30.KAZISONUÇLARITOPLANTISI 1. C�LT

T.C.KÜLTÜR VE TUR�ZM BAKANLI�I

Kültür Varl�klar� ve Müzeler Genel Müdürlü�ü

30.KAZI SONUÇLARI

TOPLANTISI1. CİLT

26-30 MAYIS 2008ANKARA

T.C. Kültür ve Turizm Bakanl��� Yay�n No : 3171-1Kültür Varl�klar� ve Müzeler Genel Müdürlü�ü Yay�n No: 130 - 1

YAYINA HAZIRLAYANLARDr. Haydar DÖNMEZDr. Adil ÖZME

Kapak ve UygulamaSuna HÖKENEK

ISBN: 978-975-17-3394-8 (1. Cilt) 978-975-17-3242-2 (Tak�m)ISSN: 1017-7655

Kapak Foto�raf�: Michael BLÖMER, Engelbert WINTER (Das Zentralheiligtum Des Iupiter Dolichenus Auf Dem Dülük Baba Tepesi Bei Doliche - Forschungen Des Jahres 2007)

Not : Kaz� raporlar�, dil ve yaz�m aç�s�ndan Klâsik Filolog Dr. Haydar Dönmez taraf�ndan denetlenmi�tir. Yay�mlanan yaz�lar�n içeri�inden yazarlar� sorumludur.

ANKARA-2009

��NDEK�LER

Cengiz I�IK Kaunos-Kbid 07 Kaz�-Konservasyon-Restorasyon-Onar�m-Arkeolojik Park Çal��malar� ve Etkinlik .........................................................................................1

Fede BERTI The 2007 Excavation Campaign at Iasos (Turkey) ..............................................11

A. Tuba ÖKSE, Ahmet GÖRMÜ�, M. Arif B�L�C� Il�su Baraj� - Salat Tepe 2007 Y�l� Kaz�s� ............................................................19

Wulf RAECK 2007 Y�l� Priene Çal��malar� ..............................................................................33

Cevat BA�ARAN Parion 2007 ......................................................................................................53

Michael BLÖMER, Engelbert WINTER Das Zentralheiligtum Des Iupiter Dolichenus Auf Dem Dülük Baba Tepesi Bei Doliche - Forschungen Des Jahres 2007 ......................................................67

Vecihi ÖZKAYA, Oya SAN, Aytaç CO�KUN, Feridun S. �AH�N, Metin KARTAL Körtik Tepe 2007 Kaz�s� ....................................................................................85

Lars KARLSSON Labraunda 2007 .............................................................................................107

Mehmet KARAOSMANO�LU Alt�ntepe Urartu Kalesi 2007 Y�l� Kaz� ve Onar�m Çal��malar� ...........................119

5353

PAR�ON 2007Cevat BA�ARAN*

* Prof.Dr. Cevat BA�ARAN, Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü 25240-Erzurum/TÜRK�YE. Tel: 0 442 231 40 65, E-mail: cbasaran@atauni.edu.tr parionluparis@yahoo.com www.parion.biz

1 Bu y�lki kaz� çal��malar�na izin veren, Kültür ve Turizm Bakanl��� Kültür Varl�klar� ve Mü-zeler Genel Müdürlü�ü’ne, çal��malara proje deste�inde bulunan Atatürk Üniversitesi Rek-törlü�ü ve Fen – Edebiyat Fakültesi Dekanl���’na; kaz�m�za Bakanl�k temsilcisi olarak kat�lan Çank�r� Müzesi uzman� A.Can’a ve özellikle, sit alan� içerisindeki evini kaz� ekibinin kulla-n�m�na açarak üç y�ld�r ya�ad���m�z kaz� evi probleminin çözülmesine yard�mc� olan kültür ve Parion dostu Say�n M. Murat Nurova ile kaz� ekibinin özveriyle çal��an tüm elemanlar�na burada bir kez daha te�ekkür etmek isterim.

