Doktorlar Dışındaki Sağlık Personelinin Genel Özelleştirme Uygulamalarına Bakışı Ve...

1

DOKTORLAR DIġINDAKĠ SAĞLIK PERSONELĠNĠN GENEL ÖZELLEġTĠRME

UYGULAMALARINA BAKIġI VE EKONOMĠ EĞĠTĠMĠNĠN(40 SAAT) BU BAKIġ

ÜZERĠNDEKĠ ETKĠSĠ

Yrd.Doç. Dr.Ferhat SAYIM*

Özet

Son yıllarda ülkemizde de hızla artan özelleştirme uygulamaları halk ve çalışanlar arasında

farklı tepkilere yol açmaktadır. Bu tepkiler bazen çok olumsuz boyutlarda ortaya çıkmakta ve

devletin ekonomik programına olan güveni sarsmaktadır. Devletin ekonomi politikasına

güveni sarsılan çalışanların gerek kurum içi gerek kurum dışı çalışmalarda verimi olumsuz

yönde etkileyecek söylem ve davranışlar içerisine girdikleri görülebilmektedir. Ayrıca

özelleştirilmesi olası olarak değerlendirilen kurumlarda çalışanların özelleştirmeye bakışına

bağlı olarak kurum içi yeniliklere ve ekonomi politikalarına karşı direnci artabilmektedir.

Bu çalışmada kamu kesimi ekonomisinin önemli ayaklarından olan sağlık sektöründe çalışan

doktorlar harici personelin özelleştirme uygulamalarına bakışı test edilmeye çalışılmıştır.

Yardımcı sağlık personeli olarak adlandırdığımız çalışanlar unvan, idari görev ve kamu-özel

sektör ayrımında gruplamalara tabi tutulmuştur. Ayrıca bu çalışanların ekonomi alanındaki

eğitimleri sonrasında özelleştirme uygulamalarına bakışlarında meydana gelen değişimler

ölçülmeye çalışılmıştır.

Bu tespitler çerçevesinde incelenen gruplara ilişkin uygun eğitim programları ve

kampanyalar düzenlenebilecektir.

Anahtar Sözcükler: “Özelleştirme”, “Sağlık Sektörü”, “Ekonomi Eğitimi”,”Kamu

Ekonomisi”

THE APPROACH OF THE HEALTH WORKERS EXCEPT DOCTORS ON

PRIVATIZATION APPLICATIONS AND THE EFFECTS OF ECONOMICS

EDUCATION(40 HOURS) ON THIS APPROACH

Abstract

The privatization applications have increased rapidly in our country in recent years. These

applications have caused some reactions in public and work force. Sometimes these reactions

may be very negative and cause distrustfulness in government economic policies. Distrustful

work force is not productive in job. Furthermore work force may resist privatization

particularly in the organizations under privatization program.

In this article the approaches of health workers except doctors were tested in privatization in

public health organizations. The groups of health workers are separated in title, managerial

situation and public or private sector.

Various education programs and campaigns can be arranged in the light of the

determinations in this article.

Key Words: “Privatization”, “Health Sector”, “Economy Education”, “Public Economics”

1 GĠRĠġ

Sağlık hizmetleri son yıllarda GSMH ve devlet bütçesindeki payı sürekli artan bir sektör ve

harcama kalemi olarak dikkat çekmektedir. Üretim şekli itibariyle ağırlıklı olarak hizmetler

* İstanbul Aydın Ün.İ.İ.B.F., [email protected];

Alıntı İçin: Sayım.Ferhat., “Doktorlar Dışındaki Sağlık Personelinin Genel Özelleştirme Uygulamalarına Bakışı Ve Ekonomi Eğitiminin(40 Saat) Bu Bakış Üzerindeki Etkisi”, Uluslar arası Sağlıkta Kalite ve Performans Kongresi, 19-21 Mart 2009, Antalya, 21.03.2009, 23.Oturum, Salon 2

mailto:[email protected]

2

sınıfında yer alan bu sektörde en önemli üretim faktörü işgücü olmaktadır. Sağlık

hizmetlerinde işgücü deyince ilk akla gelen doktor ve hemşireler olmakla birlikte sağlık

teşkilatı kalabalık ve çeşitlilik arz eden bir kadroya sahiptir. Sağlık personeli tanımlanırken

genelde doktor ünvanına sahip olup olmama ayırıcı en üst unsur olarak kullanılmaktadır. Bu

çerçeveden bakıldığında doktorlar dışındaki sağlık personelinin tümünün yardımcı sağlık

personeli olarak görüldüğü söylenebilir. Sağlık Bakanlığı “Personel Dağılım Cetveli Dağılım

İlkeleri”nde sağlık personelinin sınıflaması şu şekildedir.

Uzman Tabip

Pratisyen Tabip

Yardımcı Sağlık Personeli

Hemşire Unvanlı Personel

Ebe Unvanlı Personel

Sağlık Memuru - Sağlık Teknisyeni ve Sağlık Teknikeri Unvanlı Personel

Anestezi Teknisyeni/Teknikeri

Çevre Sağlığı Teknisyeni/Teknikeri (ÇST)

Diş Protez - Diş Teknisyeni/Teknikeri

Acil Tıp Teknisyeni - İlk ve Acil Yardım Teknisyeni/Teknikeri (ATT)

Laboratuvar Teknisyeni/Teknikeri

Ortopedi Teknisyeni/Teknikeri

Röntgen Teknisyeni/Teknikeri

Toplum Sağlığı Teknisyeni/Teknikeri

Tıbbi sekreter

Diğer Sağlık Personeli

Diş Tabipleri

Fizyoterapist, Fizik Tedavi Teknisyen/Teknikeri

Eczacı

Diyetisyen

Psikolog

Sosyal çalışmacı

Odyolog-Odyometri Teknisyeni/Teknikeri

Çocuk Gelişim Uzmanı

Tıbbi Teknolog

Biyolog

Hazırlayan: Ferhat SAYIM, Kaynak:PDC Dağılım Ġlkeleri, http://www.memurlar.net, (31.01.2009)

Bu kalabalık kadronun sınıflandırılmasında kavramsal açıdan bazı tartışmalar ortaya çıksa da

personelin temelde doktor ünvanlılar ve yardımcı sağlık çalışanları şeklinde sınıflandırması

yaygındır. Sağlık hizmetleri doktorların yönetim ve gözetiminde olmak üzere geniş bir kadro

tarafından üretilmektedir. Sağlık kurumlarının ve bürokrasisinin tepe kadroları ve bir çok

departmanın başı özellikle kamuda olmak üzere tıp doktorları tarafından doldurulmaktadır.

Doktorlar dışındaki birçok sağlık personeli yardımcı sağlık personeli üst tanımıyla ifade

edilmektedir. Sağlık Bakanlığı’nın duyurularında da benzer duruma

rastlanmaktadır(http://www.saglik.gov.tr, 2009). Biz bu çalışmada kullandığımız “Yardımcı

Sağlık Çalışanları” ifadesi ile doktorlar dışındaki sağlık çalışanlarını bir arada gösteriyoruz.

Sağlık hizmetlerinin GSMH’dan aldığı pay sürekli artmaktadır. Sağlık hizmetlerinin içinde

bulunulan iktisadi sistem içindeki yerinin belirlenmesi ve piyasadaki işletme kurallarına

uyumlaştırılması, sağlık hizmetlerinde kalitenin arttırılması çalışmaları ve sürdürülebilir bir

iyileştirme açısından hayati önem taşımaktadır. Sağlık hizmetlerinin üretilmesi ve halka

arzında istihdam edilen kadro, bir kısım kadrolar dışında genellikle işletme teknikleri

açısından eğitim almamış kişilerden oluşmaktadır. Bu kadro iktisadi politikalarda yapılan

değişikliklere ve işletme tekniklerinde ortaya atılan yeni fikirlere karşı direnç göstermektedir.

