 29727_18_DEOU
    • 29727_19_MORGAN
    • 29727_20_SOT
    • 29727_21_SOT
    • 29727_22_23_BLAX
    • 29727_23_22_PET
    • 29727_24_25_SERR
    • 29727_25_26_MOSCA
    • 29727_26_27_SCHMID
    • 29727_27_24_Hempel
    • 29727_28_GREC
    • 29727_29_STEF
    • 29727_30_MPAX
    • 29727_31_33_DAK
    • 29727_32_31_KAR
    • 29727_33_36_SARI
    • 29727_34_32_HORST
    • 29727_35_34_ALEX
    • 29727_36_35_KAB
    • 29727_37_LEON
    • 29727_38_Giros
    • 29727_39_TSIL
    • 29727_40_TSA
    • 29727_41_MPAI
    • 29727_42_43_HEINZE
    • 29727_43_42_Tekkoumlk
    • 29727_44_45_Rogl
    • 29727_45_44_FENN
    • 29727_46_DOKS
    • 29727_47_KOGLER
    • 29727_48_Ferraz
    • 29727_49_Levent
    • 29727_50_TEKOC
    • 29727_51_Władyka
    • 29727_52_REGEV
    • 29727_53_Lad
    • 29727_55_56_NIA
    • 29727_56_55_KYR
    • 29727_57_BEES
    • 29727_58_BELENI
    • 29727_59_BITR
    • 29727_60_PUPPO
    • 29727_61_BLAZ
    • 29727_62_BOUN
    • 29727_63_LAZ
    • 29727_64_TRAP
    • 29727_65_VREKAJ
    • 29727_66_KOTS
    • 29727_67_XIDO
    • 29727_68_69_NOTI
    • 29727_69_68_MITSO
    • 29727_70_TRIA
    • 29727_71_ZHU
    • 29727_72_LUN
    • 29727_73_TRA
    • 29727_74_BER
    • 29727_75_SAR
    • 29727_77_Kil
    • 29727_78_79_KYR
    • 29727_79_78_AKA
    • 29727_80_BOU
    • 29727_81_KAL
    • 29727_82_ROT
    • 29727_83_GUY
    • 29727_84_JAMES
    • 29727_85_GIROS
    • 29727_86_DREN
    • 29727_87_GIOU
    • 29727_88_89_PRE
    • 29727_89_88_KAT
    • 29727_90_LAM
    • 29727_91_SAL
    • 29727_92_LAZ
    • 29727_93_BAS
    • 29727_94_KYR
    • 29727_95_KAR
    • 29727_96_97_LANG
    • 29727_97_97a DOH
    • 29727_98_96_PAP
    • 29727_99_NICO
    • 29727_100_101_FA
    • 29727_100_98_STA
    • 29727_101_100_TSA
    • 29727_102_GK
    • 29727_103_STA
    • 29727_104_105_HLI
    • 29727_105_104_KOY
    • 29727_106_FAB
    • 29727_107_108_POU
    • 29727_108_109_KAL
    • 29727_109_110_PAN
    • 29727_110_107_SHE
    • 29727_111_LOL
    • 29727_112_XAI
    • 29727_113_114_ROGL
    • 29727_114_113_SCH
    • 29727_115_116_KAR
    • 29727_116_115_GAB
    • 29727_117_GRI
    • 29727_118_SUH
    • 29727_119_DOM
    • 29727_120_SOL
    • 29727_121_VDO
    • 29727_122_VDOA
    • 29727_123_EGO
    • 29727_124_LAF
    • 29727_124B_DiaxSin
    • 29727_125_DROU
      • 2o kommatipdf
        • 29727_0_AProtKeim
        • 29727_0_eisLIAMPH
        • 29727_1_AGGEL
        • 29727_1a_RIG
        • 29727_2_KATS
        • 29727_2a_RIGIN
        • 29727_5_PLIAK
        • 29727_6_7_RIGIN
        • 29727_7_6_PREKA
        • 29727_8_METAL
        • 29727_9_LAMP
        • 29727_10_GAMB
        • 29727_11_Condi
        • 29727_12_STAUR
        • 29727_13_SERB
        • 29727_14_BOLLEN
        • 29727_15_RIG
        • 29727_16_AUG
        • 29727_17_KAPPA
        • 29727_18_DEOU
        • 29727_19_MORGAN
        • 29727_20_SOT
        • 29727_21_SOT
        • 29727_22_23_BLAX
        • 29727_23_22_PET
        • 29727_24_25_SERR
        • 29727_25_26_MOSCA
        • 29727_26_27_SCHMID
        • 29727_27_24_Hempel
        • 29727_28_GREC
        • 29727_29_STEF
        • 29727_30_MPAX
        • 29727_31_33_DAK
        • 29727_32_31_KAR
        • 29727_33_36_SARI
        • 29727_34_32_HORST
        • 29727_35_34_ALEX
        • 29727_36_35_KAB
        • 29727_37_LEON
        • 29727_38_Giros
        • 29727_39_TSIL
        • 29727_40_TSA
        • 29727_41_MPAI
        • 29727_42_43_HEINZE
        • 29727_43_42_Tekkoumlk
        • 29727_44_45_Rogl
        • 29727_45_44_FENN
        • 29727_46_DOKS
        • 29727_47_KOGLER
        • 29727_48_Ferraz
        • 29727_49_Levent
        • 29727_50_TEKOC
        • 29727_51_Władyka
        • 29727_52_REGEV
        • 29727_53_Lad
        • 29727_55_56_NIA
        • 29727_56_55_KYR
        • 29727_57_BEES
        • 29727_58_BELENI
        • 29727_59_BITR
        • 29727_60_PUPPO
        • 29727_61_BLAZ
        • 29727_62_BOUN
        • 29727_63_LAZ
        • 29727_64_TRAP
        • 29727_65_VREKAJ
        • 29727_66_KOTS
        • 29727_67_XIDO
        • 29727_68_69_NOTI
        • 29727_69_68_MITSO
        • 29727_70_TRIA
        • 29727_71_ZHU
        • 29727_72_LUN
        • 29727_73_TRA
        • 29727_74_BER
        • 29727_75_SAR
        • 29727_77_Kil
        • 29727_78_79_KYR
        • 29727_79_78_AKA
        • 29727_80_BOU
        • 29727_81_KAL
        • 29727_82_ROT
        • 29727_83_GUY
        • 29727_84_JAMES
        • 29727_85_GIROS
        • 29727_86_DREN
        • 29727_87_GIOU
        • 29727_88_89_PRE
        • 29727_89_88_KAT
        • 29727_90_LAM
        • 29727_91_SAL
        • 29727_92_LAZ
        • 29727_93_BAS
        • 29727_94_KYR
        • 29727_95_KAR
        • 29727_96_97_LANG
        • 29727_97_97a DOH
        • 29727_98_96_PAP
        • 29727_99_NICO
        • 29727_100_101_FA
        • 29727_100_98_STA
        • 29727_101_100_TSA
        • 29727_102_GK
        • 29727_103_STA
        • 29727_104_105_HLI
        • 29727_105_104_KOY
        • 29727_106_FAB
        • 29727_107_108_POU
        • 29727_108_109_KAL
        • 29727_109_110_PAN
        • 29727_110_107_SHE
        • 29727_111_LOL
        • 29727_112_XAI
        • 29727_113_114_ROGL
        • 29727_114_113_SCH
        • 29727_115_116_KAR
        • 29727_116_115_GAB
        • 29727_117_GRI
        • 29727_118_SUH
        • 29727_119_DOM
        • 29727_120_SOL
        • 29727_121_VDO
        • 29727_122_VDOA
        • 29727_123_EGO
        • 29727_124_LAF
        • 29727_124B_DiaxSin
        • 29727_125_DROU
          • pinakespdf
            • 1o kommatipdf
              • 29727_0_AProtKeim
              • 29727_0_eisLIAMPH
              • 29727_1_AGGEL
              • 29727_1a_RIG
              • 29727_2_KATS
              • 29727_2a_RIGIN
              • 29727_5_PLIAK
              • 29727_6_7_RIGIN
              • 29727_7_6_PREKA
              • 29727_8_METAL
              • 29727_9_LAMP
              • 29727_10_GAMB
              • 29727_11_Condi
              • 29727_12_STAUR
              • 29727_13_SERB
              • 29727_14_BOLLEN
              • 29727_15_RIG
              • 29727_16_AUG
              • 29727_17_KAPPA
              • 29727_18_DEOU
              • 29727_19_MORGAN
              • 29727_20_SOT
              • 29727_21_SOT
              • 29727_22_23_BLAX
              • 29727_23_22_PET
              • 29727_24_25_SERR
              • 29727_25_26_MOSCA
              • 29727_26_27_SCHMID
              • 29727_27_24_Hempel
              • 29727_28_GREC
              • 29727_29_STEF
              • 29727_30_MPAX
              • 29727_31_33_DAK
              • 29727_32_31_KAR
              • 29727_33_36_SARI
              • 29727_34_32_HORST
              • 29727_35_34_ALEX
              • 29727_36_35_KAB
              • 29727_37_LEON
              • 29727_38_Giros
              • 29727_39_TSIL
              • 29727_40_TSA
              • 29727_41_MPAI
              • 29727_42_43_HEINZE
              • 29727_43_42_Tekkoumlk
              • 29727_44_45_Rogl
              • 29727_45_44_FENN
              • 29727_46_DOKS
              • 29727_47_KOGLER
              • 29727_48_Ferraz
              • 29727_49_Levent
              • 29727_50_TEKOC
              • 29727_51_Władyka
              • 29727_52_REGEV
              • 29727_53_Lad
              • 29727_55_56_NIA
              • 29727_56_55_KYR
              • 29727_57_BEES
              • 29727_58_BELENI
              • 29727_59_BITR
              • 29727_60_PUPPO
              • 29727_61_BLAZ
              • 29727_62_BOUN
              • 29727_63_LAZ
              • 29727_64_TRAP
              • 29727_65_VREKAJ
              • 29727_66_KOTS
              • 29727_67_XIDO
              • 29727_68_69_NOTI
              • 29727_69_68_MITSO
              • 29727_70_TRIA
              • 29727_71_ZHU
              • 29727_72_LUN
              • 29727_73_TRA
              • 29727_74_BER
              • 29727_75_SAR
              • 29727_77_Kil
              • 29727_78_79_KYR
              • 29727_79_78_AKA
              • 29727_80_BOU
              • 29727_81_KAL
              • 29727_82_ROT
              • 29727_83_GUY
              • 29727_84_JAMES
              • 29727_85_GIROS
              • 29727_86_DREN
              • 29727_87_GIOU
              • 29727_88_89_PRE
              • 29727_89_88_KAT
              • 29727_90_LAM
              • 29727_91_SAL
              • 29727_92_LAZ
              • 29727_93_BAS
              • 29727_94_KYR
              • 29727_95_KAR
              • 29727_96_97_LANG
              • 29727_97_97a DOH
              • 29727_98_96_PAP
              • 29727_99_NICO
              • 29727_100_101_FA
              • 29727_100_98_STA
              • 29727_101_100_TSA
              • 29727_102_GK
              • 29727_103_STA
              • 29727_104_105_HLI
              • 29727_105_104_KOY
              • 29727_106_FAB
              • 29727_107_108_POU
              • 29727_108_109_KAL
              • 29727_109_110_PAN
              • 29727_110_107_SHE
              • 29727_111_LOL
              • 29727_112_XAI
              • 29727_113_114_ROGL
              • 29727_114_113_SCH
              • 29727_115_116_KAR
              • 29727_116_115_GAB
              • 29727_117_GRI
              • 29727_118_SUH
              • 29727_119_DOM
              • 29727_120_SOL
              • 29727_121_VDO
              • 29727_122_VDOA
              • 29727_123_EGO
              • 29727_124_LAF
              • 29727_124B_DiaxSin
              • 29727_125_DROU
                • 2o kommatipdf
                  • 29727_0_AProtKeim
                  • 29727_0_eisLIAMPH
                  • 29727_1_AGGEL
                  • 29727_1a_RIG
                  • 29727_2_KATS
                  • 29727_2a_RIGIN
                  • 29727_5_PLIAK
                  • 29727_6_7_RIGIN
                  • 29727_7_6_PREKA
                  • 29727_8_METAL
                  • 29727_9_LAMP
                  • 29727_10_GAMB
                  • 29727_11_Condi
                  • 29727_12_STAUR
                  • 29727_13_SERB
                  • 29727_14_BOLLEN
                  • 29727_15_RIG
                  • 29727_16_AUG
                  • 29727_17_KAPPA
                  • 29727_18_DEOU
                  • 29727_19_MORGAN
                  • 29727_20_SOT
                  • 29727_21_SOT
                  • 29727_22_23_BLAX
                  • 29727_23_22_PET
                  • 29727_24_25_SERR
                  • 29727_25_26_MOSCA
                  • 29727_26_27_SCHMID
                  • 29727_27_24_Hempel
                  • 29727_28_GREC
                  • 29727_29_STEF
                  • 29727_30_MPAX
                  • 29727_31_33_DAK
                  • 29727_32_31_KAR
                  • 29727_33_36_SARI
                  • 29727_34_32_HORST
                  • 29727_35_34_ALEX
                  • 29727_36_35_KAB
                  • 29727_37_LEON
                  • 29727_38_Giros
                  • 29727_39_TSIL
                  • 29727_40_TSA
                  • 29727_41_MPAI
                  • 29727_42_43_HEINZE
                  • 29727_43_42_Tekkoumlk
                  • 29727_44_45_Rogl
                  • 29727_45_44_FENN
                  • 29727_46_DOKS
                  • 29727_47_KOGLER
                  • 29727_48_Ferraz
                  • 29727_49_Levent
                  • 29727_50_TEKOC
                  • 29727_51_Władyka
                  • 29727_52_REGEV
                  • 29727_53_Lad
                  • 29727_55_56_NIA
                  • 29727_56_55_KYR
                  • 29727_57_BEES
                  • 29727_58_BELENI
                  • 29727_59_BITR
                  • 29727_60_PUPPO
                  • 29727_61_BLAZ
                  • 29727_62_BOUN
                  • 29727_63_LAZ
                  • 29727_64_TRAP
                  • 29727_65_VREKAJ
                  • 29727_66_KOTS
                  • 29727_67_XIDO
                  • 29727_68_69_NOTI
                  • 29727_69_68_MITSO
                  • 29727_70_TRIA
                  • 29727_71_ZHU
                  • 29727_72_LUN
                  • 29727_73_TRA
                  • 29727_74_BER
                  • 29727_75_SAR
                  • 29727_77_Kil
                  • 29727_78_79_KYR
                  • 29727_79_78_AKA
                  • 29727_80_BOU
                  • 29727_81_KAL
                  • 29727_82_ROT
                  • 29727_83_GUY
                  • 29727_84_JAMES
                  • 29727_85_GIROS
                  • 29727_86_DREN
                  • 29727_87_GIOU
                  • 29727_88_89_PRE
                  • 29727_89_88_KAT
                  • 29727_90_LAM
                  • 29727_91_SAL
                  • 29727_92_LAZ
                  • 29727_93_BAS
                  • 29727_94_KYR
                  • 29727_95_KAR
                  • 29727_96_97_LANG
                  • 29727_97_97a DOH
                  • 29727_98_96_PAP
                  • 29727_99_NICO
                  • 29727_100_101_FA
                  • 29727_100_98_STA
                  • 29727_101_100_TSA
                  • 29727_102_GK
                  • 29727_103_STA
                  • 29727_104_105_HLI
                  • 29727_105_104_KOY
                  • 29727_106_FAB
                  • 29727_107_108_POU
                  • 29727_108_109_KAL
                  • 29727_109_110_PAN
                  • 29727_110_107_SHE
                  • 29727_111_LOL
                  • 29727_112_XAI
                  • 29727_113_114_ROGL
                  • 29727_114_113_SCH
                  • 29727_115_116_KAR
                  • 29727_116_115_GAB
                  • 29727_117_GRI
                  • 29727_118_SUH
                  • 29727_119_DOM
                  • 29727_120_SOL
                  • 29727_121_VDO
                  • 29727_122_VDOA
                  • 29727_123_EGO
                  • 29727_124_LAF
                  • 29727_124B_DiaxSin
                  • 29727_125_DROU
                    • PINAKES_Apdf
                      • 29727_0_Protos_Pinakon
                      • 29727_0eisLIAMPH_pin
                      • 29727_1_AGG_pin
                      • 29727_2_KATSAD_pin
                      • 29727_5_PLIAK_pin
                      • 29727_6_PREKA_pin
                      • 29727_10_GAMB_pin
                      • 29727_12_STAUR_pin
                      • 29727_13_SEPM_pin
                      • 29727_14_BOLLEN_pin
                      • 29727_17_KAPPA_pin
                      • 29727_18_DEOUD_pin
                      • 29727_25_SERRIpin
                      • 29727_26_PUPPO_pin
                      • 29727_27_SCHMID_pin
                      • 29727_29_STEF_pin
                      • 29727_30_MPAXL_pin
                      • 29727_31_KAR_pin
                      • 29727_32_HORST_pin
                      • 29727_34_ALEX_pin
                      • 29727_35_KABB_pin
                      • 29727_37_LEONpin
                      • 29727_39_TSIL_pin
                      • 29727_40_TSA_pin
                      • 29727_41_MPAI_pin
                      • 29727_43_HEINZE_pin
                      • 29727_44_FENN_pin
                      • 29727_46_DOCS_pin
                      • 29727_47_KOGLERpin
                      • 29727_50_TEKOCAKpin
                      • 29727_56_NIARpin
                      • 29727_60_PUPPOpin
                      • 29727_63_LAZApin
                      • 29727_65_VREKAJpin
                      • 29727_66_KOTpin
                      • 29727_67_XIDpin
                      • 29727_68_MHTSpin
                      • 29727_70_TRIANpin
                      • 29727_73_TRAKpin
                      • 29727_74_BERETIpin
                      • 29727_79_KYRpin
                      • 29727_82_ROTROFFpin
                      • 29727_85_GIROSpin
                      • 29727_87_GOUNpin
                      • 29727_89_PREKpin
                      • 29727_93_BASILpin
                      • 29727_94_KYRpin
                      • 29727_95_KARpin
                      • 29727_99_NICOpin
                      • 29727_101_FAKpin
                      • 29727_102_GIZpin
                      • 29727_103_STAI_pin
                      • 29727_108_POYLpin
                      • 29727_109_KALpin
                      • 29727_110_PANpin
                      • 29727_111_LOLpin
                      • 29727_112_XAIRpin
                      • 29727_113_SCHAUERpin
                      • 29727_116_KARpin
                      • 29727_118_SUHALpin
                      • 29727_121_VDOVpin
                      • 29727_124_LAFLIpin
                        • PINAKES_Bpdf
                          • 29727_0_Protos_Pinakon
                          • 29727_0eisLIAMPH_pin
                          • 29727_1_AGG_pin
                          • 29727_2_KATSAD_pin
                          • 29727_5_PLIAK_pin
                          • 29727_6_PREKA_pin
                          • 29727_10_GAMB_pin
                          • 29727_12_STAUR_pin
                          • 29727_13_SEPM_pin
                          • 29727_14_BOLLEN_pin
                          • 29727_17_KAPPA_pin
                          • 29727_18_DEOUD_pin
                          • 29727_25_SERRIpin
                          • 29727_26_PUPPO_pin
                          • 29727_27_SCHMID_pin
                          • 29727_29_STEF_pin
                          • 29727_30_MPAXL_pin
                          • 29727_31_KAR_pin
                          • 29727_32_HORST_pin
                          • 29727_34_ALEX_pin
                          • 29727_35_KABB_pin
                          • 29727_37_LEONpin
                          • 29727_39_TSIL_pin
                          • 29727_40_TSA_pin
                          • 29727_41_MPAI_pin
                          • 29727_43_HEINZE_pin
                          • 29727_44_FENN_pin
                          • 29727_46_DOCS_pin
                          • 29727_47_KOGLERpin
                          • 29727_50_TEKOCAKpin
                          • 29727_56_NIARpin
                          • 29727_60_PUPPOpin
                          • 29727_63_LAZApin
                          • 29727_65_VREKAJpin
                          • 29727_66_KOTpin
                          • 29727_67_XIDpin
                          • 29727_68_MHTSpin
                          • 29727_70_TRIANpin
                          • 29727_73_TRAKpin
                          • 29727_74_BERETIpin
                          • 29727_79_KYRpin
                          • 29727_82_ROTROFFpin
                          • 29727_85_GIROSpin
                          • 29727_87_GOUNpin
                          • 29727_89_PREKpin
                          • 29727_93_BASILpin
                          • 29727_94_KYRpin
                          • 29727_95_KARpin
                          • 29727_99_NICOpin
                          • 29727_101_FAKpin
                          • 29727_102_GIZpin
                          • 29727_103_STAI_pin
                          • 29727_108_POYLpin
                          • 29727_109_KALpin
                          • 29727_110_PANpin
                          • 29727_111_LOLpin
                          • 29727_112_XAIRpin
                          • 29727_113_SCHAUERpin
                          • 29727_116_KARpin
                          • 29727_118_SUHALpin
                          • 29727_121_VDOVpin
                          • 29727_124_LAFLIpin

10

μέχρι δακρύων Η απλοχεριά της δείγμα ανωτερότητας και πηγαίου ενδιαφέροντος προς τους ανερχόμενους Θα μας λείψει Η ζωντάνια και τα νιάτα της Ναι τα νιάτα της

Κι ας είμαστε σχεδόν σίγουροι ότι είναι ακόμη και τώρα εδώ παρούσα ανάμεσά μας η μορφή της καθιστή στην πρώτη σειρά να σημειώνει σαν τακτική μαθήτρια τα όσα σημαντικά ακούσματα

Θα την περιμένουμε πάντα να προβάλει με σταθερό βήμα πίσω από τη γωνία της αδιαφορίας και της προχειρότητας σταθερή στην ώρα της με τα χαρτιά της στη σάκα τις μεθοδευμένες προτάσεις της τον αντικρούοντα κουδουνιστό της λόγο

Σε όλα τα μήκη της επιστημοσύνης τους μεσημβρινούς της συναδελφικότητας τον ισημερινό της φιλίας μακρά από τα τετριμμένα την αναμένουμε όλοι μας να αποτολμήσει την έκπληξη και να ξαναφανεί έφιππη σαν ασυμβίβαστη παραδοχή της μοίρας

Τώρα που οι καιροί κοιτάχθηκαν στα μάτια και αναγνώρισαν τη φτώχια τους την καρτερούμε την Ηώ τη Ζερβουδάκη σαν άλλο Βελλερεφόντη την καρτερούμε στις προσδοκίες μας να μας απελευθερώσει από το τέρας της πνευματικής νωχέλειας και της αβουλίας

ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥ

11

HΩΣ ZEPBOYΔAKHH συνάδελφος η δασκάλα η συνεργάτις

Για την προσωπικότητα και το έργο της Ηούς Ζερβουδάκη υπάρχουν πολλά που πρέπει να ει-πωθούν και θα ειπωθούν σίγουρα στο μέλλον Η δική μου μικρή συμβολή τη στιγμή αυτή ας πε-ριοριστεί στην αναφορά μερικών βιωμάτων μου σχετικά με την Ηώ όπως τη γνώρισα σαν συ-νάδελφο δασκάλα και συνεργάτιδα

Στα πρώτα μου βήματα ως Επιμελήτριας των Αρχαιοτήτων στην Αρχαιολογική Υπηρεσία γνώρισα την Ηώ Ζερβουδάκη ως Πρόεδρο του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων η οποία μάλι-στα στις 24 Ιουνίου του 1980 υπέγραψε μαζί με τη Λιάνα Παρλαμά ως Γραμματέα το έγγραφο αποδοχής του αιτήματός μου να γίνω μέλος του Συλλόγου Από την εποχή εκείνη η Ηώς ήταν για μένα μια μεγαλύτερη συνάδελφος για την οποία έτρεφα απεριόριστη εκτίμηση και ιδιαίτε-ρο σεβασμό γνωρίζοντας το υπηρεσιακό και επιστημονικό της έργο αλλά κυρίως το ήθος της

Η αφορμή για μια πιο ουσιαστική προσέγγιση μεταξύ μας σε επιστημονικό επίπεδο δόθηκε κατά τη διάρκεια του Διεθνούς Συνεδρίου για την Αρχαία Θεσσαλία αφιερωμένου στη Μνήμη του Δ Ρ Θεοχάρη το οποίο διοργανώθηκε από τη ΙΓacute Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων στον Βόλο το φθινόπωρο του 1987 Στο Συνέδριο αυτό παρουσίασα για πρώτη φορά τη σωστική ανασκαφική έρευνα που διενήργησα σε ένα εργαστήριο κεραμικής της ελλη-νιστικής εποχής στην αρχαία πόλη των Φερών στη θέση του σημερινού Βελεστίνου στο Νομό Μαγνησίας Ανάμεσα στα ευρήματα της ανασκαφής συγκαταλέγονταν και πολλά τμήματα μη-τρών για την κατασκευή ανάγλυφων σκύφων οι οποίες μήτρες γενικά αποτελούν αντικείμε-να σπάνια σε ολόκληρη τη Θεσσαλία Η Ηώς που παρακολουθούσε το Συνέδριο διακρίνο-ντας αμέσως τη σημασία των ευρημάτων με παρότρυνε και με ενεθάρρυνε να τα παρουσιάσω σε ανακοίνωση στη Β΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική που ως γνω-στόν πραγματοποιήθηκε στη Ρόδο το έτος 1989 και μου έδωσε έτσι την ευκαιρία να εμπλακώ ενεργά στον αναδυόμενο τότε θεσμό αυτών των Συναντήσεων ο οποίος ήδη έχει υπερβεί χρο-νικά την εικοσαετία Οι συμβουλές οι επισημάνσεις και οι παρατηρήσεις της ήταν καθοριστι-κής σημασίας για την εκ μέρους μου προσέγγιση του συγκεκριμένου επιστημονικού αντικειμέ-νου ώστε να θεωρώ την Ηώ πραγματική δασκάλα μου σε θέματα ελληνιστικής κεραμικής Η αδιάλειπτη συμμετοχή μου από τότε μέχρι σήμερα σε όλες τις Συναντήσεις εμπνέεται και από τη δική της πίστη και προσήλωση στους στόχους που θέτει κάθε φορά η Επιστημονική Επιτρο-πή μετά από συζήτηση με τους Συνέδρους

Η πιο σημαντική στιγμή της συμμετοχής μου στις Επιστημονικές Συναντήσεις για την Ελλη-νιστική Κεραμική ήταν η διοργάνωση της ΣΤacute Συνάντησης στον Βόλο την άνοιξη του 2000 με κύριο θέμα την ελληνιστική κεραμική στη Θεσσαλία Τότε τα τρία βασικά μέλη της Επιστημο-νικής Επιτροπής η Ηώς Ζερβουδάκη η Στέλλα Δρούγου και ο Γιάννης Τουράτσογλου μου έκαναν τη μεγάλη τιμή να με προτείνουν ως τέταρτο μέλος της Επιτροπής Έτσι μου δόθηκε

12

για πρώτη φορά η ευκαιρία για μια πιο στενή πολύπλευρη και δημιουργική συνεργασία με την Ηώ και με τα άλλα δύο μέλη της Επιτροπής η οποία θεωρώ ότι υπήρξε ανεπανάληπτη εμπει-ρία στη διαδρομή μου ως μέλους της Αρχαιολογικής Οικογένειας Η μεθοδικότητα η αποφα-σιστικότητα και η αυστηρότητα σε ορισμένες περιπτώσεις της Ηούς συνετέλεσαν στην επιτυ-χία και της ΣΤacute Συνάντησης

Σήμερα στην έναρξη των εργασιών της Ηacute Επιστημονικής Συνάντησης για την Ελληνιστι-κή Κεραμική η Ηώς Ζερβουδάκη δεν είναι μαζί μας σαν φυσική παρουσία Η απουσία της εί-ναι οδυνηρά αισθητή όμως το πνεύμα της βρίσκεται κοντά μας και εξακολουθεί να μας εμπνέ-ει ώστε να συνεχίσουμε το Έργο στο οποίο εκείνη είχε αφιερώσει σημαντικό μέρος των δημι-ουργικών δραστηριοτήτων της

APΓYPOYΛA ΔOYΛΓEPH-INTZEΣIΛOΓΛOY

13

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Λ ΖΑΧΟΣ - ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗ Ηacute Επιστημονική Συνάντηση για την ΕλληνιστικήΚεραμική 19-21

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ

ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΙΑΜΠΗ Η οικονομία της βορειοδυτικής Ελλάδας κατά την ελληνιστική περίοδο Ήπειρος Ακαρνανία και Αιτωλία νησιά του Ιονίου 25-62

ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Κεραμική ελληνιστικών χρόνων από δημόσιο κτίριο της Αμβρακίας 63-67

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ Ταφικά σύνολα πρώιμης και μέσης ελληνιστικής περιόδου από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας 68

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Ελληνιστική κεραμική από οικία της Αμβρακίας Πινάκια και ανάγλυφοι σκύφοι 69-83

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣ - ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ Ελληνιστική κεραμική από τη νεκρόπολη του Ορράου 84

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥ Ελληνιστική κεραμική από δημόσιο κτίριο στην ακρόπολη laquoΜεγάλου Γαρδικίουraquo στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων 85-95

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣΕλληνιστική κεραμική από τη δυτική στοά της αγοράς στον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 96

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ Ελληνιστική κεραμική από τα Γίτανα 97-108

ΓΑΡΥΦΑΛΙΑ ΜΕΤΑΛΛΗΝΟΥ Ελληνιστική κεραμική από το ταφικό μνημείο στη Ρίζιανη 109

ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΛΑΜΠΡΟΥ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΡΟΣΟΥ Ελληνιστική κεραμική από την ανασκαφή τάφων στο νεκροταφείο και την ευρύτερη περιοχή της Ντόλιανης (αρχαία Φανοτή) 110

ANNA GAMBERINI Hellenistic Fine Ware Finds in Phoinike (Kaonia) Local Production and Imports 111-115

DHIMITER CONDI Hellenistic Pottery from Butrint 116

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗ Ερυθρόμορφες λήκυθοι υστεροκλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων σε τάφους της Αιτωλοακαρνανίας Πρώτη παρουσίαση 117-124

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕΡΜΠΕΤΗ - ΤΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ Ελληνιστική κεραμική από το νεκροταφείο των Οινιαδών 125-132

ELIZABETH A BOLLEN The Hellenistic Pottery of Kalydon and Chalkis Aitolias 133-138

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ Ελληνιστική παιδική ταφή από τη βόρεια νεκρόπολη της αρχαίας Κέρκυρας 139

ΓΟΥΛΙΕΛΜΑ-ΚΥΡΙΑΚΗ ΑΥΓΕΡΙΝΟΥ Δύο κλειστά ταφικά σύνολα από την Κέρκυρα και τους Παξούς 140

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑ Ελληνιστική κεραμική laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo από το βόρειο νεκροταφείο της Λευκάδας 141-150

MARIA DEOUDIΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ Die spaumltklassisch- hellenistisches Tafel- und Essgeschirr aus der Houmlhle- Loizos aus Ithaka 151-157

CATHERINE MORGAN Change and Continuity The Nature of Roman Influence in the Hellenistic Ceramic Assemblages of Northern Ithaka 158

Α ΣΩΤΗΡΙΟΥ ΚΑ Ελληνιστική κεραμική από το βόρειο νεκροταφείο της Σάμης 159

Α ΣΩΤΗΡΙΟΥ ΚΑ Ελληνιστική κεραμική από το νότιο νεκροταφείο της Σάμης 160

ΡΩΞΑΝΗ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΡΟΣΟΥ Εικονογραφικά μοτίβα στα αγγεία της ελληνιστικής περιόδου από τη ΒΔ Ελλάδα 161

ΝΙΚΟΣ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ Ελληνιστική κεραμική από την πόλη της Ζακύνθου 162

ANTONIA SERRITELLA Poseidonia-Paestum La ceramica a vernice nera dallrsquo ekklesiasterion 163-174

FABIO MOSCA - PAOLA PUPPO Dinamiche commerciali nel Mediterraneo Occidentale La ceramica megarese a Malta 175-180

STEPHAN G SCHMID Imported Mould Made Bowls from Enseacuterune (France) and the Long Distance Trade in the Hellenistic Mediterranean 181-188

KARL GERHARD HEMPEL Hellenistische Keramik in Apulien 189

14

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΡΑΙΚΟΣΌροι και συνθήκες της μετάβασης στην κεραμική των ελληνιστικών χρόνων Το παράδειγμα της Βέροιας 190

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 191-204

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 205-233

ΦΑΝΟΥΡΙΑ ΔΑΚΟΡΩΝΙΑ Λοκρική laquoterra sigillataraquo 234

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗ Αιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 235-243

ΕΛΕΝΗ ΣΑΡΡΗ Κλειστά σύνολα ελληνιστικής κεραμικής από το Άργος 244

HORST SEILHEIMER Die hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 245-256

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥ Ερμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 257-262

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗ Ύστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 263-274

VERONIKA MITSOPOULOS-LEON Einige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 275-283

ANNETTE PEIGNARD-GIROS Vases agrave parois fines trouveacutes dans les fouilles de Deacutelos problegravemes de typologie et de chronologie 284

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥ Ελληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 285-290

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗ Εργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 291-300

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗ Πρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 301-312

LARS HEINZE Attic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 313-318

BILLUR TEKKOumlK Hellenistic Period Pottery Production at Troy 319

CHRISTINE ROGL Ephesos und seine Reliefbecher Eine Analyse der Produktion und Verbreitung 320

NINA FENN Priene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 321-322

ERTEKIN M DOKSANALTI Three Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 323-336

PATRICIA KOumlGLER Knidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the LateHellenism 337-340

ADELE FEDERICA FERRAZZOLI The Hellenistic Pottery from the Excavation of Elaiussa Sebaste in Cilicia (Turkey) 341

LEVENT ZOROĞLU Transition from the Persian to the Ptolemaic Periods the Late Classical and Early Hellenistic Tomb Contexts from Kelenderis in Rough Cilicia 342

MEHMET TEKOCAK Evaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 343-349

EWDOKSIA PAPUCI-WŁADYKA Closed Deposit from the Cistern South of the Villa of Theseus in Nea Paphos Cyprus 350

DALIT REGEVThe Phoenician Origins of Eastern Sigillata A 351-363

SABINE LADSTAumlTTERBecoming Greek ndash Staying Egyptian A Pottery Contribution to the Hellenisation of Upper Egypt 364-365

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 369-374

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥ Πρώιμη ελληνιστική κεραμική τάφων από το Δημαριό Άρτας 375

COLETTE BEESTMAN-KRUYSHAAR City and Countryside The Pottery of New Halos Thessaly 376

ΠΟΛΥΞΕΝΗ ΑΔΑΜ ΒΕΛΕΝΗ Η οικοσκευή αγροτικού συγκροτήματος στην Ασπροβάλτα 377

VERA BITRAKOVA GROZDANOVA - NADA POČUČA KUZMANNotes sur la ceacuteramique des neacutecropoles de la ville de Lychnidos et de sa reacutegion 378

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPO Recenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 381-388

SILVANA BLAZEVSKA Pottery Production in the Lower Vardar Valley Characteristics Diffusion and Relationship 389

15

OCTAVIAN BOUNEGRU Pergame La dynamique spatiale de la production ceacuteramique fine agrave lrsquoeacutepoque helleacutenistique 390

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗ Αποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 393-397

MARIA TRAPICHLER Cooking Vessels and Cooking Devices from Velia Southern Italy The Development from Hellenistic to Roman Times 398

BASHKIM VREKAJ Leacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 399-406

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑ Τυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 407-424

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥ Ευβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 425-439

ELIZABETH LANGRIDGE-NOTI Between East and West Plaketten-vases in Laconia 440

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥ Το αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 441-466

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ Πήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 467-474

DENIS ZHURAVLEV Hellenistic Lamps of the Bosporan Kingdom 475

VASILICA LUNGU Amphores pseudo-panatheacutenaiumlques helleacutenistiques Approches de lrsquoarcheacuteologie en mer Noire 476

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗ Από τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 477-485

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETI La ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 489-500

ΕΦΗ ΣΑΡΑΝΤΗ Στρωματογραφημένη κεραμική από το οικόπεδο ιδιοκτησίας Ν Παπαβασιλείου στη Ναύπακτο 501

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΚΑΛΛΙΝΤΖΗ - ΚΥΡΙΑΚΗ ΧΑΤΖΗΠΡΟΚΟΠΙΟΥ - ΜΑΡΙΑ ΧΡΥΣΑΦΗ Στρωματογραφική έρευνα στο νότιο περίβολο των Αβδήρων Δυνατότητες ιστορικής ερμηνείας των ανασκαφικών δεδομένων 502

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥ Ο laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 503-513

ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΚΑΜΑΤΗΣ Αγορά Πέλλας Κλειστό σύνολο δημόσιου πηγαδιού 514

ΠΟΛΥΞΕΝΗ ΜΠΟΥΓΙΑ Κεραμική από υστεροελληνιστικό στρώμα καταστροφής στην Ηράκλεια Τραχινία 515

ΚΥΡΙΑΚΗ ΚΑΛΛΙΓΑ Ελληνιστική Θήβα η κεραμική της laquoΟικίας Βraquo και τα νέα στοιχεία για την παρουσία των Ρωμαίων στη Βοιωτία 516

SUSAN I ROTROFF The Pottery from the Agora Bone Well 517-527

GUY SANDERSA Re-examination of the South Stoa Wells at Corinth 528

SARAH A JAMES Νέα χρονολόγηση της κορινθιακής ελληνιστικής επιτραπέζιας κεραμικής Ο αγρός της Παναγίας 529-534

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZA Eastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 535-545

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΕΝΗ Χρονολογικά προβλήματα της ελληνιστικής κεραμικής σε συνάρτηση με τα νομίσματα σε κλειστά σύνολα ευρημάτων και στη στρωματογραφία 546

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥ Κλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 549-554

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣ Τρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 555-564

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ Ταφικά ευρήματα από τα Πλαίσια του Νομού Ιωαννίνων 565

ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΛΑΜΠΡΟΥ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΡΟΣΟΥ Κεραμική της ελληνιστικής περιόδου από την Ντόλιανη (αρχαία Φανοτή) 566

ΕΛΠΙΔΑ ΣΑΛΤΑΓΙΑΝΝΗ Αγγεία μεταφοράς και αποθήκευσης (αμφορείς πίθοι) από το Δυμόκαστρο (αρχαία Ελίνα) 567

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗ - ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΥ Ανάγλυφη ελληνιστική κεραμική από τον αρχαιολογικό χώρο Δυμοκάστρου Θεσπρωτίας 568

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 569-572

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥ Ελληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 573-580

16

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑ Σύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 581-588

FRANZISKA LANG - LAZAROS KOLONAS ET ALPortable ED-RFA (P-ED-XRF) Neue Wege der Keramikforschung in Akarnanien (Westgriechenland) - Vorlaumlufige Ergebnisse 589-596

GREGOR DOumlHNER Stratos (Akarnania) Technological Aspects of Ceramic Production 597-601

ΛΑΜΠΡΙΝΗ ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΥ - ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΒΑΣΙΟΣ Τεφροδόχα αγγεία από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 602 NICO SCHWERDT Keramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 603-609

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗ - ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣ Ελληνιστική κεραμική από κλειστά ταφικά σύνολα πόλεων της παράλιας και κεντρικής Αιτωλίας 610

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ Ελληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 611-615

ΒΑΣΩ ΤΣΑΝΤΗΛΑ Ταφικά σύνολα από τη laquoΒαρναρράχηraquo (ανατολικό νεκροταφείο) της Ναυπάκτου Αιτωλοακαρνανίας 616

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ Ένας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 617-622

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗ Ελληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 623-630

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ - ΛΥΔΙΑ ΜΑΛΑΤΑΡΑΠαρατηρήσεις στην τυπολογία και τη χρήση κανθάρων και ληκύθων από τη Δυτική Ελλάδα 631-634

ΜΑΡΙΑ ΚΑΜΟΥΛΑΚΟΥ Ελληνιστική κεραμική από νεκροταφεία της Λειβαθούς Κεφαλληνίας 635

FABIANA FABBRI The Podere Cannicci Hellenistic Votive Deposit (Paganico Grosseto ndash Italy) 636

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣ Ελληνιστική κεραμική από τη ΒέροιαΤο οικόπεδο Νιώπα 637-638

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗ Κλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 639-646

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗ Τοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 647-657

EDUARD SHEHI Les vases de lrsquoArteacutemision de Dyrrhachion eacutetude preacuteliminaire 658

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣ Ελληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 659-660

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 661-667

CHRISTINE ROGL Multifunktionalitaumlt durch Formenwandel am Beispiel der hellenistischen Reliefbecher 668

CHRISTA SCHAUER Ein Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 669-676

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗ Κλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 677-684

ΕΙΡΗΝΗ ΓΑΒΡΙΛΑΚΗ Ένα ελληνιστικό σύνολο από την αρχαία Λάππα στην ενδοχώρα του Nομού Ρεθύμνης 685

ΝΤΟΡΑ ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΟΥ Ένα κλειστό σύνολο αμφορέων από την Κω 686

SUHAL SAĞLAN A Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 687-698

KRZYSZTOF DOMŻALSKILate Hellenistic Common Pottery Production Centre in Porphyreon (Lebanon) on the Levantine Coast 699

SERGEY SOLOVYOV The Hellenistic Ceramic Assemblage in the Closed Deposit from Asiatic Bosporus (Taman Peninsula Russia) 700

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKO Ancient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 701-702

IRINA VDOVICHENKO - ALEXANDER YERMOLIN The Hellenistic Ceramics (Late 4th-2nd Cent BC) from the Rescue Excavation of the Panticapeum in 2004-2007 703

TATIANA EGOROVA Black-glazed Ceramics of Chersonnesos Manufacture from the Sites of the North-Western Crimea 704

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHIN A Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 705-716

ΣΥΝΟΨΗ - SUMMARY

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥ Σύνοψη των εργασιών της Ηacute Επιστημονικής Συνάντησης για την Ελληνιστική Κεραμική 719-721

STELLA DROUGOU8th Scientific Meeting on Hellenistic Pottery 722-724

17

ΣYNTOMOΓPAΦIEΣ - BIBΛIOΓPAΦIA

Eκτός από τις καθιερωμένες συντομογραφίες χρησιμοποιούνται και οι ακόλουθες

Α΄ΕλλΚερ Α΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική Ιωάννινα 1986 Ιωάννινα 1989

Agora IV RH Howland Greek Lamps and their Survivals The Athenian Agora IV Princeton New Jersey 1958

Agora V HS Robinson Pottery of the Roman Period Chronology The Athenian Agora V Princeton New Jersey 1959

Agora XII BA Sparkes - L Talcott Black and Plain Pottery of the 6th 5th and 4th Centuries BC The Athenian Agora XII Princeton New Jersey 1970

Agora XXII SI Rotroff Hellenistic Pottery Athenian and Imported Moldmade Bowls The Athenian Agora XXII Princeton New Jersey 1982

Agora XXIX SI Rotroff Hellenistic Pottery Athenian and Imported Wheelmade Table Ware and Related Material The Athenian Agora XXIX Princeton New Jersey 1997

Agora XXXIII SΙ Rotroff Hellenistic Pottery The Plain Wares The Athenian Agora XXXIII Princeton New Jersey 2006

Ακαμάτη Τάφοι Πέλλας Μ Λιλιμπάκη-Ακαμάτη Λαξευτοί θαλαμωτοί τάφοι της Πέλλας Αθήνα 1994Ακαμάτης Μήτρες ΙΜ Ακαμάτης Πήλινες μήτρες αγγείων από την Πέλλα Θεσσαλονίκη 1985 (α΄ έκδ) Πέλλας Αθήνα 1993 (βacute έκδ) Alt Aumlgina II E Walter-Karydi -W Felten - R Smetana-Scherer Spaumltklassische und hellenistische Keramik

Alt Aumlgina II1 1982Β΄ΕλλΚερ Β΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Ρόδος 22-25 Μαρτίου

1989 Αθήνα 1990Bruneau 1970 Ph Bruneau Tombes drsquoArgos BCH 94 (1970) 437-531Γ΄ΕλλΚερ Γ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Θεσσαλονίκη 24-2 Σεπτεμ-Γ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Θεσσαλονίκη 24-2 Σεπτεμ-

βρίου 1991 Αθήνα 1994Corinth IV II O Broneer Terracotta Lamps Corinth IV II Cambridge Massachusetts 1930Corinth VII III GR Edwards Corinthian Hellenistic Pottery Corinth VII III Princeton 1975Δ΄ΕλλΚερ Δ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Μυτιλήνη Μάρτιος 1994

Αθήνα 1997Deacutelos XXVI Ph Bruneau Les lampes Deacutelos XXVI Paris 1965Deacutelos XXVIΙ Ph Bruneau Lrsquoicirclot de la maison des comeacutediens Deacutelos XXVIΙ Paris 1970Deacutelos XXXI A Laumonier La ceacuteramique helleacutenistique agrave reliefs 1 Ateliers ldquoioniensrdquo Deacutelos XXXI Paris

1977Demetrias I V Milojčić - D Theocharis (εκδ) Die Deutschen Archaumlologischen Ausgrabungen in Thessalien

Demetrias I Bonn 1976Δρούγου Λύχνοι Πέλλας Στ Δρούγου Ανασκαφή Πέλλας 195-1964 Οι πήλινοι λύχνοι Αθήνα 1992Δρούγου 2005 Στ Δρούγου Βεργίνα Τα πήλινα αγγεία της Μεγάλης Τούμπας Αθήνα 2005Δρούγου - Τουράτσογλου Στ Δρούγου - Γ Τουράτσογλου Ελληνιστικοί λαξευτοί τάφοι Βεροίας Αθήναι 1980 Τάφοι Βεροίας Drougou - Touratsoglou 1991 St Drougou - I Touratsoglou Hellenistische Keramik aus Makedonien Chronologische Indizien

AntK 34 (1991) 13-21Ε΄ΕλλΚερ Ε΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Αθήνα 2000Ελεύθερνα ΙΙ2 Θ Καλπαξής - Α Furtwaumlngler - A Schnapp κά (εκδ) Ελεύθερνα Τομέας ΙΙ Ένα ελληνι-

στικό σπίτι (laquoΣπίτι Αraquo) στη θέση Νησί Ρέθυμνο 1994ΕλλΚερ Αιγαίου Ελληνιστική κεραμική από το Αιγαίο Hellenistic Pottery from the Aegean Μυτιλήνη 1994ΕλλΚερ Ηπείρου Ελληνιστική κεραμική από την Ήπειρο την Αιτωλοακαρνανία και τα Ιόνια νησιά Αιτωλοακαρνανίας Αθήνα 2009 Ιονίων νησιών ΕλλΚερ Θεσσαλίας Ελληνιστική κεραμική από τη Θεσσαλία Βόλος 2000ΕλλΚερ Κρήτης Ελληνιστική κεραμική από την Κρήτη Χανιά 1997

18

ΕλλΚερ Μακεδονίας Ελληνιστική κεραμική από τη Μακεδονία Hellenistic Pottery from Macedonia Θεσσαλονίκη 1991

ΕλλΚερ Πελοποννήσου Ελληνιστική κεραμική από την Πελοπόννησο Αίγιο 2005Ephesos IX V Mitsopoulos-Leon Die Basilika am Staatsmarkt in Ephesos Kleinfunde 1 Keramik

hellenistischer und roumlmischer Zeit Forschungen in Ephesos IX iiii Wien 1991Eretria II IR Metzger Die hellenistische Keramik in Eretria Eretria Ausgrabungen und Forschungen

II Berne 1969 Eretria IX K Gex Rotfigurige und weissgrundige Keramik Eretria Ausgrabungen und Forschungen IX

Lausanne 1993Ζ΄ΕλλΚερ Ζ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Αίγιο 4-9 Απριλίου 2005

Αθήνα 2011Θέμελης - Τουράτσογλου Π Γ Θέμελης - ΓΠ Τουράτσογλου Οι τάφοι του Δερβενίου Αθήνα 1997 Τάφοι Δερβενίου Θέματα Ελληνιστικής Θέματα Ελληνιστικής Κεραμικής στην Αρχαία Μακεδονία Topics on Hellenistic Κεραμικής Pottery in Ancient Macedonia Αθήνα 2012Georgiadou Totenkult und A Georgiadou Totenkult und elische Grabkeramik spaumltklassischer und hellenistscher Zeit elische Grabkeramik Thessaloniki 2005Gortina I A di Vita (επιμ) Gortina I Monografie della Scuola Archeologica Italiana di Atene e delle

Missioni Italiene in Oriente III Roma 1988Hayes 1985 JW Hayes Sigillate Orientali Enciclopedia dellrsquoArte Antica classica e orientale Atlante

delle forme ceramiche II Ceramica fine romana nel Bacino Meditteraneo (tardo ellenismo e primo impero) Roma 1985 1-96

Kabirion III U Heimberg Die Keramik des Kabirions Das Kabirenheiligtum bei Theben III 1982Καλτσάς 1983 Ν Καλτσάς Από τα ελληνιστικά νεκροταφεία της Πύλου ΑΔ 38 (1983) Μελέτες 1-77Kerameikos ΙΧ U Knigge Der Suumldhuumlgel Kerameikos ΙΧ Berlin 1976Kerameikos XI J Scheibler Griechische Lampen Kerameikos XI Berlin 1976Labraunda I P Hellstroumlm Pottery of Classical and Later Date Terracotta Lamps and Glass Labraunda II

1 Lund 1965Meacutedeacuteon V C Vatin - P Bruneau - C Rolley - T Hackens Tombes helleacutenistiques objets de meacutetal monnaies

Meacutedeacuteon de Phocide V Paris 1976Milet V1 AU Kossatz Funde aus Milet 1 Die megarischen Becher Milet V1 Berlin 1990Morel 1981 J-P Morel Ceacuteramique campanienne Les formes BEFAR 244 Roma 1981 19942Olynthus V DM Robinson Excavations at Olynthus Mosaics Vases and Lamps of Olynthus found in 1928

and 1931 Olynthus V Baltimore 1933Olynthus XIII DM Robinson Vases found in 1934 and 1938 Olynthus XIII Baltimore 1950Paphos III JW Hayes The Hellenistic and Roman Pottery Paphos III Nicosia 1991PergForsch 2 J Schaumlfer Hellenistische Keramik aus Pergamon Pergamenische Forschungen 2 Berlin 1968PergForsch 6 C Meyer-Schlichtmann Die Pergamenische sigillata aus der Stadtgrabung von Pergamon

Mitte 2 Jh v Chr - Mitte 2 Jh n Chr Pergamenische Forschungen 6 Berlin 1988Samaria-Sebaste III JC Crowfoot - GM Crowfoot - KM Kenyon Samaria-Sebaste Reports of the Work of the

Joint Expedition in 1931-1933 and of the British Expedition in 1935 No3 - The Objects from Samaria London 1957

ΣΤ΄ΕλλΚερ ΣΤ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική Βόλος 1-23 Απριλίου 2000 Αθήνα 2004

Stobi V Anderson-Stojanović Stobi The Hellenistic and Roman Pottery Princeton 1992Tarsus I H Goldman (εκδ) Excavations at Gozlu Kule Tarsus Vol I The Hellenistic and Roman

Periods Princeton 1950Thompson 1934 HA Thompson Two Centuries of Hellenistic Pottery Hesperia 3 (1934) 316-480 (reprinted in

HA Thompson - DB Thompson - S Rotroff Hellenistic Pottery and Terracottas Princeton 1987)UM LH Sackett (εκδ) Knossos From Greek City to Roman Colony Excavations at the Unexplored

Mansion II BSA Suppl 21 1992

661

Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα

Γιάννης Χαιρετάκης

Εισαγωγή

Τὴν δὲ νῦν [πόλιν] ἐν κόλπῳ κειμένην ἐπὶ χερρονησοειδοῦς τόπου συνάπτοντος πρὸς τὴν Ἀττικήν Με αυτά τα λόγια προσδιορίζει ο Στράβωνας (Γεωγρ ΙΧ 19) τη θέση της αρχαίας πόλης η οποία ταυτίζεται με το σημερινό οικισμό του Αμπελακίου Η πόλη με εύφορη γη και προστατευμένο λιμάνι1 ορίζεται στα βόρεια από τη χερσό-νησο της Πούντας και στα νότια από τη χερσόνησο της Κυνόσουρας Λίγα όστρακα μαρτυρούν εγκατάσταση στο Αμπελάκι ήδη από τα προϊστορικά χρόνια2 ενώ η ακμή του οικισμού τοποθετείται γύρω στο 570 πΧ μετά δηλαδή από την επιτυχή προσάρτηση της Σαλαμίνας στην Αθήνα (Πλούτ Σόλων Χ) Τις τελευταίες δεκαετίες ανασκαφές σωστικού χαρακτήρα έχουν δώσει σημαντικές πληροφορίες για την οργάνωση του οικισμού και την τοπογραφία της πόλης Κατά την ελληνιστική περίοδο οι οικίες καταλαμβάνουν τη νότια κλιτύ της χερσονήσου της Πούντας ενώ εργαστηριακού χαρακτήρα δομές τοποθετούνται στο δυτικότερο τμήμα της πόλης σε επαφή με το δυτικό σκέλος των τειχών3 Δημόσια κτίσματα τα οποία είδε ο Παυσανίας ( 5 και 1) δεν έχουν εντο 5 και 1) δεν έχουν εντο 5 και 1) δεν έχουν εντο-πιστεί και θα πρέπει να αναζητηθούν στο καταβυθισμένο σήμερα τμήμα του οικισμού ενώ ιερό της Βενδίδος σε προϋπάρχουσα μάλλον θέση ιερού της Αρτέμιδος τοποθετείται στην κορυφή της χερσονήσου της Πούντας4

Το ιστορικό πλαίσιο (3187-μέσα 3ου αι πΧ)

Το 187 πΧ ο Κάσσανδρος ύστερα από laquoπροδοσίαraquo των Σαλαμινίων προς τους Αθηναίους (Παυσ Ι 52) κυριεύει τη Σαλαμίνα και εγκαθιστά φρουρά η οποία παραμένει έως το 07 πΧ οπότε και ο Δη-

Θερμές ευχαριστίες οφείλω στην Δρ Ι Δεκουλάκου Επίτιμη Διευθύντρια Αρχαιοτήτων για την άδεια μελέτης του κεραμικού υλικού που προέρχεται από τις ανασκαφές που διενήργησε στη Σαλαμίνα Επίσης στον Π Δεδεβέση για τη συ-ντήρηση των λίθινων και κεραμικών ευρημάτων καθώς και στην Ά Κάττουλα υπεύθυνη αρχαιολόγο Σαλαμίνας και το προσωπικό του Μουσείου Σαλαμίνας για κάθε διευκόλυνση στη μελέτη του υλικού Η συντήρηση της κεραμικής χρημα-τοδοτήθηκε από το ίδρυμα Ψύχα και το Mediterranean Archaeological Trust UK

1 Σκύλαξ Περίπλους 57 κατὰ τοῦτό ἐστι Σαλαμὶς νῆσος καὶ πόλις καὶ λιμήν2 MG Taylor Salamis and the Salaminioi The Ηistory of an Unofficial Athenian Demos JC Gieben Amsterdam 1997 110 σημ

14 Γ Χαιρετάκης Το οικόπεδο Ζούγρη στο Αμπελάκι Σαλαμίνας στρωματογραφία και χρονολόγηση Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 5 2011 2527

3 Ι Δεκουλάκου Ανασκαφές στη Σαλαμίνα 19852007 Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 2 2008 12

4 Όπ

662

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

μήτριος ο Πολιορκητής την προσφέρει ως δώρο στους Αθηναίους Ο Δημήτριος επανέρχεται το 295 πΧ για να την κυριεύσει και να τοποθετήσει μακεδονική φρουρά η οποία παραμένει πιθανότατα έως και το 229 πΧ οπότε και το νησί laquoεπανενώνεταιraquo με την Αθή-να μετά την επιτυχή προέλαση του Άρατου αρχηγού της Αχαϊκής Συμπολιτείας (Πλούτ Άρατος 24) Κατά τη διάρκεια του Χρεμω-νίδειου πολέμου (2721 πΧ) η Σαλαμίνα αποτελεί βάση για τον Αντίγονο Γονατά όχι χωρίς επιπτώσεις όπως πληροφορούμαστε από γεγονότα της επόμενης περιόδου Γύρω στο 252 πΧ ο Αλέξαν-δρος γιος του Κρατερού διοικητής της Κορίνθου και της Εύβοι-ας εξεγείρεται ενάντια στον Αντίγονο Γονατά Ο Ηράκλειτος του Ασκληπιάδου ο διοικητής της μακεδονικής φρουράς που έχει ορί-σει ο Αντίγονος Γονατάς στον Πειραιά και μάλλον και στη Σαλαμί-να αναλαμβάνει την επισκευή των τειχών της πόλης (IG 2 1225) για να προετοιμαστεί προφανώς για τον πόλεμο ενάντια στον Αλέξαν-δρο Αυτό το γεγονός μας πληροφορεί έμμεσα ότι τα τείχη ή μέρος αυτών είχαν καταστραφεί παλαιότερα προφανώς την περίοδο του Χρεμωνίδειου πολέμου χωρίς να μπορεί να αποκλειστεί και άλλη καταστροφή σε τμήμα της πόλης ή του νησιού

Ανασκαφικά δεδομένα Tο οικόπεδο Zούγρη

Στη νότια κλιτύ της χερσονήσου της Πούντας5 στη συμβολή των οδών Τεύκρου και Ευρυσάκη ανασκάφηκε το οικόπεδο Ζούγρη έκτασης περίπου 15 στρέμματος6 (εικ 1) Η πρώτη ανθρώπινη παρουσία στην περιοχή που ερευνήθηκε ανάγεται στους μυκηναϊκούς χρόνους αν και δεν έχουν βρεθεί σταθερά κατάλοιπα αυτής της περιόδου7 Κατά τον ο και τον 5ο αι πΧ δημιουργούνται μικρές δομές εργαστηρια-κού και αποθηκευτικού χαρακτήρα ενώ από τα μέσα του 5ου και έως και το 2ο αι πΧ κατασκευάζονται οικίες οι οποίες εγκαταλείπονται στις αρχές του 1ου αι πΧ Η κατωφέρεια του εδάφους προς τον όρμο του Αμπελακίου επέβαλε την ανδηρωτή διάταξη των οικιών οι οποί-ες ανοικοδομούνται προσθετικά από Ν προς Β Τα όστρακα παλαιο-

5 Για τη θέση και τις ανασκαφές βλ Ι Δεκουλάκου Ανασκαφικές έρευνες στην Σαλαμίνα στο Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου (επιμ) Αργοσαρωνικός Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αργοσαρωνι-κού Πόρος 26-29 Ιουνίου 1998 τόμ Β´ Αθήνα 200 2944 και Ι Δεκουλάκου Σωστικές ανασκαφικές έρευνες στην Σα-λαμίνα προφορική ανακοίνωση στο laquoΒacute Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Το έργο μιας δεκαετίας 1994200 1820 Δεκεμβρίου 200raquo Ι Δεκουλάκου όπ (υποσημ )

6 Τα σχέδια των εικόνων 1 και 2 έχουν γίνει από τους Ε Τόλια Ν Μαστρονικόλα Γ Ορεστίδη και τον γράφοντα 7 Γ Χαιρετάκης όπ (υποσημ 2)

Εικ 1 Κάτοψη της ανασκαφής στο οικόπεδο Ζούγρη Με βέλος δηλώνεται η θέση του απορριμματικού αποθέτη

663

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

χριστιανικών βυζαντινών και μεταβυζαντινών χρό-νων που περισυνελέγησαν μαρτυρούν χρήσεις του χώρου και αυτές τις περιόδους

Στα μέσα του ου αι πΧ γίνεται ένας εκτεταμέ-νος καθαρισμός της περιοχής όπως μαρτυρά απορ-ριμματικός αποθέτης8 που ερευνήθηκε στο ανασκα-φικό τετράγωνο 0 (εικ 2) Η απορριμματική αυτή πρακτική αποτελεί μέρος μιας οργανωμένης και γε-νικότερης εκκαθάρισης της περιοχής για τη δημι-ουργία ανδήρων και την κατασκευή οικιών κάτω από ένα νέο πολεοδομικό σχεδιασμό Η τελευταία χρονολογικά κεραμική του αποθέτη ανήκει στο βacute τέταρτο του ου αι πΧ αλλά δεν μπορεί να προσ-διοριστεί με ακρίβεια πότε έγινε η εκκαθάριση της περιοχής και η επακόλουθη απόρριψη αν έγινε δη-λαδή μετά το 21 πΧ ή αργότερα και πότε η ανοι-κοδόμηση της νέας οικίας αμέσως μετά την απορ-ριμματική πρακτική ή αργότερα Είναι σημαντικό να ειπωθεί ότι στο υλικό του αποθέτη δεν υπάρχουν ίχνη που να δηλώνουν κάποια βίαιη καταστροφή Επίσης η ανοικοδόμηση νέων οικιών στα μέσα του ου αι πΧ που συνοδεύεται και από τη δημιουργία δρόμου πλ 550 μ στο μέσον περίπου του οικοπέ-δου αποτελεί ένδειξη για την ανάγκη στέγασης μεγαλύτερου αριθμού κατοίκων στην πόλη ίσως υπό το φόβο νέων απειλών

Η κεραμική

Η κεραμική που παρουσιάζεται εδώ προέρχεται από τον απορριμματικό αποθέτη9 (Πίν 220β δη 221α δστ) και από τα υποστρώματα των οικιών (Πίν 220α γ 221βγ στ12) στα οποία συγκεντρώθηκε κε-ραμική ως γέμισμα για τη δημιουργία των ανδήρων Στην πλειονότητά της είναι εισηγμένη από την Αθή-να και σε λίγες μόνο περιπτώσεις μπορούμε να διακρίνουμε μη αττική κεραμική ενώ δεν αναγνωρίζε-ται τοπική παραγωγή

Στη μελαμβαφή κεραμική ξεχωρίζουν οι τριφυλλόστομες οινοχόες οι οποίες δεν παρουσιάζουν με-γάλη διαφοροποίηση στην τομή τους έχουν δακτυλιόσχημη βάση σιγμοειδές σώμα και ψηλό λαιμό Συ-

8 Ο αποθέτης είναι διανοιγμένος στο βραχώδες πέτρωμα της Πούντας και έχει σχήμα ανεστραμμένου κώνου Στον άξονα ΒΝ έχει διάμετρο 180 μ ενώ στον άξονα ΑΔ ερευνήθηκε για 2 μ καθώς πάνω σε αυτόν ιδρύθηκε τοίχος με-ταγενέστερης οικίας

9 Ο αποθέτης περιείχε όστρακα αγγείων θαλασσινά όστρεα και λίγα λιθάρια μικρού και μεσαίου μεγέθους Οικοδομι-κό υλικό πέρα από λίγα τμήματα βοτσαλωτών δαπέδων δεν υπήρχε στο γέμισμά του Περιείχε κολουροκωνικές και πυ-ραμιδόσχημες αγνύθες τμήματα κεραμίδων λακωνικού τύπου λίγα οστά ζώων ένα λίθινο αλάβαστρο και μάζες σκωρί-ας Η απόρριψη ήταν ενιαία και δεν παρατηρήθηκε χρονική αλληλουχία στην απόρριψη των στρωμάτων Λίγα όστρακα λύχνου και μελαμβαφών πελικών τοποθετούνται χρονικά στον 5ο αι πΧ ενώ μικρή είναι και η ποσότητα ερυθρόμορ-φων και άλλων αγγείων του α΄ μισού και γ΄ τετάρτου του 4ου αι πΧ Η πλειονότητα της κεραμικής ανήκει στο τελευταίο τέταρτο του 4ουα΄ τέταρτο του ου αι πΧ Μικρότερη είναι επίσης η ποσότητα κεραμικής του β´ τετάρτου του ου αι πΧ Για μια πρώτη παρουσίαση βλ Γ Χαιρετάκης Ο αποθέτης του οικοπέδου Ζούγρη στο Αμπελάκι Σαλαμίνας πρώτα στοιχεία από τη μελέτη της κεραμικής Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 4 2010 1821

Εικ 2 Οικόπεδο Ζούγρη ανασκαφικό τετράγωνο 0 Κάτοψη του απορριμματικού αποθέτη

664

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

χνά είναι ακόσμητες10 (Πίν 220α) ενώ κάποτε φέρουν διακόσμηση με επίθετο λευκό χρώμα όπου στε-φάνια με φύλλα κισσού (Πίν 220β) ή μυρτιάς περιτρέχουν το λαιμό

Οι κάνθαροι κλασικού τύπου αποτελούν την πολυπληθέστερη ομάδα κεραμικής από τον αποθέτη και από τα υπόλοιπα στρώματα αυτής της περιόδου από αυτούς με απλό χείλος11 (Πίν 220γ) έως αυ-τούς με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo στο λαιμό12 (Πίν 220δ) συχνά με χείλος φτιαγ-μένο σε μήτρα Ενδιαφέρον παρουσιάζει η επιγραφή ΗΔ στη βάση κανθάρου του τελευταίου τετάρτου του 4ου αι πΧ13 (Πίν 220ε) η οποία αν δεν σχετίζεται με τον κάτοχο του αγγείου μπορεί να διαβαστεί ως το επίθετο ἡδύς αναφερόμενη στο κρασί που θα περιείχε ἡδύς οἶνος14 Αντίθετα οι κάνθαροι ελλη-νιστικού τύπου είναι συγκριτικά λιγότεροι Άλλα αγγεία πόσεως είναι οι σκύφοι αττικού και κορινθια-κού τύπου όπως τμήμα του σώματος και του χείλους με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύ-οςraquo όπου παριστάνονται στάχυα ανάμεσα σε κλαδιά με αντίρροπα αγκιστροειδή φύλλα των αρχών του ου αι πΧ15 (Πίν 220στ)

Στα μικρά ανοικτά αγγεία τη δεύτερη πολυπληθέστερη ομάδα αποτελούν οι φιάλες και τα φιαλίδια με δακτυλιόσχημη βάση και με έσω ή έξω νεύον χείλος16 (Πίν 220ζη) Συχνά στο εσωτερικό γύρω από τον πυθμένα φέρουν εμπίεστα ανθέμια που περιβάλλονται από δακτύλιο με στικτή διακόσμηση (rouletting) Την εικόνα συμπληρώνουν πινάκια και ιχθυοπινάκια Το σχεδόν πλήρες ιχθυοπινάκιο από τον αποθέτη (Πίν 221α) έχει δακτυλιόσχημη βάση ενώ δύο εδαφόχρωμες ταινίες υπάρχουν γύρω από το ημισφαιρι-κό κοίλωμα στον πυθμένα και στην περιφέρεια17

Στην υπόλοιπη κεραμική περιλαμβάνονται πυξίδες μυροδοχεία λήκυθοι λύχνοι σκεύη τελετουργικών πυρών κά Κάλυμμα πυξίδας (Πίν 221β) του τύπου Β της Αθηναϊκής Αγοράς18 έχει κυλινδρικό τοίχω-μα και κωνικό θόλο με πλατύ περίγυρο Ο περίγυρος διαχωρίζεται από το θόλο με εδαφόχρωμη ταινία ενώ ανάλογη ταινία διαχωρίζει το θόλο από χαμηλό έξαρμα στην κορυφή του Στη στεφάνη της θολω-τής επιφάνειας υπάρχει διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo με περιδέραιο από λογχόσχημα φύλλα από επίθετο αραιωμένο πηλό Ανάλογα καλύμματα προέρχονται από τάφο στο Αμπελάκι όπου το περιδέραιο από λογχόσχημα φύλλα εναλλάσσεται με περιδέραιο από προβασκάνια19 Το μελαμβαφές μυροδοχείο (Πίν 221γ) με χαμηλή δισκοειδή βάση ατρακτόσχημο σώμα και κοντό λαιμό που καταλή-γει σε πλατύ λοξότμητο χείλος φέρει δύο εδαφόχρωμες ταινίες στον ώμο20 Από τους λύχνους της περι-όδου αυτής από τον αποθέτη ένας ανήκει στον τύπο 2 D της Αθηναϊκής Αγοράς21 ένας στον τύπο 27 Α και οι υπόλοιποι στον τύπο 25 (25 Α 25 Β 25 Β rie 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το διrie 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το διrie) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι-

10 Agora XXX εικ 4 αριθ 47 πίν 4 11 Όπ εικ 4 αριθ 118 πίν 2 12 Όπ εικ 5 αριθ 2425 πίν 13 Όπ εικ 4 αριθ 810 πίν 1 14 Σε βάση κύλικας τύπου bolal του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμbolal του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμ του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμ-

ματα WK Kovacovic Die Eckterrasse an der Graumlberstrasse des Kerameikos Kerameikos XV Berlin 1990 1 αριθ S9 Σε βάση κανθάρου του β´ μισού του 4ου αι πΧ στην Ολβία αναγράφονται τα τρία πρώτα γράμματα AS Rujaeva ldquoGraffitirdquo στο NA Lejunkaja P G Bilde JM Hoslashjte VV Kraivina SD Kryžickij (επιμ) The Lower City of Olbia (Sector NGS) in the 6th Century BC to the 4th Century AD Vol 12 Aarhus Univerity Press 2010 508 αριθ S45 Ενιαία λέξη ἡδύοινος αναγράφε-ται στο σώμα κανθάρων από την Κόρινθο Corinth V αριθ 454 και 512

15 Agora XXX εικ 12 αριθ 155 πίν 15 Σ Ελευθεράτου (επιμ) Το Μουσείο και η ανασκαφή Ευρήματα από τον χώρο ανέγερσης του Νέου Μουσείου Ακρόπολης Οργανισμός Ανέγερσης Νέου Μουσείου Ακρόπολης Αθήνα 200 αριθ 121

16 Πίν 220ζ Agora XXX εικ 5 αριθ 1055105 πίν 78 Πίν 220η1 Agora XXX εικ 2 αριθ 980 Πίν 220η2 Agora XXX εικ 59 αριθ 89871 πίν 72

17 Agora XXX εικ 50 αριθ 710711 πίν 18 Όπ 18919019 ΜΙ Πωλογιώργη Χάλκινα κάτοπτρα από τη Σαλαμίνα ΑΕ 14 (2007) 171920 Agora XXX εικ 72 αριθ 11 πίν 85 21 Agora V

5

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

άστημα από το β´ μισό του 4ου έως το α΄ μισό του ου αι πΧ Στα τελετουργικά σκεύη περιλαμβάνονται μικκύλα φιαλίδια και λεκανίδες χαρακτηριστικά αγγεία των τελετουργικών πυρών έθιμο το οποίο έχει αναγνωριστεί και στη Σαλαμίνα22

Η άβαφη κεραμική περιλαμβάνει φιάλες λεκάνες και λεκανίδες με προχοές και πλαστικές διαμορφώ-σεις οινοχόες κάποιες με μελανόγραφη διακόσμηση23 κά Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι επι-τραπέζιοι αμφορείς με ωοειδές σώμα έξω νεύον χείλος και λαβές που ξεκινούν από πλαστικό δακτύ-λιο που περιτρέχει το λαιμό (Πίν 221δε) χαρακτηριστικό που τις εντάσσει στον Τύπο 2 της Αθηναϊκής Αγοράς24 Η σχεδόν ωοειδής τομή του σώματος δεν αλλάζει σε όλο τον ο αι πΧ όπως διαπιστώνου-με από ακέραια παραδείγματα στη Σαλαμίνα και την Αθήνα και το ύψος τους κυμαίνεται ανάμεσα στα 020 με 04 μ Σε τάφους στα Μέγαρα25 έχουν βρεθεί και μικρότερου μεγέθους αμφορείς όπου το ύψος τους κυμαίνεται από 011 έως 022 μ Το χρώμα του πηλού στα περισσότερα δείγματα της Σαλαμίνας είναι ανοικτό καστανό (25Y7 ale brown) συχνά με πολλές ασβεστολιθικές προσμείξεις (Πίν 221δ) ενώ μόλις ένα δείγμα φαίνεται να είναι προϊόν αττικού εργαστηρίου με ερυθρωπό πηλό (5YR5 yellowih red) και λιγότερες προσμείξεις (Πίν 221ε) Κατά τη Rotroff26 ο τόπος παραγωγής της μη αττικής ομάδας θα πρέ-πει να αναζητηθεί κάπου ανάμεσα σε Κόρινθο και Θήβα Η αναγνώριση του αμφορέα αυτού στη Σαλα-μίνα και σε διαφορετικά σύνολα κεραμικής που δεν θα συζητηθούν εδώ δηλώνει τη σαφή του παρου-σία στον Σαρωνικό27 Επιπλέον η εύρεση και των δύο αμφορέων που συζητήθηκαν (Πίν 221δε) στον αποθέτη του οικοπέδου Ζούγρη είναι ενδεικτική της ταυτόχρονης εισαγωγής τους στο νησί τόσο δηλα-δή από το βασικό κέντρο παραγωγής όσο και από την Αθήνα Με αφορμή έναν αμφορέα πιθανώς από την Πάρο η Rotroff28 υποθέτει με μεγάλη επιφύλαξη ως περιεχόμενο μέλι ή ξύδι Αν δεχθούμε ότι οι αμ-φορείς αυτοί εισάγονταν στη Σαλαμίνα για το περιεχόμενό τους και όχι ως κεραμικό είδος ιδίως σε μια περιοχή που δεν είχε κεραμική παραγωγή τότε το μέλι θα πρέπει να αποκλειστεί ως είδος που θα εισα-γόταν στη Σαλαμίνα καθώς η μελισσοτροφία ήταν μια από τις βασικές ασχολίες των κατοίκων της29 και θα ήταν μάλλον απίθανη η ανάγκη εισαγωγής μελιού από άλλο μέρος Η παρουσία μικρών αμφορέων στους τάφους των Μεγάρων ίσως να δηλώνει πράγματι διαφορετικό περιεχόμενο ανάλογα με το μέγεθός τους και τη χρήση για την οποία προορίζονταν Η χρησιμοποίησή τους για μεταφορά ήκαι αποθήκευ-ση κρασιού ή νερού στο οικιακού χαρακτήρα περιβάλλον της Σαλαμίνας θα πρέπει να θεωρείται βέβαιη

Τις εμπορικές σχέσεις επιβεβαιώνουν και οι εμπορικοί αμφορείς από τη Θάσο τη Ρόδο την Κόρινθο και άλλα κέντρα του Αιγαίου Η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμφορέα (Πίν 221στ1)

ΘΑΣΙΩΝτριποδική φιάλη ()

ΠΥΘΙΩΝ

22 Π Δεδεβέσης Εργασίες συντήρησης κεραμικής από το Αμπελάκι Σαλαμίνας Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 4 2010 22 εικ 1 Για το έθιμο βλ Agora XXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρXXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ-γικές πυρές από την ανασκαφή για το laquoΜετρόraquo στο laquoΟικόπεδο Μακρυγιάννηraquo ΑΔ 5152 (1991997) Μελέτες 99118

23 Γ Χαιρετάκης όπ (υποσημ 9) εικ 5 όπου εξαιτίας τυπογραφικού λάθους η χρονολόγηση θα πρέπει να διορθωθεί σε laquoβ´ μισό 4ουα τέταρτο ου αι πΧraquo

24 Agora XXXΙΙΙ 88725 Τα δείγματα από τα Μέγαρα μου γνωστοποίησε ο Π Ζορίδης επί πολλά έτη υπεύθυνος αρχαιολόγος Μεγάρων τον

οποίο και ευχαριστώ θερμά 26 Agora XXXΙΙΙ 827 Ένα πιθανό δείγμα προέρχεται και από την Τροιζήνα βλ Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου Νέα ευρήματα από την

Αρχαία Τροιζήνα στο Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου (επιμ) Αργοσαρωνικός Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Ιστο-ρίας και Αρχαιολογίας του Αργοσαρωνικού Πόρος 26-29 Ιουνίου 1998 τόμ Β´ Αθήνα 200 141 εικ 7 όπου ανάμεσα σε εμπορικούς αμφορείς διακρίνεται τμήμα επιτραπέζιου αμφορέα του τύπου που σχολιάζουμε

28 Agora XXXΙΙΙ 87 29 Μεγάλος αριθμός κυψελών έχει βρεθεί σε όλες τις θέσεις του νησιού κλασικών και ελληνιστικών χρόνων Ο Ευριπίδης

(Τρωάδες 798799) αναφέρει τη Σαλαμίνα ως μελισσοτρόφον

666

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

αναγράφει ως επώνυμο άρχοντα τον Πυθίωνα V βάσει των χαρακτηριστικών του σφραγίσματος0 που τοποθετείται χρονικά γύρω στο 289 πΧ σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες προτάσεις του Garlan31 Η εν-σφράγιστη λαβή ροδιακού αμφορέα (Πίν 221στ2)

ΕΠ ΙΕΡΕΩΣ ΛΥΣ

ΑΝΔΡΟΥμε την αναγραφή του επώνυμου ιερέα του θεού Ηλίου Λυσάνδρου χρονολογείται λίγο μετά το 22 πΧ32 Στην ενσφράγιστη λαβή αμφορέα κορινθιακού τύπου Β που χρονολογείται στις αρχές του ου αι πΧ μικρός αμφορέας εγγράφεται μέσα σε Α (Πίν 221στ)33

Επίλογος - η υπόλοιπη Σαλαμίνα

Το οικόπεδο Ζούγρη στο Αμπελάκι της Σαλαμίνας προσφέρει τα περισσότερα έως τώρα στοιχεία για την κεραμική της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου στο νησί και δίνει πολύτιμες πληροφορίες για συγκριτικές παρατηρήσεις με το ανάλογο υλικό από την Αθήνα Είναι σαφής ο κοινός ορίζοντας ανάμεσα σε Σαλα-μίνα και Αθήνα γεγονός που επιβεβαιώνεται πλέον όχι μόνο σε ιστορικό επίπεδο Η εισαγωγή αγγείων ήταν επιβεβλημένη εξαιτίας της απουσίας τοπικής κεραμικής παραγωγής Διαπιστώνεται αποκλειστική εισαγωγή αττικών μελαμβαφών αγγείων ενώ όσον αφορά στην άβαφη κεραμική το πλαίσιο αγοράς επε-κτείνεται στην ευρύτερη περιοχή της Σαλαμίνας προς B και Δ Ωστόσο η Σαλαμίνα όπως συμπεραίνει κανείς από τους εμπορικούς αμφορείς που εισάγονταν δεν ήταν αποκομμένη από τον υπόλοιπο κόσμο και η σχεδόν αποκλειστική εισαγωγή αττικών αγγείων θα πρέπει να θεωρηθεί laquoφυσικήraquo επιλογή ή laquoανα-γκαστικόraquo επακόλουθο εξαιτίας της ιδιαίτερης σχέσης Αθηναίων και Σαλαμινίων Οι μελετητές34 έχουν εκφράσει κατά καιρούς διάφορες ερμηνείες κατά πόσον οι Σαλαμίνιοι των ιστορικών χρόνων είναι από-γονοι των πρώτων κατοίκων του νησιού αν είναι Αθηναίοι κληρούχοι αν είναι Σαλαμίνιοι ή Αθηναίοι πολίτες κά Είναι γεγονός πάντως ότι τα ευρήματα που έρχονται στο φως τα τελευταία χρόνια επιβε-βαιώνουν τους στενούς δεσμούς με την Αθήνα σε οικονομικόεμπορικό όσο και θρησκευτικό επίπεδο έστω και αν η Αθήνα δεν παύει ποτέ να έχει τον κυρίαρχο ρόλο στη σχέση αυτή5

Όμοια συμπεράσματα σχετικά με τις εισαγωγές κεραμικής αντλούνται και από άλλες θέσεις του νη-σιού Στη θέση Περιστέρια έρευνα μικρού ιερού του Διονύσου36 που ιδρύθηκε στο α΄ μισό του ου αι πΧ έδωσε τμήματα αττικών κανθάρων και φιαλιδίων καθώς και τμήματα κυψελών Στη θέση Κολώ-

0 Y Garlan Kouko Donneacutee nouvelle our une nouvelle interreacutetation de tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 241 αριθ 49 Για το σύμβολο βλ M Debidour Reacuteflexion ur le tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 290 εικ

31 Y Garlan Lrsquoahorologie grecque une eacutecialiteacute archeacuteologique en voie de deacuteveloeent [archive httgrahillinecoatabGarlandf] 2009

32 G Finkielztejn Chronologie deacutetailleacutee et reacuteviseacutee des eacuteponymes amphoriques rhodiens de 270 agrave 108 av J-C environ Premier bilan BAR nternational Serie 990 Oxford 2001 75 77 190

33 VR AnderonStojanović A Third-entury B Deoit fro the South Sloe Cistern in the Rachi Settlement at thia Δ ΕλλΚερ 119 G Koehler Ahora on Ahora Hesperia 51 (1982) 290292 εικ 7811

34 MG Taylor όπ (υποσημ 2) 85 SD Labert The Attic Geno Salainioi and the land of Salai ZPE 119 (1997) 95 κε 5 Ο Παυσανίας (Ι 52) αναφέρει ότι οι Αθηναίοι laquoεκδίωξανraquo τους Σαλαμίνιους από το νησί επειδή το παρέδωσαν στον

Κάσσανδρο (Βλ παραπάνω Το ιστορικό πλαίσιο) Ένα τόσο σημαντικό γεγονός ωστόσο δεν αναφέρεται από κανέναν άλλον ιστορικό και δεν μπορεί εύκολα να επιβεβαιωθεί Για συζήτηση του θέματος βλ MG Taylor όπ 198 κε

36 Γ Λώλος Σαλαμινιακές έρευνες 19982000 Μέρος Α Το ιερό του Διονύσου υπό το Σπήλαιο του Ευριπίδη Δωδώνη Επιστημονική Επετηρίδα του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννί-νων 29 2000 11415

7

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

νες αναγνωρίστηκε κατοίκηση του α΄ μισού του ου αι πΧ7 από όπου προέρχεται αττική μελαμβαφής κεραμική όπως τμήμα σώματος κανθάρου κλασικού τύπου διακοσμημένο με κατακόρυφες πλαστικές ραβδώσεις αλλά και όστρακα άβαφων αγγείων και αμφορέων όπως η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμ-φορέα (Πίν 221στ4)

ΘΑΣΙΩΝκυνηγόσκυλο

ΑΡΓΕΙΟΣμε επώνυμο άρχοντα τον Αργείο που χρονολογείται γύρω στο 258 πΧ8 Στη θέση Αιάντειο9 δοκιμα-στική τομή σε πύργο με αγροικία έδωσε όστρακα αττικών μελαμβαφών κανθάρων κλασικού τύπου με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo λύχνο του τέλους του 4ουαacute μισού του ου αι πΧ40 καθώς και μεγάλο αριθμό κυψελών

Γιάννης ΧαιρετάκηςΑραχώβης 14-16

106 80 Αθήναchairetakisyahoogr

7 Ανασκαφική έρευνα αποκάλυψε κυκλοτερές ταφικό μνημείο (Ι Δεκουλάκου Κυκλοτερές ταφικό μνημείο στις Κο-λώνες Σαλαμίνας ΑΕ 2001 129158) και έναν αναλημματικό τοίχο των μέσων περίπου του 4ου αι πΧ (Ι Δεκουλάκου όπ (υποσημ 5) 0) Βορειότερα του αναλήμματος αυτού στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Βασιλείου ερευνήθηκαν αρχιτεκτο-νικά κατάλοιπα που ανάγονται στην ύστερη αρχαιότητα (5οςος αι μΧ) στα υποστρώματα των οποίων υπάρχει κεραμι-κή κλασικών και ελληνιστικών χρόνων

8 Βλ υποσημ 19 Στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Μιχαλάκη Πολυχρόνη40 Agora V εικ 11 αριθ πίν 8

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-197-3

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Κ

είμε

να

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Κείμενα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

Γενική επιμέλεια ΕΛΕΝΗ ΚΩΤΣΟΥΥπεύθυνη έκδοσης ΜΑΡΙΑ ΚΑΖΑΚΟΥΚαλλιτεχνική επιμέλεια ΡΟΥΛΑ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΚΗ

Εκτύπωση ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕ

copy2014 ΤΑΜΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΩΝΠανεπιστημίου 57 Αθήνα 105 64wwwtapgr

ISBN 978-960-386-196-6ΤΟΜΟΣ Α ΚΕΙΜΕΝΑ 978-960-386-197-3ΤΟΜΟΣ Β ΠΙΝΑΚΕΣ 978-960-386-198-0

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥΚαθηγήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

ΑΡΓΥΡΟΥΛΑ ΔΟΥΛΓΕΡΗ-ΙΝΤΖΕΣΙΛΟΓΛΟΥΑρχαιολόγος ΙΓacute ΕΠΚΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΖΑΧΟΣΠροϊστάμενος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗΔιευθύντρια του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Ηπειρωτικών Σπουδών

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥΕπίτιμος Διευθυντής Νομισματικού Μουσείου

Επίτιμος Διευθυντής Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΡΑΤΖΕΝΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΕΛΕΝΗ ΚΟΤΖΑΜΠΟΠΟΥΛΟΥΑρχαιολόγος ΑΙΗΣ

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

7

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΙΑΜΠΗΗ οικονομία της βορειοδυτικής Ελλάδας κατά την ελληνιστική περίοδο Ήπειρος Ακαρνανία και Αιτωλία νησιά του Ιονίου 1-4

ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑΚεραμική ελληνιστικών χρόνων από δημόσιο κτίριο της Αμβρακίας 5-8

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Ελληνιστική κεραμική από οικία της Αμβρακίας Πινάκια και ανάγλυφοι σκύφοι 9-14

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από δημόσιο κτίριο στην ακρόπολη laquoΜεγάλου Γαρδικίουraquo στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων 15-22

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΕλληνιστική κεραμική από τα Γίτανα 23-28

ANNA GAMBERINIHellenistic Fine Ware Finds in Phoinike (Kaonia) Local Production and Imports 29-32

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗΕρυθρόμορφες λήκυθοι υστεροκλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων σε τάφους της Αιτωλοακαρνανίας Πρώτη παρουσίαση 33-36

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕΡΜΠΕΤΗ - ΤΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣΕλληνιστική κεραμική από το νεκροταφείο των Οινιαδών 37-40

ELIZABETH A BOLLENThe Hellenistic Pottery of Kalydon and Chalkis Aitolias 41-43

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΕλληνιστική κεραμική laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo από το βόρειο νεκροταφείο της Λευκάδας 44-45

MARIA DEOUDIΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ Die spaumltklassisch-hellenistisches Tafel- und Essgeschirr aus der Houmlhle-Loizos aus Ithaka 46-47

ANTONIA SERRITELLAPoseidonia-Paestum La ceramica a vernice nera dallrsquo ekklesiasterion 48

FABIO MOSCA - PAOLA PUPPODinamiche commerciali nel Mediterraneo Occidentale La ceramica megarese a Malta 49-50

STEPHAN G SCHMIDImported Mould Made Bowls from Enseacuterune (France) and the Long Distance Trade in the Hellenistic Mediterranean 51-54

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 55-58

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 59-74

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗΑιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 75-84

HORST SEILHEIMERDie hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 85-89

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥΕρμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 90-91

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗΎστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 92-95

VERONIKA MITSOPOULOS-LEONEinige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 96-97

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥΕλληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 98-99

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗΕργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 100-105

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗΠρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 106-109

8

LARS HEINZEAttic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 110-111

NINA FENNPriene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 112-113

ERTEKIN M DOKSANALTIThree Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 114-117

PATRICIA KOumlGLERKnidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the Late Hellenism 118

MEHMET TEKOCAKEvaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 119-120

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 121-122

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPORecenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 123-126

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗΑποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 127-130

BASHKIM VREKAJLeacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 131-136

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑΤυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 137-142

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥΕυβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 143-146

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥΤο αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 147-152

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣΠήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 153-156

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗΑπό τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 157-160

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETILa ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 161-164

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥΟ laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 165-166

SUSAN I ROTROFFThe Pottery from the Agora Bone Well 167-172

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZAEastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 173-177

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥΚλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 178-179

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣΤρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 180-185

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 186-187

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 188-189

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑΣύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 190-193

NICO SCHWERDTKeramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 194-197

9

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΕλληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 198-201

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑΈνας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 202-203

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗΕλληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 204-207

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣΕλληνιστική κεραμική από τη Βέροια Το οικόπεδο Νιώπα 208-211

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗΚλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 212-213

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗΤοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 214-217

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣΕλληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 218-219

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 220-221

CHRISTA SCHAUEREin Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 222-225

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗΚλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 226-229

SUHAL SAĞLANA Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 230-233

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKOAncient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 234-236

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHINA Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 237-242

ΠINAKAΣ 220 ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

Σαλαμίνα α-β) Οινοχόες γ-ε) Κάνθαροι και επιγραφή στη βάση κανθάρου στ) Θραύσμα σκύφου ζ-η) Φιαλίδια

1 2

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ ΠINAKAΣ 221

Σαλαμίνα α) Ιχθυοπινάκιο β) Κάλυμμα πυξίδας γ) Μυροδοχείο δ-ε) Επιτραπέζιοι αμφορείς στ) Ενσφράγιστες λαβές αμφορέων

1 2

3 4

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

  • 1o kommatipdf
    • 29727_0_AProtKeim
    • 29727_0_eisLIAMPH
    • 29727_1_AGGEL
    • 29727_1a_RIG
    • 29727_2_KATS
    • 29727_2a_RIGIN
    • 29727_5_PLIAK
    • 29727_6_7_RIGIN
    • 29727_7_6_PREKA
    • 29727_8_METAL
    • 29727_9_LAMP
    • 29727_10_GAMB
    • 29727_11_Condi
    • 29727_12_STAUR
    • 29727_13_SERB
    • 29727_14_BOLLEN
    • 29727_15_RIG
    • 29727_16_AUG
    • 29727_17_KAPPA
    • 29727_18_DEOU
    • 29727_19_MORGAN
    • 29727_20_SOT
    • 29727_21_SOT
    • 29727_22_23_BLAX
    • 29727_23_22_PET
    • 29727_24_25_SERR
    • 29727_25_26_MOSCA
    • 29727_26_27_SCHMID
    • 29727_27_24_Hempel
    • 29727_28_GREC
    • 29727_29_STEF
    • 29727_30_MPAX
    • 29727_31_33_DAK
    • 29727_32_31_KAR
    • 29727_33_36_SARI
    • 29727_34_32_HORST
    • 29727_35_34_ALEX
    • 29727_36_35_KAB
    • 29727_37_LEON
    • 29727_38_Giros
    • 29727_39_TSIL
    • 29727_40_TSA
    • 29727_41_MPAI
    • 29727_42_43_HEINZE
    • 29727_43_42_Tekkoumlk
    • 29727_44_45_Rogl
    • 29727_45_44_FENN
    • 29727_46_DOKS
    • 29727_47_KOGLER
    • 29727_48_Ferraz
    • 29727_49_Levent
    • 29727_50_TEKOC
    • 29727_51_Władyka
    • 29727_52_REGEV
    • 29727_53_Lad
    • 29727_55_56_NIA
    • 29727_56_55_KYR
    • 29727_57_BEES
    • 29727_58_BELENI
    • 29727_59_BITR
    • 29727_60_PUPPO
    • 29727_61_BLAZ
    • 29727_62_BOUN
    • 29727_63_LAZ
    • 29727_64_TRAP
    • 29727_65_VREKAJ
    • 29727_66_KOTS
    • 29727_67_XIDO
    • 29727_68_69_NOTI
    • 29727_69_68_MITSO
    • 29727_70_TRIA
    • 29727_71_ZHU
    • 29727_72_LUN
    • 29727_73_TRA
    • 29727_74_BER
    • 29727_75_SAR
    • 29727_77_Kil
    • 29727_78_79_KYR
    • 29727_79_78_AKA
    • 29727_80_BOU
    • 29727_81_KAL
    • 29727_82_ROT
    • 29727_83_GUY
    • 29727_84_JAMES
    • 29727_85_GIROS
    • 29727_86_DREN
    • 29727_87_GIOU
    • 29727_88_89_PRE
    • 29727_89_88_KAT
    • 29727_90_LAM
    • 29727_91_SAL
    • 29727_92_LAZ
    • 29727_93_BAS
    • 29727_94_KYR
    • 29727_95_KAR
    • 29727_96_97_LANG
    • 29727_97_97a DOH
    • 29727_98_96_PAP
    • 29727_99_NICO
    • 29727_100_101_FA
    • 29727_100_98_STA
    • 29727_101_100_TSA
    • 29727_102_GK
    • 29727_103_STA
    • 29727_104_105_HLI
    • 29727_105_104_KOY
    • 29727_106_FAB
    • 29727_107_108_POU
    • 29727_108_109_KAL
    • 29727_109_110_PAN
    • 29727_110_107_SHE
    • 29727_111_LOL
    • 29727_112_XAI
    • 29727_113_114_ROGL
    • 29727_114_113_SCH
    • 29727_115_116_KAR
    • 29727_116_115_GAB
    • 29727_117_GRI
    • 29727_118_SUH
    • 29727_119_DOM
    • 29727_120_SOL
    • 29727_121_VDO
    • 29727_122_VDOA
    • 29727_123_EGO
    • 29727_124_LAF
    • 29727_124B_DiaxSin
    • 29727_125_DROU
      • 2o kommatipdf
        • 29727_0_AProtKeim
        • 29727_0_eisLIAMPH
        • 29727_1_AGGEL
        • 29727_1a_RIG
        • 29727_2_KATS
        • 29727_2a_RIGIN
        • 29727_5_PLIAK
        • 29727_6_7_RIGIN
        • 29727_7_6_PREKA
        • 29727_8_METAL
        • 29727_9_LAMP
        • 29727_10_GAMB
        • 29727_11_Condi
        • 29727_12_STAUR
        • 29727_13_SERB
        • 29727_14_BOLLEN
        • 29727_15_RIG
        • 29727_16_AUG
        • 29727_17_KAPPA
        • 29727_18_DEOU
        • 29727_19_MORGAN
        • 29727_20_SOT
        • 29727_21_SOT
        • 29727_22_23_BLAX
        • 29727_23_22_PET
        • 29727_24_25_SERR
        • 29727_25_26_MOSCA
        • 29727_26_27_SCHMID
        • 29727_27_24_Hempel
        • 29727_28_GREC
        • 29727_29_STEF
        • 29727_30_MPAX
        • 29727_31_33_DAK
        • 29727_32_31_KAR
        • 29727_33_36_SARI
        • 29727_34_32_HORST
        • 29727_35_34_ALEX
        • 29727_36_35_KAB
        • 29727_37_LEON
        • 29727_38_Giros
        • 29727_39_TSIL
        • 29727_40_TSA
        • 29727_41_MPAI
        • 29727_42_43_HEINZE
        • 29727_43_42_Tekkoumlk
        • 29727_44_45_Rogl
        • 29727_45_44_FENN
        • 29727_46_DOKS
        • 29727_47_KOGLER
        • 29727_48_Ferraz
        • 29727_49_Levent
        • 29727_50_TEKOC
        • 29727_51_Władyka
        • 29727_52_REGEV
        • 29727_53_Lad
        • 29727_55_56_NIA
        • 29727_56_55_KYR
        • 29727_57_BEES
        • 29727_58_BELENI
        • 29727_59_BITR
        • 29727_60_PUPPO
        • 29727_61_BLAZ
        • 29727_62_BOUN
        • 29727_63_LAZ
        • 29727_64_TRAP
        • 29727_65_VREKAJ
        • 29727_66_KOTS
        • 29727_67_XIDO
        • 29727_68_69_NOTI
        • 29727_69_68_MITSO
        • 29727_70_TRIA
        • 29727_71_ZHU
        • 29727_72_LUN
        • 29727_73_TRA
        • 29727_74_BER
        • 29727_75_SAR
        • 29727_77_Kil
        • 29727_78_79_KYR
        • 29727_79_78_AKA
        • 29727_80_BOU
        • 29727_81_KAL
        • 29727_82_ROT
        • 29727_83_GUY
        • 29727_84_JAMES
        • 29727_85_GIROS
        • 29727_86_DREN
        • 29727_87_GIOU
        • 29727_88_89_PRE
        • 29727_89_88_KAT
        • 29727_90_LAM
        • 29727_91_SAL
        • 29727_92_LAZ
        • 29727_93_BAS
        • 29727_94_KYR
        • 29727_95_KAR
        • 29727_96_97_LANG
        • 29727_97_97a DOH
        • 29727_98_96_PAP
        • 29727_99_NICO
        • 29727_100_101_FA
        • 29727_100_98_STA
        • 29727_101_100_TSA
        • 29727_102_GK
        • 29727_103_STA
        • 29727_104_105_HLI
        • 29727_105_104_KOY
        • 29727_106_FAB
        • 29727_107_108_POU
        • 29727_108_109_KAL
        • 29727_109_110_PAN
        • 29727_110_107_SHE
        • 29727_111_LOL
        • 29727_112_XAI
        • 29727_113_114_ROGL
        • 29727_114_113_SCH
        • 29727_115_116_KAR
        • 29727_116_115_GAB
        • 29727_117_GRI
        • 29727_118_SUH
        • 29727_119_DOM
        • 29727_120_SOL
        • 29727_121_VDO
        • 29727_122_VDOA
        • 29727_123_EGO
        • 29727_124_LAF
        • 29727_124B_DiaxSin
        • 29727_125_DROU
          • pinakespdf
            • 1o kommatipdf
              • 29727_0_AProtKeim
              • 29727_0_eisLIAMPH
              • 29727_1_AGGEL
              • 29727_1a_RIG
              • 29727_2_KATS
              • 29727_2a_RIGIN
              • 29727_5_PLIAK
              • 29727_6_7_RIGIN
              • 29727_7_6_PREKA
              • 29727_8_METAL
              • 29727_9_LAMP
              • 29727_10_GAMB
              • 29727_11_Condi
              • 29727_12_STAUR
              • 29727_13_SERB
              • 29727_14_BOLLEN
              • 29727_15_RIG
              • 29727_16_AUG
              • 29727_17_KAPPA
              • 29727_18_DEOU
              • 29727_19_MORGAN
              • 29727_20_SOT
              • 29727_21_SOT
              • 29727_22_23_BLAX
              • 29727_23_22_PET
              • 29727_24_25_SERR
              • 29727_25_26_MOSCA
              • 29727_26_27_SCHMID
              • 29727_27_24_Hempel
              • 29727_28_GREC
              • 29727_29_STEF
              • 29727_30_MPAX
              • 29727_31_33_DAK
              • 29727_32_31_KAR
              • 29727_33_36_SARI
              • 29727_34_32_HORST
              • 29727_35_34_ALEX
              • 29727_36_35_KAB
              • 29727_37_LEON
              • 29727_38_Giros
              • 29727_39_TSIL
              • 29727_40_TSA
              • 29727_41_MPAI
              • 29727_42_43_HEINZE
              • 29727_43_42_Tekkoumlk
              • 29727_44_45_Rogl
              • 29727_45_44_FENN
              • 29727_46_DOKS
              • 29727_47_KOGLER
              • 29727_48_Ferraz
              • 29727_49_Levent
              • 29727_50_TEKOC
              • 29727_51_Władyka
              • 29727_52_REGEV
              • 29727_53_Lad
              • 29727_55_56_NIA
              • 29727_56_55_KYR
              • 29727_57_BEES
              • 29727_58_BELENI
              • 29727_59_BITR
              • 29727_60_PUPPO
              • 29727_61_BLAZ
              • 29727_62_BOUN
              • 29727_63_LAZ
              • 29727_64_TRAP
              • 29727_65_VREKAJ
              • 29727_66_KOTS
              • 29727_67_XIDO
              • 29727_68_69_NOTI
              • 29727_69_68_MITSO
              • 29727_70_TRIA
              • 29727_71_ZHU
              • 29727_72_LUN
              • 29727_73_TRA
              • 29727_74_BER
              • 29727_75_SAR
              • 29727_77_Kil
              • 29727_78_79_KYR
              • 29727_79_78_AKA
              • 29727_80_BOU
              • 29727_81_KAL
              • 29727_82_ROT
              • 29727_83_GUY
              • 29727_84_JAMES
              • 29727_85_GIROS
              • 29727_86_DREN
              • 29727_87_GIOU
              • 29727_88_89_PRE
              • 29727_89_88_KAT
              • 29727_90_LAM
              • 29727_91_SAL
              • 29727_92_LAZ
              • 29727_93_BAS
              • 29727_94_KYR
              • 29727_95_KAR
              • 29727_96_97_LANG
              • 29727_97_97a DOH
              • 29727_98_96_PAP
              • 29727_99_NICO
              • 29727_100_101_FA
              • 29727_100_98_STA
              • 29727_101_100_TSA
              • 29727_102_GK
              • 29727_103_STA
              • 29727_104_105_HLI
              • 29727_105_104_KOY
              • 29727_106_FAB
              • 29727_107_108_POU
              • 29727_108_109_KAL
              • 29727_109_110_PAN
              • 29727_110_107_SHE
              • 29727_111_LOL
              • 29727_112_XAI
              • 29727_113_114_ROGL
              • 29727_114_113_SCH
              • 29727_115_116_KAR
              • 29727_116_115_GAB
              • 29727_117_GRI
              • 29727_118_SUH
              • 29727_119_DOM
              • 29727_120_SOL
              • 29727_121_VDO
              • 29727_122_VDOA
              • 29727_123_EGO
              • 29727_124_LAF
              • 29727_124B_DiaxSin
              • 29727_125_DROU
                • 2o kommatipdf
                  • 29727_0_AProtKeim
                  • 29727_0_eisLIAMPH
                  • 29727_1_AGGEL
                  • 29727_1a_RIG
                  • 29727_2_KATS
                  • 29727_2a_RIGIN
                  • 29727_5_PLIAK
                  • 29727_6_7_RIGIN
                  • 29727_7_6_PREKA
                  • 29727_8_METAL
                  • 29727_9_LAMP
                  • 29727_10_GAMB
                  • 29727_11_Condi
                  • 29727_12_STAUR
                  • 29727_13_SERB
                  • 29727_14_BOLLEN
                  • 29727_15_RIG
                  • 29727_16_AUG
                  • 29727_17_KAPPA
                  • 29727_18_DEOU
                  • 29727_19_MORGAN
                  • 29727_20_SOT
                  • 29727_21_SOT
                  • 29727_22_23_BLAX
                  • 29727_23_22_PET
                  • 29727_24_25_SERR
                  • 29727_25_26_MOSCA
                  • 29727_26_27_SCHMID
                  • 29727_27_24_Hempel
                  • 29727_28_GREC
                  • 29727_29_STEF
                  • 29727_30_MPAX
                  • 29727_31_33_DAK
                  • 29727_32_31_KAR
                  • 29727_33_36_SARI
                  • 29727_34_32_HORST
                  • 29727_35_34_ALEX
                  • 29727_36_35_KAB
                  • 29727_37_LEON
                  • 29727_38_Giros
                  • 29727_39_TSIL
                  • 29727_40_TSA
                  • 29727_41_MPAI
                  • 29727_42_43_HEINZE
                  • 29727_43_42_Tekkoumlk
                  • 29727_44_45_Rogl
                  • 29727_45_44_FENN
                  • 29727_46_DOKS
                  • 29727_47_KOGLER
                  • 29727_48_Ferraz
                  • 29727_49_Levent
                  • 29727_50_TEKOC
                  • 29727_51_Władyka
                  • 29727_52_REGEV
                  • 29727_53_Lad
                  • 29727_55_56_NIA
                  • 29727_56_55_KYR
                  • 29727_57_BEES
                  • 29727_58_BELENI
                  • 29727_59_BITR
                  • 29727_60_PUPPO
                  • 29727_61_BLAZ
                  • 29727_62_BOUN
                  • 29727_63_LAZ
                  • 29727_64_TRAP
                  • 29727_65_VREKAJ
                  • 29727_66_KOTS
                  • 29727_67_XIDO
                  • 29727_68_69_NOTI
                  • 29727_69_68_MITSO
                  • 29727_70_TRIA
                  • 29727_71_ZHU
                  • 29727_72_LUN
                  • 29727_73_TRA
                  • 29727_74_BER
                  • 29727_75_SAR
                  • 29727_77_Kil
                  • 29727_78_79_KYR
                  • 29727_79_78_AKA
                  • 29727_80_BOU
                  • 29727_81_KAL
                  • 29727_82_ROT
                  • 29727_83_GUY
                  • 29727_84_JAMES
                  • 29727_85_GIROS
                  • 29727_86_DREN
                  • 29727_87_GIOU
                  • 29727_88_89_PRE
                  • 29727_89_88_KAT
                  • 29727_90_LAM
                  • 29727_91_SAL
                  • 29727_92_LAZ
                  • 29727_93_BAS
                  • 29727_94_KYR
                  • 29727_95_KAR
                  • 29727_96_97_LANG
                  • 29727_97_97a DOH
                  • 29727_98_96_PAP
                  • 29727_99_NICO
                  • 29727_100_101_FA
                  • 29727_100_98_STA
                  • 29727_101_100_TSA
                  • 29727_102_GK
                  • 29727_103_STA
                  • 29727_104_105_HLI
                  • 29727_105_104_KOY
                  • 29727_106_FAB
                  • 29727_107_108_POU
                  • 29727_108_109_KAL
                  • 29727_109_110_PAN
                  • 29727_110_107_SHE
                  • 29727_111_LOL
                  • 29727_112_XAI
                  • 29727_113_114_ROGL
                  • 29727_114_113_SCH
                  • 29727_115_116_KAR
                  • 29727_116_115_GAB
                  • 29727_117_GRI
                  • 29727_118_SUH
                  • 29727_119_DOM
                  • 29727_120_SOL
                  • 29727_121_VDO
                  • 29727_122_VDOA
                  • 29727_123_EGO
                  • 29727_124_LAF
                  • 29727_124B_DiaxSin
                  • 29727_125_DROU
                    • PINAKES_Apdf
                      • 29727_0_Protos_Pinakon
                      • 29727_0eisLIAMPH_pin
                      • 29727_1_AGG_pin
                      • 29727_2_KATSAD_pin
                      • 29727_5_PLIAK_pin
                      • 29727_6_PREKA_pin
                      • 29727_10_GAMB_pin
                      • 29727_12_STAUR_pin
                      • 29727_13_SEPM_pin
                      • 29727_14_BOLLEN_pin
                      • 29727_17_KAPPA_pin
                      • 29727_18_DEOUD_pin
                      • 29727_25_SERRIpin
                      • 29727_26_PUPPO_pin
                      • 29727_27_SCHMID_pin
                      • 29727_29_STEF_pin
                      • 29727_30_MPAXL_pin
                      • 29727_31_KAR_pin
                      • 29727_32_HORST_pin
                      • 29727_34_ALEX_pin
                      • 29727_35_KABB_pin
                      • 29727_37_LEONpin
                      • 29727_39_TSIL_pin
                      • 29727_40_TSA_pin
                      • 29727_41_MPAI_pin
                      • 29727_43_HEINZE_pin
                      • 29727_44_FENN_pin
                      • 29727_46_DOCS_pin
                      • 29727_47_KOGLERpin
                      • 29727_50_TEKOCAKpin
                      • 29727_56_NIARpin
                      • 29727_60_PUPPOpin
                      • 29727_63_LAZApin
                      • 29727_65_VREKAJpin
                      • 29727_66_KOTpin
                      • 29727_67_XIDpin
                      • 29727_68_MHTSpin
                      • 29727_70_TRIANpin
                      • 29727_73_TRAKpin
                      • 29727_74_BERETIpin
                      • 29727_79_KYRpin
                      • 29727_82_ROTROFFpin
                      • 29727_85_GIROSpin
                      • 29727_87_GOUNpin
                      • 29727_89_PREKpin
                      • 29727_93_BASILpin
                      • 29727_94_KYRpin
                      • 29727_95_KARpin
                      • 29727_99_NICOpin
                      • 29727_101_FAKpin
                      • 29727_102_GIZpin
                      • 29727_103_STAI_pin
                      • 29727_108_POYLpin
                      • 29727_109_KALpin
                      • 29727_110_PANpin
                      • 29727_111_LOLpin
                      • 29727_112_XAIRpin
                      • 29727_113_SCHAUERpin
                      • 29727_116_KARpin
                      • 29727_118_SUHALpin
                      • 29727_121_VDOVpin
                      • 29727_124_LAFLIpin
                        • PINAKES_Bpdf
                          • 29727_0_Protos_Pinakon
                          • 29727_0eisLIAMPH_pin
                          • 29727_1_AGG_pin
                          • 29727_2_KATSAD_pin
                          • 29727_5_PLIAK_pin
                          • 29727_6_PREKA_pin
                          • 29727_10_GAMB_pin
                          • 29727_12_STAUR_pin
                          • 29727_13_SEPM_pin
                          • 29727_14_BOLLEN_pin
                          • 29727_17_KAPPA_pin
                          • 29727_18_DEOUD_pin
                          • 29727_25_SERRIpin
                          • 29727_26_PUPPO_pin
                          • 29727_27_SCHMID_pin
                          • 29727_29_STEF_pin
                          • 29727_30_MPAXL_pin
                          • 29727_31_KAR_pin
                          • 29727_32_HORST_pin
                          • 29727_34_ALEX_pin
                          • 29727_35_KABB_pin
                          • 29727_37_LEONpin
                          • 29727_39_TSIL_pin
                          • 29727_40_TSA_pin
                          • 29727_41_MPAI_pin
                          • 29727_43_HEINZE_pin
                          • 29727_44_FENN_pin
                          • 29727_46_DOCS_pin
                          • 29727_47_KOGLERpin
                          • 29727_50_TEKOCAKpin
                          • 29727_56_NIARpin
                          • 29727_60_PUPPOpin
                          • 29727_63_LAZApin
                          • 29727_65_VREKAJpin
                          • 29727_66_KOTpin
                          • 29727_67_XIDpin
                          • 29727_68_MHTSpin
                          • 29727_70_TRIANpin
                          • 29727_73_TRAKpin
                          • 29727_74_BERETIpin
                          • 29727_79_KYRpin
                          • 29727_82_ROTROFFpin
                          • 29727_85_GIROSpin
                          • 29727_87_GOUNpin
                          • 29727_89_PREKpin
                          • 29727_93_BASILpin
                          • 29727_94_KYRpin
                          • 29727_95_KARpin
                          • 29727_99_NICOpin
                          • 29727_101_FAKpin
                          • 29727_102_GIZpin
                          • 29727_103_STAI_pin
                          • 29727_108_POYLpin
                          • 29727_109_KALpin
                          • 29727_110_PANpin
                          • 29727_111_LOLpin
                          • 29727_112_XAIRpin
                          • 29727_113_SCHAUERpin
                          • 29727_116_KARpin
                          • 29727_118_SUHALpin
                          • 29727_121_VDOVpin
                          • 29727_124_LAFLIpin

11

HΩΣ ZEPBOYΔAKHH συνάδελφος η δασκάλα η συνεργάτις

Για την προσωπικότητα και το έργο της Ηούς Ζερβουδάκη υπάρχουν πολλά που πρέπει να ει-πωθούν και θα ειπωθούν σίγουρα στο μέλλον Η δική μου μικρή συμβολή τη στιγμή αυτή ας πε-ριοριστεί στην αναφορά μερικών βιωμάτων μου σχετικά με την Ηώ όπως τη γνώρισα σαν συ-νάδελφο δασκάλα και συνεργάτιδα

Στα πρώτα μου βήματα ως Επιμελήτριας των Αρχαιοτήτων στην Αρχαιολογική Υπηρεσία γνώρισα την Ηώ Ζερβουδάκη ως Πρόεδρο του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων η οποία μάλι-στα στις 24 Ιουνίου του 1980 υπέγραψε μαζί με τη Λιάνα Παρλαμά ως Γραμματέα το έγγραφο αποδοχής του αιτήματός μου να γίνω μέλος του Συλλόγου Από την εποχή εκείνη η Ηώς ήταν για μένα μια μεγαλύτερη συνάδελφος για την οποία έτρεφα απεριόριστη εκτίμηση και ιδιαίτε-ρο σεβασμό γνωρίζοντας το υπηρεσιακό και επιστημονικό της έργο αλλά κυρίως το ήθος της

Η αφορμή για μια πιο ουσιαστική προσέγγιση μεταξύ μας σε επιστημονικό επίπεδο δόθηκε κατά τη διάρκεια του Διεθνούς Συνεδρίου για την Αρχαία Θεσσαλία αφιερωμένου στη Μνήμη του Δ Ρ Θεοχάρη το οποίο διοργανώθηκε από τη ΙΓacute Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων στον Βόλο το φθινόπωρο του 1987 Στο Συνέδριο αυτό παρουσίασα για πρώτη φορά τη σωστική ανασκαφική έρευνα που διενήργησα σε ένα εργαστήριο κεραμικής της ελλη-νιστικής εποχής στην αρχαία πόλη των Φερών στη θέση του σημερινού Βελεστίνου στο Νομό Μαγνησίας Ανάμεσα στα ευρήματα της ανασκαφής συγκαταλέγονταν και πολλά τμήματα μη-τρών για την κατασκευή ανάγλυφων σκύφων οι οποίες μήτρες γενικά αποτελούν αντικείμε-να σπάνια σε ολόκληρη τη Θεσσαλία Η Ηώς που παρακολουθούσε το Συνέδριο διακρίνο-ντας αμέσως τη σημασία των ευρημάτων με παρότρυνε και με ενεθάρρυνε να τα παρουσιάσω σε ανακοίνωση στη Β΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική που ως γνω-στόν πραγματοποιήθηκε στη Ρόδο το έτος 1989 και μου έδωσε έτσι την ευκαιρία να εμπλακώ ενεργά στον αναδυόμενο τότε θεσμό αυτών των Συναντήσεων ο οποίος ήδη έχει υπερβεί χρο-νικά την εικοσαετία Οι συμβουλές οι επισημάνσεις και οι παρατηρήσεις της ήταν καθοριστι-κής σημασίας για την εκ μέρους μου προσέγγιση του συγκεκριμένου επιστημονικού αντικειμέ-νου ώστε να θεωρώ την Ηώ πραγματική δασκάλα μου σε θέματα ελληνιστικής κεραμικής Η αδιάλειπτη συμμετοχή μου από τότε μέχρι σήμερα σε όλες τις Συναντήσεις εμπνέεται και από τη δική της πίστη και προσήλωση στους στόχους που θέτει κάθε φορά η Επιστημονική Επιτρο-πή μετά από συζήτηση με τους Συνέδρους

Η πιο σημαντική στιγμή της συμμετοχής μου στις Επιστημονικές Συναντήσεις για την Ελλη-νιστική Κεραμική ήταν η διοργάνωση της ΣΤacute Συνάντησης στον Βόλο την άνοιξη του 2000 με κύριο θέμα την ελληνιστική κεραμική στη Θεσσαλία Τότε τα τρία βασικά μέλη της Επιστημο-νικής Επιτροπής η Ηώς Ζερβουδάκη η Στέλλα Δρούγου και ο Γιάννης Τουράτσογλου μου έκαναν τη μεγάλη τιμή να με προτείνουν ως τέταρτο μέλος της Επιτροπής Έτσι μου δόθηκε

12

για πρώτη φορά η ευκαιρία για μια πιο στενή πολύπλευρη και δημιουργική συνεργασία με την Ηώ και με τα άλλα δύο μέλη της Επιτροπής η οποία θεωρώ ότι υπήρξε ανεπανάληπτη εμπει-ρία στη διαδρομή μου ως μέλους της Αρχαιολογικής Οικογένειας Η μεθοδικότητα η αποφα-σιστικότητα και η αυστηρότητα σε ορισμένες περιπτώσεις της Ηούς συνετέλεσαν στην επιτυ-χία και της ΣΤacute Συνάντησης

Σήμερα στην έναρξη των εργασιών της Ηacute Επιστημονικής Συνάντησης για την Ελληνιστι-κή Κεραμική η Ηώς Ζερβουδάκη δεν είναι μαζί μας σαν φυσική παρουσία Η απουσία της εί-ναι οδυνηρά αισθητή όμως το πνεύμα της βρίσκεται κοντά μας και εξακολουθεί να μας εμπνέ-ει ώστε να συνεχίσουμε το Έργο στο οποίο εκείνη είχε αφιερώσει σημαντικό μέρος των δημι-ουργικών δραστηριοτήτων της

APΓYPOYΛA ΔOYΛΓEPH-INTZEΣIΛOΓΛOY

13

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Λ ΖΑΧΟΣ - ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗ Ηacute Επιστημονική Συνάντηση για την ΕλληνιστικήΚεραμική 19-21

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ

ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΙΑΜΠΗ Η οικονομία της βορειοδυτικής Ελλάδας κατά την ελληνιστική περίοδο Ήπειρος Ακαρνανία και Αιτωλία νησιά του Ιονίου 25-62

ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Κεραμική ελληνιστικών χρόνων από δημόσιο κτίριο της Αμβρακίας 63-67

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ Ταφικά σύνολα πρώιμης και μέσης ελληνιστικής περιόδου από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας 68

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Ελληνιστική κεραμική από οικία της Αμβρακίας Πινάκια και ανάγλυφοι σκύφοι 69-83

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣ - ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ Ελληνιστική κεραμική από τη νεκρόπολη του Ορράου 84

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥ Ελληνιστική κεραμική από δημόσιο κτίριο στην ακρόπολη laquoΜεγάλου Γαρδικίουraquo στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων 85-95

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣΕλληνιστική κεραμική από τη δυτική στοά της αγοράς στον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 96

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ Ελληνιστική κεραμική από τα Γίτανα 97-108

ΓΑΡΥΦΑΛΙΑ ΜΕΤΑΛΛΗΝΟΥ Ελληνιστική κεραμική από το ταφικό μνημείο στη Ρίζιανη 109

ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΛΑΜΠΡΟΥ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΡΟΣΟΥ Ελληνιστική κεραμική από την ανασκαφή τάφων στο νεκροταφείο και την ευρύτερη περιοχή της Ντόλιανης (αρχαία Φανοτή) 110

ANNA GAMBERINI Hellenistic Fine Ware Finds in Phoinike (Kaonia) Local Production and Imports 111-115

DHIMITER CONDI Hellenistic Pottery from Butrint 116

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗ Ερυθρόμορφες λήκυθοι υστεροκλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων σε τάφους της Αιτωλοακαρνανίας Πρώτη παρουσίαση 117-124

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕΡΜΠΕΤΗ - ΤΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ Ελληνιστική κεραμική από το νεκροταφείο των Οινιαδών 125-132

ELIZABETH A BOLLEN The Hellenistic Pottery of Kalydon and Chalkis Aitolias 133-138

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ Ελληνιστική παιδική ταφή από τη βόρεια νεκρόπολη της αρχαίας Κέρκυρας 139

ΓΟΥΛΙΕΛΜΑ-ΚΥΡΙΑΚΗ ΑΥΓΕΡΙΝΟΥ Δύο κλειστά ταφικά σύνολα από την Κέρκυρα και τους Παξούς 140

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑ Ελληνιστική κεραμική laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo από το βόρειο νεκροταφείο της Λευκάδας 141-150

MARIA DEOUDIΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ Die spaumltklassisch- hellenistisches Tafel- und Essgeschirr aus der Houmlhle- Loizos aus Ithaka 151-157

CATHERINE MORGAN Change and Continuity The Nature of Roman Influence in the Hellenistic Ceramic Assemblages of Northern Ithaka 158

Α ΣΩΤΗΡΙΟΥ ΚΑ Ελληνιστική κεραμική από το βόρειο νεκροταφείο της Σάμης 159

Α ΣΩΤΗΡΙΟΥ ΚΑ Ελληνιστική κεραμική από το νότιο νεκροταφείο της Σάμης 160

ΡΩΞΑΝΗ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΡΟΣΟΥ Εικονογραφικά μοτίβα στα αγγεία της ελληνιστικής περιόδου από τη ΒΔ Ελλάδα 161

ΝΙΚΟΣ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ Ελληνιστική κεραμική από την πόλη της Ζακύνθου 162

ANTONIA SERRITELLA Poseidonia-Paestum La ceramica a vernice nera dallrsquo ekklesiasterion 163-174

FABIO MOSCA - PAOLA PUPPO Dinamiche commerciali nel Mediterraneo Occidentale La ceramica megarese a Malta 175-180

STEPHAN G SCHMID Imported Mould Made Bowls from Enseacuterune (France) and the Long Distance Trade in the Hellenistic Mediterranean 181-188

KARL GERHARD HEMPEL Hellenistische Keramik in Apulien 189

14

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΡΑΙΚΟΣΌροι και συνθήκες της μετάβασης στην κεραμική των ελληνιστικών χρόνων Το παράδειγμα της Βέροιας 190

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 191-204

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 205-233

ΦΑΝΟΥΡΙΑ ΔΑΚΟΡΩΝΙΑ Λοκρική laquoterra sigillataraquo 234

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗ Αιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 235-243

ΕΛΕΝΗ ΣΑΡΡΗ Κλειστά σύνολα ελληνιστικής κεραμικής από το Άργος 244

HORST SEILHEIMER Die hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 245-256

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥ Ερμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 257-262

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗ Ύστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 263-274

VERONIKA MITSOPOULOS-LEON Einige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 275-283

ANNETTE PEIGNARD-GIROS Vases agrave parois fines trouveacutes dans les fouilles de Deacutelos problegravemes de typologie et de chronologie 284

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥ Ελληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 285-290

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗ Εργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 291-300

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗ Πρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 301-312

LARS HEINZE Attic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 313-318

BILLUR TEKKOumlK Hellenistic Period Pottery Production at Troy 319

CHRISTINE ROGL Ephesos und seine Reliefbecher Eine Analyse der Produktion und Verbreitung 320

NINA FENN Priene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 321-322

ERTEKIN M DOKSANALTI Three Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 323-336

PATRICIA KOumlGLER Knidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the LateHellenism 337-340

ADELE FEDERICA FERRAZZOLI The Hellenistic Pottery from the Excavation of Elaiussa Sebaste in Cilicia (Turkey) 341

LEVENT ZOROĞLU Transition from the Persian to the Ptolemaic Periods the Late Classical and Early Hellenistic Tomb Contexts from Kelenderis in Rough Cilicia 342

MEHMET TEKOCAK Evaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 343-349

EWDOKSIA PAPUCI-WŁADYKA Closed Deposit from the Cistern South of the Villa of Theseus in Nea Paphos Cyprus 350

DALIT REGEVThe Phoenician Origins of Eastern Sigillata A 351-363

SABINE LADSTAumlTTERBecoming Greek ndash Staying Egyptian A Pottery Contribution to the Hellenisation of Upper Egypt 364-365

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 369-374

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥ Πρώιμη ελληνιστική κεραμική τάφων από το Δημαριό Άρτας 375

COLETTE BEESTMAN-KRUYSHAAR City and Countryside The Pottery of New Halos Thessaly 376

ΠΟΛΥΞΕΝΗ ΑΔΑΜ ΒΕΛΕΝΗ Η οικοσκευή αγροτικού συγκροτήματος στην Ασπροβάλτα 377

VERA BITRAKOVA GROZDANOVA - NADA POČUČA KUZMANNotes sur la ceacuteramique des neacutecropoles de la ville de Lychnidos et de sa reacutegion 378

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPO Recenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 381-388

SILVANA BLAZEVSKA Pottery Production in the Lower Vardar Valley Characteristics Diffusion and Relationship 389

15

OCTAVIAN BOUNEGRU Pergame La dynamique spatiale de la production ceacuteramique fine agrave lrsquoeacutepoque helleacutenistique 390

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗ Αποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 393-397

MARIA TRAPICHLER Cooking Vessels and Cooking Devices from Velia Southern Italy The Development from Hellenistic to Roman Times 398

BASHKIM VREKAJ Leacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 399-406

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑ Τυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 407-424

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥ Ευβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 425-439

ELIZABETH LANGRIDGE-NOTI Between East and West Plaketten-vases in Laconia 440

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥ Το αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 441-466

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ Πήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 467-474

DENIS ZHURAVLEV Hellenistic Lamps of the Bosporan Kingdom 475

VASILICA LUNGU Amphores pseudo-panatheacutenaiumlques helleacutenistiques Approches de lrsquoarcheacuteologie en mer Noire 476

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗ Από τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 477-485

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETI La ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 489-500

ΕΦΗ ΣΑΡΑΝΤΗ Στρωματογραφημένη κεραμική από το οικόπεδο ιδιοκτησίας Ν Παπαβασιλείου στη Ναύπακτο 501

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΚΑΛΛΙΝΤΖΗ - ΚΥΡΙΑΚΗ ΧΑΤΖΗΠΡΟΚΟΠΙΟΥ - ΜΑΡΙΑ ΧΡΥΣΑΦΗ Στρωματογραφική έρευνα στο νότιο περίβολο των Αβδήρων Δυνατότητες ιστορικής ερμηνείας των ανασκαφικών δεδομένων 502

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥ Ο laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 503-513

ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΚΑΜΑΤΗΣ Αγορά Πέλλας Κλειστό σύνολο δημόσιου πηγαδιού 514

ΠΟΛΥΞΕΝΗ ΜΠΟΥΓΙΑ Κεραμική από υστεροελληνιστικό στρώμα καταστροφής στην Ηράκλεια Τραχινία 515

ΚΥΡΙΑΚΗ ΚΑΛΛΙΓΑ Ελληνιστική Θήβα η κεραμική της laquoΟικίας Βraquo και τα νέα στοιχεία για την παρουσία των Ρωμαίων στη Βοιωτία 516

SUSAN I ROTROFF The Pottery from the Agora Bone Well 517-527

GUY SANDERSA Re-examination of the South Stoa Wells at Corinth 528

SARAH A JAMES Νέα χρονολόγηση της κορινθιακής ελληνιστικής επιτραπέζιας κεραμικής Ο αγρός της Παναγίας 529-534

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZA Eastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 535-545

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΕΝΗ Χρονολογικά προβλήματα της ελληνιστικής κεραμικής σε συνάρτηση με τα νομίσματα σε κλειστά σύνολα ευρημάτων και στη στρωματογραφία 546

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥ Κλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 549-554

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣ Τρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 555-564

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ Ταφικά ευρήματα από τα Πλαίσια του Νομού Ιωαννίνων 565

ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΛΑΜΠΡΟΥ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΡΟΣΟΥ Κεραμική της ελληνιστικής περιόδου από την Ντόλιανη (αρχαία Φανοτή) 566

ΕΛΠΙΔΑ ΣΑΛΤΑΓΙΑΝΝΗ Αγγεία μεταφοράς και αποθήκευσης (αμφορείς πίθοι) από το Δυμόκαστρο (αρχαία Ελίνα) 567

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗ - ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΥ Ανάγλυφη ελληνιστική κεραμική από τον αρχαιολογικό χώρο Δυμοκάστρου Θεσπρωτίας 568

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 569-572

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥ Ελληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 573-580

16

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑ Σύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 581-588

FRANZISKA LANG - LAZAROS KOLONAS ET ALPortable ED-RFA (P-ED-XRF) Neue Wege der Keramikforschung in Akarnanien (Westgriechenland) - Vorlaumlufige Ergebnisse 589-596

GREGOR DOumlHNER Stratos (Akarnania) Technological Aspects of Ceramic Production 597-601

ΛΑΜΠΡΙΝΗ ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΥ - ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΒΑΣΙΟΣ Τεφροδόχα αγγεία από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 602 NICO SCHWERDT Keramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 603-609

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗ - ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣ Ελληνιστική κεραμική από κλειστά ταφικά σύνολα πόλεων της παράλιας και κεντρικής Αιτωλίας 610

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ Ελληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 611-615

ΒΑΣΩ ΤΣΑΝΤΗΛΑ Ταφικά σύνολα από τη laquoΒαρναρράχηraquo (ανατολικό νεκροταφείο) της Ναυπάκτου Αιτωλοακαρνανίας 616

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ Ένας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 617-622

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗ Ελληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 623-630

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ - ΛΥΔΙΑ ΜΑΛΑΤΑΡΑΠαρατηρήσεις στην τυπολογία και τη χρήση κανθάρων και ληκύθων από τη Δυτική Ελλάδα 631-634

ΜΑΡΙΑ ΚΑΜΟΥΛΑΚΟΥ Ελληνιστική κεραμική από νεκροταφεία της Λειβαθούς Κεφαλληνίας 635

FABIANA FABBRI The Podere Cannicci Hellenistic Votive Deposit (Paganico Grosseto ndash Italy) 636

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣ Ελληνιστική κεραμική από τη ΒέροιαΤο οικόπεδο Νιώπα 637-638

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗ Κλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 639-646

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗ Τοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 647-657

EDUARD SHEHI Les vases de lrsquoArteacutemision de Dyrrhachion eacutetude preacuteliminaire 658

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣ Ελληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 659-660

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 661-667

CHRISTINE ROGL Multifunktionalitaumlt durch Formenwandel am Beispiel der hellenistischen Reliefbecher 668

CHRISTA SCHAUER Ein Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 669-676

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗ Κλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 677-684

ΕΙΡΗΝΗ ΓΑΒΡΙΛΑΚΗ Ένα ελληνιστικό σύνολο από την αρχαία Λάππα στην ενδοχώρα του Nομού Ρεθύμνης 685

ΝΤΟΡΑ ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΟΥ Ένα κλειστό σύνολο αμφορέων από την Κω 686

SUHAL SAĞLAN A Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 687-698

KRZYSZTOF DOMŻALSKILate Hellenistic Common Pottery Production Centre in Porphyreon (Lebanon) on the Levantine Coast 699

SERGEY SOLOVYOV The Hellenistic Ceramic Assemblage in the Closed Deposit from Asiatic Bosporus (Taman Peninsula Russia) 700

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKO Ancient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 701-702

IRINA VDOVICHENKO - ALEXANDER YERMOLIN The Hellenistic Ceramics (Late 4th-2nd Cent BC) from the Rescue Excavation of the Panticapeum in 2004-2007 703

TATIANA EGOROVA Black-glazed Ceramics of Chersonnesos Manufacture from the Sites of the North-Western Crimea 704

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHIN A Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 705-716

ΣΥΝΟΨΗ - SUMMARY

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥ Σύνοψη των εργασιών της Ηacute Επιστημονικής Συνάντησης για την Ελληνιστική Κεραμική 719-721

STELLA DROUGOU8th Scientific Meeting on Hellenistic Pottery 722-724

17

ΣYNTOMOΓPAΦIEΣ - BIBΛIOΓPAΦIA

Eκτός από τις καθιερωμένες συντομογραφίες χρησιμοποιούνται και οι ακόλουθες

Α΄ΕλλΚερ Α΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική Ιωάννινα 1986 Ιωάννινα 1989

Agora IV RH Howland Greek Lamps and their Survivals The Athenian Agora IV Princeton New Jersey 1958

Agora V HS Robinson Pottery of the Roman Period Chronology The Athenian Agora V Princeton New Jersey 1959

Agora XII BA Sparkes - L Talcott Black and Plain Pottery of the 6th 5th and 4th Centuries BC The Athenian Agora XII Princeton New Jersey 1970

Agora XXII SI Rotroff Hellenistic Pottery Athenian and Imported Moldmade Bowls The Athenian Agora XXII Princeton New Jersey 1982

Agora XXIX SI Rotroff Hellenistic Pottery Athenian and Imported Wheelmade Table Ware and Related Material The Athenian Agora XXIX Princeton New Jersey 1997

Agora XXXIII SΙ Rotroff Hellenistic Pottery The Plain Wares The Athenian Agora XXXIII Princeton New Jersey 2006

Ακαμάτη Τάφοι Πέλλας Μ Λιλιμπάκη-Ακαμάτη Λαξευτοί θαλαμωτοί τάφοι της Πέλλας Αθήνα 1994Ακαμάτης Μήτρες ΙΜ Ακαμάτης Πήλινες μήτρες αγγείων από την Πέλλα Θεσσαλονίκη 1985 (α΄ έκδ) Πέλλας Αθήνα 1993 (βacute έκδ) Alt Aumlgina II E Walter-Karydi -W Felten - R Smetana-Scherer Spaumltklassische und hellenistische Keramik

Alt Aumlgina II1 1982Β΄ΕλλΚερ Β΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Ρόδος 22-25 Μαρτίου

1989 Αθήνα 1990Bruneau 1970 Ph Bruneau Tombes drsquoArgos BCH 94 (1970) 437-531Γ΄ΕλλΚερ Γ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Θεσσαλονίκη 24-2 Σεπτεμ-Γ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Θεσσαλονίκη 24-2 Σεπτεμ-

βρίου 1991 Αθήνα 1994Corinth IV II O Broneer Terracotta Lamps Corinth IV II Cambridge Massachusetts 1930Corinth VII III GR Edwards Corinthian Hellenistic Pottery Corinth VII III Princeton 1975Δ΄ΕλλΚερ Δ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Μυτιλήνη Μάρτιος 1994

Αθήνα 1997Deacutelos XXVI Ph Bruneau Les lampes Deacutelos XXVI Paris 1965Deacutelos XXVIΙ Ph Bruneau Lrsquoicirclot de la maison des comeacutediens Deacutelos XXVIΙ Paris 1970Deacutelos XXXI A Laumonier La ceacuteramique helleacutenistique agrave reliefs 1 Ateliers ldquoioniensrdquo Deacutelos XXXI Paris

1977Demetrias I V Milojčić - D Theocharis (εκδ) Die Deutschen Archaumlologischen Ausgrabungen in Thessalien

Demetrias I Bonn 1976Δρούγου Λύχνοι Πέλλας Στ Δρούγου Ανασκαφή Πέλλας 195-1964 Οι πήλινοι λύχνοι Αθήνα 1992Δρούγου 2005 Στ Δρούγου Βεργίνα Τα πήλινα αγγεία της Μεγάλης Τούμπας Αθήνα 2005Δρούγου - Τουράτσογλου Στ Δρούγου - Γ Τουράτσογλου Ελληνιστικοί λαξευτοί τάφοι Βεροίας Αθήναι 1980 Τάφοι Βεροίας Drougou - Touratsoglou 1991 St Drougou - I Touratsoglou Hellenistische Keramik aus Makedonien Chronologische Indizien

AntK 34 (1991) 13-21Ε΄ΕλλΚερ Ε΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Αθήνα 2000Ελεύθερνα ΙΙ2 Θ Καλπαξής - Α Furtwaumlngler - A Schnapp κά (εκδ) Ελεύθερνα Τομέας ΙΙ Ένα ελληνι-

στικό σπίτι (laquoΣπίτι Αraquo) στη θέση Νησί Ρέθυμνο 1994ΕλλΚερ Αιγαίου Ελληνιστική κεραμική από το Αιγαίο Hellenistic Pottery from the Aegean Μυτιλήνη 1994ΕλλΚερ Ηπείρου Ελληνιστική κεραμική από την Ήπειρο την Αιτωλοακαρνανία και τα Ιόνια νησιά Αιτωλοακαρνανίας Αθήνα 2009 Ιονίων νησιών ΕλλΚερ Θεσσαλίας Ελληνιστική κεραμική από τη Θεσσαλία Βόλος 2000ΕλλΚερ Κρήτης Ελληνιστική κεραμική από την Κρήτη Χανιά 1997

18

ΕλλΚερ Μακεδονίας Ελληνιστική κεραμική από τη Μακεδονία Hellenistic Pottery from Macedonia Θεσσαλονίκη 1991

ΕλλΚερ Πελοποννήσου Ελληνιστική κεραμική από την Πελοπόννησο Αίγιο 2005Ephesos IX V Mitsopoulos-Leon Die Basilika am Staatsmarkt in Ephesos Kleinfunde 1 Keramik

hellenistischer und roumlmischer Zeit Forschungen in Ephesos IX iiii Wien 1991Eretria II IR Metzger Die hellenistische Keramik in Eretria Eretria Ausgrabungen und Forschungen

II Berne 1969 Eretria IX K Gex Rotfigurige und weissgrundige Keramik Eretria Ausgrabungen und Forschungen IX

Lausanne 1993Ζ΄ΕλλΚερ Ζ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Αίγιο 4-9 Απριλίου 2005

Αθήνα 2011Θέμελης - Τουράτσογλου Π Γ Θέμελης - ΓΠ Τουράτσογλου Οι τάφοι του Δερβενίου Αθήνα 1997 Τάφοι Δερβενίου Θέματα Ελληνιστικής Θέματα Ελληνιστικής Κεραμικής στην Αρχαία Μακεδονία Topics on Hellenistic Κεραμικής Pottery in Ancient Macedonia Αθήνα 2012Georgiadou Totenkult und A Georgiadou Totenkult und elische Grabkeramik spaumltklassischer und hellenistscher Zeit elische Grabkeramik Thessaloniki 2005Gortina I A di Vita (επιμ) Gortina I Monografie della Scuola Archeologica Italiana di Atene e delle

Missioni Italiene in Oriente III Roma 1988Hayes 1985 JW Hayes Sigillate Orientali Enciclopedia dellrsquoArte Antica classica e orientale Atlante

delle forme ceramiche II Ceramica fine romana nel Bacino Meditteraneo (tardo ellenismo e primo impero) Roma 1985 1-96

Kabirion III U Heimberg Die Keramik des Kabirions Das Kabirenheiligtum bei Theben III 1982Καλτσάς 1983 Ν Καλτσάς Από τα ελληνιστικά νεκροταφεία της Πύλου ΑΔ 38 (1983) Μελέτες 1-77Kerameikos ΙΧ U Knigge Der Suumldhuumlgel Kerameikos ΙΧ Berlin 1976Kerameikos XI J Scheibler Griechische Lampen Kerameikos XI Berlin 1976Labraunda I P Hellstroumlm Pottery of Classical and Later Date Terracotta Lamps and Glass Labraunda II

1 Lund 1965Meacutedeacuteon V C Vatin - P Bruneau - C Rolley - T Hackens Tombes helleacutenistiques objets de meacutetal monnaies

Meacutedeacuteon de Phocide V Paris 1976Milet V1 AU Kossatz Funde aus Milet 1 Die megarischen Becher Milet V1 Berlin 1990Morel 1981 J-P Morel Ceacuteramique campanienne Les formes BEFAR 244 Roma 1981 19942Olynthus V DM Robinson Excavations at Olynthus Mosaics Vases and Lamps of Olynthus found in 1928

and 1931 Olynthus V Baltimore 1933Olynthus XIII DM Robinson Vases found in 1934 and 1938 Olynthus XIII Baltimore 1950Paphos III JW Hayes The Hellenistic and Roman Pottery Paphos III Nicosia 1991PergForsch 2 J Schaumlfer Hellenistische Keramik aus Pergamon Pergamenische Forschungen 2 Berlin 1968PergForsch 6 C Meyer-Schlichtmann Die Pergamenische sigillata aus der Stadtgrabung von Pergamon

Mitte 2 Jh v Chr - Mitte 2 Jh n Chr Pergamenische Forschungen 6 Berlin 1988Samaria-Sebaste III JC Crowfoot - GM Crowfoot - KM Kenyon Samaria-Sebaste Reports of the Work of the

Joint Expedition in 1931-1933 and of the British Expedition in 1935 No3 - The Objects from Samaria London 1957

ΣΤ΄ΕλλΚερ ΣΤ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική Βόλος 1-23 Απριλίου 2000 Αθήνα 2004

Stobi V Anderson-Stojanović Stobi The Hellenistic and Roman Pottery Princeton 1992Tarsus I H Goldman (εκδ) Excavations at Gozlu Kule Tarsus Vol I The Hellenistic and Roman

Periods Princeton 1950Thompson 1934 HA Thompson Two Centuries of Hellenistic Pottery Hesperia 3 (1934) 316-480 (reprinted in

HA Thompson - DB Thompson - S Rotroff Hellenistic Pottery and Terracottas Princeton 1987)UM LH Sackett (εκδ) Knossos From Greek City to Roman Colony Excavations at the Unexplored

Mansion II BSA Suppl 21 1992

661

Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα

Γιάννης Χαιρετάκης

Εισαγωγή

Τὴν δὲ νῦν [πόλιν] ἐν κόλπῳ κειμένην ἐπὶ χερρονησοειδοῦς τόπου συνάπτοντος πρὸς τὴν Ἀττικήν Με αυτά τα λόγια προσδιορίζει ο Στράβωνας (Γεωγρ ΙΧ 19) τη θέση της αρχαίας πόλης η οποία ταυτίζεται με το σημερινό οικισμό του Αμπελακίου Η πόλη με εύφορη γη και προστατευμένο λιμάνι1 ορίζεται στα βόρεια από τη χερσό-νησο της Πούντας και στα νότια από τη χερσόνησο της Κυνόσουρας Λίγα όστρακα μαρτυρούν εγκατάσταση στο Αμπελάκι ήδη από τα προϊστορικά χρόνια2 ενώ η ακμή του οικισμού τοποθετείται γύρω στο 570 πΧ μετά δηλαδή από την επιτυχή προσάρτηση της Σαλαμίνας στην Αθήνα (Πλούτ Σόλων Χ) Τις τελευταίες δεκαετίες ανασκαφές σωστικού χαρακτήρα έχουν δώσει σημαντικές πληροφορίες για την οργάνωση του οικισμού και την τοπογραφία της πόλης Κατά την ελληνιστική περίοδο οι οικίες καταλαμβάνουν τη νότια κλιτύ της χερσονήσου της Πούντας ενώ εργαστηριακού χαρακτήρα δομές τοποθετούνται στο δυτικότερο τμήμα της πόλης σε επαφή με το δυτικό σκέλος των τειχών3 Δημόσια κτίσματα τα οποία είδε ο Παυσανίας ( 5 και 1) δεν έχουν εντο 5 και 1) δεν έχουν εντο 5 και 1) δεν έχουν εντο-πιστεί και θα πρέπει να αναζητηθούν στο καταβυθισμένο σήμερα τμήμα του οικισμού ενώ ιερό της Βενδίδος σε προϋπάρχουσα μάλλον θέση ιερού της Αρτέμιδος τοποθετείται στην κορυφή της χερσονήσου της Πούντας4

Το ιστορικό πλαίσιο (3187-μέσα 3ου αι πΧ)

Το 187 πΧ ο Κάσσανδρος ύστερα από laquoπροδοσίαraquo των Σαλαμινίων προς τους Αθηναίους (Παυσ Ι 52) κυριεύει τη Σαλαμίνα και εγκαθιστά φρουρά η οποία παραμένει έως το 07 πΧ οπότε και ο Δη-

Θερμές ευχαριστίες οφείλω στην Δρ Ι Δεκουλάκου Επίτιμη Διευθύντρια Αρχαιοτήτων για την άδεια μελέτης του κεραμικού υλικού που προέρχεται από τις ανασκαφές που διενήργησε στη Σαλαμίνα Επίσης στον Π Δεδεβέση για τη συ-ντήρηση των λίθινων και κεραμικών ευρημάτων καθώς και στην Ά Κάττουλα υπεύθυνη αρχαιολόγο Σαλαμίνας και το προσωπικό του Μουσείου Σαλαμίνας για κάθε διευκόλυνση στη μελέτη του υλικού Η συντήρηση της κεραμικής χρημα-τοδοτήθηκε από το ίδρυμα Ψύχα και το Mediterranean Archaeological Trust UK

1 Σκύλαξ Περίπλους 57 κατὰ τοῦτό ἐστι Σαλαμὶς νῆσος καὶ πόλις καὶ λιμήν2 MG Taylor Salamis and the Salaminioi The Ηistory of an Unofficial Athenian Demos JC Gieben Amsterdam 1997 110 σημ

14 Γ Χαιρετάκης Το οικόπεδο Ζούγρη στο Αμπελάκι Σαλαμίνας στρωματογραφία και χρονολόγηση Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 5 2011 2527

3 Ι Δεκουλάκου Ανασκαφές στη Σαλαμίνα 19852007 Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 2 2008 12

4 Όπ

662

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

μήτριος ο Πολιορκητής την προσφέρει ως δώρο στους Αθηναίους Ο Δημήτριος επανέρχεται το 295 πΧ για να την κυριεύσει και να τοποθετήσει μακεδονική φρουρά η οποία παραμένει πιθανότατα έως και το 229 πΧ οπότε και το νησί laquoεπανενώνεταιraquo με την Αθή-να μετά την επιτυχή προέλαση του Άρατου αρχηγού της Αχαϊκής Συμπολιτείας (Πλούτ Άρατος 24) Κατά τη διάρκεια του Χρεμω-νίδειου πολέμου (2721 πΧ) η Σαλαμίνα αποτελεί βάση για τον Αντίγονο Γονατά όχι χωρίς επιπτώσεις όπως πληροφορούμαστε από γεγονότα της επόμενης περιόδου Γύρω στο 252 πΧ ο Αλέξαν-δρος γιος του Κρατερού διοικητής της Κορίνθου και της Εύβοι-ας εξεγείρεται ενάντια στον Αντίγονο Γονατά Ο Ηράκλειτος του Ασκληπιάδου ο διοικητής της μακεδονικής φρουράς που έχει ορί-σει ο Αντίγονος Γονατάς στον Πειραιά και μάλλον και στη Σαλαμί-να αναλαμβάνει την επισκευή των τειχών της πόλης (IG 2 1225) για να προετοιμαστεί προφανώς για τον πόλεμο ενάντια στον Αλέξαν-δρο Αυτό το γεγονός μας πληροφορεί έμμεσα ότι τα τείχη ή μέρος αυτών είχαν καταστραφεί παλαιότερα προφανώς την περίοδο του Χρεμωνίδειου πολέμου χωρίς να μπορεί να αποκλειστεί και άλλη καταστροφή σε τμήμα της πόλης ή του νησιού

Ανασκαφικά δεδομένα Tο οικόπεδο Zούγρη

Στη νότια κλιτύ της χερσονήσου της Πούντας5 στη συμβολή των οδών Τεύκρου και Ευρυσάκη ανασκάφηκε το οικόπεδο Ζούγρη έκτασης περίπου 15 στρέμματος6 (εικ 1) Η πρώτη ανθρώπινη παρουσία στην περιοχή που ερευνήθηκε ανάγεται στους μυκηναϊκούς χρόνους αν και δεν έχουν βρεθεί σταθερά κατάλοιπα αυτής της περιόδου7 Κατά τον ο και τον 5ο αι πΧ δημιουργούνται μικρές δομές εργαστηρια-κού και αποθηκευτικού χαρακτήρα ενώ από τα μέσα του 5ου και έως και το 2ο αι πΧ κατασκευάζονται οικίες οι οποίες εγκαταλείπονται στις αρχές του 1ου αι πΧ Η κατωφέρεια του εδάφους προς τον όρμο του Αμπελακίου επέβαλε την ανδηρωτή διάταξη των οικιών οι οποί-ες ανοικοδομούνται προσθετικά από Ν προς Β Τα όστρακα παλαιο-

5 Για τη θέση και τις ανασκαφές βλ Ι Δεκουλάκου Ανασκαφικές έρευνες στην Σαλαμίνα στο Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου (επιμ) Αργοσαρωνικός Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αργοσαρωνι-κού Πόρος 26-29 Ιουνίου 1998 τόμ Β´ Αθήνα 200 2944 και Ι Δεκουλάκου Σωστικές ανασκαφικές έρευνες στην Σα-λαμίνα προφορική ανακοίνωση στο laquoΒacute Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Το έργο μιας δεκαετίας 1994200 1820 Δεκεμβρίου 200raquo Ι Δεκουλάκου όπ (υποσημ )

6 Τα σχέδια των εικόνων 1 και 2 έχουν γίνει από τους Ε Τόλια Ν Μαστρονικόλα Γ Ορεστίδη και τον γράφοντα 7 Γ Χαιρετάκης όπ (υποσημ 2)

Εικ 1 Κάτοψη της ανασκαφής στο οικόπεδο Ζούγρη Με βέλος δηλώνεται η θέση του απορριμματικού αποθέτη

663

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

χριστιανικών βυζαντινών και μεταβυζαντινών χρό-νων που περισυνελέγησαν μαρτυρούν χρήσεις του χώρου και αυτές τις περιόδους

Στα μέσα του ου αι πΧ γίνεται ένας εκτεταμέ-νος καθαρισμός της περιοχής όπως μαρτυρά απορ-ριμματικός αποθέτης8 που ερευνήθηκε στο ανασκα-φικό τετράγωνο 0 (εικ 2) Η απορριμματική αυτή πρακτική αποτελεί μέρος μιας οργανωμένης και γε-νικότερης εκκαθάρισης της περιοχής για τη δημι-ουργία ανδήρων και την κατασκευή οικιών κάτω από ένα νέο πολεοδομικό σχεδιασμό Η τελευταία χρονολογικά κεραμική του αποθέτη ανήκει στο βacute τέταρτο του ου αι πΧ αλλά δεν μπορεί να προσ-διοριστεί με ακρίβεια πότε έγινε η εκκαθάριση της περιοχής και η επακόλουθη απόρριψη αν έγινε δη-λαδή μετά το 21 πΧ ή αργότερα και πότε η ανοι-κοδόμηση της νέας οικίας αμέσως μετά την απορ-ριμματική πρακτική ή αργότερα Είναι σημαντικό να ειπωθεί ότι στο υλικό του αποθέτη δεν υπάρχουν ίχνη που να δηλώνουν κάποια βίαιη καταστροφή Επίσης η ανοικοδόμηση νέων οικιών στα μέσα του ου αι πΧ που συνοδεύεται και από τη δημιουργία δρόμου πλ 550 μ στο μέσον περίπου του οικοπέ-δου αποτελεί ένδειξη για την ανάγκη στέγασης μεγαλύτερου αριθμού κατοίκων στην πόλη ίσως υπό το φόβο νέων απειλών

Η κεραμική

Η κεραμική που παρουσιάζεται εδώ προέρχεται από τον απορριμματικό αποθέτη9 (Πίν 220β δη 221α δστ) και από τα υποστρώματα των οικιών (Πίν 220α γ 221βγ στ12) στα οποία συγκεντρώθηκε κε-ραμική ως γέμισμα για τη δημιουργία των ανδήρων Στην πλειονότητά της είναι εισηγμένη από την Αθή-να και σε λίγες μόνο περιπτώσεις μπορούμε να διακρίνουμε μη αττική κεραμική ενώ δεν αναγνωρίζε-ται τοπική παραγωγή

Στη μελαμβαφή κεραμική ξεχωρίζουν οι τριφυλλόστομες οινοχόες οι οποίες δεν παρουσιάζουν με-γάλη διαφοροποίηση στην τομή τους έχουν δακτυλιόσχημη βάση σιγμοειδές σώμα και ψηλό λαιμό Συ-

8 Ο αποθέτης είναι διανοιγμένος στο βραχώδες πέτρωμα της Πούντας και έχει σχήμα ανεστραμμένου κώνου Στον άξονα ΒΝ έχει διάμετρο 180 μ ενώ στον άξονα ΑΔ ερευνήθηκε για 2 μ καθώς πάνω σε αυτόν ιδρύθηκε τοίχος με-ταγενέστερης οικίας

9 Ο αποθέτης περιείχε όστρακα αγγείων θαλασσινά όστρεα και λίγα λιθάρια μικρού και μεσαίου μεγέθους Οικοδομι-κό υλικό πέρα από λίγα τμήματα βοτσαλωτών δαπέδων δεν υπήρχε στο γέμισμά του Περιείχε κολουροκωνικές και πυ-ραμιδόσχημες αγνύθες τμήματα κεραμίδων λακωνικού τύπου λίγα οστά ζώων ένα λίθινο αλάβαστρο και μάζες σκωρί-ας Η απόρριψη ήταν ενιαία και δεν παρατηρήθηκε χρονική αλληλουχία στην απόρριψη των στρωμάτων Λίγα όστρακα λύχνου και μελαμβαφών πελικών τοποθετούνται χρονικά στον 5ο αι πΧ ενώ μικρή είναι και η ποσότητα ερυθρόμορ-φων και άλλων αγγείων του α΄ μισού και γ΄ τετάρτου του 4ου αι πΧ Η πλειονότητα της κεραμικής ανήκει στο τελευταίο τέταρτο του 4ουα΄ τέταρτο του ου αι πΧ Μικρότερη είναι επίσης η ποσότητα κεραμικής του β´ τετάρτου του ου αι πΧ Για μια πρώτη παρουσίαση βλ Γ Χαιρετάκης Ο αποθέτης του οικοπέδου Ζούγρη στο Αμπελάκι Σαλαμίνας πρώτα στοιχεία από τη μελέτη της κεραμικής Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 4 2010 1821

Εικ 2 Οικόπεδο Ζούγρη ανασκαφικό τετράγωνο 0 Κάτοψη του απορριμματικού αποθέτη

664

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

χνά είναι ακόσμητες10 (Πίν 220α) ενώ κάποτε φέρουν διακόσμηση με επίθετο λευκό χρώμα όπου στε-φάνια με φύλλα κισσού (Πίν 220β) ή μυρτιάς περιτρέχουν το λαιμό

Οι κάνθαροι κλασικού τύπου αποτελούν την πολυπληθέστερη ομάδα κεραμικής από τον αποθέτη και από τα υπόλοιπα στρώματα αυτής της περιόδου από αυτούς με απλό χείλος11 (Πίν 220γ) έως αυ-τούς με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo στο λαιμό12 (Πίν 220δ) συχνά με χείλος φτιαγ-μένο σε μήτρα Ενδιαφέρον παρουσιάζει η επιγραφή ΗΔ στη βάση κανθάρου του τελευταίου τετάρτου του 4ου αι πΧ13 (Πίν 220ε) η οποία αν δεν σχετίζεται με τον κάτοχο του αγγείου μπορεί να διαβαστεί ως το επίθετο ἡδύς αναφερόμενη στο κρασί που θα περιείχε ἡδύς οἶνος14 Αντίθετα οι κάνθαροι ελλη-νιστικού τύπου είναι συγκριτικά λιγότεροι Άλλα αγγεία πόσεως είναι οι σκύφοι αττικού και κορινθια-κού τύπου όπως τμήμα του σώματος και του χείλους με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύ-οςraquo όπου παριστάνονται στάχυα ανάμεσα σε κλαδιά με αντίρροπα αγκιστροειδή φύλλα των αρχών του ου αι πΧ15 (Πίν 220στ)

Στα μικρά ανοικτά αγγεία τη δεύτερη πολυπληθέστερη ομάδα αποτελούν οι φιάλες και τα φιαλίδια με δακτυλιόσχημη βάση και με έσω ή έξω νεύον χείλος16 (Πίν 220ζη) Συχνά στο εσωτερικό γύρω από τον πυθμένα φέρουν εμπίεστα ανθέμια που περιβάλλονται από δακτύλιο με στικτή διακόσμηση (rouletting) Την εικόνα συμπληρώνουν πινάκια και ιχθυοπινάκια Το σχεδόν πλήρες ιχθυοπινάκιο από τον αποθέτη (Πίν 221α) έχει δακτυλιόσχημη βάση ενώ δύο εδαφόχρωμες ταινίες υπάρχουν γύρω από το ημισφαιρι-κό κοίλωμα στον πυθμένα και στην περιφέρεια17

Στην υπόλοιπη κεραμική περιλαμβάνονται πυξίδες μυροδοχεία λήκυθοι λύχνοι σκεύη τελετουργικών πυρών κά Κάλυμμα πυξίδας (Πίν 221β) του τύπου Β της Αθηναϊκής Αγοράς18 έχει κυλινδρικό τοίχω-μα και κωνικό θόλο με πλατύ περίγυρο Ο περίγυρος διαχωρίζεται από το θόλο με εδαφόχρωμη ταινία ενώ ανάλογη ταινία διαχωρίζει το θόλο από χαμηλό έξαρμα στην κορυφή του Στη στεφάνη της θολω-τής επιφάνειας υπάρχει διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo με περιδέραιο από λογχόσχημα φύλλα από επίθετο αραιωμένο πηλό Ανάλογα καλύμματα προέρχονται από τάφο στο Αμπελάκι όπου το περιδέραιο από λογχόσχημα φύλλα εναλλάσσεται με περιδέραιο από προβασκάνια19 Το μελαμβαφές μυροδοχείο (Πίν 221γ) με χαμηλή δισκοειδή βάση ατρακτόσχημο σώμα και κοντό λαιμό που καταλή-γει σε πλατύ λοξότμητο χείλος φέρει δύο εδαφόχρωμες ταινίες στον ώμο20 Από τους λύχνους της περι-όδου αυτής από τον αποθέτη ένας ανήκει στον τύπο 2 D της Αθηναϊκής Αγοράς21 ένας στον τύπο 27 Α και οι υπόλοιποι στον τύπο 25 (25 Α 25 Β 25 Β rie 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το διrie 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το διrie) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι-

10 Agora XXX εικ 4 αριθ 47 πίν 4 11 Όπ εικ 4 αριθ 118 πίν 2 12 Όπ εικ 5 αριθ 2425 πίν 13 Όπ εικ 4 αριθ 810 πίν 1 14 Σε βάση κύλικας τύπου bolal του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμbolal του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμ του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμ-

ματα WK Kovacovic Die Eckterrasse an der Graumlberstrasse des Kerameikos Kerameikos XV Berlin 1990 1 αριθ S9 Σε βάση κανθάρου του β´ μισού του 4ου αι πΧ στην Ολβία αναγράφονται τα τρία πρώτα γράμματα AS Rujaeva ldquoGraffitirdquo στο NA Lejunkaja P G Bilde JM Hoslashjte VV Kraivina SD Kryžickij (επιμ) The Lower City of Olbia (Sector NGS) in the 6th Century BC to the 4th Century AD Vol 12 Aarhus Univerity Press 2010 508 αριθ S45 Ενιαία λέξη ἡδύοινος αναγράφε-ται στο σώμα κανθάρων από την Κόρινθο Corinth V αριθ 454 και 512

15 Agora XXX εικ 12 αριθ 155 πίν 15 Σ Ελευθεράτου (επιμ) Το Μουσείο και η ανασκαφή Ευρήματα από τον χώρο ανέγερσης του Νέου Μουσείου Ακρόπολης Οργανισμός Ανέγερσης Νέου Μουσείου Ακρόπολης Αθήνα 200 αριθ 121

16 Πίν 220ζ Agora XXX εικ 5 αριθ 1055105 πίν 78 Πίν 220η1 Agora XXX εικ 2 αριθ 980 Πίν 220η2 Agora XXX εικ 59 αριθ 89871 πίν 72

17 Agora XXX εικ 50 αριθ 710711 πίν 18 Όπ 18919019 ΜΙ Πωλογιώργη Χάλκινα κάτοπτρα από τη Σαλαμίνα ΑΕ 14 (2007) 171920 Agora XXX εικ 72 αριθ 11 πίν 85 21 Agora V

5

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

άστημα από το β´ μισό του 4ου έως το α΄ μισό του ου αι πΧ Στα τελετουργικά σκεύη περιλαμβάνονται μικκύλα φιαλίδια και λεκανίδες χαρακτηριστικά αγγεία των τελετουργικών πυρών έθιμο το οποίο έχει αναγνωριστεί και στη Σαλαμίνα22

Η άβαφη κεραμική περιλαμβάνει φιάλες λεκάνες και λεκανίδες με προχοές και πλαστικές διαμορφώ-σεις οινοχόες κάποιες με μελανόγραφη διακόσμηση23 κά Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι επι-τραπέζιοι αμφορείς με ωοειδές σώμα έξω νεύον χείλος και λαβές που ξεκινούν από πλαστικό δακτύ-λιο που περιτρέχει το λαιμό (Πίν 221δε) χαρακτηριστικό που τις εντάσσει στον Τύπο 2 της Αθηναϊκής Αγοράς24 Η σχεδόν ωοειδής τομή του σώματος δεν αλλάζει σε όλο τον ο αι πΧ όπως διαπιστώνου-με από ακέραια παραδείγματα στη Σαλαμίνα και την Αθήνα και το ύψος τους κυμαίνεται ανάμεσα στα 020 με 04 μ Σε τάφους στα Μέγαρα25 έχουν βρεθεί και μικρότερου μεγέθους αμφορείς όπου το ύψος τους κυμαίνεται από 011 έως 022 μ Το χρώμα του πηλού στα περισσότερα δείγματα της Σαλαμίνας είναι ανοικτό καστανό (25Y7 ale brown) συχνά με πολλές ασβεστολιθικές προσμείξεις (Πίν 221δ) ενώ μόλις ένα δείγμα φαίνεται να είναι προϊόν αττικού εργαστηρίου με ερυθρωπό πηλό (5YR5 yellowih red) και λιγότερες προσμείξεις (Πίν 221ε) Κατά τη Rotroff26 ο τόπος παραγωγής της μη αττικής ομάδας θα πρέ-πει να αναζητηθεί κάπου ανάμεσα σε Κόρινθο και Θήβα Η αναγνώριση του αμφορέα αυτού στη Σαλα-μίνα και σε διαφορετικά σύνολα κεραμικής που δεν θα συζητηθούν εδώ δηλώνει τη σαφή του παρου-σία στον Σαρωνικό27 Επιπλέον η εύρεση και των δύο αμφορέων που συζητήθηκαν (Πίν 221δε) στον αποθέτη του οικοπέδου Ζούγρη είναι ενδεικτική της ταυτόχρονης εισαγωγής τους στο νησί τόσο δηλα-δή από το βασικό κέντρο παραγωγής όσο και από την Αθήνα Με αφορμή έναν αμφορέα πιθανώς από την Πάρο η Rotroff28 υποθέτει με μεγάλη επιφύλαξη ως περιεχόμενο μέλι ή ξύδι Αν δεχθούμε ότι οι αμ-φορείς αυτοί εισάγονταν στη Σαλαμίνα για το περιεχόμενό τους και όχι ως κεραμικό είδος ιδίως σε μια περιοχή που δεν είχε κεραμική παραγωγή τότε το μέλι θα πρέπει να αποκλειστεί ως είδος που θα εισα-γόταν στη Σαλαμίνα καθώς η μελισσοτροφία ήταν μια από τις βασικές ασχολίες των κατοίκων της29 και θα ήταν μάλλον απίθανη η ανάγκη εισαγωγής μελιού από άλλο μέρος Η παρουσία μικρών αμφορέων στους τάφους των Μεγάρων ίσως να δηλώνει πράγματι διαφορετικό περιεχόμενο ανάλογα με το μέγεθός τους και τη χρήση για την οποία προορίζονταν Η χρησιμοποίησή τους για μεταφορά ήκαι αποθήκευ-ση κρασιού ή νερού στο οικιακού χαρακτήρα περιβάλλον της Σαλαμίνας θα πρέπει να θεωρείται βέβαιη

Τις εμπορικές σχέσεις επιβεβαιώνουν και οι εμπορικοί αμφορείς από τη Θάσο τη Ρόδο την Κόρινθο και άλλα κέντρα του Αιγαίου Η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμφορέα (Πίν 221στ1)

ΘΑΣΙΩΝτριποδική φιάλη ()

ΠΥΘΙΩΝ

22 Π Δεδεβέσης Εργασίες συντήρησης κεραμικής από το Αμπελάκι Σαλαμίνας Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 4 2010 22 εικ 1 Για το έθιμο βλ Agora XXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρXXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ-γικές πυρές από την ανασκαφή για το laquoΜετρόraquo στο laquoΟικόπεδο Μακρυγιάννηraquo ΑΔ 5152 (1991997) Μελέτες 99118

23 Γ Χαιρετάκης όπ (υποσημ 9) εικ 5 όπου εξαιτίας τυπογραφικού λάθους η χρονολόγηση θα πρέπει να διορθωθεί σε laquoβ´ μισό 4ουα τέταρτο ου αι πΧraquo

24 Agora XXXΙΙΙ 88725 Τα δείγματα από τα Μέγαρα μου γνωστοποίησε ο Π Ζορίδης επί πολλά έτη υπεύθυνος αρχαιολόγος Μεγάρων τον

οποίο και ευχαριστώ θερμά 26 Agora XXXΙΙΙ 827 Ένα πιθανό δείγμα προέρχεται και από την Τροιζήνα βλ Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου Νέα ευρήματα από την

Αρχαία Τροιζήνα στο Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου (επιμ) Αργοσαρωνικός Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Ιστο-ρίας και Αρχαιολογίας του Αργοσαρωνικού Πόρος 26-29 Ιουνίου 1998 τόμ Β´ Αθήνα 200 141 εικ 7 όπου ανάμεσα σε εμπορικούς αμφορείς διακρίνεται τμήμα επιτραπέζιου αμφορέα του τύπου που σχολιάζουμε

28 Agora XXXΙΙΙ 87 29 Μεγάλος αριθμός κυψελών έχει βρεθεί σε όλες τις θέσεις του νησιού κλασικών και ελληνιστικών χρόνων Ο Ευριπίδης

(Τρωάδες 798799) αναφέρει τη Σαλαμίνα ως μελισσοτρόφον

666

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

αναγράφει ως επώνυμο άρχοντα τον Πυθίωνα V βάσει των χαρακτηριστικών του σφραγίσματος0 που τοποθετείται χρονικά γύρω στο 289 πΧ σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες προτάσεις του Garlan31 Η εν-σφράγιστη λαβή ροδιακού αμφορέα (Πίν 221στ2)

ΕΠ ΙΕΡΕΩΣ ΛΥΣ

ΑΝΔΡΟΥμε την αναγραφή του επώνυμου ιερέα του θεού Ηλίου Λυσάνδρου χρονολογείται λίγο μετά το 22 πΧ32 Στην ενσφράγιστη λαβή αμφορέα κορινθιακού τύπου Β που χρονολογείται στις αρχές του ου αι πΧ μικρός αμφορέας εγγράφεται μέσα σε Α (Πίν 221στ)33

Επίλογος - η υπόλοιπη Σαλαμίνα

Το οικόπεδο Ζούγρη στο Αμπελάκι της Σαλαμίνας προσφέρει τα περισσότερα έως τώρα στοιχεία για την κεραμική της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου στο νησί και δίνει πολύτιμες πληροφορίες για συγκριτικές παρατηρήσεις με το ανάλογο υλικό από την Αθήνα Είναι σαφής ο κοινός ορίζοντας ανάμεσα σε Σαλα-μίνα και Αθήνα γεγονός που επιβεβαιώνεται πλέον όχι μόνο σε ιστορικό επίπεδο Η εισαγωγή αγγείων ήταν επιβεβλημένη εξαιτίας της απουσίας τοπικής κεραμικής παραγωγής Διαπιστώνεται αποκλειστική εισαγωγή αττικών μελαμβαφών αγγείων ενώ όσον αφορά στην άβαφη κεραμική το πλαίσιο αγοράς επε-κτείνεται στην ευρύτερη περιοχή της Σαλαμίνας προς B και Δ Ωστόσο η Σαλαμίνα όπως συμπεραίνει κανείς από τους εμπορικούς αμφορείς που εισάγονταν δεν ήταν αποκομμένη από τον υπόλοιπο κόσμο και η σχεδόν αποκλειστική εισαγωγή αττικών αγγείων θα πρέπει να θεωρηθεί laquoφυσικήraquo επιλογή ή laquoανα-γκαστικόraquo επακόλουθο εξαιτίας της ιδιαίτερης σχέσης Αθηναίων και Σαλαμινίων Οι μελετητές34 έχουν εκφράσει κατά καιρούς διάφορες ερμηνείες κατά πόσον οι Σαλαμίνιοι των ιστορικών χρόνων είναι από-γονοι των πρώτων κατοίκων του νησιού αν είναι Αθηναίοι κληρούχοι αν είναι Σαλαμίνιοι ή Αθηναίοι πολίτες κά Είναι γεγονός πάντως ότι τα ευρήματα που έρχονται στο φως τα τελευταία χρόνια επιβε-βαιώνουν τους στενούς δεσμούς με την Αθήνα σε οικονομικόεμπορικό όσο και θρησκευτικό επίπεδο έστω και αν η Αθήνα δεν παύει ποτέ να έχει τον κυρίαρχο ρόλο στη σχέση αυτή5

Όμοια συμπεράσματα σχετικά με τις εισαγωγές κεραμικής αντλούνται και από άλλες θέσεις του νη-σιού Στη θέση Περιστέρια έρευνα μικρού ιερού του Διονύσου36 που ιδρύθηκε στο α΄ μισό του ου αι πΧ έδωσε τμήματα αττικών κανθάρων και φιαλιδίων καθώς και τμήματα κυψελών Στη θέση Κολώ-

0 Y Garlan Kouko Donneacutee nouvelle our une nouvelle interreacutetation de tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 241 αριθ 49 Για το σύμβολο βλ M Debidour Reacuteflexion ur le tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 290 εικ

