ΕΣΡΑ 2007-13\Ε.Ρ. Ε&ΔΒΜ\Α.Ρ. 1-2-3

«ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΛΟ (Σχολείο 21ου

αιϊνα) – Νζο Ρρόγραμμα Σπουδϊν, Οριηόντια Ρράξθ» MIS: 295450

Με ςυγχρθματοδότθςθ τθσ Ελλάδασ και τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ (Ε. Κ. Τ.)

Σο παρόν ζργο ζχει παραχκεί από το Παιδαγωγικό Λνςτιτοφτο ςτο πλαίςιο υλοποίθςθσ τθσ Πράξθσ «ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΛΟ (Σχολείο 21ου αιϊνα) – Νζο πρόγραμμα ςπουδϊν, ςτουσ Άξονεσ Προτεραιότθτασ 1,2,3, -Οριηόντια Πράξθ», με κωδικό MIS 295450 και ειδικότερα ςτο πλαίςιο του Τποζργου 1: «Εκπόνθςθ Προγραμμάτων Σπουδών Πρωτοβάθμιασ και Δευτεροβάθμιασ Εκπαίδευςθσ και οδθγών για τον εκπαιδευτικό «Εργαλεία Διδακτικών Προςεγγίςεων».

Επιτροπι ςφνταξθσ του Ρρογράμματοσ Σπουδϊν για τισ

Φυςικζσ Επιςτιμεσ ςτο Δθμοτικό Σχολείο

Α. ΦΥΣΛΚΑ Εϋ - ΣΤϋ ΔΘΜΟΤΛΚΟΥ

Επιςτθμονικι ςυντονίςτρια Κατερίνα Ρλακίτςθ Επίκουρθ Κακθγιτρια χολισ Επιςτθμϊν Αγωγισ,

Πανεπιςτιμιο Λωαννίνων

Εμπειρογνϊμονεσ ΦΥΣΛΚΘ ΚΑΛ ΤΕΧΝΟΛΟΓΛΑ

Άννα Σπφρτου Ειδικόσ ςυντονιςμόσ Επιμζλεια για το Δθμοτικό

Επίκουρθ Κακθγιτρια Παιδαγωγικισ χολισ, Πανεπιςτιμιο Δυτικισ Μακεδονίασ

Μιχάλθσ Καλογιαννάκθσ Λζκτορασ χολισ Επιςτθμϊν Αγωγισ, Πανεπιςτιμιο Κριτθσ

Γιϊργοσ Μαλανδράκθσ Λζκτορασ Παιδαγωγικισ χολισ, Πανεπιςτιμιο Δυτικισ Μακεδονίασ

Γιάννθσ Σοφλιοσ Προϊςτάμενοσ Επιςτθμονικισ και Παιδαγωγικισ Κακοδιγθςθσ Πρωτοβάκμιασ Εκπαίδευςθσ

Νίκοσ Κολιόσ Εκπαιδευτικόσ Πρωτοβάκμιασ Εκπαίδευςθσ

Αικατερίνθ ιηάκθ Εκπαιδευτικόσ Πρωτοβάκμιασ Εκπαίδευςθσ

Ευκφμθσ Σταμοφλθσ Εκπαιδευτικόσ Πρωτοβάκμιασ Εκπαίδευςθσ

Τάςοσ Ηουπίδθσ Εκπαιδευτικόσ Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ

ΒΛΟΛΟΓΛΑ Ρθνελόπθ Ραπαδοποφλου Λζκτορασ Παιδαγωγικισ χολισ,

Πανεπιςτιμιο Δυτικισ Μακεδονίασ

ΧΘΜΕΛΑ Γεϊργιοσ Τςαπαρλισ Κακθγθτισ Σμιματοσ Χθμείασ,

Πανεπιςτιμιο Λωαννίνων

Εκελοντικι προςφορά: Νάντια Καρακοφλα, Φιλόλογοσ, Διόρκωςθ κειμζνων των Φυςικϊν Επιςτθμϊν και τθσ Τεχνολογίασ Θλίασ Ριερράκοσ, Εξϊφυλλο

Β. Μελζτθ του Ρεριβάλλοντοσ - Διάςταςθ Φυςικϊν Επιςτθμϊν (Φυςικι, Τεχνολογία, Βιολογία, Χθμεία, Γεωγραφία)

Επιςτθμονικι ςυντονίςτρια Κατερίνα Ρλακίτςθ Επίκουρθ Κακθγιτρια χολισ Επιςτθμϊν Αγωγισ,

Πανεπιςτιμιο Λωαννίνων

Επιςτθμονικόσ ςυντονιςμόσ ανά διδακτικό μακθςιακό αντικείμενο ΦΥΣΛΚΘ – ΤΕΧΝΟΛΟΓΛΑ - ΧΘΜΕΛΑ Κατερίνα Ρλακίτςθ

Επίκουρθ Κακθγιτρια χολισ Επιςτθμϊν Αγωγισ, Πανεπιςτιμιο Λωαννίνων

ΒΛΟΛΟΓΛΑ Βαςιλικι Ρερράκθ

φμβουλοσ Παιδαγωγικοφ Λνςτιτοφτου.

ΓΕΩΓΑΦΛΑ Κατερίνα Κλωνάρθ

Επίκουρθ Κακθγιτρια, Σμιμα Γεωγραφίασ, Πανεπιςτιμιο Αιγαίου

Μζλθ ανά διδακτικό μακθςιακό αντικείμενο ΦΥΣΛΚΘ – ΤΕΧΝΟΛΟΓΛΑ

Άννα Σπφρτου Ειδικόσ ςυντονιςμόσ Επιμζλεια για το Δθμοτικό

Επίκουρθ Κακθγιτρια Παιδαγωγικισ χολισ, Πανεπιςτιμιο Δυτικισ Μακεδονίασ

Μιχάλθσ Καλογιαννάκθσ

Λζκτορασ χολισ Επιςτθμϊν Αγωγισ, Πανεπιςτιμιο Κριτθσ

Γιϊργοσ Μαλανδράκθσ Λζκτορασ Παιδαγωγικισ χολισ, Πανεπιςτιμιο Δυτικισ Μακεδονίασ

Γιάννθσ Σοφλιοσ Προϊςτάμενοσ Επιςτθμονικισ και Παιδαγωγικισ Κακοδιγθςθσ Πρωτοβάκμιασ Εκπαίδευςθσ

Νίκοσ Κολιόσ Εκπαιδευτικόσ Πρωτοβάκμιασ Εκπαίδευςθσ

Αικατερίνθ ιηάκθ Εκπαιδευτικόσ Πρωτοβάκμιασ Εκπαίδευςθσ

Ευκφμθσ Σταμοφλθσ Εκπαιδευτικόσ Πρωτοβάκμιασ Εκπαίδευςθσ

Τάςοσ Ηουπίδθσ Εκπαιδευτικόσ Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ

ΒΛΟΛΟΓΛΑ

Ρθνελόπθ Ραπαδοποφλου Λζκτορασ Παιδαγωγικισ χολισ, Πανεπιςτιμιο Δυτικισ Μακεδονίασ

ΓΕΩΓΑΦΛΑ Αχιλλζασ Μανδρίκασ χολικόσ φμβουλοσ Πρωτοβάκμιασ

Αναςταςία Μελίςτα Εκπαιδευτικόσ Πρωτοβάκμιασ Εκπαίδευςθσ

ΧΘΜΕΛΑ Γεϊργιοσ Τςαπαρλισ Κακθγθτισ Σμιματοσ Χθμείασ,

Πανεπιςτιμιο Λωαννίνων

Ρεριεχόμενα

Αϋ ΜΕΟΣ Σο νζο πρόγραμμα ςπουδϊν για τισ Φυςικζσ Επιςτιμεσ και τθν Σεχνολογία ςτθν υποχρεωτικι εκπαίδευςθ ................ 1

Θ καινοτομικι προςζγγιςθ ςτα Προγράμματα πουδϊν .................................................................................................. 2

Θ ζρευνα και τα Προγράμματα πουδϊν .......................................................................................................................... 2

Θ ςυγκρότθςθ επιςτθμονικισ επιχειρθματολογίασ και θ ανάπτυξθ διαλόγου ................................................................. 4

Οι διακεματικζσ εργαςίεσ ςτο νζο Προγράμματα πουδϊν ............................................................................................. 6

ΦΤΛΚΕ ΕΠΛΣΘΜΕ ΚΑΛ ΣΕΧΝΟΛΟΓΛΑ Α’ - Σ’ τάξθ .......................................................................................................... 8

Σο ςκεπτικό ......................................................................................................................................................................... 8

Σο πλαίςιο μάκθςθσ - διδαςκαλίασ .................................................................................................................................. 10

Θ ενςυνείδθτθ εμπλοκι ςε διαδικαςίεσ επιςτθμονικισ και τεχνολογικισ ζρευνασ ....................................................... 12

Θ διαφορετικότθτα ςτθν εμπλοκι των διαδικαςιϊν επιςτθμονικισ και τεχνολογικισ ζρευνασ .................................... 14

Λςτορικι αίςκθςθ και αιςκθτικι κεϊρθςθ των Φυςικϊν Επιςτθμϊν και τθσ Σεχνολογίασ ............................................ 16

Θ πρόταςθ: Θ αίςκθςθ τθσ «θχθτικισ ομορφιάσ» του φυςικοφ και τεχνολογικοφ κόςμου ........................................... 17

Βϋ ΜΕΟΣ

Ρρόγραμμα Σπουδϊν για τθν Α’ Δθμοτικοφ .................................................................................................... 19

Ενότθτα 1: Ρεριβάλλον – Θ ηωι γφρω μασ .............................................................................................................. 20

Ενότθτα 2: Γεωγραφία– Θ ηωι γφρω μασ ................................................................................................................ 21

Ενότθτα 2.1: Γνωριμία με το χϊρο του χολείου - Θ τάξθ μου ........................................................................................ 21

Ενότθτα 2.2: Σο ςχολείο μου ............................................................................................................................................ 21

Ενότθτα 2.3: Προςανατολιςμόσ: Σο ταξίδι του ιλιου ...................................................................................................... 22

Ενότθτα 3: Γεωγραφία– Θ ηωι γφρω μασ ................................................................................................................ 23

Ενότθτα 3.1: Ποφ είναι χτιςμζνο το χωριό/ ςυνοικία/ πόλθ μου; ................................................................................... 23

Ενότθτα 3.2: Σί καιρό κάνει ςτον τόπο μου; .................................................................................................................... 23

Ενότθτα 3.3: Πϊσ μετακινοφμαςτε; ................................................................................................................................. 25

Ενότθτα 4: Επιςτιμεσ και Τεχνολογία ...................................................................................................................... 26

Ενότθτα 4.1: Σα υλικά γφρω μασ ...................................................................................................................................... 26

Ενότθτα 4.2: Σο φωσ και τα υλικά γφρω μασ .................................................................................................................... 26

Ενότθτα 4.3: Θ κερμότθτα και τα υλικά γφρω μασ........................................................................................................... 27

Ενότθτα 4.4: Οι μθχανζσ και οι ςυςκευζσ γφρω μασ ........................................................................................................ 27

Ενότθτα 4.5: Χρθςιμοποιϊ με αςφάλεια τα αντικείμενα γφρω μου ............................................................................... 28

Ενότθτα 4.6: Παιχνίδια με μαγνιτεσ ................................................................................................................................ 29

Ενότθτα 4.7: Ιχοσ ............................................................................................................................................................. 30

Πρόταςθ για ςυνκετικι εργαςία ...................................................................................................................................... 31

Ρρόγραμμα Σπουδϊν για τθ Β’ Δθμοτικοφ ...................................................................................................... 32

Ενότθτα 1: Θ ηωι γφρω μασ ........................................................................................................................................ 33

Ενότθτα 2: Γεωγραφία – Θ περιοχι που ηω ............................................................................................................ 34

Ενότθτα 2.1: Γνωριμία με το χϊρο του χολείου ............................................................................................................. 34

Ενότθτα 2.2: Θ ςυνοικία μου ............................................................................................................................................ 34

Ενότθτα 2.3: Μακαίνω να προςανατολίηομαι ................................................................................................................. 35

Ενότθτα 3: Γεωγραφία – Ο τόποσ που ηω ................................................................................................................ 36

Ενότθτα 3.1: Ο χϊροσ που ηω ........................................................................................................................................... 36

Ενότθτα 3.2: Ο καιρόσ ...................................................................................................................................................... 37

Ενότθτα 4: Γεωγραφία – Θ ηωι ςτον τόπο μασ ....................................................................................................... 38

Ενότθτα 4.1: Σο φυςικό περιβάλλον και οι καιρικζσ ςυνκικεσ επθρεάηουν τθ ηωι μασ ................................................ 38

Ενότθτα 4.2: Οι επεμβάςεισ του ανκρϊπου ςτο φυςικό περιβάλλον ............................................................................. 38

Ενότθτα 4.3: Πϊσ μετακινοφμαςτε ςτο χωριό /πόλθ μασ και πϊσ μεταφζρουμε τα προϊόντα; ..................................... 39

Ενότθτα 5: Γνωριμία με τισ επιςτιμεσ και τθν τεχνολογία ................................................................................... 40

Ενότθτα 5.1: Ομοιότθτεσ και διαφορζσ υγρϊν και αερίων υλικϊν ................................................................................. 40

Ενότθτα 5.2: Σο νερό ταξιδεφει για να ζρκει ςπίτι μασ.................................................................................................... 41

Ενότθτα 5.3: Σο νερό ταξιδεφει ςτο φυςικό περιβάλλον ................................................................................................. 41

Ενότθτα 5.4: Σο τρεχοφμενο νερό και ο άνεμοσ κινοφν τισ μθχανζσ μασ ........................................................................ 42

Ενότθτα 6: Μθχανζσ, ςυςκευζσ και εργαλεία γφρω μασ ...................................................................................... 43

Ενότθτα 6.1: Απλζσ μθχανζσ και εργαλεία ....................................................................................................................... 43

Ενότθτα 6.2: Οι θλεκτρικζσ ςυςκευζσ ςτο ςπίτι μασ ........................................................................................................ 44

Ενότθτα 6.3: Θχθτικζσ πθγζσ και ακοι ............................................................................................................................. 45

Προτάςεισ για ςυνκετικζσ εργαςίεσ ................................................................................................................................. 46

Ρρόγραμμα Σπουδϊν για τθ Γ’ Δθμοτικοφ ....................................................................................................... 47

Ενότθτα 1: Οι ηωντανοί οργανιςμοί – Οι τροφικζσ ςχζςεισ ................................................................................. 48

Ενότθτα 2: Γεωγραφία ................................................................................................................................................. 50

Ενότθτα 2.1: Κάκε τόποσ είναι διαφορετικόσ .................................................................................................................. 50

Ενότθτα 2.2: Με οδθγό ζνα χάρτθ ................................................................................................................................... 51

Ενότθτα 2.3: Μακαίνω τα μυςτικά του χάρτθ ................................................................................................................. 52

Ενότθτα 2.4: Πϊσ αλλάηει ζνασ τόποσ; ............................................................................................................................. 53

Ενότθτα 3: Γνωριμία με τισ Επιςτιμεσ και τθν Τεχνολογία .................................................................................. 54

Ενότθτα 3.1: πρϊχνω και τραβϊ με απλζσ μθχανζσ ...................................................................................................... 54

Ενότθτα 3.2: Οι Μαγνιτεσ ςτθ ηωι μασ ........................................................................................................................... 55

Ενότθτα 3.3: Ο ιχοσ ταξιδεφει μζςα ςτθν Λςτορία ........................................................................................................... 56

Πρόταςθ για ςυνκετικι εργαςία ...................................................................................................................................... 57

Ρρόγραμμα Σπουδϊν για τθν Δ’ Δθμοτικοφ .................................................................................................... 58

Ενότθτα 1: Οι ηωντανοί οργανιςμοί – Τα οικοςυςτιματα ................................................................................... 59

Ενότθτα 2: Γεωγραφία ................................................................................................................................................. 61

Ενότθτα 2.1: Γνωρίηω τον τόπο που κατοικϊ ................................................................................................................... 61

Ενότθτα 2.2: Ο τόποσ μασ αλλάηει ςτο πζραςμα του χρόνου .......................................................................................... 63

Ενότθτα 2.3: Οι νομοί τθσ Ελλάδασ .................................................................................................................................. 64

Ενότθτα 2.4: Σα γεωγραφικά διαμερίςματα τθσ Ελλάδασ ............................................................................................... 65

Ενότθτα 3: Γνωριμία με τισ Επιςτιμεσ και τθν Τεχνολογία .................................................................................. 66

Ενότθτα 3.1: Αναγνωρίηουμε τα μίγματα γφρω μασ – Διαχωρίηουμε τα μίγματα ςτα ςυςτατικά τουσ (ουςίεσ) ............ 66

Ενότθτα 3.2: Μθχανζσ, ςυςκευζσ και πθγζσ ενζργειασ ................................................................................................... 67

Ενότθτα 3.3: Μπαταρία – θλεκτρικό κφκλωμα. Από τον θλεκτριςμό των ηϊων ςτθν καταςκευι τθσ μπαταρίασ. ......... 68

Ενότθτα 3.4: πρϊχνω και τραβϊ – Καταςκευάηω απλζσ μθχανζσ και εργαλεία ........................................................... 69

Ενότθτα 3.5: Ο ιχοσ ταξιδεφει μζςα ςτθν Λςτορία ........................................................................................................... 70

Προτάςεισ για ςυνκετικζσ εργαςίεσ ................................................................................................................................. 71

Ρρόγραμμα Σπουδϊν για τθν Ε’ Δθμοτικοφ..................................................................................................... 72

Ενότθτα 1: Φλθ ............................................................................................................................................................... 73

Ενότθτα 1.1: Ζμβια φλθ - Θ ηωι γφρω μασ ....................................................................................................................... 73

Ενότθτα 1.2: Τλικά και τεχνολογικά αντικείμενα γφρω μασ – Πρϊτεσ φλεσ .................................................................... 74

Ενότθτα 1.3: Θ πυκνότθτα των υλικϊν γφρω μασ ............................................................................................................ 76

Ενότθτα 1.4: Μίγματα, διαλφματα, αζρασ, νερό ............................................................................................................. 78

Ενότθτα 1.5: Οξζα, βάςεισ, άλατα .................................................................................................................................... 79

Ενότθτα 2: Θ κερμότθτα ςτθ ηωι μασ ....................................................................................................................... 80

Ενότθτα 2.1: Κζρμανςθ και ψφξθ εςωτερικϊν χϊρων και κατοικιϊν. ............................................................................ 80

Ενότθτα 2.2: Μζτρθςθ κερμοκραςίασ.............................................................................................................................. 80

Ενότθτα 2.3: Φαινόμενο κερμικισ αλλθλεπίδραςθσ – Κερμικι αγωγιμότθτα υλικϊν ................................................... 80

Ενότθτα 2.4: Αλλαγι κατάςταςθσ των υλικϊν ................................................................................................................. 81

Ενότθτα 2.5: Σεχνολογικζσ εφαρμογζσ – Προςταςία ....................................................................................................... 81

Ενότθτα 3: Τεχνολογικζσ Εφαρμογζσ τθσ Ενζργειασ .............................................................................................. 82

Ενότθτα 3.1: Καταςκευι απλϊν μθχανϊν ........................................................................................................................ 82

Ενότθτα 3.2: Λιγότερθ ενζργεια για τισ ίδιεσ ανάγκεσ και επικυμίεσ .............................................................................. 83

Ενότθτα 3.3: Ο ενεργειακόσ πλοφτοσ τθσ χϊρασ μασ ςτο παρόν και ςτο μζλλον ............................................................ 83

Ενότθτα 3.4: Θ ενζργεια ςτουσ ηωντανοφσ οργανιςμοφσ ................................................................................................ 84

Ενότθτα 3.5: Οικοςφςτθμα: τροφικζσ ςχζςεισ, τροφικζσ αλυςίδεσ ................................................................................. 84

Ενότθτα 3.6: Σο ταξίδι τθσ ενζργειασ ςτον ανκρϊπινο οργανιςμό .................................................................................. 85

Ενότθτα 4: Θλεκτρικά και Μαγνθτικά Φαινόμενα ................................................................................................. 86

Ενότθτα 4.1: Από τα παιχνίδια με μαγνιτεσ… ςε πειράματα με θλεκτρικά και μαγνθτικά φαινόμενα .......................... 86

Ενότθτα 4.2: τισ… λεωφόρουσ των φορτίων .................................................................................................................. 88

Ενότθτα 4.3: Θλεκτρομαγνθτιςμόσ ................................................................................................................................... 89

Ενότθτα 4.4: Οι μεγάλεσ ανακαλφψεισ που άλλαξαν τον κόςμο μασ - Faraday .............................................................. 90

Προτάςεισ για ςυνκετικζσ εργαςίεσ ................................................................................................................................. 92

Ρρόγραμμα Σπουδϊν για τθ Στϋ Δθμοτικοφ ..................................................................................................... 94

Ενότθτα 1: Ανκρϊπινοσ οργανιςμόσ-Γνωρίηω το ςϊμα μου ............................................................................... 95

Ενότθτα 2: Θχθτικά Φαινόμενα ................................................................................................................................. 96

Ενότθτα 2.1: Θ λειτουργία τθσ ακοισ ............................................................................................................................... 96

Ενότθτα 2.2: Σο αυτί ......................................................................................................................................................... 96

Ενότθτα 2.3: Καταςκευι απλϊν μουςικϊν οργάνων και γνωριμία με τα μουςικά όργανα διαφόρων πολιτιςμϊν. ...... 97

Ενότθτα 2.4: Παραγωγι ιχου........................................................................................................................................... 98

Ενότθτα 2.5: Διάδοςθ και απορρόφθςθ του ιχου ........................................................................................................... 99

Ενότθτα 2.6: Επιδράςεισ των ςφγχρονων τεχνολογικϊν επιτευγμάτων ςτθν ακοι του ανκρϊπου ............................. 100

Ενότθτα 3: Το φωσ γφρω μασ .................................................................................................................................... 102

Ενότθτα 3.1: Ο ιλιοσ, πθγι φωτόσ ................................................................................................................................. 102

Ενότθτα 3.2: Σο φωσ ταξιδεφει πάνω ςτθν ακτίνα ......................................................................................................... 102

Ενότθτα 3.3: Ανάκλαςθ και διάκλαςθ του φωτόσ ......................................................................................................... 103

Ενότθτα 3.4: Ουράνιο τόξο ............................................................................................................................................. 103

Ενότθτα 3.5: Σα φυτά «ςτρζφονται» προσ το φωσ ........................................................................................................ 104

Ενότθτα 3.6: Όραςθ και μάτι .......................................................................................................................................... 104

Ενότθτα 4: Δθμιουργϊ με τισ δυνάμεισ .................................................................................................................. 105

Ενότθτα 4.1: Δυνάμεισ .................................................................................................................................................... 105

Ενότθτα 4.2: Μετρϊ τισ δυνάμεισ .................................................................................................................................. 106

Ενότθτα 4.3: Δυνάμεισ από απόςταςθ και δυνάμεισ με επαφι .................................................................................... 106

Ενότθτα 4.4: Θ γθ ζλκει .................................................................................................................................................. 107

Ενότθτα 4.5: Σριβι .......................................................................................................................................................... 107

Ενότθτα 4.6: Πίεςθ ......................................................................................................................................................... 108

Ενότθτα 4.7: Κινοφμαι με αςφάλεια .............................................................................................................................. 109

Ενότθτα 4.8: Θ γθ «τραβάει» τα φυτά............................................................................................................................ 109

Ενότθτα 5: Το ταξίδι τθσ ενζργειασ .......................................................................................................................... 110

Ενότθτα 5.1: Θ ενζργεια ςτα αντικείμενα ...................................................................................................................... 110

Ενότθτα 5.2: Θ ενζργεια μεταφζρεται και αποκθκεφεται ............................................................................................. 111

Ενότθτα 5.3: Μπορεί θ ενζργεια να ζχει πολλά «πρόςωπα»; ....................................................................................... 111

Ενότθτα 5.4: Θ ενζργεια διαςκορπίηεται… ..................................................................................................................... 112

Ενότθτα 5.5: Θ ενζργεια ςτα φυτά ................................................................................................................................. 113

Ενότθτα 5.6: Θ ενζργεια ςτα καφςιμα και ςτα τρόφιμα ................................................................................................ 114

Προτάςεισ για ςυνκετικζσ εργαςίεσ ............................................................................................................................... 115

υνκετικζσ εργαςίεσ για κζματα βιολογίασ ................................................................................................................... 115

Αναφορζσ ................................................................................................................................................................ 117

1

Αϋ ΜΕΟΣ

Το νζο πρόγραμμα ςπουδϊν για τισ Φυςικζσ Επιςτιμεσ και τθν Τεχνολογία ςτθν

υποχρεωτικι εκπαίδευςθ

Θ επιτροπι εμπειρογνωμόνων ςτθ ςφνταξθ του Προγράμματοσ ςπουδϊν για τισ Φυςικζσ Επιςτιμεσ

ςτθν υποχρεωτικι εκπαίδευςθ κατακζτει ζνα καινοτομικό πλαίςιο, με ςτόχο να ςυνδζςει τθν επιςτιμθ με

τθν κοινωνία, το περιβάλλον και τον πολιτιςμό. Επιδιϊκει, να προωκιςει μία αβίαςτθ και λογικι

διαδικαςία μάκθςθσ ωσ τρόπο ανατροφισ του παιδιοφ από το Νθπιαγωγείο μζχρι το Λφκειο. Αποςκοπεί

ςτθ διαμόρφωςθ του ςφγχρονου πολίτθ, που κα ςυμβάλλει ςτθ βιϊςιμθ ανάπτυξθ, ςτθ διαςφάλιςθ των

ανκρωπίνων δικαιωμάτων και κανόνων θκικισ και κα προωκεί τθν ειρινθ, κακϊσ και τθ διεκνι

κατανόθςθ.

Ωσ εκ τοφτου, τo νζο Πρόγραμμα πουδϊν ςτο πλαίςιο του Νζου χολείου κζτει ωσ προτεραιότθτεσ:

- το ςεβαςμό τθσ πολιτιςτικισ ποικιλομορφίασ και τθσ ιςότθτασ των φφλων

- τθν προϊκθςθ τθσ προςωπικισ και κοινωνικισ καταξίωςθσ

- τθ δραςτθριοποίθςθ του μακθτι ςτθ δθμοκρατικι και πολιτειακι ςυμμετοχι.

Θ καινοτομία του νζου Προγράμματοσ πουδϊν για τισ Φυςικζσ Επιςτιμεσ κλιμακϊνεται ςε

πολλαπλά επίπεδα:

- ςτθ δικτφωςθ των εννοιϊν

- ςτθν ολοκλιρωςθ των δικτφων με τθν ζννοια τθσ ενζργειασ ωσ υπερκείμενθσ και ενοποιθτικισ,

ςτο πλαίςιο τθσ αειφορίασ

- ςτθν προςπάκεια δθμιουργίασ αυκεντικϊν περιβαλλόντων μάκθςθσ

- ςτθν προςπάκεια καλλιζργειασ τθσ γλϊςςασ και ιδιαίτερα του επιχειριματοσ

- ςτθν εγκόλπωςθ των Σεχνολογιϊν Πλθροφορίασ και Επικοινωνιϊν (ΣΠΕ) ωσ αναπόςπαςτο τμιμα

τθσ διδαςκαλίασ των Φυςικϊν Επιςτθμϊν

- ςτο άνοιγμα τθσ επιςτιμθσ ςτθν κοινωνία και τον πολιτιςμό

- ςτθν καλλιζργεια ςτοιχείων από τθ φφςθ των Φυςικϊν Επιςτθμϊν

- ςτθν ανάπτυξθ δεξιοτιτων από τον κόςμο των Φυςικϊν Επιςτθμϊν και τθσ Σεχνολογίασ και το

μεταςχθματιςμό τουσ ςε ικανότθτεσ για το ςφγχρονο πολίτθ.

Ειδικότερα, θ επιςτιμθ ενςωματϊνεται ςταδιακά ςτθν πολιτιςμικι παράδοςθ και κουλτοφρα των

μακθτϊν (Aikenhead, Ogawa, 2007). Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ενιςχφονται οι αλλθλεπιδράςεισ των μακθτϊν

και των εκπαιδευτικϊν με το αντικείμενο – ςτόχο. Σαυτόχρονα ενεργοποιοφνται τα κίνθτρα για μάκθςθ

ςτισ Φυςικζσ Επιςτιμεσ μζςα από τθν ζρευνα, τθ λιψθ αποφάςεων και τθ δράςθ. Κατά τθν υλοποίθςθ

δραςτθριοτιτων εκπαίδευςθσ ςτισ Φυςικζσ Επιςτιμεσ, μακθτζσ και εκπαιδευτικοί ςυμμετζχουν ςε

κριτικοφσ διαλόγουσ, αλλθλεπιδροφν με νοθτικά και χειραπτικά εργαλεία (κεωρίεσ, γλωςςικοί κϊδικεσ και

πειραματικό υλικό), ςυγκροτοφν μακθςιακζσ κοινότθτεσ ςτθν τάξθ και ςτον τόπο τουσ, ςυν-διαμορφϊνουν

κανόνεσ ενϊ ανταλλάςςουν ρόλουσ και ευκφνεσ.

Οι ςυντάκτεσ του Προγράμματοσ πουδϊν επιδιϊκουν μια μακθτοκεντρικι και ομαδοςυνεργατικι

διδαςκαλία των Φυςικϊν Επιςτθμϊν, που κα ζχει νόθμα για τουσ μακθτζσ και κα απολιγει ςε όφελοσ τθσ

κοινότθτάσ τουσ. Σαυτόχρονα οι εκπαιδευτικοί είναι ςθμαντικό να αναγνωρίςουν το ζλλειμμα ςε κάκε

διδαςκαλία, που είναι αγκιςτρωμζνθ ςτο ςχολικό εγχειρίδιο και χρθςιμοποιεί ελάχιςτα τισ «minds on» και

«hands on» προςεγγίςεισ. Φιλοδοξία του παρόντοσ Προγράμματοσ πουδϊν, ςε ςυνάρτθςθ με τον οδθγό

του εκπαιδευτικοφ, είναι να τουσ βοθκιςει να ςχεδιάηουν αποτελεςματικά μακθςιακά περιβάλλοντα και

ενεργζσ κοινότθτεσ μάκθςθσ για τισ Φυςικζσ Επιςτιμεσ και όχι να παρζχουν απλϊσ πλθροφορίεσ.

2

Θ καινοτομικι προςζγγιςθ ςτα Ρρογράμματα Σπουδϊν

τον ελλθνικό χϊρο, μετά τθν παραδοςιακι αντίλθψθ ςτο ςχεδιαςμό των αναλυτικϊν

προγραμμάτων, θ καινοτομικι προςζγγιςθ χαρακτθρίςτθκε από τθ διαμόρφωςθ ευρζων κεματικϊν –

εννοιολογικϊν ενοτιτων, από τθν «εισ βάκοσ» πραγμάτευςθ ενόσ εννοιολογικοφ πλαιςίου, υπό τθν

επίδραςθ τθσ «υποκετικο - παραγωγικισ» μεκοδολογικισ προςζγγιςθσ και τθν οργανικι ζνταξθ τθσ

πολιτιςμικισ διάςταςθσ των Φυςικϊν Επιςτθμϊν ςτισ διάφορεσ κεματικζσ ενότθτεσ (Koliopoulos et al.

2007). τθ ςυνζχεια, θ τάςθ που επικράτθςε τα νεότερα χρόνια ιταν αυτι τθσ «εποικοδομθτικισ»

προςζγγιςθσ, ςτθν οποία προτείνεται θ παράλλθλθ ανάπτυξθ τθσ δθλωτικισ, διαδικαςτικισ και

εξαρτθμζνθσ κοινωνικισ μάκθςθσ με ποικιλία διδακτικϊν τεχνικϊν, κακϊσ και αναδιοργάνωςθ του

περιεχομζνου. Σο τελευταίο οργανϊνεται ςε «κεντρικζσ ζννοιεσ-ιδζεσ» (εννοιοκεντρικό μοντζλο) και θ

επεξεργαςία του γίνεται, είτε ενδο-κλαδικά (ςτο ίδιο γνωςτικό αντικείμενο), είτε δια-κλαδικά.

Αναφερόμενοι ςτθ ςχζςθ μεταξφ των ςυνόρων των γνωςτικϊν αντικειμζνων ι γνωςιακϊν

ςυςτθμάτων, που κατά τον Bernstein (1991) αποδίδεται με τον όρο ταξινόμθςθ, οι ςυντάκτεσ του

Προγράμματοσ πουδϊν υιοκετοφν τθν άποψθ, ότι θ αποδυνάμωςθ τθσ ταξινόμθςθσ ιςοδυναμεί με τθν

κατάργθςθ των ςυνόρων μεταξφ των γνωςτικϊν αντικειμζνων με άμεςεσ ςυνζπειεσ τθν άμβλυνςθ των

ορίων μεταξφ τουσ, τθν ελαχιςτοποίθςθ τθσ ταφτιςθσ των μακθτϊν με επιμζρουσ γνωςτικά αντικείμενα,

τθν αποδυνάμωςθ τθσ ιεραρχικισ κατάταξθσ των αντικειμζνων και τελικά τθν αντίκρουςθ τθσ αντίλθψθσ,

ότι θ ςχολικι γνϊςθ είναι αλάνκαςτθ και αμετάβλθτθ (Κουλαϊδισ & Ogborne, 1994). Θ ίδια αποδυνάμωςθ

τθσ ταξινόμθςθσ ζχει ωσ απόρροια τθν ενδυνάμωςθ τθσ πολιτιςμικισ ςυνιςτϊςασ των Φυςικϊν

Επιςτθμϊν, ςυνδζοντασ ζτςι τθ ςχολικι με τθν κακθμερινι πολιτιςμικό – βιωματικι γνϊςθ, τουσ

εκπαιδευτικοφσ και τουσ μακθτζσ με τθν κοινότθτα και τα πολιτιςμικά εργαλεία, τα οποία διαμεςολαβοφν

αποτελεςματικότερα ςτθν προςπάκεια παραγωγισ τθσ νζασ γνϊςθσ (Vygotsky, 1978).

Θ ζρευνα και τα Ρρογράμματα Σπουδϊν

Θ κατανόθςθ των Φυςικϊν Επιςτθμϊν από τα ευρφτερα κοινωνικά ςτρϊματα είναι ςθμαντικι για

τθν οικονομικι ανάπτυξθ (Dearing, 1996) αλλά και τθ ηωι, τθν ανεξαρτθςία και τθν αυτονομία του κάκε

ατόμου (De Boer, 2000). Θ εκπαίδευςθ ςτισ Φυςικζσ Επιςτιμεσ είναι μεγάλθσ ςπουδαιότθτασ για τθ

δθμοκρατικι ςυμμετοχι των πολιτϊν ςε ζναν κόςμο, που κυριαρχείται από ηθτιματα και προκλιςεισ, που

αφοροφν τισ Φυςικζσ Επιςτιμεσ και τθν Σεχνολογία.

Ωςτόςο και παρά τισ παραπάνω διαπιςτϊςεισ, ςε πολλζσ χϊρεσ, ιδιαίτερα ςτισ πιο αναπτυγμζνεσ,

παρατθρείται μειωμζνο το ενδιαφζρον των μακθτϊν για τισ Φυςικζσ Επιςτιμεσ και τθν Σεχνολογία, κακϊσ

και για επαγγελματικζσ ςταδιοδρομίεσ ςτουσ τομείσ αυτοφσ (Osborne, 2003). φμφωνα με διάφορεσ

ζρευνεσ, πολλοί λόγοι ςυνδράμουν ςε αυτό, μεταξφ των οποίων και με κεντρικι ςθμαςία ο ρόλοσ του

προγράμματοσ ςπουδϊν (Osborne & Collins, 2000, Osborne, 2003).

Σο νζο Πρόγραμμα πουδϊν ενιςχφει τθ ςυνάφεια των Φυςικϊν Επιςτθμϊν με τα ενδιαφζροντα

των μακθτϊν. Ζχει λάβει υπόψθ του διεκνείσ ζρευνεσ, όπωσ το πρόγραμμα ROSE (Relevance of Science

Education).

Πρόγραμμα ROSE

Σο πρόγραμμα ROSE (με τθ ςυμμετοχι 20 χωρϊν από όλεσ τισ θπείρουσ και ςθμαντικϊν διεκνϊν

οργανιςμϊν) διερεφνθςε με ακρίβεια το βακμό, ςτον οποίο κζματα Φυςικϊν Επιςτθμϊν, για τα οποία οι

ζλλθνεσ μακθτζσ εκδθλϊνουν υψθλό βακμό ενδιαφζροντοσ, εμπεριζχονται ςτο παλαιό αναλυτικό

πρόγραμμα ςπουδϊν τθσ υποχρεωτικισ εκπαίδευςθσ.

Σα αποτελζςματα τθσ ανάλυςθσ που αφοροφν τθν Ελλάδα (Dimopoulos & Smyrnaiou, 2005;

Christidou, 2011), ζδειξαν μια ςθμαντικι ζλλειψθ ςυνάφειασ του παλαιοφ αναλυτικοφ προγράμματοσ των

3

Φυςικϊν Επιςτθμϊν ςτθν υποχρεωτικι εκπαίδευςθ με τα ενδιαφζροντα των μακθτϊν. Αντίκετα,

οριςμζνα κζματα, που ενδιαφζρουν ελάχιςτα τουσ μακθτζσ, καταλάμβαναν ςθμαντικι ζκταςθ ςτο

πλαίςιο του παλαιοφ αναλυτικοφ προγράμματοσ.

Ανάλυςθ των «λακϊν» των μακθτϊν/τριϊν Μία άλλθ ζρευνα (Κζντρο Εκπαιδευτικισ Ζρευνασ, 2004-07) είχε ωσ ςτόχο να διερευνιςει τα

«λάκθ», που κάνουν οι μακθτζσ τθσ Βϋ Γυμναςίου ςτισ Φυςικζσ Επιςτιμεσ ςε κζματα ςχετικά με τα

Φυςικά Μεγζκθ, τθ Κερμότθτα, τθν Οπτικι και τον Θλεκτρομαγνθτιςμό, κζματα δθλαδι που είχαν ιδθ

διδαχκεί, όπωσ προκφπτει από τα γραπτά τουσ, ςτισ τελικζσ ανακεφαλαιωτικζσ εξετάςεισ του Λουνίου. Σο

αντιπροςωπευτικό δείγμα τθσ ζρευνασ ειςιχκθ ςε μία βάςθ δεδομζνων, θ οποία ςχεδιάςτθκε,

λαμβάνοντασ υπόψθ το αναλυτικό πρόγραμμα, το ςχολικό εγχειρίδιο, τα αποτελζςματα των ερευνϊν ςτον

τομζα τθσ διδακτικισ αλλά και τθσ Λςτορίασ και Φιλοςοφίασ των Φυςικϊν Επιςτθμϊν και τζλοσ τα

εξεταηόμενα κζματα ςτθν τελικι γραπτι εξζταςθ.

Σα αποτελζςματα (μυρναίου & Φαντάκθ, 2007) δείχνουν ότι ςθμαντικό ποςοςτό μακθτϊν

αδυνατεί να κατανοιςει βαςικζσ ζννοιεσ των Φυςικϊν Επιςτθμϊν ακόμα και μετά τθ διδαςκαλία.

Λδιαίτερα δφςκολα ερωτιματα για τουσ μακθτζσ αποδεικνφονται κζματα ςχετικά με τα διαγράμματα

αλλαγισ φάςθσ (76%), τθν υδροςτατικι πίεςθ (71%), τθν ανάλυςθ του φωτόσ (74%), τθν θλεκτρικι δφναμθ

(74%), τθν επαγωγι (73%) και τθ διάκλαςθ (70%).

Πρόγραμμα PISA Σο πρόγραμμα PISA (Programme for International Student Assessment) είναι ζνα διεκνζσ

πρόγραμμα αξιολόγθςθσ μακθτϊν. Αποτελεί τθν κφρια εκπαιδευτικι ζρευνα, που μετρά τισ γνϊςεισ και τισ

δεξιότθτεσ δεκαπεντάχρονων μακθτϊν, αυτϊν δθλαδι που ςτισ περιςςότερεσ χϊρεσ ολοκλιρωςαν ι

ολοκλθρϊνουν τθν υποχρεωτικι τουσ εκπαίδευςθ. το πρόγραμμα (PISA) ςυμμετζχουν περίπου 60 χϊρεσ

από όλο τον κόςμο και πραγματοποιείται κάκε τρία χρόνια (www.pisa.oecd.org).

Σο πρόγραμμα (PISA) δεν εξετάηει τθν επάρκεια ςυγκεκριμζνων ςχολικϊν αναλυτικϊν

προγραμμάτων, αλλά διερευνά τθν ικανότθτα των μακθτϊν να χρθςιμοποιοφν γνϊςεισ και δεξιότθτεσ ςε

βαςικά γνωςτικά πεδία, όπωσ ςτθν κατανόθςθ κειμζνου, ςτα μακθματικά και ςτισ Φυςικζσ Επιςτιμεσ.

Επιπλζον διερευνά τθν ικανότθτά τουσ να αναλφουν, να επιχειρθματολογοφν αλλά και να εκφράηονται

αποτελεςματικά, όταν μελετοφν, ερμθνεφουν και επιλφουν προβλιματα τθσ κακθμερινισ ηωισ.

Επειδι ςτο ςχολείο οι μακθτζσ δεν μποροφν να μάκουν όλα, όςα χρειάηονται για να είναι

περιςςότερο αποτελεςματικοί, ςτο πλαίςιο τθσ δια βίου μάκθςθσ, χρειάηεται να διακζτουν πζραν των

γνϊςεων και δεξιοτιτων και επίγνωςθ του «γιατί» και «πϊσ» μακαίνουν. Για το λόγο αυτό ακριβϊσ το

πρόγραμμα PISA διερευνά επιπλζον τα κίνθτρα των μακθτϊν, τθν πεποίκθςθ που ζχουν για τον εαυτό

τουσ κακϊσ και τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ, που υιοκετοφν.

Σα αποτελζςματα τθσ Ελλάδασ ςτο διαγωνιςμό δεν ιταν ιδιαίτερα ικανοποιθτικά τόςο το 2000,

2003, 2006 όςο και το 2009. υγκεκριμζνα, θ Ελλάδα το 2006, μεταξφ 57 χωρϊν, ςτισ Φυςικζσ Επιςτιμεσ

κατζλαβε τθν 38θ κζςθ και το 2009, μεταξφ 65 χωρϊν, τθν 30θ κζςθ.

Σα αποτελζςματα των προγραμμάτων (ROSE, «ΛΑΚΘ» και PISA) δείχνουν ότι το παλιό αναλυτικό

πρόγραμμα, που ίςχυε ςτθ χϊρα μασ για τισ Φυςικζσ Επιςτιμεσ, δεν ζχει –ςε μεγάλο βακμό- ςυνάφεια με

τα ενδιαφζροντα των ελλινων μακθτϊν και γι’ αυτό ενδεχομζνωσ μειϊνεται το ενδιαφζρον τουσ γι’ αυτζσ.

4

Θ ςυγκρότθςθ επιςτθμονικισ επιχειρθματολογίασ και θ ανάπτυξθ διαλόγου

Σθ ςθμερινι εποχι, παρά το πλικοσ των δυνατοτιτων που παρζχονται λόγω των εξελίξεων ςε

όλουσ ςχεδόν τουσ τομείσ, θ ςυγκρότθςθ τθσ επιςτθμονικισ επιχειρθματολογίασ και θ ανάπτυξθ του

διαλόγου ςχεδόν εκλείπουν από τθν εκπαιδευτικι διαδικαςία. Οι ευκαιρίεσ για ςυμμετοχι ςε

περιβάλλοντα, που ευνοοφν τθν αμοιβαία ςυνεργατικι διάκεςθ κα ςυνζβαλαν κατά πολφ ςτθν τόνωςθ

τθσ εννοιολογικισ κατανόθςθσ του ευρζοσ φάςματοσ των επιςτθμονικϊν όρων, κακϊσ και ςτθν ανάπτυξθ

δεξιοτιτων των μακθτϊν ςτθν επιςτθμονικι επιχειρθματολογία. Ωςτόςο, τζτοιου είδουσ ευκαιρίεσ

απουςιάηουν ςυχνά και ωσ εκ τοφτου θ ςφγχρονθ εκπαιδευτικι πρακτικι χωλαίνει.

φμφωνα με το άρκρο του Jonathan Osborne (2010): «υηιτθςθ για τον τρόπο εκμάκθςθσ των

επιςτθμϊν: Ο ρόλοσ του ςυνεργατικοφ κριτικοφ λόγου», οι πρωταρχικζσ κεωρίεσ, που βαςίηονται ςτισ

υποκζςεισ ενόσ μζρουσ του επιςτθμονικοφ κόςμου, αξιολογοφνται προςεκτικά ςτο ςτάδιο τθσ κριτικισ

από τον υπόλοιπο επιςτθμονικό χϊρο.

Θ ςτιριξθ του εκπαιδευτικοφ ςτθ γνϊςθ αποτελεςματικϊν τεχνικϊν επικοινωνίασ, λεκτικισ, μθ

λεκτικισ και media ενκαρρφνει τθν ενεργό ζρευνα, τθ ςυνεργαςία, κακϊσ και τθν ενδοομαδικι και

διομαδικι αλλθλεπίδραςθ. Ο εκπαιδευτικόσ δίνει ζμφαςθ ςτθν ακρίβεια των όρων τθσ φυςικισ και των

μακθματικϊν, ταυτόχρονα όμωσ και ςτθν εφςτοχθ χριςθ τουσ. Κατόπιν, ηθτάει από τουσ μακθτζσ να

παρουςιάςουν τθν εργαςία τουσ, αξιολογϊντασ από μόνοι τουσ ποια ςτοιχεία πρζπει να ςυμπεριλάβουν

και ποια όχι.

Παρά τισ προςπάκειεσ για τθν ανάδειξθ τθσ αξίασ τθσ επιχειρθματολογίασ από όλουσ ςχεδόν τουσ

ευρωπαϊκοφσ και διεκνείσ οργανιςμοφσ ζρευνασ και ενϊςεων για τθν πρόοδο τθσ επιςτιμθσ, θ μζκοδοσ

αυτι απουςιάηει από τθν εκπαιδευτικι διαδικαςία, κυρίωσ λόγω τθσ δομισ του ςχολείου ςιμερα.

Θ επιχειρθματολογία ενιςχφεται ςε ςυνεργατικά μακθςιακά περιβάλλοντα και ςυνδυάηεται με

λεκτικζσ ανταλλαγζσ μεταξφ των μακθτϊν. Ο κάκε μακθτισ παρουςιάηει με ζγκυρο λόγο και λογικά

τεκμιρια τθν άποψθ που ςτθρίηει και τελικά, μζςα από τθν αλλθλεπίδραςθ τθσ ομάδασ, τθ

διαμεςολάβθςθ του εκπαιδευτικοφ και τθν αξιολόγθςθ επιτυγχάνεται ο επιςτθμονικόσ λεκτικόσ

εμπλουτιςμόσ και θ κατάκτθςθ κεμελιακϊν επιςτθμονικϊν όρων. Με βάςθ μια πρόςφατθ ανάλυςθ 18

μελετϊν (Osborne, 2010: 463-466) για ομαδοποιθμζνεσ μακθςιακζσ δραςτθριότθτεσ προζκυψε ο

διαχωριςμόσ ςε τρεισ κατθγορίεσ (ιεραρχικά):

Α) τισ διαδραςτικζσ, που ςυνοδεφονται από ςυνεργατικό λόγο και επιχειρθματολογία

Β) τισ εποικοδομθτικζσ, με ανάκεςθ ςε άτομα για τθν παραγωγι ενόσ προϊόντοσ

Γ) τισ δραςτθριότθτεσ που θ ςυμμετοχι όλων είναι απολφτωσ ενεργι.

Κατά τθν ανάπτυξθ τθσ επιχειρθματολογίασ από πλευράσ μακθτϊν πραγματοποιείται το εγχείρθμα

καταςκευισ και αξιολόγθςθσ των επιςτθμονικϊν τεκμθρίων με αιτιολόγθςθ. Οι μακθτζσ όςο περιςςότερο

εξοικειϊνονται με τουσ επιςτθμονικοφσ όρουσ τθσ φυςικισ, τόςο ευκολότερα γίνονται ικανοί να

επιχειρθματολογοφν και να αντιλαμβάνονται τα βακφτερα λογικά κριτιρια για τθν πλιρθ κατάκτθςθ μιασ

γνϊςθσ. Θ ςυγκρότθςθ των γνϊςεων μπορεί ςτθ ςυνζχεια να καταςτιςει τον μακθτι ικανό να κάνει, όπου

είναι δυνατό, προγνϊςεισ για ενδεχόμενεσ φυςικζσ μεταβολζσ. Για παράδειγμα, γνωρίηοντασ τα επίπεδα

του CO2 ςτθν ατμόςφαιρα να αντιλαμβάνεται τισ ςυνζπειεσ για το κλίμα ςτθ ςυγκεκριμζνθ περιοχι.

Οι παραδοςιακζσ μορφζσ μάκθςθσ κεωροφνται ξεπεραςμζνεσ και αδιάφορεσ ςτο μακθτικό κοινό

και ιδίωσ ςτισ γυναίκεσ και ςε άτομα, που ανικουν ςε μθ ευρωπαϊκοφσ πολιτιςμοφσ. Για το λόγο αυτό,

ειδικοί ςτθν ζρευνα τθσ διδακτικισ των Φυςικϊν Επιςτθμϊν, όπωσ ο Hildebrand το 1996, προζβαλαν τθ

δθμιουργικι γραφι που ςυνδζει τθν προςωπικι φωνι με τα ρεαλιςτικά ςενάρια και ζτςι κατζςτθςαν τθν

επιςτιμθ περιςςότερο κελκτικι για το απαιτθτικό κοινό των γυναικϊν. Θ πρόταςθ του Hildebrand ιταν

αντίκετθ με τθν πρόταςθ των Halliday και Martin (2004/1993), που υποςτιριξαν τθ ρθτι διδαςκαλία των

ειδϊν τθσ επιςτθμονικισ γραφισ.

ε ςυνάρτθςθ με τα προθγοφμενα, μία ιςχυρι τάςθ ςτισ απόψεισ των ειδικϊν για τθ διδακτικι των

Φυςικϊν Επιςτθμϊν είναι θ επανακεμελίωςι τουσ ςτθν τομι τθσ ψυχολογίασ και τθσ κοινωνιολογίασ

5

(Tobin & Roth, 2007). Άλλθ ιςχυρι τάςθ είναι θ διδαςκαλία των Φυςικϊν Επιςτθμϊν να γίνεται ςε

μουςεία και επιςτθμονικά κζντρα, όπου ενιςχφονται τα κίνθτρα και τα ενδιαφζροντα των μακθτϊν για τον

κόςμο των Φυςικϊν Επιςτθμϊν και θ μάκθςθ να προκφπτει αβίαςτα, ωσ μία λογικι και φυςικι διαδικαςία

(Plakitsi et al, in press).

Σο νζο Πρόγραμμα πουδϊν ςυνκζτει τα πορίςματα τθσ διεκνοφσ με τθν ελλθνικι ζρευνα (Spyrtou

et al, 2008, Καςςζτασ, 2009, Plakitsi, 2010) και δίνει μια εφικτι προοπτικι για τθν υποχρεωτικι

εκπαίδευςθ, αφινοντασ τον πρϊτο λόγο ςτουσ αλθκινοφσ πρωταγωνιςτζσ, τουσ μακθτζσ, να πράξουν και

να δθμιουργιςουν τισ ταυτότθτζσ τουσ μζςα από δικοφσ τουσ κϊδικεσ (Pantidos & Ravanis et al, 2010).

6

Οι διακεματικζσ εργαςίεσ ςτο νζο Ρρογράμματα Σπουδϊν

τθ ςθμερινι πραγματικότθτα τθσ διεκνοφσ οικονομικισ κρίςθσ, τθσ εξάντλθςθσ των πόρων, των

πολζμων και τθσ υπερκζρμανςθσ του πλανιτθ απαιτείται αλλαγι ςτον τρόπο ςκζψθσ και ενεργειϊν. Ωσ

πολίτεσ οι μακθτζσ γνωρίηουν τισ επιπτϊςεισ των ςφγχρονων προβλθμάτων ςτθ ηωι τουσ. Αδιαφοροφν για

τισ καλζσ επιδόςεισ ςτα τεςτ, ενϊ απαιτοφν κατάλλθλθ προετοιμαςία τουσ ςτθ διαχείριςθ αυτϊν των

προβλθμάτων (αποτελζςματα διεκνοφσ προγράμματοσ ROSE).

Σα κζματα των διακεματικϊν εργαςιϊν προτείνεται, ωσ επί το πλείςτον, να ςτθρίηονται ςτθν

πρόκλθςθ (challenge-based learning). Θ μάκθςθ, που ςτθρίηεται ςτθν πρόκλθςθ, κζτει τον κόςμο ςτο

επίκεντρο και ζχει ωσ ςτόχο να εξοπλίςει τουσ μακθτζσ με κατάλλθλεσ δεξιότθτεσ, ϊςτε να μποροφν

αργότερα να αντεπεξζρχονται ςτα προβλιματα τθσ ηωισ.

Οι διακεματικζσ εργαςίεσ προτείνεται να:

εμπλζκουν τουσ μακθτζσ ςτθν επίλυςθ πραγματικϊν προβλθμάτων με προςωπικό νόθμα

για τουσ ίδιουσ (think globally, act locally)

δίνουν ζμφαςθ ςτθ ςυνεργαςία, ςτο ςχεδιαςμό (planning) και ςτθν επιχειρθματολογία

(arguing)

καλλιεργοφν δεξιότθτεσ που απαιτοφνται τον 21ο αιϊνα. (Partnership for 21st Century

Skills)

αξιοποιοφν τα πλεονεκτιματα τθσ χριςθσ των ΣΠΕ ςτισ Φυςικζσ Επιςτιμεσ

αξιοποιοφν τα δεδομζνα τθσ Λςτορίασ και τθσ Φιλοςοφίασ των Φυςικϊν Επιςτθμϊν.

Φάςεισ δραςτθριότθτασ Οι φάςεισ που αναφζρονται είναι ενδεικτικζσ. Θ ςειρά και ο αρικμόσ τουσ μποροφν να αλλάηουν.

το ςφνολό τουσ όμωσ προτείνεται να εκφράηουν τθ φιλοςοφία τθσ μάκθςθσ με πρόκλθςθ (challenge-

based learning), τθσ μάκθςθσ μζςω ςχεδίων εργαςίασ (project-based learning) και τθσ πλαιςιακισ

διδαςκαλίασ και μάκθςθσ (contextual teaching and learning). υγκεκριμζνα:

1θ φάςθ: Παρουςίαςθ τθσ κεντρικισ ιδζασ, του ουςιαςτικοφ ερωτιματοσ και τθσ

πρόκλθςθσ από τον εκπαιδευτικό και ενςωμάτωςι τθσ ςε ζνα τοπικό πρόβλθμα. (π.χ. «οι πάγοι ςτθν

Ανταρκτικι λιϊνουν»). Αξίηει να ςθμειωκεί, ςτο ςθμείο αυτό, ότι θ παρουςίαςθ τθσ πρόκλθςθσ πρζπει να

γίνεται με εντυπωςιακό τρόπο, χρθςιμοποιϊντασ ντοκιμαντζρ, ταινίεσ (εκπαιδευτικζσ, εμπορικζσ),

επιςτθμονικά άρκρα, που παρουςιάηουν ςφγχρονεσ ανακαλφψεισ ι οποιοδιποτε άλλο υλικό, με το οποίο

ο διδάςκων κεωρεί ότι κα προκαλζςει υπερβολικά τουσ μακθτζσ του (κεατρικι παράςταςθ, κόμικ,

επίςκεψθ ςε τεχνολογικό – επιςτθμονικό μουςείο, επίςκεψθ ςε κάποιο χϊρο εργαςίασ).

2θ φάςθ: Διατφπωςθ δευτερευόντων ερωτιςεων από τον/τουσ διδάςκοντα/εσ (είκιςται θ

ςυνεργαςία μεταξφ περιςςοτζρων διδαςκόντων) και καταιγιςμόσ ιδεϊν από τουσ μακθτζσ για τθν

κατανόθςθ τθσ ιδζασ (brainstorming). Σουσ δίνει/ουν οδθγίεσ/φφλλα εργαςίασ και ό,τι κεωρεί

απαραίτθτο.

3θ φάςθ: Εργαςία ςε ομάδεσ (4-5 άτομα ανά ομάδα). Ανάλθψθ ρόλων ςτθν ομάδα

(αναηθτθτισ πλθροφοριϊν ςτο διαδίκτυο ι ςε εγκυκλοπαίδειεσ, χριςτθσ ΣΠΕ, μακθματικόσ τφποσ,

οργανωτισ /εκτελεςτισ πειραμάτων, κ.λπ.). Μπορεί βζβαια ο κάκε μακθτισ να ζχει περιςςότερουσ από

ζναν ρόλουσ.

4θ φάςθ: χεδιαςμόσ (planning) από τουσ μακθτζσ τθσ επίλυςθσ του προβλιματοσ με τθ

διαμεςολάβθςθ του διδάςκοντοσ. Είναι ςθμαντικό οι μακθτζσ να ςυηθτοφν /επιχειρθματολογοφν και να

ςχεδιάηουν τα βιματά τουσ, πριν τα υλοποιιςουν, χρθςιμοποιϊντασ τθν επιςτθμονικι διαδικαςία. Θ

ομάδα καταγράφει και παρουςιάηει το ςχζδιο δράςθσ.

5θ φάςθ: Ο κάκε μακθτισ (ι ηεφγθ μακθτϊν) είναι υπεφκυνοσ για το υλικό που κα

παραδϊςει, ανάλογα με το ρόλο που ζχει επιλζξει και τισ δραςτθριότθτεσ που του ζχουν ανατεκεί.

7

6θ φάςθ: υηθτοφν όλοι μαηί ςτθν ομάδα τισ δυςκολίεσ τουσ, τα ερωτιματά τουσ, το υλικό

που βρικαν. Καταγράφουν τισ ςυηθτιςεισ, τα επιχειριματα, τισ ςυμφωνίεσ και τισ διαφωνίεσ τουσ.

7θ φάςθ: υγκεντρϊνουν, παρουςιάηουν το υλικό που βρικαν μαηί με τθ ςχετικι

περιγραφι, κακϊσ και τισ προςωπικζσ τουσ ςθμειϊςεισ, ςχεδιαγράμματα, εικόνεσ που τράβθξαν, υλικό

που καταςκεφαςαν ι ό,τι άλλο κεωροφν ςθμαντικό.

8θ φάςθ: υμπεράςματα, διατφπωςθ προτάςεων /προοπτικϊν, ςφνταξθ τελικισ

αναφοράσ και παρουςίαςθ αυτισ ςτθν τάξθ.

9θ φάςθ: χεδιαςμόσ και παραγωγι βίντεο, ςυγκζντρωςθ εικόνων, ανακοίνωςθ ςτθν

ιςτοςελίδα του ςχολείου.

φμφωνα με τθ γενικότερθ φιλοςοφία του Προγράμματοσ πουδϊν για τισ Φυςικζσ Επιςτιμεσ και

τθν Σεχνολογία, το Νζο χολείο προετοιμάηει τα παιδιά, ϊςτε να ενταχκοφν ςτθν κοινωνία ωσ υπεφκυνοι,

δθμοκρατικοί, ενεργοί και κριτικά ςκεπτόμενοι πολίτεσ. Ζτςι μακθτζσ και εκπαιδευτικοί αλλθλεπιδροφν,

αυτενεργοφν και είναι ςε κζςθ να επεξεργάηονται με δθμιουργικό τρόπο κάκε είδουσ πλθροφορίεσ.

Επίςθσ, δίνεται ζμφαςθ ςτον κοινωνικό ρόλο του εκπαιδευτικοφ, ο οποίοσ κα πρζπει να αςχολθκεί

ουςιαςτικά με ηθτιματα, όπωσ θ διαμόρφωςθ κετικοφ κλίματοσ ςτθν τάξθ, και θ ανάπτυξθ τθσ δυναμικισ

τθσ ομάδασ, ςτοιχεία που ςυνάδουν με τα βαςικά κζματα, τισ ιδζεσ για δραςτθριότθτεσ, κακϊσ και το

προτεινόμενο εκπαιδευτικό υλικό ςτο Νζο Πρόγραμμα πουδϊν για τισ Φυςικζσ Επιςτιμεσ και τθν

Σεχνολογία ςτθν υποχρεωτικι εκπαίδευςθ.

8

ΦΥΣΛΚΕΣ ΕΡΛΣΤΘΜΕΣ ΚΑΛ ΤΕΧΝΟΛΟΓΛΑ Α’ - ΣΤ’ τάξθ

Το ςκεπτικό

Το ςκεπτικό ςτθρίηεται ςτισ ακόλουκεσ τρεισ παραδοχζσ: *1+ Βάςθ τθσ διδαςκαλίασ των Φυςικϊν Επιςτθμϊν και τθσ Σεχνολογίασ αποτελοφν: (α) οι

προχπάρχουςεσ γνϊςεισ, δεξιότθτεσ και εμπειρίεσ των μακθτϊν και των μακθτριϊν (β) θ διερεφνθςθ των

φαινομζνων, των υλικϊν και των τεχνολογικϊν καινοτομιϊν.

*2+ Σο πλαίςιο, μζςα ςτο οποίο οι μακθτζσ και οι μακιτριεσ κατανοοφν τισ κεμελιϊδεισ ζννοιεσ, τισ

διαδικαςίεσ και τισ αρχζσ των Φυςικϊν Επιςτθμϊν και τθσ Σεχνολογίασ, ενϊ ταυτόχρονα αναπτφςςουν τισ

δεξιότθτζσ τουσ, αποτελείται από το ςχολείο, το φυςικό περιβάλλον, το τεχνολογικά καταςκευαςμζνο

περιβάλλον και τθν κοινωνία.

*3+ Μζςα ςτο πλαίςιο αυτό οι μακθτζσ και οι μακιτριεσ κακίςτανται ικανοί/ζσ να διαχειριςτοφν

κοινωνικά κζματα, που ζχουν ςχζςθ με τισ Φυςικζσ Επιςτιμεσ, τθν Σεχνολογία και αφοροφν τθν

κακθμερινι ηωι και τον τόπο τουσ.

Ανάπτυξθ γνϊςθσ Ζννοιεσ, Αρχζσ και Αλλθλεξάρτθςθ των Φυςικϊν Επιςτθμϊν και τθσ Τεχνολογίασ

Οι μακθτζσ και οι μακιτριεσ επιδιϊκεται:

να κατανοιςουν κεμελιϊδεισ ζννοιεσ, νόμουσ και μοντζλα των Φυςικϊν Επιςτθμϊν και τθσ

Σεχνολογίασ

να αναγνωρίςουν ότι οι Φυςικζσ Επιςτιμεσ και θ Σεχνολογία ςυνδζονται δυναμικά μεταξφ τουσ

ςε ολόκλθρο το φάςμα του ανκρϊπινου πολιτιςμοφ, ενϊ εξελίςςονται ςυνεχϊσ, για να ερμθνεφςουν ι να

αλλάξουν τον κόςμο.