Sağlık hizmetleri üretiminde alternatif politikalar ve iktisadi bütünlüğe uyumlaştırma

programlarını tasarlayabilmek için çalışanların asgari düzeyde ekonomi ve işletme bilgisine

sahip olması önemli olacaktır. Biz bu çalışmada “Hastane ve Sağlık Kurumları Yöneticiliği”


http://www.memurlar.net/

http://www.saglik.gov.tr/

3

dalında Yüksek Lisans eğitimine katılan doktorlar dışındaki sağlık personelinin

özelleştirmeye bakışlarını incelemekteyiz. Personelin özelleştirmeye bakışı gerek özel

sektörde gerekse de kamuda içinde bulunulan çalışma koşullarıyla ilintili olacaktır. Kamu ve

özel kurumların verimliliğe dair ölçümleri ve personelin buna ilişkin gözlemleri de önemli

olmaktadır. Personel kendisi, kurumu ve çevresindeki durum üzerinden özelleştirme ile ilgili

görüş belirlemektedir.

1.1 Sağlık ÇalıĢanlarının ĠĢ Tatmin Düzeyleriyle Ġlgili AraĢtırmalar

Sağlık çalışanlarının ekonomik olaylara ve özelleştirme uygulamalarına bakışında önemli

baskı unsurlarından biri de onların dahil oldukları meslek grubu ve taşımak durumunda

oldukları statüleri ile ilgilidir. Sağlık çalışanlarının çalışma koşullarının, dolaylı olarak ta

statülerinin mesleki doyumları üzerine etkisi için yapılmış bir takım çalışmalar

bulunmaktadır.

Birinci basamak sağlık hizmetlerinde çalışan sağlık personelinin iş tatmin düzeyleri konulu

bir araştırmada da Şubat-97/Ekim-98 arası için Ümraniye Sağlık Grup Başkanlığı ve

Güngören Sağlık Grup Başkanlığı'nda çalışan 263 sağlık personeli üzerinde yapılan kesitsel

çalışmada çalışma koşulları, gelişme, işin içeriği ve iş süresi boyutlarında sağlık

memurlarının tatmin düzeyleri ölçülmüştür. Çalışma koşulları, gelişme, işin içeriği ve iş

süresi boyutlarında sağlık memurlarının en fazla ve doktorların en az tatmin oldukları

bulunmuştur (Gürbüz vd., 1998).

SSK. Göztepe Eğitim Hastanesinde çalışan personelin iş doyumunun değerlendirmek ve iş

doyumuna etki edebileceği düşünülen bazı faktörleri belirlemek amacıyla yapılan çalışmada

çalışan personelin iş doyum puanı ortalaması bulunmuştur. Doktorların, hemşirelerin, hizmetli

personel ve idari personelin iş doyumlarına ilişkin veriler elde edilmiştir. İdari personelin,

dahili ve cerrahi personele göre iş doyumu daha yüksek olduğu, dahili ve cerrahi personel

arasında ise iş doyumu puanı açısından anlamlı bir fark olmadığı, hemşirelerin daha düşük

olmak üzere hemşire ve doktorların iş doyumunun idari personelden; daha düşük olduğu

sonucuna varılmıştır. İş doyumunun aynı zamanda yaş, çocuk sayısı ve meslekte çalışma

süresi ile ilişkisi saptanmıştır (Sur vd., ).

Sosyal Sigortalar Kurumu Ankara Eğitim Hastanesi çalışanlarını temsil eden bir örneklem

grubunda yürütülen kesitsel araştırmada, sağlık çalışanlarının genel iş doyumu düzeyi, genel

iş doyumunu etkileyen etmenler ve bunlarla etkileşen sosyodemografik özellikler

incelenmiştir. Bu araştırmada 81 Doktor ve 169 Doktor olmayan sağlık personeli yer almıştır.

İş doyum ölçek ortalaması yönünden hemşire ve doktorların ortalamaları düşük çıkarken diğer

sağlık personelinin ortalamaları yüksek çıkmıştır. Bu durum sağlık hizmetlerine doğrudan

katılan personelde iş doyumunun düştüğü şeklinde yorumlanmıştır. Araştırmada yaş, cinsiyet,

eğitim düzeyi ve yönetsel sorumluluk temelinde oluşturulan gruplar arasında, beklenenin

aksine istatistiksel anlamda önemli farklılık saptanmamıştır. Ekip çalışması, işin kendisi,

kuruma bağlılık ve güven ile bilgilendirme ve iletişim başlıkları altında tanımlanan etmenlerin

ortalama puanları en çok, ücret ve ödül sistemi, birimler arası ilişkiler ve örgüt kültürü ise en

azdır. Ayrıca iş doyumunun çalışmaya başladıktan iki yıl sonra azalmaya başladığı 10 yıl

sonra ise arttığı tespit edilmiştir. (Piyal(1) vd.,2002:45-46).

Kesitsel nitelikte bir diğer bir araştırma da, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi,

Sosyal Sigortalar Kurumu Ankara Eğitim Hastanesi ve TC Sağlık Bakanlığı Ankara Onkoloji

Eğitim Hastanesi çalışanlarının oluşturduğu evreni (N=6250) temsil eden 1000 kişilik bir

örneklem grubunda (n=1000) yürütülmüştür. Araştırmada sırasıyla teknik hizmetlilerin, genel

idari hizmetlilerin ve yardımcı hizmetlilerin en yüksek “genel iş doyumu puan ortalama”larına


4

sahip olmaları, sağlık bakımında asıl işten uzaklaşıldıkça, beklentilerin azaldığını ve sorunun

hafiflediği şeklinde yorumlanmıştır (Piyal(2) vd.).

2 ALAN ARAġTIRMASI

2.1 ÇalıĢmanın Amacı

Bu bölümde yer verdiğimiz alan araştırmasının amacı, sağlık çalışanlarının özelleştirme ile

ilgili ekonomi politikalarına ve sağlık kurumlarında özelleştirme fikrine bakış açılarını tespit

etmektir. Bu çalışmada doktor olmayan sağlık çalışanları ele alınmaktadır. Çalışma bu grubun

özelleştirme konusuna yaklaşımı ile birlikte direnç seviyelerini de ortaya koymaktadır.

Çalışanların gerek diğer kurumlar gerekse de sağlık kurumlarının özelleştirilmesine bakış

açılarının tespiti kalite arttırıcı politikalar belirlenirken kullanılacak doğru yöntemlerin tespiti

açısından önemlidir. Kalite ve verimin arttırılması çalışmalarında özelleştirme ya da

öncesinde dış kaynak kullanımı yöntemlerinin etkilerine dair veriler sağlayacaktır.