31 Y Garlan Lrsquoahorologie grecque une eacutecialiteacute archeacuteologique en voie de deacuteveloeent [archive httgrahillinecoatabGarlandf] 2009

32 G Finkielztejn Chronologie deacutetailleacutee et reacuteviseacutee des eacuteponymes amphoriques rhodiens de 270 agrave 108 av J-C environ Premier bilan BAR nternational Serie 990 Oxford 2001 75 77 190

33 VR AnderonStojanović A Third-entury B Deoit fro the South Sloe Cistern in the Rachi Settlement at thia Δ ΕλλΚερ 119 G Koehler Ahora on Ahora Hesperia 51 (1982) 290292 εικ 7811

34 MG Taylor όπ (υποσημ 2) 85 SD Labert The Attic Geno Salainioi and the land of Salai ZPE 119 (1997) 95 κε 5 Ο Παυσανίας (Ι 52) αναφέρει ότι οι Αθηναίοι laquoεκδίωξανraquo τους Σαλαμίνιους από το νησί επειδή το παρέδωσαν στον

Κάσσανδρο (Βλ παραπάνω Το ιστορικό πλαίσιο) Ένα τόσο σημαντικό γεγονός ωστόσο δεν αναφέρεται από κανέναν άλλον ιστορικό και δεν μπορεί εύκολα να επιβεβαιωθεί Για συζήτηση του θέματος βλ MG Taylor όπ 198 κε

36 Γ Λώλος Σαλαμινιακές έρευνες 19982000 Μέρος Α Το ιερό του Διονύσου υπό το Σπήλαιο του Ευριπίδη Δωδώνη Επιστημονική Επετηρίδα του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννί-νων 29 2000 11415

7

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

νες αναγνωρίστηκε κατοίκηση του α΄ μισού του ου αι πΧ7 από όπου προέρχεται αττική μελαμβαφής κεραμική όπως τμήμα σώματος κανθάρου κλασικού τύπου διακοσμημένο με κατακόρυφες πλαστικές ραβδώσεις αλλά και όστρακα άβαφων αγγείων και αμφορέων όπως η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμ-φορέα (Πίν 221στ4)

ΘΑΣΙΩΝκυνηγόσκυλο

ΑΡΓΕΙΟΣμε επώνυμο άρχοντα τον Αργείο που χρονολογείται γύρω στο 258 πΧ8 Στη θέση Αιάντειο9 δοκιμα-στική τομή σε πύργο με αγροικία έδωσε όστρακα αττικών μελαμβαφών κανθάρων κλασικού τύπου με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo λύχνο του τέλους του 4ουαacute μισού του ου αι πΧ40 καθώς και μεγάλο αριθμό κυψελών

Γιάννης ΧαιρετάκηςΑραχώβης 14-16

106 80 Αθήναchairetakisyahoogr

7 Ανασκαφική έρευνα αποκάλυψε κυκλοτερές ταφικό μνημείο (Ι Δεκουλάκου Κυκλοτερές ταφικό μνημείο στις Κο-λώνες Σαλαμίνας ΑΕ 2001 129158) και έναν αναλημματικό τοίχο των μέσων περίπου του 4ου αι πΧ (Ι Δεκουλάκου όπ (υποσημ 5) 0) Βορειότερα του αναλήμματος αυτού στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Βασιλείου ερευνήθηκαν αρχιτεκτο-νικά κατάλοιπα που ανάγονται στην ύστερη αρχαιότητα (5οςος αι μΧ) στα υποστρώματα των οποίων υπάρχει κεραμι-κή κλασικών και ελληνιστικών χρόνων

8 Βλ υποσημ 19 Στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Μιχαλάκη Πολυχρόνη40 Agora V εικ 11 αριθ πίν 8

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-197-3

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Κ

είμε

να

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Κείμενα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

Γενική επιμέλεια ΕΛΕΝΗ ΚΩΤΣΟΥΥπεύθυνη έκδοσης ΜΑΡΙΑ ΚΑΖΑΚΟΥΚαλλιτεχνική επιμέλεια ΡΟΥΛΑ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΚΗ

Εκτύπωση ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕ

copy2014 ΤΑΜΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΩΝΠανεπιστημίου 57 Αθήνα 105 64wwwtapgr

ISBN 978-960-386-196-6ΤΟΜΟΣ Α ΚΕΙΜΕΝΑ 978-960-386-197-3ΤΟΜΟΣ Β ΠΙΝΑΚΕΣ 978-960-386-198-0

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥΚαθηγήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

ΑΡΓΥΡΟΥΛΑ ΔΟΥΛΓΕΡΗ-ΙΝΤΖΕΣΙΛΟΓΛΟΥΑρχαιολόγος ΙΓacute ΕΠΚΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΖΑΧΟΣΠροϊστάμενος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗΔιευθύντρια του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Ηπειρωτικών Σπουδών

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥΕπίτιμος Διευθυντής Νομισματικού Μουσείου

Επίτιμος Διευθυντής Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΡΑΤΖΕΝΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΕΛΕΝΗ ΚΟΤΖΑΜΠΟΠΟΥΛΟΥΑρχαιολόγος ΑΙΗΣ

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

7

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΙΑΜΠΗΗ οικονομία της βορειοδυτικής Ελλάδας κατά την ελληνιστική περίοδο Ήπειρος Ακαρνανία και Αιτωλία νησιά του Ιονίου 1-4

ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑΚεραμική ελληνιστικών χρόνων από δημόσιο κτίριο της Αμβρακίας 5-8

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Ελληνιστική κεραμική από οικία της Αμβρακίας Πινάκια και ανάγλυφοι σκύφοι 9-14

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από δημόσιο κτίριο στην ακρόπολη laquoΜεγάλου Γαρδικίουraquo στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων 15-22

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΕλληνιστική κεραμική από τα Γίτανα 23-28

ANNA GAMBERINIHellenistic Fine Ware Finds in Phoinike (Kaonia) Local Production and Imports 29-32

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗΕρυθρόμορφες λήκυθοι υστεροκλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων σε τάφους της Αιτωλοακαρνανίας Πρώτη παρουσίαση 33-36

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕΡΜΠΕΤΗ - ΤΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣΕλληνιστική κεραμική από το νεκροταφείο των Οινιαδών 37-40

ELIZABETH A BOLLENThe Hellenistic Pottery of Kalydon and Chalkis Aitolias 41-43

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΕλληνιστική κεραμική laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo από το βόρειο νεκροταφείο της Λευκάδας 44-45

MARIA DEOUDIΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ Die spaumltklassisch-hellenistisches Tafel- und Essgeschirr aus der Houmlhle-Loizos aus Ithaka 46-47

ANTONIA SERRITELLAPoseidonia-Paestum La ceramica a vernice nera dallrsquo ekklesiasterion 48

FABIO MOSCA - PAOLA PUPPODinamiche commerciali nel Mediterraneo Occidentale La ceramica megarese a Malta 49-50

STEPHAN G SCHMIDImported Mould Made Bowls from Enseacuterune (France) and the Long Distance Trade in the Hellenistic Mediterranean 51-54

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 55-58

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 59-74

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗΑιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 75-84

HORST SEILHEIMERDie hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 85-89

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥΕρμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 90-91

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗΎστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 92-95

VERONIKA MITSOPOULOS-LEONEinige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 96-97

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥΕλληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 98-99

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗΕργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 100-105

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗΠρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 106-109

8

LARS HEINZEAttic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 110-111

NINA FENNPriene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 112-113

ERTEKIN M DOKSANALTIThree Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 114-117

PATRICIA KOumlGLERKnidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the Late Hellenism 118

MEHMET TEKOCAKEvaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 119-120

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 121-122

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPORecenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 123-126

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗΑποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 127-130

BASHKIM VREKAJLeacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 131-136

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑΤυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 137-142

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥΕυβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 143-146

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥΤο αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 147-152

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣΠήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 153-156

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗΑπό τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 157-160

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETILa ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 161-164

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥΟ laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 165-166

SUSAN I ROTROFFThe Pottery from the Agora Bone Well 167-172

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZAEastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 173-177

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥΚλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 178-179

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣΤρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 180-185

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 186-187

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 188-189

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑΣύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 190-193

NICO SCHWERDTKeramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 194-197

9

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΕλληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 198-201

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑΈνας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 202-203

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗΕλληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 204-207

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣΕλληνιστική κεραμική από τη Βέροια Το οικόπεδο Νιώπα 208-211

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗΚλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 212-213

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗΤοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 214-217

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣΕλληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 218-219

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 220-221

CHRISTA SCHAUEREin Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 222-225

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗΚλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 226-229

SUHAL SAĞLANA Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 230-233

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKOAncient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 234-236

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHINA Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 237-242

ΠINAKAΣ 220 ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

Σαλαμίνα α-β) Οινοχόες γ-ε) Κάνθαροι και επιγραφή στη βάση κανθάρου στ) Θραύσμα σκύφου ζ-η) Φιαλίδια

1 2

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ ΠINAKAΣ 221

Σαλαμίνα α) Ιχθυοπινάκιο β) Κάλυμμα πυξίδας γ) Μυροδοχείο δ-ε) Επιτραπέζιοι αμφορείς στ) Ενσφράγιστες λαβές αμφορέων

1 2

3 4

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

  • 1o kommatipdf
    • 29727_0_AProtKeim
    • 29727_0_eisLIAMPH
    • 29727_1_AGGEL
    • 29727_1a_RIG
    • 29727_2_KATS
    • 29727_2a_RIGIN
    • 29727_5_PLIAK
    • 29727_6_7_RIGIN
    • 29727_7_6_PREKA
    • 29727_8_METAL
    • 29727_9_LAMP
    • 29727_10_GAMB
    • 29727_11_Condi
    • 29727_12_STAUR
    • 29727_13_SERB
    • 29727_14_BOLLEN
    • 29727_15_RIG
    • 29727_16_AUG
    • 29727_17_KAPPA
    • 29727_18_DEOU
    • 29727_19_MORGAN
    • 29727_20_SOT
    • 29727_21_SOT
    • 29727_22_23_BLAX
    • 29727_23_22_PET
    • 29727_24_25_SERR
    • 29727_25_26_MOSCA
    • 29727_26_27_SCHMID
    • 29727_27_24_Hempel
    • 29727_28_GREC
    • 29727_29_STEF
    • 29727_30_MPAX
    • 29727_31_33_DAK
    • 29727_32_31_KAR
    • 29727_33_36_SARI
    • 29727_34_32_HORST
    • 29727_35_34_ALEX
    • 29727_36_35_KAB
    • 29727_37_LEON
    • 29727_38_Giros
    • 29727_39_TSIL
    • 29727_40_TSA
    • 29727_41_MPAI
    • 29727_42_43_HEINZE
    • 29727_43_42_Tekkoumlk
    • 29727_44_45_Rogl
    • 29727_45_44_FENN
    • 29727_46_DOKS
    • 29727_47_KOGLER
    • 29727_48_Ferraz
    • 29727_49_Levent
    • 29727_50_TEKOC
    • 29727_51_Władyka
    • 29727_52_REGEV
    • 29727_53_Lad
    • 29727_55_56_NIA
    • 29727_56_55_KYR
    • 29727_57_BEES
    • 29727_58_BELENI
    • 29727_59_BITR
    • 29727_60_PUPPO
    • 29727_61_BLAZ
    • 29727_62_BOUN
    • 29727_63_LAZ
    • 29727_64_TRAP
    • 29727_65_VREKAJ
    • 29727_66_KOTS
    • 29727_67_XIDO
    • 29727_68_69_NOTI
    • 29727_69_68_MITSO
    • 29727_70_TRIA
    • 29727_71_ZHU
    • 29727_72_LUN
    • 29727_73_TRA
    • 29727_74_BER
    • 29727_75_SAR
    • 29727_77_Kil
    • 29727_78_79_KYR
    • 29727_79_78_AKA
    • 29727_80_BOU
    • 29727_81_KAL
    • 29727_82_ROT
    • 29727_83_GUY
    • 29727_84_JAMES
    • 29727_85_GIROS
    • 29727_86_DREN
    • 29727_87_GIOU
    • 29727_88_89_PRE
    • 29727_89_88_KAT
    • 29727_90_LAM
    • 29727_91_SAL
    • 29727_92_LAZ
    • 29727_93_BAS
    • 29727_94_KYR
    • 29727_95_KAR
    • 29727_96_97_LANG
    • 29727_97_97a DOH
    • 29727_98_96_PAP
    • 29727_99_NICO
    • 29727_100_101_FA
    • 29727_100_98_STA
    • 29727_101_100_TSA
    • 29727_102_GK
    • 29727_103_STA
    • 29727_104_105_HLI
    • 29727_105_104_KOY
    • 29727_106_FAB
    • 29727_107_108_POU
    • 29727_108_109_KAL
    • 29727_109_110_PAN
    • 29727_110_107_SHE
    • 29727_111_LOL
    • 29727_112_XAI
    • 29727_113_114_ROGL
    • 29727_114_113_SCH
    • 29727_115_116_KAR
    • 29727_116_115_GAB
    • 29727_117_GRI
    • 29727_118_SUH
    • 29727_119_DOM
    • 29727_120_SOL
    • 29727_121_VDO
    • 29727_122_VDOA
    • 29727_123_EGO
    • 29727_124_LAF
    • 29727_124B_DiaxSin
    • 29727_125_DROU
      • 2o kommatipdf
        • 29727_0_AProtKeim
        • 29727_0_eisLIAMPH
        • 29727_1_AGGEL
        • 29727_1a_RIG
        • 29727_2_KATS
        • 29727_2a_RIGIN
        • 29727_5_PLIAK
        • 29727_6_7_RIGIN
        • 29727_7_6_PREKA
        • 29727_8_METAL
        • 29727_9_LAMP
        • 29727_10_GAMB
        • 29727_11_Condi
        • 29727_12_STAUR
        • 29727_13_SERB
        • 29727_14_BOLLEN
        • 29727_15_RIG
        • 29727_16_AUG
        • 29727_17_KAPPA
        • 29727_18_DEOU
        • 29727_19_MORGAN
        • 29727_20_SOT
        • 29727_21_SOT
        • 29727_22_23_BLAX
        • 29727_23_22_PET
        • 29727_24_25_SERR
        • 29727_25_26_MOSCA
        • 29727_26_27_SCHMID
        • 29727_27_24_Hempel
        • 29727_28_GREC
        • 29727_29_STEF
        • 29727_30_MPAX
        • 29727_31_33_DAK
        • 29727_32_31_KAR
        • 29727_33_36_SARI
        • 29727_34_32_HORST
        • 29727_35_34_ALEX
        • 29727_36_35_KAB
        • 29727_37_LEON
        • 29727_38_Giros
        • 29727_39_TSIL
        • 29727_40_TSA
        • 29727_41_MPAI
        • 29727_42_43_HEINZE
        • 29727_43_42_Tekkoumlk
        • 29727_44_45_Rogl
        • 29727_45_44_FENN
        • 29727_46_DOKS
        • 29727_47_KOGLER
        • 29727_48_Ferraz
        • 29727_49_Levent
        • 29727_50_TEKOC
        • 29727_51_Władyka
        • 29727_52_REGEV
        • 29727_53_Lad
        • 29727_55_56_NIA
        • 29727_56_55_KYR
        • 29727_57_BEES
        • 29727_58_BELENI
        • 29727_59_BITR
        • 29727_60_PUPPO
        • 29727_61_BLAZ
        • 29727_62_BOUN
        • 29727_63_LAZ
        • 29727_64_TRAP
        • 29727_65_VREKAJ
        • 29727_66_KOTS
        • 29727_67_XIDO
        • 29727_68_69_NOTI
        • 29727_69_68_MITSO
        • 29727_70_TRIA
        • 29727_71_ZHU
        • 29727_72_LUN
        • 29727_73_TRA
        • 29727_74_BER
        • 29727_75_SAR
        • 29727_77_Kil
        • 29727_78_79_KYR
        • 29727_79_78_AKA
        • 29727_80_BOU
        • 29727_81_KAL
        • 29727_82_ROT
        • 29727_83_GUY
        • 29727_84_JAMES
        • 29727_85_GIROS
        • 29727_86_DREN
        • 29727_87_GIOU
        • 29727_88_89_PRE
        • 29727_89_88_KAT
        • 29727_90_LAM
        • 29727_91_SAL
        • 29727_92_LAZ
        • 29727_93_BAS
        • 29727_94_KYR
        • 29727_95_KAR
        • 29727_96_97_LANG
        • 29727_97_97a DOH
        • 29727_98_96_PAP
        • 29727_99_NICO
        • 29727_100_101_FA
        • 29727_100_98_STA
        • 29727_101_100_TSA
        • 29727_102_GK
        • 29727_103_STA
        • 29727_104_105_HLI
        • 29727_105_104_KOY
        • 29727_106_FAB
        • 29727_107_108_POU
        • 29727_108_109_KAL
        • 29727_109_110_PAN
        • 29727_110_107_SHE
        • 29727_111_LOL
        • 29727_112_XAI
        • 29727_113_114_ROGL
        • 29727_114_113_SCH
        • 29727_115_116_KAR
        • 29727_116_115_GAB
        • 29727_117_GRI
        • 29727_118_SUH
        • 29727_119_DOM
        • 29727_120_SOL
        • 29727_121_VDO
        • 29727_122_VDOA
        • 29727_123_EGO
        • 29727_124_LAF
        • 29727_124B_DiaxSin
        • 29727_125_DROU
          • pinakespdf
            • 1o kommatipdf
              • 29727_0_AProtKeim
              • 29727_0_eisLIAMPH
              • 29727_1_AGGEL
              • 29727_1a_RIG
              • 29727_2_KATS
              • 29727_2a_RIGIN
              • 29727_5_PLIAK
              • 29727_6_7_RIGIN
              • 29727_7_6_PREKA
              • 29727_8_METAL
              • 29727_9_LAMP
              • 29727_10_GAMB
              • 29727_11_Condi
              • 29727_12_STAUR
              • 29727_13_SERB
              • 29727_14_BOLLEN
              • 29727_15_RIG
              • 29727_16_AUG
              • 29727_17_KAPPA
              • 29727_18_DEOU
              • 29727_19_MORGAN
              • 29727_20_SOT
              • 29727_21_SOT
              • 29727_22_23_BLAX
              • 29727_23_22_PET
              • 29727_24_25_SERR
              • 29727_25_26_MOSCA
              • 29727_26_27_SCHMID
              • 29727_27_24_Hempel
              • 29727_28_GREC
              • 29727_29_STEF
              • 29727_30_MPAX
              • 29727_31_33_DAK
              • 29727_32_31_KAR
              • 29727_33_36_SARI
              • 29727_34_32_HORST
              • 29727_35_34_ALEX
              • 29727_36_35_KAB
              • 29727_37_LEON
              • 29727_38_Giros
              • 29727_39_TSIL
              • 29727_40_TSA
              • 29727_41_MPAI
              • 29727_42_43_HEINZE
              • 29727_43_42_Tekkoumlk
              • 29727_44_45_Rogl
              • 29727_45_44_FENN
              • 29727_46_DOKS
              • 29727_47_KOGLER
              • 29727_48_Ferraz
              • 29727_49_Levent
              • 29727_50_TEKOC
              • 29727_51_Władyka
              • 29727_52_REGEV
              • 29727_53_Lad
              • 29727_55_56_NIA
              • 29727_56_55_KYR
              • 29727_57_BEES
              • 29727_58_BELENI
              • 29727_59_BITR
              • 29727_60_PUPPO
              • 29727_61_BLAZ
              • 29727_62_BOUN
              • 29727_63_LAZ
              • 29727_64_TRAP
              • 29727_65_VREKAJ
              • 29727_66_KOTS
              • 29727_67_XIDO
              • 29727_68_69_NOTI
              • 29727_69_68_MITSO
              • 29727_70_TRIA
              • 29727_71_ZHU
              • 29727_72_LUN
              • 29727_73_TRA
              • 29727_74_BER
              • 29727_75_SAR
              • 29727_77_Kil
              • 29727_78_79_KYR
              • 29727_79_78_AKA
              • 29727_80_BOU
              • 29727_81_KAL
              • 29727_82_ROT
              • 29727_83_GUY
              • 29727_84_JAMES
              • 29727_85_GIROS
              • 29727_86_DREN
              • 29727_87_GIOU
              • 29727_88_89_PRE
              • 29727_89_88_KAT
              • 29727_90_LAM
              • 29727_91_SAL
              • 29727_92_LAZ
              • 29727_93_BAS
              • 29727_94_KYR
              • 29727_95_KAR
              • 29727_96_97_LANG
              • 29727_97_97a DOH
              • 29727_98_96_PAP
              • 29727_99_NICO
              • 29727_100_101_FA
              • 29727_100_98_STA
              • 29727_101_100_TSA
              • 29727_102_GK
              • 29727_103_STA
              • 29727_104_105_HLI
              • 29727_105_104_KOY
              • 29727_106_FAB
              • 29727_107_108_POU
              • 29727_108_109_KAL
              • 29727_109_110_PAN
              • 29727_110_107_SHE
              • 29727_111_LOL
              • 29727_112_XAI
              • 29727_113_114_ROGL
              • 29727_114_113_SCH
              • 29727_115_116_KAR
              • 29727_116_115_GAB
              • 29727_117_GRI
              • 29727_118_SUH
              • 29727_119_DOM
              • 29727_120_SOL
              • 29727_121_VDO
              • 29727_122_VDOA
              • 29727_123_EGO
              • 29727_124_LAF
              • 29727_124B_DiaxSin
              • 29727_125_DROU
                • 2o kommatipdf
                  • 29727_0_AProtKeim
                  • 29727_0_eisLIAMPH
                  • 29727_1_AGGEL
                  • 29727_1a_RIG
                  • 29727_2_KATS
                  • 29727_2a_RIGIN
                  • 29727_5_PLIAK
                  • 29727_6_7_RIGIN
                  • 29727_7_6_PREKA
                  • 29727_8_METAL
                  • 29727_9_LAMP
                  • 29727_10_GAMB
                  • 29727_11_Condi
                  • 29727_12_STAUR
                  • 29727_13_SERB
                  • 29727_14_BOLLEN
                  • 29727_15_RIG
                  • 29727_16_AUG
                  • 29727_17_KAPPA
                  • 29727_18_DEOU
                  • 29727_19_MORGAN
                  • 29727_20_SOT
                  • 29727_21_SOT
                  • 29727_22_23_BLAX
                  • 29727_23_22_PET
                  • 29727_24_25_SERR
                  • 29727_25_26_MOSCA
                  • 29727_26_27_SCHMID
                  • 29727_27_24_Hempel
                  • 29727_28_GREC
                  • 29727_29_STEF
                  • 29727_30_MPAX
                  • 29727_31_33_DAK
                  • 29727_32_31_KAR
                  • 29727_33_36_SARI
                  • 29727_34_32_HORST
                  • 29727_35_34_ALEX
                  • 29727_36_35_KAB
                  • 29727_37_LEON
                  • 29727_38_Giros
                  • 29727_39_TSIL
                  • 29727_40_TSA
                  • 29727_41_MPAI
                  • 29727_42_43_HEINZE
                  • 29727_43_42_Tekkoumlk
                  • 29727_44_45_Rogl
                  • 29727_45_44_FENN
                  • 29727_46_DOKS
                  • 29727_47_KOGLER
                  • 29727_48_Ferraz
                  • 29727_49_Levent
                  • 29727_50_TEKOC
                  • 29727_51_Władyka
                  • 29727_52_REGEV
                  • 29727_53_Lad
                  • 29727_55_56_NIA
                  • 29727_56_55_KYR
                  • 29727_57_BEES
                  • 29727_58_BELENI
                  • 29727_59_BITR
                  • 29727_60_PUPPO
                  • 29727_61_BLAZ
                  • 29727_62_BOUN
                  • 29727_63_LAZ
                  • 29727_64_TRAP
                  • 29727_65_VREKAJ
                  • 29727_66_KOTS
                  • 29727_67_XIDO
                  • 29727_68_69_NOTI
                  • 29727_69_68_MITSO
                  • 29727_70_TRIA
                  • 29727_71_ZHU
                  • 29727_72_LUN
                  • 29727_73_TRA
                  • 29727_74_BER
                  • 29727_75_SAR
                  • 29727_77_Kil
                  • 29727_78_79_KYR
                  • 29727_79_78_AKA
                  • 29727_80_BOU
                  • 29727_81_KAL
                  • 29727_82_ROT
                  • 29727_83_GUY
                  • 29727_84_JAMES
                  • 29727_85_GIROS
                  • 29727_86_DREN
                  • 29727_87_GIOU
                  • 29727_88_89_PRE
                  • 29727_89_88_KAT
                  • 29727_90_LAM
                  • 29727_91_SAL
                  • 29727_92_LAZ
                  • 29727_93_BAS
                  • 29727_94_KYR
                  • 29727_95_KAR
                  • 29727_96_97_LANG
                  • 29727_97_97a DOH
                  • 29727_98_96_PAP
                  • 29727_99_NICO
                  • 29727_100_101_FA
                  • 29727_100_98_STA
                  • 29727_101_100_TSA
                  • 29727_102_GK
                  • 29727_103_STA
                  • 29727_104_105_HLI
                  • 29727_105_104_KOY
                  • 29727_106_FAB
                  • 29727_107_108_POU
                  • 29727_108_109_KAL
                  • 29727_109_110_PAN
                  • 29727_110_107_SHE
                  • 29727_111_LOL
                  • 29727_112_XAI
                  • 29727_113_114_ROGL
                  • 29727_114_113_SCH
                  • 29727_115_116_KAR
                  • 29727_116_115_GAB
                  • 29727_117_GRI
                  • 29727_118_SUH
                  • 29727_119_DOM
                  • 29727_120_SOL
                  • 29727_121_VDO
                  • 29727_122_VDOA
                  • 29727_123_EGO
                  • 29727_124_LAF
                  • 29727_124B_DiaxSin
                  • 29727_125_DROU
                    • PINAKES_Apdf
                      • 29727_0_Protos_Pinakon
                      • 29727_0eisLIAMPH_pin
                      • 29727_1_AGG_pin
                      • 29727_2_KATSAD_pin
                      • 29727_5_PLIAK_pin
                      • 29727_6_PREKA_pin
                      • 29727_10_GAMB_pin
                      • 29727_12_STAUR_pin
                      • 29727_13_SEPM_pin
                      • 29727_14_BOLLEN_pin
                      • 29727_17_KAPPA_pin
                      • 29727_18_DEOUD_pin
                      • 29727_25_SERRIpin
                      • 29727_26_PUPPO_pin
                      • 29727_27_SCHMID_pin
                      • 29727_29_STEF_pin
                      • 29727_30_MPAXL_pin
                      • 29727_31_KAR_pin
                      • 29727_32_HORST_pin
                      • 29727_34_ALEX_pin
                      • 29727_35_KABB_pin
                      • 29727_37_LEONpin
                      • 29727_39_TSIL_pin
                      • 29727_40_TSA_pin
                      • 29727_41_MPAI_pin
                      • 29727_43_HEINZE_pin
                      • 29727_44_FENN_pin
                      • 29727_46_DOCS_pin
                      • 29727_47_KOGLERpin
                      • 29727_50_TEKOCAKpin
                      • 29727_56_NIARpin
                      • 29727_60_PUPPOpin
                      • 29727_63_LAZApin
                      • 29727_65_VREKAJpin
                      • 29727_66_KOTpin
                      • 29727_67_XIDpin
                      • 29727_68_MHTSpin
                      • 29727_70_TRIANpin
                      • 29727_73_TRAKpin
                      • 29727_74_BERETIpin
                      • 29727_79_KYRpin
                      • 29727_82_ROTROFFpin
                      • 29727_85_GIROSpin
                      • 29727_87_GOUNpin
                      • 29727_89_PREKpin
                      • 29727_93_BASILpin
                      • 29727_94_KYRpin
                      • 29727_95_KARpin
                      • 29727_99_NICOpin
                      • 29727_101_FAKpin
                      • 29727_102_GIZpin
                      • 29727_103_STAI_pin
                      • 29727_108_POYLpin
                      • 29727_109_KALpin
                      • 29727_110_PANpin
                      • 29727_111_LOLpin
                      • 29727_112_XAIRpin
                      • 29727_113_SCHAUERpin
                      • 29727_116_KARpin
                      • 29727_118_SUHALpin
                      • 29727_121_VDOVpin
                      • 29727_124_LAFLIpin
                        • PINAKES_Bpdf
                          • 29727_0_Protos_Pinakon
                          • 29727_0eisLIAMPH_pin
                          • 29727_1_AGG_pin
                          • 29727_2_KATSAD_pin
                          • 29727_5_PLIAK_pin
                          • 29727_6_PREKA_pin
                          • 29727_10_GAMB_pin
                          • 29727_12_STAUR_pin
                          • 29727_13_SEPM_pin
                          • 29727_14_BOLLEN_pin
                          • 29727_17_KAPPA_pin
                          • 29727_18_DEOUD_pin
                          • 29727_25_SERRIpin
                          • 29727_26_PUPPO_pin
                          • 29727_27_SCHMID_pin
                          • 29727_29_STEF_pin
                          • 29727_30_MPAXL_pin
                          • 29727_31_KAR_pin
                          • 29727_32_HORST_pin
                          • 29727_34_ALEX_pin
                          • 29727_35_KABB_pin
                          • 29727_37_LEONpin
                          • 29727_39_TSIL_pin
                          • 29727_40_TSA_pin
                          • 29727_41_MPAI_pin
                          • 29727_43_HEINZE_pin
                          • 29727_44_FENN_pin
                          • 29727_46_DOCS_pin
                          • 29727_47_KOGLERpin
                          • 29727_50_TEKOCAKpin
                          • 29727_56_NIARpin
                          • 29727_60_PUPPOpin
                          • 29727_63_LAZApin
                          • 29727_65_VREKAJpin
                          • 29727_66_KOTpin
                          • 29727_67_XIDpin
                          • 29727_68_MHTSpin
                          • 29727_70_TRIANpin
                          • 29727_73_TRAKpin
                          • 29727_74_BERETIpin
                          • 29727_79_KYRpin
                          • 29727_82_ROTROFFpin
                          • 29727_85_GIROSpin
                          • 29727_87_GOUNpin
                          • 29727_89_PREKpin
                          • 29727_93_BASILpin
                          • 29727_94_KYRpin
                          • 29727_95_KARpin
                          • 29727_99_NICOpin
                          • 29727_101_FAKpin
                          • 29727_102_GIZpin
                          • 29727_103_STAI_pin
                          • 29727_108_POYLpin
                          • 29727_109_KALpin
                          • 29727_110_PANpin
                          • 29727_111_LOLpin
                          • 29727_112_XAIRpin
                          • 29727_113_SCHAUERpin
                          • 29727_116_KARpin
                          • 29727_118_SUHALpin
                          • 29727_121_VDOVpin
                          • 29727_124_LAFLIpin

12

για πρώτη φορά η ευκαιρία για μια πιο στενή πολύπλευρη και δημιουργική συνεργασία με την Ηώ και με τα άλλα δύο μέλη της Επιτροπής η οποία θεωρώ ότι υπήρξε ανεπανάληπτη εμπει-ρία στη διαδρομή μου ως μέλους της Αρχαιολογικής Οικογένειας Η μεθοδικότητα η αποφα-σιστικότητα και η αυστηρότητα σε ορισμένες περιπτώσεις της Ηούς συνετέλεσαν στην επιτυ-χία και της ΣΤacute Συνάντησης

Σήμερα στην έναρξη των εργασιών της Ηacute Επιστημονικής Συνάντησης για την Ελληνιστι-κή Κεραμική η Ηώς Ζερβουδάκη δεν είναι μαζί μας σαν φυσική παρουσία Η απουσία της εί-ναι οδυνηρά αισθητή όμως το πνεύμα της βρίσκεται κοντά μας και εξακολουθεί να μας εμπνέ-ει ώστε να συνεχίσουμε το Έργο στο οποίο εκείνη είχε αφιερώσει σημαντικό μέρος των δημι-ουργικών δραστηριοτήτων της

APΓYPOYΛA ΔOYΛΓEPH-INTZEΣIΛOΓΛOY

13

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Λ ΖΑΧΟΣ - ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗ Ηacute Επιστημονική Συνάντηση για την ΕλληνιστικήΚεραμική 19-21

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ

ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΙΑΜΠΗ Η οικονομία της βορειοδυτικής Ελλάδας κατά την ελληνιστική περίοδο Ήπειρος Ακαρνανία και Αιτωλία νησιά του Ιονίου 25-62

ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Κεραμική ελληνιστικών χρόνων από δημόσιο κτίριο της Αμβρακίας 63-67

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ Ταφικά σύνολα πρώιμης και μέσης ελληνιστικής περιόδου από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας 68

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Ελληνιστική κεραμική από οικία της Αμβρακίας Πινάκια και ανάγλυφοι σκύφοι 69-83

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣ - ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ Ελληνιστική κεραμική από τη νεκρόπολη του Ορράου 84

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥ Ελληνιστική κεραμική από δημόσιο κτίριο στην ακρόπολη laquoΜεγάλου Γαρδικίουraquo στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων 85-95

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣΕλληνιστική κεραμική από τη δυτική στοά της αγοράς στον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 96

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ Ελληνιστική κεραμική από τα Γίτανα 97-108

ΓΑΡΥΦΑΛΙΑ ΜΕΤΑΛΛΗΝΟΥ Ελληνιστική κεραμική από το ταφικό μνημείο στη Ρίζιανη 109

ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΛΑΜΠΡΟΥ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΡΟΣΟΥ Ελληνιστική κεραμική από την ανασκαφή τάφων στο νεκροταφείο και την ευρύτερη περιοχή της Ντόλιανης (αρχαία Φανοτή) 110

ANNA GAMBERINI Hellenistic Fine Ware Finds in Phoinike (Kaonia) Local Production and Imports 111-115

DHIMITER CONDI Hellenistic Pottery from Butrint 116

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗ Ερυθρόμορφες λήκυθοι υστεροκλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων σε τάφους της Αιτωλοακαρνανίας Πρώτη παρουσίαση 117-124

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕΡΜΠΕΤΗ - ΤΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ Ελληνιστική κεραμική από το νεκροταφείο των Οινιαδών 125-132

ELIZABETH A BOLLEN The Hellenistic Pottery of Kalydon and Chalkis Aitolias 133-138

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ Ελληνιστική παιδική ταφή από τη βόρεια νεκρόπολη της αρχαίας Κέρκυρας 139

ΓΟΥΛΙΕΛΜΑ-ΚΥΡΙΑΚΗ ΑΥΓΕΡΙΝΟΥ Δύο κλειστά ταφικά σύνολα από την Κέρκυρα και τους Παξούς 140

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑ Ελληνιστική κεραμική laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo από το βόρειο νεκροταφείο της Λευκάδας 141-150

MARIA DEOUDIΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ Die spaumltklassisch- hellenistisches Tafel- und Essgeschirr aus der Houmlhle- Loizos aus Ithaka 151-157

CATHERINE MORGAN Change and Continuity The Nature of Roman Influence in the Hellenistic Ceramic Assemblages of Northern Ithaka 158

Α ΣΩΤΗΡΙΟΥ ΚΑ Ελληνιστική κεραμική από το βόρειο νεκροταφείο της Σάμης 159

Α ΣΩΤΗΡΙΟΥ ΚΑ Ελληνιστική κεραμική από το νότιο νεκροταφείο της Σάμης 160

ΡΩΞΑΝΗ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΡΟΣΟΥ Εικονογραφικά μοτίβα στα αγγεία της ελληνιστικής περιόδου από τη ΒΔ Ελλάδα 161

ΝΙΚΟΣ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ Ελληνιστική κεραμική από την πόλη της Ζακύνθου 162

ANTONIA SERRITELLA Poseidonia-Paestum La ceramica a vernice nera dallrsquo ekklesiasterion 163-174

FABIO MOSCA - PAOLA PUPPO Dinamiche commerciali nel Mediterraneo Occidentale La ceramica megarese a Malta 175-180

STEPHAN G SCHMID Imported Mould Made Bowls from Enseacuterune (France) and the Long Distance Trade in the Hellenistic Mediterranean 181-188

KARL GERHARD HEMPEL Hellenistische Keramik in Apulien 189

14

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΡΑΙΚΟΣΌροι και συνθήκες της μετάβασης στην κεραμική των ελληνιστικών χρόνων Το παράδειγμα της Βέροιας 190

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 191-204

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 205-233

ΦΑΝΟΥΡΙΑ ΔΑΚΟΡΩΝΙΑ Λοκρική laquoterra sigillataraquo 234

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗ Αιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 235-243

ΕΛΕΝΗ ΣΑΡΡΗ Κλειστά σύνολα ελληνιστικής κεραμικής από το Άργος 244

HORST SEILHEIMER Die hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 245-256

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥ Ερμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 257-262

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗ Ύστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 263-274

VERONIKA MITSOPOULOS-LEON Einige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 275-283

ANNETTE PEIGNARD-GIROS Vases agrave parois fines trouveacutes dans les fouilles de Deacutelos problegravemes de typologie et de chronologie 284

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥ Ελληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 285-290

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗ Εργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 291-300

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗ Πρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 301-312

LARS HEINZE Attic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 313-318

BILLUR TEKKOumlK Hellenistic Period Pottery Production at Troy 319

CHRISTINE ROGL Ephesos und seine Reliefbecher Eine Analyse der Produktion und Verbreitung 320

NINA FENN Priene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 321-322

ERTEKIN M DOKSANALTI Three Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 323-336

PATRICIA KOumlGLER Knidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the LateHellenism 337-340

ADELE FEDERICA FERRAZZOLI The Hellenistic Pottery from the Excavation of Elaiussa Sebaste in Cilicia (Turkey) 341

LEVENT ZOROĞLU Transition from the Persian to the Ptolemaic Periods the Late Classical and Early Hellenistic Tomb Contexts from Kelenderis in Rough Cilicia 342

MEHMET TEKOCAK Evaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 343-349

EWDOKSIA PAPUCI-WŁADYKA Closed Deposit from the Cistern South of the Villa of Theseus in Nea Paphos Cyprus 350

DALIT REGEVThe Phoenician Origins of Eastern Sigillata A 351-363

SABINE LADSTAumlTTERBecoming Greek ndash Staying Egyptian A Pottery Contribution to the Hellenisation of Upper Egypt 364-365

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 369-374

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥ Πρώιμη ελληνιστική κεραμική τάφων από το Δημαριό Άρτας 375

COLETTE BEESTMAN-KRUYSHAAR City and Countryside The Pottery of New Halos Thessaly 376

ΠΟΛΥΞΕΝΗ ΑΔΑΜ ΒΕΛΕΝΗ Η οικοσκευή αγροτικού συγκροτήματος στην Ασπροβάλτα 377

VERA BITRAKOVA GROZDANOVA - NADA POČUČA KUZMANNotes sur la ceacuteramique des neacutecropoles de la ville de Lychnidos et de sa reacutegion 378

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPO Recenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 381-388

SILVANA BLAZEVSKA Pottery Production in the Lower Vardar Valley Characteristics Diffusion and Relationship 389

15

OCTAVIAN BOUNEGRU Pergame La dynamique spatiale de la production ceacuteramique fine agrave lrsquoeacutepoque helleacutenistique 390

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗ Αποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 393-397

MARIA TRAPICHLER Cooking Vessels and Cooking Devices from Velia Southern Italy The Development from Hellenistic to Roman Times 398

BASHKIM VREKAJ Leacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 399-406

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑ Τυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 407-424

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥ Ευβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 425-439

ELIZABETH LANGRIDGE-NOTI Between East and West Plaketten-vases in Laconia 440

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥ Το αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 441-466

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ Πήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 467-474

DENIS ZHURAVLEV Hellenistic Lamps of the Bosporan Kingdom 475

VASILICA LUNGU Amphores pseudo-panatheacutenaiumlques helleacutenistiques Approches de lrsquoarcheacuteologie en mer Noire 476

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗ Από τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 477-485

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETI La ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 489-500

ΕΦΗ ΣΑΡΑΝΤΗ Στρωματογραφημένη κεραμική από το οικόπεδο ιδιοκτησίας Ν Παπαβασιλείου στη Ναύπακτο 501

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΚΑΛΛΙΝΤΖΗ - ΚΥΡΙΑΚΗ ΧΑΤΖΗΠΡΟΚΟΠΙΟΥ - ΜΑΡΙΑ ΧΡΥΣΑΦΗ Στρωματογραφική έρευνα στο νότιο περίβολο των Αβδήρων Δυνατότητες ιστορικής ερμηνείας των ανασκαφικών δεδομένων 502

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥ Ο laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 503-513

ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΚΑΜΑΤΗΣ Αγορά Πέλλας Κλειστό σύνολο δημόσιου πηγαδιού 514

ΠΟΛΥΞΕΝΗ ΜΠΟΥΓΙΑ Κεραμική από υστεροελληνιστικό στρώμα καταστροφής στην Ηράκλεια Τραχινία 515

ΚΥΡΙΑΚΗ ΚΑΛΛΙΓΑ Ελληνιστική Θήβα η κεραμική της laquoΟικίας Βraquo και τα νέα στοιχεία για την παρουσία των Ρωμαίων στη Βοιωτία 516

SUSAN I ROTROFF The Pottery from the Agora Bone Well 517-527

GUY SANDERSA Re-examination of the South Stoa Wells at Corinth 528

SARAH A JAMES Νέα χρονολόγηση της κορινθιακής ελληνιστικής επιτραπέζιας κεραμικής Ο αγρός της Παναγίας 529-534

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZA Eastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 535-545

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΕΝΗ Χρονολογικά προβλήματα της ελληνιστικής κεραμικής σε συνάρτηση με τα νομίσματα σε κλειστά σύνολα ευρημάτων και στη στρωματογραφία 546

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥ Κλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 549-554

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣ Τρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 555-564

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ Ταφικά ευρήματα από τα Πλαίσια του Νομού Ιωαννίνων 565

ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΛΑΜΠΡΟΥ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΡΟΣΟΥ Κεραμική της ελληνιστικής περιόδου από την Ντόλιανη (αρχαία Φανοτή) 566

ΕΛΠΙΔΑ ΣΑΛΤΑΓΙΑΝΝΗ Αγγεία μεταφοράς και αποθήκευσης (αμφορείς πίθοι) από το Δυμόκαστρο (αρχαία Ελίνα) 567

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗ - ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΥ Ανάγλυφη ελληνιστική κεραμική από τον αρχαιολογικό χώρο Δυμοκάστρου Θεσπρωτίας 568

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 569-572

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥ Ελληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 573-580

16

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑ Σύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 581-588

FRANZISKA LANG - LAZAROS KOLONAS ET ALPortable ED-RFA (P-ED-XRF) Neue Wege der Keramikforschung in Akarnanien (Westgriechenland) - Vorlaumlufige Ergebnisse 589-596

GREGOR DOumlHNER Stratos (Akarnania) Technological Aspects of Ceramic Production 597-601

ΛΑΜΠΡΙΝΗ ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΥ - ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΒΑΣΙΟΣ Τεφροδόχα αγγεία από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 602 NICO SCHWERDT Keramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 603-609

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗ - ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣ Ελληνιστική κεραμική από κλειστά ταφικά σύνολα πόλεων της παράλιας και κεντρικής Αιτωλίας 610

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ Ελληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 611-615

ΒΑΣΩ ΤΣΑΝΤΗΛΑ Ταφικά σύνολα από τη laquoΒαρναρράχηraquo (ανατολικό νεκροταφείο) της Ναυπάκτου Αιτωλοακαρνανίας 616

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ Ένας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 617-622

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗ Ελληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 623-630

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ - ΛΥΔΙΑ ΜΑΛΑΤΑΡΑΠαρατηρήσεις στην τυπολογία και τη χρήση κανθάρων και ληκύθων από τη Δυτική Ελλάδα 631-634

ΜΑΡΙΑ ΚΑΜΟΥΛΑΚΟΥ Ελληνιστική κεραμική από νεκροταφεία της Λειβαθούς Κεφαλληνίας 635

FABIANA FABBRI The Podere Cannicci Hellenistic Votive Deposit (Paganico Grosseto ndash Italy) 636

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣ Ελληνιστική κεραμική από τη ΒέροιαΤο οικόπεδο Νιώπα 637-638

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗ Κλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 639-646

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗ Τοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 647-657

EDUARD SHEHI Les vases de lrsquoArteacutemision de Dyrrhachion eacutetude preacuteliminaire 658

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣ Ελληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 659-660

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 661-667

CHRISTINE ROGL Multifunktionalitaumlt durch Formenwandel am Beispiel der hellenistischen Reliefbecher 668

CHRISTA SCHAUER Ein Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 669-676

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗ Κλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 677-684

ΕΙΡΗΝΗ ΓΑΒΡΙΛΑΚΗ Ένα ελληνιστικό σύνολο από την αρχαία Λάππα στην ενδοχώρα του Nομού Ρεθύμνης 685

ΝΤΟΡΑ ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΟΥ Ένα κλειστό σύνολο αμφορέων από την Κω 686

SUHAL SAĞLAN A Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 687-698

KRZYSZTOF DOMŻALSKILate Hellenistic Common Pottery Production Centre in Porphyreon (Lebanon) on the Levantine Coast 699

SERGEY SOLOVYOV The Hellenistic Ceramic Assemblage in the Closed Deposit from Asiatic Bosporus (Taman Peninsula Russia) 700

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKO Ancient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 701-702

IRINA VDOVICHENKO - ALEXANDER YERMOLIN The Hellenistic Ceramics (Late 4th-2nd Cent BC) from the Rescue Excavation of the Panticapeum in 2004-2007 703

TATIANA EGOROVA Black-glazed Ceramics of Chersonnesos Manufacture from the Sites of the North-Western Crimea 704

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHIN A Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 705-716

ΣΥΝΟΨΗ - SUMMARY

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥ Σύνοψη των εργασιών της Ηacute Επιστημονικής Συνάντησης για την Ελληνιστική Κεραμική 719-721

STELLA DROUGOU8th Scientific Meeting on Hellenistic Pottery 722-724

17

ΣYNTOMOΓPAΦIEΣ - BIBΛIOΓPAΦIA

Eκτός από τις καθιερωμένες συντομογραφίες χρησιμοποιούνται και οι ακόλουθες

Α΄ΕλλΚερ Α΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική Ιωάννινα 1986 Ιωάννινα 1989

Agora IV RH Howland Greek Lamps and their Survivals The Athenian Agora IV Princeton New Jersey 1958

Agora V HS Robinson Pottery of the Roman Period Chronology The Athenian Agora V Princeton New Jersey 1959

Agora XII BA Sparkes - L Talcott Black and Plain Pottery of the 6th 5th and 4th Centuries BC The Athenian Agora XII Princeton New Jersey 1970

Agora XXII SI Rotroff Hellenistic Pottery Athenian and Imported Moldmade Bowls The Athenian Agora XXII Princeton New Jersey 1982

Agora XXIX SI Rotroff Hellenistic Pottery Athenian and Imported Wheelmade Table Ware and Related Material The Athenian Agora XXIX Princeton New Jersey 1997

Agora XXXIII SΙ Rotroff Hellenistic Pottery The Plain Wares The Athenian Agora XXXIII Princeton New Jersey 2006

Ακαμάτη Τάφοι Πέλλας Μ Λιλιμπάκη-Ακαμάτη Λαξευτοί θαλαμωτοί τάφοι της Πέλλας Αθήνα 1994Ακαμάτης Μήτρες ΙΜ Ακαμάτης Πήλινες μήτρες αγγείων από την Πέλλα Θεσσαλονίκη 1985 (α΄ έκδ) Πέλλας Αθήνα 1993 (βacute έκδ) Alt Aumlgina II E Walter-Karydi -W Felten - R Smetana-Scherer Spaumltklassische und hellenistische Keramik

Alt Aumlgina II1 1982Β΄ΕλλΚερ Β΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Ρόδος 22-25 Μαρτίου

1989 Αθήνα 1990Bruneau 1970 Ph Bruneau Tombes drsquoArgos BCH 94 (1970) 437-531Γ΄ΕλλΚερ Γ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Θεσσαλονίκη 24-2 Σεπτεμ-Γ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Θεσσαλονίκη 24-2 Σεπτεμ-

βρίου 1991 Αθήνα 1994Corinth IV II O Broneer Terracotta Lamps Corinth IV II Cambridge Massachusetts 1930Corinth VII III GR Edwards Corinthian Hellenistic Pottery Corinth VII III Princeton 1975Δ΄ΕλλΚερ Δ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Μυτιλήνη Μάρτιος 1994

Αθήνα 1997Deacutelos XXVI Ph Bruneau Les lampes Deacutelos XXVI Paris 1965Deacutelos XXVIΙ Ph Bruneau Lrsquoicirclot de la maison des comeacutediens Deacutelos XXVIΙ Paris 1970Deacutelos XXXI A Laumonier La ceacuteramique helleacutenistique agrave reliefs 1 Ateliers ldquoioniensrdquo Deacutelos XXXI Paris

1977Demetrias I V Milojčić - D Theocharis (εκδ) Die Deutschen Archaumlologischen Ausgrabungen in Thessalien

Demetrias I Bonn 1976Δρούγου Λύχνοι Πέλλας Στ Δρούγου Ανασκαφή Πέλλας 195-1964 Οι πήλινοι λύχνοι Αθήνα 1992Δρούγου 2005 Στ Δρούγου Βεργίνα Τα πήλινα αγγεία της Μεγάλης Τούμπας Αθήνα 2005Δρούγου - Τουράτσογλου Στ Δρούγου - Γ Τουράτσογλου Ελληνιστικοί λαξευτοί τάφοι Βεροίας Αθήναι 1980 Τάφοι Βεροίας Drougou - Touratsoglou 1991 St Drougou - I Touratsoglou Hellenistische Keramik aus Makedonien Chronologische Indizien

AntK 34 (1991) 13-21Ε΄ΕλλΚερ Ε΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Αθήνα 2000Ελεύθερνα ΙΙ2 Θ Καλπαξής - Α Furtwaumlngler - A Schnapp κά (εκδ) Ελεύθερνα Τομέας ΙΙ Ένα ελληνι-

στικό σπίτι (laquoΣπίτι Αraquo) στη θέση Νησί Ρέθυμνο 1994ΕλλΚερ Αιγαίου Ελληνιστική κεραμική από το Αιγαίο Hellenistic Pottery from the Aegean Μυτιλήνη 1994ΕλλΚερ Ηπείρου Ελληνιστική κεραμική από την Ήπειρο την Αιτωλοακαρνανία και τα Ιόνια νησιά Αιτωλοακαρνανίας Αθήνα 2009 Ιονίων νησιών ΕλλΚερ Θεσσαλίας Ελληνιστική κεραμική από τη Θεσσαλία Βόλος 2000ΕλλΚερ Κρήτης Ελληνιστική κεραμική από την Κρήτη Χανιά 1997

18

ΕλλΚερ Μακεδονίας Ελληνιστική κεραμική από τη Μακεδονία Hellenistic Pottery from Macedonia Θεσσαλονίκη 1991

ΕλλΚερ Πελοποννήσου Ελληνιστική κεραμική από την Πελοπόννησο Αίγιο 2005Ephesos IX V Mitsopoulos-Leon Die Basilika am Staatsmarkt in Ephesos Kleinfunde 1 Keramik

hellenistischer und roumlmischer Zeit Forschungen in Ephesos IX iiii Wien 1991Eretria II IR Metzger Die hellenistische Keramik in Eretria Eretria Ausgrabungen und Forschungen

II Berne 1969 Eretria IX K Gex Rotfigurige und weissgrundige Keramik Eretria Ausgrabungen und Forschungen IX

Lausanne 1993Ζ΄ΕλλΚερ Ζ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Αίγιο 4-9 Απριλίου 2005

Αθήνα 2011Θέμελης - Τουράτσογλου Π Γ Θέμελης - ΓΠ Τουράτσογλου Οι τάφοι του Δερβενίου Αθήνα 1997 Τάφοι Δερβενίου Θέματα Ελληνιστικής Θέματα Ελληνιστικής Κεραμικής στην Αρχαία Μακεδονία Topics on Hellenistic Κεραμικής Pottery in Ancient Macedonia Αθήνα 2012Georgiadou Totenkult und A Georgiadou Totenkult und elische Grabkeramik spaumltklassischer und hellenistscher Zeit elische Grabkeramik Thessaloniki 2005Gortina I A di Vita (επιμ) Gortina I Monografie della Scuola Archeologica Italiana di Atene e delle

Missioni Italiene in Oriente III Roma 1988Hayes 1985 JW Hayes Sigillate Orientali Enciclopedia dellrsquoArte Antica classica e orientale Atlante

delle forme ceramiche II Ceramica fine romana nel Bacino Meditteraneo (tardo ellenismo e primo impero) Roma 1985 1-96

Kabirion III U Heimberg Die Keramik des Kabirions Das Kabirenheiligtum bei Theben III 1982Καλτσάς 1983 Ν Καλτσάς Από τα ελληνιστικά νεκροταφεία της Πύλου ΑΔ 38 (1983) Μελέτες 1-77Kerameikos ΙΧ U Knigge Der Suumldhuumlgel Kerameikos ΙΧ Berlin 1976Kerameikos XI J Scheibler Griechische Lampen Kerameikos XI Berlin 1976Labraunda I P Hellstroumlm Pottery of Classical and Later Date Terracotta Lamps and Glass Labraunda II

1 Lund 1965Meacutedeacuteon V C Vatin - P Bruneau - C Rolley - T Hackens Tombes helleacutenistiques objets de meacutetal monnaies

Meacutedeacuteon de Phocide V Paris 1976Milet V1 AU Kossatz Funde aus Milet 1 Die megarischen Becher Milet V1 Berlin 1990Morel 1981 J-P Morel Ceacuteramique campanienne Les formes BEFAR 244 Roma 1981 19942Olynthus V DM Robinson Excavations at Olynthus Mosaics Vases and Lamps of Olynthus found in 1928

and 1931 Olynthus V Baltimore 1933Olynthus XIII DM Robinson Vases found in 1934 and 1938 Olynthus XIII Baltimore 1950Paphos III JW Hayes The Hellenistic and Roman Pottery Paphos III Nicosia 1991PergForsch 2 J Schaumlfer Hellenistische Keramik aus Pergamon Pergamenische Forschungen 2 Berlin 1968PergForsch 6 C Meyer-Schlichtmann Die Pergamenische sigillata aus der Stadtgrabung von Pergamon

Mitte 2 Jh v Chr - Mitte 2 Jh n Chr Pergamenische Forschungen 6 Berlin 1988Samaria-Sebaste III JC Crowfoot - GM Crowfoot - KM Kenyon Samaria-Sebaste Reports of the Work of the

Joint Expedition in 1931-1933 and of the British Expedition in 1935 No3 - The Objects from Samaria London 1957

ΣΤ΄ΕλλΚερ ΣΤ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική Βόλος 1-23 Απριλίου 2000 Αθήνα 2004

Stobi V Anderson-Stojanović Stobi The Hellenistic and Roman Pottery Princeton 1992Tarsus I H Goldman (εκδ) Excavations at Gozlu Kule Tarsus Vol I The Hellenistic and Roman

Periods Princeton 1950Thompson 1934 HA Thompson Two Centuries of Hellenistic Pottery Hesperia 3 (1934) 316-480 (reprinted in

HA Thompson - DB Thompson - S Rotroff Hellenistic Pottery and Terracottas Princeton 1987)UM LH Sackett (εκδ) Knossos From Greek City to Roman Colony Excavations at the Unexplored

Mansion II BSA Suppl 21 1992

661

Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα

Γιάννης Χαιρετάκης

Εισαγωγή

Τὴν δὲ νῦν [πόλιν] ἐν κόλπῳ κειμένην ἐπὶ χερρονησοειδοῦς τόπου συνάπτοντος πρὸς τὴν Ἀττικήν Με αυτά τα λόγια προσδιορίζει ο Στράβωνας (Γεωγρ ΙΧ 19) τη θέση της αρχαίας πόλης η οποία ταυτίζεται με το σημερινό οικισμό του Αμπελακίου Η πόλη με εύφορη γη και προστατευμένο λιμάνι1 ορίζεται στα βόρεια από τη χερσό-νησο της Πούντας και στα νότια από τη χερσόνησο της Κυνόσουρας Λίγα όστρακα μαρτυρούν εγκατάσταση στο Αμπελάκι ήδη από τα προϊστορικά χρόνια2 ενώ η ακμή του οικισμού τοποθετείται γύρω στο 570 πΧ μετά δηλαδή από την επιτυχή προσάρτηση της Σαλαμίνας στην Αθήνα (Πλούτ Σόλων Χ) Τις τελευταίες δεκαετίες ανασκαφές σωστικού χαρακτήρα έχουν δώσει σημαντικές πληροφορίες για την οργάνωση του οικισμού και την τοπογραφία της πόλης Κατά την ελληνιστική περίοδο οι οικίες καταλαμβάνουν τη νότια κλιτύ της χερσονήσου της Πούντας ενώ εργαστηριακού χαρακτήρα δομές τοποθετούνται στο δυτικότερο τμήμα της πόλης σε επαφή με το δυτικό σκέλος των τειχών3 Δημόσια κτίσματα τα οποία είδε ο Παυσανίας ( 5 και 1) δεν έχουν εντο 5 και 1) δεν έχουν εντο 5 και 1) δεν έχουν εντο-πιστεί και θα πρέπει να αναζητηθούν στο καταβυθισμένο σήμερα τμήμα του οικισμού ενώ ιερό της Βενδίδος σε προϋπάρχουσα μάλλον θέση ιερού της Αρτέμιδος τοποθετείται στην κορυφή της χερσονήσου της Πούντας4

Το ιστορικό πλαίσιο (3187-μέσα 3ου αι πΧ)

Το 187 πΧ ο Κάσσανδρος ύστερα από laquoπροδοσίαraquo των Σαλαμινίων προς τους Αθηναίους (Παυσ Ι 52) κυριεύει τη Σαλαμίνα και εγκαθιστά φρουρά η οποία παραμένει έως το 07 πΧ οπότε και ο Δη-

Θερμές ευχαριστίες οφείλω στην Δρ Ι Δεκουλάκου Επίτιμη Διευθύντρια Αρχαιοτήτων για την άδεια μελέτης του κεραμικού υλικού που προέρχεται από τις ανασκαφές που διενήργησε στη Σαλαμίνα Επίσης στον Π Δεδεβέση για τη συ-ντήρηση των λίθινων και κεραμικών ευρημάτων καθώς και στην Ά Κάττουλα υπεύθυνη αρχαιολόγο Σαλαμίνας και το προσωπικό του Μουσείου Σαλαμίνας για κάθε διευκόλυνση στη μελέτη του υλικού Η συντήρηση της κεραμικής χρημα-τοδοτήθηκε από το ίδρυμα Ψύχα και το Mediterranean Archaeological Trust UK

1 Σκύλαξ Περίπλους 57 κατὰ τοῦτό ἐστι Σαλαμὶς νῆσος καὶ πόλις καὶ λιμήν2 MG Taylor Salamis and the Salaminioi The Ηistory of an Unofficial Athenian Demos JC Gieben Amsterdam 1997 110 σημ

14 Γ Χαιρετάκης Το οικόπεδο Ζούγρη στο Αμπελάκι Σαλαμίνας στρωματογραφία και χρονολόγηση Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 5 2011 2527

3 Ι Δεκουλάκου Ανασκαφές στη Σαλαμίνα 19852007 Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 2 2008 12

4 Όπ

662

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

μήτριος ο Πολιορκητής την προσφέρει ως δώρο στους Αθηναίους Ο Δημήτριος επανέρχεται το 295 πΧ για να την κυριεύσει και να τοποθετήσει μακεδονική φρουρά η οποία παραμένει πιθανότατα έως και το 229 πΧ οπότε και το νησί laquoεπανενώνεταιraquo με την Αθή-να μετά την επιτυχή προέλαση του Άρατου αρχηγού της Αχαϊκής Συμπολιτείας (Πλούτ Άρατος 24) Κατά τη διάρκεια του Χρεμω-νίδειου πολέμου (2721 πΧ) η Σαλαμίνα αποτελεί βάση για τον Αντίγονο Γονατά όχι χωρίς επιπτώσεις όπως πληροφορούμαστε από γεγονότα της επόμενης περιόδου Γύρω στο 252 πΧ ο Αλέξαν-δρος γιος του Κρατερού διοικητής της Κορίνθου και της Εύβοι-ας εξεγείρεται ενάντια στον Αντίγονο Γονατά Ο Ηράκλειτος του Ασκληπιάδου ο διοικητής της μακεδονικής φρουράς που έχει ορί-σει ο Αντίγονος Γονατάς στον Πειραιά και μάλλον και στη Σαλαμί-να αναλαμβάνει την επισκευή των τειχών της πόλης (IG 2 1225) για να προετοιμαστεί προφανώς για τον πόλεμο ενάντια στον Αλέξαν-δρο Αυτό το γεγονός μας πληροφορεί έμμεσα ότι τα τείχη ή μέρος αυτών είχαν καταστραφεί παλαιότερα προφανώς την περίοδο του Χρεμωνίδειου πολέμου χωρίς να μπορεί να αποκλειστεί και άλλη καταστροφή σε τμήμα της πόλης ή του νησιού

Ανασκαφικά δεδομένα Tο οικόπεδο Zούγρη

Στη νότια κλιτύ της χερσονήσου της Πούντας5 στη συμβολή των οδών Τεύκρου και Ευρυσάκη ανασκάφηκε το οικόπεδο Ζούγρη έκτασης περίπου 15 στρέμματος6 (εικ 1) Η πρώτη ανθρώπινη παρουσία στην περιοχή που ερευνήθηκε ανάγεται στους μυκηναϊκούς χρόνους αν και δεν έχουν βρεθεί σταθερά κατάλοιπα αυτής της περιόδου7 Κατά τον ο και τον 5ο αι πΧ δημιουργούνται μικρές δομές εργαστηρια-κού και αποθηκευτικού χαρακτήρα ενώ από τα μέσα του 5ου και έως και το 2ο αι πΧ κατασκευάζονται οικίες οι οποίες εγκαταλείπονται στις αρχές του 1ου αι πΧ Η κατωφέρεια του εδάφους προς τον όρμο του Αμπελακίου επέβαλε την ανδηρωτή διάταξη των οικιών οι οποί-ες ανοικοδομούνται προσθετικά από Ν προς Β Τα όστρακα παλαιο-

5 Για τη θέση και τις ανασκαφές βλ Ι Δεκουλάκου Ανασκαφικές έρευνες στην Σαλαμίνα στο Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου (επιμ) Αργοσαρωνικός Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αργοσαρωνι-κού Πόρος 26-29 Ιουνίου 1998 τόμ Β´ Αθήνα 200 2944 και Ι Δεκουλάκου Σωστικές ανασκαφικές έρευνες στην Σα-λαμίνα προφορική ανακοίνωση στο laquoΒacute Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Το έργο μιας δεκαετίας 1994200 1820 Δεκεμβρίου 200raquo Ι Δεκουλάκου όπ (υποσημ )

6 Τα σχέδια των εικόνων 1 και 2 έχουν γίνει από τους Ε Τόλια Ν Μαστρονικόλα Γ Ορεστίδη και τον γράφοντα 7 Γ Χαιρετάκης όπ (υποσημ 2)

Εικ 1 Κάτοψη της ανασκαφής στο οικόπεδο Ζούγρη Με βέλος δηλώνεται η θέση του απορριμματικού αποθέτη

663

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

χριστιανικών βυζαντινών και μεταβυζαντινών χρό-νων που περισυνελέγησαν μαρτυρούν χρήσεις του χώρου και αυτές τις περιόδους

Στα μέσα του ου αι πΧ γίνεται ένας εκτεταμέ-νος καθαρισμός της περιοχής όπως μαρτυρά απορ-ριμματικός αποθέτης8 που ερευνήθηκε στο ανασκα-φικό τετράγωνο 0 (εικ 2) Η απορριμματική αυτή πρακτική αποτελεί μέρος μιας οργανωμένης και γε-νικότερης εκκαθάρισης της περιοχής για τη δημι-ουργία ανδήρων και την κατασκευή οικιών κάτω από ένα νέο πολεοδομικό σχεδιασμό Η τελευταία χρονολογικά κεραμική του αποθέτη ανήκει στο βacute τέταρτο του ου αι πΧ αλλά δεν μπορεί να προσ-διοριστεί με ακρίβεια πότε έγινε η εκκαθάριση της περιοχής και η επακόλουθη απόρριψη αν έγινε δη-λαδή μετά το 21 πΧ ή αργότερα και πότε η ανοι-κοδόμηση της νέας οικίας αμέσως μετά την απορ-ριμματική πρακτική ή αργότερα Είναι σημαντικό να ειπωθεί ότι στο υλικό του αποθέτη δεν υπάρχουν ίχνη που να δηλώνουν κάποια βίαιη καταστροφή Επίσης η ανοικοδόμηση νέων οικιών στα μέσα του ου αι πΧ που συνοδεύεται και από τη δημιουργία δρόμου πλ 550 μ στο μέσον περίπου του οικοπέ-δου αποτελεί ένδειξη για την ανάγκη στέγασης μεγαλύτερου αριθμού κατοίκων στην πόλη ίσως υπό το φόβο νέων απειλών

Η κεραμική

Η κεραμική που παρουσιάζεται εδώ προέρχεται από τον απορριμματικό αποθέτη9 (Πίν 220β δη 221α δστ) και από τα υποστρώματα των οικιών (Πίν 220α γ 221βγ στ12) στα οποία συγκεντρώθηκε κε-ραμική ως γέμισμα για τη δημιουργία των ανδήρων Στην πλειονότητά της είναι εισηγμένη από την Αθή-να και σε λίγες μόνο περιπτώσεις μπορούμε να διακρίνουμε μη αττική κεραμική ενώ δεν αναγνωρίζε-ται τοπική παραγωγή

Στη μελαμβαφή κεραμική ξεχωρίζουν οι τριφυλλόστομες οινοχόες οι οποίες δεν παρουσιάζουν με-γάλη διαφοροποίηση στην τομή τους έχουν δακτυλιόσχημη βάση σιγμοειδές σώμα και ψηλό λαιμό Συ-

8 Ο αποθέτης είναι διανοιγμένος στο βραχώδες πέτρωμα της Πούντας και έχει σχήμα ανεστραμμένου κώνου Στον άξονα ΒΝ έχει διάμετρο 180 μ ενώ στον άξονα ΑΔ ερευνήθηκε για 2 μ καθώς πάνω σε αυτόν ιδρύθηκε τοίχος με-ταγενέστερης οικίας

9 Ο αποθέτης περιείχε όστρακα αγγείων θαλασσινά όστρεα και λίγα λιθάρια μικρού και μεσαίου μεγέθους Οικοδομι-κό υλικό πέρα από λίγα τμήματα βοτσαλωτών δαπέδων δεν υπήρχε στο γέμισμά του Περιείχε κολουροκωνικές και πυ-ραμιδόσχημες αγνύθες τμήματα κεραμίδων λακωνικού τύπου λίγα οστά ζώων ένα λίθινο αλάβαστρο και μάζες σκωρί-ας Η απόρριψη ήταν ενιαία και δεν παρατηρήθηκε χρονική αλληλουχία στην απόρριψη των στρωμάτων Λίγα όστρακα λύχνου και μελαμβαφών πελικών τοποθετούνται χρονικά στον 5ο αι πΧ ενώ μικρή είναι και η ποσότητα ερυθρόμορ-φων και άλλων αγγείων του α΄ μισού και γ΄ τετάρτου του 4ου αι πΧ Η πλειονότητα της κεραμικής ανήκει στο τελευταίο τέταρτο του 4ουα΄ τέταρτο του ου αι πΧ Μικρότερη είναι επίσης η ποσότητα κεραμικής του β´ τετάρτου του ου αι πΧ Για μια πρώτη παρουσίαση βλ Γ Χαιρετάκης Ο αποθέτης του οικοπέδου Ζούγρη στο Αμπελάκι Σαλαμίνας πρώτα στοιχεία από τη μελέτη της κεραμικής Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 4 2010 1821

Εικ 2 Οικόπεδο Ζούγρη ανασκαφικό τετράγωνο 0 Κάτοψη του απορριμματικού αποθέτη

664

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

χνά είναι ακόσμητες10 (Πίν 220α) ενώ κάποτε φέρουν διακόσμηση με επίθετο λευκό χρώμα όπου στε-φάνια με φύλλα κισσού (Πίν 220β) ή μυρτιάς περιτρέχουν το λαιμό

Οι κάνθαροι κλασικού τύπου αποτελούν την πολυπληθέστερη ομάδα κεραμικής από τον αποθέτη και από τα υπόλοιπα στρώματα αυτής της περιόδου από αυτούς με απλό χείλος11 (Πίν 220γ) έως αυ-τούς με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo στο λαιμό12 (Πίν 220δ) συχνά με χείλος φτιαγ-μένο σε μήτρα Ενδιαφέρον παρουσιάζει η επιγραφή ΗΔ στη βάση κανθάρου του τελευταίου τετάρτου του 4ου αι πΧ13 (Πίν 220ε) η οποία αν δεν σχετίζεται με τον κάτοχο του αγγείου μπορεί να διαβαστεί ως το επίθετο ἡδύς αναφερόμενη στο κρασί που θα περιείχε ἡδύς οἶνος14 Αντίθετα οι κάνθαροι ελλη-νιστικού τύπου είναι συγκριτικά λιγότεροι Άλλα αγγεία πόσεως είναι οι σκύφοι αττικού και κορινθια-κού τύπου όπως τμήμα του σώματος και του χείλους με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύ-οςraquo όπου παριστάνονται στάχυα ανάμεσα σε κλαδιά με αντίρροπα αγκιστροειδή φύλλα των αρχών του ου αι πΧ15 (Πίν 220στ)

Στα μικρά ανοικτά αγγεία τη δεύτερη πολυπληθέστερη ομάδα αποτελούν οι φιάλες και τα φιαλίδια με δακτυλιόσχημη βάση και με έσω ή έξω νεύον χείλος16 (Πίν 220ζη) Συχνά στο εσωτερικό γύρω από τον πυθμένα φέρουν εμπίεστα ανθέμια που περιβάλλονται από δακτύλιο με στικτή διακόσμηση (rouletting) Την εικόνα συμπληρώνουν πινάκια και ιχθυοπινάκια Το σχεδόν πλήρες ιχθυοπινάκιο από τον αποθέτη (Πίν 221α) έχει δακτυλιόσχημη βάση ενώ δύο εδαφόχρωμες ταινίες υπάρχουν γύρω από το ημισφαιρι-κό κοίλωμα στον πυθμένα και στην περιφέρεια17

Στην υπόλοιπη κεραμική περιλαμβάνονται πυξίδες μυροδοχεία λήκυθοι λύχνοι σκεύη τελετουργικών πυρών κά Κάλυμμα πυξίδας (Πίν 221β) του τύπου Β της Αθηναϊκής Αγοράς18 έχει κυλινδρικό τοίχω-μα και κωνικό θόλο με πλατύ περίγυρο Ο περίγυρος διαχωρίζεται από το θόλο με εδαφόχρωμη ταινία ενώ ανάλογη ταινία διαχωρίζει το θόλο από χαμηλό έξαρμα στην κορυφή του Στη στεφάνη της θολω-τής επιφάνειας υπάρχει διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo με περιδέραιο από λογχόσχημα φύλλα από επίθετο αραιωμένο πηλό Ανάλογα καλύμματα προέρχονται από τάφο στο Αμπελάκι όπου το περιδέραιο από λογχόσχημα φύλλα εναλλάσσεται με περιδέραιο από προβασκάνια19 Το μελαμβαφές μυροδοχείο (Πίν 221γ) με χαμηλή δισκοειδή βάση ατρακτόσχημο σώμα και κοντό λαιμό που καταλή-γει σε πλατύ λοξότμητο χείλος φέρει δύο εδαφόχρωμες ταινίες στον ώμο20 Από τους λύχνους της περι-όδου αυτής από τον αποθέτη ένας ανήκει στον τύπο 2 D της Αθηναϊκής Αγοράς21 ένας στον τύπο 27 Α και οι υπόλοιποι στον τύπο 25 (25 Α 25 Β 25 Β rie 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το διrie 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το διrie) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι-

10 Agora XXX εικ 4 αριθ 47 πίν 4 11 Όπ εικ 4 αριθ 118 πίν 2 12 Όπ εικ 5 αριθ 2425 πίν 13 Όπ εικ 4 αριθ 810 πίν 1 14 Σε βάση κύλικας τύπου bolal του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμbolal του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμ του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμ-

ματα WK Kovacovic Die Eckterrasse an der Graumlberstrasse des Kerameikos Kerameikos XV Berlin 1990 1 αριθ S9 Σε βάση κανθάρου του β´ μισού του 4ου αι πΧ στην Ολβία αναγράφονται τα τρία πρώτα γράμματα AS Rujaeva ldquoGraffitirdquo στο NA Lejunkaja P G Bilde JM Hoslashjte VV Kraivina SD Kryžickij (επιμ) The Lower City of Olbia (Sector NGS) in the 6th Century BC to the 4th Century AD Vol 12 Aarhus Univerity Press 2010 508 αριθ S45 Ενιαία λέξη ἡδύοινος αναγράφε-ται στο σώμα κανθάρων από την Κόρινθο Corinth V αριθ 454 και 512

15 Agora XXX εικ 12 αριθ 155 πίν 15 Σ Ελευθεράτου (επιμ) Το Μουσείο και η ανασκαφή Ευρήματα από τον χώρο ανέγερσης του Νέου Μουσείου Ακρόπολης Οργανισμός Ανέγερσης Νέου Μουσείου Ακρόπολης Αθήνα 200 αριθ 121

16 Πίν 220ζ Agora XXX εικ 5 αριθ 1055105 πίν 78 Πίν 220η1 Agora XXX εικ 2 αριθ 980 Πίν 220η2 Agora XXX εικ 59 αριθ 89871 πίν 72

17 Agora XXX εικ 50 αριθ 710711 πίν 18 Όπ 18919019 ΜΙ Πωλογιώργη Χάλκινα κάτοπτρα από τη Σαλαμίνα ΑΕ 14 (2007) 171920 Agora XXX εικ 72 αριθ 11 πίν 85 21 Agora V

5

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

άστημα από το β´ μισό του 4ου έως το α΄ μισό του ου αι πΧ Στα τελετουργικά σκεύη περιλαμβάνονται μικκύλα φιαλίδια και λεκανίδες χαρακτηριστικά αγγεία των τελετουργικών πυρών έθιμο το οποίο έχει αναγνωριστεί και στη Σαλαμίνα22

Η άβαφη κεραμική περιλαμβάνει φιάλες λεκάνες και λεκανίδες με προχοές και πλαστικές διαμορφώ-σεις οινοχόες κάποιες με μελανόγραφη διακόσμηση23 κά Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι επι-τραπέζιοι αμφορείς με ωοειδές σώμα έξω νεύον χείλος και λαβές που ξεκινούν από πλαστικό δακτύ-λιο που περιτρέχει το λαιμό (Πίν 221δε) χαρακτηριστικό που τις εντάσσει στον Τύπο 2 της Αθηναϊκής Αγοράς24 Η σχεδόν ωοειδής τομή του σώματος δεν αλλάζει σε όλο τον ο αι πΧ όπως διαπιστώνου-με από ακέραια παραδείγματα στη Σαλαμίνα και την Αθήνα και το ύψος τους κυμαίνεται ανάμεσα στα 020 με 04 μ Σε τάφους στα Μέγαρα25 έχουν βρεθεί και μικρότερου μεγέθους αμφορείς όπου το ύψος τους κυμαίνεται από 011 έως 022 μ Το χρώμα του πηλού στα περισσότερα δείγματα της Σαλαμίνας είναι ανοικτό καστανό (25Y7 ale brown) συχνά με πολλές ασβεστολιθικές προσμείξεις (Πίν 221δ) ενώ μόλις ένα δείγμα φαίνεται να είναι προϊόν αττικού εργαστηρίου με ερυθρωπό πηλό (5YR5 yellowih red) και λιγότερες προσμείξεις (Πίν 221ε) Κατά τη Rotroff26 ο τόπος παραγωγής της μη αττικής ομάδας θα πρέ-πει να αναζητηθεί κάπου ανάμεσα σε Κόρινθο και Θήβα Η αναγνώριση του αμφορέα αυτού στη Σαλα-μίνα και σε διαφορετικά σύνολα κεραμικής που δεν θα συζητηθούν εδώ δηλώνει τη σαφή του παρου-σία στον Σαρωνικό27 Επιπλέον η εύρεση και των δύο αμφορέων που συζητήθηκαν (Πίν 221δε) στον αποθέτη του οικοπέδου Ζούγρη είναι ενδεικτική της ταυτόχρονης εισαγωγής τους στο νησί τόσο δηλα-δή από το βασικό κέντρο παραγωγής όσο και από την Αθήνα Με αφορμή έναν αμφορέα πιθανώς από την Πάρο η Rotroff28 υποθέτει με μεγάλη επιφύλαξη ως περιεχόμενο μέλι ή ξύδι Αν δεχθούμε ότι οι αμ-φορείς αυτοί εισάγονταν στη Σαλαμίνα για το περιεχόμενό τους και όχι ως κεραμικό είδος ιδίως σε μια περιοχή που δεν είχε κεραμική παραγωγή τότε το μέλι θα πρέπει να αποκλειστεί ως είδος που θα εισα-γόταν στη Σαλαμίνα καθώς η μελισσοτροφία ήταν μια από τις βασικές ασχολίες των κατοίκων της29 και θα ήταν μάλλον απίθανη η ανάγκη εισαγωγής μελιού από άλλο μέρος Η παρουσία μικρών αμφορέων στους τάφους των Μεγάρων ίσως να δηλώνει πράγματι διαφορετικό περιεχόμενο ανάλογα με το μέγεθός τους και τη χρήση για την οποία προορίζονταν Η χρησιμοποίησή τους για μεταφορά ήκαι αποθήκευ-ση κρασιού ή νερού στο οικιακού χαρακτήρα περιβάλλον της Σαλαμίνας θα πρέπει να θεωρείται βέβαιη

Τις εμπορικές σχέσεις επιβεβαιώνουν και οι εμπορικοί αμφορείς από τη Θάσο τη Ρόδο την Κόρινθο και άλλα κέντρα του Αιγαίου Η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμφορέα (Πίν 221στ1)

ΘΑΣΙΩΝτριποδική φιάλη ()

ΠΥΘΙΩΝ

22 Π Δεδεβέσης Εργασίες συντήρησης κεραμικής από το Αμπελάκι Σαλαμίνας Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 4 2010 22 εικ 1 Για το έθιμο βλ Agora XXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρXXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ-γικές πυρές από την ανασκαφή για το laquoΜετρόraquo στο laquoΟικόπεδο Μακρυγιάννηraquo ΑΔ 5152 (1991997) Μελέτες 99118

23 Γ Χαιρετάκης όπ (υποσημ 9) εικ 5 όπου εξαιτίας τυπογραφικού λάθους η χρονολόγηση θα πρέπει να διορθωθεί σε laquoβ´ μισό 4ουα τέταρτο ου αι πΧraquo

24 Agora XXXΙΙΙ 88725 Τα δείγματα από τα Μέγαρα μου γνωστοποίησε ο Π Ζορίδης επί πολλά έτη υπεύθυνος αρχαιολόγος Μεγάρων τον

οποίο και ευχαριστώ θερμά 26 Agora XXXΙΙΙ 827 Ένα πιθανό δείγμα προέρχεται και από την Τροιζήνα βλ Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου Νέα ευρήματα από την

Αρχαία Τροιζήνα στο Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου (επιμ) Αργοσαρωνικός Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Ιστο-ρίας και Αρχαιολογίας του Αργοσαρωνικού Πόρος 26-29 Ιουνίου 1998 τόμ Β´ Αθήνα 200 141 εικ 7 όπου ανάμεσα σε εμπορικούς αμφορείς διακρίνεται τμήμα επιτραπέζιου αμφορέα του τύπου που σχολιάζουμε

28 Agora XXXΙΙΙ 87 29 Μεγάλος αριθμός κυψελών έχει βρεθεί σε όλες τις θέσεις του νησιού κλασικών και ελληνιστικών χρόνων Ο Ευριπίδης

(Τρωάδες 798799) αναφέρει τη Σαλαμίνα ως μελισσοτρόφον

666

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

αναγράφει ως επώνυμο άρχοντα τον Πυθίωνα V βάσει των χαρακτηριστικών του σφραγίσματος0 που τοποθετείται χρονικά γύρω στο 289 πΧ σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες προτάσεις του Garlan31 Η εν-σφράγιστη λαβή ροδιακού αμφορέα (Πίν 221στ2)

ΕΠ ΙΕΡΕΩΣ ΛΥΣ

ΑΝΔΡΟΥμε την αναγραφή του επώνυμου ιερέα του θεού Ηλίου Λυσάνδρου χρονολογείται λίγο μετά το 22 πΧ32 Στην ενσφράγιστη λαβή αμφορέα κορινθιακού τύπου Β που χρονολογείται στις αρχές του ου αι πΧ μικρός αμφορέας εγγράφεται μέσα σε Α (Πίν 221στ)33

Επίλογος - η υπόλοιπη Σαλαμίνα

Το οικόπεδο Ζούγρη στο Αμπελάκι της Σαλαμίνας προσφέρει τα περισσότερα έως τώρα στοιχεία για την κεραμική της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου στο νησί και δίνει πολύτιμες πληροφορίες για συγκριτικές παρατηρήσεις με το ανάλογο υλικό από την Αθήνα Είναι σαφής ο κοινός ορίζοντας ανάμεσα σε Σαλα-μίνα και Αθήνα γεγονός που επιβεβαιώνεται πλέον όχι μόνο σε ιστορικό επίπεδο Η εισαγωγή αγγείων ήταν επιβεβλημένη εξαιτίας της απουσίας τοπικής κεραμικής παραγωγής Διαπιστώνεται αποκλειστική εισαγωγή αττικών μελαμβαφών αγγείων ενώ όσον αφορά στην άβαφη κεραμική το πλαίσιο αγοράς επε-κτείνεται στην ευρύτερη περιοχή της Σαλαμίνας προς B και Δ Ωστόσο η Σαλαμίνα όπως συμπεραίνει κανείς από τους εμπορικούς αμφορείς που εισάγονταν δεν ήταν αποκομμένη από τον υπόλοιπο κόσμο και η σχεδόν αποκλειστική εισαγωγή αττικών αγγείων θα πρέπει να θεωρηθεί laquoφυσικήraquo επιλογή ή laquoανα-γκαστικόraquo επακόλουθο εξαιτίας της ιδιαίτερης σχέσης Αθηναίων και Σαλαμινίων Οι μελετητές34 έχουν εκφράσει κατά καιρούς διάφορες ερμηνείες κατά πόσον οι Σαλαμίνιοι των ιστορικών χρόνων είναι από-γονοι των πρώτων κατοίκων του νησιού αν είναι Αθηναίοι κληρούχοι αν είναι Σαλαμίνιοι ή Αθηναίοι πολίτες κά Είναι γεγονός πάντως ότι τα ευρήματα που έρχονται στο φως τα τελευταία χρόνια επιβε-βαιώνουν τους στενούς δεσμούς με την Αθήνα σε οικονομικόεμπορικό όσο και θρησκευτικό επίπεδο έστω και αν η Αθήνα δεν παύει ποτέ να έχει τον κυρίαρχο ρόλο στη σχέση αυτή5

Όμοια συμπεράσματα σχετικά με τις εισαγωγές κεραμικής αντλούνται και από άλλες θέσεις του νη-σιού Στη θέση Περιστέρια έρευνα μικρού ιερού του Διονύσου36 που ιδρύθηκε στο α΄ μισό του ου αι πΧ έδωσε τμήματα αττικών κανθάρων και φιαλιδίων καθώς και τμήματα κυψελών Στη θέση Κολώ-

0 Y Garlan Kouko Donneacutee nouvelle our une nouvelle interreacutetation de tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 241 αριθ 49 Για το σύμβολο βλ M Debidour Reacuteflexion ur le tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 290 εικ

31 Y Garlan Lrsquoahorologie grecque une eacutecialiteacute archeacuteologique en voie de deacuteveloeent [archive httgrahillinecoatabGarlandf] 2009

32 G Finkielztejn Chronologie deacutetailleacutee et reacuteviseacutee des eacuteponymes amphoriques rhodiens de 270 agrave 108 av J-C environ Premier bilan BAR nternational Serie 990 Oxford 2001 75 77 190

33 VR AnderonStojanović A Third-entury B Deoit fro the South Sloe Cistern in the Rachi Settlement at thia Δ ΕλλΚερ 119 G Koehler Ahora on Ahora Hesperia 51 (1982) 290292 εικ 7811

34 MG Taylor όπ (υποσημ 2) 85 SD Labert The Attic Geno Salainioi and the land of Salai ZPE 119 (1997) 95 κε 5 Ο Παυσανίας (Ι 52) αναφέρει ότι οι Αθηναίοι laquoεκδίωξανraquo τους Σαλαμίνιους από το νησί επειδή το παρέδωσαν στον

Κάσσανδρο (Βλ παραπάνω Το ιστορικό πλαίσιο) Ένα τόσο σημαντικό γεγονός ωστόσο δεν αναφέρεται από κανέναν άλλον ιστορικό και δεν μπορεί εύκολα να επιβεβαιωθεί Για συζήτηση του θέματος βλ MG Taylor όπ 198 κε

36 Γ Λώλος Σαλαμινιακές έρευνες 19982000 Μέρος Α Το ιερό του Διονύσου υπό το Σπήλαιο του Ευριπίδη Δωδώνη Επιστημονική Επετηρίδα του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννί-νων 29 2000 11415

7

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

νες αναγνωρίστηκε κατοίκηση του α΄ μισού του ου αι πΧ7 από όπου προέρχεται αττική μελαμβαφής κεραμική όπως τμήμα σώματος κανθάρου κλασικού τύπου διακοσμημένο με κατακόρυφες πλαστικές ραβδώσεις αλλά και όστρακα άβαφων αγγείων και αμφορέων όπως η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμ-φορέα (Πίν 221στ4)

ΘΑΣΙΩΝκυνηγόσκυλο

ΑΡΓΕΙΟΣμε επώνυμο άρχοντα τον Αργείο που χρονολογείται γύρω στο 258 πΧ8 Στη θέση Αιάντειο9 δοκιμα-στική τομή σε πύργο με αγροικία έδωσε όστρακα αττικών μελαμβαφών κανθάρων κλασικού τύπου με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo λύχνο του τέλους του 4ουαacute μισού του ου αι πΧ40 καθώς και μεγάλο αριθμό κυψελών

Γιάννης ΧαιρετάκηςΑραχώβης 14-16

106 80 Αθήναchairetakisyahoogr

7 Ανασκαφική έρευνα αποκάλυψε κυκλοτερές ταφικό μνημείο (Ι Δεκουλάκου Κυκλοτερές ταφικό μνημείο στις Κο-λώνες Σαλαμίνας ΑΕ 2001 129158) και έναν αναλημματικό τοίχο των μέσων περίπου του 4ου αι πΧ (Ι Δεκουλάκου όπ (υποσημ 5) 0) Βορειότερα του αναλήμματος αυτού στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Βασιλείου ερευνήθηκαν αρχιτεκτο-νικά κατάλοιπα που ανάγονται στην ύστερη αρχαιότητα (5οςος αι μΧ) στα υποστρώματα των οποίων υπάρχει κεραμι-κή κλασικών και ελληνιστικών χρόνων

8 Βλ υποσημ 19 Στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Μιχαλάκη Πολυχρόνη40 Agora V εικ 11 αριθ πίν 8

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-197-3

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Κ

είμε

να

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Κείμενα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

Γενική επιμέλεια ΕΛΕΝΗ ΚΩΤΣΟΥΥπεύθυνη έκδοσης ΜΑΡΙΑ ΚΑΖΑΚΟΥΚαλλιτεχνική επιμέλεια ΡΟΥΛΑ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΚΗ

Εκτύπωση ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕ

copy2014 ΤΑΜΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΩΝΠανεπιστημίου 57 Αθήνα 105 64wwwtapgr

ISBN 978-960-386-196-6ΤΟΜΟΣ Α ΚΕΙΜΕΝΑ 978-960-386-197-3ΤΟΜΟΣ Β ΠΙΝΑΚΕΣ 978-960-386-198-0

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥΚαθηγήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

ΑΡΓΥΡΟΥΛΑ ΔΟΥΛΓΕΡΗ-ΙΝΤΖΕΣΙΛΟΓΛΟΥΑρχαιολόγος ΙΓacute ΕΠΚΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΖΑΧΟΣΠροϊστάμενος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗΔιευθύντρια του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Ηπειρωτικών Σπουδών

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥΕπίτιμος Διευθυντής Νομισματικού Μουσείου

Επίτιμος Διευθυντής Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΡΑΤΖΕΝΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΕΛΕΝΗ ΚΟΤΖΑΜΠΟΠΟΥΛΟΥΑρχαιολόγος ΑΙΗΣ

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

7

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΙΑΜΠΗΗ οικονομία της βορειοδυτικής Ελλάδας κατά την ελληνιστική περίοδο Ήπειρος Ακαρνανία και Αιτωλία νησιά του Ιονίου 1-4

ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑΚεραμική ελληνιστικών χρόνων από δημόσιο κτίριο της Αμβρακίας 5-8

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Ελληνιστική κεραμική από οικία της Αμβρακίας Πινάκια και ανάγλυφοι σκύφοι 9-14

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από δημόσιο κτίριο στην ακρόπολη laquoΜεγάλου Γαρδικίουraquo στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων 15-22

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΕλληνιστική κεραμική από τα Γίτανα 23-28

ANNA GAMBERINIHellenistic Fine Ware Finds in Phoinike (Kaonia) Local Production and Imports 29-32

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗΕρυθρόμορφες λήκυθοι υστεροκλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων σε τάφους της Αιτωλοακαρνανίας Πρώτη παρουσίαση 33-36

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕΡΜΠΕΤΗ - ΤΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣΕλληνιστική κεραμική από το νεκροταφείο των Οινιαδών 37-40

ELIZABETH A BOLLENThe Hellenistic Pottery of Kalydon and Chalkis Aitolias 41-43

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΕλληνιστική κεραμική laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo από το βόρειο νεκροταφείο της Λευκάδας 44-45

MARIA DEOUDIΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ Die spaumltklassisch-hellenistisches Tafel- und Essgeschirr aus der Houmlhle-Loizos aus Ithaka 46-47

ANTONIA SERRITELLAPoseidonia-Paestum La ceramica a vernice nera dallrsquo ekklesiasterion 48

FABIO MOSCA - PAOLA PUPPODinamiche commerciali nel Mediterraneo Occidentale La ceramica megarese a Malta 49-50

STEPHAN G SCHMIDImported Mould Made Bowls from Enseacuterune (France) and the Long Distance Trade in the Hellenistic Mediterranean 51-54

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 55-58

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 59-74

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗΑιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 75-84

HORST SEILHEIMERDie hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 85-89

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥΕρμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 90-91

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗΎστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 92-95

VERONIKA MITSOPOULOS-LEONEinige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 96-97

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥΕλληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 98-99

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗΕργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 100-105

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗΠρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 106-109

8

LARS HEINZEAttic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 110-111

NINA FENNPriene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 112-113

ERTEKIN M DOKSANALTIThree Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 114-117

PATRICIA KOumlGLERKnidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the Late Hellenism 118

MEHMET TEKOCAKEvaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 119-120

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 121-122

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPORecenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 123-126

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗΑποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 127-130

BASHKIM VREKAJLeacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 131-136

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑΤυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 137-142

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥΕυβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 143-146

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥΤο αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 147-152

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣΠήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 153-156

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗΑπό τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 157-160

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETILa ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 161-164

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥΟ laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 165-166

SUSAN I ROTROFFThe Pottery from the Agora Bone Well 167-172

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZAEastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 173-177

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥΚλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 178-179

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣΤρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 180-185

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 186-187

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 188-189

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑΣύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 190-193

NICO SCHWERDTKeramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 194-197

9

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΕλληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 198-201

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑΈνας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 202-203

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗΕλληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 204-207

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣΕλληνιστική κεραμική από τη Βέροια Το οικόπεδο Νιώπα 208-211

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗΚλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 212-213

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗΤοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 214-217

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣΕλληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 218-219

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 220-221

CHRISTA SCHAUEREin Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 222-225

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗΚλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 226-229

SUHAL SAĞLANA Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 230-233

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKOAncient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 234-236

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHINA Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 237-242

ΠINAKAΣ 220 ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

Σαλαμίνα α-β) Οινοχόες γ-ε) Κάνθαροι και επιγραφή στη βάση κανθάρου στ) Θραύσμα σκύφου ζ-η) Φιαλίδια

1 2

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ ΠINAKAΣ 221

Σαλαμίνα α) Ιχθυοπινάκιο β) Κάλυμμα πυξίδας γ) Μυροδοχείο δ-ε) Επιτραπέζιοι αμφορείς στ) Ενσφράγιστες λαβές αμφορέων

1 2

3 4

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

  • 1o kommatipdf
    • 29727_0_AProtKeim
    • 29727_0_eisLIAMPH
    • 29727_1_AGGEL
    • 29727_1a_RIG
    • 29727_2_KATS
    • 29727_2a_RIGIN
    • 29727_5_PLIAK
    • 29727_6_7_RIGIN
    • 29727_7_6_PREKA
    • 29727_8_METAL
    • 29727_9_LAMP
    • 29727_10_GAMB
    • 29727_11_Condi
    • 29727_12_STAUR
    • 29727_13_SERB
    • 29727_14_BOLLEN
    • 29727_15_RIG
    • 29727_16_AUG
    • 29727_17_KAPPA
    • 29727_18_DEOU
    • 29727_19_MORGAN
    • 29727_20_SOT
    • 29727_21_SOT
    • 29727_22_23_BLAX
    • 29727_23_22_PET
    • 29727_24_25_SERR
    • 29727_25_26_MOSCA
    • 29727_26_27_SCHMID
    • 29727_27_24_Hempel
    • 29727_28_GREC
    • 29727_29_STEF
    • 29727_30_MPAX
    • 29727_31_33_DAK
    • 29727_32_31_KAR
    • 29727_33_36_SARI
    • 29727_34_32_HORST
    • 29727_35_34_ALEX
    • 29727_36_35_KAB
    • 29727_37_LEON
    • 29727_38_Giros
    • 29727_39_TSIL
    • 29727_40_TSA
    • 29727_41_MPAI
    • 29727_42_43_HEINZE
    • 29727_43_42_Tekkoumlk
    • 29727_44_45_Rogl
    • 29727_45_44_FENN
    • 29727_46_DOKS
    • 29727_47_KOGLER
    • 29727_48_Ferraz
    • 29727_49_Levent
    • 29727_50_TEKOC
    • 29727_51_Władyka
    • 29727_52_REGEV
    • 29727_53_Lad
    • 29727_55_56_NIA
    • 29727_56_55_KYR
    • 29727_57_BEES
    • 29727_58_BELENI
    • 29727_59_BITR
    • 29727_60_PUPPO
    • 29727_61_BLAZ
    • 29727_62_BOUN
    • 29727_63_LAZ
    • 29727_64_TRAP
    • 29727_65_VREKAJ
    • 29727_66_KOTS
    • 29727_67_XIDO
    • 29727_68_69_NOTI
    • 29727_69_68_MITSO
    • 29727_70_TRIA
    • 29727_71_ZHU
    • 29727_72_LUN
    • 29727_73_TRA
    • 29727_74_BER
    • 29727_75_SAR
    • 29727_77_Kil
    • 29727_78_79_KYR
    • 29727_79_78_AKA
    • 29727_80_BOU
    • 29727_81_KAL
    • 29727_82_ROT
    • 29727_83_GUY
    • 29727_84_JAMES
    • 29727_85_GIROS
    • 29727_86_DREN
    • 29727_87_GIOU
    • 29727_88_89_PRE
    • 29727_89_88_KAT
    • 29727_90_LAM
    • 29727_91_SAL
    • 29727_92_LAZ
    • 29727_93_BAS
    • 29727_94_KYR
    • 29727_95_KAR
    • 29727_96_97_LANG
    • 29727_97_97a DOH
    • 29727_98_96_PAP
    • 29727_99_NICO
    • 29727_100_101_FA
    • 29727_100_98_STA
    • 29727_101_100_TSA
    • 29727_102_GK
    • 29727_103_STA
    • 29727_104_105_HLI
    • 29727_105_104_KOY
    • 29727_106_FAB
    • 29727_107_108_POU
    • 29727_108_109_KAL
    • 29727_109_110_PAN
    • 29727_110_107_SHE
    • 29727_111_LOL
    • 29727_112_XAI
    • 29727_113_114_ROGL
    • 29727_114_113_SCH
    • 29727_115_116_KAR
    • 29727_116_115_GAB
    • 29727_117_GRI
    • 29727_118_SUH
    • 29727_119_DOM
    • 29727_120_SOL
    • 29727_121_VDO
    • 29727_122_VDOA
    • 29727_123_EGO
    • 29727_124_LAF
    • 29727_124B_DiaxSin
    • 29727_125_DROU
      • 2o kommatipdf
        • 29727_0_AProtKeim
        • 29727_0_eisLIAMPH
        • 29727_1_AGGEL
        • 29727_1a_RIG
        • 29727_2_KATS
        • 29727_2a_RIGIN
        • 29727_5_PLIAK
        • 29727_6_7_RIGIN
        • 29727_7_6_PREKA
        • 29727_8_METAL
        • 29727_9_LAMP
        • 29727_10_GAMB
        • 29727_11_Condi
        • 29727_12_STAUR
        • 29727_13_SERB
        • 29727_14_BOLLEN
        • 29727_15_RIG
        • 29727_16_AUG
        • 29727_17_KAPPA
        • 29727_18_DEOU
        • 29727_19_MORGAN
        • 29727_20_SOT
        • 29727_21_SOT
        • 29727_22_23_BLAX
        • 29727_23_22_PET
        • 29727_24_25_SERR
        • 29727_25_26_MOSCA
        • 29727_26_27_SCHMID
        • 29727_27_24_Hempel
        • 29727_28_GREC
        • 29727_29_STEF
        • 29727_30_MPAX
        • 29727_31_33_DAK
        • 29727_32_31_KAR
        • 29727_33_36_SARI
        • 29727_34_32_HORST
        • 29727_35_34_ALEX
        • 29727_36_35_KAB
        • 29727_37_LEON
        • 29727_38_Giros
        • 29727_39_TSIL
        • 29727_40_TSA
        • 29727_41_MPAI
        • 29727_42_43_HEINZE
        • 29727_43_42_Tekkoumlk
        • 29727_44_45_Rogl
        • 29727_45_44_FENN
        • 29727_46_DOKS
        • 29727_47_KOGLER
        • 29727_48_Ferraz
        • 29727_49_Levent
        • 29727_50_TEKOC
        • 29727_51_Władyka
        • 29727_52_REGEV
        • 29727_53_Lad
        • 29727_55_56_NIA
        • 29727_56_55_KYR
        • 29727_57_BEES
        • 29727_58_BELENI
        • 29727_59_BITR
        • 29727_60_PUPPO
        • 29727_61_BLAZ
        • 29727_62_BOUN
        • 29727_63_LAZ
        • 29727_64_TRAP
        • 29727_65_VREKAJ
        • 29727_66_KOTS
        • 29727_67_XIDO
        • 29727_68_69_NOTI
        • 29727_69_68_MITSO
        • 29727_70_TRIA
        • 29727_71_ZHU
        • 29727_72_LUN
        • 29727_73_TRA
        • 29727_74_BER
        • 29727_75_SAR
        • 29727_77_Kil
        • 29727_78_79_KYR
        • 29727_79_78_AKA
        • 29727_80_BOU
        • 29727_81_KAL
        • 29727_82_ROT
        • 29727_83_GUY
        • 29727_84_JAMES
        • 29727_85_GIROS
        • 29727_86_DREN
        • 29727_87_GIOU
        • 29727_88_89_PRE
        • 29727_89_88_KAT
        • 29727_90_LAM
        • 29727_91_SAL
        • 29727_92_LAZ
        • 29727_93_BAS
        • 29727_94_KYR
        • 29727_95_KAR
        • 29727_96_97_LANG
        • 29727_97_97a DOH
        • 29727_98_96_PAP
        • 29727_99_NICO
        • 29727_100_101_FA
        • 29727_100_98_STA
        • 29727_101_100_TSA
        • 29727_102_GK
        • 29727_103_STA
        • 29727_104_105_HLI
        • 29727_105_104_KOY
        • 29727_106_FAB
        • 29727_107_108_POU
        • 29727_108_109_KAL
        • 29727_109_110_PAN
        • 29727_110_107_SHE
        • 29727_111_LOL
        • 29727_112_XAI
        • 29727_113_114_ROGL
        • 29727_114_113_SCH
        • 29727_115_116_KAR
        • 29727_116_115_GAB
        • 29727_117_GRI
        • 29727_118_SUH
        • 29727_119_DOM
        • 29727_120_SOL
        • 29727_121_VDO
        • 29727_122_VDOA
        • 29727_123_EGO
        • 29727_124_LAF
        • 29727_124B_DiaxSin
        • 29727_125_DROU
          • pinakespdf
            • 1o kommatipdf
              • 29727_0_AProtKeim
              • 29727_0_eisLIAMPH
              • 29727_1_AGGEL
              • 29727_1a_RIG
              • 29727_2_KATS
              • 29727_2a_RIGIN
              • 29727_5_PLIAK
              • 29727_6_7_RIGIN
              • 29727_7_6_PREKA
              • 29727_8_METAL
              • 29727_9_LAMP
              • 29727_10_GAMB
              • 29727_11_Condi
              • 29727_12_STAUR
              • 29727_13_SERB
              • 29727_14_BOLLEN
              • 29727_15_RIG
              • 29727_16_AUG
              • 29727_17_KAPPA
              • 29727_18_DEOU
              • 29727_19_MORGAN
              • 29727_20_SOT
              • 29727_21_SOT
              • 29727_22_23_BLAX
              • 29727_23_22_PET
              • 29727_24_25_SERR
              • 29727_25_26_MOSCA
              • 29727_26_27_SCHMID
              • 29727_27_24_Hempel
              • 29727_28_GREC
              • 29727_29_STEF
              • 29727_30_MPAX
              • 29727_31_33_DAK
              • 29727_32_31_KAR
              • 29727_33_36_SARI
              • 29727_34_32_HORST
              • 29727_35_34_ALEX
              • 29727_36_35_KAB
              • 29727_37_LEON
              • 29727_38_Giros
              • 29727_39_TSIL
              • 29727_40_TSA
              • 29727_41_MPAI
              • 29727_42_43_HEINZE
              • 29727_43_42_Tekkoumlk
              • 29727_44_45_Rogl
              • 29727_45_44_FENN
              • 29727_46_DOKS
              • 29727_47_KOGLER
              • 29727_48_Ferraz
              • 29727_49_Levent
              • 29727_50_TEKOC
              • 29727_51_Władyka
              • 29727_52_REGEV
              • 29727_53_Lad
              • 29727_55_56_NIA
              • 29727_56_55_KYR
              • 29727_57_BEES
              • 29727_58_BELENI
              • 29727_59_BITR
              • 29727_60_PUPPO
              • 29727_61_BLAZ
              • 29727_62_BOUN
              • 29727_63_LAZ
              • 29727_64_TRAP
              • 29727_65_VREKAJ
              • 29727_66_KOTS
              • 29727_67_XIDO
              • 29727_68_69_NOTI
              • 29727_69_68_MITSO
              • 29727_70_TRIA
              • 29727_71_ZHU
              • 29727_72_LUN
              • 29727_73_TRA
              • 29727_74_BER
              • 29727_75_SAR
              • 29727_77_Kil
              • 29727_78_79_KYR
              • 29727_79_78_AKA
              • 29727_80_BOU
              • 29727_81_KAL
              • 29727_82_ROT
              • 29727_83_GUY
              • 29727_84_JAMES
              • 29727_85_GIROS
              • 29727_86_DREN
              • 29727_87_GIOU
              • 29727_88_89_PRE
              • 29727_89_88_KAT
              • 29727_90_LAM
              • 29727_91_SAL
              • 29727_92_LAZ
              • 29727_93_BAS
              • 29727_94_KYR
              • 29727_95_KAR
              • 29727_96_97_LANG
              • 29727_97_97a DOH
              • 29727_98_96_PAP
              • 29727_99_NICO
              • 29727_100_101_FA
              • 29727_100_98_STA
              • 29727_101_100_TSA
              • 29727_102_GK
              • 29727_103_STA
              • 29727_104_105_HLI
              • 29727_105_104_KOY
              • 29727_106_FAB
              • 29727_107_108_POU
              • 29727_108_109_KAL
              • 29727_109_110_PAN
              • 29727_110_107_SHE
              • 29727_111_LOL
              • 29727_112_XAI
              • 29727_113_114_ROGL
              • 29727_114_113_SCH
              • 29727_115_116_KAR
              • 29727_116_115_GAB
              • 29727_117_GRI
              • 29727_118_SUH
              • 29727_119_DOM
              • 29727_120_SOL
              • 29727_121_VDO
              • 29727_122_VDOA
              • 29727_123_EGO
              • 29727_124_LAF
              • 29727_124B_DiaxSin
              • 29727_125_DROU
                • 2o kommatipdf
                  • 29727_0_AProtKeim
                  • 29727_0_eisLIAMPH
                  • 29727_1_AGGEL
                  • 29727_1a_RIG
                  • 29727_2_KATS
                  • 29727_2a_RIGIN
                  • 29727_5_PLIAK
                  • 29727_6_7_RIGIN
                  • 29727_7_6_PREKA
                  • 29727_8_METAL
                  • 29727_9_LAMP
                  • 29727_10_GAMB
                  • 29727_11_Condi
                  • 29727_12_STAUR
                  • 29727_13_SERB
                  • 29727_14_BOLLEN
                  • 29727_15_RIG
                  • 29727_16_AUG
                  • 29727_17_KAPPA
                  • 29727_18_DEOU
                  • 29727_19_MORGAN
                  • 29727_20_SOT
                  • 29727_21_SOT
                  • 29727_22_23_BLAX
                  • 29727_23_22_PET
                  • 29727_24_25_SERR
                  • 29727_25_26_MOSCA
                  • 29727_26_27_SCHMID
                  • 29727_27_24_Hempel
                  • 29727_28_GREC
                  • 29727_29_STEF
                  • 29727_30_MPAX
                  • 29727_31_33_DAK
                  • 29727_32_31_KAR
                  • 29727_33_36_SARI
                  • 29727_34_32_HORST
                  • 29727_35_34_ALEX
                  • 29727_36_35_KAB
                  • 29727_37_LEON
                  • 29727_38_Giros
                  • 29727_39_TSIL
                  • 29727_40_TSA
                  • 29727_41_MPAI
                  • 29727_42_43_HEINZE
                  • 29727_43_42_Tekkoumlk
                  • 29727_44_45_Rogl
                  • 29727_45_44_FENN
                  • 29727_46_DOKS
                  • 29727_47_KOGLER
                  • 29727_48_Ferraz
                  • 29727_49_Levent
                  • 29727_50_TEKOC
                  • 29727_51_Władyka
                  • 29727_52_REGEV
                  • 29727_53_Lad
                  • 29727_55_56_NIA
                  • 29727_56_55_KYR
                  • 29727_57_BEES
                  • 29727_58_BELENI
                  • 29727_59_BITR
                  • 29727_60_PUPPO
                  • 29727_61_BLAZ
                  • 29727_62_BOUN
                  • 29727_63_LAZ
                  • 29727_64_TRAP
                  • 29727_65_VREKAJ
                  • 29727_66_KOTS
                  • 29727_67_XIDO
                  • 29727_68_69_NOTI
                  • 29727_69_68_MITSO
                  • 29727_70_TRIA
                  • 29727_71_ZHU
                  • 29727_72_LUN
                  • 29727_73_TRA
                  • 29727_74_BER
                  • 29727_75_SAR
                  • 29727_77_Kil
                  • 29727_78_79_KYR
                  • 29727_79_78_AKA
                  • 29727_80_BOU
                  • 29727_81_KAL
                  • 29727_82_ROT
                  • 29727_83_GUY
                  • 29727_84_JAMES
                  • 29727_85_GIROS
                  • 29727_86_DREN
                  • 29727_87_GIOU
                  • 29727_88_89_PRE
                  • 29727_89_88_KAT
                  • 29727_90_LAM
                  • 29727_91_SAL
                  • 29727_92_LAZ
                  • 29727_93_BAS
                  • 29727_94_KYR
                  • 29727_95_KAR
                  • 29727_96_97_LANG
                  • 29727_97_97a DOH
                  • 29727_98_96_PAP
                  • 29727_99_NICO
                  • 29727_100_101_FA
                  • 29727_100_98_STA
                  • 29727_101_100_TSA
                  • 29727_102_GK
                  • 29727_103_STA
                  • 29727_104_105_HLI
                  • 29727_105_104_KOY
                  • 29727_106_FAB
                  • 29727_107_108_POU
                  • 29727_108_109_KAL
                  • 29727_109_110_PAN
                  • 29727_110_107_SHE
                  • 29727_111_LOL
                  • 29727_112_XAI
                  • 29727_113_114_ROGL
                  • 29727_114_113_SCH
                  • 29727_115_116_KAR
                  • 29727_116_115_GAB
                  • 29727_117_GRI
                  • 29727_118_SUH
                  • 29727_119_DOM
                  • 29727_120_SOL
                  • 29727_121_VDO
                  • 29727_122_VDOA
                  • 29727_123_EGO
                  • 29727_124_LAF
                  • 29727_124B_DiaxSin
                  • 29727_125_DROU
                    • PINAKES_Apdf
                      • 29727_0_Protos_Pinakon
                      • 29727_0eisLIAMPH_pin
                      • 29727_1_AGG_pin
                      • 29727_2_KATSAD_pin
                      • 29727_5_PLIAK_pin
                      • 29727_6_PREKA_pin
                      • 29727_10_GAMB_pin
                      • 29727_12_STAUR_pin
                      • 29727_13_SEPM_pin
                      • 29727_14_BOLLEN_pin
                      • 29727_17_KAPPA_pin
                      • 29727_18_DEOUD_pin
                      • 29727_25_SERRIpin
                      • 29727_26_PUPPO_pin
                      • 29727_27_SCHMID_pin
                      • 29727_29_STEF_pin
                      • 29727_30_MPAXL_pin
                      • 29727_31_KAR_pin
                      • 29727_32_HORST_pin
                      • 29727_34_ALEX_pin
                      • 29727_35_KABB_pin
                      • 29727_37_LEONpin
                      • 29727_39_TSIL_pin
                      • 29727_40_TSA_pin
                      • 29727_41_MPAI_pin
                      • 29727_43_HEINZE_pin
                      • 29727_44_FENN_pin
                      • 29727_46_DOCS_pin
                      • 29727_47_KOGLERpin
                      • 29727_50_TEKOCAKpin
                      • 29727_56_NIARpin
                      • 29727_60_PUPPOpin
                      • 29727_63_LAZApin
                      • 29727_65_VREKAJpin
                      • 29727_66_KOTpin
                      • 29727_67_XIDpin
                      • 29727_68_MHTSpin
                      • 29727_70_TRIANpin
                      • 29727_73_TRAKpin
                      • 29727_74_BERETIpin
                      • 29727_79_KYRpin
                      • 29727_82_ROTROFFpin
                      • 29727_85_GIROSpin
                      • 29727_87_GOUNpin
                      • 29727_89_PREKpin
                      • 29727_93_BASILpin
                      • 29727_94_KYRpin
                      • 29727_95_KARpin
                      • 29727_99_NICOpin
                      • 29727_101_FAKpin
                      • 29727_102_GIZpin
                      • 29727_103_STAI_pin
                      • 29727_108_POYLpin
                      • 29727_109_KALpin
                      • 29727_110_PANpin
                      • 29727_111_LOLpin
                      • 29727_112_XAIRpin
                      • 29727_113_SCHAUERpin
                      • 29727_116_KARpin
                      • 29727_118_SUHALpin
                      • 29727_121_VDOVpin
                      • 29727_124_LAFLIpin
                        • PINAKES_Bpdf
                          • 29727_0_Protos_Pinakon
                          • 29727_0eisLIAMPH_pin
                          • 29727_1_AGG_pin
                          • 29727_2_KATSAD_pin
                          • 29727_5_PLIAK_pin
                          • 29727_6_PREKA_pin
                          • 29727_10_GAMB_pin
                          • 29727_12_STAUR_pin
                          • 29727_13_SEPM_pin
                          • 29727_14_BOLLEN_pin
                          • 29727_17_KAPPA_pin
                          • 29727_18_DEOUD_pin
                          • 29727_25_SERRIpin
                          • 29727_26_PUPPO_pin
                          • 29727_27_SCHMID_pin
                          • 29727_29_STEF_pin
                          • 29727_30_MPAXL_pin
                          • 29727_31_KAR_pin
                          • 29727_32_HORST_pin
                          • 29727_34_ALEX_pin
                          • 29727_35_KABB_pin
                          • 29727_37_LEONpin
                          • 29727_39_TSIL_pin
                          • 29727_40_TSA_pin
                          • 29727_41_MPAI_pin
                          • 29727_43_HEINZE_pin
                          • 29727_44_FENN_pin
                          • 29727_46_DOCS_pin
                          • 29727_47_KOGLERpin
                          • 29727_50_TEKOCAKpin
                          • 29727_56_NIARpin
                          • 29727_60_PUPPOpin
                          • 29727_63_LAZApin
                          • 29727_65_VREKAJpin
                          • 29727_66_KOTpin
                          • 29727_67_XIDpin
                          • 29727_68_MHTSpin
                          • 29727_70_TRIANpin
                          • 29727_73_TRAKpin
                          • 29727_74_BERETIpin
                          • 29727_79_KYRpin
                          • 29727_82_ROTROFFpin
                          • 29727_85_GIROSpin
                          • 29727_87_GOUNpin
                          • 29727_89_PREKpin
                          • 29727_93_BASILpin
                          • 29727_94_KYRpin
                          • 29727_95_KARpin
                          • 29727_99_NICOpin
                          • 29727_101_FAKpin
                          • 29727_102_GIZpin
                          • 29727_103_STAI_pin
                          • 29727_108_POYLpin
                          • 29727_109_KALpin
                          • 29727_110_PANpin
                          • 29727_111_LOLpin
                          • 29727_112_XAIRpin
                          • 29727_113_SCHAUERpin
                          • 29727_116_KARpin
                          • 29727_118_SUHALpin
                          • 29727_121_VDOVpin
                          • 29727_124_LAFLIpin

13

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Λ ΖΑΧΟΣ - ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗ Ηacute Επιστημονική Συνάντηση για την ΕλληνιστικήΚεραμική 19-21

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ

ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΙΑΜΠΗ Η οικονομία της βορειοδυτικής Ελλάδας κατά την ελληνιστική περίοδο Ήπειρος Ακαρνανία και Αιτωλία νησιά του Ιονίου 25-62

ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Κεραμική ελληνιστικών χρόνων από δημόσιο κτίριο της Αμβρακίας 63-67

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ Ταφικά σύνολα πρώιμης και μέσης ελληνιστικής περιόδου από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας 68

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Ελληνιστική κεραμική από οικία της Αμβρακίας Πινάκια και ανάγλυφοι σκύφοι 69-83

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣ - ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ Ελληνιστική κεραμική από τη νεκρόπολη του Ορράου 84

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥ Ελληνιστική κεραμική από δημόσιο κτίριο στην ακρόπολη laquoΜεγάλου Γαρδικίουraquo στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων 85-95

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣΕλληνιστική κεραμική από τη δυτική στοά της αγοράς στον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 96

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ Ελληνιστική κεραμική από τα Γίτανα 97-108

ΓΑΡΥΦΑΛΙΑ ΜΕΤΑΛΛΗΝΟΥ Ελληνιστική κεραμική από το ταφικό μνημείο στη Ρίζιανη 109

ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΛΑΜΠΡΟΥ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΡΟΣΟΥ Ελληνιστική κεραμική από την ανασκαφή τάφων στο νεκροταφείο και την ευρύτερη περιοχή της Ντόλιανης (αρχαία Φανοτή) 110

ANNA GAMBERINI Hellenistic Fine Ware Finds in Phoinike (Kaonia) Local Production and Imports 111-115

DHIMITER CONDI Hellenistic Pottery from Butrint 116

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗ Ερυθρόμορφες λήκυθοι υστεροκλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων σε τάφους της Αιτωλοακαρνανίας Πρώτη παρουσίαση 117-124

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕΡΜΠΕΤΗ - ΤΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ Ελληνιστική κεραμική από το νεκροταφείο των Οινιαδών 125-132

ELIZABETH A BOLLEN The Hellenistic Pottery of Kalydon and Chalkis Aitolias 133-138

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΗΓΙΝΟΣ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ Ελληνιστική παιδική ταφή από τη βόρεια νεκρόπολη της αρχαίας Κέρκυρας 139

ΓΟΥΛΙΕΛΜΑ-ΚΥΡΙΑΚΗ ΑΥΓΕΡΙΝΟΥ Δύο κλειστά ταφικά σύνολα από την Κέρκυρα και τους Παξούς 140

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑ Ελληνιστική κεραμική laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo από το βόρειο νεκροταφείο της Λευκάδας 141-150

MARIA DEOUDIΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ Die spaumltklassisch- hellenistisches Tafel- und Essgeschirr aus der Houmlhle- Loizos aus Ithaka 151-157

CATHERINE MORGAN Change and Continuity The Nature of Roman Influence in the Hellenistic Ceramic Assemblages of Northern Ithaka 158

Α ΣΩΤΗΡΙΟΥ ΚΑ Ελληνιστική κεραμική από το βόρειο νεκροταφείο της Σάμης 159

Α ΣΩΤΗΡΙΟΥ ΚΑ Ελληνιστική κεραμική από το νότιο νεκροταφείο της Σάμης 160

ΡΩΞΑΝΗ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΡΟΣΟΥ Εικονογραφικά μοτίβα στα αγγεία της ελληνιστικής περιόδου από τη ΒΔ Ελλάδα 161

ΝΙΚΟΣ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ Ελληνιστική κεραμική από την πόλη της Ζακύνθου 162

ANTONIA SERRITELLA Poseidonia-Paestum La ceramica a vernice nera dallrsquo ekklesiasterion 163-174

FABIO MOSCA - PAOLA PUPPO Dinamiche commerciali nel Mediterraneo Occidentale La ceramica megarese a Malta 175-180

STEPHAN G SCHMID Imported Mould Made Bowls from Enseacuterune (France) and the Long Distance Trade in the Hellenistic Mediterranean 181-188

KARL GERHARD HEMPEL Hellenistische Keramik in Apulien 189

14

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΡΑΙΚΟΣΌροι και συνθήκες της μετάβασης στην κεραμική των ελληνιστικών χρόνων Το παράδειγμα της Βέροιας 190

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 191-204

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 205-233

ΦΑΝΟΥΡΙΑ ΔΑΚΟΡΩΝΙΑ Λοκρική laquoterra sigillataraquo 234

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗ Αιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 235-243

ΕΛΕΝΗ ΣΑΡΡΗ Κλειστά σύνολα ελληνιστικής κεραμικής από το Άργος 244

HORST SEILHEIMER Die hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 245-256

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥ Ερμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 257-262

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗ Ύστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 263-274

VERONIKA MITSOPOULOS-LEON Einige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 275-283

ANNETTE PEIGNARD-GIROS Vases agrave parois fines trouveacutes dans les fouilles de Deacutelos problegravemes de typologie et de chronologie 284

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥ Ελληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 285-290

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗ Εργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 291-300

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗ Πρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 301-312

LARS HEINZE Attic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 313-318

BILLUR TEKKOumlK Hellenistic Period Pottery Production at Troy 319

CHRISTINE ROGL Ephesos und seine Reliefbecher Eine Analyse der Produktion und Verbreitung 320

NINA FENN Priene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 321-322

ERTEKIN M DOKSANALTI Three Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 323-336

PATRICIA KOumlGLER Knidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the LateHellenism 337-340

ADELE FEDERICA FERRAZZOLI The Hellenistic Pottery from the Excavation of Elaiussa Sebaste in Cilicia (Turkey) 341

LEVENT ZOROĞLU Transition from the Persian to the Ptolemaic Periods the Late Classical and Early Hellenistic Tomb Contexts from Kelenderis in Rough Cilicia 342

MEHMET TEKOCAK Evaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 343-349

EWDOKSIA PAPUCI-WŁADYKA Closed Deposit from the Cistern South of the Villa of Theseus in Nea Paphos Cyprus 350

DALIT REGEVThe Phoenician Origins of Eastern Sigillata A 351-363

SABINE LADSTAumlTTERBecoming Greek ndash Staying Egyptian A Pottery Contribution to the Hellenisation of Upper Egypt 364-365

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 369-374

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥ Πρώιμη ελληνιστική κεραμική τάφων από το Δημαριό Άρτας 375

COLETTE BEESTMAN-KRUYSHAAR City and Countryside The Pottery of New Halos Thessaly 376

ΠΟΛΥΞΕΝΗ ΑΔΑΜ ΒΕΛΕΝΗ Η οικοσκευή αγροτικού συγκροτήματος στην Ασπροβάλτα 377

VERA BITRAKOVA GROZDANOVA - NADA POČUČA KUZMANNotes sur la ceacuteramique des neacutecropoles de la ville de Lychnidos et de sa reacutegion 378

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPO Recenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 381-388

SILVANA BLAZEVSKA Pottery Production in the Lower Vardar Valley Characteristics Diffusion and Relationship 389

15

OCTAVIAN BOUNEGRU Pergame La dynamique spatiale de la production ceacuteramique fine agrave lrsquoeacutepoque helleacutenistique 390

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗ Αποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 393-397

MARIA TRAPICHLER Cooking Vessels and Cooking Devices from Velia Southern Italy The Development from Hellenistic to Roman Times 398

BASHKIM VREKAJ Leacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 399-406

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑ Τυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 407-424

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥ Ευβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 425-439

ELIZABETH LANGRIDGE-NOTI Between East and West Plaketten-vases in Laconia 440

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥ Το αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 441-466

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ Πήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 467-474

DENIS ZHURAVLEV Hellenistic Lamps of the Bosporan Kingdom 475

VASILICA LUNGU Amphores pseudo-panatheacutenaiumlques helleacutenistiques Approches de lrsquoarcheacuteologie en mer Noire 476

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗ Από τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 477-485

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETI La ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 489-500

ΕΦΗ ΣΑΡΑΝΤΗ Στρωματογραφημένη κεραμική από το οικόπεδο ιδιοκτησίας Ν Παπαβασιλείου στη Ναύπακτο 501

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΚΑΛΛΙΝΤΖΗ - ΚΥΡΙΑΚΗ ΧΑΤΖΗΠΡΟΚΟΠΙΟΥ - ΜΑΡΙΑ ΧΡΥΣΑΦΗ Στρωματογραφική έρευνα στο νότιο περίβολο των Αβδήρων Δυνατότητες ιστορικής ερμηνείας των ανασκαφικών δεδομένων 502

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥ Ο laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 503-513

ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΚΑΜΑΤΗΣ Αγορά Πέλλας Κλειστό σύνολο δημόσιου πηγαδιού 514

ΠΟΛΥΞΕΝΗ ΜΠΟΥΓΙΑ Κεραμική από υστεροελληνιστικό στρώμα καταστροφής στην Ηράκλεια Τραχινία 515

ΚΥΡΙΑΚΗ ΚΑΛΛΙΓΑ Ελληνιστική Θήβα η κεραμική της laquoΟικίας Βraquo και τα νέα στοιχεία για την παρουσία των Ρωμαίων στη Βοιωτία 516

SUSAN I ROTROFF The Pottery from the Agora Bone Well 517-527

GUY SANDERSA Re-examination of the South Stoa Wells at Corinth 528

SARAH A JAMES Νέα χρονολόγηση της κορινθιακής ελληνιστικής επιτραπέζιας κεραμικής Ο αγρός της Παναγίας 529-534

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZA Eastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 535-545

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΕΝΗ Χρονολογικά προβλήματα της ελληνιστικής κεραμικής σε συνάρτηση με τα νομίσματα σε κλειστά σύνολα ευρημάτων και στη στρωματογραφία 546

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥ Κλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 549-554

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣ Τρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 555-564

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ Ταφικά ευρήματα από τα Πλαίσια του Νομού Ιωαννίνων 565

ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΛΑΜΠΡΟΥ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΡΟΣΟΥ Κεραμική της ελληνιστικής περιόδου από την Ντόλιανη (αρχαία Φανοτή) 566

ΕΛΠΙΔΑ ΣΑΛΤΑΓΙΑΝΝΗ Αγγεία μεταφοράς και αποθήκευσης (αμφορείς πίθοι) από το Δυμόκαστρο (αρχαία Ελίνα) 567

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗ - ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΥ Ανάγλυφη ελληνιστική κεραμική από τον αρχαιολογικό χώρο Δυμοκάστρου Θεσπρωτίας 568

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 569-572

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥ Ελληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 573-580

16

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑ Σύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 581-588

FRANZISKA LANG - LAZAROS KOLONAS ET ALPortable ED-RFA (P-ED-XRF) Neue Wege der Keramikforschung in Akarnanien (Westgriechenland) - Vorlaumlufige Ergebnisse 589-596

GREGOR DOumlHNER Stratos (Akarnania) Technological Aspects of Ceramic Production 597-601

ΛΑΜΠΡΙΝΗ ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΥ - ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΒΑΣΙΟΣ Τεφροδόχα αγγεία από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 602 NICO SCHWERDT Keramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 603-609

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗ - ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣ Ελληνιστική κεραμική από κλειστά ταφικά σύνολα πόλεων της παράλιας και κεντρικής Αιτωλίας 610

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ Ελληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 611-615

ΒΑΣΩ ΤΣΑΝΤΗΛΑ Ταφικά σύνολα από τη laquoΒαρναρράχηraquo (ανατολικό νεκροταφείο) της Ναυπάκτου Αιτωλοακαρνανίας 616

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ Ένας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 617-622

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗ Ελληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 623-630

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ - ΛΥΔΙΑ ΜΑΛΑΤΑΡΑΠαρατηρήσεις στην τυπολογία και τη χρήση κανθάρων και ληκύθων από τη Δυτική Ελλάδα 631-634

ΜΑΡΙΑ ΚΑΜΟΥΛΑΚΟΥ Ελληνιστική κεραμική από νεκροταφεία της Λειβαθούς Κεφαλληνίας 635

FABIANA FABBRI The Podere Cannicci Hellenistic Votive Deposit (Paganico Grosseto ndash Italy) 636

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣ Ελληνιστική κεραμική από τη ΒέροιαΤο οικόπεδο Νιώπα 637-638

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗ Κλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 639-646

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗ Τοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 647-657

EDUARD SHEHI Les vases de lrsquoArteacutemision de Dyrrhachion eacutetude preacuteliminaire 658

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣ Ελληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 659-660

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 661-667

CHRISTINE ROGL Multifunktionalitaumlt durch Formenwandel am Beispiel der hellenistischen Reliefbecher 668

CHRISTA SCHAUER Ein Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 669-676

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗ Κλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 677-684

ΕΙΡΗΝΗ ΓΑΒΡΙΛΑΚΗ Ένα ελληνιστικό σύνολο από την αρχαία Λάππα στην ενδοχώρα του Nομού Ρεθύμνης 685

ΝΤΟΡΑ ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΟΥ Ένα κλειστό σύνολο αμφορέων από την Κω 686

SUHAL SAĞLAN A Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 687-698

KRZYSZTOF DOMŻALSKILate Hellenistic Common Pottery Production Centre in Porphyreon (Lebanon) on the Levantine Coast 699

SERGEY SOLOVYOV The Hellenistic Ceramic Assemblage in the Closed Deposit from Asiatic Bosporus (Taman Peninsula Russia) 700

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKO Ancient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 701-702

IRINA VDOVICHENKO - ALEXANDER YERMOLIN The Hellenistic Ceramics (Late 4th-2nd Cent BC) from the Rescue Excavation of the Panticapeum in 2004-2007 703

TATIANA EGOROVA Black-glazed Ceramics of Chersonnesos Manufacture from the Sites of the North-Western Crimea 704

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHIN A Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 705-716

ΣΥΝΟΨΗ - SUMMARY

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥ Σύνοψη των εργασιών της Ηacute Επιστημονικής Συνάντησης για την Ελληνιστική Κεραμική 719-721

STELLA DROUGOU8th Scientific Meeting on Hellenistic Pottery 722-724

17

ΣYNTOMOΓPAΦIEΣ - BIBΛIOΓPAΦIA

Eκτός από τις καθιερωμένες συντομογραφίες χρησιμοποιούνται και οι ακόλουθες

Α΄ΕλλΚερ Α΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική Ιωάννινα 1986 Ιωάννινα 1989

Agora IV RH Howland Greek Lamps and their Survivals The Athenian Agora IV Princeton New Jersey 1958

Agora V HS Robinson Pottery of the Roman Period Chronology The Athenian Agora V Princeton New Jersey 1959

Agora XII BA Sparkes - L Talcott Black and Plain Pottery of the 6th 5th and 4th Centuries BC The Athenian Agora XII Princeton New Jersey 1970

Agora XXII SI Rotroff Hellenistic Pottery Athenian and Imported Moldmade Bowls The Athenian Agora XXII Princeton New Jersey 1982

Agora XXIX SI Rotroff Hellenistic Pottery Athenian and Imported Wheelmade Table Ware and Related Material The Athenian Agora XXIX Princeton New Jersey 1997

Agora XXXIII SΙ Rotroff Hellenistic Pottery The Plain Wares The Athenian Agora XXXIII Princeton New Jersey 2006

Ακαμάτη Τάφοι Πέλλας Μ Λιλιμπάκη-Ακαμάτη Λαξευτοί θαλαμωτοί τάφοι της Πέλλας Αθήνα 1994Ακαμάτης Μήτρες ΙΜ Ακαμάτης Πήλινες μήτρες αγγείων από την Πέλλα Θεσσαλονίκη 1985 (α΄ έκδ) Πέλλας Αθήνα 1993 (βacute έκδ) Alt Aumlgina II E Walter-Karydi -W Felten - R Smetana-Scherer Spaumltklassische und hellenistische Keramik

Alt Aumlgina II1 1982Β΄ΕλλΚερ Β΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Ρόδος 22-25 Μαρτίου

1989 Αθήνα 1990Bruneau 1970 Ph Bruneau Tombes drsquoArgos BCH 94 (1970) 437-531Γ΄ΕλλΚερ Γ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Θεσσαλονίκη 24-2 Σεπτεμ-Γ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Θεσσαλονίκη 24-2 Σεπτεμ-

βρίου 1991 Αθήνα 1994Corinth IV II O Broneer Terracotta Lamps Corinth IV II Cambridge Massachusetts 1930Corinth VII III GR Edwards Corinthian Hellenistic Pottery Corinth VII III Princeton 1975Δ΄ΕλλΚερ Δ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Μυτιλήνη Μάρτιος 1994

Αθήνα 1997Deacutelos XXVI Ph Bruneau Les lampes Deacutelos XXVI Paris 1965Deacutelos XXVIΙ Ph Bruneau Lrsquoicirclot de la maison des comeacutediens Deacutelos XXVIΙ Paris 1970Deacutelos XXXI A Laumonier La ceacuteramique helleacutenistique agrave reliefs 1 Ateliers ldquoioniensrdquo Deacutelos XXXI Paris

1977Demetrias I V Milojčić - D Theocharis (εκδ) Die Deutschen Archaumlologischen Ausgrabungen in Thessalien

Demetrias I Bonn 1976Δρούγου Λύχνοι Πέλλας Στ Δρούγου Ανασκαφή Πέλλας 195-1964 Οι πήλινοι λύχνοι Αθήνα 1992Δρούγου 2005 Στ Δρούγου Βεργίνα Τα πήλινα αγγεία της Μεγάλης Τούμπας Αθήνα 2005Δρούγου - Τουράτσογλου Στ Δρούγου - Γ Τουράτσογλου Ελληνιστικοί λαξευτοί τάφοι Βεροίας Αθήναι 1980 Τάφοι Βεροίας Drougou - Touratsoglou 1991 St Drougou - I Touratsoglou Hellenistische Keramik aus Makedonien Chronologische Indizien

AntK 34 (1991) 13-21Ε΄ΕλλΚερ Ε΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Αθήνα 2000Ελεύθερνα ΙΙ2 Θ Καλπαξής - Α Furtwaumlngler - A Schnapp κά (εκδ) Ελεύθερνα Τομέας ΙΙ Ένα ελληνι-

στικό σπίτι (laquoΣπίτι Αraquo) στη θέση Νησί Ρέθυμνο 1994ΕλλΚερ Αιγαίου Ελληνιστική κεραμική από το Αιγαίο Hellenistic Pottery from the Aegean Μυτιλήνη 1994ΕλλΚερ Ηπείρου Ελληνιστική κεραμική από την Ήπειρο την Αιτωλοακαρνανία και τα Ιόνια νησιά Αιτωλοακαρνανίας Αθήνα 2009 Ιονίων νησιών ΕλλΚερ Θεσσαλίας Ελληνιστική κεραμική από τη Θεσσαλία Βόλος 2000ΕλλΚερ Κρήτης Ελληνιστική κεραμική από την Κρήτη Χανιά 1997

18

ΕλλΚερ Μακεδονίας Ελληνιστική κεραμική από τη Μακεδονία Hellenistic Pottery from Macedonia Θεσσαλονίκη 1991

ΕλλΚερ Πελοποννήσου Ελληνιστική κεραμική από την Πελοπόννησο Αίγιο 2005Ephesos IX V Mitsopoulos-Leon Die Basilika am Staatsmarkt in Ephesos Kleinfunde 1 Keramik

hellenistischer und roumlmischer Zeit Forschungen in Ephesos IX iiii Wien 1991Eretria II IR Metzger Die hellenistische Keramik in Eretria Eretria Ausgrabungen und Forschungen

II Berne 1969 Eretria IX K Gex Rotfigurige und weissgrundige Keramik Eretria Ausgrabungen und Forschungen IX

Lausanne 1993Ζ΄ΕλλΚερ Ζ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Αίγιο 4-9 Απριλίου 2005

Αθήνα 2011Θέμελης - Τουράτσογλου Π Γ Θέμελης - ΓΠ Τουράτσογλου Οι τάφοι του Δερβενίου Αθήνα 1997 Τάφοι Δερβενίου Θέματα Ελληνιστικής Θέματα Ελληνιστικής Κεραμικής στην Αρχαία Μακεδονία Topics on Hellenistic Κεραμικής Pottery in Ancient Macedonia Αθήνα 2012Georgiadou Totenkult und A Georgiadou Totenkult und elische Grabkeramik spaumltklassischer und hellenistscher Zeit elische Grabkeramik Thessaloniki 2005Gortina I A di Vita (επιμ) Gortina I Monografie della Scuola Archeologica Italiana di Atene e delle

Missioni Italiene in Oriente III Roma 1988Hayes 1985 JW Hayes Sigillate Orientali Enciclopedia dellrsquoArte Antica classica e orientale Atlante

delle forme ceramiche II Ceramica fine romana nel Bacino Meditteraneo (tardo ellenismo e primo impero) Roma 1985 1-96

Kabirion III U Heimberg Die Keramik des Kabirions Das Kabirenheiligtum bei Theben III 1982Καλτσάς 1983 Ν Καλτσάς Από τα ελληνιστικά νεκροταφεία της Πύλου ΑΔ 38 (1983) Μελέτες 1-77Kerameikos ΙΧ U Knigge Der Suumldhuumlgel Kerameikos ΙΧ Berlin 1976Kerameikos XI J Scheibler Griechische Lampen Kerameikos XI Berlin 1976Labraunda I P Hellstroumlm Pottery of Classical and Later Date Terracotta Lamps and Glass Labraunda II

1 Lund 1965Meacutedeacuteon V C Vatin - P Bruneau - C Rolley - T Hackens Tombes helleacutenistiques objets de meacutetal monnaies

Meacutedeacuteon de Phocide V Paris 1976Milet V1 AU Kossatz Funde aus Milet 1 Die megarischen Becher Milet V1 Berlin 1990Morel 1981 J-P Morel Ceacuteramique campanienne Les formes BEFAR 244 Roma 1981 19942Olynthus V DM Robinson Excavations at Olynthus Mosaics Vases and Lamps of Olynthus found in 1928

and 1931 Olynthus V Baltimore 1933Olynthus XIII DM Robinson Vases found in 1934 and 1938 Olynthus XIII Baltimore 1950Paphos III JW Hayes The Hellenistic and Roman Pottery Paphos III Nicosia 1991PergForsch 2 J Schaumlfer Hellenistische Keramik aus Pergamon Pergamenische Forschungen 2 Berlin 1968PergForsch 6 C Meyer-Schlichtmann Die Pergamenische sigillata aus der Stadtgrabung von Pergamon

Mitte 2 Jh v Chr - Mitte 2 Jh n Chr Pergamenische Forschungen 6 Berlin 1988Samaria-Sebaste III JC Crowfoot - GM Crowfoot - KM Kenyon Samaria-Sebaste Reports of the Work of the

Joint Expedition in 1931-1933 and of the British Expedition in 1935 No3 - The Objects from Samaria London 1957

ΣΤ΄ΕλλΚερ ΣΤ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική Βόλος 1-23 Απριλίου 2000 Αθήνα 2004

Stobi V Anderson-Stojanović Stobi The Hellenistic and Roman Pottery Princeton 1992Tarsus I H Goldman (εκδ) Excavations at Gozlu Kule Tarsus Vol I The Hellenistic and Roman

Periods Princeton 1950Thompson 1934 HA Thompson Two Centuries of Hellenistic Pottery Hesperia 3 (1934) 316-480 (reprinted in

HA Thompson - DB Thompson - S Rotroff Hellenistic Pottery and Terracottas Princeton 1987)UM LH Sackett (εκδ) Knossos From Greek City to Roman Colony Excavations at the Unexplored

Mansion II BSA Suppl 21 1992

661

Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα

Γιάννης Χαιρετάκης

Εισαγωγή

Τὴν δὲ νῦν [πόλιν] ἐν κόλπῳ κειμένην ἐπὶ χερρονησοειδοῦς τόπου συνάπτοντος πρὸς τὴν Ἀττικήν Με αυτά τα λόγια προσδιορίζει ο Στράβωνας (Γεωγρ ΙΧ 19) τη θέση της αρχαίας πόλης η οποία ταυτίζεται με το σημερινό οικισμό του Αμπελακίου Η πόλη με εύφορη γη και προστατευμένο λιμάνι1 ορίζεται στα βόρεια από τη χερσό-νησο της Πούντας και στα νότια από τη χερσόνησο της Κυνόσουρας Λίγα όστρακα μαρτυρούν εγκατάσταση στο Αμπελάκι ήδη από τα προϊστορικά χρόνια2 ενώ η ακμή του οικισμού τοποθετείται γύρω στο 570 πΧ μετά δηλαδή από την επιτυχή προσάρτηση της Σαλαμίνας στην Αθήνα (Πλούτ Σόλων Χ) Τις τελευταίες δεκαετίες ανασκαφές σωστικού χαρακτήρα έχουν δώσει σημαντικές πληροφορίες για την οργάνωση του οικισμού και την τοπογραφία της πόλης Κατά την ελληνιστική περίοδο οι οικίες καταλαμβάνουν τη νότια κλιτύ της χερσονήσου της Πούντας ενώ εργαστηριακού χαρακτήρα δομές τοποθετούνται στο δυτικότερο τμήμα της πόλης σε επαφή με το δυτικό σκέλος των τειχών3 Δημόσια κτίσματα τα οποία είδε ο Παυσανίας ( 5 και 1) δεν έχουν εντο 5 και 1) δεν έχουν εντο 5 και 1) δεν έχουν εντο-πιστεί και θα πρέπει να αναζητηθούν στο καταβυθισμένο σήμερα τμήμα του οικισμού ενώ ιερό της Βενδίδος σε προϋπάρχουσα μάλλον θέση ιερού της Αρτέμιδος τοποθετείται στην κορυφή της χερσονήσου της Πούντας4

Το ιστορικό πλαίσιο (3187-μέσα 3ου αι πΧ)

Το 187 πΧ ο Κάσσανδρος ύστερα από laquoπροδοσίαraquo των Σαλαμινίων προς τους Αθηναίους (Παυσ Ι 52) κυριεύει τη Σαλαμίνα και εγκαθιστά φρουρά η οποία παραμένει έως το 07 πΧ οπότε και ο Δη-

Θερμές ευχαριστίες οφείλω στην Δρ Ι Δεκουλάκου Επίτιμη Διευθύντρια Αρχαιοτήτων για την άδεια μελέτης του κεραμικού υλικού που προέρχεται από τις ανασκαφές που διενήργησε στη Σαλαμίνα Επίσης στον Π Δεδεβέση για τη συ-ντήρηση των λίθινων και κεραμικών ευρημάτων καθώς και στην Ά Κάττουλα υπεύθυνη αρχαιολόγο Σαλαμίνας και το προσωπικό του Μουσείου Σαλαμίνας για κάθε διευκόλυνση στη μελέτη του υλικού Η συντήρηση της κεραμικής χρημα-τοδοτήθηκε από το ίδρυμα Ψύχα και το Mediterranean Archaeological Trust UK

1 Σκύλαξ Περίπλους 57 κατὰ τοῦτό ἐστι Σαλαμὶς νῆσος καὶ πόλις καὶ λιμήν2 MG Taylor Salamis and the Salaminioi The Ηistory of an Unofficial Athenian Demos JC Gieben Amsterdam 1997 110 σημ

14 Γ Χαιρετάκης Το οικόπεδο Ζούγρη στο Αμπελάκι Σαλαμίνας στρωματογραφία και χρονολόγηση Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 5 2011 2527

3 Ι Δεκουλάκου Ανασκαφές στη Σαλαμίνα 19852007 Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 2 2008 12

4 Όπ

662

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

μήτριος ο Πολιορκητής την προσφέρει ως δώρο στους Αθηναίους Ο Δημήτριος επανέρχεται το 295 πΧ για να την κυριεύσει και να τοποθετήσει μακεδονική φρουρά η οποία παραμένει πιθανότατα έως και το 229 πΧ οπότε και το νησί laquoεπανενώνεταιraquo με την Αθή-να μετά την επιτυχή προέλαση του Άρατου αρχηγού της Αχαϊκής Συμπολιτείας (Πλούτ Άρατος 24) Κατά τη διάρκεια του Χρεμω-νίδειου πολέμου (2721 πΧ) η Σαλαμίνα αποτελεί βάση για τον Αντίγονο Γονατά όχι χωρίς επιπτώσεις όπως πληροφορούμαστε από γεγονότα της επόμενης περιόδου Γύρω στο 252 πΧ ο Αλέξαν-δρος γιος του Κρατερού διοικητής της Κορίνθου και της Εύβοι-ας εξεγείρεται ενάντια στον Αντίγονο Γονατά Ο Ηράκλειτος του Ασκληπιάδου ο διοικητής της μακεδονικής φρουράς που έχει ορί-σει ο Αντίγονος Γονατάς στον Πειραιά και μάλλον και στη Σαλαμί-να αναλαμβάνει την επισκευή των τειχών της πόλης (IG 2 1225) για να προετοιμαστεί προφανώς για τον πόλεμο ενάντια στον Αλέξαν-δρο Αυτό το γεγονός μας πληροφορεί έμμεσα ότι τα τείχη ή μέρος αυτών είχαν καταστραφεί παλαιότερα προφανώς την περίοδο του Χρεμωνίδειου πολέμου χωρίς να μπορεί να αποκλειστεί και άλλη καταστροφή σε τμήμα της πόλης ή του νησιού

Ανασκαφικά δεδομένα Tο οικόπεδο Zούγρη

Στη νότια κλιτύ της χερσονήσου της Πούντας5 στη συμβολή των οδών Τεύκρου και Ευρυσάκη ανασκάφηκε το οικόπεδο Ζούγρη έκτασης περίπου 15 στρέμματος6 (εικ 1) Η πρώτη ανθρώπινη παρουσία στην περιοχή που ερευνήθηκε ανάγεται στους μυκηναϊκούς χρόνους αν και δεν έχουν βρεθεί σταθερά κατάλοιπα αυτής της περιόδου7 Κατά τον ο και τον 5ο αι πΧ δημιουργούνται μικρές δομές εργαστηρια-κού και αποθηκευτικού χαρακτήρα ενώ από τα μέσα του 5ου και έως και το 2ο αι πΧ κατασκευάζονται οικίες οι οποίες εγκαταλείπονται στις αρχές του 1ου αι πΧ Η κατωφέρεια του εδάφους προς τον όρμο του Αμπελακίου επέβαλε την ανδηρωτή διάταξη των οικιών οι οποί-ες ανοικοδομούνται προσθετικά από Ν προς Β Τα όστρακα παλαιο-

5 Για τη θέση και τις ανασκαφές βλ Ι Δεκουλάκου Ανασκαφικές έρευνες στην Σαλαμίνα στο Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου (επιμ) Αργοσαρωνικός Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αργοσαρωνι-κού Πόρος 26-29 Ιουνίου 1998 τόμ Β´ Αθήνα 200 2944 και Ι Δεκουλάκου Σωστικές ανασκαφικές έρευνες στην Σα-λαμίνα προφορική ανακοίνωση στο laquoΒacute Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Το έργο μιας δεκαετίας 1994200 1820 Δεκεμβρίου 200raquo Ι Δεκουλάκου όπ (υποσημ )

6 Τα σχέδια των εικόνων 1 και 2 έχουν γίνει από τους Ε Τόλια Ν Μαστρονικόλα Γ Ορεστίδη και τον γράφοντα 7 Γ Χαιρετάκης όπ (υποσημ 2)

Εικ 1 Κάτοψη της ανασκαφής στο οικόπεδο Ζούγρη Με βέλος δηλώνεται η θέση του απορριμματικού αποθέτη

663

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

χριστιανικών βυζαντινών και μεταβυζαντινών χρό-νων που περισυνελέγησαν μαρτυρούν χρήσεις του χώρου και αυτές τις περιόδους

Στα μέσα του ου αι πΧ γίνεται ένας εκτεταμέ-νος καθαρισμός της περιοχής όπως μαρτυρά απορ-ριμματικός αποθέτης8 που ερευνήθηκε στο ανασκα-φικό τετράγωνο 0 (εικ 2) Η απορριμματική αυτή πρακτική αποτελεί μέρος μιας οργανωμένης και γε-νικότερης εκκαθάρισης της περιοχής για τη δημι-ουργία ανδήρων και την κατασκευή οικιών κάτω από ένα νέο πολεοδομικό σχεδιασμό Η τελευταία χρονολογικά κεραμική του αποθέτη ανήκει στο βacute τέταρτο του ου αι πΧ αλλά δεν μπορεί να προσ-διοριστεί με ακρίβεια πότε έγινε η εκκαθάριση της περιοχής και η επακόλουθη απόρριψη αν έγινε δη-λαδή μετά το 21 πΧ ή αργότερα και πότε η ανοι-κοδόμηση της νέας οικίας αμέσως μετά την απορ-ριμματική πρακτική ή αργότερα Είναι σημαντικό να ειπωθεί ότι στο υλικό του αποθέτη δεν υπάρχουν ίχνη που να δηλώνουν κάποια βίαιη καταστροφή Επίσης η ανοικοδόμηση νέων οικιών στα μέσα του ου αι πΧ που συνοδεύεται και από τη δημιουργία δρόμου πλ 550 μ στο μέσον περίπου του οικοπέ-δου αποτελεί ένδειξη για την ανάγκη στέγασης μεγαλύτερου αριθμού κατοίκων στην πόλη ίσως υπό το φόβο νέων απειλών

Η κεραμική

Η κεραμική που παρουσιάζεται εδώ προέρχεται από τον απορριμματικό αποθέτη9 (Πίν 220β δη 221α δστ) και από τα υποστρώματα των οικιών (Πίν 220α γ 221βγ στ12) στα οποία συγκεντρώθηκε κε-ραμική ως γέμισμα για τη δημιουργία των ανδήρων Στην πλειονότητά της είναι εισηγμένη από την Αθή-να και σε λίγες μόνο περιπτώσεις μπορούμε να διακρίνουμε μη αττική κεραμική ενώ δεν αναγνωρίζε-ται τοπική παραγωγή

Στη μελαμβαφή κεραμική ξεχωρίζουν οι τριφυλλόστομες οινοχόες οι οποίες δεν παρουσιάζουν με-γάλη διαφοροποίηση στην τομή τους έχουν δακτυλιόσχημη βάση σιγμοειδές σώμα και ψηλό λαιμό Συ-

8 Ο αποθέτης είναι διανοιγμένος στο βραχώδες πέτρωμα της Πούντας και έχει σχήμα ανεστραμμένου κώνου Στον άξονα ΒΝ έχει διάμετρο 180 μ ενώ στον άξονα ΑΔ ερευνήθηκε για 2 μ καθώς πάνω σε αυτόν ιδρύθηκε τοίχος με-ταγενέστερης οικίας

9 Ο αποθέτης περιείχε όστρακα αγγείων θαλασσινά όστρεα και λίγα λιθάρια μικρού και μεσαίου μεγέθους Οικοδομι-κό υλικό πέρα από λίγα τμήματα βοτσαλωτών δαπέδων δεν υπήρχε στο γέμισμά του Περιείχε κολουροκωνικές και πυ-ραμιδόσχημες αγνύθες τμήματα κεραμίδων λακωνικού τύπου λίγα οστά ζώων ένα λίθινο αλάβαστρο και μάζες σκωρί-ας Η απόρριψη ήταν ενιαία και δεν παρατηρήθηκε χρονική αλληλουχία στην απόρριψη των στρωμάτων Λίγα όστρακα λύχνου και μελαμβαφών πελικών τοποθετούνται χρονικά στον 5ο αι πΧ ενώ μικρή είναι και η ποσότητα ερυθρόμορ-φων και άλλων αγγείων του α΄ μισού και γ΄ τετάρτου του 4ου αι πΧ Η πλειονότητα της κεραμικής ανήκει στο τελευταίο τέταρτο του 4ουα΄ τέταρτο του ου αι πΧ Μικρότερη είναι επίσης η ποσότητα κεραμικής του β´ τετάρτου του ου αι πΧ Για μια πρώτη παρουσίαση βλ Γ Χαιρετάκης Ο αποθέτης του οικοπέδου Ζούγρη στο Αμπελάκι Σαλαμίνας πρώτα στοιχεία από τη μελέτη της κεραμικής Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 4 2010 1821

Εικ 2 Οικόπεδο Ζούγρη ανασκαφικό τετράγωνο 0 Κάτοψη του απορριμματικού αποθέτη

664

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

χνά είναι ακόσμητες10 (Πίν 220α) ενώ κάποτε φέρουν διακόσμηση με επίθετο λευκό χρώμα όπου στε-φάνια με φύλλα κισσού (Πίν 220β) ή μυρτιάς περιτρέχουν το λαιμό

Οι κάνθαροι κλασικού τύπου αποτελούν την πολυπληθέστερη ομάδα κεραμικής από τον αποθέτη και από τα υπόλοιπα στρώματα αυτής της περιόδου από αυτούς με απλό χείλος11 (Πίν 220γ) έως αυ-τούς με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo στο λαιμό12 (Πίν 220δ) συχνά με χείλος φτιαγ-μένο σε μήτρα Ενδιαφέρον παρουσιάζει η επιγραφή ΗΔ στη βάση κανθάρου του τελευταίου τετάρτου του 4ου αι πΧ13 (Πίν 220ε) η οποία αν δεν σχετίζεται με τον κάτοχο του αγγείου μπορεί να διαβαστεί ως το επίθετο ἡδύς αναφερόμενη στο κρασί που θα περιείχε ἡδύς οἶνος14 Αντίθετα οι κάνθαροι ελλη-νιστικού τύπου είναι συγκριτικά λιγότεροι Άλλα αγγεία πόσεως είναι οι σκύφοι αττικού και κορινθια-κού τύπου όπως τμήμα του σώματος και του χείλους με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύ-οςraquo όπου παριστάνονται στάχυα ανάμεσα σε κλαδιά με αντίρροπα αγκιστροειδή φύλλα των αρχών του ου αι πΧ15 (Πίν 220στ)

Στα μικρά ανοικτά αγγεία τη δεύτερη πολυπληθέστερη ομάδα αποτελούν οι φιάλες και τα φιαλίδια με δακτυλιόσχημη βάση και με έσω ή έξω νεύον χείλος16 (Πίν 220ζη) Συχνά στο εσωτερικό γύρω από τον πυθμένα φέρουν εμπίεστα ανθέμια που περιβάλλονται από δακτύλιο με στικτή διακόσμηση (rouletting) Την εικόνα συμπληρώνουν πινάκια και ιχθυοπινάκια Το σχεδόν πλήρες ιχθυοπινάκιο από τον αποθέτη (Πίν 221α) έχει δακτυλιόσχημη βάση ενώ δύο εδαφόχρωμες ταινίες υπάρχουν γύρω από το ημισφαιρι-κό κοίλωμα στον πυθμένα και στην περιφέρεια17

Στην υπόλοιπη κεραμική περιλαμβάνονται πυξίδες μυροδοχεία λήκυθοι λύχνοι σκεύη τελετουργικών πυρών κά Κάλυμμα πυξίδας (Πίν 221β) του τύπου Β της Αθηναϊκής Αγοράς18 έχει κυλινδρικό τοίχω-μα και κωνικό θόλο με πλατύ περίγυρο Ο περίγυρος διαχωρίζεται από το θόλο με εδαφόχρωμη ταινία ενώ ανάλογη ταινία διαχωρίζει το θόλο από χαμηλό έξαρμα στην κορυφή του Στη στεφάνη της θολω-τής επιφάνειας υπάρχει διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo με περιδέραιο από λογχόσχημα φύλλα από επίθετο αραιωμένο πηλό Ανάλογα καλύμματα προέρχονται από τάφο στο Αμπελάκι όπου το περιδέραιο από λογχόσχημα φύλλα εναλλάσσεται με περιδέραιο από προβασκάνια19 Το μελαμβαφές μυροδοχείο (Πίν 221γ) με χαμηλή δισκοειδή βάση ατρακτόσχημο σώμα και κοντό λαιμό που καταλή-γει σε πλατύ λοξότμητο χείλος φέρει δύο εδαφόχρωμες ταινίες στον ώμο20 Από τους λύχνους της περι-όδου αυτής από τον αποθέτη ένας ανήκει στον τύπο 2 D της Αθηναϊκής Αγοράς21 ένας στον τύπο 27 Α και οι υπόλοιποι στον τύπο 25 (25 Α 25 Β 25 Β rie 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το διrie 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το διrie) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι-

10 Agora XXX εικ 4 αριθ 47 πίν 4 11 Όπ εικ 4 αριθ 118 πίν 2 12 Όπ εικ 5 αριθ 2425 πίν 13 Όπ εικ 4 αριθ 810 πίν 1 14 Σε βάση κύλικας τύπου bolal του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμbolal του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμ του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμ-

ματα WK Kovacovic Die Eckterrasse an der Graumlberstrasse des Kerameikos Kerameikos XV Berlin 1990 1 αριθ S9 Σε βάση κανθάρου του β´ μισού του 4ου αι πΧ στην Ολβία αναγράφονται τα τρία πρώτα γράμματα AS Rujaeva ldquoGraffitirdquo στο NA Lejunkaja P G Bilde JM Hoslashjte VV Kraivina SD Kryžickij (επιμ) The Lower City of Olbia (Sector NGS) in the 6th Century BC to the 4th Century AD Vol 12 Aarhus Univerity Press 2010 508 αριθ S45 Ενιαία λέξη ἡδύοινος αναγράφε-ται στο σώμα κανθάρων από την Κόρινθο Corinth V αριθ 454 και 512

15 Agora XXX εικ 12 αριθ 155 πίν 15 Σ Ελευθεράτου (επιμ) Το Μουσείο και η ανασκαφή Ευρήματα από τον χώρο ανέγερσης του Νέου Μουσείου Ακρόπολης Οργανισμός Ανέγερσης Νέου Μουσείου Ακρόπολης Αθήνα 200 αριθ 121

16 Πίν 220ζ Agora XXX εικ 5 αριθ 1055105 πίν 78 Πίν 220η1 Agora XXX εικ 2 αριθ 980 Πίν 220η2 Agora XXX εικ 59 αριθ 89871 πίν 72

17 Agora XXX εικ 50 αριθ 710711 πίν 18 Όπ 18919019 ΜΙ Πωλογιώργη Χάλκινα κάτοπτρα από τη Σαλαμίνα ΑΕ 14 (2007) 171920 Agora XXX εικ 72 αριθ 11 πίν 85 21 Agora V

5

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

άστημα από το β´ μισό του 4ου έως το α΄ μισό του ου αι πΧ Στα τελετουργικά σκεύη περιλαμβάνονται μικκύλα φιαλίδια και λεκανίδες χαρακτηριστικά αγγεία των τελετουργικών πυρών έθιμο το οποίο έχει αναγνωριστεί και στη Σαλαμίνα22

Η άβαφη κεραμική περιλαμβάνει φιάλες λεκάνες και λεκανίδες με προχοές και πλαστικές διαμορφώ-σεις οινοχόες κάποιες με μελανόγραφη διακόσμηση23 κά Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι επι-τραπέζιοι αμφορείς με ωοειδές σώμα έξω νεύον χείλος και λαβές που ξεκινούν από πλαστικό δακτύ-λιο που περιτρέχει το λαιμό (Πίν 221δε) χαρακτηριστικό που τις εντάσσει στον Τύπο 2 της Αθηναϊκής Αγοράς24 Η σχεδόν ωοειδής τομή του σώματος δεν αλλάζει σε όλο τον ο αι πΧ όπως διαπιστώνου-με από ακέραια παραδείγματα στη Σαλαμίνα και την Αθήνα και το ύψος τους κυμαίνεται ανάμεσα στα 020 με 04 μ Σε τάφους στα Μέγαρα25 έχουν βρεθεί και μικρότερου μεγέθους αμφορείς όπου το ύψος τους κυμαίνεται από 011 έως 022 μ Το χρώμα του πηλού στα περισσότερα δείγματα της Σαλαμίνας είναι ανοικτό καστανό (25Y7 ale brown) συχνά με πολλές ασβεστολιθικές προσμείξεις (Πίν 221δ) ενώ μόλις ένα δείγμα φαίνεται να είναι προϊόν αττικού εργαστηρίου με ερυθρωπό πηλό (5YR5 yellowih red) και λιγότερες προσμείξεις (Πίν 221ε) Κατά τη Rotroff26 ο τόπος παραγωγής της μη αττικής ομάδας θα πρέ-πει να αναζητηθεί κάπου ανάμεσα σε Κόρινθο και Θήβα Η αναγνώριση του αμφορέα αυτού στη Σαλα-μίνα και σε διαφορετικά σύνολα κεραμικής που δεν θα συζητηθούν εδώ δηλώνει τη σαφή του παρου-σία στον Σαρωνικό27 Επιπλέον η εύρεση και των δύο αμφορέων που συζητήθηκαν (Πίν 221δε) στον αποθέτη του οικοπέδου Ζούγρη είναι ενδεικτική της ταυτόχρονης εισαγωγής τους στο νησί τόσο δηλα-δή από το βασικό κέντρο παραγωγής όσο και από την Αθήνα Με αφορμή έναν αμφορέα πιθανώς από την Πάρο η Rotroff28 υποθέτει με μεγάλη επιφύλαξη ως περιεχόμενο μέλι ή ξύδι Αν δεχθούμε ότι οι αμ-φορείς αυτοί εισάγονταν στη Σαλαμίνα για το περιεχόμενό τους και όχι ως κεραμικό είδος ιδίως σε μια περιοχή που δεν είχε κεραμική παραγωγή τότε το μέλι θα πρέπει να αποκλειστεί ως είδος που θα εισα-γόταν στη Σαλαμίνα καθώς η μελισσοτροφία ήταν μια από τις βασικές ασχολίες των κατοίκων της29 και θα ήταν μάλλον απίθανη η ανάγκη εισαγωγής μελιού από άλλο μέρος Η παρουσία μικρών αμφορέων στους τάφους των Μεγάρων ίσως να δηλώνει πράγματι διαφορετικό περιεχόμενο ανάλογα με το μέγεθός τους και τη χρήση για την οποία προορίζονταν Η χρησιμοποίησή τους για μεταφορά ήκαι αποθήκευ-ση κρασιού ή νερού στο οικιακού χαρακτήρα περιβάλλον της Σαλαμίνας θα πρέπει να θεωρείται βέβαιη

Τις εμπορικές σχέσεις επιβεβαιώνουν και οι εμπορικοί αμφορείς από τη Θάσο τη Ρόδο την Κόρινθο και άλλα κέντρα του Αιγαίου Η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμφορέα (Πίν 221στ1)

ΘΑΣΙΩΝτριποδική φιάλη ()

ΠΥΘΙΩΝ

22 Π Δεδεβέσης Εργασίες συντήρησης κεραμικής από το Αμπελάκι Σαλαμίνας Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 4 2010 22 εικ 1 Για το έθιμο βλ Agora XXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρXXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ-γικές πυρές από την ανασκαφή για το laquoΜετρόraquo στο laquoΟικόπεδο Μακρυγιάννηraquo ΑΔ 5152 (1991997) Μελέτες 99118

23 Γ Χαιρετάκης όπ (υποσημ 9) εικ 5 όπου εξαιτίας τυπογραφικού λάθους η χρονολόγηση θα πρέπει να διορθωθεί σε laquoβ´ μισό 4ουα τέταρτο ου αι πΧraquo

24 Agora XXXΙΙΙ 88725 Τα δείγματα από τα Μέγαρα μου γνωστοποίησε ο Π Ζορίδης επί πολλά έτη υπεύθυνος αρχαιολόγος Μεγάρων τον

οποίο και ευχαριστώ θερμά 26 Agora XXXΙΙΙ 827 Ένα πιθανό δείγμα προέρχεται και από την Τροιζήνα βλ Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου Νέα ευρήματα από την

Αρχαία Τροιζήνα στο Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου (επιμ) Αργοσαρωνικός Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Ιστο-ρίας και Αρχαιολογίας του Αργοσαρωνικού Πόρος 26-29 Ιουνίου 1998 τόμ Β´ Αθήνα 200 141 εικ 7 όπου ανάμεσα σε εμπορικούς αμφορείς διακρίνεται τμήμα επιτραπέζιου αμφορέα του τύπου που σχολιάζουμε

28 Agora XXXΙΙΙ 87 29 Μεγάλος αριθμός κυψελών έχει βρεθεί σε όλες τις θέσεις του νησιού κλασικών και ελληνιστικών χρόνων Ο Ευριπίδης

(Τρωάδες 798799) αναφέρει τη Σαλαμίνα ως μελισσοτρόφον

666

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

αναγράφει ως επώνυμο άρχοντα τον Πυθίωνα V βάσει των χαρακτηριστικών του σφραγίσματος0 που τοποθετείται χρονικά γύρω στο 289 πΧ σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες προτάσεις του Garlan31 Η εν-σφράγιστη λαβή ροδιακού αμφορέα (Πίν 221στ2)

ΕΠ ΙΕΡΕΩΣ ΛΥΣ

ΑΝΔΡΟΥμε την αναγραφή του επώνυμου ιερέα του θεού Ηλίου Λυσάνδρου χρονολογείται λίγο μετά το 22 πΧ32 Στην ενσφράγιστη λαβή αμφορέα κορινθιακού τύπου Β που χρονολογείται στις αρχές του ου αι πΧ μικρός αμφορέας εγγράφεται μέσα σε Α (Πίν 221στ)33

Επίλογος - η υπόλοιπη Σαλαμίνα

Το οικόπεδο Ζούγρη στο Αμπελάκι της Σαλαμίνας προσφέρει τα περισσότερα έως τώρα στοιχεία για την κεραμική της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου στο νησί και δίνει πολύτιμες πληροφορίες για συγκριτικές παρατηρήσεις με το ανάλογο υλικό από την Αθήνα Είναι σαφής ο κοινός ορίζοντας ανάμεσα σε Σαλα-μίνα και Αθήνα γεγονός που επιβεβαιώνεται πλέον όχι μόνο σε ιστορικό επίπεδο Η εισαγωγή αγγείων ήταν επιβεβλημένη εξαιτίας της απουσίας τοπικής κεραμικής παραγωγής Διαπιστώνεται αποκλειστική εισαγωγή αττικών μελαμβαφών αγγείων ενώ όσον αφορά στην άβαφη κεραμική το πλαίσιο αγοράς επε-κτείνεται στην ευρύτερη περιοχή της Σαλαμίνας προς B και Δ Ωστόσο η Σαλαμίνα όπως συμπεραίνει κανείς από τους εμπορικούς αμφορείς που εισάγονταν δεν ήταν αποκομμένη από τον υπόλοιπο κόσμο και η σχεδόν αποκλειστική εισαγωγή αττικών αγγείων θα πρέπει να θεωρηθεί laquoφυσικήraquo επιλογή ή laquoανα-γκαστικόraquo επακόλουθο εξαιτίας της ιδιαίτερης σχέσης Αθηναίων και Σαλαμινίων Οι μελετητές34 έχουν εκφράσει κατά καιρούς διάφορες ερμηνείες κατά πόσον οι Σαλαμίνιοι των ιστορικών χρόνων είναι από-γονοι των πρώτων κατοίκων του νησιού αν είναι Αθηναίοι κληρούχοι αν είναι Σαλαμίνιοι ή Αθηναίοι πολίτες κά Είναι γεγονός πάντως ότι τα ευρήματα που έρχονται στο φως τα τελευταία χρόνια επιβε-βαιώνουν τους στενούς δεσμούς με την Αθήνα σε οικονομικόεμπορικό όσο και θρησκευτικό επίπεδο έστω και αν η Αθήνα δεν παύει ποτέ να έχει τον κυρίαρχο ρόλο στη σχέση αυτή5

Όμοια συμπεράσματα σχετικά με τις εισαγωγές κεραμικής αντλούνται και από άλλες θέσεις του νη-σιού Στη θέση Περιστέρια έρευνα μικρού ιερού του Διονύσου36 που ιδρύθηκε στο α΄ μισό του ου αι πΧ έδωσε τμήματα αττικών κανθάρων και φιαλιδίων καθώς και τμήματα κυψελών Στη θέση Κολώ-

0 Y Garlan Kouko Donneacutee nouvelle our une nouvelle interreacutetation de tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 241 αριθ 49 Για το σύμβολο βλ M Debidour Reacuteflexion ur le tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 290 εικ

31 Y Garlan Lrsquoahorologie grecque une eacutecialiteacute archeacuteologique en voie de deacuteveloeent [archive httgrahillinecoatabGarlandf] 2009

32 G Finkielztejn Chronologie deacutetailleacutee et reacuteviseacutee des eacuteponymes amphoriques rhodiens de 270 agrave 108 av J-C environ Premier bilan BAR nternational Serie 990 Oxford 2001 75 77 190

33 VR AnderonStojanović A Third-entury B Deoit fro the South Sloe Cistern in the Rachi Settlement at thia Δ ΕλλΚερ 119 G Koehler Ahora on Ahora Hesperia 51 (1982) 290292 εικ 7811

34 MG Taylor όπ (υποσημ 2) 85 SD Labert The Attic Geno Salainioi and the land of Salai ZPE 119 (1997) 95 κε 5 Ο Παυσανίας (Ι 52) αναφέρει ότι οι Αθηναίοι laquoεκδίωξανraquo τους Σαλαμίνιους από το νησί επειδή το παρέδωσαν στον

Κάσσανδρο (Βλ παραπάνω Το ιστορικό πλαίσιο) Ένα τόσο σημαντικό γεγονός ωστόσο δεν αναφέρεται από κανέναν άλλον ιστορικό και δεν μπορεί εύκολα να επιβεβαιωθεί Για συζήτηση του θέματος βλ MG Taylor όπ 198 κε

36 Γ Λώλος Σαλαμινιακές έρευνες 19982000 Μέρος Α Το ιερό του Διονύσου υπό το Σπήλαιο του Ευριπίδη Δωδώνη Επιστημονική Επετηρίδα του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννί-νων 29 2000 11415