2 Yrd.Doç.Dr.Vedat KELE�, Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü 25240-Erzurum/TÜRK�YE.Tel: 0 442 231 40 92, E- mail: vkelesus@atauni.edu.tr vkelesus@yahoo.com

3 Parion antik tiyatrosu, surlar�n içinde yer almas� ile Rhodiapolis, Oenonda, Tralles, Nysa, Alinda, Cibyra, Kadyanda, Magnesia ad Meandrum ve Pergamon tiyatrolar�yla benzerlik göstermekte; Ferrero’nun s�n�� and�rmas�na göre, “kent merkezi içerisinde kalan tiyatrolar” grubuna girmektedir. D.B.Ferrero, Bat� Anadolu’nun Eski Ça� Tiyatrolar� (1988) 20.

4 Parion tiyatrosu bu konumuyla da Pergamon tiyatrosu ile benzerlik göstermektedir, D.B.Ferrero, Bat� Anadolu’nun Eski Ça� Tiyatrolar� (1998) 28.

GENEL

Parion 2007 y�l� çal��malar�, Kültür ve Turizm Bakanl��� Kültür Varl�klar� ve Müzeler Genel Müdürlü�ü’nün 27.07.07 tarih ve 130816 say�l� ruhsat� do�rultusunda Prof.Dr. Cevat Ba�aran’�n ba�kanl���nda 3 akademisyen, 6 arkeolog ve 26 ö�renci – i�çiden olu�an bir ekip taraf�ndan 01 – 29 A�ustos 2007 tarihlerinde, kaz� plan�na uygun olarak Tiyatro, Roma Villas�, Sondajlar ve Güney Nekropolü olmak üzere antik kentin 6 ayr� noktas�nda gerçekle�tirilmi�tir1. (Harita: 1)

B. T�YATRO

Vedat KELE�2

Kentin kuzey surlar� içerisinde kalan3 ve do�u – bat� yönünde konumlanm�� olan4 antik tiyatrodaki 2007 sezonu çal��malar� 2006 sezonunda oldu�u gibi sahne binas�n� bulmaya yönelik olarak A6 olarak isimlendirilen açmada devam etmi�tir. (Resim: 1) Çal��malar�n ba�lang�c�nda M.S.1341-1391 y�llar�na

5454

tarihli V. John’a ait iyi durumda, ön yüzünde at üzerinde St.Demetrios arka yüzünde ise V. John’un cepheden portresinin yer ald��� ½ stavraton ya da ½ hyperpyron biriminde bir Bizans sikkesi ele geçirilmi�tir. Ele geçirilen bu Bizans sikkesi tiyatroda 2006 y�l�nda ortaya ç�kar�lan geç dönem duvar�n�n, tiyatro ve kentin önde gelen di�er yap�lar�ndaki tahribat�n nedeninin anla��lmas�na olanak tan�m��t�r5.

A6 açmas�nda devam eden çal��malarda – 115 cm. kota kadar herhangi bir önemli buluntuya rastlanmam��, sadece Do�u Roma seramik parçalar� ortaya ç�km��, -120 cm. kota ula��ld���nda ise, ilk mimarî kal�nt�lar elde edilmeye ba�lanm��t�r. Bu mimarî kal�nt�lar s�ras�yla bir taraf�nda ters – düz kapal� palmet ve kenger yapra�� biçimli lotus çiçe�i ile üst taraf�nda Lesbos kymationu ve onun da üzerinde, ortalar�nda rozet çiçeklerin yer ald��� meander moti� , di�er taraf�nda ise daha kaliteli bir i�çilik yans�tan Lesbos kymationu, yumurta-ok ucu dizisi ve k�vr�k dal bezemesinin yer ald��� mimarî parça (Resim: 2), 93x41 cm. ölçülerinde 9 cm. lik bant içerisinde yer alan Lesbos kymationu ile çevrili alan içerisinde k�vr�k dal bezemesinin yer ald��� bir plaster parças� (Resim: 3) ve üzerinde dört sat�rl�k Grekçe yaz�t yer alan mermer altl�k ortaya ç�kar�lm��t�r (Resim: 4).

Ele geçirilen mimarî parçalar üzerindeki bezemeler biçem özellikleri bak�m�ndan Aspendos Nymphaeum’u6, Hierapolis ve Nysa tiyatrolar�nda7

kar��m�za ç�kan ve Severuslar Dönemine tarihlenen bezemeler ile yak�n benzerlikler göstermektedirler. Üzerinde Grekçe yaz�t yer alan mermer blok ise son k�s�mda yer alan “�� ” (=Adad�) kelimesinden dolay� bir adak yaz�t�d�r ve harf karakteri olarak Roma dönemi özelli�i göstermektedir8.