2.2 ÇalıĢmanın Yöntemi

Araştırmamızda İstanbul'daki çeşitli hastanelerden çeşitli unvanlarda ve çeşitli idari

görevlerde bulunan sağlık personeline 3,5 aylık 40 saatlik ekonomi eğitimi verilmiş ve bu

eğitimin çalışanlar üzerindeki etkileri farklı başlıklarda ölçülmeye çalışılmıştır. Sağlık

çalışanlarının özelleştirme uygulamalarına bakışını tespit etmek amacıyla hazırladığımız

sorularda, katılımcının soruda belirtilen hüküm cümlesine yakınlığı ölçülmektedir. Anket

doldurulmaya başlamadan önce kurallar açıklanmıştır. Her bir soru okunduktan sonra bu

ifadeye katılma derecelerini, eğitim öncesi ve eğitim sonrası ayrı ayrı olmak üzere, 0-10 arası

belirlenmiş kutucuklara işaretlemeleri istenmiştir. Çalışmada 11 seçenekli “Likert” tipi ölçek

kullanılmıştır. Bu işaretlemelerin neyi ifade edeceğine dair kural “0-Hiç Katılmıyorum Aksini

Düşünüyorum, 5-%50 Katılıyorum, 10-%100 Katılıyorum” v.b. örneğiyle anket metninde ve

sözlü açıklamalarımızda ayrıntılı olarak belirtilmiştir. Elde edilen sonuçlar bilgisayar

ortamına aktarılmıştır. Analizlerde Excel 2007 ve SPSS 17.0 programları kullanılmıştır.

2.2.1 Anket Uygulaması ve SPSS Bulguları

Uyguladığımız anketin her bir grup bazında eş zamanlı olarak doldurulması sağlanmıştır. Her

bir grupta katılanların aynı anlama düzeyiyle soruları cevaplamasını sağlamak için anket

sorularının tek tek sesli olarak okunması sağlanmış, oluşabilecek anlama farklarının

giderilmesine çalışılmıştır.

Özelleştirme uygulamaları kapsamında katılımcılara on hüküm cümlesi sunulmuştur. Hüküm

cümleleri seçilirken toplumda sıklıkla ifade edilebilen görüşler seçilmeye çalışılmıştır.

Birbirinden farklı görüşleri ifade eden hüküm cümleleri de belirlenmiş ve çapraz hüküm

cümleleri oluşturulmuştur.

Katılımcılardan bu ifadelere katılım yüzdelerini belirtirken, her bir ifade için iki adet değer

işaretlemeleri istenmiştir. Bunlardan biri “önce”, diğeri ise “sonra-şu an” başlığını taşımıştır.

Katılımcıların “Önce” başlığıyla belirtilen kutuya eğitimi almadan önce, “sonra-şu an”

başlığını taşıyan kutuya ise eğitim sonrasında ifadeye katılım yüzdelerini yazmaları

istenmiştir.

Bu testteki soruların da dahil olduğu 98 sorudan oluşan ana testin güvenilirlik katsayısı

(Cronbach’s alpha)=0.86 olup test soruları uygundur. Bu testte ele alınan 20(10 eğitim öncesi,

10 eğitim sonrası) soruya ilişkin katsayı ayrıca hesaplanmış ve 89 yardımcı sağlık çalışanının


5

cevapları için alpha=0,766 olarak bulunmuştur. Biz bu çalışmada 10 soru çiftini ele almış

bulunuyoruz. Bu soruların her biri eğitim öncesi ve sonrası için olmak üzere 2 kere

sorulmuştur. Her bir soru çifti için SPSS-17.0 programında “t” testi uygulanarak soru

çiftlerinde önce ve sonra değerleri için çıkan ortalama farklılıklarının anlamalılığı test

edilmiştir. “t” testi sonrasında 1,3,4,5,6,7,8 soru çiftlerinde farklılıkların %95 güven

aralığında p- değeri Sig(2-Tailed)=0,00’dan daha küçük çıkmıştır. İki, dokuz ve onuncu

sorularda ise bu değerler sırasıyla 0,086 ; 0,439 ve 0,426 çıkmıştır. Özellikle 9 ve 10

sorularda eğitim öncesi ve sonrası için verilen cevaplarda, aşağıda soru bazında analizde de

ifade edildiği üzere önemli bir değişiklik tespit edilmemiştir.

Ankete katılanlara ilişkin sıklık tabloları şu şekildedir.

Kamu/Özel Sektör ÇalıĢanı Bazında Sıklık Yüzde

Kamu Sağlık Çalışanları 65 73

Özel Sektör Sağlık Çalışanları 24 27

Toplam 89 100

Ünvan Grubu Sıklık Yüzde

Hemşire-Ebe Grubu 33 37

Hast.Md. Ve Md.Yrd. Grubu 14 15

Alt Kademe Sağlık Memuru / İdari İşler Ağırlıklı 15 17

Özel Sektör İşletme Birimleri Mensupları 11 12

Diğer 16 18

Toplam 89 100

Kamuda Yardımcı ve Ġdari Birimler Sağlık ÇalıĢanı Alt Grupları Sıklık Yüzde

Hemşire-Ebe(İdari Görev Dışı) 11 17

Hemşire-Ebe (İdari Görevdeki Hemşireler) 10 15

Mali-İdari/Hastane Müdür ve Md.Yardımcıları 13 20

Mali-İdari/Birim Elemanları-Sağlık Memuru 19 29

Diğer/Kamu 12 18

Toplam 65 100

Özel Hastane HemĢire ve Ġdari Birim Elemanları Sıklık Yüzde

Hemşire/Özel Hastane 13 54

Özel Hastane İşletme Birimleri Elemanları 11 46

Toplam 24 100

Ayrıca ankete katılanların beyan ettikleri ünvanlarına göre dağılımlarıda şu şekildedir: 26

Hemşire,14 Sağlık Memuru,7 Hast. Müd.Yrd.,7 Hastane Müdürü,5 Ebe,2 Biyomedikal

Teknikeri,2 Lab., 1 Yüksek Hemşire, 1 B. Mühendisi,1 Basın Danışmanı,1 Bilgi Sistemleri

Koordinatörü,1 Bilisayar Programcısı,1 Biyolog,1 Diş Protez Teknisyeni,1 Eczacı,1 Hemşire-

Şube Şefi,1 İşletme,1 Kalite Koor.,1 Kalite Uzman Yrd.,1 Personel Şube Müdürü, 1 Avukat,

1 Radyoloji Teknikeri,1 Sağlık Eğitimcisi,1 Sağlık Memuru (Teknikeri),1 Sağlık Memuru

Birim Sorumlusu,1 Satınalma Uzmanı,1 Şef Anastezi Teknikeri,1 Tıbbi Teknolog,1 Veri

Haz., 4 Belirsiz.


6

2.2.2 Eğitime Katılan ve AraĢtırmaya Dahil Olan Gruplar

Toplam seksen dokuz sağlık çalışanının anketimize verdiği cevaplar bu çalışmada analiz

edilecektir. Anket uyguladığımız çalışanlar 5 farklı yüksek lisans grubu içerisinde eğitim

almışlardır. Eğitim 2 yarı dönemde verilmiştir. Birinci yarı dönem 3 grup ikinci yarı dönem

diğer 2 grup eğitim almıştır. Bu gruplardaki katılımcıların derslere katılım yüzdeleri de

ölçülmüştür. Ortalamalar aşağıdaki gibidir.

Ortalama/ 1.Grup 76

Ortalama/ 2.Grup 87

Ortalama/ 3.Grup 86

Ortalama/ 4.Grup 90

Ortalama/ 5.Grup(Özel Sektör) 76

Genel Ortalama 83

2.2.3 Eğitimin Ġçeriği

Eğitimin amacı katılımcıların,

-Özellikle ekonomi literatürüne hâkimiyetlerini arttırmak,

-Uygulanan üretim modellerini ve ekonomik sistemleri tanıtmak,

-Özellikle sağlık piyasasının işleyişine ve arz- talep fonksiyonlarına ilişkin bilgi seviyesini

arttırmak, olmuştur.