Ανάπτυξθ δεξιοτιτων Εμπλοκι ςε διαδικαςίεσ επιςτθμονικισ και τεχνολογικισ ζρευνασ

Οι μακθτζσ και οι μακιτριεσ παρακινοφνται να ςυνεργάηονται για:

να κατανοοφν ζνα πρόβλθμα, δθλαδι να μελετοφν ζνα φαινόμενο ι να προςδιορίηουν τισ

ανάγκεσ ενόσ τεχνολογικοφ προβλιματοσ

να ςχεδιάηουν ςυνειδθτά τα βιματα πορείασ τθσ λφςθσ του προβλιματοσ, π.χ. να περιγράφουν

το πρόβλθμα ι τισ ανάγκεσ, να διατυπϊνουν υποκζςεισ ι ιδζεσ, να επιλζγουν μια υπόκεςθ ι μια ιδζα, να

πειραματίηονται ι να καταςκευάηουν ζνα τεχνολογικό αντικείμενο

να εκτελοφν το ςχζδιο που ζχουν καταρτίςει και να παρακολουκοφν τθν υλοποίθςι του, π.χ. να

παρατθροφν, να περιγράφουν, να ταξινομοφν, να ελζγχουν μεταβλθτζσ, να βρίςκουν ςχζςεισ ανάμεςα ςε

αυτό που εκτελοφν και ςε αυτά που ιδθ γνωρίηουν, να αξιολογοφν τθν επάρκεια των επιμζρουσ βθμάτων

του ςχεδίου τουσ, να παραγάγουν και να εφαρμόηουν δοκιμαςτικά διαφορετικζσ λφςεισ

να ςυγκεντρϊνουν και να μελετοφν πλθροφορίεσ, αξιοποιϊντασ θλεκτρονικζσ και ζντυπεσ πθγζσ

πλθροφόρθςθσ, όπωσ θ μελζτθ κειμζνων για τθν εξζλιξθ των επιςτθμονικϊν ιδεϊν και τεχνολογικϊν

καινοτομιϊν

να καταλιγουν ςε τεκμθριωμζνα ςυμπεράςματα και λφςεισ

να αξιολογοφν τα αποτελζςματα των ενεργειϊν τουσ, ςφμφωνα με τα ηθτοφμενα του

προβλιματοσ και τα υπάρχοντα κριτιρια ορκότθτασ, π.χ. μια τεχνολογικι λφςθ δεν πρζπει μόνο να

«δουλεφει», αλλά και να ανταποκρίνεται ςε πλικοσ άλλων προχποκζςεων, όπωσ θ φιλικι ςχζςθ με το

περιβάλλον

9

να εκκζτουν το ςφνολο των ενεργειϊν τουσ, δθλαδι τισ προτάςεισ τουσ, τθν ανάπτυξθ του

ςχεδιαςμοφ τουσ, τισ δραςτθριότθτεσ που υλοποίθςαν και το τελικό ςυμπζραςμα ι τθν τελικι λφςθ, που

υιοκζτθςαν

να χρθςιμοποιοφν ι/και να καταςκευάηουν μοντζλα κακϊσ και να ςυηθτοφν για το ρόλο και τθ

φφςθ τουσ.

Λκανότθτεσ Οι μακθτζσ και οι μακιτριεσ:

κα μποροφν να επιλφουν πρακτικά προβλιματα, που ςχετίηονται με τισ Φυςικζσ Επιςτιμεσ και

τθν Σεχνολογία και ζτςι κα είναι ικανοί να προςτατεφουν τον εαυτό τουσ, τουσ ςυνανκρϊπουσ τουσ και το

περιβάλλον

κα κατανοοφν ζννοιεσ κλειδιά, νόμουσ και μοντζλα και κα είναι ικανοί/ζσ να ςυνδζουν μια ζννοια

με ζνα ευρφτερο ςφνολο εννοιϊν και φαινομζνων

κα είναι ικανοί/ζσ να ελζγχουν τισ μεταβλθτζσ, που εμπλζκονται ςε ζνα φαινόμενο ι τεχνολογικό

πρόβλθμα

κα μποροφν να ςχεδιάηουν, να επιλζγουν, να καταςκευάηουν και να χρθςιμοποιοφν υλικά και

εργαλεία, για να παρατθροφν, να μετροφν και να ςυγκεντρϊνουν δεδομζνα

κα μποροφν να κζτουν ερωτιςεισ και να ςχεδιάηουν τα βιματα λφςθσ για τθ μελζτθ ενόσ

φαινομζνου, τθν καταςκευι ενόσ τεχνολογικοφ αντικειμζνου και τθν εν γζνει αντιμετϊπιςθ ενόσ

προβλιματοσ

κα είναι ικανοί/ζσ να αξιοποιοφν ζνα απλό επιςτθμονικό λεξιλόγιο, να διαβάηουν, να γράφουν

και να ςυνδιαλζγονται, για να παραγάγουν πολυτροπικά κείμενα επιςτθμονικοφ και τεχνολογικοφ

περιεχομζνου

κα μποροφν να επεξεργάηονται, να αναλφουν και να ςυγκρίνουν δεδομζνα κα είναι ικανοί/ζσ να απεικονίηουν με διαφορετικοφσ τρόπουσ τισ ιδζεσ τουσ, τα ευριματα των

ερευνϊν τουσ και τα ςυμπεράςματά τουσ

κα μποροφν να διαπραγματεφονται, να αςκοφν και να δζχονται κριτικι πάνω ςτισ ιδζεσ ι τισ

λφςεισ, που προτείνουν για τθ μελζτθ ενόσ επιςτθμονικοφ ι τεχνολογικοφ προβλιματοσ

κα μποροφν να εκτιμοφν τθν πολιτιςμικι διάςταςθ των Φυςικϊν Επιςτθμϊν και τθσ Σεχνολογίασ,

δθλαδι κα αντιλαμβάνονται τθν επίδραςθ των Φυςικϊν Επιςτθμϊν και τθσ Σεχνολογίασ ςτον ανκρϊπινο

πολιτιςμό, τον οποίο ςυνεχϊσ τροποποιοφν.

10

Το πλαίςιο μάκθςθσ - διδαςκαλίασ

Σχολικι Επιςτιμθ και Σχολικι Τεχνολογία Θ αμοιβαία και γόνιμθ ςχζςθ ανάμεςα ςτισ Φυςικζσ Επιςτιμεσ και τθν Σεχνολογία αποτελεί βαςικό

χαρακτθριςτικό του περιβάλλοντοσ μάκθςθσ ςτο ςυγκεκριμζνο Πρόγραμμα πουδϊν. Θ «ςυνεργαςία»

των Φυςικϊν Επιςτθμϊν με τθν Σεχνολογία ξεκινά από τθν Α’ Δθμοτικοφ και απαντάται ςε όλεσ τισ τάξεισ.

Ωσ εκ τοφτου, αναηθτείται ζνα κοινό πλαίςιο για τθν υλοποίθςθ τόςο επιςτθμονικϊν όςο και

τεχνολογικϊν δραςτθριοτιτων, οι οποίεσ να είναι επικεντρωμζνεσ ςε κζματα χριςιμθσ επιςτιμθσ και

τεχνολογίασ. Επί του διδακτικοφ πρακτζου αυτό μεταφράηεται ςε δραςτθριότθτεσ, που ενκαρρφνουν τουσ

μακθτζσ και τισ μακιτριεσ να αναπτφξουν επιςτθμονικζσ, κακϊσ και τεχνολογικζσ γνϊςεισ και δεξιότθτεσ,

ζτςι ϊςτε να νιϊκουν αυτοπεποίκθςθ ότι μποροφν να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίεσ, για να

αντιμετωπίηουν τισ απαιτιςεισ τθσ κακθμερινισ τουσ ηωισ με αςφάλεια.

Αντιπροςωπευτικζσ προτάςεισ Θ πρόταςθ: Από τα εργαλεία και τισ απλζσ μθχανζσ ςτισ δυνάμεισ και τθν πίεςθ

Στισ μικρζσ τάξεισ του Δθμοτικοφ (Β’ και Γ’ τάξθ), οι μακθτζσ και οι μακιτριεσ αναηθτοφν ςτο

περιβάλλον γφρω τουσ απλζσ μθχανζσ και εργαλεία και τα καταςκευάηουν (π.χ. ζνα μοχλό). Διαβάηουν

απλζσ οδθγίεσ χριςθσ των εργαλείων και ςυηθτοφν τον αςφαλι τρόπο χρθςιμοποίθςισ τουσ.

υγκεντρϊνουν πλθροφορίεσ για τθ χριςθ των απλϊν μθχανϊν ςτο παρόν και ςτο παρελκόν.

τισ μεγάλεσ τάξεισ του Δθμοτικοφ (Δ’ και Σ’ τάξθ), οι μακθτζσ και οι μακιτριεσ προτείνουν και

υποςτθρίηουν διαφορετικοφσ τρόπουσ, για να ςπρϊξουν ι να τραβιξουν ζνα αντικείμενο. Δθμιουργοφν

πολυτροπικά κείμενα με τισ λζξεισ «δφναμθ» και «πίεςθ», ςχεδιάηουν τθν καταςκευι ενόσ απλοφ

δυναμόμετρου, απεικονίηουν με διαφορετικοφσ τρόπουσ τθν ζλξθ τθσ γθσ. Παίηουν κεατρικό παιχνίδι με

κζμα «Ζνασ κόςμοσ χωρίσ τριβι», οργανϊνουν και υλοποιοφν ζκκεςθ με κζμα «Κινοφμαι με αςφάλεια».

Θ πρόταςθ: Από τισ μθχανζσ και τισ ςυςκευζσ, ςτο ενεργειακό αποτφπωμα και τα ενεργειακά

διαγράμματα Sankey

Στισ μικρζσ τάξεισ (Α’ και Β’ τάξθ), οι μακθτζσ και οι μακιτριεσ ςυναρμολογοφν ι/και

καταςκευάηουν απλά ενεργειακά ςυςτιματα «πθγι ενζργειασ-μθχανι/ςυςκευι» (π.χ. μπαταρία,

καλϊδια, λαμπάκι). Κζτουν ερωτιςεισ ςτουσ μεγαλφτερουσ ςε θλικία, ςχετικά με τισ μθχανζσ/ςυςκευζσ

που επιτρζπεται να χρθςιμοποιοφν ι/και να ςυναρμολογοφν μόνοι τουσ. Τποςτθρίηουν ποιεσ ανκρϊπινεσ

ανάγκεσ εξυπθρετοφν οι διάφορεσ μθχανζσ/ςυςκευζσ, που λειτουργοφν με τθν κίνθςθ του νεροφ ι/και

του αζρα τόςο ςτο παρόν όςο και ςτο παρελκόν.

Στισ μεγάλεσ τάξεισ (Δ’, Ε’ και ΣΤ’ τάξθ), οι μακθτζσ και οι μακιτριεσ υπολογίηουν το ενεργειακό

αποτφπωμα του ςπιτιοφ ι/και του ςχολείου τουσ. Προτείνουν λφςεισ, για τθν κατανάλωςθ λιγότερθσ

ενζργειασ ςτθν κάλυψθ των ίδιων αναγκϊν και επικυμιϊν τουσ. Χρθςιμοποιοφν τθν ζννοια τθσ ενζργειασ

προκειμζνου να αποδϊςουν νόθμα ςτθν ικανότθτα που ζχουν τα αντικείμενα να επιφζρουν ποικίλεσ

αλλαγζσ και να εκτελοφν εργαςίεσ. Χρθςιμοποιοφν τα ενεργειακά διαγράμματα Sankey, για να

απεικονίςουν το «ταξίδι τθσ ενζργειασ».

11

Θ ζξοδοσ ςτθν Κοινωνία και ςτο Φυςικό Ρεριβάλλον: Σχολικι Τάξθ και Κοινότθτεσ Μάκθςθσ Θ αλλθλεπίδραςθ μακθτϊν και μακθτριϊν μεταξφ τουσ, εντόσ τθσ ςχολικισ τάξθσ, κακϊσ και αυτι

με άλλεσ κοινότθτεσ μάκθςθσ, όπωσ ομάδεσ επιςτθμόνων και επαγγελματιϊν, που κινοφνται εκτόσ ορίων

του ςχολικοφ περιβάλλοντοσ κρίνεται αναγκαία να ςυντελείται ςε ποικίλα πλαίςια μάκθςθσ, για τθν

ανάπτυξθ του επιςτθμονικοφ και τεχνολογικοφ τουσ γραμματιςμοφ.

’ αυτό το πλαίςιο προτείνονται δραςτθριότθτεσ ενταγμζνεσ ςτο φυςικό περιβάλλον (τοπικά

οικοςυςτιματα, βουνά, λίμνεσ, δάςθ κ.λπ.), ςτο ανκρωπογενζσ περιβάλλον (βοτανικοί κιποι, πάρκα,

αγροκτιματα, αγροκτιματα βιοκαλλιζργειασ κ.λπ.), ςτο τεχνολογικά καταςκευαςμζνο περιβάλλον (χϊροι

τεχνο-επιςτιμθσ, φράγματα, λιμάνια, εργαςτιρια ερευνθτικϊν κζντρων κ.λπ.), ςτθ βιομθχανία και ςτο

εμπόριο (ςτακμοί παραγωγισ θλεκτρικοφ ρεφματοσ, φωτοβολταϊκά πάρκα, κ.λπ.). Παράλλθλα

προτάςςονται δραςτθριότθτεσ με ζμφαςθ ςτθν αναηιτθςθ και επεξεργαςία πλθροφοριϊν ςε ζντυπεσ και

θλεκτρονικζσ πθγζσ, κακϊσ και προςωπικι - επιτόπια επαφι με επαγγελματίεσ και επιςτιμονεσ. Οι

μακθτζσ και οι μακιτριεσ ςυνιςτάται να εμπλζκονται ςε ςυηθτιςεισ τόςο ςτθ ςχολικι τάξθ όςο και ςε

ευρφτερεσ κοινότθτεσ μάκθςθσ, για τθ λιψθ κοινϊν αποφάςεων για κοινωνικά κζματα, που ζχουν ςχζςθ

με τισ Φυςικζσ Επιςτιμεσ, τθν Σεχνολογία και τθν προςταςία του περιβάλλοντοσ.

Ενδεικτικζσ προτάςεισ ανά κεματικι ενότθτα υπάρχουν ςε όλεσ τισ τάξεισ του Δθμοτικοφ. Για

παράδειγμα ςτθ Β’ τάξθ, οι μακθτζσ και οι μακιτριεσ αλλθλεπιδροφν με ειδικοφσ φορείσ, για να

ςυγκεντρϊςουν πλθροφορίεσ, ςχετικά με τον τρόπο ςυλλογισ και μεταφοράσ του νεροφ. τθν Δ’ τάξθ,

επιςκζπτονται χϊρουσ-ςτακμοφσ παραγωγισ ενζργειασ και ςτθν Ε’ τάξθ διεξάγουν ζρευνα μεταξφ

μακθτϊν και γονζων, ςχετικά με τισ κακθμερινζσ τουσ ςυνικειεσ και αναφορικά με τθ χριςθ ενζργειασ.

Ακολουκεί μια ενδεικτικι πρόταςθ προςζγγιςθσ περιβαλλοντικϊν και βιολογικϊν κεμάτων.

Αντιπροςωπευτικι πρόταςθ Θ πρόταςθ: Θ βιωματικι ςχζςθ με το φυςικό περιβάλλον και τθν κοινωνία

Στισ μικρζσ τάξεισ (Α’, Β’ και Γ’ τάξθ), επιςκζπτονται οικοςυςτιματα τθσ περιοχισ τουσ (π.χ. λίμνθ,

δάςοσ), φωτογραφίηουν οργανιςμοφσ και καταγράφουν τισ παρατθριςεισ τουσ. Δθμιουργοφν το

θμερολόγιο των φυτϊν και αναγνωρίηουν τισ διαφορζσ ανάμεςα ςτα άβια και ζμβια ςυςτατικά των

οικοςυςτθμάτων. Καταγράφουν τθν ανκρϊπινθ παρουςία ςτα οικοςυςτιματα τθσ περιοχισ τουσ και

ςυηθτοφν για το είδοσ και τθν αναγκαιότθτα τθσ ανκρϊπινθσ παρζμβαςθσ. Τλοποιοφν ετιςιο ςχζδιο

εργαςίασ, με κζμα «χολικόσ κιποσ», ςε ςυνεργαςία με τθν ευρφτερθ κοινότθτα (π.χ. γονείσ, φορείσ τθσ

τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ).

Στισ μεγάλεσ τάξεισ (Δ’, Ε’ και ΣΤ’ τάξθ), επιςκζπτονται προςτατευμζνεσ περιοχζσ και αντίςτοιχα

Κζντρα Ενθμζρωςθσ. Εντοπίηουν και αξιοποιοφν πινακίδεσ με πλθροφορίεσ ςε χϊρουσ περιβαλλοντικοφ

ενδιαφζροντοσ (π.χ. ςθμάνςεισ μονοπατιϊν, πλθροφορίεσ για γεωλογικοφσ ςχθματιςμοφσ κ.λπ.).

Κοινοποιοφν ενδεχόμενεσ παρατθριςεισ τουσ ςτουσ αρμόδιουσ φορείσ. Επιςκζπτονται οικοςυςτιματα και

ςτθ ςυνζχεια αναπαριςτοφν τισ απλζσ τροφικζσ ςχζςεισ. Παίρνουν ςυνζντευξθ από ειδικοφσ επιςτιμονεσ

(π.χ. γιατροφσ και φαρμακοποιοφσ), προκειμζνου να ενθμερωκοφν για τθν αναπαραγωγι και τα

αντιβιοτικά. υμμετζχουν με τουσ γονείσ τουσ ςε εκελοντικζσ φιλοπεριβαλλοντικζσ δράςεισ (π.χ.

κακαριςμόσ προςτατευόμενων περιοχϊν). Οργανϊνουν δραςτθριότθτεσ ενθμζρωςθσ τθσ ςχολικισ και

ευρφτερθσ κοινότθτασ με κζματα, που αφοροφν τθν πιο κοντινι προςτατευόμενθ περιοχι τουσ.

12

Θ ενςυνείδθτθ εμπλοκι ςε διαδικαςίεσ επιςτθμονικισ και τεχνολογικισ ζρευνασ

Θ ενςυνείδθτθ εμπλοκι μακθτϊν και μακθτριϊν ςε διαδικαςίεσ επιςτθμονικισ και τεχνολογικισ

ζρευνασ κεωρείται βαςικι προχπόκεςθ για τθν ανάπτυξθ του επιςτθμονικοφ και τεχνολογικοφ τουσ

γραμματιςμοφ.

Τπό αυτι τθν οπτικι, οι δραςτθριότθτεσ που προτείνονται αναπτφςςονται ςε δφο επίπεδα:

(α) ε πρϊτο επίπεδο και ςτισ μικρζσ τάξεισ του Δθμοτικοφ, οι μακθτζσ και οι μακιτριεσ καλοφνται

να υλοποιιςουν απλζσ διαδικαςίεσ επιςτθμονικισ και τεχνολογικισ ζρευνασ (παρατιρθςθ, ςφγκριςθ,

ταξινόμθςθ, καταςκευι απλϊν μθχανϊν, κ.λπ.) και πιο ςφνκετεσ, ςτισ μεγάλεσ τάξεισ (ζλεγχοσ

μεταβλθτϊν, ςχεδιαςμόσ των βθμάτων πορείασ ενόσ προβλιματοσ, ερμθνεία δεδομζνων, κ.λπ.).

(β) ε δεφτερο επίπεδο, οι μακθτζσ και οι μακιτριεσ καλοφνται να αποκτιςουν επίγνωςθ των

υποκζςεων και των ιδεϊν που εκφράηουν κακϊσ και να παρακολουκοφν και να αξιολογοφν τθν πορεία

τθσ μάκθςισ τουσ (π.χ. να αντιλαμβάνονται τισ διαφορετικζσ ιδζεσ που ζχουν μεταξφ τουσ για τθ λφςθ

ενόσ τεχνολογικοφ προβλιματοσ, να αξιολογοφν τα επιμζρουσ βιματα-λφςεισ του ςχεδίου που

προτείνουν, να κατανοοφν πότε κάνουν λάκθ ςε μια πειραματικι δραςτθριότθτα κ.λπ.).

Αντιπροςωπευτικζσ προτάςεισ Θ πρόταςθ: Μοντελοποίθςθ - Ζνα ταξίδι ανάμεςα ςτον κόςμο τθσ πραγματικότθτασ και ςτον κόςμο των

μοντζλων

Στθν ενότθτα τθσ Βϋ τάξθσ, «Σο νερό ταξιδεφει για να ζρκει ςπίτι μασ» οι μακθτζσ και οι μακιτριεσ

εμπλζκονται ςτο ςχεδιαςμό και τθν καταςκευι μοντζλων αναπαράςταςθσ ενόσ υδραγωγείου. Θ

καινοτομία βρίςκεται ςτο γεγονόσ ότι καλοφνται να ςυηθτιςουν ςε ομάδεσ τα ςτοιχεία του μοντζλου, που

προτείνουν, κακϊσ και το λόγο για τον οποίο τα ςυμπεριζλαβαν. τθ ςυνζχεια, παρακινοφνται να

ανακοινϊςουν και να υποςτθρίξουν τα μοντζλα τουσ ςτθν τάξθ, ενϊ τζλοσ, προςπακοφν να τα αλλάξουν,

καταγράφοντασ τουσ λόγουσ των αλλαγϊν. Με αυτόν τον τρόπο οι μακθτζσ αναμζνεται να προςεγγίςουν

τθ φφςθ και το ρόλο των μοντζλων (π.χ. να διακρίνουν τον κόςμο των μοντζλων από τθν πραγματικότθτα,

να αντιλθφκοφν ζνα μοντζλο ωσ αναπαράςταςθ και να κατανοιςουν τθ ςθμαςία του ωσ εργαλείο).

Στθν ενότθτα τθσ Εϋ τάξθσ «Βάροσ, Όγκοσ, Πυκνότθτα» προτείνεται θ ειςαγωγι ςτθν ζννοια τθσ

πυκνότθτασ ωσ ιδιότθτασ των υλικϊν με τθ βοικεια ενόσ ποιοτικοφ μοντζλου. Πζραν τθσ χριςθσ του

μοντζλου, οι μακθτζσ ςυηθτοφν τα ςτοιχεία, από τα οποία αποτελείται, κακϊσ και το ρόλο του ςτισ

ερμθνείεσ και τισ προβλζψεισ φαινόμενων, όπωσ θ πλεφςθ και θ βφκιςθ.

Θ πρόταςθ: Στρατθγικι Ελζγχου Μεταβλθτϊν Στθν ενότθτα τθσ Δϋ τάξθσ, «Αναγνωρίηουμε τα μίγματα γφρω μασ – Διαχωρίηουμε τα μίγματα ςτα

ςυςτατικά τουσ» προτείνεται οι μακθτζσ και οι μακιτριεσ να εφαρμόςουν τθ Στρατθγικι Ελζγχου

Μεταβλθτϊν, για να ελζγξουν, εάν π.χ. θ μεταβλθτι «είδοσ διαλυμζνθσ ουςίασ» επθρεάηει το φαινόμενο

τθσ διάλυςθσ. Θ καινοτομία βρίςκεται ςτο γεγονόσ ότι προτείνεται ςαφισ διδαςκαλία των βθμάτων τθσ

ςτρατθγικισ, κακϊσ και ιδιαίτερθ ζμφαςθ ςτθν αναγνϊριςθ και διάκριςθ των περιπτϊςεων, που μποροφν

να οδθγιςουν ςε αςφαλι ςυμπεράςματα από αυτζσ που δεν μποροφν.

Στθν ενότθτα τθσ Εϋ τάξθσ, «Βάροσ, Όγκοσ, Πυκνότθτα» προτείνεται οι μακθτζσ και οι μακιτριεσ να

εφαρμόςουν τθ Στρατθγικι Ελζγχου Μεταβλθτϊν, για να ελζγξουν μεταβλθτζσ, που πικανόν επθρεάηουν

το φαινόμενο τθσ πλεφςθσ/βφκιςθσ (π.χ. τθ μεταβλθτι «είδοσ του υλικοφ»). Επιπρόςκετα, ςυηθτοφν με

τον/τθν εκπαιδευτικό τα βιματα τθσ ςτρατθγικισ, κακϊσ και τισ προχποκζςεισ, ϊςτε τα ςυμπεράςματά

τουσ να είναι αςφαλι. Προτείνεται οι δραςτθριότθτεσ να προαγάγουν βακμιαία τθν αφξθςθ τθσ

13

αυτονομίασ των μακθτϊν και των μακθτριϊν. υγκεκριμζνα ςυνιςτάται: α) ο/θ εκπαιδευτικόσ να ελζγξει

τθν πρϊτθ μεταβλθτι με επίδειξθ β) οι μακθτζσ και οι μακιτριεσ να ελζγξουν τθ δεφτερθ μεταβλθτι,

ζχοντασ δεδομζνεσ ςτα φφλλα εργαςίασ τόςο τθ μζκοδο όςο και τθ μεταβλθτι γ) οι μακθτζσ και οι

μακιτριεσ να ελζγξουν τθν τρίτθ μεταβλθτι, ζχοντασ δεδομζνθ μόνο τθ μεταβλθτι και όχι τθ μζκοδο.

14

Θ διαφορετικότθτα ςτθν εμπλοκι των διαδικαςιϊν επιςτθμονικισ και τεχνολογικισ ζρευνασ

Οι μακθτζσ και οι μακιτριεσ αναγνωρίηονται ωσ άτομα με ξεχωριςτζσ μακθςιακζσ δυνατότθτεσ,

εμπειρίεσ, προτιμιςεισ και ζξεισ. Ωσ εκ τοφτου ο επιςτθμονικόσ και τεχνολογικόσ τουσ γραμματιςμόσ

αναπτφςςεται με πολλαπλοφσ τρόπουσ.

Με γνϊμονα τθν παραπάνω παραδοχι, το ςυγκεκριμζνο πρόγραμμα ςπουδϊν επιδιϊκει τθν

εμπλοκι των μακθτϊν και μακθτριϊν ςε διαφορετικζσ μορφζσ και ρυκμοφσ μάκθςθσ, κακϊσ και ςε

διαφορετικοφσ βακμοφσ πολυπλοκότθτασ. Θ ςυνεργατικι μζκοδοσ παηλ (jigsaw), το παιχνίδι ρόλων, ο

καταιγιςμόσ ιδεϊν (brainstorming), τα ςχζδια δράςθσ (projects), θ υποςτθρικτικι μάκθςθ (scaffolding

learning), θ φκίνουςα κακοδιγθςθ των μακθτϊν και μακθτριϊν από μζρουσ του/τθσ εκπαιδευτικοφ ςτισ

διαδικαςίεσ επιςτθμονικισ και τεχνολογικισ ζρευνασ, θ οργάνωςθ εκκζςεων ςτο ςχολικό και εξωςχολικό

περιβάλλον αποτελοφν αντιπροςωπευτικζσ εκδοχζσ μιασ διαφοροποιθμζνθσ διδαςκαλίασ. το πλαίςιο

αυτό, προτείνεται θ μελζτθ και θ γραφι από μζρουσ των μακθτϊν και μακθτριϊν ποικίλων ι/και

διαφορετικϊν κειμζνων μονοτροπικϊν ι πολυτροπικϊν, όπωσ θ μελζτθ του θμερολογίου ενόσ/μιασ

επιςτιμονα, θ ανάλυςθ των «επιςτθμονικϊν λακϊν» ςε τθλεοπτικά προγράμματα και ταινίεσ, θ γραφι

ενόσ «επιςτθμονικοφ ποιιματοσ», θ δθμιουργία ενόσ ςκετσ, μιασ αφίςασ ι μιασ διαφιμιςθσ ενόσ

προϊόντοσ κ.λπ.

Αντιπροςωπευτικζσ προτάςεισ Ακολουκεί παράκεςθ προτάςεων ανά κεματικι ενότθτα, για όλεσ τισ τάξεισ του Δθμοτικοφ.

Στθν Α’ τάξθ του Δθμοτικοφ, οι μακθτζσ και οι μακιτριεσ διεξάγουν ομαδικι παρατιρθςθ

διαρκείασ, για να δθμιουργιςουν το θμερολόγιο των μεταβολϊν αεικαλϊν και φυλλοβόλων φυτϊν.

Παίηουν παιχνίδι ρόλων με κζμα «Παρζα φίλων», προκειμζνου να ενθμερϊςουν τουσ φίλουσ και τισ φίλεσ

τουσ, για το είδοσ των ροφχων, που είναι κατάλλθλα το καλοκαίρι και το χειμϊνα.

Στθ Β’ τάξθ, οι μακθτζσ και οι μακιτριεσ υλοποιοφν δραςτθριότθτα καταςκευισ επιδαπζδιασ ι

άλλθσ πρόςφορθσ ςυγκριτικισ αναπαράςταςθσ του κφκλου ηωισ των διαφόρων ηϊων. Καταςκευάηουν

μοντζλα, για να περιγράψουν και να ερμθνεφςουν τον κφκλου του νεροφ. Ανακοινϊνουν, περιγράφουν τα

μοντζλα τουσ ςτθν τάξθ και προχωροφν ςε βελτιϊςεισ τουσ, καταγράφοντασ τουσ λόγουσ των

αλλαγϊν/προςκθκϊν.

Στθ Γ’ τάξθ, οι μακθτζσ και οι μακιτριεσ καταςκευάηουν απλζσ μθχανζσ, όπωσ ζνα κεκλιμζνο

επίπεδο ι ζνα μοχλό, για να ςθκϊςουν ζνα βαρφ αντικείμενο. Αναηθτοφν και διαβάηουν μφκουσ και

κρφλουσ διαφόρων λαϊν για τον ιχο. Αναπαριςτοφν με το ςϊμα τουσ και με παιχνίδι ρόλων το ταξίδι του

ιχου.

Στθν Δ’ τάξθ, οι μακθτζσ και οι μακιτριεσ παρακολουκοφν ςφντομα αποςπάςματα δθμοφιλϊν

παιδικϊν ταινιϊν, για να αναγνωρίςουν και να καταγράψουν τουσ ηωικοφσ οργανιςμοφσ που

εμφανίηονται. Καταςκευάηουν μια μπαταρία με απλά υλικά. υνεργάηονται, για να αναηθτιςουν ςτο

διαδίκτυο καταπράςινεσ πόλεισ και ςχετικά κείμενα, που ςυνδζουν τθν θχορρφπανςθ με το πράςινο.

Στθν Ε’ τάξθ, αναηθτοφν ςτο διαδίκτυο ςτοιχεία ςχετικά με τισ αιτίεσ διαφόρων ναυαγίων ςτθν

ιςτορία, κακϊσ και τισ μεκόδουσ ανζλκυςθσ πλοίων. Καταςκευάηουν κλίμακεσ μζτρθςθσ κερμοκραςίασ,

πραγματοποιοφν μετριςεισ τθσ κερμοκραςίασ διαφορετικϊν υλικϊν και ςυηθτοφν για τα ςφάλματα

μζτρθςθσ. Εκτελοφν πραγματικά και εικονικά πειράματα διάδοςθσ κερμότθτασ. υμπλθρϊνουν τον

ενεργειακό χάρτθ τθσ χϊρασ και εντοπίηουν τισ περιοχζσ τθσ Ελλάδασ, που είναι πλοφςιεσ ςε λιγνίτθ και

πετρζλαιο. Καταςκευάηουν μια απλι πυξίδα. Διεξάγουν ερευνθτικό ςχζδιο εργαςίασ, ςχετικά με τθ

ςυμβολι τθσ πυξίδασ ςτθν πραγματοποίθςθ μεγάλων ταξιδιϊν. Παραςκευάηουν φυςικοφσ δείκτεσ για τα

οξζα και τισ βάςεισ και μελετοφν τθν επίδραςθ του pH του εδάφουσ ςτθν ανάπτυξθ των φυτϊν.

15

Στθν Στ’ τάξθ, οι μακθτζσ και οι μακιτριεσ εργάηονται ςε ομάδεσ, για να θχογραφιςουν διάφορουσ

ιχουσ από τθ φφςθ και τθν κακθμερινι ηωι. Μελετοφν τισ βαςικζσ υπθρεςίεσ του διαδικτφου, όπωσ το

skype, ςτισ οποίεσ ο ιχοσ κατζχει ςθμαντικι κζςθ. Αναηθτοφν τα θχθτικά μθνφματα που ςτάλκθκαν μζςω

διαφόρων διαςτθμοπλοίων ςτο ςφμπαν, ςτθν προςπάκεια αναηιτθςθσ επαφισ με εξωγιινουσ

πολιτιςμοφσ. Πραγματοποιοφν πραγματικά και εικονικά πειράματα, χρθςιμοποιϊντασ το μοντζλο τθσ

οπτικισ ακτίνασ, για να ερμθνεφςουν τα φαινόμενα τθσ ανάκλαςθσ και διάκλαςθσ. υηθτοφν για το νόθμα

τθσ λζξθσ «δφναμθ» ςε διαφορετικά κείμενα (κοινωνικά, πολιτικά, οικονομικά και επιςτθμονικά).

Αναηθτοφν, ςυγκεντρϊνουν και επεξεργάηονται πλθροφορίεσ από θλεκτρονικζσ και ζντυπεσ πθγζσ για το

βάροσ τόςο ςτθ γθ όςο και ςτουσ άλλουσ πλανιτεσ. Επιχειρθματολογοφν και παράγουν ζναν πολυτροπικό

οδθγό με κανόνεσ, προκειμζνου να κινοφνται με αςφάλεια ςτθν κακθμερινι τουσ ηωι. Οργανϊνουν και

υλοποιοφν ζκκεςθ με κζμα «Κινοφμαι με αςφάλεια». Μακαίνουν να χρθςιμοποιοφν τα ενεργειακά

διαγράμματα Sankey ςε ποικιλία περιπτϊςεων, κατά τισ οποίεσ θ ενζργεια μεταφζρεται από ζνα

αντικείμενο ςε ζνα άλλο. Εξετάηουν το ρόλο του οξυγόνου ςτο φαινόμενο τθσ καφςθσ/οξείδωςθσ και

μελετοφν τουσ παράγοντεσ που επιδροφν ςτθν οξείδωςθ (ςκοφριαςμα) των μετάλλων. Πλθροφοροφνται

ότι οι κρεπτικζσ ουςίεσ μζςα ςτον οργανιςμό των ηϊων υφίςτανται καφςθ/οξείδωςθ και μελετοφν το

κερμικό περιεχόμενο των καυςίμων και των τροφίμων.

16

Λςτορικι αίςκθςθ και αιςκθτικι κεϊρθςθ των Φυςικϊν Επιςτθμϊν και τθσ Τεχνολογίασ

Οι Φυςικζσ Επιςτιμεσ και θ Σεχνολογία αποτελοφν ςθμαντικζσ ςυνιςτϊςεσ τθσ πνευματικισ και

πολιτιςμικισ μασ κλθρονομιάσ. Θ «ςυνομιλία» του ανκρϊπου με τθ φφςθ, οι ερμθνείεσ δθλαδι που δίνει

για το φυςικό κόςμο αλλά και οι αλλαγζσ, που του προκαλεί, είναι μια μακροχρόνια εμπειρία

δθμιουργικισ δραςτθριότθτασ, που μπορεί να κινείται από τθ ςφαίρα τθσ πεικαρχθμζνθσ λογικισ ωσ τθ

ςφαίρα τθσ δειςιδαιμονίασ και των περιβαλλοντικϊν καταςτροφϊν. Παράλλθλα αυτι θ δυνατότθτα

«διαλόγου» με τθ φφςθ μπορεί να του προςφζρει αιςκθτικι ςυγκίνθςθ, διότι του επιτρζπει να εκφραςτεί

ςυναιςκθματικά για τθν ομορφιά, τθν ποικιλία, τθν απλότθτα αλλά και τθν πολυπλοκότθτα, που τθν

χαρακτθρίηει.

Τπό το πρίςμα αυτό, ςτο ςυγκεκριμζνο Πρόγραμμα πουδϊν, θ ανάπτυξθ του επιςτθμονικοφ και

τεχνολογικοφ γραμματιςμοφ των μακθτϊν και μακθτριϊν ςτθρίηεται πάνω ςτθ διδαςκαλία ενόσ

«μίγματοσ» επιςτθμονικϊν εννοιϊν, νόμων, μοντζλων, κακϊσ και ςτοιχείων τθσ ιςτορίασ των Φυςικϊν

Επιςτθμϊν και τθσ Σεχνολογίασ. Δίνεται ζμφαςθ ςτθν ανθςυχία των επιςτθμόνων και ςτθν κρίςθ των

ιδεϊν τουσ για το πϊσ είναι ο κόςμοσ και πϊσ μποροφμε να τον αλλάξουμε. Ζτςι, προτείνονται

δραςτθριότθτεσ για τουσ μακθτζσ και τισ μακιτριεσ που κα προαγάγουν τον προβλθματιςμό τουσ για τθν

ευκολία λάκουσ ςτθν ερμθνεία ενόσ φαινομζνου ι ςτισ λφςεισ ενόσ τεχνολογικοφ προβλιματοσ. Θ εξζλιξθ

των Φυςικϊν Επιςτθμϊν και τθσ Σεχνολογίασ αναγνωρίηεται ωσ προϊόν ςυνεργαςίασ πολλϊν

διαφορετικϊν επιςτθμόνων από διαφορετικζσ κουλτοφρεσ και ςε διαφορετικζσ χρονικζσ ςτιγμζσ τθσ

ιςτορίασ.

Επιπλζον, θ ιςτορικι αίςκθςθ των Φυςικϊν Επιςτθμϊν και τθσ Σεχνολογίασ «ςυναντάται» με τθν

αιςκθτικι τουσ κεϊρθςθ. Μζςω του πολυδιάςτατου ρόλου τθσ τζχνθσ, οι μακθτζσ και οι μακιτριεσ

ενκαρρφνονται να εκφράςουν και να ςυμβολίςουν τα ςυναιςκιματά τουσ για τθ μουςικι, τουσ ιχουσ και

τα χρϊματα τθσ φφςθσ, για τα επιςτθμονικά και τεχνολογικά ςυμβάντα και επιτεφγματα και παράλλθλα να

ςυνδζςουν τα ςυναιςκιματά τουσ με τισ ςκζψεισ και τισ απορίεσ τουσ. Θ εμπλοκι των μακθτϊν και των

μακθτριϊν ςε τζτοιου τφπου δραςτθριότθτεσ ςυμβάλλει ςε μια αίςκθςθ «κοςμικισ ομορφιάσ», που

χαρακτθρίηει το φυςικό και ενίοτε τεχνολογικά καταςκευαςμζνο περιβάλλον.

Αντιπροςωπευτικζσ προτάςεισ Θ πρόταςθ: Θ ιςτοριογραμμι του θλεκτριςμοφ και το μαγνθτιςμοφ

Ο θλεκτρομαγνθτιςμόσ αποτελεί μια από τισ βαςικζσ ενότθτεσ του νζου Προγράμματοσ πουδϊν. Θ

διδαςκαλία του αναπτφχκθκε πάνω ςτθ βαςικι ιςτοριογραμμι με τουσ ςθμαντικότερουσ ςτακμοφσ από

τθν ιςτορία των Φυςικϊν Επιςτθμϊν και ςυνδζκθκε με τισ τεχνολογικζσ του εφαρμογζσ.

Με βάςθ το παραπάνω ςκεπτικό,

ςτθν Αϋ τάξθ, οι μακθτζσ και οι μακιτριεσ ζρχονται ςε επαφι υπό τθ μορφι παιχνιδιοφ με τα

μαγνθτικά φαινόμενα

ςτθ Βϋ τάξθ, εξετάηουν τισ τεχνολογικζσ εφαρμογζσ και ςυγκεκριμζνα τισ θλεκτρικζσ ςυςκευζσ,

που χρθςιμοποιοφμε κακθμερινά ςτα ςπίτια μασ

ςτθ Γϋ τάξθ, με διερευνθτικζσ δραςτθριότθτεσ μελετοφν τα βαςικά χαρακτθριςτικά των μαγνθτϊν

και αςκοφνται ςτθν επιςτθμονικι μεκοδολογία

ςτθν Δ’ τάξθ, βαςικι ενότθτα ςτο δρόμο προσ τθν ενοποίθςθ των μαγνθτικϊν και θλεκτρικϊν

φαινομζνων, αποτελεί θ αντιπαράκεςθ των δφο ιταλϊν επιςτθμόνων Galvani και Volta, που οδιγθςε ςτθν

παραγωγι ςυνεχοφσ θλεκτρικοφ ρεφματοσ και τθν καταςκευι τθσ μπαταρίασ.

Στθν Εϋ τάξθ, ολοκλθρϊνεται θ ιςτοριογραμμι του θλεκτρομαγνθτιςμοφ. Οι μακθτζσ και οι

μακιτριεσ εξετάηουν ξεχωριςτά τα μαγνθτικά από τα θλεκτρικά φαινόμενα, ξεκινϊντασ από τθ βαςικότερθ

τεχνολογικι εφαρμογι του μαγνθτιςμοφ, τθν πυξίδα. Διερευνοφν ςτθ ςυνζχεια τθν θλεκτροςτατικι ζλξθ

17

και άπωςθ και καταλιγουν ςτθν ενοποίθςθ των θλεκτρικϊν και μαγνθτικϊν φαινομζνων, που

πραγματοποιικθκε από τον Oersted. Θ δυνατότθτα προςταςίασ του ανκρϊπου και των ςφγχρονων

θλεκτρικϊν ςυςκευϊν από τουσ κεραυνοφσ, κακϊσ και το αλεξικζραυνο γίνονται αντικείμενα

διερεφνθςθσ.

Θ ιςτοριογραμμι ςταματά, για το Δθμοτικό, ςτισ μεγάλεσ ανακαλφψεισ του Faraday και τθν

παραγωγι τθσ θλεκτρικισ ενζργειασ, βάςθ του ςφγχρονου πολιτιςμοφ.

Θ πρόταςθ: Θ αίςκθςθ τθσ «θχθτικισ ομορφιάσ» του φυςικοφ και τεχνολογικοφ κόςμου

Θ ςφνδεςθ των τεχνϊν, μζςω τθσ πολιτιςτικισ διάςταςθσ των Φυςικϊν Επιςτθμϊν και τθσ

Σεχνολογίασ, με τθν ενότθτα του ιχου κατζχει ςθμαντικι κζςθ ςτο προτεινόμενο Πρόγραμμα πουδϊν. Οι

δραςτθριότθτεσ, κακϊσ και το εκπαιδευτικό υλικό που προτείνονται δθμιουργοφν προχποκζςεισ

αποτελεςματικισ μάκθςθσ κακϊσ αυξάνουν τθν ενεργθτικι ςυμμετοχι των μακθτϊν και των μακθτριϊν,

ςυμβάλλοντασ ςτθν καλλιζργεια τθσ αντίλθψθσ, ότι ο πολιτιςμόσ δεν είναι αποκλειςμζνοσ από τθν

κακθμερινι εκπαιδευτικι πρακτικι. Δίνεται ζμφαςθ ςτθν παραγωγι ζργου, πραγματικά πρωτότυπου, με

τθν αξιοποίθςθ των Σεχνολογιϊν τθσ Πλθροφορίασ και των Επικοινωνιϊν (ΣΠΕ), ωσ μζςο ζκφραςθσ, με τθ

ςυνδρομι κατάλλθλου εκπαιδευτικοφ λογιςμικοφ (π.χ. εννοιολογικοί χάρτεσ με το λογιςμικό kidspiration)

και τθ χριςθ ελεφκερων λογιςμικϊν για τθν επεξεργαςία του ιχου (π.χ. audacity).

Με βάςθ το παραπάνω ςκεπτικό:

Στθν Αϋ τάξθ, οι μακθτζσ και οι μακιτριεσ μαντεφουν διάφορουσ θχογραφθμζνουσ ιχουσ από τθ

φφςθ (π.χ. βροχι), από τθν κακθμερινι ηωι (π.χ. μζςα μεταφοράσ), από τον ίδιο τουσ τον εαυτό (π.χ.

αναπνοι), ηωγραφίηουν το χρϊμα και το ςχιμα που κα είχαν οι ιχοι γφρω μασ, προςπακοφν να

φανταςτοφν τθ γεφςθ τουσ.

Στθ Βϋ τάξθ, οι μακθτζσ και οι μακιτριεσ καλοφνται να παραγάγουν απλοφσ ιχουσ (π.χ. να

δθμιουργιςουν μια μικρι θχο-ορχιςτρα), να θχογραφιςουν, να κατατάξουν τουσ ιχουσ ςε ενοχλθτικοφσ

και μθ, να επικοινωνιςουν ςιωπθλοί με τθ δικι τουσ νοθματικι γλϊςςα, για να δθμιουργιςουν μια απλι

ιςτορία.

Στθ Γϋ τάξθ, οι μακθτζσ και οι μακιτριεσ δραματοποιοφν το μφκο τθσ Θχοφσ, βιϊνοντασ το

φαινόμενου του ιχου. Χτυποφν δφο πζτρεσ μζςα ςε μια λεκάνθ και ακοφν κακαρά τον παραγόμενο ιχο,

παίηουν τουσ ερυκρόδερμουσ, που ακουμπάνε το αυτί τουσ ςτο ζδαφοσ, για να ακοφςουν το άλογο ι το

τρζνο, που ζρχεται από μακριά, ςυηθτοφν για τουσ ιχουσ, που εμποδίηουν να ακοφμε τουσ διπλανοφσ μασ.

Στθν Δ’ τάξθ, οι μακθτζσ και οι μακιτριεσ ακοφν τουσ ίδιουσ ιχουσ ςε διαφορετικι ζνταςθ και

εντοπίηουν το όριο, ςτο οποίο ο ιχοσ γίνεται ενοχλθτικόσ. Αναγνωρίηουν τθν αξία του ιχου ςε διάφορα

επαγγζλματα και ςυηθτοφν γι’ αυτά, που είναι ιδιαίτερα εκτεκειμζνα ςε ενοχλθτικοφσ ιχουσ. Αναηθτοφν

ςτο διαδίκτυο κατάλλθλα μζτρα αντιμετϊπιςθσ τθσ θχορρφπανςθσ.

Στθ Στϋταξθ, οι μακθτζσ και οι μακιτριεσ αναηθτοφν ςε ζντυπεσ και θλεκτρονικζσ πθγζσ εικόνεσ

από το εςωτερικό του ανκρϊπινου αυτιοφ, ςυηθτοφν για τον κακαριςμό των αυτιϊν μασ, ςυντάςςουν

λίςτεσ με τα βαςικά μζτρα για τθν προςταςία τθσ ακοισ και τουσ ςωςτοφσ τρόπουσ ακρόαςθσ τθσ

μουςικισ. Πειραματίηονται για να παραγάγουν ιχουσ διαφορετικισ ζνταςθσ και να τουσ διαδϊςουν ςε

διαφορετικά υλικά. Καταςκευάηουν θχθτικά ςενάρια και θχοϊςτορίεσ για το ταξίδι του ιχου, μελετοφν τισ

ιδιότθτζσ του ςε βίντεο, αναηθτοφν ςτο διαδίκτυο πλθροφορίεσ για τθ λειτουργία του τθλεφϊνου, των

ακουςτικϊν βαρθκοΐασ, κακϊσ και των ςφγχρονων ςυςκευϊν τθσ τεχνολογίασ (π.χ. mp3). Παρακολουκοφν

μια εκπομπι ι ζνα δελτίο ειδιςεων ςτθ νοθματικι γλϊςςα.

18

Σχολικό εγχειρίδιο, ζντυπεσ και θλεκτρονικζσ πθγζσ, περιβάλλον: μια τριπολικι διαλεκτικι ςχζςθ

Σο ςυγκεκριμζνο Πρόγραμμα πουδϊν ςχεδιάςτθκε με αφετθρία τθν ανάπτυξθ μιασ διαλεκτικισ

ςχζςθσ ανάμεςα ςε τρεισ «πόλουσ μάκθςθσ», τα ςχολικά εγχειρίδια, τισ ζντυπεσ και θλεκτρονικζσ πθγζσ

και το περιβάλλον (φυςικό, τεχνολογικό, κοινωνικό). Με βάςθ τθ δομι και το περιεχόμενο των ςχολικϊν

εγχειριδίων του Δθμοτικοφ ςχολείου (Μελζτθ Περιβάλλοντοσ Α’ ζωσ Δ’ τάξθ, Ερευνϊ και Ανακαλφπτω Ε’

και τ’ τάξθ) αποςκοπεί να δθμιουργιςει ζνα διαφορετικό πλαίςιο μάκθςθσ για τισ Φυςικζσ Επιςτιμεσ και

τθν Σεχνολογία, δίνοντασ ζμφαςθ ςτα χαρακτθριςτικά που αναλφκθκαν ανωτζρω. Ζτςι, το ςχολικό

εγχειρίδιο αποτελεί ζναν από τουσ τρεισ «πόλουσ μάκθςθσ», με τον οποίο οι μακθτζσ και οι μακιτριεσ κα

οικοδομιςουν τθν επιςτθμονικι και τεχνολογικι τουσ γνϊςθ.

19

Βϋ ΜΕΟΣ

Ρρόγραμμα Σπουδϊν για τθν Α’ Δθμοτικοφ

ΦΥΣΛΚΕΣ ΕΡΛΣΤΘΜΕΣ ΚΑΛ ΤΕΧΝΟΛΟΓΛΑ

ΒΛΟΛΟΓΛΑ

ΩΕΣ ΩΕΣ

1θ ΕΝΟΤΘΤΑ ΡΕΛΒΑΛΛΟΝ Θ ΗΩΘ ΓΥΩ ΜΑΣ

12

1.1: Φυτά: Μορφολογικά χαρακτθριςτικά: Ρίηα, βλαςτόσ, άνκθ

4

1.2: Ηϊα – Άνκρωποσ (μορφολογικά χαρακτθριςτικά, π.χ. κεφάλι, άκρα, κ.λπ..)

4

1.3: Περιβάλλον (καλλιεργοφμενα φυτά: κιποι, αγροί, φυτά του δάςουσ, ηϊα άγρια και οικόςιτα) - Προςταςία του περιβάλλοντοσ

4

ΓΕΩΓΑΦΛΑ

2θ ΕΝΟΤΘΤΑ ΓΝΩΛΜΛΑ ΜΕ ΤΟ ΧΩΟ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΛΟΥ

6

2.1: Θ τάξθ μου 2

2.2: Σο ςχολείο μου 2

2.3: Προςανατολιςμόσ: Σο ταξίδι του ιλιου (τα τζςςερα ςθμεία του ορίηοντα)

2

3θ ΕΝΟΤΘΤΑ Ο ΤΟΡΟΣ ΡΟΥ ΗΩ 12

3.1: Ποφ είναι χτιςμζνο το χωριό/ ςυνοικία/ πόλθ μου

6

3.2: Σί καιρό κάνει ςτον τόπο μου; Ο καιρόσ από εποχι ςε εποχι-τζςςερισ εποχζσ του ζτουσ. Ο καιρόσ επθρεάηει τθ ηωι των ανκρϊπων

4

3.3: Πϊσ μετακινοφμαςτε; 2

ΦΥΣΛΚΕΣ ΕΡΛΣΤΘΜΕΣ ΚΑΛ ΤΕΧΝΟΛΟΓΛΑ

4θ ΕΝΟΤΘΤΑ ΓΝΩΛΜΛΑ ΜΕ ΤΛΣ ΦΥΣΛΚΕΣ ΕΡΛΣΤΘΜΕΣ ΚΑΛ ΤΘΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΛΑ

12

4.1: Σα υλικά γφρω μασ 2

4.2: Σο φωσ και τα υλικά γφρω μασ 1

4.3: Θ κερμότθτα και τα υλικά γφρω μασ 1

4.4: Οι μθχανζσ και οι ςυςκευζσ γφρω μασ 2

4.5: Χρθςιμοποιϊ με αςφάλεια τα αντικείμενα γφρω μου 2

4.6: Παιχνίδια με μαγνιτεσ 2

4.7: Ιχοσ 2

ΡΟΤΑΣΕΛΣ ΓΛΑ ΣΥΝΚΕΤΛΚΕΣ ΕΓΑΣΛΕΣ

Χρθςιμοποιϊ με αςφάλεια τα αντικείμενα

γφρω μου

ΣΥΝΟΛΟ ΩΩΝ Φ.Ε. 42

20

Ενότθτα 1: Ρεριβάλλον – Θ ηωι γφρω μασ Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 12 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να:

Διακρίνουν τουσ οργανιςμοφσ, που τον

περιβάλλουν ςε φυτά και ηϊα.

Παρατθροφν και περιγράφουν τα

μορφολογικά χαρακτθριςτικά των οργανιςμϊν (φυτϊν, ηϊων και ανκρϊπου) του

άμεςου περιβάλλοντόσ τουσ.

Διακρίνουν ομοιότθτεσ και διαφορζσ μεταξφ των φυτϊν

τθσ περιοχισ του.

Σαξινομοφν τα φυτά ςε φυλλοβόλα και αεικαλι.

Διακρίνουν ομοιότθτεσ και διαφορζσ μεταξφ των ηϊων

τθσ περιοχισ του.

Θ ηωι γφρω μασ

Ta φυτά: Μορφολογικά χαρακτθριςτικά: Ρίηα,

βλαςτόσ, άνκθ (2 ϊρεσ)

Ta ηώα και ο άνθρωποσ (μορφολογικά

χαρακτθριςτικά, π.χ. κεφάλι, άκρα, κ.λπ..) (5

ϊρεσ)

Το φυςικό περιβάλλον (καλλιεργοφμενα φυτά: κιποι, αγροί, φυτά του δάςουσ, ηϊα άγρια και

οικόςιτα) (3 ϊρεσ)

Προςταςία του περιβάλλοντοσ

Παρατιρθςθ των οργανιςμϊν ςτο

περιβάλλον τουσ με επιςκζψεισ ςτον κιπο, ςτον αγρό, ςτο δάςοσ και καταγραφι των παρατθριςεων.

Φωτογράφιςθ ηωντανϊν

οργανιςμϊν. Επικζντρωςθ τθσ παρατιρθςθσ ςτα φυτά (αρκετά

ςυχνά δεν αναφζρονται ωσ ηωντανοί οργανιςμοί). τθν τάξθ ςυηιτθςθ

ποφ εντόπιςαν τον κακζνα.

υλλογι εικόνων με ςκοπό τον εντοπιςμό ομοιοτιτων και διαφορϊν

διαφόρων φυτϊν και ηϊων.

Δραςτθριότθτεσ κατθγοριοποίθςθσ καρτϊν ηωντανϊν οργανιςμϊν ςε

ομάδεσ (προετοιμαςία με ζργα αφαίρεςθσ και πρόςκεςθσ από/ςε

ομάδεσ: αναγνϊριςθ ομοιοτιτων και διαφορϊν).

Θμερολόγιο μεταβολϊν ςε αεικαλζσ και φυλλοβόλο φυτό (μακροχρόνια ομαδικι παρατιρθςθ – καταγραφι δεδομζνων – δθμιουργία portfolio).

υλλογι πλθροφοριϊν για τουσ

κινδφνουσ που απειλοφν τα ηϊα και τα φυτά (απειλοφμενα είδθ ςτθν

Ελλάδα).

Φζρνουμε άλλα ηωντανά πλάςματα ςτο ςχολείο (καλλιζργεια φυτϊν και φροντίδα μικρϊν ηϊων ςτθ ςχολικι

τάξθ - Εμπλοκι των γονζων).

χολικό βιβλίο Μελζτθσ

Περιβάλλοντοσ, Αϋ Δθμοτικοφ, ΠΛ και ΟΕΔΒ,

ςελ. 124-137.

Μελζτθ Περιβάλλοντοσ, Αϋ Δθμοτικοφ, ΠΛ και

ΟΕΔΒ, Σετράδιο Εργαςιϊν, ςελ. 43-48.

Εκπαιδευτικό Τλικό καταςκευαςμζνο από τουσ εκπαιδευτικοφσ

www.sciencekids.co.nz (απλά παιχνίδια

κατθγοριοποίθςθσ χωρίσ να παίηει ςθμαντικό ρόλο

θ γλϊςςα)

21

Ενότθτα 2: Γεωγραφία– Θ ηωι γφρω μασ Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 6 ϊρεσ

Ενότθτα 2.1: Γνωριμία με το χϊρο του Σχολείου - Θ τάξθ μου Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 2 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να:

Εντοπίηουν τθ κζςθ ςυγκεκριμζνων αντικειμζνων

ι ςτακερϊν ςθμείων τθσ τάξθσ τουσ και να

περιγράφουν τθ ςχετικι τουσ κζςθ.

Προςδιορίηουν τθ δικι τουσ κζςθ μζςα ςτθν τάξθ ςε ςχζςθ με ςυγκεκριμζνα

ςθμεία αναφοράσ (πρόςωπα, αντικείμενα)

χρθςιμοποιϊντασ το κατάλλθλο λεξιλόγιο.

Θ τάξθ μου

(1 δίωρο)

Μακαίνουν να παρατθροφν τθν τάξθ

τουσ, ονομάηουν ςτακερά ςθμεία (π.χ. παράκυρα, πόρτα, πίνακασ

κ.λπ.) και κινθτά αντικείμενα (π.χ. κρανία, βιβλιοκικεσ, ζδρα κ.λπ.) και

λζνε ποφ βρίςκονται ςε ςχζςθ με ςυγκεκριμζνα ςθμεία αναφοράσ (π.χ.

θ βιβλιοκικθ βρίςκεται δίπλα ςτθν πόρτα / μακριά /κοντά ςτον πίνακα/ δεξιά /αριςτερά από… πάνω/κάτω…

μζςα/ζξω κ.πλ.).

Σοποκετοφν επάνω ςε κάκε ςθμείο ι αντικείμενο τθσ τάξθσ τουσ καρτζλα

με τθν ονομαςία του και περιγράφουν τθ κζςθ του ςε ςχζςθ με ςυγκεκριμζνα ςθμεία αναφοράσ

χρθςιμοποιϊντασ το κατάλλθλο λεξιλόγιο.

Παρατθροφν προςεκτικά τθ κζςθ

των ςυμμακθτϊν τουσ και τθν περιγράφουν (π.χ. Ο κάκεται δίπλα από…, πίςω από τον…, κοντά/ πολφ

μακριά από τθν πόρτα/εμζνα … κ.λπ.).

υμπλθρϊνουν ζνα ςχεδιάγραμμα

εργαηόμενα ανά δφο, για να δείξουν ποφ βρίςκονται διάφορα αντικείμενα ι πρόςωπα ςε ςχζςθ με τθ δικι τουσ

κζςθ.

Παίηουν παιχνίδι: Κλείνουν με ζνα μαντίλι τα μάτια ςε ζνα παιδί και του δίνουν οδθγίεσ να κατευκυνκεί προσ

οριςμζνα ςθμεία ι πρόςωπα τθσ τάξθσ.

Φφλλο εργαςίασ: ελίδα

Α4 όπου ζχουν καταγραφεί ςε πίνακα

ςτακερά ςθμεία και κινθτά αντικείμενα τθσ

τάξθσ, ϊςτε να ςθμειϊςουν τα παιδιά

όςα από αυτά υπάρχουν ςτθν τάξθ τουσ.

Καρτζλεσ με τα ονόματα ςτακερϊν ςθμείων και

κινθτϊν αντικειμζνων τθσ τάξθσ.

Φφλλο εργαςίασ: το κζντρο τθσ ςελίδασ Α4

υπάρχει ζνα τετράγωνο, ϊςτε τα παιδιά να

γράψουν τθ λζξθ εμείσ ι να ηωγραφίςουν τουσ

εαυτοφσ τουσ. τθ ςυνζχεια με βζλθ προσ διάφορεσ κατευκφνςεισ γράφουν ι ηωγραφίηουν

τθ κζςθ του/τθσ …. (πρόςωπα), τθσ

βιβλιοκικθσ, του πίνακα κ.λπ..).

Ενότθτα 2.2: Το ςχολείο μου Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 2 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Εξερευνιςουν το χϊρο του

ςχολείου και να προςδιορίςουν τθ κζςθ τθσ

τάξθσ τουσ ςε ςχζςθ με διάφορουσ χϊρουσ του ςχολείου (άλλεσ τάξεισ,

γραφεία, λοιποί χϊροι του

Σο ςχολείο μου

(1 δίωρο)

Επιςκζπτονται τουσ χϊρουσ του

ςχολείου (τισ άλλεσ τάξεισ, το γραφείο του διευκυντι και των δαςκάλων, τουσ βοθκθτικοφσ

χϊρουσ κ.λπ.), παρατθροφν τθ κζςθ τουσ και τθν περιγράφουν

απαντϊντασ ςτθν ερϊτθςθ «Ποφ

Φφλλο εργαςίασ: ελίδα

Α4 ςτθν οποία ζχουν φτιαχτεί τρεισ ομόκεντροι

κφκλοι, ςτο κζντρο των οποίων υπάρχει ζνα

μικρό τετράγωνο με τθ φράςθ ΣΟ ΧΟΛΕΛΟ ΜΟΤ.

22

ςχολείου).

Προςδιορίηουν τθ κζςθ του ςχολείου τουσ ςε ςχζςθ με το ςπίτι τουσ και άλλα ςτακερά

ςθμεία αναφοράσ τθσ γειτονιάσ τουσ (καταςτιματα,

παιδικι χαρά κ.λπ.).

βρίςκεται το/θ ….;».

Καταγράφουν ςε ςχεδιάγραμμα τθ κζςθ χϊρων τθσ γειτονιάσ τουσ ςε

ςχζςθ με τθ κζςθ του ςχολείου τουσ (π.χ. φοφρνοσ, ςουπερμάρκετ,

παιδικι χαρά, ςπίτι μου κ.λπ.) και τουσ ταξινομοφν ςε ςχζςθ με τθ κζςθ

τουσ από το ςχολείο.

ε κάκε κφκλο αρχίηοντασ από τον εςωτερικό

υπάρχουν οι λζξεισ κοντά, μακριά, πολφ μακριά.

Ενότθτα 2.3: Ρροςανατολιςμόσ: Το ταξίδι του ιλιου Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 2 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Αςκθκοφν ςτον

προςανατολιςμό με βάςθ τα τζςςερα ςθμεία του

ορίηοντα.

Προςανατολιςμόσ: Σο ταξίδι του ιλιου (τα τζςςερα ςθμεία του

ορίηοντα)

(1 δίωρο)

Παρατθροφν τθ κζςθ του ιλιου ςτον ουρανό το πρωί, τθν ονομάηουν και βρίςκουν ποφ βρίςκεται θ αντίκετθ.

Δείχνουν ςτθν τάξθ τουσ τθν ανατολι

με το δεξί τουσ χζρι και εντοπίηουν τα άλλα τρία ςθμεία του ορίηοντα.

Σοποκετοφν πινακίδεσ (βορράσ,

νότοσ, ανατολι, δφςθ) ςτουσ τοίχουσ τθσ τάξθσ τουσ.

Αναφζρουν προσ ποιο ςθμείο του

ορίηοντα βρίςκονται διάφορα αντικείμενα τθσ τάξθσ τουσ.

χολικό βιβλίο

23

Ενότθτα 3: Γεωγραφία– Θ ηωι γφρω μασ Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 12 ϊρεσ

Ενότθτα 3.1: Ροφ είναι χτιςμζνο το χωριό/ ςυνοικία/ πόλθ μου; Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 6 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να:

Περιγράφουν τα γεωμορφολογικά του τόπου

που ηουν.