5 V.John’a ait Bizans sikkesi tarih olarak Türk ak�nlar�n�n Bizans’� bunaltt��� dönemlere denk gelmektedir. Tarihsel kaynaklara göre V. John 1354 y�l�nda tekrar tahta ç�kt���nda Türk ak�nlar� bütün h�z�yla devam ediyordu. Hatta kral Macaristan imparatorundan yard�m istemi�, fakat yard�m gelmemesi üzerine I. Murad’�n vasal kral� olmay� kabul etmi�tir. Buna göre Bizansl�lar, kenti Türk ak�nlar�na kar�� koruyabilmek için, tiyatro ve kentin o güne kadar ayakta kalabilmi� di�er önemli yap�lar�ndan elde ettikleri i�e yarar bütün mimari parçalar� sur duvar�n�n güçlendirilmesinde kullanm��lard�r. O.Tekin, Bizans Sikkeleri (1998) 92.

6 B.Can, Aspendos Tiyatrosu Bezemeleri, Erzurum Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yay�mlanmam�� Yüksek Lisans Tezi Erzurum (1999) 36, lev.32-c

7 C.Ba�aran, Roma Ça�� Lotus – Palmet Örgesi (1995) 123, lev.36, a; M.Karaosmano�lu, Roma Ça�� Yumurta Dizisi, 1996,52, lev.38a, 53, lev.42 a.

8 H. Malay, Epigra� (Yaz�t Bilim) (1987) 5, res.3; T.A.M., 1, no.324.

5555

Parion antik tiyatrosunda A6 açmas�nda çal��ma �artlar�n�n zorla�mas� üzerine A6 açmas�n�n yakla��k 5 m. do�usunda sahne binas�n�n iç k�sm� olabilece�i dü�ünülen alanda 3x3m. ölçülerinde A7 açmas� aç�larak burada -20 cm. kota kadar çal���lm�� ve baz� duvar kal�nt�lar� tespit edilmi�tir.

C. ROMA V�LLASI

Vedat KELE�

2007 sezonunda çal���lan di�er bir yap�, tiyatronun 60 m. do�usunda 2006 y�l�nda çal��malar�na ba�lanan Roma villas�d�r. Burada çal��malara geçen y�l açman�n ortas�nda yer alan elektrik dire�i nedeniyle çal���lamayan alandaki dolgu topra��n at�lmas� ve kaçak kaz�lar sonucu olu�an tahribat�n giderilmesiyle ba�lanm��t�r. Dolgu topra��n at�l�p, zemine ula��lmas� sonucunda baz� k�s�mlar�nda dev�irme malzemenin kullan�ld���, olas�l�kla yap�n�n at�k su sistemine ait bir kanal ortaya ç�kar�lm��t�r.

Geçen y�l bulunan mermer bloklar�n devam�nda ne oldu�unu anlamak amac�yla gerçekle�tirilen çal��malarda, s�k��t�r�lm�� toprak üzerine mermer kapl� zeminde üzerine sütunlar�n oturdu�u, biri k�r�k üç adet postament; kanaldan gelen at�k sular�n topland��� alanda mermerden bir mazgal kapa�� ve sövesi belli olan bir kap� giri�i ortaya ç�kar�lm��t�r (Resim: 5). Postamentlerin say�s� ve konumuna bak�ld���nda, olas�l�kla bu alanda 16 sütundan olu�an bir avlu yer almaktayd�. Avlunun ortas�nda ne oldu�u ise bu seneki çal��malarda ortaya ç�kacakt�r. Duvarlar�n zeminden 70 cm. yüksekli�e kadar ince mermerlerle, bu seviyeden sonra ise oldukça kaliteli ince s�va ile kapl� oldu�u anla��lmaktad�r. Çal��malarda güney duvar�nda ortaya ç�kar�lan kap� aç�kl���n�n bir benzeri bat� yönde de ortaya ç�kar�lm��t�r (Resim: 6). Güneye aç�lan bölümde yer alan kap� çevresinde gerçekle�tirilen çal��malarda mermer zeminden ba�ka herhangi bir buluntu ele geçirilmemi�tir. Ortaya ç�kar�lan kal�nt�lardan yap�n�n simetrik planda oldu�u anla��lmaktad�r. Öyle ki, gerek güney duvar�ndaki, gerekse bat� duvar�ndaki kap� bo�luklar� iki postament aras� bo�lu�un tam kar��s�na denk gelmektedir. Ayr�ca yap�n�n yo�un bir kullan�m gördü�ü ve baz� k�s�mlarda zeminde izlenen çökmelerden dolay� �iddetli bir depreme maruz kald��� dü�ünülebilir.