Eğitim ana disiplinde ekonomi eğitimidir. Ortalama 14 hafta süren ve toplamda 40 ders

saatini bulan eğitimde içerik zengin tutulmaya çalışılmıştır. Makro ve mikro ekonomiye

ilişkin kavramların çoğu müfredata dahil edilmiştir. Eğitim sırasında özelleştirme

uygulamaları ve sebepleri üzerinde de özellikle durulmuş ülke ekonomik sistemi çerçevesinde

çalışanlara, lehte yada aleyhte önyargılardan uzak, bağımsız bakış açısı kazandırılmaya

çalışılmıştır.

3 ARAġTIRMANIN BULGULARI

Katılımcıların eğilimlerini belirlemeye yönelik çalışmada her bir ifade bazında toplu

ortalamalar ve alt grup ortalamaları analiz edilecektir.

3.1 Ġfade 1“ÖzelleĢtirme uygulamaları sadece bir peĢkeĢ mekanizmasından ibarettir.”

Yardımcı ve idari birimler sağlık çalışanlarının “sadece peşkeş mekanizması” şeklindeki

hükme katılımlarının farklı unvandakiler için farklı ağırlıkta olduğu anlaşılmıştır. Genel

ortalama eğitim öncesi için %49, eğitim sonrası için ise %32 çıkmaktadır. Özellikle Hemşire-

Ebe Grubu ile Hastane Müdürü ve Yardımcıları Grubunun dağılımı farklılık göstermektedir.

İdari Görev Dışı Hemşire-Ebe grubunun özelleştirme ile ilgili bu olumsuz görüşe katılım

ortalamaları eğitim öncesi için %67 ile en yüksek oranı vermiştir. Eğitim sonrası için %31’lik

düşüşle %38’e gerilemiştir. Hastane Müdür ve Yardımcıları ise eğitim öncesi ve sonrasında

katılım yüzdelerine ilişkin beyanlarında en düşük katılım ortalamasını veren grup

olmuştur(%30 ve %18). Eğitimin, yaklaşımı değiştirmesi noktasında en fazla etkilenen

grubun da Hemşire-Ebe grubu olmasına karşın olumsuz görüşe en fazla katılım yine bu

gruptadır.

Özel hastane grubunda da kamudakine benzer şekilde, hemşire grubunun idari birim

elemanlarına göre, özelleştirme karşıtı söylemi daha fazla kabullendikleri görülmektedir.

Ancak kamu hemşire gruplarına göre bu oran düşük ve genel ortalama düzeyindedir. Özel


7

hastane işletme birimleri elemanlarının olumsuz yaklaşımı kabullenme yüzdesi genel

ortalamanın altındadır.

3.2 Ġfade 2 “ÖzelleĢtirme ile toplamda fayda artıĢı söz konusu değildir.”

Özelleştirme uygulamalarıyla ilgili olumsuz bir yaklaşım sergileyen bu ifadede de genel

ortalama eğitim öncesi için %45, eğitim sonrası için ise %39 çıkmaktadır. Eğitim öncesi için

kamu ve özel sektör ayrımında önemli bir fark tespit edilmemiştir. Eğitim sonrasında özel

sektör çalışanlarının katılım %6 daha düşük çıkmaktadır.

Kamu sağlık çalışanlarının “fayda artışı söz konusu değil” şeklindeki hükme katılımının

eğitim öncesi için en fazla İdari Görevdeki Hemşire-Ebe Grubunda (%50)olduğu, en az

katılımın ise Hastane Müdürü ve Yardımcıları Grubunda olduğu(%38) görülmektedir. “İdari

görev dışı Hemşire-ebe” ile alt kademe idari birim elemanlarının ifadeye katılım yüzdeleri

eğitim sonrası için diğer grupların aksine artmıştır(Her iki grupta da %5 artış)

Özel hastanede işletme birimi elemanlarının olumsuz ifadeye katılımıhem eğitim öncesinde

hem sonrasında(%44 ve %28) hemşirelere(%48 ve %39) göre daha düşüktür. Eğitim

sonrasında bu grubun yaklaşımı daha fazla değişmiştir.

3.3 Ġfade 3 “Sağlık kurumları özelleĢtirilmemeli.”

Sağlık kurumlarının özelleştirmesine doğrudan karşı çıkan bu ifadeye katılımın genel

ortalaması yüksek denecek seviyededir. Eğitim sonrasında %15 düşmektedir(%70 ve %55).

Özel sektör çalışanlarının katılımı kamu çalışanlarının oldukça gerisindedir.

Kamu Sağlık Çalışanları ayrımında özelleştirme karşıtı bu ifadeye en fazla katılım

ortalamasının hemşire-ebe grubunda olduğu görülmektedir. Ancak eğitim sonrasında bu

grubun ifadeye katılımı önemli oranda düşmektedir. Olumsuz bakış açısının eğitim sonrasında

bütün gruplarda azaldığı, ancak alt kademe sağlık memuru grubunda bu azalmanın sınırlı

olduğu gözükmektedir. İkinci soruda da benzer bir durumun yaşandığı bu grupta özelleştirme

hususunda önemli bir dirençten bahsedilebilecektir.

Özel hastane grubunda hem hemşire hem de işletme birimleri çalışanlarının ifadeye desteği

eğitim öncesi genel ortalamanın oldukça altında oluşmuştur. Her iki grubun eğitim öncesi

benzeşen yaklaşımı hemşire grubunda çok daha büyük oranda değişim göstermiştir.

3.4 Ġfade 4 “Sağlık kurumları özelleĢtirilemez(yapısı gereği)”

Sağlık piyasalarının işleme kuralları, ve sağlık hizmetlerinin arz ve talebine ilişkin özellikli

durumlardan dolayı özelleştirilmenin yapılamayacağını savunan görüşü temsil eden bu

ifadeye sağlık çalışanlarının katılımı bir önceki sorudaki “özelleştirilmemeli” hükmüne

katılımdan farklı dağılımda olmuştur. Bir önceki soruda bu kurumların özelleştirilmemesi

gerektiğini ifade eden görüşün eğitim öncesi katılımı % 70 iken, yapısı gereği özelleştirilemez

hükmüne katılım %60’da kalmıştır. Eğitim sonrasında da özelleştirilmemeli hükmüne katılım

%55 iken özelleştirilemez hükmüne katılım %44’de kalmaktadır. Bu durum kanaatimizce

şunu göstermektedir. Sağlık kurumlarının özelleştirilmemesi gereğini savunan çalışanlarının

azımsanmayacak bir kısmı sağlık kurumlarının ve piyasalarının işleyişi açısından

özelleştirmenin önünde engel görmemektedir.

Kamu/Özel ayrımında bariz bir farklılık göze çarpmaktadır. Özel hastane elemanlarının bu

ifadeye desteği kamudakilere oranla oldukça düşük seviyededir. Bu durum özel hastane

çalışanlarının, sağlık hizmetlerinin özel sektör eliyle yapılmasını büyük oranda mümkün

gördüğü şeklinde yorumlanabilir. Ancak özel hastane çalışanlarının da eğitim öncesi için

%40 ve sonrası için %27’lik bir oranla hükme katılmaları dikkat çekicidir.


8

Kamuda Yardımcı ve İdari Birimler Sağlık Çalışanı alt gruplarında sağlık kurumlarının yapısı

gereği özelleştirilemeyeceğini savunan görüşü eğitim öncesi için en fazla savunan alt grup

İdari görevi olmayan hemşireler grubu(%80), en az savunan alt grup ise Hastane Müdür ve

Müdür Yardımcıları grubu(%58) olmuştur. Özelleştirme karşıtı görüşü önceki sorularda da

büyük oranda kabullenen hemşire grubu yine eğitim sonrasında görüşünü önemli oranda

değiştirmiştir(idari görevi olmayan hemşirelerin katılımı %26’lık düşüşle %54’e gerilemiştir).