7

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

νες αναγνωρίστηκε κατοίκηση του α΄ μισού του ου αι πΧ7 από όπου προέρχεται αττική μελαμβαφής κεραμική όπως τμήμα σώματος κανθάρου κλασικού τύπου διακοσμημένο με κατακόρυφες πλαστικές ραβδώσεις αλλά και όστρακα άβαφων αγγείων και αμφορέων όπως η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμ-φορέα (Πίν 221στ4)

ΘΑΣΙΩΝκυνηγόσκυλο

ΑΡΓΕΙΟΣμε επώνυμο άρχοντα τον Αργείο που χρονολογείται γύρω στο 258 πΧ8 Στη θέση Αιάντειο9 δοκιμα-στική τομή σε πύργο με αγροικία έδωσε όστρακα αττικών μελαμβαφών κανθάρων κλασικού τύπου με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo λύχνο του τέλους του 4ουαacute μισού του ου αι πΧ40 καθώς και μεγάλο αριθμό κυψελών

Γιάννης ΧαιρετάκηςΑραχώβης 14-16

106 80 Αθήναchairetakisyahoogr

7 Ανασκαφική έρευνα αποκάλυψε κυκλοτερές ταφικό μνημείο (Ι Δεκουλάκου Κυκλοτερές ταφικό μνημείο στις Κο-λώνες Σαλαμίνας ΑΕ 2001 129158) και έναν αναλημματικό τοίχο των μέσων περίπου του 4ου αι πΧ (Ι Δεκουλάκου όπ (υποσημ 5) 0) Βορειότερα του αναλήμματος αυτού στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Βασιλείου ερευνήθηκαν αρχιτεκτο-νικά κατάλοιπα που ανάγονται στην ύστερη αρχαιότητα (5οςος αι μΧ) στα υποστρώματα των οποίων υπάρχει κεραμι-κή κλασικών και ελληνιστικών χρόνων

8 Βλ υποσημ 19 Στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Μιχαλάκη Πολυχρόνη40 Agora V εικ 11 αριθ πίν 8

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-197-3

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Κ

είμε

να

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Κείμενα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

Γενική επιμέλεια ΕΛΕΝΗ ΚΩΤΣΟΥΥπεύθυνη έκδοσης ΜΑΡΙΑ ΚΑΖΑΚΟΥΚαλλιτεχνική επιμέλεια ΡΟΥΛΑ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΚΗ

Εκτύπωση ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕ

copy2014 ΤΑΜΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΩΝΠανεπιστημίου 57 Αθήνα 105 64wwwtapgr

ISBN 978-960-386-196-6ΤΟΜΟΣ Α ΚΕΙΜΕΝΑ 978-960-386-197-3ΤΟΜΟΣ Β ΠΙΝΑΚΕΣ 978-960-386-198-0

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥΚαθηγήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

ΑΡΓΥΡΟΥΛΑ ΔΟΥΛΓΕΡΗ-ΙΝΤΖΕΣΙΛΟΓΛΟΥΑρχαιολόγος ΙΓacute ΕΠΚΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΖΑΧΟΣΠροϊστάμενος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗΔιευθύντρια του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Ηπειρωτικών Σπουδών

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥΕπίτιμος Διευθυντής Νομισματικού Μουσείου

Επίτιμος Διευθυντής Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΡΑΤΖΕΝΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΕΛΕΝΗ ΚΟΤΖΑΜΠΟΠΟΥΛΟΥΑρχαιολόγος ΑΙΗΣ

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

7

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΙΑΜΠΗΗ οικονομία της βορειοδυτικής Ελλάδας κατά την ελληνιστική περίοδο Ήπειρος Ακαρνανία και Αιτωλία νησιά του Ιονίου 1-4

ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑΚεραμική ελληνιστικών χρόνων από δημόσιο κτίριο της Αμβρακίας 5-8

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Ελληνιστική κεραμική από οικία της Αμβρακίας Πινάκια και ανάγλυφοι σκύφοι 9-14

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από δημόσιο κτίριο στην ακρόπολη laquoΜεγάλου Γαρδικίουraquo στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων 15-22

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΕλληνιστική κεραμική από τα Γίτανα 23-28

ANNA GAMBERINIHellenistic Fine Ware Finds in Phoinike (Kaonia) Local Production and Imports 29-32

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗΕρυθρόμορφες λήκυθοι υστεροκλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων σε τάφους της Αιτωλοακαρνανίας Πρώτη παρουσίαση 33-36

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕΡΜΠΕΤΗ - ΤΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣΕλληνιστική κεραμική από το νεκροταφείο των Οινιαδών 37-40

ELIZABETH A BOLLENThe Hellenistic Pottery of Kalydon and Chalkis Aitolias 41-43

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΕλληνιστική κεραμική laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo από το βόρειο νεκροταφείο της Λευκάδας 44-45

MARIA DEOUDIΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ Die spaumltklassisch-hellenistisches Tafel- und Essgeschirr aus der Houmlhle-Loizos aus Ithaka 46-47

ANTONIA SERRITELLAPoseidonia-Paestum La ceramica a vernice nera dallrsquo ekklesiasterion 48

FABIO MOSCA - PAOLA PUPPODinamiche commerciali nel Mediterraneo Occidentale La ceramica megarese a Malta 49-50

STEPHAN G SCHMIDImported Mould Made Bowls from Enseacuterune (France) and the Long Distance Trade in the Hellenistic Mediterranean 51-54

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 55-58

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 59-74

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗΑιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 75-84

HORST SEILHEIMERDie hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 85-89

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥΕρμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 90-91

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗΎστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 92-95

VERONIKA MITSOPOULOS-LEONEinige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 96-97

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥΕλληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 98-99

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗΕργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 100-105

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗΠρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 106-109

8

LARS HEINZEAttic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 110-111

NINA FENNPriene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 112-113

ERTEKIN M DOKSANALTIThree Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 114-117

PATRICIA KOumlGLERKnidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the Late Hellenism 118

MEHMET TEKOCAKEvaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 119-120

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 121-122

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPORecenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 123-126

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗΑποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 127-130

BASHKIM VREKAJLeacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 131-136

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑΤυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 137-142

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥΕυβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 143-146

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥΤο αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 147-152

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣΠήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 153-156

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗΑπό τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 157-160

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETILa ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 161-164

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥΟ laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 165-166

SUSAN I ROTROFFThe Pottery from the Agora Bone Well 167-172

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZAEastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 173-177

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥΚλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 178-179

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣΤρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 180-185

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 186-187

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 188-189

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑΣύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 190-193

NICO SCHWERDTKeramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 194-197

9

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΕλληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 198-201

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑΈνας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 202-203

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗΕλληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 204-207

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣΕλληνιστική κεραμική από τη Βέροια Το οικόπεδο Νιώπα 208-211

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗΚλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 212-213

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗΤοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 214-217

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣΕλληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 218-219

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 220-221

CHRISTA SCHAUEREin Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 222-225

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗΚλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 226-229

SUHAL SAĞLANA Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 230-233

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKOAncient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 234-236

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHINA Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 237-242

ΠINAKAΣ 220 ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

Σαλαμίνα α-β) Οινοχόες γ-ε) Κάνθαροι και επιγραφή στη βάση κανθάρου στ) Θραύσμα σκύφου ζ-η) Φιαλίδια

1 2

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ ΠINAKAΣ 221

Σαλαμίνα α) Ιχθυοπινάκιο β) Κάλυμμα πυξίδας γ) Μυροδοχείο δ-ε) Επιτραπέζιοι αμφορείς στ) Ενσφράγιστες λαβές αμφορέων

1 2

3 4

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

  • 1o kommatipdf
    • 29727_0_AProtKeim
    • 29727_0_eisLIAMPH
    • 29727_1_AGGEL
    • 29727_1a_RIG
    • 29727_2_KATS
    • 29727_2a_RIGIN
    • 29727_5_PLIAK
    • 29727_6_7_RIGIN
    • 29727_7_6_PREKA
    • 29727_8_METAL
    • 29727_9_LAMP
    • 29727_10_GAMB
    • 29727_11_Condi
    • 29727_12_STAUR
    • 29727_13_SERB
    • 29727_14_BOLLEN
    • 29727_15_RIG
    • 29727_16_AUG
    • 29727_17_KAPPA
    • 29727_18_DEOU
    • 29727_19_MORGAN
    • 29727_20_SOT
    • 29727_21_SOT
    • 29727_22_23_BLAX
    • 29727_23_22_PET
    • 29727_24_25_SERR
    • 29727_25_26_MOSCA
    • 29727_26_27_SCHMID
    • 29727_27_24_Hempel
    • 29727_28_GREC
    • 29727_29_STEF
    • 29727_30_MPAX
    • 29727_31_33_DAK
    • 29727_32_31_KAR
    • 29727_33_36_SARI
    • 29727_34_32_HORST
    • 29727_35_34_ALEX
    • 29727_36_35_KAB
    • 29727_37_LEON
    • 29727_38_Giros
    • 29727_39_TSIL
    • 29727_40_TSA
    • 29727_41_MPAI
    • 29727_42_43_HEINZE
    • 29727_43_42_Tekkoumlk
    • 29727_44_45_Rogl
    • 29727_45_44_FENN
    • 29727_46_DOKS
    • 29727_47_KOGLER
    • 29727_48_Ferraz
    • 29727_49_Levent
    • 29727_50_TEKOC
    • 29727_51_Władyka
    • 29727_52_REGEV
    • 29727_53_Lad
    • 29727_55_56_NIA
    • 29727_56_55_KYR
    • 29727_57_BEES
    • 29727_58_BELENI
    • 29727_59_BITR
    • 29727_60_PUPPO
    • 29727_61_BLAZ
    • 29727_62_BOUN
    • 29727_63_LAZ
    • 29727_64_TRAP
    • 29727_65_VREKAJ
    • 29727_66_KOTS
    • 29727_67_XIDO
    • 29727_68_69_NOTI
    • 29727_69_68_MITSO
    • 29727_70_TRIA
    • 29727_71_ZHU
    • 29727_72_LUN
    • 29727_73_TRA
    • 29727_74_BER
    • 29727_75_SAR
    • 29727_77_Kil
    • 29727_78_79_KYR
    • 29727_79_78_AKA
    • 29727_80_BOU
    • 29727_81_KAL
    • 29727_82_ROT
    • 29727_83_GUY
    • 29727_84_JAMES
    • 29727_85_GIROS
    • 29727_86_DREN
    • 29727_87_GIOU
    • 29727_88_89_PRE
    • 29727_89_88_KAT
    • 29727_90_LAM
    • 29727_91_SAL
    • 29727_92_LAZ
    • 29727_93_BAS
    • 29727_94_KYR
    • 29727_95_KAR
    • 29727_96_97_LANG
    • 29727_97_97a DOH
    • 29727_98_96_PAP
    • 29727_99_NICO
    • 29727_100_101_FA
    • 29727_100_98_STA
    • 29727_101_100_TSA
    • 29727_102_GK
    • 29727_103_STA
    • 29727_104_105_HLI
    • 29727_105_104_KOY
    • 29727_106_FAB
    • 29727_107_108_POU
    • 29727_108_109_KAL
    • 29727_109_110_PAN
    • 29727_110_107_SHE
    • 29727_111_LOL
    • 29727_112_XAI
    • 29727_113_114_ROGL
    • 29727_114_113_SCH
    • 29727_115_116_KAR
    • 29727_116_115_GAB
    • 29727_117_GRI
    • 29727_118_SUH
    • 29727_119_DOM
    • 29727_120_SOL
    • 29727_121_VDO
    • 29727_122_VDOA
    • 29727_123_EGO
    • 29727_124_LAF
    • 29727_124B_DiaxSin
    • 29727_125_DROU
      • 2o kommatipdf
        • 29727_0_AProtKeim
        • 29727_0_eisLIAMPH
        • 29727_1_AGGEL
        • 29727_1a_RIG
        • 29727_2_KATS
        • 29727_2a_RIGIN
        • 29727_5_PLIAK
        • 29727_6_7_RIGIN
        • 29727_7_6_PREKA
        • 29727_8_METAL
        • 29727_9_LAMP
        • 29727_10_GAMB
        • 29727_11_Condi
        • 29727_12_STAUR
        • 29727_13_SERB
        • 29727_14_BOLLEN
        • 29727_15_RIG
        • 29727_16_AUG
        • 29727_17_KAPPA
        • 29727_18_DEOU
        • 29727_19_MORGAN
        • 29727_20_SOT
        • 29727_21_SOT
        • 29727_22_23_BLAX
        • 29727_23_22_PET
        • 29727_24_25_SERR
        • 29727_25_26_MOSCA
        • 29727_26_27_SCHMID
        • 29727_27_24_Hempel
        • 29727_28_GREC
        • 29727_29_STEF
        • 29727_30_MPAX
        • 29727_31_33_DAK
        • 29727_32_31_KAR
        • 29727_33_36_SARI
        • 29727_34_32_HORST
        • 29727_35_34_ALEX
        • 29727_36_35_KAB
        • 29727_37_LEON
        • 29727_38_Giros
        • 29727_39_TSIL
        • 29727_40_TSA
        • 29727_41_MPAI
        • 29727_42_43_HEINZE
        • 29727_43_42_Tekkoumlk
        • 29727_44_45_Rogl
        • 29727_45_44_FENN
        • 29727_46_DOKS
        • 29727_47_KOGLER
        • 29727_48_Ferraz
        • 29727_49_Levent
        • 29727_50_TEKOC
        • 29727_51_Władyka
        • 29727_52_REGEV
        • 29727_53_Lad
        • 29727_55_56_NIA
        • 29727_56_55_KYR
        • 29727_57_BEES
        • 29727_58_BELENI
        • 29727_59_BITR
        • 29727_60_PUPPO
        • 29727_61_BLAZ
        • 29727_62_BOUN
        • 29727_63_LAZ
        • 29727_64_TRAP
        • 29727_65_VREKAJ
        • 29727_66_KOTS
        • 29727_67_XIDO
        • 29727_68_69_NOTI
        • 29727_69_68_MITSO
        • 29727_70_TRIA
        • 29727_71_ZHU
        • 29727_72_LUN
        • 29727_73_TRA
        • 29727_74_BER
        • 29727_75_SAR
        • 29727_77_Kil
        • 29727_78_79_KYR
        • 29727_79_78_AKA
        • 29727_80_BOU
        • 29727_81_KAL
        • 29727_82_ROT
        • 29727_83_GUY
        • 29727_84_JAMES
        • 29727_85_GIROS
        • 29727_86_DREN
        • 29727_87_GIOU
        • 29727_88_89_PRE
        • 29727_89_88_KAT
        • 29727_90_LAM
        • 29727_91_SAL
        • 29727_92_LAZ
        • 29727_93_BAS
        • 29727_94_KYR
        • 29727_95_KAR
        • 29727_96_97_LANG
        • 29727_97_97a DOH
        • 29727_98_96_PAP
        • 29727_99_NICO
        • 29727_100_101_FA
        • 29727_100_98_STA
        • 29727_101_100_TSA
        • 29727_102_GK
        • 29727_103_STA
        • 29727_104_105_HLI
        • 29727_105_104_KOY
        • 29727_106_FAB
        • 29727_107_108_POU
        • 29727_108_109_KAL
        • 29727_109_110_PAN
        • 29727_110_107_SHE
        • 29727_111_LOL
        • 29727_112_XAI
        • 29727_113_114_ROGL
        • 29727_114_113_SCH
        • 29727_115_116_KAR
        • 29727_116_115_GAB
        • 29727_117_GRI
        • 29727_118_SUH
        • 29727_119_DOM
        • 29727_120_SOL
        • 29727_121_VDO
        • 29727_122_VDOA
        • 29727_123_EGO
        • 29727_124_LAF
        • 29727_124B_DiaxSin
        • 29727_125_DROU
          • pinakespdf
            • 1o kommatipdf
              • 29727_0_AProtKeim
              • 29727_0_eisLIAMPH
              • 29727_1_AGGEL
              • 29727_1a_RIG
              • 29727_2_KATS
              • 29727_2a_RIGIN
              • 29727_5_PLIAK
              • 29727_6_7_RIGIN
              • 29727_7_6_PREKA
              • 29727_8_METAL
              • 29727_9_LAMP
              • 29727_10_GAMB
              • 29727_11_Condi
              • 29727_12_STAUR
              • 29727_13_SERB
              • 29727_14_BOLLEN
              • 29727_15_RIG
              • 29727_16_AUG
              • 29727_17_KAPPA
              • 29727_18_DEOU
              • 29727_19_MORGAN
              • 29727_20_SOT
              • 29727_21_SOT
              • 29727_22_23_BLAX
              • 29727_23_22_PET
              • 29727_24_25_SERR
              • 29727_25_26_MOSCA
              • 29727_26_27_SCHMID
              • 29727_27_24_Hempel
              • 29727_28_GREC
              • 29727_29_STEF
              • 29727_30_MPAX
              • 29727_31_33_DAK
              • 29727_32_31_KAR
              • 29727_33_36_SARI
              • 29727_34_32_HORST
              • 29727_35_34_ALEX
              • 29727_36_35_KAB
              • 29727_37_LEON
              • 29727_38_Giros
              • 29727_39_TSIL
              • 29727_40_TSA
              • 29727_41_MPAI
              • 29727_42_43_HEINZE
              • 29727_43_42_Tekkoumlk
              • 29727_44_45_Rogl
              • 29727_45_44_FENN
              • 29727_46_DOKS
              • 29727_47_KOGLER
              • 29727_48_Ferraz
              • 29727_49_Levent
              • 29727_50_TEKOC
              • 29727_51_Władyka
              • 29727_52_REGEV
              • 29727_53_Lad
              • 29727_55_56_NIA
              • 29727_56_55_KYR
              • 29727_57_BEES
              • 29727_58_BELENI
              • 29727_59_BITR
              • 29727_60_PUPPO
              • 29727_61_BLAZ
              • 29727_62_BOUN
              • 29727_63_LAZ
              • 29727_64_TRAP
              • 29727_65_VREKAJ
              • 29727_66_KOTS
              • 29727_67_XIDO
              • 29727_68_69_NOTI
              • 29727_69_68_MITSO
              • 29727_70_TRIA
              • 29727_71_ZHU
              • 29727_72_LUN
              • 29727_73_TRA
              • 29727_74_BER
              • 29727_75_SAR
              • 29727_77_Kil
              • 29727_78_79_KYR
              • 29727_79_78_AKA
              • 29727_80_BOU
              • 29727_81_KAL
              • 29727_82_ROT
              • 29727_83_GUY
              • 29727_84_JAMES
              • 29727_85_GIROS
              • 29727_86_DREN
              • 29727_87_GIOU
              • 29727_88_89_PRE
              • 29727_89_88_KAT
              • 29727_90_LAM
              • 29727_91_SAL
              • 29727_92_LAZ
              • 29727_93_BAS
              • 29727_94_KYR
              • 29727_95_KAR
              • 29727_96_97_LANG
              • 29727_97_97a DOH
              • 29727_98_96_PAP
              • 29727_99_NICO
              • 29727_100_101_FA
              • 29727_100_98_STA
              • 29727_101_100_TSA
              • 29727_102_GK
              • 29727_103_STA
              • 29727_104_105_HLI
              • 29727_105_104_KOY
              • 29727_106_FAB
              • 29727_107_108_POU
              • 29727_108_109_KAL
              • 29727_109_110_PAN
              • 29727_110_107_SHE
              • 29727_111_LOL
              • 29727_112_XAI
              • 29727_113_114_ROGL
              • 29727_114_113_SCH
              • 29727_115_116_KAR
              • 29727_116_115_GAB
              • 29727_117_GRI
              • 29727_118_SUH
              • 29727_119_DOM
              • 29727_120_SOL
              • 29727_121_VDO
              • 29727_122_VDOA
              • 29727_123_EGO
              • 29727_124_LAF
              • 29727_124B_DiaxSin
              • 29727_125_DROU
                • 2o kommatipdf
                  • 29727_0_AProtKeim
                  • 29727_0_eisLIAMPH
                  • 29727_1_AGGEL
                  • 29727_1a_RIG
                  • 29727_2_KATS
                  • 29727_2a_RIGIN
                  • 29727_5_PLIAK
                  • 29727_6_7_RIGIN
                  • 29727_7_6_PREKA
                  • 29727_8_METAL
                  • 29727_9_LAMP
                  • 29727_10_GAMB
                  • 29727_11_Condi
                  • 29727_12_STAUR
                  • 29727_13_SERB
                  • 29727_14_BOLLEN
                  • 29727_15_RIG
                  • 29727_16_AUG
                  • 29727_17_KAPPA
                  • 29727_18_DEOU
                  • 29727_19_MORGAN
                  • 29727_20_SOT
                  • 29727_21_SOT
                  • 29727_22_23_BLAX
                  • 29727_23_22_PET
                  • 29727_24_25_SERR
                  • 29727_25_26_MOSCA
                  • 29727_26_27_SCHMID
                  • 29727_27_24_Hempel
                  • 29727_28_GREC
                  • 29727_29_STEF
                  • 29727_30_MPAX
                  • 29727_31_33_DAK
                  • 29727_32_31_KAR
                  • 29727_33_36_SARI
                  • 29727_34_32_HORST
                  • 29727_35_34_ALEX
                  • 29727_36_35_KAB
                  • 29727_37_LEON
                  • 29727_38_Giros
                  • 29727_39_TSIL
                  • 29727_40_TSA
                  • 29727_41_MPAI
                  • 29727_42_43_HEINZE
                  • 29727_43_42_Tekkoumlk
                  • 29727_44_45_Rogl
                  • 29727_45_44_FENN
                  • 29727_46_DOKS
                  • 29727_47_KOGLER
                  • 29727_48_Ferraz
                  • 29727_49_Levent
                  • 29727_50_TEKOC
                  • 29727_51_Władyka
                  • 29727_52_REGEV
                  • 29727_53_Lad
                  • 29727_55_56_NIA
                  • 29727_56_55_KYR
                  • 29727_57_BEES
                  • 29727_58_BELENI
                  • 29727_59_BITR
                  • 29727_60_PUPPO
                  • 29727_61_BLAZ
                  • 29727_62_BOUN
                  • 29727_63_LAZ
                  • 29727_64_TRAP
                  • 29727_65_VREKAJ
                  • 29727_66_KOTS
                  • 29727_67_XIDO
                  • 29727_68_69_NOTI
                  • 29727_69_68_MITSO
                  • 29727_70_TRIA
                  • 29727_71_ZHU
                  • 29727_72_LUN
                  • 29727_73_TRA
                  • 29727_74_BER
                  • 29727_75_SAR
                  • 29727_77_Kil
                  • 29727_78_79_KYR
                  • 29727_79_78_AKA
                  • 29727_80_BOU
                  • 29727_81_KAL
                  • 29727_82_ROT
                  • 29727_83_GUY
                  • 29727_84_JAMES
                  • 29727_85_GIROS
                  • 29727_86_DREN
                  • 29727_87_GIOU
                  • 29727_88_89_PRE
                  • 29727_89_88_KAT
                  • 29727_90_LAM
                  • 29727_91_SAL
                  • 29727_92_LAZ
                  • 29727_93_BAS
                  • 29727_94_KYR
                  • 29727_95_KAR
                  • 29727_96_97_LANG
                  • 29727_97_97a DOH
                  • 29727_98_96_PAP
                  • 29727_99_NICO
                  • 29727_100_101_FA
                  • 29727_100_98_STA
                  • 29727_101_100_TSA
                  • 29727_102_GK
                  • 29727_103_STA
                  • 29727_104_105_HLI
                  • 29727_105_104_KOY
                  • 29727_106_FAB
                  • 29727_107_108_POU
                  • 29727_108_109_KAL
                  • 29727_109_110_PAN
                  • 29727_110_107_SHE
                  • 29727_111_LOL
                  • 29727_112_XAI
                  • 29727_113_114_ROGL
                  • 29727_114_113_SCH
                  • 29727_115_116_KAR
                  • 29727_116_115_GAB
                  • 29727_117_GRI
                  • 29727_118_SUH
                  • 29727_119_DOM
                  • 29727_120_SOL
                  • 29727_121_VDO
                  • 29727_122_VDOA
                  • 29727_123_EGO
                  • 29727_124_LAF
                  • 29727_124B_DiaxSin
                  • 29727_125_DROU
                    • PINAKES_Apdf
                      • 29727_0_Protos_Pinakon
                      • 29727_0eisLIAMPH_pin
                      • 29727_1_AGG_pin
                      • 29727_2_KATSAD_pin
                      • 29727_5_PLIAK_pin
                      • 29727_6_PREKA_pin
                      • 29727_10_GAMB_pin
                      • 29727_12_STAUR_pin
                      • 29727_13_SEPM_pin
                      • 29727_14_BOLLEN_pin
                      • 29727_17_KAPPA_pin
                      • 29727_18_DEOUD_pin
                      • 29727_25_SERRIpin
                      • 29727_26_PUPPO_pin
                      • 29727_27_SCHMID_pin
                      • 29727_29_STEF_pin
                      • 29727_30_MPAXL_pin
                      • 29727_31_KAR_pin
                      • 29727_32_HORST_pin
                      • 29727_34_ALEX_pin
                      • 29727_35_KABB_pin
                      • 29727_37_LEONpin
                      • 29727_39_TSIL_pin
                      • 29727_40_TSA_pin
                      • 29727_41_MPAI_pin
                      • 29727_43_HEINZE_pin
                      • 29727_44_FENN_pin
                      • 29727_46_DOCS_pin
                      • 29727_47_KOGLERpin
                      • 29727_50_TEKOCAKpin
                      • 29727_56_NIARpin
                      • 29727_60_PUPPOpin
                      • 29727_63_LAZApin
                      • 29727_65_VREKAJpin
                      • 29727_66_KOTpin
                      • 29727_67_XIDpin
                      • 29727_68_MHTSpin
                      • 29727_70_TRIANpin
                      • 29727_73_TRAKpin
                      • 29727_74_BERETIpin
                      • 29727_79_KYRpin
                      • 29727_82_ROTROFFpin
                      • 29727_85_GIROSpin
                      • 29727_87_GOUNpin
                      • 29727_89_PREKpin
                      • 29727_93_BASILpin
                      • 29727_94_KYRpin
                      • 29727_95_KARpin
                      • 29727_99_NICOpin
                      • 29727_101_FAKpin
                      • 29727_102_GIZpin
                      • 29727_103_STAI_pin
                      • 29727_108_POYLpin
                      • 29727_109_KALpin
                      • 29727_110_PANpin
                      • 29727_111_LOLpin
                      • 29727_112_XAIRpin
                      • 29727_113_SCHAUERpin
                      • 29727_116_KARpin
                      • 29727_118_SUHALpin
                      • 29727_121_VDOVpin
                      • 29727_124_LAFLIpin
                        • PINAKES_Bpdf
                          • 29727_0_Protos_Pinakon
                          • 29727_0eisLIAMPH_pin
                          • 29727_1_AGG_pin
                          • 29727_2_KATSAD_pin
                          • 29727_5_PLIAK_pin
                          • 29727_6_PREKA_pin
                          • 29727_10_GAMB_pin
                          • 29727_12_STAUR_pin
                          • 29727_13_SEPM_pin
                          • 29727_14_BOLLEN_pin
                          • 29727_17_KAPPA_pin
                          • 29727_18_DEOUD_pin
                          • 29727_25_SERRIpin
                          • 29727_26_PUPPO_pin
                          • 29727_27_SCHMID_pin
                          • 29727_29_STEF_pin
                          • 29727_30_MPAXL_pin
                          • 29727_31_KAR_pin
                          • 29727_32_HORST_pin
                          • 29727_34_ALEX_pin
                          • 29727_35_KABB_pin
                          • 29727_37_LEONpin
                          • 29727_39_TSIL_pin
                          • 29727_40_TSA_pin
                          • 29727_41_MPAI_pin
                          • 29727_43_HEINZE_pin
                          • 29727_44_FENN_pin
                          • 29727_46_DOCS_pin
                          • 29727_47_KOGLERpin
                          • 29727_50_TEKOCAKpin
                          • 29727_56_NIARpin
                          • 29727_60_PUPPOpin
                          • 29727_63_LAZApin
                          • 29727_65_VREKAJpin
                          • 29727_66_KOTpin
                          • 29727_67_XIDpin
                          • 29727_68_MHTSpin
                          • 29727_70_TRIANpin
                          • 29727_73_TRAKpin
                          • 29727_74_BERETIpin
                          • 29727_79_KYRpin
                          • 29727_82_ROTROFFpin
                          • 29727_85_GIROSpin
                          • 29727_87_GOUNpin
                          • 29727_89_PREKpin
                          • 29727_93_BASILpin
                          • 29727_94_KYRpin
                          • 29727_95_KARpin
                          • 29727_99_NICOpin
                          • 29727_101_FAKpin
                          • 29727_102_GIZpin
                          • 29727_103_STAI_pin
                          • 29727_108_POYLpin
                          • 29727_109_KALpin
                          • 29727_110_PANpin
                          • 29727_111_LOLpin
                          • 29727_112_XAIRpin
                          • 29727_113_SCHAUERpin
                          • 29727_116_KARpin
                          • 29727_118_SUHALpin
                          • 29727_121_VDOVpin
                          • 29727_124_LAFLIpin

14

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΡΑΙΚΟΣΌροι και συνθήκες της μετάβασης στην κεραμική των ελληνιστικών χρόνων Το παράδειγμα της Βέροιας 190

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 191-204

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 205-233

ΦΑΝΟΥΡΙΑ ΔΑΚΟΡΩΝΙΑ Λοκρική laquoterra sigillataraquo 234

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗ Αιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 235-243

ΕΛΕΝΗ ΣΑΡΡΗ Κλειστά σύνολα ελληνιστικής κεραμικής από το Άργος 244

HORST SEILHEIMER Die hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 245-256

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥ Ερμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 257-262

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗ Ύστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 263-274

VERONIKA MITSOPOULOS-LEON Einige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 275-283

ANNETTE PEIGNARD-GIROS Vases agrave parois fines trouveacutes dans les fouilles de Deacutelos problegravemes de typologie et de chronologie 284

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥ Ελληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 285-290

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗ Εργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 291-300

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗ Πρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 301-312

LARS HEINZE Attic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 313-318

BILLUR TEKKOumlK Hellenistic Period Pottery Production at Troy 319

CHRISTINE ROGL Ephesos und seine Reliefbecher Eine Analyse der Produktion und Verbreitung 320

NINA FENN Priene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 321-322

ERTEKIN M DOKSANALTI Three Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 323-336

PATRICIA KOumlGLER Knidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the LateHellenism 337-340

ADELE FEDERICA FERRAZZOLI The Hellenistic Pottery from the Excavation of Elaiussa Sebaste in Cilicia (Turkey) 341

LEVENT ZOROĞLU Transition from the Persian to the Ptolemaic Periods the Late Classical and Early Hellenistic Tomb Contexts from Kelenderis in Rough Cilicia 342

MEHMET TEKOCAK Evaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 343-349

EWDOKSIA PAPUCI-WŁADYKA Closed Deposit from the Cistern South of the Villa of Theseus in Nea Paphos Cyprus 350

DALIT REGEVThe Phoenician Origins of Eastern Sigillata A 351-363

SABINE LADSTAumlTTERBecoming Greek ndash Staying Egyptian A Pottery Contribution to the Hellenisation of Upper Egypt 364-365

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 369-374

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥ Πρώιμη ελληνιστική κεραμική τάφων από το Δημαριό Άρτας 375

COLETTE BEESTMAN-KRUYSHAAR City and Countryside The Pottery of New Halos Thessaly 376

ΠΟΛΥΞΕΝΗ ΑΔΑΜ ΒΕΛΕΝΗ Η οικοσκευή αγροτικού συγκροτήματος στην Ασπροβάλτα 377

VERA BITRAKOVA GROZDANOVA - NADA POČUČA KUZMANNotes sur la ceacuteramique des neacutecropoles de la ville de Lychnidos et de sa reacutegion 378

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPO Recenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 381-388

SILVANA BLAZEVSKA Pottery Production in the Lower Vardar Valley Characteristics Diffusion and Relationship 389

15

OCTAVIAN BOUNEGRU Pergame La dynamique spatiale de la production ceacuteramique fine agrave lrsquoeacutepoque helleacutenistique 390

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗ Αποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 393-397

MARIA TRAPICHLER Cooking Vessels and Cooking Devices from Velia Southern Italy The Development from Hellenistic to Roman Times 398

BASHKIM VREKAJ Leacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 399-406

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑ Τυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 407-424

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥ Ευβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 425-439

ELIZABETH LANGRIDGE-NOTI Between East and West Plaketten-vases in Laconia 440

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥ Το αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 441-466

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ Πήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 467-474

DENIS ZHURAVLEV Hellenistic Lamps of the Bosporan Kingdom 475

VASILICA LUNGU Amphores pseudo-panatheacutenaiumlques helleacutenistiques Approches de lrsquoarcheacuteologie en mer Noire 476

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗ Από τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 477-485

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETI La ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 489-500

ΕΦΗ ΣΑΡΑΝΤΗ Στρωματογραφημένη κεραμική από το οικόπεδο ιδιοκτησίας Ν Παπαβασιλείου στη Ναύπακτο 501

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΚΑΛΛΙΝΤΖΗ - ΚΥΡΙΑΚΗ ΧΑΤΖΗΠΡΟΚΟΠΙΟΥ - ΜΑΡΙΑ ΧΡΥΣΑΦΗ Στρωματογραφική έρευνα στο νότιο περίβολο των Αβδήρων Δυνατότητες ιστορικής ερμηνείας των ανασκαφικών δεδομένων 502

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥ Ο laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 503-513

ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΚΑΜΑΤΗΣ Αγορά Πέλλας Κλειστό σύνολο δημόσιου πηγαδιού 514

ΠΟΛΥΞΕΝΗ ΜΠΟΥΓΙΑ Κεραμική από υστεροελληνιστικό στρώμα καταστροφής στην Ηράκλεια Τραχινία 515

ΚΥΡΙΑΚΗ ΚΑΛΛΙΓΑ Ελληνιστική Θήβα η κεραμική της laquoΟικίας Βraquo και τα νέα στοιχεία για την παρουσία των Ρωμαίων στη Βοιωτία 516

SUSAN I ROTROFF The Pottery from the Agora Bone Well 517-527

GUY SANDERSA Re-examination of the South Stoa Wells at Corinth 528

SARAH A JAMES Νέα χρονολόγηση της κορινθιακής ελληνιστικής επιτραπέζιας κεραμικής Ο αγρός της Παναγίας 529-534

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZA Eastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 535-545

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΕΝΗ Χρονολογικά προβλήματα της ελληνιστικής κεραμικής σε συνάρτηση με τα νομίσματα σε κλειστά σύνολα ευρημάτων και στη στρωματογραφία 546

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥ Κλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 549-554

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣ Τρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 555-564

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ Ταφικά ευρήματα από τα Πλαίσια του Νομού Ιωαννίνων 565

ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΛΑΜΠΡΟΥ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΡΟΣΟΥ Κεραμική της ελληνιστικής περιόδου από την Ντόλιανη (αρχαία Φανοτή) 566

ΕΛΠΙΔΑ ΣΑΛΤΑΓΙΑΝΝΗ Αγγεία μεταφοράς και αποθήκευσης (αμφορείς πίθοι) από το Δυμόκαστρο (αρχαία Ελίνα) 567

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗ - ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΥ Ανάγλυφη ελληνιστική κεραμική από τον αρχαιολογικό χώρο Δυμοκάστρου Θεσπρωτίας 568

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 569-572

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥ Ελληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 573-580

16

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑ Σύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 581-588

FRANZISKA LANG - LAZAROS KOLONAS ET ALPortable ED-RFA (P-ED-XRF) Neue Wege der Keramikforschung in Akarnanien (Westgriechenland) - Vorlaumlufige Ergebnisse 589-596

GREGOR DOumlHNER Stratos (Akarnania) Technological Aspects of Ceramic Production 597-601

ΛΑΜΠΡΙΝΗ ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΥ - ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΒΑΣΙΟΣ Τεφροδόχα αγγεία από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 602 NICO SCHWERDT Keramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 603-609

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗ - ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣ Ελληνιστική κεραμική από κλειστά ταφικά σύνολα πόλεων της παράλιας και κεντρικής Αιτωλίας 610

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ Ελληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 611-615

ΒΑΣΩ ΤΣΑΝΤΗΛΑ Ταφικά σύνολα από τη laquoΒαρναρράχηraquo (ανατολικό νεκροταφείο) της Ναυπάκτου Αιτωλοακαρνανίας 616

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ Ένας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 617-622

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗ Ελληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 623-630

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ - ΛΥΔΙΑ ΜΑΛΑΤΑΡΑΠαρατηρήσεις στην τυπολογία και τη χρήση κανθάρων και ληκύθων από τη Δυτική Ελλάδα 631-634

ΜΑΡΙΑ ΚΑΜΟΥΛΑΚΟΥ Ελληνιστική κεραμική από νεκροταφεία της Λειβαθούς Κεφαλληνίας 635

FABIANA FABBRI The Podere Cannicci Hellenistic Votive Deposit (Paganico Grosseto ndash Italy) 636

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣ Ελληνιστική κεραμική από τη ΒέροιαΤο οικόπεδο Νιώπα 637-638

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗ Κλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 639-646

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗ Τοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 647-657

EDUARD SHEHI Les vases de lrsquoArteacutemision de Dyrrhachion eacutetude preacuteliminaire 658

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣ Ελληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 659-660

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 661-667

CHRISTINE ROGL Multifunktionalitaumlt durch Formenwandel am Beispiel der hellenistischen Reliefbecher 668

CHRISTA SCHAUER Ein Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 669-676

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗ Κλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 677-684

ΕΙΡΗΝΗ ΓΑΒΡΙΛΑΚΗ Ένα ελληνιστικό σύνολο από την αρχαία Λάππα στην ενδοχώρα του Nομού Ρεθύμνης 685

ΝΤΟΡΑ ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΟΥ Ένα κλειστό σύνολο αμφορέων από την Κω 686

SUHAL SAĞLAN A Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 687-698

KRZYSZTOF DOMŻALSKILate Hellenistic Common Pottery Production Centre in Porphyreon (Lebanon) on the Levantine Coast 699

SERGEY SOLOVYOV The Hellenistic Ceramic Assemblage in the Closed Deposit from Asiatic Bosporus (Taman Peninsula Russia) 700

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKO Ancient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 701-702

IRINA VDOVICHENKO - ALEXANDER YERMOLIN The Hellenistic Ceramics (Late 4th-2nd Cent BC) from the Rescue Excavation of the Panticapeum in 2004-2007 703

TATIANA EGOROVA Black-glazed Ceramics of Chersonnesos Manufacture from the Sites of the North-Western Crimea 704

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHIN A Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 705-716

ΣΥΝΟΨΗ - SUMMARY

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥ Σύνοψη των εργασιών της Ηacute Επιστημονικής Συνάντησης για την Ελληνιστική Κεραμική 719-721

STELLA DROUGOU8th Scientific Meeting on Hellenistic Pottery 722-724

17

ΣYNTOMOΓPAΦIEΣ - BIBΛIOΓPAΦIA

Eκτός από τις καθιερωμένες συντομογραφίες χρησιμοποιούνται και οι ακόλουθες

Α΄ΕλλΚερ Α΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική Ιωάννινα 1986 Ιωάννινα 1989

Agora IV RH Howland Greek Lamps and their Survivals The Athenian Agora IV Princeton New Jersey 1958

Agora V HS Robinson Pottery of the Roman Period Chronology The Athenian Agora V Princeton New Jersey 1959

Agora XII BA Sparkes - L Talcott Black and Plain Pottery of the 6th 5th and 4th Centuries BC The Athenian Agora XII Princeton New Jersey 1970

Agora XXII SI Rotroff Hellenistic Pottery Athenian and Imported Moldmade Bowls The Athenian Agora XXII Princeton New Jersey 1982

Agora XXIX SI Rotroff Hellenistic Pottery Athenian and Imported Wheelmade Table Ware and Related Material The Athenian Agora XXIX Princeton New Jersey 1997

Agora XXXIII SΙ Rotroff Hellenistic Pottery The Plain Wares The Athenian Agora XXXIII Princeton New Jersey 2006

Ακαμάτη Τάφοι Πέλλας Μ Λιλιμπάκη-Ακαμάτη Λαξευτοί θαλαμωτοί τάφοι της Πέλλας Αθήνα 1994Ακαμάτης Μήτρες ΙΜ Ακαμάτης Πήλινες μήτρες αγγείων από την Πέλλα Θεσσαλονίκη 1985 (α΄ έκδ) Πέλλας Αθήνα 1993 (βacute έκδ) Alt Aumlgina II E Walter-Karydi -W Felten - R Smetana-Scherer Spaumltklassische und hellenistische Keramik

Alt Aumlgina II1 1982Β΄ΕλλΚερ Β΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Ρόδος 22-25 Μαρτίου

1989 Αθήνα 1990Bruneau 1970 Ph Bruneau Tombes drsquoArgos BCH 94 (1970) 437-531Γ΄ΕλλΚερ Γ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Θεσσαλονίκη 24-2 Σεπτεμ-Γ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Θεσσαλονίκη 24-2 Σεπτεμ-

βρίου 1991 Αθήνα 1994Corinth IV II O Broneer Terracotta Lamps Corinth IV II Cambridge Massachusetts 1930Corinth VII III GR Edwards Corinthian Hellenistic Pottery Corinth VII III Princeton 1975Δ΄ΕλλΚερ Δ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Μυτιλήνη Μάρτιος 1994

Αθήνα 1997Deacutelos XXVI Ph Bruneau Les lampes Deacutelos XXVI Paris 1965Deacutelos XXVIΙ Ph Bruneau Lrsquoicirclot de la maison des comeacutediens Deacutelos XXVIΙ Paris 1970Deacutelos XXXI A Laumonier La ceacuteramique helleacutenistique agrave reliefs 1 Ateliers ldquoioniensrdquo Deacutelos XXXI Paris

1977Demetrias I V Milojčić - D Theocharis (εκδ) Die Deutschen Archaumlologischen Ausgrabungen in Thessalien

Demetrias I Bonn 1976Δρούγου Λύχνοι Πέλλας Στ Δρούγου Ανασκαφή Πέλλας 195-1964 Οι πήλινοι λύχνοι Αθήνα 1992Δρούγου 2005 Στ Δρούγου Βεργίνα Τα πήλινα αγγεία της Μεγάλης Τούμπας Αθήνα 2005Δρούγου - Τουράτσογλου Στ Δρούγου - Γ Τουράτσογλου Ελληνιστικοί λαξευτοί τάφοι Βεροίας Αθήναι 1980 Τάφοι Βεροίας Drougou - Touratsoglou 1991 St Drougou - I Touratsoglou Hellenistische Keramik aus Makedonien Chronologische Indizien

AntK 34 (1991) 13-21Ε΄ΕλλΚερ Ε΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Αθήνα 2000Ελεύθερνα ΙΙ2 Θ Καλπαξής - Α Furtwaumlngler - A Schnapp κά (εκδ) Ελεύθερνα Τομέας ΙΙ Ένα ελληνι-

στικό σπίτι (laquoΣπίτι Αraquo) στη θέση Νησί Ρέθυμνο 1994ΕλλΚερ Αιγαίου Ελληνιστική κεραμική από το Αιγαίο Hellenistic Pottery from the Aegean Μυτιλήνη 1994ΕλλΚερ Ηπείρου Ελληνιστική κεραμική από την Ήπειρο την Αιτωλοακαρνανία και τα Ιόνια νησιά Αιτωλοακαρνανίας Αθήνα 2009 Ιονίων νησιών ΕλλΚερ Θεσσαλίας Ελληνιστική κεραμική από τη Θεσσαλία Βόλος 2000ΕλλΚερ Κρήτης Ελληνιστική κεραμική από την Κρήτη Χανιά 1997

18

ΕλλΚερ Μακεδονίας Ελληνιστική κεραμική από τη Μακεδονία Hellenistic Pottery from Macedonia Θεσσαλονίκη 1991

ΕλλΚερ Πελοποννήσου Ελληνιστική κεραμική από την Πελοπόννησο Αίγιο 2005Ephesos IX V Mitsopoulos-Leon Die Basilika am Staatsmarkt in Ephesos Kleinfunde 1 Keramik

hellenistischer und roumlmischer Zeit Forschungen in Ephesos IX iiii Wien 1991Eretria II IR Metzger Die hellenistische Keramik in Eretria Eretria Ausgrabungen und Forschungen

II Berne 1969 Eretria IX K Gex Rotfigurige und weissgrundige Keramik Eretria Ausgrabungen und Forschungen IX

Lausanne 1993Ζ΄ΕλλΚερ Ζ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Αίγιο 4-9 Απριλίου 2005

Αθήνα 2011Θέμελης - Τουράτσογλου Π Γ Θέμελης - ΓΠ Τουράτσογλου Οι τάφοι του Δερβενίου Αθήνα 1997 Τάφοι Δερβενίου Θέματα Ελληνιστικής Θέματα Ελληνιστικής Κεραμικής στην Αρχαία Μακεδονία Topics on Hellenistic Κεραμικής Pottery in Ancient Macedonia Αθήνα 2012Georgiadou Totenkult und A Georgiadou Totenkult und elische Grabkeramik spaumltklassischer und hellenistscher Zeit elische Grabkeramik Thessaloniki 2005Gortina I A di Vita (επιμ) Gortina I Monografie della Scuola Archeologica Italiana di Atene e delle

Missioni Italiene in Oriente III Roma 1988Hayes 1985 JW Hayes Sigillate Orientali Enciclopedia dellrsquoArte Antica classica e orientale Atlante

delle forme ceramiche II Ceramica fine romana nel Bacino Meditteraneo (tardo ellenismo e primo impero) Roma 1985 1-96

Kabirion III U Heimberg Die Keramik des Kabirions Das Kabirenheiligtum bei Theben III 1982Καλτσάς 1983 Ν Καλτσάς Από τα ελληνιστικά νεκροταφεία της Πύλου ΑΔ 38 (1983) Μελέτες 1-77Kerameikos ΙΧ U Knigge Der Suumldhuumlgel Kerameikos ΙΧ Berlin 1976Kerameikos XI J Scheibler Griechische Lampen Kerameikos XI Berlin 1976Labraunda I P Hellstroumlm Pottery of Classical and Later Date Terracotta Lamps and Glass Labraunda II

1 Lund 1965Meacutedeacuteon V C Vatin - P Bruneau - C Rolley - T Hackens Tombes helleacutenistiques objets de meacutetal monnaies

Meacutedeacuteon de Phocide V Paris 1976Milet V1 AU Kossatz Funde aus Milet 1 Die megarischen Becher Milet V1 Berlin 1990Morel 1981 J-P Morel Ceacuteramique campanienne Les formes BEFAR 244 Roma 1981 19942Olynthus V DM Robinson Excavations at Olynthus Mosaics Vases and Lamps of Olynthus found in 1928

and 1931 Olynthus V Baltimore 1933Olynthus XIII DM Robinson Vases found in 1934 and 1938 Olynthus XIII Baltimore 1950Paphos III JW Hayes The Hellenistic and Roman Pottery Paphos III Nicosia 1991PergForsch 2 J Schaumlfer Hellenistische Keramik aus Pergamon Pergamenische Forschungen 2 Berlin 1968PergForsch 6 C Meyer-Schlichtmann Die Pergamenische sigillata aus der Stadtgrabung von Pergamon

Mitte 2 Jh v Chr - Mitte 2 Jh n Chr Pergamenische Forschungen 6 Berlin 1988Samaria-Sebaste III JC Crowfoot - GM Crowfoot - KM Kenyon Samaria-Sebaste Reports of the Work of the

Joint Expedition in 1931-1933 and of the British Expedition in 1935 No3 - The Objects from Samaria London 1957

ΣΤ΄ΕλλΚερ ΣΤ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική Βόλος 1-23 Απριλίου 2000 Αθήνα 2004

Stobi V Anderson-Stojanović Stobi The Hellenistic and Roman Pottery Princeton 1992Tarsus I H Goldman (εκδ) Excavations at Gozlu Kule Tarsus Vol I The Hellenistic and Roman

Periods Princeton 1950Thompson 1934 HA Thompson Two Centuries of Hellenistic Pottery Hesperia 3 (1934) 316-480 (reprinted in

HA Thompson - DB Thompson - S Rotroff Hellenistic Pottery and Terracottas Princeton 1987)UM LH Sackett (εκδ) Knossos From Greek City to Roman Colony Excavations at the Unexplored

Mansion II BSA Suppl 21 1992

661

Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα

Γιάννης Χαιρετάκης

Εισαγωγή

Τὴν δὲ νῦν [πόλιν] ἐν κόλπῳ κειμένην ἐπὶ χερρονησοειδοῦς τόπου συνάπτοντος πρὸς τὴν Ἀττικήν Με αυτά τα λόγια προσδιορίζει ο Στράβωνας (Γεωγρ ΙΧ 19) τη θέση της αρχαίας πόλης η οποία ταυτίζεται με το σημερινό οικισμό του Αμπελακίου Η πόλη με εύφορη γη και προστατευμένο λιμάνι1 ορίζεται στα βόρεια από τη χερσό-νησο της Πούντας και στα νότια από τη χερσόνησο της Κυνόσουρας Λίγα όστρακα μαρτυρούν εγκατάσταση στο Αμπελάκι ήδη από τα προϊστορικά χρόνια2 ενώ η ακμή του οικισμού τοποθετείται γύρω στο 570 πΧ μετά δηλαδή από την επιτυχή προσάρτηση της Σαλαμίνας στην Αθήνα (Πλούτ Σόλων Χ) Τις τελευταίες δεκαετίες ανασκαφές σωστικού χαρακτήρα έχουν δώσει σημαντικές πληροφορίες για την οργάνωση του οικισμού και την τοπογραφία της πόλης Κατά την ελληνιστική περίοδο οι οικίες καταλαμβάνουν τη νότια κλιτύ της χερσονήσου της Πούντας ενώ εργαστηριακού χαρακτήρα δομές τοποθετούνται στο δυτικότερο τμήμα της πόλης σε επαφή με το δυτικό σκέλος των τειχών3 Δημόσια κτίσματα τα οποία είδε ο Παυσανίας ( 5 και 1) δεν έχουν εντο 5 και 1) δεν έχουν εντο 5 και 1) δεν έχουν εντο-πιστεί και θα πρέπει να αναζητηθούν στο καταβυθισμένο σήμερα τμήμα του οικισμού ενώ ιερό της Βενδίδος σε προϋπάρχουσα μάλλον θέση ιερού της Αρτέμιδος τοποθετείται στην κορυφή της χερσονήσου της Πούντας4

Το ιστορικό πλαίσιο (3187-μέσα 3ου αι πΧ)

Το 187 πΧ ο Κάσσανδρος ύστερα από laquoπροδοσίαraquo των Σαλαμινίων προς τους Αθηναίους (Παυσ Ι 52) κυριεύει τη Σαλαμίνα και εγκαθιστά φρουρά η οποία παραμένει έως το 07 πΧ οπότε και ο Δη-

Θερμές ευχαριστίες οφείλω στην Δρ Ι Δεκουλάκου Επίτιμη Διευθύντρια Αρχαιοτήτων για την άδεια μελέτης του κεραμικού υλικού που προέρχεται από τις ανασκαφές που διενήργησε στη Σαλαμίνα Επίσης στον Π Δεδεβέση για τη συ-ντήρηση των λίθινων και κεραμικών ευρημάτων καθώς και στην Ά Κάττουλα υπεύθυνη αρχαιολόγο Σαλαμίνας και το προσωπικό του Μουσείου Σαλαμίνας για κάθε διευκόλυνση στη μελέτη του υλικού Η συντήρηση της κεραμικής χρημα-τοδοτήθηκε από το ίδρυμα Ψύχα και το Mediterranean Archaeological Trust UK

1 Σκύλαξ Περίπλους 57 κατὰ τοῦτό ἐστι Σαλαμὶς νῆσος καὶ πόλις καὶ λιμήν2 MG Taylor Salamis and the Salaminioi The Ηistory of an Unofficial Athenian Demos JC Gieben Amsterdam 1997 110 σημ

14 Γ Χαιρετάκης Το οικόπεδο Ζούγρη στο Αμπελάκι Σαλαμίνας στρωματογραφία και χρονολόγηση Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 5 2011 2527

3 Ι Δεκουλάκου Ανασκαφές στη Σαλαμίνα 19852007 Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 2 2008 12

4 Όπ

662

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

μήτριος ο Πολιορκητής την προσφέρει ως δώρο στους Αθηναίους Ο Δημήτριος επανέρχεται το 295 πΧ για να την κυριεύσει και να τοποθετήσει μακεδονική φρουρά η οποία παραμένει πιθανότατα έως και το 229 πΧ οπότε και το νησί laquoεπανενώνεταιraquo με την Αθή-να μετά την επιτυχή προέλαση του Άρατου αρχηγού της Αχαϊκής Συμπολιτείας (Πλούτ Άρατος 24) Κατά τη διάρκεια του Χρεμω-νίδειου πολέμου (2721 πΧ) η Σαλαμίνα αποτελεί βάση για τον Αντίγονο Γονατά όχι χωρίς επιπτώσεις όπως πληροφορούμαστε από γεγονότα της επόμενης περιόδου Γύρω στο 252 πΧ ο Αλέξαν-δρος γιος του Κρατερού διοικητής της Κορίνθου και της Εύβοι-ας εξεγείρεται ενάντια στον Αντίγονο Γονατά Ο Ηράκλειτος του Ασκληπιάδου ο διοικητής της μακεδονικής φρουράς που έχει ορί-σει ο Αντίγονος Γονατάς στον Πειραιά και μάλλον και στη Σαλαμί-να αναλαμβάνει την επισκευή των τειχών της πόλης (IG 2 1225) για να προετοιμαστεί προφανώς για τον πόλεμο ενάντια στον Αλέξαν-δρο Αυτό το γεγονός μας πληροφορεί έμμεσα ότι τα τείχη ή μέρος αυτών είχαν καταστραφεί παλαιότερα προφανώς την περίοδο του Χρεμωνίδειου πολέμου χωρίς να μπορεί να αποκλειστεί και άλλη καταστροφή σε τμήμα της πόλης ή του νησιού

Ανασκαφικά δεδομένα Tο οικόπεδο Zούγρη

Στη νότια κλιτύ της χερσονήσου της Πούντας5 στη συμβολή των οδών Τεύκρου και Ευρυσάκη ανασκάφηκε το οικόπεδο Ζούγρη έκτασης περίπου 15 στρέμματος6 (εικ 1) Η πρώτη ανθρώπινη παρουσία στην περιοχή που ερευνήθηκε ανάγεται στους μυκηναϊκούς χρόνους αν και δεν έχουν βρεθεί σταθερά κατάλοιπα αυτής της περιόδου7 Κατά τον ο και τον 5ο αι πΧ δημιουργούνται μικρές δομές εργαστηρια-κού και αποθηκευτικού χαρακτήρα ενώ από τα μέσα του 5ου και έως και το 2ο αι πΧ κατασκευάζονται οικίες οι οποίες εγκαταλείπονται στις αρχές του 1ου αι πΧ Η κατωφέρεια του εδάφους προς τον όρμο του Αμπελακίου επέβαλε την ανδηρωτή διάταξη των οικιών οι οποί-ες ανοικοδομούνται προσθετικά από Ν προς Β Τα όστρακα παλαιο-

5 Για τη θέση και τις ανασκαφές βλ Ι Δεκουλάκου Ανασκαφικές έρευνες στην Σαλαμίνα στο Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου (επιμ) Αργοσαρωνικός Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αργοσαρωνι-κού Πόρος 26-29 Ιουνίου 1998 τόμ Β´ Αθήνα 200 2944 και Ι Δεκουλάκου Σωστικές ανασκαφικές έρευνες στην Σα-λαμίνα προφορική ανακοίνωση στο laquoΒacute Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Το έργο μιας δεκαετίας 1994200 1820 Δεκεμβρίου 200raquo Ι Δεκουλάκου όπ (υποσημ )

6 Τα σχέδια των εικόνων 1 και 2 έχουν γίνει από τους Ε Τόλια Ν Μαστρονικόλα Γ Ορεστίδη και τον γράφοντα 7 Γ Χαιρετάκης όπ (υποσημ 2)

Εικ 1 Κάτοψη της ανασκαφής στο οικόπεδο Ζούγρη Με βέλος δηλώνεται η θέση του απορριμματικού αποθέτη

663

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

χριστιανικών βυζαντινών και μεταβυζαντινών χρό-νων που περισυνελέγησαν μαρτυρούν χρήσεις του χώρου και αυτές τις περιόδους

Στα μέσα του ου αι πΧ γίνεται ένας εκτεταμέ-νος καθαρισμός της περιοχής όπως μαρτυρά απορ-ριμματικός αποθέτης8 που ερευνήθηκε στο ανασκα-φικό τετράγωνο 0 (εικ 2) Η απορριμματική αυτή πρακτική αποτελεί μέρος μιας οργανωμένης και γε-νικότερης εκκαθάρισης της περιοχής για τη δημι-ουργία ανδήρων και την κατασκευή οικιών κάτω από ένα νέο πολεοδομικό σχεδιασμό Η τελευταία χρονολογικά κεραμική του αποθέτη ανήκει στο βacute τέταρτο του ου αι πΧ αλλά δεν μπορεί να προσ-διοριστεί με ακρίβεια πότε έγινε η εκκαθάριση της περιοχής και η επακόλουθη απόρριψη αν έγινε δη-λαδή μετά το 21 πΧ ή αργότερα και πότε η ανοι-κοδόμηση της νέας οικίας αμέσως μετά την απορ-ριμματική πρακτική ή αργότερα Είναι σημαντικό να ειπωθεί ότι στο υλικό του αποθέτη δεν υπάρχουν ίχνη που να δηλώνουν κάποια βίαιη καταστροφή Επίσης η ανοικοδόμηση νέων οικιών στα μέσα του ου αι πΧ που συνοδεύεται και από τη δημιουργία δρόμου πλ 550 μ στο μέσον περίπου του οικοπέ-δου αποτελεί ένδειξη για την ανάγκη στέγασης μεγαλύτερου αριθμού κατοίκων στην πόλη ίσως υπό το φόβο νέων απειλών

Η κεραμική

Η κεραμική που παρουσιάζεται εδώ προέρχεται από τον απορριμματικό αποθέτη9 (Πίν 220β δη 221α δστ) και από τα υποστρώματα των οικιών (Πίν 220α γ 221βγ στ12) στα οποία συγκεντρώθηκε κε-ραμική ως γέμισμα για τη δημιουργία των ανδήρων Στην πλειονότητά της είναι εισηγμένη από την Αθή-να και σε λίγες μόνο περιπτώσεις μπορούμε να διακρίνουμε μη αττική κεραμική ενώ δεν αναγνωρίζε-ται τοπική παραγωγή

Στη μελαμβαφή κεραμική ξεχωρίζουν οι τριφυλλόστομες οινοχόες οι οποίες δεν παρουσιάζουν με-γάλη διαφοροποίηση στην τομή τους έχουν δακτυλιόσχημη βάση σιγμοειδές σώμα και ψηλό λαιμό Συ-

8 Ο αποθέτης είναι διανοιγμένος στο βραχώδες πέτρωμα της Πούντας και έχει σχήμα ανεστραμμένου κώνου Στον άξονα ΒΝ έχει διάμετρο 180 μ ενώ στον άξονα ΑΔ ερευνήθηκε για 2 μ καθώς πάνω σε αυτόν ιδρύθηκε τοίχος με-ταγενέστερης οικίας

9 Ο αποθέτης περιείχε όστρακα αγγείων θαλασσινά όστρεα και λίγα λιθάρια μικρού και μεσαίου μεγέθους Οικοδομι-κό υλικό πέρα από λίγα τμήματα βοτσαλωτών δαπέδων δεν υπήρχε στο γέμισμά του Περιείχε κολουροκωνικές και πυ-ραμιδόσχημες αγνύθες τμήματα κεραμίδων λακωνικού τύπου λίγα οστά ζώων ένα λίθινο αλάβαστρο και μάζες σκωρί-ας Η απόρριψη ήταν ενιαία και δεν παρατηρήθηκε χρονική αλληλουχία στην απόρριψη των στρωμάτων Λίγα όστρακα λύχνου και μελαμβαφών πελικών τοποθετούνται χρονικά στον 5ο αι πΧ ενώ μικρή είναι και η ποσότητα ερυθρόμορ-φων και άλλων αγγείων του α΄ μισού και γ΄ τετάρτου του 4ου αι πΧ Η πλειονότητα της κεραμικής ανήκει στο τελευταίο τέταρτο του 4ουα΄ τέταρτο του ου αι πΧ Μικρότερη είναι επίσης η ποσότητα κεραμικής του β´ τετάρτου του ου αι πΧ Για μια πρώτη παρουσίαση βλ Γ Χαιρετάκης Ο αποθέτης του οικοπέδου Ζούγρη στο Αμπελάκι Σαλαμίνας πρώτα στοιχεία από τη μελέτη της κεραμικής Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 4 2010 1821

Εικ 2 Οικόπεδο Ζούγρη ανασκαφικό τετράγωνο 0 Κάτοψη του απορριμματικού αποθέτη

664

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

χνά είναι ακόσμητες10 (Πίν 220α) ενώ κάποτε φέρουν διακόσμηση με επίθετο λευκό χρώμα όπου στε-φάνια με φύλλα κισσού (Πίν 220β) ή μυρτιάς περιτρέχουν το λαιμό

Οι κάνθαροι κλασικού τύπου αποτελούν την πολυπληθέστερη ομάδα κεραμικής από τον αποθέτη και από τα υπόλοιπα στρώματα αυτής της περιόδου από αυτούς με απλό χείλος11 (Πίν 220γ) έως αυ-τούς με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo στο λαιμό12 (Πίν 220δ) συχνά με χείλος φτιαγ-μένο σε μήτρα Ενδιαφέρον παρουσιάζει η επιγραφή ΗΔ στη βάση κανθάρου του τελευταίου τετάρτου του 4ου αι πΧ13 (Πίν 220ε) η οποία αν δεν σχετίζεται με τον κάτοχο του αγγείου μπορεί να διαβαστεί ως το επίθετο ἡδύς αναφερόμενη στο κρασί που θα περιείχε ἡδύς οἶνος14 Αντίθετα οι κάνθαροι ελλη-νιστικού τύπου είναι συγκριτικά λιγότεροι Άλλα αγγεία πόσεως είναι οι σκύφοι αττικού και κορινθια-κού τύπου όπως τμήμα του σώματος και του χείλους με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύ-οςraquo όπου παριστάνονται στάχυα ανάμεσα σε κλαδιά με αντίρροπα αγκιστροειδή φύλλα των αρχών του ου αι πΧ15 (Πίν 220στ)

Στα μικρά ανοικτά αγγεία τη δεύτερη πολυπληθέστερη ομάδα αποτελούν οι φιάλες και τα φιαλίδια με δακτυλιόσχημη βάση και με έσω ή έξω νεύον χείλος16 (Πίν 220ζη) Συχνά στο εσωτερικό γύρω από τον πυθμένα φέρουν εμπίεστα ανθέμια που περιβάλλονται από δακτύλιο με στικτή διακόσμηση (rouletting) Την εικόνα συμπληρώνουν πινάκια και ιχθυοπινάκια Το σχεδόν πλήρες ιχθυοπινάκιο από τον αποθέτη (Πίν 221α) έχει δακτυλιόσχημη βάση ενώ δύο εδαφόχρωμες ταινίες υπάρχουν γύρω από το ημισφαιρι-κό κοίλωμα στον πυθμένα και στην περιφέρεια17

Στην υπόλοιπη κεραμική περιλαμβάνονται πυξίδες μυροδοχεία λήκυθοι λύχνοι σκεύη τελετουργικών πυρών κά Κάλυμμα πυξίδας (Πίν 221β) του τύπου Β της Αθηναϊκής Αγοράς18 έχει κυλινδρικό τοίχω-μα και κωνικό θόλο με πλατύ περίγυρο Ο περίγυρος διαχωρίζεται από το θόλο με εδαφόχρωμη ταινία ενώ ανάλογη ταινία διαχωρίζει το θόλο από χαμηλό έξαρμα στην κορυφή του Στη στεφάνη της θολω-τής επιφάνειας υπάρχει διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo με περιδέραιο από λογχόσχημα φύλλα από επίθετο αραιωμένο πηλό Ανάλογα καλύμματα προέρχονται από τάφο στο Αμπελάκι όπου το περιδέραιο από λογχόσχημα φύλλα εναλλάσσεται με περιδέραιο από προβασκάνια19 Το μελαμβαφές μυροδοχείο (Πίν 221γ) με χαμηλή δισκοειδή βάση ατρακτόσχημο σώμα και κοντό λαιμό που καταλή-γει σε πλατύ λοξότμητο χείλος φέρει δύο εδαφόχρωμες ταινίες στον ώμο20 Από τους λύχνους της περι-όδου αυτής από τον αποθέτη ένας ανήκει στον τύπο 2 D της Αθηναϊκής Αγοράς21 ένας στον τύπο 27 Α και οι υπόλοιποι στον τύπο 25 (25 Α 25 Β 25 Β rie 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το διrie 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το διrie) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι-

10 Agora XXX εικ 4 αριθ 47 πίν 4 11 Όπ εικ 4 αριθ 118 πίν 2 12 Όπ εικ 5 αριθ 2425 πίν 13 Όπ εικ 4 αριθ 810 πίν 1 14 Σε βάση κύλικας τύπου bolal του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμbolal του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμ του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμ-

ματα WK Kovacovic Die Eckterrasse an der Graumlberstrasse des Kerameikos Kerameikos XV Berlin 1990 1 αριθ S9 Σε βάση κανθάρου του β´ μισού του 4ου αι πΧ στην Ολβία αναγράφονται τα τρία πρώτα γράμματα AS Rujaeva ldquoGraffitirdquo στο NA Lejunkaja P G Bilde JM Hoslashjte VV Kraivina SD Kryžickij (επιμ) The Lower City of Olbia (Sector NGS) in the 6th Century BC to the 4th Century AD Vol 12 Aarhus Univerity Press 2010 508 αριθ S45 Ενιαία λέξη ἡδύοινος αναγράφε-ται στο σώμα κανθάρων από την Κόρινθο Corinth V αριθ 454 και 512

15 Agora XXX εικ 12 αριθ 155 πίν 15 Σ Ελευθεράτου (επιμ) Το Μουσείο και η ανασκαφή Ευρήματα από τον χώρο ανέγερσης του Νέου Μουσείου Ακρόπολης Οργανισμός Ανέγερσης Νέου Μουσείου Ακρόπολης Αθήνα 200 αριθ 121

16 Πίν 220ζ Agora XXX εικ 5 αριθ 1055105 πίν 78 Πίν 220η1 Agora XXX εικ 2 αριθ 980 Πίν 220η2 Agora XXX εικ 59 αριθ 89871 πίν 72

17 Agora XXX εικ 50 αριθ 710711 πίν 18 Όπ 18919019 ΜΙ Πωλογιώργη Χάλκινα κάτοπτρα από τη Σαλαμίνα ΑΕ 14 (2007) 171920 Agora XXX εικ 72 αριθ 11 πίν 85 21 Agora V

5

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

άστημα από το β´ μισό του 4ου έως το α΄ μισό του ου αι πΧ Στα τελετουργικά σκεύη περιλαμβάνονται μικκύλα φιαλίδια και λεκανίδες χαρακτηριστικά αγγεία των τελετουργικών πυρών έθιμο το οποίο έχει αναγνωριστεί και στη Σαλαμίνα22

Η άβαφη κεραμική περιλαμβάνει φιάλες λεκάνες και λεκανίδες με προχοές και πλαστικές διαμορφώ-σεις οινοχόες κάποιες με μελανόγραφη διακόσμηση23 κά Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι επι-τραπέζιοι αμφορείς με ωοειδές σώμα έξω νεύον χείλος και λαβές που ξεκινούν από πλαστικό δακτύ-λιο που περιτρέχει το λαιμό (Πίν 221δε) χαρακτηριστικό που τις εντάσσει στον Τύπο 2 της Αθηναϊκής Αγοράς24 Η σχεδόν ωοειδής τομή του σώματος δεν αλλάζει σε όλο τον ο αι πΧ όπως διαπιστώνου-με από ακέραια παραδείγματα στη Σαλαμίνα και την Αθήνα και το ύψος τους κυμαίνεται ανάμεσα στα 020 με 04 μ Σε τάφους στα Μέγαρα25 έχουν βρεθεί και μικρότερου μεγέθους αμφορείς όπου το ύψος τους κυμαίνεται από 011 έως 022 μ Το χρώμα του πηλού στα περισσότερα δείγματα της Σαλαμίνας είναι ανοικτό καστανό (25Y7 ale brown) συχνά με πολλές ασβεστολιθικές προσμείξεις (Πίν 221δ) ενώ μόλις ένα δείγμα φαίνεται να είναι προϊόν αττικού εργαστηρίου με ερυθρωπό πηλό (5YR5 yellowih red) και λιγότερες προσμείξεις (Πίν 221ε) Κατά τη Rotroff26 ο τόπος παραγωγής της μη αττικής ομάδας θα πρέ-πει να αναζητηθεί κάπου ανάμεσα σε Κόρινθο και Θήβα Η αναγνώριση του αμφορέα αυτού στη Σαλα-μίνα και σε διαφορετικά σύνολα κεραμικής που δεν θα συζητηθούν εδώ δηλώνει τη σαφή του παρου-σία στον Σαρωνικό27 Επιπλέον η εύρεση και των δύο αμφορέων που συζητήθηκαν (Πίν 221δε) στον αποθέτη του οικοπέδου Ζούγρη είναι ενδεικτική της ταυτόχρονης εισαγωγής τους στο νησί τόσο δηλα-δή από το βασικό κέντρο παραγωγής όσο και από την Αθήνα Με αφορμή έναν αμφορέα πιθανώς από την Πάρο η Rotroff28 υποθέτει με μεγάλη επιφύλαξη ως περιεχόμενο μέλι ή ξύδι Αν δεχθούμε ότι οι αμ-φορείς αυτοί εισάγονταν στη Σαλαμίνα για το περιεχόμενό τους και όχι ως κεραμικό είδος ιδίως σε μια περιοχή που δεν είχε κεραμική παραγωγή τότε το μέλι θα πρέπει να αποκλειστεί ως είδος που θα εισα-γόταν στη Σαλαμίνα καθώς η μελισσοτροφία ήταν μια από τις βασικές ασχολίες των κατοίκων της29 και θα ήταν μάλλον απίθανη η ανάγκη εισαγωγής μελιού από άλλο μέρος Η παρουσία μικρών αμφορέων στους τάφους των Μεγάρων ίσως να δηλώνει πράγματι διαφορετικό περιεχόμενο ανάλογα με το μέγεθός τους και τη χρήση για την οποία προορίζονταν Η χρησιμοποίησή τους για μεταφορά ήκαι αποθήκευ-ση κρασιού ή νερού στο οικιακού χαρακτήρα περιβάλλον της Σαλαμίνας θα πρέπει να θεωρείται βέβαιη

Τις εμπορικές σχέσεις επιβεβαιώνουν και οι εμπορικοί αμφορείς από τη Θάσο τη Ρόδο την Κόρινθο και άλλα κέντρα του Αιγαίου Η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμφορέα (Πίν 221στ1)

ΘΑΣΙΩΝτριποδική φιάλη ()

ΠΥΘΙΩΝ

22 Π Δεδεβέσης Εργασίες συντήρησης κεραμικής από το Αμπελάκι Σαλαμίνας Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 4 2010 22 εικ 1 Για το έθιμο βλ Agora XXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρXXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ-γικές πυρές από την ανασκαφή για το laquoΜετρόraquo στο laquoΟικόπεδο Μακρυγιάννηraquo ΑΔ 5152 (1991997) Μελέτες 99118

23 Γ Χαιρετάκης όπ (υποσημ 9) εικ 5 όπου εξαιτίας τυπογραφικού λάθους η χρονολόγηση θα πρέπει να διορθωθεί σε laquoβ´ μισό 4ουα τέταρτο ου αι πΧraquo

24 Agora XXXΙΙΙ 88725 Τα δείγματα από τα Μέγαρα μου γνωστοποίησε ο Π Ζορίδης επί πολλά έτη υπεύθυνος αρχαιολόγος Μεγάρων τον

οποίο και ευχαριστώ θερμά 26 Agora XXXΙΙΙ 827 Ένα πιθανό δείγμα προέρχεται και από την Τροιζήνα βλ Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου Νέα ευρήματα από την

Αρχαία Τροιζήνα στο Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου (επιμ) Αργοσαρωνικός Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Ιστο-ρίας και Αρχαιολογίας του Αργοσαρωνικού Πόρος 26-29 Ιουνίου 1998 τόμ Β´ Αθήνα 200 141 εικ 7 όπου ανάμεσα σε εμπορικούς αμφορείς διακρίνεται τμήμα επιτραπέζιου αμφορέα του τύπου που σχολιάζουμε

28 Agora XXXΙΙΙ 87 29 Μεγάλος αριθμός κυψελών έχει βρεθεί σε όλες τις θέσεις του νησιού κλασικών και ελληνιστικών χρόνων Ο Ευριπίδης

(Τρωάδες 798799) αναφέρει τη Σαλαμίνα ως μελισσοτρόφον

666

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

αναγράφει ως επώνυμο άρχοντα τον Πυθίωνα V βάσει των χαρακτηριστικών του σφραγίσματος0 που τοποθετείται χρονικά γύρω στο 289 πΧ σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες προτάσεις του Garlan31 Η εν-σφράγιστη λαβή ροδιακού αμφορέα (Πίν 221στ2)

ΕΠ ΙΕΡΕΩΣ ΛΥΣ

ΑΝΔΡΟΥμε την αναγραφή του επώνυμου ιερέα του θεού Ηλίου Λυσάνδρου χρονολογείται λίγο μετά το 22 πΧ32 Στην ενσφράγιστη λαβή αμφορέα κορινθιακού τύπου Β που χρονολογείται στις αρχές του ου αι πΧ μικρός αμφορέας εγγράφεται μέσα σε Α (Πίν 221στ)33

Επίλογος - η υπόλοιπη Σαλαμίνα

Το οικόπεδο Ζούγρη στο Αμπελάκι της Σαλαμίνας προσφέρει τα περισσότερα έως τώρα στοιχεία για την κεραμική της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου στο νησί και δίνει πολύτιμες πληροφορίες για συγκριτικές παρατηρήσεις με το ανάλογο υλικό από την Αθήνα Είναι σαφής ο κοινός ορίζοντας ανάμεσα σε Σαλα-μίνα και Αθήνα γεγονός που επιβεβαιώνεται πλέον όχι μόνο σε ιστορικό επίπεδο Η εισαγωγή αγγείων ήταν επιβεβλημένη εξαιτίας της απουσίας τοπικής κεραμικής παραγωγής Διαπιστώνεται αποκλειστική εισαγωγή αττικών μελαμβαφών αγγείων ενώ όσον αφορά στην άβαφη κεραμική το πλαίσιο αγοράς επε-κτείνεται στην ευρύτερη περιοχή της Σαλαμίνας προς B και Δ Ωστόσο η Σαλαμίνα όπως συμπεραίνει κανείς από τους εμπορικούς αμφορείς που εισάγονταν δεν ήταν αποκομμένη από τον υπόλοιπο κόσμο και η σχεδόν αποκλειστική εισαγωγή αττικών αγγείων θα πρέπει να θεωρηθεί laquoφυσικήraquo επιλογή ή laquoανα-γκαστικόraquo επακόλουθο εξαιτίας της ιδιαίτερης σχέσης Αθηναίων και Σαλαμινίων Οι μελετητές34 έχουν εκφράσει κατά καιρούς διάφορες ερμηνείες κατά πόσον οι Σαλαμίνιοι των ιστορικών χρόνων είναι από-γονοι των πρώτων κατοίκων του νησιού αν είναι Αθηναίοι κληρούχοι αν είναι Σαλαμίνιοι ή Αθηναίοι πολίτες κά Είναι γεγονός πάντως ότι τα ευρήματα που έρχονται στο φως τα τελευταία χρόνια επιβε-βαιώνουν τους στενούς δεσμούς με την Αθήνα σε οικονομικόεμπορικό όσο και θρησκευτικό επίπεδο έστω και αν η Αθήνα δεν παύει ποτέ να έχει τον κυρίαρχο ρόλο στη σχέση αυτή5

Όμοια συμπεράσματα σχετικά με τις εισαγωγές κεραμικής αντλούνται και από άλλες θέσεις του νη-σιού Στη θέση Περιστέρια έρευνα μικρού ιερού του Διονύσου36 που ιδρύθηκε στο α΄ μισό του ου αι πΧ έδωσε τμήματα αττικών κανθάρων και φιαλιδίων καθώς και τμήματα κυψελών Στη θέση Κολώ-

0 Y Garlan Kouko Donneacutee nouvelle our une nouvelle interreacutetation de tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 241 αριθ 49 Για το σύμβολο βλ M Debidour Reacuteflexion ur le tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 290 εικ

31 Y Garlan Lrsquoahorologie grecque une eacutecialiteacute archeacuteologique en voie de deacuteveloeent [archive httgrahillinecoatabGarlandf] 2009

32 G Finkielztejn Chronologie deacutetailleacutee et reacuteviseacutee des eacuteponymes amphoriques rhodiens de 270 agrave 108 av J-C environ Premier bilan BAR nternational Serie 990 Oxford 2001 75 77 190

33 VR AnderonStojanović A Third-entury B Deoit fro the South Sloe Cistern in the Rachi Settlement at thia Δ ΕλλΚερ 119 G Koehler Ahora on Ahora Hesperia 51 (1982) 290292 εικ 7811

34 MG Taylor όπ (υποσημ 2) 85 SD Labert The Attic Geno Salainioi and the land of Salai ZPE 119 (1997) 95 κε 5 Ο Παυσανίας (Ι 52) αναφέρει ότι οι Αθηναίοι laquoεκδίωξανraquo τους Σαλαμίνιους από το νησί επειδή το παρέδωσαν στον

Κάσσανδρο (Βλ παραπάνω Το ιστορικό πλαίσιο) Ένα τόσο σημαντικό γεγονός ωστόσο δεν αναφέρεται από κανέναν άλλον ιστορικό και δεν μπορεί εύκολα να επιβεβαιωθεί Για συζήτηση του θέματος βλ MG Taylor όπ 198 κε

36 Γ Λώλος Σαλαμινιακές έρευνες 19982000 Μέρος Α Το ιερό του Διονύσου υπό το Σπήλαιο του Ευριπίδη Δωδώνη Επιστημονική Επετηρίδα του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννί-νων 29 2000 11415

7

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

νες αναγνωρίστηκε κατοίκηση του α΄ μισού του ου αι πΧ7 από όπου προέρχεται αττική μελαμβαφής κεραμική όπως τμήμα σώματος κανθάρου κλασικού τύπου διακοσμημένο με κατακόρυφες πλαστικές ραβδώσεις αλλά και όστρακα άβαφων αγγείων και αμφορέων όπως η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμ-φορέα (Πίν 221στ4)

ΘΑΣΙΩΝκυνηγόσκυλο

ΑΡΓΕΙΟΣμε επώνυμο άρχοντα τον Αργείο που χρονολογείται γύρω στο 258 πΧ8 Στη θέση Αιάντειο9 δοκιμα-στική τομή σε πύργο με αγροικία έδωσε όστρακα αττικών μελαμβαφών κανθάρων κλασικού τύπου με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo λύχνο του τέλους του 4ουαacute μισού του ου αι πΧ40 καθώς και μεγάλο αριθμό κυψελών

Γιάννης ΧαιρετάκηςΑραχώβης 14-16

106 80 Αθήναchairetakisyahoogr

7 Ανασκαφική έρευνα αποκάλυψε κυκλοτερές ταφικό μνημείο (Ι Δεκουλάκου Κυκλοτερές ταφικό μνημείο στις Κο-λώνες Σαλαμίνας ΑΕ 2001 129158) και έναν αναλημματικό τοίχο των μέσων περίπου του 4ου αι πΧ (Ι Δεκουλάκου όπ (υποσημ 5) 0) Βορειότερα του αναλήμματος αυτού στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Βασιλείου ερευνήθηκαν αρχιτεκτο-νικά κατάλοιπα που ανάγονται στην ύστερη αρχαιότητα (5οςος αι μΧ) στα υποστρώματα των οποίων υπάρχει κεραμι-κή κλασικών και ελληνιστικών χρόνων

8 Βλ υποσημ 19 Στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Μιχαλάκη Πολυχρόνη40 Agora V εικ 11 αριθ πίν 8

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-197-3

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Κ

είμε

να

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Κείμενα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

Γενική επιμέλεια ΕΛΕΝΗ ΚΩΤΣΟΥΥπεύθυνη έκδοσης ΜΑΡΙΑ ΚΑΖΑΚΟΥΚαλλιτεχνική επιμέλεια ΡΟΥΛΑ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΚΗ

Εκτύπωση ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕ

copy2014 ΤΑΜΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΩΝΠανεπιστημίου 57 Αθήνα 105 64wwwtapgr

ISBN 978-960-386-196-6ΤΟΜΟΣ Α ΚΕΙΜΕΝΑ 978-960-386-197-3ΤΟΜΟΣ Β ΠΙΝΑΚΕΣ 978-960-386-198-0

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥΚαθηγήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

ΑΡΓΥΡΟΥΛΑ ΔΟΥΛΓΕΡΗ-ΙΝΤΖΕΣΙΛΟΓΛΟΥΑρχαιολόγος ΙΓacute ΕΠΚΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΖΑΧΟΣΠροϊστάμενος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗΔιευθύντρια του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Ηπειρωτικών Σπουδών

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥΕπίτιμος Διευθυντής Νομισματικού Μουσείου

Επίτιμος Διευθυντής Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΡΑΤΖΕΝΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΕΛΕΝΗ ΚΟΤΖΑΜΠΟΠΟΥΛΟΥΑρχαιολόγος ΑΙΗΣ

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

7

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΙΑΜΠΗΗ οικονομία της βορειοδυτικής Ελλάδας κατά την ελληνιστική περίοδο Ήπειρος Ακαρνανία και Αιτωλία νησιά του Ιονίου 1-4

ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑΚεραμική ελληνιστικών χρόνων από δημόσιο κτίριο της Αμβρακίας 5-8

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Ελληνιστική κεραμική από οικία της Αμβρακίας Πινάκια και ανάγλυφοι σκύφοι 9-14

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από δημόσιο κτίριο στην ακρόπολη laquoΜεγάλου Γαρδικίουraquo στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων 15-22

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΕλληνιστική κεραμική από τα Γίτανα 23-28

ANNA GAMBERINIHellenistic Fine Ware Finds in Phoinike (Kaonia) Local Production and Imports 29-32

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗΕρυθρόμορφες λήκυθοι υστεροκλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων σε τάφους της Αιτωλοακαρνανίας Πρώτη παρουσίαση 33-36

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕΡΜΠΕΤΗ - ΤΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣΕλληνιστική κεραμική από το νεκροταφείο των Οινιαδών 37-40

ELIZABETH A BOLLENThe Hellenistic Pottery of Kalydon and Chalkis Aitolias 41-43

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΕλληνιστική κεραμική laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo από το βόρειο νεκροταφείο της Λευκάδας 44-45

MARIA DEOUDIΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ Die spaumltklassisch-hellenistisches Tafel- und Essgeschirr aus der Houmlhle-Loizos aus Ithaka 46-47

ANTONIA SERRITELLAPoseidonia-Paestum La ceramica a vernice nera dallrsquo ekklesiasterion 48

FABIO MOSCA - PAOLA PUPPODinamiche commerciali nel Mediterraneo Occidentale La ceramica megarese a Malta 49-50

STEPHAN G SCHMIDImported Mould Made Bowls from Enseacuterune (France) and the Long Distance Trade in the Hellenistic Mediterranean 51-54

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 55-58

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 59-74

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗΑιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 75-84

HORST SEILHEIMERDie hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 85-89

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥΕρμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 90-91

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗΎστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 92-95

VERONIKA MITSOPOULOS-LEONEinige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 96-97

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥΕλληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 98-99

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗΕργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 100-105

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗΠρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 106-109

8

LARS HEINZEAttic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 110-111

NINA FENNPriene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 112-113

ERTEKIN M DOKSANALTIThree Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 114-117

PATRICIA KOumlGLERKnidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the Late Hellenism 118

MEHMET TEKOCAKEvaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 119-120

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 121-122

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPORecenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 123-126

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗΑποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 127-130

BASHKIM VREKAJLeacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 131-136

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑΤυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 137-142

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥΕυβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 143-146

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥΤο αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 147-152

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣΠήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 153-156

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗΑπό τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 157-160

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETILa ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 161-164

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥΟ laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 165-166

SUSAN I ROTROFFThe Pottery from the Agora Bone Well 167-172

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZAEastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 173-177

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥΚλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 178-179

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣΤρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 180-185

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 186-187

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 188-189

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑΣύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 190-193

NICO SCHWERDTKeramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 194-197

9

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΕλληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 198-201

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑΈνας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 202-203

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗΕλληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 204-207

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣΕλληνιστική κεραμική από τη Βέροια Το οικόπεδο Νιώπα 208-211

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗΚλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 212-213

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗΤοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 214-217

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣΕλληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 218-219

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 220-221

CHRISTA SCHAUEREin Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 222-225

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗΚλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 226-229

SUHAL SAĞLANA Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 230-233

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKOAncient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 234-236

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHINA Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 237-242

ΠINAKAΣ 220 ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

Σαλαμίνα α-β) Οινοχόες γ-ε) Κάνθαροι και επιγραφή στη βάση κανθάρου στ) Θραύσμα σκύφου ζ-η) Φιαλίδια

1 2

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ ΠINAKAΣ 221

Σαλαμίνα α) Ιχθυοπινάκιο β) Κάλυμμα πυξίδας γ) Μυροδοχείο δ-ε) Επιτραπέζιοι αμφορείς στ) Ενσφράγιστες λαβές αμφορέων

1 2

3 4

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

  • 1o kommatipdf
    • 29727_0_AProtKeim
    • 29727_0_eisLIAMPH
    • 29727_1_AGGEL
    • 29727_1a_RIG
    • 29727_2_KATS
    • 29727_2a_RIGIN
    • 29727_5_PLIAK
    • 29727_6_7_RIGIN
    • 29727_7_6_PREKA
    • 29727_8_METAL
    • 29727_9_LAMP
    • 29727_10_GAMB
    • 29727_11_Condi
    • 29727_12_STAUR
    • 29727_13_SERB
    • 29727_14_BOLLEN
    • 29727_15_RIG
    • 29727_16_AUG
    • 29727_17_KAPPA
    • 29727_18_DEOU
    • 29727_19_MORGAN
    • 29727_20_SOT
    • 29727_21_SOT
    • 29727_22_23_BLAX
    • 29727_23_22_PET
    • 29727_24_25_SERR
    • 29727_25_26_MOSCA
    • 29727_26_27_SCHMID
    • 29727_27_24_Hempel
    • 29727_28_GREC
    • 29727_29_STEF
    • 29727_30_MPAX
    • 29727_31_33_DAK
    • 29727_32_31_KAR
    • 29727_33_36_SARI
    • 29727_34_32_HORST
    • 29727_35_34_ALEX
    • 29727_36_35_KAB
    • 29727_37_LEON
    • 29727_38_Giros
    • 29727_39_TSIL
    • 29727_40_TSA
    • 29727_41_MPAI
    • 29727_42_43_HEINZE
    • 29727_43_42_Tekkoumlk
    • 29727_44_45_Rogl
    • 29727_45_44_FENN
    • 29727_46_DOKS
    • 29727_47_KOGLER
    • 29727_48_Ferraz
    • 29727_49_Levent
    • 29727_50_TEKOC
    • 29727_51_Władyka
    • 29727_52_REGEV
    • 29727_53_Lad
    • 29727_55_56_NIA
    • 29727_56_55_KYR
    • 29727_57_BEES
    • 29727_58_BELENI
    • 29727_59_BITR
    • 29727_60_PUPPO
    • 29727_61_BLAZ
    • 29727_62_BOUN
    • 29727_63_LAZ
    • 29727_64_TRAP
    • 29727_65_VREKAJ
    • 29727_66_KOTS
    • 29727_67_XIDO
    • 29727_68_69_NOTI
    • 29727_69_68_MITSO
    • 29727_70_TRIA
    • 29727_71_ZHU
    • 29727_72_LUN
    • 29727_73_TRA
    • 29727_74_BER
    • 29727_75_SAR
    • 29727_77_Kil
    • 29727_78_79_KYR
    • 29727_79_78_AKA
    • 29727_80_BOU
    • 29727_81_KAL
    • 29727_82_ROT
    • 29727_83_GUY
    • 29727_84_JAMES
    • 29727_85_GIROS
    • 29727_86_DREN
    • 29727_87_GIOU
    • 29727_88_89_PRE
    • 29727_89_88_KAT
    • 29727_90_LAM
    • 29727_91_SAL
    • 29727_92_LAZ
    • 29727_93_BAS
    • 29727_94_KYR
    • 29727_95_KAR
    • 29727_96_97_LANG
    • 29727_97_97a DOH
    • 29727_98_96_PAP
    • 29727_99_NICO
    • 29727_100_101_FA
    • 29727_100_98_STA
    • 29727_101_100_TSA
    • 29727_102_GK
    • 29727_103_STA
    • 29727_104_105_HLI
    • 29727_105_104_KOY
    • 29727_106_FAB
    • 29727_107_108_POU
    • 29727_108_109_KAL
    • 29727_109_110_PAN
    • 29727_110_107_SHE
    • 29727_111_LOL
    • 29727_112_XAI
    • 29727_113_114_ROGL
    • 29727_114_113_SCH
    • 29727_115_116_KAR
    • 29727_116_115_GAB
    • 29727_117_GRI
    • 29727_118_SUH
    • 29727_119_DOM
    • 29727_120_SOL
    • 29727_121_VDO
    • 29727_122_VDOA
    • 29727_123_EGO
    • 29727_124_LAF
    • 29727_124B_DiaxSin
    • 29727_125_DROU
      • 2o kommatipdf
        • 29727_0_AProtKeim
        • 29727_0_eisLIAMPH
        • 29727_1_AGGEL
        • 29727_1a_RIG
        • 29727_2_KATS
        • 29727_2a_RIGIN
        • 29727_5_PLIAK
        • 29727_6_7_RIGIN
        • 29727_7_6_PREKA
        • 29727_8_METAL
        • 29727_9_LAMP
        • 29727_10_GAMB
        • 29727_11_Condi
        • 29727_12_STAUR
        • 29727_13_SERB
        • 29727_14_BOLLEN
        • 29727_15_RIG
        • 29727_16_AUG
        • 29727_17_KAPPA
        • 29727_18_DEOU
        • 29727_19_MORGAN
        • 29727_20_SOT
        • 29727_21_SOT
        • 29727_22_23_BLAX
        • 29727_23_22_PET
        • 29727_24_25_SERR
        • 29727_25_26_MOSCA
        • 29727_26_27_SCHMID
        • 29727_27_24_Hempel
        • 29727_28_GREC
        • 29727_29_STEF
        • 29727_30_MPAX
        • 29727_31_33_DAK
        • 29727_32_31_KAR
        • 29727_33_36_SARI
        • 29727_34_32_HORST
        • 29727_35_34_ALEX
        • 29727_36_35_KAB
        • 29727_37_LEON
        • 29727_38_Giros
        • 29727_39_TSIL
        • 29727_40_TSA
        • 29727_41_MPAI
        • 29727_42_43_HEINZE
        • 29727_43_42_Tekkoumlk
        • 29727_44_45_Rogl
        • 29727_45_44_FENN
        • 29727_46_DOKS
        • 29727_47_KOGLER
        • 29727_48_Ferraz
        • 29727_49_Levent
        • 29727_50_TEKOC
        • 29727_51_Władyka
        • 29727_52_REGEV
        • 29727_53_Lad
        • 29727_55_56_NIA
        • 29727_56_55_KYR
        • 29727_57_BEES
        • 29727_58_BELENI
        • 29727_59_BITR
        • 29727_60_PUPPO
        • 29727_61_BLAZ
        • 29727_62_BOUN
        • 29727_63_LAZ
        • 29727_64_TRAP
        • 29727_65_VREKAJ
        • 29727_66_KOTS
        • 29727_67_XIDO
        • 29727_68_69_NOTI
        • 29727_69_68_MITSO
        • 29727_70_TRIA
        • 29727_71_ZHU
        • 29727_72_LUN
        • 29727_73_TRA
        • 29727_74_BER
        • 29727_75_SAR
        • 29727_77_Kil
        • 29727_78_79_KYR
        • 29727_79_78_AKA
        • 29727_80_BOU
        • 29727_81_KAL
        • 29727_82_ROT
        • 29727_83_GUY
        • 29727_84_JAMES
        • 29727_85_GIROS
        • 29727_86_DREN
        • 29727_87_GIOU
        • 29727_88_89_PRE
        • 29727_89_88_KAT
        • 29727_90_LAM
        • 29727_91_SAL
        • 29727_92_LAZ
        • 29727_93_BAS
        • 29727_94_KYR
        • 29727_95_KAR
        • 29727_96_97_LANG
        • 29727_97_97a DOH
        • 29727_98_96_PAP
        • 29727_99_NICO
        • 29727_100_101_FA
        • 29727_100_98_STA
        • 29727_101_100_TSA
        • 29727_102_GK
        • 29727_103_STA
        • 29727_104_105_HLI
        • 29727_105_104_KOY
        • 29727_106_FAB
        • 29727_107_108_POU
        • 29727_108_109_KAL
        • 29727_109_110_PAN
        • 29727_110_107_SHE
        • 29727_111_LOL
        • 29727_112_XAI
        • 29727_113_114_ROGL
        • 29727_114_113_SCH
        • 29727_115_116_KAR
        • 29727_116_115_GAB
        • 29727_117_GRI
        • 29727_118_SUH
        • 29727_119_DOM
        • 29727_120_SOL
        • 29727_121_VDO
        • 29727_122_VDOA
        • 29727_123_EGO
        • 29727_124_LAF
        • 29727_124B_DiaxSin
        • 29727_125_DROU
          • pinakespdf
            • 1o kommatipdf
              • 29727_0_AProtKeim
              • 29727_0_eisLIAMPH
              • 29727_1_AGGEL
              • 29727_1a_RIG
              • 29727_2_KATS
              • 29727_2a_RIGIN
              • 29727_5_PLIAK
              • 29727_6_7_RIGIN
              • 29727_7_6_PREKA
              • 29727_8_METAL
              • 29727_9_LAMP
              • 29727_10_GAMB
              • 29727_11_Condi
              • 29727_12_STAUR
              • 29727_13_SERB
              • 29727_14_BOLLEN
              • 29727_15_RIG
              • 29727_16_AUG
              • 29727_17_KAPPA
              • 29727_18_DEOU
              • 29727_19_MORGAN
              • 29727_20_SOT
              • 29727_21_SOT
              • 29727_22_23_BLAX
              • 29727_23_22_PET
              • 29727_24_25_SERR
              • 29727_25_26_MOSCA
              • 29727_26_27_SCHMID
              • 29727_27_24_Hempel
              • 29727_28_GREC
              • 29727_29_STEF
              • 29727_30_MPAX
              • 29727_31_33_DAK
              • 29727_32_31_KAR
              • 29727_33_36_SARI
              • 29727_34_32_HORST
              • 29727_35_34_ALEX
              • 29727_36_35_KAB
              • 29727_37_LEON
              • 29727_38_Giros
              • 29727_39_TSIL
              • 29727_40_TSA
              • 29727_41_MPAI
              • 29727_42_43_HEINZE
              • 29727_43_42_Tekkoumlk
              • 29727_44_45_Rogl
              • 29727_45_44_FENN
              • 29727_46_DOKS
              • 29727_47_KOGLER
              • 29727_48_Ferraz
              • 29727_49_Levent
              • 29727_50_TEKOC
              • 29727_51_Władyka
              • 29727_52_REGEV
              • 29727_53_Lad
              • 29727_55_56_NIA
              • 29727_56_55_KYR
              • 29727_57_BEES
              • 29727_58_BELENI
              • 29727_59_BITR
              • 29727_60_PUPPO
              • 29727_61_BLAZ
              • 29727_62_BOUN
              • 29727_63_LAZ
              • 29727_64_TRAP
              • 29727_65_VREKAJ
              • 29727_66_KOTS
              • 29727_67_XIDO
              • 29727_68_69_NOTI
              • 29727_69_68_MITSO
              • 29727_70_TRIA
              • 29727_71_ZHU
              • 29727_72_LUN
              • 29727_73_TRA
              • 29727_74_BER
              • 29727_75_SAR
              • 29727_77_Kil
              • 29727_78_79_KYR
              • 29727_79_78_AKA
              • 29727_80_BOU
              • 29727_81_KAL
              • 29727_82_ROT
              • 29727_83_GUY
              • 29727_84_JAMES
              • 29727_85_GIROS
              • 29727_86_DREN
              • 29727_87_GIOU
              • 29727_88_89_PRE
              • 29727_89_88_KAT
              • 29727_90_LAM
              • 29727_91_SAL
              • 29727_92_LAZ
              • 29727_93_BAS
              • 29727_94_KYR
              • 29727_95_KAR
              • 29727_96_97_LANG
              • 29727_97_97a DOH
              • 29727_98_96_PAP
              • 29727_99_NICO
              • 29727_100_101_FA
              • 29727_100_98_STA
              • 29727_101_100_TSA
              • 29727_102_GK
              • 29727_103_STA
              • 29727_104_105_HLI
              • 29727_105_104_KOY
              • 29727_106_FAB
              • 29727_107_108_POU
              • 29727_108_109_KAL
              • 29727_109_110_PAN
              • 29727_110_107_SHE
              • 29727_111_LOL
              • 29727_112_XAI
              • 29727_113_114_ROGL
              • 29727_114_113_SCH
              • 29727_115_116_KAR
              • 29727_116_115_GAB
              • 29727_117_GRI
              • 29727_118_SUH
              • 29727_119_DOM
              • 29727_120_SOL
              • 29727_121_VDO
              • 29727_122_VDOA
              • 29727_123_EGO
              • 29727_124_LAF
              • 29727_124B_DiaxSin
              • 29727_125_DROU
                • 2o kommatipdf
                  • 29727_0_AProtKeim
                  • 29727_0_eisLIAMPH
                  • 29727_1_AGGEL
                  • 29727_1a_RIG
                  • 29727_2_KATS
                  • 29727_2a_RIGIN
                  • 29727_5_PLIAK
                  • 29727_6_7_RIGIN
                  • 29727_7_6_PREKA
                  • 29727_8_METAL
                  • 29727_9_LAMP
                  • 29727_10_GAMB
                  • 29727_11_Condi
                  • 29727_12_STAUR
                  • 29727_13_SERB
                  • 29727_14_BOLLEN
                  • 29727_15_RIG
                  • 29727_16_AUG
                  • 29727_17_KAPPA
                  • 29727_18_DEOU
                  • 29727_19_MORGAN
                  • 29727_20_SOT
                  • 29727_21_SOT
                  • 29727_22_23_BLAX
                  • 29727_23_22_PET
                  • 29727_24_25_SERR
                  • 29727_25_26_MOSCA
                  • 29727_26_27_SCHMID
                  • 29727_27_24_Hempel
                  • 29727_28_GREC
                  • 29727_29_STEF
                  • 29727_30_MPAX
                  • 29727_31_33_DAK
                  • 29727_32_31_KAR
                  • 29727_33_36_SARI
                  • 29727_34_32_HORST
                  • 29727_35_34_ALEX
                  • 29727_36_35_KAB
                  • 29727_37_LEON
                  • 29727_38_Giros
                  • 29727_39_TSIL
                  • 29727_40_TSA
                  • 29727_41_MPAI
                  • 29727_42_43_HEINZE
                  • 29727_43_42_Tekkoumlk
                  • 29727_44_45_Rogl
                  • 29727_45_44_FENN
                  • 29727_46_DOKS
                  • 29727_47_KOGLER
                  • 29727_48_Ferraz
                  • 29727_49_Levent
                  • 29727_50_TEKOC
                  • 29727_51_Władyka
                  • 29727_52_REGEV
                  • 29727_53_Lad
                  • 29727_55_56_NIA
                  • 29727_56_55_KYR
                  • 29727_57_BEES
                  • 29727_58_BELENI
                  • 29727_59_BITR
                  • 29727_60_PUPPO
                  • 29727_61_BLAZ
                  • 29727_62_BOUN
                  • 29727_63_LAZ
                  • 29727_64_TRAP
                  • 29727_65_VREKAJ
                  • 29727_66_KOTS
                  • 29727_67_XIDO
                  • 29727_68_69_NOTI
                  • 29727_69_68_MITSO
                  • 29727_70_TRIA
                  • 29727_71_ZHU
                  • 29727_72_LUN
                  • 29727_73_TRA
                  • 29727_74_BER
                  • 29727_75_SAR
                  • 29727_77_Kil
                  • 29727_78_79_KYR
                  • 29727_79_78_AKA
                  • 29727_80_BOU
                  • 29727_81_KAL
                  • 29727_82_ROT
                  • 29727_83_GUY
                  • 29727_84_JAMES
                  • 29727_85_GIROS
                  • 29727_86_DREN
                  • 29727_87_GIOU
                  • 29727_88_89_PRE
                  • 29727_89_88_KAT
                  • 29727_90_LAM
                  • 29727_91_SAL
                  • 29727_92_LAZ
                  • 29727_93_BAS
                  • 29727_94_KYR
                  • 29727_95_KAR
                  • 29727_96_97_LANG
                  • 29727_97_97a DOH
                  • 29727_98_96_PAP
                  • 29727_99_NICO
                  • 29727_100_101_FA
                  • 29727_100_98_STA
                  • 29727_101_100_TSA
                  • 29727_102_GK
                  • 29727_103_STA
                  • 29727_104_105_HLI
                  • 29727_105_104_KOY
                  • 29727_106_FAB
                  • 29727_107_108_POU
                  • 29727_108_109_KAL
                  • 29727_109_110_PAN
                  • 29727_110_107_SHE
                  • 29727_111_LOL
                  • 29727_112_XAI
                  • 29727_113_114_ROGL
                  • 29727_114_113_SCH
                  • 29727_115_116_KAR
                  • 29727_116_115_GAB
                  • 29727_117_GRI
                  • 29727_118_SUH
                  • 29727_119_DOM
                  • 29727_120_SOL
                  • 29727_121_VDO
                  • 29727_122_VDOA
                  • 29727_123_EGO
                  • 29727_124_LAF
                  • 29727_124B_DiaxSin
                  • 29727_125_DROU
                    • PINAKES_Apdf
                      • 29727_0_Protos_Pinakon
                      • 29727_0eisLIAMPH_pin
                      • 29727_1_AGG_pin
                      • 29727_2_KATSAD_pin
                      • 29727_5_PLIAK_pin
                      • 29727_6_PREKA_pin
                      • 29727_10_GAMB_pin
                      • 29727_12_STAUR_pin
                      • 29727_13_SEPM_pin
                      • 29727_14_BOLLEN_pin
                      • 29727_17_KAPPA_pin
                      • 29727_18_DEOUD_pin
                      • 29727_25_SERRIpin
                      • 29727_26_PUPPO_pin
                      • 29727_27_SCHMID_pin
                      • 29727_29_STEF_pin
                      • 29727_30_MPAXL_pin
                      • 29727_31_KAR_pin
                      • 29727_32_HORST_pin
                      • 29727_34_ALEX_pin
                      • 29727_35_KABB_pin
                      • 29727_37_LEONpin
                      • 29727_39_TSIL_pin
                      • 29727_40_TSA_pin
                      • 29727_41_MPAI_pin
                      • 29727_43_HEINZE_pin
                      • 29727_44_FENN_pin
                      • 29727_46_DOCS_pin
                      • 29727_47_KOGLERpin
                      • 29727_50_TEKOCAKpin
                      • 29727_56_NIARpin
                      • 29727_60_PUPPOpin
                      • 29727_63_LAZApin
                      • 29727_65_VREKAJpin
                      • 29727_66_KOTpin
                      • 29727_67_XIDpin
                      • 29727_68_MHTSpin
                      • 29727_70_TRIANpin
                      • 29727_73_TRAKpin
                      • 29727_74_BERETIpin
                      • 29727_79_KYRpin
                      • 29727_82_ROTROFFpin
                      • 29727_85_GIROSpin
                      • 29727_87_GOUNpin
                      • 29727_89_PREKpin
                      • 29727_93_BASILpin
                      • 29727_94_KYRpin
                      • 29727_95_KARpin
                      • 29727_99_NICOpin
                      • 29727_101_FAKpin
                      • 29727_102_GIZpin
                      • 29727_103_STAI_pin
                      • 29727_108_POYLpin
                      • 29727_109_KALpin
                      • 29727_110_PANpin
                      • 29727_111_LOLpin
                      • 29727_112_XAIRpin
                      • 29727_113_SCHAUERpin
                      • 29727_116_KARpin
                      • 29727_118_SUHALpin
                      • 29727_121_VDOVpin
                      • 29727_124_LAFLIpin
                        • PINAKES_Bpdf
                          • 29727_0_Protos_Pinakon
                          • 29727_0eisLIAMPH_pin
                          • 29727_1_AGG_pin
                          • 29727_2_KATSAD_pin
                          • 29727_5_PLIAK_pin
                          • 29727_6_PREKA_pin
                          • 29727_10_GAMB_pin
                          • 29727_12_STAUR_pin
                          • 29727_13_SEPM_pin
                          • 29727_14_BOLLEN_pin
                          • 29727_17_KAPPA_pin
                          • 29727_18_DEOUD_pin
                          • 29727_25_SERRIpin
                          • 29727_26_PUPPO_pin
                          • 29727_27_SCHMID_pin
                          • 29727_29_STEF_pin
                          • 29727_30_MPAXL_pin
                          • 29727_31_KAR_pin
                          • 29727_32_HORST_pin
                          • 29727_34_ALEX_pin
                          • 29727_35_KABB_pin
                          • 29727_37_LEONpin
                          • 29727_39_TSIL_pin
                          • 29727_40_TSA_pin
                          • 29727_41_MPAI_pin
                          • 29727_43_HEINZE_pin
                          • 29727_44_FENN_pin
                          • 29727_46_DOCS_pin
                          • 29727_47_KOGLERpin
                          • 29727_50_TEKOCAKpin
                          • 29727_56_NIARpin
                          • 29727_60_PUPPOpin
                          • 29727_63_LAZApin
                          • 29727_65_VREKAJpin
                          • 29727_66_KOTpin
                          • 29727_67_XIDpin
                          • 29727_68_MHTSpin
                          • 29727_70_TRIANpin
                          • 29727_73_TRAKpin
                          • 29727_74_BERETIpin
                          • 29727_79_KYRpin
                          • 29727_82_ROTROFFpin
                          • 29727_85_GIROSpin
                          • 29727_87_GOUNpin
                          • 29727_89_PREKpin
                          • 29727_93_BASILpin
                          • 29727_94_KYRpin
                          • 29727_95_KARpin
                          • 29727_99_NICOpin
                          • 29727_101_FAKpin
                          • 29727_102_GIZpin
                          • 29727_103_STAI_pin
                          • 29727_108_POYLpin
                          • 29727_109_KALpin
                          • 29727_110_PANpin
                          • 29727_111_LOLpin
                          • 29727_112_XAIRpin
                          • 29727_113_SCHAUERpin
                          • 29727_116_KARpin
                          • 29727_118_SUHALpin
                          • 29727_121_VDOVpin
                          • 29727_124_LAFLIpin

15

OCTAVIAN BOUNEGRU Pergame La dynamique spatiale de la production ceacuteramique fine agrave lrsquoeacutepoque helleacutenistique 390

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗ Αποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 393-397

MARIA TRAPICHLER Cooking Vessels and Cooking Devices from Velia Southern Italy The Development from Hellenistic to Roman Times 398

BASHKIM VREKAJ Leacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 399-406

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑ Τυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 407-424

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥ Ευβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 425-439

ELIZABETH LANGRIDGE-NOTI Between East and West Plaketten-vases in Laconia 440

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥ Το αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 441-466

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ Πήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 467-474

DENIS ZHURAVLEV Hellenistic Lamps of the Bosporan Kingdom 475

VASILICA LUNGU Amphores pseudo-panatheacutenaiumlques helleacutenistiques Approches de lrsquoarcheacuteologie en mer Noire 476

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗ Από τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 477-485

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETI La ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 489-500

ΕΦΗ ΣΑΡΑΝΤΗ Στρωματογραφημένη κεραμική από το οικόπεδο ιδιοκτησίας Ν Παπαβασιλείου στη Ναύπακτο 501

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΚΑΛΛΙΝΤΖΗ - ΚΥΡΙΑΚΗ ΧΑΤΖΗΠΡΟΚΟΠΙΟΥ - ΜΑΡΙΑ ΧΡΥΣΑΦΗ Στρωματογραφική έρευνα στο νότιο περίβολο των Αβδήρων Δυνατότητες ιστορικής ερμηνείας των ανασκαφικών δεδομένων 502

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥ Ο laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 503-513

ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΚΑΜΑΤΗΣ Αγορά Πέλλας Κλειστό σύνολο δημόσιου πηγαδιού 514

ΠΟΛΥΞΕΝΗ ΜΠΟΥΓΙΑ Κεραμική από υστεροελληνιστικό στρώμα καταστροφής στην Ηράκλεια Τραχινία 515

ΚΥΡΙΑΚΗ ΚΑΛΛΙΓΑ Ελληνιστική Θήβα η κεραμική της laquoΟικίας Βraquo και τα νέα στοιχεία για την παρουσία των Ρωμαίων στη Βοιωτία 516

SUSAN I ROTROFF The Pottery from the Agora Bone Well 517-527

GUY SANDERSA Re-examination of the South Stoa Wells at Corinth 528

SARAH A JAMES Νέα χρονολόγηση της κορινθιακής ελληνιστικής επιτραπέζιας κεραμικής Ο αγρός της Παναγίας 529-534

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZA Eastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 535-545

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΕΝΗ Χρονολογικά προβλήματα της ελληνιστικής κεραμικής σε συνάρτηση με τα νομίσματα σε κλειστά σύνολα ευρημάτων και στη στρωματογραφία 546

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥ Κλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 549-554

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣ Τρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 555-564

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ Ταφικά ευρήματα από τα Πλαίσια του Νομού Ιωαννίνων 565

ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΛΑΜΠΡΟΥ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΡΟΣΟΥ Κεραμική της ελληνιστικής περιόδου από την Ντόλιανη (αρχαία Φανοτή) 566

ΕΛΠΙΔΑ ΣΑΛΤΑΓΙΑΝΝΗ Αγγεία μεταφοράς και αποθήκευσης (αμφορείς πίθοι) από το Δυμόκαστρο (αρχαία Ελίνα) 567

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗ - ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΥ Ανάγλυφη ελληνιστική κεραμική από τον αρχαιολογικό χώρο Δυμοκάστρου Θεσπρωτίας 568

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 569-572

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥ Ελληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 573-580

16

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑ Σύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 581-588

FRANZISKA LANG - LAZAROS KOLONAS ET ALPortable ED-RFA (P-ED-XRF) Neue Wege der Keramikforschung in Akarnanien (Westgriechenland) - Vorlaumlufige Ergebnisse 589-596

GREGOR DOumlHNER Stratos (Akarnania) Technological Aspects of Ceramic Production 597-601

ΛΑΜΠΡΙΝΗ ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΥ - ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΒΑΣΙΟΣ Τεφροδόχα αγγεία από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 602 NICO SCHWERDT Keramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 603-609

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗ - ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣ Ελληνιστική κεραμική από κλειστά ταφικά σύνολα πόλεων της παράλιας και κεντρικής Αιτωλίας 610

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ Ελληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 611-615

ΒΑΣΩ ΤΣΑΝΤΗΛΑ Ταφικά σύνολα από τη laquoΒαρναρράχηraquo (ανατολικό νεκροταφείο) της Ναυπάκτου Αιτωλοακαρνανίας 616

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ Ένας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 617-622

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗ Ελληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 623-630

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ - ΛΥΔΙΑ ΜΑΛΑΤΑΡΑΠαρατηρήσεις στην τυπολογία και τη χρήση κανθάρων και ληκύθων από τη Δυτική Ελλάδα 631-634

ΜΑΡΙΑ ΚΑΜΟΥΛΑΚΟΥ Ελληνιστική κεραμική από νεκροταφεία της Λειβαθούς Κεφαλληνίας 635

FABIANA FABBRI The Podere Cannicci Hellenistic Votive Deposit (Paganico Grosseto ndash Italy) 636

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣ Ελληνιστική κεραμική από τη ΒέροιαΤο οικόπεδο Νιώπα 637-638

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗ Κλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 639-646

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗ Τοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 647-657

EDUARD SHEHI Les vases de lrsquoArteacutemision de Dyrrhachion eacutetude preacuteliminaire 658

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣ Ελληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 659-660

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 661-667

CHRISTINE ROGL Multifunktionalitaumlt durch Formenwandel am Beispiel der hellenistischen Reliefbecher 668

CHRISTA SCHAUER Ein Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 669-676

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗ Κλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 677-684

ΕΙΡΗΝΗ ΓΑΒΡΙΛΑΚΗ Ένα ελληνιστικό σύνολο από την αρχαία Λάππα στην ενδοχώρα του Nομού Ρεθύμνης 685

ΝΤΟΡΑ ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΟΥ Ένα κλειστό σύνολο αμφορέων από την Κω 686

SUHAL SAĞLAN A Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 687-698

KRZYSZTOF DOMŻALSKILate Hellenistic Common Pottery Production Centre in Porphyreon (Lebanon) on the Levantine Coast 699

SERGEY SOLOVYOV The Hellenistic Ceramic Assemblage in the Closed Deposit from Asiatic Bosporus (Taman Peninsula Russia) 700

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKO Ancient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 701-702

IRINA VDOVICHENKO - ALEXANDER YERMOLIN The Hellenistic Ceramics (Late 4th-2nd Cent BC) from the Rescue Excavation of the Panticapeum in 2004-2007 703

TATIANA EGOROVA Black-glazed Ceramics of Chersonnesos Manufacture from the Sites of the North-Western Crimea 704

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHIN A Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 705-716

ΣΥΝΟΨΗ - SUMMARY

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥ Σύνοψη των εργασιών της Ηacute Επιστημονικής Συνάντησης για την Ελληνιστική Κεραμική 719-721

STELLA DROUGOU8th Scientific Meeting on Hellenistic Pottery 722-724

17

ΣYNTOMOΓPAΦIEΣ - BIBΛIOΓPAΦIA

Eκτός από τις καθιερωμένες συντομογραφίες χρησιμοποιούνται και οι ακόλουθες

Α΄ΕλλΚερ Α΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική Ιωάννινα 1986 Ιωάννινα 1989

Agora IV RH Howland Greek Lamps and their Survivals The Athenian Agora IV Princeton New Jersey 1958

Agora V HS Robinson Pottery of the Roman Period Chronology The Athenian Agora V Princeton New Jersey 1959

Agora XII BA Sparkes - L Talcott Black and Plain Pottery of the 6th 5th and 4th Centuries BC The Athenian Agora XII Princeton New Jersey 1970

Agora XXII SI Rotroff Hellenistic Pottery Athenian and Imported Moldmade Bowls The Athenian Agora XXII Princeton New Jersey 1982

Agora XXIX SI Rotroff Hellenistic Pottery Athenian and Imported Wheelmade Table Ware and Related Material The Athenian Agora XXIX Princeton New Jersey 1997

Agora XXXIII SΙ Rotroff Hellenistic Pottery The Plain Wares The Athenian Agora XXXIII Princeton New Jersey 2006

Ακαμάτη Τάφοι Πέλλας Μ Λιλιμπάκη-Ακαμάτη Λαξευτοί θαλαμωτοί τάφοι της Πέλλας Αθήνα 1994Ακαμάτης Μήτρες ΙΜ Ακαμάτης Πήλινες μήτρες αγγείων από την Πέλλα Θεσσαλονίκη 1985 (α΄ έκδ) Πέλλας Αθήνα 1993 (βacute έκδ) Alt Aumlgina II E Walter-Karydi -W Felten - R Smetana-Scherer Spaumltklassische und hellenistische Keramik

Alt Aumlgina II1 1982Β΄ΕλλΚερ Β΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Ρόδος 22-25 Μαρτίου

1989 Αθήνα 1990Bruneau 1970 Ph Bruneau Tombes drsquoArgos BCH 94 (1970) 437-531Γ΄ΕλλΚερ Γ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Θεσσαλονίκη 24-2 Σεπτεμ-Γ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Θεσσαλονίκη 24-2 Σεπτεμ-

βρίου 1991 Αθήνα 1994Corinth IV II O Broneer Terracotta Lamps Corinth IV II Cambridge Massachusetts 1930Corinth VII III GR Edwards Corinthian Hellenistic Pottery Corinth VII III Princeton 1975Δ΄ΕλλΚερ Δ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Μυτιλήνη Μάρτιος 1994

Αθήνα 1997Deacutelos XXVI Ph Bruneau Les lampes Deacutelos XXVI Paris 1965Deacutelos XXVIΙ Ph Bruneau Lrsquoicirclot de la maison des comeacutediens Deacutelos XXVIΙ Paris 1970Deacutelos XXXI A Laumonier La ceacuteramique helleacutenistique agrave reliefs 1 Ateliers ldquoioniensrdquo Deacutelos XXXI Paris

1977Demetrias I V Milojčić - D Theocharis (εκδ) Die Deutschen Archaumlologischen Ausgrabungen in Thessalien

Demetrias I Bonn 1976Δρούγου Λύχνοι Πέλλας Στ Δρούγου Ανασκαφή Πέλλας 195-1964 Οι πήλινοι λύχνοι Αθήνα 1992Δρούγου 2005 Στ Δρούγου Βεργίνα Τα πήλινα αγγεία της Μεγάλης Τούμπας Αθήνα 2005Δρούγου - Τουράτσογλου Στ Δρούγου - Γ Τουράτσογλου Ελληνιστικοί λαξευτοί τάφοι Βεροίας Αθήναι 1980 Τάφοι Βεροίας Drougou - Touratsoglou 1991 St Drougou - I Touratsoglou Hellenistische Keramik aus Makedonien Chronologische Indizien

AntK 34 (1991) 13-21Ε΄ΕλλΚερ Ε΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Αθήνα 2000Ελεύθερνα ΙΙ2 Θ Καλπαξής - Α Furtwaumlngler - A Schnapp κά (εκδ) Ελεύθερνα Τομέας ΙΙ Ένα ελληνι-

στικό σπίτι (laquoΣπίτι Αraquo) στη θέση Νησί Ρέθυμνο 1994ΕλλΚερ Αιγαίου Ελληνιστική κεραμική από το Αιγαίο Hellenistic Pottery from the Aegean Μυτιλήνη 1994ΕλλΚερ Ηπείρου Ελληνιστική κεραμική από την Ήπειρο την Αιτωλοακαρνανία και τα Ιόνια νησιά Αιτωλοακαρνανίας Αθήνα 2009 Ιονίων νησιών ΕλλΚερ Θεσσαλίας Ελληνιστική κεραμική από τη Θεσσαλία Βόλος 2000ΕλλΚερ Κρήτης Ελληνιστική κεραμική από την Κρήτη Χανιά 1997

18

ΕλλΚερ Μακεδονίας Ελληνιστική κεραμική από τη Μακεδονία Hellenistic Pottery from Macedonia Θεσσαλονίκη 1991

ΕλλΚερ Πελοποννήσου Ελληνιστική κεραμική από την Πελοπόννησο Αίγιο 2005Ephesos IX V Mitsopoulos-Leon Die Basilika am Staatsmarkt in Ephesos Kleinfunde 1 Keramik

hellenistischer und roumlmischer Zeit Forschungen in Ephesos IX iiii Wien 1991Eretria II IR Metzger Die hellenistische Keramik in Eretria Eretria Ausgrabungen und Forschungen

II Berne 1969 Eretria IX K Gex Rotfigurige und weissgrundige Keramik Eretria Ausgrabungen und Forschungen IX

Lausanne 1993Ζ΄ΕλλΚερ Ζ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Αίγιο 4-9 Απριλίου 2005

Αθήνα 2011Θέμελης - Τουράτσογλου Π Γ Θέμελης - ΓΠ Τουράτσογλου Οι τάφοι του Δερβενίου Αθήνα 1997 Τάφοι Δερβενίου Θέματα Ελληνιστικής Θέματα Ελληνιστικής Κεραμικής στην Αρχαία Μακεδονία Topics on Hellenistic Κεραμικής Pottery in Ancient Macedonia Αθήνα 2012Georgiadou Totenkult und A Georgiadou Totenkult und elische Grabkeramik spaumltklassischer und hellenistscher Zeit elische Grabkeramik Thessaloniki 2005Gortina I A di Vita (επιμ) Gortina I Monografie della Scuola Archeologica Italiana di Atene e delle

Missioni Italiene in Oriente III Roma 1988Hayes 1985 JW Hayes Sigillate Orientali Enciclopedia dellrsquoArte Antica classica e orientale Atlante

delle forme ceramiche II Ceramica fine romana nel Bacino Meditteraneo (tardo ellenismo e primo impero) Roma 1985 1-96

Kabirion III U Heimberg Die Keramik des Kabirions Das Kabirenheiligtum bei Theben III 1982Καλτσάς 1983 Ν Καλτσάς Από τα ελληνιστικά νεκροταφεία της Πύλου ΑΔ 38 (1983) Μελέτες 1-77Kerameikos ΙΧ U Knigge Der Suumldhuumlgel Kerameikos ΙΧ Berlin 1976Kerameikos XI J Scheibler Griechische Lampen Kerameikos XI Berlin 1976Labraunda I P Hellstroumlm Pottery of Classical and Later Date Terracotta Lamps and Glass Labraunda II

1 Lund 1965Meacutedeacuteon V C Vatin - P Bruneau - C Rolley - T Hackens Tombes helleacutenistiques objets de meacutetal monnaies

Meacutedeacuteon de Phocide V Paris 1976Milet V1 AU Kossatz Funde aus Milet 1 Die megarischen Becher Milet V1 Berlin 1990Morel 1981 J-P Morel Ceacuteramique campanienne Les formes BEFAR 244 Roma 1981 19942Olynthus V DM Robinson Excavations at Olynthus Mosaics Vases and Lamps of Olynthus found in 1928

and 1931 Olynthus V Baltimore 1933Olynthus XIII DM Robinson Vases found in 1934 and 1938 Olynthus XIII Baltimore 1950Paphos III JW Hayes The Hellenistic and Roman Pottery Paphos III Nicosia 1991PergForsch 2 J Schaumlfer Hellenistische Keramik aus Pergamon Pergamenische Forschungen 2 Berlin 1968PergForsch 6 C Meyer-Schlichtmann Die Pergamenische sigillata aus der Stadtgrabung von Pergamon

Mitte 2 Jh v Chr - Mitte 2 Jh n Chr Pergamenische Forschungen 6 Berlin 1988Samaria-Sebaste III JC Crowfoot - GM Crowfoot - KM Kenyon Samaria-Sebaste Reports of the Work of the

Joint Expedition in 1931-1933 and of the British Expedition in 1935 No3 - The Objects from Samaria London 1957

ΣΤ΄ΕλλΚερ ΣΤ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική Βόλος 1-23 Απριλίου 2000 Αθήνα 2004

Stobi V Anderson-Stojanović Stobi The Hellenistic and Roman Pottery Princeton 1992Tarsus I H Goldman (εκδ) Excavations at Gozlu Kule Tarsus Vol I The Hellenistic and Roman

Periods Princeton 1950Thompson 1934 HA Thompson Two Centuries of Hellenistic Pottery Hesperia 3 (1934) 316-480 (reprinted in

HA Thompson - DB Thompson - S Rotroff Hellenistic Pottery and Terracottas Princeton 1987)UM LH Sackett (εκδ) Knossos From Greek City to Roman Colony Excavations at the Unexplored

Mansion II BSA Suppl 21 1992

661

Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα

Γιάννης Χαιρετάκης

Εισαγωγή

Τὴν δὲ νῦν [πόλιν] ἐν κόλπῳ κειμένην ἐπὶ χερρονησοειδοῦς τόπου συνάπτοντος πρὸς τὴν Ἀττικήν Με αυτά τα λόγια προσδιορίζει ο Στράβωνας (Γεωγρ ΙΧ 19) τη θέση της αρχαίας πόλης η οποία ταυτίζεται με το σημερινό οικισμό του Αμπελακίου Η πόλη με εύφορη γη και προστατευμένο λιμάνι1 ορίζεται στα βόρεια από τη χερσό-νησο της Πούντας και στα νότια από τη χερσόνησο της Κυνόσουρας Λίγα όστρακα μαρτυρούν εγκατάσταση στο Αμπελάκι ήδη από τα προϊστορικά χρόνια2 ενώ η ακμή του οικισμού τοποθετείται γύρω στο 570 πΧ μετά δηλαδή από την επιτυχή προσάρτηση της Σαλαμίνας στην Αθήνα (Πλούτ Σόλων Χ) Τις τελευταίες δεκαετίες ανασκαφές σωστικού χαρακτήρα έχουν δώσει σημαντικές πληροφορίες για την οργάνωση του οικισμού και την τοπογραφία της πόλης Κατά την ελληνιστική περίοδο οι οικίες καταλαμβάνουν τη νότια κλιτύ της χερσονήσου της Πούντας ενώ εργαστηριακού χαρακτήρα δομές τοποθετούνται στο δυτικότερο τμήμα της πόλης σε επαφή με το δυτικό σκέλος των τειχών3 Δημόσια κτίσματα τα οποία είδε ο Παυσανίας ( 5 και 1) δεν έχουν εντο 5 και 1) δεν έχουν εντο 5 και 1) δεν έχουν εντο-πιστεί και θα πρέπει να αναζητηθούν στο καταβυθισμένο σήμερα τμήμα του οικισμού ενώ ιερό της Βενδίδος σε προϋπάρχουσα μάλλον θέση ιερού της Αρτέμιδος τοποθετείται στην κορυφή της χερσονήσου της Πούντας4

Το ιστορικό πλαίσιο (3187-μέσα 3ου αι πΧ)

Το 187 πΧ ο Κάσσανδρος ύστερα από laquoπροδοσίαraquo των Σαλαμινίων προς τους Αθηναίους (Παυσ Ι 52) κυριεύει τη Σαλαμίνα και εγκαθιστά φρουρά η οποία παραμένει έως το 07 πΧ οπότε και ο Δη-

Θερμές ευχαριστίες οφείλω στην Δρ Ι Δεκουλάκου Επίτιμη Διευθύντρια Αρχαιοτήτων για την άδεια μελέτης του κεραμικού υλικού που προέρχεται από τις ανασκαφές που διενήργησε στη Σαλαμίνα Επίσης στον Π Δεδεβέση για τη συ-ντήρηση των λίθινων και κεραμικών ευρημάτων καθώς και στην Ά Κάττουλα υπεύθυνη αρχαιολόγο Σαλαμίνας και το προσωπικό του Μουσείου Σαλαμίνας για κάθε διευκόλυνση στη μελέτη του υλικού Η συντήρηση της κεραμικής χρημα-τοδοτήθηκε από το ίδρυμα Ψύχα και το Mediterranean Archaeological Trust UK

1 Σκύλαξ Περίπλους 57 κατὰ τοῦτό ἐστι Σαλαμὶς νῆσος καὶ πόλις καὶ λιμήν2 MG Taylor Salamis and the Salaminioi The Ηistory of an Unofficial Athenian Demos JC Gieben Amsterdam 1997 110 σημ

14 Γ Χαιρετάκης Το οικόπεδο Ζούγρη στο Αμπελάκι Σαλαμίνας στρωματογραφία και χρονολόγηση Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 5 2011 2527

3 Ι Δεκουλάκου Ανασκαφές στη Σαλαμίνα 19852007 Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 2 2008 12

4 Όπ

662

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

μήτριος ο Πολιορκητής την προσφέρει ως δώρο στους Αθηναίους Ο Δημήτριος επανέρχεται το 295 πΧ για να την κυριεύσει και να τοποθετήσει μακεδονική φρουρά η οποία παραμένει πιθανότατα έως και το 229 πΧ οπότε και το νησί laquoεπανενώνεταιraquo με την Αθή-να μετά την επιτυχή προέλαση του Άρατου αρχηγού της Αχαϊκής Συμπολιτείας (Πλούτ Άρατος 24) Κατά τη διάρκεια του Χρεμω-νίδειου πολέμου (2721 πΧ) η Σαλαμίνα αποτελεί βάση για τον Αντίγονο Γονατά όχι χωρίς επιπτώσεις όπως πληροφορούμαστε από γεγονότα της επόμενης περιόδου Γύρω στο 252 πΧ ο Αλέξαν-δρος γιος του Κρατερού διοικητής της Κορίνθου και της Εύβοι-ας εξεγείρεται ενάντια στον Αντίγονο Γονατά Ο Ηράκλειτος του Ασκληπιάδου ο διοικητής της μακεδονικής φρουράς που έχει ορί-σει ο Αντίγονος Γονατάς στον Πειραιά και μάλλον και στη Σαλαμί-να αναλαμβάνει την επισκευή των τειχών της πόλης (IG 2 1225) για να προετοιμαστεί προφανώς για τον πόλεμο ενάντια στον Αλέξαν-δρο Αυτό το γεγονός μας πληροφορεί έμμεσα ότι τα τείχη ή μέρος αυτών είχαν καταστραφεί παλαιότερα προφανώς την περίοδο του Χρεμωνίδειου πολέμου χωρίς να μπορεί να αποκλειστεί και άλλη καταστροφή σε τμήμα της πόλης ή του νησιού

Ανασκαφικά δεδομένα Tο οικόπεδο Zούγρη

Στη νότια κλιτύ της χερσονήσου της Πούντας5 στη συμβολή των οδών Τεύκρου και Ευρυσάκη ανασκάφηκε το οικόπεδο Ζούγρη έκτασης περίπου 15 στρέμματος6 (εικ 1) Η πρώτη ανθρώπινη παρουσία στην περιοχή που ερευνήθηκε ανάγεται στους μυκηναϊκούς χρόνους αν και δεν έχουν βρεθεί σταθερά κατάλοιπα αυτής της περιόδου7 Κατά τον ο και τον 5ο αι πΧ δημιουργούνται μικρές δομές εργαστηρια-κού και αποθηκευτικού χαρακτήρα ενώ από τα μέσα του 5ου και έως και το 2ο αι πΧ κατασκευάζονται οικίες οι οποίες εγκαταλείπονται στις αρχές του 1ου αι πΧ Η κατωφέρεια του εδάφους προς τον όρμο του Αμπελακίου επέβαλε την ανδηρωτή διάταξη των οικιών οι οποί-ες ανοικοδομούνται προσθετικά από Ν προς Β Τα όστρακα παλαιο-

5 Για τη θέση και τις ανασκαφές βλ Ι Δεκουλάκου Ανασκαφικές έρευνες στην Σαλαμίνα στο Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου (επιμ) Αργοσαρωνικός Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αργοσαρωνι-κού Πόρος 26-29 Ιουνίου 1998 τόμ Β´ Αθήνα 200 2944 και Ι Δεκουλάκου Σωστικές ανασκαφικές έρευνες στην Σα-λαμίνα προφορική ανακοίνωση στο laquoΒacute Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Το έργο μιας δεκαετίας 1994200 1820 Δεκεμβρίου 200raquo Ι Δεκουλάκου όπ (υποσημ )

6 Τα σχέδια των εικόνων 1 και 2 έχουν γίνει από τους Ε Τόλια Ν Μαστρονικόλα Γ Ορεστίδη και τον γράφοντα 7 Γ Χαιρετάκης όπ (υποσημ 2)

Εικ 1 Κάτοψη της ανασκαφής στο οικόπεδο Ζούγρη Με βέλος δηλώνεται η θέση του απορριμματικού αποθέτη

663

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

χριστιανικών βυζαντινών και μεταβυζαντινών χρό-νων που περισυνελέγησαν μαρτυρούν χρήσεις του χώρου και αυτές τις περιόδους

Στα μέσα του ου αι πΧ γίνεται ένας εκτεταμέ-νος καθαρισμός της περιοχής όπως μαρτυρά απορ-ριμματικός αποθέτης8 που ερευνήθηκε στο ανασκα-φικό τετράγωνο 0 (εικ 2) Η απορριμματική αυτή πρακτική αποτελεί μέρος μιας οργανωμένης και γε-νικότερης εκκαθάρισης της περιοχής για τη δημι-ουργία ανδήρων και την κατασκευή οικιών κάτω από ένα νέο πολεοδομικό σχεδιασμό Η τελευταία χρονολογικά κεραμική του αποθέτη ανήκει στο βacute τέταρτο του ου αι πΧ αλλά δεν μπορεί να προσ-διοριστεί με ακρίβεια πότε έγινε η εκκαθάριση της περιοχής και η επακόλουθη απόρριψη αν έγινε δη-λαδή μετά το 21 πΧ ή αργότερα και πότε η ανοι-κοδόμηση της νέας οικίας αμέσως μετά την απορ-ριμματική πρακτική ή αργότερα Είναι σημαντικό να ειπωθεί ότι στο υλικό του αποθέτη δεν υπάρχουν ίχνη που να δηλώνουν κάποια βίαιη καταστροφή Επίσης η ανοικοδόμηση νέων οικιών στα μέσα του ου αι πΧ που συνοδεύεται και από τη δημιουργία δρόμου πλ 550 μ στο μέσον περίπου του οικοπέ-δου αποτελεί ένδειξη για την ανάγκη στέγασης μεγαλύτερου αριθμού κατοίκων στην πόλη ίσως υπό το φόβο νέων απειλών

Η κεραμική

Η κεραμική που παρουσιάζεται εδώ προέρχεται από τον απορριμματικό αποθέτη9 (Πίν 220β δη 221α δστ) και από τα υποστρώματα των οικιών (Πίν 220α γ 221βγ στ12) στα οποία συγκεντρώθηκε κε-ραμική ως γέμισμα για τη δημιουργία των ανδήρων Στην πλειονότητά της είναι εισηγμένη από την Αθή-να και σε λίγες μόνο περιπτώσεις μπορούμε να διακρίνουμε μη αττική κεραμική ενώ δεν αναγνωρίζε-ται τοπική παραγωγή

Στη μελαμβαφή κεραμική ξεχωρίζουν οι τριφυλλόστομες οινοχόες οι οποίες δεν παρουσιάζουν με-γάλη διαφοροποίηση στην τομή τους έχουν δακτυλιόσχημη βάση σιγμοειδές σώμα και ψηλό λαιμό Συ-

8 Ο αποθέτης είναι διανοιγμένος στο βραχώδες πέτρωμα της Πούντας και έχει σχήμα ανεστραμμένου κώνου Στον άξονα ΒΝ έχει διάμετρο 180 μ ενώ στον άξονα ΑΔ ερευνήθηκε για 2 μ καθώς πάνω σε αυτόν ιδρύθηκε τοίχος με-ταγενέστερης οικίας

9 Ο αποθέτης περιείχε όστρακα αγγείων θαλασσινά όστρεα και λίγα λιθάρια μικρού και μεσαίου μεγέθους Οικοδομι-κό υλικό πέρα από λίγα τμήματα βοτσαλωτών δαπέδων δεν υπήρχε στο γέμισμά του Περιείχε κολουροκωνικές και πυ-ραμιδόσχημες αγνύθες τμήματα κεραμίδων λακωνικού τύπου λίγα οστά ζώων ένα λίθινο αλάβαστρο και μάζες σκωρί-ας Η απόρριψη ήταν ενιαία και δεν παρατηρήθηκε χρονική αλληλουχία στην απόρριψη των στρωμάτων Λίγα όστρακα λύχνου και μελαμβαφών πελικών τοποθετούνται χρονικά στον 5ο αι πΧ ενώ μικρή είναι και η ποσότητα ερυθρόμορ-φων και άλλων αγγείων του α΄ μισού και γ΄ τετάρτου του 4ου αι πΧ Η πλειονότητα της κεραμικής ανήκει στο τελευταίο τέταρτο του 4ουα΄ τέταρτο του ου αι πΧ Μικρότερη είναι επίσης η ποσότητα κεραμικής του β´ τετάρτου του ου αι πΧ Για μια πρώτη παρουσίαση βλ Γ Χαιρετάκης Ο αποθέτης του οικοπέδου Ζούγρη στο Αμπελάκι Σαλαμίνας πρώτα στοιχεία από τη μελέτη της κεραμικής Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 4 2010 1821

Εικ 2 Οικόπεδο Ζούγρη ανασκαφικό τετράγωνο 0 Κάτοψη του απορριμματικού αποθέτη

664

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

χνά είναι ακόσμητες10 (Πίν 220α) ενώ κάποτε φέρουν διακόσμηση με επίθετο λευκό χρώμα όπου στε-φάνια με φύλλα κισσού (Πίν 220β) ή μυρτιάς περιτρέχουν το λαιμό

Οι κάνθαροι κλασικού τύπου αποτελούν την πολυπληθέστερη ομάδα κεραμικής από τον αποθέτη και από τα υπόλοιπα στρώματα αυτής της περιόδου από αυτούς με απλό χείλος11 (Πίν 220γ) έως αυ-τούς με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo στο λαιμό12 (Πίν 220δ) συχνά με χείλος φτιαγ-μένο σε μήτρα Ενδιαφέρον παρουσιάζει η επιγραφή ΗΔ στη βάση κανθάρου του τελευταίου τετάρτου του 4ου αι πΧ13 (Πίν 220ε) η οποία αν δεν σχετίζεται με τον κάτοχο του αγγείου μπορεί να διαβαστεί ως το επίθετο ἡδύς αναφερόμενη στο κρασί που θα περιείχε ἡδύς οἶνος14 Αντίθετα οι κάνθαροι ελλη-νιστικού τύπου είναι συγκριτικά λιγότεροι Άλλα αγγεία πόσεως είναι οι σκύφοι αττικού και κορινθια-κού τύπου όπως τμήμα του σώματος και του χείλους με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύ-οςraquo όπου παριστάνονται στάχυα ανάμεσα σε κλαδιά με αντίρροπα αγκιστροειδή φύλλα των αρχών του ου αι πΧ15 (Πίν 220στ)

Στα μικρά ανοικτά αγγεία τη δεύτερη πολυπληθέστερη ομάδα αποτελούν οι φιάλες και τα φιαλίδια με δακτυλιόσχημη βάση και με έσω ή έξω νεύον χείλος16 (Πίν 220ζη) Συχνά στο εσωτερικό γύρω από τον πυθμένα φέρουν εμπίεστα ανθέμια που περιβάλλονται από δακτύλιο με στικτή διακόσμηση (rouletting) Την εικόνα συμπληρώνουν πινάκια και ιχθυοπινάκια Το σχεδόν πλήρες ιχθυοπινάκιο από τον αποθέτη (Πίν 221α) έχει δακτυλιόσχημη βάση ενώ δύο εδαφόχρωμες ταινίες υπάρχουν γύρω από το ημισφαιρι-κό κοίλωμα στον πυθμένα και στην περιφέρεια17

Στην υπόλοιπη κεραμική περιλαμβάνονται πυξίδες μυροδοχεία λήκυθοι λύχνοι σκεύη τελετουργικών πυρών κά Κάλυμμα πυξίδας (Πίν 221β) του τύπου Β της Αθηναϊκής Αγοράς18 έχει κυλινδρικό τοίχω-μα και κωνικό θόλο με πλατύ περίγυρο Ο περίγυρος διαχωρίζεται από το θόλο με εδαφόχρωμη ταινία ενώ ανάλογη ταινία διαχωρίζει το θόλο από χαμηλό έξαρμα στην κορυφή του Στη στεφάνη της θολω-τής επιφάνειας υπάρχει διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo με περιδέραιο από λογχόσχημα φύλλα από επίθετο αραιωμένο πηλό Ανάλογα καλύμματα προέρχονται από τάφο στο Αμπελάκι όπου το περιδέραιο από λογχόσχημα φύλλα εναλλάσσεται με περιδέραιο από προβασκάνια19 Το μελαμβαφές μυροδοχείο (Πίν 221γ) με χαμηλή δισκοειδή βάση ατρακτόσχημο σώμα και κοντό λαιμό που καταλή-γει σε πλατύ λοξότμητο χείλος φέρει δύο εδαφόχρωμες ταινίες στον ώμο20 Από τους λύχνους της περι-όδου αυτής από τον αποθέτη ένας ανήκει στον τύπο 2 D της Αθηναϊκής Αγοράς21 ένας στον τύπο 27 Α και οι υπόλοιποι στον τύπο 25 (25 Α 25 Β 25 Β rie 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το διrie 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το διrie) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι-

10 Agora XXX εικ 4 αριθ 47 πίν 4 11 Όπ εικ 4 αριθ 118 πίν 2 12 Όπ εικ 5 αριθ 2425 πίν 13 Όπ εικ 4 αριθ 810 πίν 1 14 Σε βάση κύλικας τύπου bolal του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμbolal του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμ του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμ-

ματα WK Kovacovic Die Eckterrasse an der Graumlberstrasse des Kerameikos Kerameikos XV Berlin 1990 1 αριθ S9 Σε βάση κανθάρου του β´ μισού του 4ου αι πΧ στην Ολβία αναγράφονται τα τρία πρώτα γράμματα AS Rujaeva ldquoGraffitirdquo στο NA Lejunkaja P G Bilde JM Hoslashjte VV Kraivina SD Kryžickij (επιμ) The Lower City of Olbia (Sector NGS) in the 6th Century BC to the 4th Century AD Vol 12 Aarhus Univerity Press 2010 508 αριθ S45 Ενιαία λέξη ἡδύοινος αναγράφε-ται στο σώμα κανθάρων από την Κόρινθο Corinth V αριθ 454 και 512

15 Agora XXX εικ 12 αριθ 155 πίν 15 Σ Ελευθεράτου (επιμ) Το Μουσείο και η ανασκαφή Ευρήματα από τον χώρο ανέγερσης του Νέου Μουσείου Ακρόπολης Οργανισμός Ανέγερσης Νέου Μουσείου Ακρόπολης Αθήνα 200 αριθ 121

16 Πίν 220ζ Agora XXX εικ 5 αριθ 1055105 πίν 78 Πίν 220η1 Agora XXX εικ 2 αριθ 980 Πίν 220η2 Agora XXX εικ 59 αριθ 89871 πίν 72

17 Agora XXX εικ 50 αριθ 710711 πίν 18 Όπ 18919019 ΜΙ Πωλογιώργη Χάλκινα κάτοπτρα από τη Σαλαμίνα ΑΕ 14 (2007) 171920 Agora XXX εικ 72 αριθ 11 πίν 85 21 Agora V

5

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

άστημα από το β´ μισό του 4ου έως το α΄ μισό του ου αι πΧ Στα τελετουργικά σκεύη περιλαμβάνονται μικκύλα φιαλίδια και λεκανίδες χαρακτηριστικά αγγεία των τελετουργικών πυρών έθιμο το οποίο έχει αναγνωριστεί και στη Σαλαμίνα22

Η άβαφη κεραμική περιλαμβάνει φιάλες λεκάνες και λεκανίδες με προχοές και πλαστικές διαμορφώ-σεις οινοχόες κάποιες με μελανόγραφη διακόσμηση23 κά Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι επι-τραπέζιοι αμφορείς με ωοειδές σώμα έξω νεύον χείλος και λαβές που ξεκινούν από πλαστικό δακτύ-λιο που περιτρέχει το λαιμό (Πίν 221δε) χαρακτηριστικό που τις εντάσσει στον Τύπο 2 της Αθηναϊκής Αγοράς24 Η σχεδόν ωοειδής τομή του σώματος δεν αλλάζει σε όλο τον ο αι πΧ όπως διαπιστώνου-με από ακέραια παραδείγματα στη Σαλαμίνα και την Αθήνα και το ύψος τους κυμαίνεται ανάμεσα στα 020 με 04 μ Σε τάφους στα Μέγαρα25 έχουν βρεθεί και μικρότερου μεγέθους αμφορείς όπου το ύψος τους κυμαίνεται από 011 έως 022 μ Το χρώμα του πηλού στα περισσότερα δείγματα της Σαλαμίνας είναι ανοικτό καστανό (25Y7 ale brown) συχνά με πολλές ασβεστολιθικές προσμείξεις (Πίν 221δ) ενώ μόλις ένα δείγμα φαίνεται να είναι προϊόν αττικού εργαστηρίου με ερυθρωπό πηλό (5YR5 yellowih red) και λιγότερες προσμείξεις (Πίν 221ε) Κατά τη Rotroff26 ο τόπος παραγωγής της μη αττικής ομάδας θα πρέ-πει να αναζητηθεί κάπου ανάμεσα σε Κόρινθο και Θήβα Η αναγνώριση του αμφορέα αυτού στη Σαλα-μίνα και σε διαφορετικά σύνολα κεραμικής που δεν θα συζητηθούν εδώ δηλώνει τη σαφή του παρου-σία στον Σαρωνικό27 Επιπλέον η εύρεση και των δύο αμφορέων που συζητήθηκαν (Πίν 221δε) στον αποθέτη του οικοπέδου Ζούγρη είναι ενδεικτική της ταυτόχρονης εισαγωγής τους στο νησί τόσο δηλα-δή από το βασικό κέντρο παραγωγής όσο και από την Αθήνα Με αφορμή έναν αμφορέα πιθανώς από την Πάρο η Rotroff28 υποθέτει με μεγάλη επιφύλαξη ως περιεχόμενο μέλι ή ξύδι Αν δεχθούμε ότι οι αμ-φορείς αυτοί εισάγονταν στη Σαλαμίνα για το περιεχόμενό τους και όχι ως κεραμικό είδος ιδίως σε μια περιοχή που δεν είχε κεραμική παραγωγή τότε το μέλι θα πρέπει να αποκλειστεί ως είδος που θα εισα-γόταν στη Σαλαμίνα καθώς η μελισσοτροφία ήταν μια από τις βασικές ασχολίες των κατοίκων της29 και θα ήταν μάλλον απίθανη η ανάγκη εισαγωγής μελιού από άλλο μέρος Η παρουσία μικρών αμφορέων στους τάφους των Μεγάρων ίσως να δηλώνει πράγματι διαφορετικό περιεχόμενο ανάλογα με το μέγεθός τους και τη χρήση για την οποία προορίζονταν Η χρησιμοποίησή τους για μεταφορά ήκαι αποθήκευ-ση κρασιού ή νερού στο οικιακού χαρακτήρα περιβάλλον της Σαλαμίνας θα πρέπει να θεωρείται βέβαιη

Τις εμπορικές σχέσεις επιβεβαιώνουν και οι εμπορικοί αμφορείς από τη Θάσο τη Ρόδο την Κόρινθο και άλλα κέντρα του Αιγαίου Η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμφορέα (Πίν 221στ1)

ΘΑΣΙΩΝτριποδική φιάλη ()

ΠΥΘΙΩΝ

22 Π Δεδεβέσης Εργασίες συντήρησης κεραμικής από το Αμπελάκι Σαλαμίνας Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 4 2010 22 εικ 1 Για το έθιμο βλ Agora XXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρXXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ-γικές πυρές από την ανασκαφή για το laquoΜετρόraquo στο laquoΟικόπεδο Μακρυγιάννηraquo ΑΔ 5152 (1991997) Μελέτες 99118

23 Γ Χαιρετάκης όπ (υποσημ 9) εικ 5 όπου εξαιτίας τυπογραφικού λάθους η χρονολόγηση θα πρέπει να διορθωθεί σε laquoβ´ μισό 4ουα τέταρτο ου αι πΧraquo

24 Agora XXXΙΙΙ 88725 Τα δείγματα από τα Μέγαρα μου γνωστοποίησε ο Π Ζορίδης επί πολλά έτη υπεύθυνος αρχαιολόγος Μεγάρων τον

οποίο και ευχαριστώ θερμά 26 Agora XXXΙΙΙ 827 Ένα πιθανό δείγμα προέρχεται και από την Τροιζήνα βλ Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου Νέα ευρήματα από την

Αρχαία Τροιζήνα στο Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου (επιμ) Αργοσαρωνικός Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Ιστο-ρίας και Αρχαιολογίας του Αργοσαρωνικού Πόρος 26-29 Ιουνίου 1998 τόμ Β´ Αθήνα 200 141 εικ 7 όπου ανάμεσα σε εμπορικούς αμφορείς διακρίνεται τμήμα επιτραπέζιου αμφορέα του τύπου που σχολιάζουμε

28 Agora XXXΙΙΙ 87 29 Μεγάλος αριθμός κυψελών έχει βρεθεί σε όλες τις θέσεις του νησιού κλασικών και ελληνιστικών χρόνων Ο Ευριπίδης

(Τρωάδες 798799) αναφέρει τη Σαλαμίνα ως μελισσοτρόφον

666

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

αναγράφει ως επώνυμο άρχοντα τον Πυθίωνα V βάσει των χαρακτηριστικών του σφραγίσματος0 που τοποθετείται χρονικά γύρω στο 289 πΧ σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες προτάσεις του Garlan31 Η εν-σφράγιστη λαβή ροδιακού αμφορέα (Πίν 221στ2)

ΕΠ ΙΕΡΕΩΣ ΛΥΣ

ΑΝΔΡΟΥμε την αναγραφή του επώνυμου ιερέα του θεού Ηλίου Λυσάνδρου χρονολογείται λίγο μετά το 22 πΧ32 Στην ενσφράγιστη λαβή αμφορέα κορινθιακού τύπου Β που χρονολογείται στις αρχές του ου αι πΧ μικρός αμφορέας εγγράφεται μέσα σε Α (Πίν 221στ)33

Επίλογος - η υπόλοιπη Σαλαμίνα

Το οικόπεδο Ζούγρη στο Αμπελάκι της Σαλαμίνας προσφέρει τα περισσότερα έως τώρα στοιχεία για την κεραμική της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου στο νησί και δίνει πολύτιμες πληροφορίες για συγκριτικές παρατηρήσεις με το ανάλογο υλικό από την Αθήνα Είναι σαφής ο κοινός ορίζοντας ανάμεσα σε Σαλα-μίνα και Αθήνα γεγονός που επιβεβαιώνεται πλέον όχι μόνο σε ιστορικό επίπεδο Η εισαγωγή αγγείων ήταν επιβεβλημένη εξαιτίας της απουσίας τοπικής κεραμικής παραγωγής Διαπιστώνεται αποκλειστική εισαγωγή αττικών μελαμβαφών αγγείων ενώ όσον αφορά στην άβαφη κεραμική το πλαίσιο αγοράς επε-κτείνεται στην ευρύτερη περιοχή της Σαλαμίνας προς B και Δ Ωστόσο η Σαλαμίνα όπως συμπεραίνει κανείς από τους εμπορικούς αμφορείς που εισάγονταν δεν ήταν αποκομμένη από τον υπόλοιπο κόσμο και η σχεδόν αποκλειστική εισαγωγή αττικών αγγείων θα πρέπει να θεωρηθεί laquoφυσικήraquo επιλογή ή laquoανα-γκαστικόraquo επακόλουθο εξαιτίας της ιδιαίτερης σχέσης Αθηναίων και Σαλαμινίων Οι μελετητές34 έχουν εκφράσει κατά καιρούς διάφορες ερμηνείες κατά πόσον οι Σαλαμίνιοι των ιστορικών χρόνων είναι από-γονοι των πρώτων κατοίκων του νησιού αν είναι Αθηναίοι κληρούχοι αν είναι Σαλαμίνιοι ή Αθηναίοι πολίτες κά Είναι γεγονός πάντως ότι τα ευρήματα που έρχονται στο φως τα τελευταία χρόνια επιβε-βαιώνουν τους στενούς δεσμούς με την Αθήνα σε οικονομικόεμπορικό όσο και θρησκευτικό επίπεδο έστω και αν η Αθήνα δεν παύει ποτέ να έχει τον κυρίαρχο ρόλο στη σχέση αυτή5

Όμοια συμπεράσματα σχετικά με τις εισαγωγές κεραμικής αντλούνται και από άλλες θέσεις του νη-σιού Στη θέση Περιστέρια έρευνα μικρού ιερού του Διονύσου36 που ιδρύθηκε στο α΄ μισό του ου αι πΧ έδωσε τμήματα αττικών κανθάρων και φιαλιδίων καθώς και τμήματα κυψελών Στη θέση Κολώ-

0 Y Garlan Kouko Donneacutee nouvelle our une nouvelle interreacutetation de tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 241 αριθ 49 Για το σύμβολο βλ M Debidour Reacuteflexion ur le tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 290 εικ

31 Y Garlan Lrsquoahorologie grecque une eacutecialiteacute archeacuteologique en voie de deacuteveloeent [archive httgrahillinecoatabGarlandf] 2009

32 G Finkielztejn Chronologie deacutetailleacutee et reacuteviseacutee des eacuteponymes amphoriques rhodiens de 270 agrave 108 av J-C environ Premier bilan BAR nternational Serie 990 Oxford 2001 75 77 190

33 VR AnderonStojanović A Third-entury B Deoit fro the South Sloe Cistern in the Rachi Settlement at thia Δ ΕλλΚερ 119 G Koehler Ahora on Ahora Hesperia 51 (1982) 290292 εικ 7811

34 MG Taylor όπ (υποσημ 2) 85 SD Labert The Attic Geno Salainioi and the land of Salai ZPE 119 (1997) 95 κε 5 Ο Παυσανίας (Ι 52) αναφέρει ότι οι Αθηναίοι laquoεκδίωξανraquo τους Σαλαμίνιους από το νησί επειδή το παρέδωσαν στον

Κάσσανδρο (Βλ παραπάνω Το ιστορικό πλαίσιο) Ένα τόσο σημαντικό γεγονός ωστόσο δεν αναφέρεται από κανέναν άλλον ιστορικό και δεν μπορεί εύκολα να επιβεβαιωθεί Για συζήτηση του θέματος βλ MG Taylor όπ 198 κε

36 Γ Λώλος Σαλαμινιακές έρευνες 19982000 Μέρος Α Το ιερό του Διονύσου υπό το Σπήλαιο του Ευριπίδη Δωδώνη Επιστημονική Επετηρίδα του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννί-νων 29 2000 11415

7

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

νες αναγνωρίστηκε κατοίκηση του α΄ μισού του ου αι πΧ7 από όπου προέρχεται αττική μελαμβαφής κεραμική όπως τμήμα σώματος κανθάρου κλασικού τύπου διακοσμημένο με κατακόρυφες πλαστικές ραβδώσεις αλλά και όστρακα άβαφων αγγείων και αμφορέων όπως η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμ-φορέα (Πίν 221στ4)

ΘΑΣΙΩΝκυνηγόσκυλο

ΑΡΓΕΙΟΣμε επώνυμο άρχοντα τον Αργείο που χρονολογείται γύρω στο 258 πΧ8 Στη θέση Αιάντειο9 δοκιμα-στική τομή σε πύργο με αγροικία έδωσε όστρακα αττικών μελαμβαφών κανθάρων κλασικού τύπου με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo λύχνο του τέλους του 4ουαacute μισού του ου αι πΧ40 καθώς και μεγάλο αριθμό κυψελών

Γιάννης ΧαιρετάκηςΑραχώβης 14-16

106 80 Αθήναchairetakisyahoogr

7 Ανασκαφική έρευνα αποκάλυψε κυκλοτερές ταφικό μνημείο (Ι Δεκουλάκου Κυκλοτερές ταφικό μνημείο στις Κο-λώνες Σαλαμίνας ΑΕ 2001 129158) και έναν αναλημματικό τοίχο των μέσων περίπου του 4ου αι πΧ (Ι Δεκουλάκου όπ (υποσημ 5) 0) Βορειότερα του αναλήμματος αυτού στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Βασιλείου ερευνήθηκαν αρχιτεκτο-νικά κατάλοιπα που ανάγονται στην ύστερη αρχαιότητα (5οςος αι μΧ) στα υποστρώματα των οποίων υπάρχει κεραμι-κή κλασικών και ελληνιστικών χρόνων

8 Βλ υποσημ 19 Στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Μιχαλάκη Πολυχρόνη40 Agora V εικ 11 αριθ πίν 8

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-197-3

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Κ

είμε

να

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Κείμενα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

Γενική επιμέλεια ΕΛΕΝΗ ΚΩΤΣΟΥΥπεύθυνη έκδοσης ΜΑΡΙΑ ΚΑΖΑΚΟΥΚαλλιτεχνική επιμέλεια ΡΟΥΛΑ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΚΗ

Εκτύπωση ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕ

copy2014 ΤΑΜΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΩΝΠανεπιστημίου 57 Αθήνα 105 64wwwtapgr

ISBN 978-960-386-196-6ΤΟΜΟΣ Α ΚΕΙΜΕΝΑ 978-960-386-197-3ΤΟΜΟΣ Β ΠΙΝΑΚΕΣ 978-960-386-198-0

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥΚαθηγήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

ΑΡΓΥΡΟΥΛΑ ΔΟΥΛΓΕΡΗ-ΙΝΤΖΕΣΙΛΟΓΛΟΥΑρχαιολόγος ΙΓacute ΕΠΚΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΖΑΧΟΣΠροϊστάμενος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗΔιευθύντρια του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Ηπειρωτικών Σπουδών

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥΕπίτιμος Διευθυντής Νομισματικού Μουσείου

Επίτιμος Διευθυντής Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΡΑΤΖΕΝΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΕΛΕΝΗ ΚΟΤΖΑΜΠΟΠΟΥΛΟΥΑρχαιολόγος ΑΙΗΣ

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

7

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΙΑΜΠΗΗ οικονομία της βορειοδυτικής Ελλάδας κατά την ελληνιστική περίοδο Ήπειρος Ακαρνανία και Αιτωλία νησιά του Ιονίου 1-4

ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑΚεραμική ελληνιστικών χρόνων από δημόσιο κτίριο της Αμβρακίας 5-8

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Ελληνιστική κεραμική από οικία της Αμβρακίας Πινάκια και ανάγλυφοι σκύφοι 9-14

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από δημόσιο κτίριο στην ακρόπολη laquoΜεγάλου Γαρδικίουraquo στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων 15-22

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΕλληνιστική κεραμική από τα Γίτανα 23-28

ANNA GAMBERINIHellenistic Fine Ware Finds in Phoinike (Kaonia) Local Production and Imports 29-32

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗΕρυθρόμορφες λήκυθοι υστεροκλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων σε τάφους της Αιτωλοακαρνανίας Πρώτη παρουσίαση 33-36

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕΡΜΠΕΤΗ - ΤΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣΕλληνιστική κεραμική από το νεκροταφείο των Οινιαδών 37-40

ELIZABETH A BOLLENThe Hellenistic Pottery of Kalydon and Chalkis Aitolias 41-43

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΕλληνιστική κεραμική laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo από το βόρειο νεκροταφείο της Λευκάδας 44-45

MARIA DEOUDIΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ Die spaumltklassisch-hellenistisches Tafel- und Essgeschirr aus der Houmlhle-Loizos aus Ithaka 46-47

ANTONIA SERRITELLAPoseidonia-Paestum La ceramica a vernice nera dallrsquo ekklesiasterion 48

FABIO MOSCA - PAOLA PUPPODinamiche commerciali nel Mediterraneo Occidentale La ceramica megarese a Malta 49-50

STEPHAN G SCHMIDImported Mould Made Bowls from Enseacuterune (France) and the Long Distance Trade in the Hellenistic Mediterranean 51-54

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 55-58

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 59-74

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗΑιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 75-84

HORST SEILHEIMERDie hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 85-89

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥΕρμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 90-91

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗΎστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 92-95

VERONIKA MITSOPOULOS-LEONEinige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 96-97

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥΕλληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 98-99

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗΕργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 100-105

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗΠρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 106-109

8

LARS HEINZEAttic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 110-111

NINA FENNPriene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 112-113

ERTEKIN M DOKSANALTIThree Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 114-117

PATRICIA KOumlGLERKnidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the Late Hellenism 118

MEHMET TEKOCAKEvaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 119-120

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 121-122

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPORecenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 123-126

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗΑποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 127-130

BASHKIM VREKAJLeacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 131-136

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑΤυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 137-142

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥΕυβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 143-146

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥΤο αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 147-152

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣΠήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 153-156

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗΑπό τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 157-160

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETILa ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 161-164

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥΟ laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 165-166

SUSAN I ROTROFFThe Pottery from the Agora Bone Well 167-172

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZAEastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 173-177

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥΚλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 178-179

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣΤρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 180-185

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 186-187

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 188-189

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑΣύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 190-193

NICO SCHWERDTKeramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 194-197

9

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΕλληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 198-201

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑΈνας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 202-203

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗΕλληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 204-207

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣΕλληνιστική κεραμική από τη Βέροια Το οικόπεδο Νιώπα 208-211

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗΚλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 212-213

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗΤοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 214-217

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣΕλληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 218-219

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 220-221

CHRISTA SCHAUEREin Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 222-225

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗΚλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 226-229

SUHAL SAĞLANA Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 230-233

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKOAncient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 234-236

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHINA Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 237-242

ΠINAKAΣ 220 ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

Σαλαμίνα α-β) Οινοχόες γ-ε) Κάνθαροι και επιγραφή στη βάση κανθάρου στ) Θραύσμα σκύφου ζ-η) Φιαλίδια

1 2

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ ΠINAKAΣ 221

Σαλαμίνα α) Ιχθυοπινάκιο β) Κάλυμμα πυξίδας γ) Μυροδοχείο δ-ε) Επιτραπέζιοι αμφορείς στ) Ενσφράγιστες λαβές αμφορέων