Yap� bu hâliyle ortas�nda 12 sütunlu bir avlu yer alan bir Roma villas� olmal�d�r. Yap�n�n kesin i�levinin ne oldu�u önümüzdeki y�llarda gerçekle�tirilecek kaz�larla ortaya ç�kacakt�r.

5656

E. NEKROPOL

Hasan KASAPO�LU9

Parion’da 2007 sezonunda çal���lan alanlardan biri de iki y�ld�r düzenli olarak kaz�lan kentin güney nekropolüdür. Nekropolde 2007 sezonu çal��malar� genel bir temizlik ve tahribat izlerinin giderilmesinin ard�ndan önceki y�l açma yüzeyi itibariyle çal���lan D4 d’de ve bunun bat�s�nda 5x5 m. ölçülerinde olu�turulan D4c karelemesinde sürdürülmü�tür.

D4d açmas�nda önceki y�l b�rak�lan -1.80m. derinlikten itibaren devam ettirilen çal��malarda, ikisinin çok az k�sm� sa�lam olarak; birinin yar�s�, ikisinin ise tamam� sa�lam olarak ele geçirilmi� toplam 5 mezar ortaya ç�kar�lm��t�r. Bu mezarlardan yakla��k olarak -3 m. derinlikte yer alan M94 ve M103, taban� kiremit dö�eli düz semerdam kiremit mezar tipinde10 olup Hellenistik Döneme ait oldu�u tahmin edilmektedir (Resim: 7). Ayn� açmada ele geçirilen di�er mezarlardan M101 ah�ap tabut mezar tipindedir ve lagynos, kandil, çift kulplu kap, tek halka alt�n küpe ve bronz sikkeden olu�an hediye grubuna sahiptir. Di�er iki mezar, M102 ve M95 ise, büyük oranda tahribata u�ram��t�r.

�lk olarak 2007 kaz� sezonunda çal���lmaya ba�lanan D4c açmas�nda ve bu açman�n kuzeyinde yer alan D4a açmas� güney kesitinin yakla��k 0.70 m. geni�li�indeki k�sm�nda yap�lan çal��malar sonucunda, etraf�nda buluntu gruplar� yer alan toplam 11 mezar ortaya ç�kar�lm��t�r (Resim: 8). Bu mezarlardan D4a açmas�na do�ru girilen 0.70 m.lik k�s�mda ele geçirilen M97’nin güney ucunda sadece bir kiremit parças� bulunmakta, bu plakan�n kuzeyinde ise etraf�nda ele geçirilenen demir çivilerden yakla��k 35x30 cm.ölçülerinde oldu�u anla��lan ah�ap bir sand�k içerisinde 5 pi�mi� toprak � gürin, 1 lagynos ve 1 kandil ele geçirilmi�tir (Resim: 9). Yine yan k�s�mda ortaya ç�kar�lan düz semerdam kiremit mezar tipinde ve inhumasyon gömü uyguland��� anla��lan 4 mezardan ikisi k�smen tahribata u�ram��, di�er iki mezar ise d��bükey semerdam kiremit mezar tipinde olup bunlardan kremasyon gömünün uyguland��� M93’ten 4 pi�mi� toprak unguentarium, 1 kandil, ah�ap kapa�a sahip oldu�u dü�ünülen 1 bronz ayna ve 1 lagynos ele

9 Ar�. Gör. Hasan KASAPO�LU, Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölü-

mü 25240-Erzurum/TÜRK�YE. Tel: 0 442 231 40 69, E- mail: hasankasapoglu@gmail.com 10 H.Kasapo�lu, “Parion Nekropolü Mezar Tipleri” Atatürk Üniversitesi 50. Kurulu� Y�ldönümü

Arkeoloji Bölümü Arma�an� Do�udan Yükselen I��k. Arkeoloji Yaz�lar� (2007) 481 vd.