Hemşire grubunun özelleştirme karşıtı söylemlerde ortalamanın oldukça üstünde bir seyir

izlemesi bu grubun spekülasyonlara daha açık bir grup olduğu izlenimini vermektedir. Eğitim

sonrasında ise bu görüşlerini önemli oranda değiştirmesi, eğitimin bu spekülasyonların izale

edilmesinde başarılı olduğunu göstermektedir.

Özel hastane grubunda hem eğitim öncesi hem de eğitim sonrasında ifadeye katılım

ortalamanın altında gerçekleşmektedir. İşletme birim elemanlarının ifadeyi kabullenme

ortalaması hemşirelere göre daha düşüktür. Her iki grupta eğitimden hemen hemen aynı

oranda etkilenmiştir.

3.5 Ġfade 5 “ÖzelleĢtirme sağlık çalıĢanları için toplamda mutlak refah azalıĢı meydana

getirir”

Özelleştirmenin sağlık çalışanları için refah azalışı getireceğini ifade eden bu hükme

çalışanların bakış açısı farklı gruplarda farklı şekillerde ortaya çıkmaktadır. Çalışmaya katılan

tüm yardımcı sağlık çalışanlarının yer aldığı grupta çıkan ortalamaya göre eğitim öncesi

katılım %55 iken bu oran eğitim sonrasında %12’lik düşüle %43’e gerilemektedir.

Bu ifadede kamu ve özel sektör ayrımında önemli bir farklılık görülmemiştir.

Kamuda Yardımcı ve İdari Birimler Sağlık Çalışanı alt gruplarında diğer ifadelere katılıma

benzer bir tabloyla bu ifadeye de en fazla katılım idari görevi olmayan hemşire grubunda(%74

ve %53) en az katılım müdür ve müdür yardımcıları grubunda(%43 ve %35) gerçekleşmiştir.

Müdür ve Müdür yardımcısı grubunda olmayan idari birim elemanlarının katılımı da yüksek

düzeyde gerçekleşmiştir(%65 ve %48). Eğitim yine en fazla idari görevi olmayan

hemşirelerin görüşlerini değiştirmiştir(%21 düşüş).

Özel hastane grubunda eğitim sonrası görüşleri hemen hemen aynı olan iki gruptan hemşireler

grubu eğitim öncesi için daha düşük bir katılım göstermişlerdir. Bu durumun sebeplerinin

ortaya konabilmesi için iki grubun şu anki gelir ortalamalarını da ortaya koyma daha sağlıklı

analiz imkanı verecektir. Son yıllarda daha fazla bahsedilen hemşire açığının özel sektör

hemşire ücretleri üzerinde muhtemel bir etkisinin bu duruma sebep olabileceği

değerlendirilebilir. İktisadi-idari bilimler ağırlıklı alt kademe işgücü kadrosunun gelir

ortalamasının ise kamu sektörüne oranla avantajlı bir durumda olmaması bu durumun bir

başka sebebi olabilir.

3.6 Ġfade 6 “Sağlıkta özelleĢtirme verimlilik artıĢına sebep olur.”

Sağlıkta özelleştirmenin verimliliği arttıracağını söyleyen görüşe eğitim öncesinde katılım

ortalaması %50’nin biraz üstünde %53 civarında gerçekleşmiştir. Özelleştirme ile fayda

artışının sağlanmayacağını savunan görüş 4 soru önce sorulmuş ve bu görüşe %45 kabul

ortalaması gelmişti. Çapraz soru diyebileceğimiz bu sorularda çıkan %98’lik toplam anketin,

yapılması ve değerlendirilmesi aşamalarında yüksek geçerlilik ve güvenilirlik düzeyini

yakaladığını göstermektedir.

Sağlık çalışanlarının %53’ü özelleştirmenin verimlilik artışını getireceğini düşünmektedir. Bu

durum, çalışanların %53’ünün mevcut durumda verimsizlik tespit ettiği, şeklinde okunabilir.


9

Alınan ekonomi eğitimi sonrası için verimlilik artışı düşüncesi %16’lik artışla %69’a

yükselmektedir.

Kamu-Özel ayrımında eğitim öncesi için özel hastane çalışanlarının ifadeye katılımı %14

oranında daha yüksektir. Eğitim sonrası için ise kamu çalışanlarında yaşanan daha büyük

çaplı yaklaşım değişikliği sonrası aradaki fark %8’e düşmektedir.

Kamuda Yardımcı ve İdari Birimler Sağlık Çalışanı alt gruplarında Özelleştirmenin verimlilik

artışına sebep olacağını ifade eden görüşe en fazla katılım eğitim öncesi için Müdür ve Müdür

yardımcıları ile idari görevi olmayan hemşireler gruplarında olurken en az katılım “idari

görevdeki hemşireler” grubunda ve “diğer” grubunda gerçekleşmiştir. Eğitim öncesi ifadeye

en az katılan bu grup aynı zamanda eğitimden en fazla etkilenen grubu oluşturmuştur. İdari

görevi olan hemşireler %41 olan katılımını %55’lik artışla %63’e taşımıştır.

Özel hastane grubunda eğitim öncesi eşit düzeyde olan katılım yüzdeleri eğitimle birlikte

hemşire grubunda diğer gruba oranla %6 daha fazla artarak %78’e çıkmıştır.

3.7 Ġfade 7 “Sağlık kurumları haricindeki kurumlar özelleĢtirilebilir ama sağlık kurumları

özelleĢtirilmemeli”

Temelde özelleştirmeye karşı çıkmaksızın sağlık kurumlarının özelleştirmenin dışında

bırakılmasını savunan bu görüşü eğitim öncesinde %53 civarında destekleyen yardımcı sağlık

çalışanları eğitim sonrasında bu görüşe desteğini %39’a çekmiştir.

Kamu- özel ayrımında hem eğitim öncesi hem de eğitim sonrasında özel sektör çalışanlarının

(%35 ve %25) ifadeye katılımı kamudakilere (%59 ve %44) göre çok daha küçük

gerçekleşmiştir.

Kamuda Yardımcı ve İdari Birimler Sağlık Çalışanı alt gruplarında daha önce tespit ettiğimiz

korelasyona uygun biçimde, özelleştirme karşıtı bu ifadede eğitim öncesi için en fazla katılım

İdari görevi olmayan hemşire-ebe grubunda (%83) ve sonrasında İdari birimlerdeki alt

kademe elemanlar grubunda(%61) gerçekleşmiştir. Eğitimden en fazla etkilenen gruplar da bu

iki grup olmuştur.

Özel hastane grubunda hemşireler(%39) kamu ortalamasının altında olsa da işletme birimi

elemanlarına(%29) göre eğitim öncesi için bu ifadeye daha büyük bir ortalamayla

katılmışlardır. Ancak eğitim sonrasında yine görüşleri önemli ölçüde değişmiştir.

3.8 Ġfade 8 “Sağlık kurumları dahil özelleĢtirilebilecek bütün kurumlar özelleĢtirilmeli.”

Özelleştirmenin sağlık kuruluşlarını da kapsayacak şekilde genişletilmesini savunan bu

görüşe eğitim öncesi katılım ortalaması %42 iken eğitim sonrasında %51’e yükselmiştir. Bu

ifade sağlık kurumlarıyla beraber, tam kamusal mal ve hizmet haricindeki mal ve hizmetleri

üreten kurumları da kapsayan özelleştirme yanlısı bir görüşü ifade etmektedir. Sağlık

çalışanları daha önceki sadece sağlık kuruluşlarını kapsayan bir soruda bu kurumların

özelleştirilmemesi noktasında eğitim öncesi %70 katılım gerçekleştirmişti. Ancak bu soruda

şu ortaya çıkmaktadır. Sağlık kurumlarının özelleştirilmesine karşı çıkanların bir kısmı genel

özelleştirme politikasına karşı değil. Zaten bu korelasyon “sağlık kurumları haricindeki

kurumlar özelleştirilse bile bu kurumların özelleştirilememesi gerektiğini” savunan görüşe

verilen destekte de ortaya çıkmıştır. Bu soru ilişkiyi güçlendirmiştir.