1 2

3 4

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

  • 1o kommatipdf
    • 29727_0_AProtKeim
    • 29727_0_eisLIAMPH
    • 29727_1_AGGEL
    • 29727_1a_RIG
    • 29727_2_KATS
    • 29727_2a_RIGIN
    • 29727_5_PLIAK
    • 29727_6_7_RIGIN
    • 29727_7_6_PREKA
    • 29727_8_METAL
    • 29727_9_LAMP
    • 29727_10_GAMB
    • 29727_11_Condi
    • 29727_12_STAUR
    • 29727_13_SERB
    • 29727_14_BOLLEN
    • 29727_15_RIG
    • 29727_16_AUG
    • 29727_17_KAPPA
    • 29727_18_DEOU
    • 29727_19_MORGAN
    • 29727_20_SOT
    • 29727_21_SOT
    • 29727_22_23_BLAX
    • 29727_23_22_PET
    • 29727_24_25_SERR
    • 29727_25_26_MOSCA
    • 29727_26_27_SCHMID
    • 29727_27_24_Hempel
    • 29727_28_GREC
    • 29727_29_STEF
    • 29727_30_MPAX
    • 29727_31_33_DAK
    • 29727_32_31_KAR
    • 29727_33_36_SARI
    • 29727_34_32_HORST
    • 29727_35_34_ALEX
    • 29727_36_35_KAB
    • 29727_37_LEON
    • 29727_38_Giros
    • 29727_39_TSIL
    • 29727_40_TSA
    • 29727_41_MPAI
    • 29727_42_43_HEINZE
    • 29727_43_42_Tekkoumlk
    • 29727_44_45_Rogl
    • 29727_45_44_FENN
    • 29727_46_DOKS
    • 29727_47_KOGLER
    • 29727_48_Ferraz
    • 29727_49_Levent
    • 29727_50_TEKOC
    • 29727_51_Władyka
    • 29727_52_REGEV
    • 29727_53_Lad
    • 29727_55_56_NIA
    • 29727_56_55_KYR
    • 29727_57_BEES
    • 29727_58_BELENI
    • 29727_59_BITR
    • 29727_60_PUPPO
    • 29727_61_BLAZ
    • 29727_62_BOUN
    • 29727_63_LAZ
    • 29727_64_TRAP
    • 29727_65_VREKAJ
    • 29727_66_KOTS
    • 29727_67_XIDO
    • 29727_68_69_NOTI
    • 29727_69_68_MITSO
    • 29727_70_TRIA
    • 29727_71_ZHU
    • 29727_72_LUN
    • 29727_73_TRA
    • 29727_74_BER
    • 29727_75_SAR
    • 29727_77_Kil
    • 29727_78_79_KYR
    • 29727_79_78_AKA
    • 29727_80_BOU
    • 29727_81_KAL
    • 29727_82_ROT
    • 29727_83_GUY
    • 29727_84_JAMES
    • 29727_85_GIROS
    • 29727_86_DREN
    • 29727_87_GIOU
    • 29727_88_89_PRE
    • 29727_89_88_KAT
    • 29727_90_LAM
    • 29727_91_SAL
    • 29727_92_LAZ
    • 29727_93_BAS
    • 29727_94_KYR
    • 29727_95_KAR
    • 29727_96_97_LANG
    • 29727_97_97a DOH
    • 29727_98_96_PAP
    • 29727_99_NICO
    • 29727_100_101_FA
    • 29727_100_98_STA
    • 29727_101_100_TSA
    • 29727_102_GK
    • 29727_103_STA
    • 29727_104_105_HLI
    • 29727_105_104_KOY
    • 29727_106_FAB
    • 29727_107_108_POU
    • 29727_108_109_KAL
    • 29727_109_110_PAN
    • 29727_110_107_SHE
    • 29727_111_LOL
    • 29727_112_XAI
    • 29727_113_114_ROGL
    • 29727_114_113_SCH
    • 29727_115_116_KAR
    • 29727_116_115_GAB
    • 29727_117_GRI
    • 29727_118_SUH
    • 29727_119_DOM
    • 29727_120_SOL
    • 29727_121_VDO
    • 29727_122_VDOA
    • 29727_123_EGO
    • 29727_124_LAF
    • 29727_124B_DiaxSin
    • 29727_125_DROU
      • 2o kommatipdf
        • 29727_0_AProtKeim
        • 29727_0_eisLIAMPH
        • 29727_1_AGGEL
        • 29727_1a_RIG
        • 29727_2_KATS
        • 29727_2a_RIGIN
        • 29727_5_PLIAK
        • 29727_6_7_RIGIN
        • 29727_7_6_PREKA
        • 29727_8_METAL
        • 29727_9_LAMP
        • 29727_10_GAMB
        • 29727_11_Condi
        • 29727_12_STAUR
        • 29727_13_SERB
        • 29727_14_BOLLEN
        • 29727_15_RIG
        • 29727_16_AUG
        • 29727_17_KAPPA
        • 29727_18_DEOU
        • 29727_19_MORGAN
        • 29727_20_SOT
        • 29727_21_SOT
        • 29727_22_23_BLAX
        • 29727_23_22_PET
        • 29727_24_25_SERR
        • 29727_25_26_MOSCA
        • 29727_26_27_SCHMID
        • 29727_27_24_Hempel
        • 29727_28_GREC
        • 29727_29_STEF
        • 29727_30_MPAX
        • 29727_31_33_DAK
        • 29727_32_31_KAR
        • 29727_33_36_SARI
        • 29727_34_32_HORST
        • 29727_35_34_ALEX
        • 29727_36_35_KAB
        • 29727_37_LEON
        • 29727_38_Giros
        • 29727_39_TSIL
        • 29727_40_TSA
        • 29727_41_MPAI
        • 29727_42_43_HEINZE
        • 29727_43_42_Tekkoumlk
        • 29727_44_45_Rogl
        • 29727_45_44_FENN
        • 29727_46_DOKS
        • 29727_47_KOGLER
        • 29727_48_Ferraz
        • 29727_49_Levent
        • 29727_50_TEKOC
        • 29727_51_Władyka
        • 29727_52_REGEV
        • 29727_53_Lad
        • 29727_55_56_NIA
        • 29727_56_55_KYR
        • 29727_57_BEES
        • 29727_58_BELENI
        • 29727_59_BITR
        • 29727_60_PUPPO
        • 29727_61_BLAZ
        • 29727_62_BOUN
        • 29727_63_LAZ
        • 29727_64_TRAP
        • 29727_65_VREKAJ
        • 29727_66_KOTS
        • 29727_67_XIDO
        • 29727_68_69_NOTI
        • 29727_69_68_MITSO
        • 29727_70_TRIA
        • 29727_71_ZHU
        • 29727_72_LUN
        • 29727_73_TRA
        • 29727_74_BER
        • 29727_75_SAR
        • 29727_77_Kil
        • 29727_78_79_KYR
        • 29727_79_78_AKA
        • 29727_80_BOU
        • 29727_81_KAL
        • 29727_82_ROT
        • 29727_83_GUY
        • 29727_84_JAMES
        • 29727_85_GIROS
        • 29727_86_DREN
        • 29727_87_GIOU
        • 29727_88_89_PRE
        • 29727_89_88_KAT
        • 29727_90_LAM
        • 29727_91_SAL
        • 29727_92_LAZ
        • 29727_93_BAS
        • 29727_94_KYR
        • 29727_95_KAR
        • 29727_96_97_LANG
        • 29727_97_97a DOH
        • 29727_98_96_PAP
        • 29727_99_NICO
        • 29727_100_101_FA
        • 29727_100_98_STA
        • 29727_101_100_TSA
        • 29727_102_GK
        • 29727_103_STA
        • 29727_104_105_HLI
        • 29727_105_104_KOY
        • 29727_106_FAB
        • 29727_107_108_POU
        • 29727_108_109_KAL
        • 29727_109_110_PAN
        • 29727_110_107_SHE
        • 29727_111_LOL
        • 29727_112_XAI
        • 29727_113_114_ROGL
        • 29727_114_113_SCH
        • 29727_115_116_KAR
        • 29727_116_115_GAB
        • 29727_117_GRI
        • 29727_118_SUH
        • 29727_119_DOM
        • 29727_120_SOL
        • 29727_121_VDO
        • 29727_122_VDOA
        • 29727_123_EGO
        • 29727_124_LAF
        • 29727_124B_DiaxSin
        • 29727_125_DROU
          • pinakespdf
            • 1o kommatipdf
              • 29727_0_AProtKeim
              • 29727_0_eisLIAMPH
              • 29727_1_AGGEL
              • 29727_1a_RIG
              • 29727_2_KATS
              • 29727_2a_RIGIN
              • 29727_5_PLIAK
              • 29727_6_7_RIGIN
              • 29727_7_6_PREKA
              • 29727_8_METAL
              • 29727_9_LAMP
              • 29727_10_GAMB
              • 29727_11_Condi
              • 29727_12_STAUR
              • 29727_13_SERB
              • 29727_14_BOLLEN
              • 29727_15_RIG
              • 29727_16_AUG
              • 29727_17_KAPPA
              • 29727_18_DEOU
              • 29727_19_MORGAN
              • 29727_20_SOT
              • 29727_21_SOT
              • 29727_22_23_BLAX
              • 29727_23_22_PET
              • 29727_24_25_SERR
              • 29727_25_26_MOSCA
              • 29727_26_27_SCHMID
              • 29727_27_24_Hempel
              • 29727_28_GREC
              • 29727_29_STEF
              • 29727_30_MPAX
              • 29727_31_33_DAK
              • 29727_32_31_KAR
              • 29727_33_36_SARI
              • 29727_34_32_HORST
              • 29727_35_34_ALEX
              • 29727_36_35_KAB
              • 29727_37_LEON
              • 29727_38_Giros
              • 29727_39_TSIL
              • 29727_40_TSA
              • 29727_41_MPAI
              • 29727_42_43_HEINZE
              • 29727_43_42_Tekkoumlk
              • 29727_44_45_Rogl
              • 29727_45_44_FENN
              • 29727_46_DOKS
              • 29727_47_KOGLER
              • 29727_48_Ferraz
              • 29727_49_Levent
              • 29727_50_TEKOC
              • 29727_51_Władyka
              • 29727_52_REGEV
              • 29727_53_Lad
              • 29727_55_56_NIA
              • 29727_56_55_KYR
              • 29727_57_BEES
              • 29727_58_BELENI
              • 29727_59_BITR
              • 29727_60_PUPPO
              • 29727_61_BLAZ
              • 29727_62_BOUN
              • 29727_63_LAZ
              • 29727_64_TRAP
              • 29727_65_VREKAJ
              • 29727_66_KOTS
              • 29727_67_XIDO
              • 29727_68_69_NOTI
              • 29727_69_68_MITSO
              • 29727_70_TRIA
              • 29727_71_ZHU
              • 29727_72_LUN
              • 29727_73_TRA
              • 29727_74_BER
              • 29727_75_SAR
              • 29727_77_Kil
              • 29727_78_79_KYR
              • 29727_79_78_AKA
              • 29727_80_BOU
              • 29727_81_KAL
              • 29727_82_ROT
              • 29727_83_GUY
              • 29727_84_JAMES
              • 29727_85_GIROS
              • 29727_86_DREN
              • 29727_87_GIOU
              • 29727_88_89_PRE
              • 29727_89_88_KAT
              • 29727_90_LAM
              • 29727_91_SAL
              • 29727_92_LAZ
              • 29727_93_BAS
              • 29727_94_KYR
              • 29727_95_KAR
              • 29727_96_97_LANG
              • 29727_97_97a DOH
              • 29727_98_96_PAP
              • 29727_99_NICO
              • 29727_100_101_FA
              • 29727_100_98_STA
              • 29727_101_100_TSA
              • 29727_102_GK
              • 29727_103_STA
              • 29727_104_105_HLI
              • 29727_105_104_KOY
              • 29727_106_FAB
              • 29727_107_108_POU
              • 29727_108_109_KAL
              • 29727_109_110_PAN
              • 29727_110_107_SHE
              • 29727_111_LOL
              • 29727_112_XAI
              • 29727_113_114_ROGL
              • 29727_114_113_SCH
              • 29727_115_116_KAR
              • 29727_116_115_GAB
              • 29727_117_GRI
              • 29727_118_SUH
              • 29727_119_DOM
              • 29727_120_SOL
              • 29727_121_VDO
              • 29727_122_VDOA
              • 29727_123_EGO
              • 29727_124_LAF
              • 29727_124B_DiaxSin
              • 29727_125_DROU
                • 2o kommatipdf
                  • 29727_0_AProtKeim
                  • 29727_0_eisLIAMPH
                  • 29727_1_AGGEL
                  • 29727_1a_RIG
                  • 29727_2_KATS
                  • 29727_2a_RIGIN
                  • 29727_5_PLIAK
                  • 29727_6_7_RIGIN
                  • 29727_7_6_PREKA
                  • 29727_8_METAL
                  • 29727_9_LAMP
                  • 29727_10_GAMB
                  • 29727_11_Condi
                  • 29727_12_STAUR
                  • 29727_13_SERB
                  • 29727_14_BOLLEN
                  • 29727_15_RIG
                  • 29727_16_AUG
                  • 29727_17_KAPPA
                  • 29727_18_DEOU
                  • 29727_19_MORGAN
                  • 29727_20_SOT
                  • 29727_21_SOT
                  • 29727_22_23_BLAX
                  • 29727_23_22_PET
                  • 29727_24_25_SERR
                  • 29727_25_26_MOSCA
                  • 29727_26_27_SCHMID
                  • 29727_27_24_Hempel
                  • 29727_28_GREC
                  • 29727_29_STEF
                  • 29727_30_MPAX
                  • 29727_31_33_DAK
                  • 29727_32_31_KAR
                  • 29727_33_36_SARI
                  • 29727_34_32_HORST
                  • 29727_35_34_ALEX
                  • 29727_36_35_KAB
                  • 29727_37_LEON
                  • 29727_38_Giros
                  • 29727_39_TSIL
                  • 29727_40_TSA
                  • 29727_41_MPAI
                  • 29727_42_43_HEINZE
                  • 29727_43_42_Tekkoumlk
                  • 29727_44_45_Rogl
                  • 29727_45_44_FENN
                  • 29727_46_DOKS
                  • 29727_47_KOGLER
                  • 29727_48_Ferraz
                  • 29727_49_Levent
                  • 29727_50_TEKOC
                  • 29727_51_Władyka
                  • 29727_52_REGEV
                  • 29727_53_Lad
                  • 29727_55_56_NIA
                  • 29727_56_55_KYR
                  • 29727_57_BEES
                  • 29727_58_BELENI
                  • 29727_59_BITR
                  • 29727_60_PUPPO
                  • 29727_61_BLAZ
                  • 29727_62_BOUN
                  • 29727_63_LAZ
                  • 29727_64_TRAP
                  • 29727_65_VREKAJ
                  • 29727_66_KOTS
                  • 29727_67_XIDO
                  • 29727_68_69_NOTI
                  • 29727_69_68_MITSO
                  • 29727_70_TRIA
                  • 29727_71_ZHU
                  • 29727_72_LUN
                  • 29727_73_TRA
                  • 29727_74_BER
                  • 29727_75_SAR
                  • 29727_77_Kil
                  • 29727_78_79_KYR
                  • 29727_79_78_AKA
                  • 29727_80_BOU
                  • 29727_81_KAL
                  • 29727_82_ROT
                  • 29727_83_GUY
                  • 29727_84_JAMES
                  • 29727_85_GIROS
                  • 29727_86_DREN
                  • 29727_87_GIOU
                  • 29727_88_89_PRE
                  • 29727_89_88_KAT
                  • 29727_90_LAM
                  • 29727_91_SAL
                  • 29727_92_LAZ
                  • 29727_93_BAS
                  • 29727_94_KYR
                  • 29727_95_KAR
                  • 29727_96_97_LANG
                  • 29727_97_97a DOH
                  • 29727_98_96_PAP
                  • 29727_99_NICO
                  • 29727_100_101_FA
                  • 29727_100_98_STA
                  • 29727_101_100_TSA
                  • 29727_102_GK
                  • 29727_103_STA
                  • 29727_104_105_HLI
                  • 29727_105_104_KOY
                  • 29727_106_FAB
                  • 29727_107_108_POU
                  • 29727_108_109_KAL
                  • 29727_109_110_PAN
                  • 29727_110_107_SHE
                  • 29727_111_LOL
                  • 29727_112_XAI
                  • 29727_113_114_ROGL
                  • 29727_114_113_SCH
                  • 29727_115_116_KAR
                  • 29727_116_115_GAB
                  • 29727_117_GRI
                  • 29727_118_SUH
                  • 29727_119_DOM
                  • 29727_120_SOL
                  • 29727_121_VDO
                  • 29727_122_VDOA
                  • 29727_123_EGO
                  • 29727_124_LAF
                  • 29727_124B_DiaxSin
                  • 29727_125_DROU
                    • PINAKES_Apdf
                      • 29727_0_Protos_Pinakon
                      • 29727_0eisLIAMPH_pin
                      • 29727_1_AGG_pin
                      • 29727_2_KATSAD_pin
                      • 29727_5_PLIAK_pin
                      • 29727_6_PREKA_pin
                      • 29727_10_GAMB_pin
                      • 29727_12_STAUR_pin
                      • 29727_13_SEPM_pin
                      • 29727_14_BOLLEN_pin
                      • 29727_17_KAPPA_pin
                      • 29727_18_DEOUD_pin
                      • 29727_25_SERRIpin
                      • 29727_26_PUPPO_pin
                      • 29727_27_SCHMID_pin
                      • 29727_29_STEF_pin
                      • 29727_30_MPAXL_pin
                      • 29727_31_KAR_pin
                      • 29727_32_HORST_pin
                      • 29727_34_ALEX_pin
                      • 29727_35_KABB_pin
                      • 29727_37_LEONpin
                      • 29727_39_TSIL_pin
                      • 29727_40_TSA_pin
                      • 29727_41_MPAI_pin
                      • 29727_43_HEINZE_pin
                      • 29727_44_FENN_pin
                      • 29727_46_DOCS_pin
                      • 29727_47_KOGLERpin
                      • 29727_50_TEKOCAKpin
                      • 29727_56_NIARpin
                      • 29727_60_PUPPOpin
                      • 29727_63_LAZApin
                      • 29727_65_VREKAJpin
                      • 29727_66_KOTpin
                      • 29727_67_XIDpin
                      • 29727_68_MHTSpin
                      • 29727_70_TRIANpin
                      • 29727_73_TRAKpin
                      • 29727_74_BERETIpin
                      • 29727_79_KYRpin
                      • 29727_82_ROTROFFpin
                      • 29727_85_GIROSpin
                      • 29727_87_GOUNpin
                      • 29727_89_PREKpin
                      • 29727_93_BASILpin
                      • 29727_94_KYRpin
                      • 29727_95_KARpin
                      • 29727_99_NICOpin
                      • 29727_101_FAKpin
                      • 29727_102_GIZpin
                      • 29727_103_STAI_pin
                      • 29727_108_POYLpin
                      • 29727_109_KALpin
                      • 29727_110_PANpin
                      • 29727_111_LOLpin
                      • 29727_112_XAIRpin
                      • 29727_113_SCHAUERpin
                      • 29727_116_KARpin
                      • 29727_118_SUHALpin
                      • 29727_121_VDOVpin
                      • 29727_124_LAFLIpin
                        • PINAKES_Bpdf
                          • 29727_0_Protos_Pinakon
                          • 29727_0eisLIAMPH_pin
                          • 29727_1_AGG_pin
                          • 29727_2_KATSAD_pin
                          • 29727_5_PLIAK_pin
                          • 29727_6_PREKA_pin
                          • 29727_10_GAMB_pin
                          • 29727_12_STAUR_pin
                          • 29727_13_SEPM_pin
                          • 29727_14_BOLLEN_pin
                          • 29727_17_KAPPA_pin
                          • 29727_18_DEOUD_pin
                          • 29727_25_SERRIpin
                          • 29727_26_PUPPO_pin
                          • 29727_27_SCHMID_pin
                          • 29727_29_STEF_pin
                          • 29727_30_MPAXL_pin
                          • 29727_31_KAR_pin
                          • 29727_32_HORST_pin
                          • 29727_34_ALEX_pin
                          • 29727_35_KABB_pin
                          • 29727_37_LEONpin
                          • 29727_39_TSIL_pin
                          • 29727_40_TSA_pin
                          • 29727_41_MPAI_pin
                          • 29727_43_HEINZE_pin
                          • 29727_44_FENN_pin
                          • 29727_46_DOCS_pin
                          • 29727_47_KOGLERpin
                          • 29727_50_TEKOCAKpin
                          • 29727_56_NIARpin
                          • 29727_60_PUPPOpin
                          • 29727_63_LAZApin
                          • 29727_65_VREKAJpin
                          • 29727_66_KOTpin
                          • 29727_67_XIDpin
                          • 29727_68_MHTSpin
                          • 29727_70_TRIANpin
                          • 29727_73_TRAKpin
                          • 29727_74_BERETIpin
                          • 29727_79_KYRpin
                          • 29727_82_ROTROFFpin
                          • 29727_85_GIROSpin
                          • 29727_87_GOUNpin
                          • 29727_89_PREKpin
                          • 29727_93_BASILpin
                          • 29727_94_KYRpin
                          • 29727_95_KARpin
                          • 29727_99_NICOpin
                          • 29727_101_FAKpin
                          • 29727_102_GIZpin
                          • 29727_103_STAI_pin
                          • 29727_108_POYLpin
                          • 29727_109_KALpin
                          • 29727_110_PANpin
                          • 29727_111_LOLpin
                          • 29727_112_XAIRpin
                          • 29727_113_SCHAUERpin
                          • 29727_116_KARpin
                          • 29727_118_SUHALpin
                          • 29727_121_VDOVpin
                          • 29727_124_LAFLIpin

16

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑ Σύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 581-588

FRANZISKA LANG - LAZAROS KOLONAS ET ALPortable ED-RFA (P-ED-XRF) Neue Wege der Keramikforschung in Akarnanien (Westgriechenland) - Vorlaumlufige Ergebnisse 589-596

GREGOR DOumlHNER Stratos (Akarnania) Technological Aspects of Ceramic Production 597-601

ΛΑΜΠΡΙΝΗ ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΥ - ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΒΑΣΙΟΣ Τεφροδόχα αγγεία από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 602 NICO SCHWERDT Keramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 603-609

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗ - ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣ Ελληνιστική κεραμική από κλειστά ταφικά σύνολα πόλεων της παράλιας και κεντρικής Αιτωλίας 610

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ Ελληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 611-615

ΒΑΣΩ ΤΣΑΝΤΗΛΑ Ταφικά σύνολα από τη laquoΒαρναρράχηraquo (ανατολικό νεκροταφείο) της Ναυπάκτου Αιτωλοακαρνανίας 616

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ Ένας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 617-622

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗ Ελληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 623-630

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ - ΛΥΔΙΑ ΜΑΛΑΤΑΡΑΠαρατηρήσεις στην τυπολογία και τη χρήση κανθάρων και ληκύθων από τη Δυτική Ελλάδα 631-634

ΜΑΡΙΑ ΚΑΜΟΥΛΑΚΟΥ Ελληνιστική κεραμική από νεκροταφεία της Λειβαθούς Κεφαλληνίας 635

FABIANA FABBRI The Podere Cannicci Hellenistic Votive Deposit (Paganico Grosseto ndash Italy) 636

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣ Ελληνιστική κεραμική από τη ΒέροιαΤο οικόπεδο Νιώπα 637-638

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗ Κλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 639-646

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗ Τοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 647-657

EDUARD SHEHI Les vases de lrsquoArteacutemision de Dyrrhachion eacutetude preacuteliminaire 658

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣ Ελληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 659-660

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 661-667

CHRISTINE ROGL Multifunktionalitaumlt durch Formenwandel am Beispiel der hellenistischen Reliefbecher 668

CHRISTA SCHAUER Ein Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 669-676

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗ Κλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 677-684

ΕΙΡΗΝΗ ΓΑΒΡΙΛΑΚΗ Ένα ελληνιστικό σύνολο από την αρχαία Λάππα στην ενδοχώρα του Nομού Ρεθύμνης 685

ΝΤΟΡΑ ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΟΥ Ένα κλειστό σύνολο αμφορέων από την Κω 686

SUHAL SAĞLAN A Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 687-698

KRZYSZTOF DOMŻALSKILate Hellenistic Common Pottery Production Centre in Porphyreon (Lebanon) on the Levantine Coast 699

SERGEY SOLOVYOV The Hellenistic Ceramic Assemblage in the Closed Deposit from Asiatic Bosporus (Taman Peninsula Russia) 700

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKO Ancient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 701-702

IRINA VDOVICHENKO - ALEXANDER YERMOLIN The Hellenistic Ceramics (Late 4th-2nd Cent BC) from the Rescue Excavation of the Panticapeum in 2004-2007 703

TATIANA EGOROVA Black-glazed Ceramics of Chersonnesos Manufacture from the Sites of the North-Western Crimea 704

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHIN A Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 705-716

ΣΥΝΟΨΗ - SUMMARY

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥ Σύνοψη των εργασιών της Ηacute Επιστημονικής Συνάντησης για την Ελληνιστική Κεραμική 719-721

STELLA DROUGOU8th Scientific Meeting on Hellenistic Pottery 722-724

17

ΣYNTOMOΓPAΦIEΣ - BIBΛIOΓPAΦIA

Eκτός από τις καθιερωμένες συντομογραφίες χρησιμοποιούνται και οι ακόλουθες

Α΄ΕλλΚερ Α΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική Ιωάννινα 1986 Ιωάννινα 1989

Agora IV RH Howland Greek Lamps and their Survivals The Athenian Agora IV Princeton New Jersey 1958

Agora V HS Robinson Pottery of the Roman Period Chronology The Athenian Agora V Princeton New Jersey 1959

Agora XII BA Sparkes - L Talcott Black and Plain Pottery of the 6th 5th and 4th Centuries BC The Athenian Agora XII Princeton New Jersey 1970

Agora XXII SI Rotroff Hellenistic Pottery Athenian and Imported Moldmade Bowls The Athenian Agora XXII Princeton New Jersey 1982

Agora XXIX SI Rotroff Hellenistic Pottery Athenian and Imported Wheelmade Table Ware and Related Material The Athenian Agora XXIX Princeton New Jersey 1997

Agora XXXIII SΙ Rotroff Hellenistic Pottery The Plain Wares The Athenian Agora XXXIII Princeton New Jersey 2006

Ακαμάτη Τάφοι Πέλλας Μ Λιλιμπάκη-Ακαμάτη Λαξευτοί θαλαμωτοί τάφοι της Πέλλας Αθήνα 1994Ακαμάτης Μήτρες ΙΜ Ακαμάτης Πήλινες μήτρες αγγείων από την Πέλλα Θεσσαλονίκη 1985 (α΄ έκδ) Πέλλας Αθήνα 1993 (βacute έκδ) Alt Aumlgina II E Walter-Karydi -W Felten - R Smetana-Scherer Spaumltklassische und hellenistische Keramik

Alt Aumlgina II1 1982Β΄ΕλλΚερ Β΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Ρόδος 22-25 Μαρτίου

1989 Αθήνα 1990Bruneau 1970 Ph Bruneau Tombes drsquoArgos BCH 94 (1970) 437-531Γ΄ΕλλΚερ Γ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Θεσσαλονίκη 24-2 Σεπτεμ-Γ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Θεσσαλονίκη 24-2 Σεπτεμ-

βρίου 1991 Αθήνα 1994Corinth IV II O Broneer Terracotta Lamps Corinth IV II Cambridge Massachusetts 1930Corinth VII III GR Edwards Corinthian Hellenistic Pottery Corinth VII III Princeton 1975Δ΄ΕλλΚερ Δ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Μυτιλήνη Μάρτιος 1994

Αθήνα 1997Deacutelos XXVI Ph Bruneau Les lampes Deacutelos XXVI Paris 1965Deacutelos XXVIΙ Ph Bruneau Lrsquoicirclot de la maison des comeacutediens Deacutelos XXVIΙ Paris 1970Deacutelos XXXI A Laumonier La ceacuteramique helleacutenistique agrave reliefs 1 Ateliers ldquoioniensrdquo Deacutelos XXXI Paris

1977Demetrias I V Milojčić - D Theocharis (εκδ) Die Deutschen Archaumlologischen Ausgrabungen in Thessalien

Demetrias I Bonn 1976Δρούγου Λύχνοι Πέλλας Στ Δρούγου Ανασκαφή Πέλλας 195-1964 Οι πήλινοι λύχνοι Αθήνα 1992Δρούγου 2005 Στ Δρούγου Βεργίνα Τα πήλινα αγγεία της Μεγάλης Τούμπας Αθήνα 2005Δρούγου - Τουράτσογλου Στ Δρούγου - Γ Τουράτσογλου Ελληνιστικοί λαξευτοί τάφοι Βεροίας Αθήναι 1980 Τάφοι Βεροίας Drougou - Touratsoglou 1991 St Drougou - I Touratsoglou Hellenistische Keramik aus Makedonien Chronologische Indizien

AntK 34 (1991) 13-21Ε΄ΕλλΚερ Ε΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Αθήνα 2000Ελεύθερνα ΙΙ2 Θ Καλπαξής - Α Furtwaumlngler - A Schnapp κά (εκδ) Ελεύθερνα Τομέας ΙΙ Ένα ελληνι-

στικό σπίτι (laquoΣπίτι Αraquo) στη θέση Νησί Ρέθυμνο 1994ΕλλΚερ Αιγαίου Ελληνιστική κεραμική από το Αιγαίο Hellenistic Pottery from the Aegean Μυτιλήνη 1994ΕλλΚερ Ηπείρου Ελληνιστική κεραμική από την Ήπειρο την Αιτωλοακαρνανία και τα Ιόνια νησιά Αιτωλοακαρνανίας Αθήνα 2009 Ιονίων νησιών ΕλλΚερ Θεσσαλίας Ελληνιστική κεραμική από τη Θεσσαλία Βόλος 2000ΕλλΚερ Κρήτης Ελληνιστική κεραμική από την Κρήτη Χανιά 1997

18

ΕλλΚερ Μακεδονίας Ελληνιστική κεραμική από τη Μακεδονία Hellenistic Pottery from Macedonia Θεσσαλονίκη 1991

ΕλλΚερ Πελοποννήσου Ελληνιστική κεραμική από την Πελοπόννησο Αίγιο 2005Ephesos IX V Mitsopoulos-Leon Die Basilika am Staatsmarkt in Ephesos Kleinfunde 1 Keramik

hellenistischer und roumlmischer Zeit Forschungen in Ephesos IX iiii Wien 1991Eretria II IR Metzger Die hellenistische Keramik in Eretria Eretria Ausgrabungen und Forschungen

II Berne 1969 Eretria IX K Gex Rotfigurige und weissgrundige Keramik Eretria Ausgrabungen und Forschungen IX

Lausanne 1993Ζ΄ΕλλΚερ Ζ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Αίγιο 4-9 Απριλίου 2005

Αθήνα 2011Θέμελης - Τουράτσογλου Π Γ Θέμελης - ΓΠ Τουράτσογλου Οι τάφοι του Δερβενίου Αθήνα 1997 Τάφοι Δερβενίου Θέματα Ελληνιστικής Θέματα Ελληνιστικής Κεραμικής στην Αρχαία Μακεδονία Topics on Hellenistic Κεραμικής Pottery in Ancient Macedonia Αθήνα 2012Georgiadou Totenkult und A Georgiadou Totenkult und elische Grabkeramik spaumltklassischer und hellenistscher Zeit elische Grabkeramik Thessaloniki 2005Gortina I A di Vita (επιμ) Gortina I Monografie della Scuola Archeologica Italiana di Atene e delle

Missioni Italiene in Oriente III Roma 1988Hayes 1985 JW Hayes Sigillate Orientali Enciclopedia dellrsquoArte Antica classica e orientale Atlante

delle forme ceramiche II Ceramica fine romana nel Bacino Meditteraneo (tardo ellenismo e primo impero) Roma 1985 1-96

Kabirion III U Heimberg Die Keramik des Kabirions Das Kabirenheiligtum bei Theben III 1982Καλτσάς 1983 Ν Καλτσάς Από τα ελληνιστικά νεκροταφεία της Πύλου ΑΔ 38 (1983) Μελέτες 1-77Kerameikos ΙΧ U Knigge Der Suumldhuumlgel Kerameikos ΙΧ Berlin 1976Kerameikos XI J Scheibler Griechische Lampen Kerameikos XI Berlin 1976Labraunda I P Hellstroumlm Pottery of Classical and Later Date Terracotta Lamps and Glass Labraunda II

1 Lund 1965Meacutedeacuteon V C Vatin - P Bruneau - C Rolley - T Hackens Tombes helleacutenistiques objets de meacutetal monnaies

Meacutedeacuteon de Phocide V Paris 1976Milet V1 AU Kossatz Funde aus Milet 1 Die megarischen Becher Milet V1 Berlin 1990Morel 1981 J-P Morel Ceacuteramique campanienne Les formes BEFAR 244 Roma 1981 19942Olynthus V DM Robinson Excavations at Olynthus Mosaics Vases and Lamps of Olynthus found in 1928

and 1931 Olynthus V Baltimore 1933Olynthus XIII DM Robinson Vases found in 1934 and 1938 Olynthus XIII Baltimore 1950Paphos III JW Hayes The Hellenistic and Roman Pottery Paphos III Nicosia 1991PergForsch 2 J Schaumlfer Hellenistische Keramik aus Pergamon Pergamenische Forschungen 2 Berlin 1968PergForsch 6 C Meyer-Schlichtmann Die Pergamenische sigillata aus der Stadtgrabung von Pergamon

Mitte 2 Jh v Chr - Mitte 2 Jh n Chr Pergamenische Forschungen 6 Berlin 1988Samaria-Sebaste III JC Crowfoot - GM Crowfoot - KM Kenyon Samaria-Sebaste Reports of the Work of the

Joint Expedition in 1931-1933 and of the British Expedition in 1935 No3 - The Objects from Samaria London 1957

ΣΤ΄ΕλλΚερ ΣΤ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική Βόλος 1-23 Απριλίου 2000 Αθήνα 2004

Stobi V Anderson-Stojanović Stobi The Hellenistic and Roman Pottery Princeton 1992Tarsus I H Goldman (εκδ) Excavations at Gozlu Kule Tarsus Vol I The Hellenistic and Roman

Periods Princeton 1950Thompson 1934 HA Thompson Two Centuries of Hellenistic Pottery Hesperia 3 (1934) 316-480 (reprinted in

HA Thompson - DB Thompson - S Rotroff Hellenistic Pottery and Terracottas Princeton 1987)UM LH Sackett (εκδ) Knossos From Greek City to Roman Colony Excavations at the Unexplored

Mansion II BSA Suppl 21 1992

661

Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα

Γιάννης Χαιρετάκης

Εισαγωγή

Τὴν δὲ νῦν [πόλιν] ἐν κόλπῳ κειμένην ἐπὶ χερρονησοειδοῦς τόπου συνάπτοντος πρὸς τὴν Ἀττικήν Με αυτά τα λόγια προσδιορίζει ο Στράβωνας (Γεωγρ ΙΧ 19) τη θέση της αρχαίας πόλης η οποία ταυτίζεται με το σημερινό οικισμό του Αμπελακίου Η πόλη με εύφορη γη και προστατευμένο λιμάνι1 ορίζεται στα βόρεια από τη χερσό-νησο της Πούντας και στα νότια από τη χερσόνησο της Κυνόσουρας Λίγα όστρακα μαρτυρούν εγκατάσταση στο Αμπελάκι ήδη από τα προϊστορικά χρόνια2 ενώ η ακμή του οικισμού τοποθετείται γύρω στο 570 πΧ μετά δηλαδή από την επιτυχή προσάρτηση της Σαλαμίνας στην Αθήνα (Πλούτ Σόλων Χ) Τις τελευταίες δεκαετίες ανασκαφές σωστικού χαρακτήρα έχουν δώσει σημαντικές πληροφορίες για την οργάνωση του οικισμού και την τοπογραφία της πόλης Κατά την ελληνιστική περίοδο οι οικίες καταλαμβάνουν τη νότια κλιτύ της χερσονήσου της Πούντας ενώ εργαστηριακού χαρακτήρα δομές τοποθετούνται στο δυτικότερο τμήμα της πόλης σε επαφή με το δυτικό σκέλος των τειχών3 Δημόσια κτίσματα τα οποία είδε ο Παυσανίας ( 5 και 1) δεν έχουν εντο 5 και 1) δεν έχουν εντο 5 και 1) δεν έχουν εντο-πιστεί και θα πρέπει να αναζητηθούν στο καταβυθισμένο σήμερα τμήμα του οικισμού ενώ ιερό της Βενδίδος σε προϋπάρχουσα μάλλον θέση ιερού της Αρτέμιδος τοποθετείται στην κορυφή της χερσονήσου της Πούντας4

Το ιστορικό πλαίσιο (3187-μέσα 3ου αι πΧ)

Το 187 πΧ ο Κάσσανδρος ύστερα από laquoπροδοσίαraquo των Σαλαμινίων προς τους Αθηναίους (Παυσ Ι 52) κυριεύει τη Σαλαμίνα και εγκαθιστά φρουρά η οποία παραμένει έως το 07 πΧ οπότε και ο Δη-

Θερμές ευχαριστίες οφείλω στην Δρ Ι Δεκουλάκου Επίτιμη Διευθύντρια Αρχαιοτήτων για την άδεια μελέτης του κεραμικού υλικού που προέρχεται από τις ανασκαφές που διενήργησε στη Σαλαμίνα Επίσης στον Π Δεδεβέση για τη συ-ντήρηση των λίθινων και κεραμικών ευρημάτων καθώς και στην Ά Κάττουλα υπεύθυνη αρχαιολόγο Σαλαμίνας και το προσωπικό του Μουσείου Σαλαμίνας για κάθε διευκόλυνση στη μελέτη του υλικού Η συντήρηση της κεραμικής χρημα-τοδοτήθηκε από το ίδρυμα Ψύχα και το Mediterranean Archaeological Trust UK

1 Σκύλαξ Περίπλους 57 κατὰ τοῦτό ἐστι Σαλαμὶς νῆσος καὶ πόλις καὶ λιμήν2 MG Taylor Salamis and the Salaminioi The Ηistory of an Unofficial Athenian Demos JC Gieben Amsterdam 1997 110 σημ

14 Γ Χαιρετάκης Το οικόπεδο Ζούγρη στο Αμπελάκι Σαλαμίνας στρωματογραφία και χρονολόγηση Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 5 2011 2527

3 Ι Δεκουλάκου Ανασκαφές στη Σαλαμίνα 19852007 Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 2 2008 12

4 Όπ

662

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

μήτριος ο Πολιορκητής την προσφέρει ως δώρο στους Αθηναίους Ο Δημήτριος επανέρχεται το 295 πΧ για να την κυριεύσει και να τοποθετήσει μακεδονική φρουρά η οποία παραμένει πιθανότατα έως και το 229 πΧ οπότε και το νησί laquoεπανενώνεταιraquo με την Αθή-να μετά την επιτυχή προέλαση του Άρατου αρχηγού της Αχαϊκής Συμπολιτείας (Πλούτ Άρατος 24) Κατά τη διάρκεια του Χρεμω-νίδειου πολέμου (2721 πΧ) η Σαλαμίνα αποτελεί βάση για τον Αντίγονο Γονατά όχι χωρίς επιπτώσεις όπως πληροφορούμαστε από γεγονότα της επόμενης περιόδου Γύρω στο 252 πΧ ο Αλέξαν-δρος γιος του Κρατερού διοικητής της Κορίνθου και της Εύβοι-ας εξεγείρεται ενάντια στον Αντίγονο Γονατά Ο Ηράκλειτος του Ασκληπιάδου ο διοικητής της μακεδονικής φρουράς που έχει ορί-σει ο Αντίγονος Γονατάς στον Πειραιά και μάλλον και στη Σαλαμί-να αναλαμβάνει την επισκευή των τειχών της πόλης (IG 2 1225) για να προετοιμαστεί προφανώς για τον πόλεμο ενάντια στον Αλέξαν-δρο Αυτό το γεγονός μας πληροφορεί έμμεσα ότι τα τείχη ή μέρος αυτών είχαν καταστραφεί παλαιότερα προφανώς την περίοδο του Χρεμωνίδειου πολέμου χωρίς να μπορεί να αποκλειστεί και άλλη καταστροφή σε τμήμα της πόλης ή του νησιού

Ανασκαφικά δεδομένα Tο οικόπεδο Zούγρη

Στη νότια κλιτύ της χερσονήσου της Πούντας5 στη συμβολή των οδών Τεύκρου και Ευρυσάκη ανασκάφηκε το οικόπεδο Ζούγρη έκτασης περίπου 15 στρέμματος6 (εικ 1) Η πρώτη ανθρώπινη παρουσία στην περιοχή που ερευνήθηκε ανάγεται στους μυκηναϊκούς χρόνους αν και δεν έχουν βρεθεί σταθερά κατάλοιπα αυτής της περιόδου7 Κατά τον ο και τον 5ο αι πΧ δημιουργούνται μικρές δομές εργαστηρια-κού και αποθηκευτικού χαρακτήρα ενώ από τα μέσα του 5ου και έως και το 2ο αι πΧ κατασκευάζονται οικίες οι οποίες εγκαταλείπονται στις αρχές του 1ου αι πΧ Η κατωφέρεια του εδάφους προς τον όρμο του Αμπελακίου επέβαλε την ανδηρωτή διάταξη των οικιών οι οποί-ες ανοικοδομούνται προσθετικά από Ν προς Β Τα όστρακα παλαιο-

5 Για τη θέση και τις ανασκαφές βλ Ι Δεκουλάκου Ανασκαφικές έρευνες στην Σαλαμίνα στο Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου (επιμ) Αργοσαρωνικός Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αργοσαρωνι-κού Πόρος 26-29 Ιουνίου 1998 τόμ Β´ Αθήνα 200 2944 και Ι Δεκουλάκου Σωστικές ανασκαφικές έρευνες στην Σα-λαμίνα προφορική ανακοίνωση στο laquoΒacute Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Το έργο μιας δεκαετίας 1994200 1820 Δεκεμβρίου 200raquo Ι Δεκουλάκου όπ (υποσημ )

6 Τα σχέδια των εικόνων 1 και 2 έχουν γίνει από τους Ε Τόλια Ν Μαστρονικόλα Γ Ορεστίδη και τον γράφοντα 7 Γ Χαιρετάκης όπ (υποσημ 2)

Εικ 1 Κάτοψη της ανασκαφής στο οικόπεδο Ζούγρη Με βέλος δηλώνεται η θέση του απορριμματικού αποθέτη

663

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

χριστιανικών βυζαντινών και μεταβυζαντινών χρό-νων που περισυνελέγησαν μαρτυρούν χρήσεις του χώρου και αυτές τις περιόδους

Στα μέσα του ου αι πΧ γίνεται ένας εκτεταμέ-νος καθαρισμός της περιοχής όπως μαρτυρά απορ-ριμματικός αποθέτης8 που ερευνήθηκε στο ανασκα-φικό τετράγωνο 0 (εικ 2) Η απορριμματική αυτή πρακτική αποτελεί μέρος μιας οργανωμένης και γε-νικότερης εκκαθάρισης της περιοχής για τη δημι-ουργία ανδήρων και την κατασκευή οικιών κάτω από ένα νέο πολεοδομικό σχεδιασμό Η τελευταία χρονολογικά κεραμική του αποθέτη ανήκει στο βacute τέταρτο του ου αι πΧ αλλά δεν μπορεί να προσ-διοριστεί με ακρίβεια πότε έγινε η εκκαθάριση της περιοχής και η επακόλουθη απόρριψη αν έγινε δη-λαδή μετά το 21 πΧ ή αργότερα και πότε η ανοι-κοδόμηση της νέας οικίας αμέσως μετά την απορ-ριμματική πρακτική ή αργότερα Είναι σημαντικό να ειπωθεί ότι στο υλικό του αποθέτη δεν υπάρχουν ίχνη που να δηλώνουν κάποια βίαιη καταστροφή Επίσης η ανοικοδόμηση νέων οικιών στα μέσα του ου αι πΧ που συνοδεύεται και από τη δημιουργία δρόμου πλ 550 μ στο μέσον περίπου του οικοπέ-δου αποτελεί ένδειξη για την ανάγκη στέγασης μεγαλύτερου αριθμού κατοίκων στην πόλη ίσως υπό το φόβο νέων απειλών

Η κεραμική

Η κεραμική που παρουσιάζεται εδώ προέρχεται από τον απορριμματικό αποθέτη9 (Πίν 220β δη 221α δστ) και από τα υποστρώματα των οικιών (Πίν 220α γ 221βγ στ12) στα οποία συγκεντρώθηκε κε-ραμική ως γέμισμα για τη δημιουργία των ανδήρων Στην πλειονότητά της είναι εισηγμένη από την Αθή-να και σε λίγες μόνο περιπτώσεις μπορούμε να διακρίνουμε μη αττική κεραμική ενώ δεν αναγνωρίζε-ται τοπική παραγωγή

Στη μελαμβαφή κεραμική ξεχωρίζουν οι τριφυλλόστομες οινοχόες οι οποίες δεν παρουσιάζουν με-γάλη διαφοροποίηση στην τομή τους έχουν δακτυλιόσχημη βάση σιγμοειδές σώμα και ψηλό λαιμό Συ-

8 Ο αποθέτης είναι διανοιγμένος στο βραχώδες πέτρωμα της Πούντας και έχει σχήμα ανεστραμμένου κώνου Στον άξονα ΒΝ έχει διάμετρο 180 μ ενώ στον άξονα ΑΔ ερευνήθηκε για 2 μ καθώς πάνω σε αυτόν ιδρύθηκε τοίχος με-ταγενέστερης οικίας

9 Ο αποθέτης περιείχε όστρακα αγγείων θαλασσινά όστρεα και λίγα λιθάρια μικρού και μεσαίου μεγέθους Οικοδομι-κό υλικό πέρα από λίγα τμήματα βοτσαλωτών δαπέδων δεν υπήρχε στο γέμισμά του Περιείχε κολουροκωνικές και πυ-ραμιδόσχημες αγνύθες τμήματα κεραμίδων λακωνικού τύπου λίγα οστά ζώων ένα λίθινο αλάβαστρο και μάζες σκωρί-ας Η απόρριψη ήταν ενιαία και δεν παρατηρήθηκε χρονική αλληλουχία στην απόρριψη των στρωμάτων Λίγα όστρακα λύχνου και μελαμβαφών πελικών τοποθετούνται χρονικά στον 5ο αι πΧ ενώ μικρή είναι και η ποσότητα ερυθρόμορ-φων και άλλων αγγείων του α΄ μισού και γ΄ τετάρτου του 4ου αι πΧ Η πλειονότητα της κεραμικής ανήκει στο τελευταίο τέταρτο του 4ουα΄ τέταρτο του ου αι πΧ Μικρότερη είναι επίσης η ποσότητα κεραμικής του β´ τετάρτου του ου αι πΧ Για μια πρώτη παρουσίαση βλ Γ Χαιρετάκης Ο αποθέτης του οικοπέδου Ζούγρη στο Αμπελάκι Σαλαμίνας πρώτα στοιχεία από τη μελέτη της κεραμικής Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 4 2010 1821

Εικ 2 Οικόπεδο Ζούγρη ανασκαφικό τετράγωνο 0 Κάτοψη του απορριμματικού αποθέτη

664

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

χνά είναι ακόσμητες10 (Πίν 220α) ενώ κάποτε φέρουν διακόσμηση με επίθετο λευκό χρώμα όπου στε-φάνια με φύλλα κισσού (Πίν 220β) ή μυρτιάς περιτρέχουν το λαιμό

Οι κάνθαροι κλασικού τύπου αποτελούν την πολυπληθέστερη ομάδα κεραμικής από τον αποθέτη και από τα υπόλοιπα στρώματα αυτής της περιόδου από αυτούς με απλό χείλος11 (Πίν 220γ) έως αυ-τούς με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo στο λαιμό12 (Πίν 220δ) συχνά με χείλος φτιαγ-μένο σε μήτρα Ενδιαφέρον παρουσιάζει η επιγραφή ΗΔ στη βάση κανθάρου του τελευταίου τετάρτου του 4ου αι πΧ13 (Πίν 220ε) η οποία αν δεν σχετίζεται με τον κάτοχο του αγγείου μπορεί να διαβαστεί ως το επίθετο ἡδύς αναφερόμενη στο κρασί που θα περιείχε ἡδύς οἶνος14 Αντίθετα οι κάνθαροι ελλη-νιστικού τύπου είναι συγκριτικά λιγότεροι Άλλα αγγεία πόσεως είναι οι σκύφοι αττικού και κορινθια-κού τύπου όπως τμήμα του σώματος και του χείλους με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύ-οςraquo όπου παριστάνονται στάχυα ανάμεσα σε κλαδιά με αντίρροπα αγκιστροειδή φύλλα των αρχών του ου αι πΧ15 (Πίν 220στ)

Στα μικρά ανοικτά αγγεία τη δεύτερη πολυπληθέστερη ομάδα αποτελούν οι φιάλες και τα φιαλίδια με δακτυλιόσχημη βάση και με έσω ή έξω νεύον χείλος16 (Πίν 220ζη) Συχνά στο εσωτερικό γύρω από τον πυθμένα φέρουν εμπίεστα ανθέμια που περιβάλλονται από δακτύλιο με στικτή διακόσμηση (rouletting) Την εικόνα συμπληρώνουν πινάκια και ιχθυοπινάκια Το σχεδόν πλήρες ιχθυοπινάκιο από τον αποθέτη (Πίν 221α) έχει δακτυλιόσχημη βάση ενώ δύο εδαφόχρωμες ταινίες υπάρχουν γύρω από το ημισφαιρι-κό κοίλωμα στον πυθμένα και στην περιφέρεια17

Στην υπόλοιπη κεραμική περιλαμβάνονται πυξίδες μυροδοχεία λήκυθοι λύχνοι σκεύη τελετουργικών πυρών κά Κάλυμμα πυξίδας (Πίν 221β) του τύπου Β της Αθηναϊκής Αγοράς18 έχει κυλινδρικό τοίχω-μα και κωνικό θόλο με πλατύ περίγυρο Ο περίγυρος διαχωρίζεται από το θόλο με εδαφόχρωμη ταινία ενώ ανάλογη ταινία διαχωρίζει το θόλο από χαμηλό έξαρμα στην κορυφή του Στη στεφάνη της θολω-τής επιφάνειας υπάρχει διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo με περιδέραιο από λογχόσχημα φύλλα από επίθετο αραιωμένο πηλό Ανάλογα καλύμματα προέρχονται από τάφο στο Αμπελάκι όπου το περιδέραιο από λογχόσχημα φύλλα εναλλάσσεται με περιδέραιο από προβασκάνια19 Το μελαμβαφές μυροδοχείο (Πίν 221γ) με χαμηλή δισκοειδή βάση ατρακτόσχημο σώμα και κοντό λαιμό που καταλή-γει σε πλατύ λοξότμητο χείλος φέρει δύο εδαφόχρωμες ταινίες στον ώμο20 Από τους λύχνους της περι-όδου αυτής από τον αποθέτη ένας ανήκει στον τύπο 2 D της Αθηναϊκής Αγοράς21 ένας στον τύπο 27 Α και οι υπόλοιποι στον τύπο 25 (25 Α 25 Β 25 Β rie 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το διrie 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το διrie) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι-

10 Agora XXX εικ 4 αριθ 47 πίν 4 11 Όπ εικ 4 αριθ 118 πίν 2 12 Όπ εικ 5 αριθ 2425 πίν 13 Όπ εικ 4 αριθ 810 πίν 1 14 Σε βάση κύλικας τύπου bolal του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμbolal του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμ του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμ-

ματα WK Kovacovic Die Eckterrasse an der Graumlberstrasse des Kerameikos Kerameikos XV Berlin 1990 1 αριθ S9 Σε βάση κανθάρου του β´ μισού του 4ου αι πΧ στην Ολβία αναγράφονται τα τρία πρώτα γράμματα AS Rujaeva ldquoGraffitirdquo στο NA Lejunkaja P G Bilde JM Hoslashjte VV Kraivina SD Kryžickij (επιμ) The Lower City of Olbia (Sector NGS) in the 6th Century BC to the 4th Century AD Vol 12 Aarhus Univerity Press 2010 508 αριθ S45 Ενιαία λέξη ἡδύοινος αναγράφε-ται στο σώμα κανθάρων από την Κόρινθο Corinth V αριθ 454 και 512

15 Agora XXX εικ 12 αριθ 155 πίν 15 Σ Ελευθεράτου (επιμ) Το Μουσείο και η ανασκαφή Ευρήματα από τον χώρο ανέγερσης του Νέου Μουσείου Ακρόπολης Οργανισμός Ανέγερσης Νέου Μουσείου Ακρόπολης Αθήνα 200 αριθ 121

16 Πίν 220ζ Agora XXX εικ 5 αριθ 1055105 πίν 78 Πίν 220η1 Agora XXX εικ 2 αριθ 980 Πίν 220η2 Agora XXX εικ 59 αριθ 89871 πίν 72

17 Agora XXX εικ 50 αριθ 710711 πίν 18 Όπ 18919019 ΜΙ Πωλογιώργη Χάλκινα κάτοπτρα από τη Σαλαμίνα ΑΕ 14 (2007) 171920 Agora XXX εικ 72 αριθ 11 πίν 85 21 Agora V

5

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

άστημα από το β´ μισό του 4ου έως το α΄ μισό του ου αι πΧ Στα τελετουργικά σκεύη περιλαμβάνονται μικκύλα φιαλίδια και λεκανίδες χαρακτηριστικά αγγεία των τελετουργικών πυρών έθιμο το οποίο έχει αναγνωριστεί και στη Σαλαμίνα22

Η άβαφη κεραμική περιλαμβάνει φιάλες λεκάνες και λεκανίδες με προχοές και πλαστικές διαμορφώ-σεις οινοχόες κάποιες με μελανόγραφη διακόσμηση23 κά Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι επι-τραπέζιοι αμφορείς με ωοειδές σώμα έξω νεύον χείλος και λαβές που ξεκινούν από πλαστικό δακτύ-λιο που περιτρέχει το λαιμό (Πίν 221δε) χαρακτηριστικό που τις εντάσσει στον Τύπο 2 της Αθηναϊκής Αγοράς24 Η σχεδόν ωοειδής τομή του σώματος δεν αλλάζει σε όλο τον ο αι πΧ όπως διαπιστώνου-με από ακέραια παραδείγματα στη Σαλαμίνα και την Αθήνα και το ύψος τους κυμαίνεται ανάμεσα στα 020 με 04 μ Σε τάφους στα Μέγαρα25 έχουν βρεθεί και μικρότερου μεγέθους αμφορείς όπου το ύψος τους κυμαίνεται από 011 έως 022 μ Το χρώμα του πηλού στα περισσότερα δείγματα της Σαλαμίνας είναι ανοικτό καστανό (25Y7 ale brown) συχνά με πολλές ασβεστολιθικές προσμείξεις (Πίν 221δ) ενώ μόλις ένα δείγμα φαίνεται να είναι προϊόν αττικού εργαστηρίου με ερυθρωπό πηλό (5YR5 yellowih red) και λιγότερες προσμείξεις (Πίν 221ε) Κατά τη Rotroff26 ο τόπος παραγωγής της μη αττικής ομάδας θα πρέ-πει να αναζητηθεί κάπου ανάμεσα σε Κόρινθο και Θήβα Η αναγνώριση του αμφορέα αυτού στη Σαλα-μίνα και σε διαφορετικά σύνολα κεραμικής που δεν θα συζητηθούν εδώ δηλώνει τη σαφή του παρου-σία στον Σαρωνικό27 Επιπλέον η εύρεση και των δύο αμφορέων που συζητήθηκαν (Πίν 221δε) στον αποθέτη του οικοπέδου Ζούγρη είναι ενδεικτική της ταυτόχρονης εισαγωγής τους στο νησί τόσο δηλα-δή από το βασικό κέντρο παραγωγής όσο και από την Αθήνα Με αφορμή έναν αμφορέα πιθανώς από την Πάρο η Rotroff28 υποθέτει με μεγάλη επιφύλαξη ως περιεχόμενο μέλι ή ξύδι Αν δεχθούμε ότι οι αμ-φορείς αυτοί εισάγονταν στη Σαλαμίνα για το περιεχόμενό τους και όχι ως κεραμικό είδος ιδίως σε μια περιοχή που δεν είχε κεραμική παραγωγή τότε το μέλι θα πρέπει να αποκλειστεί ως είδος που θα εισα-γόταν στη Σαλαμίνα καθώς η μελισσοτροφία ήταν μια από τις βασικές ασχολίες των κατοίκων της29 και θα ήταν μάλλον απίθανη η ανάγκη εισαγωγής μελιού από άλλο μέρος Η παρουσία μικρών αμφορέων στους τάφους των Μεγάρων ίσως να δηλώνει πράγματι διαφορετικό περιεχόμενο ανάλογα με το μέγεθός τους και τη χρήση για την οποία προορίζονταν Η χρησιμοποίησή τους για μεταφορά ήκαι αποθήκευ-ση κρασιού ή νερού στο οικιακού χαρακτήρα περιβάλλον της Σαλαμίνας θα πρέπει να θεωρείται βέβαιη

Τις εμπορικές σχέσεις επιβεβαιώνουν και οι εμπορικοί αμφορείς από τη Θάσο τη Ρόδο την Κόρινθο και άλλα κέντρα του Αιγαίου Η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμφορέα (Πίν 221στ1)

ΘΑΣΙΩΝτριποδική φιάλη ()

ΠΥΘΙΩΝ

22 Π Δεδεβέσης Εργασίες συντήρησης κεραμικής από το Αμπελάκι Σαλαμίνας Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 4 2010 22 εικ 1 Για το έθιμο βλ Agora XXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρXXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ-γικές πυρές από την ανασκαφή για το laquoΜετρόraquo στο laquoΟικόπεδο Μακρυγιάννηraquo ΑΔ 5152 (1991997) Μελέτες 99118

23 Γ Χαιρετάκης όπ (υποσημ 9) εικ 5 όπου εξαιτίας τυπογραφικού λάθους η χρονολόγηση θα πρέπει να διορθωθεί σε laquoβ´ μισό 4ουα τέταρτο ου αι πΧraquo

24 Agora XXXΙΙΙ 88725 Τα δείγματα από τα Μέγαρα μου γνωστοποίησε ο Π Ζορίδης επί πολλά έτη υπεύθυνος αρχαιολόγος Μεγάρων τον

οποίο και ευχαριστώ θερμά 26 Agora XXXΙΙΙ 827 Ένα πιθανό δείγμα προέρχεται και από την Τροιζήνα βλ Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου Νέα ευρήματα από την

Αρχαία Τροιζήνα στο Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου (επιμ) Αργοσαρωνικός Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Ιστο-ρίας και Αρχαιολογίας του Αργοσαρωνικού Πόρος 26-29 Ιουνίου 1998 τόμ Β´ Αθήνα 200 141 εικ 7 όπου ανάμεσα σε εμπορικούς αμφορείς διακρίνεται τμήμα επιτραπέζιου αμφορέα του τύπου που σχολιάζουμε

28 Agora XXXΙΙΙ 87 29 Μεγάλος αριθμός κυψελών έχει βρεθεί σε όλες τις θέσεις του νησιού κλασικών και ελληνιστικών χρόνων Ο Ευριπίδης

(Τρωάδες 798799) αναφέρει τη Σαλαμίνα ως μελισσοτρόφον

666

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

αναγράφει ως επώνυμο άρχοντα τον Πυθίωνα V βάσει των χαρακτηριστικών του σφραγίσματος0 που τοποθετείται χρονικά γύρω στο 289 πΧ σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες προτάσεις του Garlan31 Η εν-σφράγιστη λαβή ροδιακού αμφορέα (Πίν 221στ2)

ΕΠ ΙΕΡΕΩΣ ΛΥΣ

ΑΝΔΡΟΥμε την αναγραφή του επώνυμου ιερέα του θεού Ηλίου Λυσάνδρου χρονολογείται λίγο μετά το 22 πΧ32 Στην ενσφράγιστη λαβή αμφορέα κορινθιακού τύπου Β που χρονολογείται στις αρχές του ου αι πΧ μικρός αμφορέας εγγράφεται μέσα σε Α (Πίν 221στ)33

Επίλογος - η υπόλοιπη Σαλαμίνα

Το οικόπεδο Ζούγρη στο Αμπελάκι της Σαλαμίνας προσφέρει τα περισσότερα έως τώρα στοιχεία για την κεραμική της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου στο νησί και δίνει πολύτιμες πληροφορίες για συγκριτικές παρατηρήσεις με το ανάλογο υλικό από την Αθήνα Είναι σαφής ο κοινός ορίζοντας ανάμεσα σε Σαλα-μίνα και Αθήνα γεγονός που επιβεβαιώνεται πλέον όχι μόνο σε ιστορικό επίπεδο Η εισαγωγή αγγείων ήταν επιβεβλημένη εξαιτίας της απουσίας τοπικής κεραμικής παραγωγής Διαπιστώνεται αποκλειστική εισαγωγή αττικών μελαμβαφών αγγείων ενώ όσον αφορά στην άβαφη κεραμική το πλαίσιο αγοράς επε-κτείνεται στην ευρύτερη περιοχή της Σαλαμίνας προς B και Δ Ωστόσο η Σαλαμίνα όπως συμπεραίνει κανείς από τους εμπορικούς αμφορείς που εισάγονταν δεν ήταν αποκομμένη από τον υπόλοιπο κόσμο και η σχεδόν αποκλειστική εισαγωγή αττικών αγγείων θα πρέπει να θεωρηθεί laquoφυσικήraquo επιλογή ή laquoανα-γκαστικόraquo επακόλουθο εξαιτίας της ιδιαίτερης σχέσης Αθηναίων και Σαλαμινίων Οι μελετητές34 έχουν εκφράσει κατά καιρούς διάφορες ερμηνείες κατά πόσον οι Σαλαμίνιοι των ιστορικών χρόνων είναι από-γονοι των πρώτων κατοίκων του νησιού αν είναι Αθηναίοι κληρούχοι αν είναι Σαλαμίνιοι ή Αθηναίοι πολίτες κά Είναι γεγονός πάντως ότι τα ευρήματα που έρχονται στο φως τα τελευταία χρόνια επιβε-βαιώνουν τους στενούς δεσμούς με την Αθήνα σε οικονομικόεμπορικό όσο και θρησκευτικό επίπεδο έστω και αν η Αθήνα δεν παύει ποτέ να έχει τον κυρίαρχο ρόλο στη σχέση αυτή5

Όμοια συμπεράσματα σχετικά με τις εισαγωγές κεραμικής αντλούνται και από άλλες θέσεις του νη-σιού Στη θέση Περιστέρια έρευνα μικρού ιερού του Διονύσου36 που ιδρύθηκε στο α΄ μισό του ου αι πΧ έδωσε τμήματα αττικών κανθάρων και φιαλιδίων καθώς και τμήματα κυψελών Στη θέση Κολώ-

0 Y Garlan Kouko Donneacutee nouvelle our une nouvelle interreacutetation de tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 241 αριθ 49 Για το σύμβολο βλ M Debidour Reacuteflexion ur le tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 290 εικ

31 Y Garlan Lrsquoahorologie grecque une eacutecialiteacute archeacuteologique en voie de deacuteveloeent [archive httgrahillinecoatabGarlandf] 2009

32 G Finkielztejn Chronologie deacutetailleacutee et reacuteviseacutee des eacuteponymes amphoriques rhodiens de 270 agrave 108 av J-C environ Premier bilan BAR nternational Serie 990 Oxford 2001 75 77 190

33 VR AnderonStojanović A Third-entury B Deoit fro the South Sloe Cistern in the Rachi Settlement at thia Δ ΕλλΚερ 119 G Koehler Ahora on Ahora Hesperia 51 (1982) 290292 εικ 7811

34 MG Taylor όπ (υποσημ 2) 85 SD Labert The Attic Geno Salainioi and the land of Salai ZPE 119 (1997) 95 κε 5 Ο Παυσανίας (Ι 52) αναφέρει ότι οι Αθηναίοι laquoεκδίωξανraquo τους Σαλαμίνιους από το νησί επειδή το παρέδωσαν στον

Κάσσανδρο (Βλ παραπάνω Το ιστορικό πλαίσιο) Ένα τόσο σημαντικό γεγονός ωστόσο δεν αναφέρεται από κανέναν άλλον ιστορικό και δεν μπορεί εύκολα να επιβεβαιωθεί Για συζήτηση του θέματος βλ MG Taylor όπ 198 κε

36 Γ Λώλος Σαλαμινιακές έρευνες 19982000 Μέρος Α Το ιερό του Διονύσου υπό το Σπήλαιο του Ευριπίδη Δωδώνη Επιστημονική Επετηρίδα του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννί-νων 29 2000 11415

7

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

νες αναγνωρίστηκε κατοίκηση του α΄ μισού του ου αι πΧ7 από όπου προέρχεται αττική μελαμβαφής κεραμική όπως τμήμα σώματος κανθάρου κλασικού τύπου διακοσμημένο με κατακόρυφες πλαστικές ραβδώσεις αλλά και όστρακα άβαφων αγγείων και αμφορέων όπως η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμ-φορέα (Πίν 221στ4)

ΘΑΣΙΩΝκυνηγόσκυλο

ΑΡΓΕΙΟΣμε επώνυμο άρχοντα τον Αργείο που χρονολογείται γύρω στο 258 πΧ8 Στη θέση Αιάντειο9 δοκιμα-στική τομή σε πύργο με αγροικία έδωσε όστρακα αττικών μελαμβαφών κανθάρων κλασικού τύπου με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo λύχνο του τέλους του 4ουαacute μισού του ου αι πΧ40 καθώς και μεγάλο αριθμό κυψελών

Γιάννης ΧαιρετάκηςΑραχώβης 14-16

106 80 Αθήναchairetakisyahoogr

7 Ανασκαφική έρευνα αποκάλυψε κυκλοτερές ταφικό μνημείο (Ι Δεκουλάκου Κυκλοτερές ταφικό μνημείο στις Κο-λώνες Σαλαμίνας ΑΕ 2001 129158) και έναν αναλημματικό τοίχο των μέσων περίπου του 4ου αι πΧ (Ι Δεκουλάκου όπ (υποσημ 5) 0) Βορειότερα του αναλήμματος αυτού στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Βασιλείου ερευνήθηκαν αρχιτεκτο-νικά κατάλοιπα που ανάγονται στην ύστερη αρχαιότητα (5οςος αι μΧ) στα υποστρώματα των οποίων υπάρχει κεραμι-κή κλασικών και ελληνιστικών χρόνων

8 Βλ υποσημ 19 Στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Μιχαλάκη Πολυχρόνη40 Agora V εικ 11 αριθ πίν 8

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-197-3

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Κ

είμε

να

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Κείμενα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

Γενική επιμέλεια ΕΛΕΝΗ ΚΩΤΣΟΥΥπεύθυνη έκδοσης ΜΑΡΙΑ ΚΑΖΑΚΟΥΚαλλιτεχνική επιμέλεια ΡΟΥΛΑ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΚΗ

Εκτύπωση ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕ

copy2014 ΤΑΜΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΩΝΠανεπιστημίου 57 Αθήνα 105 64wwwtapgr

ISBN 978-960-386-196-6ΤΟΜΟΣ Α ΚΕΙΜΕΝΑ 978-960-386-197-3ΤΟΜΟΣ Β ΠΙΝΑΚΕΣ 978-960-386-198-0

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥΚαθηγήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

ΑΡΓΥΡΟΥΛΑ ΔΟΥΛΓΕΡΗ-ΙΝΤΖΕΣΙΛΟΓΛΟΥΑρχαιολόγος ΙΓacute ΕΠΚΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΖΑΧΟΣΠροϊστάμενος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗΔιευθύντρια του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Ηπειρωτικών Σπουδών

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥΕπίτιμος Διευθυντής Νομισματικού Μουσείου

Επίτιμος Διευθυντής Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΡΑΤΖΕΝΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΕΛΕΝΗ ΚΟΤΖΑΜΠΟΠΟΥΛΟΥΑρχαιολόγος ΑΙΗΣ

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

7

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΙΑΜΠΗΗ οικονομία της βορειοδυτικής Ελλάδας κατά την ελληνιστική περίοδο Ήπειρος Ακαρνανία και Αιτωλία νησιά του Ιονίου 1-4

ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑΚεραμική ελληνιστικών χρόνων από δημόσιο κτίριο της Αμβρακίας 5-8

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Ελληνιστική κεραμική από οικία της Αμβρακίας Πινάκια και ανάγλυφοι σκύφοι 9-14

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από δημόσιο κτίριο στην ακρόπολη laquoΜεγάλου Γαρδικίουraquo στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων 15-22

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΕλληνιστική κεραμική από τα Γίτανα 23-28

ANNA GAMBERINIHellenistic Fine Ware Finds in Phoinike (Kaonia) Local Production and Imports 29-32

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗΕρυθρόμορφες λήκυθοι υστεροκλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων σε τάφους της Αιτωλοακαρνανίας Πρώτη παρουσίαση 33-36

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕΡΜΠΕΤΗ - ΤΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣΕλληνιστική κεραμική από το νεκροταφείο των Οινιαδών 37-40

ELIZABETH A BOLLENThe Hellenistic Pottery of Kalydon and Chalkis Aitolias 41-43

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΕλληνιστική κεραμική laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo από το βόρειο νεκροταφείο της Λευκάδας 44-45

MARIA DEOUDIΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ Die spaumltklassisch-hellenistisches Tafel- und Essgeschirr aus der Houmlhle-Loizos aus Ithaka 46-47

ANTONIA SERRITELLAPoseidonia-Paestum La ceramica a vernice nera dallrsquo ekklesiasterion 48

FABIO MOSCA - PAOLA PUPPODinamiche commerciali nel Mediterraneo Occidentale La ceramica megarese a Malta 49-50

STEPHAN G SCHMIDImported Mould Made Bowls from Enseacuterune (France) and the Long Distance Trade in the Hellenistic Mediterranean 51-54

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 55-58

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 59-74

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗΑιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 75-84

HORST SEILHEIMERDie hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 85-89

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥΕρμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 90-91

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗΎστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 92-95

VERONIKA MITSOPOULOS-LEONEinige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 96-97

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥΕλληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 98-99

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗΕργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 100-105

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗΠρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 106-109

8

LARS HEINZEAttic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 110-111

NINA FENNPriene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 112-113

ERTEKIN M DOKSANALTIThree Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 114-117

PATRICIA KOumlGLERKnidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the Late Hellenism 118

MEHMET TEKOCAKEvaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 119-120

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 121-122

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPORecenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 123-126

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗΑποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 127-130

BASHKIM VREKAJLeacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 131-136

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑΤυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 137-142

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥΕυβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 143-146

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥΤο αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 147-152

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣΠήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 153-156

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗΑπό τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 157-160

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETILa ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 161-164

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥΟ laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 165-166

SUSAN I ROTROFFThe Pottery from the Agora Bone Well 167-172

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZAEastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 173-177

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥΚλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 178-179

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣΤρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 180-185

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 186-187

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 188-189

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑΣύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 190-193

NICO SCHWERDTKeramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 194-197

9

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΕλληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 198-201

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑΈνας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 202-203

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗΕλληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 204-207

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣΕλληνιστική κεραμική από τη Βέροια Το οικόπεδο Νιώπα 208-211

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗΚλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 212-213

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗΤοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 214-217

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣΕλληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 218-219

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 220-221

CHRISTA SCHAUEREin Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 222-225

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗΚλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 226-229

SUHAL SAĞLANA Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 230-233

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKOAncient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 234-236

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHINA Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 237-242

ΠINAKAΣ 220 ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

Σαλαμίνα α-β) Οινοχόες γ-ε) Κάνθαροι και επιγραφή στη βάση κανθάρου στ) Θραύσμα σκύφου ζ-η) Φιαλίδια

1 2

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ ΠINAKAΣ 221

Σαλαμίνα α) Ιχθυοπινάκιο β) Κάλυμμα πυξίδας γ) Μυροδοχείο δ-ε) Επιτραπέζιοι αμφορείς στ) Ενσφράγιστες λαβές αμφορέων

1 2

3 4

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

  • 1o kommatipdf
    • 29727_0_AProtKeim
    • 29727_0_eisLIAMPH
    • 29727_1_AGGEL
    • 29727_1a_RIG
    • 29727_2_KATS
    • 29727_2a_RIGIN
    • 29727_5_PLIAK
    • 29727_6_7_RIGIN
    • 29727_7_6_PREKA
    • 29727_8_METAL
    • 29727_9_LAMP
    • 29727_10_GAMB
    • 29727_11_Condi
    • 29727_12_STAUR
    • 29727_13_SERB
    • 29727_14_BOLLEN
    • 29727_15_RIG
    • 29727_16_AUG
    • 29727_17_KAPPA
    • 29727_18_DEOU
    • 29727_19_MORGAN
    • 29727_20_SOT
    • 29727_21_SOT
    • 29727_22_23_BLAX
    • 29727_23_22_PET
    • 29727_24_25_SERR
    • 29727_25_26_MOSCA
    • 29727_26_27_SCHMID
    • 29727_27_24_Hempel
    • 29727_28_GREC
    • 29727_29_STEF
    • 29727_30_MPAX
    • 29727_31_33_DAK
    • 29727_32_31_KAR
    • 29727_33_36_SARI
    • 29727_34_32_HORST
    • 29727_35_34_ALEX
    • 29727_36_35_KAB
    • 29727_37_LEON
    • 29727_38_Giros
    • 29727_39_TSIL
    • 29727_40_TSA
    • 29727_41_MPAI
    • 29727_42_43_HEINZE
    • 29727_43_42_Tekkoumlk
    • 29727_44_45_Rogl
    • 29727_45_44_FENN
    • 29727_46_DOKS
    • 29727_47_KOGLER
    • 29727_48_Ferraz
    • 29727_49_Levent
    • 29727_50_TEKOC
    • 29727_51_Władyka
    • 29727_52_REGEV
    • 29727_53_Lad
    • 29727_55_56_NIA
    • 29727_56_55_KYR
    • 29727_57_BEES
    • 29727_58_BELENI
    • 29727_59_BITR
    • 29727_60_PUPPO
    • 29727_61_BLAZ
    • 29727_62_BOUN
    • 29727_63_LAZ
    • 29727_64_TRAP
    • 29727_65_VREKAJ
    • 29727_66_KOTS
    • 29727_67_XIDO
    • 29727_68_69_NOTI
    • 29727_69_68_MITSO
    • 29727_70_TRIA
    • 29727_71_ZHU
    • 29727_72_LUN
    • 29727_73_TRA
    • 29727_74_BER
    • 29727_75_SAR
    • 29727_77_Kil
    • 29727_78_79_KYR
    • 29727_79_78_AKA
    • 29727_80_BOU
    • 29727_81_KAL
    • 29727_82_ROT
    • 29727_83_GUY
    • 29727_84_JAMES
    • 29727_85_GIROS
    • 29727_86_DREN
    • 29727_87_GIOU
    • 29727_88_89_PRE
    • 29727_89_88_KAT
    • 29727_90_LAM
    • 29727_91_SAL
    • 29727_92_LAZ
    • 29727_93_BAS
    • 29727_94_KYR
    • 29727_95_KAR
    • 29727_96_97_LANG
    • 29727_97_97a DOH
    • 29727_98_96_PAP
    • 29727_99_NICO
    • 29727_100_101_FA
    • 29727_100_98_STA
    • 29727_101_100_TSA
    • 29727_102_GK
    • 29727_103_STA
    • 29727_104_105_HLI
    • 29727_105_104_KOY
    • 29727_106_FAB
    • 29727_107_108_POU
    • 29727_108_109_KAL
    • 29727_109_110_PAN
    • 29727_110_107_SHE
    • 29727_111_LOL
    • 29727_112_XAI
    • 29727_113_114_ROGL
    • 29727_114_113_SCH
    • 29727_115_116_KAR
    • 29727_116_115_GAB
    • 29727_117_GRI
    • 29727_118_SUH
    • 29727_119_DOM
    • 29727_120_SOL
    • 29727_121_VDO
    • 29727_122_VDOA
    • 29727_123_EGO
    • 29727_124_LAF
    • 29727_124B_DiaxSin
    • 29727_125_DROU
      • 2o kommatipdf
        • 29727_0_AProtKeim
        • 29727_0_eisLIAMPH
        • 29727_1_AGGEL
        • 29727_1a_RIG
        • 29727_2_KATS
        • 29727_2a_RIGIN
        • 29727_5_PLIAK
        • 29727_6_7_RIGIN
        • 29727_7_6_PREKA
        • 29727_8_METAL
        • 29727_9_LAMP
        • 29727_10_GAMB
        • 29727_11_Condi
        • 29727_12_STAUR
        • 29727_13_SERB
        • 29727_14_BOLLEN
        • 29727_15_RIG
        • 29727_16_AUG
        • 29727_17_KAPPA
        • 29727_18_DEOU
        • 29727_19_MORGAN
        • 29727_20_SOT
        • 29727_21_SOT
        • 29727_22_23_BLAX
        • 29727_23_22_PET
        • 29727_24_25_SERR
        • 29727_25_26_MOSCA
        • 29727_26_27_SCHMID
        • 29727_27_24_Hempel
        • 29727_28_GREC
        • 29727_29_STEF
        • 29727_30_MPAX
        • 29727_31_33_DAK
        • 29727_32_31_KAR
        • 29727_33_36_SARI
        • 29727_34_32_HORST
        • 29727_35_34_ALEX
        • 29727_36_35_KAB
        • 29727_37_LEON
        • 29727_38_Giros
        • 29727_39_TSIL
        • 29727_40_TSA
        • 29727_41_MPAI
        • 29727_42_43_HEINZE
        • 29727_43_42_Tekkoumlk
        • 29727_44_45_Rogl
        • 29727_45_44_FENN
        • 29727_46_DOKS
        • 29727_47_KOGLER
        • 29727_48_Ferraz
        • 29727_49_Levent
        • 29727_50_TEKOC
        • 29727_51_Władyka
        • 29727_52_REGEV
        • 29727_53_Lad
        • 29727_55_56_NIA
        • 29727_56_55_KYR
        • 29727_57_BEES
        • 29727_58_BELENI
        • 29727_59_BITR
        • 29727_60_PUPPO
        • 29727_61_BLAZ
        • 29727_62_BOUN
        • 29727_63_LAZ
        • 29727_64_TRAP
        • 29727_65_VREKAJ
        • 29727_66_KOTS
        • 29727_67_XIDO
        • 29727_68_69_NOTI
        • 29727_69_68_MITSO
        • 29727_70_TRIA
        • 29727_71_ZHU
        • 29727_72_LUN
        • 29727_73_TRA
        • 29727_74_BER
        • 29727_75_SAR
        • 29727_77_Kil
        • 29727_78_79_KYR
        • 29727_79_78_AKA
        • 29727_80_BOU
        • 29727_81_KAL
        • 29727_82_ROT
        • 29727_83_GUY
        • 29727_84_JAMES
        • 29727_85_GIROS
        • 29727_86_DREN
        • 29727_87_GIOU
        • 29727_88_89_PRE
        • 29727_89_88_KAT
        • 29727_90_LAM
        • 29727_91_SAL
        • 29727_92_LAZ
        • 29727_93_BAS
        • 29727_94_KYR
        • 29727_95_KAR
        • 29727_96_97_LANG
        • 29727_97_97a DOH
        • 29727_98_96_PAP
        • 29727_99_NICO
        • 29727_100_101_FA
        • 29727_100_98_STA
        • 29727_101_100_TSA
        • 29727_102_GK
        • 29727_103_STA
        • 29727_104_105_HLI
        • 29727_105_104_KOY
        • 29727_106_FAB
        • 29727_107_108_POU
        • 29727_108_109_KAL
        • 29727_109_110_PAN
        • 29727_110_107_SHE
        • 29727_111_LOL
        • 29727_112_XAI
        • 29727_113_114_ROGL
        • 29727_114_113_SCH
        • 29727_115_116_KAR
        • 29727_116_115_GAB
        • 29727_117_GRI
        • 29727_118_SUH
        • 29727_119_DOM
        • 29727_120_SOL
        • 29727_121_VDO
        • 29727_122_VDOA
        • 29727_123_EGO
        • 29727_124_LAF
        • 29727_124B_DiaxSin
        • 29727_125_DROU
          • pinakespdf
            • 1o kommatipdf
              • 29727_0_AProtKeim
              • 29727_0_eisLIAMPH
              • 29727_1_AGGEL
              • 29727_1a_RIG
              • 29727_2_KATS
              • 29727_2a_RIGIN
              • 29727_5_PLIAK
              • 29727_6_7_RIGIN
              • 29727_7_6_PREKA
              • 29727_8_METAL
              • 29727_9_LAMP
              • 29727_10_GAMB
              • 29727_11_Condi
              • 29727_12_STAUR
              • 29727_13_SERB
              • 29727_14_BOLLEN
              • 29727_15_RIG
              • 29727_16_AUG
              • 29727_17_KAPPA
              • 29727_18_DEOU
              • 29727_19_MORGAN
              • 29727_20_SOT
              • 29727_21_SOT
              • 29727_22_23_BLAX
              • 29727_23_22_PET
              • 29727_24_25_SERR
              • 29727_25_26_MOSCA
              • 29727_26_27_SCHMID
              • 29727_27_24_Hempel
              • 29727_28_GREC
              • 29727_29_STEF
              • 29727_30_MPAX
              • 29727_31_33_DAK
              • 29727_32_31_KAR
              • 29727_33_36_SARI
              • 29727_34_32_HORST
              • 29727_35_34_ALEX
              • 29727_36_35_KAB
              • 29727_37_LEON
              • 29727_38_Giros
              • 29727_39_TSIL
              • 29727_40_TSA
              • 29727_41_MPAI
              • 29727_42_43_HEINZE
              • 29727_43_42_Tekkoumlk
              • 29727_44_45_Rogl
              • 29727_45_44_FENN
              • 29727_46_DOKS
              • 29727_47_KOGLER
              • 29727_48_Ferraz
              • 29727_49_Levent
              • 29727_50_TEKOC
              • 29727_51_Władyka
              • 29727_52_REGEV
              • 29727_53_Lad
              • 29727_55_56_NIA
              • 29727_56_55_KYR
              • 29727_57_BEES
              • 29727_58_BELENI
              • 29727_59_BITR
              • 29727_60_PUPPO
              • 29727_61_BLAZ
              • 29727_62_BOUN
              • 29727_63_LAZ
              • 29727_64_TRAP
              • 29727_65_VREKAJ
              • 29727_66_KOTS
              • 29727_67_XIDO
              • 29727_68_69_NOTI
              • 29727_69_68_MITSO
              • 29727_70_TRIA
              • 29727_71_ZHU
              • 29727_72_LUN
              • 29727_73_TRA
              • 29727_74_BER
              • 29727_75_SAR
              • 29727_77_Kil
              • 29727_78_79_KYR
              • 29727_79_78_AKA
              • 29727_80_BOU
              • 29727_81_KAL
              • 29727_82_ROT
              • 29727_83_GUY
              • 29727_84_JAMES
              • 29727_85_GIROS
              • 29727_86_DREN
              • 29727_87_GIOU
              • 29727_88_89_PRE
              • 29727_89_88_KAT
              • 29727_90_LAM
              • 29727_91_SAL
              • 29727_92_LAZ
              • 29727_93_BAS
              • 29727_94_KYR
              • 29727_95_KAR
              • 29727_96_97_LANG
              • 29727_97_97a DOH
              • 29727_98_96_PAP
              • 29727_99_NICO
              • 29727_100_101_FA
              • 29727_100_98_STA
              • 29727_101_100_TSA
              • 29727_102_GK
              • 29727_103_STA
              • 29727_104_105_HLI
              • 29727_105_104_KOY
              • 29727_106_FAB
              • 29727_107_108_POU
              • 29727_108_109_KAL
              • 29727_109_110_PAN
              • 29727_110_107_SHE
              • 29727_111_LOL
              • 29727_112_XAI
              • 29727_113_114_ROGL
              • 29727_114_113_SCH
              • 29727_115_116_KAR
              • 29727_116_115_GAB
              • 29727_117_GRI
              • 29727_118_SUH
              • 29727_119_DOM
              • 29727_120_SOL
              • 29727_121_VDO
              • 29727_122_VDOA
              • 29727_123_EGO
              • 29727_124_LAF
              • 29727_124B_DiaxSin
              • 29727_125_DROU
                • 2o kommatipdf
                  • 29727_0_AProtKeim
                  • 29727_0_eisLIAMPH
                  • 29727_1_AGGEL
                  • 29727_1a_RIG
                  • 29727_2_KATS
                  • 29727_2a_RIGIN
                  • 29727_5_PLIAK
                  • 29727_6_7_RIGIN
                  • 29727_7_6_PREKA
                  • 29727_8_METAL
                  • 29727_9_LAMP
                  • 29727_10_GAMB
                  • 29727_11_Condi
                  • 29727_12_STAUR
                  • 29727_13_SERB
                  • 29727_14_BOLLEN
                  • 29727_15_RIG
                  • 29727_16_AUG
                  • 29727_17_KAPPA
                  • 29727_18_DEOU
                  • 29727_19_MORGAN
                  • 29727_20_SOT
                  • 29727_21_SOT
                  • 29727_22_23_BLAX
                  • 29727_23_22_PET
                  • 29727_24_25_SERR
                  • 29727_25_26_MOSCA
                  • 29727_26_27_SCHMID
                  • 29727_27_24_Hempel
                  • 29727_28_GREC
                  • 29727_29_STEF
                  • 29727_30_MPAX
                  • 29727_31_33_DAK
                  • 29727_32_31_KAR
                  • 29727_33_36_SARI
                  • 29727_34_32_HORST
                  • 29727_35_34_ALEX
                  • 29727_36_35_KAB
                  • 29727_37_LEON
                  • 29727_38_Giros
                  • 29727_39_TSIL
                  • 29727_40_TSA
                  • 29727_41_MPAI
                  • 29727_42_43_HEINZE
                  • 29727_43_42_Tekkoumlk
                  • 29727_44_45_Rogl
                  • 29727_45_44_FENN
                  • 29727_46_DOKS
                  • 29727_47_KOGLER
                  • 29727_48_Ferraz
                  • 29727_49_Levent
                  • 29727_50_TEKOC
                  • 29727_51_Władyka
                  • 29727_52_REGEV
                  • 29727_53_Lad
                  • 29727_55_56_NIA
                  • 29727_56_55_KYR
                  • 29727_57_BEES
                  • 29727_58_BELENI
                  • 29727_59_BITR
                  • 29727_60_PUPPO
                  • 29727_61_BLAZ
                  • 29727_62_BOUN
                  • 29727_63_LAZ
                  • 29727_64_TRAP
                  • 29727_65_VREKAJ
                  • 29727_66_KOTS
                  • 29727_67_XIDO
                  • 29727_68_69_NOTI
                  • 29727_69_68_MITSO
                  • 29727_70_TRIA
                  • 29727_71_ZHU
                  • 29727_72_LUN
                  • 29727_73_TRA
                  • 29727_74_BER
                  • 29727_75_SAR
                  • 29727_77_Kil
                  • 29727_78_79_KYR
                  • 29727_79_78_AKA
                  • 29727_80_BOU
                  • 29727_81_KAL
                  • 29727_82_ROT
                  • 29727_83_GUY
                  • 29727_84_JAMES
                  • 29727_85_GIROS
                  • 29727_86_DREN
                  • 29727_87_GIOU
                  • 29727_88_89_PRE
                  • 29727_89_88_KAT
                  • 29727_90_LAM
                  • 29727_91_SAL
                  • 29727_92_LAZ
                  • 29727_93_BAS
                  • 29727_94_KYR
                  • 29727_95_KAR
                  • 29727_96_97_LANG
                  • 29727_97_97a DOH
                  • 29727_98_96_PAP
                  • 29727_99_NICO
                  • 29727_100_101_FA
                  • 29727_100_98_STA
                  • 29727_101_100_TSA
                  • 29727_102_GK
                  • 29727_103_STA
                  • 29727_104_105_HLI
                  • 29727_105_104_KOY
                  • 29727_106_FAB
                  • 29727_107_108_POU
                  • 29727_108_109_KAL
                  • 29727_109_110_PAN
                  • 29727_110_107_SHE
                  • 29727_111_LOL
                  • 29727_112_XAI
                  • 29727_113_114_ROGL
                  • 29727_114_113_SCH
                  • 29727_115_116_KAR
                  • 29727_116_115_GAB
                  • 29727_117_GRI
                  • 29727_118_SUH
                  • 29727_119_DOM
                  • 29727_120_SOL
                  • 29727_121_VDO
                  • 29727_122_VDOA
                  • 29727_123_EGO
                  • 29727_124_LAF
                  • 29727_124B_DiaxSin
                  • 29727_125_DROU
                    • PINAKES_Apdf
                      • 29727_0_Protos_Pinakon
                      • 29727_0eisLIAMPH_pin
                      • 29727_1_AGG_pin
                      • 29727_2_KATSAD_pin
                      • 29727_5_PLIAK_pin
                      • 29727_6_PREKA_pin
                      • 29727_10_GAMB_pin
                      • 29727_12_STAUR_pin
                      • 29727_13_SEPM_pin
                      • 29727_14_BOLLEN_pin
                      • 29727_17_KAPPA_pin
                      • 29727_18_DEOUD_pin
                      • 29727_25_SERRIpin
                      • 29727_26_PUPPO_pin
                      • 29727_27_SCHMID_pin
                      • 29727_29_STEF_pin
                      • 29727_30_MPAXL_pin
                      • 29727_31_KAR_pin
                      • 29727_32_HORST_pin
                      • 29727_34_ALEX_pin
                      • 29727_35_KABB_pin
                      • 29727_37_LEONpin
                      • 29727_39_TSIL_pin
                      • 29727_40_TSA_pin
                      • 29727_41_MPAI_pin
                      • 29727_43_HEINZE_pin
                      • 29727_44_FENN_pin
                      • 29727_46_DOCS_pin
                      • 29727_47_KOGLERpin
                      • 29727_50_TEKOCAKpin
                      • 29727_56_NIARpin
                      • 29727_60_PUPPOpin
                      • 29727_63_LAZApin
                      • 29727_65_VREKAJpin
                      • 29727_66_KOTpin
                      • 29727_67_XIDpin
                      • 29727_68_MHTSpin
                      • 29727_70_TRIANpin
                      • 29727_73_TRAKpin
                      • 29727_74_BERETIpin
                      • 29727_79_KYRpin
                      • 29727_82_ROTROFFpin
                      • 29727_85_GIROSpin
                      • 29727_87_GOUNpin
                      • 29727_89_PREKpin
                      • 29727_93_BASILpin
                      • 29727_94_KYRpin
                      • 29727_95_KARpin
                      • 29727_99_NICOpin
                      • 29727_101_FAKpin
                      • 29727_102_GIZpin
                      • 29727_103_STAI_pin
                      • 29727_108_POYLpin
                      • 29727_109_KALpin
                      • 29727_110_PANpin
                      • 29727_111_LOLpin
                      • 29727_112_XAIRpin
                      • 29727_113_SCHAUERpin
                      • 29727_116_KARpin
                      • 29727_118_SUHALpin
                      • 29727_121_VDOVpin
                      • 29727_124_LAFLIpin
                        • PINAKES_Bpdf
                          • 29727_0_Protos_Pinakon
                          • 29727_0eisLIAMPH_pin
                          • 29727_1_AGG_pin
                          • 29727_2_KATSAD_pin
                          • 29727_5_PLIAK_pin
                          • 29727_6_PREKA_pin
                          • 29727_10_GAMB_pin
                          • 29727_12_STAUR_pin
                          • 29727_13_SEPM_pin
                          • 29727_14_BOLLEN_pin
                          • 29727_17_KAPPA_pin
                          • 29727_18_DEOUD_pin
                          • 29727_25_SERRIpin
                          • 29727_26_PUPPO_pin
                          • 29727_27_SCHMID_pin
                          • 29727_29_STEF_pin
                          • 29727_30_MPAXL_pin
                          • 29727_31_KAR_pin
                          • 29727_32_HORST_pin
                          • 29727_34_ALEX_pin
                          • 29727_35_KABB_pin
                          • 29727_37_LEONpin
                          • 29727_39_TSIL_pin
                          • 29727_40_TSA_pin
                          • 29727_41_MPAI_pin
                          • 29727_43_HEINZE_pin
                          • 29727_44_FENN_pin
                          • 29727_46_DOCS_pin
                          • 29727_47_KOGLERpin
                          • 29727_50_TEKOCAKpin
                          • 29727_56_NIARpin
                          • 29727_60_PUPPOpin
                          • 29727_63_LAZApin
                          • 29727_65_VREKAJpin
                          • 29727_66_KOTpin
                          • 29727_67_XIDpin
                          • 29727_68_MHTSpin
                          • 29727_70_TRIANpin
                          • 29727_73_TRAKpin
                          • 29727_74_BERETIpin
                          • 29727_79_KYRpin
                          • 29727_82_ROTROFFpin
                          • 29727_85_GIROSpin
                          • 29727_87_GOUNpin
                          • 29727_89_PREKpin
                          • 29727_93_BASILpin
                          • 29727_94_KYRpin
                          • 29727_95_KARpin
                          • 29727_99_NICOpin
                          • 29727_101_FAKpin
                          • 29727_102_GIZpin
                          • 29727_103_STAI_pin
                          • 29727_108_POYLpin
                          • 29727_109_KALpin
                          • 29727_110_PANpin
                          • 29727_111_LOLpin
                          • 29727_112_XAIRpin
                          • 29727_113_SCHAUERpin
                          • 29727_116_KARpin
                          • 29727_118_SUHALpin
                          • 29727_121_VDOVpin
                          • 29727_124_LAFLIpin

17

ΣYNTOMOΓPAΦIEΣ - BIBΛIOΓPAΦIA

Eκτός από τις καθιερωμένες συντομογραφίες χρησιμοποιούνται και οι ακόλουθες

Α΄ΕλλΚερ Α΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική Ιωάννινα 1986 Ιωάννινα 1989

Agora IV RH Howland Greek Lamps and their Survivals The Athenian Agora IV Princeton New Jersey 1958

Agora V HS Robinson Pottery of the Roman Period Chronology The Athenian Agora V Princeton New Jersey 1959

Agora XII BA Sparkes - L Talcott Black and Plain Pottery of the 6th 5th and 4th Centuries BC The Athenian Agora XII Princeton New Jersey 1970

Agora XXII SI Rotroff Hellenistic Pottery Athenian and Imported Moldmade Bowls The Athenian Agora XXII Princeton New Jersey 1982

Agora XXIX SI Rotroff Hellenistic Pottery Athenian and Imported Wheelmade Table Ware and Related Material The Athenian Agora XXIX Princeton New Jersey 1997

Agora XXXIII SΙ Rotroff Hellenistic Pottery The Plain Wares The Athenian Agora XXXIII Princeton New Jersey 2006

Ακαμάτη Τάφοι Πέλλας Μ Λιλιμπάκη-Ακαμάτη Λαξευτοί θαλαμωτοί τάφοι της Πέλλας Αθήνα 1994Ακαμάτης Μήτρες ΙΜ Ακαμάτης Πήλινες μήτρες αγγείων από την Πέλλα Θεσσαλονίκη 1985 (α΄ έκδ) Πέλλας Αθήνα 1993 (βacute έκδ) Alt Aumlgina II E Walter-Karydi -W Felten - R Smetana-Scherer Spaumltklassische und hellenistische Keramik

Alt Aumlgina II1 1982Β΄ΕλλΚερ Β΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Ρόδος 22-25 Μαρτίου

1989 Αθήνα 1990Bruneau 1970 Ph Bruneau Tombes drsquoArgos BCH 94 (1970) 437-531Γ΄ΕλλΚερ Γ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Θεσσαλονίκη 24-2 Σεπτεμ-Γ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Θεσσαλονίκη 24-2 Σεπτεμ-

βρίου 1991 Αθήνα 1994Corinth IV II O Broneer Terracotta Lamps Corinth IV II Cambridge Massachusetts 1930Corinth VII III GR Edwards Corinthian Hellenistic Pottery Corinth VII III Princeton 1975Δ΄ΕλλΚερ Δ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Μυτιλήνη Μάρτιος 1994

Αθήνα 1997Deacutelos XXVI Ph Bruneau Les lampes Deacutelos XXVI Paris 1965Deacutelos XXVIΙ Ph Bruneau Lrsquoicirclot de la maison des comeacutediens Deacutelos XXVIΙ Paris 1970Deacutelos XXXI A Laumonier La ceacuteramique helleacutenistique agrave reliefs 1 Ateliers ldquoioniensrdquo Deacutelos XXXI Paris

1977Demetrias I V Milojčić - D Theocharis (εκδ) Die Deutschen Archaumlologischen Ausgrabungen in Thessalien

Demetrias I Bonn 1976Δρούγου Λύχνοι Πέλλας Στ Δρούγου Ανασκαφή Πέλλας 195-1964 Οι πήλινοι λύχνοι Αθήνα 1992Δρούγου 2005 Στ Δρούγου Βεργίνα Τα πήλινα αγγεία της Μεγάλης Τούμπας Αθήνα 2005Δρούγου - Τουράτσογλου Στ Δρούγου - Γ Τουράτσογλου Ελληνιστικοί λαξευτοί τάφοι Βεροίας Αθήναι 1980 Τάφοι Βεροίας Drougou - Touratsoglou 1991 St Drougou - I Touratsoglou Hellenistische Keramik aus Makedonien Chronologische Indizien

AntK 34 (1991) 13-21Ε΄ΕλλΚερ Ε΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Αθήνα 2000Ελεύθερνα ΙΙ2 Θ Καλπαξής - Α Furtwaumlngler - A Schnapp κά (εκδ) Ελεύθερνα Τομέας ΙΙ Ένα ελληνι-

στικό σπίτι (laquoΣπίτι Αraquo) στη θέση Νησί Ρέθυμνο 1994ΕλλΚερ Αιγαίου Ελληνιστική κεραμική από το Αιγαίο Hellenistic Pottery from the Aegean Μυτιλήνη 1994ΕλλΚερ Ηπείρου Ελληνιστική κεραμική από την Ήπειρο την Αιτωλοακαρνανία και τα Ιόνια νησιά Αιτωλοακαρνανίας Αθήνα 2009 Ιονίων νησιών ΕλλΚερ Θεσσαλίας Ελληνιστική κεραμική από τη Θεσσαλία Βόλος 2000ΕλλΚερ Κρήτης Ελληνιστική κεραμική από την Κρήτη Χανιά 1997

18

ΕλλΚερ Μακεδονίας Ελληνιστική κεραμική από τη Μακεδονία Hellenistic Pottery from Macedonia Θεσσαλονίκη 1991

ΕλλΚερ Πελοποννήσου Ελληνιστική κεραμική από την Πελοπόννησο Αίγιο 2005Ephesos IX V Mitsopoulos-Leon Die Basilika am Staatsmarkt in Ephesos Kleinfunde 1 Keramik

hellenistischer und roumlmischer Zeit Forschungen in Ephesos IX iiii Wien 1991Eretria II IR Metzger Die hellenistische Keramik in Eretria Eretria Ausgrabungen und Forschungen

II Berne 1969 Eretria IX K Gex Rotfigurige und weissgrundige Keramik Eretria Ausgrabungen und Forschungen IX

Lausanne 1993Ζ΄ΕλλΚερ Ζ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Αίγιο 4-9 Απριλίου 2005

Αθήνα 2011Θέμελης - Τουράτσογλου Π Γ Θέμελης - ΓΠ Τουράτσογλου Οι τάφοι του Δερβενίου Αθήνα 1997 Τάφοι Δερβενίου Θέματα Ελληνιστικής Θέματα Ελληνιστικής Κεραμικής στην Αρχαία Μακεδονία Topics on Hellenistic Κεραμικής Pottery in Ancient Macedonia Αθήνα 2012Georgiadou Totenkult und A Georgiadou Totenkult und elische Grabkeramik spaumltklassischer und hellenistscher Zeit elische Grabkeramik Thessaloniki 2005Gortina I A di Vita (επιμ) Gortina I Monografie della Scuola Archeologica Italiana di Atene e delle

Missioni Italiene in Oriente III Roma 1988Hayes 1985 JW Hayes Sigillate Orientali Enciclopedia dellrsquoArte Antica classica e orientale Atlante

delle forme ceramiche II Ceramica fine romana nel Bacino Meditteraneo (tardo ellenismo e primo impero) Roma 1985 1-96

Kabirion III U Heimberg Die Keramik des Kabirions Das Kabirenheiligtum bei Theben III 1982Καλτσάς 1983 Ν Καλτσάς Από τα ελληνιστικά νεκροταφεία της Πύλου ΑΔ 38 (1983) Μελέτες 1-77Kerameikos ΙΧ U Knigge Der Suumldhuumlgel Kerameikos ΙΧ Berlin 1976Kerameikos XI J Scheibler Griechische Lampen Kerameikos XI Berlin 1976Labraunda I P Hellstroumlm Pottery of Classical and Later Date Terracotta Lamps and Glass Labraunda II

1 Lund 1965Meacutedeacuteon V C Vatin - P Bruneau - C Rolley - T Hackens Tombes helleacutenistiques objets de meacutetal monnaies

Meacutedeacuteon de Phocide V Paris 1976Milet V1 AU Kossatz Funde aus Milet 1 Die megarischen Becher Milet V1 Berlin 1990Morel 1981 J-P Morel Ceacuteramique campanienne Les formes BEFAR 244 Roma 1981 19942Olynthus V DM Robinson Excavations at Olynthus Mosaics Vases and Lamps of Olynthus found in 1928

and 1931 Olynthus V Baltimore 1933Olynthus XIII DM Robinson Vases found in 1934 and 1938 Olynthus XIII Baltimore 1950Paphos III JW Hayes The Hellenistic and Roman Pottery Paphos III Nicosia 1991PergForsch 2 J Schaumlfer Hellenistische Keramik aus Pergamon Pergamenische Forschungen 2 Berlin 1968PergForsch 6 C Meyer-Schlichtmann Die Pergamenische sigillata aus der Stadtgrabung von Pergamon

Mitte 2 Jh v Chr - Mitte 2 Jh n Chr Pergamenische Forschungen 6 Berlin 1988Samaria-Sebaste III JC Crowfoot - GM Crowfoot - KM Kenyon Samaria-Sebaste Reports of the Work of the

Joint Expedition in 1931-1933 and of the British Expedition in 1935 No3 - The Objects from Samaria London 1957

ΣΤ΄ΕλλΚερ ΣΤ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική Βόλος 1-23 Απριλίου 2000 Αθήνα 2004

Stobi V Anderson-Stojanović Stobi The Hellenistic and Roman Pottery Princeton 1992Tarsus I H Goldman (εκδ) Excavations at Gozlu Kule Tarsus Vol I The Hellenistic and Roman

Periods Princeton 1950Thompson 1934 HA Thompson Two Centuries of Hellenistic Pottery Hesperia 3 (1934) 316-480 (reprinted in

HA Thompson - DB Thompson - S Rotroff Hellenistic Pottery and Terracottas Princeton 1987)UM LH Sackett (εκδ) Knossos From Greek City to Roman Colony Excavations at the Unexplored

Mansion II BSA Suppl 21 1992

661

Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα

Γιάννης Χαιρετάκης

Εισαγωγή

Τὴν δὲ νῦν [πόλιν] ἐν κόλπῳ κειμένην ἐπὶ χερρονησοειδοῦς τόπου συνάπτοντος πρὸς τὴν Ἀττικήν Με αυτά τα λόγια προσδιορίζει ο Στράβωνας (Γεωγρ ΙΧ 19) τη θέση της αρχαίας πόλης η οποία ταυτίζεται με το σημερινό οικισμό του Αμπελακίου Η πόλη με εύφορη γη και προστατευμένο λιμάνι1 ορίζεται στα βόρεια από τη χερσό-νησο της Πούντας και στα νότια από τη χερσόνησο της Κυνόσουρας Λίγα όστρακα μαρτυρούν εγκατάσταση στο Αμπελάκι ήδη από τα προϊστορικά χρόνια2 ενώ η ακμή του οικισμού τοποθετείται γύρω στο 570 πΧ μετά δηλαδή από την επιτυχή προσάρτηση της Σαλαμίνας στην Αθήνα (Πλούτ Σόλων Χ) Τις τελευταίες δεκαετίες ανασκαφές σωστικού χαρακτήρα έχουν δώσει σημαντικές πληροφορίες για την οργάνωση του οικισμού και την τοπογραφία της πόλης Κατά την ελληνιστική περίοδο οι οικίες καταλαμβάνουν τη νότια κλιτύ της χερσονήσου της Πούντας ενώ εργαστηριακού χαρακτήρα δομές τοποθετούνται στο δυτικότερο τμήμα της πόλης σε επαφή με το δυτικό σκέλος των τειχών3 Δημόσια κτίσματα τα οποία είδε ο Παυσανίας ( 5 και 1) δεν έχουν εντο 5 και 1) δεν έχουν εντο 5 και 1) δεν έχουν εντο-πιστεί και θα πρέπει να αναζητηθούν στο καταβυθισμένο σήμερα τμήμα του οικισμού ενώ ιερό της Βενδίδος σε προϋπάρχουσα μάλλον θέση ιερού της Αρτέμιδος τοποθετείται στην κορυφή της χερσονήσου της Πούντας4

Το ιστορικό πλαίσιο (3187-μέσα 3ου αι πΧ)

Το 187 πΧ ο Κάσσανδρος ύστερα από laquoπροδοσίαraquo των Σαλαμινίων προς τους Αθηναίους (Παυσ Ι 52) κυριεύει τη Σαλαμίνα και εγκαθιστά φρουρά η οποία παραμένει έως το 07 πΧ οπότε και ο Δη-

Θερμές ευχαριστίες οφείλω στην Δρ Ι Δεκουλάκου Επίτιμη Διευθύντρια Αρχαιοτήτων για την άδεια μελέτης του κεραμικού υλικού που προέρχεται από τις ανασκαφές που διενήργησε στη Σαλαμίνα Επίσης στον Π Δεδεβέση για τη συ-ντήρηση των λίθινων και κεραμικών ευρημάτων καθώς και στην Ά Κάττουλα υπεύθυνη αρχαιολόγο Σαλαμίνας και το προσωπικό του Μουσείου Σαλαμίνας για κάθε διευκόλυνση στη μελέτη του υλικού Η συντήρηση της κεραμικής χρημα-τοδοτήθηκε από το ίδρυμα Ψύχα και το Mediterranean Archaeological Trust UK

1 Σκύλαξ Περίπλους 57 κατὰ τοῦτό ἐστι Σαλαμὶς νῆσος καὶ πόλις καὶ λιμήν2 MG Taylor Salamis and the Salaminioi The Ηistory of an Unofficial Athenian Demos JC Gieben Amsterdam 1997 110 σημ

14 Γ Χαιρετάκης Το οικόπεδο Ζούγρη στο Αμπελάκι Σαλαμίνας στρωματογραφία και χρονολόγηση Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 5 2011 2527

3 Ι Δεκουλάκου Ανασκαφές στη Σαλαμίνα 19852007 Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 2 2008 12

4 Όπ

662

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

μήτριος ο Πολιορκητής την προσφέρει ως δώρο στους Αθηναίους Ο Δημήτριος επανέρχεται το 295 πΧ για να την κυριεύσει και να τοποθετήσει μακεδονική φρουρά η οποία παραμένει πιθανότατα έως και το 229 πΧ οπότε και το νησί laquoεπανενώνεταιraquo με την Αθή-να μετά την επιτυχή προέλαση του Άρατου αρχηγού της Αχαϊκής Συμπολιτείας (Πλούτ Άρατος 24) Κατά τη διάρκεια του Χρεμω-νίδειου πολέμου (2721 πΧ) η Σαλαμίνα αποτελεί βάση για τον Αντίγονο Γονατά όχι χωρίς επιπτώσεις όπως πληροφορούμαστε από γεγονότα της επόμενης περιόδου Γύρω στο 252 πΧ ο Αλέξαν-δρος γιος του Κρατερού διοικητής της Κορίνθου και της Εύβοι-ας εξεγείρεται ενάντια στον Αντίγονο Γονατά Ο Ηράκλειτος του Ασκληπιάδου ο διοικητής της μακεδονικής φρουράς που έχει ορί-σει ο Αντίγονος Γονατάς στον Πειραιά και μάλλον και στη Σαλαμί-να αναλαμβάνει την επισκευή των τειχών της πόλης (IG 2 1225) για να προετοιμαστεί προφανώς για τον πόλεμο ενάντια στον Αλέξαν-δρο Αυτό το γεγονός μας πληροφορεί έμμεσα ότι τα τείχη ή μέρος αυτών είχαν καταστραφεί παλαιότερα προφανώς την περίοδο του Χρεμωνίδειου πολέμου χωρίς να μπορεί να αποκλειστεί και άλλη καταστροφή σε τμήμα της πόλης ή του νησιού

Ανασκαφικά δεδομένα Tο οικόπεδο Zούγρη

Στη νότια κλιτύ της χερσονήσου της Πούντας5 στη συμβολή των οδών Τεύκρου και Ευρυσάκη ανασκάφηκε το οικόπεδο Ζούγρη έκτασης περίπου 15 στρέμματος6 (εικ 1) Η πρώτη ανθρώπινη παρουσία στην περιοχή που ερευνήθηκε ανάγεται στους μυκηναϊκούς χρόνους αν και δεν έχουν βρεθεί σταθερά κατάλοιπα αυτής της περιόδου7 Κατά τον ο και τον 5ο αι πΧ δημιουργούνται μικρές δομές εργαστηρια-κού και αποθηκευτικού χαρακτήρα ενώ από τα μέσα του 5ου και έως και το 2ο αι πΧ κατασκευάζονται οικίες οι οποίες εγκαταλείπονται στις αρχές του 1ου αι πΧ Η κατωφέρεια του εδάφους προς τον όρμο του Αμπελακίου επέβαλε την ανδηρωτή διάταξη των οικιών οι οποί-ες ανοικοδομούνται προσθετικά από Ν προς Β Τα όστρακα παλαιο-

5 Για τη θέση και τις ανασκαφές βλ Ι Δεκουλάκου Ανασκαφικές έρευνες στην Σαλαμίνα στο Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου (επιμ) Αργοσαρωνικός Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αργοσαρωνι-κού Πόρος 26-29 Ιουνίου 1998 τόμ Β´ Αθήνα 200 2944 και Ι Δεκουλάκου Σωστικές ανασκαφικές έρευνες στην Σα-λαμίνα προφορική ανακοίνωση στο laquoΒacute Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Το έργο μιας δεκαετίας 1994200 1820 Δεκεμβρίου 200raquo Ι Δεκουλάκου όπ (υποσημ )

6 Τα σχέδια των εικόνων 1 και 2 έχουν γίνει από τους Ε Τόλια Ν Μαστρονικόλα Γ Ορεστίδη και τον γράφοντα 7 Γ Χαιρετάκης όπ (υποσημ 2)

Εικ 1 Κάτοψη της ανασκαφής στο οικόπεδο Ζούγρη Με βέλος δηλώνεται η θέση του απορριμματικού αποθέτη

663

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

χριστιανικών βυζαντινών και μεταβυζαντινών χρό-νων που περισυνελέγησαν μαρτυρούν χρήσεις του χώρου και αυτές τις περιόδους

Στα μέσα του ου αι πΧ γίνεται ένας εκτεταμέ-νος καθαρισμός της περιοχής όπως μαρτυρά απορ-ριμματικός αποθέτης8 που ερευνήθηκε στο ανασκα-φικό τετράγωνο 0 (εικ 2) Η απορριμματική αυτή πρακτική αποτελεί μέρος μιας οργανωμένης και γε-νικότερης εκκαθάρισης της περιοχής για τη δημι-ουργία ανδήρων και την κατασκευή οικιών κάτω από ένα νέο πολεοδομικό σχεδιασμό Η τελευταία χρονολογικά κεραμική του αποθέτη ανήκει στο βacute τέταρτο του ου αι πΧ αλλά δεν μπορεί να προσ-διοριστεί με ακρίβεια πότε έγινε η εκκαθάριση της περιοχής και η επακόλουθη απόρριψη αν έγινε δη-λαδή μετά το 21 πΧ ή αργότερα και πότε η ανοι-κοδόμηση της νέας οικίας αμέσως μετά την απορ-ριμματική πρακτική ή αργότερα Είναι σημαντικό να ειπωθεί ότι στο υλικό του αποθέτη δεν υπάρχουν ίχνη που να δηλώνουν κάποια βίαιη καταστροφή Επίσης η ανοικοδόμηση νέων οικιών στα μέσα του ου αι πΧ που συνοδεύεται και από τη δημιουργία δρόμου πλ 550 μ στο μέσον περίπου του οικοπέ-δου αποτελεί ένδειξη για την ανάγκη στέγασης μεγαλύτερου αριθμού κατοίκων στην πόλη ίσως υπό το φόβο νέων απειλών

Η κεραμική

Η κεραμική που παρουσιάζεται εδώ προέρχεται από τον απορριμματικό αποθέτη9 (Πίν 220β δη 221α δστ) και από τα υποστρώματα των οικιών (Πίν 220α γ 221βγ στ12) στα οποία συγκεντρώθηκε κε-ραμική ως γέμισμα για τη δημιουργία των ανδήρων Στην πλειονότητά της είναι εισηγμένη από την Αθή-να και σε λίγες μόνο περιπτώσεις μπορούμε να διακρίνουμε μη αττική κεραμική ενώ δεν αναγνωρίζε-ται τοπική παραγωγή

Στη μελαμβαφή κεραμική ξεχωρίζουν οι τριφυλλόστομες οινοχόες οι οποίες δεν παρουσιάζουν με-γάλη διαφοροποίηση στην τομή τους έχουν δακτυλιόσχημη βάση σιγμοειδές σώμα και ψηλό λαιμό Συ-

8 Ο αποθέτης είναι διανοιγμένος στο βραχώδες πέτρωμα της Πούντας και έχει σχήμα ανεστραμμένου κώνου Στον άξονα ΒΝ έχει διάμετρο 180 μ ενώ στον άξονα ΑΔ ερευνήθηκε για 2 μ καθώς πάνω σε αυτόν ιδρύθηκε τοίχος με-ταγενέστερης οικίας

9 Ο αποθέτης περιείχε όστρακα αγγείων θαλασσινά όστρεα και λίγα λιθάρια μικρού και μεσαίου μεγέθους Οικοδομι-κό υλικό πέρα από λίγα τμήματα βοτσαλωτών δαπέδων δεν υπήρχε στο γέμισμά του Περιείχε κολουροκωνικές και πυ-ραμιδόσχημες αγνύθες τμήματα κεραμίδων λακωνικού τύπου λίγα οστά ζώων ένα λίθινο αλάβαστρο και μάζες σκωρί-ας Η απόρριψη ήταν ενιαία και δεν παρατηρήθηκε χρονική αλληλουχία στην απόρριψη των στρωμάτων Λίγα όστρακα λύχνου και μελαμβαφών πελικών τοποθετούνται χρονικά στον 5ο αι πΧ ενώ μικρή είναι και η ποσότητα ερυθρόμορ-φων και άλλων αγγείων του α΄ μισού και γ΄ τετάρτου του 4ου αι πΧ Η πλειονότητα της κεραμικής ανήκει στο τελευταίο τέταρτο του 4ουα΄ τέταρτο του ου αι πΧ Μικρότερη είναι επίσης η ποσότητα κεραμικής του β´ τετάρτου του ου αι πΧ Για μια πρώτη παρουσίαση βλ Γ Χαιρετάκης Ο αποθέτης του οικοπέδου Ζούγρη στο Αμπελάκι Σαλαμίνας πρώτα στοιχεία από τη μελέτη της κεραμικής Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 4 2010 1821

Εικ 2 Οικόπεδο Ζούγρη ανασκαφικό τετράγωνο 0 Κάτοψη του απορριμματικού αποθέτη

664

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

χνά είναι ακόσμητες10 (Πίν 220α) ενώ κάποτε φέρουν διακόσμηση με επίθετο λευκό χρώμα όπου στε-φάνια με φύλλα κισσού (Πίν 220β) ή μυρτιάς περιτρέχουν το λαιμό

Οι κάνθαροι κλασικού τύπου αποτελούν την πολυπληθέστερη ομάδα κεραμικής από τον αποθέτη και από τα υπόλοιπα στρώματα αυτής της περιόδου από αυτούς με απλό χείλος11 (Πίν 220γ) έως αυ-τούς με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo στο λαιμό12 (Πίν 220δ) συχνά με χείλος φτιαγ-μένο σε μήτρα Ενδιαφέρον παρουσιάζει η επιγραφή ΗΔ στη βάση κανθάρου του τελευταίου τετάρτου του 4ου αι πΧ13 (Πίν 220ε) η οποία αν δεν σχετίζεται με τον κάτοχο του αγγείου μπορεί να διαβαστεί ως το επίθετο ἡδύς αναφερόμενη στο κρασί που θα περιείχε ἡδύς οἶνος14 Αντίθετα οι κάνθαροι ελλη-νιστικού τύπου είναι συγκριτικά λιγότεροι Άλλα αγγεία πόσεως είναι οι σκύφοι αττικού και κορινθια-κού τύπου όπως τμήμα του σώματος και του χείλους με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύ-οςraquo όπου παριστάνονται στάχυα ανάμεσα σε κλαδιά με αντίρροπα αγκιστροειδή φύλλα των αρχών του ου αι πΧ15 (Πίν 220στ)

Στα μικρά ανοικτά αγγεία τη δεύτερη πολυπληθέστερη ομάδα αποτελούν οι φιάλες και τα φιαλίδια με δακτυλιόσχημη βάση και με έσω ή έξω νεύον χείλος16 (Πίν 220ζη) Συχνά στο εσωτερικό γύρω από τον πυθμένα φέρουν εμπίεστα ανθέμια που περιβάλλονται από δακτύλιο με στικτή διακόσμηση (rouletting) Την εικόνα συμπληρώνουν πινάκια και ιχθυοπινάκια Το σχεδόν πλήρες ιχθυοπινάκιο από τον αποθέτη (Πίν 221α) έχει δακτυλιόσχημη βάση ενώ δύο εδαφόχρωμες ταινίες υπάρχουν γύρω από το ημισφαιρι-κό κοίλωμα στον πυθμένα και στην περιφέρεια17

Στην υπόλοιπη κεραμική περιλαμβάνονται πυξίδες μυροδοχεία λήκυθοι λύχνοι σκεύη τελετουργικών πυρών κά Κάλυμμα πυξίδας (Πίν 221β) του τύπου Β της Αθηναϊκής Αγοράς18 έχει κυλινδρικό τοίχω-μα και κωνικό θόλο με πλατύ περίγυρο Ο περίγυρος διαχωρίζεται από το θόλο με εδαφόχρωμη ταινία ενώ ανάλογη ταινία διαχωρίζει το θόλο από χαμηλό έξαρμα στην κορυφή του Στη στεφάνη της θολω-τής επιφάνειας υπάρχει διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo με περιδέραιο από λογχόσχημα φύλλα από επίθετο αραιωμένο πηλό Ανάλογα καλύμματα προέρχονται από τάφο στο Αμπελάκι όπου το περιδέραιο από λογχόσχημα φύλλα εναλλάσσεται με περιδέραιο από προβασκάνια19 Το μελαμβαφές μυροδοχείο (Πίν 221γ) με χαμηλή δισκοειδή βάση ατρακτόσχημο σώμα και κοντό λαιμό που καταλή-γει σε πλατύ λοξότμητο χείλος φέρει δύο εδαφόχρωμες ταινίες στον ώμο20 Από τους λύχνους της περι-όδου αυτής από τον αποθέτη ένας ανήκει στον τύπο 2 D της Αθηναϊκής Αγοράς21 ένας στον τύπο 27 Α και οι υπόλοιποι στον τύπο 25 (25 Α 25 Β 25 Β rie 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το διrie 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το διrie) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι-

10 Agora XXX εικ 4 αριθ 47 πίν 4 11 Όπ εικ 4 αριθ 118 πίν 2 12 Όπ εικ 5 αριθ 2425 πίν 13 Όπ εικ 4 αριθ 810 πίν 1 14 Σε βάση κύλικας τύπου bolal του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμbolal του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμ του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμ-

ματα WK Kovacovic Die Eckterrasse an der Graumlberstrasse des Kerameikos Kerameikos XV Berlin 1990 1 αριθ S9 Σε βάση κανθάρου του β´ μισού του 4ου αι πΧ στην Ολβία αναγράφονται τα τρία πρώτα γράμματα AS Rujaeva ldquoGraffitirdquo στο NA Lejunkaja P G Bilde JM Hoslashjte VV Kraivina SD Kryžickij (επιμ) The Lower City of Olbia (Sector NGS) in the 6th Century BC to the 4th Century AD Vol 12 Aarhus Univerity Press 2010 508 αριθ S45 Ενιαία λέξη ἡδύοινος αναγράφε-ται στο σώμα κανθάρων από την Κόρινθο Corinth V αριθ 454 και 512

15 Agora XXX εικ 12 αριθ 155 πίν 15 Σ Ελευθεράτου (επιμ) Το Μουσείο και η ανασκαφή Ευρήματα από τον χώρο ανέγερσης του Νέου Μουσείου Ακρόπολης Οργανισμός Ανέγερσης Νέου Μουσείου Ακρόπολης Αθήνα 200 αριθ 121

16 Πίν 220ζ Agora XXX εικ 5 αριθ 1055105 πίν 78 Πίν 220η1 Agora XXX εικ 2 αριθ 980 Πίν 220η2 Agora XXX εικ 59 αριθ 89871 πίν 72

17 Agora XXX εικ 50 αριθ 710711 πίν 18 Όπ 18919019 ΜΙ Πωλογιώργη Χάλκινα κάτοπτρα από τη Σαλαμίνα ΑΕ 14 (2007) 171920 Agora XXX εικ 72 αριθ 11 πίν 85 21 Agora V

5

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

άστημα από το β´ μισό του 4ου έως το α΄ μισό του ου αι πΧ Στα τελετουργικά σκεύη περιλαμβάνονται μικκύλα φιαλίδια και λεκανίδες χαρακτηριστικά αγγεία των τελετουργικών πυρών έθιμο το οποίο έχει αναγνωριστεί και στη Σαλαμίνα22

Η άβαφη κεραμική περιλαμβάνει φιάλες λεκάνες και λεκανίδες με προχοές και πλαστικές διαμορφώ-σεις οινοχόες κάποιες με μελανόγραφη διακόσμηση23 κά Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι επι-τραπέζιοι αμφορείς με ωοειδές σώμα έξω νεύον χείλος και λαβές που ξεκινούν από πλαστικό δακτύ-λιο που περιτρέχει το λαιμό (Πίν 221δε) χαρακτηριστικό που τις εντάσσει στον Τύπο 2 της Αθηναϊκής Αγοράς24 Η σχεδόν ωοειδής τομή του σώματος δεν αλλάζει σε όλο τον ο αι πΧ όπως διαπιστώνου-με από ακέραια παραδείγματα στη Σαλαμίνα και την Αθήνα και το ύψος τους κυμαίνεται ανάμεσα στα 020 με 04 μ Σε τάφους στα Μέγαρα25 έχουν βρεθεί και μικρότερου μεγέθους αμφορείς όπου το ύψος τους κυμαίνεται από 011 έως 022 μ Το χρώμα του πηλού στα περισσότερα δείγματα της Σαλαμίνας είναι ανοικτό καστανό (25Y7 ale brown) συχνά με πολλές ασβεστολιθικές προσμείξεις (Πίν 221δ) ενώ μόλις ένα δείγμα φαίνεται να είναι προϊόν αττικού εργαστηρίου με ερυθρωπό πηλό (5YR5 yellowih red) και λιγότερες προσμείξεις (Πίν 221ε) Κατά τη Rotroff26 ο τόπος παραγωγής της μη αττικής ομάδας θα πρέ-πει να αναζητηθεί κάπου ανάμεσα σε Κόρινθο και Θήβα Η αναγνώριση του αμφορέα αυτού στη Σαλα-μίνα και σε διαφορετικά σύνολα κεραμικής που δεν θα συζητηθούν εδώ δηλώνει τη σαφή του παρου-σία στον Σαρωνικό27 Επιπλέον η εύρεση και των δύο αμφορέων που συζητήθηκαν (Πίν 221δε) στον αποθέτη του οικοπέδου Ζούγρη είναι ενδεικτική της ταυτόχρονης εισαγωγής τους στο νησί τόσο δηλα-δή από το βασικό κέντρο παραγωγής όσο και από την Αθήνα Με αφορμή έναν αμφορέα πιθανώς από την Πάρο η Rotroff28 υποθέτει με μεγάλη επιφύλαξη ως περιεχόμενο μέλι ή ξύδι Αν δεχθούμε ότι οι αμ-φορείς αυτοί εισάγονταν στη Σαλαμίνα για το περιεχόμενό τους και όχι ως κεραμικό είδος ιδίως σε μια περιοχή που δεν είχε κεραμική παραγωγή τότε το μέλι θα πρέπει να αποκλειστεί ως είδος που θα εισα-γόταν στη Σαλαμίνα καθώς η μελισσοτροφία ήταν μια από τις βασικές ασχολίες των κατοίκων της29 και θα ήταν μάλλον απίθανη η ανάγκη εισαγωγής μελιού από άλλο μέρος Η παρουσία μικρών αμφορέων στους τάφους των Μεγάρων ίσως να δηλώνει πράγματι διαφορετικό περιεχόμενο ανάλογα με το μέγεθός τους και τη χρήση για την οποία προορίζονταν Η χρησιμοποίησή τους για μεταφορά ήκαι αποθήκευ-ση κρασιού ή νερού στο οικιακού χαρακτήρα περιβάλλον της Σαλαμίνας θα πρέπει να θεωρείται βέβαιη

Τις εμπορικές σχέσεις επιβεβαιώνουν και οι εμπορικοί αμφορείς από τη Θάσο τη Ρόδο την Κόρινθο και άλλα κέντρα του Αιγαίου Η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμφορέα (Πίν 221στ1)

ΘΑΣΙΩΝτριποδική φιάλη ()

ΠΥΘΙΩΝ

22 Π Δεδεβέσης Εργασίες συντήρησης κεραμικής από το Αμπελάκι Σαλαμίνας Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 4 2010 22 εικ 1 Για το έθιμο βλ Agora XXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρXXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ-γικές πυρές από την ανασκαφή για το laquoΜετρόraquo στο laquoΟικόπεδο Μακρυγιάννηraquo ΑΔ 5152 (1991997) Μελέτες 99118

23 Γ Χαιρετάκης όπ (υποσημ 9) εικ 5 όπου εξαιτίας τυπογραφικού λάθους η χρονολόγηση θα πρέπει να διορθωθεί σε laquoβ´ μισό 4ουα τέταρτο ου αι πΧraquo

24 Agora XXXΙΙΙ 88725 Τα δείγματα από τα Μέγαρα μου γνωστοποίησε ο Π Ζορίδης επί πολλά έτη υπεύθυνος αρχαιολόγος Μεγάρων τον

οποίο και ευχαριστώ θερμά 26 Agora XXXΙΙΙ 827 Ένα πιθανό δείγμα προέρχεται και από την Τροιζήνα βλ Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου Νέα ευρήματα από την

Αρχαία Τροιζήνα στο Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου (επιμ) Αργοσαρωνικός Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Ιστο-ρίας και Αρχαιολογίας του Αργοσαρωνικού Πόρος 26-29 Ιουνίου 1998 τόμ Β´ Αθήνα 200 141 εικ 7 όπου ανάμεσα σε εμπορικούς αμφορείς διακρίνεται τμήμα επιτραπέζιου αμφορέα του τύπου που σχολιάζουμε

28 Agora XXXΙΙΙ 87 29 Μεγάλος αριθμός κυψελών έχει βρεθεί σε όλες τις θέσεις του νησιού κλασικών και ελληνιστικών χρόνων Ο Ευριπίδης

(Τρωάδες 798799) αναφέρει τη Σαλαμίνα ως μελισσοτρόφον

666

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

αναγράφει ως επώνυμο άρχοντα τον Πυθίωνα V βάσει των χαρακτηριστικών του σφραγίσματος0 που τοποθετείται χρονικά γύρω στο 289 πΧ σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες προτάσεις του Garlan31 Η εν-σφράγιστη λαβή ροδιακού αμφορέα (Πίν 221στ2)

ΕΠ ΙΕΡΕΩΣ ΛΥΣ

ΑΝΔΡΟΥμε την αναγραφή του επώνυμου ιερέα του θεού Ηλίου Λυσάνδρου χρονολογείται λίγο μετά το 22 πΧ32 Στην ενσφράγιστη λαβή αμφορέα κορινθιακού τύπου Β που χρονολογείται στις αρχές του ου αι πΧ μικρός αμφορέας εγγράφεται μέσα σε Α (Πίν 221στ)33

Επίλογος - η υπόλοιπη Σαλαμίνα

Το οικόπεδο Ζούγρη στο Αμπελάκι της Σαλαμίνας προσφέρει τα περισσότερα έως τώρα στοιχεία για την κεραμική της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου στο νησί και δίνει πολύτιμες πληροφορίες για συγκριτικές παρατηρήσεις με το ανάλογο υλικό από την Αθήνα Είναι σαφής ο κοινός ορίζοντας ανάμεσα σε Σαλα-μίνα και Αθήνα γεγονός που επιβεβαιώνεται πλέον όχι μόνο σε ιστορικό επίπεδο Η εισαγωγή αγγείων ήταν επιβεβλημένη εξαιτίας της απουσίας τοπικής κεραμικής παραγωγής Διαπιστώνεται αποκλειστική εισαγωγή αττικών μελαμβαφών αγγείων ενώ όσον αφορά στην άβαφη κεραμική το πλαίσιο αγοράς επε-κτείνεται στην ευρύτερη περιοχή της Σαλαμίνας προς B και Δ Ωστόσο η Σαλαμίνα όπως συμπεραίνει κανείς από τους εμπορικούς αμφορείς που εισάγονταν δεν ήταν αποκομμένη από τον υπόλοιπο κόσμο και η σχεδόν αποκλειστική εισαγωγή αττικών αγγείων θα πρέπει να θεωρηθεί laquoφυσικήraquo επιλογή ή laquoανα-γκαστικόraquo επακόλουθο εξαιτίας της ιδιαίτερης σχέσης Αθηναίων και Σαλαμινίων Οι μελετητές34 έχουν εκφράσει κατά καιρούς διάφορες ερμηνείες κατά πόσον οι Σαλαμίνιοι των ιστορικών χρόνων είναι από-γονοι των πρώτων κατοίκων του νησιού αν είναι Αθηναίοι κληρούχοι αν είναι Σαλαμίνιοι ή Αθηναίοι πολίτες κά Είναι γεγονός πάντως ότι τα ευρήματα που έρχονται στο φως τα τελευταία χρόνια επιβε-βαιώνουν τους στενούς δεσμούς με την Αθήνα σε οικονομικόεμπορικό όσο και θρησκευτικό επίπεδο έστω και αν η Αθήνα δεν παύει ποτέ να έχει τον κυρίαρχο ρόλο στη σχέση αυτή5

Όμοια συμπεράσματα σχετικά με τις εισαγωγές κεραμικής αντλούνται και από άλλες θέσεις του νη-σιού Στη θέση Περιστέρια έρευνα μικρού ιερού του Διονύσου36 που ιδρύθηκε στο α΄ μισό του ου αι πΧ έδωσε τμήματα αττικών κανθάρων και φιαλιδίων καθώς και τμήματα κυψελών Στη θέση Κολώ-

0 Y Garlan Kouko Donneacutee nouvelle our une nouvelle interreacutetation de tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 241 αριθ 49 Για το σύμβολο βλ M Debidour Reacuteflexion ur le tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 290 εικ

31 Y Garlan Lrsquoahorologie grecque une eacutecialiteacute archeacuteologique en voie de deacuteveloeent [archive httgrahillinecoatabGarlandf] 2009

32 G Finkielztejn Chronologie deacutetailleacutee et reacuteviseacutee des eacuteponymes amphoriques rhodiens de 270 agrave 108 av J-C environ Premier bilan BAR nternational Serie 990 Oxford 2001 75 77 190

33 VR AnderonStojanović A Third-entury B Deoit fro the South Sloe Cistern in the Rachi Settlement at thia Δ ΕλλΚερ 119 G Koehler Ahora on Ahora Hesperia 51 (1982) 290292 εικ 7811

34 MG Taylor όπ (υποσημ 2) 85 SD Labert The Attic Geno Salainioi and the land of Salai ZPE 119 (1997) 95 κε 5 Ο Παυσανίας (Ι 52) αναφέρει ότι οι Αθηναίοι laquoεκδίωξανraquo τους Σαλαμίνιους από το νησί επειδή το παρέδωσαν στον

Κάσσανδρο (Βλ παραπάνω Το ιστορικό πλαίσιο) Ένα τόσο σημαντικό γεγονός ωστόσο δεν αναφέρεται από κανέναν άλλον ιστορικό και δεν μπορεί εύκολα να επιβεβαιωθεί Για συζήτηση του θέματος βλ MG Taylor όπ 198 κε

36 Γ Λώλος Σαλαμινιακές έρευνες 19982000 Μέρος Α Το ιερό του Διονύσου υπό το Σπήλαιο του Ευριπίδη Δωδώνη Επιστημονική Επετηρίδα του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννί-νων 29 2000 11415

7

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

νες αναγνωρίστηκε κατοίκηση του α΄ μισού του ου αι πΧ7 από όπου προέρχεται αττική μελαμβαφής κεραμική όπως τμήμα σώματος κανθάρου κλασικού τύπου διακοσμημένο με κατακόρυφες πλαστικές ραβδώσεις αλλά και όστρακα άβαφων αγγείων και αμφορέων όπως η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμ-φορέα (Πίν 221στ4)

ΘΑΣΙΩΝκυνηγόσκυλο

ΑΡΓΕΙΟΣμε επώνυμο άρχοντα τον Αργείο που χρονολογείται γύρω στο 258 πΧ8 Στη θέση Αιάντειο9 δοκιμα-στική τομή σε πύργο με αγροικία έδωσε όστρακα αττικών μελαμβαφών κανθάρων κλασικού τύπου με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo λύχνο του τέλους του 4ουαacute μισού του ου αι πΧ40 καθώς και μεγάλο αριθμό κυψελών

Γιάννης ΧαιρετάκηςΑραχώβης 14-16

106 80 Αθήναchairetakisyahoogr

7 Ανασκαφική έρευνα αποκάλυψε κυκλοτερές ταφικό μνημείο (Ι Δεκουλάκου Κυκλοτερές ταφικό μνημείο στις Κο-λώνες Σαλαμίνας ΑΕ 2001 129158) και έναν αναλημματικό τοίχο των μέσων περίπου του 4ου αι πΧ (Ι Δεκουλάκου όπ (υποσημ 5) 0) Βορειότερα του αναλήμματος αυτού στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Βασιλείου ερευνήθηκαν αρχιτεκτο-νικά κατάλοιπα που ανάγονται στην ύστερη αρχαιότητα (5οςος αι μΧ) στα υποστρώματα των οποίων υπάρχει κεραμι-κή κλασικών και ελληνιστικών χρόνων

8 Βλ υποσημ 19 Στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Μιχαλάκη Πολυχρόνη40 Agora V εικ 11 αριθ πίν 8

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-197-3

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Κ

είμε

να

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Κείμενα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

Γενική επιμέλεια ΕΛΕΝΗ ΚΩΤΣΟΥΥπεύθυνη έκδοσης ΜΑΡΙΑ ΚΑΖΑΚΟΥΚαλλιτεχνική επιμέλεια ΡΟΥΛΑ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΚΗ

Εκτύπωση ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕ

copy2014 ΤΑΜΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΩΝΠανεπιστημίου 57 Αθήνα 105 64wwwtapgr

ISBN 978-960-386-196-6ΤΟΜΟΣ Α ΚΕΙΜΕΝΑ 978-960-386-197-3ΤΟΜΟΣ Β ΠΙΝΑΚΕΣ 978-960-386-198-0

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥΚαθηγήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

ΑΡΓΥΡΟΥΛΑ ΔΟΥΛΓΕΡΗ-ΙΝΤΖΕΣΙΛΟΓΛΟΥΑρχαιολόγος ΙΓacute ΕΠΚΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΖΑΧΟΣΠροϊστάμενος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗΔιευθύντρια του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Ηπειρωτικών Σπουδών

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥΕπίτιμος Διευθυντής Νομισματικού Μουσείου

Επίτιμος Διευθυντής Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΡΑΤΖΕΝΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΕΛΕΝΗ ΚΟΤΖΑΜΠΟΠΟΥΛΟΥΑρχαιολόγος ΑΙΗΣ

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

7

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΙΑΜΠΗΗ οικονομία της βορειοδυτικής Ελλάδας κατά την ελληνιστική περίοδο Ήπειρος Ακαρνανία και Αιτωλία νησιά του Ιονίου 1-4

ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑΚεραμική ελληνιστικών χρόνων από δημόσιο κτίριο της Αμβρακίας 5-8

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Ελληνιστική κεραμική από οικία της Αμβρακίας Πινάκια και ανάγλυφοι σκύφοι 9-14

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από δημόσιο κτίριο στην ακρόπολη laquoΜεγάλου Γαρδικίουraquo στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων 15-22

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΕλληνιστική κεραμική από τα Γίτανα 23-28

ANNA GAMBERINIHellenistic Fine Ware Finds in Phoinike (Kaonia) Local Production and Imports 29-32

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗΕρυθρόμορφες λήκυθοι υστεροκλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων σε τάφους της Αιτωλοακαρνανίας Πρώτη παρουσίαση 33-36

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕΡΜΠΕΤΗ - ΤΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣΕλληνιστική κεραμική από το νεκροταφείο των Οινιαδών 37-40

ELIZABETH A BOLLENThe Hellenistic Pottery of Kalydon and Chalkis Aitolias 41-43

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΕλληνιστική κεραμική laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo από το βόρειο νεκροταφείο της Λευκάδας 44-45

MARIA DEOUDIΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ Die spaumltklassisch-hellenistisches Tafel- und Essgeschirr aus der Houmlhle-Loizos aus Ithaka 46-47

ANTONIA SERRITELLAPoseidonia-Paestum La ceramica a vernice nera dallrsquo ekklesiasterion 48

FABIO MOSCA - PAOLA PUPPODinamiche commerciali nel Mediterraneo Occidentale La ceramica megarese a Malta 49-50

STEPHAN G SCHMIDImported Mould Made Bowls from Enseacuterune (France) and the Long Distance Trade in the Hellenistic Mediterranean 51-54

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 55-58

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 59-74

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗΑιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 75-84

HORST SEILHEIMERDie hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 85-89

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥΕρμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 90-91

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗΎστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 92-95

VERONIKA MITSOPOULOS-LEONEinige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 96-97

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥΕλληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 98-99

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗΕργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 100-105

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗΠρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 106-109

8

LARS HEINZEAttic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 110-111

NINA FENNPriene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 112-113

ERTEKIN M DOKSANALTIThree Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 114-117

PATRICIA KOumlGLERKnidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the Late Hellenism 118

MEHMET TEKOCAKEvaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 119-120

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 121-122

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPORecenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 123-126

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗΑποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 127-130

BASHKIM VREKAJLeacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 131-136

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑΤυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 137-142

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥΕυβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 143-146

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥΤο αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 147-152

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣΠήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 153-156

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗΑπό τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 157-160

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETILa ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 161-164

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥΟ laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 165-166

SUSAN I ROTROFFThe Pottery from the Agora Bone Well 167-172

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZAEastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 173-177

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥΚλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 178-179

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣΤρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 180-185

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 186-187

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 188-189

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑΣύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 190-193

NICO SCHWERDTKeramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 194-197

9

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΕλληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 198-201

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑΈνας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 202-203

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗΕλληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 204-207

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣΕλληνιστική κεραμική από τη Βέροια Το οικόπεδο Νιώπα 208-211

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗΚλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 212-213

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗΤοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 214-217

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣΕλληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 218-219

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 220-221

CHRISTA SCHAUEREin Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 222-225

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗΚλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 226-229

SUHAL SAĞLANA Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 230-233

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKOAncient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 234-236

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHINA Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 237-242

ΠINAKAΣ 220 ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

Σαλαμίνα α-β) Οινοχόες γ-ε) Κάνθαροι και επιγραφή στη βάση κανθάρου στ) Θραύσμα σκύφου ζ-η) Φιαλίδια

1 2

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ ΠINAKAΣ 221

Σαλαμίνα α) Ιχθυοπινάκιο β) Κάλυμμα πυξίδας γ) Μυροδοχείο δ-ε) Επιτραπέζιοι αμφορείς στ) Ενσφράγιστες λαβές αμφορέων

1 2

3 4

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

  • 1o kommatipdf
    • 29727_0_AProtKeim
    • 29727_0_eisLIAMPH
    • 29727_1_AGGEL
    • 29727_1a_RIG
    • 29727_2_KATS
    • 29727_2a_RIGIN
    • 29727_5_PLIAK
    • 29727_6_7_RIGIN
    • 29727_7_6_PREKA
    • 29727_8_METAL
    • 29727_9_LAMP
    • 29727_10_GAMB
    • 29727_11_Condi
    • 29727_12_STAUR
    • 29727_13_SERB
    • 29727_14_BOLLEN
    • 29727_15_RIG
    • 29727_16_AUG
    • 29727_17_KAPPA
    • 29727_18_DEOU
    • 29727_19_MORGAN
    • 29727_20_SOT
    • 29727_21_SOT
    • 29727_22_23_BLAX
    • 29727_23_22_PET
    • 29727_24_25_SERR
    • 29727_25_26_MOSCA
    • 29727_26_27_SCHMID
    • 29727_27_24_Hempel
    • 29727_28_GREC
    • 29727_29_STEF
    • 29727_30_MPAX
    • 29727_31_33_DAK
    • 29727_32_31_KAR
    • 29727_33_36_SARI
    • 29727_34_32_HORST
    • 29727_35_34_ALEX
    • 29727_36_35_KAB
    • 29727_37_LEON
    • 29727_38_Giros
    • 29727_39_TSIL
    • 29727_40_TSA
    • 29727_41_MPAI
    • 29727_42_43_HEINZE
    • 29727_43_42_Tekkoumlk
    • 29727_44_45_Rogl
    • 29727_45_44_FENN
    • 29727_46_DOKS
    • 29727_47_KOGLER
    • 29727_48_Ferraz
    • 29727_49_Levent
    • 29727_50_TEKOC
    • 29727_51_Władyka
    • 29727_52_REGEV
    • 29727_53_Lad
    • 29727_55_56_NIA
    • 29727_56_55_KYR
    • 29727_57_BEES
    • 29727_58_BELENI
    • 29727_59_BITR
    • 29727_60_PUPPO
    • 29727_61_BLAZ
    • 29727_62_BOUN
    • 29727_63_LAZ
    • 29727_64_TRAP
    • 29727_65_VREKAJ
    • 29727_66_KOTS
    • 29727_67_XIDO
    • 29727_68_69_NOTI
    • 29727_69_68_MITSO
    • 29727_70_TRIA
    • 29727_71_ZHU
    • 29727_72_LUN
    • 29727_73_TRA
    • 29727_74_BER
    • 29727_75_SAR
    • 29727_77_Kil
    • 29727_78_79_KYR
    • 29727_79_78_AKA
    • 29727_80_BOU
    • 29727_81_KAL
    • 29727_82_ROT
    • 29727_83_GUY
    • 29727_84_JAMES
    • 29727_85_GIROS
    • 29727_86_DREN
    • 29727_87_GIOU
    • 29727_88_89_PRE
    • 29727_89_88_KAT
    • 29727_90_LAM
    • 29727_91_SAL
    • 29727_92_LAZ
    • 29727_93_BAS
    • 29727_94_KYR
    • 29727_95_KAR
    • 29727_96_97_LANG
    • 29727_97_97a DOH
    • 29727_98_96_PAP
    • 29727_99_NICO
    • 29727_100_101_FA
    • 29727_100_98_STA
    • 29727_101_100_TSA
    • 29727_102_GK
    • 29727_103_STA
    • 29727_104_105_HLI
    • 29727_105_104_KOY
    • 29727_106_FAB
    • 29727_107_108_POU
    • 29727_108_109_KAL
    • 29727_109_110_PAN
    • 29727_110_107_SHE
    • 29727_111_LOL
    • 29727_112_XAI
    • 29727_113_114_ROGL
    • 29727_114_113_SCH
    • 29727_115_116_KAR
    • 29727_116_115_GAB
    • 29727_117_GRI
    • 29727_118_SUH
    • 29727_119_DOM
    • 29727_120_SOL
    • 29727_121_VDO
    • 29727_122_VDOA
    • 29727_123_EGO
    • 29727_124_LAF
    • 29727_124B_DiaxSin
    • 29727_125_DROU
      • 2o kommatipdf
        • 29727_0_AProtKeim
        • 29727_0_eisLIAMPH
        • 29727_1_AGGEL
        • 29727_1a_RIG
        • 29727_2_KATS
        • 29727_2a_RIGIN
        • 29727_5_PLIAK
        • 29727_6_7_RIGIN
        • 29727_7_6_PREKA
        • 29727_8_METAL
        • 29727_9_LAMP
        • 29727_10_GAMB
        • 29727_11_Condi
        • 29727_12_STAUR
        • 29727_13_SERB
        • 29727_14_BOLLEN
        • 29727_15_RIG
        • 29727_16_AUG
        • 29727_17_KAPPA
        • 29727_18_DEOU
        • 29727_19_MORGAN
        • 29727_20_SOT
        • 29727_21_SOT
        • 29727_22_23_BLAX
        • 29727_23_22_PET
        • 29727_24_25_SERR
        • 29727_25_26_MOSCA
        • 29727_26_27_SCHMID
        • 29727_27_24_Hempel
        • 29727_28_GREC
        • 29727_29_STEF
        • 29727_30_MPAX
        • 29727_31_33_DAK
        • 29727_32_31_KAR
        • 29727_33_36_SARI
        • 29727_34_32_HORST
        • 29727_35_34_ALEX
        • 29727_36_35_KAB
        • 29727_37_LEON
        • 29727_38_Giros
        • 29727_39_TSIL
        • 29727_40_TSA
        • 29727_41_MPAI
        • 29727_42_43_HEINZE
        • 29727_43_42_Tekkoumlk
        • 29727_44_45_Rogl
        • 29727_45_44_FENN
        • 29727_46_DOKS
        • 29727_47_KOGLER
        • 29727_48_Ferraz
        • 29727_49_Levent
        • 29727_50_TEKOC
        • 29727_51_Władyka
        • 29727_52_REGEV
        • 29727_53_Lad
        • 29727_55_56_NIA
        • 29727_56_55_KYR
        • 29727_57_BEES
        • 29727_58_BELENI
        • 29727_59_BITR
        • 29727_60_PUPPO
        • 29727_61_BLAZ
        • 29727_62_BOUN
        • 29727_63_LAZ
        • 29727_64_TRAP
        • 29727_65_VREKAJ
        • 29727_66_KOTS
        • 29727_67_XIDO
        • 29727_68_69_NOTI
        • 29727_69_68_MITSO
        • 29727_70_TRIA
        • 29727_71_ZHU
        • 29727_72_LUN
        • 29727_73_TRA
        • 29727_74_BER
        • 29727_75_SAR
        • 29727_77_Kil
        • 29727_78_79_KYR
        • 29727_79_78_AKA
        • 29727_80_BOU
        • 29727_81_KAL
        • 29727_82_ROT
        • 29727_83_GUY
        • 29727_84_JAMES
        • 29727_85_GIROS
        • 29727_86_DREN
        • 29727_87_GIOU
        • 29727_88_89_PRE
        • 29727_89_88_KAT
        • 29727_90_LAM
        • 29727_91_SAL
        • 29727_92_LAZ
        • 29727_93_BAS
        • 29727_94_KYR
        • 29727_95_KAR
        • 29727_96_97_LANG
        • 29727_97_97a DOH
        • 29727_98_96_PAP
        • 29727_99_NICO
        • 29727_100_101_FA
        • 29727_100_98_STA
        • 29727_101_100_TSA
        • 29727_102_GK
        • 29727_103_STA
        • 29727_104_105_HLI
        • 29727_105_104_KOY
        • 29727_106_FAB
        • 29727_107_108_POU
        • 29727_108_109_KAL
        • 29727_109_110_PAN
        • 29727_110_107_SHE
        • 29727_111_LOL
        • 29727_112_XAI
        • 29727_113_114_ROGL
        • 29727_114_113_SCH
        • 29727_115_116_KAR
        • 29727_116_115_GAB
        • 29727_117_GRI
        • 29727_118_SUH
        • 29727_119_DOM
        • 29727_120_SOL
        • 29727_121_VDO
        • 29727_122_VDOA
        • 29727_123_EGO
        • 29727_124_LAF
        • 29727_124B_DiaxSin
        • 29727_125_DROU
          • pinakespdf
            • 1o kommatipdf
              • 29727_0_AProtKeim
              • 29727_0_eisLIAMPH
              • 29727_1_AGGEL
              • 29727_1a_RIG
              • 29727_2_KATS
              • 29727_2a_RIGIN
              • 29727_5_PLIAK
              • 29727_6_7_RIGIN
              • 29727_7_6_PREKA
              • 29727_8_METAL
              • 29727_9_LAMP
              • 29727_10_GAMB
              • 29727_11_Condi
              • 29727_12_STAUR
              • 29727_13_SERB
              • 29727_14_BOLLEN
              • 29727_15_RIG
              • 29727_16_AUG
              • 29727_17_KAPPA
              • 29727_18_DEOU
              • 29727_19_MORGAN
              • 29727_20_SOT
              • 29727_21_SOT
              • 29727_22_23_BLAX
              • 29727_23_22_PET
              • 29727_24_25_SERR
              • 29727_25_26_MOSCA
              • 29727_26_27_SCHMID
              • 29727_27_24_Hempel
              • 29727_28_GREC
              • 29727_29_STEF
              • 29727_30_MPAX
              • 29727_31_33_DAK
              • 29727_32_31_KAR
              • 29727_33_36_SARI
              • 29727_34_32_HORST
              • 29727_35_34_ALEX
              • 29727_36_35_KAB
              • 29727_37_LEON
              • 29727_38_Giros
              • 29727_39_TSIL
              • 29727_40_TSA
              • 29727_41_MPAI
              • 29727_42_43_HEINZE
              • 29727_43_42_Tekkoumlk
              • 29727_44_45_Rogl
              • 29727_45_44_FENN
              • 29727_46_DOKS
              • 29727_47_KOGLER
              • 29727_48_Ferraz
              • 29727_49_Levent
              • 29727_50_TEKOC
              • 29727_51_Władyka
              • 29727_52_REGEV
              • 29727_53_Lad
              • 29727_55_56_NIA
              • 29727_56_55_KYR
              • 29727_57_BEES
              • 29727_58_BELENI
              • 29727_59_BITR
              • 29727_60_PUPPO
              • 29727_61_BLAZ
              • 29727_62_BOUN
              • 29727_63_LAZ
              • 29727_64_TRAP
              • 29727_65_VREKAJ
              • 29727_66_KOTS
              • 29727_67_XIDO
              • 29727_68_69_NOTI
              • 29727_69_68_MITSO
              • 29727_70_TRIA
              • 29727_71_ZHU
              • 29727_72_LUN
              • 29727_73_TRA
              • 29727_74_BER
              • 29727_75_SAR
              • 29727_77_Kil
              • 29727_78_79_KYR
              • 29727_79_78_AKA
              • 29727_80_BOU
              • 29727_81_KAL
              • 29727_82_ROT
              • 29727_83_GUY
              • 29727_84_JAMES
              • 29727_85_GIROS
              • 29727_86_DREN
              • 29727_87_GIOU
              • 29727_88_89_PRE
              • 29727_89_88_KAT
              • 29727_90_LAM
              • 29727_91_SAL
              • 29727_92_LAZ
              • 29727_93_BAS
              • 29727_94_KYR
              • 29727_95_KAR
              • 29727_96_97_LANG
              • 29727_97_97a DOH
              • 29727_98_96_PAP
              • 29727_99_NICO
              • 29727_100_101_FA
              • 29727_100_98_STA
              • 29727_101_100_TSA
              • 29727_102_GK
              • 29727_103_STA
              • 29727_104_105_HLI
              • 29727_105_104_KOY
              • 29727_106_FAB
              • 29727_107_108_POU
              • 29727_108_109_KAL
              • 29727_109_110_PAN
              • 29727_110_107_SHE
              • 29727_111_LOL
              • 29727_112_XAI
              • 29727_113_114_ROGL
              • 29727_114_113_SCH
              • 29727_115_116_KAR
              • 29727_116_115_GAB
              • 29727_117_GRI
              • 29727_118_SUH
              • 29727_119_DOM
              • 29727_120_SOL
              • 29727_121_VDO
              • 29727_122_VDOA
              • 29727_123_EGO
              • 29727_124_LAF
              • 29727_124B_DiaxSin
              • 29727_125_DROU
                • 2o kommatipdf
                  • 29727_0_AProtKeim
                  • 29727_0_eisLIAMPH
                  • 29727_1_AGGEL
                  • 29727_1a_RIG
                  • 29727_2_KATS
                  • 29727_2a_RIGIN
                  • 29727_5_PLIAK
                  • 29727_6_7_RIGIN
                  • 29727_7_6_PREKA
                  • 29727_8_METAL
                  • 29727_9_LAMP
                  • 29727_10_GAMB
                  • 29727_11_Condi
                  • 29727_12_STAUR
                  • 29727_13_SERB
                  • 29727_14_BOLLEN
                  • 29727_15_RIG
                  • 29727_16_AUG
                  • 29727_17_KAPPA
                  • 29727_18_DEOU
                  • 29727_19_MORGAN
                  • 29727_20_SOT
                  • 29727_21_SOT
                  • 29727_22_23_BLAX
                  • 29727_23_22_PET
                  • 29727_24_25_SERR
                  • 29727_25_26_MOSCA
                  • 29727_26_27_SCHMID
                  • 29727_27_24_Hempel
                  • 29727_28_GREC
                  • 29727_29_STEF
                  • 29727_30_MPAX
                  • 29727_31_33_DAK
                  • 29727_32_31_KAR
                  • 29727_33_36_SARI
                  • 29727_34_32_HORST
                  • 29727_35_34_ALEX
                  • 29727_36_35_KAB
                  • 29727_37_LEON
                  • 29727_38_Giros
                  • 29727_39_TSIL
                  • 29727_40_TSA
                  • 29727_41_MPAI
                  • 29727_42_43_HEINZE
                  • 29727_43_42_Tekkoumlk
                  • 29727_44_45_Rogl
                  • 29727_45_44_FENN
                  • 29727_46_DOKS
                  • 29727_47_KOGLER
                  • 29727_48_Ferraz
                  • 29727_49_Levent
                  • 29727_50_TEKOC
                  • 29727_51_Władyka
                  • 29727_52_REGEV
                  • 29727_53_Lad
                  • 29727_55_56_NIA
                  • 29727_56_55_KYR
                  • 29727_57_BEES
                  • 29727_58_BELENI
                  • 29727_59_BITR
                  • 29727_60_PUPPO
                  • 29727_61_BLAZ
                  • 29727_62_BOUN
                  • 29727_63_LAZ
                  • 29727_64_TRAP
                  • 29727_65_VREKAJ
                  • 29727_66_KOTS
                  • 29727_67_XIDO
                  • 29727_68_69_NOTI
                  • 29727_69_68_MITSO
                  • 29727_70_TRIA
                  • 29727_71_ZHU
                  • 29727_72_LUN
                  • 29727_73_TRA
                  • 29727_74_BER
                  • 29727_75_SAR
                  • 29727_77_Kil
                  • 29727_78_79_KYR
                  • 29727_79_78_AKA
                  • 29727_80_BOU
                  • 29727_81_KAL
                  • 29727_82_ROT
                  • 29727_83_GUY
                  • 29727_84_JAMES
                  • 29727_85_GIROS
                  • 29727_86_DREN
                  • 29727_87_GIOU
                  • 29727_88_89_PRE
                  • 29727_89_88_KAT
                  • 29727_90_LAM
                  • 29727_91_SAL
                  • 29727_92_LAZ
                  • 29727_93_BAS
                  • 29727_94_KYR
                  • 29727_95_KAR
                  • 29727_96_97_LANG
                  • 29727_97_97a DOH
                  • 29727_98_96_PAP
                  • 29727_99_NICO
                  • 29727_100_101_FA
                  • 29727_100_98_STA
                  • 29727_101_100_TSA
                  • 29727_102_GK
                  • 29727_103_STA
                  • 29727_104_105_HLI
                  • 29727_105_104_KOY
                  • 29727_106_FAB
                  • 29727_107_108_POU
                  • 29727_108_109_KAL
                  • 29727_109_110_PAN
                  • 29727_110_107_SHE
                  • 29727_111_LOL
                  • 29727_112_XAI
                  • 29727_113_114_ROGL
                  • 29727_114_113_SCH
                  • 29727_115_116_KAR
                  • 29727_116_115_GAB
                  • 29727_117_GRI
                  • 29727_118_SUH
                  • 29727_119_DOM
                  • 29727_120_SOL
                  • 29727_121_VDO
                  • 29727_122_VDOA
                  • 29727_123_EGO
                  • 29727_124_LAF
                  • 29727_124B_DiaxSin
                  • 29727_125_DROU
                    • PINAKES_Apdf
                      • 29727_0_Protos_Pinakon
                      • 29727_0eisLIAMPH_pin
                      • 29727_1_AGG_pin
                      • 29727_2_KATSAD_pin
                      • 29727_5_PLIAK_pin
                      • 29727_6_PREKA_pin
                      • 29727_10_GAMB_pin
                      • 29727_12_STAUR_pin
                      • 29727_13_SEPM_pin
                      • 29727_14_BOLLEN_pin
                      • 29727_17_KAPPA_pin
                      • 29727_18_DEOUD_pin
                      • 29727_25_SERRIpin
                      • 29727_26_PUPPO_pin
                      • 29727_27_SCHMID_pin
                      • 29727_29_STEF_pin
                      • 29727_30_MPAXL_pin
                      • 29727_31_KAR_pin
                      • 29727_32_HORST_pin
                      • 29727_34_ALEX_pin
                      • 29727_35_KABB_pin
                      • 29727_37_LEONpin
                      • 29727_39_TSIL_pin
                      • 29727_40_TSA_pin
                      • 29727_41_MPAI_pin
                      • 29727_43_HEINZE_pin
                      • 29727_44_FENN_pin
                      • 29727_46_DOCS_pin
                      • 29727_47_KOGLERpin
                      • 29727_50_TEKOCAKpin
                      • 29727_56_NIARpin
                      • 29727_60_PUPPOpin
                      • 29727_63_LAZApin
                      • 29727_65_VREKAJpin
                      • 29727_66_KOTpin
                      • 29727_67_XIDpin
                      • 29727_68_MHTSpin
                      • 29727_70_TRIANpin
                      • 29727_73_TRAKpin
                      • 29727_74_BERETIpin
                      • 29727_79_KYRpin
                      • 29727_82_ROTROFFpin
                      • 29727_85_GIROSpin
                      • 29727_87_GOUNpin
                      • 29727_89_PREKpin
                      • 29727_93_BASILpin
                      • 29727_94_KYRpin
                      • 29727_95_KARpin
                      • 29727_99_NICOpin
                      • 29727_101_FAKpin
                      • 29727_102_GIZpin
                      • 29727_103_STAI_pin
                      • 29727_108_POYLpin
                      • 29727_109_KALpin
                      • 29727_110_PANpin
                      • 29727_111_LOLpin
                      • 29727_112_XAIRpin
                      • 29727_113_SCHAUERpin
                      • 29727_116_KARpin
                      • 29727_118_SUHALpin
                      • 29727_121_VDOVpin
                      • 29727_124_LAFLIpin
                        • PINAKES_Bpdf
                          • 29727_0_Protos_Pinakon
                          • 29727_0eisLIAMPH_pin
                          • 29727_1_AGG_pin
                          • 29727_2_KATSAD_pin
                          • 29727_5_PLIAK_pin
                          • 29727_6_PREKA_pin
                          • 29727_10_GAMB_pin
                          • 29727_12_STAUR_pin
                          • 29727_13_SEPM_pin
                          • 29727_14_BOLLEN_pin
                          • 29727_17_KAPPA_pin
                          • 29727_18_DEOUD_pin
                          • 29727_25_SERRIpin
                          • 29727_26_PUPPO_pin
                          • 29727_27_SCHMID_pin
                          • 29727_29_STEF_pin
                          • 29727_30_MPAXL_pin
                          • 29727_31_KAR_pin
                          • 29727_32_HORST_pin
                          • 29727_34_ALEX_pin
                          • 29727_35_KABB_pin
                          • 29727_37_LEONpin
                          • 29727_39_TSIL_pin
                          • 29727_40_TSA_pin
                          • 29727_41_MPAI_pin
                          • 29727_43_HEINZE_pin
                          • 29727_44_FENN_pin
                          • 29727_46_DOCS_pin
                          • 29727_47_KOGLERpin
                          • 29727_50_TEKOCAKpin
                          • 29727_56_NIARpin
                          • 29727_60_PUPPOpin
                          • 29727_63_LAZApin
                          • 29727_65_VREKAJpin
                          • 29727_66_KOTpin
                          • 29727_67_XIDpin
                          • 29727_68_MHTSpin
                          • 29727_70_TRIANpin
                          • 29727_73_TRAKpin
                          • 29727_74_BERETIpin
                          • 29727_79_KYRpin
                          • 29727_82_ROTROFFpin
                          • 29727_85_GIROSpin
                          • 29727_87_GOUNpin
                          • 29727_89_PREKpin
                          • 29727_93_BASILpin
                          • 29727_94_KYRpin
                          • 29727_95_KARpin
                          • 29727_99_NICOpin
                          • 29727_101_FAKpin
                          • 29727_102_GIZpin
                          • 29727_103_STAI_pin
                          • 29727_108_POYLpin
                          • 29727_109_KALpin
                          • 29727_110_PANpin
                          • 29727_111_LOLpin
                          • 29727_112_XAIRpin
                          • 29727_113_SCHAUERpin
                          • 29727_116_KARpin
                          • 29727_118_SUHALpin
                          • 29727_121_VDOVpin
                          • 29727_124_LAFLIpin

18

ΕλλΚερ Μακεδονίας Ελληνιστική κεραμική από τη Μακεδονία Hellenistic Pottery from Macedonia Θεσσαλονίκη 1991

ΕλλΚερ Πελοποννήσου Ελληνιστική κεραμική από την Πελοπόννησο Αίγιο 2005Ephesos IX V Mitsopoulos-Leon Die Basilika am Staatsmarkt in Ephesos Kleinfunde 1 Keramik

hellenistischer und roumlmischer Zeit Forschungen in Ephesos IX iiii Wien 1991Eretria II IR Metzger Die hellenistische Keramik in Eretria Eretria Ausgrabungen und Forschungen

II Berne 1969 Eretria IX K Gex Rotfigurige und weissgrundige Keramik Eretria Ausgrabungen und Forschungen IX

Lausanne 1993Ζ΄ΕλλΚερ Ζ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Eλληνιστική Kεραμική Αίγιο 4-9 Απριλίου 2005

Αθήνα 2011Θέμελης - Τουράτσογλου Π Γ Θέμελης - ΓΠ Τουράτσογλου Οι τάφοι του Δερβενίου Αθήνα 1997 Τάφοι Δερβενίου Θέματα Ελληνιστικής Θέματα Ελληνιστικής Κεραμικής στην Αρχαία Μακεδονία Topics on Hellenistic Κεραμικής Pottery in Ancient Macedonia Αθήνα 2012Georgiadou Totenkult und A Georgiadou Totenkult und elische Grabkeramik spaumltklassischer und hellenistscher Zeit elische Grabkeramik Thessaloniki 2005Gortina I A di Vita (επιμ) Gortina I Monografie della Scuola Archeologica Italiana di Atene e delle

Missioni Italiene in Oriente III Roma 1988Hayes 1985 JW Hayes Sigillate Orientali Enciclopedia dellrsquoArte Antica classica e orientale Atlante

delle forme ceramiche II Ceramica fine romana nel Bacino Meditteraneo (tardo ellenismo e primo impero) Roma 1985 1-96

Kabirion III U Heimberg Die Keramik des Kabirions Das Kabirenheiligtum bei Theben III 1982Καλτσάς 1983 Ν Καλτσάς Από τα ελληνιστικά νεκροταφεία της Πύλου ΑΔ 38 (1983) Μελέτες 1-77Kerameikos ΙΧ U Knigge Der Suumldhuumlgel Kerameikos ΙΧ Berlin 1976Kerameikos XI J Scheibler Griechische Lampen Kerameikos XI Berlin 1976Labraunda I P Hellstroumlm Pottery of Classical and Later Date Terracotta Lamps and Glass Labraunda II

1 Lund 1965Meacutedeacuteon V C Vatin - P Bruneau - C Rolley - T Hackens Tombes helleacutenistiques objets de meacutetal monnaies

Meacutedeacuteon de Phocide V Paris 1976Milet V1 AU Kossatz Funde aus Milet 1 Die megarischen Becher Milet V1 Berlin 1990Morel 1981 J-P Morel Ceacuteramique campanienne Les formes BEFAR 244 Roma 1981 19942Olynthus V DM Robinson Excavations at Olynthus Mosaics Vases and Lamps of Olynthus found in 1928

and 1931 Olynthus V Baltimore 1933Olynthus XIII DM Robinson Vases found in 1934 and 1938 Olynthus XIII Baltimore 1950Paphos III JW Hayes The Hellenistic and Roman Pottery Paphos III Nicosia 1991PergForsch 2 J Schaumlfer Hellenistische Keramik aus Pergamon Pergamenische Forschungen 2 Berlin 1968PergForsch 6 C Meyer-Schlichtmann Die Pergamenische sigillata aus der Stadtgrabung von Pergamon

Mitte 2 Jh v Chr - Mitte 2 Jh n Chr Pergamenische Forschungen 6 Berlin 1988Samaria-Sebaste III JC Crowfoot - GM Crowfoot - KM Kenyon Samaria-Sebaste Reports of the Work of the

Joint Expedition in 1931-1933 and of the British Expedition in 1935 No3 - The Objects from Samaria London 1957

ΣΤ΄ΕλλΚερ ΣΤ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική Βόλος 1-23 Απριλίου 2000 Αθήνα 2004

Stobi V Anderson-Stojanović Stobi The Hellenistic and Roman Pottery Princeton 1992Tarsus I H Goldman (εκδ) Excavations at Gozlu Kule Tarsus Vol I The Hellenistic and Roman

Periods Princeton 1950Thompson 1934 HA Thompson Two Centuries of Hellenistic Pottery Hesperia 3 (1934) 316-480 (reprinted in

HA Thompson - DB Thompson - S Rotroff Hellenistic Pottery and Terracottas Princeton 1987)UM LH Sackett (εκδ) Knossos From Greek City to Roman Colony Excavations at the Unexplored

Mansion II BSA Suppl 21 1992

661

Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα

Γιάννης Χαιρετάκης

Εισαγωγή

Τὴν δὲ νῦν [πόλιν] ἐν κόλπῳ κειμένην ἐπὶ χερρονησοειδοῦς τόπου συνάπτοντος πρὸς τὴν Ἀττικήν Με αυτά τα λόγια προσδιορίζει ο Στράβωνας (Γεωγρ ΙΧ 19) τη θέση της αρχαίας πόλης η οποία ταυτίζεται με το σημερινό οικισμό του Αμπελακίου Η πόλη με εύφορη γη και προστατευμένο λιμάνι1 ορίζεται στα βόρεια από τη χερσό-νησο της Πούντας και στα νότια από τη χερσόνησο της Κυνόσουρας Λίγα όστρακα μαρτυρούν εγκατάσταση στο Αμπελάκι ήδη από τα προϊστορικά χρόνια2 ενώ η ακμή του οικισμού τοποθετείται γύρω στο 570 πΧ μετά δηλαδή από την επιτυχή προσάρτηση της Σαλαμίνας στην Αθήνα (Πλούτ Σόλων Χ) Τις τελευταίες δεκαετίες ανασκαφές σωστικού χαρακτήρα έχουν δώσει σημαντικές πληροφορίες για την οργάνωση του οικισμού και την τοπογραφία της πόλης Κατά την ελληνιστική περίοδο οι οικίες καταλαμβάνουν τη νότια κλιτύ της χερσονήσου της Πούντας ενώ εργαστηριακού χαρακτήρα δομές τοποθετούνται στο δυτικότερο τμήμα της πόλης σε επαφή με το δυτικό σκέλος των τειχών3 Δημόσια κτίσματα τα οποία είδε ο Παυσανίας ( 5 και 1) δεν έχουν εντο 5 και 1) δεν έχουν εντο 5 και 1) δεν έχουν εντο-πιστεί και θα πρέπει να αναζητηθούν στο καταβυθισμένο σήμερα τμήμα του οικισμού ενώ ιερό της Βενδίδος σε προϋπάρχουσα μάλλον θέση ιερού της Αρτέμιδος τοποθετείται στην κορυφή της χερσονήσου της Πούντας4

Το ιστορικό πλαίσιο (3187-μέσα 3ου αι πΧ)

Το 187 πΧ ο Κάσσανδρος ύστερα από laquoπροδοσίαraquo των Σαλαμινίων προς τους Αθηναίους (Παυσ Ι 52) κυριεύει τη Σαλαμίνα και εγκαθιστά φρουρά η οποία παραμένει έως το 07 πΧ οπότε και ο Δη-

Θερμές ευχαριστίες οφείλω στην Δρ Ι Δεκουλάκου Επίτιμη Διευθύντρια Αρχαιοτήτων για την άδεια μελέτης του κεραμικού υλικού που προέρχεται από τις ανασκαφές που διενήργησε στη Σαλαμίνα Επίσης στον Π Δεδεβέση για τη συ-ντήρηση των λίθινων και κεραμικών ευρημάτων καθώς και στην Ά Κάττουλα υπεύθυνη αρχαιολόγο Σαλαμίνας και το προσωπικό του Μουσείου Σαλαμίνας για κάθε διευκόλυνση στη μελέτη του υλικού Η συντήρηση της κεραμικής χρημα-τοδοτήθηκε από το ίδρυμα Ψύχα και το Mediterranean Archaeological Trust UK

1 Σκύλαξ Περίπλους 57 κατὰ τοῦτό ἐστι Σαλαμὶς νῆσος καὶ πόλις καὶ λιμήν2 MG Taylor Salamis and the Salaminioi The Ηistory of an Unofficial Athenian Demos JC Gieben Amsterdam 1997 110 σημ

14 Γ Χαιρετάκης Το οικόπεδο Ζούγρη στο Αμπελάκι Σαλαμίνας στρωματογραφία και χρονολόγηση Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 5 2011 2527

3 Ι Δεκουλάκου Ανασκαφές στη Σαλαμίνα 19852007 Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 2 2008 12

4 Όπ

662

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

μήτριος ο Πολιορκητής την προσφέρει ως δώρο στους Αθηναίους Ο Δημήτριος επανέρχεται το 295 πΧ για να την κυριεύσει και να τοποθετήσει μακεδονική φρουρά η οποία παραμένει πιθανότατα έως και το 229 πΧ οπότε και το νησί laquoεπανενώνεταιraquo με την Αθή-να μετά την επιτυχή προέλαση του Άρατου αρχηγού της Αχαϊκής Συμπολιτείας (Πλούτ Άρατος 24) Κατά τη διάρκεια του Χρεμω-νίδειου πολέμου (2721 πΧ) η Σαλαμίνα αποτελεί βάση για τον Αντίγονο Γονατά όχι χωρίς επιπτώσεις όπως πληροφορούμαστε από γεγονότα της επόμενης περιόδου Γύρω στο 252 πΧ ο Αλέξαν-δρος γιος του Κρατερού διοικητής της Κορίνθου και της Εύβοι-ας εξεγείρεται ενάντια στον Αντίγονο Γονατά Ο Ηράκλειτος του Ασκληπιάδου ο διοικητής της μακεδονικής φρουράς που έχει ορί-σει ο Αντίγονος Γονατάς στον Πειραιά και μάλλον και στη Σαλαμί-να αναλαμβάνει την επισκευή των τειχών της πόλης (IG 2 1225) για να προετοιμαστεί προφανώς για τον πόλεμο ενάντια στον Αλέξαν-δρο Αυτό το γεγονός μας πληροφορεί έμμεσα ότι τα τείχη ή μέρος αυτών είχαν καταστραφεί παλαιότερα προφανώς την περίοδο του Χρεμωνίδειου πολέμου χωρίς να μπορεί να αποκλειστεί και άλλη καταστροφή σε τμήμα της πόλης ή του νησιού

Ανασκαφικά δεδομένα Tο οικόπεδο Zούγρη

Στη νότια κλιτύ της χερσονήσου της Πούντας5 στη συμβολή των οδών Τεύκρου και Ευρυσάκη ανασκάφηκε το οικόπεδο Ζούγρη έκτασης περίπου 15 στρέμματος6 (εικ 1) Η πρώτη ανθρώπινη παρουσία στην περιοχή που ερευνήθηκε ανάγεται στους μυκηναϊκούς χρόνους αν και δεν έχουν βρεθεί σταθερά κατάλοιπα αυτής της περιόδου7 Κατά τον ο και τον 5ο αι πΧ δημιουργούνται μικρές δομές εργαστηρια-κού και αποθηκευτικού χαρακτήρα ενώ από τα μέσα του 5ου και έως και το 2ο αι πΧ κατασκευάζονται οικίες οι οποίες εγκαταλείπονται στις αρχές του 1ου αι πΧ Η κατωφέρεια του εδάφους προς τον όρμο του Αμπελακίου επέβαλε την ανδηρωτή διάταξη των οικιών οι οποί-ες ανοικοδομούνται προσθετικά από Ν προς Β Τα όστρακα παλαιο-

5 Για τη θέση και τις ανασκαφές βλ Ι Δεκουλάκου Ανασκαφικές έρευνες στην Σαλαμίνα στο Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου (επιμ) Αργοσαρωνικός Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αργοσαρωνι-κού Πόρος 26-29 Ιουνίου 1998 τόμ Β´ Αθήνα 200 2944 και Ι Δεκουλάκου Σωστικές ανασκαφικές έρευνες στην Σα-λαμίνα προφορική ανακοίνωση στο laquoΒacute Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Το έργο μιας δεκαετίας 1994200 1820 Δεκεμβρίου 200raquo Ι Δεκουλάκου όπ (υποσημ )