5757

geçirilmi�tir. Ayn� tipe sahip bir di�er mezar olan M91’den ise, 6 s� pi�mi� toprak, biri cam toplam 7 �i�e tipli unguentarium, 1 pi�mi� toprak lagynos ve üzerinde � til i�nesi bulunan 1 pi�mi� toprak kandilden olu�an ölü hediyeleri ele geçirilmi�tir.

D4 c açmas�n�n di�er k�s�mlar�nda gerçekle�tirilen çal��malarda, önceki y�llarda ortaya ç�kar�lan ve E4 b açmas�ndan ba�layarak D4 d açmas�nda devam eden ta� dö�eli yolun D4 c açmas�nda bat� kesite yak�n bir konumda bitti�i anla��lm��t�r (Resim: 10). Açman�n bu k�sm�nda ortaya ç�kar�lan mezarlardan 3’ü düz semerdam kiremit mezar tipindedir. Bu mezarlardan açman�n orta k�sm�nda ta� dö�eli yolun üzerinde yer alan, kremasyon gömünün uyguland��� M90 dev�irme kumta�� bloklardan olu�an bir tabana ve güney uzun kenar�nda yakla��k 0.45 m. yükseklikte moloz ta� bir duvara sahiptir. Mezar içerisinden 4 pi�mi� toprak unguentarium ile üç ayr� parçadan olu�an 1 kemik toka ele geçirilmi�tir. Yine kremasyon gömünün uyguland��� M99 birincil kremasyon yap�ld���n� aç�kça gösterir nitelikte kremasyon çukurunun güney kenar�nda yanma i�lemi esnas�nda hava sirkülasyonunu sa�lamak amac�yla aç�lm�� baca ç�k�nt�s�yla dikkati çekmektedir (Resim: 11). Ta� dö�eli yolun bitti�i k�s�mda yer alan M98 ise yine ayn� tipte, ancak inhumasyon gömüye sahip olup mezar içerisinde iskelet haricinde buluntu ele geçirilmemi�tir.

D4 c açmas�nda bu kiremit mezarlardan ba�ka 1 ah�ap tabut mezar ile 1 ta� sand�k mezar daha ortaya ç�kar�lm��t�r. Bu iki mezardan ah�ap tabut mezar tipindeki M96, 4 pi�mi� toprak unguentarium, 2 cam unguentarium, 1 pi�mi� toprak biberon, 5 kemik toka, k�smen koruna gelmi� 3 pi�mi� toprak � gürinden olu�an hediye grubuna sahiptir (Resim: 12). Bu kaz� sezonunda ortaya ç�kar�lan tek ta� sand�k mezar olan TSM8, 2005 ve 2006 kaz� çal��malar�nda ortaya ç�kar�lan di�er ta� sand�k mezarlarla ayn� i�çili�e sahiptir. Ancak mezar Antik Dönemde, olas�l�kla Roma Döneminde bir ba�ka mezar için gömü çukuru aç�ld���nda fark edilmi� ve tek parça omurgal� kumta�� bloktan olu�an kapa�� orta k�s�mdan k�smen tahrip edilerek soyulmu�tur. �nhumasyon gömünün uyguland��� ve bir kad�na ait olan mezar içerisinden da��t�lm�� vaziyette kemikler, 1 aslan ba�l� alt�n küpe, 1 i� gövdeli pi�mi� toprak unguentarium, 1 kemik toka parças� ve 2 bronz halka ele geçirilmi�tir.