Αναγνωρίηουν βαςικοφσ γεωγραφικοφσ όρουσ (βουνό,

πεδιάδα, ποτάμι, λίμνθ, κάλαςςα) με βάςθ τα

ςυγκεκριμζνα γεωμορφολογικά ςτοιχεία

του τόπου τουσ.

υγκρίνουν το δικό τουσ τόπο με άλλουσ τόπουσ

διαφορετικοφσ και βρίςκουν ομοιότθτεσ και διαφορζσ.

υςχετίηουν τα

γεωμορφολογικά χαρακτθριςτικά με τθ ηωι και

τισ δραςτθριότθτεσ των ανκρϊπων.

Αναφζρουν τισ επεμβάςεισ των ανκρϊπων ςτο φυςικό περιβάλλον του τόπου τουσ και να τισ ςυνδζςουν με τισ ςυνζπειεσ που ζχουν για τθ

ηωι του ανκρϊπου

Ποφ είναι χτιςμζνο το χωριό/ςυνοικία /πόλθ

μου (3 δίωρα)

Παρατθροφν το φυςικό περιβάλλον του τόπου τουσ και ονομάηουν τα

ςυγκεκριμζνα γεωμορφολογικά του ςτοιχεία.

Παρατθροφν εικόνεσ με διάφορα

φυςικά τοπία, βρίςκουν ομοιότθτεσ και διαφορζσ με το δικό τουσ τόπο

και τισ ταξινομοφν ςε τρεισ κατθγορίεσ: ορεινοί, πεδινοί και

παρακαλάςςιοι τόποι.

Καταγράφουν τα επαγγζλματα και τισ δραςτθριότθτεσ των ανκρϊπων

ςτον τόπο τουσ. υγκρίνουν τον τρόπο ηωισ των

ανκρϊπων και τισ δραςτθριότθτζσ τουσ (αςχολίεσ, καιρόσ, ςυγκοινωνία,

προβλιματα) ςε τόπουσ με διαφορετικά γεωμορφολογικά

χαρακτθριςτικά (ορεινοί/ πεδινοί/ παρακαλάςςιοι τόποι).

Απαρικμοφν τεχνικά ζργα που ζχουν

γίνει ςτον τόπο τουσ (δρόμοι, γζφυρεσ, ςιραγγεσ) και ςυνδζουν κακζνα από αυτά με ςυγκεκριμζνο

πρόβλθμα του τόπου τουσ. Κάνουν υποκζςεισ για τισ δυςκολίεσ που κα αντιμετϊπιηαν οι άνκρωποι αν δεν είχαν γίνει τα ςυγκεκριμζνα

τεχνικά ζργα.

υηθτοφν για τα προβλιματα ςτο περιβάλλον από τισ επεμβάςεισ του

ανκρϊπου.

Φφλλο εργαςίασ: ε ςελίδα Α4 υπάρχει

πίνακασ, ςτθν πρϊτθ ςτιλθ του οποίου

υπάρχουν οι λζξεισ βουνό, λόφοσ, πεδιάδα, ποτάμι, λίμνθ, κάλαςςα, ακρωτιριο, κόλποσ, νθςί,

δάςοσ, κ.λπ. ϊςτε να ςθμειϊςουν τα παιδιά τα γεωγραφικά ςτοιχεία του

τόπου τουσ. Εικόνεσ με φυςικά τοπία

(τόποι με βουνά, πεδιάδεσ,

παρακαλάςςιοι). Από κάκε κατθγορία

επιλζγουμε φωτογραφίεσ που να παρουςιάηουν

ποικιλία ορεινϊν, πεδινϊν ι

παρακαλάςςιων τόπων: Google Εικόνεσ βουνά/ πεδιάδεσ/

κάλαςςα (λζξεισ κλειδιά)

χολικό βιβλίο

Ενότθτα 3.2: Τί καιρό κάνει ςτον τόπο μου; Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 4 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Διακρίνουν τουσ καιρικζσ

μεταβολζσ ςτο άμεςο περιβάλλον τουσ.

υςχετίηουν τουσ καιρικζσ μεταβολζσ με τθ ηωι του

ανκρϊπου

Σι καιρό κάνει ςτον τόπο

μου (από το πρωί ωσ το

βράδυ, από μζρα ςε μζρα/μζςα ςτθν

εβδομάδα)/ ζννοιεσ: κρφο, ηζςτθ, λιακάδα,

ςυννεφιά, βροχι Ο καιρόσ από εποχι ςε εποχι-τζςςερισ εποχζσ

του ζτουσ

Παρατθροφν τον καιρό που

επικρατεί ςτον τόπο τουσ τθν ϊρα του μακιματοσ και αναφζρουν τισ

μεταβολζσ που ενδεχομζνωσ ζγιναν από το πρωί ωσ τθν ϊρα εκείνθ.

Περιγράφουν τον καιρό

χρθςιμοποιϊντασ τισ λζξεισ κρφο, ηζςτθ, λιακάδα, ςυννεφιά, βροχι

κ.λπ. και τον ςυγκρίνουν τον καιρό τουσ προθγοφμενθσ θμζρασ.

ε χαρτί του μζτρου που ζχει αναρτθκεί ςτθν τάξθ

ζχει φτιαχτεί πίνακασ, ςτθν πρϊτθ ςτιλθ του οποίου γράφονται οι

θμζρεσ τθσ εβδομάδασ. τθ δεφτερθ ςτιλθ οι

λζξεισ κρφο/ηζςτθ, ςτθν τρίτθ ςτιλθ

ιλιοσ/ςυννεφιά, ςτθν τζταρτθ ςτιλθ βροχι/χιόνι

24

Ο καιρόσ επθρεάηει τθ ηωι των ανκρϊπων

(2 δίωρα)

Παίηουν παιχνίδι: παρουςιάηονται

καρτζλεσ με διάφορα ςφμβολα που δείχνουν τον καιρό (π.χ. ιλιοσ,

βροχι, χιόνι, ςυννεφιά, δυνατόσ αζρασ) ι με προτάςεισ που

αναφζρουν μία κατάςταςθ καιροφ και κάκε παιδί λζει τι ροφχα κα

φορζςει για να βγει ζξω.

Ονομάηουν τισ τζςςερισ εποχζσ του ζτουσ και περιγράφουν τισ καιρικζσ

ςυνκικεσ που επικρατοφν ςε κακεμία από αυτζσ.

Ονομάηουν τουσ μινεσ και τισ

ςθμαντικζσ γιορτζσ κάκε εποχισ.

Σαξινομοφν εικόνεσ που δείχνουν δραςτθριότθτεσ ανκρϊπων ςτισ

τζςςερισ εποχζσ.

Παρατθροφν πίνακεσ ηωγραφικισ και γράφουν τθν εποχι ςτθν οποία

αναφζρονται.

Ακοφνε τισ τζςςερισ εποχζσ του Βιβάλντι και ςθμειϊνουν τθν εποχι

ςτθν οποία αναφζρονται Ηωγραφίηουν μία εικόνα από τθν

εποχι του χρόνου που τουσ αρζςει περιςςότερο.

και ςτθν πζμπτθ ςτιλθ φυςάει / δε φυςάει. Σα

παιδιά κάκε μζρα καταγράφουν ςτον πίνακα

τισ παρατθριςεισ τουσ. (Ο πίνακασ κα πρζπει να αναρτθκεί τουλάχιςτον

μία εβδομάδα πριν αρχίςει θ διδαςκαλία του ςυγκεκριμζνου κζματοσ.)

Καρτζλεσ ςτισ οποίεσ υπάρχουν: ιλιοσ, βροχι, ςφννεφα, αζρασ, βροχι,

χιόνι. φμβολα για τθ δθμιουργία των καρτελϊν:

Google ΕικόνεσWeather clipart

GoogleΕικόνεσΆνοιξθ, καλοκαίρι, φκινόπωρο,

χειμϊνασ

CD Μελζτθσ Περιβάλλοντοσ Α-Δ τάξθσ

– Σαξίδια ςτο χρόνο: Δραςτθριότθτεσ: Οι τζςςερισ εποχζσ ςτθ

ηωγραφικι, Οι τζςςερισ εποχζσ του Αντόνιο

Βιβάλντι.

CD Μελζτθσ Περιβάλλοντοσ Α-Δ τάξθσ

– Σαξίδια ςτο χρόνο: ταινία (τρφγοσ ςε

αμπελϊνα)

25

Ενότθτα 3.3: Ρϊσ μετακινοφμαςτε; Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 2 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να:

Αναγνωρίηουν τα μζςα ςυγκοινωνίασ και να

αναφζρουν τθ χρθςιμότθτά τουσ.

Πϊσ μετακινοφμαςτε

(1 δίωρο)

Ανακοινϊνουν ςτθν τάξθ τισ

εμπειρίεσ τουσ: πϊσ μετακινοφνται κακθμερινά οι γονείσ τουσ και πϊσ

ταξιδεφουν.

Σαξινομοφν εικόνεσ που δείχνουν διάφορα μζςα ςυγκοινωνίασ (ξθράσ,

κάλαςςασ, αζρα/ δίκυκλα, τετράτροχα/ παλαιότερα, ςφγχρονα)

και τα ονομάηουν.

υηθτοφν για τθ χρθςιμότθτα των μζςων ςυγκοινωνίασ.

Καταςκευάηουν διάφορα μζςα

ςυγκοινωνίασ με διάφορα κουτιά ςυςκευαςιϊν που ςυγκεντρϊνουν

ςτθν τάξθ τουσ.

Google Εικόνεσ

Μζςα ςυγκοινωνίασ και μεταφοράσ

26

Ενότθτα 4: Επιςτιμεσ και Τεχνολογία Ενότθτα 4.1: Τα υλικά γφρω μασ Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 2 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να:

Να διακρίνουν τθ διαφορά τθσ ζννοιασ «αντικείμενο» από τθν ζννοια «υλικό».

Να ταξινομοφν τα

αντικείμενα με διαφορετικά κριτιρια (χριςθ, μθχανικζσ

ιδιότθτεσ).

Να ταξινομοφν τα υλικά ςε ςτερεά, υγρά, αζρια.

Τλικά και αντικείμενα ςτθν κακθμερινότθτά

μου.

Περιεργάηονται αντικείμενα του

περιβάλλοντόσ τουσ ςε ομάδεσ και καταγράφουν τισ παρατθριςεισ

τουσ.

Αναφζρονται ςε περιπτϊςεισ χριςθσ ςυγκεκριμζνων

αντικειμζνων τθσ κακθμερινότθτάσ τουσ, κακϊσ και ςε διαφορζσ και

ομοιότθτζσ τουσ.

Καλοφνται να ταξινομιςουν αντικείμενα τθσ κακθμερινότθτάσ

τουσ ςε ςτερεά, υγρά και αζρια ι/και με βάςθ τθ χριςθ τουσ.

Ανακοινϊνουν και υποςτθρίηουν τα αποτελζςματα τθσ εργαςίασ

τουσ ςτθν τάξθ.

http://www.bbc.co.uk/schools/scienceclips/teachersresources/ages7_8/tr_characteristics_materials_lp.shtml

BBC - Τλικό για τουσ

διδάςκοντεσ κατά θλικίεσ και κατά ενότθτεσ των Φυςικϊν Επιςτθμϊν

(Ενότθτα χαρακτθριςτικά των υλικϊν).

http://www.sciencenetlinks

.com

Δικτυακόσ τόποσ Science NetLinks, ςτον οποίο υπάρχουν προτάςεισ

ςεναρίων και υλικϊν, που ςυνδζουν επιςτιμθ,

τεχνολογία και κακθμερινι ηωι.

Ενότθτα 4.2: Το φωσ και τα υλικά γφρω μασ Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 1 ϊρα

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να:

Σαξινομοφν τα υλικά με βάςθ τισ οπτικζσ τουσ ιδιότθτεσ.

υνδζουν τισ οπτικζσ ιδιότθτεσ των υλικϊν με τθ

χριςθ τουσ ςε διάφορα αντικείμενα, ζτςι ϊςτε να

μποροφν να προςτατεφουν τον εαυτό τουσ και τουσ

ςυνανκρϊπουσ τουσ.

Από ποια υλικά περνάει

το φωσ; Παιχνίδια με τα χρϊματα.

Ο ιλιοσ φίλοσ, αλλά… και εχκρόσ μασ.

Σα χρϊματα μασ προςτατεφουν.

Ομαδικζσ πειραματικζσ

δραςτθριότθτεσ ςχετικζσ με τθ διαφάνεια και τισ ιδιότθτεσ των

χρωμάτων.

Σαξινομοφν τα αντικείμενα και τα υλικά με βάςθ τισ οπτικζσ τουσ

ιδιότθτεσ.

Προτείνουν τθ χριςθ αντικειμζνων και υλικϊν για τθν προςταςία τουσ

και επιχειρθματολογοφν, ςτθριηόμενοι ςτισ οπτικζσ τουσ

ιδιότθτεσ.

Διαφανι, θμιδιαφανι και

αδιαφανι υλικά κακθμερινισ χριςθσ.

http://www.bbc.co.uk/schools/scienceclips/ages/7_8/characteristics_materials_fs.

shtml

Οδθγίεσ προςταςίασ από τον ιλιο:

http://www.ekab.gr/hl-aktinobolia.html

Οδθγίεσ για τθ προςταςία πεηϊν:

http://ec.europa.eu/transport/road_safety/users/ped

estrians/index_el.htm

27

Ενότθτα 4.3: Θ κερμότθτα και τα υλικά γφρω μασ Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 1 ϊρα

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να:

Σαξινομοφν τα υλικά με βάςθ τθ κερμικι τουσ

αγωγιμότθτα.

υνδζουν τθ κερμικι αγωγιμότθτα των υλικϊν με τθ χριςθ τουσ ςε διάφορα αντικείμενα, ζτςι ϊςτε να

μποροφν να προςτατεφουν τον εαυτό τουσ και τουσ

ςυνανκρϊπουσ τουσ.

Σαξινομοφν τα αποτελζςματα τθσ κερμικισ αγωγιμότθτασ

ςε επικυμθτά και ανεπικφμθτα.

Κερμότθτα ... ςτοπ!

Προςτατεφομαι από τθ κερμότθτα.

Σι φορϊ το χειμϊνα και τι

το καλοκαίρι.

Ομαδικζσ πειραματικζσ

δραςτθριότθτεσ διάδοςθσ κερμότθτασ με αγωγι και

ακτινοβολία. Σαξινομοφν τα αντικείμενα και τα

υλικά με βάςθ τθ κερμικι τουσ αγωγιμότθτα.

Προτείνουν τθ χριςθ αντικειμζνων και υλικϊν για τθν προςταςία τουσ

και επιχειρθματολογοφν, ςτθριηόμενοι ςτθ κερμικι

αγωγιμότθτα.

Τλικά κακθμερινισ χριςθσ.

Ramkid: Ντφςε τθν Κάτια.

Ενότθτα 4.4: Οι μθχανζσ και οι ςυςκευζσ γφρω μασ Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 2 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί να:

Παρατθροφν και να

περιγράφουν τα μζρθ, από τα

οποία αποτελείται ζνα

ςφςτθμα «πθγι ενζργειασ-

μθχανι/ςυςκευι».

υναρμολογοφν ζνα απλό

ςφςτθμα

«πθγι ενζργειασ-

μθχανι/ςυςκευι».

Σαξινομοφν τα αποτελζςματα

από τθ λειτουργία των

μθχανϊν/ςυςκευϊν γφρω μασ

ςε επικυμθτά και ανεπικφμθτα

(π.χ. φωτιςμόσ λάμπασ -

επικυμθτό, κζρμανςθ λάμπασ -

ανεπικφμθτο).

Κζτουν ερωτιςεισ ςτουσ μεγαλφτερουσ ςε θλικία,

ςχετικά με τισ μθχανζσ/ςυςκευζσ που

επιτρζπεται να χρθςιμοποιοφν ι/και να ςυναρμολογοφν μόνοι

τουσ.

Σι χρειάηονται για να

λειτουργιςουν οι μθχανζσ/ςυςκευζσ γφρω

μασ;

(α) Να ςυνδεκοφν ςτθν πρίηα με καλϊδιο.

(β) Να χρθςιμοποιιςουν μπαταρία.

(γ) Να χρθςιμοποιιςουν καφςιμα.

(δ) Να χρθςιμοποιιςουν τεντωμζνα/ςυςπειρωμζνα

ελατιρια και παραμορφωμζνα ςϊματα.

(ε) Να χρθςιμοποιιςουν τον ιλιο, τον άνεμο και το

τρεχοφμενο νερό.

Επικυμθτά και ανεπικφμθτα

αποτελζςματα από τθ χριςθ μθχανϊν/ςυςκευϊν.

Ανεπικφμθτα

αποτελζςματα από τθ χριςθ μθχανϊν/ςυςκευϊν, που μποροφν να βλάψουν

τθν υγεία μασ.

Οι μακθτζσ ςυνεργάηονται για:

να παρατθριςουν τθν κοινι «αιτία» λειτουργίασ ομάδασ μθχανϊν/ςυςκευϊν

να ςυνδζςουν τθν «αιτία-πθγι» με τθ «μθχανι/ςυςκευι» (π.χ. με

καρτζλεσ)

να ςυνδζςουν τθ «μθχανι/ςυςκευι» με τα αποτελζςματα που επιφζρει

(π.χ. με καρτζλεσ).

http://www.youtube.

com/watch?v=Nd5Pb

_xBNOA

http://www.skoool.gr

/content/los/primary

/science/fossil_fuels/l

aunch.html

http://www.youtube.

com/watch?v=DzkRLE

_9fFM&NR=1

http://www.youtube.

com/watch?v=qNZxI

WclU5I&feature=wat

ch_response

http://www.innovato

ys.com/c/win

http://digitalschool.m

inedu.gov.gr/modules

/units/?id=1715

Μελζτθ

περιβάλλοντοσ Α’

Δθμοτικοφ, ςελ.146-

150.

28

Ενότθτα 4.5: Χρθςιμοποιϊ με αςφάλεια τα αντικείμενα γφρω μου Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 2 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά

Αποτελζςματα Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί να:

υνδζουν τισ ιδιότθτεσ των υλικϊν με το ρόλο τουσ ςτθ

λειτουργία των τεχνολογικϊν αντικειμζνων.

Χρθςιμοποιοφν με αςφάλεια

ςτο ςπίτι και ςτο ςχολείο απλά τεχνολογικά

αντικείμενα τθσ κακθμερινισ ηωισ με βάςθ τισ ιδιότθτεσ των υλικϊν, από τα οποία

είναι καταςκευαςμζνα.

Σα τεχνολογικά

αντικείμενα γφρω μου (το ποδιλατό μου, θ

τςάντα μου, τα παποφτςια μου, θ κατςαρόλα).

Εννοιολογικόσ χάρτθσ: Καταςκευι

εννοιολογικοφ χάρτθ με κζμα:

υλικά από τα οποία είναι καταςκευαςμζνα τα διάφορα μζρθ

του ποδθλάτου, τθσ ςχολικισ τςάντασ, των παπουτςιϊν

ςφνδεςθ τθσ χριςθσ των υλικϊν ςε

ςχζςθ με τισ ιδιότθτζσ τουσ

(π.χ. θ ρόδα είναι από λάςτιχο για να είναι μαλακι)

κίνθςθ του ποδθλάτου

(π.χ. να βάλει δφναμθ ςτα πετάλια).

Ραιχνίδι ρόλων: «Παρζα φίλων»: οδθγίεσ, που κα

δϊςεισ ςε ζνα φίλο/θ ςου για να μθ ηεςταίνεται, για να μθν τον βλζπουν

εφκολα ςτθν εξοχι/ςτθ κάλαςςα κ.λπ.

Μελζτθ περίπτωςθσ: π.χ. το

ποδιλατο, το κρανίο, ο υπολογιςτισ, τα παποφτςια, τα

ροφχα, κ.ά.

ε τι μοιάηουν; ε τι διαφζρουν; Πϊσ κα μποροφςαν να γίνουν

καλφτερα ωσ προσ ζνα χαρακτθριςτικό τουσ;

Επίλυςθ προβλιματοσ:

Σι ροφχα κα φοροφςεσ, για να πασ εκδρομι ςτο δάςοσ;

Σι χρϊμα κα διάλεγεσ ςτα ροφχα

ςου το χειμϊνα και τι το καλοκαίρι;

Πϊσ κα ικελεσ να είναι το ποδιλατό ςου;

Σι κα άλλαηεσ ςτο ποδιλατό ςου,

για να είναι πιο αςφαλζσ, για να ςε βλζπουν τθ νφχτα, για να τρζχει πιο

γριγορα; Γιατί;

Λογιςμικό Kidspiration

Απλοί εννοιολογικοί

χάρτεσ ςε χαρτί

29

Ενότθτα 4.6: Ραιχνίδια με μαγνιτεσ Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 2 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να:

Διαπιςτϊςουν ότι οι μαγνιτεσ

ζλκονται και απωκοφνται μεταξφ τουσ, μζςα από τθν άςκθςθ ςε επιςτθμονικζσ

διαδικαςίεσ, όπωσ θ παρατιρθςθ και το πείραμα.

Να διερευνοφν, αν διάφορα

ςϊματα ζλκονται ι όχι από το μαγνιτθ και να ςυμμετζχουν

ςε ςυηιτθςθ για απλζσ χριςεισ των μαγνθτϊν.

Μαγνθτιςμόσ

(Παιχνίδια με μαγνιτεσ)

Οι μακθτζσ, χωριςμζνοι ςε ομάδεσ,

παίηουν με τουσ μαγνιτεσ και διαπιςτϊνουν ότι ζλκονται και

απωκοφνται μεταξφ τουσ.

Οι μακθτζσ πειραματίηονται, ςυηθτοφν, ηωγραφίηουν, φτιάχνουν

παιχνίδια με τουσ μαγνιτεσ και άλλα μαγνθτικά υλικά.

Μαγνιτεσ (διάφορα

είδθ).

Μαγνιτεσ, μαγνθτάκια ψυγείου, ςυνδετιρεσ

και ςιδερζνια αντικείμενα.

30

Ενότθτα 4.7: Ιχοσ Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 2 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ:

Να αναπτφξουν τρόπουσ για τθ

γνωριμία με μία από τισ βαςικότερεσ ανκρϊπινεσ

αιςκιςεισ, τθν ακοι.

Να είναι ικανοί να αναγνωρίηουν βαςικοφσ ιχουσ από τθ φφςθ, τθν κακθμερινι

ηωι και τον εαυτό τουσ.

Να ςυνδζςουν τθν ακοι με τισ υπόλοιπεσ ανκρϊπινεσ

αιςκιςεισ.

Θ ακοι ωσ μία από τισ

ανκρϊπινεσ αιςκιςεισ και θ ςυςχζτιςθ του αυτιοφ με

τθν ακοι.

Αναγνϊριςθ βαςικϊν ιχων από τθ φφςθ και τθν

κακθμερινι ηωι.

Παραγωγι απλϊν ιχων.

φνδεςθ όλων των ανκρϊπινων αιςκιςεων.

Οι μακθτζσ ςυνεργάηονται,

προςπακϊντασ να μαντζψουν διάφορουσ θχογραφθμζνουσ

ιχουσ από τθ φφςθ (π.χ. βροχι, άνεμοσ, φλοίςβοσ τθσ κάλαςςασ,

παφλαςμόσ των κυμάτων, κελάρυςμα του νεροφ, κρόιςμα των φφλλων, βροντι), από τθν κακθμερινι ηωι (π.χ. διπλανζσ

τάξεισ, μζςα μεταφοράσ, μουςικά όργανα, ρολόγια) και ιχουσ από

τον ίδιο τον εαυτό τουσ (π.χ. αναπνοι, χτφποι καρδιάσ).

Παίηουμε ζνα μικρό παιχνίδι ερωταπαντιςεων, ηθτϊντασ από

τουσ μακθτζσ τισ απόψεισ τουσ ςε μερικά απλά ερωτιματα (π.χ. «πϊσ κάνουμε ιχουσ;») και με βάςθ τισ

διαφορετικζσ απόψεισ, που κα προκφψουν, οδθγοφμαςτε ςε

κοινά αποδεκτά ςυμπεράςματα.

Οι μακθτζσ ηωγραφίηουν το χρϊμα και το ςχιμα που κα είχαν οι ιχοι

γφρω μασ.

Οι μακθτζσ προςπακοφν να φανταςτοφν τθ μυρωδιά που κα

είχαν οι ιχοι γφρω μασ.

Οι μακθτζσ προςπακοφν να φανταςτοφν τθ γεφςθ που κα είχαν

οι ιχοι γφρω μασ.

Επιλογι υλικοφ από τθν

ιςτοςελίδα του ψθφιακοφ ςχολείου:

http://digitalschool.minedu.gov.gr/

Εικόνεσ του

ανκρϊπινου αυτιοφ, κακϊσ και αυτιϊν διαφόρων ηϊων.

Διάφορα τραγοφδια για

τον ιχο από το CD Μελζτθσ

Περιβάλλοντοσ Αϋ, Βϋ, Γϋ Σάξθσ.

Διάφορεσ κατάλλθλα επιλεγμζνεσ θχθτικζσ

πθγζσ από το διαδίκτυο (π.χ. youtube), κακϊσ

και από τθν ιςτοςελίδα (ψθφιακόσ

διαδραςτικόσ παιδότοποσ

μεταφραςμζνοσ ςτα ελλθνικά).

http://www.poissonrouge.com/

Δθμιουργία θχοϊςτοριϊν (ιχοι και

διάφορα μουςικά αποςπάςματα).

Θχογραφιςεισ του εκπαιδευτικοφ από τθ φφςθ, τθν κακθμερινι ηωι και από τον ίδιο

τον άνκρωπο.

Μπλοκ, μπογιζσ, αρωματικά φυτά,

διάφορα μυρωδικά.

31

Ρρόταςθ για ςυνκετικι εργαςία Χρθςιμοποιϊ με αςφάλεια τα αντικείμενα γφρω μου Οι μακθτζσ επεξεργάηονται τεχνολογικά προϊόντα τθσ κακθμερινισ ηωισ, π.χ. το ποδιλατο. Μακιματα που εμπλζκονται: Γλϊςςα, Μακθματικά, Εικαςτικά, Λςτορία, Φυςικζσ Επιςτιμεσ - Σεχνολογία, Κοινωνικζσ Επιςτιμεσ.

32

Ρρόγραμμα Σπουδϊν για τθ Β’ Δθμοτικοφ

ΦΥΣΛΚΕΣ ΕΡΛΣΤΘΜΕΣ ΚΑΛ ΤΕΧΝΟΛΟΓΛΑ

ΩΕΣ ΩΕΣ

ΒΛΟΛΟΓΛΑ

1θ ΕΝΟΤΘΤΑ Θ ΗΩΘ ΓΥΩ ΜΑΣ 10 Σα φυτά Ο άνκρωποσ και τα ηϊα Σο φυςικό περιβάλλον

10

ΓΕΩΓΑΦΛΑ

2θ ΕΝΟΤΘΤΑ ΓΝΩΛΜΛΑ ΜΕ ΤΟ ΧΩΟ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΛΟΥ

4

2.1: Γνωριμία με το χϊρο του χολείου 1

2.2: Θ ςυνοικία μου 2

2.3: Μακαίνω να προςανατολίηομαι 1

3θ ΕΝΟΤΘΤΑ Ο ΤΟΡΟΣ ΡΟΥ ΗΩ 6 3.1: Ο χϊροσ που ηω 2

3.2: Ο καιρόσ. 4

4θ ΕΝΟΤΘΤΑ Θ ΗΩΘ ΣΤΟΝ ΤΟΡΟ ΜΑΣ 8

4.1: Σο φυςικό περιβάλλον και οι καιρικζσ ςυνκικεσ επθρεάηουν τθ ηωι μασ

4

4.2: Οι επεμβάςεισ του ανκρϊπου ςτο φυςικό περιβάλλον

2

4.3: Πϊσ μετακινοφμαςτε ςτο χωριό /πόλθ μασ και πϊσ μεταφζρουμε τα προϊόντα

2

ΦΥΣΛΚΕΣ ΕΡΛΣΤΘΜΕΣ ΚΑΛ ΤΕΧΝΟΛΟΓΛΑ

5θ ΕΝΟΤΘΤΑ ΓΝΩΛΜΛΑ ΜΕ ΤΛΣ ΦΥΣΛΚΕΣ ΕΡΛΣΤΘΜΕΣ ΚΑΛ ΤΘΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΛΑ

8

5.1: Ομοιότθτεσ και διαφορζσ υγρϊν και αερίων υλικϊν

2

5.2: Σο νερό ταξιδεφει για να ζρκει ςπίτι μασ (τεχνολογικό περιβάλλον)

2

5.3: Σο νερό ταξιδεφει ςτο φυςικό περιβάλλον

2

5.4: Σο τρεχοφμενο νερό και ο άνεμοσ κινοφν τισ μθχανζσ μασ

2

6θ ΕΝΟΤΘΤΑ ΓΝΩΛΜΛΑ ΜΕ ΤΛΣ ΕΡΛΣΤΘΜΕΣ ΜΘΧΑΝΕΣ, ΣΥΣΚΕΥΕΣ ΚΑΛ ΕΓΑΛΕΛΑ ΓΥΩ ΜΑΣ

7

6.1: Απλζσ μθχανζσ και εργαλεία 2

6.2: Οι θλεκτρικζσ ςυςκευζσ ςτο ςπίτι μασ 3

6.3: Θχθτικζσ πθγζσ και ακοι 2

ΡΟΤΑΣΕΛΣ ΓΛΑ ΣΥΝΚΕΤΛΚΕΣ ΕΓΑΣΛΕΣ

Οι θλεκτρικζσ ςυςκευζσ ςτθν υπθρεςία του ανκρϊπου

Σο τρεχοφμενο νερό και ο άνεμοσ κινοφν τισ μθχανζσ μασ

Σο νερό ταξιδεφει για να ζρκει ςπίτι μασ (τεχνολογικό περιβάλλον)

ΣΥΝΟΛΟ ΩΩΝ Φ.Ε. 43

33

Ενότθτα 1: Θ ηωι γφρω μασ Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 18 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να:

Περιγράφουν τθν διαδικαςία ανάπτυξθσ ενόσ φυτοφ,

κακϊσ και τουσ παράγοντεσ που τθν επθρεάηουν.

Περιγράφουν τθν πορεία

ανάπτυξθσ ενόσ ηϊου και το ρόλο των γονζων ςτθ

διαδικαςία αυτι.

Σαξινομοφν ηϊα με κριτιριο εξωτερικά χαρακτθριςτικά (άκρα, κάλυψθ ςϊματοσ).

Σαξινομοφν ηϊα με κριτιριο

το είδοσ τθσ τροφισ (φυτοφάγα, ςαρκοφάγα).

Διακρίνουν τουσ οργανιςμοφσ

(φυτά, ηϊα) ανάλογα με το βιότοπο, ςτον οποίο ηουν

(λίμνθ, δάςοσ κ.λπ.).

Αναγνωρίηουν τισ επιπτϊςεισ ςτο περιβάλλον από τθν

παρζμβαςθ του ανκρϊπου ςε διάφορουσ βιοτόπουσ.

Περιγράφουν τα ςτάδια του κφκλου ηωισ του ανκρϊπου

(γζννθςθ-ανάπτυξθ-ωρίμανςθ-γιρανςθ).

υνδζουν τον κφκλο ηωισ του ανκρϊπου με τθν ζννοια του

χρόνου.

Οι ηωντανοί οργανιςμοί:

Σα φυτά (θ ανάπτυξθ και οι παράγοντεσ που τθν επθρεάηουν) (3 ϊρεσ)

Ο άνκρωποσ και τα ηϊα (κφκλοι ηωισ - ςχζςθ με

το χρόνο) (8 ϊρεσ)

Σο φυςικό περιβάλλον (βιότοποι - επίδραςθ του

ανκρϊπου ςτο περιβάλλον - μεταβολζσ του περιβάλλοντοσ κατά τθ διάρκεια του κφκλου

ηωισ) (7 ϊρεσ)

χεδιαςμόσ πειραμάτων για τθν

παρακολοφκθςθ τθσ ανάπτυξθσ των φυτϊν, εξετάηοντασ παράγοντεσ, όπωσ το φωσ, το νερό, κρεπτικά

ςυςτατικά κ.λπ.

Ομαδικζσ δραςτθριότθτεσ ταξινόμθςθσ καρτϊν με

ςυγκεκριμζνα κριτιρια – αντίςτοιχα των προςδοκόμενων μακθςιακϊν αποτελεςμάτων. Κλιμάκωςθ τθσ χριςθσ των κριτθρίων. – φνκετθ

κατθγοριοποίθςθ με χριςθ ιεραρχικϊν ςχζςεων (ταξινόμθςθ).

υγκζντρωςθ πλθροφοριακοφ

υλικοφ (από ομάδεσ) ςχετικοφ με τθν ανάπτυξθ ηϊων και του ρόλου των

γονζων τουσ, τθ διάρκεια του κφκλου ηωισ τουσ, του αρικμοφ των

απογόνων τουσ κλπ. Δραςτθριότθτεσ χρονικισ

ςειροκζτθςθσ καρτϊν με υλικό φωτογραφίεσ ι ςκίτςα ανκρϊπων

και άλλων ηϊων ςε διάφορα ςτάδια ανάπτυξθσ.

Δραςτθριότθτα καταςκευισ

επιδαπζδιασ ι άλλθσ πρόςφορθσ ςυγκριτικισ αναπαράςταςθσ του

κφκλου ηωισ των διάφορων ηϊων. φνδεςθ με άλλεσ ςχετικζσ

πλθροφορίεσ. Διερεφνθςθ πικανισ φπαρξθσ μοτίβων.

Παρακολοφκθςθ του κφκλου τθσ ηωισ του ανκρϊπου με εποπτικό τρόπο (βιντεοταινία, λογιςμικό,

κ.λπ.).

Επιςκζψεισ ςε διαφορετικά οικοςυςτιματα τθσ περιοχισ τουσ

(λίμνθ, δάςοσ κ.λπ.) προκειμζνου να παρατθριςουν τισ διαφορζσ και να

καταγράψουν τισ παρατθριςεισ τουσ ςχετικά με τα άβια και ζμβια

ςυςτατικά των οικοςυςτθμάτων. (Ελεφκερθ παρατιρθςθ – Χριςθ

φφλλων εργαςίασ: φγκριςθ αποτελεςμάτων).

Επιςκζψεισ ςε διάφορα οικοςυςτιματα τθσ περιοχισ τουσ

καταγραφι τθσ ανκρϊπινθσ παρουςίασ με πρόςφορα μζςα. υηιτθςθ για το είδοσ και τθν αναγκαιότθτα τθσ ανκρϊπινθσ

παρζμβαςθσ.

χολικό βιβλίο Μελζτθσ

Περιβάλλοντοσ, Bϋ Δθμοτικοφ, ΠΛ και ΟΕΔΒ,

ςελ. 52-84.

Μελζτθ Περιβάλλοντοσ, Βϋ Δθμοτικοφ, ΠΛ και

ΟΕΔΒ, Σετράδιο Εργαςιϊν, ςελ. 18-27.

Λογιςμικό Μελζτθσ

Περιβάλλοντοσ.

Εκπαιδευτικό Τλικό (φφλλα εργαςίασ)

καταςκευαςμζνο από τουσ εκπαιδευτικοφσ

www.sciencekids.co.nz

(απλά παιχνίδια κατθγοριοποίθςθσ χωρίσ να παίηει ςθμαντικό ρόλο

θ γλϊςςα).

Φωτογραφικζσ μθχανζσ ι και βιντεοκάμερα

Μεγάλθ ποικιλία

χαρτικϊν & αναλωςίμων υλικϊν

34

Ενότθτα 2: Γεωγραφία – Θ περιοχι που ηω Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 18 ϊρεσ

Ενότθτα 2.1: Γνωριμία με το χϊρο του Σχολείου Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 1 ϊρα

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να:

Προςδιορίςουν τθ κζςθ τθσ τάξθσ τουσ ςε ςχζςθ με τθν περςινι τουσ αίκουςα και

διάφορουσ χϊρουσ του ςχολείου.

Σο ςχολείο μου

Επιςκζπτονται τουσ χϊρουσ του

ςχολείου (αίκουςεσ διδαςκαλίασ, γραφείο του διευκυντι και

δαςκάλων, βοθκθτικοφσ χϊρουσ κ.λπ.), παρατθροφν και περιγράφουν

τθ κζςθ τουσ ςε ςχζςθ με τθ δικι τουσ αίκουςα.

Κατθγοριοποιοφν τουσ χϊρουσ του ςχολείου ωσ προσ τθν απόςταςθ,

κατεφκυνςθ και γειτνίαςι τουσ από τθ δικι τουσ αίκουςα.

Περιγράφουν τθ διαδρομι από τθν τάξθ τουσ ςε ςυγκεκριμζνουσ

χϊρουσ του ςχολείου χρθςιμοποιϊντασ το κατάλλθλο

λεξιλόγιο.

χολικό βιβλίο

Ενότθτα 2.2: Θ ςυνοικία μου Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 2 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να:

Προςδιορίηουν τθ κζςθ ςυγκεκριμζνων ςθμείων

αναφοράσ ςε ςχζςθ με τθ κζςθ του ςχολείου τουσ και

να περιγράφουν ςτοιχειωδϊσ τισ αντίςτοιχεσ διαδρομζσ.

Θ ςυνοικία μου

Καταγράφουν τι υπάρχει ςτθ

ςυνοικία τουσ (υπθρεςίεσ, ελεφκεροι χϊροι, κτίρια, ςτάςεισ

ςυγκοινωνίασ, το ςπίτι τουσ).

Περιγράφουν με βάςθ τισ καταγραφζσ τουσ τθ κζςθ χϊρων τθσ ςυνοικίασ τουσ ωσ προσ τθν

απόςταςθ από το ςχολείο τουσ (π.χ. το πάρκο βρίςκεται κοντά/ πιο

μακριά/ αρκετά μακριά/ δίπλα κ.λπ. ςτο ςχολείο μου).

Περιγράφουν με πολφ απλό τρόπο τθ

διαδρομι από το ςχολείο τουσ ςε ζνα ςυγκεκριμζνο χϊρο τθσ

ςυνοικίασ τουσ (π.χ. για να πάω ςτο πάρκο: μόλισ βγω από τθν πόρτα του ςχολείου κα ςτρίψω αριςτερά και κα προχωριςω ευκεία ςτο δρόμο μζχρι να ςυναντιςω ζνα φοφρνο. Εκεί κα

ςτρίψω αριςτερά και κα προχωριςω ευκεία. Μετά από λίγο και ςτο δεξί

μου χζρι βρίςκεται το πάρκο).

χολικό βιβλίο

Φφλλο εργαςίασ: ελίδα Α4 ςτθν οποία ζχουν

φτιαχτεί τρεισ ομόκεντροι κφκλοι, ςτο κζντρο των

οποίων υπάρχει ζνα μικρό τετράγωνο με τθ φράςθ ΠΑΡΚΟ (ι άλλο χαρακτθριςτικό ςθμείο τθσ ςυνοικίασ). ε κάκε

κφκλο αρχίηοντασ από τον εςωτερικό υπάρχουν οι

λζξεισ κοντά, μακριά, πολφ μακριά.

35

Ενότθτα 2.3: Μακαίνω να προςανατολίηομαι Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 1 ϊρα

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να:

Εξοικειϊνονται με τον προςανατολιςμό με βάςθ τα τζςςερα ςθμεία του ορίηοντα

Μακαίνω να

προςανατολίηομαι

Δείχνουν τθν ανατολι και τθ δφςθ

και ςυςχετίηουν με τθ κζςθ του ιλιου ςτον ουρανό τισ αντίςτοιχεσ

ϊρεσ.

Δείχνουν τθν ανατολι με το δεξί τουσ χζρι και εντοπίηουν τα άλλα τρία

ςθμεία του ορίηοντα. Σοποκετοφν πινακίδεσ (βορράσ,

νότοσ, ανατολι, δφςθ) ςτουσ τοίχουσ τθσ τάξθσ τουσ.

Παίηουν το ομαδικό παιχνίδι ρόλων με τα ςθμεία του ορίηοντα: θ τάξθ

χωρίηεται ςε ομάδεσ των τεςςάρων παιδιϊν. Κάκε παιδί πρζπει να

διαλζξει μία ςυγκεκριμζνθ κατεφκυνςθ (π.χ. το πρϊτο παιδί

διαλζγει να είναι ανατολι, το δεφτερο βορράσ κ.λπ.). Δείχνουμε ςε ζνα μζροσ τθσ τάξθσ και λζμε «Εδϊ

είναι ο βορράσ». Σα παιδιά των ομάδων τότε πρζπει να οργανωκοφν

ζτςι ϊςτε το παιδιά «βορράσ» να ςτακοφν ςτθ κζςθ βορράσ και τα υπόλοιπα παιδιά κάκε ομάδασ να

πάρουν τθ ςωςτι κζςθ ςε ςχζςθ με το παιδιά «βορράσ» τθσ ομάδασ

τουσ. Κερδίηει θ πιο γριγορθ ομάδα. Σο παιχνίδι μπορεί να επεκτακεί και με τισ κατευκφνςεισ βορειανατολικά,

βορειοδυτικά, νοτιοανατολικά, νοτιοδυτικά με οκτϊ παιδιά ςε κάκε

ομάδα.

χολικό βιβλίο

36

Ενότθτα 3: Γεωγραφία – Ο τόποσ που ηω Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 6 ϊρεσ

Ενότθτα 3.1: Ο χϊροσ που ηω Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 2 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να:

Αναγνωρίηουν τα γεωμορφολογικά ςτοιχεία

ενόσ τόπου και να προςδιορίηουν τα επιμζρουσ

ςτοιχεία τουσ.

Περιγράφουν τουσ γεωγραφικοφσ όρουσ (βουνό,

πεδιάδα, λίμνθ, ποτάμι, κάλαςςα) και αναφζρουν τα

επιμζρουσ ςτοιχεία τουσ.

Διακρίνουν ομοιότθτεσ και διαφορζσ ςε παρόμοιουσ

γεωγραφικοφσ όρουσ.

υγκρίνουν διαφορετικοφσ τόπουσ ωσ προσ τα γεωμορφολογικά

χαρακτθριςτικά τουσ και να διακρίνουν ομοιότθτεσ και

διαφορζσ.

Ποφ είναι χτιςμζνο το χωριό/ςυνοικία/πόλθ

μου;

Παρατθροφν τα γεωμορφολογικά

ςτοιχεία του τόπου τουσ.

Εργάηονται ανά δφο και φτιάχνουν ζναν κατάλογο με τα

γεωμορφολογικά ςτοιχεία τθσ περιοχισ τουσ.

Περιγράφουν με βάςθ τισ

παρατθριςεισ και τισ καταγραφζσ τουσ τα γεωμορφολογικά

χαρακτθριςτικά του τόπου τουσ και χαρακτθρίηουν τον τόπο τουσ ωσ ορεινό, πεδινό, παρακαλάςςιο.

Βλζπουν τθν αεροφωτογραφία τθσ περιοχισ τουσ ςτο google earth και δείχνουν πϊσ φαίνονται από ψθλά τα βουνά, οι δρόμοι, τα ςπίτια κ.λπ.

Παρατθροφν μία εικόνα ςτθν οποία υπάρχει ανάγλυφθ αναπαράςταςθ

μιασ περιοχισ.

Δείχνουν ςτθν ανάγλυφθ απεικόνιςθ τα διάφορα γεωγραφικά ςτοιχεία

(επικεντρωνόμαςτε ςτα βουνά, πεδιάδεσ, λόφουσ, ποτάμια, λίμνεσ, νθςιά) και ονομάηουν τα επιμζρουσ

ςτοιχεία τουσ (κορυφι, πλαγιζσ, πρόποδεσ, πθγζσ, δζλτα, όχκεσ

κ.λπ.).

Αντιςτοιχίηουν εικόνεσ με τισ λζξεισ βουνό, λόφοσ, οροςειρά, πεδιάδα, κοιλάδα, ποτάμι, χείμαρροσ, λίμνθ,

κάλαςςα).

Παρατθροφν διαφορετικοφσ τόπουσ ωσ προσ τα γεωμορφολογικά χαρακτθριςτικά και βρίςκουν

ομοιότθτεσ και διαφορζσ ωσ προσ τθ μορφολογία του εδάφουσ.

Φφλλο εργαςίασ: ςε ςελίδα Α4 υπάρχει

ζτοιμοσ πίνακασ με τρεισ ςτιλεσ. τθν πρϊτθ ςτιλθ

υπάρχουν ςκίτςα από clipart βουνοφ, πεδιάδασ, λόφου, ποταμοφ, λίμνθσ,

νθςιοφ κ.λπ.. ι οι αντίςτοιχεσ λζξεισ. τθ

δεφτερθ ςτιλθ τα παιδιά κα ςθμειϊςουν τι

υπάρχει ςτον τόπο τουσ και ςτθν τρίτθ κα

γράψουν το όνομα κάκε γεωγραφικοφ ςτοιχείου.

google earth (ονομαςία περιοχισ)

Γεωγραφικόσ άτλαντασ για τθν ανάγλυφθ

ηωγραφικι απεικόνιςθ μιασ περιοχισ.

Φφλλο εργαςίασ: υπάρχουν οι εικόνεσ των

γεωγραφικϊν όρων και οι αντίςτοιχεσ λζξεισ.

χολικό βιβλίο

37

Ενότθτα 3.2: Ο καιρόσ Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 4 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να:

Περιγράφουν τον καιρό ενόσ τόπου με βάςθ τισ

παρατθριςεισ και τισ καταγραφζσ τουσ.

Προςδιορίηουν τα βαςικά

ςτοιχεία του καιροφ.

Περιγράφουν τι αλλαγζσ του καιροφ από εποχι ςε εποχι.

υςχετίηουν τισ καιρικζσ μεταβολζσ με τθ ηωι των

ανκρϊπων.

Σι καιρό κάνει ςτο χωριό /πόλθ μου (από το πρωί ωσ το βράδυ, από μζρα

ςε μζρα/μζςα ςτθν εβδομάδα) ζννοιεσ:

κρφο-ηζςτθ-λιακάδα-ςυννεφιά-βροχι

(1 ϊρα)

Ο καιρόσ από εποχι ςε εποχι-τζςςερισ εποχζσ

του ζτουσ

(1 δίωρο)

Ο καιρόσ επθρεάηει τθ ηωι του ανκρϊπου

(1 ϊρα)

Παρατθροφν τισ μεταβολζσ του καιροφ ςτον τόπο τουσ κατά τθ διάρκεια μιασ εβδομάδασ, τισ

καταγράφουν ςε απλοφσ πίνακεσ και εντοπίηουν ομοιότθτεσ και

διαφορζσ ςτον καιρό από μζρα ςε μζρα.

Αναγνωρίηουν τα κυριότερα

ςτοιχεία του καιροφ (κερμοκραςία, θλιοφάνεια, ςυννεφιά, άνεμο,

βροχι ι χιόνι) και αντιςτοιχίηουν ςφμβολα του καιροφ με λζξεισ.

Παρατθροφν εικόνεσ (φυςικοφ περιβάλλοντοσ, ανκρϊπινων

δραςτθριοτιτων –ζνδυςθ-εργαςίεσ –ελεφκεροσ χρόνοσ) και τισ

ταξινομοφν με βάςθ τθν εποχι που δείχνουν.

Ονομάηουν τισ τζςςερισ εποχζσ και

τουσ μινεσ τουσ και αναφζρουν χαρακτθριςτικζσ γιορτζσ.

Εργαηόμενα ςε μικρζσ ομάδεσ των

τριϊν βρίςκουν ςτο Ανκολόγιό τουσ ποιιματα για τισ τζςςερισ

εποχζσ.

υηθτοφν πϊσ ο καιρόσ επθρεάηει τθ ηωι των ανκρϊπων και το

φυςικό περιβάλλον αναφζροντασ ςυγκεκριμζνα παραδείγματα.

Θ τάξθ χωρίηεται ςε τζςςερισ

ομάδεσ. Κάκε ομάδα διαλζγει μία εποχι του χρόνου και φτιάχνει μία

αφίςα.

Φφλλο εργαςίασ: ςε ςελίδα Α4 υπάρχει πίνακασ. τθν

κάκετθ ςτιλθ οι θμζρεσ τθσ εβδομάδασ. τθν οριηόντια ςτιλθ του πίνακα οι λζξεισ

κρφο, ηζςτθ, λιακάδα, βροχι, χιόνι, ςυννεφιά (ι

ςκίτςα από clipart). Σα παιδιά κα ςθμειϊςουν ςτα κελιά του πίνακα ανάλογα με τισ καιρικζσ ςυνκικεσ

του τόπου τουσ. (Θ δραςτθριότθτα αυτι

μπορεί να αρχίςει πριν από τθ διδαςκαλία του κζματοσ

αυτοφ, ϊςτε να ζχουν προθγθκεί οι καταγραφζσ

των παιδιϊν.)

χολικό βιβλίο Σετράδιο εργαςιϊν

Εικόνεσ που απεικονίηουν κζματα από τισ τζςςερισ

εποχζσ ( φυςικό περιβάλλον, ζνδυςθ, καιρικζσ ςυνκικεσ,

αςχολίεσ και δραςτθριότθτεσ ανκρϊπων,

δραςτθριότθτεσ). CD-ROM Μελζτθσ

Περιβάλλοντοσ Α-Δ Δθμοτικοφ, Ενότθτα:

Βιβλιοκικθ- φωτογραφίεσ CD-ROM Μελζτθσ

Περιβάλλοντοσ Α-Δ Δθμοτικοφ, Ενότθτα:

ταινίεσ: Παραδοςιακό αλϊνιςμα και τρφγοσ ςε

αμπελϊνα.

Βιβλία από τθ βιβλιοκικθ του ςχολείου που

αναφζρονται ςτισ τζςςερισ εποχζσ του χρόνου. Σα

βιβλία πρζπει να απευκφνονται ςτθ

ςυγκεκριμζνθ θλικία των παιδιϊν (αρκετζσ εικόνεσ

και μικρά κατανοθτά κείμενα).

CD-ROM Μελζτθσ Περιβάλλοντοσ Α- Δ Δθμοτικοφ, Ενότθτα:

Δοκιμαςίεσ-υμπλθρϊνουμε με λζξεισ τα κενά πλαίςια- οι εποχζσ

ςτον τόπο μασ

38

Ενότθτα 4: Γεωγραφία – Θ ηωι ςτον τόπο μασ Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 8 ϊρεσ

Ενότθτα 4.1: Το φυςικό περιβάλλον και οι καιρικζσ ςυνκικεσ επθρεάηουν τθ ηωι μασ Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 4 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να:

Περιγράφουν τον τρόπο ηωισ ςτον τόπο τουσ και τον

ςυςχετίηουν με το φυςικό περιβάλλον και τισ καιρικζσ

ςυνκικεσ.

Κατανοοφν ότι τα γεωμορφολογικά

χαρακτθριςτικά ενόσ τόπου και ο καιρόσ επθρεάηουν τθ

ηωι του ανκρϊπου.

Σο φυςικό περιβάλλον

και ο καιρόσ επθρεάηει τθ ηωι μασ

(2 δίωρα)

Εργάηονται ςε μικρζσ ομάδεσ. Κάκε ομάδα καταγράφει τισ αςχολίεσ των κατοίκων, τισ δραςτθριότθτζσ τουσ (ελεφκεροσ χρόνοσ), τθν καταςκευι των ςπιτιϊν, τα ροφχα ςε διάφορεσ εποχζσ του χρόνου, τθ κζρμανςθ, τα

φυτά και τα ηϊα.

υγκρίνουν τον τρόπο ηωισ ςε διαφορετικοφσ τόπουσ (ορεινό, πεδινό, παρακαλάςςιο) και τον

ςυνδζουν με τα γεωμορφολογικά χαρακτθριςτικά και τον καιρό.

χολικό βιβλίο

Ενότθτα 4.2: Οι επεμβάςεισ του ανκρϊπου ςτο φυςικό περιβάλλον Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 2 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να: Προςδιορίηουν τισ

ανκρϊπινεσ επεμβάςεισ ςτον τόπο τουσ και να τισ

ςυςχετίηουν με τισ ανάγκεσ του ανκρϊπου.

Προςδιορίηουν τισ κετικζσ

και αρνθτικζσ ςυνζπειεσ τθσ επζμβαςθσ του ανκρϊπου

ςτο περιβάλλον και να εντοπίηουν περιβαλλοντικά

προβλιματα.

Ευαιςκθτοποιοφνται ςε κζματα προςταςίασ του

περιβάλλοντοσ.

Οι επεμβάςεισ του

ανκρϊπου ςτο φυςικό περιβάλλον

(1 δίωρο)

Απαρικμοφν και καταγράφουν τα

τεχνικά ζργα που ζγιναν ςτον τόπο τουσ και ςυηθτοφν για τθν

αναγκαιότθτά τουσ.

Απαρικμοφν τα προβλιματα που προκάλεςαν ςτο φυςικό περιβάλλον

του τόπου τουσ οι επεμβάςεισ του ανκρϊπου.

Φφλλο εργαςίασ: ε ςελίδα

Α4 υπάρχει πίνακασ ςτθν πρϊτθ ςτιλθ του οποίου υπάρχουν τεχνικά ζργα

(γζφυρα, ςιραγγα, ζργα ςυγκοινωνίασ –

μετρό/ςιδθροδρομικι γραμμι-, δρόμοι, λιμάνι,

δεξαμενζσ φδρευςθσ κ.λπ..). ςτθ δεφτερθ ςτιλθ κα ςθμειϊςουν τα παιδιά τι υπάρχει ςτον τόπο τουσ.

39

Ενότθτα 4.3: Ρϊσ μετακινοφμαςτε ςτο χωριό /πόλθ μασ και πϊσ μεταφζρουμε τα προϊόντα; Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 2 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να:

Αναγνωρίηουν και να ταξινομοφν τα μζςα

ςυγκοινωνίασ και μεταφοράσ.

Προςδιορίηουν τθ χρθςιμότθτα για τον άνκρωπο των μζςων

ςυγκοινωνίασ και μεταφοράσ και να αναφζρουν τα

προβλιματα που δθμιουργεί ςτο περιβάλλον θ κίνθςι

τουσ.

Πϊσ μετακινοφμαςτε ςτο χωριό /πόλθ μασ και πϊσ

μεταφζρουμε τα προϊόντα (κακθμερινζσ

μετακινιςεισ, μζςα ςυγκοινωνίασ και

μεταφοράσ, προβλιματα);

(1 δίωρο)

Παρατθροφν εικόνεσ και ταξινομοφν

τα μζςα ςυγκοινωνίασ και μεταφοράσ (ξθρά, κάλαςςα, αζρασ /

ςυγκοινωνίασ, μεταφοράσ/ ςφγχρονα, παλαιότερα).

υηθτοφν για τθ χρθςιμότθτα των

μζςων ςυγκοινωνίασ και μεταφοράσ.

Καταγράφουν τα επαγγζλματα των ανκρϊπων που εργάηονται ςτισ ςυγκοινωνίεσ και τισ μεταφορζσ.

υςχετίηουν τα μζςα ςυγκοινωνίασ

και μεταφοράσ με αντίςτοιχα τεχνικά ζργα (π.χ. αεροδρόμιο, λιμάνι,

ςτακμοί λεωφορείων κ.λπ.).

Εργάηονται ςε μικρζσ ομάδεσ των τριϊν και ςχεδιάηουν ζνα ταξίδι.

Κάκε ομάδα διαλζγει το μζςο ςυγκοινωνίασ με το οποίο κα ταξιδζψει και περιγράφει τθ

διαδικαςία του ταξιδιοφ.

Φωτογραφίεσ μζςων

μεταφοράσ.

Βιβλία από τθ βιβλιοκικθ του ςχολείου που

αναφζρονται ςε διάφορα μζςα μεταφοράσ.

χολικό βιβλίο

40

Ενότθτα 5: Γνωριμία με τισ επιςτιμεσ και τθν τεχνολογία Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 8 ϊρεσ

Ενότθτα 5.1: Ομοιότθτεσ και διαφορζσ υγρϊν και αερίων υλικϊν Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 2 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί να:

Αναγνωρίηουν περιπτϊςεισ, ςτισ οποίεσ φαίνεται ότι τα

ρευςτά παίρνουν το ςχιμα του δοχείου.

υγκρίνουν το βάροσ δφο

αντικειμζνων και να αποφαςίηουν ποιο είναι πιο

βαρφ.

υγκρίνουν τθ ςυμπιεςτότθτα του αζρα και του νεροφ και να υποςτθρίηουν ποιο από τα δφο

ςυμπιζηεται ευκολότερα

Ανακοινϊνουν τα ςυμπεράςματά τουσ ςτθν τάξθ.

Γνωρίηουν ότι τα αζρια, όπωσ

και τα υγρά υλικά, παίρνουν το ςχιμα του δοχείου που τα

περιζχει.

Γνωρίηουν ότι τα αζρια, όπωσ και τα υγρά υλικά, ζχουν

βάροσ.

Γνωρίηουν ότι τα υγρά υλικά δεν ςυμπιζηονται ενϊ τα αζρια

υλικά ςυμπιζηονται

ε τι μοιάηουν και ςε τι

διαφζρουν τα υγρά και τα αζρια υλικά;

Μοιάηουν:

παίρνουν το ςχιμα του δοχείου που τα περιζχει

ζχουν βάροσ

Διαφζρουν:

τα υγρά δεν ςυμπιζηονται

τα αζρια ςυμπιζηονται

Περιεργάηονται αντικείμενα (υγρά και αζρια) του περιβάλλοντόσ τουσ

ςε ομάδεσ και καταγράφουν τισ παρατθριςεισ τουσ.

Αναφζρονται ςε διαφορζσ και

ομοιότθτζσ τουσ.

Πραγματοποιοφν πειράματα για να διερευνιςουν, εάν ο αζρασ ζχει

βάροσ (π.χ. πείραμα με μπαλόνια και ηυγό ιςορροπίασ).

Ανακοινϊνουν και υποςτθρίηουν τα αποτελζςματα τθσ εργαςίασ

τουσ ςτθν τάξθ.

Πραγματοποιοφν πειράματα για να διερευνιςουν, εάν τα υγρά και αζρια υλικά ςυμπιζηονται (π.χ. ςφριγγα, μπουκάλια πλαςτικά

κ.ά.).

Ανακοινϊνουν και υποςτθρίηουν τα αποτελζςματα τθσ εργαςίασ

τουσ ςτθν τάξθ.

http://www.bbc.co.uk/schools/scienceclips/teachersresources/ages7_8/tr_characteristics_m

aterials_lp.shtml

BBC - Τλικό για τουσ διδάςκοντεσ κατά θλικίεσ και κατά

ενότθτεσ των Φυςικϊν Επιςτθμϊν (Ενότθτα χαρακτθριςτικά των

υλικϊν)

http://www.sciencenetlinks.com

Δικτυακόσ τόποσ Science NetLinks, ςτον

οποίο υπάρχουν προτάςεισ ςεναρίων

και υλικϊν, που ςυνδζουν επιςτιμθ,

τεχνολογία και κακθμερινι ηωι.

http://www.skoool.gr/index.php?option=com_content&view=article&i

d=78 Μελετάμε το φυςικό

κόςμο – Τλικά ςϊματα.

41

Ενότθτα 5.2: Το νερό ταξιδεφει για να ζρκει ςπίτι μασ Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 2 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί να:

Αναγνωρίηουν τα ςτοιχεία, από

τα οποία αποτελείται ζνα μοντζλο, που αναπαριςτά τθν

πορεία του νεροφ από το υδραγωγείο ςτο ςπίτι μασ.

Καταςκευάηουν δικά τουσ

αντίςτοιχα μοντζλα.

Αντιςτοιχίηουν το κάκε ςτοιχείο του μοντζλου με ό, τι αναπαριςτά ςτον πραγματικό

κόςμο.

Πραγματοποιοφν αλλαγζσ ςτα μοντζλα αυτά με ςτόχο τθν

βελτίωςι τουσ.

Αναηθτοφν πλθροφορίεσ ςχετικά με τον τρόπο ςυλλογισ νεροφ παλιότερα και ςιμερα

και να τον ςυγκρίνουν.

Ανακοινϊνουν το αποτζλεςμα τθσ εργαςίασ τουσ.

Σεχνολογικό πρόβλθμα:

Πϊσ γίνεται θ μεταφορά του νεροφ ςτο ςπίτι μασ

ςιμερα;

Πϊσ γινόταν παλαιότερα;

υηθτοφν ςε ομάδεσ ςχετικά με τον

τρόπο, με τον οποίο το νερό ταξιδεφει από το υδραγωγείο ςτο

ςπίτι μασ.

Περιγράφουν τθν πορεία αυτι με δικά τουσ μοντζλα.

υηθτοφν τον λόγο, για τον οποίο

ςυμπεριζλαβαν τα διάφορα ςτοιχεία του μοντζλου που

ςχεδίαςαν (π.χ. υδραγωγείο, ςωλινεσ, ςπίτια, βζλθ κ.ά.).

Ανακοινϊνουν και περιγράφουν τα μοντζλα τουσ ςτθν τάξθ.

Βελτιϊνουν τα μοντζλα τουσ, μετά

το τζλοσ τθσ παρουςίαςθσ όλων των ομάδων, καταγράφοντασ τουσ λόγουσ των αλλαγϊν/προςκθκϊν.

Αναηθτοφν πλθροφορίεσ και

ςυγκρίνουν τον τρόπο με τον οποίο γινόταν θ παραπάνω διαδικαςία

παλαιότερα και ςιμερα.

http://www.sciencenetl

inks.com Δικτυακόσ τόποσ

Science NetLinks, ςτον οποίο υπάρχουν

προτάςεισ ςεναρίων και υλικϊν, που

ςυνδζουν επιςτιμθ, τεχνολογία και

κακθμερινι ηωι.

http://e-yliko.gr/resource/supportmaterial/suppPerivalo

n.aspx Περιλαμβάνει

κεματικζσ ενότθτεσ για το νερό, τον αζρα, το

ζδαφοσ, τθν ανακφκλωςθ κ.ά.

Ενότθτα 5.3: Το νερό ταξιδεφει ςτο φυςικό περιβάλλον Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 2 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί να:

Αναγνωρίηουν τθ κερμότθτα

ωσ «αιτία» τθσ μεταβολισ τθσ κατάςταςθσ από υγρό ςε αζριο

και αντίςτροφα.

Καταςκευάηουν απλά μοντζλα, περιγράφοντασ και

ερμθνεφοντασ τον κφκλο του νεροφ.

Σο ταξίδι του νεροφ ςτθ

φφςθ.

Από τθ γθ ςτον ουρανό. Από τον ουρανό ςτθ γθ.

υηθτοφν ςε ομάδεσ ςχετικά με τον

τρόπο, με τον οποίο το νερό ταξιδεφει από τθ γθ ςτον ουρανό

και από τον ουρανό ςτθ γθ.

Ερμθνεφουν το φαινόμενο, εκλαμβάνοντασ τθ κερμότθτα ωσ αιτία τθσ μεταβολισ κατάςταςθσ.

Καταςκευάηουν μοντζλα, για να

περιγράψουν και να ερμθνεφςουν τον κφκλου του νεροφ.

Ανακοινϊνουν και περιγράφουν τα

μοντζλα τουσ ςτθν τάξθ.