6 Τα σχέδια των εικόνων 1 και 2 έχουν γίνει από τους Ε Τόλια Ν Μαστρονικόλα Γ Ορεστίδη και τον γράφοντα 7 Γ Χαιρετάκης όπ (υποσημ 2)

Εικ 1 Κάτοψη της ανασκαφής στο οικόπεδο Ζούγρη Με βέλος δηλώνεται η θέση του απορριμματικού αποθέτη

663

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

χριστιανικών βυζαντινών και μεταβυζαντινών χρό-νων που περισυνελέγησαν μαρτυρούν χρήσεις του χώρου και αυτές τις περιόδους

Στα μέσα του ου αι πΧ γίνεται ένας εκτεταμέ-νος καθαρισμός της περιοχής όπως μαρτυρά απορ-ριμματικός αποθέτης8 που ερευνήθηκε στο ανασκα-φικό τετράγωνο 0 (εικ 2) Η απορριμματική αυτή πρακτική αποτελεί μέρος μιας οργανωμένης και γε-νικότερης εκκαθάρισης της περιοχής για τη δημι-ουργία ανδήρων και την κατασκευή οικιών κάτω από ένα νέο πολεοδομικό σχεδιασμό Η τελευταία χρονολογικά κεραμική του αποθέτη ανήκει στο βacute τέταρτο του ου αι πΧ αλλά δεν μπορεί να προσ-διοριστεί με ακρίβεια πότε έγινε η εκκαθάριση της περιοχής και η επακόλουθη απόρριψη αν έγινε δη-λαδή μετά το 21 πΧ ή αργότερα και πότε η ανοι-κοδόμηση της νέας οικίας αμέσως μετά την απορ-ριμματική πρακτική ή αργότερα Είναι σημαντικό να ειπωθεί ότι στο υλικό του αποθέτη δεν υπάρχουν ίχνη που να δηλώνουν κάποια βίαιη καταστροφή Επίσης η ανοικοδόμηση νέων οικιών στα μέσα του ου αι πΧ που συνοδεύεται και από τη δημιουργία δρόμου πλ 550 μ στο μέσον περίπου του οικοπέ-δου αποτελεί ένδειξη για την ανάγκη στέγασης μεγαλύτερου αριθμού κατοίκων στην πόλη ίσως υπό το φόβο νέων απειλών

Η κεραμική

Η κεραμική που παρουσιάζεται εδώ προέρχεται από τον απορριμματικό αποθέτη9 (Πίν 220β δη 221α δστ) και από τα υποστρώματα των οικιών (Πίν 220α γ 221βγ στ12) στα οποία συγκεντρώθηκε κε-ραμική ως γέμισμα για τη δημιουργία των ανδήρων Στην πλειονότητά της είναι εισηγμένη από την Αθή-να και σε λίγες μόνο περιπτώσεις μπορούμε να διακρίνουμε μη αττική κεραμική ενώ δεν αναγνωρίζε-ται τοπική παραγωγή

Στη μελαμβαφή κεραμική ξεχωρίζουν οι τριφυλλόστομες οινοχόες οι οποίες δεν παρουσιάζουν με-γάλη διαφοροποίηση στην τομή τους έχουν δακτυλιόσχημη βάση σιγμοειδές σώμα και ψηλό λαιμό Συ-

8 Ο αποθέτης είναι διανοιγμένος στο βραχώδες πέτρωμα της Πούντας και έχει σχήμα ανεστραμμένου κώνου Στον άξονα ΒΝ έχει διάμετρο 180 μ ενώ στον άξονα ΑΔ ερευνήθηκε για 2 μ καθώς πάνω σε αυτόν ιδρύθηκε τοίχος με-ταγενέστερης οικίας

9 Ο αποθέτης περιείχε όστρακα αγγείων θαλασσινά όστρεα και λίγα λιθάρια μικρού και μεσαίου μεγέθους Οικοδομι-κό υλικό πέρα από λίγα τμήματα βοτσαλωτών δαπέδων δεν υπήρχε στο γέμισμά του Περιείχε κολουροκωνικές και πυ-ραμιδόσχημες αγνύθες τμήματα κεραμίδων λακωνικού τύπου λίγα οστά ζώων ένα λίθινο αλάβαστρο και μάζες σκωρί-ας Η απόρριψη ήταν ενιαία και δεν παρατηρήθηκε χρονική αλληλουχία στην απόρριψη των στρωμάτων Λίγα όστρακα λύχνου και μελαμβαφών πελικών τοποθετούνται χρονικά στον 5ο αι πΧ ενώ μικρή είναι και η ποσότητα ερυθρόμορ-φων και άλλων αγγείων του α΄ μισού και γ΄ τετάρτου του 4ου αι πΧ Η πλειονότητα της κεραμικής ανήκει στο τελευταίο τέταρτο του 4ουα΄ τέταρτο του ου αι πΧ Μικρότερη είναι επίσης η ποσότητα κεραμικής του β´ τετάρτου του ου αι πΧ Για μια πρώτη παρουσίαση βλ Γ Χαιρετάκης Ο αποθέτης του οικοπέδου Ζούγρη στο Αμπελάκι Σαλαμίνας πρώτα στοιχεία από τη μελέτη της κεραμικής Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 4 2010 1821

Εικ 2 Οικόπεδο Ζούγρη ανασκαφικό τετράγωνο 0 Κάτοψη του απορριμματικού αποθέτη

664

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

χνά είναι ακόσμητες10 (Πίν 220α) ενώ κάποτε φέρουν διακόσμηση με επίθετο λευκό χρώμα όπου στε-φάνια με φύλλα κισσού (Πίν 220β) ή μυρτιάς περιτρέχουν το λαιμό

Οι κάνθαροι κλασικού τύπου αποτελούν την πολυπληθέστερη ομάδα κεραμικής από τον αποθέτη και από τα υπόλοιπα στρώματα αυτής της περιόδου από αυτούς με απλό χείλος11 (Πίν 220γ) έως αυ-τούς με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo στο λαιμό12 (Πίν 220δ) συχνά με χείλος φτιαγ-μένο σε μήτρα Ενδιαφέρον παρουσιάζει η επιγραφή ΗΔ στη βάση κανθάρου του τελευταίου τετάρτου του 4ου αι πΧ13 (Πίν 220ε) η οποία αν δεν σχετίζεται με τον κάτοχο του αγγείου μπορεί να διαβαστεί ως το επίθετο ἡδύς αναφερόμενη στο κρασί που θα περιείχε ἡδύς οἶνος14 Αντίθετα οι κάνθαροι ελλη-νιστικού τύπου είναι συγκριτικά λιγότεροι Άλλα αγγεία πόσεως είναι οι σκύφοι αττικού και κορινθια-κού τύπου όπως τμήμα του σώματος και του χείλους με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύ-οςraquo όπου παριστάνονται στάχυα ανάμεσα σε κλαδιά με αντίρροπα αγκιστροειδή φύλλα των αρχών του ου αι πΧ15 (Πίν 220στ)

Στα μικρά ανοικτά αγγεία τη δεύτερη πολυπληθέστερη ομάδα αποτελούν οι φιάλες και τα φιαλίδια με δακτυλιόσχημη βάση και με έσω ή έξω νεύον χείλος16 (Πίν 220ζη) Συχνά στο εσωτερικό γύρω από τον πυθμένα φέρουν εμπίεστα ανθέμια που περιβάλλονται από δακτύλιο με στικτή διακόσμηση (rouletting) Την εικόνα συμπληρώνουν πινάκια και ιχθυοπινάκια Το σχεδόν πλήρες ιχθυοπινάκιο από τον αποθέτη (Πίν 221α) έχει δακτυλιόσχημη βάση ενώ δύο εδαφόχρωμες ταινίες υπάρχουν γύρω από το ημισφαιρι-κό κοίλωμα στον πυθμένα και στην περιφέρεια17

Στην υπόλοιπη κεραμική περιλαμβάνονται πυξίδες μυροδοχεία λήκυθοι λύχνοι σκεύη τελετουργικών πυρών κά Κάλυμμα πυξίδας (Πίν 221β) του τύπου Β της Αθηναϊκής Αγοράς18 έχει κυλινδρικό τοίχω-μα και κωνικό θόλο με πλατύ περίγυρο Ο περίγυρος διαχωρίζεται από το θόλο με εδαφόχρωμη ταινία ενώ ανάλογη ταινία διαχωρίζει το θόλο από χαμηλό έξαρμα στην κορυφή του Στη στεφάνη της θολω-τής επιφάνειας υπάρχει διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo με περιδέραιο από λογχόσχημα φύλλα από επίθετο αραιωμένο πηλό Ανάλογα καλύμματα προέρχονται από τάφο στο Αμπελάκι όπου το περιδέραιο από λογχόσχημα φύλλα εναλλάσσεται με περιδέραιο από προβασκάνια19 Το μελαμβαφές μυροδοχείο (Πίν 221γ) με χαμηλή δισκοειδή βάση ατρακτόσχημο σώμα και κοντό λαιμό που καταλή-γει σε πλατύ λοξότμητο χείλος φέρει δύο εδαφόχρωμες ταινίες στον ώμο20 Από τους λύχνους της περι-όδου αυτής από τον αποθέτη ένας ανήκει στον τύπο 2 D της Αθηναϊκής Αγοράς21 ένας στον τύπο 27 Α και οι υπόλοιποι στον τύπο 25 (25 Α 25 Β 25 Β rie 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το διrie 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το διrie) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι-

10 Agora XXX εικ 4 αριθ 47 πίν 4 11 Όπ εικ 4 αριθ 118 πίν 2 12 Όπ εικ 5 αριθ 2425 πίν 13 Όπ εικ 4 αριθ 810 πίν 1 14 Σε βάση κύλικας τύπου bolal του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμbolal του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμ του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμ-

ματα WK Kovacovic Die Eckterrasse an der Graumlberstrasse des Kerameikos Kerameikos XV Berlin 1990 1 αριθ S9 Σε βάση κανθάρου του β´ μισού του 4ου αι πΧ στην Ολβία αναγράφονται τα τρία πρώτα γράμματα AS Rujaeva ldquoGraffitirdquo στο NA Lejunkaja P G Bilde JM Hoslashjte VV Kraivina SD Kryžickij (επιμ) The Lower City of Olbia (Sector NGS) in the 6th Century BC to the 4th Century AD Vol 12 Aarhus Univerity Press 2010 508 αριθ S45 Ενιαία λέξη ἡδύοινος αναγράφε-ται στο σώμα κανθάρων από την Κόρινθο Corinth V αριθ 454 και 512

15 Agora XXX εικ 12 αριθ 155 πίν 15 Σ Ελευθεράτου (επιμ) Το Μουσείο και η ανασκαφή Ευρήματα από τον χώρο ανέγερσης του Νέου Μουσείου Ακρόπολης Οργανισμός Ανέγερσης Νέου Μουσείου Ακρόπολης Αθήνα 200 αριθ 121

16 Πίν 220ζ Agora XXX εικ 5 αριθ 1055105 πίν 78 Πίν 220η1 Agora XXX εικ 2 αριθ 980 Πίν 220η2 Agora XXX εικ 59 αριθ 89871 πίν 72

17 Agora XXX εικ 50 αριθ 710711 πίν 18 Όπ 18919019 ΜΙ Πωλογιώργη Χάλκινα κάτοπτρα από τη Σαλαμίνα ΑΕ 14 (2007) 171920 Agora XXX εικ 72 αριθ 11 πίν 85 21 Agora V

5

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

άστημα από το β´ μισό του 4ου έως το α΄ μισό του ου αι πΧ Στα τελετουργικά σκεύη περιλαμβάνονται μικκύλα φιαλίδια και λεκανίδες χαρακτηριστικά αγγεία των τελετουργικών πυρών έθιμο το οποίο έχει αναγνωριστεί και στη Σαλαμίνα22

Η άβαφη κεραμική περιλαμβάνει φιάλες λεκάνες και λεκανίδες με προχοές και πλαστικές διαμορφώ-σεις οινοχόες κάποιες με μελανόγραφη διακόσμηση23 κά Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι επι-τραπέζιοι αμφορείς με ωοειδές σώμα έξω νεύον χείλος και λαβές που ξεκινούν από πλαστικό δακτύ-λιο που περιτρέχει το λαιμό (Πίν 221δε) χαρακτηριστικό που τις εντάσσει στον Τύπο 2 της Αθηναϊκής Αγοράς24 Η σχεδόν ωοειδής τομή του σώματος δεν αλλάζει σε όλο τον ο αι πΧ όπως διαπιστώνου-με από ακέραια παραδείγματα στη Σαλαμίνα και την Αθήνα και το ύψος τους κυμαίνεται ανάμεσα στα 020 με 04 μ Σε τάφους στα Μέγαρα25 έχουν βρεθεί και μικρότερου μεγέθους αμφορείς όπου το ύψος τους κυμαίνεται από 011 έως 022 μ Το χρώμα του πηλού στα περισσότερα δείγματα της Σαλαμίνας είναι ανοικτό καστανό (25Y7 ale brown) συχνά με πολλές ασβεστολιθικές προσμείξεις (Πίν 221δ) ενώ μόλις ένα δείγμα φαίνεται να είναι προϊόν αττικού εργαστηρίου με ερυθρωπό πηλό (5YR5 yellowih red) και λιγότερες προσμείξεις (Πίν 221ε) Κατά τη Rotroff26 ο τόπος παραγωγής της μη αττικής ομάδας θα πρέ-πει να αναζητηθεί κάπου ανάμεσα σε Κόρινθο και Θήβα Η αναγνώριση του αμφορέα αυτού στη Σαλα-μίνα και σε διαφορετικά σύνολα κεραμικής που δεν θα συζητηθούν εδώ δηλώνει τη σαφή του παρου-σία στον Σαρωνικό27 Επιπλέον η εύρεση και των δύο αμφορέων που συζητήθηκαν (Πίν 221δε) στον αποθέτη του οικοπέδου Ζούγρη είναι ενδεικτική της ταυτόχρονης εισαγωγής τους στο νησί τόσο δηλα-δή από το βασικό κέντρο παραγωγής όσο και από την Αθήνα Με αφορμή έναν αμφορέα πιθανώς από την Πάρο η Rotroff28 υποθέτει με μεγάλη επιφύλαξη ως περιεχόμενο μέλι ή ξύδι Αν δεχθούμε ότι οι αμ-φορείς αυτοί εισάγονταν στη Σαλαμίνα για το περιεχόμενό τους και όχι ως κεραμικό είδος ιδίως σε μια περιοχή που δεν είχε κεραμική παραγωγή τότε το μέλι θα πρέπει να αποκλειστεί ως είδος που θα εισα-γόταν στη Σαλαμίνα καθώς η μελισσοτροφία ήταν μια από τις βασικές ασχολίες των κατοίκων της29 και θα ήταν μάλλον απίθανη η ανάγκη εισαγωγής μελιού από άλλο μέρος Η παρουσία μικρών αμφορέων στους τάφους των Μεγάρων ίσως να δηλώνει πράγματι διαφορετικό περιεχόμενο ανάλογα με το μέγεθός τους και τη χρήση για την οποία προορίζονταν Η χρησιμοποίησή τους για μεταφορά ήκαι αποθήκευ-ση κρασιού ή νερού στο οικιακού χαρακτήρα περιβάλλον της Σαλαμίνας θα πρέπει να θεωρείται βέβαιη

Τις εμπορικές σχέσεις επιβεβαιώνουν και οι εμπορικοί αμφορείς από τη Θάσο τη Ρόδο την Κόρινθο και άλλα κέντρα του Αιγαίου Η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμφορέα (Πίν 221στ1)

ΘΑΣΙΩΝτριποδική φιάλη ()

ΠΥΘΙΩΝ

22 Π Δεδεβέσης Εργασίες συντήρησης κεραμικής από το Αμπελάκι Σαλαμίνας Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 4 2010 22 εικ 1 Για το έθιμο βλ Agora XXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρXXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ-γικές πυρές από την ανασκαφή για το laquoΜετρόraquo στο laquoΟικόπεδο Μακρυγιάννηraquo ΑΔ 5152 (1991997) Μελέτες 99118

23 Γ Χαιρετάκης όπ (υποσημ 9) εικ 5 όπου εξαιτίας τυπογραφικού λάθους η χρονολόγηση θα πρέπει να διορθωθεί σε laquoβ´ μισό 4ουα τέταρτο ου αι πΧraquo

24 Agora XXXΙΙΙ 88725 Τα δείγματα από τα Μέγαρα μου γνωστοποίησε ο Π Ζορίδης επί πολλά έτη υπεύθυνος αρχαιολόγος Μεγάρων τον

οποίο και ευχαριστώ θερμά 26 Agora XXXΙΙΙ 827 Ένα πιθανό δείγμα προέρχεται και από την Τροιζήνα βλ Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου Νέα ευρήματα από την

Αρχαία Τροιζήνα στο Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου (επιμ) Αργοσαρωνικός Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Ιστο-ρίας και Αρχαιολογίας του Αργοσαρωνικού Πόρος 26-29 Ιουνίου 1998 τόμ Β´ Αθήνα 200 141 εικ 7 όπου ανάμεσα σε εμπορικούς αμφορείς διακρίνεται τμήμα επιτραπέζιου αμφορέα του τύπου που σχολιάζουμε

28 Agora XXXΙΙΙ 87 29 Μεγάλος αριθμός κυψελών έχει βρεθεί σε όλες τις θέσεις του νησιού κλασικών και ελληνιστικών χρόνων Ο Ευριπίδης

(Τρωάδες 798799) αναφέρει τη Σαλαμίνα ως μελισσοτρόφον

666

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

αναγράφει ως επώνυμο άρχοντα τον Πυθίωνα V βάσει των χαρακτηριστικών του σφραγίσματος0 που τοποθετείται χρονικά γύρω στο 289 πΧ σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες προτάσεις του Garlan31 Η εν-σφράγιστη λαβή ροδιακού αμφορέα (Πίν 221στ2)

ΕΠ ΙΕΡΕΩΣ ΛΥΣ

ΑΝΔΡΟΥμε την αναγραφή του επώνυμου ιερέα του θεού Ηλίου Λυσάνδρου χρονολογείται λίγο μετά το 22 πΧ32 Στην ενσφράγιστη λαβή αμφορέα κορινθιακού τύπου Β που χρονολογείται στις αρχές του ου αι πΧ μικρός αμφορέας εγγράφεται μέσα σε Α (Πίν 221στ)33

Επίλογος - η υπόλοιπη Σαλαμίνα

Το οικόπεδο Ζούγρη στο Αμπελάκι της Σαλαμίνας προσφέρει τα περισσότερα έως τώρα στοιχεία για την κεραμική της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου στο νησί και δίνει πολύτιμες πληροφορίες για συγκριτικές παρατηρήσεις με το ανάλογο υλικό από την Αθήνα Είναι σαφής ο κοινός ορίζοντας ανάμεσα σε Σαλα-μίνα και Αθήνα γεγονός που επιβεβαιώνεται πλέον όχι μόνο σε ιστορικό επίπεδο Η εισαγωγή αγγείων ήταν επιβεβλημένη εξαιτίας της απουσίας τοπικής κεραμικής παραγωγής Διαπιστώνεται αποκλειστική εισαγωγή αττικών μελαμβαφών αγγείων ενώ όσον αφορά στην άβαφη κεραμική το πλαίσιο αγοράς επε-κτείνεται στην ευρύτερη περιοχή της Σαλαμίνας προς B και Δ Ωστόσο η Σαλαμίνα όπως συμπεραίνει κανείς από τους εμπορικούς αμφορείς που εισάγονταν δεν ήταν αποκομμένη από τον υπόλοιπο κόσμο και η σχεδόν αποκλειστική εισαγωγή αττικών αγγείων θα πρέπει να θεωρηθεί laquoφυσικήraquo επιλογή ή laquoανα-γκαστικόraquo επακόλουθο εξαιτίας της ιδιαίτερης σχέσης Αθηναίων και Σαλαμινίων Οι μελετητές34 έχουν εκφράσει κατά καιρούς διάφορες ερμηνείες κατά πόσον οι Σαλαμίνιοι των ιστορικών χρόνων είναι από-γονοι των πρώτων κατοίκων του νησιού αν είναι Αθηναίοι κληρούχοι αν είναι Σαλαμίνιοι ή Αθηναίοι πολίτες κά Είναι γεγονός πάντως ότι τα ευρήματα που έρχονται στο φως τα τελευταία χρόνια επιβε-βαιώνουν τους στενούς δεσμούς με την Αθήνα σε οικονομικόεμπορικό όσο και θρησκευτικό επίπεδο έστω και αν η Αθήνα δεν παύει ποτέ να έχει τον κυρίαρχο ρόλο στη σχέση αυτή5

Όμοια συμπεράσματα σχετικά με τις εισαγωγές κεραμικής αντλούνται και από άλλες θέσεις του νη-σιού Στη θέση Περιστέρια έρευνα μικρού ιερού του Διονύσου36 που ιδρύθηκε στο α΄ μισό του ου αι πΧ έδωσε τμήματα αττικών κανθάρων και φιαλιδίων καθώς και τμήματα κυψελών Στη θέση Κολώ-

0 Y Garlan Kouko Donneacutee nouvelle our une nouvelle interreacutetation de tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 241 αριθ 49 Για το σύμβολο βλ M Debidour Reacuteflexion ur le tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 290 εικ

31 Y Garlan Lrsquoahorologie grecque une eacutecialiteacute archeacuteologique en voie de deacuteveloeent [archive httgrahillinecoatabGarlandf] 2009

32 G Finkielztejn Chronologie deacutetailleacutee et reacuteviseacutee des eacuteponymes amphoriques rhodiens de 270 agrave 108 av J-C environ Premier bilan BAR nternational Serie 990 Oxford 2001 75 77 190

33 VR AnderonStojanović A Third-entury B Deoit fro the South Sloe Cistern in the Rachi Settlement at thia Δ ΕλλΚερ 119 G Koehler Ahora on Ahora Hesperia 51 (1982) 290292 εικ 7811

34 MG Taylor όπ (υποσημ 2) 85 SD Labert The Attic Geno Salainioi and the land of Salai ZPE 119 (1997) 95 κε 5 Ο Παυσανίας (Ι 52) αναφέρει ότι οι Αθηναίοι laquoεκδίωξανraquo τους Σαλαμίνιους από το νησί επειδή το παρέδωσαν στον

Κάσσανδρο (Βλ παραπάνω Το ιστορικό πλαίσιο) Ένα τόσο σημαντικό γεγονός ωστόσο δεν αναφέρεται από κανέναν άλλον ιστορικό και δεν μπορεί εύκολα να επιβεβαιωθεί Για συζήτηση του θέματος βλ MG Taylor όπ 198 κε

36 Γ Λώλος Σαλαμινιακές έρευνες 19982000 Μέρος Α Το ιερό του Διονύσου υπό το Σπήλαιο του Ευριπίδη Δωδώνη Επιστημονική Επετηρίδα του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννί-νων 29 2000 11415

7

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

νες αναγνωρίστηκε κατοίκηση του α΄ μισού του ου αι πΧ7 από όπου προέρχεται αττική μελαμβαφής κεραμική όπως τμήμα σώματος κανθάρου κλασικού τύπου διακοσμημένο με κατακόρυφες πλαστικές ραβδώσεις αλλά και όστρακα άβαφων αγγείων και αμφορέων όπως η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμ-φορέα (Πίν 221στ4)

ΘΑΣΙΩΝκυνηγόσκυλο

ΑΡΓΕΙΟΣμε επώνυμο άρχοντα τον Αργείο που χρονολογείται γύρω στο 258 πΧ8 Στη θέση Αιάντειο9 δοκιμα-στική τομή σε πύργο με αγροικία έδωσε όστρακα αττικών μελαμβαφών κανθάρων κλασικού τύπου με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo λύχνο του τέλους του 4ουαacute μισού του ου αι πΧ40 καθώς και μεγάλο αριθμό κυψελών

Γιάννης ΧαιρετάκηςΑραχώβης 14-16

106 80 Αθήναchairetakisyahoogr

7 Ανασκαφική έρευνα αποκάλυψε κυκλοτερές ταφικό μνημείο (Ι Δεκουλάκου Κυκλοτερές ταφικό μνημείο στις Κο-λώνες Σαλαμίνας ΑΕ 2001 129158) και έναν αναλημματικό τοίχο των μέσων περίπου του 4ου αι πΧ (Ι Δεκουλάκου όπ (υποσημ 5) 0) Βορειότερα του αναλήμματος αυτού στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Βασιλείου ερευνήθηκαν αρχιτεκτο-νικά κατάλοιπα που ανάγονται στην ύστερη αρχαιότητα (5οςος αι μΧ) στα υποστρώματα των οποίων υπάρχει κεραμι-κή κλασικών και ελληνιστικών χρόνων

8 Βλ υποσημ 19 Στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Μιχαλάκη Πολυχρόνη40 Agora V εικ 11 αριθ πίν 8

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-197-3

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Κ

είμε

να

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Κείμενα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

Γενική επιμέλεια ΕΛΕΝΗ ΚΩΤΣΟΥΥπεύθυνη έκδοσης ΜΑΡΙΑ ΚΑΖΑΚΟΥΚαλλιτεχνική επιμέλεια ΡΟΥΛΑ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΚΗ

Εκτύπωση ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕ

copy2014 ΤΑΜΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΩΝΠανεπιστημίου 57 Αθήνα 105 64wwwtapgr

ISBN 978-960-386-196-6ΤΟΜΟΣ Α ΚΕΙΜΕΝΑ 978-960-386-197-3ΤΟΜΟΣ Β ΠΙΝΑΚΕΣ 978-960-386-198-0

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥΚαθηγήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

ΑΡΓΥΡΟΥΛΑ ΔΟΥΛΓΕΡΗ-ΙΝΤΖΕΣΙΛΟΓΛΟΥΑρχαιολόγος ΙΓacute ΕΠΚΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΖΑΧΟΣΠροϊστάμενος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗΔιευθύντρια του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Ηπειρωτικών Σπουδών

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥΕπίτιμος Διευθυντής Νομισματικού Μουσείου

Επίτιμος Διευθυντής Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΡΑΤΖΕΝΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΕΛΕΝΗ ΚΟΤΖΑΜΠΟΠΟΥΛΟΥΑρχαιολόγος ΑΙΗΣ

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

7

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΙΑΜΠΗΗ οικονομία της βορειοδυτικής Ελλάδας κατά την ελληνιστική περίοδο Ήπειρος Ακαρνανία και Αιτωλία νησιά του Ιονίου 1-4

ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑΚεραμική ελληνιστικών χρόνων από δημόσιο κτίριο της Αμβρακίας 5-8

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Ελληνιστική κεραμική από οικία της Αμβρακίας Πινάκια και ανάγλυφοι σκύφοι 9-14

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από δημόσιο κτίριο στην ακρόπολη laquoΜεγάλου Γαρδικίουraquo στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων 15-22

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΕλληνιστική κεραμική από τα Γίτανα 23-28

ANNA GAMBERINIHellenistic Fine Ware Finds in Phoinike (Kaonia) Local Production and Imports 29-32

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗΕρυθρόμορφες λήκυθοι υστεροκλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων σε τάφους της Αιτωλοακαρνανίας Πρώτη παρουσίαση 33-36

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕΡΜΠΕΤΗ - ΤΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣΕλληνιστική κεραμική από το νεκροταφείο των Οινιαδών 37-40

ELIZABETH A BOLLENThe Hellenistic Pottery of Kalydon and Chalkis Aitolias 41-43

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΕλληνιστική κεραμική laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo από το βόρειο νεκροταφείο της Λευκάδας 44-45

MARIA DEOUDIΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ Die spaumltklassisch-hellenistisches Tafel- und Essgeschirr aus der Houmlhle-Loizos aus Ithaka 46-47

ANTONIA SERRITELLAPoseidonia-Paestum La ceramica a vernice nera dallrsquo ekklesiasterion 48

FABIO MOSCA - PAOLA PUPPODinamiche commerciali nel Mediterraneo Occidentale La ceramica megarese a Malta 49-50

STEPHAN G SCHMIDImported Mould Made Bowls from Enseacuterune (France) and the Long Distance Trade in the Hellenistic Mediterranean 51-54

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 55-58

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 59-74

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗΑιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 75-84

HORST SEILHEIMERDie hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 85-89

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥΕρμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 90-91

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗΎστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 92-95

VERONIKA MITSOPOULOS-LEONEinige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 96-97

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥΕλληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 98-99

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗΕργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 100-105

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗΠρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 106-109

8

LARS HEINZEAttic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 110-111

NINA FENNPriene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 112-113

ERTEKIN M DOKSANALTIThree Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 114-117

PATRICIA KOumlGLERKnidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the Late Hellenism 118

MEHMET TEKOCAKEvaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 119-120

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 121-122

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPORecenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 123-126

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗΑποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 127-130

BASHKIM VREKAJLeacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 131-136

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑΤυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 137-142

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥΕυβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 143-146

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥΤο αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 147-152

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣΠήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 153-156

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗΑπό τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 157-160

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETILa ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 161-164

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥΟ laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 165-166

SUSAN I ROTROFFThe Pottery from the Agora Bone Well 167-172

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZAEastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 173-177

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥΚλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 178-179

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣΤρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 180-185

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 186-187

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 188-189

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑΣύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 190-193

NICO SCHWERDTKeramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 194-197

9

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΕλληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 198-201

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑΈνας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 202-203

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗΕλληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 204-207

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣΕλληνιστική κεραμική από τη Βέροια Το οικόπεδο Νιώπα 208-211

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗΚλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 212-213

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗΤοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 214-217

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣΕλληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 218-219

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 220-221

CHRISTA SCHAUEREin Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 222-225

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗΚλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 226-229

SUHAL SAĞLANA Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 230-233

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKOAncient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 234-236

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHINA Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 237-242

ΠINAKAΣ 220 ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

Σαλαμίνα α-β) Οινοχόες γ-ε) Κάνθαροι και επιγραφή στη βάση κανθάρου στ) Θραύσμα σκύφου ζ-η) Φιαλίδια

1 2

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ ΠINAKAΣ 221

Σαλαμίνα α) Ιχθυοπινάκιο β) Κάλυμμα πυξίδας γ) Μυροδοχείο δ-ε) Επιτραπέζιοι αμφορείς στ) Ενσφράγιστες λαβές αμφορέων

1 2

3 4

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

  • 1o kommatipdf
    • 29727_0_AProtKeim
    • 29727_0_eisLIAMPH
    • 29727_1_AGGEL
    • 29727_1a_RIG
    • 29727_2_KATS
    • 29727_2a_RIGIN
    • 29727_5_PLIAK
    • 29727_6_7_RIGIN
    • 29727_7_6_PREKA
    • 29727_8_METAL
    • 29727_9_LAMP
    • 29727_10_GAMB
    • 29727_11_Condi
    • 29727_12_STAUR
    • 29727_13_SERB
    • 29727_14_BOLLEN
    • 29727_15_RIG
    • 29727_16_AUG
    • 29727_17_KAPPA
    • 29727_18_DEOU
    • 29727_19_MORGAN
    • 29727_20_SOT
    • 29727_21_SOT
    • 29727_22_23_BLAX
    • 29727_23_22_PET
    • 29727_24_25_SERR
    • 29727_25_26_MOSCA
    • 29727_26_27_SCHMID
    • 29727_27_24_Hempel
    • 29727_28_GREC
    • 29727_29_STEF
    • 29727_30_MPAX
    • 29727_31_33_DAK
    • 29727_32_31_KAR
    • 29727_33_36_SARI
    • 29727_34_32_HORST
    • 29727_35_34_ALEX
    • 29727_36_35_KAB
    • 29727_37_LEON
    • 29727_38_Giros
    • 29727_39_TSIL
    • 29727_40_TSA
    • 29727_41_MPAI
    • 29727_42_43_HEINZE
    • 29727_43_42_Tekkoumlk
    • 29727_44_45_Rogl
    • 29727_45_44_FENN
    • 29727_46_DOKS
    • 29727_47_KOGLER
    • 29727_48_Ferraz
    • 29727_49_Levent
    • 29727_50_TEKOC
    • 29727_51_Władyka
    • 29727_52_REGEV
    • 29727_53_Lad
    • 29727_55_56_NIA
    • 29727_56_55_KYR
    • 29727_57_BEES
    • 29727_58_BELENI
    • 29727_59_BITR
    • 29727_60_PUPPO
    • 29727_61_BLAZ
    • 29727_62_BOUN
    • 29727_63_LAZ
    • 29727_64_TRAP
    • 29727_65_VREKAJ
    • 29727_66_KOTS
    • 29727_67_XIDO
    • 29727_68_69_NOTI
    • 29727_69_68_MITSO
    • 29727_70_TRIA
    • 29727_71_ZHU
    • 29727_72_LUN
    • 29727_73_TRA
    • 29727_74_BER
    • 29727_75_SAR
    • 29727_77_Kil
    • 29727_78_79_KYR
    • 29727_79_78_AKA
    • 29727_80_BOU
    • 29727_81_KAL
    • 29727_82_ROT
    • 29727_83_GUY
    • 29727_84_JAMES
    • 29727_85_GIROS
    • 29727_86_DREN
    • 29727_87_GIOU
    • 29727_88_89_PRE
    • 29727_89_88_KAT
    • 29727_90_LAM
    • 29727_91_SAL
    • 29727_92_LAZ
    • 29727_93_BAS
    • 29727_94_KYR
    • 29727_95_KAR
    • 29727_96_97_LANG
    • 29727_97_97a DOH
    • 29727_98_96_PAP
    • 29727_99_NICO
    • 29727_100_101_FA
    • 29727_100_98_STA
    • 29727_101_100_TSA
    • 29727_102_GK
    • 29727_103_STA
    • 29727_104_105_HLI
    • 29727_105_104_KOY
    • 29727_106_FAB
    • 29727_107_108_POU
    • 29727_108_109_KAL
    • 29727_109_110_PAN
    • 29727_110_107_SHE
    • 29727_111_LOL
    • 29727_112_XAI
    • 29727_113_114_ROGL
    • 29727_114_113_SCH
    • 29727_115_116_KAR
    • 29727_116_115_GAB
    • 29727_117_GRI
    • 29727_118_SUH
    • 29727_119_DOM
    • 29727_120_SOL
    • 29727_121_VDO
    • 29727_122_VDOA
    • 29727_123_EGO
    • 29727_124_LAF
    • 29727_124B_DiaxSin
    • 29727_125_DROU
      • 2o kommatipdf
        • 29727_0_AProtKeim
        • 29727_0_eisLIAMPH
        • 29727_1_AGGEL
        • 29727_1a_RIG
        • 29727_2_KATS
        • 29727_2a_RIGIN
        • 29727_5_PLIAK
        • 29727_6_7_RIGIN
        • 29727_7_6_PREKA
        • 29727_8_METAL
        • 29727_9_LAMP
        • 29727_10_GAMB
        • 29727_11_Condi
        • 29727_12_STAUR
        • 29727_13_SERB
        • 29727_14_BOLLEN
        • 29727_15_RIG
        • 29727_16_AUG
        • 29727_17_KAPPA
        • 29727_18_DEOU
        • 29727_19_MORGAN
        • 29727_20_SOT
        • 29727_21_SOT
        • 29727_22_23_BLAX
        • 29727_23_22_PET
        • 29727_24_25_SERR
        • 29727_25_26_MOSCA
        • 29727_26_27_SCHMID
        • 29727_27_24_Hempel
        • 29727_28_GREC
        • 29727_29_STEF
        • 29727_30_MPAX
        • 29727_31_33_DAK
        • 29727_32_31_KAR
        • 29727_33_36_SARI
        • 29727_34_32_HORST
        • 29727_35_34_ALEX
        • 29727_36_35_KAB
        • 29727_37_LEON
        • 29727_38_Giros
        • 29727_39_TSIL
        • 29727_40_TSA
        • 29727_41_MPAI
        • 29727_42_43_HEINZE
        • 29727_43_42_Tekkoumlk
        • 29727_44_45_Rogl
        • 29727_45_44_FENN
        • 29727_46_DOKS
        • 29727_47_KOGLER
        • 29727_48_Ferraz
        • 29727_49_Levent
        • 29727_50_TEKOC
        • 29727_51_Władyka
        • 29727_52_REGEV
        • 29727_53_Lad
        • 29727_55_56_NIA
        • 29727_56_55_KYR
        • 29727_57_BEES
        • 29727_58_BELENI
        • 29727_59_BITR
        • 29727_60_PUPPO
        • 29727_61_BLAZ
        • 29727_62_BOUN
        • 29727_63_LAZ
        • 29727_64_TRAP
        • 29727_65_VREKAJ
        • 29727_66_KOTS
        • 29727_67_XIDO
        • 29727_68_69_NOTI
        • 29727_69_68_MITSO
        • 29727_70_TRIA
        • 29727_71_ZHU
        • 29727_72_LUN
        • 29727_73_TRA
        • 29727_74_BER
        • 29727_75_SAR
        • 29727_77_Kil
        • 29727_78_79_KYR
        • 29727_79_78_AKA
        • 29727_80_BOU
        • 29727_81_KAL
        • 29727_82_ROT
        • 29727_83_GUY
        • 29727_84_JAMES
        • 29727_85_GIROS
        • 29727_86_DREN
        • 29727_87_GIOU
        • 29727_88_89_PRE
        • 29727_89_88_KAT
        • 29727_90_LAM
        • 29727_91_SAL
        • 29727_92_LAZ
        • 29727_93_BAS
        • 29727_94_KYR
        • 29727_95_KAR
        • 29727_96_97_LANG
        • 29727_97_97a DOH
        • 29727_98_96_PAP
        • 29727_99_NICO
        • 29727_100_101_FA
        • 29727_100_98_STA
        • 29727_101_100_TSA
        • 29727_102_GK
        • 29727_103_STA
        • 29727_104_105_HLI
        • 29727_105_104_KOY
        • 29727_106_FAB
        • 29727_107_108_POU
        • 29727_108_109_KAL
        • 29727_109_110_PAN
        • 29727_110_107_SHE
        • 29727_111_LOL
        • 29727_112_XAI
        • 29727_113_114_ROGL
        • 29727_114_113_SCH
        • 29727_115_116_KAR
        • 29727_116_115_GAB
        • 29727_117_GRI
        • 29727_118_SUH
        • 29727_119_DOM
        • 29727_120_SOL
        • 29727_121_VDO
        • 29727_122_VDOA
        • 29727_123_EGO
        • 29727_124_LAF
        • 29727_124B_DiaxSin
        • 29727_125_DROU
          • pinakespdf
            • 1o kommatipdf
              • 29727_0_AProtKeim
              • 29727_0_eisLIAMPH
              • 29727_1_AGGEL
              • 29727_1a_RIG
              • 29727_2_KATS
              • 29727_2a_RIGIN
              • 29727_5_PLIAK
              • 29727_6_7_RIGIN
              • 29727_7_6_PREKA
              • 29727_8_METAL
              • 29727_9_LAMP
              • 29727_10_GAMB
              • 29727_11_Condi
              • 29727_12_STAUR
              • 29727_13_SERB
              • 29727_14_BOLLEN
              • 29727_15_RIG
              • 29727_16_AUG
              • 29727_17_KAPPA
              • 29727_18_DEOU
              • 29727_19_MORGAN
              • 29727_20_SOT
              • 29727_21_SOT
              • 29727_22_23_BLAX
              • 29727_23_22_PET
              • 29727_24_25_SERR
              • 29727_25_26_MOSCA
              • 29727_26_27_SCHMID
              • 29727_27_24_Hempel
              • 29727_28_GREC
              • 29727_29_STEF
              • 29727_30_MPAX
              • 29727_31_33_DAK
              • 29727_32_31_KAR
              • 29727_33_36_SARI
              • 29727_34_32_HORST
              • 29727_35_34_ALEX
              • 29727_36_35_KAB
              • 29727_37_LEON
              • 29727_38_Giros
              • 29727_39_TSIL
              • 29727_40_TSA
              • 29727_41_MPAI
              • 29727_42_43_HEINZE
              • 29727_43_42_Tekkoumlk
              • 29727_44_45_Rogl
              • 29727_45_44_FENN
              • 29727_46_DOKS
              • 29727_47_KOGLER
              • 29727_48_Ferraz
              • 29727_49_Levent
              • 29727_50_TEKOC
              • 29727_51_Władyka
              • 29727_52_REGEV
              • 29727_53_Lad
              • 29727_55_56_NIA
              • 29727_56_55_KYR
              • 29727_57_BEES
              • 29727_58_BELENI
              • 29727_59_BITR
              • 29727_60_PUPPO
              • 29727_61_BLAZ
              • 29727_62_BOUN
              • 29727_63_LAZ
              • 29727_64_TRAP
              • 29727_65_VREKAJ
              • 29727_66_KOTS
              • 29727_67_XIDO
              • 29727_68_69_NOTI
              • 29727_69_68_MITSO
              • 29727_70_TRIA
              • 29727_71_ZHU
              • 29727_72_LUN
              • 29727_73_TRA
              • 29727_74_BER
              • 29727_75_SAR
              • 29727_77_Kil
              • 29727_78_79_KYR
              • 29727_79_78_AKA
              • 29727_80_BOU
              • 29727_81_KAL
              • 29727_82_ROT
              • 29727_83_GUY
              • 29727_84_JAMES
              • 29727_85_GIROS
              • 29727_86_DREN
              • 29727_87_GIOU
              • 29727_88_89_PRE
              • 29727_89_88_KAT
              • 29727_90_LAM
              • 29727_91_SAL
              • 29727_92_LAZ
              • 29727_93_BAS
              • 29727_94_KYR
              • 29727_95_KAR
              • 29727_96_97_LANG
              • 29727_97_97a DOH
              • 29727_98_96_PAP
              • 29727_99_NICO
              • 29727_100_101_FA
              • 29727_100_98_STA
              • 29727_101_100_TSA
              • 29727_102_GK
              • 29727_103_STA
              • 29727_104_105_HLI
              • 29727_105_104_KOY
              • 29727_106_FAB
              • 29727_107_108_POU
              • 29727_108_109_KAL
              • 29727_109_110_PAN
              • 29727_110_107_SHE
              • 29727_111_LOL
              • 29727_112_XAI
              • 29727_113_114_ROGL
              • 29727_114_113_SCH
              • 29727_115_116_KAR
              • 29727_116_115_GAB
              • 29727_117_GRI
              • 29727_118_SUH
              • 29727_119_DOM
              • 29727_120_SOL
              • 29727_121_VDO
              • 29727_122_VDOA
              • 29727_123_EGO
              • 29727_124_LAF
              • 29727_124B_DiaxSin
              • 29727_125_DROU
                • 2o kommatipdf
                  • 29727_0_AProtKeim
                  • 29727_0_eisLIAMPH
                  • 29727_1_AGGEL
                  • 29727_1a_RIG
                  • 29727_2_KATS
                  • 29727_2a_RIGIN
                  • 29727_5_PLIAK
                  • 29727_6_7_RIGIN
                  • 29727_7_6_PREKA
                  • 29727_8_METAL
                  • 29727_9_LAMP
                  • 29727_10_GAMB
                  • 29727_11_Condi
                  • 29727_12_STAUR
                  • 29727_13_SERB
                  • 29727_14_BOLLEN
                  • 29727_15_RIG
                  • 29727_16_AUG
                  • 29727_17_KAPPA
                  • 29727_18_DEOU
                  • 29727_19_MORGAN
                  • 29727_20_SOT
                  • 29727_21_SOT
                  • 29727_22_23_BLAX
                  • 29727_23_22_PET
                  • 29727_24_25_SERR
                  • 29727_25_26_MOSCA
                  • 29727_26_27_SCHMID
                  • 29727_27_24_Hempel
                  • 29727_28_GREC
                  • 29727_29_STEF
                  • 29727_30_MPAX
                  • 29727_31_33_DAK
                  • 29727_32_31_KAR
                  • 29727_33_36_SARI
                  • 29727_34_32_HORST
                  • 29727_35_34_ALEX
                  • 29727_36_35_KAB
                  • 29727_37_LEON
                  • 29727_38_Giros
                  • 29727_39_TSIL
                  • 29727_40_TSA
                  • 29727_41_MPAI
                  • 29727_42_43_HEINZE
                  • 29727_43_42_Tekkoumlk
                  • 29727_44_45_Rogl
                  • 29727_45_44_FENN
                  • 29727_46_DOKS
                  • 29727_47_KOGLER
                  • 29727_48_Ferraz
                  • 29727_49_Levent
                  • 29727_50_TEKOC
                  • 29727_51_Władyka
                  • 29727_52_REGEV
                  • 29727_53_Lad
                  • 29727_55_56_NIA
                  • 29727_56_55_KYR
                  • 29727_57_BEES
                  • 29727_58_BELENI
                  • 29727_59_BITR
                  • 29727_60_PUPPO
                  • 29727_61_BLAZ
                  • 29727_62_BOUN
                  • 29727_63_LAZ
                  • 29727_64_TRAP
                  • 29727_65_VREKAJ
                  • 29727_66_KOTS
                  • 29727_67_XIDO
                  • 29727_68_69_NOTI
                  • 29727_69_68_MITSO
                  • 29727_70_TRIA
                  • 29727_71_ZHU
                  • 29727_72_LUN
                  • 29727_73_TRA
                  • 29727_74_BER
                  • 29727_75_SAR
                  • 29727_77_Kil
                  • 29727_78_79_KYR
                  • 29727_79_78_AKA
                  • 29727_80_BOU
                  • 29727_81_KAL
                  • 29727_82_ROT
                  • 29727_83_GUY
                  • 29727_84_JAMES
                  • 29727_85_GIROS
                  • 29727_86_DREN
                  • 29727_87_GIOU
                  • 29727_88_89_PRE
                  • 29727_89_88_KAT
                  • 29727_90_LAM
                  • 29727_91_SAL
                  • 29727_92_LAZ
                  • 29727_93_BAS
                  • 29727_94_KYR
                  • 29727_95_KAR
                  • 29727_96_97_LANG
                  • 29727_97_97a DOH
                  • 29727_98_96_PAP
                  • 29727_99_NICO
                  • 29727_100_101_FA
                  • 29727_100_98_STA
                  • 29727_101_100_TSA
                  • 29727_102_GK
                  • 29727_103_STA
                  • 29727_104_105_HLI
                  • 29727_105_104_KOY
                  • 29727_106_FAB
                  • 29727_107_108_POU
                  • 29727_108_109_KAL
                  • 29727_109_110_PAN
                  • 29727_110_107_SHE
                  • 29727_111_LOL
                  • 29727_112_XAI
                  • 29727_113_114_ROGL
                  • 29727_114_113_SCH
                  • 29727_115_116_KAR
                  • 29727_116_115_GAB
                  • 29727_117_GRI
                  • 29727_118_SUH
                  • 29727_119_DOM
                  • 29727_120_SOL
                  • 29727_121_VDO
                  • 29727_122_VDOA
                  • 29727_123_EGO
                  • 29727_124_LAF
                  • 29727_124B_DiaxSin
                  • 29727_125_DROU
                    • PINAKES_Apdf
                      • 29727_0_Protos_Pinakon
                      • 29727_0eisLIAMPH_pin
                      • 29727_1_AGG_pin
                      • 29727_2_KATSAD_pin
                      • 29727_5_PLIAK_pin
                      • 29727_6_PREKA_pin
                      • 29727_10_GAMB_pin
                      • 29727_12_STAUR_pin
                      • 29727_13_SEPM_pin
                      • 29727_14_BOLLEN_pin
                      • 29727_17_KAPPA_pin
                      • 29727_18_DEOUD_pin
                      • 29727_25_SERRIpin
                      • 29727_26_PUPPO_pin
                      • 29727_27_SCHMID_pin
                      • 29727_29_STEF_pin
                      • 29727_30_MPAXL_pin
                      • 29727_31_KAR_pin
                      • 29727_32_HORST_pin
                      • 29727_34_ALEX_pin
                      • 29727_35_KABB_pin
                      • 29727_37_LEONpin
                      • 29727_39_TSIL_pin
                      • 29727_40_TSA_pin
                      • 29727_41_MPAI_pin
                      • 29727_43_HEINZE_pin
                      • 29727_44_FENN_pin
                      • 29727_46_DOCS_pin
                      • 29727_47_KOGLERpin
                      • 29727_50_TEKOCAKpin
                      • 29727_56_NIARpin
                      • 29727_60_PUPPOpin
                      • 29727_63_LAZApin
                      • 29727_65_VREKAJpin
                      • 29727_66_KOTpin
                      • 29727_67_XIDpin
                      • 29727_68_MHTSpin
                      • 29727_70_TRIANpin
                      • 29727_73_TRAKpin
                      • 29727_74_BERETIpin
                      • 29727_79_KYRpin
                      • 29727_82_ROTROFFpin
                      • 29727_85_GIROSpin
                      • 29727_87_GOUNpin
                      • 29727_89_PREKpin
                      • 29727_93_BASILpin
                      • 29727_94_KYRpin
                      • 29727_95_KARpin
                      • 29727_99_NICOpin
                      • 29727_101_FAKpin
                      • 29727_102_GIZpin
                      • 29727_103_STAI_pin
                      • 29727_108_POYLpin
                      • 29727_109_KALpin
                      • 29727_110_PANpin
                      • 29727_111_LOLpin
                      • 29727_112_XAIRpin
                      • 29727_113_SCHAUERpin
                      • 29727_116_KARpin
                      • 29727_118_SUHALpin
                      • 29727_121_VDOVpin
                      • 29727_124_LAFLIpin
                        • PINAKES_Bpdf
                          • 29727_0_Protos_Pinakon
                          • 29727_0eisLIAMPH_pin
                          • 29727_1_AGG_pin
                          • 29727_2_KATSAD_pin
                          • 29727_5_PLIAK_pin
                          • 29727_6_PREKA_pin
                          • 29727_10_GAMB_pin
                          • 29727_12_STAUR_pin
                          • 29727_13_SEPM_pin
                          • 29727_14_BOLLEN_pin
                          • 29727_17_KAPPA_pin
                          • 29727_18_DEOUD_pin
                          • 29727_25_SERRIpin
                          • 29727_26_PUPPO_pin
                          • 29727_27_SCHMID_pin
                          • 29727_29_STEF_pin
                          • 29727_30_MPAXL_pin
                          • 29727_31_KAR_pin
                          • 29727_32_HORST_pin
                          • 29727_34_ALEX_pin
                          • 29727_35_KABB_pin
                          • 29727_37_LEONpin
                          • 29727_39_TSIL_pin
                          • 29727_40_TSA_pin
                          • 29727_41_MPAI_pin
                          • 29727_43_HEINZE_pin
                          • 29727_44_FENN_pin
                          • 29727_46_DOCS_pin
                          • 29727_47_KOGLERpin
                          • 29727_50_TEKOCAKpin
                          • 29727_56_NIARpin
                          • 29727_60_PUPPOpin
                          • 29727_63_LAZApin
                          • 29727_65_VREKAJpin
                          • 29727_66_KOTpin
                          • 29727_67_XIDpin
                          • 29727_68_MHTSpin
                          • 29727_70_TRIANpin
                          • 29727_73_TRAKpin
                          • 29727_74_BERETIpin
                          • 29727_79_KYRpin
                          • 29727_82_ROTROFFpin
                          • 29727_85_GIROSpin
                          • 29727_87_GOUNpin
                          • 29727_89_PREKpin
                          • 29727_93_BASILpin
                          • 29727_94_KYRpin
                          • 29727_95_KARpin
                          • 29727_99_NICOpin
                          • 29727_101_FAKpin
                          • 29727_102_GIZpin
                          • 29727_103_STAI_pin
                          • 29727_108_POYLpin
                          • 29727_109_KALpin
                          • 29727_110_PANpin
                          • 29727_111_LOLpin
                          • 29727_112_XAIRpin
                          • 29727_113_SCHAUERpin
                          • 29727_116_KARpin
                          • 29727_118_SUHALpin
                          • 29727_121_VDOVpin
                          • 29727_124_LAFLIpin

661

Πρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα

Γιάννης Χαιρετάκης

Εισαγωγή

Τὴν δὲ νῦν [πόλιν] ἐν κόλπῳ κειμένην ἐπὶ χερρονησοειδοῦς τόπου συνάπτοντος πρὸς τὴν Ἀττικήν Με αυτά τα λόγια προσδιορίζει ο Στράβωνας (Γεωγρ ΙΧ 19) τη θέση της αρχαίας πόλης η οποία ταυτίζεται με το σημερινό οικισμό του Αμπελακίου Η πόλη με εύφορη γη και προστατευμένο λιμάνι1 ορίζεται στα βόρεια από τη χερσό-νησο της Πούντας και στα νότια από τη χερσόνησο της Κυνόσουρας Λίγα όστρακα μαρτυρούν εγκατάσταση στο Αμπελάκι ήδη από τα προϊστορικά χρόνια2 ενώ η ακμή του οικισμού τοποθετείται γύρω στο 570 πΧ μετά δηλαδή από την επιτυχή προσάρτηση της Σαλαμίνας στην Αθήνα (Πλούτ Σόλων Χ) Τις τελευταίες δεκαετίες ανασκαφές σωστικού χαρακτήρα έχουν δώσει σημαντικές πληροφορίες για την οργάνωση του οικισμού και την τοπογραφία της πόλης Κατά την ελληνιστική περίοδο οι οικίες καταλαμβάνουν τη νότια κλιτύ της χερσονήσου της Πούντας ενώ εργαστηριακού χαρακτήρα δομές τοποθετούνται στο δυτικότερο τμήμα της πόλης σε επαφή με το δυτικό σκέλος των τειχών3 Δημόσια κτίσματα τα οποία είδε ο Παυσανίας ( 5 και 1) δεν έχουν εντο 5 και 1) δεν έχουν εντο 5 και 1) δεν έχουν εντο-πιστεί και θα πρέπει να αναζητηθούν στο καταβυθισμένο σήμερα τμήμα του οικισμού ενώ ιερό της Βενδίδος σε προϋπάρχουσα μάλλον θέση ιερού της Αρτέμιδος τοποθετείται στην κορυφή της χερσονήσου της Πούντας4

Το ιστορικό πλαίσιο (3187-μέσα 3ου αι πΧ)

Το 187 πΧ ο Κάσσανδρος ύστερα από laquoπροδοσίαraquo των Σαλαμινίων προς τους Αθηναίους (Παυσ Ι 52) κυριεύει τη Σαλαμίνα και εγκαθιστά φρουρά η οποία παραμένει έως το 07 πΧ οπότε και ο Δη-

Θερμές ευχαριστίες οφείλω στην Δρ Ι Δεκουλάκου Επίτιμη Διευθύντρια Αρχαιοτήτων για την άδεια μελέτης του κεραμικού υλικού που προέρχεται από τις ανασκαφές που διενήργησε στη Σαλαμίνα Επίσης στον Π Δεδεβέση για τη συ-ντήρηση των λίθινων και κεραμικών ευρημάτων καθώς και στην Ά Κάττουλα υπεύθυνη αρχαιολόγο Σαλαμίνας και το προσωπικό του Μουσείου Σαλαμίνας για κάθε διευκόλυνση στη μελέτη του υλικού Η συντήρηση της κεραμικής χρημα-τοδοτήθηκε από το ίδρυμα Ψύχα και το Mediterranean Archaeological Trust UK

1 Σκύλαξ Περίπλους 57 κατὰ τοῦτό ἐστι Σαλαμὶς νῆσος καὶ πόλις καὶ λιμήν2 MG Taylor Salamis and the Salaminioi The Ηistory of an Unofficial Athenian Demos JC Gieben Amsterdam 1997 110 σημ

14 Γ Χαιρετάκης Το οικόπεδο Ζούγρη στο Αμπελάκι Σαλαμίνας στρωματογραφία και χρονολόγηση Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 5 2011 2527

3 Ι Δεκουλάκου Ανασκαφές στη Σαλαμίνα 19852007 Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 2 2008 12

4 Όπ

662

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

μήτριος ο Πολιορκητής την προσφέρει ως δώρο στους Αθηναίους Ο Δημήτριος επανέρχεται το 295 πΧ για να την κυριεύσει και να τοποθετήσει μακεδονική φρουρά η οποία παραμένει πιθανότατα έως και το 229 πΧ οπότε και το νησί laquoεπανενώνεταιraquo με την Αθή-να μετά την επιτυχή προέλαση του Άρατου αρχηγού της Αχαϊκής Συμπολιτείας (Πλούτ Άρατος 24) Κατά τη διάρκεια του Χρεμω-νίδειου πολέμου (2721 πΧ) η Σαλαμίνα αποτελεί βάση για τον Αντίγονο Γονατά όχι χωρίς επιπτώσεις όπως πληροφορούμαστε από γεγονότα της επόμενης περιόδου Γύρω στο 252 πΧ ο Αλέξαν-δρος γιος του Κρατερού διοικητής της Κορίνθου και της Εύβοι-ας εξεγείρεται ενάντια στον Αντίγονο Γονατά Ο Ηράκλειτος του Ασκληπιάδου ο διοικητής της μακεδονικής φρουράς που έχει ορί-σει ο Αντίγονος Γονατάς στον Πειραιά και μάλλον και στη Σαλαμί-να αναλαμβάνει την επισκευή των τειχών της πόλης (IG 2 1225) για να προετοιμαστεί προφανώς για τον πόλεμο ενάντια στον Αλέξαν-δρο Αυτό το γεγονός μας πληροφορεί έμμεσα ότι τα τείχη ή μέρος αυτών είχαν καταστραφεί παλαιότερα προφανώς την περίοδο του Χρεμωνίδειου πολέμου χωρίς να μπορεί να αποκλειστεί και άλλη καταστροφή σε τμήμα της πόλης ή του νησιού

Ανασκαφικά δεδομένα Tο οικόπεδο Zούγρη

Στη νότια κλιτύ της χερσονήσου της Πούντας5 στη συμβολή των οδών Τεύκρου και Ευρυσάκη ανασκάφηκε το οικόπεδο Ζούγρη έκτασης περίπου 15 στρέμματος6 (εικ 1) Η πρώτη ανθρώπινη παρουσία στην περιοχή που ερευνήθηκε ανάγεται στους μυκηναϊκούς χρόνους αν και δεν έχουν βρεθεί σταθερά κατάλοιπα αυτής της περιόδου7 Κατά τον ο και τον 5ο αι πΧ δημιουργούνται μικρές δομές εργαστηρια-κού και αποθηκευτικού χαρακτήρα ενώ από τα μέσα του 5ου και έως και το 2ο αι πΧ κατασκευάζονται οικίες οι οποίες εγκαταλείπονται στις αρχές του 1ου αι πΧ Η κατωφέρεια του εδάφους προς τον όρμο του Αμπελακίου επέβαλε την ανδηρωτή διάταξη των οικιών οι οποί-ες ανοικοδομούνται προσθετικά από Ν προς Β Τα όστρακα παλαιο-

5 Για τη θέση και τις ανασκαφές βλ Ι Δεκουλάκου Ανασκαφικές έρευνες στην Σαλαμίνα στο Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου (επιμ) Αργοσαρωνικός Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αργοσαρωνι-κού Πόρος 26-29 Ιουνίου 1998 τόμ Β´ Αθήνα 200 2944 και Ι Δεκουλάκου Σωστικές ανασκαφικές έρευνες στην Σα-λαμίνα προφορική ανακοίνωση στο laquoΒacute Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Το έργο μιας δεκαετίας 1994200 1820 Δεκεμβρίου 200raquo Ι Δεκουλάκου όπ (υποσημ )

6 Τα σχέδια των εικόνων 1 και 2 έχουν γίνει από τους Ε Τόλια Ν Μαστρονικόλα Γ Ορεστίδη και τον γράφοντα 7 Γ Χαιρετάκης όπ (υποσημ 2)

Εικ 1 Κάτοψη της ανασκαφής στο οικόπεδο Ζούγρη Με βέλος δηλώνεται η θέση του απορριμματικού αποθέτη

663

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

χριστιανικών βυζαντινών και μεταβυζαντινών χρό-νων που περισυνελέγησαν μαρτυρούν χρήσεις του χώρου και αυτές τις περιόδους

Στα μέσα του ου αι πΧ γίνεται ένας εκτεταμέ-νος καθαρισμός της περιοχής όπως μαρτυρά απορ-ριμματικός αποθέτης8 που ερευνήθηκε στο ανασκα-φικό τετράγωνο 0 (εικ 2) Η απορριμματική αυτή πρακτική αποτελεί μέρος μιας οργανωμένης και γε-νικότερης εκκαθάρισης της περιοχής για τη δημι-ουργία ανδήρων και την κατασκευή οικιών κάτω από ένα νέο πολεοδομικό σχεδιασμό Η τελευταία χρονολογικά κεραμική του αποθέτη ανήκει στο βacute τέταρτο του ου αι πΧ αλλά δεν μπορεί να προσ-διοριστεί με ακρίβεια πότε έγινε η εκκαθάριση της περιοχής και η επακόλουθη απόρριψη αν έγινε δη-λαδή μετά το 21 πΧ ή αργότερα και πότε η ανοι-κοδόμηση της νέας οικίας αμέσως μετά την απορ-ριμματική πρακτική ή αργότερα Είναι σημαντικό να ειπωθεί ότι στο υλικό του αποθέτη δεν υπάρχουν ίχνη που να δηλώνουν κάποια βίαιη καταστροφή Επίσης η ανοικοδόμηση νέων οικιών στα μέσα του ου αι πΧ που συνοδεύεται και από τη δημιουργία δρόμου πλ 550 μ στο μέσον περίπου του οικοπέ-δου αποτελεί ένδειξη για την ανάγκη στέγασης μεγαλύτερου αριθμού κατοίκων στην πόλη ίσως υπό το φόβο νέων απειλών

Η κεραμική

Η κεραμική που παρουσιάζεται εδώ προέρχεται από τον απορριμματικό αποθέτη9 (Πίν 220β δη 221α δστ) και από τα υποστρώματα των οικιών (Πίν 220α γ 221βγ στ12) στα οποία συγκεντρώθηκε κε-ραμική ως γέμισμα για τη δημιουργία των ανδήρων Στην πλειονότητά της είναι εισηγμένη από την Αθή-να και σε λίγες μόνο περιπτώσεις μπορούμε να διακρίνουμε μη αττική κεραμική ενώ δεν αναγνωρίζε-ται τοπική παραγωγή

Στη μελαμβαφή κεραμική ξεχωρίζουν οι τριφυλλόστομες οινοχόες οι οποίες δεν παρουσιάζουν με-γάλη διαφοροποίηση στην τομή τους έχουν δακτυλιόσχημη βάση σιγμοειδές σώμα και ψηλό λαιμό Συ-

8 Ο αποθέτης είναι διανοιγμένος στο βραχώδες πέτρωμα της Πούντας και έχει σχήμα ανεστραμμένου κώνου Στον άξονα ΒΝ έχει διάμετρο 180 μ ενώ στον άξονα ΑΔ ερευνήθηκε για 2 μ καθώς πάνω σε αυτόν ιδρύθηκε τοίχος με-ταγενέστερης οικίας

9 Ο αποθέτης περιείχε όστρακα αγγείων θαλασσινά όστρεα και λίγα λιθάρια μικρού και μεσαίου μεγέθους Οικοδομι-κό υλικό πέρα από λίγα τμήματα βοτσαλωτών δαπέδων δεν υπήρχε στο γέμισμά του Περιείχε κολουροκωνικές και πυ-ραμιδόσχημες αγνύθες τμήματα κεραμίδων λακωνικού τύπου λίγα οστά ζώων ένα λίθινο αλάβαστρο και μάζες σκωρί-ας Η απόρριψη ήταν ενιαία και δεν παρατηρήθηκε χρονική αλληλουχία στην απόρριψη των στρωμάτων Λίγα όστρακα λύχνου και μελαμβαφών πελικών τοποθετούνται χρονικά στον 5ο αι πΧ ενώ μικρή είναι και η ποσότητα ερυθρόμορ-φων και άλλων αγγείων του α΄ μισού και γ΄ τετάρτου του 4ου αι πΧ Η πλειονότητα της κεραμικής ανήκει στο τελευταίο τέταρτο του 4ουα΄ τέταρτο του ου αι πΧ Μικρότερη είναι επίσης η ποσότητα κεραμικής του β´ τετάρτου του ου αι πΧ Για μια πρώτη παρουσίαση βλ Γ Χαιρετάκης Ο αποθέτης του οικοπέδου Ζούγρη στο Αμπελάκι Σαλαμίνας πρώτα στοιχεία από τη μελέτη της κεραμικής Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 4 2010 1821

Εικ 2 Οικόπεδο Ζούγρη ανασκαφικό τετράγωνο 0 Κάτοψη του απορριμματικού αποθέτη

664

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

χνά είναι ακόσμητες10 (Πίν 220α) ενώ κάποτε φέρουν διακόσμηση με επίθετο λευκό χρώμα όπου στε-φάνια με φύλλα κισσού (Πίν 220β) ή μυρτιάς περιτρέχουν το λαιμό

Οι κάνθαροι κλασικού τύπου αποτελούν την πολυπληθέστερη ομάδα κεραμικής από τον αποθέτη και από τα υπόλοιπα στρώματα αυτής της περιόδου από αυτούς με απλό χείλος11 (Πίν 220γ) έως αυ-τούς με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo στο λαιμό12 (Πίν 220δ) συχνά με χείλος φτιαγ-μένο σε μήτρα Ενδιαφέρον παρουσιάζει η επιγραφή ΗΔ στη βάση κανθάρου του τελευταίου τετάρτου του 4ου αι πΧ13 (Πίν 220ε) η οποία αν δεν σχετίζεται με τον κάτοχο του αγγείου μπορεί να διαβαστεί ως το επίθετο ἡδύς αναφερόμενη στο κρασί που θα περιείχε ἡδύς οἶνος14 Αντίθετα οι κάνθαροι ελλη-νιστικού τύπου είναι συγκριτικά λιγότεροι Άλλα αγγεία πόσεως είναι οι σκύφοι αττικού και κορινθια-κού τύπου όπως τμήμα του σώματος και του χείλους με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύ-οςraquo όπου παριστάνονται στάχυα ανάμεσα σε κλαδιά με αντίρροπα αγκιστροειδή φύλλα των αρχών του ου αι πΧ15 (Πίν 220στ)

Στα μικρά ανοικτά αγγεία τη δεύτερη πολυπληθέστερη ομάδα αποτελούν οι φιάλες και τα φιαλίδια με δακτυλιόσχημη βάση και με έσω ή έξω νεύον χείλος16 (Πίν 220ζη) Συχνά στο εσωτερικό γύρω από τον πυθμένα φέρουν εμπίεστα ανθέμια που περιβάλλονται από δακτύλιο με στικτή διακόσμηση (rouletting) Την εικόνα συμπληρώνουν πινάκια και ιχθυοπινάκια Το σχεδόν πλήρες ιχθυοπινάκιο από τον αποθέτη (Πίν 221α) έχει δακτυλιόσχημη βάση ενώ δύο εδαφόχρωμες ταινίες υπάρχουν γύρω από το ημισφαιρι-κό κοίλωμα στον πυθμένα και στην περιφέρεια17

Στην υπόλοιπη κεραμική περιλαμβάνονται πυξίδες μυροδοχεία λήκυθοι λύχνοι σκεύη τελετουργικών πυρών κά Κάλυμμα πυξίδας (Πίν 221β) του τύπου Β της Αθηναϊκής Αγοράς18 έχει κυλινδρικό τοίχω-μα και κωνικό θόλο με πλατύ περίγυρο Ο περίγυρος διαχωρίζεται από το θόλο με εδαφόχρωμη ταινία ενώ ανάλογη ταινία διαχωρίζει το θόλο από χαμηλό έξαρμα στην κορυφή του Στη στεφάνη της θολω-τής επιφάνειας υπάρχει διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo με περιδέραιο από λογχόσχημα φύλλα από επίθετο αραιωμένο πηλό Ανάλογα καλύμματα προέρχονται από τάφο στο Αμπελάκι όπου το περιδέραιο από λογχόσχημα φύλλα εναλλάσσεται με περιδέραιο από προβασκάνια19 Το μελαμβαφές μυροδοχείο (Πίν 221γ) με χαμηλή δισκοειδή βάση ατρακτόσχημο σώμα και κοντό λαιμό που καταλή-γει σε πλατύ λοξότμητο χείλος φέρει δύο εδαφόχρωμες ταινίες στον ώμο20 Από τους λύχνους της περι-όδου αυτής από τον αποθέτη ένας ανήκει στον τύπο 2 D της Αθηναϊκής Αγοράς21 ένας στον τύπο 27 Α και οι υπόλοιποι στον τύπο 25 (25 Α 25 Β 25 Β rie 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το διrie 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το διrie) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι-

10 Agora XXX εικ 4 αριθ 47 πίν 4 11 Όπ εικ 4 αριθ 118 πίν 2 12 Όπ εικ 5 αριθ 2425 πίν 13 Όπ εικ 4 αριθ 810 πίν 1 14 Σε βάση κύλικας τύπου bolal του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμbolal του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμ του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμ-

ματα WK Kovacovic Die Eckterrasse an der Graumlberstrasse des Kerameikos Kerameikos XV Berlin 1990 1 αριθ S9 Σε βάση κανθάρου του β´ μισού του 4ου αι πΧ στην Ολβία αναγράφονται τα τρία πρώτα γράμματα AS Rujaeva ldquoGraffitirdquo στο NA Lejunkaja P G Bilde JM Hoslashjte VV Kraivina SD Kryžickij (επιμ) The Lower City of Olbia (Sector NGS) in the 6th Century BC to the 4th Century AD Vol 12 Aarhus Univerity Press 2010 508 αριθ S45 Ενιαία λέξη ἡδύοινος αναγράφε-ται στο σώμα κανθάρων από την Κόρινθο Corinth V αριθ 454 και 512

15 Agora XXX εικ 12 αριθ 155 πίν 15 Σ Ελευθεράτου (επιμ) Το Μουσείο και η ανασκαφή Ευρήματα από τον χώρο ανέγερσης του Νέου Μουσείου Ακρόπολης Οργανισμός Ανέγερσης Νέου Μουσείου Ακρόπολης Αθήνα 200 αριθ 121

16 Πίν 220ζ Agora XXX εικ 5 αριθ 1055105 πίν 78 Πίν 220η1 Agora XXX εικ 2 αριθ 980 Πίν 220η2 Agora XXX εικ 59 αριθ 89871 πίν 72

17 Agora XXX εικ 50 αριθ 710711 πίν 18 Όπ 18919019 ΜΙ Πωλογιώργη Χάλκινα κάτοπτρα από τη Σαλαμίνα ΑΕ 14 (2007) 171920 Agora XXX εικ 72 αριθ 11 πίν 85 21 Agora V

5

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

άστημα από το β´ μισό του 4ου έως το α΄ μισό του ου αι πΧ Στα τελετουργικά σκεύη περιλαμβάνονται μικκύλα φιαλίδια και λεκανίδες χαρακτηριστικά αγγεία των τελετουργικών πυρών έθιμο το οποίο έχει αναγνωριστεί και στη Σαλαμίνα22

Η άβαφη κεραμική περιλαμβάνει φιάλες λεκάνες και λεκανίδες με προχοές και πλαστικές διαμορφώ-σεις οινοχόες κάποιες με μελανόγραφη διακόσμηση23 κά Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι επι-τραπέζιοι αμφορείς με ωοειδές σώμα έξω νεύον χείλος και λαβές που ξεκινούν από πλαστικό δακτύ-λιο που περιτρέχει το λαιμό (Πίν 221δε) χαρακτηριστικό που τις εντάσσει στον Τύπο 2 της Αθηναϊκής Αγοράς24 Η σχεδόν ωοειδής τομή του σώματος δεν αλλάζει σε όλο τον ο αι πΧ όπως διαπιστώνου-με από ακέραια παραδείγματα στη Σαλαμίνα και την Αθήνα και το ύψος τους κυμαίνεται ανάμεσα στα 020 με 04 μ Σε τάφους στα Μέγαρα25 έχουν βρεθεί και μικρότερου μεγέθους αμφορείς όπου το ύψος τους κυμαίνεται από 011 έως 022 μ Το χρώμα του πηλού στα περισσότερα δείγματα της Σαλαμίνας είναι ανοικτό καστανό (25Y7 ale brown) συχνά με πολλές ασβεστολιθικές προσμείξεις (Πίν 221δ) ενώ μόλις ένα δείγμα φαίνεται να είναι προϊόν αττικού εργαστηρίου με ερυθρωπό πηλό (5YR5 yellowih red) και λιγότερες προσμείξεις (Πίν 221ε) Κατά τη Rotroff26 ο τόπος παραγωγής της μη αττικής ομάδας θα πρέ-πει να αναζητηθεί κάπου ανάμεσα σε Κόρινθο και Θήβα Η αναγνώριση του αμφορέα αυτού στη Σαλα-μίνα και σε διαφορετικά σύνολα κεραμικής που δεν θα συζητηθούν εδώ δηλώνει τη σαφή του παρου-σία στον Σαρωνικό27 Επιπλέον η εύρεση και των δύο αμφορέων που συζητήθηκαν (Πίν 221δε) στον αποθέτη του οικοπέδου Ζούγρη είναι ενδεικτική της ταυτόχρονης εισαγωγής τους στο νησί τόσο δηλα-δή από το βασικό κέντρο παραγωγής όσο και από την Αθήνα Με αφορμή έναν αμφορέα πιθανώς από την Πάρο η Rotroff28 υποθέτει με μεγάλη επιφύλαξη ως περιεχόμενο μέλι ή ξύδι Αν δεχθούμε ότι οι αμ-φορείς αυτοί εισάγονταν στη Σαλαμίνα για το περιεχόμενό τους και όχι ως κεραμικό είδος ιδίως σε μια περιοχή που δεν είχε κεραμική παραγωγή τότε το μέλι θα πρέπει να αποκλειστεί ως είδος που θα εισα-γόταν στη Σαλαμίνα καθώς η μελισσοτροφία ήταν μια από τις βασικές ασχολίες των κατοίκων της29 και θα ήταν μάλλον απίθανη η ανάγκη εισαγωγής μελιού από άλλο μέρος Η παρουσία μικρών αμφορέων στους τάφους των Μεγάρων ίσως να δηλώνει πράγματι διαφορετικό περιεχόμενο ανάλογα με το μέγεθός τους και τη χρήση για την οποία προορίζονταν Η χρησιμοποίησή τους για μεταφορά ήκαι αποθήκευ-ση κρασιού ή νερού στο οικιακού χαρακτήρα περιβάλλον της Σαλαμίνας θα πρέπει να θεωρείται βέβαιη

Τις εμπορικές σχέσεις επιβεβαιώνουν και οι εμπορικοί αμφορείς από τη Θάσο τη Ρόδο την Κόρινθο και άλλα κέντρα του Αιγαίου Η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμφορέα (Πίν 221στ1)

ΘΑΣΙΩΝτριποδική φιάλη ()

ΠΥΘΙΩΝ

22 Π Δεδεβέσης Εργασίες συντήρησης κεραμικής από το Αμπελάκι Σαλαμίνας Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 4 2010 22 εικ 1 Για το έθιμο βλ Agora XXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρXXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ-γικές πυρές από την ανασκαφή για το laquoΜετρόraquo στο laquoΟικόπεδο Μακρυγιάννηraquo ΑΔ 5152 (1991997) Μελέτες 99118

23 Γ Χαιρετάκης όπ (υποσημ 9) εικ 5 όπου εξαιτίας τυπογραφικού λάθους η χρονολόγηση θα πρέπει να διορθωθεί σε laquoβ´ μισό 4ουα τέταρτο ου αι πΧraquo

24 Agora XXXΙΙΙ 88725 Τα δείγματα από τα Μέγαρα μου γνωστοποίησε ο Π Ζορίδης επί πολλά έτη υπεύθυνος αρχαιολόγος Μεγάρων τον

οποίο και ευχαριστώ θερμά 26 Agora XXXΙΙΙ 827 Ένα πιθανό δείγμα προέρχεται και από την Τροιζήνα βλ Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου Νέα ευρήματα από την

Αρχαία Τροιζήνα στο Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου (επιμ) Αργοσαρωνικός Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Ιστο-ρίας και Αρχαιολογίας του Αργοσαρωνικού Πόρος 26-29 Ιουνίου 1998 τόμ Β´ Αθήνα 200 141 εικ 7 όπου ανάμεσα σε εμπορικούς αμφορείς διακρίνεται τμήμα επιτραπέζιου αμφορέα του τύπου που σχολιάζουμε

28 Agora XXXΙΙΙ 87 29 Μεγάλος αριθμός κυψελών έχει βρεθεί σε όλες τις θέσεις του νησιού κλασικών και ελληνιστικών χρόνων Ο Ευριπίδης

(Τρωάδες 798799) αναφέρει τη Σαλαμίνα ως μελισσοτρόφον

666

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

αναγράφει ως επώνυμο άρχοντα τον Πυθίωνα V βάσει των χαρακτηριστικών του σφραγίσματος0 που τοποθετείται χρονικά γύρω στο 289 πΧ σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες προτάσεις του Garlan31 Η εν-σφράγιστη λαβή ροδιακού αμφορέα (Πίν 221στ2)

ΕΠ ΙΕΡΕΩΣ ΛΥΣ

ΑΝΔΡΟΥμε την αναγραφή του επώνυμου ιερέα του θεού Ηλίου Λυσάνδρου χρονολογείται λίγο μετά το 22 πΧ32 Στην ενσφράγιστη λαβή αμφορέα κορινθιακού τύπου Β που χρονολογείται στις αρχές του ου αι πΧ μικρός αμφορέας εγγράφεται μέσα σε Α (Πίν 221στ)33

Επίλογος - η υπόλοιπη Σαλαμίνα

Το οικόπεδο Ζούγρη στο Αμπελάκι της Σαλαμίνας προσφέρει τα περισσότερα έως τώρα στοιχεία για την κεραμική της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου στο νησί και δίνει πολύτιμες πληροφορίες για συγκριτικές παρατηρήσεις με το ανάλογο υλικό από την Αθήνα Είναι σαφής ο κοινός ορίζοντας ανάμεσα σε Σαλα-μίνα και Αθήνα γεγονός που επιβεβαιώνεται πλέον όχι μόνο σε ιστορικό επίπεδο Η εισαγωγή αγγείων ήταν επιβεβλημένη εξαιτίας της απουσίας τοπικής κεραμικής παραγωγής Διαπιστώνεται αποκλειστική εισαγωγή αττικών μελαμβαφών αγγείων ενώ όσον αφορά στην άβαφη κεραμική το πλαίσιο αγοράς επε-κτείνεται στην ευρύτερη περιοχή της Σαλαμίνας προς B και Δ Ωστόσο η Σαλαμίνα όπως συμπεραίνει κανείς από τους εμπορικούς αμφορείς που εισάγονταν δεν ήταν αποκομμένη από τον υπόλοιπο κόσμο και η σχεδόν αποκλειστική εισαγωγή αττικών αγγείων θα πρέπει να θεωρηθεί laquoφυσικήraquo επιλογή ή laquoανα-γκαστικόraquo επακόλουθο εξαιτίας της ιδιαίτερης σχέσης Αθηναίων και Σαλαμινίων Οι μελετητές34 έχουν εκφράσει κατά καιρούς διάφορες ερμηνείες κατά πόσον οι Σαλαμίνιοι των ιστορικών χρόνων είναι από-γονοι των πρώτων κατοίκων του νησιού αν είναι Αθηναίοι κληρούχοι αν είναι Σαλαμίνιοι ή Αθηναίοι πολίτες κά Είναι γεγονός πάντως ότι τα ευρήματα που έρχονται στο φως τα τελευταία χρόνια επιβε-βαιώνουν τους στενούς δεσμούς με την Αθήνα σε οικονομικόεμπορικό όσο και θρησκευτικό επίπεδο έστω και αν η Αθήνα δεν παύει ποτέ να έχει τον κυρίαρχο ρόλο στη σχέση αυτή5

Όμοια συμπεράσματα σχετικά με τις εισαγωγές κεραμικής αντλούνται και από άλλες θέσεις του νη-σιού Στη θέση Περιστέρια έρευνα μικρού ιερού του Διονύσου36 που ιδρύθηκε στο α΄ μισό του ου αι πΧ έδωσε τμήματα αττικών κανθάρων και φιαλιδίων καθώς και τμήματα κυψελών Στη θέση Κολώ-

0 Y Garlan Kouko Donneacutee nouvelle our une nouvelle interreacutetation de tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 241 αριθ 49 Για το σύμβολο βλ M Debidour Reacuteflexion ur le tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 290 εικ

31 Y Garlan Lrsquoahorologie grecque une eacutecialiteacute archeacuteologique en voie de deacuteveloeent [archive httgrahillinecoatabGarlandf] 2009

32 G Finkielztejn Chronologie deacutetailleacutee et reacuteviseacutee des eacuteponymes amphoriques rhodiens de 270 agrave 108 av J-C environ Premier bilan BAR nternational Serie 990 Oxford 2001 75 77 190

33 VR AnderonStojanović A Third-entury B Deoit fro the South Sloe Cistern in the Rachi Settlement at thia Δ ΕλλΚερ 119 G Koehler Ahora on Ahora Hesperia 51 (1982) 290292 εικ 7811

34 MG Taylor όπ (υποσημ 2) 85 SD Labert The Attic Geno Salainioi and the land of Salai ZPE 119 (1997) 95 κε 5 Ο Παυσανίας (Ι 52) αναφέρει ότι οι Αθηναίοι laquoεκδίωξανraquo τους Σαλαμίνιους από το νησί επειδή το παρέδωσαν στον

Κάσσανδρο (Βλ παραπάνω Το ιστορικό πλαίσιο) Ένα τόσο σημαντικό γεγονός ωστόσο δεν αναφέρεται από κανέναν άλλον ιστορικό και δεν μπορεί εύκολα να επιβεβαιωθεί Για συζήτηση του θέματος βλ MG Taylor όπ 198 κε

36 Γ Λώλος Σαλαμινιακές έρευνες 19982000 Μέρος Α Το ιερό του Διονύσου υπό το Σπήλαιο του Ευριπίδη Δωδώνη Επιστημονική Επετηρίδα του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννί-νων 29 2000 11415

7

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

νες αναγνωρίστηκε κατοίκηση του α΄ μισού του ου αι πΧ7 από όπου προέρχεται αττική μελαμβαφής κεραμική όπως τμήμα σώματος κανθάρου κλασικού τύπου διακοσμημένο με κατακόρυφες πλαστικές ραβδώσεις αλλά και όστρακα άβαφων αγγείων και αμφορέων όπως η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμ-φορέα (Πίν 221στ4)

ΘΑΣΙΩΝκυνηγόσκυλο

ΑΡΓΕΙΟΣμε επώνυμο άρχοντα τον Αργείο που χρονολογείται γύρω στο 258 πΧ8 Στη θέση Αιάντειο9 δοκιμα-στική τομή σε πύργο με αγροικία έδωσε όστρακα αττικών μελαμβαφών κανθάρων κλασικού τύπου με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo λύχνο του τέλους του 4ουαacute μισού του ου αι πΧ40 καθώς και μεγάλο αριθμό κυψελών

Γιάννης ΧαιρετάκηςΑραχώβης 14-16

106 80 Αθήναchairetakisyahoogr

7 Ανασκαφική έρευνα αποκάλυψε κυκλοτερές ταφικό μνημείο (Ι Δεκουλάκου Κυκλοτερές ταφικό μνημείο στις Κο-λώνες Σαλαμίνας ΑΕ 2001 129158) και έναν αναλημματικό τοίχο των μέσων περίπου του 4ου αι πΧ (Ι Δεκουλάκου όπ (υποσημ 5) 0) Βορειότερα του αναλήμματος αυτού στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Βασιλείου ερευνήθηκαν αρχιτεκτο-νικά κατάλοιπα που ανάγονται στην ύστερη αρχαιότητα (5οςος αι μΧ) στα υποστρώματα των οποίων υπάρχει κεραμι-κή κλασικών και ελληνιστικών χρόνων

8 Βλ υποσημ 19 Στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Μιχαλάκη Πολυχρόνη40 Agora V εικ 11 αριθ πίν 8

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-197-3

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Κ

είμε

να

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Κείμενα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

Γενική επιμέλεια ΕΛΕΝΗ ΚΩΤΣΟΥΥπεύθυνη έκδοσης ΜΑΡΙΑ ΚΑΖΑΚΟΥΚαλλιτεχνική επιμέλεια ΡΟΥΛΑ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΚΗ

Εκτύπωση ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕ

copy2014 ΤΑΜΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΩΝΠανεπιστημίου 57 Αθήνα 105 64wwwtapgr

ISBN 978-960-386-196-6ΤΟΜΟΣ Α ΚΕΙΜΕΝΑ 978-960-386-197-3ΤΟΜΟΣ Β ΠΙΝΑΚΕΣ 978-960-386-198-0

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥΚαθηγήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

ΑΡΓΥΡΟΥΛΑ ΔΟΥΛΓΕΡΗ-ΙΝΤΖΕΣΙΛΟΓΛΟΥΑρχαιολόγος ΙΓacute ΕΠΚΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΖΑΧΟΣΠροϊστάμενος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗΔιευθύντρια του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Ηπειρωτικών Σπουδών

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥΕπίτιμος Διευθυντής Νομισματικού Μουσείου

Επίτιμος Διευθυντής Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΡΑΤΖΕΝΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΕΛΕΝΗ ΚΟΤΖΑΜΠΟΠΟΥΛΟΥΑρχαιολόγος ΑΙΗΣ

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

7

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΙΑΜΠΗΗ οικονομία της βορειοδυτικής Ελλάδας κατά την ελληνιστική περίοδο Ήπειρος Ακαρνανία και Αιτωλία νησιά του Ιονίου 1-4

ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑΚεραμική ελληνιστικών χρόνων από δημόσιο κτίριο της Αμβρακίας 5-8

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Ελληνιστική κεραμική από οικία της Αμβρακίας Πινάκια και ανάγλυφοι σκύφοι 9-14

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από δημόσιο κτίριο στην ακρόπολη laquoΜεγάλου Γαρδικίουraquo στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων 15-22

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΕλληνιστική κεραμική από τα Γίτανα 23-28

ANNA GAMBERINIHellenistic Fine Ware Finds in Phoinike (Kaonia) Local Production and Imports 29-32

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗΕρυθρόμορφες λήκυθοι υστεροκλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων σε τάφους της Αιτωλοακαρνανίας Πρώτη παρουσίαση 33-36

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕΡΜΠΕΤΗ - ΤΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣΕλληνιστική κεραμική από το νεκροταφείο των Οινιαδών 37-40

ELIZABETH A BOLLENThe Hellenistic Pottery of Kalydon and Chalkis Aitolias 41-43

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΕλληνιστική κεραμική laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo από το βόρειο νεκροταφείο της Λευκάδας 44-45

MARIA DEOUDIΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ Die spaumltklassisch-hellenistisches Tafel- und Essgeschirr aus der Houmlhle-Loizos aus Ithaka 46-47

ANTONIA SERRITELLAPoseidonia-Paestum La ceramica a vernice nera dallrsquo ekklesiasterion 48

FABIO MOSCA - PAOLA PUPPODinamiche commerciali nel Mediterraneo Occidentale La ceramica megarese a Malta 49-50

STEPHAN G SCHMIDImported Mould Made Bowls from Enseacuterune (France) and the Long Distance Trade in the Hellenistic Mediterranean 51-54

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 55-58

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 59-74

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗΑιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 75-84

HORST SEILHEIMERDie hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 85-89

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥΕρμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 90-91

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗΎστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 92-95

VERONIKA MITSOPOULOS-LEONEinige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 96-97

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥΕλληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 98-99

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗΕργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 100-105

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗΠρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 106-109

8

LARS HEINZEAttic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 110-111

NINA FENNPriene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 112-113

ERTEKIN M DOKSANALTIThree Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 114-117

PATRICIA KOumlGLERKnidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the Late Hellenism 118

MEHMET TEKOCAKEvaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 119-120

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 121-122

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPORecenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 123-126

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗΑποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 127-130

BASHKIM VREKAJLeacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 131-136

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑΤυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 137-142

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥΕυβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 143-146

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥΤο αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 147-152

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣΠήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 153-156

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗΑπό τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 157-160

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETILa ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 161-164

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥΟ laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 165-166

SUSAN I ROTROFFThe Pottery from the Agora Bone Well 167-172

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZAEastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 173-177

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥΚλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 178-179

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣΤρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 180-185

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 186-187

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 188-189

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑΣύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 190-193

NICO SCHWERDTKeramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 194-197

9

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΕλληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 198-201

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑΈνας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 202-203

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗΕλληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 204-207

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣΕλληνιστική κεραμική από τη Βέροια Το οικόπεδο Νιώπα 208-211

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗΚλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 212-213

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗΤοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 214-217

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣΕλληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 218-219

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 220-221

CHRISTA SCHAUEREin Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 222-225

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗΚλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 226-229

SUHAL SAĞLANA Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 230-233

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKOAncient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 234-236

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHINA Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 237-242

ΠINAKAΣ 220 ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

Σαλαμίνα α-β) Οινοχόες γ-ε) Κάνθαροι και επιγραφή στη βάση κανθάρου στ) Θραύσμα σκύφου ζ-η) Φιαλίδια

1 2

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ ΠINAKAΣ 221

Σαλαμίνα α) Ιχθυοπινάκιο β) Κάλυμμα πυξίδας γ) Μυροδοχείο δ-ε) Επιτραπέζιοι αμφορείς στ) Ενσφράγιστες λαβές αμφορέων

1 2

3 4

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

  • 1o kommatipdf
    • 29727_0_AProtKeim
    • 29727_0_eisLIAMPH
    • 29727_1_AGGEL
    • 29727_1a_RIG
    • 29727_2_KATS
    • 29727_2a_RIGIN
    • 29727_5_PLIAK
    • 29727_6_7_RIGIN
    • 29727_7_6_PREKA
    • 29727_8_METAL
    • 29727_9_LAMP
    • 29727_10_GAMB
    • 29727_11_Condi
    • 29727_12_STAUR
    • 29727_13_SERB
    • 29727_14_BOLLEN
    • 29727_15_RIG
    • 29727_16_AUG
    • 29727_17_KAPPA
    • 29727_18_DEOU
    • 29727_19_MORGAN
    • 29727_20_SOT
    • 29727_21_SOT
    • 29727_22_23_BLAX
    • 29727_23_22_PET
    • 29727_24_25_SERR
    • 29727_25_26_MOSCA
    • 29727_26_27_SCHMID
    • 29727_27_24_Hempel
    • 29727_28_GREC
    • 29727_29_STEF
    • 29727_30_MPAX
    • 29727_31_33_DAK
    • 29727_32_31_KAR
    • 29727_33_36_SARI
    • 29727_34_32_HORST
    • 29727_35_34_ALEX
    • 29727_36_35_KAB
    • 29727_37_LEON
    • 29727_38_Giros
    • 29727_39_TSIL
    • 29727_40_TSA
    • 29727_41_MPAI
    • 29727_42_43_HEINZE
    • 29727_43_42_Tekkoumlk
    • 29727_44_45_Rogl
    • 29727_45_44_FENN
    • 29727_46_DOKS
    • 29727_47_KOGLER
    • 29727_48_Ferraz
    • 29727_49_Levent
    • 29727_50_TEKOC
    • 29727_51_Władyka
    • 29727_52_REGEV
    • 29727_53_Lad
    • 29727_55_56_NIA
    • 29727_56_55_KYR
    • 29727_57_BEES
    • 29727_58_BELENI
    • 29727_59_BITR
    • 29727_60_PUPPO
    • 29727_61_BLAZ
    • 29727_62_BOUN
    • 29727_63_LAZ
    • 29727_64_TRAP
    • 29727_65_VREKAJ
    • 29727_66_KOTS
    • 29727_67_XIDO
    • 29727_68_69_NOTI
    • 29727_69_68_MITSO
    • 29727_70_TRIA
    • 29727_71_ZHU
    • 29727_72_LUN
    • 29727_73_TRA
    • 29727_74_BER
    • 29727_75_SAR
    • 29727_77_Kil
    • 29727_78_79_KYR
    • 29727_79_78_AKA
    • 29727_80_BOU
    • 29727_81_KAL
    • 29727_82_ROT
    • 29727_83_GUY
    • 29727_84_JAMES
    • 29727_85_GIROS
    • 29727_86_DREN
    • 29727_87_GIOU
    • 29727_88_89_PRE
    • 29727_89_88_KAT
    • 29727_90_LAM
    • 29727_91_SAL
    • 29727_92_LAZ
    • 29727_93_BAS
    • 29727_94_KYR
    • 29727_95_KAR
    • 29727_96_97_LANG
    • 29727_97_97a DOH
    • 29727_98_96_PAP
    • 29727_99_NICO
    • 29727_100_101_FA
    • 29727_100_98_STA
    • 29727_101_100_TSA
    • 29727_102_GK
    • 29727_103_STA
    • 29727_104_105_HLI
    • 29727_105_104_KOY
    • 29727_106_FAB
    • 29727_107_108_POU
    • 29727_108_109_KAL
    • 29727_109_110_PAN
    • 29727_110_107_SHE
    • 29727_111_LOL
    • 29727_112_XAI
    • 29727_113_114_ROGL
    • 29727_114_113_SCH
    • 29727_115_116_KAR
    • 29727_116_115_GAB
    • 29727_117_GRI
    • 29727_118_SUH
    • 29727_119_DOM
    • 29727_120_SOL
    • 29727_121_VDO
    • 29727_122_VDOA
    • 29727_123_EGO
    • 29727_124_LAF
    • 29727_124B_DiaxSin
    • 29727_125_DROU
      • 2o kommatipdf
        • 29727_0_AProtKeim
        • 29727_0_eisLIAMPH
        • 29727_1_AGGEL
        • 29727_1a_RIG
        • 29727_2_KATS
        • 29727_2a_RIGIN
        • 29727_5_PLIAK
        • 29727_6_7_RIGIN
        • 29727_7_6_PREKA
        • 29727_8_METAL
        • 29727_9_LAMP
        • 29727_10_GAMB
        • 29727_11_Condi
        • 29727_12_STAUR
        • 29727_13_SERB
        • 29727_14_BOLLEN
        • 29727_15_RIG
        • 29727_16_AUG
        • 29727_17_KAPPA
        • 29727_18_DEOU
        • 29727_19_MORGAN
        • 29727_20_SOT
        • 29727_21_SOT
        • 29727_22_23_BLAX
        • 29727_23_22_PET
        • 29727_24_25_SERR
        • 29727_25_26_MOSCA
        • 29727_26_27_SCHMID
        • 29727_27_24_Hempel
        • 29727_28_GREC
        • 29727_29_STEF
        • 29727_30_MPAX
        • 29727_31_33_DAK
        • 29727_32_31_KAR
        • 29727_33_36_SARI
        • 29727_34_32_HORST
        • 29727_35_34_ALEX
        • 29727_36_35_KAB
        • 29727_37_LEON
        • 29727_38_Giros
        • 29727_39_TSIL
        • 29727_40_TSA
        • 29727_41_MPAI
        • 29727_42_43_HEINZE
        • 29727_43_42_Tekkoumlk
        • 29727_44_45_Rogl
        • 29727_45_44_FENN
        • 29727_46_DOKS
        • 29727_47_KOGLER
        • 29727_48_Ferraz
        • 29727_49_Levent
        • 29727_50_TEKOC
        • 29727_51_Władyka
        • 29727_52_REGEV
        • 29727_53_Lad
        • 29727_55_56_NIA
        • 29727_56_55_KYR
        • 29727_57_BEES
        • 29727_58_BELENI
        • 29727_59_BITR
        • 29727_60_PUPPO
        • 29727_61_BLAZ
        • 29727_62_BOUN
        • 29727_63_LAZ
        • 29727_64_TRAP
        • 29727_65_VREKAJ
        • 29727_66_KOTS
        • 29727_67_XIDO
        • 29727_68_69_NOTI
        • 29727_69_68_MITSO
        • 29727_70_TRIA
        • 29727_71_ZHU
        • 29727_72_LUN
        • 29727_73_TRA
        • 29727_74_BER
        • 29727_75_SAR
        • 29727_77_Kil
        • 29727_78_79_KYR
        • 29727_79_78_AKA
        • 29727_80_BOU
        • 29727_81_KAL
        • 29727_82_ROT
        • 29727_83_GUY
        • 29727_84_JAMES
        • 29727_85_GIROS
        • 29727_86_DREN
        • 29727_87_GIOU
        • 29727_88_89_PRE
        • 29727_89_88_KAT
        • 29727_90_LAM
        • 29727_91_SAL
        • 29727_92_LAZ
        • 29727_93_BAS
        • 29727_94_KYR
        • 29727_95_KAR
        • 29727_96_97_LANG
        • 29727_97_97a DOH
        • 29727_98_96_PAP
        • 29727_99_NICO
        • 29727_100_101_FA
        • 29727_100_98_STA
        • 29727_101_100_TSA
        • 29727_102_GK
        • 29727_103_STA
        • 29727_104_105_HLI
        • 29727_105_104_KOY
        • 29727_106_FAB
        • 29727_107_108_POU
        • 29727_108_109_KAL
        • 29727_109_110_PAN
        • 29727_110_107_SHE
        • 29727_111_LOL
        • 29727_112_XAI
        • 29727_113_114_ROGL
        • 29727_114_113_SCH
        • 29727_115_116_KAR
        • 29727_116_115_GAB
        • 29727_117_GRI
        • 29727_118_SUH
        • 29727_119_DOM
        • 29727_120_SOL
        • 29727_121_VDO
        • 29727_122_VDOA
        • 29727_123_EGO
        • 29727_124_LAF
        • 29727_124B_DiaxSin
        • 29727_125_DROU
          • pinakespdf
            • 1o kommatipdf
              • 29727_0_AProtKeim
              • 29727_0_eisLIAMPH
              • 29727_1_AGGEL
              • 29727_1a_RIG
              • 29727_2_KATS
              • 29727_2a_RIGIN
              • 29727_5_PLIAK
              • 29727_6_7_RIGIN
              • 29727_7_6_PREKA
              • 29727_8_METAL
              • 29727_9_LAMP
              • 29727_10_GAMB
              • 29727_11_Condi
              • 29727_12_STAUR
              • 29727_13_SERB
              • 29727_14_BOLLEN
              • 29727_15_RIG
              • 29727_16_AUG
              • 29727_17_KAPPA
              • 29727_18_DEOU
              • 29727_19_MORGAN
              • 29727_20_SOT
              • 29727_21_SOT
              • 29727_22_23_BLAX
              • 29727_23_22_PET
              • 29727_24_25_SERR
              • 29727_25_26_MOSCA
              • 29727_26_27_SCHMID
              • 29727_27_24_Hempel
              • 29727_28_GREC
              • 29727_29_STEF
              • 29727_30_MPAX
              • 29727_31_33_DAK
              • 29727_32_31_KAR
              • 29727_33_36_SARI
              • 29727_34_32_HORST
              • 29727_35_34_ALEX
              • 29727_36_35_KAB
              • 29727_37_LEON
              • 29727_38_Giros
              • 29727_39_TSIL
              • 29727_40_TSA
              • 29727_41_MPAI
              • 29727_42_43_HEINZE
              • 29727_43_42_Tekkoumlk
              • 29727_44_45_Rogl
              • 29727_45_44_FENN
              • 29727_46_DOKS
              • 29727_47_KOGLER
              • 29727_48_Ferraz
              • 29727_49_Levent
              • 29727_50_TEKOC
              • 29727_51_Władyka
              • 29727_52_REGEV
              • 29727_53_Lad
              • 29727_55_56_NIA
              • 29727_56_55_KYR
              • 29727_57_BEES
              • 29727_58_BELENI
              • 29727_59_BITR
              • 29727_60_PUPPO
              • 29727_61_BLAZ
              • 29727_62_BOUN
              • 29727_63_LAZ
              • 29727_64_TRAP
              • 29727_65_VREKAJ
              • 29727_66_KOTS
              • 29727_67_XIDO
              • 29727_68_69_NOTI
              • 29727_69_68_MITSO
              • 29727_70_TRIA
              • 29727_71_ZHU
              • 29727_72_LUN
              • 29727_73_TRA
              • 29727_74_BER
              • 29727_75_SAR
              • 29727_77_Kil
              • 29727_78_79_KYR
              • 29727_79_78_AKA
              • 29727_80_BOU
              • 29727_81_KAL
              • 29727_82_ROT
              • 29727_83_GUY
              • 29727_84_JAMES
              • 29727_85_GIROS
              • 29727_86_DREN
              • 29727_87_GIOU
              • 29727_88_89_PRE
              • 29727_89_88_KAT
              • 29727_90_LAM
              • 29727_91_SAL
              • 29727_92_LAZ
              • 29727_93_BAS
              • 29727_94_KYR
              • 29727_95_KAR
              • 29727_96_97_LANG
              • 29727_97_97a DOH
              • 29727_98_96_PAP
              • 29727_99_NICO
              • 29727_100_101_FA
              • 29727_100_98_STA
              • 29727_101_100_TSA
              • 29727_102_GK
              • 29727_103_STA
              • 29727_104_105_HLI
              • 29727_105_104_KOY
              • 29727_106_FAB
              • 29727_107_108_POU
              • 29727_108_109_KAL
              • 29727_109_110_PAN
              • 29727_110_107_SHE
              • 29727_111_LOL
              • 29727_112_XAI
              • 29727_113_114_ROGL
              • 29727_114_113_SCH
              • 29727_115_116_KAR
              • 29727_116_115_GAB
              • 29727_117_GRI
              • 29727_118_SUH
              • 29727_119_DOM
              • 29727_120_SOL
              • 29727_121_VDO
              • 29727_122_VDOA
              • 29727_123_EGO
              • 29727_124_LAF
              • 29727_124B_DiaxSin
              • 29727_125_DROU
                • 2o kommatipdf
                  • 29727_0_AProtKeim
                  • 29727_0_eisLIAMPH
                  • 29727_1_AGGEL
                  • 29727_1a_RIG
                  • 29727_2_KATS
                  • 29727_2a_RIGIN
                  • 29727_5_PLIAK
                  • 29727_6_7_RIGIN
                  • 29727_7_6_PREKA
                  • 29727_8_METAL
                  • 29727_9_LAMP
                  • 29727_10_GAMB
                  • 29727_11_Condi
                  • 29727_12_STAUR
                  • 29727_13_SERB
                  • 29727_14_BOLLEN
                  • 29727_15_RIG
                  • 29727_16_AUG
                  • 29727_17_KAPPA
                  • 29727_18_DEOU
                  • 29727_19_MORGAN
                  • 29727_20_SOT
                  • 29727_21_SOT
                  • 29727_22_23_BLAX
                  • 29727_23_22_PET
                  • 29727_24_25_SERR
                  • 29727_25_26_MOSCA
                  • 29727_26_27_SCHMID
                  • 29727_27_24_Hempel
                  • 29727_28_GREC
                  • 29727_29_STEF
                  • 29727_30_MPAX
                  • 29727_31_33_DAK
                  • 29727_32_31_KAR
                  • 29727_33_36_SARI
                  • 29727_34_32_HORST
                  • 29727_35_34_ALEX
                  • 29727_36_35_KAB
                  • 29727_37_LEON
                  • 29727_38_Giros
                  • 29727_39_TSIL
                  • 29727_40_TSA
                  • 29727_41_MPAI
                  • 29727_42_43_HEINZE
                  • 29727_43_42_Tekkoumlk
                  • 29727_44_45_Rogl
                  • 29727_45_44_FENN
                  • 29727_46_DOKS
                  • 29727_47_KOGLER
                  • 29727_48_Ferraz
                  • 29727_49_Levent
                  • 29727_50_TEKOC
                  • 29727_51_Władyka
                  • 29727_52_REGEV
                  • 29727_53_Lad
                  • 29727_55_56_NIA
                  • 29727_56_55_KYR
                  • 29727_57_BEES
                  • 29727_58_BELENI
                  • 29727_59_BITR
                  • 29727_60_PUPPO
                  • 29727_61_BLAZ
                  • 29727_62_BOUN
                  • 29727_63_LAZ
                  • 29727_64_TRAP
                  • 29727_65_VREKAJ
                  • 29727_66_KOTS
                  • 29727_67_XIDO
                  • 29727_68_69_NOTI
                  • 29727_69_68_MITSO
                  • 29727_70_TRIA
                  • 29727_71_ZHU
                  • 29727_72_LUN
                  • 29727_73_TRA
                  • 29727_74_BER
                  • 29727_75_SAR
                  • 29727_77_Kil
                  • 29727_78_79_KYR
                  • 29727_79_78_AKA
                  • 29727_80_BOU
                  • 29727_81_KAL
                  • 29727_82_ROT
                  • 29727_83_GUY
                  • 29727_84_JAMES
                  • 29727_85_GIROS
                  • 29727_86_DREN
                  • 29727_87_GIOU
                  • 29727_88_89_PRE
                  • 29727_89_88_KAT
                  • 29727_90_LAM
                  • 29727_91_SAL
                  • 29727_92_LAZ
                  • 29727_93_BAS
                  • 29727_94_KYR
                  • 29727_95_KAR
                  • 29727_96_97_LANG
                  • 29727_97_97a DOH
                  • 29727_98_96_PAP
                  • 29727_99_NICO
                  • 29727_100_101_FA
                  • 29727_100_98_STA
                  • 29727_101_100_TSA
                  • 29727_102_GK
                  • 29727_103_STA
                  • 29727_104_105_HLI
                  • 29727_105_104_KOY
                  • 29727_106_FAB
                  • 29727_107_108_POU
                  • 29727_108_109_KAL
                  • 29727_109_110_PAN
                  • 29727_110_107_SHE
                  • 29727_111_LOL
                  • 29727_112_XAI
                  • 29727_113_114_ROGL
                  • 29727_114_113_SCH
                  • 29727_115_116_KAR
                  • 29727_116_115_GAB
                  • 29727_117_GRI
                  • 29727_118_SUH
                  • 29727_119_DOM
                  • 29727_120_SOL
                  • 29727_121_VDO
                  • 29727_122_VDOA
                  • 29727_123_EGO
                  • 29727_124_LAF
                  • 29727_124B_DiaxSin
                  • 29727_125_DROU
                    • PINAKES_Apdf
                      • 29727_0_Protos_Pinakon
                      • 29727_0eisLIAMPH_pin
                      • 29727_1_AGG_pin
                      • 29727_2_KATSAD_pin
                      • 29727_5_PLIAK_pin
                      • 29727_6_PREKA_pin
                      • 29727_10_GAMB_pin
                      • 29727_12_STAUR_pin
                      • 29727_13_SEPM_pin
                      • 29727_14_BOLLEN_pin
                      • 29727_17_KAPPA_pin
                      • 29727_18_DEOUD_pin
                      • 29727_25_SERRIpin
                      • 29727_26_PUPPO_pin
                      • 29727_27_SCHMID_pin
                      • 29727_29_STEF_pin
                      • 29727_30_MPAXL_pin
                      • 29727_31_KAR_pin
                      • 29727_32_HORST_pin
                      • 29727_34_ALEX_pin
                      • 29727_35_KABB_pin
                      • 29727_37_LEONpin
                      • 29727_39_TSIL_pin
                      • 29727_40_TSA_pin
                      • 29727_41_MPAI_pin
                      • 29727_43_HEINZE_pin
                      • 29727_44_FENN_pin
                      • 29727_46_DOCS_pin
                      • 29727_47_KOGLERpin
                      • 29727_50_TEKOCAKpin
                      • 29727_56_NIARpin
                      • 29727_60_PUPPOpin
                      • 29727_63_LAZApin
                      • 29727_65_VREKAJpin
                      • 29727_66_KOTpin
                      • 29727_67_XIDpin
                      • 29727_68_MHTSpin
                      • 29727_70_TRIANpin
                      • 29727_73_TRAKpin
                      • 29727_74_BERETIpin
                      • 29727_79_KYRpin
                      • 29727_82_ROTROFFpin
                      • 29727_85_GIROSpin
                      • 29727_87_GOUNpin
                      • 29727_89_PREKpin
                      • 29727_93_BASILpin
                      • 29727_94_KYRpin
                      • 29727_95_KARpin
                      • 29727_99_NICOpin
                      • 29727_101_FAKpin
                      • 29727_102_GIZpin
                      • 29727_103_STAI_pin
                      • 29727_108_POYLpin
                      • 29727_109_KALpin
                      • 29727_110_PANpin
                      • 29727_111_LOLpin
                      • 29727_112_XAIRpin
                      • 29727_113_SCHAUERpin
                      • 29727_116_KARpin
                      • 29727_118_SUHALpin
                      • 29727_121_VDOVpin
                      • 29727_124_LAFLIpin
                        • PINAKES_Bpdf
                          • 29727_0_Protos_Pinakon
                          • 29727_0eisLIAMPH_pin
                          • 29727_1_AGG_pin
                          • 29727_2_KATSAD_pin
                          • 29727_5_PLIAK_pin
                          • 29727_6_PREKA_pin
                          • 29727_10_GAMB_pin
                          • 29727_12_STAUR_pin
                          • 29727_13_SEPM_pin
                          • 29727_14_BOLLEN_pin
                          • 29727_17_KAPPA_pin
                          • 29727_18_DEOUD_pin
                          • 29727_25_SERRIpin
                          • 29727_26_PUPPO_pin
                          • 29727_27_SCHMID_pin
                          • 29727_29_STEF_pin
                          • 29727_30_MPAXL_pin
                          • 29727_31_KAR_pin
                          • 29727_32_HORST_pin
                          • 29727_34_ALEX_pin
                          • 29727_35_KABB_pin
                          • 29727_37_LEONpin
                          • 29727_39_TSIL_pin
                          • 29727_40_TSA_pin
                          • 29727_41_MPAI_pin
                          • 29727_43_HEINZE_pin
                          • 29727_44_FENN_pin
                          • 29727_46_DOCS_pin
                          • 29727_47_KOGLERpin
                          • 29727_50_TEKOCAKpin
                          • 29727_56_NIARpin
                          • 29727_60_PUPPOpin
                          • 29727_63_LAZApin
                          • 29727_65_VREKAJpin
                          • 29727_66_KOTpin
                          • 29727_67_XIDpin
                          • 29727_68_MHTSpin
                          • 29727_70_TRIANpin
                          • 29727_73_TRAKpin
                          • 29727_74_BERETIpin
                          • 29727_79_KYRpin
                          • 29727_82_ROTROFFpin
                          • 29727_85_GIROSpin
                          • 29727_87_GOUNpin
                          • 29727_89_PREKpin
                          • 29727_93_BASILpin
                          • 29727_94_KYRpin
                          • 29727_95_KARpin
                          • 29727_99_NICOpin
                          • 29727_101_FAKpin
                          • 29727_102_GIZpin
                          • 29727_103_STAI_pin
                          • 29727_108_POYLpin
                          • 29727_109_KALpin
                          • 29727_110_PANpin
                          • 29727_111_LOLpin
                          • 29727_112_XAIRpin
                          • 29727_113_SCHAUERpin
                          • 29727_116_KARpin
                          • 29727_118_SUHALpin
                          • 29727_121_VDOVpin
                          • 29727_124_LAFLIpin

662

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

μήτριος ο Πολιορκητής την προσφέρει ως δώρο στους Αθηναίους Ο Δημήτριος επανέρχεται το 295 πΧ για να την κυριεύσει και να τοποθετήσει μακεδονική φρουρά η οποία παραμένει πιθανότατα έως και το 229 πΧ οπότε και το νησί laquoεπανενώνεταιraquo με την Αθή-να μετά την επιτυχή προέλαση του Άρατου αρχηγού της Αχαϊκής Συμπολιτείας (Πλούτ Άρατος 24) Κατά τη διάρκεια του Χρεμω-νίδειου πολέμου (2721 πΧ) η Σαλαμίνα αποτελεί βάση για τον Αντίγονο Γονατά όχι χωρίς επιπτώσεις όπως πληροφορούμαστε από γεγονότα της επόμενης περιόδου Γύρω στο 252 πΧ ο Αλέξαν-δρος γιος του Κρατερού διοικητής της Κορίνθου και της Εύβοι-ας εξεγείρεται ενάντια στον Αντίγονο Γονατά Ο Ηράκλειτος του Ασκληπιάδου ο διοικητής της μακεδονικής φρουράς που έχει ορί-σει ο Αντίγονος Γονατάς στον Πειραιά και μάλλον και στη Σαλαμί-να αναλαμβάνει την επισκευή των τειχών της πόλης (IG 2 1225) για να προετοιμαστεί προφανώς για τον πόλεμο ενάντια στον Αλέξαν-δρο Αυτό το γεγονός μας πληροφορεί έμμεσα ότι τα τείχη ή μέρος αυτών είχαν καταστραφεί παλαιότερα προφανώς την περίοδο του Χρεμωνίδειου πολέμου χωρίς να μπορεί να αποκλειστεί και άλλη καταστροφή σε τμήμα της πόλης ή του νησιού

Ανασκαφικά δεδομένα Tο οικόπεδο Zούγρη

Στη νότια κλιτύ της χερσονήσου της Πούντας5 στη συμβολή των οδών Τεύκρου και Ευρυσάκη ανασκάφηκε το οικόπεδο Ζούγρη έκτασης περίπου 15 στρέμματος6 (εικ 1) Η πρώτη ανθρώπινη παρουσία στην περιοχή που ερευνήθηκε ανάγεται στους μυκηναϊκούς χρόνους αν και δεν έχουν βρεθεί σταθερά κατάλοιπα αυτής της περιόδου7 Κατά τον ο και τον 5ο αι πΧ δημιουργούνται μικρές δομές εργαστηρια-κού και αποθηκευτικού χαρακτήρα ενώ από τα μέσα του 5ου και έως και το 2ο αι πΧ κατασκευάζονται οικίες οι οποίες εγκαταλείπονται στις αρχές του 1ου αι πΧ Η κατωφέρεια του εδάφους προς τον όρμο του Αμπελακίου επέβαλε την ανδηρωτή διάταξη των οικιών οι οποί-ες ανοικοδομούνται προσθετικά από Ν προς Β Τα όστρακα παλαιο-

5 Για τη θέση και τις ανασκαφές βλ Ι Δεκουλάκου Ανασκαφικές έρευνες στην Σαλαμίνα στο Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου (επιμ) Αργοσαρωνικός Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αργοσαρωνι-κού Πόρος 26-29 Ιουνίου 1998 τόμ Β´ Αθήνα 200 2944 και Ι Δεκουλάκου Σωστικές ανασκαφικές έρευνες στην Σα-λαμίνα προφορική ανακοίνωση στο laquoΒacute Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Το έργο μιας δεκαετίας 1994200 1820 Δεκεμβρίου 200raquo Ι Δεκουλάκου όπ (υποσημ )

6 Τα σχέδια των εικόνων 1 και 2 έχουν γίνει από τους Ε Τόλια Ν Μαστρονικόλα Γ Ορεστίδη και τον γράφοντα 7 Γ Χαιρετάκης όπ (υποσημ 2)

Εικ 1 Κάτοψη της ανασκαφής στο οικόπεδο Ζούγρη Με βέλος δηλώνεται η θέση του απορριμματικού αποθέτη

663

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

χριστιανικών βυζαντινών και μεταβυζαντινών χρό-νων που περισυνελέγησαν μαρτυρούν χρήσεις του χώρου και αυτές τις περιόδους

Στα μέσα του ου αι πΧ γίνεται ένας εκτεταμέ-νος καθαρισμός της περιοχής όπως μαρτυρά απορ-ριμματικός αποθέτης8 που ερευνήθηκε στο ανασκα-φικό τετράγωνο 0 (εικ 2) Η απορριμματική αυτή πρακτική αποτελεί μέρος μιας οργανωμένης και γε-νικότερης εκκαθάρισης της περιοχής για τη δημι-ουργία ανδήρων και την κατασκευή οικιών κάτω από ένα νέο πολεοδομικό σχεδιασμό Η τελευταία χρονολογικά κεραμική του αποθέτη ανήκει στο βacute τέταρτο του ου αι πΧ αλλά δεν μπορεί να προσ-διοριστεί με ακρίβεια πότε έγινε η εκκαθάριση της περιοχής και η επακόλουθη απόρριψη αν έγινε δη-λαδή μετά το 21 πΧ ή αργότερα και πότε η ανοι-κοδόμηση της νέας οικίας αμέσως μετά την απορ-ριμματική πρακτική ή αργότερα Είναι σημαντικό να ειπωθεί ότι στο υλικό του αποθέτη δεν υπάρχουν ίχνη που να δηλώνουν κάποια βίαιη καταστροφή Επίσης η ανοικοδόμηση νέων οικιών στα μέσα του ου αι πΧ που συνοδεύεται και από τη δημιουργία δρόμου πλ 550 μ στο μέσον περίπου του οικοπέ-δου αποτελεί ένδειξη για την ανάγκη στέγασης μεγαλύτερου αριθμού κατοίκων στην πόλη ίσως υπό το φόβο νέων απειλών

Η κεραμική

Η κεραμική που παρουσιάζεται εδώ προέρχεται από τον απορριμματικό αποθέτη9 (Πίν 220β δη 221α δστ) και από τα υποστρώματα των οικιών (Πίν 220α γ 221βγ στ12) στα οποία συγκεντρώθηκε κε-ραμική ως γέμισμα για τη δημιουργία των ανδήρων Στην πλειονότητά της είναι εισηγμένη από την Αθή-να και σε λίγες μόνο περιπτώσεις μπορούμε να διακρίνουμε μη αττική κεραμική ενώ δεν αναγνωρίζε-ται τοπική παραγωγή

Στη μελαμβαφή κεραμική ξεχωρίζουν οι τριφυλλόστομες οινοχόες οι οποίες δεν παρουσιάζουν με-γάλη διαφοροποίηση στην τομή τους έχουν δακτυλιόσχημη βάση σιγμοειδές σώμα και ψηλό λαιμό Συ-

8 Ο αποθέτης είναι διανοιγμένος στο βραχώδες πέτρωμα της Πούντας και έχει σχήμα ανεστραμμένου κώνου Στον άξονα ΒΝ έχει διάμετρο 180 μ ενώ στον άξονα ΑΔ ερευνήθηκε για 2 μ καθώς πάνω σε αυτόν ιδρύθηκε τοίχος με-ταγενέστερης οικίας

9 Ο αποθέτης περιείχε όστρακα αγγείων θαλασσινά όστρεα και λίγα λιθάρια μικρού και μεσαίου μεγέθους Οικοδομι-κό υλικό πέρα από λίγα τμήματα βοτσαλωτών δαπέδων δεν υπήρχε στο γέμισμά του Περιείχε κολουροκωνικές και πυ-ραμιδόσχημες αγνύθες τμήματα κεραμίδων λακωνικού τύπου λίγα οστά ζώων ένα λίθινο αλάβαστρο και μάζες σκωρί-ας Η απόρριψη ήταν ενιαία και δεν παρατηρήθηκε χρονική αλληλουχία στην απόρριψη των στρωμάτων Λίγα όστρακα λύχνου και μελαμβαφών πελικών τοποθετούνται χρονικά στον 5ο αι πΧ ενώ μικρή είναι και η ποσότητα ερυθρόμορ-φων και άλλων αγγείων του α΄ μισού και γ΄ τετάρτου του 4ου αι πΧ Η πλειονότητα της κεραμικής ανήκει στο τελευταίο τέταρτο του 4ουα΄ τέταρτο του ου αι πΧ Μικρότερη είναι επίσης η ποσότητα κεραμικής του β´ τετάρτου του ου αι πΧ Για μια πρώτη παρουσίαση βλ Γ Χαιρετάκης Ο αποθέτης του οικοπέδου Ζούγρη στο Αμπελάκι Σαλαμίνας πρώτα στοιχεία από τη μελέτη της κεραμικής Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 4 2010 1821

Εικ 2 Οικόπεδο Ζούγρη ανασκαφικό τετράγωνο 0 Κάτοψη του απορριμματικού αποθέτη

664

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

χνά είναι ακόσμητες10 (Πίν 220α) ενώ κάποτε φέρουν διακόσμηση με επίθετο λευκό χρώμα όπου στε-φάνια με φύλλα κισσού (Πίν 220β) ή μυρτιάς περιτρέχουν το λαιμό

Οι κάνθαροι κλασικού τύπου αποτελούν την πολυπληθέστερη ομάδα κεραμικής από τον αποθέτη και από τα υπόλοιπα στρώματα αυτής της περιόδου από αυτούς με απλό χείλος11 (Πίν 220γ) έως αυ-τούς με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo στο λαιμό12 (Πίν 220δ) συχνά με χείλος φτιαγ-μένο σε μήτρα Ενδιαφέρον παρουσιάζει η επιγραφή ΗΔ στη βάση κανθάρου του τελευταίου τετάρτου του 4ου αι πΧ13 (Πίν 220ε) η οποία αν δεν σχετίζεται με τον κάτοχο του αγγείου μπορεί να διαβαστεί ως το επίθετο ἡδύς αναφερόμενη στο κρασί που θα περιείχε ἡδύς οἶνος14 Αντίθετα οι κάνθαροι ελλη-νιστικού τύπου είναι συγκριτικά λιγότεροι Άλλα αγγεία πόσεως είναι οι σκύφοι αττικού και κορινθια-κού τύπου όπως τμήμα του σώματος και του χείλους με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύ-οςraquo όπου παριστάνονται στάχυα ανάμεσα σε κλαδιά με αντίρροπα αγκιστροειδή φύλλα των αρχών του ου αι πΧ15 (Πίν 220στ)

Στα μικρά ανοικτά αγγεία τη δεύτερη πολυπληθέστερη ομάδα αποτελούν οι φιάλες και τα φιαλίδια με δακτυλιόσχημη βάση και με έσω ή έξω νεύον χείλος16 (Πίν 220ζη) Συχνά στο εσωτερικό γύρω από τον πυθμένα φέρουν εμπίεστα ανθέμια που περιβάλλονται από δακτύλιο με στικτή διακόσμηση (rouletting) Την εικόνα συμπληρώνουν πινάκια και ιχθυοπινάκια Το σχεδόν πλήρες ιχθυοπινάκιο από τον αποθέτη (Πίν 221α) έχει δακτυλιόσχημη βάση ενώ δύο εδαφόχρωμες ταινίες υπάρχουν γύρω από το ημισφαιρι-κό κοίλωμα στον πυθμένα και στην περιφέρεια17

Στην υπόλοιπη κεραμική περιλαμβάνονται πυξίδες μυροδοχεία λήκυθοι λύχνοι σκεύη τελετουργικών πυρών κά Κάλυμμα πυξίδας (Πίν 221β) του τύπου Β της Αθηναϊκής Αγοράς18 έχει κυλινδρικό τοίχω-μα και κωνικό θόλο με πλατύ περίγυρο Ο περίγυρος διαχωρίζεται από το θόλο με εδαφόχρωμη ταινία ενώ ανάλογη ταινία διαχωρίζει το θόλο από χαμηλό έξαρμα στην κορυφή του Στη στεφάνη της θολω-τής επιφάνειας υπάρχει διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo με περιδέραιο από λογχόσχημα φύλλα από επίθετο αραιωμένο πηλό Ανάλογα καλύμματα προέρχονται από τάφο στο Αμπελάκι όπου το περιδέραιο από λογχόσχημα φύλλα εναλλάσσεται με περιδέραιο από προβασκάνια19 Το μελαμβαφές μυροδοχείο (Πίν 221γ) με χαμηλή δισκοειδή βάση ατρακτόσχημο σώμα και κοντό λαιμό που καταλή-γει σε πλατύ λοξότμητο χείλος φέρει δύο εδαφόχρωμες ταινίες στον ώμο20 Από τους λύχνους της περι-όδου αυτής από τον αποθέτη ένας ανήκει στον τύπο 2 D της Αθηναϊκής Αγοράς21 ένας στον τύπο 27 Α και οι υπόλοιποι στον τύπο 25 (25 Α 25 Β 25 Β rie 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το διrie 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το διrie) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι-

10 Agora XXX εικ 4 αριθ 47 πίν 4 11 Όπ εικ 4 αριθ 118 πίν 2 12 Όπ εικ 5 αριθ 2425 πίν 13 Όπ εικ 4 αριθ 810 πίν 1 14 Σε βάση κύλικας τύπου bolal του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμbolal του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμ του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμ-

ματα WK Kovacovic Die Eckterrasse an der Graumlberstrasse des Kerameikos Kerameikos XV Berlin 1990 1 αριθ S9 Σε βάση κανθάρου του β´ μισού του 4ου αι πΧ στην Ολβία αναγράφονται τα τρία πρώτα γράμματα AS Rujaeva ldquoGraffitirdquo στο NA Lejunkaja P G Bilde JM Hoslashjte VV Kraivina SD Kryžickij (επιμ) The Lower City of Olbia (Sector NGS) in the 6th Century BC to the 4th Century AD Vol 12 Aarhus Univerity Press 2010 508 αριθ S45 Ενιαία λέξη ἡδύοινος αναγράφε-ται στο σώμα κανθάρων από την Κόρινθο Corinth V αριθ 454 και 512

15 Agora XXX εικ 12 αριθ 155 πίν 15 Σ Ελευθεράτου (επιμ) Το Μουσείο και η ανασκαφή Ευρήματα από τον χώρο ανέγερσης του Νέου Μουσείου Ακρόπολης Οργανισμός Ανέγερσης Νέου Μουσείου Ακρόπολης Αθήνα 200 αριθ 121

16 Πίν 220ζ Agora XXX εικ 5 αριθ 1055105 πίν 78 Πίν 220η1 Agora XXX εικ 2 αριθ 980 Πίν 220η2 Agora XXX εικ 59 αριθ 89871 πίν 72

17 Agora XXX εικ 50 αριθ 710711 πίν 18 Όπ 18919019 ΜΙ Πωλογιώργη Χάλκινα κάτοπτρα από τη Σαλαμίνα ΑΕ 14 (2007) 171920 Agora XXX εικ 72 αριθ 11 πίν 85 21 Agora V

5

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

άστημα από το β´ μισό του 4ου έως το α΄ μισό του ου αι πΧ Στα τελετουργικά σκεύη περιλαμβάνονται μικκύλα φιαλίδια και λεκανίδες χαρακτηριστικά αγγεία των τελετουργικών πυρών έθιμο το οποίο έχει αναγνωριστεί και στη Σαλαμίνα22

Η άβαφη κεραμική περιλαμβάνει φιάλες λεκάνες και λεκανίδες με προχοές και πλαστικές διαμορφώ-σεις οινοχόες κάποιες με μελανόγραφη διακόσμηση23 κά Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι επι-τραπέζιοι αμφορείς με ωοειδές σώμα έξω νεύον χείλος και λαβές που ξεκινούν από πλαστικό δακτύ-λιο που περιτρέχει το λαιμό (Πίν 221δε) χαρακτηριστικό που τις εντάσσει στον Τύπο 2 της Αθηναϊκής Αγοράς24 Η σχεδόν ωοειδής τομή του σώματος δεν αλλάζει σε όλο τον ο αι πΧ όπως διαπιστώνου-με από ακέραια παραδείγματα στη Σαλαμίνα και την Αθήνα και το ύψος τους κυμαίνεται ανάμεσα στα 020 με 04 μ Σε τάφους στα Μέγαρα25 έχουν βρεθεί και μικρότερου μεγέθους αμφορείς όπου το ύψος τους κυμαίνεται από 011 έως 022 μ Το χρώμα του πηλού στα περισσότερα δείγματα της Σαλαμίνας είναι ανοικτό καστανό (25Y7 ale brown) συχνά με πολλές ασβεστολιθικές προσμείξεις (Πίν 221δ) ενώ μόλις ένα δείγμα φαίνεται να είναι προϊόν αττικού εργαστηρίου με ερυθρωπό πηλό (5YR5 yellowih red) και λιγότερες προσμείξεις (Πίν 221ε) Κατά τη Rotroff26 ο τόπος παραγωγής της μη αττικής ομάδας θα πρέ-πει να αναζητηθεί κάπου ανάμεσα σε Κόρινθο και Θήβα Η αναγνώριση του αμφορέα αυτού στη Σαλα-μίνα και σε διαφορετικά σύνολα κεραμικής που δεν θα συζητηθούν εδώ δηλώνει τη σαφή του παρου-σία στον Σαρωνικό27 Επιπλέον η εύρεση και των δύο αμφορέων που συζητήθηκαν (Πίν 221δε) στον αποθέτη του οικοπέδου Ζούγρη είναι ενδεικτική της ταυτόχρονης εισαγωγής τους στο νησί τόσο δηλα-δή από το βασικό κέντρο παραγωγής όσο και από την Αθήνα Με αφορμή έναν αμφορέα πιθανώς από την Πάρο η Rotroff28 υποθέτει με μεγάλη επιφύλαξη ως περιεχόμενο μέλι ή ξύδι Αν δεχθούμε ότι οι αμ-φορείς αυτοί εισάγονταν στη Σαλαμίνα για το περιεχόμενό τους και όχι ως κεραμικό είδος ιδίως σε μια περιοχή που δεν είχε κεραμική παραγωγή τότε το μέλι θα πρέπει να αποκλειστεί ως είδος που θα εισα-γόταν στη Σαλαμίνα καθώς η μελισσοτροφία ήταν μια από τις βασικές ασχολίες των κατοίκων της29 και θα ήταν μάλλον απίθανη η ανάγκη εισαγωγής μελιού από άλλο μέρος Η παρουσία μικρών αμφορέων στους τάφους των Μεγάρων ίσως να δηλώνει πράγματι διαφορετικό περιεχόμενο ανάλογα με το μέγεθός τους και τη χρήση για την οποία προορίζονταν Η χρησιμοποίησή τους για μεταφορά ήκαι αποθήκευ-ση κρασιού ή νερού στο οικιακού χαρακτήρα περιβάλλον της Σαλαμίνας θα πρέπει να θεωρείται βέβαιη

Τις εμπορικές σχέσεις επιβεβαιώνουν και οι εμπορικοί αμφορείς από τη Θάσο τη Ρόδο την Κόρινθο και άλλα κέντρα του Αιγαίου Η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμφορέα (Πίν 221στ1)

ΘΑΣΙΩΝτριποδική φιάλη ()

ΠΥΘΙΩΝ

22 Π Δεδεβέσης Εργασίες συντήρησης κεραμικής από το Αμπελάκι Σαλαμίνας Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 4 2010 22 εικ 1 Για το έθιμο βλ Agora XXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρXXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ-γικές πυρές από την ανασκαφή για το laquoΜετρόraquo στο laquoΟικόπεδο Μακρυγιάννηraquo ΑΔ 5152 (1991997) Μελέτες 99118

23 Γ Χαιρετάκης όπ (υποσημ 9) εικ 5 όπου εξαιτίας τυπογραφικού λάθους η χρονολόγηση θα πρέπει να διορθωθεί σε laquoβ´ μισό 4ουα τέταρτο ου αι πΧraquo

24 Agora XXXΙΙΙ 88725 Τα δείγματα από τα Μέγαρα μου γνωστοποίησε ο Π Ζορίδης επί πολλά έτη υπεύθυνος αρχαιολόγος Μεγάρων τον

οποίο και ευχαριστώ θερμά 26 Agora XXXΙΙΙ 827 Ένα πιθανό δείγμα προέρχεται και από την Τροιζήνα βλ Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου Νέα ευρήματα από την

Αρχαία Τροιζήνα στο Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου (επιμ) Αργοσαρωνικός Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Ιστο-ρίας και Αρχαιολογίας του Αργοσαρωνικού Πόρος 26-29 Ιουνίου 1998 τόμ Β´ Αθήνα 200 141 εικ 7 όπου ανάμεσα σε εμπορικούς αμφορείς διακρίνεται τμήμα επιτραπέζιου αμφορέα του τύπου που σχολιάζουμε

28 Agora XXXΙΙΙ 87 29 Μεγάλος αριθμός κυψελών έχει βρεθεί σε όλες τις θέσεις του νησιού κλασικών και ελληνιστικών χρόνων Ο Ευριπίδης

(Τρωάδες 798799) αναφέρει τη Σαλαμίνα ως μελισσοτρόφον

666

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

αναγράφει ως επώνυμο άρχοντα τον Πυθίωνα V βάσει των χαρακτηριστικών του σφραγίσματος0 που τοποθετείται χρονικά γύρω στο 289 πΧ σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες προτάσεις του Garlan31 Η εν-σφράγιστη λαβή ροδιακού αμφορέα (Πίν 221στ2)

ΕΠ ΙΕΡΕΩΣ ΛΥΣ

ΑΝΔΡΟΥμε την αναγραφή του επώνυμου ιερέα του θεού Ηλίου Λυσάνδρου χρονολογείται λίγο μετά το 22 πΧ32 Στην ενσφράγιστη λαβή αμφορέα κορινθιακού τύπου Β που χρονολογείται στις αρχές του ου αι πΧ μικρός αμφορέας εγγράφεται μέσα σε Α (Πίν 221στ)33

Επίλογος - η υπόλοιπη Σαλαμίνα

Το οικόπεδο Ζούγρη στο Αμπελάκι της Σαλαμίνας προσφέρει τα περισσότερα έως τώρα στοιχεία για την κεραμική της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου στο νησί και δίνει πολύτιμες πληροφορίες για συγκριτικές παρατηρήσεις με το ανάλογο υλικό από την Αθήνα Είναι σαφής ο κοινός ορίζοντας ανάμεσα σε Σαλα-μίνα και Αθήνα γεγονός που επιβεβαιώνεται πλέον όχι μόνο σε ιστορικό επίπεδο Η εισαγωγή αγγείων ήταν επιβεβλημένη εξαιτίας της απουσίας τοπικής κεραμικής παραγωγής Διαπιστώνεται αποκλειστική εισαγωγή αττικών μελαμβαφών αγγείων ενώ όσον αφορά στην άβαφη κεραμική το πλαίσιο αγοράς επε-κτείνεται στην ευρύτερη περιοχή της Σαλαμίνας προς B και Δ Ωστόσο η Σαλαμίνα όπως συμπεραίνει κανείς από τους εμπορικούς αμφορείς που εισάγονταν δεν ήταν αποκομμένη από τον υπόλοιπο κόσμο και η σχεδόν αποκλειστική εισαγωγή αττικών αγγείων θα πρέπει να θεωρηθεί laquoφυσικήraquo επιλογή ή laquoανα-γκαστικόraquo επακόλουθο εξαιτίας της ιδιαίτερης σχέσης Αθηναίων και Σαλαμινίων Οι μελετητές34 έχουν εκφράσει κατά καιρούς διάφορες ερμηνείες κατά πόσον οι Σαλαμίνιοι των ιστορικών χρόνων είναι από-γονοι των πρώτων κατοίκων του νησιού αν είναι Αθηναίοι κληρούχοι αν είναι Σαλαμίνιοι ή Αθηναίοι πολίτες κά Είναι γεγονός πάντως ότι τα ευρήματα που έρχονται στο φως τα τελευταία χρόνια επιβε-βαιώνουν τους στενούς δεσμούς με την Αθήνα σε οικονομικόεμπορικό όσο και θρησκευτικό επίπεδο έστω και αν η Αθήνα δεν παύει ποτέ να έχει τον κυρίαρχο ρόλο στη σχέση αυτή5

Όμοια συμπεράσματα σχετικά με τις εισαγωγές κεραμικής αντλούνται και από άλλες θέσεις του νη-σιού Στη θέση Περιστέρια έρευνα μικρού ιερού του Διονύσου36 που ιδρύθηκε στο α΄ μισό του ου αι πΧ έδωσε τμήματα αττικών κανθάρων και φιαλιδίων καθώς και τμήματα κυψελών Στη θέση Κολώ-

0 Y Garlan Kouko Donneacutee nouvelle our une nouvelle interreacutetation de tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 241 αριθ 49 Για το σύμβολο βλ M Debidour Reacuteflexion ur le tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 290 εικ

31 Y Garlan Lrsquoahorologie grecque une eacutecialiteacute archeacuteologique en voie de deacuteveloeent [archive httgrahillinecoatabGarlandf] 2009

32 G Finkielztejn Chronologie deacutetailleacutee et reacuteviseacutee des eacuteponymes amphoriques rhodiens de 270 agrave 108 av J-C environ Premier bilan BAR nternational Serie 990 Oxford 2001 75 77 190

33 VR AnderonStojanović A Third-entury B Deoit fro the South Sloe Cistern in the Rachi Settlement at thia Δ ΕλλΚερ 119 G Koehler Ahora on Ahora Hesperia 51 (1982) 290292 εικ 7811

34 MG Taylor όπ (υποσημ 2) 85 SD Labert The Attic Geno Salainioi and the land of Salai ZPE 119 (1997) 95 κε 5 Ο Παυσανίας (Ι 52) αναφέρει ότι οι Αθηναίοι laquoεκδίωξανraquo τους Σαλαμίνιους από το νησί επειδή το παρέδωσαν στον

Κάσσανδρο (Βλ παραπάνω Το ιστορικό πλαίσιο) Ένα τόσο σημαντικό γεγονός ωστόσο δεν αναφέρεται από κανέναν άλλον ιστορικό και δεν μπορεί εύκολα να επιβεβαιωθεί Για συζήτηση του θέματος βλ MG Taylor όπ 198 κε

36 Γ Λώλος Σαλαμινιακές έρευνες 19982000 Μέρος Α Το ιερό του Διονύσου υπό το Σπήλαιο του Ευριπίδη Δωδώνη Επιστημονική Επετηρίδα του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννί-νων 29 2000 11415

7

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

νες αναγνωρίστηκε κατοίκηση του α΄ μισού του ου αι πΧ7 από όπου προέρχεται αττική μελαμβαφής κεραμική όπως τμήμα σώματος κανθάρου κλασικού τύπου διακοσμημένο με κατακόρυφες πλαστικές ραβδώσεις αλλά και όστρακα άβαφων αγγείων και αμφορέων όπως η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμ-φορέα (Πίν 221στ4)

ΘΑΣΙΩΝκυνηγόσκυλο

ΑΡΓΕΙΟΣμε επώνυμο άρχοντα τον Αργείο που χρονολογείται γύρω στο 258 πΧ8 Στη θέση Αιάντειο9 δοκιμα-στική τομή σε πύργο με αγροικία έδωσε όστρακα αττικών μελαμβαφών κανθάρων κλασικού τύπου με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo λύχνο του τέλους του 4ουαacute μισού του ου αι πΧ40 καθώς και μεγάλο αριθμό κυψελών

Γιάννης ΧαιρετάκηςΑραχώβης 14-16

106 80 Αθήναchairetakisyahoogr

7 Ανασκαφική έρευνα αποκάλυψε κυκλοτερές ταφικό μνημείο (Ι Δεκουλάκου Κυκλοτερές ταφικό μνημείο στις Κο-λώνες Σαλαμίνας ΑΕ 2001 129158) και έναν αναλημματικό τοίχο των μέσων περίπου του 4ου αι πΧ (Ι Δεκουλάκου όπ (υποσημ 5) 0) Βορειότερα του αναλήμματος αυτού στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Βασιλείου ερευνήθηκαν αρχιτεκτο-νικά κατάλοιπα που ανάγονται στην ύστερη αρχαιότητα (5οςος αι μΧ) στα υποστρώματα των οποίων υπάρχει κεραμι-κή κλασικών και ελληνιστικών χρόνων

8 Βλ υποσημ 19 Στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Μιχαλάκη Πολυχρόνη40 Agora V εικ 11 αριθ πίν 8

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-197-3

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Κ

είμε

να

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Κείμενα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

Γενική επιμέλεια ΕΛΕΝΗ ΚΩΤΣΟΥΥπεύθυνη έκδοσης ΜΑΡΙΑ ΚΑΖΑΚΟΥΚαλλιτεχνική επιμέλεια ΡΟΥΛΑ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΚΗ

Εκτύπωση ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕ

copy2014 ΤΑΜΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΩΝΠανεπιστημίου 57 Αθήνα 105 64wwwtapgr

ISBN 978-960-386-196-6ΤΟΜΟΣ Α ΚΕΙΜΕΝΑ 978-960-386-197-3ΤΟΜΟΣ Β ΠΙΝΑΚΕΣ 978-960-386-198-0

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥΚαθηγήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

ΑΡΓΥΡΟΥΛΑ ΔΟΥΛΓΕΡΗ-ΙΝΤΖΕΣΙΛΟΓΛΟΥΑρχαιολόγος ΙΓacute ΕΠΚΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΖΑΧΟΣΠροϊστάμενος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗΔιευθύντρια του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Ηπειρωτικών Σπουδών

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥΕπίτιμος Διευθυντής Νομισματικού Μουσείου

Επίτιμος Διευθυντής Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΡΑΤΖΕΝΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΕΛΕΝΗ ΚΟΤΖΑΜΠΟΠΟΥΛΟΥΑρχαιολόγος ΑΙΗΣ

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

7

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΙΑΜΠΗΗ οικονομία της βορειοδυτικής Ελλάδας κατά την ελληνιστική περίοδο Ήπειρος Ακαρνανία και Αιτωλία νησιά του Ιονίου 1-4

ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑΚεραμική ελληνιστικών χρόνων από δημόσιο κτίριο της Αμβρακίας 5-8

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Ελληνιστική κεραμική από οικία της Αμβρακίας Πινάκια και ανάγλυφοι σκύφοι 9-14

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από δημόσιο κτίριο στην ακρόπολη laquoΜεγάλου Γαρδικίουraquo στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων 15-22

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΕλληνιστική κεραμική από τα Γίτανα 23-28

ANNA GAMBERINIHellenistic Fine Ware Finds in Phoinike (Kaonia) Local Production and Imports 29-32

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗΕρυθρόμορφες λήκυθοι υστεροκλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων σε τάφους της Αιτωλοακαρνανίας Πρώτη παρουσίαση 33-36

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕΡΜΠΕΤΗ - ΤΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣΕλληνιστική κεραμική από το νεκροταφείο των Οινιαδών 37-40

ELIZABETH A BOLLENThe Hellenistic Pottery of Kalydon and Chalkis Aitolias 41-43

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΕλληνιστική κεραμική laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo από το βόρειο νεκροταφείο της Λευκάδας 44-45

MARIA DEOUDIΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ Die spaumltklassisch-hellenistisches Tafel- und Essgeschirr aus der Houmlhle-Loizos aus Ithaka 46-47

ANTONIA SERRITELLAPoseidonia-Paestum La ceramica a vernice nera dallrsquo ekklesiasterion 48

FABIO MOSCA - PAOLA PUPPODinamiche commerciali nel Mediterraneo Occidentale La ceramica megarese a Malta 49-50

STEPHAN G SCHMIDImported Mould Made Bowls from Enseacuterune (France) and the Long Distance Trade in the Hellenistic Mediterranean 51-54

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 55-58

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 59-74

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗΑιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 75-84

HORST SEILHEIMERDie hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 85-89

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥΕρμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 90-91

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗΎστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 92-95

VERONIKA MITSOPOULOS-LEONEinige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 96-97

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥΕλληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 98-99

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗΕργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 100-105

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗΠρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 106-109

8

LARS HEINZEAttic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 110-111

NINA FENNPriene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 112-113

ERTEKIN M DOKSANALTIThree Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 114-117

PATRICIA KOumlGLERKnidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the Late Hellenism 118

MEHMET TEKOCAKEvaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 119-120

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 121-122

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPORecenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 123-126

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗΑποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 127-130

BASHKIM VREKAJLeacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 131-136

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑΤυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 137-142

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥΕυβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 143-146

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥΤο αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 147-152

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣΠήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 153-156

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗΑπό τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 157-160

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETILa ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 161-164

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥΟ laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 165-166

SUSAN I ROTROFFThe Pottery from the Agora Bone Well 167-172

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZAEastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 173-177

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥΚλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 178-179

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣΤρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 180-185

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 186-187

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 188-189

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑΣύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 190-193

NICO SCHWERDTKeramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 194-197

9

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΕλληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 198-201

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑΈνας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 202-203

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗΕλληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 204-207

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣΕλληνιστική κεραμική από τη Βέροια Το οικόπεδο Νιώπα 208-211

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗΚλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 212-213

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗΤοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 214-217

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣΕλληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 218-219

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 220-221

CHRISTA SCHAUEREin Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 222-225

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗΚλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 226-229

SUHAL SAĞLANA Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 230-233

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKOAncient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 234-236

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHINA Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 237-242

ΠINAKAΣ 220 ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

Σαλαμίνα α-β) Οινοχόες γ-ε) Κάνθαροι και επιγραφή στη βάση κανθάρου στ) Θραύσμα σκύφου ζ-η) Φιαλίδια

1 2

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ ΠINAKAΣ 221

Σαλαμίνα α) Ιχθυοπινάκιο β) Κάλυμμα πυξίδας γ) Μυροδοχείο δ-ε) Επιτραπέζιοι αμφορείς στ) Ενσφράγιστες λαβές αμφορέων

1 2

3 4

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

  • 1o kommatipdf
    • 29727_0_AProtKeim
    • 29727_0_eisLIAMPH
    • 29727_1_AGGEL
    • 29727_1a_RIG
    • 29727_2_KATS
    • 29727_2a_RIGIN
    • 29727_5_PLIAK
    • 29727_6_7_RIGIN
    • 29727_7_6_PREKA
    • 29727_8_METAL
    • 29727_9_LAMP
    • 29727_10_GAMB
    • 29727_11_Condi
    • 29727_12_STAUR
    • 29727_13_SERB
    • 29727_14_BOLLEN
    • 29727_15_RIG
    • 29727_16_AUG
    • 29727_17_KAPPA
    • 29727_18_DEOU
    • 29727_19_MORGAN
    • 29727_20_SOT
    • 29727_21_SOT
    • 29727_22_23_BLAX
    • 29727_23_22_PET
    • 29727_24_25_SERR
    • 29727_25_26_MOSCA
    • 29727_26_27_SCHMID
    • 29727_27_24_Hempel
    • 29727_28_GREC
    • 29727_29_STEF
    • 29727_30_MPAX
    • 29727_31_33_DAK
    • 29727_32_31_KAR
    • 29727_33_36_SARI
    • 29727_34_32_HORST
    • 29727_35_34_ALEX
    • 29727_36_35_KAB
    • 29727_37_LEON
    • 29727_38_Giros
    • 29727_39_TSIL
    • 29727_40_TSA
    • 29727_41_MPAI
    • 29727_42_43_HEINZE
    • 29727_43_42_Tekkoumlk
    • 29727_44_45_Rogl
    • 29727_45_44_FENN
    • 29727_46_DOKS
    • 29727_47_KOGLER
    • 29727_48_Ferraz
    • 29727_49_Levent
    • 29727_50_TEKOC
    • 29727_51_Władyka
    • 29727_52_REGEV
    • 29727_53_Lad
    • 29727_55_56_NIA
    • 29727_56_55_KYR
    • 29727_57_BEES
    • 29727_58_BELENI
    • 29727_59_BITR
    • 29727_60_PUPPO
    • 29727_61_BLAZ
    • 29727_62_BOUN
    • 29727_63_LAZ
    • 29727_64_TRAP
    • 29727_65_VREKAJ
    • 29727_66_KOTS
    • 29727_67_XIDO
    • 29727_68_69_NOTI
    • 29727_69_68_MITSO
    • 29727_70_TRIA
    • 29727_71_ZHU
    • 29727_72_LUN
    • 29727_73_TRA
    • 29727_74_BER
    • 29727_75_SAR
    • 29727_77_Kil
    • 29727_78_79_KYR
    • 29727_79_78_AKA
    • 29727_80_BOU
    • 29727_81_KAL
    • 29727_82_ROT
    • 29727_83_GUY
    • 29727_84_JAMES
    • 29727_85_GIROS
    • 29727_86_DREN
    • 29727_87_GIOU
    • 29727_88_89_PRE
    • 29727_89_88_KAT
    • 29727_90_LAM
    • 29727_91_SAL
    • 29727_92_LAZ
    • 29727_93_BAS
    • 29727_94_KYR
    • 29727_95_KAR
    • 29727_96_97_LANG
    • 29727_97_97a DOH
    • 29727_98_96_PAP
    • 29727_99_NICO
    • 29727_100_101_FA
    • 29727_100_98_STA
    • 29727_101_100_TSA
    • 29727_102_GK
    • 29727_103_STA
    • 29727_104_105_HLI
    • 29727_105_104_KOY
    • 29727_106_FAB
    • 29727_107_108_POU
    • 29727_108_109_KAL
    • 29727_109_110_PAN
    • 29727_110_107_SHE
    • 29727_111_LOL
    • 29727_112_XAI
    • 29727_113_114_ROGL
    • 29727_114_113_SCH
    • 29727_115_116_KAR
    • 29727_116_115_GAB
    • 29727_117_GRI
    • 29727_118_SUH
    • 29727_119_DOM
    • 29727_120_SOL
    • 29727_121_VDO
    • 29727_122_VDOA
    • 29727_123_EGO
    • 29727_124_LAF
    • 29727_124B_DiaxSin
    • 29727_125_DROU
      • 2o kommatipdf
        • 29727_0_AProtKeim
        • 29727_0_eisLIAMPH
        • 29727_1_AGGEL
        • 29727_1a_RIG
        • 29727_2_KATS
        • 29727_2a_RIGIN
        • 29727_5_PLIAK
        • 29727_6_7_RIGIN
        • 29727_7_6_PREKA
        • 29727_8_METAL
        • 29727_9_LAMP
        • 29727_10_GAMB
        • 29727_11_Condi
        • 29727_12_STAUR
        • 29727_13_SERB
        • 29727_14_BOLLEN
        • 29727_15_RIG
        • 29727_16_AUG
        • 29727_17_KAPPA
        • 29727_18_DEOU
        • 29727_19_MORGAN
        • 29727_20_SOT
        • 29727_21_SOT
        • 29727_22_23_BLAX
        • 29727_23_22_PET
        • 29727_24_25_SERR
        • 29727_25_26_MOSCA
        • 29727_26_27_SCHMID
        • 29727_27_24_Hempel
        • 29727_28_GREC
        • 29727_29_STEF
        • 29727_30_MPAX
        • 29727_31_33_DAK
        • 29727_32_31_KAR
        • 29727_33_36_SARI
        • 29727_34_32_HORST
        • 29727_35_34_ALEX
        • 29727_36_35_KAB
        • 29727_37_LEON
        • 29727_38_Giros
        • 29727_39_TSIL
        • 29727_40_TSA
        • 29727_41_MPAI
        • 29727_42_43_HEINZE
        • 29727_43_42_Tekkoumlk
        • 29727_44_45_Rogl
        • 29727_45_44_FENN
        • 29727_46_DOKS
        • 29727_47_KOGLER
        • 29727_48_Ferraz
        • 29727_49_Levent
        • 29727_50_TEKOC
        • 29727_51_Władyka
        • 29727_52_REGEV
        • 29727_53_Lad
        • 29727_55_56_NIA
        • 29727_56_55_KYR
        • 29727_57_BEES
        • 29727_58_BELENI
        • 29727_59_BITR
        • 29727_60_PUPPO
        • 29727_61_BLAZ
        • 29727_62_BOUN
        • 29727_63_LAZ
        • 29727_64_TRAP
        • 29727_65_VREKAJ
        • 29727_66_KOTS
        • 29727_67_XIDO
        • 29727_68_69_NOTI
        • 29727_69_68_MITSO
        • 29727_70_TRIA
        • 29727_71_ZHU
        • 29727_72_LUN
        • 29727_73_TRA
        • 29727_74_BER
        • 29727_75_SAR
        • 29727_77_Kil
        • 29727_78_79_KYR
        • 29727_79_78_AKA
        • 29727_80_BOU
        • 29727_81_KAL
        • 29727_82_ROT
        • 29727_83_GUY
        • 29727_84_JAMES
        • 29727_85_GIROS
        • 29727_86_DREN
        • 29727_87_GIOU
        • 29727_88_89_PRE
        • 29727_89_88_KAT
        • 29727_90_LAM
        • 29727_91_SAL
        • 29727_92_LAZ
        • 29727_93_BAS
        • 29727_94_KYR
        • 29727_95_KAR
        • 29727_96_97_LANG
        • 29727_97_97a DOH
        • 29727_98_96_PAP
        • 29727_99_NICO
        • 29727_100_101_FA
        • 29727_100_98_STA
        • 29727_101_100_TSA
        • 29727_102_GK
        • 29727_103_STA
        • 29727_104_105_HLI
        • 29727_105_104_KOY
        • 29727_106_FAB
        • 29727_107_108_POU
        • 29727_108_109_KAL
        • 29727_109_110_PAN
        • 29727_110_107_SHE
        • 29727_111_LOL
        • 29727_112_XAI
        • 29727_113_114_ROGL
        • 29727_114_113_SCH
        • 29727_115_116_KAR
        • 29727_116_115_GAB
        • 29727_117_GRI
        • 29727_118_SUH
        • 29727_119_DOM
        • 29727_120_SOL
        • 29727_121_VDO
        • 29727_122_VDOA
        • 29727_123_EGO
        • 29727_124_LAF
        • 29727_124B_DiaxSin
        • 29727_125_DROU
          • pinakespdf
            • 1o kommatipdf
              • 29727_0_AProtKeim
              • 29727_0_eisLIAMPH
              • 29727_1_AGGEL
              • 29727_1a_RIG
              • 29727_2_KATS
              • 29727_2a_RIGIN
              • 29727_5_PLIAK
              • 29727_6_7_RIGIN
              • 29727_7_6_PREKA
              • 29727_8_METAL
              • 29727_9_LAMP
              • 29727_10_GAMB
              • 29727_11_Condi
              • 29727_12_STAUR
              • 29727_13_SERB
              • 29727_14_BOLLEN
              • 29727_15_RIG
              • 29727_16_AUG
              • 29727_17_KAPPA
              • 29727_18_DEOU
              • 29727_19_MORGAN
              • 29727_20_SOT
              • 29727_21_SOT
              • 29727_22_23_BLAX
              • 29727_23_22_PET
              • 29727_24_25_SERR
              • 29727_25_26_MOSCA
              • 29727_26_27_SCHMID
              • 29727_27_24_Hempel
              • 29727_28_GREC
              • 29727_29_STEF
              • 29727_30_MPAX
              • 29727_31_33_DAK
              • 29727_32_31_KAR
              • 29727_33_36_SARI
              • 29727_34_32_HORST
              • 29727_35_34_ALEX
              • 29727_36_35_KAB
              • 29727_37_LEON
              • 29727_38_Giros
              • 29727_39_TSIL
              • 29727_40_TSA
              • 29727_41_MPAI
              • 29727_42_43_HEINZE
              • 29727_43_42_Tekkoumlk
              • 29727_44_45_Rogl
              • 29727_45_44_FENN
              • 29727_46_DOKS
              • 29727_47_KOGLER
              • 29727_48_Ferraz
              • 29727_49_Levent
              • 29727_50_TEKOC
              • 29727_51_Władyka
              • 29727_52_REGEV
              • 29727_53_Lad
              • 29727_55_56_NIA
              • 29727_56_55_KYR
              • 29727_57_BEES
              • 29727_58_BELENI
              • 29727_59_BITR
              • 29727_60_PUPPO
              • 29727_61_BLAZ
              • 29727_62_BOUN
              • 29727_63_LAZ
              • 29727_64_TRAP
              • 29727_65_VREKAJ
              • 29727_66_KOTS
              • 29727_67_XIDO
              • 29727_68_69_NOTI
              • 29727_69_68_MITSO
              • 29727_70_TRIA
              • 29727_71_ZHU
              • 29727_72_LUN
              • 29727_73_TRA
              • 29727_74_BER
              • 29727_75_SAR
              • 29727_77_Kil
              • 29727_78_79_KYR
              • 29727_79_78_AKA
              • 29727_80_BOU
              • 29727_81_KAL
              • 29727_82_ROT
              • 29727_83_GUY
              • 29727_84_JAMES
              • 29727_85_GIROS
              • 29727_86_DREN
              • 29727_87_GIOU
              • 29727_88_89_PRE
              • 29727_89_88_KAT
              • 29727_90_LAM
              • 29727_91_SAL
              • 29727_92_LAZ
              • 29727_93_BAS
              • 29727_94_KYR
              • 29727_95_KAR
              • 29727_96_97_LANG
              • 29727_97_97a DOH
              • 29727_98_96_PAP
              • 29727_99_NICO
              • 29727_100_101_FA
              • 29727_100_98_STA
              • 29727_101_100_TSA
              • 29727_102_GK
              • 29727_103_STA
              • 29727_104_105_HLI
              • 29727_105_104_KOY
              • 29727_106_FAB
              • 29727_107_108_POU
              • 29727_108_109_KAL
              • 29727_109_110_PAN
              • 29727_110_107_SHE
              • 29727_111_LOL
              • 29727_112_XAI
              • 29727_113_114_ROGL
              • 29727_114_113_SCH
              • 29727_115_116_KAR
              • 29727_116_115_GAB
              • 29727_117_GRI
              • 29727_118_SUH
              • 29727_119_DOM
              • 29727_120_SOL
              • 29727_121_VDO
              • 29727_122_VDOA
              • 29727_123_EGO
              • 29727_124_LAF
              • 29727_124B_DiaxSin
              • 29727_125_DROU
                • 2o kommatipdf
                  • 29727_0_AProtKeim
                  • 29727_0_eisLIAMPH
                  • 29727_1_AGGEL
                  • 29727_1a_RIG
                  • 29727_2_KATS
                  • 29727_2a_RIGIN
                  • 29727_5_PLIAK
                  • 29727_6_7_RIGIN
                  • 29727_7_6_PREKA
                  • 29727_8_METAL
                  • 29727_9_LAMP
                  • 29727_10_GAMB
                  • 29727_11_Condi
                  • 29727_12_STAUR
                  • 29727_13_SERB
                  • 29727_14_BOLLEN
                  • 29727_15_RIG
                  • 29727_16_AUG
                  • 29727_17_KAPPA
                  • 29727_18_DEOU
                  • 29727_19_MORGAN
                  • 29727_20_SOT
                  • 29727_21_SOT
                  • 29727_22_23_BLAX
                  • 29727_23_22_PET
                  • 29727_24_25_SERR
                  • 29727_25_26_MOSCA
                  • 29727_26_27_SCHMID
                  • 29727_27_24_Hempel
                  • 29727_28_GREC
                  • 29727_29_STEF
                  • 29727_30_MPAX
                  • 29727_31_33_DAK
                  • 29727_32_31_KAR
                  • 29727_33_36_SARI
                  • 29727_34_32_HORST
                  • 29727_35_34_ALEX
                  • 29727_36_35_KAB
                  • 29727_37_LEON
                  • 29727_38_Giros
                  • 29727_39_TSIL
                  • 29727_40_TSA
                  • 29727_41_MPAI
                  • 29727_42_43_HEINZE
                  • 29727_43_42_Tekkoumlk
                  • 29727_44_45_Rogl
                  • 29727_45_44_FENN
                  • 29727_46_DOKS
                  • 29727_47_KOGLER
                  • 29727_48_Ferraz
                  • 29727_49_Levent
                  • 29727_50_TEKOC
                  • 29727_51_Władyka
                  • 29727_52_REGEV
                  • 29727_53_Lad
                  • 29727_55_56_NIA
                  • 29727_56_55_KYR
                  • 29727_57_BEES
                  • 29727_58_BELENI
                  • 29727_59_BITR
                  • 29727_60_PUPPO
                  • 29727_61_BLAZ
                  • 29727_62_BOUN
                  • 29727_63_LAZ
                  • 29727_64_TRAP
                  • 29727_65_VREKAJ
                  • 29727_66_KOTS
                  • 29727_67_XIDO
                  • 29727_68_69_NOTI
                  • 29727_69_68_MITSO
                  • 29727_70_TRIA
                  • 29727_71_ZHU
                  • 29727_72_LUN
                  • 29727_73_TRA
                  • 29727_74_BER
                  • 29727_75_SAR
                  • 29727_77_Kil
                  • 29727_78_79_KYR
                  • 29727_79_78_AKA
                  • 29727_80_BOU
                  • 29727_81_KAL
                  • 29727_82_ROT
                  • 29727_83_GUY
                  • 29727_84_JAMES
                  • 29727_85_GIROS
                  • 29727_86_DREN
                  • 29727_87_GIOU
                  • 29727_88_89_PRE
                  • 29727_89_88_KAT
                  • 29727_90_LAM
                  • 29727_91_SAL
                  • 29727_92_LAZ
                  • 29727_93_BAS
                  • 29727_94_KYR
                  • 29727_95_KAR
                  • 29727_96_97_LANG
                  • 29727_97_97a DOH
                  • 29727_98_96_PAP
                  • 29727_99_NICO
                  • 29727_100_101_FA
                  • 29727_100_98_STA
                  • 29727_101_100_TSA
                  • 29727_102_GK
                  • 29727_103_STA
                  • 29727_104_105_HLI
                  • 29727_105_104_KOY
                  • 29727_106_FAB
                  • 29727_107_108_POU
                  • 29727_108_109_KAL
                  • 29727_109_110_PAN
                  • 29727_110_107_SHE
                  • 29727_111_LOL
                  • 29727_112_XAI
                  • 29727_113_114_ROGL
                  • 29727_114_113_SCH
                  • 29727_115_116_KAR
                  • 29727_116_115_GAB
                  • 29727_117_GRI
                  • 29727_118_SUH
                  • 29727_119_DOM
                  • 29727_120_SOL
                  • 29727_121_VDO
                  • 29727_122_VDOA
                  • 29727_123_EGO
                  • 29727_124_LAF
                  • 29727_124B_DiaxSin
                  • 29727_125_DROU
                    • PINAKES_Apdf
                      • 29727_0_Protos_Pinakon
                      • 29727_0eisLIAMPH_pin
                      • 29727_1_AGG_pin
                      • 29727_2_KATSAD_pin
                      • 29727_5_PLIAK_pin
                      • 29727_6_PREKA_pin
                      • 29727_10_GAMB_pin
                      • 29727_12_STAUR_pin
                      • 29727_13_SEPM_pin
                      • 29727_14_BOLLEN_pin
                      • 29727_17_KAPPA_pin
                      • 29727_18_DEOUD_pin
                      • 29727_25_SERRIpin
                      • 29727_26_PUPPO_pin
                      • 29727_27_SCHMID_pin
                      • 29727_29_STEF_pin
                      • 29727_30_MPAXL_pin
                      • 29727_31_KAR_pin
                      • 29727_32_HORST_pin
                      • 29727_34_ALEX_pin
                      • 29727_35_KABB_pin
                      • 29727_37_LEONpin
                      • 29727_39_TSIL_pin
                      • 29727_40_TSA_pin
                      • 29727_41_MPAI_pin
                      • 29727_43_HEINZE_pin
                      • 29727_44_FENN_pin
                      • 29727_46_DOCS_pin
                      • 29727_47_KOGLERpin
                      • 29727_50_TEKOCAKpin
                      • 29727_56_NIARpin
                      • 29727_60_PUPPOpin
                      • 29727_63_LAZApin
                      • 29727_65_VREKAJpin
                      • 29727_66_KOTpin
                      • 29727_67_XIDpin
                      • 29727_68_MHTSpin
                      • 29727_70_TRIANpin
                      • 29727_73_TRAKpin
                      • 29727_74_BERETIpin
                      • 29727_79_KYRpin
                      • 29727_82_ROTROFFpin
                      • 29727_85_GIROSpin
                      • 29727_87_GOUNpin
                      • 29727_89_PREKpin
                      • 29727_93_BASILpin
                      • 29727_94_KYRpin
                      • 29727_95_KARpin
                      • 29727_99_NICOpin
                      • 29727_101_FAKpin
                      • 29727_102_GIZpin
                      • 29727_103_STAI_pin
                      • 29727_108_POYLpin
                      • 29727_109_KALpin
                      • 29727_110_PANpin
                      • 29727_111_LOLpin
                      • 29727_112_XAIRpin
                      • 29727_113_SCHAUERpin
                      • 29727_116_KARpin
                      • 29727_118_SUHALpin
                      • 29727_121_VDOVpin
                      • 29727_124_LAFLIpin
                        • PINAKES_Bpdf
                          • 29727_0_Protos_Pinakon
                          • 29727_0eisLIAMPH_pin
                          • 29727_1_AGG_pin
                          • 29727_2_KATSAD_pin
                          • 29727_5_PLIAK_pin
                          • 29727_6_PREKA_pin
                          • 29727_10_GAMB_pin
                          • 29727_12_STAUR_pin
                          • 29727_13_SEPM_pin
                          • 29727_14_BOLLEN_pin
                          • 29727_17_KAPPA_pin
                          • 29727_18_DEOUD_pin
                          • 29727_25_SERRIpin
                          • 29727_26_PUPPO_pin
                          • 29727_27_SCHMID_pin
                          • 29727_29_STEF_pin
                          • 29727_30_MPAXL_pin
                          • 29727_31_KAR_pin
                          • 29727_32_HORST_pin
                          • 29727_34_ALEX_pin
                          • 29727_35_KABB_pin
                          • 29727_37_LEONpin
                          • 29727_39_TSIL_pin
                          • 29727_40_TSA_pin
                          • 29727_41_MPAI_pin
                          • 29727_43_HEINZE_pin
                          • 29727_44_FENN_pin
                          • 29727_46_DOCS_pin
                          • 29727_47_KOGLERpin
                          • 29727_50_TEKOCAKpin
                          • 29727_56_NIARpin
                          • 29727_60_PUPPOpin
                          • 29727_63_LAZApin
                          • 29727_65_VREKAJpin
                          • 29727_66_KOTpin
                          • 29727_67_XIDpin
                          • 29727_68_MHTSpin
                          • 29727_70_TRIANpin
                          • 29727_73_TRAKpin
                          • 29727_74_BERETIpin
                          • 29727_79_KYRpin
                          • 29727_82_ROTROFFpin
                          • 29727_85_GIROSpin
                          • 29727_87_GOUNpin
                          • 29727_89_PREKpin
                          • 29727_93_BASILpin
                          • 29727_94_KYRpin
                          • 29727_95_KARpin
                          • 29727_99_NICOpin
                          • 29727_101_FAKpin
                          • 29727_102_GIZpin
                          • 29727_103_STAI_pin
                          • 29727_108_POYLpin
                          • 29727_109_KALpin
                          • 29727_110_PANpin
                          • 29727_111_LOLpin
                          • 29727_112_XAIRpin
                          • 29727_113_SCHAUERpin
                          • 29727_116_KARpin
                          • 29727_118_SUHALpin
                          • 29727_121_VDOVpin
                          • 29727_124_LAFLIpin

663

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

χριστιανικών βυζαντινών και μεταβυζαντινών χρό-νων που περισυνελέγησαν μαρτυρούν χρήσεις του χώρου και αυτές τις περιόδους

Στα μέσα του ου αι πΧ γίνεται ένας εκτεταμέ-νος καθαρισμός της περιοχής όπως μαρτυρά απορ-ριμματικός αποθέτης8 που ερευνήθηκε στο ανασκα-φικό τετράγωνο 0 (εικ 2) Η απορριμματική αυτή πρακτική αποτελεί μέρος μιας οργανωμένης και γε-νικότερης εκκαθάρισης της περιοχής για τη δημι-ουργία ανδήρων και την κατασκευή οικιών κάτω από ένα νέο πολεοδομικό σχεδιασμό Η τελευταία χρονολογικά κεραμική του αποθέτη ανήκει στο βacute τέταρτο του ου αι πΧ αλλά δεν μπορεί να προσ-διοριστεί με ακρίβεια πότε έγινε η εκκαθάριση της περιοχής και η επακόλουθη απόρριψη αν έγινε δη-λαδή μετά το 21 πΧ ή αργότερα και πότε η ανοι-κοδόμηση της νέας οικίας αμέσως μετά την απορ-ριμματική πρακτική ή αργότερα Είναι σημαντικό να ειπωθεί ότι στο υλικό του αποθέτη δεν υπάρχουν ίχνη που να δηλώνουν κάποια βίαιη καταστροφή Επίσης η ανοικοδόμηση νέων οικιών στα μέσα του ου αι πΧ που συνοδεύεται και από τη δημιουργία δρόμου πλ 550 μ στο μέσον περίπου του οικοπέ-δου αποτελεί ένδειξη για την ανάγκη στέγασης μεγαλύτερου αριθμού κατοίκων στην πόλη ίσως υπό το φόβο νέων απειλών