Kamu-özel ayrımında genel trende uygun biçimde özel hastane çalışanları özelleştirme yanlısı

bu görüşe daha fazla destek vermiştir.

Kamuda Yardımcı ve İdari Birimler Sağlık Çalışanı alt gruplarında Özelleştirme yanlısı

görüşe düşük katılım “Diğer”, “Alt kademe sağlık memurları”, “hemşire-ebe” gruplarında


10

gerçekleşmiştir. En fazla katılım ise diğer sorulara paralel şekilde “hastane müdür ve müdür

yardımcıları” grubunda gerçekleşmiştir.

Özelleştirme yanlısı bu görüşe, özel hastane gruplarımızın her ikisi de eğitim öncesi için aynı

katılımı(%55) göstermiştir. Eğitim sonrasında ise hemşire grubu(%63) işletme birimi

elemanları grubuna(%60) göre desteğini biraz daha arttırmıştır.

3.9 Ġfade 9 “Reel politiğide dikkate alarak; bir devlet kurumunun da uzun süreli olarak en az

özel sektör kadar verimli çalıĢabileceğine inancım vardır.”

Kamuda çalışan sağlık çalışanlarının kurumlarını ve de dolaylı olarak kendilerini de

sorgulamaya yönelik olduğunu söyleyebileceğimiz bu ifadeye eğitim öncesi için katılım

ortalaması %58 düzeyinde gerçekleşmiştir. Eğitim sonrası için bu oran %55’e gerilemektedir.

Cevap veren kamu çalışanları açısından, kanımızca objektif davranılması diğer sorulara göre

biraz daha zor olan bu soruda sağlık çalışanlarının çok büyük bir kabul ortalaması ortaya

koymamaları(%63) önemlidir. Bu sonuç çalışanların içinde çalıştıkları sistemin verimli

çalışabileceğine olan inançlarının sadece %63 düzeyinde olduğunu ifade etmektedir.

Genel trende uygun biçimde özel sektör çalışanlarının bu ifadeye katılım daha düşük

çıkmıştır. Ancak Özel sektör çalışanlarının %41 gibi bir ortalamayla bu ifadeye katılmaları

beklentinin üzerindedir. Bu oran eğitim sonrasında %34’e gerilemektedir.

Kamuda Yardımcı ve İdari Birimler Sağlık Çalışanı alt gruplarında, “hastane müdür ve müdür

yardımcıları” grubu kamu kurumlarının uzun süreli olarak özel sektör kadar verimli

çalışabileceğine dair en güçlü inancı(%76 ve %72) ortaya koymaktadır. Bu grup çoğu soruda

diğer gruplara oranla ve genel ortalamanın da üzerinde özelleştirme yanlısı olarak dikkat

çekmektedir. Aynı zamanda sağlık kurumlarında verimsiz alanlar olduğunu ifade eden bu

grubun bu ifadeye katılımı ilk aşamada temenni olarak görülebilir. Ancak bu durum daha

objektif bir açıklama gerektirmektedir. Bu grup hastanenin mali ve idari-destek hizmetlerini

yürüten ekip konumundadır. Sistemin aksama noktalarını daha yakından gören, talepler ve

imkanların, mevzuatın ortasında kalan kesimi oluşturmaktadır. Bize göre bu grubun sistemin

daha iyi işletilmesine ve aksaklıkların giderilmesine yönelik, bazıları lokal öneriler de olsa

önerileri vardır. Bu grubun, önerilerin ve bir takım uygulamaların gerçekleştirilmesi

durumunda verimliliğin artacağına dair bir beklenti içinde oldukları değerlendirilebilir.

Böyle bir hükme uygulamaya daha yakın çalışanların daha düşük bir yüzdeyle katılıyor

olmaları sistemin daha iyi işletilmesinin önündeki bir başka engel olarak ta görülebilir.

Özel hastane çalışanları grubunun her ikisi de eğitim öncesi için %41 ortalamayla bu ifadeye

katılırken. Eğitim sonrasında işletme birimi elemanları bu inançlarını önemli oranda(%22’lik

düşüşle %19’a) azaltmışlardır. Bu durum işletme eğitimi almışların ağırlıklı olduğu bu grubun

ekonominin işleyişine ilişkin ilkelerin ve reel durumun kamu çalışma sistemiyle

uyumsuzluklarını daha fazla fark etmesi olarak yorumlanabilir.

3.10 Ġfade 10 “Bir sağlık çalıĢanı olarak kamuda çalıĢırken özel sektördeki muadilime oranla

daha verimli çalıĢırım.”

3.10.1 Tüm ÇalıĢanlar

Bu soru katılımcıların %73’ünün kamu görevlisi olduğu bir araştırmada çalışanların objektif

cevap vermesini güçlendiren ve kişisellik te içeren bir soru olarak değerlendirilebilir.

Çalışanların bu düşünceye katılımı eğitim öncesi için %62, eğitim sonrası için ise %60 olarak

gerçekleşmiştir. Bir farklı açıdan değerlendirildiğinde bu oranlar kişilerin sistem içerisindeki


11

özgüvenleri olarak ta değerlendirilebilecektir. Çalışanların daha verimli ve mutlu olabilmeleri

açısından özgüvenlerini yükseltecek kurumlara ihtiyaç olduğunu söyleyebiliriz.

Özel sektörde çalışanlar eğitim öncesinde bu ifadeye %43 oranında katılmışlardır. Bu durum

bu çalışanların diğer sorulara verdiği katılım yüzdesiyle de paralellik arz etmektedir. Eğitim

sonrasında bu oran %36’ya gerilemiştir. Kamu çalışanları ise hem eğitim öncesi için hem de

eğitim sonrası için %68 katılım belirtmişlerdir.

Kamuda Yardımcı ve İdari Birimler Sağlık Çalışanı alt gruplarında daha önce tespit ettiğimiz

korelasyona uygun şekilde kamuda daha verimli çalışacağı düşüncesini en fazla destekleyen

grup hemşire-ebe grubu, en az destekleyen grup hastane müdür ve müdür yardımcıları grubu

olmuştur. İdari görevdeki hemşireler ve idari birim elemanlarının eğitim sonrası için

katılımları sırayla 2 ve 7 puan artarken diğer gruplarda düşüş yaşanmıştır.

Özel hastane çalışanlarından özellikle işletme birimleri elemanları(%53 ve %43) kamuda

daha verimli olma fikrine hemşirelere(%36 ve %31) göre daha yakın durumdalar. Bunda bu

grubun düşük gelir seviyesi ve ağır çalışma şartlarıyla muhatap olmalarının etkin olduğunu

değerlendirmekteyiz.