Βελτιϊνουν τα μοντζλα τουσ, μετά το τζλοσ τθσ παρουςίαςθσ όλων

των ομάδων, καταγράφοντασ τουσ λόγουσ των αλλαγϊν/προςκθκϊν.

Μελζτθ Περιβάλλοντοσ

Βϋ Δθμοτικοφ Βιβλίο μακθτι, ςελ. 98.

www.pi-schools.gr/books/dimotiko/perib_b/b_mat_91_

110.pdf

Σετράδιο εργαςιϊν, ςελ. 35.

www.pi-

schools.gr/books/dimotiko/perib_b/b_erg.pdf

http://e-

yliko.gr/resource/supportmaterial/suppPerivalo

n.aspx

http://www.youtube.com/watch?v=0_c0ZzZfC8

c&feature=related

42

Ενότθτα 5.4: Το τρεχοφμενο νερό και ο άνεμοσ κινοφν τισ μθχανζσ μασ Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 2 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί να:

Καταςκευάηουν με απλά υλικά και μζςα μθχανζσ/ςυςκευζσ, οι

οποίεσ λειτουργοφν με τθν κίνθςθ του νεροφ ι/και του

αζρα.

Αναηθτοφν πλθροφορίεσ, ςχετικά με μθχανζσ/ςυςκευζσ, οι οποίεσ λειτουργοφν με τθν κίνθςθ του νεροφ ι/και του

αζρα τόςο ςτο παρόν και ςτο παρελκόν.

Ανακοινϊνουν και να υποςτθρίηουν ποιεσ ανκρϊπινεσ ανάγκεσ

εξυπθρετοφν οι διάφορεσ μθχανζσ/ςυςκευζσ, που

λειτουργοφν με τθν κίνθςθ του νεροφ ι/και του αζρα τόςο ςτο

παρόν και ςτο παρελκόν.

Σο τρεχοφμενο νερό και ο άνεμοσ κινοφν τισ μθχανζσ

μασ.

Καταςκευι

μθχανϊν/ςυςκευϊν/παιχνιδιϊν με απλά υλικά, τα οποία

χρθςιμοποιοφν ενζργεια από τρεχοφμενο νερό ι/και άνεμο,

όπωσ νερόμυλο με κουταλάκια και άδεια δοχεία γιαουρτιοφ, ανεμιςτθράκια

(φουρφοφρια), μικρό ξφλινο/πλαςτικό πλοίο με πανί.

http://tinanantsou.blogspot.com/2010/10/blog

-post_20.html

Εδϊ μπορείτε να βρείτε οδθγίεσ και

παραδείγματα για τθν καταςκευι μοντζλων

ανεμογεννθτριϊν.

43

Ενότθτα 6: Μθχανζσ, ςυςκευζσ και εργαλεία γφρω μασ Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 7 ϊρεσ

Ενότθτα 6.1: Απλζσ μθχανζσ και εργαλεία Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 2 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί να:

Χρθςιμοποιοφν με αςφάλεια

διάφορα εργαλεία, διαβάηοντασ τισ οδθγίεσ

χριςθσ τουσ.

Ανακαλφψουν τθ ςταδιακι εξζλιξθ των εργαλείων από τον

άνκρωπο. Αντιλθφκοφν ότι θ καταςκευι

τουσ ιταν και είναι προϊόν μιασ αδιάκοπθσ ανκρϊπινθσ

προςπάκειασ και επινοθτικότθτασ.

Διακρίνουν τισ διαφορζσ και τισ ομοιότθτεσ των εργαλείων και των μθχανϊν του παρόντοσ και

του παρελκόντοσ.

Περιγράφουν τισ ανκρϊπινεσ ανάγκεσ που εξυπθρετοφν τα

εργαλεία και οι απλζσ μθχανζσ ςτο παρόν και ςτο παρελκόν.

Ανακοινϊνουν και να υποςτθρίηουν ποιεσ

ανκρϊπινεσ ανάγκεσ, ςτο παρόν και ςτο παρελκόν, εξυπθρετοφν οι διάφορεσ

μθχανζσ, που λειτουργοφν με τθν κίνθςθ του νεροφ ι του

αζρα.

Σα εργαλεία και οι μθχανζσ

γφρω μασ.

Οι μακθτζσ:

Δθμιουργοφν καταλόγουσ με

εργαλεία, που υπάρχουν ςτθν αίκουςα, ςτο ςπίτι, ςτουσ

χϊρουσ εργαςίασ ι/και ςτο περιβάλλον.

Αντιςτοιχίηουν πρόςωπα με

εργαλεία με βάςθ «ποιοσ χρθςιμοποιεί τι;»

υγκρίνουν από φωτογραφίεσ ι από το διαδίκτυο παλαιότερου τφπου εργαλεία με τα ςθμερινά και ςυηθτοφν για τθ χριςθ τουσ

ςτο παρόν και ςτο παρελκόν.

Διαβάηουν απλζσ οδθγίεσ χριςθσ εργαλείων και μακαίνουν πϊσ να τισ χρθςιμοποιοφν με αςφάλεια.

Παίηουν παιχνίδι ρόλων: «Πϊσ

ιταν θ ηωι πριν από τθν ανακάλυψι τουσ;»

Γράφουν απλζσ οδθγίεσ χριςθσ

για ζνα απλό εργαλείο.

Βίδεσ, ψαλίδια, ςφυριά,

τανάλιεσ, πζνςεσ, κατςαβίδια,

φωτογραφικό υλικό (από άροτρα παλαιά και ςφγχρονα, τρακτζρ,

αυτοκίνθτα, αεροπλάνα, μαχαίρια, τόξα, βζλθ,

πολιορκθτικζσ μθχανζσ κ.α.)

http://www.edheads.org/

activities/simple-machines/index.shtml

Κιτ πλαςτικϊν απλϊν εργαλείων.

44

Ενότθτα 6.2: Οι θλεκτρικζσ ςυςκευζσ ςτο ςπίτι μασ Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 3 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί να:

Περιγράφουν ςυςκευζσ που

λειτουργοφν με θλεκτρικό ρεφμα, αναφζροντασ τα βαςικά

τουσ χαρακτθριςτικά.

Διακρίνουν διαφορετικζσ πθγζσ θλεκτριςμοφ. Να εντοπίηουν τουσ πόλουσ μιασ μπαταρίασ και να τθν τοποκετοφν ςωςτά

ςε μια ςυςκευι.

Αναγνωρίηουν διάφορεσ οικιακζσ θλεκτρικζσ ςυςκευζσ.

Να αποκτιςουν ςτάςεισ, ςυνικειεσ και ςυμπεριφορζσ

ςωςτισ χριςθσ των ςυςκευϊν και προςταςίασ από το

θλεκτρικό ρεφμα.

Θλεκτριςμόσ

Θλεκτρικζσ ςυςκευζσ

Μπαταρίεσ

Θλεκτρικζσ ςυςκευζσ

Προςταςία από το θλεκτρικό ρεφμα

Οι μακθτζσ αναφζρουν τρόπουσ

φωτιςμοφ ενόσ χϊρου. Με αφορμι τθ λάμπα φωτιςμοφ, που υπάρχει ςτο ςχολείο και ςτα ςπίτια μασ, οι μακθτζσ εξετάηουν τθν ενεργειακι πθγι, που είναι ο θλεκτριςμόσ. Συγκρίνουν τα μζςα

που χρθςιμοποιοφςαν οι άνκρωποι για τον φωτιςμό των χϊρων παλαιότερα και ςιμερα και

αποτυπϊνουν ηωγραφίηοντασ διάφορουσ τρόπουσ φωτιςμοφ.

Διακρίνουν τεχνθτζσ φωτεινζσ

πθγζσ ανάλογα με τθν πθγι ενζργειασ που χρθςιμοποιοφν

λάμπεσ, κερί, φακό. Αναγνωρίηουν διάφορα είδθ

μπαταριϊν και αςκοφνται ςτθ ςωςτι χριςθ τουσ και ςτον τρόπο

απόςυρςθσ των μπαταριϊν (ανακφκλωςθ).

Αναγνωρίηουν ςε φωτογραφίεσ και ςκίτςα οικιακζσ θλεκτρικζσ

ςυςκευζσ. Αναφζρουν τι επιτυγχάνεται με τθ

χριςθ κάκε ςυςκευισ, τουσ βαςικοφσ κανόνεσ λειτουργίασ τθσ, από ποιον χρθςιμοποιείται και τι προςφζρει ςτθν κοινότθτά μασ.

Προτείνουν κανόνεσ προςταςίασ

από το θλεκτρικό ρεφμα (Δ4 & Δ5). Ο εκπαιδευτικόσ παρουςιάηει ζνα εγχειρίδιο χριςθσ μιασ θλεκτρικισ

ςυςκευισ και παροτρφνει τουσ μακθτζσ να φτιάξουν ζνα δικό τουσ

για ζνα παιχνίδι τουσ ι για μια ςυςκευι, που λειτουργεί με

θλεκτρικό ρεφμα.

ΜΣΠ Αϋ Δθμοτικοφ ςελ.

147, Βιβλίο Μακθτι.

ΜΣΠ Αϋ Δθμοτικοφ ςελ. 50, Σετράδιο Εργαςιϊν.

ΜΣΠ Αϋ Δθμοτικοφ ςελ. 147, Βιβλίο Μακθτι.

http://www.engineeringinteract.org/resources

/siliconspies.htm

ΜΣΠ Αϋ Δθμοτικοφ ςελ. 50, Σετράδιο Εργαςιϊν

δραςτ. 2.

45

Ενότθτα 6.3: Θχθτικζσ πθγζσ και ακοι Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 2 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί να:

Παραγάγουν ιχουσ και να

κατανοιςουν ότι ο ιχοσ δεν αποτελεί μζροσ ενόσ μουςικοφ

οργάνου.

Αναγνωρίηουν ιχουσ, που δθμιουργοφνται από

διαφορετικζσ θχθτικζσ πθγζσ.

Να κατανοιςουν τθν πολφτιμθ λειτουργία τθσ ακοισ.

Να ευαιςκθτοποιθκοφν απζναντι ςτουσ ανκρϊπουσ με

προβλιματα ακοισ.

Παραγωγι διαφόρων ιχων

(π.χ. με το παίξιμο διαφόρων μουςικϊν

οργάνων).

Διάφορεσ θχθτικζσ πθγζσ, δθμιουργία απλϊν ιχων.

Αναγνϊριςθ απλϊν ιχων.

Θ πολφτιμθ ανκρϊπινθ αίςκθςθ τθσ ακοισ και οι

ϊρεσ κοινισ θςυχίασ.

Ευαιςκθτοποίθςθ απζναντι ςτουσ ανκρϊπουσ με προβλιματα ακοισ. Θ

νοθματικι γλϊςςα.

Δίνουμε ςτουσ μακθτζσ και τισ

μακιτριεσ εμπειρίεσ παραγωγισ ιχων τόςο για τισ λιγότερο

εμφανείσ περιπτϊςεισ όςο και για τισ περιπτϊςεισ, που είναι

εμφανείσ οι δονιςεισ (π.χ. να τραγουδιςουν, να χτυπιςουν

χζρια-πόδια, να δθμιουργιςουν μια μικρι θχο-ορχιςτρα, να

παίξουν με διάφορα μουςικά όργανα κ.λπ.).

τερεϊνουμε με ζνα λαςτιχάκι μια πλαςτικι μεμβράνθ πάνω ς’ ζνα

μεταλλικό κουτί από μπιςκότα, για να καταςκευάςουμε ζνα είδοσ

τυμπάνου. Σεντϊνουμε τθ μεμβράνθ και ρίχνουμε πάνω τθσ μικρι ποςότθτα καφζ. Κρατάμε το καπάκι ςε μικρι απόςταςθ και το χτυπάμε με τθν ξφλινθ κουτάλα.

Παραγωγι απλϊν ιχων με τθ χορδι μιασ κικάρασ, που τθν

τραβάμε απότομα, με μια κόρνα παιχνιδιοφ, που ακοφγεται όταν τθν πιζηουμε, με πζτρεσ, που τισ

χτυπάμε μεταξφ τουσ, μ’ ζνα κφμβαλο, που το χτυπάμε.

Παιχνίδι ρόλων ςε ομάδεσ, με

μίμθςθ τθσ φωνισ των μακθτϊν και των μακθτριϊν τθσ τάξθσ,

κακϊσ και θχογράφθςθ και αναγνϊριςθ των παραγόμενων

ιχων.

Αυξομείωςθ τθσ ζνταςθσ των ιχων από το προθγοφμενο παιχνίδι

ρόλων και κατάταξθ των ιχων ςε ενοχλθτικοφσ και μθ ενοχλθτικοφσ.

Προβολι αποςπαςμάτων τθσ ταινίασ “Modern Times” του

Charlie Chaplin.

Οι μακθτζσ ςυνεργάηονται και παίηουν ςτθν τάξθ ςε ομάδεσ ζνα

παιχνίδι, κατά τθ διάρκεια του οποίου προςπακοφν να μθ

μιλιςουν για λίγα λεπτά (3ϋ-4ϋ), ωςτόςο να είναι ικανοί να

επικοινωνοφν, δθμιουργϊντασ μια απλι ιςτορία.

Επιλογι υλικοφ από τθν

ιςτοςελίδα του ψθφιακοφ ςχολείου:

http://digitalschool.minedu.gov.gr/

Θχοϊςτορίεσ (ιχοι και

διάφορα μουςικά αποςπάςματα) από τθν ιςτοςελίδα (ψθφιακόσ

διαδραςτικόσ παιδότοποσ)

http://www.poissonrouge.com/

Μεταλλικό κουτί από

μπιςκότα με το καπάκι του, μεμβράνθ, μικρό λάςτιχο, καφζσ, ξφλινθ

κουτάλα.

Χορδζσ κικάρασ, κόρνεσ παιχνιδιϊν, κφμβαλο.

CD Μελζτθσ

Περιβάλλοντοσ Αϋ, Βϋ, Γϋ Σάξθσ.

Θλεκτρονικόσ

υπολογιςτισ για καταγραφι των ιχων του παιχνιδιοφ ι/και

CD-player.

Θλεκτρονικόσ υπολογιςτισ για

καταγραφι των ιχων του παιχνιδιοφ ι/και

CD-player.

Γάντια, κατάλλθλα ροφχα και απλό ςκθνικό για τθ δθμιουργία τθσ

ιςτορίασ.

46

Ρροτάςεισ για ςυνκετικζσ εργαςίεσ Οι θλεκτρικζσ ςυςκευζσ ςτθν υπθρεςία του ανκρϊπου Οι μακθτζσ επεξεργάηονται τισ θλεκτρικζσ ςυςκευζσ, που χρθςιμοποιοφμε ςτα ςπίτια μασ. Μακιματα που εμπλζκονται: Γλϊςςα, Μακθματικά, Εικαςτικά, Φυςικζσ Επιςτιμεσ - Σεχνολογία, Αιςκθτικι Αγωγι. Το τρεχοφμενο νερό και ο άνεμοσ κινοφν τισ μθχανζσ μασ Οι μακθτζσ επεξεργάηονται μθχανζσ και ςυςκευζσ που κινοφνται ι / και λειτουργοφν με το τρεχοφμενο νερό και τον άνεμο. Μακιματα που εμπλζκονται: Γλϊςςα, Μακθματικά, Εικαςτικά, Λςτορία, Φυςικζσ Επιςτιμεσ - Σεχνολογία, Κοινωνικζσ Επιςτιμεσ. Το νερό ταξιδεφει για να ζρκει ςπίτι μασ (τεχνολογικό περιβάλλον) Οι μακθτζσ επεξεργάηονται πλθροφορίεσ ςχετικά με τον τρόπο προμικειασ νεροφ ςτουσ χϊρουσ που ηουν και δραςτθριοποιοφνται (ςπίτι, ςχολείο, κ.ά.). Επίςθσ, ςυηθτοφν για τθ ςθμαςία του νεροφ ςτισ διάφορεσ δραςτθριότθτεσ του ανκρϊπου παλαιότερα και ςιμερα. Μακιματα που εμπλζκονται: Γλϊςςα, Μακθματικά, Εικαςτικά, Λςτορία, Φυςικζσ Επιςτιμεσ - Σεχνολογία, Κοινωνικζσ Επιςτιμεσ.

47

Ρρόγραμμα Σπουδϊν για τθ Γ’ Δθμοτικοφ

ΦΥΣΛΚΕΣ ΕΡΛΣΤΘΜΕΣ ΚΑΛ ΤΕΧΝΟΛΟΓΛΑ

ΩΕΣ ΩΕΣ

ΒΛΟΛΟΓΛΑ

1θ ΕΝΟΤΘΤΑ ΟΛ ΗΩΝΤΑΝΟΛ ΟΓΑΝΛΣΜΟΛ – ΟΛ ΤΟΦΛΚΕΣ ΑΛΥΣΛΔΕΣ

16

1.1: Φυτά (καλλιεργοφμενα, είδθ βλαςτϊν και φφλλων, ρόλοσ τθσ ρίηασ)

5

1.2: Ηϊα (κατοικίδια, αναπαραγωγι, χερςαία, υδρόβια)

5

1.3: Άνκρωποσ (αναγκαιότθτα τθσ τροφισ, τροφι-ενζργεια)

3

1.4: Περιβάλλον (ενζργεια ςτισ τροφικζσ αλυςίδεσ)

3

ΓΕΩΓΑΦΛΑ

2θ ΕΝΟΤΘΤΑ ΓΕΩΓΑΦΛΑ 18

2.1 Κάκε τόποσ είναι διαφορετικόσ 3

2.2 Με οδθγό ζνα χάρτθ 5

2.3 Μακαίνω τα μυςτικά του χάρτθ 6

2.4 Πϊσ αλλάηει ζνασ τόποσ; 4

ΦΥΣΛΚΕΣ ΕΡΛΣΤΘΜΕΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΛΑ

3θ ΕΝΟΤΘΤΑ ΓΝΩΛΜΛΑ ΜΕ ΤΛΣ ΕΡΛΣΤΘΜΕΣ 10

3.1 πρϊχνω και τραβϊ με απλζσ μθχανζσ 4

3.2 Οι Μαγνιτεσ ςτθ ηωι μασ 4

3.3 Ο ιχοσ ταξιδεφει μζςα ςτθν ιςτορία 2

ΡΟΤΑΣΕΛΣ ΓΛΑ ΣΥΝΚΕΤΛΚΕΣ ΕΓΑΣΛΕΣ

Επτά απλζσ μθχανζσ

ΣΥΝΟΛΟ ΩΩΝ Φ.Ε. 44

48

Ενότθτα 1: Οι ηωντανοί οργανιςμοί – Οι τροφικζσ ςχζςεισ Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 16 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να:

Διακρίνουν φυτά του τόπου μασ χριςιμα για τθ διατροφι

ι άλλεσ ανάγκεσ του ανκρϊπου.

Διακρίνουν τα φυτά ςε

καλλιεργοφμενα και αυτοφυι.

Διακρίνουν διαφορζσ μεταξφ των φυτϊν, που αφοροφν τθ

μορφολογία του βλαςτοφ, των φφλλων και τθσ ρίηασ. υςχετίηουν τισ παραπάνω διαφορζσ των φυτϊν με το

περιβάλλον, ςτο οποίο ηουν τα φυτά αυτά.

Αναφζρουν κατοικίδια ηϊα

του τόπου μασ και τα ςυνδζει με τθν χριςθ προϊόντων τουσ

από τον άνκρωπο.

Αναφζρουν διαφορετικοφσ τρόπουσ αναπαραγωγισ των

ηϊων βάςθ των οποίων τα κατατάςςει (ωοτόκα,

ηωοτόκα, ωοηωοτόκα).

Σαξινομοφν τα ηϊα με βάςθ το περιβάλλον ςτο οποίο ηουν (χερςαία, υδρόβια).

Αναγνωρίηουν τθν

αναγκαιότθτα τθσ τροφισ για τθν επιβίωςθ του ανκρϊπου.

υςχετίηουν τθν τροφι με τθν

ενζργεια.

Τα φυτά (καλλιεργοφμενα

φυτά, είδθ βλαςτϊν και φφλλων, ο ρόλοσ τθσ

ρίηασ) (5 ϊρεσ)

Τα ηώα (κατοικίδια, χερςαία, υδρόβια, θ

αναπαραγωγι ςτα ηϊα) (5 ϊρεσ)

Άνθρωποσ (Θ αναγκαιότθτα τθσ τροφισ - υςχζτιςθ πρόςλθψθσ τροφισ και παραγωγισ

ενζργειασ ςτον άνκρωπο) (3 ϊρεσ)

Φυςικό Περιβάλλον (Θ ενζργεια ςτισ τροφικζσ

αλυςίδεσ) (3 ϊρεσ)

Ετιςιο project με κζμα «χολικόσ

κιποσ». υνεργαςία για τθν υλοποίθςι του με τθν ευρφτερθ

κοινότθτα (γονείσ – αυτοδιοίκθςθ – ομάδεσ θλικιωμζνων).

Αξιοποίθςθ του project για τισ

απαιτοφμενεσ παρατθριςεισ ςτθ διάρκεια τθσ ςχολικισ χρονιάσ.

υςχζτιςθ του project με τθν

παραγωγι τροφισ (καλλιζργεια φυτικϊν ειδϊν διατροφισ) –

Καλλιζργεια και ανάπτυξθ δεξιοτιτων ηωισ.

Εργαςίεσ ςχετικζσ με τα φυτά που καλλιεργεί ο άνκρωποσ,

προκειμζνου να καλφψει διατροφικζσ του ανάγκεσ.

Λδιαίτερθ ζμφαςθ ςτθν ελιά το

ςιτάρι και τα όςπρια. Αδρζσ ςυγκρίςεισ με τισ καλλιζργειεσ

και τθ διατροφι ςε άλλεσ περιοχζσ του πλανιτθ, με χριςθ

φωτογραφιϊν ι πολυμεςικοφ υλικοφ. Πολιτιςτικι επιρροι

υλλογι υλικοφ και ομαδικι

καταςκευι αφίςασ αναπαράςταςθσ μεςογειακισ

διατροφισ.

υλλογι φυτϊν με ςκοπό τθν διάκριςθ διαφορετικϊν βλαςτϊν,

φφλλων και ριηϊν.

υλλογι πλθροφοριϊν για κατοικίδια ηϊα των οποίων τα προϊόντα αξιοποιοφνται ςτθν

κάλυψθ διατροφικϊν αναγκϊν του ανκρϊπου. Δραςτθριότθτα

ερμθνείασ φωτογραφιϊν για τον εντοπιςμό τθσ Πολιτιςμικισ

επιρροισ (ομοιότθτεσ και διαφορζσ με άλλεσ περιοχζσ του

πλανιτθ).

Σα δικαιϊματα των ηϊων: Δραςτθριότθτα ςε ομάδεσ

αντιςτοίχιςθσ καρτϊν ηϊων και χριςεων τουσ από τουσ

ανκρϊπουσ (όχι μόνο ςτθ διατροφι). Ομαδοποίθςθ των

χριςεων ςε αποδεκτζσ – μθ αποδεκτζσ χριςεισ – χριςεισ υπό

χολικό βιβλίο Μελζτθσ

Περιβάλλοντοσ, Γϋ Δθμοτικοφ, ΠΛ και ΟΕΔΒ,

ςελ. 57-80.

Μελζτθ Περιβάλλοντοσ, Γϋ Δθμοτικοφ, ΠΛ και ΟΕΔΒ, Σετράδιο Εργαςιϊν, ςελ.

26-36. Εκπαιδευτικό Τλικό

καταςκευαςμζνο από τουσ εκπαιδευτικοφσ

Εκπαιδευτικό υλικό του Παγκόςμιου Οργανιςμοφ

Σροφίμων και Γεωργίασ για τθν Καλλιζργεια των ςχολικϊν εκτάςεων

ftp://ftp.fao.org/docrep/ fao/012/a0218e/a0218e.pdf

ΤΠΕΠΚ – Πανεπιςτιμιο Κριτθσ (2000) Αγωγι Τγείασ

– Διατροφι και Τγεία. ΕΠΕΑΕΚ ΛΛ (Οδθγόσ για

Εκπαιδευτικοφσ – Βιβλίο του μακθτι – CD-ROM)

Για τισ τροφικζσ αλυςίδεσ www.sciencekids.co.nz

(απλά παιχνίδια χωρίσ να παίηει ςθμαντικό ρόλο θ

γλϊςςα).

Kidspiration (λογιςμικό ςτο οποίο ζχουν πρόςβαςθ τα

ςχολεία)

49

όρουσ. υηιτθςθ για τισ κεμελιϊδεισ ανάγκεσ των ηϊων.

Διακθρφξεισ δικαιωμάτων και ευηωίασ.

Ομαδικζσ εργαςίεσ για τθν

κατανόθςθ των διαφορετικϊν τρόπων αναπαραγωγισ των ηϊων (ωοτόκα, ηωοτόκα, ωοηωοτόκα).

Καταςκευι απλϊν τροφικϊν αλυςίδων με τθ χριςθ του

λογιςμικοφ Kidspiration.

50

Ενότθτα 2: Γεωγραφία Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 18 ϊρεσ

Ενότθτα 2.1: Κάκε τόποσ είναι διαφορετικόσ Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 3 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να:

Διακρίνουν φυςικά τοπία μζςα από φωτογραφίεσ, ςκίτςα και προςωπικζσ

εμπειρίεσ

Προςδιορίηουν τα βαςικά γεωμορφολογικά

χαρακτθριςτικά ενόσ τόπου

υςχετίηουν τισ αςχολίεσ των κατοίκων με τα

γεωμορφολογικά χαρακτθριςτικά ενόσ τόπου

υςχετίηουν τον καιρό και το κλίμα με τα γεωμορφολογικά χαρακτθριςτικά ενόσ τόπου

Σόποσ ορεινόσ, πεδινόσ,

νθςιωτικόσ, παρακαλάςςιοσ

(3 ϊρεσ)

Περιγράφουν φωτογραφίεσ

διαφορετικϊν τόπων.

Σαξινομοφν εικόνεσ διαφορετικϊν τόπων ανάλογα με τα

γεωμορφολογικά χαρακτθριςτικά τουσ.

Απαρικμοφν και καταγράφουν ςε

πίνακεσ τα βαςικά χαρακτθριςτικά κάκε τόπου (ορεινόσ, πεδινόσ, παρακαλάςςιοσ, παραλίμνιοσ).

Παρακολουκοφν ςφντομα

εκπαιδευτικά βίντεο.

υμπλθρϊνουν χαρακτθριςμοφσ τόπων (ορεινόσ, πεδινόσ, νθςιωτικόσ,

παρακαλάςςιοσ) ςτα κενά ενόσ χάρτθ με καρτζλεσ που κολλοφν

πάνω του.

Καταγράφουν τα επαγγζλματα των ανκρϊπων κάκε φυςικοφ τοπίου.

Καταγράφουν και ςυγκρίνουν τισ

καιρικζσ ςυνκικεσ που επικρατοφν ανά εποχι ςε ζναν ορεινό, πεδινό, νθςιωτικό και παρακαλάςςιο τόπο.

Φωτογραφίεσ διαφόρων

τόπων τθσ Ελλάδασ CD Μελζτθσ

Περιβάλλοντοσ Α-Δ τάξθσ (Γϋτάξθ – Ο τόποσ μου –

Ζνασ τόποσ χίλια πρόςωπα – δραςτ. 1)

CD Μελζτθσ

Περιβάλλοντοσ Α-Δ τάξθσ (Γϋτάξθ – Ο τόποσ μου –

Ζνασ τόποσ χίλια πρόςωπα – δραςτ. 2)

Εκπαιδευτικι Σθλεόραςθ

(Θφαίςτεια, Πόλεισ, Οροςειρζσ, Πεδιάδεσ,

Κάλαςςεσ), προςβάςιμα ςτο:

http://www.edutv.gr /index.php?option= com_content&task =blogcategory&id =20&Itemid=90

Φωτογραφίεσ ι εικόνεσ τοπίων

51

Ενότθτα 2.2: Με οδθγό ζνα χάρτθ Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 5 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να:

Δείχνουν τα ςθμεία του ορίηοντα μζςα ςτθν τάξθ και

ςτθν αυλι του ςχολείου

Σαυτίηουν το πάνω μζροσ κάκε χάρτθ με το βορρά

Χρθςιμοποιοφν κατάλλθλα ςφμβολα ςτθ δθμιουργία

ενόσ χάρτθ οικείασ περιοχισ (ςχολείο, γειτονιά)

Περιγράφουν τι δείχνει ζνασ

χάρτθσ

Διαπιςτϊνουν τθν ανάγκθ ενόσ υπομνιματοσ

Διαβάηουν το υπόμνθμα ενόσ

χάρτθ

Προςανατολιςμόσ

Καταςκευι χάρτθ

(5 ϊρεσ)

Κολλοφν χαρτάκια με τα ςθμεία του ορίηοντα (Β, Ν, Α, Δ) ςτουσ τοίχουσ

τθσ τάξθσ.

Προςδιορίηουν με τθν πυξίδα τα ςθμεία του ορίηοντα ςτθν αυλι του

ςχολείου.

Μελετοφν αεροφωτογραφίεσ, αναγνωρίηουν ςυγκεκριμζνα αντικείμενα (κτίρια, περιοχζσ

πραςίνου, βουνά, δρόμοι κλπ) και δείχνουν ςε ςυτζσ τα ςθμεία του

ορίηοντα.

Περιγράφουν τθ διαδρομι ςπίτι-ςχολείο ςε χάρτθ τθσ γειτονιάσ

με τθ χριςθ των όρων βόρεια, νότια,

ανατολικά, δυτικά.

Παίηουν διαδραςτικό παιχνίδι προςανατολιςμοφ ςτον θλεκτρονικό

υπολογιςτι.

Καταςκευάηουν χάρτθ «κρυμμζνου κθςαυροφ» για χριςθ ςτθ ςχολικι

αυλι.

Κολλοφν χαρτάκια με τα ςθμεία του ορίηοντα (Β, Ν, Α, Δ) πάνω ςτο χάρτθ «κρυμμζνου κθςαυροφ» και ςε άλλο

χάρτθ που υπάρχει μόνιμα ςτον τοίχο τθσ τάξθσ.

Αποτυπϊνουν τθν κάτοψθ του

χϊρου του ςχολείου ι τθσ γειτονιάσ με τθ χριςθ απλϊν ςυμβόλων.

Αναηθτοφν το υπόμνθμα ενόσ χάρτθ

και αντιςτοιχοφν ζννοιεσ γεωγραφικϊν ςτοιχείων με ςφμβολα.

Παίηουν διαδραςτικό παιχνίδι ςτον

θλεκτρονικό υπολογιςτι.

Χάρτθσ γειτονιάσ από Google Maps ι άλλθ

πρόςφορθ πθγι (ΓΤ κλπ)

Χάρτθσ γειτονιάσ από τοπικό Διμο ι Google

Maps

http://geogr.eduportal.gr/games/roloi/

game_tel2.htm

Χαρτογραφϊντασ ςτθν Περιβαλλοντικι

Εκπαίδευςθ, ΚΠΕ Μακρινίτςασ, 2007, ςελ.

36-42, ςτο http://www.ekke.gr/estia/gr_pages/F_synerg/KPE_Makrinitsas/XARTES.pdf

χολικό βιβλίο ςελ. 42.

Προςανατολιςμόσ ςτο φυςικό και ςτο δομθμζνο

περιβάλλον, ΚΠΕ Μακρινίτςασ, 2007, ςελ.

52-53, ςτο http://www.ekke.gr/estia/gr_pages/F_synerg/KPE_Makrinitsas/PROSANATO

LISMOS.pdf http://geogr.eduportal.gr/games/thes_magnif_ne

w.htm

52

Ενότθτα 2.3: Μακαίνω τα μυςτικά του χάρτθ Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 6 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να:

Ορίηουν βαςικζσ γεωγραφικζσ ζννοιεσ και

όρουσ (όροσ, λόφοσ, πεδιάδα, κοιλάδα, λίμνθ,

ποτάμι, ακρωτιριο, κόλποσ, χερςόνθςοσ, πορκμόσ,

ιςκμόσ) και να τουσ χρθςιμοποιοφν ςωςτά ςτθν

κακθμερινότθτά τουσ.

Αντιςτοιχίηουν και να διακρίνουν τουσ παραπάνω γεωγραφικοφσ όρουσ ςε μια αναπαράςταςθ και ςε ζνα

χάρτθ

Βαςικοί γεωγραφικοί

όροι και ζννοιεσ

(3 δίωρα)

Εντοπίηουν τα ςτοιχεία που

αντιςτοιχοφν ςτουσ βαςικοφσ γεωγραφικοφσ όρουσ ςε μια αναπαράςταςθ τοπίου όπου

αποτυπϊνονται ςυγκεκριμζνα γεωγραφικά χαρακτθριςτικά.

Δθμιουργοφν προτάςεισ που

περιζχουν τουσ όρουσ αυτοφσ.

Περιγράφουν ςυγκεκριμζνα τοπία με τθ χριςθ γεωγραφικϊν όρων.

Αναπαριςτοφν γεωγραφικοφσ όρουσ

με χρωματιςτά υφάςματα ςτθ διάρκεια κεατρικοφ παιχνιδιοφ.

Καταςκευάηουν παιχνίδι

αντιςτοίχθςθσ καρτελϊν με γεωγραφικοφσ όρουσ και αντίςτοιχα

γεωμορφολογικά ςτοιχεία.

υμπλθρϊνουν τουσ γεωγραφικοφσ όρουσ που λείπουν ςτα κενά ενόσ χάρτθ με καρτζλεσ που κολλοφν

πάνω του.

Εντοπίηουν ςτο γεωμορφολογικό χάρτθ τθσ Ελλάδασ βουνά, πεδιάδεσ,

λίμνεσ και ποτάμια με βάςθ τθ χρωματικι κλίμακα.

Εντοπίηουν ςτο γεωμορφολογικό

χάρτθ τθσ Ελλάδασ όλα τα ςτοιχεία που αναφζρονται ςτουσ όρουσ και

τισ ζννοιεσ που ζχουν μάκει.

Αναπαράςταςθ τοπίου

όπου περιζχονται όλοι οι βαςικοί γεωγραφικοί

όροι

Εικόνεσ, φωτογραφίεσ με χαρακτθριςτικά τοπία που εμπεριζχουν τα

γεωμορφολογικά ςτοιχεία που

προαναφζρκθκαν http://11dim-

kaval.kav.sch.gr/main/oroi/oroi.htm

Σετράδιο Εργαςιϊν, εργ.

8, ςελ. 14

Εικόνα με γεωγραφικοφσ όρουσ χωρίσ τίτλουσ

Γεωμορφολογικόσ χάρτθσ τθσ Ελλάδασ

προςβάςιμοσ και ςτο http://www.seilias.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=244&I

temid=52 Γεωμορφολογικόσ χάρτθσ

τθσ Ελλάδασ

53

Ενότθτα 2.4: Ρϊσ αλλάηει ζνασ τόποσ; Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 4 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να:

Διακρίνουν ςτοιχεία του φυςικοφ και ανκρωπογενοφσ

περιβάλλοντοσ και να τα καταγράφουν.

Εντοπίηουν αλλαγζσ ςτο

περιβάλλον ςτο πζραςμα του χρόνου και τισ ςυςχετίηουν με

τισ ανκρϊπινεσ δραςτθριότθτεσ.

Εντοπίηουν περιβαλλοντικά προβλιματα, τα αξιολογοφν

και προτείνουν λφςεισ

τοιχεία φυςικοφ και

ανκρωπογενοφσ περιβάλλοντοσ

Αλλαγζσ ςτο περιβάλλον

από ανκρϊπινεσ δραςτθριότθτεσ

Περιβαλλοντικά προβλιματα

(2 δίωρα)

Κατθγοριοποιοφν εικόνεσ με

δθμιουργιματα τθσ φφςθσ και του ανκρϊπου.

υγκρίνουν τθ μορφι μιασ περιοχισ

παλαιότερα και ςιμερα.

Περιγράφουν ζνα ανκρϊπινο ζργο ςτον τόπο που ηουν καταγράφοντασ πλεονεκτιματα και μειονεκτιματα.

Καταγράφουν τα προβλιματα του

περιβάλλοντοσ που ηουν με επιτόπια μελζτθ πεδίου ςτθ γειτονιά του

ςχολείου.

Γράφουν ςυνκιματα για περιβαλλοντικά προβλιματα του.

τόπου τουσ

χεδιάηουν ζνα ολοκλθρωμζνο ςχζδιο εργαςίασ με κζμα το

κυριότερο περιβαλλοντικό πρόβλθμα τθσ περιοχισ τουσ.

υλλογι εικόνων

CD Μελζτθσ Περιβάλλοντοσ Α-Δ τάξθσ (Γϋτάξθ – Ο τόποσ μου – Φροντίηουμε τον τόπο

μασ – δραςτ. 1 & 2)

CD Μελζτθσ Περιβάλλοντοσ Α-Δ τάξθσ (Γϋτάξθ – Ο τόποσ μου – Φροντίηουμε τον τόπο

μασ – δραςτ. 3)

CD-ROM Μελζτθσ Περιβάλλοντοσ Α-Δ

Δθμοτικοφ, Ενότθτα: Αναλαμβάνουμε δράςθ

54

Ενότθτα 3: Γνωριμία με τισ Επιςτιμεσ και τθν Τεχνολογία Ενότθτα 3.1: Σπρϊχνω και τραβϊ με απλζσ μθχανζσ Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 4 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί να:

Περιγράφουν τα τεχνικά

χαρακτθριςτικά και να είναι ςε κζςθ να εξθγοφν τισ

λειτουργίεσ των 7 απλϊν μθχανϊν.

Εντοπίηουν τισ απλζσ μθχανζσ ςε αντικείμενα γφρω τουσ και

να εξθγοφν τθ λειτουργία τουσ.

Καταςκευάηουν και να ςυνδυάηουν τθ χριςθ των 7

απλϊν μθχανϊν.

Αναηθτοφν πλθροφορίεσ ςχετικά με τισ 7 απλζσ μθχανζσ,

ςτο παρόν και ςτο παρελκόν και να υποςτθρίηουν τθ

ςθμαςία τουσ ςτθν ανάπτυξθ του ανκρϊπινου πολιτιςμοφ.

Αντιλθφκοφν το ρόλο των

απλϊν μθχανϊν ςτθ διαμόρφωςθ του ςφγχρονου

κόςμου.

7 απλζσ μθχανζσ: βίδεσ,

γρανάηι, μοχλόσ, κεκλιμζνο επίπεδο, ςφινα, τροχαλία,

τροχόσ/ άξονασ. Καταςκευι απλϊν

μθχανϊν.

Πειραματίηονται με τισ απλζσ

μθχανζσ, να κάνουν υποκζςεισ για το πϊσ λειτουργοφν, να τισ

καταςκευάςουν (βίδα, γρανάηι, μοχλόσ, κεκλιμζνο επίπεδο, ςφινα,

τροχαλία, τροχόσ/άξονασ).

Καταςκευάηουν απλζσ μθχανζσ (κεκλιμζνο επίπεδο, ζναν μοχλό

για να ςθκϊςουν ζνα βαρφ αντικείμενο, ςθκϊνουν ζνα βάροσ

με μια τροχαλία κοκ.)

Καταςκευάηουν ζνα καροτςάκι με ζναν άξονα, μια ρόδα και ζνα

κουτί.

Αναηθτοφν πλθροφορίεσ ςχετικά με τισ 7 απλζσ μθχανζσ, ςτο παρόν

και ςτο παρελκόν.

υηθτοφν το ρόλο που ζπαιξαν και παίηουν ςτθ διαμόρφωςθ του

ςφγχρονου κόςμου.

Βίδεσ, γρανάηια,

μοχλόσ, κεκλιμζνο επίπεδο, ςφινεσ, τροχαλίεσ, τροχόσ.

Εικόνεσ ςτα:

http://www.google.gr/search?q=simple+machines&hl=el&client=firefo

x-a&rls=org.mozilla:el:official&channel=s&biw=1024&bih=602&prmd=ivns&tbm=isch&tbo=u&source=univ&sa=X&ei=YFsgTvDGN4PJswbe2_iPAg&sqi=2&ved=0CD4QsA

Q

http://www.fi.edu/qa97/spotlight3/

http://www.edheads.or

g/activities/simple-machines/index.shtml

55

Ενότθτα 3.2: Οι Μαγνιτεσ ςτθ ηωι μασ Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 4 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί να ταξινομοφν τα υλικά με βάςθ

τθ μαγνθτικι τουσ ςυμπεριφορά ςε αυτά που

ζλκονται από ζνα μαγνιτθ και ςε αυτά που δεν ζλκονται.

Να διαπιςτϊςουν ότι οι μαγνιτεσ ζχουν δφο

διαφορετικοφσ πόλουσ, το βόρειο και το νότιο.

Να διαπιςτϊςουν ότι οι ελκτικζσ δυνάμεισ των

μαγνθτϊν είναι μεγαλφτερεσ ςτουσ πόλουσ.

Μαγνθτικά υλικά

Πόλοι των μαγνθτϊν

Διερευνθτικοφ τφπου

δραςτθριότθτεσ (π.χ. οι μακθτζσ παίηουν με τουσ

μαγνιτεσ και ταξινομοφν διάφορα υλικά ςε αυτά που

ζλκονται από τουσ μαγνιτεσ και ςε αυτά που δεν ζλκονται).

Σοποκετϊντασ μαγνιτεσ ςε ςειρά, διαπιςτϊνουν ότι οι

ετερϊνυμοι πόλοι ζλκονται και οι ομϊνυμοι απωκοφνται.

Οι μακθτζσ χρθςιμοποιοφν δφο ι περιςςότερουσ μαγνιτεσ και περιγράφουν τι γίνεται, όταν

πλθςιάηουμε τον ζνα κοντά ςτον άλλο. Ο εκπαιδευτικόσ τουσ

ηθτάει να καταςκευάςουν ζνα «φιδάκι» από μαγνιτεσ και να

περιγράψουν ποια προβλιματα αντιμετϊπιςαν. Διαπιςτϊνουν ζτςι, ότι οι μαγνιτεσ κάποιεσ φορζσ «κολλάνε» και κάποιεσ

φορζσ «ςπρϊχνουν» ο ζνασ τον άλλο. Ειςάγεται ζτςι θ ζννοια του

πόλου του μαγνιτθ.

Με τθ μεκοδολογία επίλυςθσ προβλιματοσ οι μακθτζσ

χρθςιμοποιοφν ζνα μαγνιτθ για να επιλφςουν κάποιο πρόβλθμα.

Ζχουμε ςτθ διάκεςι μασ πολφ μικρά ςιδερζνια αντικείμενα

όπωσ ςυνδετιρεσ, καρφίτςεσ κ.ά. μζςα ςε ζνα γυάλινο βάηο.

Προςπακοφμε να τα τραβιξουμε ζξω με ζνα μαγνιτθ. Σε ποιο

μζροσ του μαγνιτθ «κολλάνε» τα αντικείμενα; Οι μακθτζσ

περιμζνουμε να μασ απαντιςουν ότι τα άκρα του μαγνιτθ ζλκουν

περιςςότερο τα αντικείμενα.

Μαγνιτεσ (διάφορα είδθ).

Δραςτθριότθτεσ ςτο διαδίκτυο που

προςφζρονται ελεφκερα: (http://www.bbc.co.uk/schools/scienceclips/ages/7_8/

magnets_springs.shtml )

Αντικείμενα φτιαγμζνα από ςίδθρο και από μθ

μαγνθτικά υλικά (πλαςτικό, χαρτί κ.λπ).

56

Ενότθτα 3.3: Ο ιχοσ ταξιδεφει μζςα ςτθν Λςτορία Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 2 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ:

Να εκτιμοφν τθν πολιτιςμικι διάςταςθ των Φυςικϊν

Επιςτθμϊν και να είναι ικανοί να μελετοφν κείμενα από τθ μυκολογία, με περιεχόμενο

ςχετικό με τον ιχο και τα διάφορα θχθτικά φαινόμενα.

Να κατανοιςουν τθ διάδοςθ του ιχου και τθ διάκριςθ των

ιχων ανάλογα με τθ χροιά τουσ.

Να πειραματίηονται με διάφορεσ θχθτικζσ πθγζσ και

να διακρίνουν τισ βαςικζσ αλλαγζσ ςτα χαρακτθριςτικά

του ιχου.

Σο ταξίδι του ιχου ςτθ

μυκολογία και ςτθν ιςτορία.

Θ θχϊ (αντίλαλοσ) ωσ αποτζλεςμα τθσ ανάκλαςθσ

του ιχου.

Διάδοςθ του ιχου και διάκριςθ των ιχων

ανάλογα με τθ χροιά τουσ.

Πειραματιςμοί με τθν ζνταςθ του ιχου.

Εφρεςθ και ανάγνωςθ μφκων και κρφλων διαφόρων λαϊν για τον

ιχο.

Αναφορά ςτθν ελλθνικι μυκολογία και ςτθ νφμφθ Θχϊ, γνωςτι για τθ

μελωδικι φωνι τθσ.

Να αναφερκοφν ςε ιχουσ, που εμποδίηουν να ακοφμε τουσ

διπλανοφσ μασ.

Χτυπάμε δφο πζτρεσ μζςα ςτο νερό του νιπτιρα ι ςε μια λεκάνθ

και ακοφμε κακαρά τον παραγόμενο ιχο.

Παιχνίδι ρόλων με τουσ ερυκρόδερμουσ, που ακουμπάνε το αυτί τουσ ςτο ζδαφοσ, για να ακοφςουν το άλογο ι το τρζνο,

που ζρχεται από μακριά.

Οι μακθτζσ ςυνεργάηονται και αναπαριςτοφν με το ςϊμα τουσ και

με παιχνίδι ρόλων το ταξίδι του ιχου.

Επιλογι υλικοφ από τθν

ιςτοςελίδα του ψθφιακοφ ςχολείου:

http://digitalschool.minedu.gov.gr/

τοιχεία από τθν

ιςτοςελίδα atlas wiki: http://atlaswikigr.wetp

aint.com

Χριςθ τθσ γλϊςςασ προγραμματιςμοφ

Scratch, θ οποία διακζτει κατάλλθλθ

διεπιφάνεια χριςθσ και ιδιαίτερεσ λειτουργίεσ, που επιτρζπουν ςτουσ

μακθτζσ τθν εφκολθ δθμιουργία μικρϊν

εφαρμογϊν (προγραμμάτων) για

πειραματιςμοφσ, μεταξφ άλλων και για τθν ζνταςθ του ιχου.

Εικόνεσ από αρχαία

κζατρα/ςτάδια, όπου οι ανακλάςεισ μποροφν να αποβοφν ςε όφελοσ

τθσ ακουςτικισ.

CD Μελζτθσ Περιβάλλοντοσ Αϋ, Βϋ, Γϋ Σάξθσ. Σαξίδια ςτο

χρόνο. Δραςτθριότθτεσ: «Οι τζςςερισ εποχζσ» του Αντόνιο Βιβάλντι.

57

Ρρόταςθ για ςυνκετικι εργαςία Επτά απλζσ μθχανζσ Οι μακθτζσ επεξεργάηονται τισ απλζσ μθχανζσ που χρθςιμοποιεί ο άνκρωποσ ςτθν ιςτορικι του πορεία από τθν αρχαιότθτα ζωσ ςιμερα(7 απλζσ μθχανζσ: βίδεσ, γρανάηι, μοχλόσ, κεκλιμζνο επίπεδο, ςφινα, τροχαλία, τροχόσ/ άξονασ). Μακιματα που εμπλζκονται: Γλϊςςα, Μακθματικά, Εικαςτικά, Φυςικζσ Επιςτιμεσ - Σεχνολογία, Αιςκθτικι Αγωγι.

58

Ρρόγραμμα Σπουδϊν για τθν Δ’ Δθμοτικοφ

ΦΥΣΛΚΕΣ ΕΡΛΣΤΘΜΕΣ ΚΑΛ ΤΕΧΝΟΛΟΓΛΑ

ΩΕΣ ΩΕΣ

ΒΛΟΛΟΓΛΑ

1θ ΕΝΟΤΘΤΑ ΟΛ ΗΩΝΤΑΝΟΛ ΟΓΑΝΛΣΜΟΛ – ΤΑ ΟΛΚΟΣΥΣΤΘΜΑΤΑ

14

1.1 Φυτά (καρπόσ, άνκοσ, κφκλοσ ηωισ των φυτϊν-επικονίαςθ-γονιμοποίθςθ)

1

1.2 Ηϊα (αςπόνδυλα, ςπονδυλωτά, μζλιςςα) 1

1.3 Άνκρωποσ (κίνθςθ) 2

1.4 Περιβάλλον (οικοςυςτιματα τθσ περιοχισ, προςταςία του φυςικοφ περιβάλλοντοσ)

10

ΓΕΩΓΑΦΛΑ

2θ ΕΝΟΤΘΤΑ ΓΕΩΓΑΦΛΑ 18

2.1 Γνωρίηω τον τόπο που κατοικϊ 6

2.2 Ο τόποσ μασ αλλάηει ςτο πζραςμα του χρόνου

4

2.3 Οι νομοί τθσ Ελλάδασ 5

2.4 Σα γεωγραφικά διαμερίςματα τθσ Ελλάδασ

3

18

ΦΥΣΛΚΕΣ ΕΡΛΣΤΘΜΕΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΛΑ

3θ ΕΝΟΤΘΤΑ ΓΝΩΛΜΛΑ ΜΕ ΤΛΣ ΦΥΣΛΚΕΣ ΕΡΛΣΤΘΜΕΣ ΚΑΛ ΤΘΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΛΑ

15

3.1 Αναγνωρίηουμε τα μίγματα γφρω μασ –Διαχωρίηουμε τα μίγματα ςτα ςυςτατικά τουσ (ουςίεσ)

3

3.2 Μθχανζσ, ςυςκευζσ και πθγζσ ενζργειασ 2

3.3 Μπαταρία – θλεκτρικό κφκλωμα. Από τον θλεκτριςμό των ηϊων ςτθν καταςκευι τθσ μπαταρίασ.

4

3.4 πρϊχνω και τραβϊ – Καταςκευάηω απλζσ μθχανζσ και εργαλεία

4

3.5 Ο ιχοσ ταξιδεφει μζςα ςτθν Λςτορία 2

ΡΟΤΑΣΕΛΣ ΓΛΑ ΣΥΝΚΕΤΛΚΕΣ ΕΓΑΣΛΕΣ

Μθχανζσ και πθγζσ ενζργειασ Από τον θλεκτριςμό των ηϊων ςτθν

καταςκευι τθσ μπαταρίασ

ΣΥΝΟΛΟ ΩΩΝ 47

59

Ενότθτα 1: Οι ηωντανοί οργανιςμοί – Τα οικοςυςτιματα Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 14 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί να:

Αναγνωρίηουν τα άνκθ

διαφόρων φυτϊν του τόπου του.

Περιγράφουν τα μζρθ του

άνκουσ και να αναγνωρίηουν το ρόλο του ςτθ διαδικαςία τθσ

αναπαραγωγισ των φυτϊν.

Διακρίνουν είδθ ςπερμάτων και να αναγνωρίηουν το ρόλο τουσ ςτθν αναπαραγωγι των

φυτϊν.

Σαξινομοφν τα ηϊα ςε αςπόνδυλα και ςπονδυλωτά.

Περιγράφουν τθ ηωι

χαρακτθριςτικϊν αςπόνδυλων.

Αναγνωρίηουν το ρόλο του ςκελετοφ για τον ανκρϊπινο

οργανιςμό.

Αναφζρουν μζρθ του ςκελετοφ.

Αναγνωρίηουν ότι θ κίνθςθ είναι αποτζλεςμα τθσ

ςυνεργαςίασ οςτϊν και μυϊν.

Τιοκετοφν ςυνικειεσ που ςυμβάλλουν ςτθν καλι υγεία

του μυοςκελετικοφ του ςυςτιματοσ.

Αναγνωρίηουν προβλιματα του

φυςικοφ περιβάλλοντοσ που αφοροφν τόςο τουσ φυτικοφσ

όςο και τουσ ηωικοφσ οργανιςμοφσ.

Αναφζρουν τρόπουσ αντιμετϊπιςθσ των περιβαλλοντικϊν

προβλθμάτων.

Φυτά (καρπόσ, άνκοσ,

κφκλοσ ηωισ των φυτϊν-επικονίαςθ-γονιμοποίθςθ)

(1 ϊρα)

Ζώα (αςπόνδυλα, ςπονδυλωτά) (1 ϊρα)

Άνθρωποσ (κίνθςθ) (2 ϊρεσ)

Περιβάλλον (οικοςυςτιματα τθσ

περιοχισ, προςταςία του φυςικοφ περιβάλλοντοσ)

(10 ϊρεσ)

υλλογι λουλουδιϊν και καρπϊν. Παρατιρθςθ και καταγραφι τθσ

ευδιάκριτθσ ποικιλομορφίασ.

Διάκριςθ των μερϊν ενόσ άνκουσ.

Παρατιρθςθ ςπερμάτων για τθ διάκριςθ μονοκοτυλιδονων και

δικοτυλιδονων.

Δραςτθριότθτεσ ταξινόμθςθσ καρτϊν ηϊων με βαςικό κριτιριο

τθν παρουςία ςπονδυλικισ ςτιλθσ.

Προβολι ςφντομων αποςπαςμάτων δθμοφιλϊν

παιδικϊν ταινιϊν. Αναγνϊριςθ και καταγραφι των ηωικϊν

οργανιςμϊν που εμφανίηονται. Σαξινόμθςθ ςε βαςικζσ

(αςπόνδυλα – ςπονδυλωτά) και επιμζρουσ βιολογικζσ κατθγορίεσ.

Ομαδικι δραςτθριότθτα

αναγνϊριςθσ μερϊν του ςκελετοφ και ςυγκεκριμζνων οςτϊν ςτο

πρόπλαςμα ςκελετοφ και ςτο ίδιο το ςϊμα των παιδιϊν.

Αυτοπειραματιςμόσ.

Επικεντρωμζνθ παρατιρθςθ ςτο ςϊμα μασ τθσ λειτουργίασ μυϊν για ςυγκεκριμζνεσ κινιςεισ (π.χ.

χεριϊν).

Ανάκεςθ εργαςιϊν για τθ ςυλλογι πλθροφοριϊν ςχετικά με τα

απειλοφμενα είδθ ςτθν Ελλάδα. Σι είναι τα κόκκινα βιβλία;

Δραςτθριότθτεσ ςφνδεςθσ

ανκρϊπινων δραςτθριοτιτων και κινδφνων εξαφάνιςθσ ςε

ςυγκεκριμζνα είδθ π.χ.: α) το παιχνίδι τθσ βιοςςυςϊρευςθσ β)

κινθτικι δραςτθριότθτα ςφνδεςθσ ςυνεπειϊν ανκρϊπινων

δραςτθριοτιτων και ειδϊν οργανιςμϊν.

Αναηιτθςθ ςτο διαδίκτυο και

εντοπιςμόσ των προςτατευόμενων περιοχϊν τθσ χϊρασ μασ με τισ διάφορεσ διεκνισ ςυνκικεσ.

Ομαδικι δραςτθριότθτα

τοποκζτθςθσ καρτϊν με τα ονόματα των προςτατευόμενων

χολικό βιβλίο Μελζτθσ

Περιβάλλοντοσ, Δϋ Δθμοτικοφ, ΠΛ και

ΟΕΔΒ, ςελ. 57-70 &81-88.

Πρόπλαςμα ανκρϊπινου ςκελετοφ

Απλοί χάρτεσ του

ανκρϊπινου μυϊκοφ ςυςτιματοσ.

Λςτοςελίδα –

Εκπαιδευτικό υλικό του ΚΠΕ Καςτοριάσ Βιοποικιλότθτα:

http://kpe-kastor.kas.sch.gr/

biodiversity_site/contents.htm

Δάςοσ: http://kpe-kastor.kas.sch.gr/

educational_material/edu_forest.htm

Επιλογι και χριςθ

ελεφκερου υλικοφ από το διαδίκτυο (Για

παράδειγμα επιλογι αποςπαςμάτων από τθ ςειρά «Άνκρωποσ και Περιβάλλον τθσ ΕΡΣ.

Ψθφιακό αρχείο ταινιϊν τθσ ΕΡΣ http://www.ert-

archives.gr/).

60

περιοχϊν ςε επιδαπζδιο χάρτθ.

Παρατιρθςθ και ςυηιτθςθ διαφοροποιιςεων (π.χ. υγρότοποι

ςτθ Β. Ελλάδα).

υςχζτιςθ με γεωμορφολογικά χαρακτθριςτικά (π.χ. δζλτα

ποταμϊν).

υηιτθςθ εξειδίκευςθ των πλθροφοριϊν που

ςυγκεντρϊκθκαν (π.χ. επιτρεπόμενεσ δραςτθριότθτεσ,

ςυμμετοχι των ανκρϊπινων πλθκυςμϊν κ.λπ.).

Επίςκεψθ προςτατευόμενθσ

περιοχισ και αντίςτοιχου Κζντρου Ενθμζρωςθσ.

Δραςτθριότθτεσ χριςθσ τθσ

περιβαλλοντικισ ερμθνείασ ςτο πεδίο. – Εντοπιςμόσ και

αξιοποίθςθ πινακίδων με πλθροφορίεσ ςε χϊροσ

περιβαλλοντικοφ ενδιαφζροντοσ – Αξιολόγθςθ. Κοινοποίθςθ τυχόν

παρατθριςεων ςτουσ αρμόδιουσ φορείσ.

61

Ενότθτα 2: Γεωγραφία Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 18 ϊρεσ

Ενότθτα 2.1: Γνωρίηω τον τόπο που κατοικϊ Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 6 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί να:

Ορίηουν τθ κζςθ και τα όρια

του γεωγραφικοφ διαμερίςματοσ και του νομοφ

που ηουν.

Διακρίνουν βαςικά χαρακτθριςτικά του

γεωγραφικοφ διαμερίςματοσ που κατοικοφν και τα

περιγράφουν χρθςιμοποιϊντασ γεωγραφικι ορολογία.

Περιγράφουν το κλίμα του

γεωγραφικοφ τουσ διαμερίςματοσ με βάςθ τισ

παρατθριςεισ και τισ εμπειρίεσ τουσ.

Εκτιμοφν τθν ιςτορία και τα

ιδιαίτερα πολιτιςμικά ςτοιχεία του γεωγραφικοφ τουσ

διαμερίςματοσ.

Δθμιουργοφν χάρτεσ του γεωγραφικοφ τουσ

διαμερίςματοσ που να περιζχουν διαφορετικζσ

πλθροφορίεσ χρθςιμοποιϊντασ κατάλλθλα ςφμβολα.

Εντοπίηουν ςχζςεισ των

γεωμορφολογικϊν χαρακτθριςτικϊν με το κλίμα,

τθ χλωρίδα, τθν πανίδα, τα προϊόντα, τα επαγγζλματα και

τον πλθκυςμό πόλεων και χωριϊν του γεωγραφικοφ τουσ

διαμερίςματοσ.

Ο τόποσ μασ (πόλθ ι χωριό,

νομόσ, γεωγραφικό διαμζριςμα)

(3 δίωρα)

Δείχνουν ςε πολιτικό και ςε

γεωμορφολογικό χάρτθ τα ςφνορα του γεωγραφικοφ διαμερίςματοσ

και του νομοφ που κατοικοφν.

Διαβάηουν το υπόμνθμα διαφορετικϊν χαρτϊν και λζνε

ποιεσ πλθροφορίεσ μασ δίνει κάκε χάρτθσ.

Δείχνουν με τθ βοικεια του

υπομνιματοσ και ονομάηουν ςε γεωμορφολογικό χάρτθ τα βουνά,

τισ πεδιάδεσ, τισ λίμνεσ και τα ποτάμια του γεωγραφικοφ τουσ

διαμερίςματοσ.

Λχνογραφοφν γεωμορφολογικό χάρτθ του γεωγραφικοφ

διαμερίςματοσ που κατοικοφν.

Εντοπίηουν τα γεωμορφολογικά χαρακτθριςτικά του γεωγραφικοφ

τουσ διαμερίςματοσ ςε διαδραςτικό χάρτθ ςτον θλεκτρονικό υπολογιςτι.

Αναηθτοφν ςτοιχεία για τισ

μεταβολζσ του καιροφ ςτον τόπο τουσ ανά εποχι και αναγνωρίηουν

τα καταγράφουν τα κυριότερα ςτοιχεία του κλίματοσ (μζςθ

κερμοκραςία, μζςθ υγραςία, φψοσ βροχισ, ζνταςθ ανζμου).

Δθμιουργοφν τουριςτικζσ αφίςεσ για αξιοκζατα του γεωγραφικοφ

τουσ διαμερίςματοσ με ζμφαςθ ςε αρχαιολογικοφσ χϊρουσ, ιςτορικζσ

τοποκεςίεσ, μνθμεία τθσ φφςθσ.

Καταςκευάηουν επιτραπζηιο παιχνίδι (φιδάκι) με καρτζλεσ που

περιζχουν χαρακτθριςτικζσ πλθροφορίεσ για το γεωγραφικό

διαμζριςμα ι το νομό τουσ.

Δθμιουργοφν επιτραπζηιο παιχνίδι μνιμθσ με κάρτεσ, που

απεικονίηουν βαςικά φυςικά χαρακτθριςτικά του γεωγραφικοφ

τουσ διαμερίςματοσ.

Οργανϊνουν μελζτθ πεδίου ςε χϊρουσ με ιςτορικό και

περιβαλλοντικό ενδιαφζρον:

Πολιτικόσ χάρτθσ

Ελλάδασ ι χολικόσ Άτλασ

Γεωμορφολογικόσ χάρτθσ τθσ Ελλάδασ

προςβάςιμοσ και ςτο http://www.seilias.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=

244&Itemid=52

Διαδραςτικόσ Άτλαντασ προςβάςιμοσ ςτο

http://www.geografia.gr/?page=atlas

Κλιματικά ςτοιχεία για τθν Ελλάδα:

http://www.hnms.gr/hnms/greek/climatology

/climatology_html

Εκπαιδευτικό υλικό προγράμματοσ ΜΕΛΛΝΑ

«Σαξιδεφοντασ ςτθν Ελλάδα», Ακινα, 2000,

προςβάςιμο ςτο http://users.sch.gr/evaggelidis61/poleis/poleis

.htm

Προςανατολιςμόσ ςτο φυςικό και ςτο

δομθμζνο περιβάλλον, ΚΠΕ Μακρινίτςασ, 2007, ςελ. 67, ςτο

http://www.ekke.gr/estia/gr_pages/F_synerg/KPE_Makrinitsas/PROSA

NATOLISMOS.pdf

CD-ROM Μελζτθσ Περιβάλλοντοσ Α-Δ

Δθμοτικοφ, Ενότθτα: Αναλαμβάνουμε δράςθ

62

προετοιμάηουν φφλλα εργαςίασ, φωτογραφίηουν, ςυλλζγουν

δείγματα, παίρνουν ςυνεντεφξεισ.

χεδιάηουν ζνα ολοκλθρωμζνο ςχζδιο εργαςίασ με κζμα το

γεωγραφικό διαμζριςμα ι το νομό τουσ (ομάδεσ γεωμορφολογίασ,

χλωρίδασ & πανίδασ, προϊόντων, καιροφ & κλίματοσ, οικιςτικισ

ανάπτυξθσ & δικτφων, ιςτορίασ, πολιτιςμοφ & επαγγελμάτων

κ.λπ.).