Η κεραμική

Η κεραμική που παρουσιάζεται εδώ προέρχεται από τον απορριμματικό αποθέτη9 (Πίν 220β δη 221α δστ) και από τα υποστρώματα των οικιών (Πίν 220α γ 221βγ στ12) στα οποία συγκεντρώθηκε κε-ραμική ως γέμισμα για τη δημιουργία των ανδήρων Στην πλειονότητά της είναι εισηγμένη από την Αθή-να και σε λίγες μόνο περιπτώσεις μπορούμε να διακρίνουμε μη αττική κεραμική ενώ δεν αναγνωρίζε-ται τοπική παραγωγή

Στη μελαμβαφή κεραμική ξεχωρίζουν οι τριφυλλόστομες οινοχόες οι οποίες δεν παρουσιάζουν με-γάλη διαφοροποίηση στην τομή τους έχουν δακτυλιόσχημη βάση σιγμοειδές σώμα και ψηλό λαιμό Συ-

8 Ο αποθέτης είναι διανοιγμένος στο βραχώδες πέτρωμα της Πούντας και έχει σχήμα ανεστραμμένου κώνου Στον άξονα ΒΝ έχει διάμετρο 180 μ ενώ στον άξονα ΑΔ ερευνήθηκε για 2 μ καθώς πάνω σε αυτόν ιδρύθηκε τοίχος με-ταγενέστερης οικίας

9 Ο αποθέτης περιείχε όστρακα αγγείων θαλασσινά όστρεα και λίγα λιθάρια μικρού και μεσαίου μεγέθους Οικοδομι-κό υλικό πέρα από λίγα τμήματα βοτσαλωτών δαπέδων δεν υπήρχε στο γέμισμά του Περιείχε κολουροκωνικές και πυ-ραμιδόσχημες αγνύθες τμήματα κεραμίδων λακωνικού τύπου λίγα οστά ζώων ένα λίθινο αλάβαστρο και μάζες σκωρί-ας Η απόρριψη ήταν ενιαία και δεν παρατηρήθηκε χρονική αλληλουχία στην απόρριψη των στρωμάτων Λίγα όστρακα λύχνου και μελαμβαφών πελικών τοποθετούνται χρονικά στον 5ο αι πΧ ενώ μικρή είναι και η ποσότητα ερυθρόμορ-φων και άλλων αγγείων του α΄ μισού και γ΄ τετάρτου του 4ου αι πΧ Η πλειονότητα της κεραμικής ανήκει στο τελευταίο τέταρτο του 4ουα΄ τέταρτο του ου αι πΧ Μικρότερη είναι επίσης η ποσότητα κεραμικής του β´ τετάρτου του ου αι πΧ Για μια πρώτη παρουσίαση βλ Γ Χαιρετάκης Ο αποθέτης του οικοπέδου Ζούγρη στο Αμπελάκι Σαλαμίνας πρώτα στοιχεία από τη μελέτη της κεραμικής Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 4 2010 1821

Εικ 2 Οικόπεδο Ζούγρη ανασκαφικό τετράγωνο 0 Κάτοψη του απορριμματικού αποθέτη

664

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

χνά είναι ακόσμητες10 (Πίν 220α) ενώ κάποτε φέρουν διακόσμηση με επίθετο λευκό χρώμα όπου στε-φάνια με φύλλα κισσού (Πίν 220β) ή μυρτιάς περιτρέχουν το λαιμό

Οι κάνθαροι κλασικού τύπου αποτελούν την πολυπληθέστερη ομάδα κεραμικής από τον αποθέτη και από τα υπόλοιπα στρώματα αυτής της περιόδου από αυτούς με απλό χείλος11 (Πίν 220γ) έως αυ-τούς με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo στο λαιμό12 (Πίν 220δ) συχνά με χείλος φτιαγ-μένο σε μήτρα Ενδιαφέρον παρουσιάζει η επιγραφή ΗΔ στη βάση κανθάρου του τελευταίου τετάρτου του 4ου αι πΧ13 (Πίν 220ε) η οποία αν δεν σχετίζεται με τον κάτοχο του αγγείου μπορεί να διαβαστεί ως το επίθετο ἡδύς αναφερόμενη στο κρασί που θα περιείχε ἡδύς οἶνος14 Αντίθετα οι κάνθαροι ελλη-νιστικού τύπου είναι συγκριτικά λιγότεροι Άλλα αγγεία πόσεως είναι οι σκύφοι αττικού και κορινθια-κού τύπου όπως τμήμα του σώματος και του χείλους με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύ-οςraquo όπου παριστάνονται στάχυα ανάμεσα σε κλαδιά με αντίρροπα αγκιστροειδή φύλλα των αρχών του ου αι πΧ15 (Πίν 220στ)

Στα μικρά ανοικτά αγγεία τη δεύτερη πολυπληθέστερη ομάδα αποτελούν οι φιάλες και τα φιαλίδια με δακτυλιόσχημη βάση και με έσω ή έξω νεύον χείλος16 (Πίν 220ζη) Συχνά στο εσωτερικό γύρω από τον πυθμένα φέρουν εμπίεστα ανθέμια που περιβάλλονται από δακτύλιο με στικτή διακόσμηση (rouletting) Την εικόνα συμπληρώνουν πινάκια και ιχθυοπινάκια Το σχεδόν πλήρες ιχθυοπινάκιο από τον αποθέτη (Πίν 221α) έχει δακτυλιόσχημη βάση ενώ δύο εδαφόχρωμες ταινίες υπάρχουν γύρω από το ημισφαιρι-κό κοίλωμα στον πυθμένα και στην περιφέρεια17

Στην υπόλοιπη κεραμική περιλαμβάνονται πυξίδες μυροδοχεία λήκυθοι λύχνοι σκεύη τελετουργικών πυρών κά Κάλυμμα πυξίδας (Πίν 221β) του τύπου Β της Αθηναϊκής Αγοράς18 έχει κυλινδρικό τοίχω-μα και κωνικό θόλο με πλατύ περίγυρο Ο περίγυρος διαχωρίζεται από το θόλο με εδαφόχρωμη ταινία ενώ ανάλογη ταινία διαχωρίζει το θόλο από χαμηλό έξαρμα στην κορυφή του Στη στεφάνη της θολω-τής επιφάνειας υπάρχει διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo με περιδέραιο από λογχόσχημα φύλλα από επίθετο αραιωμένο πηλό Ανάλογα καλύμματα προέρχονται από τάφο στο Αμπελάκι όπου το περιδέραιο από λογχόσχημα φύλλα εναλλάσσεται με περιδέραιο από προβασκάνια19 Το μελαμβαφές μυροδοχείο (Πίν 221γ) με χαμηλή δισκοειδή βάση ατρακτόσχημο σώμα και κοντό λαιμό που καταλή-γει σε πλατύ λοξότμητο χείλος φέρει δύο εδαφόχρωμες ταινίες στον ώμο20 Από τους λύχνους της περι-όδου αυτής από τον αποθέτη ένας ανήκει στον τύπο 2 D της Αθηναϊκής Αγοράς21 ένας στον τύπο 27 Α και οι υπόλοιποι στον τύπο 25 (25 Α 25 Β 25 Β rie 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το διrie 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το διrie) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι-

10 Agora XXX εικ 4 αριθ 47 πίν 4 11 Όπ εικ 4 αριθ 118 πίν 2 12 Όπ εικ 5 αριθ 2425 πίν 13 Όπ εικ 4 αριθ 810 πίν 1 14 Σε βάση κύλικας τύπου bolal του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμbolal του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμ του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμ-

ματα WK Kovacovic Die Eckterrasse an der Graumlberstrasse des Kerameikos Kerameikos XV Berlin 1990 1 αριθ S9 Σε βάση κανθάρου του β´ μισού του 4ου αι πΧ στην Ολβία αναγράφονται τα τρία πρώτα γράμματα AS Rujaeva ldquoGraffitirdquo στο NA Lejunkaja P G Bilde JM Hoslashjte VV Kraivina SD Kryžickij (επιμ) The Lower City of Olbia (Sector NGS) in the 6th Century BC to the 4th Century AD Vol 12 Aarhus Univerity Press 2010 508 αριθ S45 Ενιαία λέξη ἡδύοινος αναγράφε-ται στο σώμα κανθάρων από την Κόρινθο Corinth V αριθ 454 και 512

15 Agora XXX εικ 12 αριθ 155 πίν 15 Σ Ελευθεράτου (επιμ) Το Μουσείο και η ανασκαφή Ευρήματα από τον χώρο ανέγερσης του Νέου Μουσείου Ακρόπολης Οργανισμός Ανέγερσης Νέου Μουσείου Ακρόπολης Αθήνα 200 αριθ 121

16 Πίν 220ζ Agora XXX εικ 5 αριθ 1055105 πίν 78 Πίν 220η1 Agora XXX εικ 2 αριθ 980 Πίν 220η2 Agora XXX εικ 59 αριθ 89871 πίν 72

17 Agora XXX εικ 50 αριθ 710711 πίν 18 Όπ 18919019 ΜΙ Πωλογιώργη Χάλκινα κάτοπτρα από τη Σαλαμίνα ΑΕ 14 (2007) 171920 Agora XXX εικ 72 αριθ 11 πίν 85 21 Agora V

5

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

άστημα από το β´ μισό του 4ου έως το α΄ μισό του ου αι πΧ Στα τελετουργικά σκεύη περιλαμβάνονται μικκύλα φιαλίδια και λεκανίδες χαρακτηριστικά αγγεία των τελετουργικών πυρών έθιμο το οποίο έχει αναγνωριστεί και στη Σαλαμίνα22

Η άβαφη κεραμική περιλαμβάνει φιάλες λεκάνες και λεκανίδες με προχοές και πλαστικές διαμορφώ-σεις οινοχόες κάποιες με μελανόγραφη διακόσμηση23 κά Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι επι-τραπέζιοι αμφορείς με ωοειδές σώμα έξω νεύον χείλος και λαβές που ξεκινούν από πλαστικό δακτύ-λιο που περιτρέχει το λαιμό (Πίν 221δε) χαρακτηριστικό που τις εντάσσει στον Τύπο 2 της Αθηναϊκής Αγοράς24 Η σχεδόν ωοειδής τομή του σώματος δεν αλλάζει σε όλο τον ο αι πΧ όπως διαπιστώνου-με από ακέραια παραδείγματα στη Σαλαμίνα και την Αθήνα και το ύψος τους κυμαίνεται ανάμεσα στα 020 με 04 μ Σε τάφους στα Μέγαρα25 έχουν βρεθεί και μικρότερου μεγέθους αμφορείς όπου το ύψος τους κυμαίνεται από 011 έως 022 μ Το χρώμα του πηλού στα περισσότερα δείγματα της Σαλαμίνας είναι ανοικτό καστανό (25Y7 ale brown) συχνά με πολλές ασβεστολιθικές προσμείξεις (Πίν 221δ) ενώ μόλις ένα δείγμα φαίνεται να είναι προϊόν αττικού εργαστηρίου με ερυθρωπό πηλό (5YR5 yellowih red) και λιγότερες προσμείξεις (Πίν 221ε) Κατά τη Rotroff26 ο τόπος παραγωγής της μη αττικής ομάδας θα πρέ-πει να αναζητηθεί κάπου ανάμεσα σε Κόρινθο και Θήβα Η αναγνώριση του αμφορέα αυτού στη Σαλα-μίνα και σε διαφορετικά σύνολα κεραμικής που δεν θα συζητηθούν εδώ δηλώνει τη σαφή του παρου-σία στον Σαρωνικό27 Επιπλέον η εύρεση και των δύο αμφορέων που συζητήθηκαν (Πίν 221δε) στον αποθέτη του οικοπέδου Ζούγρη είναι ενδεικτική της ταυτόχρονης εισαγωγής τους στο νησί τόσο δηλα-δή από το βασικό κέντρο παραγωγής όσο και από την Αθήνα Με αφορμή έναν αμφορέα πιθανώς από την Πάρο η Rotroff28 υποθέτει με μεγάλη επιφύλαξη ως περιεχόμενο μέλι ή ξύδι Αν δεχθούμε ότι οι αμ-φορείς αυτοί εισάγονταν στη Σαλαμίνα για το περιεχόμενό τους και όχι ως κεραμικό είδος ιδίως σε μια περιοχή που δεν είχε κεραμική παραγωγή τότε το μέλι θα πρέπει να αποκλειστεί ως είδος που θα εισα-γόταν στη Σαλαμίνα καθώς η μελισσοτροφία ήταν μια από τις βασικές ασχολίες των κατοίκων της29 και θα ήταν μάλλον απίθανη η ανάγκη εισαγωγής μελιού από άλλο μέρος Η παρουσία μικρών αμφορέων στους τάφους των Μεγάρων ίσως να δηλώνει πράγματι διαφορετικό περιεχόμενο ανάλογα με το μέγεθός τους και τη χρήση για την οποία προορίζονταν Η χρησιμοποίησή τους για μεταφορά ήκαι αποθήκευ-ση κρασιού ή νερού στο οικιακού χαρακτήρα περιβάλλον της Σαλαμίνας θα πρέπει να θεωρείται βέβαιη

Τις εμπορικές σχέσεις επιβεβαιώνουν και οι εμπορικοί αμφορείς από τη Θάσο τη Ρόδο την Κόρινθο και άλλα κέντρα του Αιγαίου Η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμφορέα (Πίν 221στ1)

ΘΑΣΙΩΝτριποδική φιάλη ()

ΠΥΘΙΩΝ

22 Π Δεδεβέσης Εργασίες συντήρησης κεραμικής από το Αμπελάκι Σαλαμίνας Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 4 2010 22 εικ 1 Για το έθιμο βλ Agora XXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρXXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ-γικές πυρές από την ανασκαφή για το laquoΜετρόraquo στο laquoΟικόπεδο Μακρυγιάννηraquo ΑΔ 5152 (1991997) Μελέτες 99118

23 Γ Χαιρετάκης όπ (υποσημ 9) εικ 5 όπου εξαιτίας τυπογραφικού λάθους η χρονολόγηση θα πρέπει να διορθωθεί σε laquoβ´ μισό 4ουα τέταρτο ου αι πΧraquo

24 Agora XXXΙΙΙ 88725 Τα δείγματα από τα Μέγαρα μου γνωστοποίησε ο Π Ζορίδης επί πολλά έτη υπεύθυνος αρχαιολόγος Μεγάρων τον

οποίο και ευχαριστώ θερμά 26 Agora XXXΙΙΙ 827 Ένα πιθανό δείγμα προέρχεται και από την Τροιζήνα βλ Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου Νέα ευρήματα από την

Αρχαία Τροιζήνα στο Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου (επιμ) Αργοσαρωνικός Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Ιστο-ρίας και Αρχαιολογίας του Αργοσαρωνικού Πόρος 26-29 Ιουνίου 1998 τόμ Β´ Αθήνα 200 141 εικ 7 όπου ανάμεσα σε εμπορικούς αμφορείς διακρίνεται τμήμα επιτραπέζιου αμφορέα του τύπου που σχολιάζουμε

28 Agora XXXΙΙΙ 87 29 Μεγάλος αριθμός κυψελών έχει βρεθεί σε όλες τις θέσεις του νησιού κλασικών και ελληνιστικών χρόνων Ο Ευριπίδης

(Τρωάδες 798799) αναφέρει τη Σαλαμίνα ως μελισσοτρόφον

666

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

αναγράφει ως επώνυμο άρχοντα τον Πυθίωνα V βάσει των χαρακτηριστικών του σφραγίσματος0 που τοποθετείται χρονικά γύρω στο 289 πΧ σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες προτάσεις του Garlan31 Η εν-σφράγιστη λαβή ροδιακού αμφορέα (Πίν 221στ2)

ΕΠ ΙΕΡΕΩΣ ΛΥΣ

ΑΝΔΡΟΥμε την αναγραφή του επώνυμου ιερέα του θεού Ηλίου Λυσάνδρου χρονολογείται λίγο μετά το 22 πΧ32 Στην ενσφράγιστη λαβή αμφορέα κορινθιακού τύπου Β που χρονολογείται στις αρχές του ου αι πΧ μικρός αμφορέας εγγράφεται μέσα σε Α (Πίν 221στ)33

Επίλογος - η υπόλοιπη Σαλαμίνα

Το οικόπεδο Ζούγρη στο Αμπελάκι της Σαλαμίνας προσφέρει τα περισσότερα έως τώρα στοιχεία για την κεραμική της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου στο νησί και δίνει πολύτιμες πληροφορίες για συγκριτικές παρατηρήσεις με το ανάλογο υλικό από την Αθήνα Είναι σαφής ο κοινός ορίζοντας ανάμεσα σε Σαλα-μίνα και Αθήνα γεγονός που επιβεβαιώνεται πλέον όχι μόνο σε ιστορικό επίπεδο Η εισαγωγή αγγείων ήταν επιβεβλημένη εξαιτίας της απουσίας τοπικής κεραμικής παραγωγής Διαπιστώνεται αποκλειστική εισαγωγή αττικών μελαμβαφών αγγείων ενώ όσον αφορά στην άβαφη κεραμική το πλαίσιο αγοράς επε-κτείνεται στην ευρύτερη περιοχή της Σαλαμίνας προς B και Δ Ωστόσο η Σαλαμίνα όπως συμπεραίνει κανείς από τους εμπορικούς αμφορείς που εισάγονταν δεν ήταν αποκομμένη από τον υπόλοιπο κόσμο και η σχεδόν αποκλειστική εισαγωγή αττικών αγγείων θα πρέπει να θεωρηθεί laquoφυσικήraquo επιλογή ή laquoανα-γκαστικόraquo επακόλουθο εξαιτίας της ιδιαίτερης σχέσης Αθηναίων και Σαλαμινίων Οι μελετητές34 έχουν εκφράσει κατά καιρούς διάφορες ερμηνείες κατά πόσον οι Σαλαμίνιοι των ιστορικών χρόνων είναι από-γονοι των πρώτων κατοίκων του νησιού αν είναι Αθηναίοι κληρούχοι αν είναι Σαλαμίνιοι ή Αθηναίοι πολίτες κά Είναι γεγονός πάντως ότι τα ευρήματα που έρχονται στο φως τα τελευταία χρόνια επιβε-βαιώνουν τους στενούς δεσμούς με την Αθήνα σε οικονομικόεμπορικό όσο και θρησκευτικό επίπεδο έστω και αν η Αθήνα δεν παύει ποτέ να έχει τον κυρίαρχο ρόλο στη σχέση αυτή5

Όμοια συμπεράσματα σχετικά με τις εισαγωγές κεραμικής αντλούνται και από άλλες θέσεις του νη-σιού Στη θέση Περιστέρια έρευνα μικρού ιερού του Διονύσου36 που ιδρύθηκε στο α΄ μισό του ου αι πΧ έδωσε τμήματα αττικών κανθάρων και φιαλιδίων καθώς και τμήματα κυψελών Στη θέση Κολώ-

0 Y Garlan Kouko Donneacutee nouvelle our une nouvelle interreacutetation de tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 241 αριθ 49 Για το σύμβολο βλ M Debidour Reacuteflexion ur le tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 290 εικ

31 Y Garlan Lrsquoahorologie grecque une eacutecialiteacute archeacuteologique en voie de deacuteveloeent [archive httgrahillinecoatabGarlandf] 2009

32 G Finkielztejn Chronologie deacutetailleacutee et reacuteviseacutee des eacuteponymes amphoriques rhodiens de 270 agrave 108 av J-C environ Premier bilan BAR nternational Serie 990 Oxford 2001 75 77 190

33 VR AnderonStojanović A Third-entury B Deoit fro the South Sloe Cistern in the Rachi Settlement at thia Δ ΕλλΚερ 119 G Koehler Ahora on Ahora Hesperia 51 (1982) 290292 εικ 7811

34 MG Taylor όπ (υποσημ 2) 85 SD Labert The Attic Geno Salainioi and the land of Salai ZPE 119 (1997) 95 κε 5 Ο Παυσανίας (Ι 52) αναφέρει ότι οι Αθηναίοι laquoεκδίωξανraquo τους Σαλαμίνιους από το νησί επειδή το παρέδωσαν στον

Κάσσανδρο (Βλ παραπάνω Το ιστορικό πλαίσιο) Ένα τόσο σημαντικό γεγονός ωστόσο δεν αναφέρεται από κανέναν άλλον ιστορικό και δεν μπορεί εύκολα να επιβεβαιωθεί Για συζήτηση του θέματος βλ MG Taylor όπ 198 κε

36 Γ Λώλος Σαλαμινιακές έρευνες 19982000 Μέρος Α Το ιερό του Διονύσου υπό το Σπήλαιο του Ευριπίδη Δωδώνη Επιστημονική Επετηρίδα του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννί-νων 29 2000 11415

7

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

νες αναγνωρίστηκε κατοίκηση του α΄ μισού του ου αι πΧ7 από όπου προέρχεται αττική μελαμβαφής κεραμική όπως τμήμα σώματος κανθάρου κλασικού τύπου διακοσμημένο με κατακόρυφες πλαστικές ραβδώσεις αλλά και όστρακα άβαφων αγγείων και αμφορέων όπως η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμ-φορέα (Πίν 221στ4)

ΘΑΣΙΩΝκυνηγόσκυλο

ΑΡΓΕΙΟΣμε επώνυμο άρχοντα τον Αργείο που χρονολογείται γύρω στο 258 πΧ8 Στη θέση Αιάντειο9 δοκιμα-στική τομή σε πύργο με αγροικία έδωσε όστρακα αττικών μελαμβαφών κανθάρων κλασικού τύπου με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo λύχνο του τέλους του 4ουαacute μισού του ου αι πΧ40 καθώς και μεγάλο αριθμό κυψελών

Γιάννης ΧαιρετάκηςΑραχώβης 14-16

106 80 Αθήναchairetakisyahoogr

7 Ανασκαφική έρευνα αποκάλυψε κυκλοτερές ταφικό μνημείο (Ι Δεκουλάκου Κυκλοτερές ταφικό μνημείο στις Κο-λώνες Σαλαμίνας ΑΕ 2001 129158) και έναν αναλημματικό τοίχο των μέσων περίπου του 4ου αι πΧ (Ι Δεκουλάκου όπ (υποσημ 5) 0) Βορειότερα του αναλήμματος αυτού στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Βασιλείου ερευνήθηκαν αρχιτεκτο-νικά κατάλοιπα που ανάγονται στην ύστερη αρχαιότητα (5οςος αι μΧ) στα υποστρώματα των οποίων υπάρχει κεραμι-κή κλασικών και ελληνιστικών χρόνων

8 Βλ υποσημ 19 Στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Μιχαλάκη Πολυχρόνη40 Agora V εικ 11 αριθ πίν 8

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-197-3

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Κ

είμε

να

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Κείμενα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

Γενική επιμέλεια ΕΛΕΝΗ ΚΩΤΣΟΥΥπεύθυνη έκδοσης ΜΑΡΙΑ ΚΑΖΑΚΟΥΚαλλιτεχνική επιμέλεια ΡΟΥΛΑ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΚΗ

Εκτύπωση ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕ

copy2014 ΤΑΜΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΩΝΠανεπιστημίου 57 Αθήνα 105 64wwwtapgr

ISBN 978-960-386-196-6ΤΟΜΟΣ Α ΚΕΙΜΕΝΑ 978-960-386-197-3ΤΟΜΟΣ Β ΠΙΝΑΚΕΣ 978-960-386-198-0

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥΚαθηγήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

ΑΡΓΥΡΟΥΛΑ ΔΟΥΛΓΕΡΗ-ΙΝΤΖΕΣΙΛΟΓΛΟΥΑρχαιολόγος ΙΓacute ΕΠΚΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΖΑΧΟΣΠροϊστάμενος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗΔιευθύντρια του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Ηπειρωτικών Σπουδών

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥΕπίτιμος Διευθυντής Νομισματικού Μουσείου

Επίτιμος Διευθυντής Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΡΑΤΖΕΝΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΕΛΕΝΗ ΚΟΤΖΑΜΠΟΠΟΥΛΟΥΑρχαιολόγος ΑΙΗΣ

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

7

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΙΑΜΠΗΗ οικονομία της βορειοδυτικής Ελλάδας κατά την ελληνιστική περίοδο Ήπειρος Ακαρνανία και Αιτωλία νησιά του Ιονίου 1-4

ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑΚεραμική ελληνιστικών χρόνων από δημόσιο κτίριο της Αμβρακίας 5-8

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Ελληνιστική κεραμική από οικία της Αμβρακίας Πινάκια και ανάγλυφοι σκύφοι 9-14

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από δημόσιο κτίριο στην ακρόπολη laquoΜεγάλου Γαρδικίουraquo στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων 15-22

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΕλληνιστική κεραμική από τα Γίτανα 23-28

ANNA GAMBERINIHellenistic Fine Ware Finds in Phoinike (Kaonia) Local Production and Imports 29-32

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗΕρυθρόμορφες λήκυθοι υστεροκλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων σε τάφους της Αιτωλοακαρνανίας Πρώτη παρουσίαση 33-36

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕΡΜΠΕΤΗ - ΤΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣΕλληνιστική κεραμική από το νεκροταφείο των Οινιαδών 37-40

ELIZABETH A BOLLENThe Hellenistic Pottery of Kalydon and Chalkis Aitolias 41-43

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΕλληνιστική κεραμική laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo από το βόρειο νεκροταφείο της Λευκάδας 44-45

MARIA DEOUDIΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ Die spaumltklassisch-hellenistisches Tafel- und Essgeschirr aus der Houmlhle-Loizos aus Ithaka 46-47

ANTONIA SERRITELLAPoseidonia-Paestum La ceramica a vernice nera dallrsquo ekklesiasterion 48

FABIO MOSCA - PAOLA PUPPODinamiche commerciali nel Mediterraneo Occidentale La ceramica megarese a Malta 49-50

STEPHAN G SCHMIDImported Mould Made Bowls from Enseacuterune (France) and the Long Distance Trade in the Hellenistic Mediterranean 51-54

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 55-58

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 59-74

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗΑιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 75-84

HORST SEILHEIMERDie hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 85-89

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥΕρμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 90-91

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗΎστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 92-95

VERONIKA MITSOPOULOS-LEONEinige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 96-97

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥΕλληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 98-99

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗΕργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 100-105

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗΠρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 106-109

8

LARS HEINZEAttic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 110-111

NINA FENNPriene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 112-113

ERTEKIN M DOKSANALTIThree Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 114-117

PATRICIA KOumlGLERKnidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the Late Hellenism 118

MEHMET TEKOCAKEvaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 119-120

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 121-122

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPORecenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 123-126

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗΑποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 127-130

BASHKIM VREKAJLeacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 131-136

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑΤυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 137-142

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥΕυβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 143-146

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥΤο αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 147-152

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣΠήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 153-156

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗΑπό τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 157-160

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETILa ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 161-164

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥΟ laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 165-166

SUSAN I ROTROFFThe Pottery from the Agora Bone Well 167-172

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZAEastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 173-177

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥΚλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 178-179

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣΤρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 180-185

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 186-187

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 188-189

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑΣύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 190-193

NICO SCHWERDTKeramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 194-197

9

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΕλληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 198-201

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑΈνας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 202-203

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗΕλληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 204-207

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣΕλληνιστική κεραμική από τη Βέροια Το οικόπεδο Νιώπα 208-211

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗΚλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 212-213

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗΤοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 214-217

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣΕλληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 218-219

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 220-221

CHRISTA SCHAUEREin Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 222-225

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗΚλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 226-229

SUHAL SAĞLANA Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 230-233

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKOAncient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 234-236

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHINA Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 237-242

ΠINAKAΣ 220 ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

Σαλαμίνα α-β) Οινοχόες γ-ε) Κάνθαροι και επιγραφή στη βάση κανθάρου στ) Θραύσμα σκύφου ζ-η) Φιαλίδια

1 2

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ ΠINAKAΣ 221

Σαλαμίνα α) Ιχθυοπινάκιο β) Κάλυμμα πυξίδας γ) Μυροδοχείο δ-ε) Επιτραπέζιοι αμφορείς στ) Ενσφράγιστες λαβές αμφορέων

1 2

3 4

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

  • 1o kommatipdf
    • 29727_0_AProtKeim
    • 29727_0_eisLIAMPH
    • 29727_1_AGGEL
    • 29727_1a_RIG
    • 29727_2_KATS
    • 29727_2a_RIGIN
    • 29727_5_PLIAK
    • 29727_6_7_RIGIN
    • 29727_7_6_PREKA
    • 29727_8_METAL
    • 29727_9_LAMP
    • 29727_10_GAMB
    • 29727_11_Condi
    • 29727_12_STAUR
    • 29727_13_SERB
    • 29727_14_BOLLEN
    • 29727_15_RIG
    • 29727_16_AUG
    • 29727_17_KAPPA
    • 29727_18_DEOU
    • 29727_19_MORGAN
    • 29727_20_SOT
    • 29727_21_SOT
    • 29727_22_23_BLAX
    • 29727_23_22_PET
    • 29727_24_25_SERR
    • 29727_25_26_MOSCA
    • 29727_26_27_SCHMID
    • 29727_27_24_Hempel
    • 29727_28_GREC
    • 29727_29_STEF
    • 29727_30_MPAX
    • 29727_31_33_DAK
    • 29727_32_31_KAR
    • 29727_33_36_SARI
    • 29727_34_32_HORST
    • 29727_35_34_ALEX
    • 29727_36_35_KAB
    • 29727_37_LEON
    • 29727_38_Giros
    • 29727_39_TSIL
    • 29727_40_TSA
    • 29727_41_MPAI
    • 29727_42_43_HEINZE
    • 29727_43_42_Tekkoumlk
    • 29727_44_45_Rogl
    • 29727_45_44_FENN
    • 29727_46_DOKS
    • 29727_47_KOGLER
    • 29727_48_Ferraz
    • 29727_49_Levent
    • 29727_50_TEKOC
    • 29727_51_Władyka
    • 29727_52_REGEV
    • 29727_53_Lad
    • 29727_55_56_NIA
    • 29727_56_55_KYR
    • 29727_57_BEES
    • 29727_58_BELENI
    • 29727_59_BITR
    • 29727_60_PUPPO
    • 29727_61_BLAZ
    • 29727_62_BOUN
    • 29727_63_LAZ
    • 29727_64_TRAP
    • 29727_65_VREKAJ
    • 29727_66_KOTS
    • 29727_67_XIDO
    • 29727_68_69_NOTI
    • 29727_69_68_MITSO
    • 29727_70_TRIA
    • 29727_71_ZHU
    • 29727_72_LUN
    • 29727_73_TRA
    • 29727_74_BER
    • 29727_75_SAR
    • 29727_77_Kil
    • 29727_78_79_KYR
    • 29727_79_78_AKA
    • 29727_80_BOU
    • 29727_81_KAL
    • 29727_82_ROT
    • 29727_83_GUY
    • 29727_84_JAMES
    • 29727_85_GIROS
    • 29727_86_DREN
    • 29727_87_GIOU
    • 29727_88_89_PRE
    • 29727_89_88_KAT
    • 29727_90_LAM
    • 29727_91_SAL
    • 29727_92_LAZ
    • 29727_93_BAS
    • 29727_94_KYR
    • 29727_95_KAR
    • 29727_96_97_LANG
    • 29727_97_97a DOH
    • 29727_98_96_PAP
    • 29727_99_NICO
    • 29727_100_101_FA
    • 29727_100_98_STA
    • 29727_101_100_TSA
    • 29727_102_GK
    • 29727_103_STA
    • 29727_104_105_HLI
    • 29727_105_104_KOY
    • 29727_106_FAB
    • 29727_107_108_POU
    • 29727_108_109_KAL
    • 29727_109_110_PAN
    • 29727_110_107_SHE
    • 29727_111_LOL
    • 29727_112_XAI
    • 29727_113_114_ROGL
    • 29727_114_113_SCH
    • 29727_115_116_KAR
    • 29727_116_115_GAB
    • 29727_117_GRI
    • 29727_118_SUH
    • 29727_119_DOM
    • 29727_120_SOL
    • 29727_121_VDO
    • 29727_122_VDOA
    • 29727_123_EGO
    • 29727_124_LAF
    • 29727_124B_DiaxSin
    • 29727_125_DROU
      • 2o kommatipdf
        • 29727_0_AProtKeim
        • 29727_0_eisLIAMPH
        • 29727_1_AGGEL
        • 29727_1a_RIG
        • 29727_2_KATS
        • 29727_2a_RIGIN
        • 29727_5_PLIAK
        • 29727_6_7_RIGIN
        • 29727_7_6_PREKA
        • 29727_8_METAL
        • 29727_9_LAMP
        • 29727_10_GAMB
        • 29727_11_Condi
        • 29727_12_STAUR
        • 29727_13_SERB
        • 29727_14_BOLLEN
        • 29727_15_RIG
        • 29727_16_AUG
        • 29727_17_KAPPA
        • 29727_18_DEOU
        • 29727_19_MORGAN
        • 29727_20_SOT
        • 29727_21_SOT
        • 29727_22_23_BLAX
        • 29727_23_22_PET
        • 29727_24_25_SERR
        • 29727_25_26_MOSCA
        • 29727_26_27_SCHMID
        • 29727_27_24_Hempel
        • 29727_28_GREC
        • 29727_29_STEF
        • 29727_30_MPAX
        • 29727_31_33_DAK
        • 29727_32_31_KAR
        • 29727_33_36_SARI
        • 29727_34_32_HORST
        • 29727_35_34_ALEX
        • 29727_36_35_KAB
        • 29727_37_LEON
        • 29727_38_Giros
        • 29727_39_TSIL
        • 29727_40_TSA
        • 29727_41_MPAI
        • 29727_42_43_HEINZE
        • 29727_43_42_Tekkoumlk
        • 29727_44_45_Rogl
        • 29727_45_44_FENN
        • 29727_46_DOKS
        • 29727_47_KOGLER
        • 29727_48_Ferraz
        • 29727_49_Levent
        • 29727_50_TEKOC
        • 29727_51_Władyka
        • 29727_52_REGEV
        • 29727_53_Lad
        • 29727_55_56_NIA
        • 29727_56_55_KYR
        • 29727_57_BEES
        • 29727_58_BELENI
        • 29727_59_BITR
        • 29727_60_PUPPO
        • 29727_61_BLAZ
        • 29727_62_BOUN
        • 29727_63_LAZ
        • 29727_64_TRAP
        • 29727_65_VREKAJ
        • 29727_66_KOTS
        • 29727_67_XIDO
        • 29727_68_69_NOTI
        • 29727_69_68_MITSO
        • 29727_70_TRIA
        • 29727_71_ZHU
        • 29727_72_LUN
        • 29727_73_TRA
        • 29727_74_BER
        • 29727_75_SAR
        • 29727_77_Kil
        • 29727_78_79_KYR
        • 29727_79_78_AKA
        • 29727_80_BOU
        • 29727_81_KAL
        • 29727_82_ROT
        • 29727_83_GUY
        • 29727_84_JAMES
        • 29727_85_GIROS
        • 29727_86_DREN
        • 29727_87_GIOU
        • 29727_88_89_PRE
        • 29727_89_88_KAT
        • 29727_90_LAM
        • 29727_91_SAL
        • 29727_92_LAZ
        • 29727_93_BAS
        • 29727_94_KYR
        • 29727_95_KAR
        • 29727_96_97_LANG
        • 29727_97_97a DOH
        • 29727_98_96_PAP
        • 29727_99_NICO
        • 29727_100_101_FA
        • 29727_100_98_STA
        • 29727_101_100_TSA
        • 29727_102_GK
        • 29727_103_STA
        • 29727_104_105_HLI
        • 29727_105_104_KOY
        • 29727_106_FAB
        • 29727_107_108_POU
        • 29727_108_109_KAL
        • 29727_109_110_PAN
        • 29727_110_107_SHE
        • 29727_111_LOL
        • 29727_112_XAI
        • 29727_113_114_ROGL
        • 29727_114_113_SCH
        • 29727_115_116_KAR
        • 29727_116_115_GAB
        • 29727_117_GRI
        • 29727_118_SUH
        • 29727_119_DOM
        • 29727_120_SOL
        • 29727_121_VDO
        • 29727_122_VDOA
        • 29727_123_EGO
        • 29727_124_LAF
        • 29727_124B_DiaxSin
        • 29727_125_DROU
          • pinakespdf
            • 1o kommatipdf
              • 29727_0_AProtKeim
              • 29727_0_eisLIAMPH
              • 29727_1_AGGEL
              • 29727_1a_RIG
              • 29727_2_KATS
              • 29727_2a_RIGIN
              • 29727_5_PLIAK
              • 29727_6_7_RIGIN
              • 29727_7_6_PREKA
              • 29727_8_METAL
              • 29727_9_LAMP
              • 29727_10_GAMB
              • 29727_11_Condi
              • 29727_12_STAUR
              • 29727_13_SERB
              • 29727_14_BOLLEN
              • 29727_15_RIG
              • 29727_16_AUG
              • 29727_17_KAPPA
              • 29727_18_DEOU
              • 29727_19_MORGAN
              • 29727_20_SOT
              • 29727_21_SOT
              • 29727_22_23_BLAX
              • 29727_23_22_PET
              • 29727_24_25_SERR
              • 29727_25_26_MOSCA
              • 29727_26_27_SCHMID
              • 29727_27_24_Hempel
              • 29727_28_GREC
              • 29727_29_STEF
              • 29727_30_MPAX
              • 29727_31_33_DAK
              • 29727_32_31_KAR
              • 29727_33_36_SARI
              • 29727_34_32_HORST
              • 29727_35_34_ALEX
              • 29727_36_35_KAB
              • 29727_37_LEON
              • 29727_38_Giros
              • 29727_39_TSIL
              • 29727_40_TSA
              • 29727_41_MPAI
              • 29727_42_43_HEINZE
              • 29727_43_42_Tekkoumlk
              • 29727_44_45_Rogl
              • 29727_45_44_FENN
              • 29727_46_DOKS
              • 29727_47_KOGLER
              • 29727_48_Ferraz
              • 29727_49_Levent
              • 29727_50_TEKOC
              • 29727_51_Władyka
              • 29727_52_REGEV
              • 29727_53_Lad
              • 29727_55_56_NIA
              • 29727_56_55_KYR
              • 29727_57_BEES
              • 29727_58_BELENI
              • 29727_59_BITR
              • 29727_60_PUPPO
              • 29727_61_BLAZ
              • 29727_62_BOUN
              • 29727_63_LAZ
              • 29727_64_TRAP
              • 29727_65_VREKAJ
              • 29727_66_KOTS
              • 29727_67_XIDO
              • 29727_68_69_NOTI
              • 29727_69_68_MITSO
              • 29727_70_TRIA
              • 29727_71_ZHU
              • 29727_72_LUN
              • 29727_73_TRA
              • 29727_74_BER
              • 29727_75_SAR
              • 29727_77_Kil
              • 29727_78_79_KYR
              • 29727_79_78_AKA
              • 29727_80_BOU
              • 29727_81_KAL
              • 29727_82_ROT
              • 29727_83_GUY
              • 29727_84_JAMES
              • 29727_85_GIROS
              • 29727_86_DREN
              • 29727_87_GIOU
              • 29727_88_89_PRE
              • 29727_89_88_KAT
              • 29727_90_LAM
              • 29727_91_SAL
              • 29727_92_LAZ
              • 29727_93_BAS
              • 29727_94_KYR
              • 29727_95_KAR
              • 29727_96_97_LANG
              • 29727_97_97a DOH
              • 29727_98_96_PAP
              • 29727_99_NICO
              • 29727_100_101_FA
              • 29727_100_98_STA
              • 29727_101_100_TSA
              • 29727_102_GK
              • 29727_103_STA
              • 29727_104_105_HLI
              • 29727_105_104_KOY
              • 29727_106_FAB
              • 29727_107_108_POU
              • 29727_108_109_KAL
              • 29727_109_110_PAN
              • 29727_110_107_SHE
              • 29727_111_LOL
              • 29727_112_XAI
              • 29727_113_114_ROGL
              • 29727_114_113_SCH
              • 29727_115_116_KAR
              • 29727_116_115_GAB
              • 29727_117_GRI
              • 29727_118_SUH
              • 29727_119_DOM
              • 29727_120_SOL
              • 29727_121_VDO
              • 29727_122_VDOA
              • 29727_123_EGO
              • 29727_124_LAF
              • 29727_124B_DiaxSin
              • 29727_125_DROU
                • 2o kommatipdf
                  • 29727_0_AProtKeim
                  • 29727_0_eisLIAMPH
                  • 29727_1_AGGEL
                  • 29727_1a_RIG
                  • 29727_2_KATS
                  • 29727_2a_RIGIN
                  • 29727_5_PLIAK
                  • 29727_6_7_RIGIN
                  • 29727_7_6_PREKA
                  • 29727_8_METAL
                  • 29727_9_LAMP
                  • 29727_10_GAMB
                  • 29727_11_Condi
                  • 29727_12_STAUR
                  • 29727_13_SERB
                  • 29727_14_BOLLEN
                  • 29727_15_RIG
                  • 29727_16_AUG
                  • 29727_17_KAPPA
                  • 29727_18_DEOU
                  • 29727_19_MORGAN
                  • 29727_20_SOT
                  • 29727_21_SOT
                  • 29727_22_23_BLAX
                  • 29727_23_22_PET
                  • 29727_24_25_SERR
                  • 29727_25_26_MOSCA
                  • 29727_26_27_SCHMID
                  • 29727_27_24_Hempel
                  • 29727_28_GREC
                  • 29727_29_STEF
                  • 29727_30_MPAX
                  • 29727_31_33_DAK
                  • 29727_32_31_KAR
                  • 29727_33_36_SARI
                  • 29727_34_32_HORST
                  • 29727_35_34_ALEX
                  • 29727_36_35_KAB
                  • 29727_37_LEON
                  • 29727_38_Giros
                  • 29727_39_TSIL
                  • 29727_40_TSA
                  • 29727_41_MPAI
                  • 29727_42_43_HEINZE
                  • 29727_43_42_Tekkoumlk
                  • 29727_44_45_Rogl
                  • 29727_45_44_FENN
                  • 29727_46_DOKS
                  • 29727_47_KOGLER
                  • 29727_48_Ferraz
                  • 29727_49_Levent
                  • 29727_50_TEKOC
                  • 29727_51_Władyka
                  • 29727_52_REGEV
                  • 29727_53_Lad
                  • 29727_55_56_NIA
                  • 29727_56_55_KYR
                  • 29727_57_BEES
                  • 29727_58_BELENI
                  • 29727_59_BITR
                  • 29727_60_PUPPO
                  • 29727_61_BLAZ
                  • 29727_62_BOUN
                  • 29727_63_LAZ
                  • 29727_64_TRAP
                  • 29727_65_VREKAJ
                  • 29727_66_KOTS
                  • 29727_67_XIDO
                  • 29727_68_69_NOTI
                  • 29727_69_68_MITSO
                  • 29727_70_TRIA
                  • 29727_71_ZHU
                  • 29727_72_LUN
                  • 29727_73_TRA
                  • 29727_74_BER
                  • 29727_75_SAR
                  • 29727_77_Kil
                  • 29727_78_79_KYR
                  • 29727_79_78_AKA
                  • 29727_80_BOU
                  • 29727_81_KAL
                  • 29727_82_ROT
                  • 29727_83_GUY
                  • 29727_84_JAMES
                  • 29727_85_GIROS
                  • 29727_86_DREN
                  • 29727_87_GIOU
                  • 29727_88_89_PRE
                  • 29727_89_88_KAT
                  • 29727_90_LAM
                  • 29727_91_SAL
                  • 29727_92_LAZ
                  • 29727_93_BAS
                  • 29727_94_KYR
                  • 29727_95_KAR
                  • 29727_96_97_LANG
                  • 29727_97_97a DOH
                  • 29727_98_96_PAP
                  • 29727_99_NICO
                  • 29727_100_101_FA
                  • 29727_100_98_STA
                  • 29727_101_100_TSA
                  • 29727_102_GK
                  • 29727_103_STA
                  • 29727_104_105_HLI
                  • 29727_105_104_KOY
                  • 29727_106_FAB
                  • 29727_107_108_POU
                  • 29727_108_109_KAL
                  • 29727_109_110_PAN
                  • 29727_110_107_SHE
                  • 29727_111_LOL
                  • 29727_112_XAI
                  • 29727_113_114_ROGL
                  • 29727_114_113_SCH
                  • 29727_115_116_KAR
                  • 29727_116_115_GAB
                  • 29727_117_GRI
                  • 29727_118_SUH
                  • 29727_119_DOM
                  • 29727_120_SOL
                  • 29727_121_VDO
                  • 29727_122_VDOA
                  • 29727_123_EGO
                  • 29727_124_LAF
                  • 29727_124B_DiaxSin
                  • 29727_125_DROU
                    • PINAKES_Apdf
                      • 29727_0_Protos_Pinakon
                      • 29727_0eisLIAMPH_pin
                      • 29727_1_AGG_pin
                      • 29727_2_KATSAD_pin
                      • 29727_5_PLIAK_pin
                      • 29727_6_PREKA_pin
                      • 29727_10_GAMB_pin
                      • 29727_12_STAUR_pin
                      • 29727_13_SEPM_pin
                      • 29727_14_BOLLEN_pin
                      • 29727_17_KAPPA_pin
                      • 29727_18_DEOUD_pin
                      • 29727_25_SERRIpin
                      • 29727_26_PUPPO_pin
                      • 29727_27_SCHMID_pin
                      • 29727_29_STEF_pin
                      • 29727_30_MPAXL_pin
                      • 29727_31_KAR_pin
                      • 29727_32_HORST_pin
                      • 29727_34_ALEX_pin
                      • 29727_35_KABB_pin
                      • 29727_37_LEONpin
                      • 29727_39_TSIL_pin
                      • 29727_40_TSA_pin
                      • 29727_41_MPAI_pin
                      • 29727_43_HEINZE_pin
                      • 29727_44_FENN_pin
                      • 29727_46_DOCS_pin
                      • 29727_47_KOGLERpin
                      • 29727_50_TEKOCAKpin
                      • 29727_56_NIARpin
                      • 29727_60_PUPPOpin
                      • 29727_63_LAZApin
                      • 29727_65_VREKAJpin
                      • 29727_66_KOTpin
                      • 29727_67_XIDpin
                      • 29727_68_MHTSpin
                      • 29727_70_TRIANpin
                      • 29727_73_TRAKpin
                      • 29727_74_BERETIpin
                      • 29727_79_KYRpin
                      • 29727_82_ROTROFFpin
                      • 29727_85_GIROSpin
                      • 29727_87_GOUNpin
                      • 29727_89_PREKpin
                      • 29727_93_BASILpin
                      • 29727_94_KYRpin
                      • 29727_95_KARpin
                      • 29727_99_NICOpin
                      • 29727_101_FAKpin
                      • 29727_102_GIZpin
                      • 29727_103_STAI_pin
                      • 29727_108_POYLpin
                      • 29727_109_KALpin
                      • 29727_110_PANpin
                      • 29727_111_LOLpin
                      • 29727_112_XAIRpin
                      • 29727_113_SCHAUERpin
                      • 29727_116_KARpin
                      • 29727_118_SUHALpin
                      • 29727_121_VDOVpin
                      • 29727_124_LAFLIpin
                        • PINAKES_Bpdf
                          • 29727_0_Protos_Pinakon
                          • 29727_0eisLIAMPH_pin
                          • 29727_1_AGG_pin
                          • 29727_2_KATSAD_pin
                          • 29727_5_PLIAK_pin
                          • 29727_6_PREKA_pin
                          • 29727_10_GAMB_pin
                          • 29727_12_STAUR_pin
                          • 29727_13_SEPM_pin
                          • 29727_14_BOLLEN_pin
                          • 29727_17_KAPPA_pin
                          • 29727_18_DEOUD_pin
                          • 29727_25_SERRIpin
                          • 29727_26_PUPPO_pin
                          • 29727_27_SCHMID_pin
                          • 29727_29_STEF_pin
                          • 29727_30_MPAXL_pin
                          • 29727_31_KAR_pin
                          • 29727_32_HORST_pin
                          • 29727_34_ALEX_pin
                          • 29727_35_KABB_pin
                          • 29727_37_LEONpin
                          • 29727_39_TSIL_pin
                          • 29727_40_TSA_pin
                          • 29727_41_MPAI_pin
                          • 29727_43_HEINZE_pin
                          • 29727_44_FENN_pin
                          • 29727_46_DOCS_pin
                          • 29727_47_KOGLERpin
                          • 29727_50_TEKOCAKpin
                          • 29727_56_NIARpin
                          • 29727_60_PUPPOpin
                          • 29727_63_LAZApin
                          • 29727_65_VREKAJpin
                          • 29727_66_KOTpin
                          • 29727_67_XIDpin
                          • 29727_68_MHTSpin
                          • 29727_70_TRIANpin
                          • 29727_73_TRAKpin
                          • 29727_74_BERETIpin
                          • 29727_79_KYRpin
                          • 29727_82_ROTROFFpin
                          • 29727_85_GIROSpin
                          • 29727_87_GOUNpin
                          • 29727_89_PREKpin
                          • 29727_93_BASILpin
                          • 29727_94_KYRpin
                          • 29727_95_KARpin
                          • 29727_99_NICOpin
                          • 29727_101_FAKpin
                          • 29727_102_GIZpin
                          • 29727_103_STAI_pin
                          • 29727_108_POYLpin
                          • 29727_109_KALpin
                          • 29727_110_PANpin
                          • 29727_111_LOLpin
                          • 29727_112_XAIRpin
                          • 29727_113_SCHAUERpin
                          • 29727_116_KARpin
                          • 29727_118_SUHALpin
                          • 29727_121_VDOVpin
                          • 29727_124_LAFLIpin

664

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

χνά είναι ακόσμητες10 (Πίν 220α) ενώ κάποτε φέρουν διακόσμηση με επίθετο λευκό χρώμα όπου στε-φάνια με φύλλα κισσού (Πίν 220β) ή μυρτιάς περιτρέχουν το λαιμό

Οι κάνθαροι κλασικού τύπου αποτελούν την πολυπληθέστερη ομάδα κεραμικής από τον αποθέτη και από τα υπόλοιπα στρώματα αυτής της περιόδου από αυτούς με απλό χείλος11 (Πίν 220γ) έως αυ-τούς με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo στο λαιμό12 (Πίν 220δ) συχνά με χείλος φτιαγ-μένο σε μήτρα Ενδιαφέρον παρουσιάζει η επιγραφή ΗΔ στη βάση κανθάρου του τελευταίου τετάρτου του 4ου αι πΧ13 (Πίν 220ε) η οποία αν δεν σχετίζεται με τον κάτοχο του αγγείου μπορεί να διαβαστεί ως το επίθετο ἡδύς αναφερόμενη στο κρασί που θα περιείχε ἡδύς οἶνος14 Αντίθετα οι κάνθαροι ελλη-νιστικού τύπου είναι συγκριτικά λιγότεροι Άλλα αγγεία πόσεως είναι οι σκύφοι αττικού και κορινθια-κού τύπου όπως τμήμα του σώματος και του χείλους με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύ-οςraquo όπου παριστάνονται στάχυα ανάμεσα σε κλαδιά με αντίρροπα αγκιστροειδή φύλλα των αρχών του ου αι πΧ15 (Πίν 220στ)

Στα μικρά ανοικτά αγγεία τη δεύτερη πολυπληθέστερη ομάδα αποτελούν οι φιάλες και τα φιαλίδια με δακτυλιόσχημη βάση και με έσω ή έξω νεύον χείλος16 (Πίν 220ζη) Συχνά στο εσωτερικό γύρω από τον πυθμένα φέρουν εμπίεστα ανθέμια που περιβάλλονται από δακτύλιο με στικτή διακόσμηση (rouletting) Την εικόνα συμπληρώνουν πινάκια και ιχθυοπινάκια Το σχεδόν πλήρες ιχθυοπινάκιο από τον αποθέτη (Πίν 221α) έχει δακτυλιόσχημη βάση ενώ δύο εδαφόχρωμες ταινίες υπάρχουν γύρω από το ημισφαιρι-κό κοίλωμα στον πυθμένα και στην περιφέρεια17

Στην υπόλοιπη κεραμική περιλαμβάνονται πυξίδες μυροδοχεία λήκυθοι λύχνοι σκεύη τελετουργικών πυρών κά Κάλυμμα πυξίδας (Πίν 221β) του τύπου Β της Αθηναϊκής Αγοράς18 έχει κυλινδρικό τοίχω-μα και κωνικό θόλο με πλατύ περίγυρο Ο περίγυρος διαχωρίζεται από το θόλο με εδαφόχρωμη ταινία ενώ ανάλογη ταινία διαχωρίζει το θόλο από χαμηλό έξαρμα στην κορυφή του Στη στεφάνη της θολω-τής επιφάνειας υπάρχει διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo με περιδέραιο από λογχόσχημα φύλλα από επίθετο αραιωμένο πηλό Ανάλογα καλύμματα προέρχονται από τάφο στο Αμπελάκι όπου το περιδέραιο από λογχόσχημα φύλλα εναλλάσσεται με περιδέραιο από προβασκάνια19 Το μελαμβαφές μυροδοχείο (Πίν 221γ) με χαμηλή δισκοειδή βάση ατρακτόσχημο σώμα και κοντό λαιμό που καταλή-γει σε πλατύ λοξότμητο χείλος φέρει δύο εδαφόχρωμες ταινίες στον ώμο20 Από τους λύχνους της περι-όδου αυτής από τον αποθέτη ένας ανήκει στον τύπο 2 D της Αθηναϊκής Αγοράς21 ένας στον τύπο 27 Α και οι υπόλοιποι στον τύπο 25 (25 Α 25 Β 25 Β rie 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το διrie 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι 25 rie) και καταλαμβάνουν χρονικά το διrie) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι) και καταλαμβάνουν χρονικά το δι-

10 Agora XXX εικ 4 αριθ 47 πίν 4 11 Όπ εικ 4 αριθ 118 πίν 2 12 Όπ εικ 5 αριθ 2425 πίν 13 Όπ εικ 4 αριθ 810 πίν 1 14 Σε βάση κύλικας τύπου bolal του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμbolal του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμ του 8050 πΧ στον Κεραμεικό της Αθήνας αναγράφονται επίσης τα δύο πρώτα γράμ-

ματα WK Kovacovic Die Eckterrasse an der Graumlberstrasse des Kerameikos Kerameikos XV Berlin 1990 1 αριθ S9 Σε βάση κανθάρου του β´ μισού του 4ου αι πΧ στην Ολβία αναγράφονται τα τρία πρώτα γράμματα AS Rujaeva ldquoGraffitirdquo στο NA Lejunkaja P G Bilde JM Hoslashjte VV Kraivina SD Kryžickij (επιμ) The Lower City of Olbia (Sector NGS) in the 6th Century BC to the 4th Century AD Vol 12 Aarhus Univerity Press 2010 508 αριθ S45 Ενιαία λέξη ἡδύοινος αναγράφε-ται στο σώμα κανθάρων από την Κόρινθο Corinth V αριθ 454 και 512

15 Agora XXX εικ 12 αριθ 155 πίν 15 Σ Ελευθεράτου (επιμ) Το Μουσείο και η ανασκαφή Ευρήματα από τον χώρο ανέγερσης του Νέου Μουσείου Ακρόπολης Οργανισμός Ανέγερσης Νέου Μουσείου Ακρόπολης Αθήνα 200 αριθ 121

16 Πίν 220ζ Agora XXX εικ 5 αριθ 1055105 πίν 78 Πίν 220η1 Agora XXX εικ 2 αριθ 980 Πίν 220η2 Agora XXX εικ 59 αριθ 89871 πίν 72

17 Agora XXX εικ 50 αριθ 710711 πίν 18 Όπ 18919019 ΜΙ Πωλογιώργη Χάλκινα κάτοπτρα από τη Σαλαμίνα ΑΕ 14 (2007) 171920 Agora XXX εικ 72 αριθ 11 πίν 85 21 Agora V

5

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

άστημα από το β´ μισό του 4ου έως το α΄ μισό του ου αι πΧ Στα τελετουργικά σκεύη περιλαμβάνονται μικκύλα φιαλίδια και λεκανίδες χαρακτηριστικά αγγεία των τελετουργικών πυρών έθιμο το οποίο έχει αναγνωριστεί και στη Σαλαμίνα22

Η άβαφη κεραμική περιλαμβάνει φιάλες λεκάνες και λεκανίδες με προχοές και πλαστικές διαμορφώ-σεις οινοχόες κάποιες με μελανόγραφη διακόσμηση23 κά Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι επι-τραπέζιοι αμφορείς με ωοειδές σώμα έξω νεύον χείλος και λαβές που ξεκινούν από πλαστικό δακτύ-λιο που περιτρέχει το λαιμό (Πίν 221δε) χαρακτηριστικό που τις εντάσσει στον Τύπο 2 της Αθηναϊκής Αγοράς24 Η σχεδόν ωοειδής τομή του σώματος δεν αλλάζει σε όλο τον ο αι πΧ όπως διαπιστώνου-με από ακέραια παραδείγματα στη Σαλαμίνα και την Αθήνα και το ύψος τους κυμαίνεται ανάμεσα στα 020 με 04 μ Σε τάφους στα Μέγαρα25 έχουν βρεθεί και μικρότερου μεγέθους αμφορείς όπου το ύψος τους κυμαίνεται από 011 έως 022 μ Το χρώμα του πηλού στα περισσότερα δείγματα της Σαλαμίνας είναι ανοικτό καστανό (25Y7 ale brown) συχνά με πολλές ασβεστολιθικές προσμείξεις (Πίν 221δ) ενώ μόλις ένα δείγμα φαίνεται να είναι προϊόν αττικού εργαστηρίου με ερυθρωπό πηλό (5YR5 yellowih red) και λιγότερες προσμείξεις (Πίν 221ε) Κατά τη Rotroff26 ο τόπος παραγωγής της μη αττικής ομάδας θα πρέ-πει να αναζητηθεί κάπου ανάμεσα σε Κόρινθο και Θήβα Η αναγνώριση του αμφορέα αυτού στη Σαλα-μίνα και σε διαφορετικά σύνολα κεραμικής που δεν θα συζητηθούν εδώ δηλώνει τη σαφή του παρου-σία στον Σαρωνικό27 Επιπλέον η εύρεση και των δύο αμφορέων που συζητήθηκαν (Πίν 221δε) στον αποθέτη του οικοπέδου Ζούγρη είναι ενδεικτική της ταυτόχρονης εισαγωγής τους στο νησί τόσο δηλα-δή από το βασικό κέντρο παραγωγής όσο και από την Αθήνα Με αφορμή έναν αμφορέα πιθανώς από την Πάρο η Rotroff28 υποθέτει με μεγάλη επιφύλαξη ως περιεχόμενο μέλι ή ξύδι Αν δεχθούμε ότι οι αμ-φορείς αυτοί εισάγονταν στη Σαλαμίνα για το περιεχόμενό τους και όχι ως κεραμικό είδος ιδίως σε μια περιοχή που δεν είχε κεραμική παραγωγή τότε το μέλι θα πρέπει να αποκλειστεί ως είδος που θα εισα-γόταν στη Σαλαμίνα καθώς η μελισσοτροφία ήταν μια από τις βασικές ασχολίες των κατοίκων της29 και θα ήταν μάλλον απίθανη η ανάγκη εισαγωγής μελιού από άλλο μέρος Η παρουσία μικρών αμφορέων στους τάφους των Μεγάρων ίσως να δηλώνει πράγματι διαφορετικό περιεχόμενο ανάλογα με το μέγεθός τους και τη χρήση για την οποία προορίζονταν Η χρησιμοποίησή τους για μεταφορά ήκαι αποθήκευ-ση κρασιού ή νερού στο οικιακού χαρακτήρα περιβάλλον της Σαλαμίνας θα πρέπει να θεωρείται βέβαιη

Τις εμπορικές σχέσεις επιβεβαιώνουν και οι εμπορικοί αμφορείς από τη Θάσο τη Ρόδο την Κόρινθο και άλλα κέντρα του Αιγαίου Η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμφορέα (Πίν 221στ1)

ΘΑΣΙΩΝτριποδική φιάλη ()

ΠΥΘΙΩΝ

22 Π Δεδεβέσης Εργασίες συντήρησης κεραμικής από το Αμπελάκι Σαλαμίνας Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 4 2010 22 εικ 1 Για το έθιμο βλ Agora XXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρXXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ-γικές πυρές από την ανασκαφή για το laquoΜετρόraquo στο laquoΟικόπεδο Μακρυγιάννηraquo ΑΔ 5152 (1991997) Μελέτες 99118

23 Γ Χαιρετάκης όπ (υποσημ 9) εικ 5 όπου εξαιτίας τυπογραφικού λάθους η χρονολόγηση θα πρέπει να διορθωθεί σε laquoβ´ μισό 4ουα τέταρτο ου αι πΧraquo

24 Agora XXXΙΙΙ 88725 Τα δείγματα από τα Μέγαρα μου γνωστοποίησε ο Π Ζορίδης επί πολλά έτη υπεύθυνος αρχαιολόγος Μεγάρων τον

οποίο και ευχαριστώ θερμά 26 Agora XXXΙΙΙ 827 Ένα πιθανό δείγμα προέρχεται και από την Τροιζήνα βλ Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου Νέα ευρήματα από την

Αρχαία Τροιζήνα στο Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου (επιμ) Αργοσαρωνικός Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Ιστο-ρίας και Αρχαιολογίας του Αργοσαρωνικού Πόρος 26-29 Ιουνίου 1998 τόμ Β´ Αθήνα 200 141 εικ 7 όπου ανάμεσα σε εμπορικούς αμφορείς διακρίνεται τμήμα επιτραπέζιου αμφορέα του τύπου που σχολιάζουμε

28 Agora XXXΙΙΙ 87 29 Μεγάλος αριθμός κυψελών έχει βρεθεί σε όλες τις θέσεις του νησιού κλασικών και ελληνιστικών χρόνων Ο Ευριπίδης

(Τρωάδες 798799) αναφέρει τη Σαλαμίνα ως μελισσοτρόφον

666

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

αναγράφει ως επώνυμο άρχοντα τον Πυθίωνα V βάσει των χαρακτηριστικών του σφραγίσματος0 που τοποθετείται χρονικά γύρω στο 289 πΧ σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες προτάσεις του Garlan31 Η εν-σφράγιστη λαβή ροδιακού αμφορέα (Πίν 221στ2)

ΕΠ ΙΕΡΕΩΣ ΛΥΣ

ΑΝΔΡΟΥμε την αναγραφή του επώνυμου ιερέα του θεού Ηλίου Λυσάνδρου χρονολογείται λίγο μετά το 22 πΧ32 Στην ενσφράγιστη λαβή αμφορέα κορινθιακού τύπου Β που χρονολογείται στις αρχές του ου αι πΧ μικρός αμφορέας εγγράφεται μέσα σε Α (Πίν 221στ)33

Επίλογος - η υπόλοιπη Σαλαμίνα

Το οικόπεδο Ζούγρη στο Αμπελάκι της Σαλαμίνας προσφέρει τα περισσότερα έως τώρα στοιχεία για την κεραμική της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου στο νησί και δίνει πολύτιμες πληροφορίες για συγκριτικές παρατηρήσεις με το ανάλογο υλικό από την Αθήνα Είναι σαφής ο κοινός ορίζοντας ανάμεσα σε Σαλα-μίνα και Αθήνα γεγονός που επιβεβαιώνεται πλέον όχι μόνο σε ιστορικό επίπεδο Η εισαγωγή αγγείων ήταν επιβεβλημένη εξαιτίας της απουσίας τοπικής κεραμικής παραγωγής Διαπιστώνεται αποκλειστική εισαγωγή αττικών μελαμβαφών αγγείων ενώ όσον αφορά στην άβαφη κεραμική το πλαίσιο αγοράς επε-κτείνεται στην ευρύτερη περιοχή της Σαλαμίνας προς B και Δ Ωστόσο η Σαλαμίνα όπως συμπεραίνει κανείς από τους εμπορικούς αμφορείς που εισάγονταν δεν ήταν αποκομμένη από τον υπόλοιπο κόσμο και η σχεδόν αποκλειστική εισαγωγή αττικών αγγείων θα πρέπει να θεωρηθεί laquoφυσικήraquo επιλογή ή laquoανα-γκαστικόraquo επακόλουθο εξαιτίας της ιδιαίτερης σχέσης Αθηναίων και Σαλαμινίων Οι μελετητές34 έχουν εκφράσει κατά καιρούς διάφορες ερμηνείες κατά πόσον οι Σαλαμίνιοι των ιστορικών χρόνων είναι από-γονοι των πρώτων κατοίκων του νησιού αν είναι Αθηναίοι κληρούχοι αν είναι Σαλαμίνιοι ή Αθηναίοι πολίτες κά Είναι γεγονός πάντως ότι τα ευρήματα που έρχονται στο φως τα τελευταία χρόνια επιβε-βαιώνουν τους στενούς δεσμούς με την Αθήνα σε οικονομικόεμπορικό όσο και θρησκευτικό επίπεδο έστω και αν η Αθήνα δεν παύει ποτέ να έχει τον κυρίαρχο ρόλο στη σχέση αυτή5

Όμοια συμπεράσματα σχετικά με τις εισαγωγές κεραμικής αντλούνται και από άλλες θέσεις του νη-σιού Στη θέση Περιστέρια έρευνα μικρού ιερού του Διονύσου36 που ιδρύθηκε στο α΄ μισό του ου αι πΧ έδωσε τμήματα αττικών κανθάρων και φιαλιδίων καθώς και τμήματα κυψελών Στη θέση Κολώ-

0 Y Garlan Kouko Donneacutee nouvelle our une nouvelle interreacutetation de tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 241 αριθ 49 Για το σύμβολο βλ M Debidour Reacuteflexion ur le tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 290 εικ

31 Y Garlan Lrsquoahorologie grecque une eacutecialiteacute archeacuteologique en voie de deacuteveloeent [archive httgrahillinecoatabGarlandf] 2009

32 G Finkielztejn Chronologie deacutetailleacutee et reacuteviseacutee des eacuteponymes amphoriques rhodiens de 270 agrave 108 av J-C environ Premier bilan BAR nternational Serie 990 Oxford 2001 75 77 190

33 VR AnderonStojanović A Third-entury B Deoit fro the South Sloe Cistern in the Rachi Settlement at thia Δ ΕλλΚερ 119 G Koehler Ahora on Ahora Hesperia 51 (1982) 290292 εικ 7811

34 MG Taylor όπ (υποσημ 2) 85 SD Labert The Attic Geno Salainioi and the land of Salai ZPE 119 (1997) 95 κε 5 Ο Παυσανίας (Ι 52) αναφέρει ότι οι Αθηναίοι laquoεκδίωξανraquo τους Σαλαμίνιους από το νησί επειδή το παρέδωσαν στον

Κάσσανδρο (Βλ παραπάνω Το ιστορικό πλαίσιο) Ένα τόσο σημαντικό γεγονός ωστόσο δεν αναφέρεται από κανέναν άλλον ιστορικό και δεν μπορεί εύκολα να επιβεβαιωθεί Για συζήτηση του θέματος βλ MG Taylor όπ 198 κε

36 Γ Λώλος Σαλαμινιακές έρευνες 19982000 Μέρος Α Το ιερό του Διονύσου υπό το Σπήλαιο του Ευριπίδη Δωδώνη Επιστημονική Επετηρίδα του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννί-νων 29 2000 11415

7

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

νες αναγνωρίστηκε κατοίκηση του α΄ μισού του ου αι πΧ7 από όπου προέρχεται αττική μελαμβαφής κεραμική όπως τμήμα σώματος κανθάρου κλασικού τύπου διακοσμημένο με κατακόρυφες πλαστικές ραβδώσεις αλλά και όστρακα άβαφων αγγείων και αμφορέων όπως η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμ-φορέα (Πίν 221στ4)

ΘΑΣΙΩΝκυνηγόσκυλο

ΑΡΓΕΙΟΣμε επώνυμο άρχοντα τον Αργείο που χρονολογείται γύρω στο 258 πΧ8 Στη θέση Αιάντειο9 δοκιμα-στική τομή σε πύργο με αγροικία έδωσε όστρακα αττικών μελαμβαφών κανθάρων κλασικού τύπου με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo λύχνο του τέλους του 4ουαacute μισού του ου αι πΧ40 καθώς και μεγάλο αριθμό κυψελών

Γιάννης ΧαιρετάκηςΑραχώβης 14-16

106 80 Αθήναchairetakisyahoogr

7 Ανασκαφική έρευνα αποκάλυψε κυκλοτερές ταφικό μνημείο (Ι Δεκουλάκου Κυκλοτερές ταφικό μνημείο στις Κο-λώνες Σαλαμίνας ΑΕ 2001 129158) και έναν αναλημματικό τοίχο των μέσων περίπου του 4ου αι πΧ (Ι Δεκουλάκου όπ (υποσημ 5) 0) Βορειότερα του αναλήμματος αυτού στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Βασιλείου ερευνήθηκαν αρχιτεκτο-νικά κατάλοιπα που ανάγονται στην ύστερη αρχαιότητα (5οςος αι μΧ) στα υποστρώματα των οποίων υπάρχει κεραμι-κή κλασικών και ελληνιστικών χρόνων

8 Βλ υποσημ 19 Στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Μιχαλάκη Πολυχρόνη40 Agora V εικ 11 αριθ πίν 8

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-197-3

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Κ

είμε

να

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Κείμενα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

Γενική επιμέλεια ΕΛΕΝΗ ΚΩΤΣΟΥΥπεύθυνη έκδοσης ΜΑΡΙΑ ΚΑΖΑΚΟΥΚαλλιτεχνική επιμέλεια ΡΟΥΛΑ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΚΗ

Εκτύπωση ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕ

copy2014 ΤΑΜΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΩΝΠανεπιστημίου 57 Αθήνα 105 64wwwtapgr

ISBN 978-960-386-196-6ΤΟΜΟΣ Α ΚΕΙΜΕΝΑ 978-960-386-197-3ΤΟΜΟΣ Β ΠΙΝΑΚΕΣ 978-960-386-198-0

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥΚαθηγήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

ΑΡΓΥΡΟΥΛΑ ΔΟΥΛΓΕΡΗ-ΙΝΤΖΕΣΙΛΟΓΛΟΥΑρχαιολόγος ΙΓacute ΕΠΚΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΖΑΧΟΣΠροϊστάμενος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗΔιευθύντρια του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Ηπειρωτικών Σπουδών

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥΕπίτιμος Διευθυντής Νομισματικού Μουσείου

Επίτιμος Διευθυντής Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΡΑΤΖΕΝΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΕΛΕΝΗ ΚΟΤΖΑΜΠΟΠΟΥΛΟΥΑρχαιολόγος ΑΙΗΣ

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

7

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΙΑΜΠΗΗ οικονομία της βορειοδυτικής Ελλάδας κατά την ελληνιστική περίοδο Ήπειρος Ακαρνανία και Αιτωλία νησιά του Ιονίου 1-4

ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑΚεραμική ελληνιστικών χρόνων από δημόσιο κτίριο της Αμβρακίας 5-8

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Ελληνιστική κεραμική από οικία της Αμβρακίας Πινάκια και ανάγλυφοι σκύφοι 9-14

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από δημόσιο κτίριο στην ακρόπολη laquoΜεγάλου Γαρδικίουraquo στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων 15-22

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΕλληνιστική κεραμική από τα Γίτανα 23-28

ANNA GAMBERINIHellenistic Fine Ware Finds in Phoinike (Kaonia) Local Production and Imports 29-32

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗΕρυθρόμορφες λήκυθοι υστεροκλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων σε τάφους της Αιτωλοακαρνανίας Πρώτη παρουσίαση 33-36

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕΡΜΠΕΤΗ - ΤΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣΕλληνιστική κεραμική από το νεκροταφείο των Οινιαδών 37-40

ELIZABETH A BOLLENThe Hellenistic Pottery of Kalydon and Chalkis Aitolias 41-43

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΕλληνιστική κεραμική laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo από το βόρειο νεκροταφείο της Λευκάδας 44-45

MARIA DEOUDIΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ Die spaumltklassisch-hellenistisches Tafel- und Essgeschirr aus der Houmlhle-Loizos aus Ithaka 46-47

ANTONIA SERRITELLAPoseidonia-Paestum La ceramica a vernice nera dallrsquo ekklesiasterion 48

FABIO MOSCA - PAOLA PUPPODinamiche commerciali nel Mediterraneo Occidentale La ceramica megarese a Malta 49-50

STEPHAN G SCHMIDImported Mould Made Bowls from Enseacuterune (France) and the Long Distance Trade in the Hellenistic Mediterranean 51-54

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 55-58

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 59-74

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗΑιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 75-84

HORST SEILHEIMERDie hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 85-89

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥΕρμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 90-91

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗΎστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 92-95

VERONIKA MITSOPOULOS-LEONEinige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 96-97

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥΕλληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 98-99

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗΕργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 100-105

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗΠρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 106-109

8

LARS HEINZEAttic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 110-111

NINA FENNPriene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 112-113

ERTEKIN M DOKSANALTIThree Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 114-117

PATRICIA KOumlGLERKnidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the Late Hellenism 118

MEHMET TEKOCAKEvaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 119-120

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 121-122

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPORecenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 123-126

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗΑποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 127-130

BASHKIM VREKAJLeacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 131-136

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑΤυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 137-142

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥΕυβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 143-146

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥΤο αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 147-152

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣΠήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 153-156

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗΑπό τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 157-160

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETILa ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 161-164

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥΟ laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 165-166

SUSAN I ROTROFFThe Pottery from the Agora Bone Well 167-172

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZAEastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 173-177

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥΚλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 178-179

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣΤρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 180-185

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 186-187

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 188-189

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑΣύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 190-193

NICO SCHWERDTKeramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 194-197

9

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΕλληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 198-201

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑΈνας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 202-203

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗΕλληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 204-207

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣΕλληνιστική κεραμική από τη Βέροια Το οικόπεδο Νιώπα 208-211

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗΚλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 212-213

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗΤοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 214-217

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣΕλληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 218-219

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 220-221

CHRISTA SCHAUEREin Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 222-225

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗΚλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 226-229

SUHAL SAĞLANA Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 230-233

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKOAncient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 234-236

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHINA Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 237-242

ΠINAKAΣ 220 ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

Σαλαμίνα α-β) Οινοχόες γ-ε) Κάνθαροι και επιγραφή στη βάση κανθάρου στ) Θραύσμα σκύφου ζ-η) Φιαλίδια

1 2

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ ΠINAKAΣ 221

Σαλαμίνα α) Ιχθυοπινάκιο β) Κάλυμμα πυξίδας γ) Μυροδοχείο δ-ε) Επιτραπέζιοι αμφορείς στ) Ενσφράγιστες λαβές αμφορέων

1 2

3 4

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

  • 1o kommatipdf
    • 29727_0_AProtKeim
    • 29727_0_eisLIAMPH
    • 29727_1_AGGEL
    • 29727_1a_RIG
    • 29727_2_KATS
    • 29727_2a_RIGIN
    • 29727_5_PLIAK
    • 29727_6_7_RIGIN
    • 29727_7_6_PREKA
    • 29727_8_METAL
    • 29727_9_LAMP
    • 29727_10_GAMB
    • 29727_11_Condi
    • 29727_12_STAUR
    • 29727_13_SERB
    • 29727_14_BOLLEN
    • 29727_15_RIG
    • 29727_16_AUG
    • 29727_17_KAPPA
    • 29727_18_DEOU
    • 29727_19_MORGAN
    • 29727_20_SOT
    • 29727_21_SOT
    • 29727_22_23_BLAX
    • 29727_23_22_PET
    • 29727_24_25_SERR
    • 29727_25_26_MOSCA
    • 29727_26_27_SCHMID
    • 29727_27_24_Hempel
    • 29727_28_GREC
    • 29727_29_STEF
    • 29727_30_MPAX
    • 29727_31_33_DAK
    • 29727_32_31_KAR
    • 29727_33_36_SARI
    • 29727_34_32_HORST
    • 29727_35_34_ALEX
    • 29727_36_35_KAB
    • 29727_37_LEON
    • 29727_38_Giros
    • 29727_39_TSIL
    • 29727_40_TSA
    • 29727_41_MPAI
    • 29727_42_43_HEINZE
    • 29727_43_42_Tekkoumlk
    • 29727_44_45_Rogl
    • 29727_45_44_FENN
    • 29727_46_DOKS
    • 29727_47_KOGLER
    • 29727_48_Ferraz
    • 29727_49_Levent
    • 29727_50_TEKOC
    • 29727_51_Władyka
    • 29727_52_REGEV
    • 29727_53_Lad
    • 29727_55_56_NIA
    • 29727_56_55_KYR
    • 29727_57_BEES
    • 29727_58_BELENI
    • 29727_59_BITR
    • 29727_60_PUPPO
    • 29727_61_BLAZ
    • 29727_62_BOUN
    • 29727_63_LAZ
    • 29727_64_TRAP
    • 29727_65_VREKAJ
    • 29727_66_KOTS
    • 29727_67_XIDO
    • 29727_68_69_NOTI
    • 29727_69_68_MITSO
    • 29727_70_TRIA
    • 29727_71_ZHU
    • 29727_72_LUN
    • 29727_73_TRA
    • 29727_74_BER
    • 29727_75_SAR
    • 29727_77_Kil
    • 29727_78_79_KYR
    • 29727_79_78_AKA
    • 29727_80_BOU
    • 29727_81_KAL
    • 29727_82_ROT
    • 29727_83_GUY
    • 29727_84_JAMES
    • 29727_85_GIROS
    • 29727_86_DREN
    • 29727_87_GIOU
    • 29727_88_89_PRE
    • 29727_89_88_KAT
    • 29727_90_LAM
    • 29727_91_SAL
    • 29727_92_LAZ
    • 29727_93_BAS
    • 29727_94_KYR
    • 29727_95_KAR
    • 29727_96_97_LANG
    • 29727_97_97a DOH
    • 29727_98_96_PAP
    • 29727_99_NICO
    • 29727_100_101_FA
    • 29727_100_98_STA
    • 29727_101_100_TSA
    • 29727_102_GK
    • 29727_103_STA
    • 29727_104_105_HLI
    • 29727_105_104_KOY
    • 29727_106_FAB
    • 29727_107_108_POU
    • 29727_108_109_KAL
    • 29727_109_110_PAN
    • 29727_110_107_SHE
    • 29727_111_LOL
    • 29727_112_XAI
    • 29727_113_114_ROGL
    • 29727_114_113_SCH
    • 29727_115_116_KAR
    • 29727_116_115_GAB
    • 29727_117_GRI
    • 29727_118_SUH
    • 29727_119_DOM
    • 29727_120_SOL
    • 29727_121_VDO
    • 29727_122_VDOA
    • 29727_123_EGO
    • 29727_124_LAF
    • 29727_124B_DiaxSin
    • 29727_125_DROU
      • 2o kommatipdf
        • 29727_0_AProtKeim
        • 29727_0_eisLIAMPH
        • 29727_1_AGGEL
        • 29727_1a_RIG
        • 29727_2_KATS
        • 29727_2a_RIGIN
        • 29727_5_PLIAK
        • 29727_6_7_RIGIN
        • 29727_7_6_PREKA
        • 29727_8_METAL
        • 29727_9_LAMP
        • 29727_10_GAMB
        • 29727_11_Condi
        • 29727_12_STAUR
        • 29727_13_SERB
        • 29727_14_BOLLEN
        • 29727_15_RIG
        • 29727_16_AUG
        • 29727_17_KAPPA
        • 29727_18_DEOU
        • 29727_19_MORGAN
        • 29727_20_SOT
        • 29727_21_SOT
        • 29727_22_23_BLAX
        • 29727_23_22_PET
        • 29727_24_25_SERR
        • 29727_25_26_MOSCA
        • 29727_26_27_SCHMID
        • 29727_27_24_Hempel
        • 29727_28_GREC
        • 29727_29_STEF
        • 29727_30_MPAX
        • 29727_31_33_DAK
        • 29727_32_31_KAR
        • 29727_33_36_SARI
        • 29727_34_32_HORST
        • 29727_35_34_ALEX
        • 29727_36_35_KAB
        • 29727_37_LEON
        • 29727_38_Giros
        • 29727_39_TSIL
        • 29727_40_TSA
        • 29727_41_MPAI
        • 29727_42_43_HEINZE
        • 29727_43_42_Tekkoumlk
        • 29727_44_45_Rogl
        • 29727_45_44_FENN
        • 29727_46_DOKS
        • 29727_47_KOGLER
        • 29727_48_Ferraz
        • 29727_49_Levent
        • 29727_50_TEKOC
        • 29727_51_Władyka
        • 29727_52_REGEV
        • 29727_53_Lad
        • 29727_55_56_NIA
        • 29727_56_55_KYR
        • 29727_57_BEES
        • 29727_58_BELENI
        • 29727_59_BITR
        • 29727_60_PUPPO
        • 29727_61_BLAZ
        • 29727_62_BOUN
        • 29727_63_LAZ
        • 29727_64_TRAP
        • 29727_65_VREKAJ
        • 29727_66_KOTS
        • 29727_67_XIDO
        • 29727_68_69_NOTI
        • 29727_69_68_MITSO
        • 29727_70_TRIA
        • 29727_71_ZHU
        • 29727_72_LUN
        • 29727_73_TRA
        • 29727_74_BER
        • 29727_75_SAR
        • 29727_77_Kil
        • 29727_78_79_KYR
        • 29727_79_78_AKA
        • 29727_80_BOU
        • 29727_81_KAL
        • 29727_82_ROT
        • 29727_83_GUY
        • 29727_84_JAMES
        • 29727_85_GIROS
        • 29727_86_DREN
        • 29727_87_GIOU
        • 29727_88_89_PRE
        • 29727_89_88_KAT
        • 29727_90_LAM
        • 29727_91_SAL
        • 29727_92_LAZ
        • 29727_93_BAS
        • 29727_94_KYR
        • 29727_95_KAR
        • 29727_96_97_LANG
        • 29727_97_97a DOH
        • 29727_98_96_PAP
        • 29727_99_NICO
        • 29727_100_101_FA
        • 29727_100_98_STA
        • 29727_101_100_TSA
        • 29727_102_GK
        • 29727_103_STA
        • 29727_104_105_HLI
        • 29727_105_104_KOY
        • 29727_106_FAB
        • 29727_107_108_POU
        • 29727_108_109_KAL
        • 29727_109_110_PAN
        • 29727_110_107_SHE
        • 29727_111_LOL
        • 29727_112_XAI
        • 29727_113_114_ROGL
        • 29727_114_113_SCH
        • 29727_115_116_KAR
        • 29727_116_115_GAB
        • 29727_117_GRI
        • 29727_118_SUH
        • 29727_119_DOM
        • 29727_120_SOL
        • 29727_121_VDO
        • 29727_122_VDOA
        • 29727_123_EGO
        • 29727_124_LAF
        • 29727_124B_DiaxSin
        • 29727_125_DROU
          • pinakespdf
            • 1o kommatipdf
              • 29727_0_AProtKeim
              • 29727_0_eisLIAMPH
              • 29727_1_AGGEL
              • 29727_1a_RIG
              • 29727_2_KATS
              • 29727_2a_RIGIN
              • 29727_5_PLIAK
              • 29727_6_7_RIGIN
              • 29727_7_6_PREKA
              • 29727_8_METAL
              • 29727_9_LAMP
              • 29727_10_GAMB
              • 29727_11_Condi
              • 29727_12_STAUR
              • 29727_13_SERB
              • 29727_14_BOLLEN
              • 29727_15_RIG
              • 29727_16_AUG
              • 29727_17_KAPPA
              • 29727_18_DEOU
              • 29727_19_MORGAN
              • 29727_20_SOT
              • 29727_21_SOT
              • 29727_22_23_BLAX
              • 29727_23_22_PET
              • 29727_24_25_SERR
              • 29727_25_26_MOSCA
              • 29727_26_27_SCHMID
              • 29727_27_24_Hempel
              • 29727_28_GREC
              • 29727_29_STEF
              • 29727_30_MPAX
              • 29727_31_33_DAK
              • 29727_32_31_KAR
              • 29727_33_36_SARI
              • 29727_34_32_HORST
              • 29727_35_34_ALEX
              • 29727_36_35_KAB
              • 29727_37_LEON
              • 29727_38_Giros
              • 29727_39_TSIL
              • 29727_40_TSA
              • 29727_41_MPAI
              • 29727_42_43_HEINZE
              • 29727_43_42_Tekkoumlk
              • 29727_44_45_Rogl
              • 29727_45_44_FENN
              • 29727_46_DOKS
              • 29727_47_KOGLER
              • 29727_48_Ferraz
              • 29727_49_Levent
              • 29727_50_TEKOC
              • 29727_51_Władyka
              • 29727_52_REGEV
              • 29727_53_Lad
              • 29727_55_56_NIA
              • 29727_56_55_KYR
              • 29727_57_BEES
              • 29727_58_BELENI
              • 29727_59_BITR
              • 29727_60_PUPPO
              • 29727_61_BLAZ
              • 29727_62_BOUN
              • 29727_63_LAZ
              • 29727_64_TRAP
              • 29727_65_VREKAJ
              • 29727_66_KOTS
              • 29727_67_XIDO
              • 29727_68_69_NOTI
              • 29727_69_68_MITSO
              • 29727_70_TRIA
              • 29727_71_ZHU
              • 29727_72_LUN
              • 29727_73_TRA
              • 29727_74_BER
              • 29727_75_SAR
              • 29727_77_Kil
              • 29727_78_79_KYR
              • 29727_79_78_AKA
              • 29727_80_BOU
              • 29727_81_KAL
              • 29727_82_ROT
              • 29727_83_GUY
              • 29727_84_JAMES
              • 29727_85_GIROS
              • 29727_86_DREN
              • 29727_87_GIOU
              • 29727_88_89_PRE
              • 29727_89_88_KAT
              • 29727_90_LAM
              • 29727_91_SAL
              • 29727_92_LAZ
              • 29727_93_BAS
              • 29727_94_KYR
              • 29727_95_KAR
              • 29727_96_97_LANG
              • 29727_97_97a DOH
              • 29727_98_96_PAP
              • 29727_99_NICO
              • 29727_100_101_FA
              • 29727_100_98_STA
              • 29727_101_100_TSA
              • 29727_102_GK
              • 29727_103_STA
              • 29727_104_105_HLI
              • 29727_105_104_KOY
              • 29727_106_FAB
              • 29727_107_108_POU
              • 29727_108_109_KAL
              • 29727_109_110_PAN
              • 29727_110_107_SHE
              • 29727_111_LOL
              • 29727_112_XAI
              • 29727_113_114_ROGL
              • 29727_114_113_SCH
              • 29727_115_116_KAR
              • 29727_116_115_GAB
              • 29727_117_GRI
              • 29727_118_SUH
              • 29727_119_DOM
              • 29727_120_SOL
              • 29727_121_VDO
              • 29727_122_VDOA
              • 29727_123_EGO
              • 29727_124_LAF
              • 29727_124B_DiaxSin
              • 29727_125_DROU
                • 2o kommatipdf
                  • 29727_0_AProtKeim
                  • 29727_0_eisLIAMPH
                  • 29727_1_AGGEL
                  • 29727_1a_RIG
                  • 29727_2_KATS
                  • 29727_2a_RIGIN
                  • 29727_5_PLIAK
                  • 29727_6_7_RIGIN
                  • 29727_7_6_PREKA
                  • 29727_8_METAL
                  • 29727_9_LAMP
                  • 29727_10_GAMB
                  • 29727_11_Condi
                  • 29727_12_STAUR
                  • 29727_13_SERB
                  • 29727_14_BOLLEN
                  • 29727_15_RIG
                  • 29727_16_AUG
                  • 29727_17_KAPPA
                  • 29727_18_DEOU
                  • 29727_19_MORGAN
                  • 29727_20_SOT
                  • 29727_21_SOT
                  • 29727_22_23_BLAX
                  • 29727_23_22_PET
                  • 29727_24_25_SERR
                  • 29727_25_26_MOSCA
                  • 29727_26_27_SCHMID
                  • 29727_27_24_Hempel
                  • 29727_28_GREC
                  • 29727_29_STEF
                  • 29727_30_MPAX
                  • 29727_31_33_DAK
                  • 29727_32_31_KAR
                  • 29727_33_36_SARI
                  • 29727_34_32_HORST
                  • 29727_35_34_ALEX
                  • 29727_36_35_KAB
                  • 29727_37_LEON
                  • 29727_38_Giros
                  • 29727_39_TSIL
                  • 29727_40_TSA
                  • 29727_41_MPAI
                  • 29727_42_43_HEINZE
                  • 29727_43_42_Tekkoumlk
                  • 29727_44_45_Rogl
                  • 29727_45_44_FENN
                  • 29727_46_DOKS
                  • 29727_47_KOGLER
                  • 29727_48_Ferraz
                  • 29727_49_Levent
                  • 29727_50_TEKOC
                  • 29727_51_Władyka
                  • 29727_52_REGEV
                  • 29727_53_Lad
                  • 29727_55_56_NIA
                  • 29727_56_55_KYR
                  • 29727_57_BEES
                  • 29727_58_BELENI
                  • 29727_59_BITR
                  • 29727_60_PUPPO
                  • 29727_61_BLAZ
                  • 29727_62_BOUN
                  • 29727_63_LAZ
                  • 29727_64_TRAP
                  • 29727_65_VREKAJ
                  • 29727_66_KOTS
                  • 29727_67_XIDO
                  • 29727_68_69_NOTI
                  • 29727_69_68_MITSO
                  • 29727_70_TRIA
                  • 29727_71_ZHU
                  • 29727_72_LUN
                  • 29727_73_TRA
                  • 29727_74_BER
                  • 29727_75_SAR
                  • 29727_77_Kil
                  • 29727_78_79_KYR
                  • 29727_79_78_AKA
                  • 29727_80_BOU
                  • 29727_81_KAL
                  • 29727_82_ROT
                  • 29727_83_GUY
                  • 29727_84_JAMES
                  • 29727_85_GIROS
                  • 29727_86_DREN
                  • 29727_87_GIOU
                  • 29727_88_89_PRE
                  • 29727_89_88_KAT
                  • 29727_90_LAM
                  • 29727_91_SAL
                  • 29727_92_LAZ
                  • 29727_93_BAS
                  • 29727_94_KYR
                  • 29727_95_KAR
                  • 29727_96_97_LANG
                  • 29727_97_97a DOH
                  • 29727_98_96_PAP
                  • 29727_99_NICO
                  • 29727_100_101_FA
                  • 29727_100_98_STA
                  • 29727_101_100_TSA
                  • 29727_102_GK
                  • 29727_103_STA
                  • 29727_104_105_HLI
                  • 29727_105_104_KOY
                  • 29727_106_FAB
                  • 29727_107_108_POU
                  • 29727_108_109_KAL
                  • 29727_109_110_PAN
                  • 29727_110_107_SHE
                  • 29727_111_LOL
                  • 29727_112_XAI
                  • 29727_113_114_ROGL
                  • 29727_114_113_SCH
                  • 29727_115_116_KAR
                  • 29727_116_115_GAB
                  • 29727_117_GRI
                  • 29727_118_SUH
                  • 29727_119_DOM
                  • 29727_120_SOL
                  • 29727_121_VDO
                  • 29727_122_VDOA
                  • 29727_123_EGO
                  • 29727_124_LAF
                  • 29727_124B_DiaxSin
                  • 29727_125_DROU
                    • PINAKES_Apdf
                      • 29727_0_Protos_Pinakon
                      • 29727_0eisLIAMPH_pin
                      • 29727_1_AGG_pin
                      • 29727_2_KATSAD_pin
                      • 29727_5_PLIAK_pin
                      • 29727_6_PREKA_pin
                      • 29727_10_GAMB_pin
                      • 29727_12_STAUR_pin
                      • 29727_13_SEPM_pin
                      • 29727_14_BOLLEN_pin
                      • 29727_17_KAPPA_pin
                      • 29727_18_DEOUD_pin
                      • 29727_25_SERRIpin
                      • 29727_26_PUPPO_pin
                      • 29727_27_SCHMID_pin
                      • 29727_29_STEF_pin
                      • 29727_30_MPAXL_pin
                      • 29727_31_KAR_pin
                      • 29727_32_HORST_pin
                      • 29727_34_ALEX_pin
                      • 29727_35_KABB_pin
                      • 29727_37_LEONpin
                      • 29727_39_TSIL_pin
                      • 29727_40_TSA_pin
                      • 29727_41_MPAI_pin
                      • 29727_43_HEINZE_pin
                      • 29727_44_FENN_pin
                      • 29727_46_DOCS_pin
                      • 29727_47_KOGLERpin
                      • 29727_50_TEKOCAKpin
                      • 29727_56_NIARpin
                      • 29727_60_PUPPOpin
                      • 29727_63_LAZApin
                      • 29727_65_VREKAJpin
                      • 29727_66_KOTpin
                      • 29727_67_XIDpin
                      • 29727_68_MHTSpin
                      • 29727_70_TRIANpin
                      • 29727_73_TRAKpin
                      • 29727_74_BERETIpin
                      • 29727_79_KYRpin
                      • 29727_82_ROTROFFpin
                      • 29727_85_GIROSpin
                      • 29727_87_GOUNpin
                      • 29727_89_PREKpin
                      • 29727_93_BASILpin
                      • 29727_94_KYRpin
                      • 29727_95_KARpin
                      • 29727_99_NICOpin
                      • 29727_101_FAKpin
                      • 29727_102_GIZpin
                      • 29727_103_STAI_pin
                      • 29727_108_POYLpin
                      • 29727_109_KALpin
                      • 29727_110_PANpin
                      • 29727_111_LOLpin
                      • 29727_112_XAIRpin
                      • 29727_113_SCHAUERpin
                      • 29727_116_KARpin
                      • 29727_118_SUHALpin
                      • 29727_121_VDOVpin
                      • 29727_124_LAFLIpin
                        • PINAKES_Bpdf
                          • 29727_0_Protos_Pinakon
                          • 29727_0eisLIAMPH_pin
                          • 29727_1_AGG_pin
                          • 29727_2_KATSAD_pin
                          • 29727_5_PLIAK_pin
                          • 29727_6_PREKA_pin
                          • 29727_10_GAMB_pin
                          • 29727_12_STAUR_pin
                          • 29727_13_SEPM_pin
                          • 29727_14_BOLLEN_pin
                          • 29727_17_KAPPA_pin
                          • 29727_18_DEOUD_pin
                          • 29727_25_SERRIpin
                          • 29727_26_PUPPO_pin
                          • 29727_27_SCHMID_pin
                          • 29727_29_STEF_pin
                          • 29727_30_MPAXL_pin
                          • 29727_31_KAR_pin
                          • 29727_32_HORST_pin
                          • 29727_34_ALEX_pin
                          • 29727_35_KABB_pin
                          • 29727_37_LEONpin
                          • 29727_39_TSIL_pin
                          • 29727_40_TSA_pin
                          • 29727_41_MPAI_pin
                          • 29727_43_HEINZE_pin
                          • 29727_44_FENN_pin
                          • 29727_46_DOCS_pin
                          • 29727_47_KOGLERpin
                          • 29727_50_TEKOCAKpin
                          • 29727_56_NIARpin
                          • 29727_60_PUPPOpin
                          • 29727_63_LAZApin
                          • 29727_65_VREKAJpin
                          • 29727_66_KOTpin
                          • 29727_67_XIDpin
                          • 29727_68_MHTSpin
                          • 29727_70_TRIANpin
                          • 29727_73_TRAKpin
                          • 29727_74_BERETIpin
                          • 29727_79_KYRpin
                          • 29727_82_ROTROFFpin
                          • 29727_85_GIROSpin
                          • 29727_87_GOUNpin
                          • 29727_89_PREKpin
                          • 29727_93_BASILpin
                          • 29727_94_KYRpin
                          • 29727_95_KARpin
                          • 29727_99_NICOpin
                          • 29727_101_FAKpin
                          • 29727_102_GIZpin
                          • 29727_103_STAI_pin
                          • 29727_108_POYLpin
                          • 29727_109_KALpin
                          • 29727_110_PANpin
                          • 29727_111_LOLpin
                          • 29727_112_XAIRpin
                          • 29727_113_SCHAUERpin
                          • 29727_116_KARpin
                          • 29727_118_SUHALpin
                          • 29727_121_VDOVpin
                          • 29727_124_LAFLIpin

5

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

άστημα από το β´ μισό του 4ου έως το α΄ μισό του ου αι πΧ Στα τελετουργικά σκεύη περιλαμβάνονται μικκύλα φιαλίδια και λεκανίδες χαρακτηριστικά αγγεία των τελετουργικών πυρών έθιμο το οποίο έχει αναγνωριστεί και στη Σαλαμίνα22

Η άβαφη κεραμική περιλαμβάνει φιάλες λεκάνες και λεκανίδες με προχοές και πλαστικές διαμορφώ-σεις οινοχόες κάποιες με μελανόγραφη διακόσμηση23 κά Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι επι-τραπέζιοι αμφορείς με ωοειδές σώμα έξω νεύον χείλος και λαβές που ξεκινούν από πλαστικό δακτύ-λιο που περιτρέχει το λαιμό (Πίν 221δε) χαρακτηριστικό που τις εντάσσει στον Τύπο 2 της Αθηναϊκής Αγοράς24 Η σχεδόν ωοειδής τομή του σώματος δεν αλλάζει σε όλο τον ο αι πΧ όπως διαπιστώνου-με από ακέραια παραδείγματα στη Σαλαμίνα και την Αθήνα και το ύψος τους κυμαίνεται ανάμεσα στα 020 με 04 μ Σε τάφους στα Μέγαρα25 έχουν βρεθεί και μικρότερου μεγέθους αμφορείς όπου το ύψος τους κυμαίνεται από 011 έως 022 μ Το χρώμα του πηλού στα περισσότερα δείγματα της Σαλαμίνας είναι ανοικτό καστανό (25Y7 ale brown) συχνά με πολλές ασβεστολιθικές προσμείξεις (Πίν 221δ) ενώ μόλις ένα δείγμα φαίνεται να είναι προϊόν αττικού εργαστηρίου με ερυθρωπό πηλό (5YR5 yellowih red) και λιγότερες προσμείξεις (Πίν 221ε) Κατά τη Rotroff26 ο τόπος παραγωγής της μη αττικής ομάδας θα πρέ-πει να αναζητηθεί κάπου ανάμεσα σε Κόρινθο και Θήβα Η αναγνώριση του αμφορέα αυτού στη Σαλα-μίνα και σε διαφορετικά σύνολα κεραμικής που δεν θα συζητηθούν εδώ δηλώνει τη σαφή του παρου-σία στον Σαρωνικό27 Επιπλέον η εύρεση και των δύο αμφορέων που συζητήθηκαν (Πίν 221δε) στον αποθέτη του οικοπέδου Ζούγρη είναι ενδεικτική της ταυτόχρονης εισαγωγής τους στο νησί τόσο δηλα-δή από το βασικό κέντρο παραγωγής όσο και από την Αθήνα Με αφορμή έναν αμφορέα πιθανώς από την Πάρο η Rotroff28 υποθέτει με μεγάλη επιφύλαξη ως περιεχόμενο μέλι ή ξύδι Αν δεχθούμε ότι οι αμ-φορείς αυτοί εισάγονταν στη Σαλαμίνα για το περιεχόμενό τους και όχι ως κεραμικό είδος ιδίως σε μια περιοχή που δεν είχε κεραμική παραγωγή τότε το μέλι θα πρέπει να αποκλειστεί ως είδος που θα εισα-γόταν στη Σαλαμίνα καθώς η μελισσοτροφία ήταν μια από τις βασικές ασχολίες των κατοίκων της29 και θα ήταν μάλλον απίθανη η ανάγκη εισαγωγής μελιού από άλλο μέρος Η παρουσία μικρών αμφορέων στους τάφους των Μεγάρων ίσως να δηλώνει πράγματι διαφορετικό περιεχόμενο ανάλογα με το μέγεθός τους και τη χρήση για την οποία προορίζονταν Η χρησιμοποίησή τους για μεταφορά ήκαι αποθήκευ-ση κρασιού ή νερού στο οικιακού χαρακτήρα περιβάλλον της Σαλαμίνας θα πρέπει να θεωρείται βέβαιη

Τις εμπορικές σχέσεις επιβεβαιώνουν και οι εμπορικοί αμφορείς από τη Θάσο τη Ρόδο την Κόρινθο και άλλα κέντρα του Αιγαίου Η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμφορέα (Πίν 221στ1)

ΘΑΣΙΩΝτριποδική φιάλη ()

ΠΥΘΙΩΝ

22 Π Δεδεβέσης Εργασίες συντήρησης κεραμικής από το Αμπελάκι Σαλαμίνας Ακάμας Δελτίο του Ομίλου Ανάδειξης Μνημείων Σαλαμίνος αριθ 4 2010 22 εικ 1 Για το έθιμο βλ Agora XXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρXXX 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ 212214 και Στ Ελευθεράτου Δύο τελετουρ-γικές πυρές από την ανασκαφή για το laquoΜετρόraquo στο laquoΟικόπεδο Μακρυγιάννηraquo ΑΔ 5152 (1991997) Μελέτες 99118

23 Γ Χαιρετάκης όπ (υποσημ 9) εικ 5 όπου εξαιτίας τυπογραφικού λάθους η χρονολόγηση θα πρέπει να διορθωθεί σε laquoβ´ μισό 4ουα τέταρτο ου αι πΧraquo

24 Agora XXXΙΙΙ 88725 Τα δείγματα από τα Μέγαρα μου γνωστοποίησε ο Π Ζορίδης επί πολλά έτη υπεύθυνος αρχαιολόγος Μεγάρων τον

οποίο και ευχαριστώ θερμά 26 Agora XXXΙΙΙ 827 Ένα πιθανό δείγμα προέρχεται και από την Τροιζήνα βλ Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου Νέα ευρήματα από την

Αρχαία Τροιζήνα στο Ελ ΚονσολάκηΓιαννοπούλου (επιμ) Αργοσαρωνικός Πρακτικά 1ου Διεθνούς Συνεδρίου Ιστο-ρίας και Αρχαιολογίας του Αργοσαρωνικού Πόρος 26-29 Ιουνίου 1998 τόμ Β´ Αθήνα 200 141 εικ 7 όπου ανάμεσα σε εμπορικούς αμφορείς διακρίνεται τμήμα επιτραπέζιου αμφορέα του τύπου που σχολιάζουμε

28 Agora XXXΙΙΙ 87 29 Μεγάλος αριθμός κυψελών έχει βρεθεί σε όλες τις θέσεις του νησιού κλασικών και ελληνιστικών χρόνων Ο Ευριπίδης

(Τρωάδες 798799) αναφέρει τη Σαλαμίνα ως μελισσοτρόφον

666

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

αναγράφει ως επώνυμο άρχοντα τον Πυθίωνα V βάσει των χαρακτηριστικών του σφραγίσματος0 που τοποθετείται χρονικά γύρω στο 289 πΧ σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες προτάσεις του Garlan31 Η εν-σφράγιστη λαβή ροδιακού αμφορέα (Πίν 221στ2)

ΕΠ ΙΕΡΕΩΣ ΛΥΣ

ΑΝΔΡΟΥμε την αναγραφή του επώνυμου ιερέα του θεού Ηλίου Λυσάνδρου χρονολογείται λίγο μετά το 22 πΧ32 Στην ενσφράγιστη λαβή αμφορέα κορινθιακού τύπου Β που χρονολογείται στις αρχές του ου αι πΧ μικρός αμφορέας εγγράφεται μέσα σε Α (Πίν 221στ)33

Επίλογος - η υπόλοιπη Σαλαμίνα

Το οικόπεδο Ζούγρη στο Αμπελάκι της Σαλαμίνας προσφέρει τα περισσότερα έως τώρα στοιχεία για την κεραμική της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου στο νησί και δίνει πολύτιμες πληροφορίες για συγκριτικές παρατηρήσεις με το ανάλογο υλικό από την Αθήνα Είναι σαφής ο κοινός ορίζοντας ανάμεσα σε Σαλα-μίνα και Αθήνα γεγονός που επιβεβαιώνεται πλέον όχι μόνο σε ιστορικό επίπεδο Η εισαγωγή αγγείων ήταν επιβεβλημένη εξαιτίας της απουσίας τοπικής κεραμικής παραγωγής Διαπιστώνεται αποκλειστική εισαγωγή αττικών μελαμβαφών αγγείων ενώ όσον αφορά στην άβαφη κεραμική το πλαίσιο αγοράς επε-κτείνεται στην ευρύτερη περιοχή της Σαλαμίνας προς B και Δ Ωστόσο η Σαλαμίνα όπως συμπεραίνει κανείς από τους εμπορικούς αμφορείς που εισάγονταν δεν ήταν αποκομμένη από τον υπόλοιπο κόσμο και η σχεδόν αποκλειστική εισαγωγή αττικών αγγείων θα πρέπει να θεωρηθεί laquoφυσικήraquo επιλογή ή laquoανα-γκαστικόraquo επακόλουθο εξαιτίας της ιδιαίτερης σχέσης Αθηναίων και Σαλαμινίων Οι μελετητές34 έχουν εκφράσει κατά καιρούς διάφορες ερμηνείες κατά πόσον οι Σαλαμίνιοι των ιστορικών χρόνων είναι από-γονοι των πρώτων κατοίκων του νησιού αν είναι Αθηναίοι κληρούχοι αν είναι Σαλαμίνιοι ή Αθηναίοι πολίτες κά Είναι γεγονός πάντως ότι τα ευρήματα που έρχονται στο φως τα τελευταία χρόνια επιβε-βαιώνουν τους στενούς δεσμούς με την Αθήνα σε οικονομικόεμπορικό όσο και θρησκευτικό επίπεδο έστω και αν η Αθήνα δεν παύει ποτέ να έχει τον κυρίαρχο ρόλο στη σχέση αυτή5

Όμοια συμπεράσματα σχετικά με τις εισαγωγές κεραμικής αντλούνται και από άλλες θέσεις του νη-σιού Στη θέση Περιστέρια έρευνα μικρού ιερού του Διονύσου36 που ιδρύθηκε στο α΄ μισό του ου αι πΧ έδωσε τμήματα αττικών κανθάρων και φιαλιδίων καθώς και τμήματα κυψελών Στη θέση Κολώ-

0 Y Garlan Kouko Donneacutee nouvelle our une nouvelle interreacutetation de tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 241 αριθ 49 Για το σύμβολο βλ M Debidour Reacuteflexion ur le tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 290 εικ

31 Y Garlan Lrsquoahorologie grecque une eacutecialiteacute archeacuteologique en voie de deacuteveloeent [archive httgrahillinecoatabGarlandf] 2009

32 G Finkielztejn Chronologie deacutetailleacutee et reacuteviseacutee des eacuteponymes amphoriques rhodiens de 270 agrave 108 av J-C environ Premier bilan BAR nternational Serie 990 Oxford 2001 75 77 190

33 VR AnderonStojanović A Third-entury B Deoit fro the South Sloe Cistern in the Rachi Settlement at thia Δ ΕλλΚερ 119 G Koehler Ahora on Ahora Hesperia 51 (1982) 290292 εικ 7811

34 MG Taylor όπ (υποσημ 2) 85 SD Labert The Attic Geno Salainioi and the land of Salai ZPE 119 (1997) 95 κε 5 Ο Παυσανίας (Ι 52) αναφέρει ότι οι Αθηναίοι laquoεκδίωξανraquo τους Σαλαμίνιους από το νησί επειδή το παρέδωσαν στον

Κάσσανδρο (Βλ παραπάνω Το ιστορικό πλαίσιο) Ένα τόσο σημαντικό γεγονός ωστόσο δεν αναφέρεται από κανέναν άλλον ιστορικό και δεν μπορεί εύκολα να επιβεβαιωθεί Για συζήτηση του θέματος βλ MG Taylor όπ 198 κε

36 Γ Λώλος Σαλαμινιακές έρευνες 19982000 Μέρος Α Το ιερό του Διονύσου υπό το Σπήλαιο του Ευριπίδη Δωδώνη Επιστημονική Επετηρίδα του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννί-νων 29 2000 11415

7

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

νες αναγνωρίστηκε κατοίκηση του α΄ μισού του ου αι πΧ7 από όπου προέρχεται αττική μελαμβαφής κεραμική όπως τμήμα σώματος κανθάρου κλασικού τύπου διακοσμημένο με κατακόρυφες πλαστικές ραβδώσεις αλλά και όστρακα άβαφων αγγείων και αμφορέων όπως η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμ-φορέα (Πίν 221στ4)

ΘΑΣΙΩΝκυνηγόσκυλο

ΑΡΓΕΙΟΣμε επώνυμο άρχοντα τον Αργείο που χρονολογείται γύρω στο 258 πΧ8 Στη θέση Αιάντειο9 δοκιμα-στική τομή σε πύργο με αγροικία έδωσε όστρακα αττικών μελαμβαφών κανθάρων κλασικού τύπου με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo λύχνο του τέλους του 4ουαacute μισού του ου αι πΧ40 καθώς και μεγάλο αριθμό κυψελών

Γιάννης ΧαιρετάκηςΑραχώβης 14-16

106 80 Αθήναchairetakisyahoogr

7 Ανασκαφική έρευνα αποκάλυψε κυκλοτερές ταφικό μνημείο (Ι Δεκουλάκου Κυκλοτερές ταφικό μνημείο στις Κο-λώνες Σαλαμίνας ΑΕ 2001 129158) και έναν αναλημματικό τοίχο των μέσων περίπου του 4ου αι πΧ (Ι Δεκουλάκου όπ (υποσημ 5) 0) Βορειότερα του αναλήμματος αυτού στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Βασιλείου ερευνήθηκαν αρχιτεκτο-νικά κατάλοιπα που ανάγονται στην ύστερη αρχαιότητα (5οςος αι μΧ) στα υποστρώματα των οποίων υπάρχει κεραμι-κή κλασικών και ελληνιστικών χρόνων

8 Βλ υποσημ 19 Στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Μιχαλάκη Πολυχρόνη40 Agora V εικ 11 αριθ πίν 8

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-197-3

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Κ

είμε

να

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Κείμενα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

Γενική επιμέλεια ΕΛΕΝΗ ΚΩΤΣΟΥΥπεύθυνη έκδοσης ΜΑΡΙΑ ΚΑΖΑΚΟΥΚαλλιτεχνική επιμέλεια ΡΟΥΛΑ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΚΗ

Εκτύπωση ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕ

copy2014 ΤΑΜΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΩΝΠανεπιστημίου 57 Αθήνα 105 64wwwtapgr

ISBN 978-960-386-196-6ΤΟΜΟΣ Α ΚΕΙΜΕΝΑ 978-960-386-197-3ΤΟΜΟΣ Β ΠΙΝΑΚΕΣ 978-960-386-198-0

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥΚαθηγήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

ΑΡΓΥΡΟΥΛΑ ΔΟΥΛΓΕΡΗ-ΙΝΤΖΕΣΙΛΟΓΛΟΥΑρχαιολόγος ΙΓacute ΕΠΚΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΖΑΧΟΣΠροϊστάμενος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗΔιευθύντρια του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Ηπειρωτικών Σπουδών

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥΕπίτιμος Διευθυντής Νομισματικού Μουσείου

Επίτιμος Διευθυντής Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΡΑΤΖΕΝΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΕΛΕΝΗ ΚΟΤΖΑΜΠΟΠΟΥΛΟΥΑρχαιολόγος ΑΙΗΣ

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

7

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΙΑΜΠΗΗ οικονομία της βορειοδυτικής Ελλάδας κατά την ελληνιστική περίοδο Ήπειρος Ακαρνανία και Αιτωλία νησιά του Ιονίου 1-4

ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑΚεραμική ελληνιστικών χρόνων από δημόσιο κτίριο της Αμβρακίας 5-8

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Ελληνιστική κεραμική από οικία της Αμβρακίας Πινάκια και ανάγλυφοι σκύφοι 9-14

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από δημόσιο κτίριο στην ακρόπολη laquoΜεγάλου Γαρδικίουraquo στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων 15-22

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΕλληνιστική κεραμική από τα Γίτανα 23-28

ANNA GAMBERINIHellenistic Fine Ware Finds in Phoinike (Kaonia) Local Production and Imports 29-32

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗΕρυθρόμορφες λήκυθοι υστεροκλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων σε τάφους της Αιτωλοακαρνανίας Πρώτη παρουσίαση 33-36

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕΡΜΠΕΤΗ - ΤΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣΕλληνιστική κεραμική από το νεκροταφείο των Οινιαδών 37-40

ELIZABETH A BOLLENThe Hellenistic Pottery of Kalydon and Chalkis Aitolias 41-43

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΕλληνιστική κεραμική laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo από το βόρειο νεκροταφείο της Λευκάδας 44-45

MARIA DEOUDIΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ Die spaumltklassisch-hellenistisches Tafel- und Essgeschirr aus der Houmlhle-Loizos aus Ithaka 46-47

ANTONIA SERRITELLAPoseidonia-Paestum La ceramica a vernice nera dallrsquo ekklesiasterion 48

FABIO MOSCA - PAOLA PUPPODinamiche commerciali nel Mediterraneo Occidentale La ceramica megarese a Malta 49-50

STEPHAN G SCHMIDImported Mould Made Bowls from Enseacuterune (France) and the Long Distance Trade in the Hellenistic Mediterranean 51-54

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 55-58

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 59-74

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗΑιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 75-84

HORST SEILHEIMERDie hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 85-89

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥΕρμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 90-91

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗΎστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 92-95

VERONIKA MITSOPOULOS-LEONEinige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 96-97

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥΕλληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 98-99

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗΕργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 100-105

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗΠρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 106-109

8

LARS HEINZEAttic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 110-111

NINA FENNPriene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 112-113

ERTEKIN M DOKSANALTIThree Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 114-117

PATRICIA KOumlGLERKnidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the Late Hellenism 118

MEHMET TEKOCAKEvaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 119-120

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 121-122

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPORecenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 123-126

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗΑποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 127-130

BASHKIM VREKAJLeacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 131-136

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑΤυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 137-142

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥΕυβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 143-146

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥΤο αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 147-152

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣΠήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 153-156

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗΑπό τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 157-160

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETILa ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 161-164

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥΟ laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 165-166

SUSAN I ROTROFFThe Pottery from the Agora Bone Well 167-172

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZAEastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 173-177

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥΚλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 178-179

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣΤρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 180-185

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 186-187

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 188-189

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑΣύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 190-193

NICO SCHWERDTKeramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 194-197

9

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΕλληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 198-201

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑΈνας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 202-203

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗΕλληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 204-207

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣΕλληνιστική κεραμική από τη Βέροια Το οικόπεδο Νιώπα 208-211

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗΚλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 212-213

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗΤοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 214-217

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣΕλληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 218-219

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 220-221

CHRISTA SCHAUEREin Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 222-225

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗΚλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 226-229

SUHAL SAĞLANA Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 230-233

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKOAncient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 234-236

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHINA Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 237-242

ΠINAKAΣ 220 ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

Σαλαμίνα α-β) Οινοχόες γ-ε) Κάνθαροι και επιγραφή στη βάση κανθάρου στ) Θραύσμα σκύφου ζ-η) Φιαλίδια

1 2

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ ΠINAKAΣ 221

Σαλαμίνα α) Ιχθυοπινάκιο β) Κάλυμμα πυξίδας γ) Μυροδοχείο δ-ε) Επιτραπέζιοι αμφορείς στ) Ενσφράγιστες λαβές αμφορέων

1 2

3 4

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

  • 1o kommatipdf
    • 29727_0_AProtKeim
    • 29727_0_eisLIAMPH
    • 29727_1_AGGEL
    • 29727_1a_RIG
    • 29727_2_KATS
    • 29727_2a_RIGIN
    • 29727_5_PLIAK
    • 29727_6_7_RIGIN
    • 29727_7_6_PREKA
    • 29727_8_METAL
    • 29727_9_LAMP
    • 29727_10_GAMB
    • 29727_11_Condi
    • 29727_12_STAUR
    • 29727_13_SERB
    • 29727_14_BOLLEN
    • 29727_15_RIG
    • 29727_16_AUG
    • 29727_17_KAPPA
    • 29727_18_DEOU
    • 29727_19_MORGAN
    • 29727_20_SOT
    • 29727_21_SOT
    • 29727_22_23_BLAX
    • 29727_23_22_PET
    • 29727_24_25_SERR
    • 29727_25_26_MOSCA
    • 29727_26_27_SCHMID
    • 29727_27_24_Hempel
    • 29727_28_GREC
    • 29727_29_STEF
    • 29727_30_MPAX
    • 29727_31_33_DAK
    • 29727_32_31_KAR
    • 29727_33_36_SARI
    • 29727_34_32_HORST
    • 29727_35_34_ALEX
    • 29727_36_35_KAB
    • 29727_37_LEON
    • 29727_38_Giros
    • 29727_39_TSIL
    • 29727_40_TSA
    • 29727_41_MPAI
    • 29727_42_43_HEINZE
    • 29727_43_42_Tekkoumlk
    • 29727_44_45_Rogl
    • 29727_45_44_FENN
    • 29727_46_DOKS
    • 29727_47_KOGLER
    • 29727_48_Ferraz
    • 29727_49_Levent
    • 29727_50_TEKOC
    • 29727_51_Władyka
    • 29727_52_REGEV
    • 29727_53_Lad
    • 29727_55_56_NIA
    • 29727_56_55_KYR
    • 29727_57_BEES
    • 29727_58_BELENI
    • 29727_59_BITR
    • 29727_60_PUPPO
    • 29727_61_BLAZ
    • 29727_62_BOUN
    • 29727_63_LAZ
    • 29727_64_TRAP
    • 29727_65_VREKAJ
    • 29727_66_KOTS
    • 29727_67_XIDO
    • 29727_68_69_NOTI
    • 29727_69_68_MITSO
    • 29727_70_TRIA
    • 29727_71_ZHU
    • 29727_72_LUN
    • 29727_73_TRA
    • 29727_74_BER
    • 29727_75_SAR
    • 29727_77_Kil
    • 29727_78_79_KYR
    • 29727_79_78_AKA
    • 29727_80_BOU
    • 29727_81_KAL
    • 29727_82_ROT
    • 29727_83_GUY
    • 29727_84_JAMES
    • 29727_85_GIROS
    • 29727_86_DREN
    • 29727_87_GIOU
    • 29727_88_89_PRE
    • 29727_89_88_KAT
    • 29727_90_LAM
    • 29727_91_SAL
    • 29727_92_LAZ
    • 29727_93_BAS
    • 29727_94_KYR
    • 29727_95_KAR
    • 29727_96_97_LANG
    • 29727_97_97a DOH
    • 29727_98_96_PAP
    • 29727_99_NICO
    • 29727_100_101_FA
    • 29727_100_98_STA
    • 29727_101_100_TSA
    • 29727_102_GK
    • 29727_103_STA
    • 29727_104_105_HLI
    • 29727_105_104_KOY
    • 29727_106_FAB
    • 29727_107_108_POU
    • 29727_108_109_KAL
    • 29727_109_110_PAN
    • 29727_110_107_SHE
    • 29727_111_LOL
    • 29727_112_XAI
    • 29727_113_114_ROGL
    • 29727_114_113_SCH
    • 29727_115_116_KAR
    • 29727_116_115_GAB
    • 29727_117_GRI
    • 29727_118_SUH
    • 29727_119_DOM
    • 29727_120_SOL
    • 29727_121_VDO
    • 29727_122_VDOA
    • 29727_123_EGO
    • 29727_124_LAF
    • 29727_124B_DiaxSin
    • 29727_125_DROU
      • 2o kommatipdf
        • 29727_0_AProtKeim
        • 29727_0_eisLIAMPH
        • 29727_1_AGGEL
        • 29727_1a_RIG
        • 29727_2_KATS
        • 29727_2a_RIGIN
        • 29727_5_PLIAK
        • 29727_6_7_RIGIN
        • 29727_7_6_PREKA
        • 29727_8_METAL
        • 29727_9_LAMP
        • 29727_10_GAMB
        • 29727_11_Condi
        • 29727_12_STAUR
        • 29727_13_SERB
        • 29727_14_BOLLEN
        • 29727_15_RIG
        • 29727_16_AUG
        • 29727_17_KAPPA
        • 29727_18_DEOU
        • 29727_19_MORGAN
        • 29727_20_SOT
        • 29727_21_SOT
        • 29727_22_23_BLAX
        • 29727_23_22_PET
        • 29727_24_25_SERR
        • 29727_25_26_MOSCA
        • 29727_26_27_SCHMID
        • 29727_27_24_Hempel
        • 29727_28_GREC
        • 29727_29_STEF
        • 29727_30_MPAX
        • 29727_31_33_DAK
        • 29727_32_31_KAR
        • 29727_33_36_SARI
        • 29727_34_32_HORST
        • 29727_35_34_ALEX
        • 29727_36_35_KAB
        • 29727_37_LEON
        • 29727_38_Giros
        • 29727_39_TSIL
        • 29727_40_TSA
        • 29727_41_MPAI
        • 29727_42_43_HEINZE
        • 29727_43_42_Tekkoumlk
        • 29727_44_45_Rogl
        • 29727_45_44_FENN
        • 29727_46_DOKS
        • 29727_47_KOGLER
        • 29727_48_Ferraz
        • 29727_49_Levent
        • 29727_50_TEKOC
        • 29727_51_Władyka
        • 29727_52_REGEV
        • 29727_53_Lad
        • 29727_55_56_NIA
        • 29727_56_55_KYR
        • 29727_57_BEES
        • 29727_58_BELENI
        • 29727_59_BITR
        • 29727_60_PUPPO
        • 29727_61_BLAZ
        • 29727_62_BOUN
        • 29727_63_LAZ
        • 29727_64_TRAP
        • 29727_65_VREKAJ
        • 29727_66_KOTS
        • 29727_67_XIDO
        • 29727_68_69_NOTI
        • 29727_69_68_MITSO
        • 29727_70_TRIA
        • 29727_71_ZHU
        • 29727_72_LUN
        • 29727_73_TRA
        • 29727_74_BER
        • 29727_75_SAR
        • 29727_77_Kil
        • 29727_78_79_KYR
        • 29727_79_78_AKA
        • 29727_80_BOU
        • 29727_81_KAL
        • 29727_82_ROT
        • 29727_83_GUY
        • 29727_84_JAMES
        • 29727_85_GIROS
        • 29727_86_DREN
        • 29727_87_GIOU
        • 29727_88_89_PRE
        • 29727_89_88_KAT
        • 29727_90_LAM
        • 29727_91_SAL
        • 29727_92_LAZ
        • 29727_93_BAS
        • 29727_94_KYR
        • 29727_95_KAR
        • 29727_96_97_LANG
        • 29727_97_97a DOH
        • 29727_98_96_PAP
        • 29727_99_NICO
        • 29727_100_101_FA
        • 29727_100_98_STA
        • 29727_101_100_TSA
        • 29727_102_GK
        • 29727_103_STA
        • 29727_104_105_HLI
        • 29727_105_104_KOY
        • 29727_106_FAB
        • 29727_107_108_POU
        • 29727_108_109_KAL
        • 29727_109_110_PAN
        • 29727_110_107_SHE
        • 29727_111_LOL
        • 29727_112_XAI
        • 29727_113_114_ROGL
        • 29727_114_113_SCH
        • 29727_115_116_KAR
        • 29727_116_115_GAB
        • 29727_117_GRI
        • 29727_118_SUH
        • 29727_119_DOM
        • 29727_120_SOL
        • 29727_121_VDO
        • 29727_122_VDOA
        • 29727_123_EGO
        • 29727_124_LAF
        • 29727_124B_DiaxSin
        • 29727_125_DROU
          • pinakespdf
            • 1o kommatipdf
              • 29727_0_AProtKeim
              • 29727_0_eisLIAMPH
              • 29727_1_AGGEL
              • 29727_1a_RIG
              • 29727_2_KATS
              • 29727_2a_RIGIN
              • 29727_5_PLIAK
              • 29727_6_7_RIGIN
              • 29727_7_6_PREKA
              • 29727_8_METAL
              • 29727_9_LAMP
              • 29727_10_GAMB
              • 29727_11_Condi
              • 29727_12_STAUR
              • 29727_13_SERB
              • 29727_14_BOLLEN
              • 29727_15_RIG
              • 29727_16_AUG
              • 29727_17_KAPPA
              • 29727_18_DEOU
              • 29727_19_MORGAN
              • 29727_20_SOT
              • 29727_21_SOT
              • 29727_22_23_BLAX
              • 29727_23_22_PET
              • 29727_24_25_SERR
              • 29727_25_26_MOSCA
              • 29727_26_27_SCHMID
              • 29727_27_24_Hempel
              • 29727_28_GREC
              • 29727_29_STEF
              • 29727_30_MPAX
              • 29727_31_33_DAK
              • 29727_32_31_KAR
              • 29727_33_36_SARI
              • 29727_34_32_HORST
              • 29727_35_34_ALEX
              • 29727_36_35_KAB
              • 29727_37_LEON
              • 29727_38_Giros
              • 29727_39_TSIL
              • 29727_40_TSA
              • 29727_41_MPAI
              • 29727_42_43_HEINZE
              • 29727_43_42_Tekkoumlk
              • 29727_44_45_Rogl
              • 29727_45_44_FENN
              • 29727_46_DOKS
              • 29727_47_KOGLER
              • 29727_48_Ferraz
              • 29727_49_Levent
              • 29727_50_TEKOC
              • 29727_51_Władyka
              • 29727_52_REGEV
              • 29727_53_Lad
              • 29727_55_56_NIA
              • 29727_56_55_KYR
              • 29727_57_BEES
              • 29727_58_BELENI
              • 29727_59_BITR
              • 29727_60_PUPPO
              • 29727_61_BLAZ
              • 29727_62_BOUN
              • 29727_63_LAZ
              • 29727_64_TRAP
              • 29727_65_VREKAJ
              • 29727_66_KOTS
              • 29727_67_XIDO
              • 29727_68_69_NOTI
              • 29727_69_68_MITSO
              • 29727_70_TRIA
              • 29727_71_ZHU
              • 29727_72_LUN
              • 29727_73_TRA
              • 29727_74_BER
              • 29727_75_SAR
              • 29727_77_Kil
              • 29727_78_79_KYR
              • 29727_79_78_AKA
              • 29727_80_BOU
              • 29727_81_KAL
              • 29727_82_ROT
              • 29727_83_GUY
              • 29727_84_JAMES
              • 29727_85_GIROS
              • 29727_86_DREN
              • 29727_87_GIOU
              • 29727_88_89_PRE
              • 29727_89_88_KAT
              • 29727_90_LAM
              • 29727_91_SAL
              • 29727_92_LAZ
              • 29727_93_BAS
              • 29727_94_KYR
              • 29727_95_KAR
              • 29727_96_97_LANG
              • 29727_97_97a DOH
              • 29727_98_96_PAP
              • 29727_99_NICO
              • 29727_100_101_FA
              • 29727_100_98_STA
              • 29727_101_100_TSA
              • 29727_102_GK
              • 29727_103_STA
              • 29727_104_105_HLI
              • 29727_105_104_KOY
              • 29727_106_FAB
              • 29727_107_108_POU
              • 29727_108_109_KAL
              • 29727_109_110_PAN
              • 29727_110_107_SHE
              • 29727_111_LOL
              • 29727_112_XAI
              • 29727_113_114_ROGL
              • 29727_114_113_SCH
              • 29727_115_116_KAR
              • 29727_116_115_GAB
              • 29727_117_GRI
              • 29727_118_SUH
              • 29727_119_DOM
              • 29727_120_SOL
              • 29727_121_VDO
              • 29727_122_VDOA
              • 29727_123_EGO
              • 29727_124_LAF
              • 29727_124B_DiaxSin
              • 29727_125_DROU
                • 2o kommatipdf
                  • 29727_0_AProtKeim
                  • 29727_0_eisLIAMPH
                  • 29727_1_AGGEL
                  • 29727_1a_RIG
                  • 29727_2_KATS
                  • 29727_2a_RIGIN
                  • 29727_5_PLIAK
                  • 29727_6_7_RIGIN
                  • 29727_7_6_PREKA
                  • 29727_8_METAL
                  • 29727_9_LAMP
                  • 29727_10_GAMB
                  • 29727_11_Condi
                  • 29727_12_STAUR
                  • 29727_13_SERB
                  • 29727_14_BOLLEN
                  • 29727_15_RIG
                  • 29727_16_AUG
                  • 29727_17_KAPPA
                  • 29727_18_DEOU
                  • 29727_19_MORGAN
                  • 29727_20_SOT
                  • 29727_21_SOT
                  • 29727_22_23_BLAX
                  • 29727_23_22_PET
                  • 29727_24_25_SERR
                  • 29727_25_26_MOSCA
                  • 29727_26_27_SCHMID
                  • 29727_27_24_Hempel
                  • 29727_28_GREC
                  • 29727_29_STEF
                  • 29727_30_MPAX
                  • 29727_31_33_DAK
                  • 29727_32_31_KAR
                  • 29727_33_36_SARI
                  • 29727_34_32_HORST
                  • 29727_35_34_ALEX
                  • 29727_36_35_KAB
                  • 29727_37_LEON
                  • 29727_38_Giros
                  • 29727_39_TSIL
                  • 29727_40_TSA
                  • 29727_41_MPAI
                  • 29727_42_43_HEINZE
                  • 29727_43_42_Tekkoumlk
                  • 29727_44_45_Rogl
                  • 29727_45_44_FENN
                  • 29727_46_DOKS
                  • 29727_47_KOGLER
                  • 29727_48_Ferraz
                  • 29727_49_Levent
                  • 29727_50_TEKOC
                  • 29727_51_Władyka
                  • 29727_52_REGEV
                  • 29727_53_Lad
                  • 29727_55_56_NIA
                  • 29727_56_55_KYR
                  • 29727_57_BEES
                  • 29727_58_BELENI
                  • 29727_59_BITR
                  • 29727_60_PUPPO
                  • 29727_61_BLAZ
                  • 29727_62_BOUN
                  • 29727_63_LAZ
                  • 29727_64_TRAP
                  • 29727_65_VREKAJ
                  • 29727_66_KOTS
                  • 29727_67_XIDO
                  • 29727_68_69_NOTI
                  • 29727_69_68_MITSO
                  • 29727_70_TRIA
                  • 29727_71_ZHU
                  • 29727_72_LUN
                  • 29727_73_TRA
                  • 29727_74_BER
                  • 29727_75_SAR
                  • 29727_77_Kil
                  • 29727_78_79_KYR
                  • 29727_79_78_AKA
                  • 29727_80_BOU
                  • 29727_81_KAL
                  • 29727_82_ROT
                  • 29727_83_GUY
                  • 29727_84_JAMES
                  • 29727_85_GIROS
                  • 29727_86_DREN
                  • 29727_87_GIOU
                  • 29727_88_89_PRE
                  • 29727_89_88_KAT
                  • 29727_90_LAM
                  • 29727_91_SAL
                  • 29727_92_LAZ
                  • 29727_93_BAS
                  • 29727_94_KYR
                  • 29727_95_KAR
                  • 29727_96_97_LANG
                  • 29727_97_97a DOH
                  • 29727_98_96_PAP
                  • 29727_99_NICO
                  • 29727_100_101_FA
                  • 29727_100_98_STA
                  • 29727_101_100_TSA
                  • 29727_102_GK
                  • 29727_103_STA
                  • 29727_104_105_HLI
                  • 29727_105_104_KOY
                  • 29727_106_FAB
                  • 29727_107_108_POU
                  • 29727_108_109_KAL
                  • 29727_109_110_PAN
                  • 29727_110_107_SHE
                  • 29727_111_LOL
                  • 29727_112_XAI
                  • 29727_113_114_ROGL
                  • 29727_114_113_SCH
                  • 29727_115_116_KAR
                  • 29727_116_115_GAB
                  • 29727_117_GRI
                  • 29727_118_SUH
                  • 29727_119_DOM
                  • 29727_120_SOL
                  • 29727_121_VDO
                  • 29727_122_VDOA
                  • 29727_123_EGO
                  • 29727_124_LAF
                  • 29727_124B_DiaxSin
                  • 29727_125_DROU
                    • PINAKES_Apdf
                      • 29727_0_Protos_Pinakon
                      • 29727_0eisLIAMPH_pin
                      • 29727_1_AGG_pin
                      • 29727_2_KATSAD_pin
                      • 29727_5_PLIAK_pin
                      • 29727_6_PREKA_pin
                      • 29727_10_GAMB_pin
                      • 29727_12_STAUR_pin
                      • 29727_13_SEPM_pin
                      • 29727_14_BOLLEN_pin
                      • 29727_17_KAPPA_pin
                      • 29727_18_DEOUD_pin
                      • 29727_25_SERRIpin
                      • 29727_26_PUPPO_pin
                      • 29727_27_SCHMID_pin
                      • 29727_29_STEF_pin
                      • 29727_30_MPAXL_pin
                      • 29727_31_KAR_pin
                      • 29727_32_HORST_pin
                      • 29727_34_ALEX_pin
                      • 29727_35_KABB_pin
                      • 29727_37_LEONpin
                      • 29727_39_TSIL_pin
                      • 29727_40_TSA_pin
                      • 29727_41_MPAI_pin
                      • 29727_43_HEINZE_pin
                      • 29727_44_FENN_pin
                      • 29727_46_DOCS_pin
                      • 29727_47_KOGLERpin
                      • 29727_50_TEKOCAKpin
                      • 29727_56_NIARpin
                      • 29727_60_PUPPOpin
                      • 29727_63_LAZApin
                      • 29727_65_VREKAJpin
                      • 29727_66_KOTpin
                      • 29727_67_XIDpin
                      • 29727_68_MHTSpin
                      • 29727_70_TRIANpin
                      • 29727_73_TRAKpin
                      • 29727_74_BERETIpin
                      • 29727_79_KYRpin
                      • 29727_82_ROTROFFpin
                      • 29727_85_GIROSpin
                      • 29727_87_GOUNpin
                      • 29727_89_PREKpin
                      • 29727_93_BASILpin
                      • 29727_94_KYRpin
                      • 29727_95_KARpin
                      • 29727_99_NICOpin
                      • 29727_101_FAKpin
                      • 29727_102_GIZpin
                      • 29727_103_STAI_pin
                      • 29727_108_POYLpin
                      • 29727_109_KALpin
                      • 29727_110_PANpin
                      • 29727_111_LOLpin
                      • 29727_112_XAIRpin
                      • 29727_113_SCHAUERpin
                      • 29727_116_KARpin
                      • 29727_118_SUHALpin
                      • 29727_121_VDOVpin
                      • 29727_124_LAFLIpin
                        • PINAKES_Bpdf
                          • 29727_0_Protos_Pinakon
                          • 29727_0eisLIAMPH_pin
                          • 29727_1_AGG_pin
                          • 29727_2_KATSAD_pin
                          • 29727_5_PLIAK_pin
                          • 29727_6_PREKA_pin
                          • 29727_10_GAMB_pin
                          • 29727_12_STAUR_pin
                          • 29727_13_SEPM_pin
                          • 29727_14_BOLLEN_pin
                          • 29727_17_KAPPA_pin
                          • 29727_18_DEOUD_pin
                          • 29727_25_SERRIpin
                          • 29727_26_PUPPO_pin
                          • 29727_27_SCHMID_pin
                          • 29727_29_STEF_pin
                          • 29727_30_MPAXL_pin
                          • 29727_31_KAR_pin
                          • 29727_32_HORST_pin
                          • 29727_34_ALEX_pin
                          • 29727_35_KABB_pin
                          • 29727_37_LEONpin
                          • 29727_39_TSIL_pin
                          • 29727_40_TSA_pin
                          • 29727_41_MPAI_pin
                          • 29727_43_HEINZE_pin
                          • 29727_44_FENN_pin
                          • 29727_46_DOCS_pin
                          • 29727_47_KOGLERpin
                          • 29727_50_TEKOCAKpin
                          • 29727_56_NIARpin
                          • 29727_60_PUPPOpin
                          • 29727_63_LAZApin
                          • 29727_65_VREKAJpin
                          • 29727_66_KOTpin
                          • 29727_67_XIDpin
                          • 29727_68_MHTSpin
                          • 29727_70_TRIANpin
                          • 29727_73_TRAKpin
                          • 29727_74_BERETIpin
                          • 29727_79_KYRpin
                          • 29727_82_ROTROFFpin
                          • 29727_85_GIROSpin
                          • 29727_87_GOUNpin
                          • 29727_89_PREKpin
                          • 29727_93_BASILpin
                          • 29727_94_KYRpin
                          • 29727_95_KARpin
                          • 29727_99_NICOpin
                          • 29727_101_FAKpin
                          • 29727_102_GIZpin
                          • 29727_103_STAI_pin
                          • 29727_108_POYLpin
                          • 29727_109_KALpin
                          • 29727_110_PANpin
                          • 29727_111_LOLpin
                          • 29727_112_XAIRpin
                          • 29727_113_SCHAUERpin
                          • 29727_116_KARpin
                          • 29727_118_SUHALpin
                          • 29727_121_VDOVpin
                          • 29727_124_LAFLIpin

666

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

αναγράφει ως επώνυμο άρχοντα τον Πυθίωνα V βάσει των χαρακτηριστικών του σφραγίσματος0 που τοποθετείται χρονικά γύρω στο 289 πΧ σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες προτάσεις του Garlan31 Η εν-σφράγιστη λαβή ροδιακού αμφορέα (Πίν 221στ2)

ΕΠ ΙΕΡΕΩΣ ΛΥΣ

ΑΝΔΡΟΥμε την αναγραφή του επώνυμου ιερέα του θεού Ηλίου Λυσάνδρου χρονολογείται λίγο μετά το 22 πΧ32 Στην ενσφράγιστη λαβή αμφορέα κορινθιακού τύπου Β που χρονολογείται στις αρχές του ου αι πΧ μικρός αμφορέας εγγράφεται μέσα σε Α (Πίν 221στ)33

Επίλογος - η υπόλοιπη Σαλαμίνα

Το οικόπεδο Ζούγρη στο Αμπελάκι της Σαλαμίνας προσφέρει τα περισσότερα έως τώρα στοιχεία για την κεραμική της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου στο νησί και δίνει πολύτιμες πληροφορίες για συγκριτικές παρατηρήσεις με το ανάλογο υλικό από την Αθήνα Είναι σαφής ο κοινός ορίζοντας ανάμεσα σε Σαλα-μίνα και Αθήνα γεγονός που επιβεβαιώνεται πλέον όχι μόνο σε ιστορικό επίπεδο Η εισαγωγή αγγείων ήταν επιβεβλημένη εξαιτίας της απουσίας τοπικής κεραμικής παραγωγής Διαπιστώνεται αποκλειστική εισαγωγή αττικών μελαμβαφών αγγείων ενώ όσον αφορά στην άβαφη κεραμική το πλαίσιο αγοράς επε-κτείνεται στην ευρύτερη περιοχή της Σαλαμίνας προς B και Δ Ωστόσο η Σαλαμίνα όπως συμπεραίνει κανείς από τους εμπορικούς αμφορείς που εισάγονταν δεν ήταν αποκομμένη από τον υπόλοιπο κόσμο και η σχεδόν αποκλειστική εισαγωγή αττικών αγγείων θα πρέπει να θεωρηθεί laquoφυσικήraquo επιλογή ή laquoανα-γκαστικόraquo επακόλουθο εξαιτίας της ιδιαίτερης σχέσης Αθηναίων και Σαλαμινίων Οι μελετητές34 έχουν εκφράσει κατά καιρούς διάφορες ερμηνείες κατά πόσον οι Σαλαμίνιοι των ιστορικών χρόνων είναι από-γονοι των πρώτων κατοίκων του νησιού αν είναι Αθηναίοι κληρούχοι αν είναι Σαλαμίνιοι ή Αθηναίοι πολίτες κά Είναι γεγονός πάντως ότι τα ευρήματα που έρχονται στο φως τα τελευταία χρόνια επιβε-βαιώνουν τους στενούς δεσμούς με την Αθήνα σε οικονομικόεμπορικό όσο και θρησκευτικό επίπεδο έστω και αν η Αθήνα δεν παύει ποτέ να έχει τον κυρίαρχο ρόλο στη σχέση αυτή5

Όμοια συμπεράσματα σχετικά με τις εισαγωγές κεραμικής αντλούνται και από άλλες θέσεις του νη-σιού Στη θέση Περιστέρια έρευνα μικρού ιερού του Διονύσου36 που ιδρύθηκε στο α΄ μισό του ου αι πΧ έδωσε τμήματα αττικών κανθάρων και φιαλιδίων καθώς και τμήματα κυψελών Στη θέση Κολώ-

0 Y Garlan Kouko Donneacutee nouvelle our une nouvelle interreacutetation de tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 241 αριθ 49 Για το σύμβολο βλ M Debidour Reacuteflexion ur le tibre ahorique thaien Thasiaka BCH Sul V 1979 290 εικ

31 Y Garlan Lrsquoahorologie grecque une eacutecialiteacute archeacuteologique en voie de deacuteveloeent [archive httgrahillinecoatabGarlandf] 2009

32 G Finkielztejn Chronologie deacutetailleacutee et reacuteviseacutee des eacuteponymes amphoriques rhodiens de 270 agrave 108 av J-C environ Premier bilan BAR nternational Serie 990 Oxford 2001 75 77 190

33 VR AnderonStojanović A Third-entury B Deoit fro the South Sloe Cistern in the Rachi Settlement at thia Δ ΕλλΚερ 119 G Koehler Ahora on Ahora Hesperia 51 (1982) 290292 εικ 7811

34 MG Taylor όπ (υποσημ 2) 85 SD Labert The Attic Geno Salainioi and the land of Salai ZPE 119 (1997) 95 κε 5 Ο Παυσανίας (Ι 52) αναφέρει ότι οι Αθηναίοι laquoεκδίωξανraquo τους Σαλαμίνιους από το νησί επειδή το παρέδωσαν στον

Κάσσανδρο (Βλ παραπάνω Το ιστορικό πλαίσιο) Ένα τόσο σημαντικό γεγονός ωστόσο δεν αναφέρεται από κανέναν άλλον ιστορικό και δεν μπορεί εύκολα να επιβεβαιωθεί Για συζήτηση του θέματος βλ MG Taylor όπ 198 κε

36 Γ Λώλος Σαλαμινιακές έρευνες 19982000 Μέρος Α Το ιερό του Διονύσου υπό το Σπήλαιο του Ευριπίδη Δωδώνη Επιστημονική Επετηρίδα του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννί-νων 29 2000 11415

7

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

νες αναγνωρίστηκε κατοίκηση του α΄ μισού του ου αι πΧ7 από όπου προέρχεται αττική μελαμβαφής κεραμική όπως τμήμα σώματος κανθάρου κλασικού τύπου διακοσμημένο με κατακόρυφες πλαστικές ραβδώσεις αλλά και όστρακα άβαφων αγγείων και αμφορέων όπως η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμ-φορέα (Πίν 221στ4)

ΘΑΣΙΩΝκυνηγόσκυλο

ΑΡΓΕΙΟΣμε επώνυμο άρχοντα τον Αργείο που χρονολογείται γύρω στο 258 πΧ8 Στη θέση Αιάντειο9 δοκιμα-στική τομή σε πύργο με αγροικία έδωσε όστρακα αττικών μελαμβαφών κανθάρων κλασικού τύπου με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo λύχνο του τέλους του 4ουαacute μισού του ου αι πΧ40 καθώς και μεγάλο αριθμό κυψελών

Γιάννης ΧαιρετάκηςΑραχώβης 14-16

106 80 Αθήναchairetakisyahoogr

7 Ανασκαφική έρευνα αποκάλυψε κυκλοτερές ταφικό μνημείο (Ι Δεκουλάκου Κυκλοτερές ταφικό μνημείο στις Κο-λώνες Σαλαμίνας ΑΕ 2001 129158) και έναν αναλημματικό τοίχο των μέσων περίπου του 4ου αι πΧ (Ι Δεκουλάκου όπ (υποσημ 5) 0) Βορειότερα του αναλήμματος αυτού στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Βασιλείου ερευνήθηκαν αρχιτεκτο-νικά κατάλοιπα που ανάγονται στην ύστερη αρχαιότητα (5οςος αι μΧ) στα υποστρώματα των οποίων υπάρχει κεραμι-κή κλασικών και ελληνιστικών χρόνων

8 Βλ υποσημ 19 Στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Μιχαλάκη Πολυχρόνη40 Agora V εικ 11 αριθ πίν 8

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-197-3

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Κ

είμε

να

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Κείμενα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

Γενική επιμέλεια ΕΛΕΝΗ ΚΩΤΣΟΥΥπεύθυνη έκδοσης ΜΑΡΙΑ ΚΑΖΑΚΟΥΚαλλιτεχνική επιμέλεια ΡΟΥΛΑ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΚΗ

Εκτύπωση ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕ

copy2014 ΤΑΜΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΩΝΠανεπιστημίου 57 Αθήνα 105 64wwwtapgr

ISBN 978-960-386-196-6ΤΟΜΟΣ Α ΚΕΙΜΕΝΑ 978-960-386-197-3ΤΟΜΟΣ Β ΠΙΝΑΚΕΣ 978-960-386-198-0

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥΚαθηγήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

ΑΡΓΥΡΟΥΛΑ ΔΟΥΛΓΕΡΗ-ΙΝΤΖΕΣΙΛΟΓΛΟΥΑρχαιολόγος ΙΓacute ΕΠΚΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΖΑΧΟΣΠροϊστάμενος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗΔιευθύντρια του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Ηπειρωτικών Σπουδών

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥΕπίτιμος Διευθυντής Νομισματικού Μουσείου

Επίτιμος Διευθυντής Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΡΑΤΖΕΝΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΕΛΕΝΗ ΚΟΤΖΑΜΠΟΠΟΥΛΟΥΑρχαιολόγος ΑΙΗΣ

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

7

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΙΑΜΠΗΗ οικονομία της βορειοδυτικής Ελλάδας κατά την ελληνιστική περίοδο Ήπειρος Ακαρνανία και Αιτωλία νησιά του Ιονίου 1-4

ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑΚεραμική ελληνιστικών χρόνων από δημόσιο κτίριο της Αμβρακίας 5-8

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Ελληνιστική κεραμική από οικία της Αμβρακίας Πινάκια και ανάγλυφοι σκύφοι 9-14

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από δημόσιο κτίριο στην ακρόπολη laquoΜεγάλου Γαρδικίουraquo στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων 15-22

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΕλληνιστική κεραμική από τα Γίτανα 23-28

ANNA GAMBERINIHellenistic Fine Ware Finds in Phoinike (Kaonia) Local Production and Imports 29-32

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗΕρυθρόμορφες λήκυθοι υστεροκλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων σε τάφους της Αιτωλοακαρνανίας Πρώτη παρουσίαση 33-36

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕΡΜΠΕΤΗ - ΤΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣΕλληνιστική κεραμική από το νεκροταφείο των Οινιαδών 37-40

ELIZABETH A BOLLENThe Hellenistic Pottery of Kalydon and Chalkis Aitolias 41-43

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΕλληνιστική κεραμική laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo από το βόρειο νεκροταφείο της Λευκάδας 44-45

MARIA DEOUDIΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ Die spaumltklassisch-hellenistisches Tafel- und Essgeschirr aus der Houmlhle-Loizos aus Ithaka 46-47

ANTONIA SERRITELLAPoseidonia-Paestum La ceramica a vernice nera dallrsquo ekklesiasterion 48

FABIO MOSCA - PAOLA PUPPODinamiche commerciali nel Mediterraneo Occidentale La ceramica megarese a Malta 49-50

STEPHAN G SCHMIDImported Mould Made Bowls from Enseacuterune (France) and the Long Distance Trade in the Hellenistic Mediterranean 51-54

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 55-58

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 59-74

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗΑιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 75-84

HORST SEILHEIMERDie hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 85-89

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥΕρμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 90-91

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗΎστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 92-95

VERONIKA MITSOPOULOS-LEONEinige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 96-97

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥΕλληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 98-99

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗΕργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 100-105

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗΠρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 106-109

8

LARS HEINZEAttic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 110-111

NINA FENNPriene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 112-113

ERTEKIN M DOKSANALTIThree Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 114-117

PATRICIA KOumlGLERKnidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the Late Hellenism 118

MEHMET TEKOCAKEvaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 119-120

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 121-122

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPORecenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 123-126

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗΑποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 127-130

BASHKIM VREKAJLeacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 131-136

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑΤυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 137-142

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥΕυβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 143-146

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥΤο αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 147-152

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣΠήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 153-156

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗΑπό τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 157-160

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETILa ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 161-164

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥΟ laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 165-166

SUSAN I ROTROFFThe Pottery from the Agora Bone Well 167-172

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZAEastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 173-177

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥΚλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 178-179

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣΤρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 180-185

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 186-187

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 188-189

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑΣύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 190-193

NICO SCHWERDTKeramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 194-197

9

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΕλληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 198-201

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑΈνας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 202-203

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗΕλληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 204-207

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣΕλληνιστική κεραμική από τη Βέροια Το οικόπεδο Νιώπα 208-211

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗΚλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 212-213

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗΤοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 214-217

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣΕλληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 218-219

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 220-221

CHRISTA SCHAUEREin Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 222-225

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗΚλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 226-229

SUHAL SAĞLANA Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 230-233

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKOAncient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 234-236

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHINA Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 237-242

ΠINAKAΣ 220 ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

Σαλαμίνα α-β) Οινοχόες γ-ε) Κάνθαροι και επιγραφή στη βάση κανθάρου στ) Θραύσμα σκύφου ζ-η) Φιαλίδια

1 2

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ ΠINAKAΣ 221

Σαλαμίνα α) Ιχθυοπινάκιο β) Κάλυμμα πυξίδας γ) Μυροδοχείο δ-ε) Επιτραπέζιοι αμφορείς στ) Ενσφράγιστες λαβές αμφορέων

1 2

3 4

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

  • 1o kommatipdf
    • 29727_0_AProtKeim
    • 29727_0_eisLIAMPH
    • 29727_1_AGGEL
    • 29727_1a_RIG
    • 29727_2_KATS
    • 29727_2a_RIGIN
    • 29727_5_PLIAK
    • 29727_6_7_RIGIN
    • 29727_7_6_PREKA
    • 29727_8_METAL
    • 29727_9_LAMP
    • 29727_10_GAMB
    • 29727_11_Condi
    • 29727_12_STAUR
    • 29727_13_SERB
    • 29727_14_BOLLEN
    • 29727_15_RIG
    • 29727_16_AUG
    • 29727_17_KAPPA
    • 29727_18_DEOU
    • 29727_19_MORGAN
    • 29727_20_SOT
    • 29727_21_SOT
    • 29727_22_23_BLAX
    • 29727_23_22_PET
    • 29727_24_25_SERR
    • 29727_25_26_MOSCA
    • 29727_26_27_SCHMID
    • 29727_27_24_Hempel
    • 29727_28_GREC
    • 29727_29_STEF
    • 29727_30_MPAX
    • 29727_31_33_DAK
    • 29727_32_31_KAR
    • 29727_33_36_SARI
    • 29727_34_32_HORST
    • 29727_35_34_ALEX
    • 29727_36_35_KAB
    • 29727_37_LEON
    • 29727_38_Giros
    • 29727_39_TSIL
    • 29727_40_TSA
    • 29727_41_MPAI
    • 29727_42_43_HEINZE
    • 29727_43_42_Tekkoumlk
    • 29727_44_45_Rogl
    • 29727_45_44_FENN
    • 29727_46_DOKS
    • 29727_47_KOGLER
    • 29727_48_Ferraz
    • 29727_49_Levent
    • 29727_50_TEKOC
    • 29727_51_Władyka
    • 29727_52_REGEV
    • 29727_53_Lad
    • 29727_55_56_NIA
    • 29727_56_55_KYR
    • 29727_57_BEES
    • 29727_58_BELENI
    • 29727_59_BITR
    • 29727_60_PUPPO
    • 29727_61_BLAZ
    • 29727_62_BOUN
    • 29727_63_LAZ
    • 29727_64_TRAP
    • 29727_65_VREKAJ
    • 29727_66_KOTS
    • 29727_67_XIDO
    • 29727_68_69_NOTI
    • 29727_69_68_MITSO
    • 29727_70_TRIA
    • 29727_71_ZHU
    • 29727_72_LUN
    • 29727_73_TRA
    • 29727_74_BER
    • 29727_75_SAR
    • 29727_77_Kil
    • 29727_78_79_KYR
    • 29727_79_78_AKA
    • 29727_80_BOU
    • 29727_81_KAL
    • 29727_82_ROT
    • 29727_83_GUY
    • 29727_84_JAMES
    • 29727_85_GIROS
    • 29727_86_DREN
    • 29727_87_GIOU
    • 29727_88_89_PRE
    • 29727_89_88_KAT
    • 29727_90_LAM
    • 29727_91_SAL
    • 29727_92_LAZ
    • 29727_93_BAS
    • 29727_94_KYR
    • 29727_95_KAR
    • 29727_96_97_LANG
    • 29727_97_97a DOH
    • 29727_98_96_PAP
    • 29727_99_NICO
    • 29727_100_101_FA
    • 29727_100_98_STA
    • 29727_101_100_TSA
    • 29727_102_GK
    • 29727_103_STA
    • 29727_104_105_HLI
    • 29727_105_104_KOY
    • 29727_106_FAB
    • 29727_107_108_POU
    • 29727_108_109_KAL
    • 29727_109_110_PAN
    • 29727_110_107_SHE
    • 29727_111_LOL
    • 29727_112_XAI
    • 29727_113_114_ROGL
    • 29727_114_113_SCH
    • 29727_115_116_KAR
    • 29727_116_115_GAB
    • 29727_117_GRI
    • 29727_118_SUH
    • 29727_119_DOM
    • 29727_120_SOL
    • 29727_121_VDO
    • 29727_122_VDOA
    • 29727_123_EGO
    • 29727_124_LAF
    • 29727_124B_DiaxSin
    • 29727_125_DROU
      • 2o kommatipdf
        • 29727_0_AProtKeim
        • 29727_0_eisLIAMPH
        • 29727_1_AGGEL
        • 29727_1a_RIG
        • 29727_2_KATS
        • 29727_2a_RIGIN
        • 29727_5_PLIAK
        • 29727_6_7_RIGIN
        • 29727_7_6_PREKA
        • 29727_8_METAL
        • 29727_9_LAMP
        • 29727_10_GAMB
        • 29727_11_Condi
        • 29727_12_STAUR
        • 29727_13_SERB
        • 29727_14_BOLLEN
        • 29727_15_RIG
        • 29727_16_AUG
        • 29727_17_KAPPA
        • 29727_18_DEOU
        • 29727_19_MORGAN
        • 29727_20_SOT
        • 29727_21_SOT
        • 29727_22_23_BLAX
        • 29727_23_22_PET
        • 29727_24_25_SERR
        • 29727_25_26_MOSCA
        • 29727_26_27_SCHMID
        • 29727_27_24_Hempel
        • 29727_28_GREC
        • 29727_29_STEF
        • 29727_30_MPAX
        • 29727_31_33_DAK
        • 29727_32_31_KAR
        • 29727_33_36_SARI
        • 29727_34_32_HORST
        • 29727_35_34_ALEX
        • 29727_36_35_KAB
        • 29727_37_LEON
        • 29727_38_Giros
        • 29727_39_TSIL
        • 29727_40_TSA
        • 29727_41_MPAI
        • 29727_42_43_HEINZE
        • 29727_43_42_Tekkoumlk
        • 29727_44_45_Rogl
        • 29727_45_44_FENN
        • 29727_46_DOKS
        • 29727_47_KOGLER
        • 29727_48_Ferraz
        • 29727_49_Levent
        • 29727_50_TEKOC
        • 29727_51_Władyka
        • 29727_52_REGEV
        • 29727_53_Lad
        • 29727_55_56_NIA
        • 29727_56_55_KYR
        • 29727_57_BEES
        • 29727_58_BELENI
        • 29727_59_BITR
        • 29727_60_PUPPO
        • 29727_61_BLAZ
        • 29727_62_BOUN
        • 29727_63_LAZ
        • 29727_64_TRAP
        • 29727_65_VREKAJ
        • 29727_66_KOTS
        • 29727_67_XIDO
        • 29727_68_69_NOTI
        • 29727_69_68_MITSO
        • 29727_70_TRIA
        • 29727_71_ZHU
        • 29727_72_LUN
        • 29727_73_TRA
        • 29727_74_BER
        • 29727_75_SAR
        • 29727_77_Kil
        • 29727_78_79_KYR
        • 29727_79_78_AKA
        • 29727_80_BOU
        • 29727_81_KAL
        • 29727_82_ROT
        • 29727_83_GUY
        • 29727_84_JAMES
        • 29727_85_GIROS
        • 29727_86_DREN
        • 29727_87_GIOU
        • 29727_88_89_PRE
        • 29727_89_88_KAT
        • 29727_90_LAM
        • 29727_91_SAL
        • 29727_92_LAZ
        • 29727_93_BAS
        • 29727_94_KYR
        • 29727_95_KAR
        • 29727_96_97_LANG
        • 29727_97_97a DOH
        • 29727_98_96_PAP
        • 29727_99_NICO
        • 29727_100_101_FA
        • 29727_100_98_STA
        • 29727_101_100_TSA
        • 29727_102_GK
        • 29727_103_STA
        • 29727_104_105_HLI
        • 29727_105_104_KOY
        • 29727_106_FAB
        • 29727_107_108_POU
        • 29727_108_109_KAL
        • 29727_109_110_PAN
        • 29727_110_107_SHE
        • 29727_111_LOL
        • 29727_112_XAI
        • 29727_113_114_ROGL
        • 29727_114_113_SCH
        • 29727_115_116_KAR
        • 29727_116_115_GAB
        • 29727_117_GRI
        • 29727_118_SUH
        • 29727_119_DOM
        • 29727_120_SOL
        • 29727_121_VDO
        • 29727_122_VDOA
        • 29727_123_EGO
        • 29727_124_LAF
        • 29727_124B_DiaxSin
        • 29727_125_DROU
          • pinakespdf
            • 1o kommatipdf
              • 29727_0_AProtKeim
              • 29727_0_eisLIAMPH
              • 29727_1_AGGEL
              • 29727_1a_RIG
              • 29727_2_KATS
              • 29727_2a_RIGIN
              • 29727_5_PLIAK
              • 29727_6_7_RIGIN
              • 29727_7_6_PREKA
              • 29727_8_METAL
              • 29727_9_LAMP
              • 29727_10_GAMB
              • 29727_11_Condi
              • 29727_12_STAUR
              • 29727_13_SERB
              • 29727_14_BOLLEN
              • 29727_15_RIG
              • 29727_16_AUG
              • 29727_17_KAPPA
              • 29727_18_DEOU
              • 29727_19_MORGAN
              • 29727_20_SOT
              • 29727_21_SOT
              • 29727_22_23_BLAX
              • 29727_23_22_PET
              • 29727_24_25_SERR
              • 29727_25_26_MOSCA
              • 29727_26_27_SCHMID
              • 29727_27_24_Hempel
              • 29727_28_GREC
              • 29727_29_STEF
              • 29727_30_MPAX
              • 29727_31_33_DAK
              • 29727_32_31_KAR
              • 29727_33_36_SARI
              • 29727_34_32_HORST
              • 29727_35_34_ALEX
              • 29727_36_35_KAB
              • 29727_37_LEON
              • 29727_38_Giros
              • 29727_39_TSIL
              • 29727_40_TSA
              • 29727_41_MPAI
              • 29727_42_43_HEINZE
              • 29727_43_42_Tekkoumlk
              • 29727_44_45_Rogl
              • 29727_45_44_FENN
              • 29727_46_DOKS
              • 29727_47_KOGLER
              • 29727_48_Ferraz
              • 29727_49_Levent
              • 29727_50_TEKOC
              • 29727_51_Władyka
              • 29727_52_REGEV
              • 29727_53_Lad
              • 29727_55_56_NIA
              • 29727_56_55_KYR
              • 29727_57_BEES
              • 29727_58_BELENI
              • 29727_59_BITR
              • 29727_60_PUPPO
              • 29727_61_BLAZ
              • 29727_62_BOUN
              • 29727_63_LAZ
              • 29727_64_TRAP
              • 29727_65_VREKAJ
              • 29727_66_KOTS
              • 29727_67_XIDO
              • 29727_68_69_NOTI
              • 29727_69_68_MITSO
              • 29727_70_TRIA
              • 29727_71_ZHU
              • 29727_72_LUN
              • 29727_73_TRA
              • 29727_74_BER
              • 29727_75_SAR
              • 29727_77_Kil
              • 29727_78_79_KYR
              • 29727_79_78_AKA
              • 29727_80_BOU
              • 29727_81_KAL
              • 29727_82_ROT
              • 29727_83_GUY
              • 29727_84_JAMES
              • 29727_85_GIROS
              • 29727_86_DREN
              • 29727_87_GIOU
              • 29727_88_89_PRE
              • 29727_89_88_KAT
              • 29727_90_LAM
              • 29727_91_SAL
              • 29727_92_LAZ
              • 29727_93_BAS
              • 29727_94_KYR
              • 29727_95_KAR
              • 29727_96_97_LANG
              • 29727_97_97a DOH
              • 29727_98_96_PAP
              • 29727_99_NICO
              • 29727_100_101_FA
              • 29727_100_98_STA
              • 29727_101_100_TSA
              • 29727_102_GK
              • 29727_103_STA
              • 29727_104_105_HLI
              • 29727_105_104_KOY
              • 29727_106_FAB
              • 29727_107_108_POU
              • 29727_108_109_KAL
              • 29727_109_110_PAN
              • 29727_110_107_SHE
              • 29727_111_LOL
              • 29727_112_XAI
              • 29727_113_114_ROGL
              • 29727_114_113_SCH
              • 29727_115_116_KAR
              • 29727_116_115_GAB
              • 29727_117_GRI
              • 29727_118_SUH
              • 29727_119_DOM
              • 29727_120_SOL
              • 29727_121_VDO
              • 29727_122_VDOA
              • 29727_123_EGO
              • 29727_124_LAF
              • 29727_124B_DiaxSin
              • 29727_125_DROU
                • 2o kommatipdf
                  • 29727_0_AProtKeim
                  • 29727_0_eisLIAMPH
                  • 29727_1_AGGEL
                  • 29727_1a_RIG
                  • 29727_2_KATS
                  • 29727_2a_RIGIN
                  • 29727_5_PLIAK
                  • 29727_6_7_RIGIN
                  • 29727_7_6_PREKA
                  • 29727_8_METAL
                  • 29727_9_LAMP
                  • 29727_10_GAMB
                  • 29727_11_Condi
                  • 29727_12_STAUR
                  • 29727_13_SERB
                  • 29727_14_BOLLEN
                  • 29727_15_RIG
                  • 29727_16_AUG
                  • 29727_17_KAPPA
                  • 29727_18_DEOU
                  • 29727_19_MORGAN
                  • 29727_20_SOT
                  • 29727_21_SOT
                  • 29727_22_23_BLAX
                  • 29727_23_22_PET
                  • 29727_24_25_SERR
                  • 29727_25_26_MOSCA
                  • 29727_26_27_SCHMID
                  • 29727_27_24_Hempel
                  • 29727_28_GREC
                  • 29727_29_STEF
                  • 29727_30_MPAX
                  • 29727_31_33_DAK
                  • 29727_32_31_KAR
                  • 29727_33_36_SARI
                  • 29727_34_32_HORST
                  • 29727_35_34_ALEX
                  • 29727_36_35_KAB
                  • 29727_37_LEON
                  • 29727_38_Giros
                  • 29727_39_TSIL
                  • 29727_40_TSA
                  • 29727_41_MPAI
                  • 29727_42_43_HEINZE
                  • 29727_43_42_Tekkoumlk
                  • 29727_44_45_Rogl
                  • 29727_45_44_FENN
                  • 29727_46_DOKS
                  • 29727_47_KOGLER
                  • 29727_48_Ferraz
                  • 29727_49_Levent
                  • 29727_50_TEKOC
                  • 29727_51_Władyka
                  • 29727_52_REGEV
                  • 29727_53_Lad
                  • 29727_55_56_NIA
                  • 29727_56_55_KYR
                  • 29727_57_BEES
                  • 29727_58_BELENI
                  • 29727_59_BITR
                  • 29727_60_PUPPO
                  • 29727_61_BLAZ
                  • 29727_62_BOUN
                  • 29727_63_LAZ
                  • 29727_64_TRAP
                  • 29727_65_VREKAJ
                  • 29727_66_KOTS
                  • 29727_67_XIDO
                  • 29727_68_69_NOTI
                  • 29727_69_68_MITSO
                  • 29727_70_TRIA
                  • 29727_71_ZHU
                  • 29727_72_LUN
                  • 29727_73_TRA
                  • 29727_74_BER
                  • 29727_75_SAR
                  • 29727_77_Kil
                  • 29727_78_79_KYR
                  • 29727_79_78_AKA
                  • 29727_80_BOU
                  • 29727_81_KAL
                  • 29727_82_ROT
                  • 29727_83_GUY
                  • 29727_84_JAMES
                  • 29727_85_GIROS
                  • 29727_86_DREN
                  • 29727_87_GIOU
                  • 29727_88_89_PRE
                  • 29727_89_88_KAT
                  • 29727_90_LAM
                  • 29727_91_SAL
                  • 29727_92_LAZ
                  • 29727_93_BAS
                  • 29727_94_KYR
                  • 29727_95_KAR
                  • 29727_96_97_LANG
                  • 29727_97_97a DOH
                  • 29727_98_96_PAP
                  • 29727_99_NICO
                  • 29727_100_101_FA
                  • 29727_100_98_STA
                  • 29727_101_100_TSA
                  • 29727_102_GK
                  • 29727_103_STA
                  • 29727_104_105_HLI
                  • 29727_105_104_KOY
                  • 29727_106_FAB
                  • 29727_107_108_POU
                  • 29727_108_109_KAL
                  • 29727_109_110_PAN
                  • 29727_110_107_SHE
                  • 29727_111_LOL
                  • 29727_112_XAI
                  • 29727_113_114_ROGL
                  • 29727_114_113_SCH
                  • 29727_115_116_KAR
                  • 29727_116_115_GAB
                  • 29727_117_GRI
                  • 29727_118_SUH
                  • 29727_119_DOM
                  • 29727_120_SOL
                  • 29727_121_VDO
                  • 29727_122_VDOA
                  • 29727_123_EGO
                  • 29727_124_LAF
                  • 29727_124B_DiaxSin
                  • 29727_125_DROU
                    • PINAKES_Apdf
                      • 29727_0_Protos_Pinakon
                      • 29727_0eisLIAMPH_pin
                      • 29727_1_AGG_pin
                      • 29727_2_KATSAD_pin
                      • 29727_5_PLIAK_pin
                      • 29727_6_PREKA_pin
                      • 29727_10_GAMB_pin
                      • 29727_12_STAUR_pin
                      • 29727_13_SEPM_pin
                      • 29727_14_BOLLEN_pin
                      • 29727_17_KAPPA_pin
                      • 29727_18_DEOUD_pin
                      • 29727_25_SERRIpin
                      • 29727_26_PUPPO_pin
                      • 29727_27_SCHMID_pin
                      • 29727_29_STEF_pin
                      • 29727_30_MPAXL_pin
                      • 29727_31_KAR_pin
                      • 29727_32_HORST_pin
                      • 29727_34_ALEX_pin
                      • 29727_35_KABB_pin
                      • 29727_37_LEONpin
                      • 29727_39_TSIL_pin
                      • 29727_40_TSA_pin
                      • 29727_41_MPAI_pin
                      • 29727_43_HEINZE_pin
                      • 29727_44_FENN_pin
                      • 29727_46_DOCS_pin
                      • 29727_47_KOGLERpin
                      • 29727_50_TEKOCAKpin
                      • 29727_56_NIARpin
                      • 29727_60_PUPPOpin
                      • 29727_63_LAZApin
                      • 29727_65_VREKAJpin
                      • 29727_66_KOTpin
                      • 29727_67_XIDpin
                      • 29727_68_MHTSpin
                      • 29727_70_TRIANpin
                      • 29727_73_TRAKpin
                      • 29727_74_BERETIpin
                      • 29727_79_KYRpin
                      • 29727_82_ROTROFFpin
                      • 29727_85_GIROSpin
                      • 29727_87_GOUNpin
                      • 29727_89_PREKpin
                      • 29727_93_BASILpin
                      • 29727_94_KYRpin
                      • 29727_95_KARpin
                      • 29727_99_NICOpin
                      • 29727_101_FAKpin
                      • 29727_102_GIZpin
                      • 29727_103_STAI_pin
                      • 29727_108_POYLpin
                      • 29727_109_KALpin
                      • 29727_110_PANpin
                      • 29727_111_LOLpin
                      • 29727_112_XAIRpin
                      • 29727_113_SCHAUERpin
                      • 29727_116_KARpin
                      • 29727_118_SUHALpin
                      • 29727_121_VDOVpin
                      • 29727_124_LAFLIpin
                        • PINAKES_Bpdf
                          • 29727_0_Protos_Pinakon
                          • 29727_0eisLIAMPH_pin
                          • 29727_1_AGG_pin
                          • 29727_2_KATSAD_pin
                          • 29727_5_PLIAK_pin
                          • 29727_6_PREKA_pin
                          • 29727_10_GAMB_pin
                          • 29727_12_STAUR_pin
                          • 29727_13_SEPM_pin
                          • 29727_14_BOLLEN_pin
                          • 29727_17_KAPPA_pin
                          • 29727_18_DEOUD_pin
                          • 29727_25_SERRIpin
                          • 29727_26_PUPPO_pin
                          • 29727_27_SCHMID_pin
                          • 29727_29_STEF_pin
                          • 29727_30_MPAXL_pin
                          • 29727_31_KAR_pin
                          • 29727_32_HORST_pin
                          • 29727_34_ALEX_pin
                          • 29727_35_KABB_pin
                          • 29727_37_LEONpin
                          • 29727_39_TSIL_pin
                          • 29727_40_TSA_pin
                          • 29727_41_MPAI_pin
                          • 29727_43_HEINZE_pin
                          • 29727_44_FENN_pin
                          • 29727_46_DOCS_pin
                          • 29727_47_KOGLERpin
                          • 29727_50_TEKOCAKpin
                          • 29727_56_NIARpin
                          • 29727_60_PUPPOpin
                          • 29727_63_LAZApin
                          • 29727_65_VREKAJpin
                          • 29727_66_KOTpin
                          • 29727_67_XIDpin
                          • 29727_68_MHTSpin
                          • 29727_70_TRIANpin
                          • 29727_73_TRAKpin
                          • 29727_74_BERETIpin
                          • 29727_79_KYRpin
                          • 29727_82_ROTROFFpin
                          • 29727_85_GIROSpin
                          • 29727_87_GOUNpin
                          • 29727_89_PREKpin
                          • 29727_93_BASILpin
                          • 29727_94_KYRpin
                          • 29727_95_KARpin
                          • 29727_99_NICOpin
                          • 29727_101_FAKpin
                          • 29727_102_GIZpin
                          • 29727_103_STAI_pin
                          • 29727_108_POYLpin
                          • 29727_109_KALpin
                          • 29727_110_PANpin
                          • 29727_111_LOLpin
                          • 29727_112_XAIRpin
                          • 29727_113_SCHAUERpin
                          • 29727_116_KARpin
                          • 29727_118_SUHALpin
                          • 29727_121_VDOVpin
                          • 29727_124_LAFLIpin