4 SONUÇ

4.1 ÖzelleĢtirme KarĢıtı Ġfadeler

ÖzelleĢtirme KarĢıtı Ġfadelere Katılım Ortaması

Grup Önce Sonra Fark

Genel Ortalama(Tüm Yardımcı Sağlık ÇalıĢanları Sağlık ÇalıĢanları-89 KiĢi) 56 42 -14

Kamu / Özel Sektör Ayrımı

Kamu Yardımcı Sağlık ÇalıĢanları 65 KiĢi 60 46 -14

Özel Sektör Sağlık ÇalıĢanları 24 KiĢi 45 34 -11

Kamuda Yardımcı ve Ġdari Birimler Sağlık ÇalıĢanı Alt Grupları

HemĢire-Ebe/Kamu Sağlık Kurumu-11 KiĢi 71 49 -22

HemĢire/Ġdari Görevdeki HemĢireler-10 KiĢi 60 42 -18

Mali-Ġdari/Hastane Müdür ve Md.Yardımcıları-13 KiĢi 48 37 -11

Mali-Ġdari/Birim Elemanları-Sağlık Memuru/Kamu-19 KiĢi 57 49 -8

Diğer/Kamu-12 KiĢi 65 49 -16

Özel Hastane HemĢire ve Ġdari Birim Elemanları

HemĢire/Özel Hastane-13 KiĢi 46 34 -12

Özel Hastane ĠĢletme Birimleri Elemanları-11 KiĢi 45 32 -13

Hazırlayan: Ferhat SAYIM, www.ferhatsayim.net

Eğitim alan gruplarla yapılan araştırmada özelleştirme uygulamalarıyla yakından ilintili olan

10 hüküm cümlesine katılımları bir önceki bölümde inceledik. Bu 10 ifadeden doğrudan

“özelleştirme karşıtı” olarak tanımlayabileceğimiz ilk beş ifadenin gruplar bazında katılım

ortalamalarını ayrıca hesapladık. Bu ortalamalara göre “Tüm Yardımcı Sağlık Çalışanları”nın

özelleştirme karşıtı ifadelere katılım ortalaması eğitim öncesi için %56 düzeyinde çıkmıştır.

Bu durum sağlık çalışanları arasında özelleştirmeye karşı azımsanmayacak bir direnç

olduğunu göstermektedir. Eğitim sonrasında ise bu ifadelere katılım %42 düzeyine

inmektedir. Bu durum bize göre ekonomi eğitiminin sağlık çalışanlarının ekonomik olaylara


12

ve özelleştirme uygulamalarına bakışının değişmesinde önemli bir potansiyel taşıdığını

göstermektedir.

“Kamu/Özel Sektör” ayrımında beklendiği üzere özelleştirme karşıtı ifadelere özel sektör

çalışanlarının katılım yüzdesi daha az çıkmıştır. Ancak % 45’lik katılım azımsanmayacak bir

seviyeyi göstermektedir. Kamu çalışanlarının eğitim öncesi için ortalaması %60 ve eğitim

sonrası için %46 çıkmaktadır.

“Kamuda Yardımcı ve İdari Birimler Sağlık Çalışanı” alt gruplarında özelleştirme karşıtı

ifadelere hastane müdür ve müdür yardımcıları grubu haricindeki 4 grup genel ortalamanın

üzerinde katılmaktadır. En fazla katılan grup %71 ortalamayla idari görevi olmayan

hemşireler grubu olmuştur. Bu ifadelere en az katılan grup ise %48 ile hastane müdür ve

müdür yardımcıları grubu olmuştur. Eğitim sonrasında da en az katılan grup %37 ortalama ile

hastane müdür ve müdür yardımcıları grubu olmaktadır.

“Özel hastane hemşire ve idari birim elemanları” ayrımında bu iki grup birbirlerine yakın

ortalamalar ortaya koymuştur. Ancak her iki grubun da kamudaki muadil gruplarına oranla,

söz konusu özelleştirme karşıtı ifadelere katılımı oldukça düşüktür.

Özelleştirme karşıtı görüşler için hesaplanan grup ortalamalarından şöyle bir çıkarım

yapmamızın da mümkün olduğunu düşünüyoruz. Yardımcı sağlık personeli bir başka

araştırmamızda incelediğimiz doktor ünvanlı personele göre özelleştirme karşıtı görüşlere

daha fazla katılmaktadır. İdari görevi olmayan hemşireler idari görevi olan hemşirelere ve

idari işler personeline göre özelleştirme karşıtı görüşlere daha fazla katılmaktadır. Hiyeraşi

sırlamasında alt kademe idari ünvanlı grup daha üst kademe idari ünvanlı çalışanlara göre

özelleştirme karşıtı ifadelere daha fazla katılmaktadır.

4.2 ÖzelleĢtirme Yanlısı Ġfadeler

ÖzelleĢtirme Yanlısı Ġfadelere Katılım Ortaması

Grup Önce Sonra Fark

Genel Ortalama(Tüm Yardımcı Sağlık ÇalıĢanları-89 KiĢi) 48 60 12


Kamu Yardımcı Sağlık ÇalıĢanları 65 KiĢi 43 57 14

Özel Sektör Yardımcı Sağlık ÇalıĢanları 24 KiĢi 59 68 9


HemĢire-Ebe/Kamu Sağlık Kurumu-11 KiĢi 49 64 15

HemĢire/Ġdari Görevdeki HemĢireler-10 KiĢi 38 50 12

Mali-Ġdari/Hastane Müdür ve Md.Yardımcıları-13 KiĢi 58 64 6

Mali-Ġdari/Birim Elemanları-Sağlık Memuru/Kamu-19 KiĢi 39 54 15

Diğer/Kamu-12 KiĢi 33 51 18


HemĢire/Özel Hastane-13 KiĢi 59 70 11

Özel Hastane ĠĢletme Birimleri Elemanları-11 KiĢi 60 66 6


Eğitim alan gruplarla yapılan araştırmada özelleştirme uygulamalarıyla yakından ilintili olan

10 hüküm cümlesinden doğrudan “özelleştirme yanlısı” olarak tanımlayabileceğimiz altıncı

ve sekizinci ifadelerin gruplar bazında katılım ortalamalarını ayrıca hesapladık. Bu


13

ortalamalara göre “Tüm Yardımcı Sağlık Çalışanları”nın özelleştirme yanlısı ifadelere katılım

ortalaması eğitim öncesi için %48 düzeyindedir. Eğitim sonrasında ise bu ifadelere katılım

%60 düzeyine çıkmaktadır. Bize göre ekonomi eğitimi sağlık çalışanlarının ekonomik

olaylara ve özelleştirme uygulamalarına bakışının değişmesinde önemli bir potansiyel

taşımaktadır.

“Kamu/Özel Sektör” ayrımında beklendiği üzere özelleştirme yanlısı ifadelere özel sektör

çalışanlarının katılım yüzdesi daha yüksek olarak eğitim öncesinde %59, sonrasında ise %68

çıkmıştır. Kamu yardımcı sağlık çalışanları için ise bu oranlar sırasıyla %43 ve %57 olarak

gerçekleşmiştir.

“Kamuda Yardımcı ve İdari Birimler Sağlık Çalışanı” alt gruplarında özelleştirme yanlısı

ifadelere, eğitim öncesinde en fazla “hastane müdür ve müdür yardımcıları grubu”

katılmaktadır.

“Özel hastane hemşire ve idari birim elemanları” ayrımında bu iki grup birbirlerine yakın

ortalamalar ortaya koymuştur. Her iki grubun da kamudaki muadil gruplarına oranla, söz

konusu özelleştirme yanlısı ifadelere katılımı yüksektir.

Özelleştirme yanlısı görüşler için hesaplanan grup ortalamalarından şöyle bir çıkarım

yapmamızın da mümkün olduğunu düşünüyoruz. Başka bir çalışmada incelediğimiz Doktor

ünvanlı personel, Yardımcı sağlık personeline göre özelleştirme yanlısı görüşlere daha fazla

katılmaktadır. Hiyeraşi sırlamasında üst kademe idari ünvanlı personel daha alt kademe idari

ünvanlı personele göre özelleştirme yanlısı ifadelere daha fazla katılmaktadır.