63

Ενότθτα 2.2: Ο τόποσ μασ αλλάηει ςτο πζραςμα του χρόνου Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 4 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να:

Ονομάηουν μεγάλα ζργα που ζχουν γίνει ςτο γεωγραφικό

τουσ διαμζριςμα.

Διακρίνουν κετικζσ και αρνθτικζσ ςυνζπειεσ των

μεγάλων ζργων ςτθ ηωι των ανκρϊπων και ςτο φυςικό

περιβάλλον.

Αναφζρουν τθ ςυμβολι επαγγελματικϊν ομάδων ςτθ δθμιουργία μεγάλων ζργων

αλλά και τθ δθμιουργία νζων επαγγελμάτων μετά τθ δθμιουργία των ζργων.

υγκρίνουν τθ μορφι του

γεωγραφικοφ τουσ διαμερίςματοσ άλλοτε και

τϊρα.

Μεγάλα ζργα ςτον τόπο µασ

(2 δίωρα)

Επιςκζπτονται, καταγράφουν και

φωτογραφίηουν μεγάλα ζργα ςτον τόπο τουσ.

υγκεντρϊνουν και μελετοφν

δθμοςιεφματα από τον τοπικό ι ακθναϊκό τφπο για τα πλεονεκτιματα και τα

μειονεκτιματα κάκε μεγάλου ζργου ςτθν περιοχι.

Απαρικμοφν και ταξινομοφν ςε

πίνακεσ τα πλεονεκτιματα και τα μειονεκτιματα κάκε μεγάλου ζργου.

Οργανϊνουν παιχνίδια ρόλων που εκκζτουν αντικρουόμενεσ απόψεισ

για τισ ςυνζπειεσ των μεγάλων ζργων.

Παίρνουν ςυνεντεφξεισ από εργαηόμενουσ, κατοίκουσ,

εκπροςϊπουσ φορζων και τοπικοφσ αξιωματοφχουσ με κζμα τισ

επιδράςεισ των μεγάλων ζργων ςτο τοπικό φυςικό περιβάλλον και ςτθ

ηωι των ανκρϊπων.

Γράφουν άρκρα ςε ςχολικι εφθμερίδα.

Γράφουν επιςτολζσ ςε τοπικοφσ

φορείσ.

υγκεντρϊνουν παλιζσ φωτογραφίεσ και διακρίνουν ςε αυτζσ αλλαγζσ ςτο

φυςικό και δομθμζνο περιβάλλον του τόπου τουσ.

Εκπαιδευτικό υλικό

«Καλλιςτϊ» – Ανανεϊςιμεσ –Ιπιεσ

πθγζσ ενζργειασ – ςελ. 43-50, προςβάςιμο ςτο

http://www.e-yliko.gr/htmls/perivallon/

kallisto.aspx

Εκδόςεισ βιβλίων και εκπαιδευτικοφ υλικοφ

που αφοροφν τθν τοπικι ιςτορία και τθν περιβαλλοντικι

εκπαίδευςθ.

64

Ενότθτα 2.3: Οι νομοί τθσ Ελλάδασ Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 5 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να:

Εντοπίηουν ςτο χάρτθ και ονομάηουν τουσ νομοφσ τθσ

Ελλάδασ.

Αντιςτοιχίηουν τουσ νομοφσ με το γεωγραφικό

διαμζριςμα που ανικουν.

Νομοί τθσ Ελλάδασ

(5 ϊρεσ)

Εντοπίηουν ςτον πολιτικό χάρτθ τουσ νομοφσ κάκε γεωγραφικοφ

διαμερίςματοσ.

Κολλοφν ςε «λευκό» πολιτικό χάρτθ τα ονόματα των νομϊν

κάκε γεωγραφικοφ διαμερίςματοσ.

Λχνογραφοφν ξεχωριςτά κάκε

γεωγραφικό διαμζριςμα με τουσ νομοφσ του.

Παίηουν διαδραςτικά παιχνίδια ςτον θλεκτρονικό υπολογιςτι με ερωτιςεισ για τουσ νομοφσ τθσ

Ελλάδασ.

Καταςκευάηουν παηλ με κομμάτια τουσ νομοφσ τθσ

Ελλάδασ και παίηουν παιχνίδια αντιςτοίχθςθσ και ςυμπλιρωςθσ

του χάρτθ.

Δθμιουργοφν παιχνίδι αντιςτοίχθςθσ με καρτζλεσ που

περιζχουν τα ονόματα νομϊν και γεωγραφικϊν διαμεριςμάτων.

Παίηουν διαδραςτικά παιχνίδια ςτον θλεκτρονικό υπολογιςτι

αντιςτοιχϊντασ νομοφσ & πρωτεφουςεσ νομϊν

Δθμιουργοφν διαδραςτικό παιχνίδι ςτον θλεκτρονικό

υπολογιςτι.

Πολιτικόσ χάρτθσ Ελλάδασ ι

χολικόσ Άτλασ

Χάρτθσ γεωγραφικϊν διαμεριςμάτων προςβάςιμοσ

ςτο http://geogr.eduportal.gr/ma

ps/diam_gr/maps.htm «Λευκόσ» χάρτθσ

γεωγραφικϊν διαμεριςμάτων προςβάςιμοσ

ςτο http://www.seilias.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=173&Itemid=52

και ςτο http://users.sch.gr/kontoglou

/teachers.htm

Χάρτθσ Ελλάδασ με νομοφσ και πρωτεφουςεσ προςβάςιμοσ ςτο

http://www.seilias.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=172&Itemid=52

και ςτο http://geogr.eduportal.gr/ga

mes/MATHSTATES.htm και ςτο http://e-

proodos.com/logismika.html

Εκπαιδευτικό υλικό προγράμματοσ ΜΕΛΛΝΑ «Σαξιδεφοντασ με τουσ

χάρτεσ», Ακινα, 2000 και χάρτθσ από

http://www.seilias.gr/myfiles/downloadFiles/mapsPDF/Gr

eeceBorders.pdf http://geogr.eduportal.gr/ga

mes/nom-prot1.htm

Γριφοπαιχνίδι με τα γεωγραφικά διαμερίςματα

τθσ Ελλάδασ, ςτο http://www.geografia.gr/downloads/docs/F_Rebus_Gam

e_Greece_Galani.pdf

65

Ενότθτα 2.4: Τα γεωγραφικά διαμερίςματα τθσ Ελλάδασ Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 3 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να:

Εντοπίηουν ςτο χάρτθ και ονομάηουν τα γεωγραφικά διαμερίςματα τθσ Ελλάδασ.

Αναφζρουν τθ ςχετικι κζςθ κάκε γεωγραφικοφ

διαμερίςματοσ.

Διακρίνουν τα χαρακτθριςτικά των

θπειρωτικϊν και νθςιωτικϊν διαμεριςμάτων.

Γεωγραφικά

διαμερίςματα τθσ Ελλάδασ

(3 ϊρεσ)

Δείχνουν ςτον πολιτικό χάρτθ τθ

κζςθ των γεωγραφικϊν διαμεριςμάτων τθσ Ελλάδασ

Κολλοφν ι γράφουν ςε «λευκό» πολιτικό χάρτθ τα ονόματα των γεωγραφικϊν διαμεριςμάτων.

φρουν το όνομα του γεωγραφικοφ

διαμερίςματοσ ςτθ ςωςτι κζςθ πάνω ςτο χάρτθ.

Αναηθτοφν και καταγράφουν βαςικά ςτοιχεία για τον καιρό και το κλίμα κάκε γεωγραφικοφ διαμερίςματοσ.

Σαξινομοφν τα γεωγραφικά διαμερίςματα ςε βόρεια, νότια,

ανατολικά, δυτικά με κριτιριο τθ ςχετικι τουσ κζςθ ςτθν ζκταςθ τθσ

Ελλάδασ.

υγκρίνουν τα γεωγραφικά διαμερίςματα (ζκταςθ, αρικμόσ

νομϊν, ζχουν πιο πολλζσ πεδιάδεσ, ζχουν πιο πολλά βουνά, ζχουν

μεγάλα ποτάμια κ.λπ.).

Λχνογραφοφν πολιτικό χάρτθ τθσ Ελλάδασ με διακριτά τα γεωγραφικά

διαμερίςματα Καταςκευάηουν με φελιηόλ τα γεωγραφικά διαμερίςματα και παίηουν ςυναγωνιηόμενοι να

ςχθματίςουν το παηλ τθσ Ελλάδασ.

Πολιτικόσ χάρτθσ

Ελλάδασ ι χολικόσ Άτλασ

Πολιτικόσ χάρτθσ

Ελλάδασ ι «λευκόσ» χάρτθσ προςβάςιμοσ ςτο http://geogr.eduportal.gr

/maps_eu.htm και ςτο

http://www.seilias.gr/myfiles/downloadFiles/maps

PDF/Greece.pdf

CD Μελζτθσ Περιβάλλοντοσ Α-Δ τάξθσ (Γϋτάξθ – Ο τόποσ μου –

Ζνασ τόποσ χίλια πρόςωπα – δραςτ. 6)

Λςτοςελίδα τθσ ΕΜΤ:

http://www.hnms.gr/hnms/greek/observation/ob

servation_region_html και

http://www.hnms.gr/hnms/greek/climatology/cli

matology_html Χάρτθσ γεωγραφικϊν

διαμεριςμάτων προςβάςιμοσ ςτο

http://geogr.eduportal.gr/maps/diam_gr/maps.ht

m

Περίγραμμα τθσ Ελλάδασ από

http://geogr.eduportal.gr/maps_eu.htm

66

Ενότθτα 3: Γνωριμία με τισ Επιςτιμεσ και τθν Τεχνολογία Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 14 ϊρεσ

Ενότθτα 3.1: Αναγνωρίηουμε τα μίγματα γφρω μασ – Διαχωρίηουμε τα μίγματα ςτα ςυςτατικά τουσ (ουςίεσ) Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 3 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί να:

Αναφζρουν μίγματα, που χρθςιμοποιοφνται ςτθν κακθμερινότθτά τουσ.

Διακρίνουν τα μίγματα από τισ

ουςίεσ –ςυςτατικά τουσ.

Σαξινομοφν τα υλικά ςε ςτερεά, υγρά, αζρια.

Διαχωρίηουν τα ςυςτατικά των μιγμάτων, με μεκόδουσ όπωσ διαλογι, κοςκίνιςμα, ζλξθ με

μαγνιτθ και διικθςθ.

Ποια αντικείμενα

ονομάηουμε μίγματα;

Μίγματα και ουςίεσ

Γιατί και πϊσ διαχωρίηουμε τα μίγματα ςτα ςυςτατικά

τουσ (ουςίεσ);

Δουλεφουν ςε ομάδεσ,

πραγματοποιϊντασ πειράματα, καταγράφοντασ τισ παρατθριςεισ

τουσ, πραγματοποιϊντασ μετριςεισ με κατάλλθλα όργανα

και εξάγουν ςυμπεράςματα.

Ανακοινϊνουν και υποςτθρίηουν τα αποτελζςματα τθσ εργαςίασ

τουσ ςτθν τάξθ.

Δουλεφουν ςε ομάδεσ με τθ μζκοδο jigsaw.

Πειραματίηονται με πραγματικά

υλικά (νερό, ηάχαρθ, καφζ, ρεβίκια, φακζσ, ροκανίδια,

ρινίςματα ςιδιρου κ.ά.).

υηθτοφν για τισ ουςίεσ και τα μίγματα: αποςταγμζνο νερό,

ηάχαρθ, αλάτι, ςίδερο και νερό βρφςθσ, ηαχαρόνερο, αλατόνερο.

Εφαρμόηουν και ςυηθτοφν γφρω από επιςτθμονικζσ διαδικαςίεσ,

όπωσ είναι θ Στρατθγικι Ελζγχου Μεταβλθτϊν (ζλεγχοσ του πόςο επθρεάηει θ μεταβλθτι «είδοσ

διαλυμζνθσ ουςίασ» το φαινόμενο τθσ διάλυςθσ).

Αναηθτοφν ςτο διαδίκτυο (είτε ςτο

πραγματικό είτε ςε εικονικό) ςτοιχεία (ςχετικά με τα

χαρακτθριςτικά των μιγμάτων και των διαλυμάτων, τθν επίδραςι

τουσ ςτο περιβάλλον κ.ά.).

http://e-

yliko.gr/resource/supportmaterial/suppPerivalo

n.aspx Περιλαμβάνει

κεματικζσ ενότθτεσ για το νερό, τον αζρα, το

ζδαφοσ, τθν ανακφκλωςθ κ.ά.

http://www.sciencenetl

inks.com Δικτυακόσ τόποσ

Science NetLinks, ςτον οποίο υπάρχουν

προτάςεισ ςεναρίων και υλικϊν, που

ςυνδζουν επιςτιμθ, τεχνολογία και

κακθμερινι ηωι.

http://www.schools.ac.cy/klimakio/Themata/epistimi/taxeis/d_taxi.ht

ml

Περιλαμβάνει προςομοιϊςεισ,

ιςτοεξερευνιςεισ, παρουςιάςεισ,

δραςτθριότθτεσ επεξεργαςίασ

δεδομζνων, φφλλα εργαςίασ.

67

Ενότθτα 3.2: Μθχανζσ, ςυςκευζσ και πθγζσ ενζργειασ Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 2 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί να:

Αναγνωρίηουν

μθχανζσ/ςυςκευζσ ςτο ςπίτι, ςτο ςχολείο, ςτθν κακθμερινι

ηωι (εξωτερικοί χϊροι, μετακινιςεισ), οι οποίεσ

χρθςιμοποιοφν ενζργεια για διάφορουσ λόγουσ.

Σαξινομοφν τισ μθχανζσ/ςυςκευζσ με βάςθ τθ

χριςθ τουσ και τισ πθγζσ ενζργειασ που χρθςιμοποιοφν.

Μθχανζσ και ςυςκευζσ,

που χρθςιμοποιοφν ενζργεια.

Χριςεισ

μθχανϊν/ςυςκευϊν (κζρμανςθ, μετακινιςεισ,

διαςκζδαςθ, κ.ά.)

Διάκριςθ των ενεργειακϊν πθγϊν ςε ανανεϊςιμεσ και μθ.

Μελζτθ πεδίου

Επιςκζπτονται ςτακμοφσ

παραγωγισ ενζργειασ που χρθςιμοποιοφν ανανεϊςιμεσ και

μθ ανανεϊςιμεσ πθγζσ ενζργειασ.

υλλζγουν πλθροφορίεσ από ζντυπεσ και θλεκτρονικζσ πθγζσ, ςχετικά με μθχανζσ/ςυςκευζσ,

που χρθςιμοποιοφν ενζργεια ςτο ςπίτι και ςτο ςχολείο.

Οδθγόσ Ανάπτυξθσ

διακεματικϊν δραςτθριοτιτων Περιβαλλοντικισ

Εκπαίδευςθσ (ςελ.54-61 και 126-134):

http://www.env-edu.gr/ViewPack.aspx?id=4

2 Κζντρο Ανανεϊςιμων

Πθγϊν Ενζργειασ (ΚΑΠΕ): http://www.cres.gr/energy-saving/enimerosi_bioclimat

ikos.htm

Εδϊ μπορείτε να βρείτε πλθροφορίεσ ςχετικά με τισ

βαςικζσ αρχζσ βιοκλιματιςμοφ, κακϊσ και για τισ ανανεϊςιμεσ πθγζσ

ενζργειασ.

68

Ενότθτα 3.3: Μπαταρία – θλεκτρικό κφκλωμα. Από τον θλεκτριςμό των ηϊων ςτθν καταςκευι τθσ μπαταρίασ. Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 4 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ:

Να γνωρίςουν το ζργο των

επιςτθμόνων Galvani-Volta και το ρόλο που διαδραμάτιςαν

ςτθν ανακάλυψθ τθσ μπαταρίασ.

Να καταςκευάςουν μια μπαταρία με απλά υλικά.

Να αναγνωρίηουν διάφορα είδθ μπαταριϊν κακθμερινισ

χριςθσ.

Να διακρίνουν τισ μπαταρίεσ ςε απλζσ και

επαναφορτιηόμενεσ.

Να τοποκετοφν ςωςτά τισ μπαταρίεσ ςε ςυςκευζσ.

Να καταςκευάηουν ζνα απλό θλεκτρικό κφκλωμα.

Να ςχεδιάηουν θλεκτρικά κυκλϊματα τοποκετϊντασ

διακόπτθ.

Να ταξινομοφν αντικείμενα και υλικά ωσ προσ τθν ιδιότθτά

τουσ να διαρρζονται ι όχι από θλεκτρικό ρεφμα (αγωγοί –

μονωτζσ).

Να γνωρίηουν τρόπουσ προςταςίασ από το οικιακό

θλεκτρικό ρεφμα.

Λςτορία των Φυςικϊν

Επιςτθμϊν Θ αντιπαράκεςθ Volta

και Galvani

Καταςκευι μπαταρίασ

Είδθ μπαταριϊν ωσ προσ τθ χριςθ και το μζγεκόσ τουσ (ΑΑ, ΑΑΑ, C, D κ.λπ)

Προςταςία –

ανακφκλωςθ μπαταριϊν

Καταςκευι απλοφ θλεκτρικοφ κυκλϊματοσ.

Αγωγοί και μονωτζσ

Προςταςία από το θλεκτρικό ρεφμα

Μζςα από μικρό αφθγθματικό

κείμενο, οι μακθτζσ αναλαμβάνουν τουσ ρόλουσ του

Galvani και του Volta και δραματοποιοφν τθν

αντιπαράκεςι τουσ με επιχειριματα.

Οι μακθτζσ καταςκευάηουν μια μπαταρία με απλά υλικά.

Οι μακθτζσ (ι ο εκπαιδευτικόσ) μποροφν να φζρουν διάφορεσ μπαταρίεσ, να διακρίνουν τουσ

δφο πόλουσ τουσ, να διακρίνουν διάφορα είδθ μπαταριϊν

ανάλογα με τθ ςυςκευι ςτθν οποία τοποκετοφνται.

Οι μακθτζσ φζρνουν διάφορεσ μπαταρίεσ από το ςπίτι τουσ, τισ ταξινομοφν ςε κατθγορίεσ και τισ

ονομάηουν ςφμφωνα με τα διεκνι ςτάνταρ AA, AAA, C, κ.λπ.

Οι μακθτζσ καταςκευάηουν ζνα

απλό θλεκτρικό κφκλωμα.

Οι μακθτζσ τοποκετοφν ςτο κφκλωμα διάφορα υλικά, τα

οποία ταξινομοφν ςε αγωγοφσ και μονωτζσ.

Με ςυηιτθςθ διακρίνουν το ρεφμα τθσ μπαταρίασ από το

ρεφμα ςτισ πρίηεσ των ςπιτιϊν μασ και του ςχολείου και

προτείνουν κανόνεσ προςταςίασ από το θλεκτρικό ρεφμα.

Μικρό αφθγθματικό

κείμενο από τθν ιςτορία των φυςικϊν επιςτθμϊν

http://www.valanides.org /Portals/0/greek_fyllo4.pdf

Λεμόνι, τςίγκοσ, φφλλο χαλκοφ ι κζρμα 5 λεπτϊν,

μικρό θχείο ι γαλβανόμετρο.

Διάφορεσ μπαταρίεσ.

Καλϊδια, λαμπάκι, μπαταρία.

Οι μακθτζσ μποροφν να

καταςκευάςουν ζνα απλό θλεκτρικό κφκλωμα με

απλά υλικά ι και εικονικά, με προςομοίωςθ ςτον ΘΤ

ςτθ διεφκυνςθ http://phet.colorado.edu

/el/simulations/ translated/el

τθ διεφκυνςθ του

Ευρωπαϊκοφ Οργανιςμοφ για τθν Αςφάλεια και τθν

Τγεία ςτθν Εργαςία οι μακθτζσ, αφοφ

παρακολουκιςουν τα βίντεο του ΝΑΠΟ: Ο Napo

ςτθν … αςφαλι ςυντιρθςθ (Κρυμμζνεσ πθγζσ κινδφνου και The

End http://www.napofilm.net

/el/napos-films/napoepisode

?filmid=id_napo_film_14), δθμιουργοφν μια αφίςα με

εικόνεσ και ςκίτςα, με κζμα τθν αςφαλι χριςθ

του θλεκτρικοφ ρεφματοσ.

Τλικό μποροφμε να βροφμε και ςτθν

ιςτοςελίδα τθσ ΔΕΘ http://www.dei.gr/ Default.aspx?lang

=1&id=3350&nt=19

69

Ενότθτα 3.4: Σπρϊχνω και τραβϊ – Καταςκευάηω απλζσ μθχανζσ και εργαλεία Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 4 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ:

Να μποροφν να προτείνουν και

να υποςτθρίηουν διαφορετικοφσ τρόπουσ, για να ςπρϊξουν ι να τραβιξουν ζνα

αντικείμενο.

Να εκκζτουν το ςφνολο των ενεργειϊν τουσ, δθλαδι τισ

προτάςεισ τουσ, τθν ανάπτυξθ του ςχεδιαςμοφ τουσ, τισ

δραςτθριότθτεσ, που υλοποίθςαν και το τελικό ςυμπζραςμα ι τθν τελικι

λφςθ, που υιοκζτθςαν.

Να μποροφν να ςχεδιάηουν και να καταςκευάηουν απλζσ

μθχανζσ.

Να μποροφν να διαπραγματεφονται, να αςκοφν

και να δζχονται κριτικι πάνω ςτισ ιδζεσ ι τισ λφςεισ, που

προτείνουν, για τθ μελζτθ ενόσ επιςτθμονικοφ ι τεχνολογικοφ

προβλιματοσ.

πρϊχνω και τραβϊ ςε

κεκλιμζνο επίπεδο και με διαφορετικι γωνία

αντικείμενα.

Αναςθκϊνω με τροχαλία αντικείμενα.

Διαδικαςία τεχνολογικισ

ζρευνασ.

Αναηθτϊ τρόπουσ και καταςκευάηω απλζσ

μθχανζσ, για να αναςθκϊςω βαριά

αντικείμενα.

Καταςκευι μθχανϊν, για να τραβιξουν ι να

αναςθκϊςουν αντικείμενα.

Πειραματίηονται με αντικείμενα τθσ τάξθσ τουσ και παρατθροφν

από ποφ πρζπει να τα ςπρϊξουν ι να τα τραβιξουν, για να τα

μετακινιςουν προσ τα εμπρόσ, προσ τα πλάγια, προσ τα πίςω και

να τα ςθκϊςουν.

Χρθςιμοποιοφν ςκοινί για να τα τραβιξουν ι να τα αναςθκϊςουν. Σο ίδιο κάνουν χρθςιμοποιϊντασ

και μια τροχαλία.

Κάνουν υποκζςεισ και βρίςκουν τρόπουσ να τραβιξουν με

μεγαλφτερθ ευκολία διάφορα βαριά αντικείμενα.

Καταςκευάηουν ζνα κεκλιμζνο

επίπεδο και πάνω ς’ αυτό ςπρϊχνουν ι τραβοφν διάφορα αντικείμενα. υνεχίηουν το ίδιο, αλλάηοντασ τθ γωνία, τθν κλίςθ

του κεκλιμζνου επιπζδου και εξάγουν ςυμπεράςματα ςχετικά με

το πότε ιταν πιο δφςκολο ι εφκολο να τα ςπρϊξουν ι να τα

τραβιξουν.

υλλζγουν και μελετοφν εικόνεσ από το διαδίκτυο για τισ 7 απλζσ

μθχανζσ.

Καταςκευάηουν απλζσ φτερωτζσ και τισ κζτουν ςε κίνθςθ με τον

αζρα ι το νερό.

Καταςκευάηουν απλζσ τροχαλίεσ (π.χ. μια κουβαρίςτρα) και

ςθκϊνουν βάρθ.

Αντικείμενα από τθν τάξθ τουσ: κρανία,

μπάλεσ, ςχοινί, χάρακεσ, βιβλία, αυτοκινθτάκια

τροχαλίεσ, ξφλινεσ επιφάνειεσ, ςφινεσ,

κομμάτι ξφλου μ=1m.

http://www.edheads.org/activities/simple-

machines/index.shtml

http://users.tellurian.com/teach/machines/

Φτερωτζσ, ζλικεσ.

Εικόνεσ από το διαδίκτυο με

ανεμόμυλουσ, υδρόμυλουσ, ζλικεσ

αεροπλάνων και πλοίων.

Πϊματα από φελλό, αλουμινόχαρτο,

πλαςτικά κουταλάκια, καλαμάκι από ξφλο κ.ά.

70

Ενότθτα 3.5: Ο ιχοσ ταξιδεφει μζςα ςτθν Λςτορία Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 2 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί να:

Εκτιμιςουν τθν αξία τθσ αίςκθςθσ τθσ ακοισ ςτα διάφορα επαγγζλματα.

Αναπτφξουν τρόπουσ για τθν προςταςία του ανκρϊπου από

τθν θχορρφπανςθ.

Αναπτφξουν περιβαλλοντικι ςυνείδθςθ με βάςθ τθν ευαιςκθτοποίθςι τουσ

απζναντι ςε κζματα θχορρφπανςθσ.

Επαγγζλματα εκτεκειμζνα

ςε δυςάρεςτουσ ιχουσ.

Θχορρφπανςθ και βαςικά μζτρα προςταςίασ.

Σο πράςινο τθσ πόλθσ και θ αντιμετϊπιςθ τθσ θχορρφπανςθσ.

Οι μακθτζσ ςυνεργάηονται, για να αναγνωρίςουν τθν αξία του ιχου

ςε διάφορα επαγγζλματα.

υνεργατικό μουςικό παιχνίδι ςτθν τάξθ, με ςτόχο τθν καλλιζργεια του

αυτιοφ και τθσ ακοισ.

Οι μακθτζσ ςυνεργάηονται και αναηθτοφν επαγγζλματα, που είναι

ιδιαίτερα εκτεκειμζνα ςε διάφορουσ δυςάρεςτουσ-

ενοχλθτικοφσ ιχουσ και αναηθτοφν κατάλλθλα μζτρα προςταςίασ

τουσ.

Οι μακθτζσ ακοφν τουσ ίδιουσ ιχουσ με διαφορετικι ζνταςθ και

εντοπίηουν το όριο, ςτο οποίο γίνεται ενοχλθτικόσ κάποιοσ ιχοσ.

Οι μακθτζσ ςυνεργάηονται και αναηθτοφν τρόπουσ προςταςίασ

από τθν θχορρφπανςθ.

Οι μακθτζσ ςυνεργάηονται και αναηθτοφν ςτο διαδίκτυο

καταπράςινεσ πόλεισ και ςχετικά κείμενα, που ςυνδζουν τθν

θχορρφπανςθ με το πράςινο.

Βιβλία από τθ ςχολικι

βιβλιοκικθ, που αναφζρονται ςε

διάφορα μουςικά όργανα και εφρεςθ

φωτογραφιϊν από το διαδίκτυο για διάφορα επαγγζλματα, που είναι ιδιαίτερα εκτεκειμζνα

ςε ενοχλθτικοφσ ιχουσ.

Χριςθ του λογιςμικοφ εννοιολογικισ

χαρτογράφθςθσ kidspiration με

κατάλλθλα προςαρμοςμζνθ

διεπιφάνεια χριςθσ για παιδιά μικρισ θλικίασ,

που παρζχει τθ δυνατότθτα για ςυνεργαςία ςτο

διαδίκτυο, ενςωμάτωςθ νζων

εικόνων, δθμιουργία νζων βιβλιοκθκϊν με

αντικείμενα, κακϊσ και προςκικθ ιχων

(ενοχλθτικϊν και μθ ενοχλθτικϊν).

Επιλογι υλικοφ από τθν

ιςτοςελίδα του ψθφιακοφ ςχολείου:

http://digitalschool.minedu.gov.gr/

Φωτογραφίεσ από το διαδίκτυο ι από τα βιβλία τθσ ςχολικισ

βιβλιοκικθσ με καταπράςινεσ πόλεισ.

71

Ρροτάςεισ για ςυνκετικζσ εργαςίεσ Μθχανζσ και πθγζσ ενζργειασ Οι μακθτζσ επεξεργάηονται μθχανζσ και ςυςκευζσ, που λειτουργοφν με διαφορετικά είδθ ενζργειασ (ςυςκευζσ ςτο ςπίτι, κερμοθλεκτρικά, φωτοβολταϊκά, ανανεϊςιμεσ πθγζσ, κ.ά.). Μακιματα που εμπλζκονται: Γλϊςςα, Μακθματικά, Εικαςτικά, Λςτορία, Φυςικζσ Επιςτιμεσ - Σεχνολογία, Κοινωνικζσ Επιςτιμεσ. Από τον θλεκτριςμό των ηϊων ςτθν καταςκευι τθσ μπαταρίασ Οι μακθτζσ επεξεργάηονται τθ μπαταρία (καταςκευι – δομι – είδθ). Μακιματα που εμπλζκονται: Γλϊςςα (κείμενα ςχετικά με τθ μπαταρία, άλλεσ ονομαςίεσ τουσ), Φυςικζσ Επιςτιμεσ – Σεχνολογία (Λςτορία των Φυςικϊν Επιςτθμϊν, καταςκευι μπαταρίασ με διάφορα υλικά, ςυμβολιςμόσ πόλων τθσ, είδθ μπαταριϊν, επαναφορτιηόμενεσ μπαταρίεσ), Μακθματικά (ςφμβολα: κετικά και αρνθτικά, απόδοςθ μπαταριϊν), Εικαςτικά (ηωγραφικι, πλαςτικι), Μουςικι, (ςυςκευζσ παραγωγισ ιχου που λειτουργοφν με μπαταρίεσ), Λςτορία.

72

Ρρόγραμμα Σπουδϊν για τθν Ε’ Δθμοτικοφ

ΦΥΣΛΚΕΣ ΕΡΛΣΤΘΜΕΣ ΚΑΛ ΤΕΧΝΟΛΟΓΛΑ

ΩΕΣ

ΩΕΣ

1θ ΕΝΟΤΘΤΑ ΥΛΘ 24

1.1: 'Εμβια φλθ - Θ ηωι γφρω μασ 6

1.2: Τλικά και τεχνολογικά αντικείμενα γφρω μασ – Πρϊτεσ φλεσ

5

1.3: Θ πυκνότθτα των υλικϊν γφρω μασ 5

1.4: Μίγματα, διαλφματα, αζρασ, νερό 5

1.5:. Οξζα, βάςεισ, άλατα 3

2θ ΕΝΟΤΘΤΑ Θ ΚΕΜΟΤΘΤΑ ΣΤΘ ΗΩΘ ΜΑΣ

10

2.1: Κζρμανςθ και ψφξθ εςωτερικϊν χϊρων και κατοικιϊν.

2

2.2: Μζτρθςθ κερμοκραςίασ. 1

2.3: Φαινόμενο κερμικισ αλλθλεπίδραςθσ – Κερμικι αγωγιμότθτα υλικϊν

2

2.4: Αλλαγι κατάςταςθσ των υλικϊν 4

2.5: Σεχνολογικζσ εφαρμογζσ - προςταςία 1

3θ ΕΝΟΤΘΤΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΛΚΕΣ ΕΦΑΜΟΓΕΣ ΤΘΣ ΕΝΕΓΕΛΑΣ

32

3.1: Καταςκευι απλϊν μθχανϊν 2

3.2: Λιγότερθ ενζργεια για τισ ίδιεσ ανάγκεσ και επικυμίεσ

4

3.3: Ο ενεργειακόσ πλοφτοσ τθσ χϊρασ μασ ςτο παρόν και ςτο μζλλον

2

3.4: Θ ενζργεια ςτουσ ηωντανοφσ οργανιςμοφσ 12

3.5: Οικοςφςτθμα: τροφικζσ ςχζςεισ, τροφικζσ αλυςίδεσ

5

3.6: Σο ταξίδι τθσ ενζργειασ ςτον ανκρϊπινο οργανιςμό: κυκλοφορικό και πεπτικό ςφςτθμα ςτον άνκρωπο.

7

4θ ΕΝΟΤΘΤΑ ΘΛΕΚΤΛΚΑ ΚΑΛ ΜΑΓΝΘΤΛΚΑ ΦΑΛΝΟΜΕΝΑ

18

4.1: Από τα παιχνίδια με μαγνιτεσ… ςε πειράματα με θλεκτρικά και μαγνθτικά φαινόμενα

4

4.2: τισ… λεωφόρουσ των φορτίων 4

4.3: Θλεκτρομαγνθτιςμόσ 4

4.4: Οι μεγάλεσ ανακαλφψεισ που άλλαξαν τον κόςμο μασ - Φαραντζϊ

6

ΡΟΤΑΣΕΛΣ ΓΛΑ ΣΥΝΚΕΤΛΚΕΣ ΕΓΑΣΛΕΣ

Φτιάχνω δείκτεσ οξφτθτασ από φυςικά προϊόντα

Μελετϊ τθν επίδραςθ του pH του εδάφουσ ςτθν ανάπτυξθ των φυτϊν.

Παράγοντεσ που επθρεάηουν τθν οξείδωςθ των μετάλλων

Σαξιδεφω με…. πυξίδα τισ… λεωφόρουσ των φορτίων Οι μεγάλεσ ανακαλφψεισ που άλλαξαν τον

κόςμο μασ Σεχνολογικζσ Εφαρμογζσ τθσ Ενζργειασ –

Ενεργειακό αποτφπωμα Σο «πράςινο» ςπίτι Οι νερόμυλοι

ΣΥΝΟΛΟ ΩΩΝ 84

73

Ενότθτα 1: Φλθ Ενότθτα 1.1: Ζμβια φλθ - Θ ηωι γφρω μασ Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 6 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να:

Διακρίνουν τα άβια από τα ζμβια.

Αναγνωρίηουν τθν κυτταρικι δομι όλων των οργανιςμϊν.

Διακρίνουν βαςικά μζρθ του

κυττάρου.

Διακρίνουν τουσ οργανιςμοφσ ςε

μονοκφτταρουσ και πολυκφτταρουσ.

Αναγνωρίηουν τθν φπαρξθ

μικροοργανιςμϊν ςε όλθ τθ βιόςφαιρα.

Αναγνωρίηουν τθν φπαρξθ

μικροοργανιςμϊν που προκαλοφν αςκζνειεσ.

Αναγνωρίηουν τθ χρθςιμότθτα των

μικροοργανιςμϊν για τον άνκρωπο και το οικοςφςτθμα.

Ζμβια φλθ - Θ ηωι γφρω

μασ

Κφτταρο - Μονοκφτταροι και πολυκφτταροι

οργανιςμοί, μικροοργανιςμοί, είδθ

μικροοργανιςμϊν

Πολυκφτταροι οργανιςμοί: ςπονδυλωτά, κθλαςτικά, ςαρκοφάγα, φυτοφάγα

«Διευρφνοντασ τισ αιςκιςεισ

μασ». Δραςτθριότθτα αντιςτοίχιςθσ

μακροςκοπικϊν και μικροςκοπικϊν φωτογραφιϊν

ςυνθκιςμζνων αντικειμζνων (π.χ. χαρτί, φφαςμα, τρίχα, βελόνα

κ.λπ.). Παρατιρθςθ φυτικϊν κυττάρων

ςτο μικροςκόπιο.

Καλλιζργεια βακτθρίων. υλλογι με μπατονζτεσ μετά από επανειλθμμζνο ςφρςιμό τουσ ςε

ςυνθκιςμζνεσ επιφάνειεσ.

Καλλιζργεια ςε ζτοιμα τρυβλία με κρεπτικό υπόςτρωμα.

Επϊαςθ ςε κερμό μζροσ για μερικζσ θμζρεσ.

Μακροςκοπικι μόνο παρατιρθςθ τθσ ανάπτυξθσ των

αποικιϊν. (Σα τρυβλία διατθροφνται πάντα κλειςτά).

υλλζγουν πλθροφορίεσ για

μικροοργανιςμοφσ, που είναι χριςιμοι ςτον άνκρωπο (για τθν παραςκευι γιαουρτιοφ, τυριοφ,

κραςιοφ κ.λπ..).

«Σο κουίη των μικροβίων» Παιχνίδι ςυναγωνιςμοφ γνϊςεων

ςε ομάδεσ ςχετικά με τθ ςυμμετοχι των

μικροοργανιςμϊν.

Κατατάςςουν τα ςπονδυλωτά ςε ομάδεσ με βάςθ υλικό (εικόνεσ)

που ςυλλζγουν.

Κατατάςςουν τα κθλαςτικά ςε ομάδεσ (φυτοφάγα, ςαρκοφάγα)

με βάςθ υλικό (εικόνεσ) που ςυλλζγουν και ςχολιάηουν τα

ιδιαίτερα χαρακτθριςτικά κάκε ομάδασ.

Ψθφιακό ςχολείο: Φυςικά

Σ Δθμοτικοφ Βιβλίο Μακθτι Κεφάλαιο

3: Ζμβια – Άβια Σετράδιο εργαςιϊν

Ενότθτα Ζμβια – Άβια (ςελ. 62-69)

http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/

units/?id=120

Εναλλακτικό διδακτικό πακζτο

http://www.primedu.uoa.gr/sciedu/BIBLIO/bookStude

nts/fyta.pdf

Εκπαιδευτικό λογιςμικό «Σο κφτταρο μια πόλθ»

http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/link/link.p

hp

Πανευρωπαϊκό διδακτικό υλικό για τουσ

μικροοργανιςμοφσ και τθν αςκζνεια

Health protection agency: http://www.e-bug.eu/ (είςοδοσ ςτα ελλθνικά

password: greece)

74

Ενότθτα 1.2: Υλικά και τεχνολογικά αντικείμενα γφρω μασ – Ρρϊτεσ φλεσ Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 5 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να: υγκεντρϊνουν πλθροφορίεσ

από διαφορετικζσ πθγζσ, ςχετικά με τισ ιδιότθτεσ

τεχνολογικϊν αντικειμζνων.

Εκτιμοφν τθν ορκότθτα των παραπάνω πλθροφοριϊν με

βάςθ τισ προθγοφμενεσ γνϊςεισ τουσ, τισ ζρευνεσ που κάνουν και τισ μεταξφ

τουσ ςυηθτιςεισ.

Εξαγάγουν ςυμπεράςματα από τισ παρατθριςεισ, τισ

ταξινομιςεισ και τισ μετριςεισ που κάνουν και να τα ανακοινϊνουν ςτθν τάξθ.

Σαξινομοφν τα υλικά με βάςθ

τισ φυςικζσ τουσ ιδιότθτεσ.

Χρθςιμοποιοφν ςωςτά τθν ορολογία, για να

περιγράφουν βαςικά κακθμερινά υλικά και τισ

ιδιότθτζσ τουσ.

Γνωρίηουν ότι τα τεχνολογικά αντικείμενα

καταςκευάηονται με βάςθ τισ ιδιότθτεσ οριςμζνων υλικϊν, τα οποία προζρχονται από

τισ πρϊτεσ φλεσ.

Χρθςιμοποιοφν ι/και να καταςκευάηουν μοντζλα, για

να περιγράψουν τθν παραγωγι τεχνολογικϊν

αντικειμζνων.

Να αποκτιςουν επίγνωςθ για τθ φφςθ και το ρόλο των

μοντζλων αυτϊν.

Λδιότθτεσ των υλικϊν:

κραφςθ, ςκλθρότθτα,

υφι, υδροπερατότθτα,

αντοχι υλικοφ, κερμομόνωςθ.

Χριςθ και καταςκευι μοντζλων, για τθν

περιγραφι τθσ παραγωγισ τεχνολογικϊν αντικειμζνων.

Διερεφνθςθ ςτθριγμζνθ ςτα

μοντζλα

Προτείνονται δραςτθριότθτεσ διερευνθτικοφ τφπου, ομαδικζσ ι

ατομικζσ.

Πραγματοποιοφν πειράματα με υλικά, που βρίςκονται γφρω μασ,

παρατθροφν, καταγράφουν τισ παρατθριςεισ τουσ, κάνουν

μετριςεισ με κατάλλθλα όργανα και βγάηουν ςυμπεράςματα.

Προτείνουν δικά τουσ μοντζλα

για τθν περιγραφι μιασ διαδικαςίασ παραγωγισ

τεχνολογικοφ αντικειμζνου και ςυηθτοφν ςτθν τάξθ, ςχετικά με

το ρόλο και τθ φφςθ των μοντζλων αυτϊν.

Ανακοινϊνουν και υποςτθρίηουν τα αποτελζςματα τθσ εργαςίασ

τουσ ςτθν τάξθ.

Επανζρχονται, για να ελζγξουν τα μοντζλα, που πρότειναν με

βάςθ τθν ανατροφοδότθςθ, που προζκυψε από τθ ςυηιτθςθ ςτθν

τάξθ.

υηθτοφν τισ αλλαγζσ που προτείνουν και τουσ λόγουσ, για

τουσ οποίουσ τισ προτείνουν.

Αναηθτοφν ςτο διαδίκτυο ςτοιχεία ςχετικά με τισ ιδιότθτεσ των υλικϊν, τθ χριςθ των νζων

τεχνολογικϊν υλικϊν και αντικειμζνων, τισ

περιβαλλοντικζσ επιπτϊςεισ από τισ διαδικαςίεσ παραγωγισ τουσ

ι/και τθ χριςθ τουσ, τισ κοινωνικζσ επιπτϊςεισ από τθ χριςθ τουσ, τα μοντζλα που

περιγράφουν τισ διαδικαςίεσ κ.ά.

http://ekdidyma.web.uowm.gr/?q=physics/innovatio

ns/ms Περιλαμβάνει τισ

Διδακτικζσ-Μακθςιακζσ ςειρζσ με τίτλο:

(α) Λδιότθτεσ των υλικϊν γφρω μασ

(β) Κερμικι αγωγιμότθτα.

Μπορείτε να κατεβάςετε όλα τα φφλλα εργαςίασ, τα

λογιςμικά και τουσ οδθγοφσ του/τθσ εκπαιδευτικοφ,

ςυμπλθρϊνοντασ θλεκτρονικά μια απλι

φόρμα. http://www.nasa.gov/audie

nce/foreducators/5-8/features/materials_archi

ve_1.html Περιλαμβάνει

δραςτθριότθτεσ προτεινόμενεσ από τθ NASA, ςχετικά με τισ

ιδιότθτεσ των υλικϊν. http://pals.sri.com/tasks/ta

sks5-8.html & http://pals.sri.com/standar

ds/nses5-8.html PALS: Ζργα αξιολόγθςθσ ςτισ Φυςικζσ Επιςτιμεσ.

http://tinanantsou.blogspo

t.com/ Iςτολόγιο, ςτο οποίο

παρουςιάηονται πειράματα φυςικισ με απλά υλικά.

http://ekdidyma.web.uowm.gr/?q=physics/innovatio

ns/ekthesi Περιλαμβάνει ζκκεςθ

πειραματικϊν δραςτθριοτιτων για

μακθτζσ/τριεσ των δφο τελευταίων τάξεων του

Δθμοτικοφ χολείου.

http://www.schools.ac.cy/klimakio/Themata/Epistimi/prosomoioseis_main/therm

omonotika.html Κερμομονωτικά υλικά

http://ekdidyma.web.uowm.gr/?q=physics/innovatio

ns/ms

75

Περιλαμβάνει Διδακτικζσ-Μακθςιακζσ ειρζσ, ςτισ

οποίεσ γίνεται χριςθ μοντζλων και ςυηιτθςθ γφρω από τθ φφςθ των

μοντζλων. Μπορείτε να κατεβάςετε

όλα τα φφλλα εργαςίασ, τα λογιςμικά και τουσ οδθγοφσ του/τθσ εκπαιδευτικοφ,

ςυμπλθρϊνοντασ θλεκτρονικά μια απλι

φόρμα.

http://www.youtube.com/watch?v=UuYB6tFwmiA&feature=related Παράδειγμα

ενςωμάτωςθσ τθσ ςυηιτθςθσ περί μοντζλων ςτθ διαδικαςία μάκθςθσ (μοντζλο λειτουργίασ του

ματιοφ).

76

Ενότθτα 1.3: Θ πυκνότθτα των υλικϊν γφρω μασ Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 5 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να:

υγκρίνουν το «βάροσ» και τον όγκο αντικειμζνων.

Σαξινομοφν αντικείμενα,

ανάλογα με το «βάροσ» ι τον όγκο τουσ.

υγκρίνουν τθν πυκνότθτα

των υλικϊν και να ταξινομοφν αντικείμενα,

ανάλογα με τθν πυκνότθτα του υλικοφ τουσ.

Διακρίνουν το «βάροσ» από

τθν πυκνότθτα.

Εξαγάγουν ςυμπεράςματα από τισ παρατθριςεισ, τισ

ταξινομιςεισ και τισ ςυγκρίςεισ που κάνουν και να τα ανακοινϊνουν ςτθν

τάξθ.

Εφαρμόηουν τθ τρατθγικι Ελζγχου Μεταβλθτϊν ςτθν

πλεφςθ και τθ βφκιςθ και να κατανοοφν ςτοιχεία αυτισ

τθσ ςτρατθγικισ.

Χρθςιμοποιοφν μοντζλα τθσ πυκνότθτασ, για να προβλζπουν και να

ερμθνεφουν τθν πλεφςθ και τθ βφκιςθ.

Να αποκτιςουν επίγνωςθ

για τθ φφςθ και το ρόλο των μοντζλων αυτϊν.

* Θ λζξθ βάροσ είναι ςε ειςαγωγικά γιατί λαμβάνουμε υπόψθ μασ τισ ζρευνεσ που αναπτφςςονται ςτθ Διδακτικι των Φυςικϊν Επιςτθμϊν ςχετικά με τισ ζννοιεσ βάροσ, μάηα και πυκνότθτα.

Θ πυκνότθτα ωσ ιδιότθτα

των υλικϊν

Πλεφςθ/Βφκιςθ

Διερεφνθςθ ςτθριγμζνθ ςτα

μοντζλα

Προτείνονται δραςτθριότθτεσ διερευνθτικοφ τφπου, ομαδικζσ ι

ατομικζσ.

Πραγματοποιοφν πειράματα, παρατθροφν και καταγράφουν τισ παρατθριςεισ τουσ, κάνουν

ςυγκρίςεισ με κατάλλθλεσ ςυςκευζσ και βγάηουν

ςυμπεράςματα.

Εφαρμόηουν τθ τρατθγικι Ελζγχου Μεταβλθτϊν και

ςυηθτοφν γφρω από αυτι (π.χ. εάν το είδοσ του υλικοφ ενόσ

αντικειμζνου επθρεάηει το φαινόμενο τθσ πλεφςθσ /

βφκιςθσ).

Αναηθτοφν ςτο διαδίκτυο ςτοιχεία ςχετικά με τισ αιτίεσ

διαφόρων ναυαγίων ςτθν ιςτορία ι / και τισ μεκόδουσ

ανζλκυςθσ πλοίων.

υηθτοφν για το ρόλο και τθ φφςθ των μοντζλων τθσ

πυκνότθτασ.

Ανακοινϊνουν και υποςτθρίηουν τα αποτελζςματα τθσ εργαςίασ

τουσ ςτθν τάξθ.

Ψθφιακό ςχολείο: Φυςικά

Ε Δθμοτικοφ, Βιβλίο Μακθτι Κεφάλαιο 1: ΤΛΛΚΑ ΩΜΑΣΑ, ςελίδεσ

12-17, Σετράδιο εργαςιϊν

Ενότθτα ΤΛΛΚΑ ΩΜΑΣΑ. Όγκοσ, Πυκνότθτα, ςελ. 20-

27 http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/units/?id=

269 ψθφιακό ςχολείο

http://ekdidyma.web.uowm.gr/?q=physics/innovatio

ns/ms Περιλαμβάνει τθν

Διδακτικι-Μακθςιακι ςειρά με τίτλο:

«Θ πυκνότθτα των υλικϊν ςτα φαινόμενα

πλεφςθσ/βφκιςθσ».

Μπορείτε να κατεβάςετε όλα τα φφλλα εργαςίασ, τα

λογιςμικά και τουσ οδθγοφσ του/τθσ εκπαιδευτικοφ,

ςυμπλθρϊνοντασ θλεκτρονικά μια απλι

φόρμα. http://micro-

kosmos.uoa.gr/gr/gr-index.htm

Φυςικά Δθμοτικοφ:

ΕΡΕΤΝΩ ΚΑΛ ΑΝΑΚΑΛΤΠΣΩ http://pals.sri.com/tasks/ta

sks5-8.html & http://pals.sri.com/standar

ds/nses5-8.html PALS: Ζργα αξιολόγθςθσ ςτισ Φυςικζσ Επιςτιμεσ

http://ekdidyma.web.uowm.gr/?q=physics/innovatio

ns/ekthesi Περιλαμβάνει ζκκεςθ

πειραματικϊν δραςτθριοτιτων για

μακθτζσ/τριεσ των δφο τελευταίων τάξεων του

Δθμοτικοφ χολείου.

http://phet.colorado.edu/en/simulation/density

Προςομοίωςθ διερεφνθςθσ, ςχετικά με

φαινόμενα πλεφςθσ/

77

βφκιςθσ.

http://ekdidyma.web.uowm.gr/?q=physics/innovatio

ns/ms Περιλαμβάνει Διδακτικζσ-Μακθςιακζσ ειρζσ, ςτισ

οποίεσ γίνεται χριςθ μοντζλων και ςυηιτθςθ γφρω από τθ φφςθ των

μοντζλων. Μπορείτε να κατεβάςετε

όλα τα φφλλα εργαςίασ, τα λογιςμικά και τουσ οδθγοφσ του/τθσ εκπαιδευτικοφ,

ςυμπλθρϊνοντασ θλεκτρονικά μια απλι

φόρμα.

http://www.youtube.com/watch?v=UuYB6tFwmiA&feature=related Παράδειγμα

ενςωμάτωςθσ τθσ ςυηιτθςθσ περί μοντζλων ςτθ διαδικαςία μάκθςθσ (μοντζλο λειτουργίασ του

ματιοφ).

78

Ενότθτα 1.4: Μίγματα, διαλφματα, αζρασ, νερό Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 5 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να: υγκεντρϊνουν πλθροφορίεσ

από διαφορετικζσ πθγζσ, ςχετικά με τισ ιδιότθτεσ

μιγμάτων και διαλυμάτων.

Εκτιμοφν τθν ορκότθτα των πλθροφοριϊν με βάςθ τισ

προθγοφμενεσ γνϊςεισ τουσ, τισ ζρευνεσ που κάνουν και τισ ςυηθτιςεισ μεταξφ τουσ.

Γνωρίηουν τι είναι μίγμα, τι διάλυμα και να αναφζρουν

παραδείγματα.

Διακρίνουν τα μίγματα από τα ςυςτατικά τουσ (χθμικζσ

ουςίεσ).

Εξαγάγουν ςυμπεράςματα από τισ παρατθριςεισ, τισ

ταξινομιςεισ και τισ μετριςεισ που κάνουν και να τα ανακοινϊνουν ςτθν τάξθ.

Εφαρμόηουν τθ Στρατθγικι Ελζγχου Μεταβλθτϊν ςτθ

διαλυτότθτα και να κατανοοφν ςτοιχεία αυτισ

τθσ ςτρατθγικισ.

Γνωρίηουν τθ ςφςταςθ τθσ ατμόςφαιρασ και τθ ςθμαςία τθσ ςτθ διατιρθςθ τθσ ηωισ.

Διερευνοφν τισ διάφορεσ

ιδιότθτεσ του νεροφ και να γνωρίηουν τθ ςθμαςία του

ωσ διαλφτθ.

Σαξινομοφν τισ ουςίεσ, που υπάρχουν ςτο ζδαφοσ και να

γνωρίηουν τισ μεκόδουσ διαχωριςμοφ τουσ, όπωσ

φιλτράριςμα, κρυςτάλλωςθ και κοςκίνιςμα.

Μποροφν να χειριςτοφν με

αςφάλεια ουςίεσ και προϊόντα από το περιβάλλον

τουσ.

Ανακυκλϊνουν υλικά και προϊόντα από το περιβάλλον

τουσ.

Παραςκευι διαλυμάτων

Σα διαλφματα ωσ ομογενι μίγματα χθμικϊν ουςιϊν

Θ ζννοια τθσ χθμικισ

ουςίασ (ςθμείο βραςμοφ, τιξθσ και πυκνότθτα)

Πϊσ επθρεάηει θ κερμοκραςία τθ

διαλυτότθτα;

Θ ςφςταςθ τθσ ατμόςφαιρασ

Οι ιδιότθτεσ του νεροφ και

το νερό ωσ διαλφτθσ.

Θ ςφςταςθ του εδάφουσ και τρόποι διαχωριςμοφ

των ςυςτατικϊν του ςτοιχείων

Αςφαλισ χριςθ και

ανακφκλωςθ ουςιϊν και προϊόντων από το

κακθμερινό περιβάλλον

Προτείνονται δραςτθριότθτεσ

διερευνθτικοφ τφπου, ομαδικζσ ι ατομικζσ.

Πραγματοποιοφν πειράματα,

παρατθροφν και καταγράφουν τισ παρατθριςεισ τουσ, κάνουν

μετριςεισ με κατάλλθλα όργανα και βγάηουν ςυμπεράςματα.

Διαχωρίηουν ζνα διάλυμα ςτα

ςυςτατικά του (χθμικζσ ουςίεσ).

Διερευνοφν πειραματικά και αναηθτοφν ςτο διαδίκτυο το ςθμείο βραςμοφ, το ςθμείο

τιξθσ και τθν πυκνότθτα χθμικϊν ουςιϊν.

Εφαρμόηουν τθ τρατθγικι Ελζγχου Μεταβλθτϊν και

ςυηθτοφν γφρω από αυτιν (εάν το είδοσ τθσ διαλυμζνθσ ουςίασ

επθρεάηει το φαινόμενο τθσ διάλυςθσ).

Αναηθτοφν ςτο διαδίκτυο

ςτοιχεία ςχετικά με τα χαρακτθριςτικά των μιγμάτων

των διαλυμάτων.

Ανακοινϊνουν και υποςτθρίηουν τα αποτελζςματα τθσ εργαςίασ

τουσ ςτθν τάξθ.

Ψθφιακό ςχολείο: Φυςικά

Ε Δθμοτικοφ, Βιβλίο Μακθτι Κεφάλαιο 2: ΜΛΓΜΑΣΑ, ςελίδεσ 18-

23, Σετράδιο εργαςιϊν

Ενότθτα ΤΛΛΚΑ ΩΜΑΣΑ. Μελετάμε τα μίγματα, ςελ.

30-37 http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/units/?id=

276

http://e-yliko.gr/resource/supportmaterial/suppPerivalon.aspx Περιλαμβάνει κεματικζσ ενότθτεσ για το νερό, τον

αζρα, το ζδαφοσ κ.ά.

http://pals.sri.com/tasks/tasks5-8.html &

http://pals.sri.com/standards/nses5-8.html

PALS: Ζργα αξιολόγθςθσ ςτισ Φυςικζσ Επιςτιμεσ

http://aplo.eled.auth.gr/index.htm

http://www.sciencenetlinks.com

Δικτυακόσ τόποσ Science NetLinks, ςτον οποίο υπάρχουν προτάςεισ

ςεναρίων και υλικϊν που ςυνδζουν επιςτιμθ,

τεχνολογία και κακθμερινι ηωι

http://tinanantsou.blogspot.com/

Iςτολόγιο, ςτο οποίο παρουςιάηονται πειράματα

φυςικισ με απλά υλικά. http://www.schools.ac.cy/klimakio/Themata/Epistimi/prosomoioseis_main/mathaino_na_kano_peiramata.h

tml

Περιλαμβάνει εικονικά πειράματα, που αφοροφν

παράγοντεσ που επθρεάηουν π.χ. τθ

διάλυςθ ουςιϊν ςτο νερό.

http://www.schools.ac.cy/klimakio/Themata/epistimi/t

axeis/e_taxi.html

79

Περιλαμβάνει προςομοιϊςεισ,

ιςτοεξερευνιςεισ, παρουςιάςεισ,

δραςτθριότθτεσ επεξεργαςίασ δεδομζνων

και φφλλα εργαςίασ.

http://www.parsel.uni-kiel.de/cms/fileadmin/parcel/Partner_websites/Greece/Materials_in_Greece/salt

/Salt_2_-Student-GR.pdf Φτιάχνουμε κρυςτάλλουσ

αλατιοφ με ανακρυςτάλλωςθ υδατικου

διαλφματοσ αλατιοφ (αλατόνερου).

Ενότθτα 1.5: Οξζα, βάςεισ, άλατα Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 3 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να:

Διακρίνουν τα οξζα από τισ βάςεισ.

Κάνουν μετριςεισ του pH

διαφόρων υγρϊν τθσ κακθμερινισ ηωισ.

Γνωρίηουν τα χαρακτθριςτικά

και τισ ιδιότθτεσ οξζων, βάςεων και αλάτων που

ςυναντάμε ςτθν κακθμερινι ηωι, ϊςτε να τα

χρθςιμοποιοφν με αςφάλεια.

Μελετοφν τθν επίδραςθ του pH του εδάφουσ ςτθν ανάπτυξθ των φυτϊν.

Οξζα και βάςεισ: μακροςκοπικά

χαρακτθριςτικά και ιδιότθτεσ

Κλίμακα pH και μζτρθςι

του

Εξουδετζρωςθ – άλατα

Επίδραςθ του pH του εδάφουσ ςτθν ανάπτυξθ

των φυτϊν.

Μετροφν με πεχαμετρικό χαρτί και πεχάμετρο το pH διαφόρων

υγρϊν τθσ κακθμερινισ ηωισ (νερό βρφςθσ, ξίδι, υδατικό διάλυμα μαγειρικισ ςόδασ,

υδατικό διάλυμα απορρυπαντικοφ) και βγάηουν

ςυμπεράςματα.

Αναηθτοφν ςτο διαδίκτυο ςτοιχεία ςχετικά με τα

χαρακτθριςτικά και τισ ιδιότθτεσ των οξζων κακϊσ και για τθν

επίδραςι τουσ ςτα υλικά και ςτο περιβάλλον (π.χ. διάβρωςθ

μετάλλων και μαρμάρων, όξινθ βροχι, επίδραςθ ςε μνθμεία

πολιτιςμοφ).

Οργανϊνουν ζκκεςθ με κζμα: «θ αςφαλισ χριςθ των οξζων και

των βάςεων ςτθ ηωι μασ».

Οξζα-βάςεισ-άλατα:

ςτο ςχολικό βιβλίο Φυςικά Σ Δθμοτικοφ, ΟΕΔΒ.

http://ekfe.dod.sch.gr/peiramata_st_dimotikoy2.pdf

ΕΚΦΕ Ρόδου: Πειράματα Σ Δθμοτικοφ, Σεφχοσ 2: Φϊσ,

Οξζα, Βάςεισ, Άλατα.

http://www.parsel.uni-kiel.de/cms/index.php?id=1

26/ Ενότθτεσ ςτα Ελλθνικά του

Ευρωπαϊκοφ Προγράμματοσ PARSEL

- Χθμεία των αφριςτικϊν μπάνιου

-Καλλιζργεια φυτϊν - Ζχει το χϊμα ςθμαςία;

- Χθμεία και οδοντόκρεμεσ

80

Ενότθτα 2: Θ κερμότθτα ςτθ ηωι μασ Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 10 ϊρεσ

Ενότθτα 2.1: Κζρμανςθ και ψφξθ εςωτερικϊν χϊρων και κατοικιϊν. Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 2 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να: Περιγράφουν το πρόβλθμα

τθσ κζρμανςθσ – ψφξθσ εςωτερικϊν χϊρων.

Διατυπϊνουν υποκζςεισ, να οργανϊνουν, να

επεξεργάηονται και να αναλφουν πλθροφορίεσ, με

ςτόχο τθν επίλυςθ του προβλιματοσ τθσ κζρμανςθσ – ψφξθσ εςωτερικϊν χϊρων.

Κζρμανςθ και ψφξθ

εςωτερικϊν χϊρων και κατοικιϊν.

Ο ρόλοσ του ιλιου, των κερμαντικϊν και ψυκτικϊν

μθχανϊν.

Μελετοφν τθν καταςκευι

ςπιτιϊν ςε διάφορεσ χϊρεσ ι περιοχζσ τθσ πατρίδασ μασ και ςυγκεντρϊνουν πλθροφορίεσ,

ςχετικά με τα υλικά και τον τρόπο κζρμανςθσ και ψφξθσ

τουσ.

http://digitalschool.minedu

.gov.gr Βιβλίο μακθτι, Φυςικά Ε’,

ςελ. 44. http://www.youtube.com/

watch?v=PGFQ009Ix9w Πολυμεςικό εκπαιδευτικό

υλικό φνκετου Εργαςτθριακοφ

Περιβάλλοντοσ (ΕΠ).

Ενότθτα 2.2: Μζτρθςθ κερμοκραςίασ Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 1 ϊρα

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί να

χρθςιμοποιοφν όργανα και κλίμακεσ μζτρθςθσ τθσ κερμοκραςίασ και να

αναπτφξουν δεξιότθτεσ πειραματιςμοφ.

Κερμόμετρα.

Μζτρθςθ κερμοκραςίασ.

Κλίμακεσ μζτρθςθσ.

Πραγματοποιοφν μετριςεισ

κερμοκραςίασ διαφορετικϊν υλικϊν. φάλματα μζτρθςθσ.

Καταςκευάηουν κλίμακεσ

μζτρθςθσ.

http://digitalschool.minedu

.gov.gr Βιβλίο μακθτι, Φυςικά Εϋ,

ςελ. 43,45. Σετράδιο εργαςιϊν,

Φυςικά Εϋ, ςελ. 70-73. φνκετο Εργαςτθριακό

Περιβάλλον (ΕΠ).

Ενότθτα 2.3: Φαινόμενο κερμικισ αλλθλεπίδραςθσ – Κερμικι αγωγιμότθτα υλικϊν Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 2 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί να

χρθςιμοποιοφν το μοντζλο «ϊμα υψθλότερθσ

κερμοκραςίασ – ϊμα χαμθλότερθσ

κερμοκραςίασ», για να ερμθνεφουν και να

προβλζπουν το φαινόμενο τθσ κερμικισ

αλλθλεπίδραςθσ.

Φαινόμενα κερμικισ

αλλθλεπίδραςθσ

Κερμικι ιςορροπία

Διάκριςθ κερμότθτασ και κερμοκραςίασ

Εκτελοφν πραγματικά και

εικονικά πειράματα διάδοςθσ κερμότθτασ.

Χρθςιμοποιοφν μοντζλα, για να ερμθνεφςουν και να

προβλζψουν τθ κερμικι ςυμπεριφορά των υλικϊν.

http://digitalschool.minedu

.gov.gr Βιβλίο μακθτι, Φυςικά Εϋ,

ςελ. 42.

Σετράδιο εργαςιϊν, Φυςικά Εϋ, ςελ. 74-78. φνκετο Εργαςτθριακό

περιβάλλον (ΕΠ). Μ.Α.Κ.Θ.Μ.Α.

81

Ενότθτα 2.4: Αλλαγι κατάςταςθσ των υλικϊν Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 4 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί να διακρίνουν και να ελζγχουν

τισ μεταβλθτζσ, που κακορίηουν τθ διάδοςθ τθσ κερμότθτασ, τθ ςυςτολι, τθ

διαςτολι και τθν αλλαγι κατάςταςθσ των υλικϊν και

να εντοπίηουν ςχζςεισ μεταξφ τουσ.