7

ΠΡΩΙΜΗ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

νες αναγνωρίστηκε κατοίκηση του α΄ μισού του ου αι πΧ7 από όπου προέρχεται αττική μελαμβαφής κεραμική όπως τμήμα σώματος κανθάρου κλασικού τύπου διακοσμημένο με κατακόρυφες πλαστικές ραβδώσεις αλλά και όστρακα άβαφων αγγείων και αμφορέων όπως η ενσφράγιστη λαβή θασιακού αμ-φορέα (Πίν 221στ4)

ΘΑΣΙΩΝκυνηγόσκυλο

ΑΡΓΕΙΟΣμε επώνυμο άρχοντα τον Αργείο που χρονολογείται γύρω στο 258 πΧ8 Στη θέση Αιάντειο9 δοκιμα-στική τομή σε πύργο με αγροικία έδωσε όστρακα αττικών μελαμβαφών κανθάρων κλασικού τύπου με διακόσμηση της κατηγορίας laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo λύχνο του τέλους του 4ουαacute μισού του ου αι πΧ40 καθώς και μεγάλο αριθμό κυψελών

Γιάννης ΧαιρετάκηςΑραχώβης 14-16

106 80 Αθήναchairetakisyahoogr

7 Ανασκαφική έρευνα αποκάλυψε κυκλοτερές ταφικό μνημείο (Ι Δεκουλάκου Κυκλοτερές ταφικό μνημείο στις Κο-λώνες Σαλαμίνας ΑΕ 2001 129158) και έναν αναλημματικό τοίχο των μέσων περίπου του 4ου αι πΧ (Ι Δεκουλάκου όπ (υποσημ 5) 0) Βορειότερα του αναλήμματος αυτού στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Βασιλείου ερευνήθηκαν αρχιτεκτο-νικά κατάλοιπα που ανάγονται στην ύστερη αρχαιότητα (5οςος αι μΧ) στα υποστρώματα των οποίων υπάρχει κεραμι-κή κλασικών και ελληνιστικών χρόνων

8 Βλ υποσημ 19 Στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Μιχαλάκη Πολυχρόνη40 Agora V εικ 11 αριθ πίν 8

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-197-3

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Κ

είμε

να

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Κείμενα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

Γενική επιμέλεια ΕΛΕΝΗ ΚΩΤΣΟΥΥπεύθυνη έκδοσης ΜΑΡΙΑ ΚΑΖΑΚΟΥΚαλλιτεχνική επιμέλεια ΡΟΥΛΑ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΚΗ

Εκτύπωση ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕ

copy2014 ΤΑΜΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΩΝΠανεπιστημίου 57 Αθήνα 105 64wwwtapgr

ISBN 978-960-386-196-6ΤΟΜΟΣ Α ΚΕΙΜΕΝΑ 978-960-386-197-3ΤΟΜΟΣ Β ΠΙΝΑΚΕΣ 978-960-386-198-0

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥΚαθηγήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

ΑΡΓΥΡΟΥΛΑ ΔΟΥΛΓΕΡΗ-ΙΝΤΖΕΣΙΛΟΓΛΟΥΑρχαιολόγος ΙΓacute ΕΠΚΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΖΑΧΟΣΠροϊστάμενος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗΔιευθύντρια του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Ηπειρωτικών Σπουδών

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥΕπίτιμος Διευθυντής Νομισματικού Μουσείου

Επίτιμος Διευθυντής Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΡΑΤΖΕΝΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΕΛΕΝΗ ΚΟΤΖΑΜΠΟΠΟΥΛΟΥΑρχαιολόγος ΑΙΗΣ

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

7

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΙΑΜΠΗΗ οικονομία της βορειοδυτικής Ελλάδας κατά την ελληνιστική περίοδο Ήπειρος Ακαρνανία και Αιτωλία νησιά του Ιονίου 1-4

ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑΚεραμική ελληνιστικών χρόνων από δημόσιο κτίριο της Αμβρακίας 5-8

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Ελληνιστική κεραμική από οικία της Αμβρακίας Πινάκια και ανάγλυφοι σκύφοι 9-14

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από δημόσιο κτίριο στην ακρόπολη laquoΜεγάλου Γαρδικίουraquo στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων 15-22

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΕλληνιστική κεραμική από τα Γίτανα 23-28

ANNA GAMBERINIHellenistic Fine Ware Finds in Phoinike (Kaonia) Local Production and Imports 29-32

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗΕρυθρόμορφες λήκυθοι υστεροκλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων σε τάφους της Αιτωλοακαρνανίας Πρώτη παρουσίαση 33-36

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕΡΜΠΕΤΗ - ΤΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣΕλληνιστική κεραμική από το νεκροταφείο των Οινιαδών 37-40

ELIZABETH A BOLLENThe Hellenistic Pottery of Kalydon and Chalkis Aitolias 41-43

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΕλληνιστική κεραμική laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo από το βόρειο νεκροταφείο της Λευκάδας 44-45

MARIA DEOUDIΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ Die spaumltklassisch-hellenistisches Tafel- und Essgeschirr aus der Houmlhle-Loizos aus Ithaka 46-47

ANTONIA SERRITELLAPoseidonia-Paestum La ceramica a vernice nera dallrsquo ekklesiasterion 48

FABIO MOSCA - PAOLA PUPPODinamiche commerciali nel Mediterraneo Occidentale La ceramica megarese a Malta 49-50

STEPHAN G SCHMIDImported Mould Made Bowls from Enseacuterune (France) and the Long Distance Trade in the Hellenistic Mediterranean 51-54

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 55-58

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 59-74

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗΑιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 75-84

HORST SEILHEIMERDie hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 85-89

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥΕρμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 90-91

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗΎστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 92-95

VERONIKA MITSOPOULOS-LEONEinige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 96-97

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥΕλληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 98-99

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗΕργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 100-105

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗΠρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 106-109

8

LARS HEINZEAttic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 110-111

NINA FENNPriene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 112-113

ERTEKIN M DOKSANALTIThree Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 114-117

PATRICIA KOumlGLERKnidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the Late Hellenism 118

MEHMET TEKOCAKEvaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 119-120

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 121-122

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPORecenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 123-126

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗΑποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 127-130

BASHKIM VREKAJLeacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 131-136

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑΤυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 137-142

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥΕυβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 143-146

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥΤο αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 147-152

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣΠήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 153-156

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗΑπό τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 157-160

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETILa ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 161-164

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥΟ laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 165-166

SUSAN I ROTROFFThe Pottery from the Agora Bone Well 167-172

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZAEastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 173-177

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥΚλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 178-179

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣΤρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 180-185

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 186-187

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 188-189

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑΣύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 190-193

NICO SCHWERDTKeramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 194-197

9

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΕλληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 198-201

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑΈνας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 202-203

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗΕλληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 204-207

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣΕλληνιστική κεραμική από τη Βέροια Το οικόπεδο Νιώπα 208-211

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗΚλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 212-213

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗΤοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 214-217

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣΕλληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 218-219

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 220-221

CHRISTA SCHAUEREin Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 222-225

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗΚλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 226-229

SUHAL SAĞLANA Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 230-233

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKOAncient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 234-236

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHINA Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 237-242

ΠINAKAΣ 220 ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

Σαλαμίνα α-β) Οινοχόες γ-ε) Κάνθαροι και επιγραφή στη βάση κανθάρου στ) Θραύσμα σκύφου ζ-η) Φιαλίδια

1 2

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ ΠINAKAΣ 221

Σαλαμίνα α) Ιχθυοπινάκιο β) Κάλυμμα πυξίδας γ) Μυροδοχείο δ-ε) Επιτραπέζιοι αμφορείς στ) Ενσφράγιστες λαβές αμφορέων

1 2

3 4

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

  • 1o kommatipdf
    • 29727_0_AProtKeim
    • 29727_0_eisLIAMPH
    • 29727_1_AGGEL
    • 29727_1a_RIG
    • 29727_2_KATS
    • 29727_2a_RIGIN
    • 29727_5_PLIAK
    • 29727_6_7_RIGIN
    • 29727_7_6_PREKA
    • 29727_8_METAL
    • 29727_9_LAMP
    • 29727_10_GAMB
    • 29727_11_Condi
    • 29727_12_STAUR
    • 29727_13_SERB
    • 29727_14_BOLLEN
    • 29727_15_RIG
    • 29727_16_AUG
    • 29727_17_KAPPA
    • 29727_18_DEOU
    • 29727_19_MORGAN
    • 29727_20_SOT
    • 29727_21_SOT
    • 29727_22_23_BLAX
    • 29727_23_22_PET
    • 29727_24_25_SERR
    • 29727_25_26_MOSCA
    • 29727_26_27_SCHMID
    • 29727_27_24_Hempel
    • 29727_28_GREC
    • 29727_29_STEF
    • 29727_30_MPAX
    • 29727_31_33_DAK
    • 29727_32_31_KAR
    • 29727_33_36_SARI
    • 29727_34_32_HORST
    • 29727_35_34_ALEX
    • 29727_36_35_KAB
    • 29727_37_LEON
    • 29727_38_Giros
    • 29727_39_TSIL
    • 29727_40_TSA
    • 29727_41_MPAI
    • 29727_42_43_HEINZE
    • 29727_43_42_Tekkoumlk
    • 29727_44_45_Rogl
    • 29727_45_44_FENN
    • 29727_46_DOKS
    • 29727_47_KOGLER
    • 29727_48_Ferraz
    • 29727_49_Levent
    • 29727_50_TEKOC
    • 29727_51_Władyka
    • 29727_52_REGEV
    • 29727_53_Lad
    • 29727_55_56_NIA
    • 29727_56_55_KYR
    • 29727_57_BEES
    • 29727_58_BELENI
    • 29727_59_BITR
    • 29727_60_PUPPO
    • 29727_61_BLAZ
    • 29727_62_BOUN
    • 29727_63_LAZ
    • 29727_64_TRAP
    • 29727_65_VREKAJ
    • 29727_66_KOTS
    • 29727_67_XIDO
    • 29727_68_69_NOTI
    • 29727_69_68_MITSO
    • 29727_70_TRIA
    • 29727_71_ZHU
    • 29727_72_LUN
    • 29727_73_TRA
    • 29727_74_BER
    • 29727_75_SAR
    • 29727_77_Kil
    • 29727_78_79_KYR
    • 29727_79_78_AKA
    • 29727_80_BOU
    • 29727_81_KAL
    • 29727_82_ROT
    • 29727_83_GUY
    • 29727_84_JAMES
    • 29727_85_GIROS
    • 29727_86_DREN
    • 29727_87_GIOU
    • 29727_88_89_PRE
    • 29727_89_88_KAT
    • 29727_90_LAM
    • 29727_91_SAL
    • 29727_92_LAZ
    • 29727_93_BAS
    • 29727_94_KYR
    • 29727_95_KAR
    • 29727_96_97_LANG
    • 29727_97_97a DOH
    • 29727_98_96_PAP
    • 29727_99_NICO
    • 29727_100_101_FA
    • 29727_100_98_STA
    • 29727_101_100_TSA
    • 29727_102_GK
    • 29727_103_STA
    • 29727_104_105_HLI
    • 29727_105_104_KOY
    • 29727_106_FAB
    • 29727_107_108_POU
    • 29727_108_109_KAL
    • 29727_109_110_PAN
    • 29727_110_107_SHE
    • 29727_111_LOL
    • 29727_112_XAI
    • 29727_113_114_ROGL
    • 29727_114_113_SCH
    • 29727_115_116_KAR
    • 29727_116_115_GAB
    • 29727_117_GRI
    • 29727_118_SUH
    • 29727_119_DOM
    • 29727_120_SOL
    • 29727_121_VDO
    • 29727_122_VDOA
    • 29727_123_EGO
    • 29727_124_LAF
    • 29727_124B_DiaxSin
    • 29727_125_DROU
      • 2o kommatipdf
        • 29727_0_AProtKeim
        • 29727_0_eisLIAMPH
        • 29727_1_AGGEL
        • 29727_1a_RIG
        • 29727_2_KATS
        • 29727_2a_RIGIN
        • 29727_5_PLIAK
        • 29727_6_7_RIGIN
        • 29727_7_6_PREKA
        • 29727_8_METAL
        • 29727_9_LAMP
        • 29727_10_GAMB
        • 29727_11_Condi
        • 29727_12_STAUR
        • 29727_13_SERB
        • 29727_14_BOLLEN
        • 29727_15_RIG
        • 29727_16_AUG
        • 29727_17_KAPPA
        • 29727_18_DEOU
        • 29727_19_MORGAN
        • 29727_20_SOT
        • 29727_21_SOT
        • 29727_22_23_BLAX
        • 29727_23_22_PET
        • 29727_24_25_SERR
        • 29727_25_26_MOSCA
        • 29727_26_27_SCHMID
        • 29727_27_24_Hempel
        • 29727_28_GREC
        • 29727_29_STEF
        • 29727_30_MPAX
        • 29727_31_33_DAK
        • 29727_32_31_KAR
        • 29727_33_36_SARI
        • 29727_34_32_HORST
        • 29727_35_34_ALEX
        • 29727_36_35_KAB
        • 29727_37_LEON
        • 29727_38_Giros
        • 29727_39_TSIL
        • 29727_40_TSA
        • 29727_41_MPAI
        • 29727_42_43_HEINZE
        • 29727_43_42_Tekkoumlk
        • 29727_44_45_Rogl
        • 29727_45_44_FENN
        • 29727_46_DOKS
        • 29727_47_KOGLER
        • 29727_48_Ferraz
        • 29727_49_Levent
        • 29727_50_TEKOC
        • 29727_51_Władyka
        • 29727_52_REGEV
        • 29727_53_Lad
        • 29727_55_56_NIA
        • 29727_56_55_KYR
        • 29727_57_BEES
        • 29727_58_BELENI
        • 29727_59_BITR
        • 29727_60_PUPPO
        • 29727_61_BLAZ
        • 29727_62_BOUN
        • 29727_63_LAZ
        • 29727_64_TRAP
        • 29727_65_VREKAJ
        • 29727_66_KOTS
        • 29727_67_XIDO
        • 29727_68_69_NOTI
        • 29727_69_68_MITSO
        • 29727_70_TRIA
        • 29727_71_ZHU
        • 29727_72_LUN
        • 29727_73_TRA
        • 29727_74_BER
        • 29727_75_SAR
        • 29727_77_Kil
        • 29727_78_79_KYR
        • 29727_79_78_AKA
        • 29727_80_BOU
        • 29727_81_KAL
        • 29727_82_ROT
        • 29727_83_GUY
        • 29727_84_JAMES
        • 29727_85_GIROS
        • 29727_86_DREN
        • 29727_87_GIOU
        • 29727_88_89_PRE
        • 29727_89_88_KAT
        • 29727_90_LAM
        • 29727_91_SAL
        • 29727_92_LAZ
        • 29727_93_BAS
        • 29727_94_KYR
        • 29727_95_KAR
        • 29727_96_97_LANG
        • 29727_97_97a DOH
        • 29727_98_96_PAP
        • 29727_99_NICO
        • 29727_100_101_FA
        • 29727_100_98_STA
        • 29727_101_100_TSA
        • 29727_102_GK
        • 29727_103_STA
        • 29727_104_105_HLI
        • 29727_105_104_KOY
        • 29727_106_FAB
        • 29727_107_108_POU
        • 29727_108_109_KAL
        • 29727_109_110_PAN
        • 29727_110_107_SHE
        • 29727_111_LOL
        • 29727_112_XAI
        • 29727_113_114_ROGL
        • 29727_114_113_SCH
        • 29727_115_116_KAR
        • 29727_116_115_GAB
        • 29727_117_GRI
        • 29727_118_SUH
        • 29727_119_DOM
        • 29727_120_SOL
        • 29727_121_VDO
        • 29727_122_VDOA
        • 29727_123_EGO
        • 29727_124_LAF
        • 29727_124B_DiaxSin
        • 29727_125_DROU
          • pinakespdf
            • 1o kommatipdf
              • 29727_0_AProtKeim
              • 29727_0_eisLIAMPH
              • 29727_1_AGGEL
              • 29727_1a_RIG
              • 29727_2_KATS
              • 29727_2a_RIGIN
              • 29727_5_PLIAK
              • 29727_6_7_RIGIN
              • 29727_7_6_PREKA
              • 29727_8_METAL
              • 29727_9_LAMP
              • 29727_10_GAMB
              • 29727_11_Condi
              • 29727_12_STAUR
              • 29727_13_SERB
              • 29727_14_BOLLEN
              • 29727_15_RIG
              • 29727_16_AUG
              • 29727_17_KAPPA
              • 29727_18_DEOU
              • 29727_19_MORGAN
              • 29727_20_SOT
              • 29727_21_SOT
              • 29727_22_23_BLAX
              • 29727_23_22_PET
              • 29727_24_25_SERR
              • 29727_25_26_MOSCA
              • 29727_26_27_SCHMID
              • 29727_27_24_Hempel
              • 29727_28_GREC
              • 29727_29_STEF
              • 29727_30_MPAX
              • 29727_31_33_DAK
              • 29727_32_31_KAR
              • 29727_33_36_SARI
              • 29727_34_32_HORST
              • 29727_35_34_ALEX
              • 29727_36_35_KAB
              • 29727_37_LEON
              • 29727_38_Giros
              • 29727_39_TSIL
              • 29727_40_TSA
              • 29727_41_MPAI
              • 29727_42_43_HEINZE
              • 29727_43_42_Tekkoumlk
              • 29727_44_45_Rogl
              • 29727_45_44_FENN
              • 29727_46_DOKS
              • 29727_47_KOGLER
              • 29727_48_Ferraz
              • 29727_49_Levent
              • 29727_50_TEKOC
              • 29727_51_Władyka
              • 29727_52_REGEV
              • 29727_53_Lad
              • 29727_55_56_NIA
              • 29727_56_55_KYR
              • 29727_57_BEES
              • 29727_58_BELENI
              • 29727_59_BITR
              • 29727_60_PUPPO
              • 29727_61_BLAZ
              • 29727_62_BOUN
              • 29727_63_LAZ
              • 29727_64_TRAP
              • 29727_65_VREKAJ
              • 29727_66_KOTS
              • 29727_67_XIDO
              • 29727_68_69_NOTI
              • 29727_69_68_MITSO
              • 29727_70_TRIA
              • 29727_71_ZHU
              • 29727_72_LUN
              • 29727_73_TRA
              • 29727_74_BER
              • 29727_75_SAR
              • 29727_77_Kil
              • 29727_78_79_KYR
              • 29727_79_78_AKA
              • 29727_80_BOU
              • 29727_81_KAL
              • 29727_82_ROT
              • 29727_83_GUY
              • 29727_84_JAMES
              • 29727_85_GIROS
              • 29727_86_DREN
              • 29727_87_GIOU
              • 29727_88_89_PRE
              • 29727_89_88_KAT
              • 29727_90_LAM
              • 29727_91_SAL
              • 29727_92_LAZ
              • 29727_93_BAS
              • 29727_94_KYR
              • 29727_95_KAR
              • 29727_96_97_LANG
              • 29727_97_97a DOH
              • 29727_98_96_PAP
              • 29727_99_NICO
              • 29727_100_101_FA
              • 29727_100_98_STA
              • 29727_101_100_TSA
              • 29727_102_GK
              • 29727_103_STA
              • 29727_104_105_HLI
              • 29727_105_104_KOY
              • 29727_106_FAB
              • 29727_107_108_POU
              • 29727_108_109_KAL
              • 29727_109_110_PAN
              • 29727_110_107_SHE
              • 29727_111_LOL
              • 29727_112_XAI
              • 29727_113_114_ROGL
              • 29727_114_113_SCH
              • 29727_115_116_KAR
              • 29727_116_115_GAB
              • 29727_117_GRI
              • 29727_118_SUH
              • 29727_119_DOM
              • 29727_120_SOL
              • 29727_121_VDO
              • 29727_122_VDOA
              • 29727_123_EGO
              • 29727_124_LAF
              • 29727_124B_DiaxSin
              • 29727_125_DROU
                • 2o kommatipdf
                  • 29727_0_AProtKeim
                  • 29727_0_eisLIAMPH
                  • 29727_1_AGGEL
                  • 29727_1a_RIG
                  • 29727_2_KATS
                  • 29727_2a_RIGIN
                  • 29727_5_PLIAK
                  • 29727_6_7_RIGIN
                  • 29727_7_6_PREKA
                  • 29727_8_METAL
                  • 29727_9_LAMP
                  • 29727_10_GAMB
                  • 29727_11_Condi
                  • 29727_12_STAUR
                  • 29727_13_SERB
                  • 29727_14_BOLLEN
                  • 29727_15_RIG
                  • 29727_16_AUG
                  • 29727_17_KAPPA
                  • 29727_18_DEOU
                  • 29727_19_MORGAN
                  • 29727_20_SOT
                  • 29727_21_SOT
                  • 29727_22_23_BLAX
                  • 29727_23_22_PET
                  • 29727_24_25_SERR
                  • 29727_25_26_MOSCA
                  • 29727_26_27_SCHMID
                  • 29727_27_24_Hempel
                  • 29727_28_GREC
                  • 29727_29_STEF
                  • 29727_30_MPAX
                  • 29727_31_33_DAK
                  • 29727_32_31_KAR
                  • 29727_33_36_SARI
                  • 29727_34_32_HORST
                  • 29727_35_34_ALEX
                  • 29727_36_35_KAB
                  • 29727_37_LEON
                  • 29727_38_Giros
                  • 29727_39_TSIL
                  • 29727_40_TSA
                  • 29727_41_MPAI
                  • 29727_42_43_HEINZE
                  • 29727_43_42_Tekkoumlk
                  • 29727_44_45_Rogl
                  • 29727_45_44_FENN
                  • 29727_46_DOKS
                  • 29727_47_KOGLER
                  • 29727_48_Ferraz
                  • 29727_49_Levent
                  • 29727_50_TEKOC
                  • 29727_51_Władyka
                  • 29727_52_REGEV
                  • 29727_53_Lad
                  • 29727_55_56_NIA
                  • 29727_56_55_KYR
                  • 29727_57_BEES
                  • 29727_58_BELENI
                  • 29727_59_BITR
                  • 29727_60_PUPPO
                  • 29727_61_BLAZ
                  • 29727_62_BOUN
                  • 29727_63_LAZ
                  • 29727_64_TRAP
                  • 29727_65_VREKAJ
                  • 29727_66_KOTS
                  • 29727_67_XIDO
                  • 29727_68_69_NOTI
                  • 29727_69_68_MITSO
                  • 29727_70_TRIA
                  • 29727_71_ZHU
                  • 29727_72_LUN
                  • 29727_73_TRA
                  • 29727_74_BER
                  • 29727_75_SAR
                  • 29727_77_Kil
                  • 29727_78_79_KYR
                  • 29727_79_78_AKA
                  • 29727_80_BOU
                  • 29727_81_KAL
                  • 29727_82_ROT
                  • 29727_83_GUY
                  • 29727_84_JAMES
                  • 29727_85_GIROS
                  • 29727_86_DREN
                  • 29727_87_GIOU
                  • 29727_88_89_PRE
                  • 29727_89_88_KAT
                  • 29727_90_LAM
                  • 29727_91_SAL
                  • 29727_92_LAZ
                  • 29727_93_BAS
                  • 29727_94_KYR
                  • 29727_95_KAR
                  • 29727_96_97_LANG
                  • 29727_97_97a DOH
                  • 29727_98_96_PAP
                  • 29727_99_NICO
                  • 29727_100_101_FA
                  • 29727_100_98_STA
                  • 29727_101_100_TSA
                  • 29727_102_GK
                  • 29727_103_STA
                  • 29727_104_105_HLI
                  • 29727_105_104_KOY
                  • 29727_106_FAB
                  • 29727_107_108_POU
                  • 29727_108_109_KAL
                  • 29727_109_110_PAN
                  • 29727_110_107_SHE
                  • 29727_111_LOL
                  • 29727_112_XAI
                  • 29727_113_114_ROGL
                  • 29727_114_113_SCH
                  • 29727_115_116_KAR
                  • 29727_116_115_GAB
                  • 29727_117_GRI
                  • 29727_118_SUH
                  • 29727_119_DOM
                  • 29727_120_SOL
                  • 29727_121_VDO
                  • 29727_122_VDOA
                  • 29727_123_EGO
                  • 29727_124_LAF
                  • 29727_124B_DiaxSin
                  • 29727_125_DROU
                    • PINAKES_Apdf
                      • 29727_0_Protos_Pinakon
                      • 29727_0eisLIAMPH_pin
                      • 29727_1_AGG_pin
                      • 29727_2_KATSAD_pin
                      • 29727_5_PLIAK_pin
                      • 29727_6_PREKA_pin
                      • 29727_10_GAMB_pin
                      • 29727_12_STAUR_pin
                      • 29727_13_SEPM_pin
                      • 29727_14_BOLLEN_pin
                      • 29727_17_KAPPA_pin
                      • 29727_18_DEOUD_pin
                      • 29727_25_SERRIpin
                      • 29727_26_PUPPO_pin
                      • 29727_27_SCHMID_pin
                      • 29727_29_STEF_pin
                      • 29727_30_MPAXL_pin
                      • 29727_31_KAR_pin
                      • 29727_32_HORST_pin
                      • 29727_34_ALEX_pin
                      • 29727_35_KABB_pin
                      • 29727_37_LEONpin
                      • 29727_39_TSIL_pin
                      • 29727_40_TSA_pin
                      • 29727_41_MPAI_pin
                      • 29727_43_HEINZE_pin
                      • 29727_44_FENN_pin
                      • 29727_46_DOCS_pin
                      • 29727_47_KOGLERpin
                      • 29727_50_TEKOCAKpin
                      • 29727_56_NIARpin
                      • 29727_60_PUPPOpin
                      • 29727_63_LAZApin
                      • 29727_65_VREKAJpin
                      • 29727_66_KOTpin
                      • 29727_67_XIDpin
                      • 29727_68_MHTSpin
                      • 29727_70_TRIANpin
                      • 29727_73_TRAKpin
                      • 29727_74_BERETIpin
                      • 29727_79_KYRpin
                      • 29727_82_ROTROFFpin
                      • 29727_85_GIROSpin
                      • 29727_87_GOUNpin
                      • 29727_89_PREKpin
                      • 29727_93_BASILpin
                      • 29727_94_KYRpin
                      • 29727_95_KARpin
                      • 29727_99_NICOpin
                      • 29727_101_FAKpin
                      • 29727_102_GIZpin
                      • 29727_103_STAI_pin
                      • 29727_108_POYLpin
                      • 29727_109_KALpin
                      • 29727_110_PANpin
                      • 29727_111_LOLpin
                      • 29727_112_XAIRpin
                      • 29727_113_SCHAUERpin
                      • 29727_116_KARpin
                      • 29727_118_SUHALpin
                      • 29727_121_VDOVpin
                      • 29727_124_LAFLIpin
                        • PINAKES_Bpdf
                          • 29727_0_Protos_Pinakon
                          • 29727_0eisLIAMPH_pin
                          • 29727_1_AGG_pin
                          • 29727_2_KATSAD_pin
                          • 29727_5_PLIAK_pin
                          • 29727_6_PREKA_pin
                          • 29727_10_GAMB_pin
                          • 29727_12_STAUR_pin
                          • 29727_13_SEPM_pin
                          • 29727_14_BOLLEN_pin
                          • 29727_17_KAPPA_pin
                          • 29727_18_DEOUD_pin
                          • 29727_25_SERRIpin
                          • 29727_26_PUPPO_pin
                          • 29727_27_SCHMID_pin
                          • 29727_29_STEF_pin
                          • 29727_30_MPAXL_pin
                          • 29727_31_KAR_pin
                          • 29727_32_HORST_pin
                          • 29727_34_ALEX_pin
                          • 29727_35_KABB_pin
                          • 29727_37_LEONpin
                          • 29727_39_TSIL_pin
                          • 29727_40_TSA_pin
                          • 29727_41_MPAI_pin
                          • 29727_43_HEINZE_pin
                          • 29727_44_FENN_pin
                          • 29727_46_DOCS_pin
                          • 29727_47_KOGLERpin
                          • 29727_50_TEKOCAKpin
                          • 29727_56_NIARpin
                          • 29727_60_PUPPOpin
                          • 29727_63_LAZApin
                          • 29727_65_VREKAJpin
                          • 29727_66_KOTpin
                          • 29727_67_XIDpin
                          • 29727_68_MHTSpin
                          • 29727_70_TRIANpin
                          • 29727_73_TRAKpin
                          • 29727_74_BERETIpin
                          • 29727_79_KYRpin
                          • 29727_82_ROTROFFpin
                          • 29727_85_GIROSpin
                          • 29727_87_GOUNpin
                          • 29727_89_PREKpin
                          • 29727_93_BASILpin
                          • 29727_94_KYRpin
                          • 29727_95_KARpin
                          • 29727_99_NICOpin
                          • 29727_101_FAKpin
                          • 29727_102_GIZpin
                          • 29727_103_STAI_pin
                          • 29727_108_POYLpin
                          • 29727_109_KALpin
                          • 29727_110_PANpin
                          • 29727_111_LOLpin
                          • 29727_112_XAIRpin
                          • 29727_113_SCHAUERpin
                          • 29727_116_KARpin
                          • 29727_118_SUHALpin
                          • 29727_121_VDOVpin
                          • 29727_124_LAFLIpin

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-197-3

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Κ

είμε

να

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Κείμενα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

Γενική επιμέλεια ΕΛΕΝΗ ΚΩΤΣΟΥΥπεύθυνη έκδοσης ΜΑΡΙΑ ΚΑΖΑΚΟΥΚαλλιτεχνική επιμέλεια ΡΟΥΛΑ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΚΗ

Εκτύπωση ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕ

copy2014 ΤΑΜΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΩΝΠανεπιστημίου 57 Αθήνα 105 64wwwtapgr

ISBN 978-960-386-196-6ΤΟΜΟΣ Α ΚΕΙΜΕΝΑ 978-960-386-197-3ΤΟΜΟΣ Β ΠΙΝΑΚΕΣ 978-960-386-198-0

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥΚαθηγήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

ΑΡΓΥΡΟΥΛΑ ΔΟΥΛΓΕΡΗ-ΙΝΤΖΕΣΙΛΟΓΛΟΥΑρχαιολόγος ΙΓacute ΕΠΚΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΖΑΧΟΣΠροϊστάμενος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗΔιευθύντρια του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Ηπειρωτικών Σπουδών

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥΕπίτιμος Διευθυντής Νομισματικού Μουσείου

Επίτιμος Διευθυντής Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΡΑΤΖΕΝΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΕΛΕΝΗ ΚΟΤΖΑΜΠΟΠΟΥΛΟΥΑρχαιολόγος ΑΙΗΣ

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

7

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΙΑΜΠΗΗ οικονομία της βορειοδυτικής Ελλάδας κατά την ελληνιστική περίοδο Ήπειρος Ακαρνανία και Αιτωλία νησιά του Ιονίου 1-4

ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑΚεραμική ελληνιστικών χρόνων από δημόσιο κτίριο της Αμβρακίας 5-8

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Ελληνιστική κεραμική από οικία της Αμβρακίας Πινάκια και ανάγλυφοι σκύφοι 9-14

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από δημόσιο κτίριο στην ακρόπολη laquoΜεγάλου Γαρδικίουraquo στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων 15-22

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΕλληνιστική κεραμική από τα Γίτανα 23-28

ANNA GAMBERINIHellenistic Fine Ware Finds in Phoinike (Kaonia) Local Production and Imports 29-32

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗΕρυθρόμορφες λήκυθοι υστεροκλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων σε τάφους της Αιτωλοακαρνανίας Πρώτη παρουσίαση 33-36

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕΡΜΠΕΤΗ - ΤΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣΕλληνιστική κεραμική από το νεκροταφείο των Οινιαδών 37-40

ELIZABETH A BOLLENThe Hellenistic Pottery of Kalydon and Chalkis Aitolias 41-43

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΕλληνιστική κεραμική laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo από το βόρειο νεκροταφείο της Λευκάδας 44-45

MARIA DEOUDIΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ Die spaumltklassisch-hellenistisches Tafel- und Essgeschirr aus der Houmlhle-Loizos aus Ithaka 46-47

ANTONIA SERRITELLAPoseidonia-Paestum La ceramica a vernice nera dallrsquo ekklesiasterion 48

FABIO MOSCA - PAOLA PUPPODinamiche commerciali nel Mediterraneo Occidentale La ceramica megarese a Malta 49-50

STEPHAN G SCHMIDImported Mould Made Bowls from Enseacuterune (France) and the Long Distance Trade in the Hellenistic Mediterranean 51-54

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 55-58

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 59-74

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗΑιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 75-84

HORST SEILHEIMERDie hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 85-89

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥΕρμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 90-91

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗΎστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 92-95

VERONIKA MITSOPOULOS-LEONEinige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 96-97

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥΕλληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 98-99

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗΕργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 100-105

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗΠρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 106-109

8

LARS HEINZEAttic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 110-111

NINA FENNPriene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 112-113

ERTEKIN M DOKSANALTIThree Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 114-117

PATRICIA KOumlGLERKnidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the Late Hellenism 118

MEHMET TEKOCAKEvaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 119-120

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 121-122

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPORecenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 123-126

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗΑποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 127-130

BASHKIM VREKAJLeacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 131-136

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑΤυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 137-142

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥΕυβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 143-146

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥΤο αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 147-152

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣΠήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 153-156

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗΑπό τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 157-160

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETILa ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 161-164

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥΟ laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 165-166

SUSAN I ROTROFFThe Pottery from the Agora Bone Well 167-172

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZAEastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 173-177

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥΚλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 178-179

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣΤρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 180-185

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 186-187

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 188-189

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑΣύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 190-193

NICO SCHWERDTKeramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 194-197

9

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΕλληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 198-201

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑΈνας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 202-203

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗΕλληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 204-207

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣΕλληνιστική κεραμική από τη Βέροια Το οικόπεδο Νιώπα 208-211

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗΚλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 212-213

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗΤοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 214-217

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣΕλληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 218-219

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 220-221

CHRISTA SCHAUEREin Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 222-225

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗΚλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 226-229

SUHAL SAĞLANA Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 230-233

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKOAncient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 234-236

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHINA Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 237-242

ΠINAKAΣ 220 ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

Σαλαμίνα α-β) Οινοχόες γ-ε) Κάνθαροι και επιγραφή στη βάση κανθάρου στ) Θραύσμα σκύφου ζ-η) Φιαλίδια

1 2

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ ΠINAKAΣ 221

Σαλαμίνα α) Ιχθυοπινάκιο β) Κάλυμμα πυξίδας γ) Μυροδοχείο δ-ε) Επιτραπέζιοι αμφορείς στ) Ενσφράγιστες λαβές αμφορέων

1 2

3 4

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

  • 1o kommatipdf
    • 29727_0_AProtKeim
    • 29727_0_eisLIAMPH
    • 29727_1_AGGEL
    • 29727_1a_RIG
    • 29727_2_KATS
    • 29727_2a_RIGIN
    • 29727_5_PLIAK
    • 29727_6_7_RIGIN
    • 29727_7_6_PREKA
    • 29727_8_METAL
    • 29727_9_LAMP
    • 29727_10_GAMB
    • 29727_11_Condi
    • 29727_12_STAUR
    • 29727_13_SERB
    • 29727_14_BOLLEN
    • 29727_15_RIG
    • 29727_16_AUG
    • 29727_17_KAPPA
    • 29727_18_DEOU
    • 29727_19_MORGAN
    • 29727_20_SOT
    • 29727_21_SOT
    • 29727_22_23_BLAX
    • 29727_23_22_PET
    • 29727_24_25_SERR
    • 29727_25_26_MOSCA
    • 29727_26_27_SCHMID
    • 29727_27_24_Hempel
    • 29727_28_GREC
    • 29727_29_STEF
    • 29727_30_MPAX
    • 29727_31_33_DAK
    • 29727_32_31_KAR
    • 29727_33_36_SARI
    • 29727_34_32_HORST
    • 29727_35_34_ALEX
    • 29727_36_35_KAB
    • 29727_37_LEON
    • 29727_38_Giros
    • 29727_39_TSIL
    • 29727_40_TSA
    • 29727_41_MPAI
    • 29727_42_43_HEINZE
    • 29727_43_42_Tekkoumlk
    • 29727_44_45_Rogl
    • 29727_45_44_FENN
    • 29727_46_DOKS
    • 29727_47_KOGLER
    • 29727_48_Ferraz
    • 29727_49_Levent
    • 29727_50_TEKOC
    • 29727_51_Władyka
    • 29727_52_REGEV
    • 29727_53_Lad
    • 29727_55_56_NIA
    • 29727_56_55_KYR
    • 29727_57_BEES
    • 29727_58_BELENI
    • 29727_59_BITR
    • 29727_60_PUPPO
    • 29727_61_BLAZ
    • 29727_62_BOUN
    • 29727_63_LAZ
    • 29727_64_TRAP
    • 29727_65_VREKAJ
    • 29727_66_KOTS
    • 29727_67_XIDO
    • 29727_68_69_NOTI
    • 29727_69_68_MITSO
    • 29727_70_TRIA
    • 29727_71_ZHU
    • 29727_72_LUN
    • 29727_73_TRA
    • 29727_74_BER
    • 29727_75_SAR
    • 29727_77_Kil
    • 29727_78_79_KYR
    • 29727_79_78_AKA
    • 29727_80_BOU
    • 29727_81_KAL
    • 29727_82_ROT
    • 29727_83_GUY
    • 29727_84_JAMES
    • 29727_85_GIROS
    • 29727_86_DREN
    • 29727_87_GIOU
    • 29727_88_89_PRE
    • 29727_89_88_KAT
    • 29727_90_LAM
    • 29727_91_SAL
    • 29727_92_LAZ
    • 29727_93_BAS
    • 29727_94_KYR
    • 29727_95_KAR
    • 29727_96_97_LANG
    • 29727_97_97a DOH
    • 29727_98_96_PAP
    • 29727_99_NICO
    • 29727_100_101_FA
    • 29727_100_98_STA
    • 29727_101_100_TSA
    • 29727_102_GK
    • 29727_103_STA
    • 29727_104_105_HLI
    • 29727_105_104_KOY
    • 29727_106_FAB
    • 29727_107_108_POU
    • 29727_108_109_KAL
    • 29727_109_110_PAN
    • 29727_110_107_SHE
    • 29727_111_LOL
    • 29727_112_XAI
    • 29727_113_114_ROGL
    • 29727_114_113_SCH
    • 29727_115_116_KAR
    • 29727_116_115_GAB
    • 29727_117_GRI
    • 29727_118_SUH
    • 29727_119_DOM
    • 29727_120_SOL
    • 29727_121_VDO
    • 29727_122_VDOA
    • 29727_123_EGO
    • 29727_124_LAF
    • 29727_124B_DiaxSin
    • 29727_125_DROU
      • 2o kommatipdf
        • 29727_0_AProtKeim
        • 29727_0_eisLIAMPH
        • 29727_1_AGGEL
        • 29727_1a_RIG
        • 29727_2_KATS
        • 29727_2a_RIGIN
        • 29727_5_PLIAK
        • 29727_6_7_RIGIN
        • 29727_7_6_PREKA
        • 29727_8_METAL
        • 29727_9_LAMP
        • 29727_10_GAMB
        • 29727_11_Condi
        • 29727_12_STAUR
        • 29727_13_SERB
        • 29727_14_BOLLEN
        • 29727_15_RIG
        • 29727_16_AUG
        • 29727_17_KAPPA
        • 29727_18_DEOU
        • 29727_19_MORGAN
        • 29727_20_SOT
        • 29727_21_SOT
        • 29727_22_23_BLAX
        • 29727_23_22_PET
        • 29727_24_25_SERR
        • 29727_25_26_MOSCA
        • 29727_26_27_SCHMID
        • 29727_27_24_Hempel
        • 29727_28_GREC
        • 29727_29_STEF
        • 29727_30_MPAX
        • 29727_31_33_DAK
        • 29727_32_31_KAR
        • 29727_33_36_SARI
        • 29727_34_32_HORST
        • 29727_35_34_ALEX
        • 29727_36_35_KAB
        • 29727_37_LEON
        • 29727_38_Giros
        • 29727_39_TSIL
        • 29727_40_TSA
        • 29727_41_MPAI
        • 29727_42_43_HEINZE
        • 29727_43_42_Tekkoumlk
        • 29727_44_45_Rogl
        • 29727_45_44_FENN
        • 29727_46_DOKS
        • 29727_47_KOGLER
        • 29727_48_Ferraz
        • 29727_49_Levent
        • 29727_50_TEKOC
        • 29727_51_Władyka
        • 29727_52_REGEV
        • 29727_53_Lad
        • 29727_55_56_NIA
        • 29727_56_55_KYR
        • 29727_57_BEES
        • 29727_58_BELENI
        • 29727_59_BITR
        • 29727_60_PUPPO
        • 29727_61_BLAZ
        • 29727_62_BOUN
        • 29727_63_LAZ
        • 29727_64_TRAP
        • 29727_65_VREKAJ
        • 29727_66_KOTS
        • 29727_67_XIDO
        • 29727_68_69_NOTI
        • 29727_69_68_MITSO
        • 29727_70_TRIA
        • 29727_71_ZHU
        • 29727_72_LUN
        • 29727_73_TRA
        • 29727_74_BER
        • 29727_75_SAR
        • 29727_77_Kil
        • 29727_78_79_KYR
        • 29727_79_78_AKA
        • 29727_80_BOU
        • 29727_81_KAL
        • 29727_82_ROT
        • 29727_83_GUY
        • 29727_84_JAMES
        • 29727_85_GIROS
        • 29727_86_DREN
        • 29727_87_GIOU
        • 29727_88_89_PRE
        • 29727_89_88_KAT
        • 29727_90_LAM
        • 29727_91_SAL
        • 29727_92_LAZ
        • 29727_93_BAS
        • 29727_94_KYR
        • 29727_95_KAR
        • 29727_96_97_LANG
        • 29727_97_97a DOH
        • 29727_98_96_PAP
        • 29727_99_NICO
        • 29727_100_101_FA
        • 29727_100_98_STA
        • 29727_101_100_TSA
        • 29727_102_GK
        • 29727_103_STA
        • 29727_104_105_HLI
        • 29727_105_104_KOY
        • 29727_106_FAB
        • 29727_107_108_POU
        • 29727_108_109_KAL
        • 29727_109_110_PAN
        • 29727_110_107_SHE
        • 29727_111_LOL
        • 29727_112_XAI
        • 29727_113_114_ROGL
        • 29727_114_113_SCH
        • 29727_115_116_KAR
        • 29727_116_115_GAB
        • 29727_117_GRI
        • 29727_118_SUH
        • 29727_119_DOM
        • 29727_120_SOL
        • 29727_121_VDO
        • 29727_122_VDOA
        • 29727_123_EGO
        • 29727_124_LAF
        • 29727_124B_DiaxSin
        • 29727_125_DROU
          • pinakespdf
            • 1o kommatipdf
              • 29727_0_AProtKeim
              • 29727_0_eisLIAMPH
              • 29727_1_AGGEL
              • 29727_1a_RIG
              • 29727_2_KATS
              • 29727_2a_RIGIN
              • 29727_5_PLIAK
              • 29727_6_7_RIGIN
              • 29727_7_6_PREKA
              • 29727_8_METAL
              • 29727_9_LAMP
              • 29727_10_GAMB
              • 29727_11_Condi
              • 29727_12_STAUR
              • 29727_13_SERB
              • 29727_14_BOLLEN
              • 29727_15_RIG
              • 29727_16_AUG
              • 29727_17_KAPPA
              • 29727_18_DEOU
              • 29727_19_MORGAN
              • 29727_20_SOT
              • 29727_21_SOT
              • 29727_22_23_BLAX
              • 29727_23_22_PET
              • 29727_24_25_SERR
              • 29727_25_26_MOSCA
              • 29727_26_27_SCHMID
              • 29727_27_24_Hempel
              • 29727_28_GREC
              • 29727_29_STEF
              • 29727_30_MPAX
              • 29727_31_33_DAK
              • 29727_32_31_KAR
              • 29727_33_36_SARI
              • 29727_34_32_HORST
              • 29727_35_34_ALEX
              • 29727_36_35_KAB
              • 29727_37_LEON
              • 29727_38_Giros
              • 29727_39_TSIL
              • 29727_40_TSA
              • 29727_41_MPAI
              • 29727_42_43_HEINZE
              • 29727_43_42_Tekkoumlk
              • 29727_44_45_Rogl
              • 29727_45_44_FENN
              • 29727_46_DOKS
              • 29727_47_KOGLER
              • 29727_48_Ferraz
              • 29727_49_Levent
              • 29727_50_TEKOC
              • 29727_51_Władyka
              • 29727_52_REGEV
              • 29727_53_Lad
              • 29727_55_56_NIA
              • 29727_56_55_KYR
              • 29727_57_BEES
              • 29727_58_BELENI
              • 29727_59_BITR
              • 29727_60_PUPPO
              • 29727_61_BLAZ
              • 29727_62_BOUN
              • 29727_63_LAZ
              • 29727_64_TRAP
              • 29727_65_VREKAJ
              • 29727_66_KOTS
              • 29727_67_XIDO
              • 29727_68_69_NOTI
              • 29727_69_68_MITSO
              • 29727_70_TRIA
              • 29727_71_ZHU
              • 29727_72_LUN
              • 29727_73_TRA
              • 29727_74_BER
              • 29727_75_SAR
              • 29727_77_Kil
              • 29727_78_79_KYR
              • 29727_79_78_AKA
              • 29727_80_BOU
              • 29727_81_KAL
              • 29727_82_ROT
              • 29727_83_GUY
              • 29727_84_JAMES
              • 29727_85_GIROS
              • 29727_86_DREN
              • 29727_87_GIOU
              • 29727_88_89_PRE
              • 29727_89_88_KAT
              • 29727_90_LAM
              • 29727_91_SAL
              • 29727_92_LAZ
              • 29727_93_BAS
              • 29727_94_KYR
              • 29727_95_KAR
              • 29727_96_97_LANG
              • 29727_97_97a DOH
              • 29727_98_96_PAP
              • 29727_99_NICO
              • 29727_100_101_FA
              • 29727_100_98_STA
              • 29727_101_100_TSA
              • 29727_102_GK
              • 29727_103_STA
              • 29727_104_105_HLI
              • 29727_105_104_KOY
              • 29727_106_FAB
              • 29727_107_108_POU
              • 29727_108_109_KAL
              • 29727_109_110_PAN
              • 29727_110_107_SHE
              • 29727_111_LOL
              • 29727_112_XAI
              • 29727_113_114_ROGL
              • 29727_114_113_SCH
              • 29727_115_116_KAR
              • 29727_116_115_GAB
              • 29727_117_GRI
              • 29727_118_SUH
              • 29727_119_DOM
              • 29727_120_SOL
              • 29727_121_VDO
              • 29727_122_VDOA
              • 29727_123_EGO
              • 29727_124_LAF
              • 29727_124B_DiaxSin
              • 29727_125_DROU
                • 2o kommatipdf
                  • 29727_0_AProtKeim
                  • 29727_0_eisLIAMPH
                  • 29727_1_AGGEL
                  • 29727_1a_RIG
                  • 29727_2_KATS
                  • 29727_2a_RIGIN
                  • 29727_5_PLIAK
                  • 29727_6_7_RIGIN
                  • 29727_7_6_PREKA
                  • 29727_8_METAL
                  • 29727_9_LAMP
                  • 29727_10_GAMB
                  • 29727_11_Condi
                  • 29727_12_STAUR
                  • 29727_13_SERB
                  • 29727_14_BOLLEN
                  • 29727_15_RIG
                  • 29727_16_AUG
                  • 29727_17_KAPPA
                  • 29727_18_DEOU
                  • 29727_19_MORGAN
                  • 29727_20_SOT
                  • 29727_21_SOT
                  • 29727_22_23_BLAX
                  • 29727_23_22_PET
                  • 29727_24_25_SERR
                  • 29727_25_26_MOSCA
                  • 29727_26_27_SCHMID
                  • 29727_27_24_Hempel
                  • 29727_28_GREC
                  • 29727_29_STEF
                  • 29727_30_MPAX
                  • 29727_31_33_DAK
                  • 29727_32_31_KAR
                  • 29727_33_36_SARI
                  • 29727_34_32_HORST
                  • 29727_35_34_ALEX
                  • 29727_36_35_KAB
                  • 29727_37_LEON
                  • 29727_38_Giros
                  • 29727_39_TSIL
                  • 29727_40_TSA
                  • 29727_41_MPAI
                  • 29727_42_43_HEINZE
                  • 29727_43_42_Tekkoumlk
                  • 29727_44_45_Rogl
                  • 29727_45_44_FENN
                  • 29727_46_DOKS
                  • 29727_47_KOGLER
                  • 29727_48_Ferraz
                  • 29727_49_Levent
                  • 29727_50_TEKOC
                  • 29727_51_Władyka
                  • 29727_52_REGEV
                  • 29727_53_Lad
                  • 29727_55_56_NIA
                  • 29727_56_55_KYR
                  • 29727_57_BEES
                  • 29727_58_BELENI
                  • 29727_59_BITR
                  • 29727_60_PUPPO
                  • 29727_61_BLAZ
                  • 29727_62_BOUN
                  • 29727_63_LAZ
                  • 29727_64_TRAP
                  • 29727_65_VREKAJ
                  • 29727_66_KOTS
                  • 29727_67_XIDO
                  • 29727_68_69_NOTI
                  • 29727_69_68_MITSO
                  • 29727_70_TRIA
                  • 29727_71_ZHU
                  • 29727_72_LUN
                  • 29727_73_TRA
                  • 29727_74_BER
                  • 29727_75_SAR
                  • 29727_77_Kil
                  • 29727_78_79_KYR
                  • 29727_79_78_AKA
                  • 29727_80_BOU
                  • 29727_81_KAL
                  • 29727_82_ROT
                  • 29727_83_GUY
                  • 29727_84_JAMES
                  • 29727_85_GIROS
                  • 29727_86_DREN
                  • 29727_87_GIOU
                  • 29727_88_89_PRE
                  • 29727_89_88_KAT
                  • 29727_90_LAM
                  • 29727_91_SAL
                  • 29727_92_LAZ
                  • 29727_93_BAS
                  • 29727_94_KYR
                  • 29727_95_KAR
                  • 29727_96_97_LANG
                  • 29727_97_97a DOH
                  • 29727_98_96_PAP
                  • 29727_99_NICO
                  • 29727_100_101_FA
                  • 29727_100_98_STA
                  • 29727_101_100_TSA
                  • 29727_102_GK
                  • 29727_103_STA
                  • 29727_104_105_HLI
                  • 29727_105_104_KOY
                  • 29727_106_FAB
                  • 29727_107_108_POU
                  • 29727_108_109_KAL
                  • 29727_109_110_PAN
                  • 29727_110_107_SHE
                  • 29727_111_LOL
                  • 29727_112_XAI
                  • 29727_113_114_ROGL
                  • 29727_114_113_SCH
                  • 29727_115_116_KAR
                  • 29727_116_115_GAB
                  • 29727_117_GRI
                  • 29727_118_SUH
                  • 29727_119_DOM
                  • 29727_120_SOL
                  • 29727_121_VDO
                  • 29727_122_VDOA
                  • 29727_123_EGO
                  • 29727_124_LAF
                  • 29727_124B_DiaxSin
                  • 29727_125_DROU
                    • PINAKES_Apdf
                      • 29727_0_Protos_Pinakon
                      • 29727_0eisLIAMPH_pin
                      • 29727_1_AGG_pin
                      • 29727_2_KATSAD_pin
                      • 29727_5_PLIAK_pin
                      • 29727_6_PREKA_pin
                      • 29727_10_GAMB_pin
                      • 29727_12_STAUR_pin
                      • 29727_13_SEPM_pin
                      • 29727_14_BOLLEN_pin
                      • 29727_17_KAPPA_pin
                      • 29727_18_DEOUD_pin
                      • 29727_25_SERRIpin
                      • 29727_26_PUPPO_pin
                      • 29727_27_SCHMID_pin
                      • 29727_29_STEF_pin
                      • 29727_30_MPAXL_pin
                      • 29727_31_KAR_pin
                      • 29727_32_HORST_pin
                      • 29727_34_ALEX_pin
                      • 29727_35_KABB_pin
                      • 29727_37_LEONpin
                      • 29727_39_TSIL_pin
                      • 29727_40_TSA_pin
                      • 29727_41_MPAI_pin
                      • 29727_43_HEINZE_pin
                      • 29727_44_FENN_pin
                      • 29727_46_DOCS_pin
                      • 29727_47_KOGLERpin
                      • 29727_50_TEKOCAKpin
                      • 29727_56_NIARpin
                      • 29727_60_PUPPOpin
                      • 29727_63_LAZApin
                      • 29727_65_VREKAJpin
                      • 29727_66_KOTpin
                      • 29727_67_XIDpin
                      • 29727_68_MHTSpin
                      • 29727_70_TRIANpin
                      • 29727_73_TRAKpin
                      • 29727_74_BERETIpin
                      • 29727_79_KYRpin
                      • 29727_82_ROTROFFpin
                      • 29727_85_GIROSpin
                      • 29727_87_GOUNpin
                      • 29727_89_PREKpin
                      • 29727_93_BASILpin
                      • 29727_94_KYRpin
                      • 29727_95_KARpin
                      • 29727_99_NICOpin
                      • 29727_101_FAKpin
                      • 29727_102_GIZpin
                      • 29727_103_STAI_pin
                      • 29727_108_POYLpin
                      • 29727_109_KALpin
                      • 29727_110_PANpin
                      • 29727_111_LOLpin
                      • 29727_112_XAIRpin
                      • 29727_113_SCHAUERpin
                      • 29727_116_KARpin
                      • 29727_118_SUHALpin
                      • 29727_121_VDOVpin
                      • 29727_124_LAFLIpin
                        • PINAKES_Bpdf
                          • 29727_0_Protos_Pinakon
                          • 29727_0eisLIAMPH_pin
                          • 29727_1_AGG_pin
                          • 29727_2_KATSAD_pin
                          • 29727_5_PLIAK_pin
                          • 29727_6_PREKA_pin
                          • 29727_10_GAMB_pin
                          • 29727_12_STAUR_pin
                          • 29727_13_SEPM_pin
                          • 29727_14_BOLLEN_pin
                          • 29727_17_KAPPA_pin
                          • 29727_18_DEOUD_pin
                          • 29727_25_SERRIpin
                          • 29727_26_PUPPO_pin
                          • 29727_27_SCHMID_pin
                          • 29727_29_STEF_pin
                          • 29727_30_MPAXL_pin
                          • 29727_31_KAR_pin
                          • 29727_32_HORST_pin
                          • 29727_34_ALEX_pin
                          • 29727_35_KABB_pin
                          • 29727_37_LEONpin
                          • 29727_39_TSIL_pin
                          • 29727_40_TSA_pin
                          • 29727_41_MPAI_pin
                          • 29727_43_HEINZE_pin
                          • 29727_44_FENN_pin
                          • 29727_46_DOCS_pin
                          • 29727_47_KOGLERpin
                          • 29727_50_TEKOCAKpin
                          • 29727_56_NIARpin
                          • 29727_60_PUPPOpin
                          • 29727_63_LAZApin
                          • 29727_65_VREKAJpin
                          • 29727_66_KOTpin
                          • 29727_67_XIDpin
                          • 29727_68_MHTSpin
                          • 29727_70_TRIANpin
                          • 29727_73_TRAKpin
                          • 29727_74_BERETIpin
                          • 29727_79_KYRpin
                          • 29727_82_ROTROFFpin
                          • 29727_85_GIROSpin
                          • 29727_87_GOUNpin
                          • 29727_89_PREKpin
                          • 29727_93_BASILpin
                          • 29727_94_KYRpin
                          • 29727_95_KARpin
                          • 29727_99_NICOpin
                          • 29727_101_FAKpin
                          • 29727_102_GIZpin
                          • 29727_103_STAI_pin
                          • 29727_108_POYLpin
                          • 29727_109_KALpin
                          • 29727_110_PANpin
                          • 29727_111_LOLpin
                          • 29727_112_XAIRpin
                          • 29727_113_SCHAUERpin
                          • 29727_116_KARpin
                          • 29727_118_SUHALpin
                          • 29727_121_VDOVpin
                          • 29727_124_LAFLIpin

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

Γενική επιμέλεια ΕΛΕΝΗ ΚΩΤΣΟΥΥπεύθυνη έκδοσης ΜΑΡΙΑ ΚΑΖΑΚΟΥΚαλλιτεχνική επιμέλεια ΡΟΥΛΑ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΚΗ

Εκτύπωση ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕ

copy2014 ΤΑΜΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΩΝΠανεπιστημίου 57 Αθήνα 105 64wwwtapgr

ISBN 978-960-386-196-6ΤΟΜΟΣ Α ΚΕΙΜΕΝΑ 978-960-386-197-3ΤΟΜΟΣ Β ΠΙΝΑΚΕΣ 978-960-386-198-0

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥΚαθηγήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

ΑΡΓΥΡΟΥΛΑ ΔΟΥΛΓΕΡΗ-ΙΝΤΖΕΣΙΛΟΓΛΟΥΑρχαιολόγος ΙΓacute ΕΠΚΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΖΑΧΟΣΠροϊστάμενος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗΔιευθύντρια του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Ηπειρωτικών Σπουδών

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥΕπίτιμος Διευθυντής Νομισματικού Μουσείου

Επίτιμος Διευθυντής Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΡΑΤΖΕΝΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΕΛΕΝΗ ΚΟΤΖΑΜΠΟΠΟΥΛΟΥΑρχαιολόγος ΑΙΗΣ

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

7

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΙΑΜΠΗΗ οικονομία της βορειοδυτικής Ελλάδας κατά την ελληνιστική περίοδο Ήπειρος Ακαρνανία και Αιτωλία νησιά του Ιονίου 1-4

ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑΚεραμική ελληνιστικών χρόνων από δημόσιο κτίριο της Αμβρακίας 5-8

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Ελληνιστική κεραμική από οικία της Αμβρακίας Πινάκια και ανάγλυφοι σκύφοι 9-14

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από δημόσιο κτίριο στην ακρόπολη laquoΜεγάλου Γαρδικίουraquo στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων 15-22

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΕλληνιστική κεραμική από τα Γίτανα 23-28

ANNA GAMBERINIHellenistic Fine Ware Finds in Phoinike (Kaonia) Local Production and Imports 29-32

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗΕρυθρόμορφες λήκυθοι υστεροκλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων σε τάφους της Αιτωλοακαρνανίας Πρώτη παρουσίαση 33-36

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕΡΜΠΕΤΗ - ΤΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣΕλληνιστική κεραμική από το νεκροταφείο των Οινιαδών 37-40

ELIZABETH A BOLLENThe Hellenistic Pottery of Kalydon and Chalkis Aitolias 41-43

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΕλληνιστική κεραμική laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo από το βόρειο νεκροταφείο της Λευκάδας 44-45

MARIA DEOUDIΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ Die spaumltklassisch-hellenistisches Tafel- und Essgeschirr aus der Houmlhle-Loizos aus Ithaka 46-47

ANTONIA SERRITELLAPoseidonia-Paestum La ceramica a vernice nera dallrsquo ekklesiasterion 48

FABIO MOSCA - PAOLA PUPPODinamiche commerciali nel Mediterraneo Occidentale La ceramica megarese a Malta 49-50

STEPHAN G SCHMIDImported Mould Made Bowls from Enseacuterune (France) and the Long Distance Trade in the Hellenistic Mediterranean 51-54

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 55-58

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 59-74

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗΑιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 75-84

HORST SEILHEIMERDie hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 85-89

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥΕρμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 90-91

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗΎστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 92-95

VERONIKA MITSOPOULOS-LEONEinige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 96-97

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥΕλληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 98-99

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗΕργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 100-105

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗΠρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 106-109

8

LARS HEINZEAttic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 110-111

NINA FENNPriene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 112-113

ERTEKIN M DOKSANALTIThree Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 114-117

PATRICIA KOumlGLERKnidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the Late Hellenism 118

MEHMET TEKOCAKEvaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 119-120

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 121-122

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPORecenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 123-126

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗΑποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 127-130

BASHKIM VREKAJLeacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 131-136

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑΤυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 137-142

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥΕυβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 143-146

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥΤο αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 147-152

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣΠήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 153-156

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗΑπό τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 157-160

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETILa ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 161-164

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥΟ laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 165-166

SUSAN I ROTROFFThe Pottery from the Agora Bone Well 167-172

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZAEastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 173-177

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥΚλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 178-179

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣΤρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 180-185

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 186-187

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 188-189

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑΣύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 190-193

NICO SCHWERDTKeramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 194-197

9

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΕλληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 198-201

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑΈνας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 202-203

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗΕλληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 204-207

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣΕλληνιστική κεραμική από τη Βέροια Το οικόπεδο Νιώπα 208-211

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗΚλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 212-213

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗΤοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 214-217

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣΕλληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 218-219

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 220-221

CHRISTA SCHAUEREin Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 222-225

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗΚλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 226-229

SUHAL SAĞLANA Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 230-233

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKOAncient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 234-236

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHINA Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 237-242

ΠINAKAΣ 220 ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

Σαλαμίνα α-β) Οινοχόες γ-ε) Κάνθαροι και επιγραφή στη βάση κανθάρου στ) Θραύσμα σκύφου ζ-η) Φιαλίδια

1 2

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ ΠINAKAΣ 221

Σαλαμίνα α) Ιχθυοπινάκιο β) Κάλυμμα πυξίδας γ) Μυροδοχείο δ-ε) Επιτραπέζιοι αμφορείς στ) Ενσφράγιστες λαβές αμφορέων

1 2

3 4

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

  • 1o kommatipdf
    • 29727_0_AProtKeim
    • 29727_0_eisLIAMPH
    • 29727_1_AGGEL
    • 29727_1a_RIG
    • 29727_2_KATS
    • 29727_2a_RIGIN
    • 29727_5_PLIAK
    • 29727_6_7_RIGIN
    • 29727_7_6_PREKA
    • 29727_8_METAL
    • 29727_9_LAMP
    • 29727_10_GAMB
    • 29727_11_Condi
    • 29727_12_STAUR
    • 29727_13_SERB
    • 29727_14_BOLLEN
    • 29727_15_RIG
    • 29727_16_AUG
    • 29727_17_KAPPA
    • 29727_18_DEOU
    • 29727_19_MORGAN
    • 29727_20_SOT
    • 29727_21_SOT
    • 29727_22_23_BLAX
    • 29727_23_22_PET
    • 29727_24_25_SERR
    • 29727_25_26_MOSCA
    • 29727_26_27_SCHMID
    • 29727_27_24_Hempel
    • 29727_28_GREC
    • 29727_29_STEF
    • 29727_30_MPAX
    • 29727_31_33_DAK
    • 29727_32_31_KAR
    • 29727_33_36_SARI
    • 29727_34_32_HORST
    • 29727_35_34_ALEX
    • 29727_36_35_KAB
    • 29727_37_LEON
    • 29727_38_Giros
    • 29727_39_TSIL
    • 29727_40_TSA
    • 29727_41_MPAI
    • 29727_42_43_HEINZE
    • 29727_43_42_Tekkoumlk
    • 29727_44_45_Rogl
    • 29727_45_44_FENN
    • 29727_46_DOKS
    • 29727_47_KOGLER
    • 29727_48_Ferraz
    • 29727_49_Levent
    • 29727_50_TEKOC
    • 29727_51_Władyka
    • 29727_52_REGEV
    • 29727_53_Lad
    • 29727_55_56_NIA
    • 29727_56_55_KYR
    • 29727_57_BEES
    • 29727_58_BELENI
    • 29727_59_BITR
    • 29727_60_PUPPO
    • 29727_61_BLAZ
    • 29727_62_BOUN
    • 29727_63_LAZ
    • 29727_64_TRAP
    • 29727_65_VREKAJ
    • 29727_66_KOTS
    • 29727_67_XIDO
    • 29727_68_69_NOTI
    • 29727_69_68_MITSO
    • 29727_70_TRIA
    • 29727_71_ZHU
    • 29727_72_LUN
    • 29727_73_TRA
    • 29727_74_BER
    • 29727_75_SAR
    • 29727_77_Kil
    • 29727_78_79_KYR
    • 29727_79_78_AKA
    • 29727_80_BOU
    • 29727_81_KAL
    • 29727_82_ROT
    • 29727_83_GUY
    • 29727_84_JAMES
    • 29727_85_GIROS
    • 29727_86_DREN
    • 29727_87_GIOU
    • 29727_88_89_PRE
    • 29727_89_88_KAT
    • 29727_90_LAM
    • 29727_91_SAL
    • 29727_92_LAZ
    • 29727_93_BAS
    • 29727_94_KYR
    • 29727_95_KAR
    • 29727_96_97_LANG
    • 29727_97_97a DOH
    • 29727_98_96_PAP
    • 29727_99_NICO
    • 29727_100_101_FA
    • 29727_100_98_STA
    • 29727_101_100_TSA
    • 29727_102_GK
    • 29727_103_STA
    • 29727_104_105_HLI
    • 29727_105_104_KOY
    • 29727_106_FAB
    • 29727_107_108_POU
    • 29727_108_109_KAL
    • 29727_109_110_PAN
    • 29727_110_107_SHE
    • 29727_111_LOL
    • 29727_112_XAI
    • 29727_113_114_ROGL
    • 29727_114_113_SCH
    • 29727_115_116_KAR
    • 29727_116_115_GAB
    • 29727_117_GRI
    • 29727_118_SUH
    • 29727_119_DOM
    • 29727_120_SOL
    • 29727_121_VDO
    • 29727_122_VDOA
    • 29727_123_EGO
    • 29727_124_LAF
    • 29727_124B_DiaxSin
    • 29727_125_DROU
      • 2o kommatipdf
        • 29727_0_AProtKeim
        • 29727_0_eisLIAMPH
        • 29727_1_AGGEL
        • 29727_1a_RIG
        • 29727_2_KATS
        • 29727_2a_RIGIN
        • 29727_5_PLIAK
        • 29727_6_7_RIGIN
        • 29727_7_6_PREKA
        • 29727_8_METAL
        • 29727_9_LAMP
        • 29727_10_GAMB
        • 29727_11_Condi
        • 29727_12_STAUR
        • 29727_13_SERB
        • 29727_14_BOLLEN
        • 29727_15_RIG
        • 29727_16_AUG
        • 29727_17_KAPPA
        • 29727_18_DEOU
        • 29727_19_MORGAN
        • 29727_20_SOT
        • 29727_21_SOT
        • 29727_22_23_BLAX
        • 29727_23_22_PET
        • 29727_24_25_SERR
        • 29727_25_26_MOSCA
        • 29727_26_27_SCHMID
        • 29727_27_24_Hempel
        • 29727_28_GREC
        • 29727_29_STEF
        • 29727_30_MPAX
        • 29727_31_33_DAK
        • 29727_32_31_KAR
        • 29727_33_36_SARI
        • 29727_34_32_HORST
        • 29727_35_34_ALEX
        • 29727_36_35_KAB
        • 29727_37_LEON
        • 29727_38_Giros
        • 29727_39_TSIL
        • 29727_40_TSA
        • 29727_41_MPAI
        • 29727_42_43_HEINZE
        • 29727_43_42_Tekkoumlk
        • 29727_44_45_Rogl
        • 29727_45_44_FENN
        • 29727_46_DOKS
        • 29727_47_KOGLER
        • 29727_48_Ferraz
        • 29727_49_Levent
        • 29727_50_TEKOC
        • 29727_51_Władyka
        • 29727_52_REGEV
        • 29727_53_Lad
        • 29727_55_56_NIA
        • 29727_56_55_KYR
        • 29727_57_BEES
        • 29727_58_BELENI
        • 29727_59_BITR
        • 29727_60_PUPPO
        • 29727_61_BLAZ
        • 29727_62_BOUN
        • 29727_63_LAZ
        • 29727_64_TRAP
        • 29727_65_VREKAJ
        • 29727_66_KOTS
        • 29727_67_XIDO
        • 29727_68_69_NOTI
        • 29727_69_68_MITSO
        • 29727_70_TRIA
        • 29727_71_ZHU
        • 29727_72_LUN
        • 29727_73_TRA
        • 29727_74_BER
        • 29727_75_SAR
        • 29727_77_Kil
        • 29727_78_79_KYR
        • 29727_79_78_AKA
        • 29727_80_BOU
        • 29727_81_KAL
        • 29727_82_ROT
        • 29727_83_GUY
        • 29727_84_JAMES
        • 29727_85_GIROS
        • 29727_86_DREN
        • 29727_87_GIOU
        • 29727_88_89_PRE
        • 29727_89_88_KAT
        • 29727_90_LAM
        • 29727_91_SAL
        • 29727_92_LAZ
        • 29727_93_BAS
        • 29727_94_KYR
        • 29727_95_KAR
        • 29727_96_97_LANG
        • 29727_97_97a DOH
        • 29727_98_96_PAP
        • 29727_99_NICO
        • 29727_100_101_FA
        • 29727_100_98_STA
        • 29727_101_100_TSA
        • 29727_102_GK
        • 29727_103_STA
        • 29727_104_105_HLI
        • 29727_105_104_KOY
        • 29727_106_FAB
        • 29727_107_108_POU
        • 29727_108_109_KAL
        • 29727_109_110_PAN
        • 29727_110_107_SHE
        • 29727_111_LOL
        • 29727_112_XAI
        • 29727_113_114_ROGL
        • 29727_114_113_SCH
        • 29727_115_116_KAR
        • 29727_116_115_GAB
        • 29727_117_GRI
        • 29727_118_SUH
        • 29727_119_DOM
        • 29727_120_SOL
        • 29727_121_VDO
        • 29727_122_VDOA
        • 29727_123_EGO
        • 29727_124_LAF
        • 29727_124B_DiaxSin
        • 29727_125_DROU
          • pinakespdf
            • 1o kommatipdf
              • 29727_0_AProtKeim
              • 29727_0_eisLIAMPH
              • 29727_1_AGGEL
              • 29727_1a_RIG
              • 29727_2_KATS
              • 29727_2a_RIGIN
              • 29727_5_PLIAK
              • 29727_6_7_RIGIN
              • 29727_7_6_PREKA
              • 29727_8_METAL
              • 29727_9_LAMP
              • 29727_10_GAMB
              • 29727_11_Condi
              • 29727_12_STAUR
              • 29727_13_SERB
              • 29727_14_BOLLEN
              • 29727_15_RIG
              • 29727_16_AUG
              • 29727_17_KAPPA
              • 29727_18_DEOU
              • 29727_19_MORGAN
              • 29727_20_SOT
              • 29727_21_SOT
              • 29727_22_23_BLAX
              • 29727_23_22_PET
              • 29727_24_25_SERR
              • 29727_25_26_MOSCA
              • 29727_26_27_SCHMID
              • 29727_27_24_Hempel
              • 29727_28_GREC
              • 29727_29_STEF
              • 29727_30_MPAX
              • 29727_31_33_DAK
              • 29727_32_31_KAR
              • 29727_33_36_SARI
              • 29727_34_32_HORST
              • 29727_35_34_ALEX
              • 29727_36_35_KAB
              • 29727_37_LEON
              • 29727_38_Giros
              • 29727_39_TSIL
              • 29727_40_TSA
              • 29727_41_MPAI
              • 29727_42_43_HEINZE
              • 29727_43_42_Tekkoumlk
              • 29727_44_45_Rogl
              • 29727_45_44_FENN
              • 29727_46_DOKS
              • 29727_47_KOGLER
              • 29727_48_Ferraz
              • 29727_49_Levent
              • 29727_50_TEKOC
              • 29727_51_Władyka
              • 29727_52_REGEV
              • 29727_53_Lad
              • 29727_55_56_NIA
              • 29727_56_55_KYR
              • 29727_57_BEES
              • 29727_58_BELENI
              • 29727_59_BITR
              • 29727_60_PUPPO
              • 29727_61_BLAZ
              • 29727_62_BOUN
              • 29727_63_LAZ
              • 29727_64_TRAP
              • 29727_65_VREKAJ
              • 29727_66_KOTS
              • 29727_67_XIDO
              • 29727_68_69_NOTI
              • 29727_69_68_MITSO
              • 29727_70_TRIA
              • 29727_71_ZHU
              • 29727_72_LUN
              • 29727_73_TRA
              • 29727_74_BER
              • 29727_75_SAR
              • 29727_77_Kil
              • 29727_78_79_KYR
              • 29727_79_78_AKA
              • 29727_80_BOU
              • 29727_81_KAL
              • 29727_82_ROT
              • 29727_83_GUY
              • 29727_84_JAMES
              • 29727_85_GIROS
              • 29727_86_DREN
              • 29727_87_GIOU
              • 29727_88_89_PRE
              • 29727_89_88_KAT
              • 29727_90_LAM
              • 29727_91_SAL
              • 29727_92_LAZ
              • 29727_93_BAS
              • 29727_94_KYR
              • 29727_95_KAR
              • 29727_96_97_LANG
              • 29727_97_97a DOH
              • 29727_98_96_PAP
              • 29727_99_NICO
              • 29727_100_101_FA
              • 29727_100_98_STA
              • 29727_101_100_TSA
              • 29727_102_GK
              • 29727_103_STA
              • 29727_104_105_HLI
              • 29727_105_104_KOY
              • 29727_106_FAB
              • 29727_107_108_POU
              • 29727_108_109_KAL
              • 29727_109_110_PAN
              • 29727_110_107_SHE
              • 29727_111_LOL
              • 29727_112_XAI
              • 29727_113_114_ROGL
              • 29727_114_113_SCH
              • 29727_115_116_KAR
              • 29727_116_115_GAB
              • 29727_117_GRI
              • 29727_118_SUH
              • 29727_119_DOM
              • 29727_120_SOL
              • 29727_121_VDO
              • 29727_122_VDOA
              • 29727_123_EGO
              • 29727_124_LAF
              • 29727_124B_DiaxSin
              • 29727_125_DROU
                • 2o kommatipdf
                  • 29727_0_AProtKeim
                  • 29727_0_eisLIAMPH
                  • 29727_1_AGGEL
                  • 29727_1a_RIG
                  • 29727_2_KATS
                  • 29727_2a_RIGIN
                  • 29727_5_PLIAK
                  • 29727_6_7_RIGIN
                  • 29727_7_6_PREKA
                  • 29727_8_METAL
                  • 29727_9_LAMP
                  • 29727_10_GAMB
                  • 29727_11_Condi
                  • 29727_12_STAUR
                  • 29727_13_SERB
                  • 29727_14_BOLLEN
                  • 29727_15_RIG
                  • 29727_16_AUG
                  • 29727_17_KAPPA
                  • 29727_18_DEOU
                  • 29727_19_MORGAN
                  • 29727_20_SOT
                  • 29727_21_SOT
                  • 29727_22_23_BLAX
                  • 29727_23_22_PET
                  • 29727_24_25_SERR
                  • 29727_25_26_MOSCA
                  • 29727_26_27_SCHMID
                  • 29727_27_24_Hempel
                  • 29727_28_GREC
                  • 29727_29_STEF
                  • 29727_30_MPAX
                  • 29727_31_33_DAK
                  • 29727_32_31_KAR
                  • 29727_33_36_SARI
                  • 29727_34_32_HORST
                  • 29727_35_34_ALEX
                  • 29727_36_35_KAB
                  • 29727_37_LEON
                  • 29727_38_Giros
                  • 29727_39_TSIL
                  • 29727_40_TSA
                  • 29727_41_MPAI
                  • 29727_42_43_HEINZE
                  • 29727_43_42_Tekkoumlk
                  • 29727_44_45_Rogl
                  • 29727_45_44_FENN
                  • 29727_46_DOKS
                  • 29727_47_KOGLER
                  • 29727_48_Ferraz
                  • 29727_49_Levent
                  • 29727_50_TEKOC
                  • 29727_51_Władyka
                  • 29727_52_REGEV
                  • 29727_53_Lad
                  • 29727_55_56_NIA
                  • 29727_56_55_KYR
                  • 29727_57_BEES
                  • 29727_58_BELENI
                  • 29727_59_BITR
                  • 29727_60_PUPPO
                  • 29727_61_BLAZ
                  • 29727_62_BOUN
                  • 29727_63_LAZ
                  • 29727_64_TRAP
                  • 29727_65_VREKAJ
                  • 29727_66_KOTS
                  • 29727_67_XIDO
                  • 29727_68_69_NOTI
                  • 29727_69_68_MITSO
                  • 29727_70_TRIA
                  • 29727_71_ZHU
                  • 29727_72_LUN
                  • 29727_73_TRA
                  • 29727_74_BER
                  • 29727_75_SAR
                  • 29727_77_Kil
                  • 29727_78_79_KYR
                  • 29727_79_78_AKA
                  • 29727_80_BOU
                  • 29727_81_KAL
                  • 29727_82_ROT
                  • 29727_83_GUY
                  • 29727_84_JAMES
                  • 29727_85_GIROS
                  • 29727_86_DREN
                  • 29727_87_GIOU
                  • 29727_88_89_PRE
                  • 29727_89_88_KAT
                  • 29727_90_LAM
                  • 29727_91_SAL
                  • 29727_92_LAZ
                  • 29727_93_BAS
                  • 29727_94_KYR
                  • 29727_95_KAR
                  • 29727_96_97_LANG
                  • 29727_97_97a DOH
                  • 29727_98_96_PAP
                  • 29727_99_NICO
                  • 29727_100_101_FA
                  • 29727_100_98_STA
                  • 29727_101_100_TSA
                  • 29727_102_GK
                  • 29727_103_STA
                  • 29727_104_105_HLI
                  • 29727_105_104_KOY
                  • 29727_106_FAB
                  • 29727_107_108_POU
                  • 29727_108_109_KAL
                  • 29727_109_110_PAN
                  • 29727_110_107_SHE
                  • 29727_111_LOL
                  • 29727_112_XAI
                  • 29727_113_114_ROGL
                  • 29727_114_113_SCH
                  • 29727_115_116_KAR
                  • 29727_116_115_GAB
                  • 29727_117_GRI
                  • 29727_118_SUH
                  • 29727_119_DOM
                  • 29727_120_SOL
                  • 29727_121_VDO
                  • 29727_122_VDOA
                  • 29727_123_EGO
                  • 29727_124_LAF
                  • 29727_124B_DiaxSin
                  • 29727_125_DROU
                    • PINAKES_Apdf
                      • 29727_0_Protos_Pinakon
                      • 29727_0eisLIAMPH_pin
                      • 29727_1_AGG_pin
                      • 29727_2_KATSAD_pin
                      • 29727_5_PLIAK_pin
                      • 29727_6_PREKA_pin
                      • 29727_10_GAMB_pin
                      • 29727_12_STAUR_pin
                      • 29727_13_SEPM_pin
                      • 29727_14_BOLLEN_pin
                      • 29727_17_KAPPA_pin
                      • 29727_18_DEOUD_pin
                      • 29727_25_SERRIpin
                      • 29727_26_PUPPO_pin
                      • 29727_27_SCHMID_pin
                      • 29727_29_STEF_pin
                      • 29727_30_MPAXL_pin
                      • 29727_31_KAR_pin
                      • 29727_32_HORST_pin
                      • 29727_34_ALEX_pin
                      • 29727_35_KABB_pin
                      • 29727_37_LEONpin
                      • 29727_39_TSIL_pin
                      • 29727_40_TSA_pin
                      • 29727_41_MPAI_pin
                      • 29727_43_HEINZE_pin
                      • 29727_44_FENN_pin
                      • 29727_46_DOCS_pin
                      • 29727_47_KOGLERpin
                      • 29727_50_TEKOCAKpin
                      • 29727_56_NIARpin
                      • 29727_60_PUPPOpin
                      • 29727_63_LAZApin
                      • 29727_65_VREKAJpin
                      • 29727_66_KOTpin
                      • 29727_67_XIDpin
                      • 29727_68_MHTSpin
                      • 29727_70_TRIANpin
                      • 29727_73_TRAKpin
                      • 29727_74_BERETIpin
                      • 29727_79_KYRpin
                      • 29727_82_ROTROFFpin
                      • 29727_85_GIROSpin
                      • 29727_87_GOUNpin
                      • 29727_89_PREKpin
                      • 29727_93_BASILpin
                      • 29727_94_KYRpin
                      • 29727_95_KARpin
                      • 29727_99_NICOpin
                      • 29727_101_FAKpin
                      • 29727_102_GIZpin
                      • 29727_103_STAI_pin
                      • 29727_108_POYLpin
                      • 29727_109_KALpin
                      • 29727_110_PANpin
                      • 29727_111_LOLpin
                      • 29727_112_XAIRpin
                      • 29727_113_SCHAUERpin
                      • 29727_116_KARpin
                      • 29727_118_SUHALpin
                      • 29727_121_VDOVpin
                      • 29727_124_LAFLIpin
                        • PINAKES_Bpdf
                          • 29727_0_Protos_Pinakon
                          • 29727_0eisLIAMPH_pin
                          • 29727_1_AGG_pin
                          • 29727_2_KATSAD_pin
                          • 29727_5_PLIAK_pin
                          • 29727_6_PREKA_pin
                          • 29727_10_GAMB_pin
                          • 29727_12_STAUR_pin
                          • 29727_13_SEPM_pin
                          • 29727_14_BOLLEN_pin
                          • 29727_17_KAPPA_pin
                          • 29727_18_DEOUD_pin
                          • 29727_25_SERRIpin
                          • 29727_26_PUPPO_pin
                          • 29727_27_SCHMID_pin
                          • 29727_29_STEF_pin
                          • 29727_30_MPAXL_pin
                          • 29727_31_KAR_pin
                          • 29727_32_HORST_pin
                          • 29727_34_ALEX_pin
                          • 29727_35_KABB_pin
                          • 29727_37_LEONpin
                          • 29727_39_TSIL_pin
                          • 29727_40_TSA_pin
                          • 29727_41_MPAI_pin
                          • 29727_43_HEINZE_pin
                          • 29727_44_FENN_pin
                          • 29727_46_DOCS_pin
                          • 29727_47_KOGLERpin
                          • 29727_50_TEKOCAKpin
                          • 29727_56_NIARpin
                          • 29727_60_PUPPOpin
                          • 29727_63_LAZApin
                          • 29727_65_VREKAJpin
                          • 29727_66_KOTpin
                          • 29727_67_XIDpin
                          • 29727_68_MHTSpin
                          • 29727_70_TRIANpin
                          • 29727_73_TRAKpin
                          • 29727_74_BERETIpin
                          • 29727_79_KYRpin
                          • 29727_82_ROTROFFpin
                          • 29727_85_GIROSpin
                          • 29727_87_GOUNpin
                          • 29727_89_PREKpin
                          • 29727_93_BASILpin
                          • 29727_94_KYRpin
                          • 29727_95_KARpin
                          • 29727_99_NICOpin
                          • 29727_101_FAKpin
                          • 29727_102_GIZpin
                          • 29727_103_STAI_pin
                          • 29727_108_POYLpin
                          • 29727_109_KALpin
                          • 29727_110_PANpin
                          • 29727_111_LOLpin
                          • 29727_112_XAIRpin
                          • 29727_113_SCHAUERpin
                          • 29727_116_KARpin
                          • 29727_118_SUHALpin
                          • 29727_121_VDOVpin
                          • 29727_124_LAFLIpin

Γενική επιμέλεια ΕΛΕΝΗ ΚΩΤΣΟΥΥπεύθυνη έκδοσης ΜΑΡΙΑ ΚΑΖΑΚΟΥΚαλλιτεχνική επιμέλεια ΡΟΥΛΑ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΚΗ

Εκτύπωση ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕ

copy2014 ΤΑΜΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΩΝΠανεπιστημίου 57 Αθήνα 105 64wwwtapgr

ISBN 978-960-386-196-6ΤΟΜΟΣ Α ΚΕΙΜΕΝΑ 978-960-386-197-3ΤΟΜΟΣ Β ΠΙΝΑΚΕΣ 978-960-386-198-0

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥΚαθηγήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

ΑΡΓΥΡΟΥΛΑ ΔΟΥΛΓΕΡΗ-ΙΝΤΖΕΣΙΛΟΓΛΟΥΑρχαιολόγος ΙΓacute ΕΠΚΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΖΑΧΟΣΠροϊστάμενος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗΔιευθύντρια του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Ηπειρωτικών Σπουδών

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥΕπίτιμος Διευθυντής Νομισματικού Μουσείου

Επίτιμος Διευθυντής Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΡΑΤΖΕΝΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΕΛΕΝΗ ΚΟΤΖΑΜΠΟΠΟΥΛΟΥΑρχαιολόγος ΑΙΗΣ

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

7

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΙΑΜΠΗΗ οικονομία της βορειοδυτικής Ελλάδας κατά την ελληνιστική περίοδο Ήπειρος Ακαρνανία και Αιτωλία νησιά του Ιονίου 1-4

ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑΚεραμική ελληνιστικών χρόνων από δημόσιο κτίριο της Αμβρακίας 5-8

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Ελληνιστική κεραμική από οικία της Αμβρακίας Πινάκια και ανάγλυφοι σκύφοι 9-14

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από δημόσιο κτίριο στην ακρόπολη laquoΜεγάλου Γαρδικίουraquo στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων 15-22

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΕλληνιστική κεραμική από τα Γίτανα 23-28

ANNA GAMBERINIHellenistic Fine Ware Finds in Phoinike (Kaonia) Local Production and Imports 29-32

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗΕρυθρόμορφες λήκυθοι υστεροκλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων σε τάφους της Αιτωλοακαρνανίας Πρώτη παρουσίαση 33-36

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕΡΜΠΕΤΗ - ΤΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣΕλληνιστική κεραμική από το νεκροταφείο των Οινιαδών 37-40

ELIZABETH A BOLLENThe Hellenistic Pottery of Kalydon and Chalkis Aitolias 41-43

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΕλληνιστική κεραμική laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo από το βόρειο νεκροταφείο της Λευκάδας 44-45

MARIA DEOUDIΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ Die spaumltklassisch-hellenistisches Tafel- und Essgeschirr aus der Houmlhle-Loizos aus Ithaka 46-47

ANTONIA SERRITELLAPoseidonia-Paestum La ceramica a vernice nera dallrsquo ekklesiasterion 48

FABIO MOSCA - PAOLA PUPPODinamiche commerciali nel Mediterraneo Occidentale La ceramica megarese a Malta 49-50

STEPHAN G SCHMIDImported Mould Made Bowls from Enseacuterune (France) and the Long Distance Trade in the Hellenistic Mediterranean 51-54

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 55-58

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 59-74

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗΑιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 75-84

HORST SEILHEIMERDie hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 85-89

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥΕρμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 90-91

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗΎστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 92-95

VERONIKA MITSOPOULOS-LEONEinige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 96-97

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥΕλληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 98-99

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗΕργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 100-105

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗΠρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 106-109

8

LARS HEINZEAttic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 110-111

NINA FENNPriene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 112-113

ERTEKIN M DOKSANALTIThree Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 114-117

PATRICIA KOumlGLERKnidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the Late Hellenism 118

MEHMET TEKOCAKEvaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 119-120

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 121-122

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPORecenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 123-126

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗΑποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 127-130

BASHKIM VREKAJLeacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 131-136

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑΤυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 137-142

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥΕυβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 143-146

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥΤο αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 147-152

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣΠήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 153-156

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗΑπό τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 157-160

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETILa ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 161-164

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥΟ laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 165-166

SUSAN I ROTROFFThe Pottery from the Agora Bone Well 167-172

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZAEastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 173-177

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥΚλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 178-179

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣΤρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 180-185

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 186-187

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 188-189

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑΣύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 190-193

NICO SCHWERDTKeramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 194-197

9

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΕλληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 198-201

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑΈνας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 202-203

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗΕλληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 204-207

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣΕλληνιστική κεραμική από τη Βέροια Το οικόπεδο Νιώπα 208-211

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗΚλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 212-213

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗΤοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 214-217

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣΕλληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 218-219

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 220-221

CHRISTA SCHAUEREin Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 222-225

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗΚλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 226-229

SUHAL SAĞLANA Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 230-233

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKOAncient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 234-236

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHINA Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 237-242

ΠINAKAΣ 220 ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

Σαλαμίνα α-β) Οινοχόες γ-ε) Κάνθαροι και επιγραφή στη βάση κανθάρου στ) Θραύσμα σκύφου ζ-η) Φιαλίδια

1 2

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ ΠINAKAΣ 221

Σαλαμίνα α) Ιχθυοπινάκιο β) Κάλυμμα πυξίδας γ) Μυροδοχείο δ-ε) Επιτραπέζιοι αμφορείς στ) Ενσφράγιστες λαβές αμφορέων

1 2

3 4

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

  • 1o kommatipdf
    • 29727_0_AProtKeim
    • 29727_0_eisLIAMPH
    • 29727_1_AGGEL
    • 29727_1a_RIG
    • 29727_2_KATS
    • 29727_2a_RIGIN
    • 29727_5_PLIAK
    • 29727_6_7_RIGIN
    • 29727_7_6_PREKA
    • 29727_8_METAL
    • 29727_9_LAMP
    • 29727_10_GAMB
    • 29727_11_Condi
    • 29727_12_STAUR
    • 29727_13_SERB
    • 29727_14_BOLLEN
    • 29727_15_RIG
    • 29727_16_AUG
    • 29727_17_KAPPA
    • 29727_18_DEOU
    • 29727_19_MORGAN
    • 29727_20_SOT
    • 29727_21_SOT
    • 29727_22_23_BLAX
    • 29727_23_22_PET
    • 29727_24_25_SERR
    • 29727_25_26_MOSCA
    • 29727_26_27_SCHMID
    • 29727_27_24_Hempel
    • 29727_28_GREC
    • 29727_29_STEF
    • 29727_30_MPAX
    • 29727_31_33_DAK
    • 29727_32_31_KAR
    • 29727_33_36_SARI
    • 29727_34_32_HORST
    • 29727_35_34_ALEX
    • 29727_36_35_KAB
    • 29727_37_LEON
    • 29727_38_Giros
    • 29727_39_TSIL
    • 29727_40_TSA
    • 29727_41_MPAI
    • 29727_42_43_HEINZE
    • 29727_43_42_Tekkoumlk
    • 29727_44_45_Rogl
    • 29727_45_44_FENN
    • 29727_46_DOKS
    • 29727_47_KOGLER
    • 29727_48_Ferraz
    • 29727_49_Levent
    • 29727_50_TEKOC
    • 29727_51_Władyka
    • 29727_52_REGEV
    • 29727_53_Lad
    • 29727_55_56_NIA
    • 29727_56_55_KYR
    • 29727_57_BEES
    • 29727_58_BELENI
    • 29727_59_BITR
    • 29727_60_PUPPO
    • 29727_61_BLAZ
    • 29727_62_BOUN
    • 29727_63_LAZ
    • 29727_64_TRAP
    • 29727_65_VREKAJ
    • 29727_66_KOTS
    • 29727_67_XIDO
    • 29727_68_69_NOTI
    • 29727_69_68_MITSO
    • 29727_70_TRIA
    • 29727_71_ZHU
    • 29727_72_LUN
    • 29727_73_TRA
    • 29727_74_BER
    • 29727_75_SAR
    • 29727_77_Kil
    • 29727_78_79_KYR
    • 29727_79_78_AKA
    • 29727_80_BOU
    • 29727_81_KAL
    • 29727_82_ROT
    • 29727_83_GUY
    • 29727_84_JAMES
    • 29727_85_GIROS
    • 29727_86_DREN
    • 29727_87_GIOU
    • 29727_88_89_PRE
    • 29727_89_88_KAT
    • 29727_90_LAM
    • 29727_91_SAL
    • 29727_92_LAZ
    • 29727_93_BAS
    • 29727_94_KYR
    • 29727_95_KAR
    • 29727_96_97_LANG
    • 29727_97_97a DOH
    • 29727_98_96_PAP
    • 29727_99_NICO
    • 29727_100_101_FA
    • 29727_100_98_STA
    • 29727_101_100_TSA
    • 29727_102_GK
    • 29727_103_STA
    • 29727_104_105_HLI
    • 29727_105_104_KOY
    • 29727_106_FAB
    • 29727_107_108_POU
    • 29727_108_109_KAL
    • 29727_109_110_PAN
    • 29727_110_107_SHE
    • 29727_111_LOL
    • 29727_112_XAI
    • 29727_113_114_ROGL
    • 29727_114_113_SCH
    • 29727_115_116_KAR
    • 29727_116_115_GAB
    • 29727_117_GRI
    • 29727_118_SUH
    • 29727_119_DOM
    • 29727_120_SOL
    • 29727_121_VDO
    • 29727_122_VDOA
    • 29727_123_EGO
    • 29727_124_LAF
    • 29727_124B_DiaxSin
    • 29727_125_DROU
      • 2o kommatipdf
        • 29727_0_AProtKeim
        • 29727_0_eisLIAMPH
        • 29727_1_AGGEL
        • 29727_1a_RIG
        • 29727_2_KATS
        • 29727_2a_RIGIN
        • 29727_5_PLIAK
        • 29727_6_7_RIGIN
        • 29727_7_6_PREKA
        • 29727_8_METAL
        • 29727_9_LAMP
        • 29727_10_GAMB
        • 29727_11_Condi
        • 29727_12_STAUR
        • 29727_13_SERB
        • 29727_14_BOLLEN
        • 29727_15_RIG
        • 29727_16_AUG
        • 29727_17_KAPPA
        • 29727_18_DEOU
        • 29727_19_MORGAN
        • 29727_20_SOT
        • 29727_21_SOT
        • 29727_22_23_BLAX
        • 29727_23_22_PET
        • 29727_24_25_SERR
        • 29727_25_26_MOSCA
        • 29727_26_27_SCHMID
        • 29727_27_24_Hempel
        • 29727_28_GREC
        • 29727_29_STEF
        • 29727_30_MPAX
        • 29727_31_33_DAK
        • 29727_32_31_KAR
        • 29727_33_36_SARI
        • 29727_34_32_HORST
        • 29727_35_34_ALEX
        • 29727_36_35_KAB
        • 29727_37_LEON
        • 29727_38_Giros
        • 29727_39_TSIL
        • 29727_40_TSA
        • 29727_41_MPAI
        • 29727_42_43_HEINZE
        • 29727_43_42_Tekkoumlk
        • 29727_44_45_Rogl
        • 29727_45_44_FENN
        • 29727_46_DOKS
        • 29727_47_KOGLER
        • 29727_48_Ferraz
        • 29727_49_Levent
        • 29727_50_TEKOC
        • 29727_51_Władyka
        • 29727_52_REGEV
        • 29727_53_Lad
        • 29727_55_56_NIA
        • 29727_56_55_KYR
        • 29727_57_BEES
        • 29727_58_BELENI
        • 29727_59_BITR
        • 29727_60_PUPPO
        • 29727_61_BLAZ
        • 29727_62_BOUN
        • 29727_63_LAZ
        • 29727_64_TRAP
        • 29727_65_VREKAJ
        • 29727_66_KOTS
        • 29727_67_XIDO
        • 29727_68_69_NOTI
        • 29727_69_68_MITSO
        • 29727_70_TRIA
        • 29727_71_ZHU
        • 29727_72_LUN
        • 29727_73_TRA
        • 29727_74_BER
        • 29727_75_SAR
        • 29727_77_Kil
        • 29727_78_79_KYR
        • 29727_79_78_AKA
        • 29727_80_BOU
        • 29727_81_KAL
        • 29727_82_ROT
        • 29727_83_GUY
        • 29727_84_JAMES
        • 29727_85_GIROS
        • 29727_86_DREN
        • 29727_87_GIOU
        • 29727_88_89_PRE
        • 29727_89_88_KAT
        • 29727_90_LAM
        • 29727_91_SAL
        • 29727_92_LAZ
        • 29727_93_BAS
        • 29727_94_KYR
        • 29727_95_KAR
        • 29727_96_97_LANG
        • 29727_97_97a DOH
        • 29727_98_96_PAP
        • 29727_99_NICO
        • 29727_100_101_FA
        • 29727_100_98_STA
        • 29727_101_100_TSA
        • 29727_102_GK
        • 29727_103_STA
        • 29727_104_105_HLI
        • 29727_105_104_KOY
        • 29727_106_FAB
        • 29727_107_108_POU
        • 29727_108_109_KAL
        • 29727_109_110_PAN
        • 29727_110_107_SHE
        • 29727_111_LOL
        • 29727_112_XAI
        • 29727_113_114_ROGL
        • 29727_114_113_SCH
        • 29727_115_116_KAR
        • 29727_116_115_GAB
        • 29727_117_GRI
        • 29727_118_SUH
        • 29727_119_DOM
        • 29727_120_SOL
        • 29727_121_VDO
        • 29727_122_VDOA
        • 29727_123_EGO
        • 29727_124_LAF
        • 29727_124B_DiaxSin
        • 29727_125_DROU
          • pinakespdf
            • 1o kommatipdf
              • 29727_0_AProtKeim
              • 29727_0_eisLIAMPH
              • 29727_1_AGGEL
              • 29727_1a_RIG
              • 29727_2_KATS
              • 29727_2a_RIGIN
              • 29727_5_PLIAK
              • 29727_6_7_RIGIN
              • 29727_7_6_PREKA
              • 29727_8_METAL
              • 29727_9_LAMP
              • 29727_10_GAMB
              • 29727_11_Condi
              • 29727_12_STAUR
              • 29727_13_SERB
              • 29727_14_BOLLEN
              • 29727_15_RIG
              • 29727_16_AUG
              • 29727_17_KAPPA
              • 29727_18_DEOU
              • 29727_19_MORGAN
              • 29727_20_SOT
              • 29727_21_SOT
              • 29727_22_23_BLAX
              • 29727_23_22_PET
              • 29727_24_25_SERR
              • 29727_25_26_MOSCA
              • 29727_26_27_SCHMID
              • 29727_27_24_Hempel
              • 29727_28_GREC
              • 29727_29_STEF
              • 29727_30_MPAX
              • 29727_31_33_DAK
              • 29727_32_31_KAR
              • 29727_33_36_SARI
              • 29727_34_32_HORST
              • 29727_35_34_ALEX
              • 29727_36_35_KAB
              • 29727_37_LEON
              • 29727_38_Giros
              • 29727_39_TSIL
              • 29727_40_TSA
              • 29727_41_MPAI
              • 29727_42_43_HEINZE
              • 29727_43_42_Tekkoumlk
              • 29727_44_45_Rogl
              • 29727_45_44_FENN
              • 29727_46_DOKS
              • 29727_47_KOGLER
              • 29727_48_Ferraz
              • 29727_49_Levent
              • 29727_50_TEKOC
              • 29727_51_Władyka
              • 29727_52_REGEV
              • 29727_53_Lad
              • 29727_55_56_NIA
              • 29727_56_55_KYR
              • 29727_57_BEES
              • 29727_58_BELENI
              • 29727_59_BITR
              • 29727_60_PUPPO
              • 29727_61_BLAZ
              • 29727_62_BOUN
              • 29727_63_LAZ
              • 29727_64_TRAP
              • 29727_65_VREKAJ
              • 29727_66_KOTS
              • 29727_67_XIDO
              • 29727_68_69_NOTI
              • 29727_69_68_MITSO
              • 29727_70_TRIA
              • 29727_71_ZHU
              • 29727_72_LUN
              • 29727_73_TRA
              • 29727_74_BER
              • 29727_75_SAR
              • 29727_77_Kil
              • 29727_78_79_KYR
              • 29727_79_78_AKA
              • 29727_80_BOU
              • 29727_81_KAL
              • 29727_82_ROT
              • 29727_83_GUY
              • 29727_84_JAMES
              • 29727_85_GIROS
              • 29727_86_DREN
              • 29727_87_GIOU
              • 29727_88_89_PRE
              • 29727_89_88_KAT
              • 29727_90_LAM
              • 29727_91_SAL
              • 29727_92_LAZ
              • 29727_93_BAS
              • 29727_94_KYR
              • 29727_95_KAR
              • 29727_96_97_LANG
              • 29727_97_97a DOH
              • 29727_98_96_PAP
              • 29727_99_NICO
              • 29727_100_101_FA
              • 29727_100_98_STA
              • 29727_101_100_TSA
              • 29727_102_GK
              • 29727_103_STA
              • 29727_104_105_HLI
              • 29727_105_104_KOY
              • 29727_106_FAB
              • 29727_107_108_POU
              • 29727_108_109_KAL
              • 29727_109_110_PAN
              • 29727_110_107_SHE
              • 29727_111_LOL
              • 29727_112_XAI
              • 29727_113_114_ROGL
              • 29727_114_113_SCH
              • 29727_115_116_KAR
              • 29727_116_115_GAB
              • 29727_117_GRI
              • 29727_118_SUH
              • 29727_119_DOM
              • 29727_120_SOL
              • 29727_121_VDO
              • 29727_122_VDOA
              • 29727_123_EGO
              • 29727_124_LAF
              • 29727_124B_DiaxSin
              • 29727_125_DROU
                • 2o kommatipdf
                  • 29727_0_AProtKeim
                  • 29727_0_eisLIAMPH
                  • 29727_1_AGGEL
                  • 29727_1a_RIG
                  • 29727_2_KATS
                  • 29727_2a_RIGIN
                  • 29727_5_PLIAK
                  • 29727_6_7_RIGIN
                  • 29727_7_6_PREKA
                  • 29727_8_METAL
                  • 29727_9_LAMP
                  • 29727_10_GAMB
                  • 29727_11_Condi
                  • 29727_12_STAUR
                  • 29727_13_SERB
                  • 29727_14_BOLLEN
                  • 29727_15_RIG
                  • 29727_16_AUG
                  • 29727_17_KAPPA
                  • 29727_18_DEOU
                  • 29727_19_MORGAN
                  • 29727_20_SOT
                  • 29727_21_SOT
                  • 29727_22_23_BLAX
                  • 29727_23_22_PET
                  • 29727_24_25_SERR
                  • 29727_25_26_MOSCA
                  • 29727_26_27_SCHMID
                  • 29727_27_24_Hempel
                  • 29727_28_GREC
                  • 29727_29_STEF
                  • 29727_30_MPAX
                  • 29727_31_33_DAK
                  • 29727_32_31_KAR
                  • 29727_33_36_SARI
                  • 29727_34_32_HORST
                  • 29727_35_34_ALEX
                  • 29727_36_35_KAB
                  • 29727_37_LEON
                  • 29727_38_Giros
                  • 29727_39_TSIL
                  • 29727_40_TSA
                  • 29727_41_MPAI
                  • 29727_42_43_HEINZE
                  • 29727_43_42_Tekkoumlk
                  • 29727_44_45_Rogl
                  • 29727_45_44_FENN
                  • 29727_46_DOKS
                  • 29727_47_KOGLER
                  • 29727_48_Ferraz
                  • 29727_49_Levent
                  • 29727_50_TEKOC
                  • 29727_51_Władyka
                  • 29727_52_REGEV
                  • 29727_53_Lad
                  • 29727_55_56_NIA
                  • 29727_56_55_KYR
                  • 29727_57_BEES
                  • 29727_58_BELENI
                  • 29727_59_BITR
                  • 29727_60_PUPPO
                  • 29727_61_BLAZ
                  • 29727_62_BOUN
                  • 29727_63_LAZ
                  • 29727_64_TRAP
                  • 29727_65_VREKAJ
                  • 29727_66_KOTS
                  • 29727_67_XIDO
                  • 29727_68_69_NOTI
                  • 29727_69_68_MITSO
                  • 29727_70_TRIA
                  • 29727_71_ZHU
                  • 29727_72_LUN
                  • 29727_73_TRA
                  • 29727_74_BER
                  • 29727_75_SAR
                  • 29727_77_Kil
                  • 29727_78_79_KYR
                  • 29727_79_78_AKA
                  • 29727_80_BOU
                  • 29727_81_KAL
                  • 29727_82_ROT
                  • 29727_83_GUY
                  • 29727_84_JAMES
                  • 29727_85_GIROS
                  • 29727_86_DREN
                  • 29727_87_GIOU
                  • 29727_88_89_PRE
                  • 29727_89_88_KAT
                  • 29727_90_LAM
                  • 29727_91_SAL
                  • 29727_92_LAZ
                  • 29727_93_BAS
                  • 29727_94_KYR
                  • 29727_95_KAR
                  • 29727_96_97_LANG
                  • 29727_97_97a DOH
                  • 29727_98_96_PAP
                  • 29727_99_NICO
                  • 29727_100_101_FA
                  • 29727_100_98_STA
                  • 29727_101_100_TSA
                  • 29727_102_GK
                  • 29727_103_STA
                  • 29727_104_105_HLI
                  • 29727_105_104_KOY
                  • 29727_106_FAB
                  • 29727_107_108_POU
                  • 29727_108_109_KAL
                  • 29727_109_110_PAN
                  • 29727_110_107_SHE
                  • 29727_111_LOL
                  • 29727_112_XAI
                  • 29727_113_114_ROGL
                  • 29727_114_113_SCH
                  • 29727_115_116_KAR
                  • 29727_116_115_GAB
                  • 29727_117_GRI
                  • 29727_118_SUH
                  • 29727_119_DOM
                  • 29727_120_SOL
                  • 29727_121_VDO
                  • 29727_122_VDOA
                  • 29727_123_EGO
                  • 29727_124_LAF
                  • 29727_124B_DiaxSin
                  • 29727_125_DROU
                    • PINAKES_Apdf
                      • 29727_0_Protos_Pinakon
                      • 29727_0eisLIAMPH_pin
                      • 29727_1_AGG_pin
                      • 29727_2_KATSAD_pin
                      • 29727_5_PLIAK_pin
                      • 29727_6_PREKA_pin
                      • 29727_10_GAMB_pin
                      • 29727_12_STAUR_pin
                      • 29727_13_SEPM_pin
                      • 29727_14_BOLLEN_pin
                      • 29727_17_KAPPA_pin
                      • 29727_18_DEOUD_pin
                      • 29727_25_SERRIpin
                      • 29727_26_PUPPO_pin
                      • 29727_27_SCHMID_pin
                      • 29727_29_STEF_pin
                      • 29727_30_MPAXL_pin
                      • 29727_31_KAR_pin
                      • 29727_32_HORST_pin
                      • 29727_34_ALEX_pin
                      • 29727_35_KABB_pin
                      • 29727_37_LEONpin
                      • 29727_39_TSIL_pin
                      • 29727_40_TSA_pin
                      • 29727_41_MPAI_pin
                      • 29727_43_HEINZE_pin
                      • 29727_44_FENN_pin
                      • 29727_46_DOCS_pin
                      • 29727_47_KOGLERpin
                      • 29727_50_TEKOCAKpin
                      • 29727_56_NIARpin
                      • 29727_60_PUPPOpin
                      • 29727_63_LAZApin
                      • 29727_65_VREKAJpin
                      • 29727_66_KOTpin
                      • 29727_67_XIDpin
                      • 29727_68_MHTSpin
                      • 29727_70_TRIANpin
                      • 29727_73_TRAKpin
                      • 29727_74_BERETIpin
                      • 29727_79_KYRpin
                      • 29727_82_ROTROFFpin
                      • 29727_85_GIROSpin
                      • 29727_87_GOUNpin
                      • 29727_89_PREKpin
                      • 29727_93_BASILpin
                      • 29727_94_KYRpin
                      • 29727_95_KARpin
                      • 29727_99_NICOpin
                      • 29727_101_FAKpin
                      • 29727_102_GIZpin
                      • 29727_103_STAI_pin
                      • 29727_108_POYLpin
                      • 29727_109_KALpin
                      • 29727_110_PANpin
                      • 29727_111_LOLpin
                      • 29727_112_XAIRpin
                      • 29727_113_SCHAUERpin
                      • 29727_116_KARpin
                      • 29727_118_SUHALpin
                      • 29727_121_VDOVpin
                      • 29727_124_LAFLIpin
                        • PINAKES_Bpdf
                          • 29727_0_Protos_Pinakon
                          • 29727_0eisLIAMPH_pin
                          • 29727_1_AGG_pin
                          • 29727_2_KATSAD_pin
                          • 29727_5_PLIAK_pin
                          • 29727_6_PREKA_pin
                          • 29727_10_GAMB_pin
                          • 29727_12_STAUR_pin
                          • 29727_13_SEPM_pin
                          • 29727_14_BOLLEN_pin
                          • 29727_17_KAPPA_pin
                          • 29727_18_DEOUD_pin
                          • 29727_25_SERRIpin
                          • 29727_26_PUPPO_pin
                          • 29727_27_SCHMID_pin
                          • 29727_29_STEF_pin
                          • 29727_30_MPAXL_pin
                          • 29727_31_KAR_pin
                          • 29727_32_HORST_pin
                          • 29727_34_ALEX_pin
                          • 29727_35_KABB_pin
                          • 29727_37_LEONpin
                          • 29727_39_TSIL_pin
                          • 29727_40_TSA_pin
                          • 29727_41_MPAI_pin
                          • 29727_43_HEINZE_pin
                          • 29727_44_FENN_pin
                          • 29727_46_DOCS_pin
                          • 29727_47_KOGLERpin
                          • 29727_50_TEKOCAKpin
                          • 29727_56_NIARpin
                          • 29727_60_PUPPOpin
                          • 29727_63_LAZApin
                          • 29727_65_VREKAJpin
                          • 29727_66_KOTpin
                          • 29727_67_XIDpin
                          • 29727_68_MHTSpin
                          • 29727_70_TRIANpin
                          • 29727_73_TRAKpin
                          • 29727_74_BERETIpin
                          • 29727_79_KYRpin
                          • 29727_82_ROTROFFpin
                          • 29727_85_GIROSpin
                          • 29727_87_GOUNpin
                          • 29727_89_PREKpin
                          • 29727_93_BASILpin
                          • 29727_94_KYRpin
                          • 29727_95_KARpin
                          • 29727_99_NICOpin
                          • 29727_101_FAKpin
                          • 29727_102_GIZpin
                          • 29727_103_STAI_pin
                          • 29727_108_POYLpin
                          • 29727_109_KALpin
                          • 29727_110_PANpin
                          • 29727_111_LOLpin
                          • 29727_112_XAIRpin
                          • 29727_113_SCHAUERpin
                          • 29727_116_KARpin
                          • 29727_118_SUHALpin
                          • 29727_121_VDOVpin
                          • 29727_124_LAFLIpin

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥΚαθηγήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

ΑΡΓΥΡΟΥΛΑ ΔΟΥΛΓΕΡΗ-ΙΝΤΖΕΣΙΛΟΓΛΟΥΑρχαιολόγος ΙΓacute ΕΠΚΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΖΑΧΟΣΠροϊστάμενος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗΔιευθύντρια του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Ηπειρωτικών Σπουδών

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥΕπίτιμος Διευθυντής Νομισματικού Μουσείου

Επίτιμος Διευθυντής Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΡΑΤΖΕΝΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΕΛΕΝΗ ΚΟΤΖΑΜΠΟΠΟΥΛΟΥΑρχαιολόγος ΑΙΗΣ

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

7

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΙΑΜΠΗΗ οικονομία της βορειοδυτικής Ελλάδας κατά την ελληνιστική περίοδο Ήπειρος Ακαρνανία και Αιτωλία νησιά του Ιονίου 1-4

ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑΚεραμική ελληνιστικών χρόνων από δημόσιο κτίριο της Αμβρακίας 5-8

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Ελληνιστική κεραμική από οικία της Αμβρακίας Πινάκια και ανάγλυφοι σκύφοι 9-14

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από δημόσιο κτίριο στην ακρόπολη laquoΜεγάλου Γαρδικίουraquo στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων 15-22

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΕλληνιστική κεραμική από τα Γίτανα 23-28

ANNA GAMBERINIHellenistic Fine Ware Finds in Phoinike (Kaonia) Local Production and Imports 29-32

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗΕρυθρόμορφες λήκυθοι υστεροκλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων σε τάφους της Αιτωλοακαρνανίας Πρώτη παρουσίαση 33-36

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕΡΜΠΕΤΗ - ΤΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣΕλληνιστική κεραμική από το νεκροταφείο των Οινιαδών 37-40

ELIZABETH A BOLLENThe Hellenistic Pottery of Kalydon and Chalkis Aitolias 41-43

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΕλληνιστική κεραμική laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo από το βόρειο νεκροταφείο της Λευκάδας 44-45

MARIA DEOUDIΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ Die spaumltklassisch-hellenistisches Tafel- und Essgeschirr aus der Houmlhle-Loizos aus Ithaka 46-47

ANTONIA SERRITELLAPoseidonia-Paestum La ceramica a vernice nera dallrsquo ekklesiasterion 48

FABIO MOSCA - PAOLA PUPPODinamiche commerciali nel Mediterraneo Occidentale La ceramica megarese a Malta 49-50

STEPHAN G SCHMIDImported Mould Made Bowls from Enseacuterune (France) and the Long Distance Trade in the Hellenistic Mediterranean 51-54

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 55-58

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 59-74

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗΑιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 75-84

HORST SEILHEIMERDie hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 85-89

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥΕρμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 90-91

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗΎστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 92-95

VERONIKA MITSOPOULOS-LEONEinige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 96-97

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥΕλληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 98-99

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗΕργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 100-105

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗΠρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 106-109

8

LARS HEINZEAttic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 110-111

NINA FENNPriene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 112-113

ERTEKIN M DOKSANALTIThree Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 114-117

PATRICIA KOumlGLERKnidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the Late Hellenism 118

MEHMET TEKOCAKEvaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 119-120

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 121-122

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPORecenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 123-126

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗΑποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 127-130

BASHKIM VREKAJLeacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 131-136

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑΤυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 137-142

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥΕυβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 143-146

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥΤο αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 147-152

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣΠήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 153-156

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗΑπό τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 157-160

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETILa ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 161-164

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥΟ laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 165-166

SUSAN I ROTROFFThe Pottery from the Agora Bone Well 167-172

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZAEastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 173-177

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥΚλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 178-179

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣΤρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 180-185

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 186-187

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 188-189

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑΣύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 190-193

NICO SCHWERDTKeramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 194-197

9

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΕλληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 198-201

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑΈνας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 202-203

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗΕλληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 204-207

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣΕλληνιστική κεραμική από τη Βέροια Το οικόπεδο Νιώπα 208-211

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗΚλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 212-213

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗΤοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 214-217

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣΕλληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 218-219

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 220-221

CHRISTA SCHAUEREin Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 222-225

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗΚλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 226-229

SUHAL SAĞLANA Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 230-233

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKOAncient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 234-236

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHINA Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 237-242

ΠINAKAΣ 220 ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

Σαλαμίνα α-β) Οινοχόες γ-ε) Κάνθαροι και επιγραφή στη βάση κανθάρου στ) Θραύσμα σκύφου ζ-η) Φιαλίδια

1 2

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ ΠINAKAΣ 221

Σαλαμίνα α) Ιχθυοπινάκιο β) Κάλυμμα πυξίδας γ) Μυροδοχείο δ-ε) Επιτραπέζιοι αμφορείς στ) Ενσφράγιστες λαβές αμφορέων

1 2

3 4

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

  • 1o kommatipdf
    • 29727_0_AProtKeim
    • 29727_0_eisLIAMPH
    • 29727_1_AGGEL
    • 29727_1a_RIG
    • 29727_2_KATS
    • 29727_2a_RIGIN
    • 29727_5_PLIAK
    • 29727_6_7_RIGIN
    • 29727_7_6_PREKA
    • 29727_8_METAL
    • 29727_9_LAMP
    • 29727_10_GAMB
    • 29727_11_Condi
    • 29727_12_STAUR
    • 29727_13_SERB
    • 29727_14_BOLLEN
    • 29727_15_RIG
    • 29727_16_AUG
    • 29727_17_KAPPA
    • 29727_18_DEOU
    • 29727_19_MORGAN
    • 29727_20_SOT
    • 29727_21_SOT
    • 29727_22_23_BLAX
    • 29727_23_22_PET
    • 29727_24_25_SERR
    • 29727_25_26_MOSCA
    • 29727_26_27_SCHMID
    • 29727_27_24_Hempel
    • 29727_28_GREC
    • 29727_29_STEF
    • 29727_30_MPAX
    • 29727_31_33_DAK
    • 29727_32_31_KAR
    • 29727_33_36_SARI
    • 29727_34_32_HORST
    • 29727_35_34_ALEX
    • 29727_36_35_KAB
    • 29727_37_LEON
    • 29727_38_Giros
    • 29727_39_TSIL
    • 29727_40_TSA
    • 29727_41_MPAI
    • 29727_42_43_HEINZE
    • 29727_43_42_Tekkoumlk
    • 29727_44_45_Rogl
    • 29727_45_44_FENN
    • 29727_46_DOKS
    • 29727_47_KOGLER
    • 29727_48_Ferraz
    • 29727_49_Levent
    • 29727_50_TEKOC
    • 29727_51_Władyka
    • 29727_52_REGEV
    • 29727_53_Lad
    • 29727_55_56_NIA
    • 29727_56_55_KYR
    • 29727_57_BEES
    • 29727_58_BELENI
    • 29727_59_BITR
    • 29727_60_PUPPO
    • 29727_61_BLAZ
    • 29727_62_BOUN
    • 29727_63_LAZ
    • 29727_64_TRAP
    • 29727_65_VREKAJ
    • 29727_66_KOTS
    • 29727_67_XIDO
    • 29727_68_69_NOTI
    • 29727_69_68_MITSO
    • 29727_70_TRIA
    • 29727_71_ZHU
    • 29727_72_LUN
    • 29727_73_TRA
    • 29727_74_BER
    • 29727_75_SAR
    • 29727_77_Kil
    • 29727_78_79_KYR
    • 29727_79_78_AKA
    • 29727_80_BOU
    • 29727_81_KAL
    • 29727_82_ROT
    • 29727_83_GUY
    • 29727_84_JAMES
    • 29727_85_GIROS
    • 29727_86_DREN
    • 29727_87_GIOU
    • 29727_88_89_PRE
    • 29727_89_88_KAT
    • 29727_90_LAM
    • 29727_91_SAL
    • 29727_92_LAZ
    • 29727_93_BAS
    • 29727_94_KYR
    • 29727_95_KAR
    • 29727_96_97_LANG
    • 29727_97_97a DOH
    • 29727_98_96_PAP
    • 29727_99_NICO
    • 29727_100_101_FA
    • 29727_100_98_STA
    • 29727_101_100_TSA
    • 29727_102_GK
    • 29727_103_STA
    • 29727_104_105_HLI
    • 29727_105_104_KOY
    • 29727_106_FAB
    • 29727_107_108_POU
    • 29727_108_109_KAL
    • 29727_109_110_PAN
    • 29727_110_107_SHE
    • 29727_111_LOL
    • 29727_112_XAI
    • 29727_113_114_ROGL
    • 29727_114_113_SCH
    • 29727_115_116_KAR
    • 29727_116_115_GAB
    • 29727_117_GRI
    • 29727_118_SUH
    • 29727_119_DOM
    • 29727_120_SOL
    • 29727_121_VDO
    • 29727_122_VDOA
    • 29727_123_EGO
    • 29727_124_LAF
    • 29727_124B_DiaxSin
    • 29727_125_DROU
      • 2o kommatipdf
        • 29727_0_AProtKeim
        • 29727_0_eisLIAMPH
        • 29727_1_AGGEL
        • 29727_1a_RIG
        • 29727_2_KATS
        • 29727_2a_RIGIN
        • 29727_5_PLIAK
        • 29727_6_7_RIGIN
        • 29727_7_6_PREKA
        • 29727_8_METAL
        • 29727_9_LAMP
        • 29727_10_GAMB
        • 29727_11_Condi
        • 29727_12_STAUR
        • 29727_13_SERB
        • 29727_14_BOLLEN
        • 29727_15_RIG
        • 29727_16_AUG
        • 29727_17_KAPPA
        • 29727_18_DEOU
        • 29727_19_MORGAN
        • 29727_20_SOT
        • 29727_21_SOT
        • 29727_22_23_BLAX
        • 29727_23_22_PET
        • 29727_24_25_SERR
        • 29727_25_26_MOSCA
        • 29727_26_27_SCHMID
        • 29727_27_24_Hempel
        • 29727_28_GREC
        • 29727_29_STEF
        • 29727_30_MPAX
        • 29727_31_33_DAK
        • 29727_32_31_KAR
        • 29727_33_36_SARI
        • 29727_34_32_HORST
        • 29727_35_34_ALEX
        • 29727_36_35_KAB
        • 29727_37_LEON
        • 29727_38_Giros
        • 29727_39_TSIL
        • 29727_40_TSA
        • 29727_41_MPAI
        • 29727_42_43_HEINZE
        • 29727_43_42_Tekkoumlk
        • 29727_44_45_Rogl
        • 29727_45_44_FENN
        • 29727_46_DOKS
        • 29727_47_KOGLER
        • 29727_48_Ferraz
        • 29727_49_Levent
        • 29727_50_TEKOC
        • 29727_51_Władyka
        • 29727_52_REGEV
        • 29727_53_Lad
        • 29727_55_56_NIA
        • 29727_56_55_KYR
        • 29727_57_BEES
        • 29727_58_BELENI
        • 29727_59_BITR
        • 29727_60_PUPPO
        • 29727_61_BLAZ
        • 29727_62_BOUN
        • 29727_63_LAZ
        • 29727_64_TRAP
        • 29727_65_VREKAJ
        • 29727_66_KOTS
        • 29727_67_XIDO
        • 29727_68_69_NOTI
        • 29727_69_68_MITSO
        • 29727_70_TRIA
        • 29727_71_ZHU
        • 29727_72_LUN
        • 29727_73_TRA
        • 29727_74_BER
        • 29727_75_SAR
        • 29727_77_Kil
        • 29727_78_79_KYR
        • 29727_79_78_AKA
        • 29727_80_BOU
        • 29727_81_KAL
        • 29727_82_ROT
        • 29727_83_GUY
        • 29727_84_JAMES
        • 29727_85_GIROS
        • 29727_86_DREN
        • 29727_87_GIOU
        • 29727_88_89_PRE
        • 29727_89_88_KAT
        • 29727_90_LAM
        • 29727_91_SAL
        • 29727_92_LAZ
        • 29727_93_BAS
        • 29727_94_KYR
        • 29727_95_KAR
        • 29727_96_97_LANG
        • 29727_97_97a DOH
        • 29727_98_96_PAP
        • 29727_99_NICO
        • 29727_100_101_FA
        • 29727_100_98_STA
        • 29727_101_100_TSA
        • 29727_102_GK
        • 29727_103_STA
        • 29727_104_105_HLI
        • 29727_105_104_KOY
        • 29727_106_FAB
        • 29727_107_108_POU
        • 29727_108_109_KAL
        • 29727_109_110_PAN
        • 29727_110_107_SHE
        • 29727_111_LOL
        • 29727_112_XAI
        • 29727_113_114_ROGL
        • 29727_114_113_SCH
        • 29727_115_116_KAR
        • 29727_116_115_GAB
        • 29727_117_GRI
        • 29727_118_SUH
        • 29727_119_DOM
        • 29727_120_SOL
        • 29727_121_VDO
        • 29727_122_VDOA
        • 29727_123_EGO
        • 29727_124_LAF
        • 29727_124B_DiaxSin
        • 29727_125_DROU
          • pinakespdf
            • 1o kommatipdf
              • 29727_0_AProtKeim
              • 29727_0_eisLIAMPH
              • 29727_1_AGGEL
              • 29727_1a_RIG
              • 29727_2_KATS
              • 29727_2a_RIGIN
              • 29727_5_PLIAK
              • 29727_6_7_RIGIN
              • 29727_7_6_PREKA
              • 29727_8_METAL
              • 29727_9_LAMP
              • 29727_10_GAMB
              • 29727_11_Condi
              • 29727_12_STAUR
              • 29727_13_SERB
              • 29727_14_BOLLEN
              • 29727_15_RIG
              • 29727_16_AUG
              • 29727_17_KAPPA
              • 29727_18_DEOU
              • 29727_19_MORGAN
              • 29727_20_SOT
              • 29727_21_SOT
              • 29727_22_23_BLAX
              • 29727_23_22_PET
              • 29727_24_25_SERR
              • 29727_25_26_MOSCA
              • 29727_26_27_SCHMID
              • 29727_27_24_Hempel
              • 29727_28_GREC
              • 29727_29_STEF
              • 29727_30_MPAX
              • 29727_31_33_DAK
              • 29727_32_31_KAR
              • 29727_33_36_SARI
              • 29727_34_32_HORST
              • 29727_35_34_ALEX
              • 29727_36_35_KAB
              • 29727_37_LEON
              • 29727_38_Giros
              • 29727_39_TSIL
              • 29727_40_TSA
              • 29727_41_MPAI
              • 29727_42_43_HEINZE
              • 29727_43_42_Tekkoumlk
              • 29727_44_45_Rogl
              • 29727_45_44_FENN
              • 29727_46_DOKS
              • 29727_47_KOGLER
              • 29727_48_Ferraz
              • 29727_49_Levent
              • 29727_50_TEKOC
              • 29727_51_Władyka
              • 29727_52_REGEV
              • 29727_53_Lad
              • 29727_55_56_NIA
              • 29727_56_55_KYR
              • 29727_57_BEES
              • 29727_58_BELENI
              • 29727_59_BITR
              • 29727_60_PUPPO
              • 29727_61_BLAZ
              • 29727_62_BOUN
              • 29727_63_LAZ
              • 29727_64_TRAP
              • 29727_65_VREKAJ
              • 29727_66_KOTS
              • 29727_67_XIDO
              • 29727_68_69_NOTI
              • 29727_69_68_MITSO
              • 29727_70_TRIA
              • 29727_71_ZHU
              • 29727_72_LUN
              • 29727_73_TRA
              • 29727_74_BER
              • 29727_75_SAR
              • 29727_77_Kil
              • 29727_78_79_KYR
              • 29727_79_78_AKA
              • 29727_80_BOU
              • 29727_81_KAL
              • 29727_82_ROT
              • 29727_83_GUY
              • 29727_84_JAMES
              • 29727_85_GIROS
              • 29727_86_DREN
              • 29727_87_GIOU
              • 29727_88_89_PRE
              • 29727_89_88_KAT
              • 29727_90_LAM
              • 29727_91_SAL
              • 29727_92_LAZ
              • 29727_93_BAS
              • 29727_94_KYR
              • 29727_95_KAR
              • 29727_96_97_LANG
              • 29727_97_97a DOH
              • 29727_98_96_PAP
              • 29727_99_NICO
              • 29727_100_101_FA
              • 29727_100_98_STA
              • 29727_101_100_TSA
              • 29727_102_GK
              • 29727_103_STA
              • 29727_104_105_HLI
              • 29727_105_104_KOY
              • 29727_106_FAB
              • 29727_107_108_POU
              • 29727_108_109_KAL
              • 29727_109_110_PAN
              • 29727_110_107_SHE
              • 29727_111_LOL
              • 29727_112_XAI
              • 29727_113_114_ROGL
              • 29727_114_113_SCH
              • 29727_115_116_KAR
              • 29727_116_115_GAB
              • 29727_117_GRI
              • 29727_118_SUH
              • 29727_119_DOM
              • 29727_120_SOL
              • 29727_121_VDO
              • 29727_122_VDOA
              • 29727_123_EGO
              • 29727_124_LAF
              • 29727_124B_DiaxSin
              • 29727_125_DROU
                • 2o kommatipdf
                  • 29727_0_AProtKeim
                  • 29727_0_eisLIAMPH
                  • 29727_1_AGGEL
                  • 29727_1a_RIG
                  • 29727_2_KATS
                  • 29727_2a_RIGIN
                  • 29727_5_PLIAK
                  • 29727_6_7_RIGIN
                  • 29727_7_6_PREKA
                  • 29727_8_METAL
                  • 29727_9_LAMP
                  • 29727_10_GAMB
                  • 29727_11_Condi
                  • 29727_12_STAUR
                  • 29727_13_SERB
                  • 29727_14_BOLLEN
                  • 29727_15_RIG
                  • 29727_16_AUG
                  • 29727_17_KAPPA
                  • 29727_18_DEOU
                  • 29727_19_MORGAN
                  • 29727_20_SOT
                  • 29727_21_SOT
                  • 29727_22_23_BLAX
                  • 29727_23_22_PET
                  • 29727_24_25_SERR
                  • 29727_25_26_MOSCA
                  • 29727_26_27_SCHMID
                  • 29727_27_24_Hempel
                  • 29727_28_GREC
                  • 29727_29_STEF
                  • 29727_30_MPAX
                  • 29727_31_33_DAK
                  • 29727_32_31_KAR
                  • 29727_33_36_SARI
                  • 29727_34_32_HORST
                  • 29727_35_34_ALEX
                  • 29727_36_35_KAB
                  • 29727_37_LEON
                  • 29727_38_Giros
                  • 29727_39_TSIL
                  • 29727_40_TSA
                  • 29727_41_MPAI
                  • 29727_42_43_HEINZE
                  • 29727_43_42_Tekkoumlk
                  • 29727_44_45_Rogl
                  • 29727_45_44_FENN
                  • 29727_46_DOKS
                  • 29727_47_KOGLER
                  • 29727_48_Ferraz
                  • 29727_49_Levent
                  • 29727_50_TEKOC
                  • 29727_51_Władyka
                  • 29727_52_REGEV
                  • 29727_53_Lad
                  • 29727_55_56_NIA
                  • 29727_56_55_KYR
                  • 29727_57_BEES
                  • 29727_58_BELENI
                  • 29727_59_BITR
                  • 29727_60_PUPPO
                  • 29727_61_BLAZ
                  • 29727_62_BOUN
                  • 29727_63_LAZ
                  • 29727_64_TRAP
                  • 29727_65_VREKAJ
                  • 29727_66_KOTS
                  • 29727_67_XIDO
                  • 29727_68_69_NOTI
                  • 29727_69_68_MITSO
                  • 29727_70_TRIA
                  • 29727_71_ZHU
                  • 29727_72_LUN
                  • 29727_73_TRA
                  • 29727_74_BER
                  • 29727_75_SAR
                  • 29727_77_Kil
                  • 29727_78_79_KYR
                  • 29727_79_78_AKA
                  • 29727_80_BOU
                  • 29727_81_KAL
                  • 29727_82_ROT
                  • 29727_83_GUY
                  • 29727_84_JAMES
                  • 29727_85_GIROS
                  • 29727_86_DREN
                  • 29727_87_GIOU
                  • 29727_88_89_PRE
                  • 29727_89_88_KAT
                  • 29727_90_LAM
                  • 29727_91_SAL
                  • 29727_92_LAZ
                  • 29727_93_BAS
                  • 29727_94_KYR
                  • 29727_95_KAR
                  • 29727_96_97_LANG
                  • 29727_97_97a DOH
                  • 29727_98_96_PAP
                  • 29727_99_NICO
                  • 29727_100_101_FA
                  • 29727_100_98_STA
                  • 29727_101_100_TSA
                  • 29727_102_GK
                  • 29727_103_STA
                  • 29727_104_105_HLI
                  • 29727_105_104_KOY
                  • 29727_106_FAB
                  • 29727_107_108_POU
                  • 29727_108_109_KAL
                  • 29727_109_110_PAN
                  • 29727_110_107_SHE
                  • 29727_111_LOL
                  • 29727_112_XAI
                  • 29727_113_114_ROGL
                  • 29727_114_113_SCH
                  • 29727_115_116_KAR
                  • 29727_116_115_GAB
                  • 29727_117_GRI
                  • 29727_118_SUH
                  • 29727_119_DOM
                  • 29727_120_SOL
                  • 29727_121_VDO
                  • 29727_122_VDOA
                  • 29727_123_EGO
                  • 29727_124_LAF
                  • 29727_124B_DiaxSin
                  • 29727_125_DROU
                    • PINAKES_Apdf
                      • 29727_0_Protos_Pinakon
                      • 29727_0eisLIAMPH_pin
                      • 29727_1_AGG_pin
                      • 29727_2_KATSAD_pin
                      • 29727_5_PLIAK_pin
                      • 29727_6_PREKA_pin
                      • 29727_10_GAMB_pin
                      • 29727_12_STAUR_pin
                      • 29727_13_SEPM_pin
                      • 29727_14_BOLLEN_pin
                      • 29727_17_KAPPA_pin
                      • 29727_18_DEOUD_pin
                      • 29727_25_SERRIpin
                      • 29727_26_PUPPO_pin
                      • 29727_27_SCHMID_pin
                      • 29727_29_STEF_pin
                      • 29727_30_MPAXL_pin
                      • 29727_31_KAR_pin
                      • 29727_32_HORST_pin
                      • 29727_34_ALEX_pin
                      • 29727_35_KABB_pin
                      • 29727_37_LEONpin
                      • 29727_39_TSIL_pin
                      • 29727_40_TSA_pin
                      • 29727_41_MPAI_pin
                      • 29727_43_HEINZE_pin
                      • 29727_44_FENN_pin
                      • 29727_46_DOCS_pin
                      • 29727_47_KOGLERpin
                      • 29727_50_TEKOCAKpin
                      • 29727_56_NIARpin
                      • 29727_60_PUPPOpin
                      • 29727_63_LAZApin
                      • 29727_65_VREKAJpin
                      • 29727_66_KOTpin
                      • 29727_67_XIDpin
                      • 29727_68_MHTSpin
                      • 29727_70_TRIANpin
                      • 29727_73_TRAKpin
                      • 29727_74_BERETIpin
                      • 29727_79_KYRpin
                      • 29727_82_ROTROFFpin
                      • 29727_85_GIROSpin
                      • 29727_87_GOUNpin
                      • 29727_89_PREKpin
                      • 29727_93_BASILpin
                      • 29727_94_KYRpin
                      • 29727_95_KARpin
                      • 29727_99_NICOpin
                      • 29727_101_FAKpin
                      • 29727_102_GIZpin
                      • 29727_103_STAI_pin
                      • 29727_108_POYLpin
                      • 29727_109_KALpin
                      • 29727_110_PANpin
                      • 29727_111_LOLpin
                      • 29727_112_XAIRpin
                      • 29727_113_SCHAUERpin
                      • 29727_116_KARpin
                      • 29727_118_SUHALpin
                      • 29727_121_VDOVpin
                      • 29727_124_LAFLIpin
                        • PINAKES_Bpdf
                          • 29727_0_Protos_Pinakon
                          • 29727_0eisLIAMPH_pin
                          • 29727_1_AGG_pin
                          • 29727_2_KATSAD_pin
                          • 29727_5_PLIAK_pin
                          • 29727_6_PREKA_pin
                          • 29727_10_GAMB_pin
                          • 29727_12_STAUR_pin
                          • 29727_13_SEPM_pin
                          • 29727_14_BOLLEN_pin
                          • 29727_17_KAPPA_pin
                          • 29727_18_DEOUD_pin
                          • 29727_25_SERRIpin
                          • 29727_26_PUPPO_pin
                          • 29727_27_SCHMID_pin
                          • 29727_29_STEF_pin
                          • 29727_30_MPAXL_pin
                          • 29727_31_KAR_pin
                          • 29727_32_HORST_pin
                          • 29727_34_ALEX_pin
                          • 29727_35_KABB_pin
                          • 29727_37_LEONpin
                          • 29727_39_TSIL_pin
                          • 29727_40_TSA_pin
                          • 29727_41_MPAI_pin
                          • 29727_43_HEINZE_pin
                          • 29727_44_FENN_pin
                          • 29727_46_DOCS_pin
                          • 29727_47_KOGLERpin
                          • 29727_50_TEKOCAKpin
                          • 29727_56_NIARpin
                          • 29727_60_PUPPOpin
                          • 29727_63_LAZApin
                          • 29727_65_VREKAJpin
                          • 29727_66_KOTpin
                          • 29727_67_XIDpin
                          • 29727_68_MHTSpin
                          • 29727_70_TRIANpin
                          • 29727_73_TRAKpin
                          • 29727_74_BERETIpin
                          • 29727_79_KYRpin
                          • 29727_82_ROTROFFpin
                          • 29727_85_GIROSpin
                          • 29727_87_GOUNpin
                          • 29727_89_PREKpin
                          • 29727_93_BASILpin
                          • 29727_94_KYRpin
                          • 29727_95_KARpin
                          • 29727_99_NICOpin
                          • 29727_101_FAKpin
                          • 29727_102_GIZpin
                          • 29727_103_STAI_pin
                          • 29727_108_POYLpin
                          • 29727_109_KALpin
                          • 29727_110_PANpin
                          • 29727_111_LOLpin
                          • 29727_112_XAIRpin
                          • 29727_113_SCHAUERpin
                          • 29727_116_KARpin
                          • 29727_118_SUHALpin
                          • 29727_121_VDOVpin
                          • 29727_124_LAFLIpin

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΟΥΓΟΥΚαθηγήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

ΑΡΓΥΡΟΥΛΑ ΔΟΥΛΓΕΡΗ-ΙΝΤΖΕΣΙΛΟΓΛΟΥΑρχαιολόγος ΙΓacute ΕΠΚΑ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΖΑΧΟΣΠροϊστάμενος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΑΓΓΕΛΙΚΑ ΝΤΟΥΖΟΥΓΛΗΔιευθύντρια του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Ηπειρωτικών Σπουδών

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥΕπίτιμος Διευθυντής Νομισματικού Μουσείου

Επίτιμος Διευθυντής Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΡΑΤΖΕΝΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΕΛΕΝΗ ΚΟΤΖΑΜΠΟΠΟΥΛΟΥΑρχαιολόγος ΑΙΗΣ

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΑρχαιολόγος ΙΒacute ΕΠΚΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

7

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΙΑΜΠΗΗ οικονομία της βορειοδυτικής Ελλάδας κατά την ελληνιστική περίοδο Ήπειρος Ακαρνανία και Αιτωλία νησιά του Ιονίου 1-4

ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑΚεραμική ελληνιστικών χρόνων από δημόσιο κτίριο της Αμβρακίας 5-8

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Ελληνιστική κεραμική από οικία της Αμβρακίας Πινάκια και ανάγλυφοι σκύφοι 9-14

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από δημόσιο κτίριο στην ακρόπολη laquoΜεγάλου Γαρδικίουraquo στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων 15-22

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΕλληνιστική κεραμική από τα Γίτανα 23-28

ANNA GAMBERINIHellenistic Fine Ware Finds in Phoinike (Kaonia) Local Production and Imports 29-32

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗΕρυθρόμορφες λήκυθοι υστεροκλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων σε τάφους της Αιτωλοακαρνανίας Πρώτη παρουσίαση 33-36

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕΡΜΠΕΤΗ - ΤΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣΕλληνιστική κεραμική από το νεκροταφείο των Οινιαδών 37-40

ELIZABETH A BOLLENThe Hellenistic Pottery of Kalydon and Chalkis Aitolias 41-43

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΕλληνιστική κεραμική laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo από το βόρειο νεκροταφείο της Λευκάδας 44-45

MARIA DEOUDIΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ Die spaumltklassisch-hellenistisches Tafel- und Essgeschirr aus der Houmlhle-Loizos aus Ithaka 46-47

ANTONIA SERRITELLAPoseidonia-Paestum La ceramica a vernice nera dallrsquo ekklesiasterion 48

FABIO MOSCA - PAOLA PUPPODinamiche commerciali nel Mediterraneo Occidentale La ceramica megarese a Malta 49-50

STEPHAN G SCHMIDImported Mould Made Bowls from Enseacuterune (France) and the Long Distance Trade in the Hellenistic Mediterranean 51-54

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 55-58

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 59-74

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗΑιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 75-84

HORST SEILHEIMERDie hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 85-89

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥΕρμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 90-91

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗΎστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 92-95

VERONIKA MITSOPOULOS-LEONEinige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 96-97

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥΕλληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 98-99

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗΕργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 100-105

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗΠρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 106-109

8

LARS HEINZEAttic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 110-111

NINA FENNPriene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 112-113

ERTEKIN M DOKSANALTIThree Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 114-117

PATRICIA KOumlGLERKnidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the Late Hellenism 118

MEHMET TEKOCAKEvaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 119-120

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 121-122

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPORecenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 123-126

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗΑποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 127-130

BASHKIM VREKAJLeacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 131-136

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑΤυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 137-142

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥΕυβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 143-146

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥΤο αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 147-152

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣΠήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 153-156

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗΑπό τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 157-160

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETILa ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 161-164

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥΟ laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 165-166

SUSAN I ROTROFFThe Pottery from the Agora Bone Well 167-172

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZAEastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 173-177

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥΚλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 178-179

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣΤρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 180-185

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 186-187

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 188-189

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑΣύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 190-193

NICO SCHWERDTKeramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 194-197

9

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΕλληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 198-201

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑΈνας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 202-203

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗΕλληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 204-207

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣΕλληνιστική κεραμική από τη Βέροια Το οικόπεδο Νιώπα 208-211

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗΚλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 212-213

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗΤοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 214-217

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣΕλληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 218-219

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 220-221

CHRISTA SCHAUEREin Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 222-225

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗΚλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 226-229

SUHAL SAĞLANA Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 230-233

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKOAncient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 234-236

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHINA Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 237-242

ΠINAKAΣ 220 ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

Σαλαμίνα α-β) Οινοχόες γ-ε) Κάνθαροι και επιγραφή στη βάση κανθάρου στ) Θραύσμα σκύφου ζ-η) Φιαλίδια

1 2

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ ΠINAKAΣ 221

Σαλαμίνα α) Ιχθυοπινάκιο β) Κάλυμμα πυξίδας γ) Μυροδοχείο δ-ε) Επιτραπέζιοι αμφορείς στ) Ενσφράγιστες λαβές αμφορέων

1 2

3 4

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

  • 1o kommatipdf
    • 29727_0_AProtKeim
    • 29727_0_eisLIAMPH
    • 29727_1_AGGEL
    • 29727_1a_RIG
    • 29727_2_KATS
    • 29727_2a_RIGIN
    • 29727_5_PLIAK
    • 29727_6_7_RIGIN
    • 29727_7_6_PREKA
    • 29727_8_METAL
    • 29727_9_LAMP
    • 29727_10_GAMB
    • 29727_11_Condi
    • 29727_12_STAUR
    • 29727_13_SERB
    • 29727_14_BOLLEN
    • 29727_15_RIG
    • 29727_16_AUG
    • 29727_17_KAPPA
    • 29727_18_DEOU
    • 29727_19_MORGAN
    • 29727_20_SOT
    • 29727_21_SOT
    • 29727_22_23_BLAX
    • 29727_23_22_PET
    • 29727_24_25_SERR
    • 29727_25_26_MOSCA
    • 29727_26_27_SCHMID
    • 29727_27_24_Hempel
    • 29727_28_GREC
    • 29727_29_STEF
    • 29727_30_MPAX
    • 29727_31_33_DAK
    • 29727_32_31_KAR
    • 29727_33_36_SARI
    • 29727_34_32_HORST
    • 29727_35_34_ALEX
    • 29727_36_35_KAB
    • 29727_37_LEON
    • 29727_38_Giros
    • 29727_39_TSIL
    • 29727_40_TSA
    • 29727_41_MPAI
    • 29727_42_43_HEINZE
    • 29727_43_42_Tekkoumlk
    • 29727_44_45_Rogl
    • 29727_45_44_FENN
    • 29727_46_DOKS
    • 29727_47_KOGLER
    • 29727_48_Ferraz
    • 29727_49_Levent
    • 29727_50_TEKOC
    • 29727_51_Władyka
    • 29727_52_REGEV
    • 29727_53_Lad
    • 29727_55_56_NIA
    • 29727_56_55_KYR
    • 29727_57_BEES
    • 29727_58_BELENI
    • 29727_59_BITR
    • 29727_60_PUPPO
    • 29727_61_BLAZ
    • 29727_62_BOUN
    • 29727_63_LAZ
    • 29727_64_TRAP
    • 29727_65_VREKAJ
    • 29727_66_KOTS
    • 29727_67_XIDO
    • 29727_68_69_NOTI
    • 29727_69_68_MITSO
    • 29727_70_TRIA
    • 29727_71_ZHU
    • 29727_72_LUN
    • 29727_73_TRA
    • 29727_74_BER
    • 29727_75_SAR
    • 29727_77_Kil
    • 29727_78_79_KYR
    • 29727_79_78_AKA
    • 29727_80_BOU
    • 29727_81_KAL
    • 29727_82_ROT
    • 29727_83_GUY
    • 29727_84_JAMES
    • 29727_85_GIROS
    • 29727_86_DREN
    • 29727_87_GIOU
    • 29727_88_89_PRE
    • 29727_89_88_KAT
    • 29727_90_LAM
    • 29727_91_SAL
    • 29727_92_LAZ
    • 29727_93_BAS
    • 29727_94_KYR
    • 29727_95_KAR
    • 29727_96_97_LANG
    • 29727_97_97a DOH
    • 29727_98_96_PAP
    • 29727_99_NICO
    • 29727_100_101_FA
    • 29727_100_98_STA
    • 29727_101_100_TSA
    • 29727_102_GK
    • 29727_103_STA
    • 29727_104_105_HLI
    • 29727_105_104_KOY
    • 29727_106_FAB
    • 29727_107_108_POU
    • 29727_108_109_KAL
    • 29727_109_110_PAN
    • 29727_110_107_SHE
    • 29727_111_LOL
    • 29727_112_XAI
    • 29727_113_114_ROGL
    • 29727_114_113_SCH
    • 29727_115_116_KAR
    • 29727_116_115_GAB
    • 29727_117_GRI
    • 29727_118_SUH
    • 29727_119_DOM
    • 29727_120_SOL
    • 29727_121_VDO
    • 29727_122_VDOA
    • 29727_123_EGO
    • 29727_124_LAF
    • 29727_124B_DiaxSin
    • 29727_125_DROU
      • 2o kommatipdf
        • 29727_0_AProtKeim
        • 29727_0_eisLIAMPH
        • 29727_1_AGGEL
        • 29727_1a_RIG
        • 29727_2_KATS
        • 29727_2a_RIGIN
        • 29727_5_PLIAK
        • 29727_6_7_RIGIN
        • 29727_7_6_PREKA
        • 29727_8_METAL
        • 29727_9_LAMP
        • 29727_10_GAMB
        • 29727_11_Condi
        • 29727_12_STAUR
        • 29727_13_SERB
        • 29727_14_BOLLEN
        • 29727_15_RIG
        • 29727_16_AUG
        • 29727_17_KAPPA
        • 29727_18_DEOU
        • 29727_19_MORGAN
        • 29727_20_SOT
        • 29727_21_SOT
        • 29727_22_23_BLAX
        • 29727_23_22_PET
        • 29727_24_25_SERR
        • 29727_25_26_MOSCA
        • 29727_26_27_SCHMID
        • 29727_27_24_Hempel
        • 29727_28_GREC
        • 29727_29_STEF
        • 29727_30_MPAX
        • 29727_31_33_DAK
        • 29727_32_31_KAR
        • 29727_33_36_SARI
        • 29727_34_32_HORST
        • 29727_35_34_ALEX
        • 29727_36_35_KAB
        • 29727_37_LEON
        • 29727_38_Giros
        • 29727_39_TSIL
        • 29727_40_TSA
        • 29727_41_MPAI
        • 29727_42_43_HEINZE
        • 29727_43_42_Tekkoumlk
        • 29727_44_45_Rogl
        • 29727_45_44_FENN
        • 29727_46_DOKS
        • 29727_47_KOGLER
        • 29727_48_Ferraz
        • 29727_49_Levent
        • 29727_50_TEKOC
        • 29727_51_Władyka
        • 29727_52_REGEV
        • 29727_53_Lad
        • 29727_55_56_NIA
        • 29727_56_55_KYR
        • 29727_57_BEES
        • 29727_58_BELENI
        • 29727_59_BITR
        • 29727_60_PUPPO
        • 29727_61_BLAZ
        • 29727_62_BOUN
        • 29727_63_LAZ
        • 29727_64_TRAP
        • 29727_65_VREKAJ
        • 29727_66_KOTS
        • 29727_67_XIDO
        • 29727_68_69_NOTI
        • 29727_69_68_MITSO
        • 29727_70_TRIA
        • 29727_71_ZHU
        • 29727_72_LUN
        • 29727_73_TRA
        • 29727_74_BER
        • 29727_75_SAR
        • 29727_77_Kil
        • 29727_78_79_KYR
        • 29727_79_78_AKA
        • 29727_80_BOU
        • 29727_81_KAL
        • 29727_82_ROT
        • 29727_83_GUY
        • 29727_84_JAMES
        • 29727_85_GIROS
        • 29727_86_DREN
        • 29727_87_GIOU
        • 29727_88_89_PRE
        • 29727_89_88_KAT
        • 29727_90_LAM
        • 29727_91_SAL
        • 29727_92_LAZ
        • 29727_93_BAS
        • 29727_94_KYR
        • 29727_95_KAR
        • 29727_96_97_LANG
        • 29727_97_97a DOH
        • 29727_98_96_PAP
        • 29727_99_NICO
        • 29727_100_101_FA
        • 29727_100_98_STA
        • 29727_101_100_TSA
        • 29727_102_GK
        • 29727_103_STA
        • 29727_104_105_HLI
        • 29727_105_104_KOY
        • 29727_106_FAB
        • 29727_107_108_POU
        • 29727_108_109_KAL
        • 29727_109_110_PAN
        • 29727_110_107_SHE
        • 29727_111_LOL
        • 29727_112_XAI
        • 29727_113_114_ROGL
        • 29727_114_113_SCH
        • 29727_115_116_KAR
        • 29727_116_115_GAB
        • 29727_117_GRI
        • 29727_118_SUH
        • 29727_119_DOM
        • 29727_120_SOL
        • 29727_121_VDO
        • 29727_122_VDOA
        • 29727_123_EGO
        • 29727_124_LAF
        • 29727_124B_DiaxSin
        • 29727_125_DROU
          • pinakespdf
            • 1o kommatipdf
              • 29727_0_AProtKeim
              • 29727_0_eisLIAMPH
              • 29727_1_AGGEL
              • 29727_1a_RIG
              • 29727_2_KATS
              • 29727_2a_RIGIN
              • 29727_5_PLIAK
              • 29727_6_7_RIGIN
              • 29727_7_6_PREKA
              • 29727_8_METAL
              • 29727_9_LAMP
              • 29727_10_GAMB
              • 29727_11_Condi
              • 29727_12_STAUR
              • 29727_13_SERB
              • 29727_14_BOLLEN
              • 29727_15_RIG
              • 29727_16_AUG
              • 29727_17_KAPPA
              • 29727_18_DEOU
              • 29727_19_MORGAN
              • 29727_20_SOT
              • 29727_21_SOT
              • 29727_22_23_BLAX
              • 29727_23_22_PET
              • 29727_24_25_SERR
              • 29727_25_26_MOSCA
              • 29727_26_27_SCHMID
              • 29727_27_24_Hempel
              • 29727_28_GREC
              • 29727_29_STEF
              • 29727_30_MPAX
              • 29727_31_33_DAK
              • 29727_32_31_KAR
              • 29727_33_36_SARI
              • 29727_34_32_HORST
              • 29727_35_34_ALEX
              • 29727_36_35_KAB
              • 29727_37_LEON
              • 29727_38_Giros
              • 29727_39_TSIL
              • 29727_40_TSA
              • 29727_41_MPAI
              • 29727_42_43_HEINZE
              • 29727_43_42_Tekkoumlk
              • 29727_44_45_Rogl
              • 29727_45_44_FENN
              • 29727_46_DOKS
              • 29727_47_KOGLER
              • 29727_48_Ferraz
              • 29727_49_Levent
              • 29727_50_TEKOC
              • 29727_51_Władyka
              • 29727_52_REGEV
              • 29727_53_Lad
              • 29727_55_56_NIA
              • 29727_56_55_KYR
              • 29727_57_BEES
              • 29727_58_BELENI
              • 29727_59_BITR
              • 29727_60_PUPPO
              • 29727_61_BLAZ
              • 29727_62_BOUN
              • 29727_63_LAZ
              • 29727_64_TRAP
              • 29727_65_VREKAJ
              • 29727_66_KOTS
              • 29727_67_XIDO
              • 29727_68_69_NOTI
              • 29727_69_68_MITSO
              • 29727_70_TRIA
              • 29727_71_ZHU
              • 29727_72_LUN
              • 29727_73_TRA
              • 29727_74_BER
              • 29727_75_SAR
              • 29727_77_Kil
              • 29727_78_79_KYR
              • 29727_79_78_AKA
              • 29727_80_BOU
              • 29727_81_KAL
              • 29727_82_ROT
              • 29727_83_GUY
              • 29727_84_JAMES
              • 29727_85_GIROS
              • 29727_86_DREN
              • 29727_87_GIOU
              • 29727_88_89_PRE
              • 29727_89_88_KAT
              • 29727_90_LAM
              • 29727_91_SAL
              • 29727_92_LAZ
              • 29727_93_BAS
              • 29727_94_KYR
              • 29727_95_KAR
              • 29727_96_97_LANG
              • 29727_97_97a DOH
              • 29727_98_96_PAP
              • 29727_99_NICO
              • 29727_100_101_FA
              • 29727_100_98_STA
              • 29727_101_100_TSA
              • 29727_102_GK
              • 29727_103_STA
              • 29727_104_105_HLI
              • 29727_105_104_KOY
              • 29727_106_FAB
              • 29727_107_108_POU
              • 29727_108_109_KAL
              • 29727_109_110_PAN
              • 29727_110_107_SHE
              • 29727_111_LOL
              • 29727_112_XAI
              • 29727_113_114_ROGL
              • 29727_114_113_SCH
              • 29727_115_116_KAR
              • 29727_116_115_GAB
              • 29727_117_GRI
              • 29727_118_SUH
              • 29727_119_DOM
              • 29727_120_SOL
              • 29727_121_VDO
              • 29727_122_VDOA
              • 29727_123_EGO
              • 29727_124_LAF
              • 29727_124B_DiaxSin
              • 29727_125_DROU
                • 2o kommatipdf
                  • 29727_0_AProtKeim
                  • 29727_0_eisLIAMPH
                  • 29727_1_AGGEL
                  • 29727_1a_RIG
                  • 29727_2_KATS
                  • 29727_2a_RIGIN
                  • 29727_5_PLIAK
                  • 29727_6_7_RIGIN
                  • 29727_7_6_PREKA
                  • 29727_8_METAL
                  • 29727_9_LAMP
                  • 29727_10_GAMB
                  • 29727_11_Condi
                  • 29727_12_STAUR
                  • 29727_13_SERB
                  • 29727_14_BOLLEN
                  • 29727_15_RIG
                  • 29727_16_AUG
                  • 29727_17_KAPPA
                  • 29727_18_DEOU
                  • 29727_19_MORGAN
                  • 29727_20_SOT
                  • 29727_21_SOT
                  • 29727_22_23_BLAX
                  • 29727_23_22_PET
                  • 29727_24_25_SERR
                  • 29727_25_26_MOSCA
                  • 29727_26_27_SCHMID
                  • 29727_27_24_Hempel
                  • 29727_28_GREC
                  • 29727_29_STEF
                  • 29727_30_MPAX
                  • 29727_31_33_DAK
                  • 29727_32_31_KAR
                  • 29727_33_36_SARI
                  • 29727_34_32_HORST
                  • 29727_35_34_ALEX
                  • 29727_36_35_KAB
                  • 29727_37_LEON
                  • 29727_38_Giros
                  • 29727_39_TSIL
                  • 29727_40_TSA
                  • 29727_41_MPAI
                  • 29727_42_43_HEINZE
                  • 29727_43_42_Tekkoumlk
                  • 29727_44_45_Rogl
                  • 29727_45_44_FENN
                  • 29727_46_DOKS
                  • 29727_47_KOGLER
                  • 29727_48_Ferraz
                  • 29727_49_Levent
                  • 29727_50_TEKOC
                  • 29727_51_Władyka
                  • 29727_52_REGEV
                  • 29727_53_Lad
                  • 29727_55_56_NIA
                  • 29727_56_55_KYR
                  • 29727_57_BEES
                  • 29727_58_BELENI
                  • 29727_59_BITR
                  • 29727_60_PUPPO
                  • 29727_61_BLAZ
                  • 29727_62_BOUN
                  • 29727_63_LAZ
                  • 29727_64_TRAP
                  • 29727_65_VREKAJ
                  • 29727_66_KOTS
                  • 29727_67_XIDO
                  • 29727_68_69_NOTI
                  • 29727_69_68_MITSO
                  • 29727_70_TRIA
                  • 29727_71_ZHU
                  • 29727_72_LUN
                  • 29727_73_TRA
                  • 29727_74_BER
                  • 29727_75_SAR
                  • 29727_77_Kil
                  • 29727_78_79_KYR
                  • 29727_79_78_AKA
                  • 29727_80_BOU
                  • 29727_81_KAL
                  • 29727_82_ROT
                  • 29727_83_GUY
                  • 29727_84_JAMES
                  • 29727_85_GIROS
                  • 29727_86_DREN
                  • 29727_87_GIOU
                  • 29727_88_89_PRE
                  • 29727_89_88_KAT
                  • 29727_90_LAM
                  • 29727_91_SAL
                  • 29727_92_LAZ
                  • 29727_93_BAS
                  • 29727_94_KYR
                  • 29727_95_KAR
                  • 29727_96_97_LANG
                  • 29727_97_97a DOH
                  • 29727_98_96_PAP
                  • 29727_99_NICO
                  • 29727_100_101_FA
                  • 29727_100_98_STA
                  • 29727_101_100_TSA
                  • 29727_102_GK
                  • 29727_103_STA
                  • 29727_104_105_HLI
                  • 29727_105_104_KOY
                  • 29727_106_FAB
                  • 29727_107_108_POU
                  • 29727_108_109_KAL
                  • 29727_109_110_PAN
                  • 29727_110_107_SHE
                  • 29727_111_LOL
                  • 29727_112_XAI
                  • 29727_113_114_ROGL
                  • 29727_114_113_SCH
                  • 29727_115_116_KAR
                  • 29727_116_115_GAB
                  • 29727_117_GRI
                  • 29727_118_SUH
                  • 29727_119_DOM
                  • 29727_120_SOL
                  • 29727_121_VDO
                  • 29727_122_VDOA
                  • 29727_123_EGO
                  • 29727_124_LAF
                  • 29727_124B_DiaxSin
                  • 29727_125_DROU
                    • PINAKES_Apdf
                      • 29727_0_Protos_Pinakon
                      • 29727_0eisLIAMPH_pin
                      • 29727_1_AGG_pin
                      • 29727_2_KATSAD_pin
                      • 29727_5_PLIAK_pin
                      • 29727_6_PREKA_pin
                      • 29727_10_GAMB_pin
                      • 29727_12_STAUR_pin
                      • 29727_13_SEPM_pin
                      • 29727_14_BOLLEN_pin
                      • 29727_17_KAPPA_pin
                      • 29727_18_DEOUD_pin
                      • 29727_25_SERRIpin
                      • 29727_26_PUPPO_pin
                      • 29727_27_SCHMID_pin
                      • 29727_29_STEF_pin
                      • 29727_30_MPAXL_pin
                      • 29727_31_KAR_pin
                      • 29727_32_HORST_pin
                      • 29727_34_ALEX_pin
                      • 29727_35_KABB_pin
                      • 29727_37_LEONpin
                      • 29727_39_TSIL_pin
                      • 29727_40_TSA_pin
                      • 29727_41_MPAI_pin
                      • 29727_43_HEINZE_pin
                      • 29727_44_FENN_pin
                      • 29727_46_DOCS_pin
                      • 29727_47_KOGLERpin
                      • 29727_50_TEKOCAKpin
                      • 29727_56_NIARpin
                      • 29727_60_PUPPOpin
                      • 29727_63_LAZApin
                      • 29727_65_VREKAJpin
                      • 29727_66_KOTpin
                      • 29727_67_XIDpin
                      • 29727_68_MHTSpin
                      • 29727_70_TRIANpin
                      • 29727_73_TRAKpin
                      • 29727_74_BERETIpin
                      • 29727_79_KYRpin
                      • 29727_82_ROTROFFpin
                      • 29727_85_GIROSpin
                      • 29727_87_GOUNpin
                      • 29727_89_PREKpin
                      • 29727_93_BASILpin
                      • 29727_94_KYRpin
                      • 29727_95_KARpin
                      • 29727_99_NICOpin
                      • 29727_101_FAKpin
                      • 29727_102_GIZpin
                      • 29727_103_STAI_pin
                      • 29727_108_POYLpin
                      • 29727_109_KALpin
                      • 29727_110_PANpin
                      • 29727_111_LOLpin
                      • 29727_112_XAIRpin
                      • 29727_113_SCHAUERpin
                      • 29727_116_KARpin
                      • 29727_118_SUHALpin
                      • 29727_121_VDOVpin
                      • 29727_124_LAFLIpin
                        • PINAKES_Bpdf
                          • 29727_0_Protos_Pinakon
                          • 29727_0eisLIAMPH_pin
                          • 29727_1_AGG_pin
                          • 29727_2_KATSAD_pin
                          • 29727_5_PLIAK_pin
                          • 29727_6_PREKA_pin
                          • 29727_10_GAMB_pin
                          • 29727_12_STAUR_pin
                          • 29727_13_SEPM_pin
                          • 29727_14_BOLLEN_pin
                          • 29727_17_KAPPA_pin
                          • 29727_18_DEOUD_pin
                          • 29727_25_SERRIpin
                          • 29727_26_PUPPO_pin
                          • 29727_27_SCHMID_pin
                          • 29727_29_STEF_pin
                          • 29727_30_MPAXL_pin
                          • 29727_31_KAR_pin
                          • 29727_32_HORST_pin
                          • 29727_34_ALEX_pin
                          • 29727_35_KABB_pin
                          • 29727_37_LEONpin
                          • 29727_39_TSIL_pin
                          • 29727_40_TSA_pin
                          • 29727_41_MPAI_pin
                          • 29727_43_HEINZE_pin
                          • 29727_44_FENN_pin
                          • 29727_46_DOCS_pin
                          • 29727_47_KOGLERpin
                          • 29727_50_TEKOCAKpin
                          • 29727_56_NIARpin
                          • 29727_60_PUPPOpin
                          • 29727_63_LAZApin
                          • 29727_65_VREKAJpin
                          • 29727_66_KOTpin
                          • 29727_67_XIDpin
                          • 29727_68_MHTSpin
                          • 29727_70_TRIANpin
                          • 29727_73_TRAKpin
                          • 29727_74_BERETIpin
                          • 29727_79_KYRpin
                          • 29727_82_ROTROFFpin
                          • 29727_85_GIROSpin
                          • 29727_87_GOUNpin
                          • 29727_89_PREKpin
                          • 29727_93_BASILpin
                          • 29727_94_KYRpin
                          • 29727_95_KARpin
                          • 29727_99_NICOpin
                          • 29727_101_FAKpin
                          • 29727_102_GIZpin
                          • 29727_103_STAI_pin
                          • 29727_108_POYLpin
                          • 29727_109_KALpin
                          • 29727_110_PANpin
                          • 29727_111_LOLpin
                          • 29727_112_XAIRpin
                          • 29727_113_SCHAUERpin
                          • 29727_116_KARpin
                          • 29727_118_SUHALpin
                          • 29727_121_VDOVpin
                          • 29727_124_LAFLIpin

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒacute ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟIumlΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηacute ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ5-9 Μαΐου 2009

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

ΑΘΗΝΑ 2014ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ

7

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΙΑΜΠΗΗ οικονομία της βορειοδυτικής Ελλάδας κατά την ελληνιστική περίοδο Ήπειρος Ακαρνανία και Αιτωλία νησιά του Ιονίου 1-4

ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑΚεραμική ελληνιστικών χρόνων από δημόσιο κτίριο της Αμβρακίας 5-8

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Ελληνιστική κεραμική από οικία της Αμβρακίας Πινάκια και ανάγλυφοι σκύφοι 9-14

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από δημόσιο κτίριο στην ακρόπολη laquoΜεγάλου Γαρδικίουraquo στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων 15-22

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΕλληνιστική κεραμική από τα Γίτανα 23-28

ANNA GAMBERINIHellenistic Fine Ware Finds in Phoinike (Kaonia) Local Production and Imports 29-32

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗΕρυθρόμορφες λήκυθοι υστεροκλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων σε τάφους της Αιτωλοακαρνανίας Πρώτη παρουσίαση 33-36

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕΡΜΠΕΤΗ - ΤΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣΕλληνιστική κεραμική από το νεκροταφείο των Οινιαδών 37-40

ELIZABETH A BOLLENThe Hellenistic Pottery of Kalydon and Chalkis Aitolias 41-43

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΕλληνιστική κεραμική laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo από το βόρειο νεκροταφείο της Λευκάδας 44-45

MARIA DEOUDIΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ Die spaumltklassisch-hellenistisches Tafel- und Essgeschirr aus der Houmlhle-Loizos aus Ithaka 46-47

ANTONIA SERRITELLAPoseidonia-Paestum La ceramica a vernice nera dallrsquo ekklesiasterion 48