D4c ve D4d açmalar�nda yap�lan çal��malarda D4c bat� kesit yüzey seviyesinden ortalama olarak -3.10m. derinli�e kadar inilmi� ve ortaya ç�kar�lan bu mezarlar d���nda D4c açmas� güneyinde, güneydo�u-kuzeybat� yönünde yer alan, -1.50 m. derinlikte ba�lay�p, -2.70 m. derinlikte son bulan moloz ta�

5858

duvar kal�nt�s� ile D4d açmas� güneydo�u kö�esinden ba�lay�p ta� dö�eli yolun alt�ndan D4c açmas� kuzey kesitine do�ru uzayan -3.10 m. derinlikte yer alan tek s�ra moloz ta� duvar kal�nt�s� tespit edilmi�tir (Resim: 13). Ortaya ç�kar�lan her iki moloz ta� duvar�n i�levi tam olarak anla��lamam��t�r. Bu alanda önümüzdeki y�llarda yap�lacak çal��malarda elde edilecek kal�nt�lar do�rultusunda duvarlar�n nas�l bir yap�ya ait oldu�u anla��labilecektir.

E- SONDAJLAR H. Ertu� ERGÜRER11

Parion 2007 sezonunda sondaj ekibi taraf�ndan kentin 2 de�i�ik bölgesinde toplam 4 sondaj çal��mas� yap�lm��t�r. Bu çal��malar�n ilki kent akropolünün kuzey yamaçlar�nda yüzeyde yo�un olarak izlenebilen seramiklerin üretimle ilgili olup olmayaca��n� anlamaya yönelik olarak gerçekle�tirilmi�tir. Bu bölgede ilk sondaja ba�lamadan önce kaz�lacak alan�n 5x5 m² lik plan karesi ç�kar�lm�� ve verilen bu plan kare kentin genel karolaj�n�n ba�lang�c� kabul edilerek tüm kentin karolaj çal��mas�n�n da ba�lang�c�n� olu�turmu�tur.

E.1. SDJ 3-1 Sondaj�: Seramik parçalar�n�n en yo�un görüldü�ü bölgedeki ilk sondaj çal��mas� 995 – 1005 açmas�d�r. Bu açmada çal��malar tabakalanmay� daha rahat anlayabilmek ve ileride bu bölgede yap�lacak di�er sondajlarda daha sa�l�kl� veri elde edebilmek için 15-20 cm. lik seviyeler hâlinde sürdürülmü�tür. Bu sondajda, toplam 7 seviyede - 160 cm. ye inilerek, ana kaya ile kar��la��l�ncaya kadar 4 tabaka tespit edilmi� ve farkl� dönemlerden çok kaliteli seramikler ele geçirilmi�tir. Akropolün bu bölümünde yap�lan çal��mada Parion kentinde seramik üretimi olabilece�ini gösterebilecek cüruf kal�nt�lar�na ve hatal� üretilmi� bir kaba da rastlanm��t�r.

E.2. SDJ 3-2 sondaj�: Akropolün kuzeyinde yap�lan 2. sondajd�r. Bu bölümde, ilk sondajda elde edilen verilerle tabakalanmaya göre çal���lm�� ve buna göre 3 tabakalanma tespit edilebilmi�tir. Bu bölümünde -70 cm. de seviye 2’de çal��ma devam ederken güneyde büyük ta�lar, kuzeybat�da da

11 Ar�. Gör. H.Ertu� ERGÜRER, Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü 25240-Erzurum/TÜRK�YE. Tel: 0 442 231 40 69, E- mail: ertiara@yahoo.co.uk

5959

yo�un moloz ta�lara rastlanm��t�r. Sürdürülen çal��malarda güneyde büyük ta�larla ba�lant�l� kuzeye yönelen ta� s�ras� tespit edilmi�, ancak i�levi ilk anda tam olarak anla��lamam��t�r. Devam eden çal��malarda farkl� dönemlere ait seramikler ile 3 adet a��r�ak, az önce bahsedilen ve i�levi tam tan�mlanamayan duvarlar�n konut alan� ile ilgisi olabilece�i konusunda bir � kir vermi�tir; ancak 2. tabaka topra��n�n ak�nt� topra�� oldu�u dü�ünülürse bu a��r�aklar�n herhangi bir �ekilde bu alana ta��nm�� olabilece�i de göz ard� edilmemelidir.

995 – 1030 açmas�nda bu seviyede çal��malar biraz daha derinle�tirilmi� ve ana kayaya ula��lmas�yla çal��malara son verilmi�tir.