Κερμικι αγωγιμότθτα

υλικϊν

Αγωγοί – Μονωτζσ

Σρόποι διάδοςθσ κερμότθτασ

Διαςτολι – ςυςτολι ςωμάτων

Αλλαγι κατάςταςθσ των υλικϊν:

τιξθ – πιξθ εξάτμιςθ – υγροποίθςθ

βραςμόσ

Πραγματοποιοφν πειράματα ςε πραγματικό εργαςτιριο, για να

διακρίνουν τθ κερμικι αγωγιμότθτα ωσ βαςικι ιδιότθτα

των υλικϊν.

Σαξινομοφν τα διάφορα ςϊματα ςε μονωτζσ και αγωγοφσ

κερμότθτασ.

Εκτελοφν πειράματα με απλά υλικά διαςτολισ και ςυςτολισ

αερίων, υγρϊν και ςτερεϊν ςωμάτων.

Χρθςιμοποιοφν μοντζλα από το μικρόκοςμο, για τθν ερμθνεία

τθσ διαςτολισ και ςυςτολισ των υλικϊν.

Εκτελοφν πραγματικά και

εικονικά πειράματα ςε προςομοιωμζνα περιβάλλοντα,

εντοπίηουν και χειρίηονται μεταβλθτζσ, που αφοροφν τθν

αλλαγι κατάςταςθσ των υλικϊν.

http://digitalschool.minedu

.gov.gr Βιβλίο μακθτι, Φυςικά Εϋ,

ςελ. 46-55. Σετράδιο εργαςιϊν,

Φυςικά Εϋ, ςελ. 78-92. http://www.pi-

schools.gr/software/dimotiko/fysika-E-ST.zip

http://www.bbc.co.uk/schools/scienceclips/ages/8_9/s

olid_liquids.shtml http://www.bbc.co.uk/schools/scienceclips/ages/8_9/k

eeping_warm.shtml http://www.bbc.co.uk/schools/scienceclips/ages/9_10/

changing_state.shtml http://www.bbc.co.uk/schools/scienceclips/ages/9_10/

gases_fs.shtml http://phet.colorado.edu/e

n/simulation/states-of-matter

Ενότθτα 2.5: Τεχνολογικζσ εφαρμογζσ – Ρροςταςία Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 1 ϊρα

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να: Αναηθτοφν πλθροφορίεσ ςχετικζσ με τισ κερμικζσ

ιδιότθτεσ των υλικϊν και να αναγνωρίηουν εφαρμογζσ

τουσ ςε αντικείμενα τζχνθσ και τεχνολογίασ γφρω τουσ.

Χρθςιμοποιοφν με αςφάλεια

ςτθν κακθμερινι τουσ ηωι απλά τεχνολογικά προϊόντα

με βάςθ τισ κερμικζσ ιδιότθτεσ των υλικϊν, από τα

οποία είναι καταςκευαςμζνα.

Σεχνολογικζσ εφαρμογζσ:

πυρίμαχα ςκεφθ,

ςτολζσ πυροςβζςτθ, αςτροναφτθ, δφτθ, πιλινεσ ςτάμνεσ,

κερμόσ, τθλεκζρμανςθ, igloo Εςκιμϊων, κερμογραφία.

Πρϊτεσ βοικειεσ και μζτρα προςταςίασ για:

κερμοπλθξία-υποκερμία, πυρκαγιζσ, παγετόσ.

Αναφζρουν τεχνολογικά

αντικείμενα ςφγχρονα και του παρελκόντοσ, ςτα οποία

βρίςκουν εφαρμογι οι κερμικζσ ιδιότθτεσ των υλικϊν.

υηθτοφν για τθ ςθμαςία τθσ λειτουργία των τεχνολογικϊν

αντικειμζνων ςτθν κακθμερινι ηωι.

υηθτοφν για τθ ςχζςθ τθσ

κερμότθτασ ςτθν τζχνθ (π.χ. κερμά-ψυχρά χρϊματα,

κερμογραφία κ.λπ.).

υγκεντρϊνουν πλθροφορίεσ για τεχνολογικά αντικείμενα και επεξεργάηονται οδθγίεσ, που

αφοροφν περιπτϊςεισ κερμοπλθξίασ, υποκερμίασ,

πυρκαγιϊν, παγετοφ.

http://digitalschool.minedu

.gov.gr Βιβλίο μακθτι, Φυςικά τϋ,

ςελ. 46-51. Ανακαλφπτω τισ μθχανζσ

http://www.metacafe.com/watch/815381/heat_art/

http://www.ekab.gr/thermopliksia.html

http://www.ekab.gr/pagetos.html

http://www.ekab.gr/kayswnas.html

82

Ενότθτα 3: Τεχνολογικζσ Εφαρμογζσ τθσ Ενζργειασ Ενότθτα 3.1: Καταςκευι απλϊν μθχανϊν Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 2 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να μποροφν να

καταςκευάηουν μθχανζσ/ςυςκευζσ με απλά

υλικά και μζςα, οι οποίεσ χρθςιμοποιοφν διαφορετικζσ

πθγζσ ενζργειασ και επιφζρουν διαφορετικά

αποτελζςματα.

Καταςκευι απλϊν

μθχανϊν

Καταςκευζσ:

αυτοκινθτάκια, καραβάκια, τρζνα, γερανοί, που κινοφνται με τθ χριςθ λάςτιχων, ελατθρίων,

απλϊν μοτζρ, μπαταριϊν, φωτοθλεκτρικϊν, κ.ά.

υςτιματα χριςθσ ανανεϊςιμων πθγϊν ενζργειασ, όπωσ θλιακοί

φοφρνοι, θλιακόσ κερμοςίφωνασ, ανεμογεννιτρια,

θλεκτρικό αυτοκίνθτο, κ.ά.

http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/document/file.php/DSGL101/Διδακτικό%20Πακζτο/Βιβλίο%20Μ

ακθτι/Kefalaio_1.pdf τθ ςελίδα 35 μπορείτε να

βρείτε παράδειγμα καταςκευισ θλιακοφ

φοφρνου.

http://tinanantsou.blogspot.com

Εδϊ μπορείτε να βρείτε παραδείγματα καταςκευϊν με απλά υλικά, ςχετικά με κζματα περιβάλλοντοσ και

ενζργειασ.

http://www.amazon.com/b?ie=UTF8&node=16605401

1 Εδϊ μπορείτε να βρείτε

παιχνίδια και καταςκευζσ με ελατιρια.

http://solarcooking.wikia.com/wiki/Minimum_Solar_B

ox_Cooker Εδϊ μπορείτε να βρείτε

οδθγίεσ για τθν καταςκευι θλιακοφ φοφρνου.

83

Ενότθτα 3.2: Λιγότερθ ενζργεια για τισ ίδιεσ ανάγκεσ και επικυμίεσ Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 4 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να: «Διαβάηουν» το λογαριαςμό του θλεκτρικοφ ρεφματοσ του

ςπιτιοφ τουσ.

υςχετίηουν τθ χριςθ τθσ ενζργειασ με βάςθ τθν

κάλυψθ των αναγκϊν και επικυμιϊν τουσ.

Τπολογίηουν, πόςθ ενζργεια χρθςιμοποιοφν οι ςυςκευζσ

ςτο ςπίτι τουσ, για ζνα οριςμζνο χρονικό διάςτθμα.

Προτείνουν λφςεισ, για τθ

χριςθ λιγότερθσ ενζργειασ ςτθν κάλυψθ των ίδιων

αναγκϊν και επικυμιϊν τουσ.

Λιγότερθ ενζργεια για τισ

ίδιεσ ανάγκεσ και επικυμίεσ

Υπολογίηουν το ενεργειακό

αποτφπωμα του ςπιτιοφ ι/και του ςχολείου με τθ χριςθ κατάλλθλου λογιςμικοφ.

Μελζτθ περίπτωςθσ:

- ςυηθτοφν, προτείνουν και ελζγχουν εναλλακτικοφσ

τρόπουσ, για τον περιοριςμό τθσ χριςθσ ενζργειασ ςτο ςπίτι ι ςτο

ςχολείο -ςυγκρίνουν ενεργειακζσ ετικζτεσ θλεκτρικϊν οικιακϊν ςυςκευϊν

-επιχειρθματολογοφν για τα πλεονεκτιματα και

μειονεκτιματα ςυςκευϊν διαφορετικισ ενεργειακισ

απόδοςθσ (αρχικό και τελικό κόςτοσ).

Επιςκόπθςθ απόψεων:

ζρευνα μεταξφ μακθτϊν και γονζων ςτο περιβάλλον, ςχετικά

με τισ κακθμερινζσ τουσ ςυνικειεσ, όςον αφορά τθ χριςθ

ενζργειασ.

http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/document

/file.php/DSDIM-E107/Διδακτικό%20Πακζτο/Βιβλίο%20Μακθτι/kefalai

o_3.pdf τθ ςελίδα 27 μπορείτε να

βρείτε πλθροφορίεσ για τον τρόπο, που πλθρϊνουμε τθν θλεκτρικι ενζργεια.

WWF – Ελλάσ:

http://www.wwf.gr Μπορείτε να υπολογίςετε

το ενεργειακό αποτφπωμα.

ΣΕΛ ερρϊν: http://www.dipe-

serron.gr/co2schools/ Εδϊ μπορείτε να

υπολογίςετε το οικολογικό αποτφπωμα του ςχολείου.

Ενότθτα 3.3: Ο ενεργειακόσ πλοφτοσ τθσ χϊρασ μασ ςτο παρόν και ςτο μζλλον Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 2 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να ικανοί να

ςυλλζγουν, να επεξεργάηονται και να

αναλφουν πλθροφορίεσ ςχετικζσ με τον ενεργειακό

πλοφτο τθσ χϊρασ μασ.

Ο ενεργειακόσ πλοφτοσ τθσ χϊρασ μασ ςτο παρόν και

ςτο μζλλον: (2 ϊρεσ)

λιγνίτθσ πετρζλαιο

ιλιοσ άνεμοσ

υδατοπτϊςεισ κφματα

γεωκερμία βιομάηα

υμπλθρϊνουν τον ενεργειακό

χάρτθ τθσ χϊρασ.

Εντοπίηουν ςτο χάρτθ τισ περιοχζσ τθσ Ελλάδασ, που είναι

πλοφςιεσ ςε λιγνίτθ και πετρζλαιο.

υλλζγουν πλθροφορίεσ και

ςυηθτοφν για τα πλεονεκτιματα τθσ Ελλάδασ ςε ςχζςθ με τισ

ανανεϊςιμεσ πθγζσ ενζργειασ (ιλιοσ, άνεμοσ, κφματα, βιομάηα,

γεωκερμία).

http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/document/file.php/DSGL101/Διδακτικό%20Πακζτο/Βιβλίο%20Μ

ακθτι/Kefalaio_1.pdf

τισ ςελίδεσ 18, 28 και 35 μπορείτε να βρείτε

πλθροφορίεσ για τθν φπαρξθ πετρελαίου, λιγνίτθ

και ανανεϊςιμων πθγϊν ενζργειασ αντίςτοιχα ςτθν

Ελλάδα.

http://www.youtube.com/watch?v=coWQ1R2r5MY

Εκπαιδευτικό φιλμ με κζμα: «Σο ταξίδι τθσ

θλεκτρικισ ενζργειασ».

84

Ενότθτα 3.4: Θ ενζργεια ςτουσ ηωντανοφσ οργανιςμοφσ Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 12 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να:

Διακρίνουν τισ ομάδεσ των ςπονδυλωτϊν (ψάρια,

αμφίβια, ερπετά, πτθνά, κθλαςτικά).

Διακρίνουν τα κθλαςτικά ςε χορτοφάγα και ςαρκοφάγα

και ςυςχετίηουν το είδοσ τθσ τροφισ με ιδιαίτερα

χαρακτθριςτικά τθσ κάκε ομάδασ, αλλά και με το

περιβάλλον ςτο οποίο ηουν.

Θ ενζργεια ςτουσ

ηωντανοφσ οργανιςμοφσ

Θ τροφι ωσ καφςιμο υλικό/παραγωγόσ

ενζργειασ ςτουσ ηωντανοφσ οργανιςμοφσ.

Επίςκεψθ ςε κοντινό

οικοςφςτθμα με ςκοπό τθν καταγραφι οργανιςμϊν και τθν

τοποκζτθςι τουσ ςε απλζσ τροφικζσ αλυςίδεσ.

Ψθφιακό ςχολείο: Φυςικά

Σ Δθμοτικοφ Βιβλίο Μακθτι - Κεφάλαιο

5: Σα ηϊα Σετράδιο εργαςιϊν –

Ενότθτα: Σα ηϊα (ςελ. 83-96)

http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/units/?id=

122

Εναλλακτικό διδακτικό πακζτο

http://www.primedu.uoa.gr/sciedu/BIBLIO/bookStude

nts/animal.pdf

Ενότθτα 3.5: Οικοςφςτθμα: τροφικζσ ςχζςεισ, τροφικζσ αλυςίδεσ Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 5 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να:

Αναγνωρίηουν τθν τροφι ωσ πθγι ενζργειασ των

οργανιςμϊν.

Διακρίνουν τουσ οργανιςμοφσ ςε

αυτότροφουσ και ετερότροφουσ.

Περιγράφουν απλζσ τροφικζσ αλυςίδεσ και να αναφζρουν

προβλιματα του περιβάλλοντοσ, που μπορεί

να τισ επθρεάςουν.

Οικοςφςτθμα: τροφικζσ

ςχζςεισ, τροφικζσ αλυςίδεσ

Επίςκεψθ ςε κοντινό

οικοςφςτθμα με ςκοπό τθν καταγραφι οργανιςμϊν και τθν

τοποκζτθςι τουσ ςε απλζσ τροφικζσ αλυςίδεσ.

Ψθφιακό ςχολείο: Φυςικά

Σ Δθμοτικοφ Βιβλίο Μακθτι – Κεφάλαιο

Οικοςυςτιματα (ςελ. 74-76)

Σετράδιο εργαςιϊν – Ενότθτα: Οικοςυςτιματα

(ςελ. 98-101) http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/units/?id=

123

85

Ενότθτα 3.6: Το ταξίδι τθσ ενζργειασ ςτον ανκρϊπινο οργανιςμό Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 7 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να:

Αναφζρουν τα όργανα του πεπτικοφ ςυςτιματοσ και τα

ςυςχετίηουν με τισ λειτουργίεσ που επιτελοφν.

Διακρίνουν τουσ

διαφορετικοφσ τφπουσ δοντιϊν και αναφζρουν το

ρόλο τουσ ςτθ μάςθςθ.

Αναφζρουν ςυνικειεσ που ςυμβάλλουν ςτθν καλι

λειτουργία του πεπτικοφ ςυςτιματοσ και ςτθν υγεία

των δοντιϊν.

Σο ταξίδι τθσ ενζργειασ

ςτον ανκρϊπινο οργανιςμό: κυκλοφορικό

και πεπτικό ςφςτθμα ςτον άνκρωπο.

α Κυκλοφορικό ςφςτθμα ςτον άνκρωπο. (3 ϊρεσ)

β Πεπτικό ςφςτθμα ςτον άνκρωπο (4 ϊρεσ)

Εντοπίηουν ςτο ςϊμα τουσ τθ

κζςθ τθσ καρδιάσ. Ομαδικι δραςτθριότθτα

καταςκευισ εννοιολογικοφ χάρτθ ςχετικοφ με τθ μορφολογία και

τθ λειτουργία του κυκλοφορικοφ ςυςτιματοσ.

Ομαδικι καταςκευι επιδαπζδιου επίπεδου παηλ του

πεπτικοφ ςυςτιματοσ (ςε φυςικό μζγεκοσ). Μικρζσ ομάδεσ

αναλαμβάνουν τθν καταςκευι ακριβοφσ αναπαράςταςθσ ενόσ

οργάνου και ταυτόχρονα μελετοφν τισ λειτουργίεσ του

οργάνου. φνκεςθ με τθν τάξθ ςε ολομζλεια και παρουςίαςθ των

ςχετικϊν πλθροφοριϊν από διαφορετικά μζλθ τθσ ομάδασ απαντϊντασ ςε ερωτιςεισ του

ςυντονιςτι («Σι είναι;», «Σι κάνει;», «Σι πακαίνει;»).

«Πϊσ να ςχεδιάςω υγιεινά γεφματα» (Ομαδικι

δραςτθριότθτα). Ενδιάμεςα υγιεινά φαγθτά

(καταςκευι αφίςασ – ελκυςτικι παρουςίαςθ ενδιάμεςων

γευμάτων).

Ψθφιακό ςχολείο: Φυςικά

Σ Δθμοτικοφ Βιβλίο Μακθτι – Κεφάλαιο

Κυκλοφορικό ςφςτθμα (ςελ. 86-90 & 92)

Σετράδιο εργαςιϊν – Ενότθτα: Κυκλοφορικό

ςφςτθμα (ςελ. 114-120) http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/units/?id=

126

Ψθφιακό ςχολείο: Φυςικά Ε’ Δθμοτικοφ

Βιβλίο Μακθτι – Κεφάλαιο Πεπτικό ςφςτθμα

Σετράδιο εργαςιϊν – Ενότθτα: Πεπτικό ςφςτθμα http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/units/?id=

322

Εναλλακτικό διδακτικό πακζτο

http://www.primedu.uoa.gr/sciedu/BIBLIO/bookStude

nts/ peptiko.pdf

Εναλλακτικό διδακτικό πακζτο

http://www.primedu.uoa.gr/sciedu/BIBLIO/bookStude

nts/entheto_e1.pdf, ςελίδεσ 166-6

ΤΠΕΠΚ – Πανεπιςτιμιο Κριτθσ (2000) Αγωγι

Τγείασ – Διατροφι και Τγεία. ΕΠΕΑΕΚ ΛΛ (Οδθγόσ

για Εκπαιδευτικοφσ – Βιβλίο του μακθτι – CD-

ROM)

86

Ενότθτα 4: Θλεκτρικά και Μαγνθτικά Φαινόμενα Ενότθτα 4.1: Από τα παιχνίδια με μαγνιτεσ… ςε πειράματα με θλεκτρικά και μαγνθτικά φαινόμενα Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 4 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να:

Διερευνοφν τισ ελκτικζσ δυνάμεισ, που

αναπτφςςονται από τουσ μαγνιτεσ από επαφι και από

απόςταςθ.

Τποςτθρίηουν ότι οι ελκτικζσ δυνάμεισ ςτουσ πόλουσ των

μαγνθτϊν είναι μεγαλφτερεσ.

Ελκτικζσ/απωςτικζσ

δυνάμεισ από επαφι – από απόςταςθ

Διερευνθτικι – πειραματικι

δραςτθριότθτα, με τθν οποία οι μακθτζσ φζρνουν κοντά δφο

μαγνιτεσ πρϊτα τουσ ετερϊνυμουσ πόλουσ και ςτθ

ςυνζχεια τουσ ομϊνυμουσ.

Οι μακθτζσ φζρνουν κοντά ςε ζνα μαγνιτθ μικρά ςιδερζνια

αντικείμενα (ρινίςματα ι ςυνδετιρεσ) και παρατθροφν ςε

ποια ςθμεία θ ζλξθ είναι πιο ιςχυρι.

Σετράδιο εργαςιϊν Φυςικά

τϋ Δθμοτικοφ ςελ. 122 – 125

http://digitalschool.minedu.gov.gr/courses/DSGL101/

Μαγνιτεσ, ρινίςματα ςιδιρου, ςυνδετιρεσ,

καρφίτςεσ κ.λπ..

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να: Ανιχνεφςουν ότι θ γθ ςυμπεριφζρεται ωσ

μαγνιτθσ.

Διαπιςτϊςουν ότι ζνασ μαγνιτθσ (μαγνθτικι βελόνα) προςανατολίηεται προσ τουσ μαγνθτικοφσ πόλουσ τθσ γθσ.

Μαγνθτίηουν ζνα ςιδερζνιο αντικείμενο.

υςχετίςουν το ρόλο τθσ πυξίδασ με τθν ανάπτυξθ των

ταξιδιϊν και τισ μεγάλεσ ανακαλφψεισ.

Τποςτθρίξουν τθ ςυμβολι τθσ πυξίδασ ςτθν ανάπτυξθ

τθσ τεχνολογίασ.

υνδζςουν τθν πυξίδα με τα ςφγχρονα μζςα πλοιγθςθσ.

Γιινοσ μαγνθτιςμόσ

Πυξίδα

Ο ρόλοσ τθσ πυξίδασ ςτθ ηωι του ανκρϊπου

Θ πυξίδα και τα ςφχρονα μζςα πλοιγθςθσ

Προςανατολίηουν ζνα μαγνιτθ

με τθ βοικεια του γιινου μαγνθτιςμοφ. Λςορροποφν μια

μαγνθτικι βελόνα ςτθ βάςθ τθσ.

Καταςκευάηουν μια απλι πυξίδα.

Καταςκευι Βάηουμε το χαρτομάντθλο ι το χαρτάκι με προςοχι μζςα ςτο

ποτιρι με το νερό, ζτςι, ϊςτε να επιπλζει.

Μαγνθτίηουμε τθ βελόνα, τρίβοντάσ τθν επάνω ςτο

μαγνιτθ. Βάηουμε με πολφ προςοχι τθ βελόνα επάνω ςτο χαρτάκι. πρϊχνουμε ςιγά - ςιγά το

χαρτάκι με ζνα μολφβι, ϊςτε να βυκιςτεί.

Ζτοιμθ θ πυξίδα μασ. Παρατθροφμε ότι θ βελόνα προςανατολίηεται προσ το

Βορρά.

Οι μακθτζσ μετακινοφν εικονικά μια πυξίδα ςε διάφορα μζρθ πάνω και ζξω από τθ γθ με τθ

βοικεια αντίςτοιχου λογιςμικοφ.

Οι μακθτζσ με τθ ςυμβολι του εκπαιδευτικοφ διεξάγουν

ερευνθτικό ςχζδιο εργαςίασ ςχετικά με τθ ςυμβολι τθσ

πυξίδασ ςτθν πραγματοποίθςθ μεγάλων ταξιδιϊν. Εργάηονται

ομαδικά, ςυηθτοφν, παρουςιάηουν τα ευριματα και τισ απόψεισ τουσ με τθ βοικεια

λογιςμικϊν εννοιολογικισ χαρτογράφθςθσ κ.ά.

Σετράδιο εργαςιϊν Φυςικά

τϋ Δθμοτικοφ ςελ. 126 – 128

http://digitalschool.minedu.gov.gr/courses/DSGL101/

Χρειαηόμαςτε: Ζνα ποτιρι γεμάτο με νερό, ζνα μικρό

κομμάτι από ζνα χαρτομάντθλο ι ζνα μικρό

κομμάτι χαρτιοφ, ζνα μαγνιτθ, μία βελόνα και

ζνα μολφβι.

Διαδίκτυο, Λογιςμικό ΓΑΛΑ, http://edsoft.cti.gr/edsoft/l

ogismika/gaia.html Δθμιουργία webquest.

http://webquest.gr/

Για τον ζλεγχο τθσ πυξίδασ: http://www.youtube.com/watch?v=6UDOgSzoPHU&f

eature=related

το λογιςμικό ΓΑΛΑ και ςτθν ενότθτα Gilbert οι μακθτζσ

τοποκετοφν μαγνθτικζσ βελόνεσ γφρω από τθ γθ (terella –λατινικά «μικρι

γθ»). Παρατθροφν, καταγράφουν, ςυηθτοφν τον προςανατολιςμό των

πυξίδων.

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CF%85%CE%BE%CE%AF%CE%B4%CE%B1

http://el.wikipedia.org/wiki

/GPS

87

υνδζουν τισ μεγάλεσ

ανακαλφψεισ με τθν εφεφρεςθ τθσ ναυτικισ πυξίδασ.

Εργάηονται ομαδικά και

ςυηθτοφν, παρουςιάηουν ευριματα και τισ απόψεισ τουσ

με τθ βοικεια λογιςμικϊν εννοιολογικισ χαρτογράφθςθσ,

web quest κ.ά.

http://www.hellaspath.gr/i

ndex.php?p=2

88

Ενότθτα 4.2: Στισ… λεωφόρουσ των φορτίων Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 4 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να:

Διακρίνουν τθ μαγνθτικι από τθν θλεκτροςτατικι ζλξθ.

Αναφζρουν περιπτϊςεισ που να αναδεικνφουν τθν άςκθςθ

θλεκτρικϊν δυνάμεων από απόςταςθ.

Αναγνωρίηουν το ςυμβολιςμό των φορτίων ςε

κετικό και αρνθτικό.

Διαπιςτϊνουν/ ςυμπεραίνουν πειραματικά

ότι τα ετερϊνυμα φορτιςμζνα ςϊματα

ζλκονται και τα ομϊνυμα απωκοφνται.

υςχετίηουν το πλεόναςμα /

ζλλειμμα φορτίων με τθν θλζκτριςθ των ςωμάτων.

Θλεκτροςτατικζσ δυνάμεισ

Ζλξθ - άπωςθ

Κετικά και αρνθτικά φορτία

Θλζκτριςθ

Οι μακθτζσ πειραματίηονται με τθν ανάπτυξθ θλεκτροςτατικϊν

ελκτικϊν ι απωςτικϊν δυνάμεων με απλά υλικά.

τερεϊνουν ζνα πλαςτικό καλαμάκι με μία πινζηα, ζτςι ϊςτε να μπορεί να κινείται

ελεφκερα. τθ ςυνζχεια, τρίβουν με ζνα χαρτομάντθλο ι με μάλλινο φφαςμα ζνα άλλο

καλαμάκι και ςτθ ςυνζχεια το πλθςιάηουν ςε αυτό, που μπορεί

να κινείται ελεφκερα.

Με τθ βοικεια λογιςμικϊν ερμθνεφουν τθν θλεκτροςτατικι

ζλξθ και άπωςθ. Οι μακθτζσ με απλά υλικά ςχεδιάηουν και εκτελοφν

αντίςτοιχεσ δραςτθριότθτεσ.

Με τθ βοικεια λογιςμικοφ, οι μακθτζσ διαπιςτϊνουν τθν θλζκτριςθ των ςωμάτων με

τριβι.

Δραματοποιοφν τον τρόπο θλζκτριςθσ.

Σετράδιο εργαςιϊν Φυςικά Εϋ Δθμοτικοφ ΦΕ1 ςελ. 94 -

97 http://digitalschool.minedu

.gov.gr/courses/DSDIM-E107/

Πλαςτικά καλαμάκια,

χαρτάκια, κλωςτι, χαρτομάντθλο, μάλλινο

φφαςμα

τθ διεφκυνςθ http://phet.colorado.edu/el/simulations/translated/el Προςομοίωςθ Μπαλόνια και τατικόσ Θλεκτριςμόσ

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί να

αναγνωρίηουν το αλεξικζραυνο ωσ μζςο προςταςίασ από τουσ

κεραυνοφσ.

Οι μακθτζσ μα υιοκετιςουν ςτάςεισ και ςυμπεριφορζσ προςταςίασ δικισ τουσ και

των ςυςκευϊν από τουσ κεραυνοφσ.

Ατμοςφαιρικόσ

θλεκτριςμόσ

Αλεξικζραυνο

Προςταςία από τουσ κεραυνοφσ

υγκεντρϊνουν και μελετοφν

πλθροφορίεσ για τθν ζρευνα του Β. Φραγκλίνου ςτα θλεκτρικά

φαινόμενα και ιδιαίτερα για το πείραμα με τον κεραυνό.

Εντοπίηουν αλεξικζραυνα ςτθν περιοχι τουσ, ςυηθτάνε για το

ρόλο και τθ ςθμαςία τουσ.

Ζρευνα πεδίου.

Εκπαιδευτικι τθλεόραςθ

Κεραυνόσ, μαγεία και δζοσ http://www.edutv.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=399&Itemi

d=72

ι εναλλακτικά http://vod.sch.gr/video/vie

w/466

http://www.gscp.gr/games/kataigida5.htm

Εναλλακτικό Διδακτικό

Πακζτο - Φυςικζσ Επιςτιμεσ Ε Δθμοτικοφ -

Βιβλίο Μακθτι – ενότθτα θλεκτριςμόσ ςτθ

διεφκυνςθ: http://digitalschool.minedu

.gov.gr/courses/DSDIM-E107/

89

Ενότθτα 4.3: Θλεκτρομαγνθτιςμόσ Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 4 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να γνωρίηουν

ςτοιχεία από τθν ιςτορία των επιςτθμϊν (τισ προςπάκειεσ

των επιςτθμόνων να ανακαλφψουν τθ ςχζςθ

μεταξφ των θλεκτρικϊν και μαγνθτικϊν φαινομζνων–

πείραμα Oersted).

Θλεκτρομαγνθτιςμόσ

χζςθ θλεκτρικϊν και

μαγνθτικϊν φαινομζνων

υγκεντρϊνουν και μελετοφν πλθροφορίεσ, αξιοποιϊντασ

θλεκτρονικζσ και ζντυπεσ πθγζσ πλθροφόρθςθσ, όπωσ είναι θ

μελζτθ κειμζνων για τθν εξζλιξθ των επιςτθμονικϊν ιδεϊν και τεχνολογικϊν καινοτομιϊν.

Επαναλαμβάνουν το πείραμα

του Oersted με τθ βοικεια λογιςμικϊν αλλά και με

πραγματικά υλικά.

Εφαρμόηουν τθ νζα γνϊςθ ςε ςυνκικεσ τθσ κακθμερινισ ηωισ (π.χ. οι πυξίδεσ επθρεάηονται και

δε λειτουργοφν κοντά ςε καλϊδια υψθλισ τάςθσ).

Σετράδιο εργαςιϊν Φυςικά

τϋ Δθμοτικοφ ΦΕ3 ςελ. 129 - 130

http://digitalschool.minedu.gov.gr/courses/DSGL101/

http://el.wikipedia.org

http://www.magnet.fsu.

edu/education/ tutorials/java/

oersted/index.htm

Τλικά: καλϊδια, μπαταρία, μαγνθτικι βελόνα

Να είναι ικανοί να

καταςκευάηουν ζναν απλό θλεκτρομαγνιτθ

Να γνωρίςουν το ρόλο και τθ ςθμαςία των

θλεκτρομαγνθτϊν ςτισ ςφγχρονεσ ςυςκευζσ.

Να αναφζρουν εφαρμογζσ των θλεκτρομαγνθτϊν.

Θλεκτρομαγνιτθσ.

(θ ανακάλυψθ του Oersted οδιγθςε ςτθν καταςκευι

του θλεκτρομαγνιτθ)

Καταςκευι θλεκτρομαγνιτθ

Εφαρμογζσ θλεκτρομαγνθτϊν

Οι μακθτζσ πειραματίηονται καταςκευάηοντασ ζνα πθνίο.

Καταςκευι πθνίου: Οι μακθτζσ τυλίγουν γφρω από ζνα μολφβι,

όςεσ περιςςότερεσ φορζσ μποροφν, ζνα καλϊδιο

μονωμζνο (ςυνιςτάται καλϊδιο περιζλιξθσ). Βγάηουν το μολφβι

από τθ κζςθ, ζτςι ϊςτε το καλϊδιο να διατθριςει το ςχιμα

που ζχει πάρει. Σο πθνίο είναι ζτοιμο.

Οι μακθτζσ καταςκευάηουν ζναν θλεκτρομαγνιτθ με πραγματικά υλικά και δοκιμάηουν το μοντζλο

που καταςκεφαςαν.

Οι μακθτζσ καταςκευάηουν εικονικά το μοντζλο του

θλεκτρομαγνιτθ και πειραματίηονται.

Οι μακθτζσ αναφζρουν και ςυηθτοφν διάφορεσ εφαρμογζσ

του θλεκτρομαγνιτθ ςτθν κακθμερινι ηωι.

Σετράδιο εργαςιϊν Φυςικά

τϋ Δθμοτικοφ ΦΕ3 ςελ. 130 - 132

http://digitalschool.minedu.gov.gr/courses/DSGL101/

Προςομοίωςθ «Εργαςτιριο

Θλεκτρομαγνθτιςμοφ Faraday»

http://phet.colorado.edu/el/simulations/translated/el

οι μακθτζσ δοκιμάηουν ζναν θλεκτρομαγνιτθ.

http://www.nelsonthornes.com/secondary/science/scinet/scinet/electric/magnets

/making.htm

http://www.nelsonthornes.com/secondary/science/scinet/scinet/electric/magnets

/core.htm

Εφαρμογζσ του θλεκτρομαγνιτθ ςτθν

κακθμερινι ηωι Θλεκτρικό κουδοφνι:

http://www.footprints-science.co.uk/electricbell.ht

m http://www.bbc.co.uk

/schools/ks3bitesize/science/

energy_electricity_forces/ magnets_electric_

effects/revise5.shtml

90

Ενότθτα 4.4: Οι μεγάλεσ ανακαλφψεισ που άλλαξαν τον κόςμο μασ - Faraday Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 6 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να γνωρίηουν

ςτοιχεία από τθν ιςτορία των επιςτθμϊν ςχετικά με τθν

ανακάλυψθ του θλεκτρικοφ κινθτιρα και τθσ γεννιτριασ

από το Faraday.

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί να:

Καταςκευάηουν με απλά

υλικά ζναν απλό κινθτιρα και να περιγράφουν τα μζρθ

του.

Περιγράφουν τθ λειτουργία του θλεκτρικοφ κινθτιρα.

Θλεκτροκινθτιρεσ - θλεκτρογεννιτριεσ

Καταςκευι θλεκτροκινθτιρα

υγκεντρϊνουν και μελετοφν πλθροφορίεσ, αξιοποιϊντασ

θλεκτρονικζσ και ζντυπεσ πθγζσ πλθροφόρθςθσ, όπωσ είναι θ

μελζτθ κειμζνων για τθν εξζλιξθ των επιςτθμονικϊν ιδεϊν και τεχνολογικϊν καινοτομιϊν.

Καταςκευάηουν με απλά υλικά

ζναν απλό κινθτιρα.

Συλίγουμε το καλϊδιο, για να φτιάξουμε ζνα πθνίο, δθλαδι το

μζροσ του κινθτιρα που κα κινείται. Για τθν καλφτερθ

καταςκευι του, το τυλίγουμε ςε μια κυλινδρικι μορφι ςπειρϊν, με τθ βοικεια ενόσ ςτυλό ι μιασ

μικρισ μπαταρίασ ΑΑΑ. Αφινουμε μερικά εκατοςτά του

καλωδίου ελεφκερα ςτο κάκε άκρο του και τυλίγουμε 25 ι 30

φορζσ, ϊςτε να δθμιουργιςουμε το πθνίο.

Σο επόμενο βιμα είναι να γίνουν τα δφο ςτθρίγματα των αξόνων.

Μποροφμε να χρθςιμοποιιςουμε δφο απλοφσ

ςυνδετιρεσ και τουσ ςτερεϊνουμε ςε μια βάςθ με

μονωτικι ταινία ι απλϊσ ςτουσ πόλουσ μιασ μπαταρίασ.

Φζρνουμε κοντά ζνα μαγνιτθ και ςυνδζουμε το πθνίο με τουσ

πόλουσ τθσ μπαταρίασ.

Βιβλίο μακθτι: Φυςικά τϋ Δθμοτικοφ, ςελ. 100 – 101

http://digitalschool.minedu.gov.gr/courses/DSGL101/

http://el.wikipedia.org/wiki/?u=

Προςομοίωςθ «Εργαςτιριο Θλεκτρομαγνθτιςμοφ

Faraday» http://phet.colorado.edu/el/simulations/translated/el

Μια μπαταρία (9 V) Ζνα ιςχυρό μαγνιτθ Καλϊδιο περιζλιξθσ

(μονωμζνο)

http://www.youtube.com/watch?v=Lvh-

UlGBqBU&feature=related

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί να εξαγάγουν ςυμπεράςματα με πειραματικζσ διαδικαςίεσ ότι

μποροφμε να δθμιουργιςουμε θλεκτρικό

ρεφμα με τθν κίνθςθ αγωγοφ ςε μαγνθτικό πεδίο.

Δθμιουργία θλεκτρικοφ

ρεφματοσ: θλεκτρογεννιτρια

Διερευνθτικοφ τφπου

δραςτθριότθτα: Οι μακθτζσ κινοφν ζνα μαγνιτθ μζςα ςε ζνα

πθνίο και με τθ βοικεια μιασ απλισ πυξίδασ ι ενόσ

γαλβανόμετρου διαπιςτϊνουν ότι με τθν κίνθςθ αγωγοφ ςε

μαγνθτικό πεδίο μποροφμε να δθμιουργιςουμε θλεκτρικό

ρεφμα. Εκτελοφν τισ προςομοιϊςεισ.

Σετράδιο εργαςιϊν Φυςικά

τϋ Δθμοτικοφ ΦΕ4 ςελ. 133-134

http://digitalschool.minedu.gov.gr/courses/DSGL101/

Προςομοίωςθ «Εργαςτιριο Θλεκτρομαγνθτιςμοφ

Faraday» http://phet.colorado.edu/el/simulations/translated/el

http://www.seilias.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=27&Itemid

=32&catid=20

http://www.footprints-science.co.uk/power.htm

91

υςχετίηουν τθν

θλεκτρογεννιτρια ωσ βαςικό ςτοιχείο των εργοςταςίων

παραγωγισ θλεκτρικισ ενζργειασ.

Περιγράφουν τον τρόπο μεταφοράσ τθσ θλεκτρικισ

ενζργειασ από τα εργοςτάςια ςτισ κατοικίεσ.

Εκτιμοφν τθ ςθμαςία των ανακαλφψεων του Faraday ςτο ςφγχρονο πολιτιςμό.

Παραγωγι και μεταφορά

θλεκτρικισ ενζργειασ

Οι μακθτζσ περιγράφουν τον

τρόπο λειτουργίασ των εργοςταςίων παραγωγισ

θλεκτρικισ ενζργειασ και τθ διαδικαςία μεταφοράσ

θλεκτρικοφ ρεφματοσ ςτισ κατοικίεσ.

Οι μακθτζσ ςυηθτοφν τθ ςθμαςία

τθσ χριςθσ του θλεκτρικοφ ρεφματοσ ςτον ςφγχρονο

πολιτιςμό. Δθμιουργοφν αφίςα για τθν

προςταςία μασ από το θλεκτρικό ρεφμα αλλά και για τθν

προςταςία των θλεκτρικϊν ςυςκευϊν.

υγκεντρϊνουν και μελετοφν πλθροφορίεσ, αξιοποιϊντασ

θλεκτρονικζσ και ζντυπεσ πθγζσ πλθροφόρθςθσ, καταςκευάηουν

αφίςα και ζντυπα για τθν ευαιςκθτοποίθςθ τθσ κοινότθτασ

και προτείνουν τρόπουσ εξοικονόμθςθσ τθσ θλεκτρικισ

ενζργειασ.

Σετράδιο εργαςιϊν Φυςικά

τϋ Δθμοτικοφ ΦΕ4 ςελ. 133-134

http://digitalschool.minedu.gov.gr/courses/DSGL101/

http://www.footprints-

science.co.uk/power.htm

http://www.energolab.gr

http://www.youtube.com /watch?v=coWQ1R2r5MY

.

http://www.dei.gr/ Documents2/

EMPORIKA%20ENTYPA /DEH%20orthologiki_

new_01.pdf http://www.energolab.gr

/index.asp?c=42

92

Ρροτάςεισ για ςυνκετικζσ εργαςίεσ Φτιάχνω δείκτεσ οξφτθτασ από φυςικά προϊόντα Οι μακθτζσ φτιάχνουν δείκτεσ οξφτθτασ από κόκκινο λάχανο και από τςάι. Χρθςιμοποιοφν τον δείκτθ που ζφτιαξαν για να ελζγξουν τθν οξφτθτα διαφόρων υλικϊν (νερό βρφςθσ, ξφδι, υδατικό διάλυμα μαγειρικισ ςόδασ, αραιό διάλυμα απορρυπαντικοφ). Χρθςιμοποιοφν πεχαμετρικό χαρτί για να δουν τθν ποικιλία των χρωμάτων (ουράνιο τόξο) που δίνουν οι δείκτεσ ςε διάφορα υλικά. Μελετϊ τθν επίδραςθ του pH του εδάφουσ ςτθν ανάπτυξθ των φυτϊν. Οι μακθτζσ μετροφν το pH υδατικϊν διαλφματων του χϊματοσ διαφόρων εδαφϊν. Φυτεφουν ςπόρουσ ςε χϊμα διαφορετικισ οξφτθτασ και μελετοφν τθν επίδραςθ του pH του εδάφουσ ςτθν ανάπτυξθ του φυτοφ. Προτείνουν τρόπουσ τροποποίθςθσ του pH του εδάφουσ. Επιςκζπτονται κατάςτθμα γεωργικϊν προϊόντων και ρωτοφν για τθ καταλλθλότθτα του χϊματοσ ςε ςχζςθ με το pH του για διάφορεσ καλλιζργειεσ. Ταξιδεφω με…. πυξίδα Οι μακθτζσ επεξεργάηονται διεπιςτθμονικά τθν πυξίδα με βάςθ τθν εννοιολογικι ςθμαςία που ζχει αποκτιςει θ λζξθ ςτθ ςθμερινι εποχι. Μελετοφν τον τρόπο λειτουργίασ τθσ και καταςκευάηουν πυξίδεσ με απλά υλικά. Εξετάηουν τθν προςφορά τθσ πυξίδασ ςτθ ναυςιπλοΐα και ςτθν ανακάλυψθ του Νζου Κόςμου. υγκρίνουν τθν πυξίδα με τα ςφγχρονα μζςα πλοιγθςθσ και μελετοφν τον τρόπο λειτουργίασ τουσ. Στισ… λεωφόρουσ των φορτίων Οι μακθτζσ επεξεργάηονται διεπιςτθμονικά θλεκτροςτατικά φαινόμενα ςτθν κακθμερινι τουσ ηωισ (ςτατικόσ θλεκτριςμόσ, κεραυνοί, προςταςία, θλεκτρικζσ και μαγνθτικζσ καταιγίδεσ). Τλοποιοφν εντυπωςιακά πειράματα θλεκτροςτατικισ. Οι μεγάλεσ ανακαλφψεισ που άλλαξαν τον κόςμο μασ Οι μακθτζσ επεξεργάηονται διεπιςτθμονικά τισ μεγάλεσ ανακαλφψεισ και εφευρζςεισ, που ςτθρίηονται ςτον θλεκτρομαγνθτιςμό και αποτελοφν τθ βάςθ του ςφγχρονου πολιτιςμοφ μασ. Από τθν παραγωγι τθσ θλεκτρικισ ενζργειασ ζωσ τθ χριςθ των ςυςκευϊν ςτθν κακθμερινι τουσ ηωι (γεννιτριεσ, κινθτιρεσ, θλεκτρομαγνιτεσ). Τεχνολογικζσ Εφαρμογζσ τθσ Ενζργειασ – Ενεργειακό αποτφπωμα Οι μακθτζσ καταςκευάηουν μθχανζσ ι ςυςκευζσ με απλά υλικά. Αναηθτοφν το ενεργειακό αποτφπωμα ςυςκευϊν ςτθ ςυςκευαςία τουσ. Τπολογίηουν το ενεργειακό αποτφπωμά τουσ ςε διάφορεσ δραςτθριότθτεσ τουσ. Μακιματα που εμπλζκονται: Γλϊςςα, Μακθματικά, Εικαςτικά, Λςτορία, Φυςικζσ Επιςτιμεσ, Σεχνολογία, Κοινωνικζσ Επιςτιμεσ. Το «πράςινο» ςπίτι Οι μακθτζσ προςπακοφν να καταςκευάςουν ζνα βιοκλιματικό ςπίτι. Διατυπϊνουν υποκζςεισ, για το ποια υλικά πρζπει να επιλζξουμε, τθν κατεφκυνςθ του ςπιτιοφ κ.λπ. υνεργάηονται ςε ομάδεσ, εκτελϊντασ δραςτθριότθτεσ ςχετικά με τισ κερμικζσ και φωτεινζσ ιδιότθτεσ των υλικϊν. Καταςκευάηουν ζνα μοντζλο ςπιτιοφ, λαμβάνοντασ υπόψθ τα αποτελζςματα τθσ ζρευνάσ τουσ. Ελζγχουν, ανακεωροφν, βελτιϊνουν και παρουςιάηουν το μοντζλο τουσ ςτουσ άλλουσ. Μακιματα που εμπλζκονται: Γλϊςςα, Μακθματικά, Εικαςτικά, Φυςικζσ Επιςτιμεσ, Σεχνολογία, Κοινωνικζσ Επιςτιμεσ. Οι νερόμυλοι Ενδεικτικζσ υπο-ενότθτεσ για διερεφνθςθ προτείνονται: «Θ περιγραφι λειτουργίασ του νερόμυλου-θ τεχνολογία του νερόμυλου», «Οι νερόμυλοι ςτθν Ελλάδα, περιοχζσ όπου υπάρχουν», «Θ ςθμαςία τουσ για τθν οικονομικι, κοινωνικι και πολιτιςτικι ηωι του τόπου ςιμερα και παλαιότερα», «Οι νερόμυλοι και θ

93

ςχζςθ τουσ με ζνα υδροθλεκτρικό εργοςτάςιο ι θ ςχζςθ τουσ με ζνα ανεμόμυλο», «Θ ιςτορία των νερόμυλων ωσ μθχανζσ ςε παλιότερεσ εποχζσ», κ.ά. Οι μακθτζσ ςε ομάδεσ ςυλλζγουν φωτογραφικό υλικό, video και κείμενα, που αναφζρονται ςτουσ νερόμυλουσ. Προτείνεται επίςκεψθ πεδίου ςε νερόμυλο, που μπορεί να υπάρχει ςτθν περιοχι. Παίρνουν ςυνεντεφξεισ από τουσ κατοίκουσ ι φορείσ τθσ περιοχισ. Για τθ ςφνταξθ και βελτίωςθ των ερωτθματολογίων ςυνεργάηονται τόςο με τον εκπαιδευτικό όςο και μεταξφ τουσ. Επεξεργάηονται τα δεδομζνα, που ςυνζλεξαν από τισ ςυνεντεφξεισ τουσ και ςυντάςςουν κείμενο ςχετικό με τθ λειτουργία του νερόμυλου. Καταςκευάηουν μοντζλο νερόμυλου. Παρουςιάηουν, ςυγκρίνουν και αξιολογοφν τα αποτελζςματά τουσ, ςυηθτοφν τισ μεκοδολογίεσ που ακολοφκθςαν, τα κείμενα που ςυνζκεςαν τθν ποιότθτα του φωτογραφικοφ υλικοφ κακϊσ και το μοντζλο του νερόμυλου. Οργάνωςθ ζκκεςθσ εκτόσ και εντόσ του ςχολικοφ περιβάλλοντοσ. Οι μακθτζσ εκκζτουν τα αποτελζςματα τθσ εργαςίασ τουσ ςτουσ μακθτζσ του ςχολείου, ςτουσ γονείσ και τουσ κατοίκουσ τθσ περιοχισ τουσ.

94

Ρρόγραμμα Σπουδϊν για τθ Στϋ Δθμοτικοφ

ΦΥΣΛΚΕΣ ΕΡΛΣΤΘΜΕΣ ΚΑΛ ΤΕΧΝΟΛΟΓΛΑ

ΩΕΣ

ΩΕΣ

1θ ΕΝΟΤΘΤΑ ΑΝΚΩΡΛΝΟΣ ΟΓΑΝΛΣΜΟΣ – ΓΝΩΛΗΩ ΤΟ ΣΩΜΑ ΜΟΥ

14

1.1: Αναπαραγωγικό ςφςτθμα 4

1.2: Αναπνευςτικό ςφςτθμα 4

1.3: υςχζτιςθ λειτουργιϊν αναπνευςτικοφ – πεπτικοφ – κυκλοφορικοφ ςυςτιματοσ: το αίμα

6

2θ ΕΝΟΤΘΤΑ ΘΧΘΤΛΚΑ ΦΑΛΝΟΜΕΝΑ 16

2.1: Θ λειτουργία τθσ ακοισ 2

2.2: Σο αυτί 2

2.3: Καταςκευι απλϊν μουςικϊν οργάνων και γνωριμία με τα μουςικά όργανα διαφόρων πολιτιςμϊν

2

2.4: Παραγωγι ιχου 2

2.5: Διάδοςθ και απορρόφθςθ του ιχου 4

2.6: Επιδράςεισ των ςφγχρονων τεχνολογικϊν επιτευγμάτων ςτθν ακοι του ανκρϊπου

4

3θ ΕΝΟΤΘΤΑ ΤΟ ΦΩΣ ΓΥΩ ΜΑΣ 13

3.1: Ο ιλιοσ, πθγι φωτόσ 2

3.2: Σο φωσ ταξιδεφει πάνω ςτθν ακτίνα 4

3.3: Ανάκλαςθ και διάκλαςθ του φωτόσ 3

3.4: Ουράνιο τόξο 1

3.5: Σα φυτά «ςτρζφονται» προσ το φωσ 1

3.6: Όραςθ και μάτι 2

4θ ΕΝΟΤΘΤΑ ΔΘΜΛΟΥΓΩ ΜΕ ΤΛΣ ΔΥΝΑΜΕΛΣ

25

4.1: Δυνάμεισ 3

4.2: Μετρϊ τισ δυνάμεισ 2

4.3: Δυνάμεισ από απόςταςθ και δυνάμεισ με επαφι 1

4.4: Θ γθ ζλκει 2

4.5: Σριβι 2

4.6: Πίεςθ 6

4.7: Κινοφμαι με αςφάλεια (2- 8 ϊρεσ) 8

4.8: Θ γθ «τραβάει» τα φυτά 1

5θ ΕΝΟΤΘΤΑ ΤΟ ΤΑΞΛΔΛ ΤΘΣ ΕΝΕΓΕΛΑΣ

18

5.1: Θ ενζργεια ςτα αντικείμενα 2

5.2: Θ ενζργεια μεταφζρεται και αποκθκεφεται 2

5.3: Μπορεί θ ενζργεια να ζχει πολλά «πρόςωπα»; 2

5.4: Θ ενζργεια διαςκορπίηεται… 2

5.5: Θ ενζργεια ςτα φυτά 8

5.6: Θ ενζργεια ςτα καφςιμα και ςτα τρόφιμα 2

ΡΟΤΑΣΕΛΣ ΓΛΑ ΣΥΝΚΕΤΛΚΕΣ ΕΓΑΣΛΕΣ

Σο φωσ γφρω μασ από τεχνθτζσ πθγζσ φωτιςμοφ υνκετικζσ εργαςίεσ για κζματα βιολογίασ

ΑΝΚΡΩΠΟ ΚΑΛ ΒΛΟΠΟΛΚΛΛΟΣΘΣΑ Λ: Θ ςχζςθ του ανκρϊπου με τα άλλα ηϊα

ΑΝΚΡΩΠΟ ΚΑΛ ΒΛΟΠΟΛΚΛΛΟΣΘΣΑ ΛΛ: Θ ςχζςθ του ανκρϊπου με τα φυτά

ΑΝΚΡΩΠΟ ΚΑΛ ΒΛΟΠΟΛΚΛΛΟΣΘΣΑ ΛΛΛ: Θ ςχζςθ του ανκρϊπου με τουσ μικροοργανιςμοφσ

ΑΝΚΡΩΠΟ ΚΑΛ ΒΛΟΠΟΛΚΛΛΟΣΘΣΑ ΛΛΛ: Θ ςχζςθ του ανκρϊπου με τα οικοςυςτιματα

ΣΥΝΟΛΟ ΩΩΝ 86

95

Ενότθτα 1: Ανκρϊπινοσ οργανιςμόσ-Γνωρίηω το ςϊμα μου Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 14 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να:

Αναγνωρίηουν τθ ςθμαςία τθσ αναπαραγωγισ.

Αναφζρουν τα κυριότερα

όργανα του αναπαραγωγικοφ ςυςτιματοσ του ανκρϊπου.

Αναφζρουν τθ διαδικαςία

δθμιουργίασ του ηυγωτοφ και τθσ ανάπτυξθσ του εμβρφου.

Αναγνωρίηουν τθν επίδραςθ του τρόπου ηωισ τθσ εγκφου

ςτθν καλι ανάπτυξθ του εμβρφου.

Αναφζρουν και να περιγράφουν τα όργανα του αναπνευςτικοφ ςυςτιματοσ

και τθ διαδικαςία τθσ αναπνοισ.

Αναφζρουν παράγοντεσ και ςυμπεριφορζσ που

επθρεάηουν τθν καλι λειτουργία του

αναπνευςτικοφ ςυςτιματοσ.

Αναφζρουν το ρόλο του αίματοσ ςτο πλαίςιο του

κυκλοφορικοφ ςυςτιματοσ.

υςχετίηουν τθ λειτουργία πεπτικοφ, αναπνευςτικοφ και κυκλοφορικοφ ςυςτιματοσ.

Αναφζρουν παράγοντεσ και

ςυμπεριφορζσ που επθρεάηουν τθν καλι

λειτουργία του κυκλοφορικοφ ςυςτιματοσ.

Αναγνωρίηουν το ρόλο των εμβολίων ςτθν πρόλθψθ ςθμαντικϊν αςκενειϊν.

Αναγνωρίηουν το ρόλο των

αντιβιοτικϊν ςτθν αντιμετϊπιςθ των

αςκενειϊν.

Αναπαραγωγικό ςφςτθμα

Αναπνευςτικό ςφςτθμα

υςχζτιςθ λειτουργιϊν αναπνευςτικοφ – πεπτικοφ

– κυκλοφορικοφ ςυςτιματοσ: το αίμα

(οξυγόνο και καφςθ των τροφϊν, παραγωγι

ενζργειασ, μεταφορά κρεπτικϊν ςυςτατικϊν)

Αςκζνειεσ Πακογόνοι

μικροοργανιςμοί-Μεταδοτικζσ αςκζνειεσ Αντιμετϊπιςθ-Πρόλθψθ

υγκζντρωςθ ερωτιςεων για όςα κα ικελαν να μάκουν για

τθν αναπαραγωγι (ανϊνυμα από το κάκε παιδί ςε κουτί). Πρϊτθ

επεξεργαςία από τον/τθν εκπαιδευτικό και τυχαία

ανάκεςθ ςε ομάδεσ παιδιϊν να βρουν απαντιςεισ ςτα

ερωτιματα.

Ομαδικζσ εργαςίεσ για τθν επίδραςθ του καπνίςματοσ ςτθ λειτουργία του αναπνευςτικοφ

ςυςτιματοσ και τθν υγεία γενικότερα.

Μικροςκοπικι παρατιρθςθ κυττάρων αίματοσ (ζτοιμα

παραςκευάςματα). Καταςκευι αναπαραςτάςεων αιμοφόρων αγγείων (επιλογι

υλικοφ, ςφνδεςθ με τισ ιδιότθτεσ λειτουργίεσ των αγγείων).

υλλογι πλθροφοριϊν ςχετικά

με τθν αιμοδοςία. Ζλεγχοσ ςυμβατότθτασ είτε με παιχνίδι

ςτο διαδίκτυο είτε με αναπαράςταςθ

αντιγόνων/αντιςωμάτων με χαρτοκοπτικι.

υλλογι πλθροφοριϊν, ςχετικά με τθ χριςθ αντιβιοτικϊν ι άλλων φαρμάκων ςιμερα.

υνζντευξθ με γιατρό πακολόγο και με φαρμακοποιό ςχετικά με τθ χριςθ των αντιβιοτικϊν (από

ομάδα/εσ) και παρουςίαςθ (ακόμθ και ςυγκριτικι

παρουςίαςθ) ςτθν τάξθ.

Ψθφιακό ςχολείο: Φυςικά

Σ Δθμοτικοφ Βιβλίο Μακθτι – Κεφάλαιο Αναπαραγωγικό ςφςτθμα

Σετράδιο εργαςιϊν – Ενότθτα Αναπαραγωγικό

ςφςτθμα (ςελ. 178-185)

http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/units/?id=

131 Ψθφιακό ςχολείο: Φυςικά

Σ Δθμοτικοφ Βιβλίο Μακθτι – Κεφάλαιο

Αναπνευςτικό ςφςτθμα Σετράδιο εργαςιϊν –

Ενότθτα Αναπνευςτικό ςφςτθμα (ςελ. 105-112)

http://digitalschool.minedu.

gov.gr/modules/units/?id=125

Ψθφιακό ςχολείο: Φυςικά

Σ Δθμοτικοφ Βιβλίο Μακθτι – Κεφάλαιο

Κυκλοφορικό ςφςτθμα (ςελ. 91-93)

http://digitalschool.minedu.

gov.gr/modules/units/?id=126

Ψθφιακό ςχολείο: Φυςικά

Σ Δθμοτικοφ Βιβλίο Μακθτι – Κεφάλαιο

Μεταδοτικζσ αςκζνειεσ Σετράδιο εργαςιϊν – Ενότθτα Μεταδοτικζσ

αςκζνειεσ (ςελ. 169-175) http://digitalschool.minedu

. gov.gr/modules/units/?id=

130 Πανευρωπαϊκό διδακτικό

υλικό για τουσ μικροοργανιςμοφσ και τθν

αςκζνεια Health protection agency:

http://www.e-bug.eu/ (είςοδοσ ςτα ελλθνικά

password: greece) Εναλλακτικό διδακτικό

πακζτο http://www.primedu.uoa.gr/sciedu/BIBLIO/bookStude

nts/fyta.pdf

96

Ενότθτα 2: Θχθτικά Φαινόμενα Ενότθτα 2.1: Θ λειτουργία τθσ ακοισ Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 2 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να μποροφν

διακρίνουν τα βαςικά μζρθ του αυτιοφ και να

περιγράφουν τθ λειτουργία τθσ ακοισ.

Θ λειτουργία τθσ ακοισ

Να εργαςτοφν ςε ομάδεσ για να

αναηθτιςουν εικόνεσ ςτθ ςχολικι βιβλιοκικθ ι/και ςτο

διαδίκτυο εικόνεσ από το εςωτερικό του ανκρϊπινου

αυτιοφ.

Να εργαςτοφν ςε ομάδεσ και να θχογραφιςουν διάφορουσ ιχουσ από τθ φφςθ και τθν κακθμερινι

ηωι (ςχολείο, ςπίτι, εκδρομζσ, κ.λπ.).

Να αναφερκοφν ςτισ βαςικζσ

οδθγίεσ για τον κακαριςμό των αυτιϊν μασ.

Αναηιτθςθ εικόνων

ανκρϊπινων αυτιϊν και αυτιϊν διαφόρων ηϊων.

Χριςθ του ελεφκερου λογιςμικοφ

Audacity για τθν θχογράφθςθ και

επεξεργαςία διαφόρων ιχων

http://audacity.sourceforge.net/

http://www.skoool.gr/content/los/primary/science/ears_and_hearing/launch.htm

l

Ενότθτα 2.2: Το αυτί Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 2 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί να:

Διακρίνουν τα μζρθ του αυτιοφ

και να περιγράφουν τθ λειτουργία τθσ ακοισ.

Αναφζρουν περιβαλλοντικοφσ παράγοντεσ, που επθρεάηουν

τθν λειτουργία τθσ ακοισ.

Ακοι – αυτί

Ομαδικι δραςτθριότθτα

ηωγραφικισ ςε χαρτί του μζτρου ςχθματικισ απεικόνιςθσ του

αυτιοφ και τθσ διαδρομισ του ιχου μζςα ς’ αυτό.

Προςπάκεια εντοπιςμοφ τθσ

κατεφκυνςθσ διαφόρων ιχων με κλειςτά μάτια. υηιτθςθ για το ποια μζρθ του αυτιοφ βοθκοφν

ςτον εντοπιςμό τθσ κατεφκυνςθσ του ιχου.

Ομαδικι δραςτθριότθτα (πρϊτα ςε μικρζσ ομάδεσ και μετά ςφνκεςθ

με όλθ τθν τάξθ) δθμιουργίασ καταλόγου ςυμπεριφορϊν, οι

οποίεσ ςυμβάλουν ςτθν ομαλι λειτουργία τθσ ακοισ.

Ψθφιακό ςχολείο:

Φυςικά Εϋ Δθμοτικοφ.

Βιβλίο Μακθτι Κεφάλαιο 8 ΘΧΟ, ςελ.

98-103.

Σετράδιο εργαςιϊν Ενότθτα ΘΧΟ. Σο αυτί

ςελ. 155-160.

http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/un

its/?id=353

97

Ενότθτα 2.3: Καταςκευι απλϊν μουςικϊν οργάνων και γνωριμία με τα μουςικά όργανα διαφόρων πολιτιςμϊν Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 2 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Να μποροφν να

καταςκευάςουν απλά μουςικά όργανα και να

γνωρίηουν μουςικά όργανα διαφόρων πολιτιςμϊν.

Να εκτιμοφν τθν πολιτιςμικι διάςταςθ των Φυςικϊν Επιςτθμϊν και να είναι ικανοί να εκτιμιςουν τθ ςυμβολι του ιχου ςτον

πολιτιςμό μασ.

Καταςκευι απλϊν

μουςικϊν οργάνων και γνωριμία με τα μουςικά

όργανα διαφόρων πολιτιςμϊν.

Θ πολιτιςμικι διάςταςθ των Φυςικϊν Επιςτθμϊν.

Να καταςκευάςουν με απλά

υλικά διάφορα μουςικά όργανα και να γνωρίςουν τα μουςικά όργανα διαφόρων πολιτιςμϊν

(π.χ. φλάουτο, ακουςτικόσ τθλζγραφοσ των αρχαίων

Ελλινων κ.λπ.)

Μουςικζσ εξιςτοριςεισ πάνω ς’ ζνα δοςμζνο ζναυςμα (μφκοσ,,

κινθματογραφικι ταινία, πίνακασ ηωγραφικισ, κ.λπ.)

Να αναηθτιςουν ςε πφλεσ και μθχανζσ αναηιτθςθσ

εικόνεσ από διάφορα μουςικά όργανα (π.χ. τα

μουςικά όργανα των αρχαίων Ελλινων)

http://www.kotsanas.com/gr/index_ekthemata.html

Να καταςκευάςουν ζνα

φλάουτο: http://littleshop.physics.colostate.edu/onlineexperime

nts/Straw.html

Παρακολοφκθςθ αποςπαςμάτων τθσ ταινίασ

“Modern Times” του Charlie Chaplin.

Να μελοποιιςουν

επιλεγμζνα ποιιματα, χρθςιμοποιϊντασ

διάφορουσ μουςικοφσ ρυκμοφσ.

Να μελοποιιςουν

επιλεγμζνα ποιιματα, χρθςιμοποιϊντασ

διάφορουσ μουςικοφσ ρυκμοφσ.

98

Ενότθτα 2.4: Ραραγωγι ιχου Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 2 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Να κατανοιςουν ότι ο ιχοσ παράγεται από δονιςεισ και ζχει ςυγκεκριμζνεσ ιδιότθτεσ.

Να κατανοιςουν ότι θ ζνταςθ του ιχου ελαττϊνεται

με τθν απόςταςθ από τθν πθγι.

Να αναηθτιςουν παραδείγματα παραγωγισ

του ιχου.

Ο ιχοσ ωσ αποτζλεςμα των

δονιςεων τθσ θχθτικισ πθγισ.

Ο ιχοσ οφείλεται ςε ταλαντϊςεισ του ςϊματοσ,

που τον παράγει.

Θ παραγωγι του ιχου μζςω τθσ ταλάντωςθσ μιασ

θχθτικισ πθγισ.