Katılımı ölçülen ifadelerin bir kısmında, görülen hizmetlerde verimlilik olgusu üzerinde

durulmuştur. Çalışanlar eğitim sonrasında ekonomik olaylara ve özelleştirme uygulamalarına

bakarken verim ilkesini de göz önünde tutmaktadır. Bu durum özelleştirme olsun veya

olmasın çalışanların, kurumlarının ve kendilerinin verimliliğini ölçüp değerlendirebilir hale

gelmesi açısından önemlidir.

4.3 Cevapların Tutarlılığı

Cevapların Tutarlılığı Tablosu

Eğitim Öncesi Eğitim Sonrası

Grup Özell.

KarĢıtı

Ort.

Özell.

Yanlısı

Ort.

Toplam

Kanaat

Özell.

KarĢıtı

Ort.

Özell.

Yanlısı

Ort.

Toplam

Kanaat

Genel Ortalama(Tüm Yardımcı Sağlık ÇalıĢanları-89

KiĢi)

56 48 104 42 60 102


Kamu Yardımcı Sağlık ÇalıĢanları 65 KiĢi 60 43 103 46 57 102

Özel Sektör Yardımcı Sağlık ÇalıĢanları 24 KiĢi 45 59 104 34 68 102


HemĢire-Ebe/Kamu Sağlık Kurumu-11 KiĢi 71 49 119 49 64 113

HemĢire/Ġdari Görevdeki HemĢireler-10 KiĢi 60 38 98 42 50 92

Mali-Ġdari/Hastane Müdür ve Md.Yardımcıları-13

KiĢi

48 58 107 37 64 101

Mali-Ġdari/Birim Elemanları-Sağlık Memuru/Kamu-

19 KiĢi

57 39 96 49 54 104

Diğer/Kamu-12 KiĢi 65 33 98 49 51 100


14


HemĢire/Özel Hastane-13 KiĢi 46 59 105 34 70 105

Özel Hastane ĠĢletme Birimleri Elemanları-11 KiĢi 45 60 104 32 66 98


Katılımcıların kanaatlerini tam yansıtıp yansıtmadığını ölçmek amacıyla birbirine büyük

oranda zıt olan soru gruplarına verdikleri cevapların ortalamaları yan yana getirilmiştir. Bu

sayede çalışma sırasında ve anketi cevaplarken katılımcıların soruları anlayıp anlamadıkları

ve tutarlı cevap verip vermedikleri de ölçülmüştür. Sorular bire bir karşıt ifadelerden

oluşmamaktadır. Dolayısıyla katılımcıların tamamen birbirini tamamlayan cevaplar vermesi

beklenemez. Ancak yapılan hesaplamayla birbirine büyük oranda zıt soru gruplarına verilen

cevapların ortalamalarının toplamının %100 yakın değerlerden oluştuğu görülmüştür. Bu

sonuç araştırmanın ve anketin güvenilirlik ve tutarlılık düzeyinin yüksek olduğunu aynı

zamanda da katılımcıların çok büyük oranda sorulara bilinçli cevap verdiklerini

göstermektedir. Yukarıda her bir grupta eğitimden önce ve sonra özelleştirme karşıtı ve

özelleştirme yanlısı ifadelere katılım yüzdeleri ve bunların toplamları verilmiştir. Toplamın

%100’e yakınlığı bize göre;

-grubun cevaplarında tutarlılığını,

-kanaatlerinin tam olarak yansıtılması ve

-soruların anlaşılırlık seviyelerini göstermektedir.

5 KAYNAKLAR VE ARAġTIRMA SÜRECĠ

Verilen ekonomi eğitiminde ağırlıklı olarak iktisada giriş derslerinin müfredatı uygulanmış,

sağlık ekonomisine ilişkin özellikli konular bu müfredata entegre edilmiştir. İlerleyen

haftalarda makro iktisadi konular dahil edilmiştir. Verilen eğitimde ve hazırlanan slâytlarda

aşağıdaki kaynaklar başlıca olmak üzere, birçok ekonomi kitabı ve makale kaynak olarak

kullanılmıştır.

-AKTAN, Coşkun Can, IŞIK Abdulkadir, “Sağlık Hizmetlerinde Devletin Değişen Rolü”,

http://www.canaktan.org/ekonomi/saglik-degisim-caginda/pdf-aktan/devlet-rolu.pdf

-BEGG, David, Economics, 8th edition, Berkshire, Mc Graw Hill Education, 2005

(Ağırlıklı olarak ekonomi literatürünün aktarılmasında faydalanılmıştır.)

-MUTLU Ayşegül, IŞIK Abdulkadir; Sağlık Ekonomisi ve Finansmanı, 2. Baskı, Bursa, Ekin Yayınları,

2005(Ders Kitabı Olarak Kullanılmıştır)

-YILDIRIM H.Hüseyin, “Piyasa, Sağlık Bakımı ve Piyasa Başarısızlıkları”Amme Ġdaresi Dergisi, Cilt 32,

Sayı:1, http://www.absaglik.com/hhy_piyasa.pdf

Makalede Kullanılan Kaynaklar

-GÜRBÜZ, Yücel. -KARAVUŞ, Melda. ve Diğerleri, “Birinci Basamak Sağlık Hizmetlerinde Çalışan Sağlık

Personelinin Iş Tatmin Düzeyleri”,1997-1998 Yılı İçin Araştırma, s.18

www.sabem.saglik.gov.tr/Akademik_Metinler/goto.aspx?id=3377 (11.12.2008)

-PİYAL(1), Bülent. –PİYAL, Birgül ve ÇELEN, Ümit(2002) “Sosyal Sigortalar Kurumu Ankara Eğitim

Hastanesi’nde Çalışanların İş Doyumunu Etkileyen Etmenler”, Kriz Dergisi, C:10 S:1 Yayın Yılı:2002 s:45-

56 http://acikarsiv.ankara.edu.tr/dergi/dergiler/21/93/791.pdf (Erişim: 11.12.2008)

-PİYAL(2), Y.Bülent. –PİYAL, Birgül. –ÇELEN,Ümit. “Sağlık Çalışanlarının İş Doyumu Farklılıklarının

Hastaneler ve Meslekler Temelinde Çözümlenmesi”,

www.sabem.saglik.gov.tr/Akademik_Metinler/goto.aspx?id=2334 (12.12.2008)

-SUR, Haydar.- SÖYLEMEZ, Didem. ve Diğerleri, “SSK Göztepe Eğitim Hastanesi’nde Çalışan Personelin


http://www.canaktan.org/ekonomi/saglik-degisim-caginda/pdf-aktan/devlet-rolu.pdf

http://www.absaglik.com/hhy_piyasa.pdf

http://www.sabem.saglik.gov.tr/Akademik_Metinler/goto.aspx?id=3377

http://acikarsiv.ankara.edu.tr/dergi/dergiler/21/93/791.pdf


15

İş Doyumunun Değerlendirilmesi”, www.sabem.saglik.gov.tr/Akademik_Metinler/goto.aspx?id=1333

(Erişim: 11.12.2008)

-http://www.memurlar.net/haber/48150, (31.01.2009)

-http://www.saglik.gov.tr/TR/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EFBD084C76B72

B55B7, (31.01.2009)



http://www.memurlar.net/haber/48150

Doktorlar Dışındaki Sağlık Personelinin Genel Özelleştirme Uygulamalarına Bakışı Ve...

Documents

Transcript of Doktorlar Dışındaki Sağlık Personelinin Genel Özelleştirme Uygulamalarına Bakışı Ve...