E.3. SDJ 3- 3 sondaj�: SDJ 3- 3 sondaj� karolaj� ç�kar�lan bölümün çok uza��nda, öncekiler gibi akropol, yamac�nda de�il, kent liman�n�n do�usunda “Kartal Yuvas�” denen mevkiin bat� yamac�nda yer almaktad�r. 2x6 m. ölçülerinde aç�lan bu sondajda arazi yap�s�na uygun olarak basamakl� �ekilde çal���lm��t�r. Çal��mada -100 cm.ye inilmi�, bu bölümde çok tahribata u�ram�� tan�mlanamayan bir sikke ve birkaç seramik d���nda herhangi bir buluntu ele geçirilememi�tir.

E.4. SDJ 3- 4 sondaj�: SDJ 3-4, tiyatronun oturma s�ralar�n�n arkas�nda, yüzeyde de çok az� izlenebilen kesme ta� bloklar�n i�levinin ne oldu�unun anla��lmas� amac�yla aç�lm��t�r. Alanda çal��malar devam ettikçe kesme ta� bloklar�n bir yap�n�n temel kal�nt�s� oldu�u anla��lm��t�r. Bu temel kal�nt�s�n�n do�usu ve güneyi tahrip edildi�inden yap�n�n hangi yöne do�ru gitti�i ve orijinal ölçüsünün ne kadar oldu�u belirlenememi�tir. Ele geçirilen kal�nt�lara göre yap�n�n temeldeki boyutlar� 5.30x5.60 m.dir. Üstten bak�ld���nda temel kal�nt�lar�n�n kuzeyde ve bat�da iç ve d�� ta� s�ralar�n�n birbirine yakla�t��� görülmektedir. Büyük ihtimalle bu bölümlerin üstüne yap�n�n sütunlar� ya da üst yap�n�n bloklar� geliyordu. Bu yüzden burada iç ve d�� bloklar birbirine daha yak�n yerle�tirilmi�tir.

Yap�n�n temel kal�nt�s�n�n ne kadar derine indi�ini ve kaç s�ra daha devam etti�ini görebilmek için kuzey ve bat� duvar�nda çal��maya devam edilmi�tir. Bu çal��malar s�ras�nda kuzeyde ve bat�da -70 cm. de 2. s�ra kesme ta� bloklara -98 cm. de 3. s�ra kesme ta� bloklara rastlanm��t�r. Ayr�ca çal��malarda kuzey duvara dik gelen iki geç dönem duvar� ortaya ç�kar�lm��t�r. Bu kesimde, kuzeydeki geç dönem yap�lar�yla ili�kili olabilecek bir adet Bizans kandili

6060

ele geçirilmi�tir. Temel kal�nt�s�nda en önemli veriler bat� duvar�ndaki çal��malarda elde edilmi�tir (Resim: 14). Bu bölümde bulunan mimarî parçalar, yap�n�n tap�nak olabilece�i ihtimalini kuvvetlendirmektedir. Bunlardan biri podyuma ait olabilecek mimarî parça, di�eri olas�l�kla bir ar�itrav parças�n�n silmeli bölümü, son olarak da bir korni� parças�d�r.

Bir hafta süren çal��malar s�ras�nda ele geçirilen veriler incelendi�inde bu yap� kal�nt�s�n�n bir tap�na�a ait olabilece�i tahmin edilmektedir. Yap� konum itibar�yla tiyatro caveas�n�n hemen üstünde yer almas� nedeniyle; benzerlerine Bergama, Side, Cibyra ve Hierapolis tiyatrolar�nda da rastlanan cavea üstü tap�naklar� akla getirmektedir12. Dolay�s�yla, buradaki yap�n�n da cavea üstü bir tap�nak oldu�u dü�ünülebilir.

12 J.A.Hanson, Roman Theatre Tempels (1959); D.B. Ferrero, Bat� Anadolu’nun Eski Ça� Tiyatrolar� (1988) 33;

6161

Harita: 1

Resim: 1

6262

Resim: 2

Resim: 4

Resim: 3

6363

Resim: 7

Resim: 5

Resim: 6

6464

Resim: 8

Resim: 9

Resim: 10

6565

Resim: 11

Resim: 12

6666

Resim: 13

Resim: 14