Θ παραγωγι του ιχου μζςω τθσ ταλάντωςθσ μιασ

θχθτικισ πθγισ.

Να πειραματιςτοφν,

δθμιουργϊντασ ιχουσ διαφορετικισ ζνταςθσ.

Να προςαρμόςουν ζνα χαρτονάκι ςτισ ακτίνεσ του

τροχοφ ενόσ ποδθλάτου και ςτθ ςυνζχεια να γυρίςουν τον τροχό.

Όςο ταχφτερα γυρίηει, τόςο περιςςότερεσ ακτίνεσ εκτρζπουν το χαρτονάκι και τόςο οξφτεροσ

είναι ο ιχοσ.

Πείραμα με δθμιουργία παλμϊν. τα άκρα ενόσ πιρουνιοφ, ο

παραγόμενοσ ιχοσ δεν ακοφγεται, αφοφ είναι μικρι

επιφάνεια. Αφινοντασ το πιροφνι ςτο τραπζηι, θ

ταλάντωςθ μεταδίδεται ςε μεγαλφτερθ επιφάνεια και

παράγεται ζνασ ζντονοσ ιχοσ.

Επιλογι υλικοφ από τθν

ιςτοςελίδα του ψθφιακοφ ςχολείου:

http://digitalschool.minedu.gov.gr/

http://www.primedu.uoa.gr/sciedu/BIBLIO/bookStudents/sound.pdf (παραγωγι,

ταξίδι ιχου,

Πειράματα φυςικισ για τον ιχο με απλά υλικά:

http://tinanantsou.blogspot.com/search/label/%CE%97%CE%A7%CE%9F%CE%A3

Προβολι εκπαιδευτικοφ

βίντεο από τθν ιςτοςελίδα: http://www.edutv.gr

με μια ςειρά, που αποτελείται από 4

επειςόδια, με τα οποία ζρχονται ςε επαφι οι

μακθτζσ με τισ βαςικζσ ζννοιεσ τθσ μουςικισ (θχόχρωμα, ζνταςθ,

διάρκεια, τονικό φψοσ) μζςα από μια εκπαιδευτικι διαδικαςία παιχνιδιοφ και

διαςκζδαςθσ.

http://www.primedu.uoa.gr/sciedu/BIBLIO/bookStude

nts/sound.pdf

Επιλογι υλικοφ από τθν ιςτοςελίδα του ψθφιακοφ

ςχολείου: http://digitalschool.minedu

.gov.gr/

http://www.schools.ac.cy/klimakio/Themata/epistimi/t

axeis/st_taxi.html

Πειράματα φυςικισ για τον ιχο με απλά υλικά:

http://tinanantsou.blogspot.com/search/label/%CE%97%CE%A7%CE%9F%CE%A3

99

Ενότθτα 2.5: Διάδοςθ και απορρόφθςθ του ιχου Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 4 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Να κατανοιςουν τθ διάδοςθ και τθν ανάκλαςθ του ιχου.

Να είναι ικανοί να πραγματοποιοφν υποκζςεισ και να ελζγχουν μεταβλθτζσ για τθ διάδοςθ του ιχου ςτα ςτερεά, τα υγρά και τα αζρια.

Να κατανοιςουν ότι ο ιχοσ δεν διαδίδεται ςτο κενό.

Να κατανοιςουν τουσ παράγοντεσ, από τουσ οποίουσ εξαρτάται θ

απορρόφθςθ του ιχου.

Να είναι ικανοί να ταξινομοφν κακθμερινοφσ ιχουσ ςε ευχάριςτουσ και

δυςάρεςτουσ και να αξιολογοφν τα δυςάρεςτα

αποτελζςματα τθσ υπερβολικισ αφξθςθσ τθσ

ζνταςθσ του ιχου.

Διάδοςθ και ανάκλαςθ του

ιχου

Διάδοςθ του ιχου μζςω θχθτικϊν κυμάτων

Παράγοντεσ, από τουσ οποίουσ εξαρτάται θ

απορρόφθςθ του ιχου (υλικό που διαδίδεται και απόςταςθ πθγισ-δζκτθ).

Θχομόνωςθ με ανάκλαςθ και απορρόφθςθ των θχθτικϊν κυμάτων.

Σαξινόμθςθ ιχων ςε

ευχάριςτουσ και δυςάρεςτουσ.

Εκτίμθςθ των

αποτελεςμάτων τθσ υπερβολικισ αφξθςθσ τθσ

ζνταςθσ του ιχου.

Να υλοποιιςουν ζνα απλό πείραμα, ςτο οποίο ζνασ μακθτισ τοποκετεί ζνα

ξυπνθτιρι ςτθ μια άκρθ του κρανίου και ζνασ άλλοσ

ακουμπάει το αυτί του ςτθν άλλθ άκρθ. Ο ζνασ μακθτισ ακοφει προςεκτικά τουσ χτφπουσ του ρολογιοφ και ηθτάει από ζνα

ςυμμακθτι του να τοποκετιςει το ρολόι πάνω ςε διάφορα υλικά

(ςφουγγάρι, γυαλί, ξφλο, φελιηόλ, πανί, χαρτόνι, μζταλλο).

Αφοφ ολοκλθρωκεί θ διαδικαςία, γίνεται εναλλαγι των ρόλων και ςθμειϊνουν με

ποια υλικά ο ιχοσ ακοφγεται και με ποια δεν ακοφγεται τόςο

καλά.

Παιχνίδι ρόλων με τουσ ερυκρόδερμουσ, που ακουμπάνε το αυτί τουσ ςτο ζδαφοσ, για να ακοφςουν το άλογο ι το τρζνο,

που ζρχεται από μακριά.

Παιχνίδι ρόλων για το ταξίδι του ιχου

Παίηουν με τισ λζξεισ: «θχϊ, ταξίδι, θχθτικό κφμα».

,

Να καταςκευάςουν διάφορα θχθτικά ςενάρια και θχοϊςτορίεσ.

Να αναηθτιςουν εικόνεσ από ζνα ςτοφντιο θχογράφθςθσ, μια

αίκουςα κεάτρου ι κινθματογράφου όπου οι τοίχοι

είναι καλυμμζνοι με μαλακό υλικό με μικρζσ προεξοχζσ, κοιλότθτεσ και δάπεδα με μαλακά και πορϊδθ υλικά.

http://www.skoool.gr/content/los/primary/science/sound_vibrations/launch.html

Προςομοίωςθ διερεφνθςθσ

για τον ιχο: http://phet.colorado.edu/e

n/simulation/sound

http://www.schools.ac.cy/klimakio/Themata/epistimi/t

axeis/st_taxi.html

Εφρεςθ ςυνδζςμων και πλθροφοριϊν από τθ

Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org για

τον ιχο (π.χ. νυχτερίδεσ, ςόναρ ςε πλοία, υπερθχογράφουσ

κλπ.)

Προβολι εκπαιδευτικοφ βίντεο από τθ ςελίδα http://www.edutv.gr

με μια ςειρά, που αποτελείται από 4

επειςόδια, με τα οποία ζρχονται ςε επαφι οι

μακθτζσ με τισ βαςικζσ ζννοιεσ τθσ μουςικισ (θχόχρωμα, ζνταςθ,

διάρκεια, τονικό φψοσ) μζςα από μια εκπαιδευτικι διαδικαςία παιχνιδιοφ και

διαςκζδαςθσ.

Εικόνεσ από δελφίνια, τα οποία δεν ζχουν καλι όραςθ και εκπζμπουν

ιχουσ, για να προςανατολιςτοφν, να επικοινωνιςουν και να βρουν τθν τροφι τουσ.

Εικόνεσ από τουσ τοίχουσ

ενόσ ςτοφντιο θχογράφθςθσ, μιασ

αίκουςασ κεάτρου ι κινθματογράφου.

100

Ενότθτα 2.6: Επιδράςεισ των ςφγχρονων τεχνολογικϊν επιτευγμάτων ςτθν ακοι του ανκρϊπου Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 4 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ:

Να ευαιςκθτοποιθκοφν

απζναντι ςτισ επιδράςεισ των ςφγχρονων τεχνολογικϊν

επιτευγμάτων, που αφοροφν τον ιχο.

Να μελετιςουν τρόπουσ λειτουργίασ διαφόρων

κακθμερινϊν ςυςκευϊν, που ςχετίηονται με τον ιχο.

Να φανταςτοφν τθ ηωι ς’ ζνα κόςμο χωρίσ θχθτικά

ερεκίςματα.

Να γίνουν ςυνειδθτοί «καταναλωτζσ» του

μουςικοφ πολιτιςμοφ.

Να αναηθτιςουν διάφορεσ μορφζσ οπτικοακουςτικισ

ζκφραςθσ.

Επιδράςεισ των ςφγχρονων

τεχνολογικϊν επιτευγμάτων ςτθν ακοι

του ανκρϊπου.

Μζτρα προςταςίασ τθσ ακοισ

Λειτουργία κακθμερινϊν ςυςκευϊν, που ςχετίηονται με τον ιχο (π.χ. τθλζφωνο,

ακουςτικά βαρθκοΐασ κ.λπ.).

Ο ρόλοσ του ιχου ςτθν ανκρϊπινθ και επικοινωνία.

Ο ιχοσ ωσ μζςο μουςικισ κουλτοφρασ και

πολιτιςμοφ.

Μορφζσ οπτικοακουςτικισ ζκφραςθσ.

Να δθμιουργιςουν ζνα

ερωτθματολόγιο με μια λίςτα από ευχάριςτουσ και

δυςάρεςτουσ ιχουσ (κορφβουσ) από τθ φφςθ (π.χ. βροχι, άνεμοσ,

φλοίςβοσ τθσ κάλαςςασ, παφλαςμόσ των κυμάτων,

κελάρυςμα του νεροφ, κρόιςμα των φφλλων, βροντι), από τθν κακθμερινι ηωι (π.χ. διπλανζσ

τάξεισ, μζςα μεταφοράσ, μουςικά όργανα, ρολόγια) και

από τον εαυτό τουσ (π.χ. αναπνοι, χτφποι καρδιάσ).

Να εργαςτοφν οι μακθτζσ ςε

ομάδεσ, για να μελετιςουν τισ βαςικζσ υπθρεςίεσ του

διαδικτφου, όπωσ voice email, skype, youtube ςτισ οποίεσ ο

ιχοσ ζχει ςθμαντικι κζςθ.

Να εργαςτοφν ςε ομάδεσ και να ςυντάξουν λίςτεσ με τα βαςικά μζτρα για τθν προςταςία τθσ

ακοισ και τουσ ςωςτοφσ τρόπουσ να ακρόαςθσ τθσ μουςικισ.

Να υλοποιιςουν τα παιχνίδια ςε ομάδεσ, που προτείνονται ςτα

βίντεο για τισ βαςικζσ ιδιότθτεσ του ιχου ςτθ ςελίδα http://www.edutv.gr

Να αναηθτιςουν ςτο διαδίκτυο διάφορεσ πλθροφορίεσ για τθ

λειτουργία του τθλεφϊνου, των ακουςτικϊν βαρθκοΐασ, κακϊσ και των ςφγχρονων ςυςκευϊν

τθσ τεχνολογίασ (mp3, ipod κ.λπ.)

Να παρακολουκιςουν μια εκπομπι ι ζνα δελτίο ειδιςεων

ςτθ νοθματικι γλϊςςα.

Να δθμιουργιςουν ζνα κατάλογο με τισ βαςικζσ οδθγίεσ

για να ακοφμε ςωςτά και να απολαμβάνουμε τθ μουςικι.

Να αναηθτιςουν τα θχθτικά

μθνφματα που ςτάλκθκαν μζςω διαφόρων διαςτθμοπλοίων ςτο

ςφμπαν ςτθν προςπάκεια αναηιτθςθσ επαφισ με

Με βάςθ το λογιςμικό

εννοιολογικισ χαρτογράφθςθσ kidspiration να

δθμιουργιςουν μια λίςτα με ευχάριςτουσ και δυςάρεςτουσ ιχουσ

ενςωματϊνοντασ ςτο χάρτθ τισ εικόνεσ και τουσ

αντίςτοιχουσ ιχουσ.

Να αναηθτιςουν ςε πφλεσ και μθχανζσ αναηιτθςθσ

εικόνεσ από αυτοκινθτόδρομουσ που

περνοφν από κατοικθμζνεσ περιοχζσ.

Χριςθ βαςικϊν υπθρεςιϊν του διαδικτφου, όπωσ voice email, skype, youtube, ςτισ

οποίεσ ο ιχοσ ζχει ςθμαντικι κζςθ.

Προβολι εκπαιδευτικοφ βίντεο από τθ ςελίδα http://www.edutv.gr

http://www.primedu.uoa.gr/sciedu/BIBLIO/bookStude

nts/sound.pdf

Να παρακολουκιςουν αποςπάςματα ι ολόκλθρθ

τθν ταινία «Θ χορωδία» (“HAMSARAYAN”) του

Λρανοφ ςκθνοκζτθ Abbas Kiarostami.

Να αναηθτιςουν

πλθροφορίεσ για το περιεχόμενο και τισ

εκπομπζσ του ψθφιακοφ καναλιοφ Prisma+ τθσ ΕΡΣ.

Να αναρτιςουν τον

κατάλογο με τισ βαςικζσ οδθγίεσ που δθμιοφργθςαν

ςε ςελίδεσ κοινωνικισ δικτφωςθσ (π.χ facebook) ι/και ςτθν θλεκτρονικι

εφθμερίδα τθσ τάξθσ ι/και του ςχολείου.

101

εξωγιινουσ πολιτιςμοφσ.

Να παρακολουκιςουν αποςπάςματα ι ολόκλθρθ τθν

ταινία “Modern Times” του Charlie Chaplin.

Μελζτθ του βιβλίου του

Ελλθνικοφ Κζντρου Κινθματογράφου: «Θ

κινθματογραφικι αφιγθςθ. Μια ιςτορία με

εικόνεσ και ιχουσ» και ςφνδεςθ τθσ εικόνασ και

του ιχου ςτον κινθματογράφο.

102

Ενότθτα 3: Το φωσ γφρω μασ Ενότθτα 3.1: Ο ιλιοσ, πθγι φωτόσ Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 2 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά

Αποτελζςματα Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ:

Να ςυλλζγουν, να

οργανϊνουν και να αναλφουν πλθροφορίεσ για τον ιλιο και το πλανθτικό

μασ ςφςτθμα.

Να είναι ικανοί να επιλζγουν κατάλλθλα υλικά και να

ςχεδιάηουν πειραματικζσ δραςτθριότθτεσ, για να

διερευνοφν τθν ευκφγραμμθ διάδοςθ του φωτόσ ςτο

χϊρο.

Ο ιλιοσ ωσ πθγι φωτόσ Αυτόφωτα – ετερόφωτα

ςϊματα

Σο φωσ ωσ οντότθτα ςτο χϊρο

Ευκφγραμμθ διάδοςθ του φωτόσ

υλλζγουν εικόνεσ και

πλθροφορίεσ και ταξινομοφν διάφορεσ πθγζσ φωτόσ.

Χρθςιμοποιοφν απλά υλικά

κακθμερινισ χριςθσ και τεχνολογικά αντικείμενα, όπωσ φακοφσ, λζιηερ και λάμπεσ και

ςχεδιάηουν απλά πειράματα, για να διαπιςτϊςουν τθν φπαρξθ του φωτόσ ανάμεςα ςτθν πθγι και το

ορατό αποτζλεςμά τθσ.

http://digitalschool.minedu

.gov.gr Βιβλίο μακθτι, Φυςικά Εϋ,

ςελ. 72-73. Πολυμεςικό υλικό (ΑΜΑΠ).

http://digitalschool.minedu

.gov.gr Βιβλίο μακθτι, Φυςικά Εϋ,

ςελ. 74-75. Σετράδιο εργαςιϊν,

Φυςικά τϋ, ςελ. 128-130. http://www.bbc.co.uk/schools/scienceclips/ages/5_6/li

ght_dark.shtml Μ.Α.Κ.Θ.Μ.Α.

Ενότθτα 3.2: Το φωσ ταξιδεφει πάνω ςτθν ακτίνα Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 4 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά

Αποτελζςματα Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να: Διατυπϊνουν προβλζψεισ και ερμθνείεσ για το ςχθματιςμό

ειδϊλων και ςκιϊν, με τθ χριςθ του μοντζλου τθσ

γεωμετρικισ οπτικισ.

Περιγράφουν το πρόβλθμα του φωτιςμοφ εςωτερικϊν

και εξωτερικϊν χϊρων.

Σο μοντζλο τθσ

γεωμετρικισ οπτικισ (οπτικι ακτίνα)

κιζσ και είδωλα

Διαφανι, θμιδιαφανι και αδιαφανι ςϊματα

Εκτελοφν πραγματικά πειράματα χρθςιμοποιϊντασ πθγζσ φωτόσ,

διαφράγματα με οπζσ και αντικείμενα και παρατθροφν το ςχθματιςμό ειδϊλων και ςκιϊν.

χεδιάηουν πειράματα ςε

εικονικά εργαςτιρια, για τθν ερμθνεία και τθν πρόβλεψθ

δθμιουργίασ ςκιάσ.

Σαξινομοφν υλικά ανάλογα με τθν διαφάνειά τουσ.

υηθτοφν, καταλιγουν ςε

ςυμπεράςματα και προτείνουν λφςεισ για τθν καλφτερθ

αξιοποίθςθ και χριςθ των υλικϊν αυτϊν, για το φωτιςμό

των εςωτερικϊν και εξωτερικϊν χϊρων.

http://digitalschool.minedu

.gov.gr Βιβλίο μακθτι, Φυςικά Εϋ,

ςελ. 78-79. Σετράδιο εργαςιϊν,

Φυςικά Εϋ, ςελ. 133-135. http://www.bbc.co.uk/schools/scienceclips/ages/7_8/li

ght_shadows.shtml Ανοικτό Μακθςιακό Περιβάλλον (ΑΜΑΠ).

http://digitalschool.minedu

.gov.gr Βιβλίο μακθτι, Φυςικά Εϋ,

ςελ. 76-77. Σετράδιο εργαςιϊν,

Φυςικά Εϋ, ςελ. 131-132. http://www.skoool.gr/content/los/primary/science/how_materials_are_classified

_1

103

Ενότθτα 3.3: Ανάκλαςθ και διάκλαςθ του φωτόσ Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 3 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να:

Χρθςιμοποιοφν το μοντζλο τθσ γεωμετρικισ οπτικισ, για

να προβλζπουν και να ερμθνεφουν τθν ανάκλαςθ

και τθ διάκλαςθ του φωτόσ.

Εξθγοφν το πϊσ βλζπουμε ςτθριηόμενοι ςτθν ανάκλαςθ

του φωτόσ.

Οργανϊνουν, επεξεργάηονται και αναλφουν πλθροφορίεσ

για το είδοσ και τθ χριςθ των κατόπτρων και φακϊν, ωσ

προσ τθ λειτουργία των ςυςκευϊν γφρω μασ.

Εξθγοφν τθ λειτουργία τθσ φωτογραφικισ μθχανισ.

Ανάκλαςθ και διάκλαςθ

του φωτόσ. Πϊσ βλζπουμε τα

αντικείμενα γφρω μασ;

Είδθ κατόπτρων Είδθ φακϊν

Θ φωτογραφικι μθχανι

Πραγματοποιοφν πραγματικά και

εικονικά πειράματα, χρθςιμοποιϊντασ το μοντζλο τθσ

οπτικισ ακτίνασ, για να ερμθνεφςουν τα φαινόμενα τθσ

ανάκλαςθσ και διάκλαςθσ.

υλλζγουν πλθροφορίεσ και διατυπϊνουν υποκζςεισ, για τθ ςχζςθ των κατόπτρων και των φακϊν με τθ λειτουργία των

ςυςκευϊν γφρω μασ.

χεδιάηουν εικονικά πειράματα, ςτα οποία κάνουν χριςθ του

μοντζλου τθσ οπτικισ ακτίνασ, για να ςυνδζςουν τθ λειτουργία των κατόπτρων και των φακϊν

με το φαινόμενο τθσ ανάκλαςθσ και τθσ διάκλαςθσ αντίςτοιχα.

Καταςκευάηουν το μοντζλο τθσ

φωτογραφικισ μθχανισ.

http://digitalschool.minedu

.gov.gr Βιβλίο μακθτι, Φυςικά Εϋ,

ςελ. 80-81. Σετράδιο εργαςιϊν,

Φυςικά Εϋ, ςελ. 136-141. http://www.pi-

schools.gr/software/dimotiko/fysika-E-ST.zip

http://www.bbc.co.uk/schools/scienceclips/ages/10_1

1/see_things.shtml Ανοικτό Μακθςιακό Περιβάλλον (ΑΜΑΠ).

http://digitalschool.minedu

.gov.gr Βιβλίο μακθτι, Φυςικά τϋ,

ςελ. 102-105. Σετράδιο εργαςιϊν,

Φυςικά τϋ, ςελ. 136-142. Ανακαλφπτω τισ μθχανζσ

http://phet.colorado.edu/el/simulation/bending-light

http://phet.colorado.edu/el/simulation/geometric-

optics

Ενότθτα 3.4: Ουράνιο τόξο Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 1 ϊρα

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να:

Επιλφουν προβλιματα και διατυπϊνουν υποκζςεισ για τθ δθμιουργία του ουράνιου

τόξου.

υλλζγουν, οργανϊνουν και επεξεργάηονται πλθροφορίεσ για τθν ανάλυςθ και ςφνκεςθ

του φωτόσ.

Σο ουράνιο τόξο

Ανάλυςθ, ςφνκεςθ φωτόσ

Παρατθροφν εικόνεσ, ςυλλζγουν πλθροφορίεσ και διατυπϊνουν

υποκζςεισ, ςχετικά με τθ δθμιουργία του ουράνιου τόξου.

Τλοποιοφν πραγματικά

πειράματα και ςυνδζουν τθν ανάλυςθ του φωτόσ με τθν

φπαρξθ υγραςίασ ςτθν ατμόςφαιρα.

http://digitalschool.minedu

.gov.gr Βιβλίο μακθτι, Φυςικά τϋ,

ςελ. 106. Σετράδιο εργαςιϊν,

Φυςικά Εϋ, ςελ. 136-141.

104

Ενότθτα 3.5: Τα φυτά «ςτρζφονται» προσ το φωσ Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 1 ϊρα

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί να διακρίνουν το φαινόμενο του

φωτοτροπιςμοφ και να το ςυςχετίςουν με τθν εξάρτθςθ

των φυτϊν από τον ιλιο.

Ο φωτοτροπιςμόσ ςτα

φυτά

Με τθν επαναλαμβανόμενθ

παρατιρθςθ φυτϊν που ζχουν φυτζψει οι ίδιοι, οι μακθτζσ

μποροφν να παρακολουκιςουν και να καταγράψουν τθν εξζλιξθ

του φαινομζνου του φωτοτροπιςμοφ και του

γεωτροπιςμοφ, ςε πείραμα που ζχουν ςχεδιάςει.

Ψθφιακό ςχολείο: Φυςικά

Σ Δθμοτικοφ Βιβλίο Μακθτι – Κεφάλαιο Σο Φωσ – Ενότθτα Σο μάτι

(ςελ.100-110) http://digitalschool.minedu

. gov.gr/modules/ units/?id=128

Εναλλακτικό διδακτικό πακζτο Σ Δθμοτικοφ

http://www.primedu.uoa.gr/sciedu/BIBLIO/bookStude

nts/EYE_114_133.pdf

Ενότθτα 3.6: Πραςθ και μάτι Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 2 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να: Αναγνωρίηουν τα μζρθ του

ματιοφ.

Αξιοποιοφν γνϊςεισ από τθν οπτικι για να ερμθνεφουν τθ

λειτουργία τθσ όραςθσ.

Αναφζρουν ςυνικειεσ του ανκρϊπου, που ςυμβάλλουν ςτθν καλι υγεία των ματιϊν.

Όραςθ και μάτι

Περιγραφι τθσ βαςικισ δομισ

του ματιοφ με χριςθ προπλάςματοσ.

Αναηιτθςθ πλθροφοριϊν ςτο διαδίκτυο για τα πικανότερα

προβλιματα όραςθσ ςτισ μικρζσ θλικίεσ και τθν ιςτορία των

γυαλιϊν.

Εναλλακτικό διδακτικό πακζτο Σ Δθμοτικοφ

http://www.primedu.uoa.gr/sciedu/BIBLIO/bookStude

nts/EYE_114_133.pdf

105

Ενότθτα 4: Δθμιουργϊ με τισ δυνάμεισ Ενότθτα 4.1: Δυνάμεισ Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 3 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά

Αποτελζςματα Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί να

αξιοποιοφν ζνα απλό επιςτθμονικό λεξιλόγιο (να διαβάηουν, να γράφουν και

να ςυηθτοφν).

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί να παραγάγουν πολυτροπικά κείμενα, ενςωματϊνοντασ

τθν ορολογία επιςτθμονικοφ και τεχνολογικοφ

περιεχομζνου με τθ λζξθ «δφναμθ».

Θ ζννοια τθσ δφναμθσ ςτθν

κοινωνία, ςτθν πολιτικι, ςτθν οικονομία και ςτθ

Φυςικι.

Ανάδειξθ των ιδεϊν των

μακθτϊν γφρω από τθ λζξθ «δφναμθ» (κοινωνικά, πολιτικά, οικονομικά, ςτθ Φυςικι κ.λπ.).

υηθτοφν για το νόθμα τθσ λζξθσ

«δφναμθ» ςε διαφορετικά κείμενα (κοινωνικά, πολιτικά, οικονομικά και επιςτθμονικά).

Δθμιουργοφν ζνα πολυτροπικό κείμενο 4-5 ςειρϊν με τθ λζξθ

«δφναμθ».

Ψθφιακό ςχολείο:

http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/document

/file.php/DSDIM-E107/%CE%94%CE%B9%CE%B4%CE%B1%CE%BA%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C%20%CE%A0%CE%B1%CE%BA%CE%AD%CF%84%CE%BF/%CE%A4%CE%B5%CF%84%CF%81%CE%AC%CE%B4%CE%B9%CE%BF%20%CE%95%CF%81%CE%B3%CE%B1%CF%83%CE%B9%CF%8E

%CE%BD/tetradio_9.pdf

Φυςικά Δθμοτικοφ, Ερευνϊ και Ανακαλφπτω ΕϋΔθμ. Σετρ. Εργ. ελ. 164-168. (Φυςικζσ Επιςτιμεσ, τ. 2

ςελ. 52-60, http://www.primedu.uoa.gr/sciedu/BIBLIO/bookStude

nts/dynameis.pdf). υλλογι από διάφορα

υλικά: γόμεσ, πλαςτελίνθ, τενεκεδάκια αναψυκτικοφ,

ςυνδετιρεσ, αυτοκινθτάκια, χαρτί,

φωτογραφίεσ, κ.ά.

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί να

χρθςιμοποιοφν τον όρο δφναμθ, προκειμζνου να

αποδίδουν νόθμα ςτισ λζξεισ: ςπρϊχνω, απωκϊ, τραβϊ,

ζλκω, αςκϊ.

πρϊχνω και τραβϊ. πρϊχνω και απωκϊ.

Σραβϊ και ζλκω. Αςκϊ δφναμθ.

υμπλθρϊνουν πίνακα

χρθςιμοποιϊντασ τισ εκφράςεισ «ζλκω το(ν)/τθ(ν), αςκϊ δφναμθ ςτο(ν)/θ(ν), πιζηω το(ν)/τθ(ν)».

Να διακρίνουν τα

αποτελζςματα τθσ άςκθςθσ δφναμθσ ςε ζνα αντικείμενο.

Αποτελζςματα τθσ

εφαρμογισ των δυνάμεων: επιτάχυνςθ, επιβράδυνςθ,

αλλαγι κατεφκυνςθσ, παραμόρφωςθ.

Πειραματίηονται αςκϊντασ

δυνάμεισ ςε διάφορα υλικά και καταγράφουν τα αποτελζςματα. Ανακοινϊνουν τα αποτελζςματα αφξθςθσ ι μείωςθσ τθσ δφναμθσ

πάνω ςτα αντικείμενα που χρθςιμοποίθςαν.

υλλογι από διάφορα

υλικά: ελατιριο, λαςτιχάκι, μπαλόνι, μπάλα, πλαςτικό μπαλάκι πλαςτελίνθ, χαρτί, κλαδί, αυτοκινθτάκι, βόλοι,

βιβλία, κρανίο τραπζηι κ.λπ.

106

Ενότθτα 4.2: Μετρϊ τισ δυνάμεισ Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 2 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί να

ςχεδιάηουν τα βιματα ελζγχου τθσ ςχζςθσ των μεταβλθτϊν (μζγεκοσ

δφναμθσ και μικοσ ελατθρίου/λάςτιχου).Να

μποροφν να μετροφν και να καταγράφουν τισ μετριςεισ

τουσ.

Να εξαγάγουν ςυμπεράςματα με βάςθ τισ

μετριςεισ που ζκαναν.

Να ανακοινϊνουν και να γράφουν τα ςυμπεράςματά

τουσ.

Μετρϊ τισ δυνάμεισ.

Καταςκευι δυναμόμε-τρων.

χεδιάηουν τθν καταςκευι ενόσ

απλοφ δυναμόμετρου (δυναμόμετρο με λαςτιχάκι ι

ελατιριο, χάρακα κ.λπ.). Καταςκευάηουν δικά τουσ

δυναμόμετρα με λαςτιχάκι και ελατιριο.

Ελζγχουν τθ ςχζςθ των

μεταβλθτϊν (μζγεκοσ δφναμθσ και μικοσ ελατθρίου/λάςτιχου). υμπεραίνουν και διατυπϊνουν τθ ςχζςθ δφναμθσ με το μικοσ

ελατθρίου/λάςτιχου.

Ψθφιακό ςχολείο: Φυςικά

Δθμοτικοφ, Ερευνϊ και Ανακαλφπτω Εϋ Δθμ. Σετρ. Εργ. ελ. 174-176, Φυςικζσ Επιςτιμεσ, τ.2 ςελ. 56-60.

Χάρακασ, καρφί, ελατιριο, λαςτιχάκια, ζνα κομμάτι

επίπεδο ξφλο, δυναμόμετρα.

Ενότθτα 4.3: Δυνάμεισ από απόςταςθ και δυνάμεισ με επαφι Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 1 ϊρα

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Να είναι ικανοί να

προτείνουν τρόπουσ μετακίνθςθσ αντικειμζνων

από απόςταςθ.

Να διακρίνουν δυνάμεισ από απόςταςθ και δυνάμεισ με

επαφι.

Δυνάμεισ από απόςταςθ και δυνάμεισ με επαφι.

Διερευνοφν και ταξινομοφν τισ

δυνάμεισ ςε αυτζσ που αςκοφνται από απόςταςθ και

αυτζσ που αςκοφνται με επαφι. Μετακινοφν αντικείμενα με τουσ

μαγνιτεσ και με θλεκτριςμζνα ςϊματα από απόςταςθ.

Ψθφιακό χολείο: Φυςικά

Δθμοτικοφ Ερευνϊ και Ανακαλφπτω Εϋ Δθμ. Σετρ. Εργ. ςελ. 169-173, Φυςικζσ Επιςτιμεσ, τ. 2 ςελ 61-66.

Μεταλλικοί ςυνδετιρεσ,

ςβθςτιρια, μολφβια, πλαςτελίνθ λαςτιχάκια,

μαγνιτεσ, μολφβια, κουτιά αναψυκτικϊν, μπαλόνια χαρτί, μπάλεσ, μπαλάκια του τζνισ, χαρτομάντθλο,

μάλλινο φφαςμα, κ.ά.

107

Ενότθτα 4.4: Θ γθ ζλκει Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 2 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ :

Να είναι ικανοί να

απεικονίηουν τροχιζσ αντικειμζνων που κινοφνται.

Να ςχεδιάηουν και να

εκφράηουν τισ ερμθνείεσ τουσ για τθν ζλξθ τθσ γθσ με

διαφορετικοφσ τρόπουσ.

Να ςυγκεντρϊνουν και να μελετοφν πλθροφορίεσ,

αξιοποιϊντασ θλεκτρονικζσ και ζντυπεσ πθγζσ πλθροφόρθςθσ,

ενςωματϊνοντασ τθν ορολογία τθσ φυςικισ ςτθν κακθμερινι τουσ ηωι για το

βάροσ.

Να βρίςκουν το ςθμείο ιςορροπίασ διαφόρων

αντικειμζνων.

Βάροσ, θ ελκτικι δφναμθ

τθσ γθσ και των πλανθτϊν.

Κζντρο βάρουσ.

Παρατθροφν, περιγράφουν και

καταγράφουν τθν καμπφλθ ι τθν κατακόρυφθ τροχιά ενόσ

αντικειμζνου (ςτον πίνακα, ςτο τετράδιό τουσ, ςε φφλλο

εργαςίασ, ι αλλοφ). Τποκζτουν και

επιχειρθματολογοφν για τισ υποκζςεισ τουσ ςτο ερϊτθμα,

γιατί τελικά το αντικείμενο πζφτει πάνω ςτθ γθ.

Απεικονίηουν με διαφορετικοφσ τρόπουσ τθν ζλξθ τθσ γθσ.

Αναηθτοφν, ςυγκεντρϊνουν και επεξεργάηονται πλθροφορίεσ από θλεκτρονικζσ και ζντυπεσ

πθγζσ για το βάροσ τόςο ςτθ γθ όςο και ςτουσ άλλουσ πλανιτεσ.

Βρίςκουν το κζντρο βάρουσ

διαφόρων αντικειμζνων.

Ψθφιακό χολείο: Φυςικζσ Επιςτιμεσ, τ.2 ςελ. 63-66.

http://www.youtube.com/

watch?v=H3br-ntj_Sw&NR=1

Ενότθτα 4.5: Τριβι Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 2 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ:

Να αναγνωρίηουν ποικίλεσ περιπτϊςεισ, ςτισ οποίεσ

αςκείται θ τριβι γφρω τουσ και να ταξινομοφν τα αποτελζςματά τθσ ςε

επικυμθτά και ανεπικφμθτα.

Να αναγνωρίηουν τισ επιφάνειεσ επαφισ, ςτισ οποίεσ αναπτφςςεται θ

τριβι.

Να επιχειρθματολογοφν, να κάνουν υποκζςεισ και να

είναι ςε κζςθ με πειραματικά δεδομζνα να ελζγχουν τισ

μεταβλθτζσ και να εξαγάγουν ςυμπεράςματα για τθν τριβι.

Να χρθςιμοποιοφν τθν

ζννοια τθσ τριβισ, για να εξθγοφν, πότε ζνα

αντικείμενο, που κινείται, ςταματά.

Θ τριβι γφρω μασ.

Σριβι και είδοσ επιφανειϊν.

Σριβι και βάροσ.

Ενϊνουν τα φφλλα δυο βιβλίων,

ξεφυλλίηοντάσ τα. Σοποκετϊντασ το ζνα φφλλο του

ενόσ κάτω από το άλλο και προςπακοφν να τα χωρίςουν.

Κάνουν υποκζςεισ γιατί

ςυμβαίνει αυτό, ςχεδιάηουν άλλεσ πειραματικζσ διατάξεισ, για να ελζγξουν τισ μεταβλθτζσ

και εξάγουν ςυμπεράςματα από τι εξαρτάται θ τριβι.

Πειραματίηονται με διάφορα αντικείμενα, που τρίβονται μεταξφ τουσ και παράγουν κερμότθτα ι φκείρονται.

Εξάγουν και γράφουν ςυμπεράςματα.

Παίηουν παιχνίδι ρόλων:

επιχειρθματολογοφν ςτο ηιτθμα «Χρειάηεται ι όχι θ τριβι γφρω

μασ;».

Παίηουν κεατρικό παιχνίδι: «Ζνασ κόςμοσ χωρίσ τριβι».

Ψθφιακό χολείο: Φυςικά

Δθμοτικοφ, Ερευνϊ και Ανακαλφπτω ΕϋΔθμ. Σετρ.

Εργ. ςελ. 177-187, Φυςικζσ Επιςτιμεσ, τ. 2 ςελ 67-76.

Γόμεσ, γυαλόχαρτα (λεπτά, χοντρά), μερικζσ ςταγόνεσ νερό, λάδι, δυναμόμετρο.

http://www.engineeringinteract.org/resources/parkworldplot/flash/concepts/fric

tion.htm

108

Ενότθτα 4.6: Ρίεςθ Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 6 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί να

αξιοποιοφν ζνα απλό επιςτθμονικό λεξιλόγιο (να διαβάηουν, να γράφουν και

να ςυηθτοφν).

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί να παραγάγουν πολυτροπικά κείμενα, ενςωματϊνοντασ

τθν ορολογία επιςτθμονικοφ και τεχνολογικοφ

περιεχομζνου με τθ λζξθ «πίεςθ».

Να επιχειρθματολογοφν, να

κάνουν υποκζςεισ και να είναι ςε κζςθ με πειραματικά

δεδομζνα να ελζγχουν τισ μεταβλθτζσ και να εξαγάγουν

ςυμπεράςματα για τθν πίεςθ.

Να αναγνωρίηουν τθ δφναμθ

που αςκείται ςε μια επιφάνεια και να ελζγχουν

τισ μεταβλθτζσ που κακορίηουν από τι εξαρτάται

θ πίεςθ.

Θ ζννοια τθσ πίεςθσ ςτθν κοινωνία, ςτθν πολιτικι, ςτθν οικονομία και ςτθ

Φυςικι

Θ πίεςθ ςτα ςτερεά

υηθτοφν για το νόθμα τθσ λζξθσ «πίεςθ» ςε διαφορετικά κείμενα (κοινωνικά, πολιτικά, οικονομικά

και επιςτθμονικά).

Δθμιουργοφν ζνα πολυτροπικό κείμενο 4-5 ςειρϊν με τθ λζξθ

«πίεςθ».

Κάνουν υποκζςεισ, πειραματίηονται με διάφορα

αντικείμενα και εξάγουν ςυμπεράςματα, για το πότε και πϊσ αυξάνεται ι ελαττϊνεται θ

πίεςθ.

Ψθφιακό χολείο: Φυςικά

Δθμοτικοφ, Ερευνϊ και Ανακαλφπτω ΕϋΔθμ. Σετρ.

Εργ. ςελ. 188-190, Φυςικζσ Επιςτιμεσ, τ. 2 ςελ 110-

113. http://sxedioergasias.webn

ode.com

http://www.pantelis.net/piesis.pdf

http://www.youtube.com/watch?v=vo2iE94iAoA

υμπαγι τοφβλα, βιβλία, πινζηεσ, καρφιά, εικόνεσ.

Να επιχειρθματολογοφν, να

κάνουν υποκζςεισ, να ςχεδιάηουν και να

καταςκευάηουν πειραματικζσ διατάξεισ.

Να ελζγχουν τισ μεταβλθτζσ

και να εξαγάγουν ςυμπεράςματα για τθν πίεςθ

ςτα υγρά.

Να παραγάγουν πολυτροπικά κείμενα, που αφοροφν τθν εξζλιξθ τθσ

υδραυλικισ. Να λαμβάνουν υπόψθ τουσ τθν υδροςτατικι πίεςθ ςτθν

κατάδυςθ.

Θ πίεςθ ςτα υγρά

Σεχνολογικζσ καινοτομίεσ τθσ υδραυλικισ

Θ πίεςθ ςτθν κατάδυςθ

Κάνουν υποκζςεισ για το πότε

και πϊσ αυξάνεται ι ελαττϊνεται θ πίεςθ ςτα υγρά.

χεδιάηουν και καταςκευάηουν πειραματικζσ διατάξεισ, για να

επιβεβαιϊςουν ι όχι τισ υποκζςεισ τουσ. Εξάγουν και

καταγράφουν ςυμπεράςματα. Μελετοφν κείμενα, που

αναφζρονται ςε καινοτομίεσ τθσ υδραυλικισ.

Αναηθτοφν, ςυγκεντρϊνουν και επεξεργάηονται πλθροφορίεσ από θλεκτρονικζσ και ζντυπεσ

πθγζσ για τθν υδροςτατικι πίεςθ ςτθν κατάδυςθ.

Ψθφιακό χολείο: Φυςικά

Δθμοτικοφ, Ερευνϊ και Ανακαλφπτω ΕϋΔθμ. Σετρ.

Εργ. ςελ. 191-193, Φυςικζσ Επιςτιμεσ, τ. 2 ςελ 92-101, http://www.primedu.uoa.gr/sciedu/BIBLIO/bookStude

nts/piesi.pdf http://www.youtube.com/

watch?v=oUK7agBG4KA http://www.youtube.com/watch?v=LpTl7PbMQqI&fea

ture=related http://www.kotsanas.gr/gr

/index_ekthemata.html

Μπουκάλια πλαςτικά των 0,5lit και 1,5lit,

νερομπογιζσ, πινζηεσ, καρφιά, χάρακεσ,

μαρκαδόροι, αλάτι, οινόπνευμα.

Να επιχειρθματολογοφν, να

κάνουν υποκζςεισ, να ςχεδιάηουν και να

καταςκευάηουν πειραματικζσ διατάξεισ. Να ελζγχουν τισ

Ατμοςφαιρικι πίεςθ.

Ανάδειξθ των ιδεϊν των μακθτϊν για τθν φπαρξθ ατμοςφαιρικισ πίεςθσ.

Οι μακθτζσ: Κάνουν υποκζςεισ για το αν θ

Ψθφιακό χολείο: Φυςικά

Δθμοτικοφ, Ερευνϊ και Ανακαλφπτω ΕϋΔθμ. Σετρ.

Εργ. ςελ. 194-197, Φυςικζσ Επιςτιμεσ, τ. 2 ςελ 102-

109

μεταβλθτζσ και να εξαγάγουν ςυμπεράςματα για τθν ατμοςφαιρικι πίεςθ.

ατμόςφαιρα αναπτφςςει πίεςθ. χεδιάηουν και καταςκευάηουν πειραματικζσ διατάξεισ, για να επιβεβαιϊςουν τισ υποκζςεισ

τουσ. Εξάγουν και καταγράφουν ςυμπεράςματα.

109, http://www.primedu.uoa.gr/sciedu/BIBLIO/bookStude

nts/piesi.pdf

Σρόμπα, μπάλα, μπουκάλια γυάλινα με πϊμα, γυάλινα ποτιρια, χαρτί, μπαλόνια,

καλαμάκια, χωνί.

http://www.youtube.com/watch?v=qbakZL62d6U&fe

ature=related

http://www.youtube.com/watch?v=5doUIdm0jTU&fe

ature=related

Ενότθτα 4.7: Κινοφμαι με αςφάλεια Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 2-8 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ:

Να διακρίνουν ςτθν

κακθμερινι ηωι κινδφνουσ που υπάρχουν για ζναν πεηό,

για ζναν επιβάτθ, για ζναν ποδθλάτθ.

Να υποςτθρίηουν τουσ

κανόνεσ του ΚΟΚ με βάςθ τισ γνϊςεισ που απζκτθςαν για

τισ δυνάμεισ.

Κινοφμαι με αςφάλεια,

όταν περπατϊ, όταν κυκλοφορϊ με το ποδιλατο, με το

αυτοκίνθτο, με το λεωφορείο.

Παίηω και εκτελϊ εργαςίεσ

με αςφάλεια.

Αναηθτοφν, ςυγκεντρϊνουν και επεξεργάηονται πλθροφορίεσ από θλεκτρονικζσ και ζντυπεσ πθγζσ για τουσ τρόπουσ που

μποροφν να κινοφνται με αςφάλεια ςτθν κακθμερινι τουσ

ηωι.

Επιχειρθματολογοφν και παράγουν ζναν πολυτροπικό

οδθγό με κανόνεσ, προκειμζνου να κινοφνται με αςφάλεια ςτθν

κακθμερινι τουσ ηωι. Οργανϊνουν και υλοποιοφν

ζκκεςθ με κζμα «Κινοφμαι με αςφάλεια».

Φωτογραφίεσ, video από

crash test.

http://www.youtube.com/watch?v=_7CBmBziD00&fe

ature=related

http://www.youtube.com/watch?v=3_EUhgN-

IWA&NR=1

Ενότθτα 4.8: Θ γθ «τραβάει» τα φυτά Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 1 ϊρα

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Διακρίνουν το φαινόμενο του

γεωτροπιςμοφ και να το ςυςχετίηουν με τθ βαρφτθτα.

Γεωτροπιςμόσ ςτα φυτά

Με τθν επαναλαμβανόμενθ

παρατιρθςθ φυτϊν που ζχουν φυτζψει οι ίδιοι, οι μακθτζσ

μποροφν να παρακολουκιςουν τθν εξζλιξθ του φαινομζνου του γεωτροπιςμοφ, ςε πείραμα που

ζχουν ςχεδιάςει.

Εναλλακτικό διδακτικό

πακζτο http://www.primedu. uoa.gr/sciedu/BIBLIO/ bookStudents/fyta.pdf

110

Ενότθτα 5: Το ταξίδι τθσ ενζργειασ Ενότθτα 5.1: Θ ενζργεια ςτα αντικείμενα Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 2 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί να

χρθςιμοποιοφν τον όρο ενζργεια, προκειμζνου να

αποδίδουν νόθμα ςτθν ικανότθτα που ζχουν τα

αντικείμενα (ζμβια ι άβια) να επιφζρουν ποικίλεσ

αλλαγζσ και να εκτελοφν εργαςίεσ.

Θ ενζργεια ςτα

αντικείμενα (ζμβια ι άβια)

Ζνα αντικείμενο (ζμβιο ι άβιο) ζχει ενζργεια, όταν

μπορεί να επιφζρει αλλαγζσ ι να εκτελζςει μια

εργαςία.

Εποικοδομθτικι προςζγγιςθ

Ανάδειξθ των αρχικϊν ιδεϊν των

μακθτϊν για τθν ενζργεια ςε περιπτϊςεισ που αφοροφν αντικείμενα, ζμβια ι άβια,

κινθτά ι ακίνθτα.

υηιτθςθ ςε ομάδεσ για τα ακίνθτα άβια αντικείμενα, τα

οποία οι μακθτζσ ςυχνά δυςκολεφονται να ςυςχετίςουν

με τθν ζννοια τθσ ενζργειασ.

υηιτθςθ ςε ομάδεσ για ζμβια αντικείμενα, κινθτά ι ακίνθτα,

που εκτελοφν εργαςίεσ και επιφζρουν αλλαγζσ. Πρόκειται για περιπτϊςεισ, τισ οποίεσ οι

μακθτζσ εφκολα ςυςχετίηουν με τθν ζννοια τθσ ενζργειασ.

υηιτθςθ ςε ομάδεσ των

περιπτϊςεων, που «γεφυρϊνουν» το κενό ανάμεςα ςτισ δυο παραπάνω κατθγορίεσ. Πρόκειται για αντικείμενα, ζμβια και άβια, που επιφζρουν τισ ίδιεσ

αλλαγζσ ι εκτελοφν τισ ίδιεσ εργαςίεσ.

Προτείνονται κάρτεσ, εικόνεσ,

τριςδιάςτατα αντικείμενα, video, κινοφμενα ςχζδια.

http://micro-

kosmos.uoa.gr/gr/dialogs/Energeia_KAPE.pdf

http://www.energolab.gr/i

ndex.asp?c=12 http://www.energolab.gr/i

ndex.asp?c=19

http://www.skoool.gr/content/los/primary/science/what_is_energy/launch.html

http://www.wix.com/andre

wpi44/science/topics

http://www.kotsanas.com/gr/index_ekthemata.html

http://www.edutv.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=1393&Item

id=192

http://www.kotsanas.com/gr/index_ekthemata.html

http://www.kotsanas.com/gr/index_ekthemata.html

111

Ενότθτα 5.2: Θ ενζργεια μεταφζρεται και αποκθκεφεται Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 2 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα

Δραςτθριότθτεσ

Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να:

Ερμθνεφουν τισ αλλαγζσ και τισ εργαςίεσ που ςυμβαίνουν γφρω τουσ, χρθςιμοποιϊντασ τισ ζννοιεσ τθσ αποκικευςθσ

και τθσ μεταφοράσ τθσ ενζργειασ.

Απεικονίηουν τθ μεταφορά τθσ ενζργειασ με τα

ενεργειακά διαγράμματα Sankey.

Θ ενζργεια μεταφζρεται

και αποκθκεφεται

Για να γίνουν αλλαγζσ ι για να εκτελεςτοφν εργαςίεσ, χρειάηεται να μεταφερκεί

ενζργεια από ζνα αντικείμενο ςε ζνα άλλο.

Θ ενζργεια μπορεί να είναι

αποκθκευμζνθ ςε ζνα αντικείμενο.

Μοντζλα-Ενεργειακά διαγράμματα Sankey

Χριςθ των ενεργειακϊν διαγραμμάτων Sankey

Οι μακθτζσ ςε ομάδεσ μακαίνουν να χρθςιμοποιοφν τα ενεργειακά διαγράμματα Sankey ςε ποικιλία

περιπτϊςεων, ςτισ οποίεσ θ αποκθκευμζνθ ενζργεια

μεταφζρεται από ζνα αντικείμενο ςε ζνα άλλο.

http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/units/?id=

312 *ςχολικό εγχειρίδιο Ε’

τάξθσ+

http://www.primedu.uoa.gr/sciedu/BIBLIO/bookStudents/st_2_teuxos/st2_energ

y.pdf

http://micro-kosmos.uoa.gr/gr/dialogs/E

nergeia_KAPE.pdf

http://en.wikipedia.org/wiki/Sankey_diagram

http://www1.curriculum.edu.au/sciencepd/energy/chg

_flow.htm

http://www.youtube.com/watch?v=coWQ1R2r5MY

http://www.kotsanas.com/gr/index_ekthemata.html

Ενότθτα 5.3: Μπορεί θ ενζργεια να ζχει πολλά «πρόςωπα»; Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 2 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα

Δραςτθριότθτεσ

Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να: υνδζουν τα φυςικά

φαινόμενα τθσ κερμότθτασ, του φωτόσ, του θλεκτριςμοφ

και τθσ μθχανικισ με τθν ζννοια τθσ μετατροπισ τθσ ενζργειασ και των μορφϊν

τθσ.

Απεικονίηουν τθ μεταφορά και τθ μετατροπι τθσ

ενζργειασ με τα ενεργειακά διαγράμματα Sankey.

Μπορεί θ ενζργεια να ζχει

πολλά «πρόςωπα»;

Μορφζσ ενζργειασ Σα διαφορετικά «πρόςωπα» ι οι

διαφορετικζσ «εκδθλϊςεισ» τθσ

ενζργειασ ονομάηονται μορφζσ ενζργειασ.

Μετατροπι ενζργειασ Θ ενζργεια μπορεί να

μετατρζπεται από τθ μια μορφι ςτθν άλλθ.

Επζκταςθ τθσ χριςθσ των

ενεργειακϊν διαγραμμάτων Sankey

Οι μακθτζσ ςε ομάδεσ

χρθςιμοποιοφν τα ενεργειακά διαγράμματα Sankey, για να

περιγράψουν τθ μετατροπι τθσ ενζργειασ από τθ μια μορφι

ςτθν άλλθ.

http://www1.curriculum.edu.au/sciencepd/energy/ene

rgy.htm

http://www1.curriculum.edu.au/sciencepd/energy/solr

_flow.htm

http://www.4physics.com/catalog/product_info.php/manufacturers_id/17/prod

ucts_id/89

112

Ενότθτα 5.4: Θ ενζργεια διαςκορπίηεται… Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 2 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να:

Χρθςιμοποιοφν τουσ όρουσ μεταφορά, αποκικευςθ,

μετατροπι, διαςκόρπιςθ και διατιρθςθ, προκειμζνου να ερμθνεφουν τισ αλλαγζσ και

τισ εργαςίεσ που ςυμβαίνουν γφρω τουσ.

Απεικονίηουν τθ διαςκόρπιςθ και τθ διατιρθςθ τθσ

ενζργειασ με τα ενεργειακά διαγράμματα Sankey.

Θ ενζργεια διαςκορπίηεται

και υποβακμίηεται θ ποιότθτά τθσ

Κακϊσ μεταφζρεται θ

ενζργεια, κατά τθ διάρκεια μιασ αλλαγισ ι εργαςίασ,

ζνα μζροσ τθσ διαςκορπίηεται ςτο

περιβάλλον και ζτςι γίνεται λιγότερο χριςιμθ.

Θ ενζργεια διατθρείται

ποςοτικά τθν αρχι και ςτο τζλοσ τθσ μεταφοράσ ζχουμε πάντα

τθν ίδια ποςότθτα ενζργειασ.

Εποικοδομθτικι προςζγγιςθ

Επζκταςθ τθσ χριςθσ των ενεργειακϊν διαγραμμάτων

Sankey

Ανάδειξθ των αρχικϊν ιδεϊν των μακθτϊν για τθ διατιρθςθ τθσ

ενζργειασ.

υηιτθςθ ςε ομάδεσ για περιπτϊςεισ, τισ οποίεσ οι

μακθτζσ δυςκολεφονται να κατανοιςουν. Βαςικό ερϊτθμα: τι ςυμβαίνει ςτθν ενζργεια, όταν

οι αλλαγζσ παφουν να ςυντελοφνται;

υηιτθςθ ςε ομάδεσ για

περιπτϊςεισ, τισ οποίεσ οι μακθτζσ αντιλαμβάνονται

εφκολα. Αντιπροςωπευτικά ερωτιματα:

Ποια είναι θ αλλαγι ι το

αποτζλεςμα, που κζλουμε να πετφχουμε ςτθ ςυγκεκριμζνθ

μεταφορά ενζργειασ;

Ποιεσ είναι οι αλλαγζσ ι τα αποτελζςματα που δεν κζλουμε,

ωςτόςο ςυμβαίνουν;

Σι ςυμβαίνει με τθν ενζργεια ςτισ παραπάνω περιπτϊςεισ;

Οι μακθτζσ ςε ομάδεσ

ςυμπλθρϊνουν τα ενεργειακά διαγράμματα Sankey με νζα βζλθ, που αντιςτοιχοφν ςτισ

διαςκορπιςμζνεσ μορφζσ ενζργειασ.

http://www1.curriculum.edu.au/sciencepd/energy/chg

_effic.htm

http://www1.curriculum.edu.au/sciencepd/energy/me

ch_flow.htm

http://littleshop.physics.colostate.edu/activities/atmos1/ConservationOfEnergy.pd

f

http://www.innovatoys.com/c/win

http://www.youtube.com/watch?v=coWQ1R2r5MY

113

Ενότθτα 5.5: Θ ενζργεια ςτα φυτά Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 8 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα Δραςτθριότθτεσ Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να:

Αναγνωρίηουν το ρόλο τθσ

φωτοςφνκεςθσ ςτθ ηωι του φυτοφ.

Αναφζρουν τισ ουςίεσ που απαιτοφνται και τισ ουςίεσ που παράγονται κατά τθ

διαδικαςία τθσ φωτοςφνκεςθσ.

Αναγνωρίηουν το ρόλο τθσ φωτοςφνκεςθσ για τθ ηωι

ςτον πλανιτθ μασ.

Αναγνωρίηουν το ρόλο τθσ διαπνοισ ςτθ ηωι του φυτοφ

και ςτθν ολοκλιρωςθ του υδρολογικοφ κφκλου .

Διακρίνουν τουσ παράγοντεσ, που αποτελοφν ζνα

οικοςφςτθμα, κακϊσ και τισ αλλθλεπιδράςεισ μεταξφ

αυτϊν.

το πλαίςιο των τροφικϊν ςχζςεων του

οικοςυςτιματοσ, διακρίνουν τθν δθμιουργία τροφικϊν

πλεγμάτων.

Περιγράφουν χαρακτθριςτικά ελλθνικά

οικοςυςτιματα Αναγνωρίηουν τθν αναγκαιότθτα τθσ προςταςίασ των

οικοςυςτθμάτων για τθ ςυνζχεια τθσ ηωισ ςτον

πλανιτθ μασ.

Το ταξίδι τθσ ενζργειασ

Θ ενζργεια ςτα φυτά

Φωτοςφνκεςθ

Διαπνοι

Θ ενζργεια ςτα οικοςυςτιματα Οργάνωςθ ενόσ

οικοςυςτιματοσ – Σροφικζσ ςχζςεισ – Σροφικά πλζγματα

Χαρακτθριςτικά Ελλθνικά ςυςτιματα

Ομαδικι δραςτθριότθτα

καταςκευισ εννοιολογικοφ χάρτθ με κεντρικό κζμα τθ

φωτοςφνκεςθ και περιεχόμενο τουσ βαςικοφσ όρουσ (χαρτιά

μζτρου – ςτίκερσ) Μικροςκοπικι παρατιρθςθ των

χλωροπλαςτϊν και των ςτομάτων των φφλλων.

Εκτζλεςθ πειραμάτων με φυτά,

ςτα οποία διαπιςτϊνεται θ διαδικαςία τθσ διαπνοισ.

Δραςτθριότθτα κατανόθςθσ κειμζνου ςε μικρζσ ομάδεσ –

Αναςφνκεςθ κειμζνου ςχετικοφ με τθ λειτουργία τθσ διαπνοισ από επιμζρουσ διαςπαςμζνεσ και ανακατεμζνεσ προτάςεισ. (Επικυμθτι επιλογι κειμζνου, που να ςυνδζει τθν διαπνοι με

τθ φωτοςφνκεςθ και το υδρολογικό κφκλο).

Κινθτικι ομαδικι δραςτθριότθτα ςε κφκλο αναπαράςταςθσ τροφικϊν αλυςίδων, που

κατζγραψαν κατά τθν επίςκεψθ ςτο πεδίο. (Ανά δφο τα παιδιά

αντιπροςωπεφουν ζναν οργανιςμό, ζνα ςτακερό

αντιπροςωπεφει εμφανϊσ τον οργανιςμό και ζνα κινείται και

οικοδομεί τισ ςχζςεισ με νιματα ι ξυλοκορδζλεσ). χολιαςμόσ τθσ

πικανισ πολυπλοκότθτασ.

υμμετοχι τθσ τάξθσ ςε εκελοντικζσ

φιλοπεριβαλλοντικζσ δράςεισ (π.χ. κακαριςμόσ

προςτατευόμενων περιοχϊν) με πικανι εμπλοκι και του

ςυλλόγου γονζων. υλλογι υλικοφ από επίςκεψθ

ςτθν πιο κοντινι προςτατευόμενθ περιοχι και

κζντρο ενθμζρωςθσ. Διοργάνωςθ δραςτθριότθτασ ενθμζρωςθσ τθσ

ςχολικισ και ευρφτερθσ κοινότθτασ.

Ψθφιακό ςχολείο: Φυςικά

Σ Δθμοτικοφ Βιβλίο Μακθτι – Κεφάλαιο

Οικοςυςτιματα (ςελ. 77-79)

http://digitalschool.minedu. gov.gr/modules/

units/?id=123

Λςτοςελίδεσ φορζων διαχείριςθσ

προςτατευόμενων περιοχϊν. φνδεςμοι για το

ςφνολο των φορζων ςτο: http://users.sch.gr/organopoulos/foreis_diaxeirisis_pro

stateyom_perioxon.htm

Σο κόκκινο βιβλίο των απειλοφμενων ηϊων ςτθν

Ελλάδα http://dipe.pie.sch.gr/ypperpi/bibliografia/kokkino_bi

blio_2009.pdf

Εκπαιδευτικά πακζτα Περιβαλλοντικισ

Εκπαίδευςθσ ςτθν Πφλθ Παιδαγωγικοφ Τλικοφ

Περιβαλλοντικισ Εκπαίδευςθσ

Παιδαγωγικό Σμιμα Δθμοτικισ Εκπαίδευςθσ Πανεπιςτιμιο Αιγαίου

http://www.env-edu.gr/Packs.aspx

114

Ενότθτα 5.6: Θ ενζργεια ςτα καφςιμα και ςτα τρόφιμα Ενδεικτικόσ διδακτικόσ χρόνοσ: 2 ϊρεσ

Ρροςδοκϊμενα Μακθςιακά Αποτελζςματα

Βαςικά κζματα

Δραςτθριότθτεσ

Εκπαιδευτικό υλικό

Οι μακθτζσ να είναι ικανοί

να:

Αντιλαμβάνονται το ρόλο του αζρα/οξυγόνου ςτο

φαινόμενο τθσ καφςθσ/οξείδωςθσ.

Διακρίνουν τα υλικά ςε εφφλεκτα και άφλεκτα.

Τποςτθρίηουν ποια καφςιμα ζχουν μεγάλθ και ποια μικρι

κερμιδικι αξία.

Εκτιμοφν το ενεργειακό περιεχόμενο των τροφίμων

(διατροφικι ενζργεια).

Διακρίνουν τα μζταλλα και τα κράματα ςε ευοξείδωτα και

ανοξείδωτα

Θ καφςθ ωσ χθμικό φαινόμενο, χθμικι

αντίδραςθ ανάμεςα ςτο καιόμενο υλικό και ςτο οξυγόνο (οξείδωςθ). Σο

τρίγωνο τθσ φωτιάσ.

Θ οξείδωςθ/καφςθ κρεπτικϊν ουςιϊν από τθν

τροφι μζςα ςτον οργανιςμό των ηϊων

Ενζργεια από τα καφςιμα

και τα τρόφιμα.

Χθμικι ενζργεια καυςίμων και τροφίμων

Θ οξείδωςθ (ςκοφριαςμα)

των μετάλλων ωσ διαδικαςία αργισ καφςθσ

Διακρίνουν τα υλικά ςε εφφλεκτα

και άφλεκτα και εξετάηουν τα χαρακτθριςτικά των εφφλεκτων

υλικϊν.

Οι μακθτζσ μελετοφν το ενεργειακό περιεχόμενο

διαφόρων καυςίμων υλικϊν (κερμιδικι αξία καυςίμου).

Οι μακθτζσ μελετοφν ςτο ςπίτι

διάφορα ςυςκευαςμζνα τρόφιμα: διαβάηουν τισ ετικζτεσ για το ενεργειακό περιεχόμενό

τουσ (τθ διατροφικι ενζργεια ςε kcal / kj) και επιχειροφν να το ςυςχετίςουν με τα ςυςτατικά

τουσ (λίποσ, ςάκχαρο, πρωτεΐνθ).

Διακρίνουν τα μζταλλα και τα μεταλλικά υλικά (κράματα) ςε

ευοξείδωτα και ανοξείδωτα

http://www.e-

delight.gr/tips.htm

Θ ιςτορία του κεριοφ

http://www.iatronet.gr/article.asp?art_id=9179

Σροφζσ που μασ γεμίηουν ενζργεια

115

Ρροτάςεισ για ςυνκετικζσ εργαςίεσ Το φωσ γφρω μασ από τεχνθτζσ πθγζσ φωτιςμοφ

Οι μακθτζσ επεξεργάηονται τεχνθτζσ πθγζσ φωτιςμοφ, που αναγνωρίηουν γφρω τουσ. Αναηθτοφν πλθροφορίεσ για αντίςτοιχεσ πθγζσ του παρελκόντοσ και πλθροφορίεσ για τα υλικά, από τα οποία είναι καταςκευαςμζνεσ.