FABIO MOSCA - PAOLA PUPPODinamiche commerciali nel Mediterraneo Occidentale La ceramica megarese a Malta 49-50

STEPHAN G SCHMIDImported Mould Made Bowls from Enseacuterune (France) and the Long Distance Trade in the Hellenistic Mediterranean 51-54

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 55-58

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 59-74

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗΑιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 75-84

HORST SEILHEIMERDie hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 85-89

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥΕρμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 90-91

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗΎστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 92-95

VERONIKA MITSOPOULOS-LEONEinige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 96-97

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥΕλληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 98-99

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗΕργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 100-105

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗΠρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 106-109

8

LARS HEINZEAttic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 110-111

NINA FENNPriene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 112-113

ERTEKIN M DOKSANALTIThree Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 114-117

PATRICIA KOumlGLERKnidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the Late Hellenism 118

MEHMET TEKOCAKEvaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 119-120

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 121-122

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPORecenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 123-126

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗΑποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 127-130

BASHKIM VREKAJLeacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 131-136

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑΤυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 137-142

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥΕυβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 143-146

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥΤο αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 147-152

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣΠήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 153-156

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗΑπό τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 157-160

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETILa ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 161-164

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥΟ laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 165-166

SUSAN I ROTROFFThe Pottery from the Agora Bone Well 167-172

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZAEastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 173-177

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥΚλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 178-179

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣΤρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 180-185

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 186-187

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 188-189

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑΣύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 190-193

NICO SCHWERDTKeramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 194-197

9

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΕλληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 198-201

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑΈνας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 202-203

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗΕλληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 204-207

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣΕλληνιστική κεραμική από τη Βέροια Το οικόπεδο Νιώπα 208-211

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗΚλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 212-213

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗΤοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 214-217

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣΕλληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 218-219

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 220-221

CHRISTA SCHAUEREin Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 222-225

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗΚλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 226-229

SUHAL SAĞLANA Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 230-233

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKOAncient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 234-236

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHINA Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 237-242

ΠINAKAΣ 220 ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

Σαλαμίνα α-β) Οινοχόες γ-ε) Κάνθαροι και επιγραφή στη βάση κανθάρου στ) Θραύσμα σκύφου ζ-η) Φιαλίδια

1 2

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ ΠINAKAΣ 221

Σαλαμίνα α) Ιχθυοπινάκιο β) Κάλυμμα πυξίδας γ) Μυροδοχείο δ-ε) Επιτραπέζιοι αμφορείς στ) Ενσφράγιστες λαβές αμφορέων

1 2

3 4

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

  • 1o kommatipdf
    • 29727_0_AProtKeim
    • 29727_0_eisLIAMPH
    • 29727_1_AGGEL
    • 29727_1a_RIG
    • 29727_2_KATS
    • 29727_2a_RIGIN
    • 29727_5_PLIAK
    • 29727_6_7_RIGIN
    • 29727_7_6_PREKA
    • 29727_8_METAL
    • 29727_9_LAMP
    • 29727_10_GAMB
    • 29727_11_Condi
    • 29727_12_STAUR
    • 29727_13_SERB
    • 29727_14_BOLLEN
    • 29727_15_RIG
    • 29727_16_AUG
    • 29727_17_KAPPA
    • 29727_18_DEOU
    • 29727_19_MORGAN
    • 29727_20_SOT
    • 29727_21_SOT
    • 29727_22_23_BLAX
    • 29727_23_22_PET
    • 29727_24_25_SERR
    • 29727_25_26_MOSCA
    • 29727_26_27_SCHMID
    • 29727_27_24_Hempel
    • 29727_28_GREC
    • 29727_29_STEF
    • 29727_30_MPAX
    • 29727_31_33_DAK
    • 29727_32_31_KAR
    • 29727_33_36_SARI
    • 29727_34_32_HORST
    • 29727_35_34_ALEX
    • 29727_36_35_KAB
    • 29727_37_LEON
    • 29727_38_Giros
    • 29727_39_TSIL
    • 29727_40_TSA
    • 29727_41_MPAI
    • 29727_42_43_HEINZE
    • 29727_43_42_Tekkoumlk
    • 29727_44_45_Rogl
    • 29727_45_44_FENN
    • 29727_46_DOKS
    • 29727_47_KOGLER
    • 29727_48_Ferraz
    • 29727_49_Levent
    • 29727_50_TEKOC
    • 29727_51_Władyka
    • 29727_52_REGEV
    • 29727_53_Lad
    • 29727_55_56_NIA
    • 29727_56_55_KYR
    • 29727_57_BEES
    • 29727_58_BELENI
    • 29727_59_BITR
    • 29727_60_PUPPO
    • 29727_61_BLAZ
    • 29727_62_BOUN
    • 29727_63_LAZ
    • 29727_64_TRAP
    • 29727_65_VREKAJ
    • 29727_66_KOTS
    • 29727_67_XIDO
    • 29727_68_69_NOTI
    • 29727_69_68_MITSO
    • 29727_70_TRIA
    • 29727_71_ZHU
    • 29727_72_LUN
    • 29727_73_TRA
    • 29727_74_BER
    • 29727_75_SAR
    • 29727_77_Kil
    • 29727_78_79_KYR
    • 29727_79_78_AKA
    • 29727_80_BOU
    • 29727_81_KAL
    • 29727_82_ROT
    • 29727_83_GUY
    • 29727_84_JAMES
    • 29727_85_GIROS
    • 29727_86_DREN
    • 29727_87_GIOU
    • 29727_88_89_PRE
    • 29727_89_88_KAT
    • 29727_90_LAM
    • 29727_91_SAL
    • 29727_92_LAZ
    • 29727_93_BAS
    • 29727_94_KYR
    • 29727_95_KAR
    • 29727_96_97_LANG
    • 29727_97_97a DOH
    • 29727_98_96_PAP
    • 29727_99_NICO
    • 29727_100_101_FA
    • 29727_100_98_STA
    • 29727_101_100_TSA
    • 29727_102_GK
    • 29727_103_STA
    • 29727_104_105_HLI
    • 29727_105_104_KOY
    • 29727_106_FAB
    • 29727_107_108_POU
    • 29727_108_109_KAL
    • 29727_109_110_PAN
    • 29727_110_107_SHE
    • 29727_111_LOL
    • 29727_112_XAI
    • 29727_113_114_ROGL
    • 29727_114_113_SCH
    • 29727_115_116_KAR
    • 29727_116_115_GAB
    • 29727_117_GRI
    • 29727_118_SUH
    • 29727_119_DOM
    • 29727_120_SOL
    • 29727_121_VDO
    • 29727_122_VDOA
    • 29727_123_EGO
    • 29727_124_LAF
    • 29727_124B_DiaxSin
    • 29727_125_DROU
      • 2o kommatipdf
        • 29727_0_AProtKeim
        • 29727_0_eisLIAMPH
        • 29727_1_AGGEL
        • 29727_1a_RIG
        • 29727_2_KATS
        • 29727_2a_RIGIN
        • 29727_5_PLIAK
        • 29727_6_7_RIGIN
        • 29727_7_6_PREKA
        • 29727_8_METAL
        • 29727_9_LAMP
        • 29727_10_GAMB
        • 29727_11_Condi
        • 29727_12_STAUR
        • 29727_13_SERB
        • 29727_14_BOLLEN
        • 29727_15_RIG
        • 29727_16_AUG
        • 29727_17_KAPPA
        • 29727_18_DEOU
        • 29727_19_MORGAN
        • 29727_20_SOT
        • 29727_21_SOT
        • 29727_22_23_BLAX
        • 29727_23_22_PET
        • 29727_24_25_SERR
        • 29727_25_26_MOSCA
        • 29727_26_27_SCHMID
        • 29727_27_24_Hempel
        • 29727_28_GREC
        • 29727_29_STEF
        • 29727_30_MPAX
        • 29727_31_33_DAK
        • 29727_32_31_KAR
        • 29727_33_36_SARI
        • 29727_34_32_HORST
        • 29727_35_34_ALEX
        • 29727_36_35_KAB
        • 29727_37_LEON
        • 29727_38_Giros
        • 29727_39_TSIL
        • 29727_40_TSA
        • 29727_41_MPAI
        • 29727_42_43_HEINZE
        • 29727_43_42_Tekkoumlk
        • 29727_44_45_Rogl
        • 29727_45_44_FENN
        • 29727_46_DOKS
        • 29727_47_KOGLER
        • 29727_48_Ferraz
        • 29727_49_Levent
        • 29727_50_TEKOC
        • 29727_51_Władyka
        • 29727_52_REGEV
        • 29727_53_Lad
        • 29727_55_56_NIA
        • 29727_56_55_KYR
        • 29727_57_BEES
        • 29727_58_BELENI
        • 29727_59_BITR
        • 29727_60_PUPPO
        • 29727_61_BLAZ
        • 29727_62_BOUN
        • 29727_63_LAZ
        • 29727_64_TRAP
        • 29727_65_VREKAJ
        • 29727_66_KOTS
        • 29727_67_XIDO
        • 29727_68_69_NOTI
        • 29727_69_68_MITSO
        • 29727_70_TRIA
        • 29727_71_ZHU
        • 29727_72_LUN
        • 29727_73_TRA
        • 29727_74_BER
        • 29727_75_SAR
        • 29727_77_Kil
        • 29727_78_79_KYR
        • 29727_79_78_AKA
        • 29727_80_BOU
        • 29727_81_KAL
        • 29727_82_ROT
        • 29727_83_GUY
        • 29727_84_JAMES
        • 29727_85_GIROS
        • 29727_86_DREN
        • 29727_87_GIOU
        • 29727_88_89_PRE
        • 29727_89_88_KAT
        • 29727_90_LAM
        • 29727_91_SAL
        • 29727_92_LAZ
        • 29727_93_BAS
        • 29727_94_KYR
        • 29727_95_KAR
        • 29727_96_97_LANG
        • 29727_97_97a DOH
        • 29727_98_96_PAP
        • 29727_99_NICO
        • 29727_100_101_FA
        • 29727_100_98_STA
        • 29727_101_100_TSA
        • 29727_102_GK
        • 29727_103_STA
        • 29727_104_105_HLI
        • 29727_105_104_KOY
        • 29727_106_FAB
        • 29727_107_108_POU
        • 29727_108_109_KAL
        • 29727_109_110_PAN
        • 29727_110_107_SHE
        • 29727_111_LOL
        • 29727_112_XAI
        • 29727_113_114_ROGL
        • 29727_114_113_SCH
        • 29727_115_116_KAR
        • 29727_116_115_GAB
        • 29727_117_GRI
        • 29727_118_SUH
        • 29727_119_DOM
        • 29727_120_SOL
        • 29727_121_VDO
        • 29727_122_VDOA
        • 29727_123_EGO
        • 29727_124_LAF
        • 29727_124B_DiaxSin
        • 29727_125_DROU
          • pinakespdf
            • 1o kommatipdf
              • 29727_0_AProtKeim
              • 29727_0_eisLIAMPH
              • 29727_1_AGGEL
              • 29727_1a_RIG
              • 29727_2_KATS
              • 29727_2a_RIGIN
              • 29727_5_PLIAK
              • 29727_6_7_RIGIN
              • 29727_7_6_PREKA
              • 29727_8_METAL
              • 29727_9_LAMP
              • 29727_10_GAMB
              • 29727_11_Condi
              • 29727_12_STAUR
              • 29727_13_SERB
              • 29727_14_BOLLEN
              • 29727_15_RIG
              • 29727_16_AUG
              • 29727_17_KAPPA
              • 29727_18_DEOU
              • 29727_19_MORGAN
              • 29727_20_SOT
              • 29727_21_SOT
              • 29727_22_23_BLAX
              • 29727_23_22_PET
              • 29727_24_25_SERR
              • 29727_25_26_MOSCA
              • 29727_26_27_SCHMID
              • 29727_27_24_Hempel
              • 29727_28_GREC
              • 29727_29_STEF
              • 29727_30_MPAX
              • 29727_31_33_DAK
              • 29727_32_31_KAR
              • 29727_33_36_SARI
              • 29727_34_32_HORST
              • 29727_35_34_ALEX
              • 29727_36_35_KAB
              • 29727_37_LEON
              • 29727_38_Giros
              • 29727_39_TSIL
              • 29727_40_TSA
              • 29727_41_MPAI
              • 29727_42_43_HEINZE
              • 29727_43_42_Tekkoumlk
              • 29727_44_45_Rogl
              • 29727_45_44_FENN
              • 29727_46_DOKS
              • 29727_47_KOGLER
              • 29727_48_Ferraz
              • 29727_49_Levent
              • 29727_50_TEKOC
              • 29727_51_Władyka
              • 29727_52_REGEV
              • 29727_53_Lad
              • 29727_55_56_NIA
              • 29727_56_55_KYR
              • 29727_57_BEES
              • 29727_58_BELENI
              • 29727_59_BITR
              • 29727_60_PUPPO
              • 29727_61_BLAZ
              • 29727_62_BOUN
              • 29727_63_LAZ
              • 29727_64_TRAP
              • 29727_65_VREKAJ
              • 29727_66_KOTS
              • 29727_67_XIDO
              • 29727_68_69_NOTI
              • 29727_69_68_MITSO
              • 29727_70_TRIA
              • 29727_71_ZHU
              • 29727_72_LUN
              • 29727_73_TRA
              • 29727_74_BER
              • 29727_75_SAR
              • 29727_77_Kil
              • 29727_78_79_KYR
              • 29727_79_78_AKA
              • 29727_80_BOU
              • 29727_81_KAL
              • 29727_82_ROT
              • 29727_83_GUY
              • 29727_84_JAMES
              • 29727_85_GIROS
              • 29727_86_DREN
              • 29727_87_GIOU
              • 29727_88_89_PRE
              • 29727_89_88_KAT
              • 29727_90_LAM
              • 29727_91_SAL
              • 29727_92_LAZ
              • 29727_93_BAS
              • 29727_94_KYR
              • 29727_95_KAR
              • 29727_96_97_LANG
              • 29727_97_97a DOH
              • 29727_98_96_PAP
              • 29727_99_NICO
              • 29727_100_101_FA
              • 29727_100_98_STA
              • 29727_101_100_TSA
              • 29727_102_GK
              • 29727_103_STA
              • 29727_104_105_HLI
              • 29727_105_104_KOY
              • 29727_106_FAB
              • 29727_107_108_POU
              • 29727_108_109_KAL
              • 29727_109_110_PAN
              • 29727_110_107_SHE
              • 29727_111_LOL
              • 29727_112_XAI
              • 29727_113_114_ROGL
              • 29727_114_113_SCH
              • 29727_115_116_KAR
              • 29727_116_115_GAB
              • 29727_117_GRI
              • 29727_118_SUH
              • 29727_119_DOM
              • 29727_120_SOL
              • 29727_121_VDO
              • 29727_122_VDOA
              • 29727_123_EGO
              • 29727_124_LAF
              • 29727_124B_DiaxSin
              • 29727_125_DROU
                • 2o kommatipdf
                  • 29727_0_AProtKeim
                  • 29727_0_eisLIAMPH
                  • 29727_1_AGGEL
                  • 29727_1a_RIG
                  • 29727_2_KATS
                  • 29727_2a_RIGIN
                  • 29727_5_PLIAK
                  • 29727_6_7_RIGIN
                  • 29727_7_6_PREKA
                  • 29727_8_METAL
                  • 29727_9_LAMP
                  • 29727_10_GAMB
                  • 29727_11_Condi
                  • 29727_12_STAUR
                  • 29727_13_SERB
                  • 29727_14_BOLLEN
                  • 29727_15_RIG
                  • 29727_16_AUG
                  • 29727_17_KAPPA
                  • 29727_18_DEOU
                  • 29727_19_MORGAN
                  • 29727_20_SOT
                  • 29727_21_SOT
                  • 29727_22_23_BLAX
                  • 29727_23_22_PET
                  • 29727_24_25_SERR
                  • 29727_25_26_MOSCA
                  • 29727_26_27_SCHMID
                  • 29727_27_24_Hempel
                  • 29727_28_GREC
                  • 29727_29_STEF
                  • 29727_30_MPAX
                  • 29727_31_33_DAK
                  • 29727_32_31_KAR
                  • 29727_33_36_SARI
                  • 29727_34_32_HORST
                  • 29727_35_34_ALEX
                  • 29727_36_35_KAB
                  • 29727_37_LEON
                  • 29727_38_Giros
                  • 29727_39_TSIL
                  • 29727_40_TSA
                  • 29727_41_MPAI
                  • 29727_42_43_HEINZE
                  • 29727_43_42_Tekkoumlk
                  • 29727_44_45_Rogl
                  • 29727_45_44_FENN
                  • 29727_46_DOKS
                  • 29727_47_KOGLER
                  • 29727_48_Ferraz
                  • 29727_49_Levent
                  • 29727_50_TEKOC
                  • 29727_51_Władyka
                  • 29727_52_REGEV
                  • 29727_53_Lad
                  • 29727_55_56_NIA
                  • 29727_56_55_KYR
                  • 29727_57_BEES
                  • 29727_58_BELENI
                  • 29727_59_BITR
                  • 29727_60_PUPPO
                  • 29727_61_BLAZ
                  • 29727_62_BOUN
                  • 29727_63_LAZ
                  • 29727_64_TRAP
                  • 29727_65_VREKAJ
                  • 29727_66_KOTS
                  • 29727_67_XIDO
                  • 29727_68_69_NOTI
                  • 29727_69_68_MITSO
                  • 29727_70_TRIA
                  • 29727_71_ZHU
                  • 29727_72_LUN
                  • 29727_73_TRA
                  • 29727_74_BER
                  • 29727_75_SAR
                  • 29727_77_Kil
                  • 29727_78_79_KYR
                  • 29727_79_78_AKA
                  • 29727_80_BOU
                  • 29727_81_KAL
                  • 29727_82_ROT
                  • 29727_83_GUY
                  • 29727_84_JAMES
                  • 29727_85_GIROS
                  • 29727_86_DREN
                  • 29727_87_GIOU
                  • 29727_88_89_PRE
                  • 29727_89_88_KAT
                  • 29727_90_LAM
                  • 29727_91_SAL
                  • 29727_92_LAZ
                  • 29727_93_BAS
                  • 29727_94_KYR
                  • 29727_95_KAR
                  • 29727_96_97_LANG
                  • 29727_97_97a DOH
                  • 29727_98_96_PAP
                  • 29727_99_NICO
                  • 29727_100_101_FA
                  • 29727_100_98_STA
                  • 29727_101_100_TSA
                  • 29727_102_GK
                  • 29727_103_STA
                  • 29727_104_105_HLI
                  • 29727_105_104_KOY
                  • 29727_106_FAB
                  • 29727_107_108_POU
                  • 29727_108_109_KAL
                  • 29727_109_110_PAN
                  • 29727_110_107_SHE
                  • 29727_111_LOL
                  • 29727_112_XAI
                  • 29727_113_114_ROGL
                  • 29727_114_113_SCH
                  • 29727_115_116_KAR
                  • 29727_116_115_GAB
                  • 29727_117_GRI
                  • 29727_118_SUH
                  • 29727_119_DOM
                  • 29727_120_SOL
                  • 29727_121_VDO
                  • 29727_122_VDOA
                  • 29727_123_EGO
                  • 29727_124_LAF
                  • 29727_124B_DiaxSin
                  • 29727_125_DROU
                    • PINAKES_Apdf
                      • 29727_0_Protos_Pinakon
                      • 29727_0eisLIAMPH_pin
                      • 29727_1_AGG_pin
                      • 29727_2_KATSAD_pin
                      • 29727_5_PLIAK_pin
                      • 29727_6_PREKA_pin
                      • 29727_10_GAMB_pin
                      • 29727_12_STAUR_pin
                      • 29727_13_SEPM_pin
                      • 29727_14_BOLLEN_pin
                      • 29727_17_KAPPA_pin
                      • 29727_18_DEOUD_pin
                      • 29727_25_SERRIpin
                      • 29727_26_PUPPO_pin
                      • 29727_27_SCHMID_pin
                      • 29727_29_STEF_pin
                      • 29727_30_MPAXL_pin
                      • 29727_31_KAR_pin
                      • 29727_32_HORST_pin
                      • 29727_34_ALEX_pin
                      • 29727_35_KABB_pin
                      • 29727_37_LEONpin
                      • 29727_39_TSIL_pin
                      • 29727_40_TSA_pin
                      • 29727_41_MPAI_pin
                      • 29727_43_HEINZE_pin
                      • 29727_44_FENN_pin
                      • 29727_46_DOCS_pin
                      • 29727_47_KOGLERpin
                      • 29727_50_TEKOCAKpin
                      • 29727_56_NIARpin
                      • 29727_60_PUPPOpin
                      • 29727_63_LAZApin
                      • 29727_65_VREKAJpin
                      • 29727_66_KOTpin
                      • 29727_67_XIDpin
                      • 29727_68_MHTSpin
                      • 29727_70_TRIANpin
                      • 29727_73_TRAKpin
                      • 29727_74_BERETIpin
                      • 29727_79_KYRpin
                      • 29727_82_ROTROFFpin
                      • 29727_85_GIROSpin
                      • 29727_87_GOUNpin
                      • 29727_89_PREKpin
                      • 29727_93_BASILpin
                      • 29727_94_KYRpin
                      • 29727_95_KARpin
                      • 29727_99_NICOpin
                      • 29727_101_FAKpin
                      • 29727_102_GIZpin
                      • 29727_103_STAI_pin
                      • 29727_108_POYLpin
                      • 29727_109_KALpin
                      • 29727_110_PANpin
                      • 29727_111_LOLpin
                      • 29727_112_XAIRpin
                      • 29727_113_SCHAUERpin
                      • 29727_116_KARpin
                      • 29727_118_SUHALpin
                      • 29727_121_VDOVpin
                      • 29727_124_LAFLIpin
                        • PINAKES_Bpdf
                          • 29727_0_Protos_Pinakon
                          • 29727_0eisLIAMPH_pin
                          • 29727_1_AGG_pin
                          • 29727_2_KATSAD_pin
                          • 29727_5_PLIAK_pin
                          • 29727_6_PREKA_pin
                          • 29727_10_GAMB_pin
                          • 29727_12_STAUR_pin
                          • 29727_13_SEPM_pin
                          • 29727_14_BOLLEN_pin
                          • 29727_17_KAPPA_pin
                          • 29727_18_DEOUD_pin
                          • 29727_25_SERRIpin
                          • 29727_26_PUPPO_pin
                          • 29727_27_SCHMID_pin
                          • 29727_29_STEF_pin
                          • 29727_30_MPAXL_pin
                          • 29727_31_KAR_pin
                          • 29727_32_HORST_pin
                          • 29727_34_ALEX_pin
                          • 29727_35_KABB_pin
                          • 29727_37_LEONpin
                          • 29727_39_TSIL_pin
                          • 29727_40_TSA_pin
                          • 29727_41_MPAI_pin
                          • 29727_43_HEINZE_pin
                          • 29727_44_FENN_pin
                          • 29727_46_DOCS_pin
                          • 29727_47_KOGLERpin
                          • 29727_50_TEKOCAKpin
                          • 29727_56_NIARpin
                          • 29727_60_PUPPOpin
                          • 29727_63_LAZApin
                          • 29727_65_VREKAJpin
                          • 29727_66_KOTpin
                          • 29727_67_XIDpin
                          • 29727_68_MHTSpin
                          • 29727_70_TRIANpin
                          • 29727_73_TRAKpin
                          • 29727_74_BERETIpin
                          • 29727_79_KYRpin
                          • 29727_82_ROTROFFpin
                          • 29727_85_GIROSpin
                          • 29727_87_GOUNpin
                          • 29727_89_PREKpin
                          • 29727_93_BASILpin
                          • 29727_94_KYRpin
                          • 29727_95_KARpin
                          • 29727_99_NICOpin
                          • 29727_101_FAKpin
                          • 29727_102_GIZpin
                          • 29727_103_STAI_pin
                          • 29727_108_POYLpin
                          • 29727_109_KALpin
                          • 29727_110_PANpin
                          • 29727_111_LOLpin
                          • 29727_112_XAIRpin
                          • 29727_113_SCHAUERpin
                          • 29727_116_KARpin
                          • 29727_118_SUHALpin
                          • 29727_121_VDOVpin
                          • 29727_124_LAFLIpin

7

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΙΑΜΠΗΗ οικονομία της βορειοδυτικής Ελλάδας κατά την ελληνιστική περίοδο Ήπειρος Ακαρνανία και Αιτωλία νησιά του Ιονίου 1-4

ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΗ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑΚεραμική ελληνιστικών χρόνων από δημόσιο κτίριο της Αμβρακίας 5-8

ΙΟΥΛΙΑ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ - ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΠΑ Ελληνιστική κεραμική από οικία της Αμβρακίας Πινάκια και ανάγλυφοι σκύφοι 9-14

ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΛΙΑΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από δημόσιο κτίριο στην ακρόπολη laquoΜεγάλου Γαρδικίουraquo στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων 15-22

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΕλληνιστική κεραμική από τα Γίτανα 23-28

ANNA GAMBERINIHellenistic Fine Ware Finds in Phoinike (Kaonia) Local Production and Imports 29-32

ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΓΑΤΣΗΕρυθρόμορφες λήκυθοι υστεροκλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων σε τάφους της Αιτωλοακαρνανίας Πρώτη παρουσίαση 33-36

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕΡΜΠΕΤΗ - ΤΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣΕλληνιστική κεραμική από το νεκροταφείο των Οινιαδών 37-40

ELIZABETH A BOLLENThe Hellenistic Pottery of Kalydon and Chalkis Aitolias 41-43

ΧΑΡΑ ΚΑΠΠΑΕλληνιστική κεραμική laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo από το βόρειο νεκροταφείο της Λευκάδας 44-45

MARIA DEOUDIΕΥΧΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙ Die spaumltklassisch-hellenistisches Tafel- und Essgeschirr aus der Houmlhle-Loizos aus Ithaka 46-47

ANTONIA SERRITELLAPoseidonia-Paestum La ceramica a vernice nera dallrsquo ekklesiasterion 48

FABIO MOSCA - PAOLA PUPPODinamiche commerciali nel Mediterraneo Occidentale La ceramica megarese a Malta 49-50

STEPHAN G SCHMIDImported Mould Made Bowls from Enseacuterune (France) and the Long Distance Trade in the Hellenistic Mediterranean 51-54

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΗ - ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β ΠΑΠΠΑΣ Εισαγόμενα προϊόντα και εγχώρια κεραμική παραγωγή από την κλασική και ελληνιστική Βέροια 55-58

ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΜΠΑΧΛΑΣ - ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΥΡΟΣ Ελληνιστική κεραμική από δύο πηγάδια-αποθέτες του Πιερικού Ηρακλείου 59-74

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ-ΜΕΝΤΕΣΙΔΗΑιανή Ταφές με νομίσματα στο Ανατολικό Νεκροταφείο 75-84

HORST SEILHEIMERDie hellenistische Keramik aus Demetrias Importe und lokale Produktion 85-89

ΑΝΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥΕρμιτάζ - Οξφόρδη - Κάσσελ Η σύγχρονη διασπορά των προϊόντων ενός βοιωτικού εργαστηρίου της κεραμικής της laquoΔυτικής Κλιτύοςraquo 90-91

ΧΡ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ - Γ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Β ΝΤΑΪΑΚΗΎστερο ελληνιστικό-πρώιμο ρωμαϊκό νεκροταφείο στην οδό Αγ Κωνσταντίνου και Γερανίου (Αθήνα) 92-95

VERONIKA MITSOPOULOS-LEONEinige Haushaltgefaumlszlige aus den Haumlusern in Lousoi 96-97

A ΤΣΑΡΑΒΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΥ ΦΡΑΓΚΟΥ - Π ΤΣΙΛΟΓΙΑΝΝΗ - Α ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΟΥΕλληνιστική κεραμική από την αρχαία Αιγιλία και τη Φαλάσαρνα Συγκριτική παρουσίαση 98-99

ΝΙΚΗ ΤΣΑΤΣΑΚΗΕργαστήρια κεραμικής στην ελληνιστική Κρήτη Οργάνωση - παραγωγή - επιδράσεις 100-105

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΑΪΡΑΜΗΠρώιμοι ροδιακοί αμφορείς Η μαρτυρία ενός αποθέτη από την πόλη της Pόδου 106-109

8

LARS HEINZEAttic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 110-111

NINA FENNPriene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 112-113

ERTEKIN M DOKSANALTIThree Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 114-117

PATRICIA KOumlGLERKnidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the Late Hellenism 118

MEHMET TEKOCAKEvaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 119-120

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 121-122

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPORecenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 123-126

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗΑποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 127-130

BASHKIM VREKAJLeacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 131-136

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑΤυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 137-142

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥΕυβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 143-146

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥΤο αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 147-152

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣΠήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 153-156

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗΑπό τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 157-160

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETILa ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 161-164

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥΟ laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 165-166

SUSAN I ROTROFFThe Pottery from the Agora Bone Well 167-172

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZAEastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 173-177

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥΚλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 178-179

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣΤρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 180-185

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 186-187

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 188-189

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑΣύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 190-193

NICO SCHWERDTKeramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 194-197

9

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΕλληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 198-201

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑΈνας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 202-203

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗΕλληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 204-207

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣΕλληνιστική κεραμική από τη Βέροια Το οικόπεδο Νιώπα 208-211

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗΚλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 212-213

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗΤοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 214-217

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣΕλληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 218-219

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 220-221

CHRISTA SCHAUEREin Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 222-225

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗΚλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 226-229

SUHAL SAĞLANA Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 230-233

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKOAncient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 234-236

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHINA Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 237-242

ΠINAKAΣ 220 ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

Σαλαμίνα α-β) Οινοχόες γ-ε) Κάνθαροι και επιγραφή στη βάση κανθάρου στ) Θραύσμα σκύφου ζ-η) Φιαλίδια

1 2

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ ΠINAKAΣ 221

Σαλαμίνα α) Ιχθυοπινάκιο β) Κάλυμμα πυξίδας γ) Μυροδοχείο δ-ε) Επιτραπέζιοι αμφορείς στ) Ενσφράγιστες λαβές αμφορέων

1 2

3 4

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

  • 1o kommatipdf
    • 29727_0_AProtKeim
    • 29727_0_eisLIAMPH
    • 29727_1_AGGEL
    • 29727_1a_RIG
    • 29727_2_KATS
    • 29727_2a_RIGIN
    • 29727_5_PLIAK
    • 29727_6_7_RIGIN
    • 29727_7_6_PREKA
    • 29727_8_METAL
    • 29727_9_LAMP
    • 29727_10_GAMB
    • 29727_11_Condi
    • 29727_12_STAUR
    • 29727_13_SERB
    • 29727_14_BOLLEN
    • 29727_15_RIG
    • 29727_16_AUG
    • 29727_17_KAPPA
    • 29727_18_DEOU
    • 29727_19_MORGAN
    • 29727_20_SOT
    • 29727_21_SOT
    • 29727_22_23_BLAX
    • 29727_23_22_PET
    • 29727_24_25_SERR
    • 29727_25_26_MOSCA
    • 29727_26_27_SCHMID
    • 29727_27_24_Hempel
    • 29727_28_GREC
    • 29727_29_STEF
    • 29727_30_MPAX
    • 29727_31_33_DAK
    • 29727_32_31_KAR
    • 29727_33_36_SARI
    • 29727_34_32_HORST
    • 29727_35_34_ALEX
    • 29727_36_35_KAB
    • 29727_37_LEON
    • 29727_38_Giros
    • 29727_39_TSIL
    • 29727_40_TSA
    • 29727_41_MPAI
    • 29727_42_43_HEINZE
    • 29727_43_42_Tekkoumlk
    • 29727_44_45_Rogl
    • 29727_45_44_FENN
    • 29727_46_DOKS
    • 29727_47_KOGLER
    • 29727_48_Ferraz
    • 29727_49_Levent
    • 29727_50_TEKOC
    • 29727_51_Władyka
    • 29727_52_REGEV
    • 29727_53_Lad
    • 29727_55_56_NIA
    • 29727_56_55_KYR
    • 29727_57_BEES
    • 29727_58_BELENI
    • 29727_59_BITR
    • 29727_60_PUPPO
    • 29727_61_BLAZ
    • 29727_62_BOUN
    • 29727_63_LAZ
    • 29727_64_TRAP
    • 29727_65_VREKAJ
    • 29727_66_KOTS
    • 29727_67_XIDO
    • 29727_68_69_NOTI
    • 29727_69_68_MITSO
    • 29727_70_TRIA
    • 29727_71_ZHU
    • 29727_72_LUN
    • 29727_73_TRA
    • 29727_74_BER
    • 29727_75_SAR
    • 29727_77_Kil
    • 29727_78_79_KYR
    • 29727_79_78_AKA
    • 29727_80_BOU
    • 29727_81_KAL
    • 29727_82_ROT
    • 29727_83_GUY
    • 29727_84_JAMES
    • 29727_85_GIROS
    • 29727_86_DREN
    • 29727_87_GIOU
    • 29727_88_89_PRE
    • 29727_89_88_KAT
    • 29727_90_LAM
    • 29727_91_SAL
    • 29727_92_LAZ
    • 29727_93_BAS
    • 29727_94_KYR
    • 29727_95_KAR
    • 29727_96_97_LANG
    • 29727_97_97a DOH
    • 29727_98_96_PAP
    • 29727_99_NICO
    • 29727_100_101_FA
    • 29727_100_98_STA
    • 29727_101_100_TSA
    • 29727_102_GK
    • 29727_103_STA
    • 29727_104_105_HLI
    • 29727_105_104_KOY
    • 29727_106_FAB
    • 29727_107_108_POU
    • 29727_108_109_KAL
    • 29727_109_110_PAN
    • 29727_110_107_SHE
    • 29727_111_LOL
    • 29727_112_XAI
    • 29727_113_114_ROGL
    • 29727_114_113_SCH
    • 29727_115_116_KAR
    • 29727_116_115_GAB
    • 29727_117_GRI
    • 29727_118_SUH
    • 29727_119_DOM
    • 29727_120_SOL
    • 29727_121_VDO
    • 29727_122_VDOA
    • 29727_123_EGO
    • 29727_124_LAF
    • 29727_124B_DiaxSin
    • 29727_125_DROU
      • 2o kommatipdf
        • 29727_0_AProtKeim
        • 29727_0_eisLIAMPH
        • 29727_1_AGGEL
        • 29727_1a_RIG
        • 29727_2_KATS
        • 29727_2a_RIGIN
        • 29727_5_PLIAK
        • 29727_6_7_RIGIN
        • 29727_7_6_PREKA
        • 29727_8_METAL
        • 29727_9_LAMP
        • 29727_10_GAMB
        • 29727_11_Condi
        • 29727_12_STAUR
        • 29727_13_SERB
        • 29727_14_BOLLEN
        • 29727_15_RIG
        • 29727_16_AUG
        • 29727_17_KAPPA
        • 29727_18_DEOU
        • 29727_19_MORGAN
        • 29727_20_SOT
        • 29727_21_SOT
        • 29727_22_23_BLAX
        • 29727_23_22_PET
        • 29727_24_25_SERR
        • 29727_25_26_MOSCA
        • 29727_26_27_SCHMID
        • 29727_27_24_Hempel
        • 29727_28_GREC
        • 29727_29_STEF
        • 29727_30_MPAX
        • 29727_31_33_DAK
        • 29727_32_31_KAR
        • 29727_33_36_SARI
        • 29727_34_32_HORST
        • 29727_35_34_ALEX
        • 29727_36_35_KAB
        • 29727_37_LEON
        • 29727_38_Giros
        • 29727_39_TSIL
        • 29727_40_TSA
        • 29727_41_MPAI
        • 29727_42_43_HEINZE
        • 29727_43_42_Tekkoumlk
        • 29727_44_45_Rogl
        • 29727_45_44_FENN
        • 29727_46_DOKS
        • 29727_47_KOGLER
        • 29727_48_Ferraz
        • 29727_49_Levent
        • 29727_50_TEKOC
        • 29727_51_Władyka
        • 29727_52_REGEV
        • 29727_53_Lad
        • 29727_55_56_NIA
        • 29727_56_55_KYR
        • 29727_57_BEES
        • 29727_58_BELENI
        • 29727_59_BITR
        • 29727_60_PUPPO
        • 29727_61_BLAZ
        • 29727_62_BOUN
        • 29727_63_LAZ
        • 29727_64_TRAP
        • 29727_65_VREKAJ
        • 29727_66_KOTS
        • 29727_67_XIDO
        • 29727_68_69_NOTI
        • 29727_69_68_MITSO
        • 29727_70_TRIA
        • 29727_71_ZHU
        • 29727_72_LUN
        • 29727_73_TRA
        • 29727_74_BER
        • 29727_75_SAR
        • 29727_77_Kil
        • 29727_78_79_KYR
        • 29727_79_78_AKA
        • 29727_80_BOU
        • 29727_81_KAL
        • 29727_82_ROT
        • 29727_83_GUY
        • 29727_84_JAMES
        • 29727_85_GIROS
        • 29727_86_DREN
        • 29727_87_GIOU
        • 29727_88_89_PRE
        • 29727_89_88_KAT
        • 29727_90_LAM
        • 29727_91_SAL
        • 29727_92_LAZ
        • 29727_93_BAS
        • 29727_94_KYR
        • 29727_95_KAR
        • 29727_96_97_LANG
        • 29727_97_97a DOH
        • 29727_98_96_PAP
        • 29727_99_NICO
        • 29727_100_101_FA
        • 29727_100_98_STA
        • 29727_101_100_TSA
        • 29727_102_GK
        • 29727_103_STA
        • 29727_104_105_HLI
        • 29727_105_104_KOY
        • 29727_106_FAB
        • 29727_107_108_POU
        • 29727_108_109_KAL
        • 29727_109_110_PAN
        • 29727_110_107_SHE
        • 29727_111_LOL
        • 29727_112_XAI
        • 29727_113_114_ROGL
        • 29727_114_113_SCH
        • 29727_115_116_KAR
        • 29727_116_115_GAB
        • 29727_117_GRI
        • 29727_118_SUH
        • 29727_119_DOM
        • 29727_120_SOL
        • 29727_121_VDO
        • 29727_122_VDOA
        • 29727_123_EGO
        • 29727_124_LAF
        • 29727_124B_DiaxSin
        • 29727_125_DROU
          • pinakespdf
            • 1o kommatipdf
              • 29727_0_AProtKeim
              • 29727_0_eisLIAMPH
              • 29727_1_AGGEL
              • 29727_1a_RIG
              • 29727_2_KATS
              • 29727_2a_RIGIN
              • 29727_5_PLIAK
              • 29727_6_7_RIGIN
              • 29727_7_6_PREKA
              • 29727_8_METAL
              • 29727_9_LAMP
              • 29727_10_GAMB
              • 29727_11_Condi
              • 29727_12_STAUR
              • 29727_13_SERB
              • 29727_14_BOLLEN
              • 29727_15_RIG
              • 29727_16_AUG
              • 29727_17_KAPPA
              • 29727_18_DEOU
              • 29727_19_MORGAN
              • 29727_20_SOT
              • 29727_21_SOT
              • 29727_22_23_BLAX
              • 29727_23_22_PET
              • 29727_24_25_SERR
              • 29727_25_26_MOSCA
              • 29727_26_27_SCHMID
              • 29727_27_24_Hempel
              • 29727_28_GREC
              • 29727_29_STEF
              • 29727_30_MPAX
              • 29727_31_33_DAK
              • 29727_32_31_KAR
              • 29727_33_36_SARI
              • 29727_34_32_HORST
              • 29727_35_34_ALEX
              • 29727_36_35_KAB
              • 29727_37_LEON
              • 29727_38_Giros
              • 29727_39_TSIL
              • 29727_40_TSA
              • 29727_41_MPAI
              • 29727_42_43_HEINZE
              • 29727_43_42_Tekkoumlk
              • 29727_44_45_Rogl
              • 29727_45_44_FENN
              • 29727_46_DOKS
              • 29727_47_KOGLER
              • 29727_48_Ferraz
              • 29727_49_Levent
              • 29727_50_TEKOC
              • 29727_51_Władyka
              • 29727_52_REGEV
              • 29727_53_Lad
              • 29727_55_56_NIA
              • 29727_56_55_KYR
              • 29727_57_BEES
              • 29727_58_BELENI
              • 29727_59_BITR
              • 29727_60_PUPPO
              • 29727_61_BLAZ
              • 29727_62_BOUN
              • 29727_63_LAZ
              • 29727_64_TRAP
              • 29727_65_VREKAJ
              • 29727_66_KOTS
              • 29727_67_XIDO
              • 29727_68_69_NOTI
              • 29727_69_68_MITSO
              • 29727_70_TRIA
              • 29727_71_ZHU
              • 29727_72_LUN
              • 29727_73_TRA
              • 29727_74_BER
              • 29727_75_SAR
              • 29727_77_Kil
              • 29727_78_79_KYR
              • 29727_79_78_AKA
              • 29727_80_BOU
              • 29727_81_KAL
              • 29727_82_ROT
              • 29727_83_GUY
              • 29727_84_JAMES
              • 29727_85_GIROS
              • 29727_86_DREN
              • 29727_87_GIOU
              • 29727_88_89_PRE
              • 29727_89_88_KAT
              • 29727_90_LAM
              • 29727_91_SAL
              • 29727_92_LAZ
              • 29727_93_BAS
              • 29727_94_KYR
              • 29727_95_KAR
              • 29727_96_97_LANG
              • 29727_97_97a DOH
              • 29727_98_96_PAP
              • 29727_99_NICO
              • 29727_100_101_FA
              • 29727_100_98_STA
              • 29727_101_100_TSA
              • 29727_102_GK
              • 29727_103_STA
              • 29727_104_105_HLI
              • 29727_105_104_KOY
              • 29727_106_FAB
              • 29727_107_108_POU
              • 29727_108_109_KAL
              • 29727_109_110_PAN
              • 29727_110_107_SHE
              • 29727_111_LOL
              • 29727_112_XAI
              • 29727_113_114_ROGL
              • 29727_114_113_SCH
              • 29727_115_116_KAR
              • 29727_116_115_GAB
              • 29727_117_GRI
              • 29727_118_SUH
              • 29727_119_DOM
              • 29727_120_SOL
              • 29727_121_VDO
              • 29727_122_VDOA
              • 29727_123_EGO
              • 29727_124_LAF
              • 29727_124B_DiaxSin
              • 29727_125_DROU
                • 2o kommatipdf
                  • 29727_0_AProtKeim
                  • 29727_0_eisLIAMPH
                  • 29727_1_AGGEL
                  • 29727_1a_RIG
                  • 29727_2_KATS
                  • 29727_2a_RIGIN
                  • 29727_5_PLIAK
                  • 29727_6_7_RIGIN
                  • 29727_7_6_PREKA
                  • 29727_8_METAL
                  • 29727_9_LAMP
                  • 29727_10_GAMB
                  • 29727_11_Condi
                  • 29727_12_STAUR
                  • 29727_13_SERB
                  • 29727_14_BOLLEN
                  • 29727_15_RIG
                  • 29727_16_AUG
                  • 29727_17_KAPPA
                  • 29727_18_DEOU
                  • 29727_19_MORGAN
                  • 29727_20_SOT
                  • 29727_21_SOT
                  • 29727_22_23_BLAX
                  • 29727_23_22_PET
                  • 29727_24_25_SERR
                  • 29727_25_26_MOSCA
                  • 29727_26_27_SCHMID
                  • 29727_27_24_Hempel
                  • 29727_28_GREC
                  • 29727_29_STEF
                  • 29727_30_MPAX
                  • 29727_31_33_DAK
                  • 29727_32_31_KAR
                  • 29727_33_36_SARI
                  • 29727_34_32_HORST
                  • 29727_35_34_ALEX
                  • 29727_36_35_KAB
                  • 29727_37_LEON
                  • 29727_38_Giros
                  • 29727_39_TSIL
                  • 29727_40_TSA
                  • 29727_41_MPAI
                  • 29727_42_43_HEINZE
                  • 29727_43_42_Tekkoumlk
                  • 29727_44_45_Rogl
                  • 29727_45_44_FENN
                  • 29727_46_DOKS
                  • 29727_47_KOGLER
                  • 29727_48_Ferraz
                  • 29727_49_Levent
                  • 29727_50_TEKOC
                  • 29727_51_Władyka
                  • 29727_52_REGEV
                  • 29727_53_Lad
                  • 29727_55_56_NIA
                  • 29727_56_55_KYR
                  • 29727_57_BEES
                  • 29727_58_BELENI
                  • 29727_59_BITR
                  • 29727_60_PUPPO
                  • 29727_61_BLAZ
                  • 29727_62_BOUN
                  • 29727_63_LAZ
                  • 29727_64_TRAP
                  • 29727_65_VREKAJ
                  • 29727_66_KOTS
                  • 29727_67_XIDO
                  • 29727_68_69_NOTI
                  • 29727_69_68_MITSO
                  • 29727_70_TRIA
                  • 29727_71_ZHU
                  • 29727_72_LUN
                  • 29727_73_TRA
                  • 29727_74_BER
                  • 29727_75_SAR
                  • 29727_77_Kil
                  • 29727_78_79_KYR
                  • 29727_79_78_AKA
                  • 29727_80_BOU
                  • 29727_81_KAL
                  • 29727_82_ROT
                  • 29727_83_GUY
                  • 29727_84_JAMES
                  • 29727_85_GIROS
                  • 29727_86_DREN
                  • 29727_87_GIOU
                  • 29727_88_89_PRE
                  • 29727_89_88_KAT
                  • 29727_90_LAM
                  • 29727_91_SAL
                  • 29727_92_LAZ
                  • 29727_93_BAS
                  • 29727_94_KYR
                  • 29727_95_KAR
                  • 29727_96_97_LANG
                  • 29727_97_97a DOH
                  • 29727_98_96_PAP
                  • 29727_99_NICO
                  • 29727_100_101_FA
                  • 29727_100_98_STA
                  • 29727_101_100_TSA
                  • 29727_102_GK
                  • 29727_103_STA
                  • 29727_104_105_HLI
                  • 29727_105_104_KOY
                  • 29727_106_FAB
                  • 29727_107_108_POU
                  • 29727_108_109_KAL
                  • 29727_109_110_PAN
                  • 29727_110_107_SHE
                  • 29727_111_LOL
                  • 29727_112_XAI
                  • 29727_113_114_ROGL
                  • 29727_114_113_SCH
                  • 29727_115_116_KAR
                  • 29727_116_115_GAB
                  • 29727_117_GRI
                  • 29727_118_SUH
                  • 29727_119_DOM
                  • 29727_120_SOL
                  • 29727_121_VDO
                  • 29727_122_VDOA
                  • 29727_123_EGO
                  • 29727_124_LAF
                  • 29727_124B_DiaxSin
                  • 29727_125_DROU
                    • PINAKES_Apdf
                      • 29727_0_Protos_Pinakon
                      • 29727_0eisLIAMPH_pin
                      • 29727_1_AGG_pin
                      • 29727_2_KATSAD_pin
                      • 29727_5_PLIAK_pin
                      • 29727_6_PREKA_pin
                      • 29727_10_GAMB_pin
                      • 29727_12_STAUR_pin
                      • 29727_13_SEPM_pin
                      • 29727_14_BOLLEN_pin
                      • 29727_17_KAPPA_pin
                      • 29727_18_DEOUD_pin
                      • 29727_25_SERRIpin
                      • 29727_26_PUPPO_pin
                      • 29727_27_SCHMID_pin
                      • 29727_29_STEF_pin
                      • 29727_30_MPAXL_pin
                      • 29727_31_KAR_pin
                      • 29727_32_HORST_pin
                      • 29727_34_ALEX_pin
                      • 29727_35_KABB_pin
                      • 29727_37_LEONpin
                      • 29727_39_TSIL_pin
                      • 29727_40_TSA_pin
                      • 29727_41_MPAI_pin
                      • 29727_43_HEINZE_pin
                      • 29727_44_FENN_pin
                      • 29727_46_DOCS_pin
                      • 29727_47_KOGLERpin
                      • 29727_50_TEKOCAKpin
                      • 29727_56_NIARpin
                      • 29727_60_PUPPOpin
                      • 29727_63_LAZApin
                      • 29727_65_VREKAJpin
                      • 29727_66_KOTpin
                      • 29727_67_XIDpin
                      • 29727_68_MHTSpin
                      • 29727_70_TRIANpin
                      • 29727_73_TRAKpin
                      • 29727_74_BERETIpin
                      • 29727_79_KYRpin
                      • 29727_82_ROTROFFpin
                      • 29727_85_GIROSpin
                      • 29727_87_GOUNpin
                      • 29727_89_PREKpin
                      • 29727_93_BASILpin
                      • 29727_94_KYRpin
                      • 29727_95_KARpin
                      • 29727_99_NICOpin
                      • 29727_101_FAKpin
                      • 29727_102_GIZpin
                      • 29727_103_STAI_pin
                      • 29727_108_POYLpin
                      • 29727_109_KALpin
                      • 29727_110_PANpin
                      • 29727_111_LOLpin
                      • 29727_112_XAIRpin
                      • 29727_113_SCHAUERpin
                      • 29727_116_KARpin
                      • 29727_118_SUHALpin
                      • 29727_121_VDOVpin
                      • 29727_124_LAFLIpin
                        • PINAKES_Bpdf
                          • 29727_0_Protos_Pinakon
                          • 29727_0eisLIAMPH_pin
                          • 29727_1_AGG_pin
                          • 29727_2_KATSAD_pin
                          • 29727_5_PLIAK_pin
                          • 29727_6_PREKA_pin
                          • 29727_10_GAMB_pin
                          • 29727_12_STAUR_pin
                          • 29727_13_SEPM_pin
                          • 29727_14_BOLLEN_pin
                          • 29727_17_KAPPA_pin
                          • 29727_18_DEOUD_pin
                          • 29727_25_SERRIpin
                          • 29727_26_PUPPO_pin
                          • 29727_27_SCHMID_pin
                          • 29727_29_STEF_pin
                          • 29727_30_MPAXL_pin
                          • 29727_31_KAR_pin
                          • 29727_32_HORST_pin
                          • 29727_34_ALEX_pin
                          • 29727_35_KABB_pin
                          • 29727_37_LEONpin
                          • 29727_39_TSIL_pin
                          • 29727_40_TSA_pin
                          • 29727_41_MPAI_pin
                          • 29727_43_HEINZE_pin
                          • 29727_44_FENN_pin
                          • 29727_46_DOCS_pin
                          • 29727_47_KOGLERpin
                          • 29727_50_TEKOCAKpin
                          • 29727_56_NIARpin
                          • 29727_60_PUPPOpin
                          • 29727_63_LAZApin
                          • 29727_65_VREKAJpin
                          • 29727_66_KOTpin
                          • 29727_67_XIDpin
                          • 29727_68_MHTSpin
                          • 29727_70_TRIANpin
                          • 29727_73_TRAKpin
                          • 29727_74_BERETIpin
                          • 29727_79_KYRpin
                          • 29727_82_ROTROFFpin
                          • 29727_85_GIROSpin
                          • 29727_87_GOUNpin
                          • 29727_89_PREKpin
                          • 29727_93_BASILpin
                          • 29727_94_KYRpin
                          • 29727_95_KARpin
                          • 29727_99_NICOpin
                          • 29727_101_FAKpin
                          • 29727_102_GIZpin
                          • 29727_103_STAI_pin
                          • 29727_108_POYLpin
                          • 29727_109_KALpin
                          • 29727_110_PANpin
                          • 29727_111_LOLpin
                          • 29727_112_XAIRpin
                          • 29727_113_SCHAUERpin
                          • 29727_116_KARpin
                          • 29727_118_SUHALpin
                          • 29727_121_VDOVpin
                          • 29727_124_LAFLIpin

8

LARS HEINZEAttic Imports and their Influence on the Production of Local Fine-ware in Late Classical and Early Hellenistic Priene 110-111

NINA FENNPriene in the 1st Century BC Pottery Production and Imports at the Transition from Late Hellenistic to Early Roman Imperial Time 112-113

ERTEKIN M DOKSANALTIThree Hellenistic Tombs and Ceramic Finds from Knidos 114-117

PATRICIA KOumlGLERKnidos Mithridates and the Romans Reflections on the Historical Interpretability of Fine Ware Finds in the Late Hellenism 118

MEHMET TEKOCAKEvaluation of the Findings from a Tomb in the West Necropolis of Kelenderis 119-120

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΧΩΡΑ

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗ - ΜΑΡΙΑ ΝΙΑΡΟΥ Ελληνιστική κεραμική από αγροικία στο Νομό Άρτας 121-122

ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

PAOLA PUPPORecenti ritrovamenti di ceramica megarese ad Ancona 123-126

ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΚΑΣΣΙΑΝΗ ΛΑΖΑΡΗΑποθηκευτικά αγγεία από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελέας Θεσπρωτίας 127-130

BASHKIM VREKAJLeacutecythes et vases semblables drsquoApollonia drsquoIllyrie 131-136

ΖΩΗ ΚΩΤΙΤΣΑΤυπολογία χρονολόγηση και χρήση μυροδοχείων Ενδείξεις από τη βόρεια Πιερία 137-142

ΜΑΡΙΑ ΧΙΔΙΡΟΓΛΟΥΕυβοϊκές λεκάνες λεκανίδες και πυξίδες ελληνιστικών χρόνων 143-146

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥΤο αττικό σκεύος των Ελευσινίων Μυστηρίων πρόταση χρονολόγησης 147-152

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣΠήλινες κυψέλες από την αρχαία Τραγαία (Αγαθονήσι) 153-156

ΛΥΔΙΑ-ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗΑπό τον αμφορέα στο μυροδοχείο Η κατηγορία των laquoψευδοκυπριακώνraquo αγγείων 157-160

laquoΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑraquo - ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

VASIL BERETILa ceacuteramique helleacutenistique en contexte stratigraphique dans la ville drsquoApollonia drsquoIllyrie Le cas du sondage 2 de 2006 161-164

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥΟ laquoαποθέτης των γλυπτώνraquo στο ιερό της Εύκλειας στη Βεργίνα Πρώτη προσέγγιση της κεραμικής 165-166

SUSAN I ROTROFFThe Pottery from the Agora Bone Well 167-172

ANNETTE PEIGNARD-GIROS - HENRYK MEYZAEastern Sigillata from Delian Destruction Deposits 173-177

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΙΧΟΥ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΟΥΝΗ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΛΕΙΤΣΑΣ - ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥΚλειστό σύνολο αγγείων της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου από τον κάμπο Ξηρόβαλτου στο Πωγώνι Ιωαννίνων 178-179

Κ ΠΡΕΚΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ - ΑΘ ΣΓΟΥΡΟΥΔΗΣΤρεις μνημειώδεις τάφοι του Βόρειου Νεκροταφείου των Γιτάνων 180-185

ΕΛΕΝΗ Δ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από κιβωτιόσχημο τάφο στον Κερασώνα Πρέβεζας 186-187

ΘΑΛΕΙΑ ΚΥΡΚΟΥΕλληνιστική κεραμική από το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Αμβρακίας (οικόπεδα Μερκοβίτη και Κοκκινέλλη) 188-189

ΟΛΓΑ ΚΑΡΟΥΤΑΣύνολο πρώιμης ελληνιστικής κεραμικής από το ανατολικό νεκροταφείο της Αμβρακίας 190-193

NICO SCHWERDTKeramikforschung in Stratos (Akarnanien) Typologische und chronologische Aspekte hellenistischer und roumlmischer Unguentaria 194-197

9

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΕλληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 198-201

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑΈνας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 202-203

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗΕλληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 204-207

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣΕλληνιστική κεραμική από τη Βέροια Το οικόπεδο Νιώπα 208-211

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗΚλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 212-213

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗΤοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 214-217

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣΕλληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 218-219

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 220-221

CHRISTA SCHAUEREin Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 222-225

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗΚλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 226-229

SUHAL SAĞLANA Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 230-233

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKOAncient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 234-236

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHINA Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 237-242

ΠINAKAΣ 220 ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

Σαλαμίνα α-β) Οινοχόες γ-ε) Κάνθαροι και επιγραφή στη βάση κανθάρου στ) Θραύσμα σκύφου ζ-η) Φιαλίδια

1 2

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ ΠINAKAΣ 221

Σαλαμίνα α) Ιχθυοπινάκιο β) Κάλυμμα πυξίδας γ) Μυροδοχείο δ-ε) Επιτραπέζιοι αμφορείς στ) Ενσφράγιστες λαβές αμφορέων

1 2

3 4

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

  • 1o kommatipdf
    • 29727_0_AProtKeim
    • 29727_0_eisLIAMPH
    • 29727_1_AGGEL
    • 29727_1a_RIG
    • 29727_2_KATS
    • 29727_2a_RIGIN
    • 29727_5_PLIAK
    • 29727_6_7_RIGIN
    • 29727_7_6_PREKA
    • 29727_8_METAL
    • 29727_9_LAMP
    • 29727_10_GAMB
    • 29727_11_Condi
    • 29727_12_STAUR
    • 29727_13_SERB
    • 29727_14_BOLLEN
    • 29727_15_RIG
    • 29727_16_AUG
    • 29727_17_KAPPA
    • 29727_18_DEOU
    • 29727_19_MORGAN
    • 29727_20_SOT
    • 29727_21_SOT
    • 29727_22_23_BLAX
    • 29727_23_22_PET
    • 29727_24_25_SERR
    • 29727_25_26_MOSCA
    • 29727_26_27_SCHMID
    • 29727_27_24_Hempel
    • 29727_28_GREC
    • 29727_29_STEF
    • 29727_30_MPAX
    • 29727_31_33_DAK
    • 29727_32_31_KAR
    • 29727_33_36_SARI
    • 29727_34_32_HORST
    • 29727_35_34_ALEX
    • 29727_36_35_KAB
    • 29727_37_LEON
    • 29727_38_Giros
    • 29727_39_TSIL
    • 29727_40_TSA
    • 29727_41_MPAI
    • 29727_42_43_HEINZE
    • 29727_43_42_Tekkoumlk
    • 29727_44_45_Rogl
    • 29727_45_44_FENN
    • 29727_46_DOKS
    • 29727_47_KOGLER
    • 29727_48_Ferraz
    • 29727_49_Levent
    • 29727_50_TEKOC
    • 29727_51_Władyka
    • 29727_52_REGEV
    • 29727_53_Lad
    • 29727_55_56_NIA
    • 29727_56_55_KYR
    • 29727_57_BEES
    • 29727_58_BELENI
    • 29727_59_BITR
    • 29727_60_PUPPO
    • 29727_61_BLAZ
    • 29727_62_BOUN
    • 29727_63_LAZ
    • 29727_64_TRAP
    • 29727_65_VREKAJ
    • 29727_66_KOTS
    • 29727_67_XIDO
    • 29727_68_69_NOTI
    • 29727_69_68_MITSO
    • 29727_70_TRIA
    • 29727_71_ZHU
    • 29727_72_LUN
    • 29727_73_TRA
    • 29727_74_BER
    • 29727_75_SAR
    • 29727_77_Kil
    • 29727_78_79_KYR
    • 29727_79_78_AKA
    • 29727_80_BOU
    • 29727_81_KAL
    • 29727_82_ROT
    • 29727_83_GUY
    • 29727_84_JAMES
    • 29727_85_GIROS
    • 29727_86_DREN
    • 29727_87_GIOU
    • 29727_88_89_PRE
    • 29727_89_88_KAT
    • 29727_90_LAM
    • 29727_91_SAL
    • 29727_92_LAZ
    • 29727_93_BAS
    • 29727_94_KYR
    • 29727_95_KAR
    • 29727_96_97_LANG
    • 29727_97_97a DOH
    • 29727_98_96_PAP
    • 29727_99_NICO
    • 29727_100_101_FA
    • 29727_100_98_STA
    • 29727_101_100_TSA
    • 29727_102_GK
    • 29727_103_STA
    • 29727_104_105_HLI
    • 29727_105_104_KOY
    • 29727_106_FAB
    • 29727_107_108_POU
    • 29727_108_109_KAL
    • 29727_109_110_PAN
    • 29727_110_107_SHE
    • 29727_111_LOL
    • 29727_112_XAI
    • 29727_113_114_ROGL
    • 29727_114_113_SCH
    • 29727_115_116_KAR
    • 29727_116_115_GAB
    • 29727_117_GRI
    • 29727_118_SUH
    • 29727_119_DOM
    • 29727_120_SOL
    • 29727_121_VDO
    • 29727_122_VDOA
    • 29727_123_EGO
    • 29727_124_LAF
    • 29727_124B_DiaxSin
    • 29727_125_DROU
      • 2o kommatipdf
        • 29727_0_AProtKeim
        • 29727_0_eisLIAMPH
        • 29727_1_AGGEL
        • 29727_1a_RIG
        • 29727_2_KATS
        • 29727_2a_RIGIN
        • 29727_5_PLIAK
        • 29727_6_7_RIGIN
        • 29727_7_6_PREKA
        • 29727_8_METAL
        • 29727_9_LAMP
        • 29727_10_GAMB
        • 29727_11_Condi
        • 29727_12_STAUR
        • 29727_13_SERB
        • 29727_14_BOLLEN
        • 29727_15_RIG
        • 29727_16_AUG
        • 29727_17_KAPPA
        • 29727_18_DEOU
        • 29727_19_MORGAN
        • 29727_20_SOT
        • 29727_21_SOT
        • 29727_22_23_BLAX
        • 29727_23_22_PET
        • 29727_24_25_SERR
        • 29727_25_26_MOSCA
        • 29727_26_27_SCHMID
        • 29727_27_24_Hempel
        • 29727_28_GREC
        • 29727_29_STEF
        • 29727_30_MPAX
        • 29727_31_33_DAK
        • 29727_32_31_KAR
        • 29727_33_36_SARI
        • 29727_34_32_HORST
        • 29727_35_34_ALEX
        • 29727_36_35_KAB
        • 29727_37_LEON
        • 29727_38_Giros
        • 29727_39_TSIL
        • 29727_40_TSA
        • 29727_41_MPAI
        • 29727_42_43_HEINZE
        • 29727_43_42_Tekkoumlk
        • 29727_44_45_Rogl
        • 29727_45_44_FENN
        • 29727_46_DOKS
        • 29727_47_KOGLER
        • 29727_48_Ferraz
        • 29727_49_Levent
        • 29727_50_TEKOC
        • 29727_51_Władyka
        • 29727_52_REGEV
        • 29727_53_Lad
        • 29727_55_56_NIA
        • 29727_56_55_KYR
        • 29727_57_BEES
        • 29727_58_BELENI
        • 29727_59_BITR
        • 29727_60_PUPPO
        • 29727_61_BLAZ
        • 29727_62_BOUN
        • 29727_63_LAZ
        • 29727_64_TRAP
        • 29727_65_VREKAJ
        • 29727_66_KOTS
        • 29727_67_XIDO
        • 29727_68_69_NOTI
        • 29727_69_68_MITSO
        • 29727_70_TRIA
        • 29727_71_ZHU
        • 29727_72_LUN
        • 29727_73_TRA
        • 29727_74_BER
        • 29727_75_SAR
        • 29727_77_Kil
        • 29727_78_79_KYR
        • 29727_79_78_AKA
        • 29727_80_BOU
        • 29727_81_KAL
        • 29727_82_ROT
        • 29727_83_GUY
        • 29727_84_JAMES
        • 29727_85_GIROS
        • 29727_86_DREN
        • 29727_87_GIOU
        • 29727_88_89_PRE
        • 29727_89_88_KAT
        • 29727_90_LAM
        • 29727_91_SAL
        • 29727_92_LAZ
        • 29727_93_BAS
        • 29727_94_KYR
        • 29727_95_KAR
        • 29727_96_97_LANG
        • 29727_97_97a DOH
        • 29727_98_96_PAP
        • 29727_99_NICO
        • 29727_100_101_FA
        • 29727_100_98_STA
        • 29727_101_100_TSA
        • 29727_102_GK
        • 29727_103_STA
        • 29727_104_105_HLI
        • 29727_105_104_KOY
        • 29727_106_FAB
        • 29727_107_108_POU
        • 29727_108_109_KAL
        • 29727_109_110_PAN
        • 29727_110_107_SHE
        • 29727_111_LOL
        • 29727_112_XAI
        • 29727_113_114_ROGL
        • 29727_114_113_SCH
        • 29727_115_116_KAR
        • 29727_116_115_GAB
        • 29727_117_GRI
        • 29727_118_SUH
        • 29727_119_DOM
        • 29727_120_SOL
        • 29727_121_VDO
        • 29727_122_VDOA
        • 29727_123_EGO
        • 29727_124_LAF
        • 29727_124B_DiaxSin
        • 29727_125_DROU
          • pinakespdf
            • 1o kommatipdf
              • 29727_0_AProtKeim
              • 29727_0_eisLIAMPH
              • 29727_1_AGGEL
              • 29727_1a_RIG
              • 29727_2_KATS
              • 29727_2a_RIGIN
              • 29727_5_PLIAK
              • 29727_6_7_RIGIN
              • 29727_7_6_PREKA
              • 29727_8_METAL
              • 29727_9_LAMP
              • 29727_10_GAMB
              • 29727_11_Condi
              • 29727_12_STAUR
              • 29727_13_SERB
              • 29727_14_BOLLEN
              • 29727_15_RIG
              • 29727_16_AUG
              • 29727_17_KAPPA
              • 29727_18_DEOU
              • 29727_19_MORGAN
              • 29727_20_SOT
              • 29727_21_SOT
              • 29727_22_23_BLAX
              • 29727_23_22_PET
              • 29727_24_25_SERR
              • 29727_25_26_MOSCA
              • 29727_26_27_SCHMID
              • 29727_27_24_Hempel
              • 29727_28_GREC
              • 29727_29_STEF
              • 29727_30_MPAX
              • 29727_31_33_DAK
              • 29727_32_31_KAR
              • 29727_33_36_SARI
              • 29727_34_32_HORST
              • 29727_35_34_ALEX
              • 29727_36_35_KAB
              • 29727_37_LEON
              • 29727_38_Giros
              • 29727_39_TSIL
              • 29727_40_TSA
              • 29727_41_MPAI
              • 29727_42_43_HEINZE
              • 29727_43_42_Tekkoumlk
              • 29727_44_45_Rogl
              • 29727_45_44_FENN
              • 29727_46_DOKS
              • 29727_47_KOGLER
              • 29727_48_Ferraz
              • 29727_49_Levent
              • 29727_50_TEKOC
              • 29727_51_Władyka
              • 29727_52_REGEV
              • 29727_53_Lad
              • 29727_55_56_NIA
              • 29727_56_55_KYR
              • 29727_57_BEES
              • 29727_58_BELENI
              • 29727_59_BITR
              • 29727_60_PUPPO
              • 29727_61_BLAZ
              • 29727_62_BOUN
              • 29727_63_LAZ
              • 29727_64_TRAP
              • 29727_65_VREKAJ
              • 29727_66_KOTS
              • 29727_67_XIDO
              • 29727_68_69_NOTI
              • 29727_69_68_MITSO
              • 29727_70_TRIA
              • 29727_71_ZHU
              • 29727_72_LUN
              • 29727_73_TRA
              • 29727_74_BER
              • 29727_75_SAR
              • 29727_77_Kil
              • 29727_78_79_KYR
              • 29727_79_78_AKA
              • 29727_80_BOU
              • 29727_81_KAL
              • 29727_82_ROT
              • 29727_83_GUY
              • 29727_84_JAMES
              • 29727_85_GIROS
              • 29727_86_DREN
              • 29727_87_GIOU
              • 29727_88_89_PRE
              • 29727_89_88_KAT
              • 29727_90_LAM
              • 29727_91_SAL
              • 29727_92_LAZ
              • 29727_93_BAS
              • 29727_94_KYR
              • 29727_95_KAR
              • 29727_96_97_LANG
              • 29727_97_97a DOH
              • 29727_98_96_PAP
              • 29727_99_NICO
              • 29727_100_101_FA
              • 29727_100_98_STA
              • 29727_101_100_TSA
              • 29727_102_GK
              • 29727_103_STA
              • 29727_104_105_HLI
              • 29727_105_104_KOY
              • 29727_106_FAB
              • 29727_107_108_POU
              • 29727_108_109_KAL
              • 29727_109_110_PAN
              • 29727_110_107_SHE
              • 29727_111_LOL
              • 29727_112_XAI
              • 29727_113_114_ROGL
              • 29727_114_113_SCH
              • 29727_115_116_KAR
              • 29727_116_115_GAB
              • 29727_117_GRI
              • 29727_118_SUH
              • 29727_119_DOM
              • 29727_120_SOL
              • 29727_121_VDO
              • 29727_122_VDOA
              • 29727_123_EGO
              • 29727_124_LAF
              • 29727_124B_DiaxSin
              • 29727_125_DROU
                • 2o kommatipdf
                  • 29727_0_AProtKeim
                  • 29727_0_eisLIAMPH
                  • 29727_1_AGGEL
                  • 29727_1a_RIG
                  • 29727_2_KATS
                  • 29727_2a_RIGIN
                  • 29727_5_PLIAK
                  • 29727_6_7_RIGIN
                  • 29727_7_6_PREKA
                  • 29727_8_METAL
                  • 29727_9_LAMP
                  • 29727_10_GAMB
                  • 29727_11_Condi
                  • 29727_12_STAUR
                  • 29727_13_SERB
                  • 29727_14_BOLLEN
                  • 29727_15_RIG
                  • 29727_16_AUG
                  • 29727_17_KAPPA
                  • 29727_18_DEOU
                  • 29727_19_MORGAN
                  • 29727_20_SOT
                  • 29727_21_SOT
                  • 29727_22_23_BLAX
                  • 29727_23_22_PET
                  • 29727_24_25_SERR
                  • 29727_25_26_MOSCA
                  • 29727_26_27_SCHMID
                  • 29727_27_24_Hempel
                  • 29727_28_GREC
                  • 29727_29_STEF
                  • 29727_30_MPAX
                  • 29727_31_33_DAK
                  • 29727_32_31_KAR
                  • 29727_33_36_SARI
                  • 29727_34_32_HORST
                  • 29727_35_34_ALEX
                  • 29727_36_35_KAB
                  • 29727_37_LEON
                  • 29727_38_Giros
                  • 29727_39_TSIL
                  • 29727_40_TSA
                  • 29727_41_MPAI
                  • 29727_42_43_HEINZE
                  • 29727_43_42_Tekkoumlk
                  • 29727_44_45_Rogl
                  • 29727_45_44_FENN
                  • 29727_46_DOKS
                  • 29727_47_KOGLER
                  • 29727_48_Ferraz
                  • 29727_49_Levent
                  • 29727_50_TEKOC
                  • 29727_51_Władyka
                  • 29727_52_REGEV
                  • 29727_53_Lad
                  • 29727_55_56_NIA
                  • 29727_56_55_KYR
                  • 29727_57_BEES
                  • 29727_58_BELENI
                  • 29727_59_BITR
                  • 29727_60_PUPPO
                  • 29727_61_BLAZ
                  • 29727_62_BOUN
                  • 29727_63_LAZ
                  • 29727_64_TRAP
                  • 29727_65_VREKAJ
                  • 29727_66_KOTS
                  • 29727_67_XIDO
                  • 29727_68_69_NOTI
                  • 29727_69_68_MITSO
                  • 29727_70_TRIA
                  • 29727_71_ZHU
                  • 29727_72_LUN
                  • 29727_73_TRA
                  • 29727_74_BER
                  • 29727_75_SAR
                  • 29727_77_Kil
                  • 29727_78_79_KYR
                  • 29727_79_78_AKA
                  • 29727_80_BOU
                  • 29727_81_KAL
                  • 29727_82_ROT
                  • 29727_83_GUY
                  • 29727_84_JAMES
                  • 29727_85_GIROS
                  • 29727_86_DREN
                  • 29727_87_GIOU
                  • 29727_88_89_PRE
                  • 29727_89_88_KAT
                  • 29727_90_LAM
                  • 29727_91_SAL
                  • 29727_92_LAZ
                  • 29727_93_BAS
                  • 29727_94_KYR
                  • 29727_95_KAR
                  • 29727_96_97_LANG
                  • 29727_97_97a DOH
                  • 29727_98_96_PAP
                  • 29727_99_NICO
                  • 29727_100_101_FA
                  • 29727_100_98_STA
                  • 29727_101_100_TSA
                  • 29727_102_GK
                  • 29727_103_STA
                  • 29727_104_105_HLI
                  • 29727_105_104_KOY
                  • 29727_106_FAB
                  • 29727_107_108_POU
                  • 29727_108_109_KAL
                  • 29727_109_110_PAN
                  • 29727_110_107_SHE
                  • 29727_111_LOL
                  • 29727_112_XAI
                  • 29727_113_114_ROGL
                  • 29727_114_113_SCH
                  • 29727_115_116_KAR
                  • 29727_116_115_GAB
                  • 29727_117_GRI
                  • 29727_118_SUH
                  • 29727_119_DOM
                  • 29727_120_SOL
                  • 29727_121_VDO
                  • 29727_122_VDOA
                  • 29727_123_EGO
                  • 29727_124_LAF
                  • 29727_124B_DiaxSin
                  • 29727_125_DROU
                    • PINAKES_Apdf
                      • 29727_0_Protos_Pinakon
                      • 29727_0eisLIAMPH_pin
                      • 29727_1_AGG_pin
                      • 29727_2_KATSAD_pin
                      • 29727_5_PLIAK_pin
                      • 29727_6_PREKA_pin
                      • 29727_10_GAMB_pin
                      • 29727_12_STAUR_pin
                      • 29727_13_SEPM_pin
                      • 29727_14_BOLLEN_pin
                      • 29727_17_KAPPA_pin
                      • 29727_18_DEOUD_pin
                      • 29727_25_SERRIpin
                      • 29727_26_PUPPO_pin
                      • 29727_27_SCHMID_pin
                      • 29727_29_STEF_pin
                      • 29727_30_MPAXL_pin
                      • 29727_31_KAR_pin
                      • 29727_32_HORST_pin
                      • 29727_34_ALEX_pin
                      • 29727_35_KABB_pin
                      • 29727_37_LEONpin
                      • 29727_39_TSIL_pin
                      • 29727_40_TSA_pin
                      • 29727_41_MPAI_pin
                      • 29727_43_HEINZE_pin
                      • 29727_44_FENN_pin
                      • 29727_46_DOCS_pin
                      • 29727_47_KOGLERpin
                      • 29727_50_TEKOCAKpin
                      • 29727_56_NIARpin
                      • 29727_60_PUPPOpin
                      • 29727_63_LAZApin
                      • 29727_65_VREKAJpin
                      • 29727_66_KOTpin
                      • 29727_67_XIDpin
                      • 29727_68_MHTSpin
                      • 29727_70_TRIANpin
                      • 29727_73_TRAKpin
                      • 29727_74_BERETIpin
                      • 29727_79_KYRpin
                      • 29727_82_ROTROFFpin
                      • 29727_85_GIROSpin
                      • 29727_87_GOUNpin
                      • 29727_89_PREKpin
                      • 29727_93_BASILpin
                      • 29727_94_KYRpin
                      • 29727_95_KARpin
                      • 29727_99_NICOpin
                      • 29727_101_FAKpin
                      • 29727_102_GIZpin
                      • 29727_103_STAI_pin
                      • 29727_108_POYLpin
                      • 29727_109_KALpin
                      • 29727_110_PANpin
                      • 29727_111_LOLpin
                      • 29727_112_XAIRpin
                      • 29727_113_SCHAUERpin
                      • 29727_116_KARpin
                      • 29727_118_SUHALpin
                      • 29727_121_VDOVpin
                      • 29727_124_LAFLIpin
                        • PINAKES_Bpdf
                          • 29727_0_Protos_Pinakon
                          • 29727_0eisLIAMPH_pin
                          • 29727_1_AGG_pin
                          • 29727_2_KATSAD_pin
                          • 29727_5_PLIAK_pin
                          • 29727_6_PREKA_pin
                          • 29727_10_GAMB_pin
                          • 29727_12_STAUR_pin
                          • 29727_13_SEPM_pin
                          • 29727_14_BOLLEN_pin
                          • 29727_17_KAPPA_pin
                          • 29727_18_DEOUD_pin
                          • 29727_25_SERRIpin
                          • 29727_26_PUPPO_pin
                          • 29727_27_SCHMID_pin
                          • 29727_29_STEF_pin
                          • 29727_30_MPAXL_pin
                          • 29727_31_KAR_pin
                          • 29727_32_HORST_pin
                          • 29727_34_ALEX_pin
                          • 29727_35_KABB_pin
                          • 29727_37_LEONpin
                          • 29727_39_TSIL_pin
                          • 29727_40_TSA_pin
                          • 29727_41_MPAI_pin
                          • 29727_43_HEINZE_pin
                          • 29727_44_FENN_pin
                          • 29727_46_DOCS_pin
                          • 29727_47_KOGLERpin
                          • 29727_50_TEKOCAKpin
                          • 29727_56_NIARpin
                          • 29727_60_PUPPOpin
                          • 29727_63_LAZApin
                          • 29727_65_VREKAJpin
                          • 29727_66_KOTpin
                          • 29727_67_XIDpin
                          • 29727_68_MHTSpin
                          • 29727_70_TRIANpin
                          • 29727_73_TRAKpin
                          • 29727_74_BERETIpin
                          • 29727_79_KYRpin
                          • 29727_82_ROTROFFpin
                          • 29727_85_GIROSpin
                          • 29727_87_GOUNpin
                          • 29727_89_PREKpin
                          • 29727_93_BASILpin
                          • 29727_94_KYRpin
                          • 29727_95_KARpin
                          • 29727_99_NICOpin
                          • 29727_101_FAKpin
                          • 29727_102_GIZpin
                          • 29727_103_STAI_pin
                          • 29727_108_POYLpin
                          • 29727_109_KALpin
                          • 29727_110_PANpin
                          • 29727_111_LOLpin
                          • 29727_112_XAIRpin
                          • 29727_113_SCHAUERpin
                          • 29727_116_KARpin
                          • 29727_118_SUHALpin
                          • 29727_121_VDOVpin
                          • 29727_124_LAFLIpin

9

ΥΠΑΤΙΑ ΦΑΚΛΑΡΗΕλληνιστική κεραμική από τον τάφο του νότιου νεκροταφείου της αρχαίας Λευκάδας 198-201

ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑΈνας κιβωτιόσχημος τάφος από το νότιο νεκροταφείο της Λευκάδας 202-203

ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΑΪΚΟΥ - ΒΑΡΒΑΡΑ ΓΚΙΖΑ - ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗΕλληνιστική κεραμική από τη Λευκάδα Στρώμα κατάχωσης κτιρίου στον πυρήνα του νότιου νεκροταφείου 204-207

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΑΚΗΣΕλληνιστική κεραμική από τη Βέροια Το οικόπεδο Νιώπα 208-211

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΑΛΛΙΝΗΚλειστά ταφικά σύνολα από τα μέσα του 4ου έως και τα μέσα του 3ου αι πΧ από το δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Πύδνας 212-213

ΑΝΝΑ ΠΑΝΤΗΤοπική κεραμική ελληνιστικών χρόνων από τα Λείβηθρα Μια πρώτη προσέγγιση 214-217

ΓΙΑΝΝΟΣ Γ ΛΩΛΟΣΕλληνιστικό κεραμοποιείο στη Σαλαμίνα 218-219

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣΠρώιμη ελληνιστική κεραμική από τη Σαλαμίνα 220-221

CHRISTA SCHAUEREin Votivdepot in Lousoi (Nordarkadien) 222-225

ΝΟΤΑ ΚΑΡΑΜΑΛΙΚΗΚλειστό σύνολο κεραμικής από την Αγία Ειρήνη Ρεθύμνου 226-229

SUHAL SAĞLANA Group of Hellenistic Pit Finds from Kelenderis 230-233

II VDOVICHENKO - GM NIKOLAENKOAncient Painted Pottery from the Nearer Chora of Chersonesus Taurian 234-236

ERGUumlN LAFLI - GUumlLSEREN KAN ŞAHINA Preliminary Report on the Iron Age and Hellenistic Ceramics from Southwestern Paphlagonia 237-242

ΠINAKAΣ 220 ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

Σαλαμίνα α-β) Οινοχόες γ-ε) Κάνθαροι και επιγραφή στη βάση κανθάρου στ) Θραύσμα σκύφου ζ-η) Φιαλίδια

1 2

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ ΠINAKAΣ 221

Σαλαμίνα α) Ιχθυοπινάκιο β) Κάλυμμα πυξίδας γ) Μυροδοχείο δ-ε) Επιτραπέζιοι αμφορείς στ) Ενσφράγιστες λαβές αμφορέων

1 2

3 4

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

  • 1o kommatipdf
    • 29727_0_AProtKeim
    • 29727_0_eisLIAMPH
    • 29727_1_AGGEL
    • 29727_1a_RIG
    • 29727_2_KATS
    • 29727_2a_RIGIN
    • 29727_5_PLIAK
    • 29727_6_7_RIGIN
    • 29727_7_6_PREKA
    • 29727_8_METAL
    • 29727_9_LAMP
    • 29727_10_GAMB
    • 29727_11_Condi
    • 29727_12_STAUR
    • 29727_13_SERB
    • 29727_14_BOLLEN
    • 29727_15_RIG
    • 29727_16_AUG
    • 29727_17_KAPPA
    • 29727_18_DEOU
    • 29727_19_MORGAN
    • 29727_20_SOT
    • 29727_21_SOT
    • 29727_22_23_BLAX
    • 29727_23_22_PET
    • 29727_24_25_SERR
    • 29727_25_26_MOSCA
    • 29727_26_27_SCHMID
    • 29727_27_24_Hempel
    • 29727_28_GREC
    • 29727_29_STEF
    • 29727_30_MPAX
    • 29727_31_33_DAK
    • 29727_32_31_KAR
    • 29727_33_36_SARI
    • 29727_34_32_HORST
    • 29727_35_34_ALEX
    • 29727_36_35_KAB
    • 29727_37_LEON
    • 29727_38_Giros
    • 29727_39_TSIL
    • 29727_40_TSA
    • 29727_41_MPAI
    • 29727_42_43_HEINZE
    • 29727_43_42_Tekkoumlk
    • 29727_44_45_Rogl
    • 29727_45_44_FENN
    • 29727_46_DOKS
    • 29727_47_KOGLER
    • 29727_48_Ferraz
    • 29727_49_Levent
    • 29727_50_TEKOC
    • 29727_51_Władyka
    • 29727_52_REGEV
    • 29727_53_Lad
    • 29727_55_56_NIA
    • 29727_56_55_KYR
    • 29727_57_BEES
    • 29727_58_BELENI
    • 29727_59_BITR
    • 29727_60_PUPPO
    • 29727_61_BLAZ
    • 29727_62_BOUN
    • 29727_63_LAZ
    • 29727_64_TRAP
    • 29727_65_VREKAJ
    • 29727_66_KOTS
    • 29727_67_XIDO
    • 29727_68_69_NOTI
    • 29727_69_68_MITSO
    • 29727_70_TRIA
    • 29727_71_ZHU
    • 29727_72_LUN
    • 29727_73_TRA
    • 29727_74_BER
    • 29727_75_SAR
    • 29727_77_Kil
    • 29727_78_79_KYR
    • 29727_79_78_AKA
    • 29727_80_BOU
    • 29727_81_KAL
    • 29727_82_ROT
    • 29727_83_GUY
    • 29727_84_JAMES
    • 29727_85_GIROS
    • 29727_86_DREN
    • 29727_87_GIOU
    • 29727_88_89_PRE
    • 29727_89_88_KAT
    • 29727_90_LAM
    • 29727_91_SAL
    • 29727_92_LAZ
    • 29727_93_BAS
    • 29727_94_KYR
    • 29727_95_KAR
    • 29727_96_97_LANG
    • 29727_97_97a DOH
    • 29727_98_96_PAP
    • 29727_99_NICO
    • 29727_100_101_FA
    • 29727_100_98_STA
    • 29727_101_100_TSA
    • 29727_102_GK
    • 29727_103_STA
    • 29727_104_105_HLI
    • 29727_105_104_KOY
    • 29727_106_FAB
    • 29727_107_108_POU
    • 29727_108_109_KAL
    • 29727_109_110_PAN
    • 29727_110_107_SHE
    • 29727_111_LOL
    • 29727_112_XAI
    • 29727_113_114_ROGL
    • 29727_114_113_SCH
    • 29727_115_116_KAR
    • 29727_116_115_GAB
    • 29727_117_GRI
    • 29727_118_SUH
    • 29727_119_DOM
    • 29727_120_SOL
    • 29727_121_VDO
    • 29727_122_VDOA
    • 29727_123_EGO
    • 29727_124_LAF
    • 29727_124B_DiaxSin
    • 29727_125_DROU
      • 2o kommatipdf
        • 29727_0_AProtKeim
        • 29727_0_eisLIAMPH
        • 29727_1_AGGEL
        • 29727_1a_RIG
        • 29727_2_KATS
        • 29727_2a_RIGIN
        • 29727_5_PLIAK
        • 29727_6_7_RIGIN
        • 29727_7_6_PREKA
        • 29727_8_METAL
        • 29727_9_LAMP
        • 29727_10_GAMB
        • 29727_11_Condi
        • 29727_12_STAUR
        • 29727_13_SERB
        • 29727_14_BOLLEN
        • 29727_15_RIG
        • 29727_16_AUG
        • 29727_17_KAPPA
        • 29727_18_DEOU
        • 29727_19_MORGAN
        • 29727_20_SOT
        • 29727_21_SOT
        • 29727_22_23_BLAX
        • 29727_23_22_PET
        • 29727_24_25_SERR
        • 29727_25_26_MOSCA
        • 29727_26_27_SCHMID
        • 29727_27_24_Hempel
        • 29727_28_GREC
        • 29727_29_STEF
        • 29727_30_MPAX
        • 29727_31_33_DAK
        • 29727_32_31_KAR
        • 29727_33_36_SARI
        • 29727_34_32_HORST
        • 29727_35_34_ALEX
        • 29727_36_35_KAB
        • 29727_37_LEON
        • 29727_38_Giros
        • 29727_39_TSIL
        • 29727_40_TSA
        • 29727_41_MPAI
        • 29727_42_43_HEINZE
        • 29727_43_42_Tekkoumlk
        • 29727_44_45_Rogl
        • 29727_45_44_FENN
        • 29727_46_DOKS
        • 29727_47_KOGLER
        • 29727_48_Ferraz
        • 29727_49_Levent
        • 29727_50_TEKOC
        • 29727_51_Władyka
        • 29727_52_REGEV
        • 29727_53_Lad
        • 29727_55_56_NIA
        • 29727_56_55_KYR
        • 29727_57_BEES
        • 29727_58_BELENI
        • 29727_59_BITR
        • 29727_60_PUPPO
        • 29727_61_BLAZ
        • 29727_62_BOUN
        • 29727_63_LAZ
        • 29727_64_TRAP
        • 29727_65_VREKAJ
        • 29727_66_KOTS
        • 29727_67_XIDO
        • 29727_68_69_NOTI
        • 29727_69_68_MITSO
        • 29727_70_TRIA
        • 29727_71_ZHU
        • 29727_72_LUN
        • 29727_73_TRA
        • 29727_74_BER
        • 29727_75_SAR
        • 29727_77_Kil
        • 29727_78_79_KYR
        • 29727_79_78_AKA
        • 29727_80_BOU
        • 29727_81_KAL
        • 29727_82_ROT
        • 29727_83_GUY
        • 29727_84_JAMES
        • 29727_85_GIROS
        • 29727_86_DREN
        • 29727_87_GIOU
        • 29727_88_89_PRE
        • 29727_89_88_KAT
        • 29727_90_LAM
        • 29727_91_SAL
        • 29727_92_LAZ
        • 29727_93_BAS
        • 29727_94_KYR
        • 29727_95_KAR
        • 29727_96_97_LANG
        • 29727_97_97a DOH
        • 29727_98_96_PAP
        • 29727_99_NICO
        • 29727_100_101_FA
        • 29727_100_98_STA
        • 29727_101_100_TSA
        • 29727_102_GK
        • 29727_103_STA
        • 29727_104_105_HLI
        • 29727_105_104_KOY
        • 29727_106_FAB
        • 29727_107_108_POU
        • 29727_108_109_KAL
        • 29727_109_110_PAN
        • 29727_110_107_SHE
        • 29727_111_LOL
        • 29727_112_XAI
        • 29727_113_114_ROGL
        • 29727_114_113_SCH
        • 29727_115_116_KAR
        • 29727_116_115_GAB
        • 29727_117_GRI
        • 29727_118_SUH
        • 29727_119_DOM
        • 29727_120_SOL
        • 29727_121_VDO
        • 29727_122_VDOA
        • 29727_123_EGO
        • 29727_124_LAF
        • 29727_124B_DiaxSin
        • 29727_125_DROU
          • pinakespdf
            • 1o kommatipdf
              • 29727_0_AProtKeim
              • 29727_0_eisLIAMPH
              • 29727_1_AGGEL
              • 29727_1a_RIG
              • 29727_2_KATS
              • 29727_2a_RIGIN
              • 29727_5_PLIAK
              • 29727_6_7_RIGIN
              • 29727_7_6_PREKA
              • 29727_8_METAL
              • 29727_9_LAMP
              • 29727_10_GAMB
              • 29727_11_Condi
              • 29727_12_STAUR
              • 29727_13_SERB
              • 29727_14_BOLLEN
              • 29727_15_RIG
              • 29727_16_AUG
              • 29727_17_KAPPA
              • 29727_18_DEOU
              • 29727_19_MORGAN
              • 29727_20_SOT
              • 29727_21_SOT
              • 29727_22_23_BLAX
              • 29727_23_22_PET
              • 29727_24_25_SERR
              • 29727_25_26_MOSCA
              • 29727_26_27_SCHMID
              • 29727_27_24_Hempel
              • 29727_28_GREC
              • 29727_29_STEF
              • 29727_30_MPAX
              • 29727_31_33_DAK
              • 29727_32_31_KAR
              • 29727_33_36_SARI
              • 29727_34_32_HORST
              • 29727_35_34_ALEX
              • 29727_36_35_KAB
              • 29727_37_LEON
              • 29727_38_Giros
              • 29727_39_TSIL
              • 29727_40_TSA
              • 29727_41_MPAI
              • 29727_42_43_HEINZE
              • 29727_43_42_Tekkoumlk
              • 29727_44_45_Rogl
              • 29727_45_44_FENN
              • 29727_46_DOKS
              • 29727_47_KOGLER
              • 29727_48_Ferraz
              • 29727_49_Levent
              • 29727_50_TEKOC
              • 29727_51_Władyka
              • 29727_52_REGEV
              • 29727_53_Lad
              • 29727_55_56_NIA
              • 29727_56_55_KYR
              • 29727_57_BEES
              • 29727_58_BELENI
              • 29727_59_BITR
              • 29727_60_PUPPO
              • 29727_61_BLAZ
              • 29727_62_BOUN
              • 29727_63_LAZ
              • 29727_64_TRAP
              • 29727_65_VREKAJ
              • 29727_66_KOTS
              • 29727_67_XIDO
              • 29727_68_69_NOTI
              • 29727_69_68_MITSO
              • 29727_70_TRIA
              • 29727_71_ZHU
              • 29727_72_LUN
              • 29727_73_TRA
              • 29727_74_BER
              • 29727_75_SAR
              • 29727_77_Kil
              • 29727_78_79_KYR
              • 29727_79_78_AKA
              • 29727_80_BOU
              • 29727_81_KAL
              • 29727_82_ROT
              • 29727_83_GUY
              • 29727_84_JAMES
              • 29727_85_GIROS
              • 29727_86_DREN
              • 29727_87_GIOU
              • 29727_88_89_PRE
              • 29727_89_88_KAT
              • 29727_90_LAM
              • 29727_91_SAL
              • 29727_92_LAZ
              • 29727_93_BAS
              • 29727_94_KYR
              • 29727_95_KAR
              • 29727_96_97_LANG
              • 29727_97_97a DOH
              • 29727_98_96_PAP
              • 29727_99_NICO
              • 29727_100_101_FA
              • 29727_100_98_STA
              • 29727_101_100_TSA
              • 29727_102_GK
              • 29727_103_STA
              • 29727_104_105_HLI
              • 29727_105_104_KOY
              • 29727_106_FAB
              • 29727_107_108_POU
              • 29727_108_109_KAL
              • 29727_109_110_PAN
              • 29727_110_107_SHE
              • 29727_111_LOL
              • 29727_112_XAI
              • 29727_113_114_ROGL
              • 29727_114_113_SCH
              • 29727_115_116_KAR
              • 29727_116_115_GAB
              • 29727_117_GRI
              • 29727_118_SUH
              • 29727_119_DOM
              • 29727_120_SOL
              • 29727_121_VDO
              • 29727_122_VDOA
              • 29727_123_EGO
              • 29727_124_LAF
              • 29727_124B_DiaxSin
              • 29727_125_DROU
                • 2o kommatipdf
                  • 29727_0_AProtKeim
                  • 29727_0_eisLIAMPH
                  • 29727_1_AGGEL
                  • 29727_1a_RIG
                  • 29727_2_KATS
                  • 29727_2a_RIGIN
                  • 29727_5_PLIAK
                  • 29727_6_7_RIGIN
                  • 29727_7_6_PREKA
                  • 29727_8_METAL
                  • 29727_9_LAMP
                  • 29727_10_GAMB
                  • 29727_11_Condi
                  • 29727_12_STAUR
                  • 29727_13_SERB
                  • 29727_14_BOLLEN
                  • 29727_15_RIG
                  • 29727_16_AUG
                  • 29727_17_KAPPA
                  • 29727_18_DEOU
                  • 29727_19_MORGAN
                  • 29727_20_SOT
                  • 29727_21_SOT
                  • 29727_22_23_BLAX
                  • 29727_23_22_PET
                  • 29727_24_25_SERR
                  • 29727_25_26_MOSCA
                  • 29727_26_27_SCHMID
                  • 29727_27_24_Hempel
                  • 29727_28_GREC
                  • 29727_29_STEF
                  • 29727_30_MPAX
                  • 29727_31_33_DAK
                  • 29727_32_31_KAR
                  • 29727_33_36_SARI
                  • 29727_34_32_HORST
                  • 29727_35_34_ALEX
                  • 29727_36_35_KAB
                  • 29727_37_LEON
                  • 29727_38_Giros
                  • 29727_39_TSIL
                  • 29727_40_TSA
                  • 29727_41_MPAI
                  • 29727_42_43_HEINZE
                  • 29727_43_42_Tekkoumlk
                  • 29727_44_45_Rogl
                  • 29727_45_44_FENN
                  • 29727_46_DOKS
                  • 29727_47_KOGLER
                  • 29727_48_Ferraz
                  • 29727_49_Levent
                  • 29727_50_TEKOC
                  • 29727_51_Władyka
                  • 29727_52_REGEV
                  • 29727_53_Lad
                  • 29727_55_56_NIA
                  • 29727_56_55_KYR
                  • 29727_57_BEES
                  • 29727_58_BELENI
                  • 29727_59_BITR
                  • 29727_60_PUPPO
                  • 29727_61_BLAZ
                  • 29727_62_BOUN
                  • 29727_63_LAZ
                  • 29727_64_TRAP
                  • 29727_65_VREKAJ
                  • 29727_66_KOTS
                  • 29727_67_XIDO
                  • 29727_68_69_NOTI
                  • 29727_69_68_MITSO
                  • 29727_70_TRIA
                  • 29727_71_ZHU
                  • 29727_72_LUN
                  • 29727_73_TRA
                  • 29727_74_BER
                  • 29727_75_SAR
                  • 29727_77_Kil
                  • 29727_78_79_KYR
                  • 29727_79_78_AKA
                  • 29727_80_BOU
                  • 29727_81_KAL
                  • 29727_82_ROT
                  • 29727_83_GUY
                  • 29727_84_JAMES
                  • 29727_85_GIROS
                  • 29727_86_DREN
                  • 29727_87_GIOU
                  • 29727_88_89_PRE
                  • 29727_89_88_KAT
                  • 29727_90_LAM
                  • 29727_91_SAL
                  • 29727_92_LAZ
                  • 29727_93_BAS
                  • 29727_94_KYR
                  • 29727_95_KAR
                  • 29727_96_97_LANG
                  • 29727_97_97a DOH
                  • 29727_98_96_PAP
                  • 29727_99_NICO
                  • 29727_100_101_FA
                  • 29727_100_98_STA
                  • 29727_101_100_TSA
                  • 29727_102_GK
                  • 29727_103_STA
                  • 29727_104_105_HLI
                  • 29727_105_104_KOY
                  • 29727_106_FAB
                  • 29727_107_108_POU
                  • 29727_108_109_KAL
                  • 29727_109_110_PAN
                  • 29727_110_107_SHE
                  • 29727_111_LOL
                  • 29727_112_XAI
                  • 29727_113_114_ROGL
                  • 29727_114_113_SCH
                  • 29727_115_116_KAR
                  • 29727_116_115_GAB
                  • 29727_117_GRI
                  • 29727_118_SUH
                  • 29727_119_DOM
                  • 29727_120_SOL
                  • 29727_121_VDO
                  • 29727_122_VDOA
                  • 29727_123_EGO
                  • 29727_124_LAF
                  • 29727_124B_DiaxSin
                  • 29727_125_DROU
                    • PINAKES_Apdf
                      • 29727_0_Protos_Pinakon
                      • 29727_0eisLIAMPH_pin
                      • 29727_1_AGG_pin
                      • 29727_2_KATSAD_pin
                      • 29727_5_PLIAK_pin
                      • 29727_6_PREKA_pin
                      • 29727_10_GAMB_pin
                      • 29727_12_STAUR_pin
                      • 29727_13_SEPM_pin
                      • 29727_14_BOLLEN_pin
                      • 29727_17_KAPPA_pin
                      • 29727_18_DEOUD_pin
                      • 29727_25_SERRIpin
                      • 29727_26_PUPPO_pin
                      • 29727_27_SCHMID_pin
                      • 29727_29_STEF_pin
                      • 29727_30_MPAXL_pin
                      • 29727_31_KAR_pin
                      • 29727_32_HORST_pin
                      • 29727_34_ALEX_pin
                      • 29727_35_KABB_pin
                      • 29727_37_LEONpin
                      • 29727_39_TSIL_pin
                      • 29727_40_TSA_pin
                      • 29727_41_MPAI_pin
                      • 29727_43_HEINZE_pin
                      • 29727_44_FENN_pin
                      • 29727_46_DOCS_pin
                      • 29727_47_KOGLERpin
                      • 29727_50_TEKOCAKpin
                      • 29727_56_NIARpin
                      • 29727_60_PUPPOpin
                      • 29727_63_LAZApin
                      • 29727_65_VREKAJpin
                      • 29727_66_KOTpin
                      • 29727_67_XIDpin
                      • 29727_68_MHTSpin
                      • 29727_70_TRIANpin
                      • 29727_73_TRAKpin
                      • 29727_74_BERETIpin
                      • 29727_79_KYRpin
                      • 29727_82_ROTROFFpin
                      • 29727_85_GIROSpin
                      • 29727_87_GOUNpin
                      • 29727_89_PREKpin
                      • 29727_93_BASILpin
                      • 29727_94_KYRpin
                      • 29727_95_KARpin
                      • 29727_99_NICOpin
                      • 29727_101_FAKpin
                      • 29727_102_GIZpin
                      • 29727_103_STAI_pin
                      • 29727_108_POYLpin
                      • 29727_109_KALpin
                      • 29727_110_PANpin
                      • 29727_111_LOLpin
                      • 29727_112_XAIRpin
                      • 29727_113_SCHAUERpin
                      • 29727_116_KARpin
                      • 29727_118_SUHALpin
                      • 29727_121_VDOVpin
                      • 29727_124_LAFLIpin
                        • PINAKES_Bpdf
                          • 29727_0_Protos_Pinakon
                          • 29727_0eisLIAMPH_pin
                          • 29727_1_AGG_pin
                          • 29727_2_KATSAD_pin
                          • 29727_5_PLIAK_pin
                          • 29727_6_PREKA_pin
                          • 29727_10_GAMB_pin
                          • 29727_12_STAUR_pin
                          • 29727_13_SEPM_pin
                          • 29727_14_BOLLEN_pin
                          • 29727_17_KAPPA_pin
                          • 29727_18_DEOUD_pin
                          • 29727_25_SERRIpin
                          • 29727_26_PUPPO_pin
                          • 29727_27_SCHMID_pin
                          • 29727_29_STEF_pin
                          • 29727_30_MPAXL_pin
                          • 29727_31_KAR_pin
                          • 29727_32_HORST_pin
                          • 29727_34_ALEX_pin
                          • 29727_35_KABB_pin
                          • 29727_37_LEONpin
                          • 29727_39_TSIL_pin
                          • 29727_40_TSA_pin
                          • 29727_41_MPAI_pin
                          • 29727_43_HEINZE_pin
                          • 29727_44_FENN_pin
                          • 29727_46_DOCS_pin
                          • 29727_47_KOGLERpin
                          • 29727_50_TEKOCAKpin
                          • 29727_56_NIARpin
                          • 29727_60_PUPPOpin
                          • 29727_63_LAZApin
                          • 29727_65_VREKAJpin
                          • 29727_66_KOTpin
                          • 29727_67_XIDpin
                          • 29727_68_MHTSpin
                          • 29727_70_TRIANpin
                          • 29727_73_TRAKpin
                          • 29727_74_BERETIpin
                          • 29727_79_KYRpin
                          • 29727_82_ROTROFFpin
                          • 29727_85_GIROSpin
                          • 29727_87_GOUNpin
                          • 29727_89_PREKpin
                          • 29727_93_BASILpin
                          • 29727_94_KYRpin
                          • 29727_95_KARpin
                          • 29727_99_NICOpin
                          • 29727_101_FAKpin
                          • 29727_102_GIZpin
                          • 29727_103_STAI_pin
                          • 29727_108_POYLpin
                          • 29727_109_KALpin
                          • 29727_110_PANpin
                          • 29727_111_LOLpin
                          • 29727_112_XAIRpin
                          • 29727_113_SCHAUERpin
                          • 29727_116_KARpin
                          • 29727_118_SUHALpin
                          • 29727_121_VDOVpin
                          • 29727_124_LAFLIpin

ΠINAKAΣ 220 ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ

Σαλαμίνα α-β) Οινοχόες γ-ε) Κάνθαροι και επιγραφή στη βάση κανθάρου στ) Θραύσμα σκύφου ζ-η) Φιαλίδια

1 2

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ ΠINAKAΣ 221

Σαλαμίνα α) Ιχθυοπινάκιο β) Κάλυμμα πυξίδας γ) Μυροδοχείο δ-ε) Επιτραπέζιοι αμφορείς στ) Ενσφράγιστες λαβές αμφορέων

1 2

3 4

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

  • 1o kommatipdf
    • 29727_0_AProtKeim
    • 29727_0_eisLIAMPH
    • 29727_1_AGGEL
    • 29727_1a_RIG
    • 29727_2_KATS
    • 29727_2a_RIGIN
    • 29727_5_PLIAK
    • 29727_6_7_RIGIN
    • 29727_7_6_PREKA
    • 29727_8_METAL
    • 29727_9_LAMP
    • 29727_10_GAMB
    • 29727_11_Condi
    • 29727_12_STAUR
    • 29727_13_SERB
    • 29727_14_BOLLEN
    • 29727_15_RIG
    • 29727_16_AUG
    • 29727_17_KAPPA
    • 29727_18_DEOU
    • 29727_19_MORGAN
    • 29727_20_SOT
    • 29727_21_SOT
    • 29727_22_23_BLAX
    • 29727_23_22_PET
    • 29727_24_25_SERR
    • 29727_25_26_MOSCA
    • 29727_26_27_SCHMID
    • 29727_27_24_Hempel
    • 29727_28_GREC
    • 29727_29_STEF
    • 29727_30_MPAX
    • 29727_31_33_DAK
    • 29727_32_31_KAR
    • 29727_33_36_SARI
    • 29727_34_32_HORST
    • 29727_35_34_ALEX
    • 29727_36_35_KAB
    • 29727_37_LEON
    • 29727_38_Giros
    • 29727_39_TSIL
    • 29727_40_TSA
    • 29727_41_MPAI
    • 29727_42_43_HEINZE
    • 29727_43_42_Tekkoumlk
    • 29727_44_45_Rogl
    • 29727_45_44_FENN
    • 29727_46_DOKS
    • 29727_47_KOGLER
    • 29727_48_Ferraz
    • 29727_49_Levent
    • 29727_50_TEKOC
    • 29727_51_Władyka
    • 29727_52_REGEV
    • 29727_53_Lad
    • 29727_55_56_NIA
    • 29727_56_55_KYR
    • 29727_57_BEES
    • 29727_58_BELENI
    • 29727_59_BITR
    • 29727_60_PUPPO
    • 29727_61_BLAZ
    • 29727_62_BOUN
    • 29727_63_LAZ
    • 29727_64_TRAP
    • 29727_65_VREKAJ
    • 29727_66_KOTS
    • 29727_67_XIDO
    • 29727_68_69_NOTI
    • 29727_69_68_MITSO
    • 29727_70_TRIA
    • 29727_71_ZHU
    • 29727_72_LUN
    • 29727_73_TRA
    • 29727_74_BER
    • 29727_75_SAR
    • 29727_77_Kil
    • 29727_78_79_KYR
    • 29727_79_78_AKA
    • 29727_80_BOU
    • 29727_81_KAL
    • 29727_82_ROT
    • 29727_83_GUY
    • 29727_84_JAMES
    • 29727_85_GIROS
    • 29727_86_DREN
    • 29727_87_GIOU
    • 29727_88_89_PRE
    • 29727_89_88_KAT
    • 29727_90_LAM
    • 29727_91_SAL
    • 29727_92_LAZ
    • 29727_93_BAS
    • 29727_94_KYR
    • 29727_95_KAR
    • 29727_96_97_LANG
    • 29727_97_97a DOH
    • 29727_98_96_PAP
    • 29727_99_NICO
    • 29727_100_101_FA
    • 29727_100_98_STA
    • 29727_101_100_TSA
    • 29727_102_GK
    • 29727_103_STA
    • 29727_104_105_HLI
    • 29727_105_104_KOY
    • 29727_106_FAB
    • 29727_107_108_POU
    • 29727_108_109_KAL
    • 29727_109_110_PAN
    • 29727_110_107_SHE
    • 29727_111_LOL
    • 29727_112_XAI
    • 29727_113_114_ROGL
    • 29727_114_113_SCH
    • 29727_115_116_KAR
    • 29727_116_115_GAB
    • 29727_117_GRI
    • 29727_118_SUH
    • 29727_119_DOM
    • 29727_120_SOL
    • 29727_121_VDO
    • 29727_122_VDOA
    • 29727_123_EGO
    • 29727_124_LAF
    • 29727_124B_DiaxSin
    • 29727_125_DROU
      • 2o kommatipdf
        • 29727_0_AProtKeim
        • 29727_0_eisLIAMPH
        • 29727_1_AGGEL
        • 29727_1a_RIG
        • 29727_2_KATS
        • 29727_2a_RIGIN
        • 29727_5_PLIAK
        • 29727_6_7_RIGIN
        • 29727_7_6_PREKA
        • 29727_8_METAL
        • 29727_9_LAMP
        • 29727_10_GAMB
        • 29727_11_Condi
        • 29727_12_STAUR
        • 29727_13_SERB
        • 29727_14_BOLLEN
        • 29727_15_RIG
        • 29727_16_AUG
        • 29727_17_KAPPA
        • 29727_18_DEOU
        • 29727_19_MORGAN
        • 29727_20_SOT
        • 29727_21_SOT
        • 29727_22_23_BLAX
        • 29727_23_22_PET
        • 29727_24_25_SERR
        • 29727_25_26_MOSCA
        • 29727_26_27_SCHMID
        • 29727_27_24_Hempel
        • 29727_28_GREC
        • 29727_29_STEF
        • 29727_30_MPAX
        • 29727_31_33_DAK
        • 29727_32_31_KAR
        • 29727_33_36_SARI
        • 29727_34_32_HORST
        • 29727_35_34_ALEX
        • 29727_36_35_KAB
        • 29727_37_LEON
        • 29727_38_Giros
        • 29727_39_TSIL
        • 29727_40_TSA
        • 29727_41_MPAI
        • 29727_42_43_HEINZE
        • 29727_43_42_Tekkoumlk
        • 29727_44_45_Rogl
        • 29727_45_44_FENN
        • 29727_46_DOKS
        • 29727_47_KOGLER
        • 29727_48_Ferraz
        • 29727_49_Levent
        • 29727_50_TEKOC
        • 29727_51_Władyka
        • 29727_52_REGEV
        • 29727_53_Lad
        • 29727_55_56_NIA
        • 29727_56_55_KYR
        • 29727_57_BEES
        • 29727_58_BELENI
        • 29727_59_BITR
        • 29727_60_PUPPO
        • 29727_61_BLAZ
        • 29727_62_BOUN
        • 29727_63_LAZ
        • 29727_64_TRAP
        • 29727_65_VREKAJ
        • 29727_66_KOTS
        • 29727_67_XIDO
        • 29727_68_69_NOTI
        • 29727_69_68_MITSO
        • 29727_70_TRIA
        • 29727_71_ZHU
        • 29727_72_LUN
        • 29727_73_TRA
        • 29727_74_BER
        • 29727_75_SAR
        • 29727_77_Kil
        • 29727_78_79_KYR
        • 29727_79_78_AKA
        • 29727_80_BOU
        • 29727_81_KAL
        • 29727_82_ROT
        • 29727_83_GUY
        • 29727_84_JAMES
        • 29727_85_GIROS
        • 29727_86_DREN
        • 29727_87_GIOU
        • 29727_88_89_PRE
        • 29727_89_88_KAT
        • 29727_90_LAM
        • 29727_91_SAL
        • 29727_92_LAZ
        • 29727_93_BAS
        • 29727_94_KYR
        • 29727_95_KAR
        • 29727_96_97_LANG
        • 29727_97_97a DOH
        • 29727_98_96_PAP
        • 29727_99_NICO
        • 29727_100_101_FA
        • 29727_100_98_STA
        • 29727_101_100_TSA
        • 29727_102_GK
        • 29727_103_STA
        • 29727_104_105_HLI
        • 29727_105_104_KOY
        • 29727_106_FAB
        • 29727_107_108_POU
        • 29727_108_109_KAL
        • 29727_109_110_PAN
        • 29727_110_107_SHE
        • 29727_111_LOL
        • 29727_112_XAI
        • 29727_113_114_ROGL
        • 29727_114_113_SCH
        • 29727_115_116_KAR
        • 29727_116_115_GAB
        • 29727_117_GRI
        • 29727_118_SUH
        • 29727_119_DOM
        • 29727_120_SOL
        • 29727_121_VDO
        • 29727_122_VDOA
        • 29727_123_EGO
        • 29727_124_LAF
        • 29727_124B_DiaxSin
        • 29727_125_DROU
          • pinakespdf
            • 1o kommatipdf
              • 29727_0_AProtKeim
              • 29727_0_eisLIAMPH
              • 29727_1_AGGEL
              • 29727_1a_RIG
              • 29727_2_KATS
              • 29727_2a_RIGIN
              • 29727_5_PLIAK
              • 29727_6_7_RIGIN
              • 29727_7_6_PREKA
              • 29727_8_METAL
              • 29727_9_LAMP
              • 29727_10_GAMB
              • 29727_11_Condi
              • 29727_12_STAUR
              • 29727_13_SERB
              • 29727_14_BOLLEN
              • 29727_15_RIG
              • 29727_16_AUG
              • 29727_17_KAPPA
              • 29727_18_DEOU
              • 29727_19_MORGAN
              • 29727_20_SOT
              • 29727_21_SOT
              • 29727_22_23_BLAX
              • 29727_23_22_PET
              • 29727_24_25_SERR
              • 29727_25_26_MOSCA
              • 29727_26_27_SCHMID
              • 29727_27_24_Hempel
              • 29727_28_GREC
              • 29727_29_STEF
              • 29727_30_MPAX
              • 29727_31_33_DAK
              • 29727_32_31_KAR
              • 29727_33_36_SARI
              • 29727_34_32_HORST
              • 29727_35_34_ALEX
              • 29727_36_35_KAB
              • 29727_37_LEON
              • 29727_38_Giros
              • 29727_39_TSIL
              • 29727_40_TSA
              • 29727_41_MPAI
              • 29727_42_43_HEINZE
              • 29727_43_42_Tekkoumlk
              • 29727_44_45_Rogl
              • 29727_45_44_FENN
              • 29727_46_DOKS
              • 29727_47_KOGLER
              • 29727_48_Ferraz
              • 29727_49_Levent
              • 29727_50_TEKOC
              • 29727_51_Władyka
              • 29727_52_REGEV
              • 29727_53_Lad
              • 29727_55_56_NIA
              • 29727_56_55_KYR
              • 29727_57_BEES
              • 29727_58_BELENI
              • 29727_59_BITR
              • 29727_60_PUPPO
              • 29727_61_BLAZ
              • 29727_62_BOUN
              • 29727_63_LAZ
              • 29727_64_TRAP
              • 29727_65_VREKAJ
              • 29727_66_KOTS
              • 29727_67_XIDO
              • 29727_68_69_NOTI
              • 29727_69_68_MITSO
              • 29727_70_TRIA
              • 29727_71_ZHU
              • 29727_72_LUN
              • 29727_73_TRA
              • 29727_74_BER
              • 29727_75_SAR
              • 29727_77_Kil
              • 29727_78_79_KYR
              • 29727_79_78_AKA
              • 29727_80_BOU
              • 29727_81_KAL
              • 29727_82_ROT
              • 29727_83_GUY
              • 29727_84_JAMES
              • 29727_85_GIROS
              • 29727_86_DREN
              • 29727_87_GIOU
              • 29727_88_89_PRE
              • 29727_89_88_KAT
              • 29727_90_LAM
              • 29727_91_SAL
              • 29727_92_LAZ
              • 29727_93_BAS
              • 29727_94_KYR
              • 29727_95_KAR
              • 29727_96_97_LANG
              • 29727_97_97a DOH
              • 29727_98_96_PAP
              • 29727_99_NICO
              • 29727_100_101_FA
              • 29727_100_98_STA
              • 29727_101_100_TSA
              • 29727_102_GK
              • 29727_103_STA
              • 29727_104_105_HLI
              • 29727_105_104_KOY
              • 29727_106_FAB
              • 29727_107_108_POU
              • 29727_108_109_KAL
              • 29727_109_110_PAN
              • 29727_110_107_SHE
              • 29727_111_LOL
              • 29727_112_XAI
              • 29727_113_114_ROGL
              • 29727_114_113_SCH
              • 29727_115_116_KAR
              • 29727_116_115_GAB
              • 29727_117_GRI
              • 29727_118_SUH
              • 29727_119_DOM
              • 29727_120_SOL
              • 29727_121_VDO
              • 29727_122_VDOA
              • 29727_123_EGO
              • 29727_124_LAF
              • 29727_124B_DiaxSin
              • 29727_125_DROU
                • 2o kommatipdf
                  • 29727_0_AProtKeim
                  • 29727_0_eisLIAMPH
                  • 29727_1_AGGEL
                  • 29727_1a_RIG
                  • 29727_2_KATS
                  • 29727_2a_RIGIN
                  • 29727_5_PLIAK
                  • 29727_6_7_RIGIN
                  • 29727_7_6_PREKA
                  • 29727_8_METAL
                  • 29727_9_LAMP
                  • 29727_10_GAMB
                  • 29727_11_Condi
                  • 29727_12_STAUR
                  • 29727_13_SERB
                  • 29727_14_BOLLEN
                  • 29727_15_RIG
                  • 29727_16_AUG
                  • 29727_17_KAPPA
                  • 29727_18_DEOU
                  • 29727_19_MORGAN
                  • 29727_20_SOT
                  • 29727_21_SOT
                  • 29727_22_23_BLAX
                  • 29727_23_22_PET
                  • 29727_24_25_SERR
                  • 29727_25_26_MOSCA
                  • 29727_26_27_SCHMID
                  • 29727_27_24_Hempel
                  • 29727_28_GREC
                  • 29727_29_STEF
                  • 29727_30_MPAX
                  • 29727_31_33_DAK
                  • 29727_32_31_KAR
                  • 29727_33_36_SARI
                  • 29727_34_32_HORST
                  • 29727_35_34_ALEX
                  • 29727_36_35_KAB
                  • 29727_37_LEON
                  • 29727_38_Giros
                  • 29727_39_TSIL
                  • 29727_40_TSA
                  • 29727_41_MPAI
                  • 29727_42_43_HEINZE
                  • 29727_43_42_Tekkoumlk
                  • 29727_44_45_Rogl
                  • 29727_45_44_FENN
                  • 29727_46_DOKS
                  • 29727_47_KOGLER
                  • 29727_48_Ferraz
                  • 29727_49_Levent
                  • 29727_50_TEKOC
                  • 29727_51_Władyka
                  • 29727_52_REGEV
                  • 29727_53_Lad
                  • 29727_55_56_NIA
                  • 29727_56_55_KYR
                  • 29727_57_BEES
                  • 29727_58_BELENI
                  • 29727_59_BITR
                  • 29727_60_PUPPO
                  • 29727_61_BLAZ
                  • 29727_62_BOUN
                  • 29727_63_LAZ
                  • 29727_64_TRAP
                  • 29727_65_VREKAJ
                  • 29727_66_KOTS
                  • 29727_67_XIDO
                  • 29727_68_69_NOTI
                  • 29727_69_68_MITSO
                  • 29727_70_TRIA
                  • 29727_71_ZHU
                  • 29727_72_LUN
                  • 29727_73_TRA
                  • 29727_74_BER
                  • 29727_75_SAR
                  • 29727_77_Kil
                  • 29727_78_79_KYR
                  • 29727_79_78_AKA
                  • 29727_80_BOU
                  • 29727_81_KAL
                  • 29727_82_ROT
                  • 29727_83_GUY
                  • 29727_84_JAMES
                  • 29727_85_GIROS
                  • 29727_86_DREN
                  • 29727_87_GIOU
                  • 29727_88_89_PRE
                  • 29727_89_88_KAT
                  • 29727_90_LAM
                  • 29727_91_SAL
                  • 29727_92_LAZ
                  • 29727_93_BAS
                  • 29727_94_KYR
                  • 29727_95_KAR
                  • 29727_96_97_LANG
                  • 29727_97_97a DOH
                  • 29727_98_96_PAP
                  • 29727_99_NICO
                  • 29727_100_101_FA
                  • 29727_100_98_STA
                  • 29727_101_100_TSA
                  • 29727_102_GK
                  • 29727_103_STA
                  • 29727_104_105_HLI
                  • 29727_105_104_KOY
                  • 29727_106_FAB
                  • 29727_107_108_POU
                  • 29727_108_109_KAL
                  • 29727_109_110_PAN
                  • 29727_110_107_SHE
                  • 29727_111_LOL
                  • 29727_112_XAI
                  • 29727_113_114_ROGL
                  • 29727_114_113_SCH
                  • 29727_115_116_KAR
                  • 29727_116_115_GAB
                  • 29727_117_GRI
                  • 29727_118_SUH
                  • 29727_119_DOM
                  • 29727_120_SOL
                  • 29727_121_VDO
                  • 29727_122_VDOA
                  • 29727_123_EGO
                  • 29727_124_LAF
                  • 29727_124B_DiaxSin
                  • 29727_125_DROU
                    • PINAKES_Apdf
                      • 29727_0_Protos_Pinakon
                      • 29727_0eisLIAMPH_pin
                      • 29727_1_AGG_pin
                      • 29727_2_KATSAD_pin
                      • 29727_5_PLIAK_pin
                      • 29727_6_PREKA_pin
                      • 29727_10_GAMB_pin
                      • 29727_12_STAUR_pin
                      • 29727_13_SEPM_pin
                      • 29727_14_BOLLEN_pin
                      • 29727_17_KAPPA_pin
                      • 29727_18_DEOUD_pin
                      • 29727_25_SERRIpin
                      • 29727_26_PUPPO_pin
                      • 29727_27_SCHMID_pin
                      • 29727_29_STEF_pin
                      • 29727_30_MPAXL_pin
                      • 29727_31_KAR_pin
                      • 29727_32_HORST_pin
                      • 29727_34_ALEX_pin
                      • 29727_35_KABB_pin
                      • 29727_37_LEONpin
                      • 29727_39_TSIL_pin
                      • 29727_40_TSA_pin
                      • 29727_41_MPAI_pin
                      • 29727_43_HEINZE_pin
                      • 29727_44_FENN_pin
                      • 29727_46_DOCS_pin
                      • 29727_47_KOGLERpin
                      • 29727_50_TEKOCAKpin
                      • 29727_56_NIARpin
                      • 29727_60_PUPPOpin
                      • 29727_63_LAZApin
                      • 29727_65_VREKAJpin
                      • 29727_66_KOTpin
                      • 29727_67_XIDpin
                      • 29727_68_MHTSpin
                      • 29727_70_TRIANpin
                      • 29727_73_TRAKpin
                      • 29727_74_BERETIpin
                      • 29727_79_KYRpin
                      • 29727_82_ROTROFFpin
                      • 29727_85_GIROSpin
                      • 29727_87_GOUNpin
                      • 29727_89_PREKpin
                      • 29727_93_BASILpin
                      • 29727_94_KYRpin
                      • 29727_95_KARpin
                      • 29727_99_NICOpin
                      • 29727_101_FAKpin
                      • 29727_102_GIZpin
                      • 29727_103_STAI_pin
                      • 29727_108_POYLpin
                      • 29727_109_KALpin
                      • 29727_110_PANpin
                      • 29727_111_LOLpin
                      • 29727_112_XAIRpin
                      • 29727_113_SCHAUERpin
                      • 29727_116_KARpin
                      • 29727_118_SUHALpin
                      • 29727_121_VDOVpin
                      • 29727_124_LAFLIpin
                        • PINAKES_Bpdf
                          • 29727_0_Protos_Pinakon
                          • 29727_0eisLIAMPH_pin
                          • 29727_1_AGG_pin
                          • 29727_2_KATSAD_pin
                          • 29727_5_PLIAK_pin
                          • 29727_6_PREKA_pin
                          • 29727_10_GAMB_pin
                          • 29727_12_STAUR_pin
                          • 29727_13_SEPM_pin
                          • 29727_14_BOLLEN_pin
                          • 29727_17_KAPPA_pin
                          • 29727_18_DEOUD_pin
                          • 29727_25_SERRIpin
                          • 29727_26_PUPPO_pin
                          • 29727_27_SCHMID_pin
                          • 29727_29_STEF_pin
                          • 29727_30_MPAXL_pin
                          • 29727_31_KAR_pin
                          • 29727_32_HORST_pin
                          • 29727_34_ALEX_pin
                          • 29727_35_KABB_pin
                          • 29727_37_LEONpin
                          • 29727_39_TSIL_pin
                          • 29727_40_TSA_pin
                          • 29727_41_MPAI_pin
                          • 29727_43_HEINZE_pin
                          • 29727_44_FENN_pin
                          • 29727_46_DOCS_pin
                          • 29727_47_KOGLERpin
                          • 29727_50_TEKOCAKpin
                          • 29727_56_NIARpin
                          • 29727_60_PUPPOpin
                          • 29727_63_LAZApin
                          • 29727_65_VREKAJpin
                          • 29727_66_KOTpin
                          • 29727_67_XIDpin
                          • 29727_68_MHTSpin
                          • 29727_70_TRIANpin
                          • 29727_73_TRAKpin
                          • 29727_74_BERETIpin
                          • 29727_79_KYRpin
                          • 29727_82_ROTROFFpin
                          • 29727_85_GIROSpin
                          • 29727_87_GOUNpin
                          • 29727_89_PREKpin
                          • 29727_93_BASILpin
                          • 29727_94_KYRpin
                          • 29727_95_KARpin
                          • 29727_99_NICOpin
                          • 29727_101_FAKpin
                          • 29727_102_GIZpin
                          • 29727_103_STAI_pin
                          • 29727_108_POYLpin
                          • 29727_109_KALpin
                          • 29727_110_PANpin
                          • 29727_111_LOLpin
                          • 29727_112_XAIRpin
                          • 29727_113_SCHAUERpin
                          • 29727_116_KARpin
                          • 29727_118_SUHALpin
                          • 29727_121_VDOVpin
                          • 29727_124_LAFLIpin

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΙΡΕΤΑΚΗΣ ΠINAKAΣ 221

Σαλαμίνα α) Ιχθυοπινάκιο β) Κάλυμμα πυξίδας γ) Μυροδοχείο δ-ε) Επιτραπέζιοι αμφορείς στ) Ενσφράγιστες λαβές αμφορέων

1 2

3 4

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

  • 1o kommatipdf
    • 29727_0_AProtKeim
    • 29727_0_eisLIAMPH
    • 29727_1_AGGEL
    • 29727_1a_RIG
    • 29727_2_KATS
    • 29727_2a_RIGIN
    • 29727_5_PLIAK
    • 29727_6_7_RIGIN
    • 29727_7_6_PREKA
    • 29727_8_METAL
    • 29727_9_LAMP
    • 29727_10_GAMB
    • 29727_11_Condi
    • 29727_12_STAUR
    • 29727_13_SERB
    • 29727_14_BOLLEN
    • 29727_15_RIG
    • 29727_16_AUG
    • 29727_17_KAPPA
    • 29727_18_DEOU
    • 29727_19_MORGAN
    • 29727_20_SOT
    • 29727_21_SOT
    • 29727_22_23_BLAX
    • 29727_23_22_PET
    • 29727_24_25_SERR
    • 29727_25_26_MOSCA
    • 29727_26_27_SCHMID
    • 29727_27_24_Hempel
    • 29727_28_GREC
    • 29727_29_STEF
    • 29727_30_MPAX
    • 29727_31_33_DAK
    • 29727_32_31_KAR
    • 29727_33_36_SARI
    • 29727_34_32_HORST
    • 29727_35_34_ALEX
    • 29727_36_35_KAB
    • 29727_37_LEON
    • 29727_38_Giros
    • 29727_39_TSIL
    • 29727_40_TSA
    • 29727_41_MPAI
    • 29727_42_43_HEINZE
    • 29727_43_42_Tekkoumlk
    • 29727_44_45_Rogl
    • 29727_45_44_FENN
    • 29727_46_DOKS
    • 29727_47_KOGLER
    • 29727_48_Ferraz
    • 29727_49_Levent
    • 29727_50_TEKOC
    • 29727_51_Władyka
    • 29727_52_REGEV
    • 29727_53_Lad
    • 29727_55_56_NIA
    • 29727_56_55_KYR
    • 29727_57_BEES
    • 29727_58_BELENI
    • 29727_59_BITR
    • 29727_60_PUPPO
    • 29727_61_BLAZ
    • 29727_62_BOUN
    • 29727_63_LAZ
    • 29727_64_TRAP
    • 29727_65_VREKAJ
    • 29727_66_KOTS
    • 29727_67_XIDO
    • 29727_68_69_NOTI
    • 29727_69_68_MITSO
    • 29727_70_TRIA
    • 29727_71_ZHU
    • 29727_72_LUN
    • 29727_73_TRA
    • 29727_74_BER
    • 29727_75_SAR
    • 29727_77_Kil
    • 29727_78_79_KYR
    • 29727_79_78_AKA
    • 29727_80_BOU
    • 29727_81_KAL
    • 29727_82_ROT
    • 29727_83_GUY
    • 29727_84_JAMES
    • 29727_85_GIROS
    • 29727_86_DREN
    • 29727_87_GIOU
    • 29727_88_89_PRE
    • 29727_89_88_KAT
    • 29727_90_LAM
    • 29727_91_SAL
    • 29727_92_LAZ
    • 29727_93_BAS
    • 29727_94_KYR
    • 29727_95_KAR
    • 29727_96_97_LANG
    • 29727_97_97a DOH
    • 29727_98_96_PAP
    • 29727_99_NICO
    • 29727_100_101_FA
    • 29727_100_98_STA
    • 29727_101_100_TSA
    • 29727_102_GK
    • 29727_103_STA
    • 29727_104_105_HLI
    • 29727_105_104_KOY
    • 29727_106_FAB
    • 29727_107_108_POU
    • 29727_108_109_KAL
    • 29727_109_110_PAN
    • 29727_110_107_SHE
    • 29727_111_LOL
    • 29727_112_XAI
    • 29727_113_114_ROGL
    • 29727_114_113_SCH
    • 29727_115_116_KAR
    • 29727_116_115_GAB
    • 29727_117_GRI
    • 29727_118_SUH
    • 29727_119_DOM
    • 29727_120_SOL
    • 29727_121_VDO
    • 29727_122_VDOA
    • 29727_123_EGO
    • 29727_124_LAF
    • 29727_124B_DiaxSin
    • 29727_125_DROU
      • 2o kommatipdf
        • 29727_0_AProtKeim
        • 29727_0_eisLIAMPH
        • 29727_1_AGGEL
        • 29727_1a_RIG
        • 29727_2_KATS
        • 29727_2a_RIGIN
        • 29727_5_PLIAK
        • 29727_6_7_RIGIN
        • 29727_7_6_PREKA
        • 29727_8_METAL
        • 29727_9_LAMP
        • 29727_10_GAMB
        • 29727_11_Condi
        • 29727_12_STAUR
        • 29727_13_SERB
        • 29727_14_BOLLEN
        • 29727_15_RIG
        • 29727_16_AUG
        • 29727_17_KAPPA
        • 29727_18_DEOU
        • 29727_19_MORGAN
        • 29727_20_SOT
        • 29727_21_SOT
        • 29727_22_23_BLAX
        • 29727_23_22_PET
        • 29727_24_25_SERR
        • 29727_25_26_MOSCA
        • 29727_26_27_SCHMID
        • 29727_27_24_Hempel
        • 29727_28_GREC
        • 29727_29_STEF
        • 29727_30_MPAX
        • 29727_31_33_DAK
        • 29727_32_31_KAR
        • 29727_33_36_SARI
        • 29727_34_32_HORST
        • 29727_35_34_ALEX
        • 29727_36_35_KAB
        • 29727_37_LEON
        • 29727_38_Giros
        • 29727_39_TSIL
        • 29727_40_TSA
        • 29727_41_MPAI
        • 29727_42_43_HEINZE
        • 29727_43_42_Tekkoumlk
        • 29727_44_45_Rogl
        • 29727_45_44_FENN
        • 29727_46_DOKS
        • 29727_47_KOGLER
        • 29727_48_Ferraz
        • 29727_49_Levent
        • 29727_50_TEKOC
        • 29727_51_Władyka
        • 29727_52_REGEV
        • 29727_53_Lad
        • 29727_55_56_NIA
        • 29727_56_55_KYR
        • 29727_57_BEES
        • 29727_58_BELENI
        • 29727_59_BITR
        • 29727_60_PUPPO
        • 29727_61_BLAZ
        • 29727_62_BOUN
        • 29727_63_LAZ
        • 29727_64_TRAP
        • 29727_65_VREKAJ
        • 29727_66_KOTS
        • 29727_67_XIDO
        • 29727_68_69_NOTI
        • 29727_69_68_MITSO
        • 29727_70_TRIA
        • 29727_71_ZHU
        • 29727_72_LUN
        • 29727_73_TRA
        • 29727_74_BER
        • 29727_75_SAR
        • 29727_77_Kil
        • 29727_78_79_KYR
        • 29727_79_78_AKA
        • 29727_80_BOU
        • 29727_81_KAL
        • 29727_82_ROT
        • 29727_83_GUY
        • 29727_84_JAMES
        • 29727_85_GIROS
        • 29727_86_DREN
        • 29727_87_GIOU
        • 29727_88_89_PRE
        • 29727_89_88_KAT
        • 29727_90_LAM
        • 29727_91_SAL
        • 29727_92_LAZ
        • 29727_93_BAS
        • 29727_94_KYR
        • 29727_95_KAR
        • 29727_96_97_LANG
        • 29727_97_97a DOH
        • 29727_98_96_PAP
        • 29727_99_NICO
        • 29727_100_101_FA
        • 29727_100_98_STA
        • 29727_101_100_TSA
        • 29727_102_GK
        • 29727_103_STA
        • 29727_104_105_HLI
        • 29727_105_104_KOY
        • 29727_106_FAB
        • 29727_107_108_POU
        • 29727_108_109_KAL
        • 29727_109_110_PAN
        • 29727_110_107_SHE
        • 29727_111_LOL
        • 29727_112_XAI
        • 29727_113_114_ROGL
        • 29727_114_113_SCH
        • 29727_115_116_KAR
        • 29727_116_115_GAB
        • 29727_117_GRI
        • 29727_118_SUH
        • 29727_119_DOM
        • 29727_120_SOL
        • 29727_121_VDO
        • 29727_122_VDOA
        • 29727_123_EGO
        • 29727_124_LAF
        • 29727_124B_DiaxSin
        • 29727_125_DROU
          • pinakespdf
            • 1o kommatipdf
              • 29727_0_AProtKeim
              • 29727_0_eisLIAMPH
              • 29727_1_AGGEL
              • 29727_1a_RIG
              • 29727_2_KATS
              • 29727_2a_RIGIN
              • 29727_5_PLIAK
              • 29727_6_7_RIGIN
              • 29727_7_6_PREKA
              • 29727_8_METAL
              • 29727_9_LAMP
              • 29727_10_GAMB
              • 29727_11_Condi
              • 29727_12_STAUR
              • 29727_13_SERB
              • 29727_14_BOLLEN
              • 29727_15_RIG
              • 29727_16_AUG
              • 29727_17_KAPPA
              • 29727_18_DEOU
              • 29727_19_MORGAN
              • 29727_20_SOT
              • 29727_21_SOT
              • 29727_22_23_BLAX
              • 29727_23_22_PET
              • 29727_24_25_SERR
              • 29727_25_26_MOSCA
              • 29727_26_27_SCHMID
              • 29727_27_24_Hempel
              • 29727_28_GREC
              • 29727_29_STEF
              • 29727_30_MPAX
              • 29727_31_33_DAK
              • 29727_32_31_KAR
              • 29727_33_36_SARI
              • 29727_34_32_HORST
              • 29727_35_34_ALEX
              • 29727_36_35_KAB
              • 29727_37_LEON
              • 29727_38_Giros
              • 29727_39_TSIL
              • 29727_40_TSA
              • 29727_41_MPAI
              • 29727_42_43_HEINZE
              • 29727_43_42_Tekkoumlk
              • 29727_44_45_Rogl
              • 29727_45_44_FENN
              • 29727_46_DOKS
              • 29727_47_KOGLER
              • 29727_48_Ferraz
              • 29727_49_Levent
              • 29727_50_TEKOC
              • 29727_51_Władyka
              • 29727_52_REGEV
              • 29727_53_Lad
              • 29727_55_56_NIA
              • 29727_56_55_KYR
              • 29727_57_BEES
              • 29727_58_BELENI
              • 29727_59_BITR
              • 29727_60_PUPPO
              • 29727_61_BLAZ
              • 29727_62_BOUN
              • 29727_63_LAZ
              • 29727_64_TRAP
              • 29727_65_VREKAJ
              • 29727_66_KOTS
              • 29727_67_XIDO
              • 29727_68_69_NOTI
              • 29727_69_68_MITSO
              • 29727_70_TRIA
              • 29727_71_ZHU
              • 29727_72_LUN
              • 29727_73_TRA
              • 29727_74_BER
              • 29727_75_SAR
              • 29727_77_Kil
              • 29727_78_79_KYR
              • 29727_79_78_AKA
              • 29727_80_BOU
              • 29727_81_KAL
              • 29727_82_ROT
              • 29727_83_GUY
              • 29727_84_JAMES
              • 29727_85_GIROS
              • 29727_86_DREN
              • 29727_87_GIOU
              • 29727_88_89_PRE
              • 29727_89_88_KAT
              • 29727_90_LAM
              • 29727_91_SAL
              • 29727_92_LAZ
              • 29727_93_BAS
              • 29727_94_KYR
              • 29727_95_KAR
              • 29727_96_97_LANG
              • 29727_97_97a DOH
              • 29727_98_96_PAP
              • 29727_99_NICO
              • 29727_100_101_FA
              • 29727_100_98_STA
              • 29727_101_100_TSA
              • 29727_102_GK
              • 29727_103_STA
              • 29727_104_105_HLI
              • 29727_105_104_KOY
              • 29727_106_FAB
              • 29727_107_108_POU
              • 29727_108_109_KAL
              • 29727_109_110_PAN
              • 29727_110_107_SHE
              • 29727_111_LOL
              • 29727_112_XAI
              • 29727_113_114_ROGL
              • 29727_114_113_SCH
              • 29727_115_116_KAR
              • 29727_116_115_GAB
              • 29727_117_GRI
              • 29727_118_SUH
              • 29727_119_DOM
              • 29727_120_SOL
              • 29727_121_VDO
              • 29727_122_VDOA
              • 29727_123_EGO
              • 29727_124_LAF
              • 29727_124B_DiaxSin
              • 29727_125_DROU
                • 2o kommatipdf
                  • 29727_0_AProtKeim
                  • 29727_0_eisLIAMPH
                  • 29727_1_AGGEL
                  • 29727_1a_RIG
                  • 29727_2_KATS
                  • 29727_2a_RIGIN
                  • 29727_5_PLIAK
                  • 29727_6_7_RIGIN
                  • 29727_7_6_PREKA
                  • 29727_8_METAL
                  • 29727_9_LAMP
                  • 29727_10_GAMB
                  • 29727_11_Condi
                  • 29727_12_STAUR
                  • 29727_13_SERB
                  • 29727_14_BOLLEN
                  • 29727_15_RIG
                  • 29727_16_AUG
                  • 29727_17_KAPPA
                  • 29727_18_DEOU
                  • 29727_19_MORGAN
                  • 29727_20_SOT
                  • 29727_21_SOT
                  • 29727_22_23_BLAX
                  • 29727_23_22_PET
                  • 29727_24_25_SERR
                  • 29727_25_26_MOSCA
                  • 29727_26_27_SCHMID
                  • 29727_27_24_Hempel
                  • 29727_28_GREC
                  • 29727_29_STEF
                  • 29727_30_MPAX
                  • 29727_31_33_DAK
                  • 29727_32_31_KAR
                  • 29727_33_36_SARI
                  • 29727_34_32_HORST
                  • 29727_35_34_ALEX
                  • 29727_36_35_KAB
                  • 29727_37_LEON
                  • 29727_38_Giros
                  • 29727_39_TSIL
                  • 29727_40_TSA
                  • 29727_41_MPAI
                  • 29727_42_43_HEINZE
                  • 29727_43_42_Tekkoumlk
                  • 29727_44_45_Rogl
                  • 29727_45_44_FENN
                  • 29727_46_DOKS
                  • 29727_47_KOGLER
                  • 29727_48_Ferraz
                  • 29727_49_Levent
                  • 29727_50_TEKOC
                  • 29727_51_Władyka
                  • 29727_52_REGEV
                  • 29727_53_Lad
                  • 29727_55_56_NIA
                  • 29727_56_55_KYR
                  • 29727_57_BEES
                  • 29727_58_BELENI
                  • 29727_59_BITR
                  • 29727_60_PUPPO
                  • 29727_61_BLAZ
                  • 29727_62_BOUN
                  • 29727_63_LAZ
                  • 29727_64_TRAP
                  • 29727_65_VREKAJ
                  • 29727_66_KOTS
                  • 29727_67_XIDO
                  • 29727_68_69_NOTI
                  • 29727_69_68_MITSO
                  • 29727_70_TRIA
                  • 29727_71_ZHU
                  • 29727_72_LUN
                  • 29727_73_TRA
                  • 29727_74_BER
                  • 29727_75_SAR
                  • 29727_77_Kil
                  • 29727_78_79_KYR
                  • 29727_79_78_AKA
                  • 29727_80_BOU
                  • 29727_81_KAL
                  • 29727_82_ROT
                  • 29727_83_GUY
                  • 29727_84_JAMES
                  • 29727_85_GIROS
                  • 29727_86_DREN
                  • 29727_87_GIOU
                  • 29727_88_89_PRE
                  • 29727_89_88_KAT
                  • 29727_90_LAM
                  • 29727_91_SAL
                  • 29727_92_LAZ
                  • 29727_93_BAS
                  • 29727_94_KYR
                  • 29727_95_KAR
                  • 29727_96_97_LANG
                  • 29727_97_97a DOH
                  • 29727_98_96_PAP
                  • 29727_99_NICO
                  • 29727_100_101_FA
                  • 29727_100_98_STA
                  • 29727_101_100_TSA
                  • 29727_102_GK
                  • 29727_103_STA
                  • 29727_104_105_HLI
                  • 29727_105_104_KOY
                  • 29727_106_FAB
                  • 29727_107_108_POU
                  • 29727_108_109_KAL
                  • 29727_109_110_PAN
                  • 29727_110_107_SHE
                  • 29727_111_LOL
                  • 29727_112_XAI
                  • 29727_113_114_ROGL
                  • 29727_114_113_SCH
                  • 29727_115_116_KAR
                  • 29727_116_115_GAB
                  • 29727_117_GRI
                  • 29727_118_SUH
                  • 29727_119_DOM
                  • 29727_120_SOL
                  • 29727_121_VDO
                  • 29727_122_VDOA
                  • 29727_123_EGO
                  • 29727_124_LAF
                  • 29727_124B_DiaxSin
                  • 29727_125_DROU
                    • PINAKES_Apdf
                      • 29727_0_Protos_Pinakon
                      • 29727_0eisLIAMPH_pin
                      • 29727_1_AGG_pin
                      • 29727_2_KATSAD_pin
                      • 29727_5_PLIAK_pin
                      • 29727_6_PREKA_pin
                      • 29727_10_GAMB_pin
                      • 29727_12_STAUR_pin
                      • 29727_13_SEPM_pin
                      • 29727_14_BOLLEN_pin
                      • 29727_17_KAPPA_pin
                      • 29727_18_DEOUD_pin
                      • 29727_25_SERRIpin
                      • 29727_26_PUPPO_pin
                      • 29727_27_SCHMID_pin
                      • 29727_29_STEF_pin
                      • 29727_30_MPAXL_pin
                      • 29727_31_KAR_pin
                      • 29727_32_HORST_pin
                      • 29727_34_ALEX_pin
                      • 29727_35_KABB_pin
                      • 29727_37_LEONpin
                      • 29727_39_TSIL_pin
                      • 29727_40_TSA_pin
                      • 29727_41_MPAI_pin
                      • 29727_43_HEINZE_pin
                      • 29727_44_FENN_pin
                      • 29727_46_DOCS_pin
                      • 29727_47_KOGLERpin
                      • 29727_50_TEKOCAKpin
                      • 29727_56_NIARpin
                      • 29727_60_PUPPOpin
                      • 29727_63_LAZApin
                      • 29727_65_VREKAJpin
                      • 29727_66_KOTpin
                      • 29727_67_XIDpin
                      • 29727_68_MHTSpin
                      • 29727_70_TRIANpin
                      • 29727_73_TRAKpin
                      • 29727_74_BERETIpin
                      • 29727_79_KYRpin
                      • 29727_82_ROTROFFpin
                      • 29727_85_GIROSpin
                      • 29727_87_GOUNpin
                      • 29727_89_PREKpin
                      • 29727_93_BASILpin
                      • 29727_94_KYRpin
                      • 29727_95_KARpin
                      • 29727_99_NICOpin
                      • 29727_101_FAKpin
                      • 29727_102_GIZpin
                      • 29727_103_STAI_pin
                      • 29727_108_POYLpin
                      • 29727_109_KALpin
                      • 29727_110_PANpin
                      • 29727_111_LOLpin
                      • 29727_112_XAIRpin
                      • 29727_113_SCHAUERpin
                      • 29727_116_KARpin
                      • 29727_118_SUHALpin
                      • 29727_121_VDOVpin
                      • 29727_124_LAFLIpin
                        • PINAKES_Bpdf
                          • 29727_0_Protos_Pinakon
                          • 29727_0eisLIAMPH_pin
                          • 29727_1_AGG_pin
                          • 29727_2_KATSAD_pin
                          • 29727_5_PLIAK_pin
                          • 29727_6_PREKA_pin
                          • 29727_10_GAMB_pin
                          • 29727_12_STAUR_pin
                          • 29727_13_SEPM_pin
                          • 29727_14_BOLLEN_pin
                          • 29727_17_KAPPA_pin
                          • 29727_18_DEOUD_pin
                          • 29727_25_SERRIpin
                          • 29727_26_PUPPO_pin
                          • 29727_27_SCHMID_pin
                          • 29727_29_STEF_pin
                          • 29727_30_MPAXL_pin
                          • 29727_31_KAR_pin
                          • 29727_32_HORST_pin
                          • 29727_34_ALEX_pin
                          • 29727_35_KABB_pin
                          • 29727_37_LEONpin
                          • 29727_39_TSIL_pin
                          • 29727_40_TSA_pin
                          • 29727_41_MPAI_pin
                          • 29727_43_HEINZE_pin
                          • 29727_44_FENN_pin
                          • 29727_46_DOCS_pin
                          • 29727_47_KOGLERpin
                          • 29727_50_TEKOCAKpin
                          • 29727_56_NIARpin
                          • 29727_60_PUPPOpin
                          • 29727_63_LAZApin
                          • 29727_65_VREKAJpin
                          • 29727_66_KOTpin
                          • 29727_67_XIDpin
                          • 29727_68_MHTSpin
                          • 29727_70_TRIANpin
                          • 29727_73_TRAKpin
                          • 29727_74_BERETIpin
                          • 29727_79_KYRpin
                          • 29727_82_ROTROFFpin
                          • 29727_85_GIROSpin
                          • 29727_87_GOUNpin
                          • 29727_89_PREKpin
                          • 29727_93_BASILpin
                          • 29727_94_KYRpin
                          • 29727_95_KARpin
                          • 29727_99_NICOpin
                          • 29727_101_FAKpin
                          • 29727_102_GIZpin
                          • 29727_103_STAI_pin
                          • 29727_108_POYLpin
                          • 29727_109_KALpin
                          • 29727_110_PANpin
                          • 29727_111_LOLpin
                          • 29727_112_XAIRpin
                          • 29727_113_SCHAUERpin
                          • 29727_116_KARpin
                          • 29727_118_SUHALpin
                          • 29727_121_VDOVpin
                          • 29727_124_LAFLIpin

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΙΒ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 Μαΐου 2009

ΑΘΗΝΑ 2014

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝISBN 978-960-386-198-0

Ηacute Ε

ΠΙΣ

ΤΗ

ΜΟ

ΝΙΚ

Η Σ

ΥΝ

ΑΝ

ΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛ

ΛΗ

ΝΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΕΡΑ

ΜΙΚ

Η

Π

ΡΑΚ

ΤΙΚ

Α

Π

ίνακ

ες

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Πίνακες

  • 1o kommatipdf
    • 29727_0_AProtKeim
    • 29727_0_eisLIAMPH
    • 29727_1_AGGEL
    • 29727_1a_RIG
    • 29727_2_KATS
    • 29727_2a_RIGIN
    • 29727_5_PLIAK
    • 29727_6_7_RIGIN
    • 29727_7_6_PREKA
    • 29727_8_METAL
    • 29727_9_LAMP
    • 29727_10_GAMB
    • 29727_11_Condi
    • 29727_12_STAUR
    • 29727_13_SERB
    • 29727_14_BOLLEN
    • 29727_15_RIG
    • 29727_16_AUG
    • 29727_17_KAPPA
    • 29727_18_DEOU
    • 29727_19_MORGAN
    • 29727_20_SOT
    • 29727_21_SOT
    • 29727_22_23_BLAX
    • 29727_23_22_PET
    • 29727_24_25_SERR
    • 29727_25_26_MOSCA
    • 29727_26_27_SCHMID
    • 29727_27_24_Hempel
    • 29727_28_GREC
    • 29727_29_STEF
    • 29727_30_MPAX
    • 29727_31_33_DAK
    • 29727_32_31_KAR
    • 29727_33_36_SARI
    • 29727_34_32_HORST
    • 29727_35_34_ALEX
    • 29727_36_35_KAB
    • 29727_37_LEON
    • 29727_38_Giros
    • 29727_39_TSIL
    • 29727_40_TSA
    • 29727_41_MPAI
    • 29727_42_43_HEINZE
    • 29727_43_42_Tekkoumlk
    • 29727_44_45_Rogl
    • 29727_45_44_FENN
    • 29727_46_DOKS
    • 29727_47_KOGLER
    • 29727_48_Ferraz
    • 29727_49_Levent
    • 29727_50_TEKOC
    • 29727_51_Władyka
    • 29727_52_REGEV
    • 29727_53_Lad
    • 29727_55_56_NIA
    • 29727_56_55_KYR
    • 29727_57_BEES
    • 29727_58_BELENI
    • 29727_59_BITR
    • 29727_60_PUPPO
    • 29727_61_BLAZ
    • 29727_62_BOUN
    • 29727_63_LAZ
    • 29727_64_TRAP
    • 29727_65_VREKAJ
    • 29727_66_KOTS
    • 29727_67_XIDO
    • 29727_68_69_NOTI
    • 29727_69_68_MITSO
    • 29727_70_TRIA
    • 29727_71_ZHU
    • 29727_72_LUN
    • 29727_73_TRA
    • 29727_74_BER
    • 29727_75_SAR
    • 29727_77_Kil
    • 29727_78_79_KYR
    • 29727_79_78_AKA
    • 29727_80_BOU
    • 29727_81_KAL
    • 29727_82_ROT
    • 29727_83_GUY
    • 29727_84_JAMES
    • 29727_85_GIROS
    • 29727_86_DREN
    • 29727_87_GIOU
    • 29727_88_89_PRE
    • 29727_89_88_KAT
    • 29727_90_LAM
    • 29727_91_SAL
    • 29727_92_LAZ
    • 29727_93_BAS
    • 29727_94_KYR
    • 29727_95_KAR
    • 29727_96_97_LANG
    • 29727_97_97a DOH
    • 29727_98_96_PAP
    • 29727_99_NICO
    • 29727_100_101_FA
    • 29727_100_98_STA
    • 29727_101_100_TSA
    • 29727_102_GK
    • 29727_103_STA
    • 29727_104_105_HLI
    • 29727_105_104_KOY
    • 29727_106_FAB
    • 29727_107_108_POU
    • 29727_108_109_KAL
    • 29727_109_110_PAN
    • 29727_110_107_SHE
    • 29727_111_LOL
    • 29727_112_XAI
    • 29727_113_114_ROGL
    • 29727_114_113_SCH
    • 29727_115_116_KAR
    • 29727_116_115_GAB
    • 29727_117_GRI
    • 29727_118_SUH
    • 29727_119_DOM
    • 29727_120_SOL
    • 29727_121_VDO
    • 29727_122_VDOA
    • 29727_123_EGO
    • 29727_124_LAF
    • 29727_124B_DiaxSin
    • 29727_125_DROU
      • 2o kommatipdf
        • 29727_0_AProtKeim
        • 29727_0_eisLIAMPH
        • 29727_1_AGGEL
        • 29727_1a_RIG
        • 29727_2_KATS
        • 29727_2a_RIGIN
        • 29727_5_PLIAK
        • 29727_6_7_RIGIN
        • 29727_7_6_PREKA
        • 29727_8_METAL
        • 29727_9_LAMP
        • 29727_10_GAMB
        • 29727_11_Condi
        • 29727_12_STAUR
        • 29727_13_SERB
        • 29727_14_BOLLEN
        • 29727_15_RIG
        • 29727_16_AUG
        • 29727_17_KAPPA
        • 29727_18_DEOU
        • 29727_19_MORGAN
        • 29727_20_SOT
        • 29727_21_SOT
        • 29727_22_23_BLAX
        • 29727_23_22_PET
        • 29727_24_25_SERR
        • 29727_25_26_MOSCA
        • 29727_26_27_SCHMID
        • 29727_27_24_Hempel
        • 29727_28_GREC
        • 29727_29_STEF
        • 29727_30_MPAX
        • 29727_31_33_DAK
        • 29727_32_31_KAR
        • 29727_33_36_SARI
        • 29727_34_32_HORST
        • 29727_35_34_ALEX
        • 29727_36_35_KAB
        • 29727_37_LEON
        • 29727_38_Giros
        • 29727_39_TSIL
        • 29727_40_TSA
        • 29727_41_MPAI
        • 29727_42_43_HEINZE
        • 29727_43_42_Tekkoumlk
        • 29727_44_45_Rogl
        • 29727_45_44_FENN
        • 29727_46_DOKS
        • 29727_47_KOGLER
        • 29727_48_Ferraz
        • 29727_49_Levent
        • 29727_50_TEKOC
        • 29727_51_Władyka
        • 29727_52_REGEV
        • 29727_53_Lad
        • 29727_55_56_NIA
        • 29727_56_55_KYR
        • 29727_57_BEES
        • 29727_58_BELENI
        • 29727_59_BITR
        • 29727_60_PUPPO
        • 29727_61_BLAZ
        • 29727_62_BOUN
        • 29727_63_LAZ
        • 29727_64_TRAP
        • 29727_65_VREKAJ
        • 29727_66_KOTS
        • 29727_67_XIDO
        • 29727_68_69_NOTI
        • 29727_69_68_MITSO
        • 29727_70_TRIA
        • 29727_71_ZHU
        • 29727_72_LUN
        • 29727_73_TRA
        • 29727_74_BER
        • 29727_75_SAR
        • 29727_77_Kil
        • 29727_78_79_KYR
        • 29727_79_78_AKA
        • 29727_80_BOU
        • 29727_81_KAL
        • 29727_82_ROT
        • 29727_83_GUY
        • 29727_84_JAMES
        • 29727_85_GIROS
        • 29727_86_DREN
        • 29727_87_GIOU
        • 29727_88_89_PRE
        • 29727_89_88_KAT
        • 29727_90_LAM
        • 29727_91_SAL
        • 29727_92_LAZ
        • 29727_93_BAS
        • 29727_94_KYR
        • 29727_95_KAR
        • 29727_96_97_LANG
        • 29727_97_97a DOH
        • 29727_98_96_PAP
        • 29727_99_NICO
        • 29727_100_101_FA
        • 29727_100_98_STA
        • 29727_101_100_TSA
        • 29727_102_GK
        • 29727_103_STA
        • 29727_104_105_HLI
        • 29727_105_104_KOY
        • 29727_106_FAB
        • 29727_107_108_POU
        • 29727_108_109_KAL
        • 29727_109_110_PAN
        • 29727_110_107_SHE
        • 29727_111_LOL
        • 29727_112_XAI
        • 29727_113_114_ROGL
        • 29727_114_113_SCH
        • 29727_115_116_KAR
        • 29727_116_115_GAB
        • 29727_117_GRI
        • 29727_118_SUH
        • 29727_119_DOM
        • 29727_120_SOL
        • 29727_121_VDO
        • 29727_122_VDOA
        • 29727_123_EGO
        • 29727_124_LAF
        • 29727_124B_DiaxSin
        • 29727_125_DROU
          • pinakespdf
            • 1o kommatipdf
              • 29727_0_AProtKeim
              • 29727_0_eisLIAMPH
              • 29727_1_AGGEL
              • 29727_1a_RIG
              • 29727_2_KATS
              • 29727_2a_RIGIN
              • 29727_5_PLIAK
              • 29727_6_7_RIGIN
              • 29727_7_6_PREKA
              • 29727_8_METAL
              • 29727_9_LAMP
              • 29727_10_GAMB
              • 29727_11_Condi
              • 29727_12_STAUR
              • 29727_13_SERB
              • 29727_14_BOLLEN
              • 29727_15_RIG
              • 29727_16_AUG
              • 29727_17_KAPPA
              • 29727_18_DEOU
              • 29727_19_MORGAN
              • 29727_20_SOT
              • 29727_21_SOT
              • 29727_22_23_BLAX
              • 29727_23_22_PET
              • 29727_24_25_SERR
              • 29727_25_26_MOSCA
              • 29727_26_27_SCHMID
              • 29727_27_24_Hempel
              • 29727_28_GREC
              • 29727_29_STEF
              • 29727_30_MPAX
              • 29727_31_33_DAK
              • 29727_32_31_KAR
              • 29727_33_36_SARI
              • 29727_34_32_HORST
              • 29727_35_34_ALEX
              • 29727_36_35_KAB
              • 29727_37_LEON
              • 29727_38_Giros
              • 29727_39_TSIL
              • 29727_40_TSA
              • 29727_41_MPAI
              • 29727_42_43_HEINZE
              • 29727_43_42_Tekkoumlk
              • 29727_44_45_Rogl
              • 29727_45_44_FENN
              • 29727_46_DOKS
              • 29727_47_KOGLER
              • 29727_48_Ferraz
              • 29727_49_Levent
              • 29727_50_TEKOC
              • 29727_51_Władyka
              • 29727_52_REGEV
              • 29727_53_Lad
              • 29727_55_56_NIA
              • 29727_56_55_KYR
              • 29727_57_BEES
              • 29727_58_BELENI
              • 29727_59_BITR
              • 29727_60_PUPPO
              • 29727_61_BLAZ
              • 29727_62_BOUN
              • 29727_63_LAZ
              • 29727_64_TRAP
              • 29727_65_VREKAJ
              • 29727_66_KOTS
              • 29727_67_XIDO
              • 29727_68_69_NOTI
              • 29727_69_68_MITSO
              • 29727_70_TRIA
              • 29727_71_ZHU
              • 29727_72_LUN
              • 29727_73_TRA
              • 29727_74_BER
              • 29727_75_SAR
              • 29727_77_Kil
              • 29727_78_79_KYR
              • 29727_79_78_AKA
              • 29727_80_BOU
              • 29727_81_KAL
              • 29727_82_ROT
              • 29727_83_GUY
              • 29727_84_JAMES
              • 29727_85_GIROS
              • 29727_86_DREN
              • 29727_87_GIOU
              • 29727_88_89_PRE
              • 29727_89_88_KAT
              • 29727_90_LAM
              • 29727_91_SAL
              • 29727_92_LAZ
              • 29727_93_BAS
              • 29727_94_KYR
              • 29727_95_KAR
              • 29727_96_97_LANG
              • 29727_97_97a DOH
              • 29727_98_96_PAP
              • 29727_99_NICO
              • 29727_100_101_FA
              • 29727_100_98_STA
              • 29727_101_100_TSA
              • 29727_102_GK
              • 29727_103_STA
              • 29727_104_105_HLI
              • 29727_105_104_KOY
              • 29727_106_FAB
              • 29727_107_108_POU
              • 29727_108_109_KAL
              • 29727_109_110_PAN
              • 29727_110_107_SHE
              • 29727_111_LOL
              • 29727_112_XAI
              • 29727_113_114_ROGL
              • 29727_114_113_SCH
              • 29727_115_116_KAR
              • 29727_116_115_GAB
              • 29727_117_GRI
              • 29727_118_SUH
              • 29727_119_DOM
              • 29727_120_SOL
              • 29727_121_VDO
              • 29727_122_VDOA
              • 29727_123_EGO
              • 29727_124_LAF
              • 29727_124B_DiaxSin
              • 29727_125_DROU
                • 2o kommatipdf
                  • 29727_0_AProtKeim
                  • 29727_0_eisLIAMPH
                  • 29727_1_AGGEL
                  • 29727_1a_RIG
                  • 29727_2_KATS
                  • 29727_2a_RIGIN
                  • 29727_5_PLIAK
                  • 29727_6_7_RIGIN
                  • 29727_7_6_PREKA
                  • 29727_8_METAL
                  • 29727_9_LAMP
                  • 29727_10_GAMB
                  • 29727_11_Condi
                  • 29727_12_STAUR
                  • 29727_13_SERB
                  • 29727_14_BOLLEN
                  • 29727_15_RIG
                  • 29727_16_AUG
                  • 29727_17_KAPPA
                  • 29727_18_DEOU
                  • 29727_19_MORGAN
                  • 29727_20_SOT
                  • 29727_21_SOT
                  • 29727_22_23_BLAX
                  • 29727_23_22_PET
                  • 29727_24_25_SERR
                  • 29727_25_26_MOSCA
                  • 29727_26_27_SCHMID
                  • 29727_27_24_Hempel
                  • 29727_28_GREC
                  • 29727_29_STEF
                  • 29727_30_MPAX
                  • 29727_31_33_DAK
                  • 29727_32_31_KAR
                  • 29727_33_36_SARI
                  • 29727_34_32_HORST
                  • 29727_35_34_ALEX
                  • 29727_36_35_KAB
                  • 29727_37_LEON
                  • 29727_38_Giros
                  • 29727_39_TSIL
                  • 29727_40_TSA
                  • 29727_41_MPAI
                  • 29727_42_43_HEINZE
                  • 29727_43_42_Tekkoumlk
                  • 29727_44_45_Rogl
                  • 29727_45_44_FENN
                  • 29727_46_DOKS
                  • 29727_47_KOGLER
                  • 29727_48_Ferraz
                  • 29727_49_Levent
                  • 29727_50_TEKOC
                  • 29727_51_Władyka
                  • 29727_52_REGEV
                  • 29727_53_Lad
                  • 29727_55_56_NIA
                  • 29727_56_55_KYR
                  • 29727_57_BEES
                  • 29727_58_BELENI
                  • 29727_59_BITR
                  • 29727_60_PUPPO
                  • 29727_61_BLAZ
                  • 29727_62_BOUN
                  • 29727_63_LAZ
                  • 29727_64_TRAP
                  • 29727_65_VREKAJ
                  • 29727_66_KOTS
                  • 29727_67_XIDO
                  • 29727_68_69_NOTI
                  • 29727_69_68_MITSO
                  • 29727_70_TRIA
                  • 29727_71_ZHU
                  • 29727_72_LUN
                  • 29727_73_TRA
                  • 29727_74_BER
                  • 29727_75_SAR
                  • 29727_77_Kil
                  • 29727_78_79_KYR
                  • 29727_79_78_AKA
                  • 29727_80_BOU
                  • 29727_81_KAL
                  • 29727_82_ROT
                  • 29727_83_GUY
                  • 29727_84_JAMES
                  • 29727_85_GIROS
                  • 29727_86_DREN
                  • 29727_87_GIOU
                  • 29727_88_89_PRE
                  • 29727_89_88_KAT
                  • 29727_90_LAM
                  • 29727_91_SAL
                  • 29727_92_LAZ
                  • 29727_93_BAS
                  • 29727_94_KYR
                  • 29727_95_KAR
                  • 29727_96_97_LANG
                  • 29727_97_97a DOH
                  • 29727_98_96_PAP
                  • 29727_99_NICO
                  • 29727_100_101_FA
                  • 29727_100_98_STA
                  • 29727_101_100_TSA
                  • 29727_102_GK
                  • 29727_103_STA
                  • 29727_104_105_HLI
                  • 29727_105_104_KOY
                  • 29727_106_FAB
                  • 29727_107_108_POU
                  • 29727_108_109_KAL
                  • 29727_109_110_PAN
                  • 29727_110_107_SHE
                  • 29727_111_LOL
                  • 29727_112_XAI
                  • 29727_113_114_ROGL
                  • 29727_114_113_SCH
                  • 29727_115_116_KAR
                  • 29727_116_115_GAB
                  • 29727_117_GRI
                  • 29727_118_SUH
                  • 29727_119_DOM
                  • 29727_120_SOL
                  • 29727_121_VDO
                  • 29727_122_VDOA
                  • 29727_123_EGO
                  • 29727_124_LAF
                  • 29727_124B_DiaxSin
                  • 29727_125_DROU
                    • PINAKES_Apdf
                      • 29727_0_Protos_Pinakon
                      • 29727_0eisLIAMPH_pin
                      • 29727_1_AGG_pin
                      • 29727_2_KATSAD_pin
                      • 29727_5_PLIAK_pin
                      • 29727_6_PREKA_pin
                      • 29727_10_GAMB_pin
                      • 29727_12_STAUR_pin
                      • 29727_13_SEPM_pin
                      • 29727_14_BOLLEN_pin
                      • 29727_17_KAPPA_pin
                      • 29727_18_DEOUD_pin
                      • 29727_25_SERRIpin
                      • 29727_26_PUPPO_pin
                      • 29727_27_SCHMID_pin
                      • 29727_29_STEF_pin
                      • 29727_30_MPAXL_pin
                      • 29727_31_KAR_pin
                      • 29727_32_HORST_pin
                      • 29727_34_ALEX_pin
                      • 29727_35_KABB_pin
                      • 29727_37_LEONpin
                      • 29727_39_TSIL_pin
                      • 29727_40_TSA_pin
                      • 29727_41_MPAI_pin
                      • 29727_43_HEINZE_pin
                      • 29727_44_FENN_pin
                      • 29727_46_DOCS_pin
                      • 29727_47_KOGLERpin
                      • 29727_50_TEKOCAKpin
                      • 29727_56_NIARpin
                      • 29727_60_PUPPOpin
                      • 29727_63_LAZApin
                      • 29727_65_VREKAJpin
                      • 29727_66_KOTpin
                      • 29727_67_XIDpin
                      • 29727_68_MHTSpin
                      • 29727_70_TRIANpin
                      • 29727_73_TRAKpin
                      • 29727_74_BERETIpin
                      • 29727_79_KYRpin
                      • 29727_82_ROTROFFpin
                      • 29727_85_GIROSpin
                      • 29727_87_GOUNpin
                      • 29727_89_PREKpin
                      • 29727_93_BASILpin
                      • 29727_94_KYRpin
                      • 29727_95_KARpin
                      • 29727_99_NICOpin
                      • 29727_101_FAKpin
                      • 29727_102_GIZpin
                      • 29727_103_STAI_pin
                      • 29727_108_POYLpin
                      • 29727_109_KALpin
                      • 29727_110_PANpin
                      • 29727_111_LOLpin
                      • 29727_112_XAIRpin
                      • 29727_113_SCHAUERpin
                      • 29727_116_KARpin
                      • 29727_118_SUHALpin
                      • 29727_121_VDOVpin
                      • 29727_124_LAFLIpin
                        • PINAKES_Bpdf
                          • 29727_0_Protos_Pinakon
                          • 29727_0eisLIAMPH_pin
                          • 29727_1_AGG_pin
                          • 29727_2_KATSAD_pin
                          • 29727_5_PLIAK_pin
                          • 29727_6_PREKA_pin
                          • 29727_10_GAMB_pin
                          • 29727_12_STAUR_pin
                          • 29727_13_SEPM_pin
                          • 29727_14_BOLLEN_pin
                          • 29727_17_KAPPA_pin
                          • 29727_18_DEOUD_pin
                          • 29727_25_SERRIpin
                          • 29727_26_PUPPO_pin
                          • 29727_27_SCHMID_pin
                          • 29727_29_STEF_pin
                          • 29727_30_MPAXL_pin
                          • 29727_31_KAR_pin
                          • 29727_32_HORST_pin
                          • 29727_34_ALEX_pin
                          • 29727_35_KABB_pin
                          • 29727_37_LEONpin
                          • 29727_39_TSIL_pin
                          • 29727_40_TSA_pin
                          • 29727_41_MPAI_pin
                          • 29727_43_HEINZE_pin
                          • 29727_44_FENN_pin
                          • 29727_46_DOCS_pin
                          • 29727_47_KOGLERpin
                          • 29727_50_TEKOCAKpin
                          • 29727_56_NIARpin
                          • 29727_60_PUPPOpin
                          • 29727_63_LAZApin
                          • 29727_65_VREKAJpin
                          • 29727_66_KOTpin
                          • 29727_67_XIDpin
                          • 29727_68_MHTSpin
                          • 29727_70_TRIANpin
                          • 29727_73_TRAKpin
                          • 29727_74_BERETIpin
                          • 29727_79_KYRpin
                          • 29727_82_ROTROFFpin
                          • 29727_85_GIROSpin
                          • 29727_87_GOUNpin
                          • 29727_89_PREKpin
                          • 29727_93_BASILpin
                          • 29727_94_KYRpin
                          • 29727_95_KARpin
                          • 29727_99_NICOpin
                          • 29727_101_FAKpin
                          • 29727_102_GIZpin
                          • 29727_103_STAI_pin
                          • 29727_108_POYLpin
                          • 29727_109_KALpin
                          • 29727_110_PANpin
                          • 29727_111_LOLpin
                          • 29727_112_XAIRpin
                          • 29727_113_SCHAUERpin
                          • 29727_116_KARpin
                          • 29727_118_SUHALpin
                          • 29727_121_VDOVpin
                          • 29727_124_LAFLIpin