Μακιματα που εμπλζκονται: Γλϊςςα, Μακθματικά, Εικαςτικά, Λςτορία, Φυςικζσ Επιςτιμεσ, Σεχνολογία, Κοινωνικζσ Επιςτιμεσ. Ραράγοντεσ που επθρεάηουν τθν οξείδωςθ των μετάλλων

Αρκετζσ θμζρεσ (π.χ. μία εβδομάδα) πριν από τθ διδαςκαλία του κζματοσ τθσ οξείδωςθσ (ςκουριάςματοσ) των μετάλλων, ο δάςκαλοσ δίνει ςε κάκε μακθτι από ζνα ίδιο καινοφριο ςιδερζνιο καρφί και ηθτάει από τουσ μακθτζσ να μελετιςουν ςτο ςπίτι τρόπουσ που κα κάνουν το καρφί τουσ να ςκουριάςει όςο γίνεται πιο γριγορα/περιςςότερο. Σθν θμζρα τθσ διδαςκαλίασ τθσ οξείδωςθσ, οι μακθτζσ φζρνουν ςτο ςχολείο τα ςκουριαςμζνα καρφιά τουσ και ςυηθτοφν τουσ διαφόρουσ παράγοντεσ (αζρα, υγραςία, αλατόνερο, οξζα) που κάνουν πιο γριγορο το ςκοφριαςμα. Από τθν άλλθ, ο δάςκαλοσ δείχνει ςτουσ μακθτζσ ζνα πολφ ςκουριαςμζνο ςιδερζνιο αντικείμενο (π.χ. ζνα αντικείμενο που βρζκθκε πολφ κοντά ςε ακτι). Συνκετικζσ εργαςίεσ για κζματα βιολογίασ

Θ ςκζψθ, που ςυνοδεφει τισ προτάςεισ που ακολουκοφν, είναι ότι προτείνοντασ πολλζσ και διαφορετικζσ κεματικζσ, επιδιϊκουμε να δϊςουμε ιδζεσ ςτουσ εκπαιδευτικοφσ, οι οποίοι ανάλογα με τθν θλικιακι ομάδα και τα ενδιαφζροντα των μακθτϊν τουσ μποροφν να επιλζξουν το εφροσ, που κα καλφψουν, κακϊσ και το βακμό επικζντρωςθσ - εμβάκυνςθσ. Ζνα πρόγραμμα, για παράδειγμα, κα μποροφςε να ζχει τισ τζςςερεισ γενικζσ κεματικζσ (τα επίπεδα μελζτθσ τθσ βιοποικιλότθτασ δθλαδι), χωρίσ να εμβακφνει, ι κάκε μια από τισ γενικζσ κεματικζσ, ι τα υποκζματα, με ανάλογθ εμβάκυνςθ. Κακϊσ για αυτά τα κζματα οι απόψεισ είναι ποικίλεσ και ςυγκρουόμενεσ, ενδείκνυται θ χριςθ τεχνικϊν κατανόθςθσ (παιχνίδι ρόλων, debate κ.λπ.). Σζλοσ, είναι πολφ ςθμαντικι θ μελζτθ τθσ πραγματικότθτασ και όχι θ παρουςίαςθ παρωχθμζνων και μθ ανταποκρινόμενων ςτθν πραγματικότθτα καταςτάςεων (π.χ. ηϊα τθσ φάρμασ).

ΑΝΚΩΡΟΣ ΚΑΛ ΒΛΟΡΟΛΚΛΛΟΤΘΤΑ Λ: Θ ςχζςθ του ανκρϊπου με τα άλλα ηϊα

Ενδεικτικζσ Διαςτάςεισ- Κζματα: Α) Ηϊα είναι μόνο τα κθλαςτικά; Ποιουσ ηωντανοφσ οργανιςμοφσ ονομάηουμε ηϊα; Θ βιολογικι κατθγοριοποίθςθ (ζνταξθ του ανκρϊπου ςτο βιολογικό βαςίλειο). Β) Τα ηϊα ςτθ διατροφι μασ. Προϊόντα ηωικισ προζλευςθσ. Κατανάλωςθ κρζατοσ και υγεία. υνκικεσ διαβίωςθσ των παραγωγικϊν ηϊων. Εντατικζσ μονάδεσ βιομθχανικισ κτθνοτροφίασ. Αλιεία. Διαφορζσ ςτισ διαιτθτικζσ ςυνικειεσ μεταξφ περιοχϊν, κρατϊν, κρθςκειϊν. Ζχουν τα ηϊα δικαιϊματα; Γ) Τα ηϊα ςτθν ψυχαγωγία. Σςίρκο. Ηωολογικοί κιποι. Ενυδρεία. υνκικεσ διαβίωςθσ. Ηθτιματα ευηωίασ. Ζχουν τα ηϊα δικαιϊματα; Δ) Τα ηϊα ςτο ςχολείο μασ. Και όμωσ υπάρχουν! Εξοικείωςθ με τα ηϊα. Ανάπτυξθ υπευκυνότθτασ με τθ φροντίδα μικρϊν ηϊων. Ανακάλυψθ μικρϊν ηϊων ςτο κτιριο και ςτθν αυλι του ςχολείου. Ε) Τα ηϊα ςυντροφιάσ. Ειςαγόμενα είδθ. Αδζςποτα ηϊα. Κεραπευτικι χριςθ των ηϊων. Ζχουν τα ηϊα δικαιϊματα; ΣΤ) Τα ηϊα ςτθ λογοτεχνία και τθν τζχνθ. Σα ηϊα ςτισ ςθμαίεσ και τα εμβλιματα. Διακόςμθςθ ροφχων υφαςμάτων με ςτοιχεία άλλων ηϊων κ.λπ. Σο τραγοφδι των πουλιϊν. Η) Ελεφκερα ηϊα. Απειλοφμενα είδθ: τοπικά είδθ, μεγάλεσ ομάδεσ απειλοφμενεσ παγκόςμια, π.χ. αμφίβια. Σι ςθμαίνει θ διεκνισ ςυνεργαςία για τθν προςταςία. Διεκνείσ ςυνκικεσ. Θ) Δθμοφιλι και μθ δθμοφιλι ηϊα. Ποια αρζςουν ςτα παιδιά, ποια αγαποφν και γιατί. Πϊσ αυτά ςυνδζονται με τισ ατομικζσ αποφάςεισ περιβαλλοντικισ προςταςίασ, βίαιεσ ςυμπεριφορζσ κ.λπ. Κ) Τα ηϊα ςτα επιςτθμονικά εργαςτιρια. Φάρμακα. Καλλυντικά. Ανατομία. Ζχουν τα ηϊα δικαιϊματα;

116

Λ) Τα δικαιϊματα των ηϊων. Κανόνεσ, που διζπουν τθ ςχζςθ μασ με τα ηϊα. Διακθρφξεισ δικαιωμάτων και ευηωίασ των ηϊων, fair trade.

Αντίςτοιχα κα μποροφςαν να αναπτυχκοφν τα παρακάτω κζματα:

ΑΝΚΩΡΟΣ ΚΑΛ ΒΛΟΡΟΛΚΛΛΟΤΘΤΑ ΛΛ: Θ ςχζςθ του ανκρϊπου με τα φυτά Με ςθμεία επικζντρωςθσ και αντίςτοιχεσ ενότθτεσ: Σι είναι τα φυτά, Θ ηωι ςτθ γθ χωρίσ τα φυτά,

Ηθτιματα διατροφισ, Τγείασ, Επάρκειασ τροφισ, Διατροφικισ αςφάλειασ, Σα φυτά ςτθν κοινωνικι μασ ηωι (λουλοφδια με ςυμβολιςμοφσ). Φυτά και φάρμακα. Σα μπαχαρικά και ο ιςτορικόσ τουσ ρόλοσ. Σα φυτά ωσ βάςθ χρωςτικϊν και αρωμάτων. Λουλοφδια μζςα ςτθ κάλαςςα. ΑΝΚΩΡΟΣ ΚΑΛ ΒΛΟΡΟΛΚΛΛΟΤΘΤΑ ΛΛΛ: Θ ςχζςθ του ανκρϊπου με τουσ μικροοργανιςμοφσ

Ο κόςμοσ του αοράτου (μεγζκθ). Ποια είναι τα μικρόβια (βακτιρια, μφκθτεσ, πρωτόηωα). Πϊσ κα ιταν θ Γθ μασ χωρίσ τουσ μικροοργανιςμοφσ (ηθτιματα αποικοδόμθςθσ και ολοκλιρωςθσ των φυςικϊν κφκλων). Μικροοργανιςμοί και τροφι. Μικροοργανιςμοί και διάφορα προϊόντα. Μικροοργανιςμοί και φάρμακα. Μικροοργανιςμοί και αρρϊςτια. ΑΝΚΩΡΟΣ ΚΑΛ ΒΛΟΡΟΛΚΛΛΟΤΘΤΑ ΛΛΛ: Θ ςχζςθ του ανκρϊπου με τα οικοςυςτιματα

Τγρότοποι και αποικοδόμθςθ. Προςτατευόμενεσ περιοχζσ. Δάςθ.

117

Αναφορζσ

Επιςτθμονικά άρθρα

Abd-El-Khalick, F., BouJaoude, S., Duschl, R., Lederman, N.G., Mamlok-Naaman, R., Hofstein, A., et al. (2004). Inquiry in science education: International perspectives. Science Education, 88(3), 397–419. doi: 10.1002/sce.10118

Aikenhead, G.S., Ogawa, M. (2007). Indigenous knowledge and science revisited. Cultural Studies of Science

Education, 2:539–620. doi: 10.1007/s11422-007-9067-8

Andersson, B., & Bach, F. (2005). On designing and evaluating teaching sequences taking geometrical optics as an example. Science Education, 89(2), 196-218. doi: 10.1002/sce.20044

Binnie, A. (2001). Using the history of electricity and magnetism to enhance teaching. Science & Education, 10, 379–389. doi: 10.1023/A:1011213519899

Boudreaux, A., Shaffer, P., Heron, P., McDermott, L. (2008). Student understanding of control of variables: Deciding whether or not a variable influences the behavior of a system, American Journal of Physics, 76(2), 163-170. doi:10.1119/1.2805235

Christidou, V. (2011). Interest, attitudes and images related to science: Combining students’ voices with the

voices of school. International Journal of Environmental and Science Education, 6(2), 141-159.

Αναςφρκθκε από http://www.ijese.com/IJESE-v6-n2-April-2011-Complete-Issue.pdf

Clement, J. (2000). Model based learning as a key research area for science education. International Journal of Science Education, 22(9), 1041-1053. doi: 10.1080/095006900416901

Coll, R., France, B., & Taylor, I. (2005). The role of models/and analogies in science education: implications from research. International Journal of Science Education, 27(2), 183-198. doi: 10.1080/0950069042000276712

Crawford, B. A., & Cullin, M. J. (2004). Supporting prospective teachers’ conceptions of modeling in science. International Journal of Science Education, 26(11), 1379 – 1401. doi: 10.1080/09500690410001673775

De Boer, G. (2000). Scientific literacy: another look at its historical and contemporary meanings and its

relationship to science education reform. Journal of Research in Science Teaching, 37, 582–601. doi:

10.1002/1098-2736(200008)37:6<582::AID-TEA5>3.0.CO;2-L

Dillon, J. (2003). On Learners and learning in Environmental Education: missing theories, ignored communities. Environmental Education Research, 9(2), 215-226. doi:10.1080/13504620303480

Dodge, B. J. (2001). Focus five rules for writing great webquests. Learning and Leading with Technology, 28(8), pp. 6–9.

Duit, R., & Treagust, D. (2003). Conceptual change: a powerful framework for improving science teaching and learning. International Journal of Science Education, 25(6), 671-688. doi: 10.1080/09500690305016

Galili, I. (1996). Students’ conceptual change in geometrical optics. International Journal of Science Education, 18, 847-868. doi: 10.1080/0950069960180709

Galili, I., & Hazan, A. (2000). Learner’s knowledge in optics: interpretation, structure and analysis. International Journal of Science Education, 22(1), 57-88. doi: 10.1080/095006900290000

Grosslight, L., Unger, C., Jay, E., & Smith, C. L. (1991). Understanding models and their use in science - conceptions of middle and high school students and experts. Journal of Research in Science Teaching, 28(9), 799-822. doi: 10.1002/tea.3660280907

118

Guisasola, J., Almudí, J. M., & Furió, C. (2005). The nature of science and its implications for physics textbooks. Science & Education, 14(3), 321–328. doi: 10.1007/s11191-004-7936-z

Kipnis, N. (2005). Chance in science: The discovery of electromagnetism by H.C. Oersted. Science and Education, 14, 1–28. doi: 10.1007/s11191-004-3286-0

Koliopoulos, D., Dossis, S., Stamoulis, E. (2007): The use of history of science texts in teaching science: Two

cases of an innovative, constructivist approach, The Science Education Review, 6, 2: 44-56.

Krnel, D., Watson, R. and Glazar, S.A. (2005). The development of concept of ‘matter’: a cross-age study of

how children describe materials, International Journal of Science Education, vol. 27, no. 3, 367-383.

doi:10.1080/09500690412331314441

Langley, D., Ronen, M., & Eylon, B. (1997). Light propagation and visual patterns: Preinstruction learners’ conceptions. Journal of Research in Science Teaching, 34(4), 399-424. doi: 10.1002/(SICI)1098-2736(199704)34:4<399::AID-TEA8>3.0.CO;2-M

Méheut, M., & Psillos, D. (2004). Teaching-learning sequences: aims and tools for science education research. International Journal of Science Education, 26(5), 515-535. doi: 10.1080/09500690310001614762

Osborne, J. (2003). Attitudes towards science: a review of the literature and its implications, International

Journal of Science Education, 25, 9: 1049-1079. doi: 10.1080/0950069032000032199

Osborne, J. (2010). Arguing to Learn in Science: The Role of Collaborative, Critical Discourse. Science, 328:

463-466. doi: 10.1126/science.1183944

Pantidos, P. Valakas, K. Vitoratos, E. Ravanis K. (2010). The materiality of narrative spaces: A theatre

semiotics perspective into the teaching of physics. Semiotica, 182, ¼: 305-325.

Plakitsi, K. (2010). Collective curriculum design as a tool for rethinking scientific literacy. Cultural Studies of Science Education, 5:577–590. Doi 10.1007/s11422-010-9288-0

Psillos, D., Tselfes, V. & Kariotoglou, P. (2004). An epistemological analysis of the evolution of didacitcal activities in teaching-learning sequences: the case of fluids. International Journal of Science Education, 26(5), 555-578.doi: 10.1080/09500690310001614744

Ronen, M., & Eylon, B. (1993). To see or not to see: the eye in geometrical optics – when and how? Physics Education, 28, 52-59. doi: 10.1088/0031-9120/28/1/010

Schwarz, C. V., Reiser, B. J., Elizabeth A. D., Kenyon, L., Achér, A., Fortus, D., Shwartz, Y., Hug B., & Krajcik J. (2009). Developing a learning progression for scientific modeling: Making scientific modeling accessible and meaningful for learners. Journal of Research in Science Teaching, 46(6), 632-654. doi: 10.1002/tea.20311

Schwarz, C., & White, B. (2005). Metamodeling knowledge: Developing students’ understanding of scientific modeling. Cognition and Instruction, 23(2), 165–205. doi: 10.1207/s1532690xci2302_1

Seroglou, F., Koumaras, P., & Tselfes, V. (1998). History of science and instructional design: The case of electromagnetism. Science and Education, 7, 261–280. doi: 10.1023/A:1008649319416

Skamp, K. (1996). Elementary School Chemistry: Has its Potential been realized? School Science and Mathematics, 96 (5), 247-254.

Smith, C., Carey, S. and Wiser, M. (1985). On differentiation: A case of the development of the concept of size, weight, and density, Cognition, 21, 177–237.

Smith, C., Snir, J., Grosslight, L. (1992). Using Conceptual Models to Facilitate Conceptual Change: The Case of Weight-Density Differentiation, Cognition and Instruction, 9(3), 221-283. doi:10.1207/s1532690xci0903_3

Spyrtou, A., Hatzikraniotis, E. Kariotoglou, P. (2009). Educational software for improving learning aspects of Newton’s Third Law for student teachers. Education and Information Technologies, 14(2), 163-187. doi: 10.1007/s10639-009-9087-y

119

Spyrtou. A., Zoupidis, A., Kariotoglou, P. (2008). The design and development of an ICT- Enhanced Module

concerning density as a property of materials applied in floating-sinking phenomena. Λn: C. P.

Constantinou & N. Papadouris (Eds.), GIREP International Conference, Physics Curriculum Design,

Development and Validation, Selected Papers, 391-407. ISBN 978-9963-689-20-0.

Stinner, A., MacMillan, B., Metz, D., Jilek, J., & Klassen, S. (2003). The renewal of case studies in science education. Science & Education, 12, 617–643. doi: 10.1023/A:1025648616350

Tekos, G., & Solomonidou, C. (2009). Constructivist learning of optics concepts using ICT tools in Greek primary school: A pilot study. Journal of Science Educational Technology, 18, 415-428. doi: 10.1007/s10956-009-9158-2

Toth, E. E., Klahr, D., & Chen, Z. (2000). Bridging research and practice: A research-based classroom intervention for teaching experimentation skills to elementary school children. Cognition and Instruction, 18(4), 423–459. doi: 10.1207/S1532690XCI1804_1

Treagust, D., Chittleborough, G., Mamiala, T. (2002). Student’s understanding of the role of scientific models in learning science. International Journal of Science Education, 24(4), 357-368. doi:10.1080/09500690110066485

Trumper, R. (1990). Being constructive: an alternative approach to the teaching of the energy concept-part one. International Journal of Science Education, 12(4), 343-354. doi: 10.1080/0950069900120402

Waight, N., & Abd-El-Khalick, F. (2007). The Impact of Technology on the Enactment of ‘‘Inquiry’’ in a Technology Enthusiast’s Sixth Grade Science Classroom, Journal of Research in Science Teaching, 44(1), 154–182. doi:10.1002/tea.20158

Windschitl, M., Thompson, J., & Braaten, M. (2008). Beyond the scientific method: Model-based inquiry as a new paradigm of preference. Science Education, 92, 941-967. doi: 10.1002/sce.20259

Zandvliet, D.C. (2001, March). Towards a holistic view of environmental education. Proposal for a panel discussion at the Annual Meeting of the National Association for Research in Science Teaching, St. Louis, MO.

Καςςζτασ, Λ. Α. (2009). Ευρωπαϊκζσ κοινωνίεσ, υποχρεωτικι εκπαίδευςθ, Χθμεία και Φυςικι . Προγράμματα πουδϊν Ολλανδίασ, Γαλλίασ, Λςπανίασ. Πρακτικά 6ου Πανελλθνίου Συνεδρίου Διδακτικισ των Φυςικϊν Επιςτθμϊν και Νζων Τεχνολογιϊν ςτθν Εκπαίδευςθ.

μυρναίου, Η. & Φαντάκθ, Γ. (2007). Σα λάκθ των μακθτϊν ςτθ Φυςικι Β’ Γυμναςίου. Πανελλινιο

υνζδριο με διεκνι ςυμμετοχι, Τα Λάκθ των Μακθτϊν: δείκτεσ αποτελεςματικότθτασ ι κλειδιά για

τθ βελτίωςθ τθσ ποιότθτασ τθσ εκπαίδευςθσ, ΚΕΕ (Κζντρο Εκπαιδευτικισ Ζρευνασ). Κεςςαλονίκθ,

Δεκζμβριοσ.

Σςαπαρλισ, Γ. (1997). Περιςςότερθ χθμεία ςτο δθμοτικό ςχολείο. Χθμικά Χρονικά, Σεφχοσ 2, 54-55.

Βιβλία

Bain, A., Richer, J. & Weckman J. (2001). Life Sciences: Classroom Recourses and Activities for School Librarians and Teachers. Santa Barbara, CA: Teacher Ideas Press.

Beals, K. (2002). Life through Time: Life Science Activities for Grades 5-8. Berkeley: Great Explorations in Math and Science, Lawrence Hall of Science: University of California at Berkeley

Bernstein, B. (1991).Παιδαγωγικοί κϊδικεσ και κοινωνικόσ ζλεγχοσ, ειςαγωγι, μετάφραςθ, ςθμειϊςεισ

Λωςιφ ολομϊν, Ακινα: Αλεξάνδρεια.

Bevilacqua, F., & Giannetto, E. (1998). The history of physics and European physics education. In International Handbook of Science Education (Vol. II, pp. 1015–1026). Kluwer Academic Publisher.

Butterfield, H. (1994). The origins of modern science. London: G. Bell & Sons (Greek edition).

120

Dearing, R. (1996). Review of Qualifications for 16–19 year olds, London: Schools Curriculum and

Assessment Authority.

Dimopoulos Κ. & Smyrnaiou Z. (2005). Factors related to student’s interest in science learning. In D.

Koliopoulos & Α. Vavouraki (Eds), Science Education at cross roads: Meeting the Challenges of the

21th Century (pp. 135-142). Athens: EDIFE.

Driver, R., Squires, A., Rushworth, P. and Wood-Robinson, V. (2000). Οικοδομϊντασ τισ ζννοιεσ των

Φυςικϊν Επιςτθμϊν, Ακινα: Συπωκιτω- Δαρδανόσ.

Duschl, R., Grandy, R. (2008). Reconsidering the character and role of inquiry in school science: Framing the debates. In R. Duschl, Grandy (Eds), Teaching scientific Inquiry: Recommendations for Research and Implementation (pp. 1-37).

Ellis, B. (1997). Learning from the Land: Teaching Ecology through Stories and Activities. Englewood, CO: Teacher ideas press

F.A.O. (2005). Setting up and Running a School Garden. A Manual for Teachers, Parents and Communities. Rome: Food and Agriculture Organization of the United Nations. Αναςφρκθκε από: http://www.fao.org/docrep/009/a0218e/a0218e00.htm

Faraday, M. (1835–1855). Experimental researches in electricity (reprinted). New York: Dover.

Frey, K. (1986). Θ μζκοδοσ Project. Κεςςαλονίκθ: Αφοι Κυριακίδθ.

Gilbert, J., & Boulter, C. (2000). Developing Models in Science Education. Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.

Gillispie, C. C. (1994). The edge of objectivity: An essay in the history of scientific ideas. Princeton, NJ: Princeton University Press, 1960 (in Greek).

Grant, T. & Littlejohn G. (2001). Greening School Grounds. Creating Habitats for learning. Toronto: Green Teacher.

Guesne, E. (1985). Light. In R. Driver, E. Guesne, & A. Tiberghien (Eds.) Children’s Ideas in Science (pp. 11-32). Milton Keynes: Open University Press.

Halliday, M.A.K., Martin, J.R. (2004/1993). H γλϊςςα τθσ επιςτιμθσ, μτφρ. Γ. Γιαννουλοποφλου. Σίτλοσ πρωτοτφπου: Writing science: Literacy and discursive power. Ακινα: Μεταίχμιο.

Halloun, I., (2004). Modelling Theory in Science Education. Dordrecht, The Netherlands: Kluwer Academic Publishers.

Harlen, W., Elstegeest, J. (2005). Διδαςκαλία και Μάκθςθ των Φυςικϊν Επιςτθμϊν ςτθν Πρωτοβάκμια Εκπαίδευςθ. ΣΤΠΩΚΘΣΩ-ΔΑΡΔΑΝΟ.

Heering, P. (2003). History–science–epistemology: On the use of historical experiments in physics teacher training. In W. F. McComas (Ed.), Proceedings of the 6th IHPST conference Denver 2001. Avaible from the IHPST Group, IHPST.ORG.

Heilbron, J. L. (1979). Electricity in the 17th and 18th centuries: a study of early Modern physics. Berkeley, CA: University of California Press.

Heisenberg, W. (1997). Das naturbild der heutigen physik. Rowohlt, 1955 (in Greek).

Hewitt, P. G. (2009). Οι ζννοιεσ τθσ φυςικισ. Θράκλειο: Πανεπιςτθμιακζσ Εκδόςεισ Κριτθσ.

Hildebrand, G. M. (1996). Redefining Achievement In P. Murphy & C. Gipps (Eds), Equity in the Classroom: Towards Effective Pedagogy for Girls and Boys, London: Falmer Press.

Hutter, A. (2008). Διδακτικι Τεχνολογικϊν Μακθμάτων – Μζκοδοι και Διαδικαςίεσ. Μων.

Jiménez Alexander, M.P., Otero, J.R.G, Santamaria, F.E. & Mauriz, B. P. (2009). Resources for introducing argumentation and the use of evidence in science classrooms. Project Mind the GAP, University of Santiago de Compostella, Danù. Αναςφρκθκε από: http://rodausc.eu/central/090522/index.php?option=com_docman&task=doc_download&gid=15&Itemid=9&lang=gl.

121

Jonassen, D. (2000). Computers as mindtools for school: Engaging critical thinking. Upper Saddle River, NJ: Merrill.

Kaptelinin, V., & Nardi, B. (2006). Acting with technology: Activity theory and interaction design. Cambridge: The MIT Press.

Kariotoglou, P. (2002). A Laboratory – Based Teaching Learning Sequence on Fluids: Developing Primary Student Teachers’ Conceptual and Procedural Knowledge. In D. Psillos, & H. Niedderer, (Εds.), Teaching and Learning in the Science Laboratory (pp. 79 – 90). The Netherlands: Kluwer Academic Publishers.

Kruger, C., Palacio, D., Summers, M. (1991). Understanding energy. Primary School Teachers and Science (PSTS) Project. Oxford: Oxford University Department of Educational Studies and Westminster College.

Layton, D. (2004). Θ πρόκλθςθ τθσ τεχνολογίασ ςτθ διδαςκαλία των φυςικϊν επιςτθμϊν. Μεταίχμιο.

Lederman, N. G. (2007). Nature of science: Past, present, and future. In S. K. Abell & N.G. Lederman (Eds.), Handbook of research on science education (pp. 831–879). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.

Louv, R. (2008). Last Child in the Woods: Saving Our Children From Nature-Deficit Disorder. Chapel Hill, NC: Algonquin Books.

Matthews, M. (1994). Science teaching, The role of history and philosophy of science. New York: Routledge.

Matthews, M. (2007). Διδάςκοντασ Φυςικζσ Επιςτιμεσ – Ο ρόλοσ τθσ ιςτορίασ και τθσ φιλοςοφίασ των φυςικϊν επιςτθμϊν ςτθ διδαςκαλία των φυςικϊν επιςτθμϊν. Επίκεντρο.

Matthews, M. (2011). Χρόνοσ για Φυςικζσ Επιςτιμεσ. Επίκεντρο.

Minstrell, J., & van Zee, E. (2000). Inquiring into inquiry learning and teaching in science. Washington DC: Association for the Advancement of Science.

National Research Council. (2000). Inquiry and the National Science Education Standards: A guide for teaching and learning. Washington, DC: National Academy Press.

Orr, D.W., Stone, M.K., Barlow, Z. Capra, F. (2005) Ecological Literacy: Educating Our Children for a Sustainable World. San Francisco, CA: Sierra Club Books.

Osborne, J. F. and Collins, S. (2000). Pupils’ and parents’ views of the school science curriculum, London:

King’s College London.

Palkitsi et al (in press). Activity Theory in Formal and Informal Science Education. Rotterdam: Sense.

Psillos, D., & Niedderer, H. (2003). Teaching and learning in the science laboratory. The Netherlands: Kluwer Academic Publishers.

Spyrtou, A., Kariotoglou, P. (2001). Interlacing content and methodology in educating primary student teachers. In M. Bandiera, S. Caravita, E. Torracca, M. Vicentini (Eds). Research Education in Europe: The Picture Expands (pp. 651-658), Roma: Litoflash.

Stinner, A., & Williams, H. (1998). History and philosophy of science in the science curriculum. In B. Fraser & K. Tobin (Eds.), International handbook of science education (Pt. 2). Dordrecht/Boston/ London: Kluwer Academic Publishers.

Tobin, K., & Roth, W.-M. (2007).The culture of science education: Historical and biographical perspectives. Rotterdam: Sense.

Vosniadou, S. (2010). Instructional considerations in the use of external representations. In Verschaffel et al. (Eds), Use of representations in reasoning and problem solving, (pp. 36-54). New York: Routledge.

Vygotsky, L.S. (1978). Mind in society. Cambridge, MA: Harvard University Press

Whittaker, Ε. T. (1987). A history of the theories of aether and electricity from the age of Descartes th the close of the nineteenth century. Dublin: Dublin University press.

122

Wiser, M., & Smith, C. (2008). Learning and teaching about matter in grades K-8: When should the atomic-molecular theory be introduced? In S. Vosniadou (Ed.), International Handbook of Research on Conceptual Change (pp. 205-239). New York: Routledge.

Ακαναςίου, Κ. (2009). Ειςαγωγι ςτισ Βιολογικζσ Επιςτιμεσ και θ Διδακτικι τουσ. Ακινα: Γρθγόρθσ

Βοςνιάδου, . (2006). Παιδιά, Σχολεία και Υπολογιςτζσ - Προοπτικζσ, Προβλιματα και Προτάςεισ για τθν αποτελεςματικότερθ χριςθ των νζων τεχνολογιϊν ςτθν εκπαίδευςθ. GUTENBERG.

Ηόγκηα, Β. (2007). Θ Βιολογικι Γνϊςθ ςτθν Παιδικι Θλικία. Ακινα: Μεταίχμιο.

Ηόγκηα, Β. (2009). Κζματα Διδακτικισ τθσ Βιολογίασ. Ακινα: Μεταίχμιο

Καλκάνθσ, Γ. (2007). Πρωτοβάκμια ΕκΠαίδευςθ ςτισ-με τισ ΦΥΣΛΚΕΣ ΕΠΛΣΤΘΜΕΣ. Ακινα.

Καλκάνθσ, Κ. (1997). Θ ενζργεια και οι πθγζσ τθσ: Τι, Πϊσ, Γιατί. ΚΑΠΕ, Τπουργείο Ανάπτυξθσ, Γενικι Γραμματεία Ζρευνασ & Σεχνολογίασ, «Ανοιχτζσ κφρεσ».

Καλλζρθ – Βλάχου, Μ. (2010). Ζννοιεσ και φαινόμενα από τθ φυςικι για τθ προςχολικι και πρϊτθ ςχολικι θλικία (2 τόμοι). Κεςςαλονίκθ: Αρίων.

Καριϊτογλου, Π. (2006). Παιδαγωγικι γνϊςθ περιεχομζνου Φυςικϊν Επιςτθμϊν. Κεςςαλονίκθ: Γράφθμα.

Κιοφκασ, Α. (επιμ.) (2002). Θ κινθματογραφικι αφιγθςθ. Μια ιςτορία με εικόνεσ και ιχουσ (Σόμοσ Αϋ). Κεςςαλονίκθ: Φεςτιβάλ Κινθματογράφου Κεςςαλονίκθσ.

Κόκκοσ, Α. (επιμ.) (2011). Εκπαίδευςθ μζςα από τισ Τζχνεσ. Ακινα: Μεταίχμιο.

Κόκκοτασ, Π. (1998).Διδακτικι των Φυςικϊν Επιςτθμϊν (Μζροσ 1ο). Ακινα: Γρθγόρθ.

Κόκκοτασ, Π. (2002). Διδακτικι των Φυςικϊν Επιςτθμϊν (Μζροσ 2ο). Σφγχρονεσ προςεγγίςεισ ςτθ διδαςκαλία των Φυςικϊν Επιςτθμϊν. Ακινα: Γρθγόρθ.

Κόκκοτασ, Π. (2008). Διδακτικι των φυςικϊν επιςτθμϊν, τόμοσ 2. Ακινα: Γρθγόρθ.

Κολιόπουλοσ, Δ. (2006). Κζματα διδακτικισ Φυςικϊν Επιςτθμϊν. Ακινα: Μεταίχμιο.

Κουλαϊδισ, Β. & Ogborn, J. (1994). Αρχζσ καταςκευισ αναλυτικϊν προγραμμάτων για τθ διδαςκαλία των

Φυςικϊν Επιςτθμϊν. το Β. Κουλαϊδισ (Επιμ.), Αναπαραςτάςεισ του φυςικοφ κόςμου (ςς. 311-349).

Ακινα: Gutenberg.

Κουλαϊδισ, Β. (επιμ.) (1994). Αναπαραςτάςεισ του φυςικοφ κόςμου. Γνωςτικι, επιςτθμονικι και διδακτικι προςζγγιςθ. Ακινα: Gutetenberg-Γ. Δαρδανόσ.

Κουλαϊδισ, Β., Δθμόπουλοσ, Κ., κλαβενίτθ, ., Χρθςτίδου, Β. (2002). Τα κείμενα τθσ τεχνο-επιςτιμθσ ςτον δθμόςιο χϊρο. Μεταίχμιο.

Κουμαράσ, Π. (2002). Οδθγόσ για τθν πειραματικι διδαςκαλία τθσ Φυςικισ. Κεςςαλονίκθ: Χριςτοδουλίδθσ.

Κουμαράσ, Π., Πράμασ, Χρ., & ταμπουλι, Μ. (2010). Προγράμματα Σπουδϊν Φυςικϊν Επιςτθμϊν ςτθν κατεφκυνςθ γνϊςεισ και ικανότθτεσ για τθ ηωι, Τόμοσ I: Πρωτοβάκμια Εκπαίδευςθ. Κεςςαλονίκθ: Επίκεντρο.

Κουμαράσ, Π., Πράμασ, Χρ., & ταμπουλι, Μ. (2011). Προγράμματα Σπουδϊν Φυςικϊν Επιςτθμϊν ςτθν κατεφκυνςθ γνϊςεισ και ικανότθτεσ για τθ ηωι, Τόμοσ II: Φυςικι Αϋ Γυμναςίου-Αϋ Λυκείου. Κεςςαλονίκθ: Επίκεντρο.

Κωςταρίδου-Ευκλείδθ, Α. (1997). Ψυχολογία τθσ ςκζψθσ. ΕΛΛΘΝΛΚΑ ΓΡΑΜΜΑΣΑ.

Λεγάκισ, Α. & Μαραγκοφ, Π. (2009). Το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλοφμενων Ηϊων ςτθν Ελλάδα. Ακινα: Ελλθνικι Ηωολογικι Εταιρεία. Αναςφρκθκε από http://dipe.pie.sch.gr/ypperpi/bibliografia/kokkino_biblio_2009.pdf

Ματαςαγγοφρασ, Θ. (2006). Θ διακεματικότθτα ςτθ Σχολικι Τάξθ, Εννοιοκεντρικι Αναπλαιςίωςθ και Σχζδια Εργαςίασ. Ακινα: Γρθγόρθ.

Μίχασ, Π. (2005). Θ διδακτικι τθσ οπτικισ μζςα από μια διαχρονικι ματιά. Ακινα: Συπωκιτω – Γ. Δάρδανοσ.

123

Παιδαγωγικό Λνςτιτοφτο (2003). Διακεματικό Ενιαίο Πλαίςιο Προγραμμάτων Σπουδϊν, Αναλυτικό πρόγραμμα Σπουδϊν Γεωλογία – Γεωγραφία, ΦΕΚ 303B/13-3/2003, ΦΕΚ 304Β/13-3-2003, ΦΕΚ 1196Β/26-8-2003

Πλακίτςθ, Κ. (2008). Διδακτικι των Φυςικϊν Επιςτθμϊν ςτθν προςχολικι και ςτθν πρϊτθ ςχολικι θλικία: ςφγχρονεσ τάςεισ και προοπτικζσ. Ακινα: Πατάκθσ.

Ραβάνθσ, Κ. (1999). Οι Φυςικζσ Επιςτιμεσ ςτθν Προςχολικι Εκπαίδευςθ, Διδακτικι και γνωςτικι προςζγγιςθ. Ακινα: Συπωκιτω - Γ. Δαρδανόσ.

Ραβάνθσ, Κ. (2003). Ειςαγωγι ςτθ Διδακτικι των Φυςικϊν Επιςτθμϊν. Ακινα: Εκδόςεισ Νζων Σεχνολογιϊν.

κορδοφλθσ, Κ., ωτθράκου, Μ. (2005). Περιβάλλον, Επιςτιμθ & Εκπαίδευςθ. Leader Books.

ολωμονίδου, Χ. (2006). Νζεσ τάςεισ ςτθν εκπαιδευτικι τεχνολογία. ΜΕΣΑΛΧΜΛΟ ΕΚΔΟΣΛΚΘ Α.Ε.

ταυρίδου, Ε. (2000). Συνεργατικι μάκθςθ ςτισ Φυςικζσ Επιςτιμεσ. Μια εφαρμογι ςτο Δθμοτικό ςχολείο. Βόλοσ: Πανεπιςτθμιακζσ εκδόςεισ Κεςςαλίασ.

Σςελφζσ, Β. (2002). Δοκιμι και Πλάνθ: Το εργαςτιριο ςτθ διδαςκαλία των Φυςικϊν Επιςτθμϊν. Ακινα: Νιςοσ.

Φζρμελθ, Γ., Ρουςςομουςτακάκθ – Κεοδωράκθ, Μ., Χατηθκϊςτα, Κ., Γκαίτλιχ, Μ. (2009). Οδθγόσ Ανάπτυξθσ Διακεματικϊν Δραςτθριοτιτων Περιβαλλοντικισ Εκπαίδευςθσ, ΤΠ.Ε.Π.Κ. –Π.Λ., ΟΕΔΒ. Αναςφρκθκε από http://www.env-edu.gr/ViewPack.aspx?id=42

Φρυδάκθ, Ε. (2009). Θ διδαςκαλία ςτθν τομι τθσ νεωτερικισ και τθσ μετανεωτερικισ ςκζψθσ. ΚΡΛΣΛΚΘ.

Χαλκιά, Κ. (2010). Διδάςκοντασ φυςικζσ επιςτιμεσ: Κεωρθτικά ηθτιματα, προβλθματιςμοί, προτάςεισ (2 τόμοι). Ακινα: Πατάκθσ.

Χάμοντ, Ρ. (2010). Εκρθκτικι Φυςικι (μτφ. Γ. Ηαρρισ). Ακινα: Polaris.

Χατηθγεωργίου, Λ. (2003). Ιχοσ, φωσ, νερό και αζρασ. Ξεκίνθμα ςτισ Φυςικζσ Επιςτιμεσ. Ακινα: Γρθγόρθ.

Χατηθγεωργίου, Λ. (2005). Προσ μια επιςτθμονικι παιδεία. Επαναπροςδιορίηοντασ το αναλυτικό πρόγραμμα και τθ διδαςκαλία των φυςικϊν επιςτθμϊν. Ακινα: Γρθγόρθ.

Χρθςτίδου, Β. (επιμ.) (2008). Εκπαιδεφοντασ τα μικρά παιδιά ςτισ Φυςικζσ Επιςτιμεσ. Ερευνθτικοί προβλθματιςμοί και παιδαγωγικζσ πρακτικζσ. Κεςςαλονίκθ: Αφοι Κυριακίδθ.

Σχολικά Εγχειρίδια

Αποςτολάκθσ, Ε., Παναγοποφλου, Ε., άββασ, ., Σςαγλιϊτθσ, Ν., Παναγισ, Γ., ωτθρίου, ., Σόλιασ, Β., Σςαγκογεϊργα, Α & Καλκάνθσ, Γ., (2008). Φυςικά Ε’ Δθμοτικοφ, Βιβλίο Δαςκάλου. Ακινα: ΟΕΔΒ. Αναςφρκθκε από http://digitalschool.minedu.gov.gr/courses/DSDIM-E107/

Αποςτολάκθσ, Ε., Παναγοποφλου, Ε., άββασ, ., Σςαγλιϊτθσ, Ν., Παναγισ, Γ., ωτθρίου, ., Σόλιασ, Β., Σςαγκογεϊργα, Α & Καλκάνθσ, Γ., (2008). Φυςικά Στ’ Δθμοτικοφ, Βιβλίο Δαςκάλου. Ακινα: ΟΕΔΒ. Αναςφρκθκε από http://digitalschool.minedu.gov.gr/courses/DSGL101/

Αποςτολάκθσ, Ε., Παναγοποφλου, Ε., άββασ, ., Σςαγλιϊτθσ, Ν., Παναγισ, Γ., ωτθρίου, ., Σόλιασ, Β., Σςαγκογεϊργα, Α & Καλκάνθσ, Γ., (2008). Φυςικά Ε’ Δθμοτικοφ. Ακινα: ΟΕΔΒ. Αναςφρκθκε από http://digitalschool.minedu.gov.gr/courses/DSDIM-E107/

Αποςτολάκθσ, Ε., Παναγοποφλου, Ε., άββασ, ., Σςαγλιϊτθσ, Ν., Παναγισ, Γ., ωτθρίου, ., Σόλιασ, Β., Σςαγκογεϊργα, Α & Καλκάνθσ, Γ., (2008). Φυςικά Στ’ Δθμοτικοφ. Ακινα: ΟΕΔΒ. Αναςφρκθκε από http://digitalschool.minedu.gov.gr/courses/DSGL101/

Δθμοποφλου, Μ., Zόμπολασ, Σ., Mπαμπίλα, Ε., καναβι, Κ., Φραντηι, Α. & Xατηθμιχαιλ, Μ. (2006). Μελζτθ Περιβάλλοντοσ Βϋ Δθμοτικοφ, Βιβλίο μακθτι, Αναςφρκθκε από www.pi-schools.gr/books/dimotiko/perib_b/b_mat_91_110.pdf

124

Δθμοποφλου, Μ., Zόμπολασ, Σ., Mπαμπίλα, Ε., καναβι, Κ., Φραντηι, Α. & Xατηθμιχαιλ, Μ. (2006). Μελζτθ Περιβάλλοντοσ Βϋ Δθμοτικοφ, Σετράδιο εργαςιϊν, Αναςφρκθκε από www.pi-schools.gr/books/dimotiko/perib_b/b_erg.pdf

Κόκκοτασ Π., Αλεξόπουλοσ Δ., Μαλαμίτςα Α., Μαντάσ Γ., Παλαμαρά Μ. & Παναγιωτάκθ Π., (2006). Μελζτθ Περιβάλλοντοσ Γϋ Δθμοτικοφ, ΟΕΔΒ-Πατάκθ, Ακινα

Κόκκοτασ Π., Αλεξόπουλοσ Δ., Μαλαμίτςα Α., Μαντάσ Γ., Παλαμαρά Μ. & Παναγιωτάκθ Π., (2006). Μελζτθ Περιβάλλοντοσ Γϋ Δθμοτικοφ, Τετράδιο Εργαςιϊν, ΟΕΔΒ-Πατάκθ, Ακινα

Κόκκοτασ Π., Αλεξόπουλοσ Δ., Μαλαμίτςα Α., Μαντάσ Γ., Παλαμαρά Μ., Παναγιωτάκθ Π. & Πιλιουρασ Π. (2006). Μελζτθ Περιβάλλοντοσ Δϋ Δθμοτικοφ, ΟΕΔΒ-Πατάκθ, Ακινα

Κόκκοτασ Π., Αλεξόπουλοσ Δ., Μαλαμίτςα Α., Μαντάσ Γ., Παλαμαρά Μ., Παναγιωτάκθ Π. & Πιλιουρασ Π. (2006). Μελζτθ Περιβάλλοντοσ Δϋ Δθμοτικοφ, Τετράδιο Εργαςιϊν, ΟΕΔΒ-Πατάκθ, Ακινα

Πλακίτςθ Α., Κοντογιάννθ Ά., πυράτου Ε. & Μανϊλθ Β. (2006). Μελζτθ Περιβάλλοντοσ Αϋ Δθμοτικοφ, ΟΕΔΒ-Πατάκθ, Ακινα

Πλακίτςθ Α., Κοντογιάννθ Ά., πυράτου Ε. & Μανϊλθ Β. (2006). Μελζτθ Περιβάλλοντοσ Αϋ Δθμοτικοφ, Τετράδιο Εργαςιϊν, ΟΕΔΒ-Πατάκθ, Ακινα

Ηλεκτρονικζσ πθγζσ

Amazon.com. (2011, Μάιοσ 10). Wind-up Toys. Διακζςιμο ςτο http://www.amazon.com/b?ie=UTF8&node=166054011

Atlas wiki. (2011, Μάιοσ 10). Αναςφρκθκε από http://atlaswikigr.wetpaint.com

BBC Schools. (2011, Μάιοσ 10). Cases around us. Αναςφρκθκε από http://www.bbc.co.uk/schools/scienceclips/ages/9_10/gases_fs.shtml

BBC Schools. (2011, Μάιοσ 10). Changing state. Αναςφρκθκε από http://www.bbc.co.uk/schools/scienceclips/ages/9_10/changing_state.shtml

BBC Schools. (2011, Μάιοσ 10). Characteristics of materials. Αναςφρκθκε από http://www.bbc.co.uk/schools/scienceclips/ages/7_8/characteristics_materials_fs.shtml

BBC Schools. (2011, Μάιοσ 10). Keeping warm. Αναςφρκθκε από http://www.bbc.co.uk/schools/scienceclips/ages/8_9/keeping_warm.shtml

BBC Schools. (2011, Μάιοσ 10). Science clips. Αναςφρκθκε από http://www.bbc.co.uk/schools/scienceclips

BBC Schools. (2011, Μάιοσ 10). Solids and liquids. Αναςφρκθκε από http://www.bbc.co.uk/schools/scienceclips/ages/8_9/solid_liquids.shtml

Corrinfunnell. (2011, Μάιοσ 10). Air crushes can! *Αρχείο βίντεο+. Αναςφρκθκε από http://www.youtube.com/watch?v=qbakZL62d6U&feature=related

Edheads, Activate your mind. (2011, Μάιοσ 10). Simple machines *Αρχείο βίντεο+. Αναςφρκθκε από http://www.edheads.org/activities/simple-machines/index.shtml

Encyclopedia Interactica. (2011, Μάιοσ 10). Αναςφρκθκε από http://www.poissonrouge.com/

Eureka!. (2011, Μάιοσ 10). ΜΑΗΑ, Episode 2 [Αρχείο βίντεο]. Αναςφρκθκε από http://www.youtube.com/watch?v=H3br-ntj_Sw&NR=1

Footprints-Science. (2011, Μάιοσ 10). Electric Bell. Αναςφρκθκε από http://www.footprints-science.co.uk/electricbell.htm

Footprints-Science. (2011, Μάιοσ 10). Power station. Αναςφρκθκε από http://www.footprints-science.co.uk/power.htm

125

GhostofaNinja. (2011, Μάιοσ 10). Frozen Balloon *Αρχείο βίντεο+. Αναςφρκθκε από http://www.youtube.com/watch?v=5doUIdm0jTU&feature=related

Health Protection Agency. (2011, Μάιοσ 10). E-bag: Σόποσ διαςκζδαςθσ και γνϊςθσ για τα μικρόβια. Αναςφρκθκε από http://www.e-bug.eu/ (είςοδοσ ςτα ελλθνικά password: greece)

Hellaspath. (2001, Μάιοσ 10). Διαδρομζσ. Αναςφρκθκε από http://www.hellaspath.gr/index.php?p=2

Interactive science & engineering (for 9-11 year olds). (2011, Μάιοσ 10). Friction. Αναςφρκθκε από http://www.engineeringinteract.org/resources/parkworldplot/flash/concepts/friction.htm

Jubilantgnome. (2011, Μάιοσ 10). Fluid Pressure [Αρχείο βίντεο]. Αναςφρκθκε από http://www.youtube.com/watch?v=LpTl7PbMQqI&feature=related

Magnet Lab. (2011, Μάιοσ 10). Προςομοίωςθ. Αναςφρκθκε από http://www.magnet.fsu.edu/education/tutorials/java/oersted/index.htm

Metacafe. (2011, Μάιοσ 10). Θ τζχνθ τθσ Κερμογραφίασ. Αναςφρκθκε από http://www.metacafe.com/watch/815381/heat_art/

Micro-kosmos. (2011, Μάιοσ 10). Αναςφρκθκε από http://micro-kosmos.uoa.gr/gr/gr-index.htm

NASA Educators. (2011, Μάιοσ 10). Αναςφρκθκε από http://www.nasa.gov/audience/foreducators

Nelson Thornes. (2011, Μάιοσ 10). Καταςκευάηοντασ ζναν θλεκτρομαγνιτθ. Αναςφρκθκε από http://www.nelsonthornes.com/secondary/science/scinet/scinet/electric/magnets/making.htm

Nelson Thornes. (2011, Μάιοσ 10). Προςκζτοντασ ζνα πυρινα ςιδιρου ςτον θλεκτρομαγνιτθ. Αναςφρκθκε από http://www.nelsonthornes.com/secondary/science/scinet/scinet/electric/magnets/core.htm

Npapastam. (2011, Μάιοσ 10). Φτιάξε ζναν ...πφραυλο! *Αρχείο βίντεο+. Αναςφρκθκε από http://www.youtube.com/watch?v=3_EUhgN-IWA&NR=1

Performance Assessment Links in Science. (2011, Μάιοσ 10). Αναςφρκθκε από http://pals.sri.com

PhET, University of Colorado, Interactive Simulations. (2011, Μάιοσ 10). Προςομοίωςθ Μπαλόνια και τατικόσ Θλεκτριςμόσ *Αρχείο βίντεο+. Αναςφρκθκε από http://phet.colorado.edu/el/simulations/translated/el

PhET, University of Colorado, Interactive Simulations. (2011, Μάιοσ 10). Προςομοίωςθ «Εργαςτιριο Θλεκτρομαγνθτιςμοφ Faraday». Αναςφρκθκε από http://phet.colorado.edu/el/simulations/translated/el

PhET, University of Colorado, Interactive Simulations. (2011, Μάιοσ 10). Density. Αναςφρκθκε από http://phet.colorado.edu/en/simulation/density

PhET, University of Colorado, Interactive Simulations. (2011, Μάιοσ 10). Sound. Αναςφρκθκε από http://phet.colorado.edu/en/simulation/sound

PhET, University of Colorado, Interactive Simulations. (2011, Μάιοσ 10). States of matter. Αναςφρκθκε από http://phet.colorado.edu/en/simulation/states-of-matter

Physics is FUN!. (2011, Μάιοσ 10). Liquid Pressure [Αρχείο βίντεο]. Αναςφρκθκε από http://www.youtube.com/watch?v=oUK7agBG4KA

Science Kids. (2011, Μάιοσ 10) Science games for Kids. Αναςφρκθκε από http://www.sciencekids.co.nz/gamesactivities.html

Science NetLinks. (2011, Μάιοσ 10). Αναςφρκθκε από http://www.sciencenetlinks.com

Seilias, Physics and Photography. (2011, Μάιοσ 10). Faraday. Αναςφρκθκε από http://www.seilias.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=27&Itemid=32&catid=20

Simple machines. (2011, Μάιοσ 10). [Αρχείο βίντεο]. Αναςφρκθκε από http://www.google.gr/search?q=simple+machines&hl=el&client=firefox-

126

a&rls=org.mozilla:el:official&channel=s&biw=1024&bih=602&prmd=ivns&tbm=isch&tbo=u&source=univ&sa=X&ei=YFsgTvDGN4PJswbe2_iPAg&sqi=2&ved=0CD4QsAQ

Skoool. Gr. (2011, Μάιοσ 10). Δικτυακόσ τόποσ με εργαλεία μάκθςθσ για τθν επιςτιμθ και τθν τεχνολογία. Αναςφρκθκε από http://www.skoool.gr

Skoool.gr. (2011, Μάιοσ 10). Ιχοσ. Αναςφρκθκε από http://www.skoool.gr/content/los/primary/science/sound_vibrations/launch.html

Skoool.gr. (2011, Μάιοσ 10). Σα Αυτιά Και Θ Ακοι. Αναςφρκθκε από http://www.skoool.gr/content/los/primary/science/ears_and_hearing/launch.html

Solar Cookers World Network. (2011, Μάιοσ 10). “Minimum” Solar Box Cooker. Διακζςιμο ςτο http://solarcooking.wikia.com/wiki/Minimum_Solar_Box_Cooker

Steve Spangler Science. (2011, Μάιοσ 10). Bed of nails [Αρχείο βίντεο]. Αναςφρκθκε από http://www.youtube.com/watch?v=vo2iE94iAoA

The Franklin Institute, Resources for Science learning. (2011, Μάιοσ 10). Simple Machines. Αναςφρκθκε από http://www.fi.edu/qa97/spotlight3/

The Straw Flute, A Simple Musical Instrument. (2011, Μάιοσ 10). Αναςφρκθκε από http://littleshop.physics.colostate.edu/onlineexperiments/Straw.html

The Water cycle. (2011, Μάιοσ 10). [Αρχείο βίντεο]. Αναςφρκθκε από http://www.youtube.com/watch?v=0_c0ZzZfC8c&feature=related

UN Conference of Environment and Development (Earth summit, Rio, 1992). Agenda 21, Chapter 36. (2011, June 10). Promoting education, public awareness and training. Αναςφρκθκε από http://www.un.org/esa/dsd/agenda21/res_agenda21_36.shtml. Διακζςιμο ςτα Ελλθνικά από http://kpe-kastor.kas.sch.gr/peekpe/text/agenda.htm

Webnode. (2011, Μάιοσ 10). Θ ΠΛΕΘ ΣΑ ΣΕΡΕΑ-ΤΓΡΑ-ΑΕΡΛΑ. Αναςφρκθκε από http://sxedioergasias.webnode.com

WWF Ελλάσ. (2011, Μάιοσ 10). Τπολογίςτε το ενεργειακό ςασ αποτφπωμα. Διακζςιμο ςτο http://www.wwf.gr/footprint

Αρχαία ελλθνικι τεχνολογία. (2011, Μάιοσ 10). Θ υδραυλικι τεχνολογία των αρχαίων Ελλινων. Αναςφρκθκε από http://www.kotsanas.gr/gr/index_ekthemata.html

Βικιπαίδεια. (2001, Μάιοσ 10). Πυξίδα (compass). Αναςφρκθκε από http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CF%85%CE%BE%CE%AF%CE%B4%CE%B1

Βικιπαίδεια. (2011, Mάιοσ 10). GPS (Global Positioning System). Παγκόςμιο φςτθμα Κεςικεςίασ. Αναςφρκθκε από http://el.wikipedia.org/wiki/GPS

Βιοκλιματικό ςπίτι, εξοικονόμθςθ ενζργειασ. (2011, Μάιοσ 10). *Αρχείο βίντεο+. Αναςφρκθκε από http://www.youtube.com/watch?v=PGFQ009Ix9w

ΔΕΘ. (2011, Μάιοσ 10). Ορκολογικι χριςθ τθσ ενζργειασ ςτο ςπίτι. Αναςφρκθκε από http://www.dei.gr/Documents2/EMPORIKA%20ENTYPA/DEH%20orthologiki_new_01.pdf

Διεφκυνςθ Πρωτοβάκμιασ Εκπαίδευςθσ ερρϊν. (2011, Μάιοσ 10). Οικολογικό αποτφπωμα ςχολείων. Αναςφρκθκε από http://www.dipe-serron.gr/co2schools/

Εκνικό Κζντρο Άμεςθσ Βοικειασ (Ε.Κ.Α.Β.). (2011, Μάιοσ 10). Οδθγίεσ προςταςίασ από τον ιλιο. Αναςφρκθκε από http://www.ekab.gr/hl-aktinobolia.html

Εκπαιδευτικι Πφλθ Τπ.Ε.Π.Κ. (2011, Μάιοσ 10). Αναςφρκθκε από http://www2.e-yliko.gr

Εκπαιδευτικι τθλεόραςθ. (2011, Μάιοσ 10). Καταιγίδα. Αναςφρκθκε από http://www.gscp.gr/games/kataigida5.htm

127

Εκπαιδευτικι τθλεόραςθ. (2011, Μάιοσ 10). Κεραυνόσ, μαγεία και δζοσ *Αρχείο βίντεο+. Αναςφρκθκε από http://www.edutv.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=399&Itemid=72

Εκπαιδευτικό Δίκτυο Δυτικισ Μακεδονίασ. (2011, Μάιοσ 10). Αναςφρκθκε από http://ekdidyma.web.uowm.gr

Εργαςτιριο Πειραματικισ Διδαςκαλίασ των Φυςικϊν Επιςτθμϊν, Α.Π.Κ. (2011, Μάιοσ 10). Αναςφρκθκε από http://aplo.eled.auth.gr/index.htm

Ευρωπαϊκι Επιτροπι Μεταφορϊν. (2011, Μάιοσ 10). Οδθγίεσ για τθν προςταςία πεηϊν. Αναςφρκθκε από http://ec.europa.eu/transport/road_safety/users/pedestrians/index_el.htm

Καταςκευι πυξίδασ. (2011, Μάιοσ 10). *Αρχείο βίντεο+. Αναςφρκθκε από http://www.youtube.com/watch?v=6UDOgSzoPHU&feature=related

Κζντρο Ανανεϊςιμων Πθγϊν Ενζργειασ (ΚΑΠΕ). (2011, Λοφνιοσ 10). Βιοκλιματικόσ χεδιαςμόσ. Αναςφρκθκε από http://www.cres.gr/energy-saving/enimerosi_bioclimatikos.htm

Κζντρο Ανανεϊςιμων Πθγϊν Ενζργειασ (ΚΑΠΕ). (2011, Μάιοσ 10). Εργαςτιριο ενζργειασ. Αναςφρκθκε από http://www.energolab.gr/index.asp?c=1

ΚΠΕ Καςτοριάσ. (2011, Μάιοσ 10). Βιοποικιλότθτα: Σο Εργαςτιρι τθσ Ηωισ. Αναςφρκθκε από http://kpe-kastor.kas.sch.gr/biodiversity_site/cgomain1.html

ΚΠΕ Καςτοριάσ. (2011, Μάιοσ 10). Σο Δάςοσ. Αναςφρκθκε από http://kpe-kastor.kas.sch.gr/dasos/introduction/contents.htm

Νάντςου, Σ. (2011, Μάιοσ 10). Πειράματα Φυςικισ με Απλά Τλικά - Science Experiments for Kids. Αναςφρκθκε από http://tinanantsou.blogspot.com

Πιερράκοσ, Θ. (2011, Λοφνιοσ 12). Σο ταξίδι τθσ θλεκτρικισ ενζργειασ *Αρχείο βίντεο+. Αναςφρκθκε από http://www.youtube.com/watch?v=coWQ1R2r5MY

Πίεςθ. (2011, Μάιοσ 10). *Αρχείο pdf+. Αναςφρκθκε από http://www.pantelis.net/piesis.pdf

Πολυμεςικό εκπαιδευτικό υλικό φνκετου Εργαςτθριακοφ Περιβάλλοντοσ (ΕΠ). (2011, Μάιοσ 10). Αναςφρκθκε από http://www.eduportal.gr/modules.php?name=News&file=print&sid=382

Τπουργείο Παιδείασ και Πολιτιςμοφ Κφπρου, Εκπαιδευτικό Τλικό Δθμοτικισ Εκπαίδευςθσ (2011, Μάιοσ 10). Επιςτιμθ Δθμοτικισ Εκπαίδευςθσ. Αναςφρκθκε από http://www.schools.ac.cy/klimakio/Themata/epistimi

Τπουργείο Παιδείασ και Πολιτιςμοφ Κφπρου, Εκπαιδευτικό Τλικό Δθμοτικισ Εκπαίδευςθσ. (2011, Μάιοσ 10). Επιςτιμθ, Σϋ τάξθ. Αναςφρκθκε από http://www.schools.ac.cy/klimakio/Themata/epistimi/taxeis/st_taxi.html

Ψθφιακό ςχολείο. (2011, Μάιοσ 10). Μελζτθ Περιβάλλοντοσ (Αϋ Δθμοτικοφ) *Αρχείο PDF+. Αναςφρκθκε από http://digitalschool.minedu.gov.gr/courses/DSDIM-A105

Ψθφιακό ςχολείο. (2011, Μάιοσ 10). Φυςικά (Εϋ Δθμοτικοφ) *αρχείο PDF+. Αναςφρκθκε από http://digitalschool.minedu.gov.gr/courses/DSDIM-E107

Ψθφιακό ςχολείο. (2011, Μάιοσ 10). Φυςικά (Σϋ Δθμοτικοφ) *αρχείο PDF+. Αναςφρκθκε από http://digitalschool.minedu.gov.gr/courses/DSGL101

Ψθφιακό ςχολείο. (2011, Μάιοσ 10). Φυςικζσ Επιςτιμεσ Σϋ Δθμοτικοφ, Εναλλακτικό Διδακτικό Πακζτο, Βιβλίο για το Μακθτι. Αναςφρκθκε από http://old.primedu.uoa.gr/sciedu/BIBLIO/bookST.htm

Ψθφιακό ςχολείο. (2011, Μάιοσ 10). Φυςικζσ Επιςτιμεσ Εϋ Δθμοτικοφ, Εναλλακτικό Διδακτικό Πακζτο, Βιβλίο για το Μακθτι. Αναςφρκθκε από http://old.primedu.uoa.gr/sciedu/BIBLIO/bookStudents/bookStudentE.htm

Ψθφιακό ςχολείο. (2011, Μάιοσ 10). Φυςικζσ Επιςτιμεσ Ε’ Δθμοτικοφ, Εναλλακτικό Διδακτικό Πακζτο, Σετράδιο Εργαςιϊν, Κεφάλαιο: Δυνάμεισ. Αναςφρκθκε από http://www.primedu.uoa.gr/sciedu/BIBLIO/bookStudents/dynameis.pdf

128

Ψθφιακό ςχολείο. (2011, Μάιοσ 10). Φυςικζσ Επιςτιμεσ Ε’ Δθμοτικοφ, Εναλλακτικό Διδακτικό Πακζτο, Σετράδιο Εργαςιϊν, Κεφάλαιο: Ιχοσ. Αναςφρκθκε από http://www.primedu.uoa.gςr/sciedu/BIBLIO/bookStudents/sound.pdf

Λογιςμικό

Audacity (Ζκδοςθ 1.3.13) *Λογιςμικό+. Διακζςιμο ςτο http://audacity.sourceforge.net/

Kidspiration (Ζκδοςθ 3) [Λογιςμικό]. Inspiration Software, Inc.

ΓΑΛΑ *Λογιςμικό+. Διακζςιμο ςτο http://edsoft.cti.gr/edsoft/logismika/gaia.html

Κφτταρο, μία πόλθ: Πολυμεςικό εκπαιδευτικό λογιςμικό για τθ μελζτθ τθσ βιολογίασ *Λογιςμικό+. Διακζςιμο ςτο http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/link/link.php

Λογιςμικό για τθν Μελζτθ Περιβάλλοντοσ. (2011, Μάιοσ 10). Διακζςιμο ςτο http://www.pi-schools.gr/software/dimotiko/fysika-E-ST.zip

Μ.Α.Κ.Θ.Μ.Α. *Λογιςμικό+. Διακζςιμο ςτο http://users.sch.gr/salnk/didaskalia/mathima.htm

Κινθματογραφικζσ ταινίεσ & μουςικά αποςπάςματα

Abbas Kiarostami. (Παραγωγόσ). (1982). «Θ χορωδία» (‘HAMSARAYAN’) [DVD].

CD Μελζτθσ Περιβάλλοντοσ Α-Β-Γ Σάξθσ

Charlie Chaplin. (Παραγωγόσ). (1936). «Μοντζρνοι καιροί» (Modern Times).

Οι τζςςερισ εποχζσ του Αντόνιο Βιβάλντι.

Ρρόςκετεσ πθγζσ

Δθμιουργία webquest. Διακζςιμθ ςτο http://webquest.gr/

Εκπαιδευτικά πακζτα Περιβαλλοντικισ Εκπαίδευςθσ ςτθν Πφλθ Παιδαγωγικοφ Τλικοφ Περιβαλλοντικισ Εκπαίδευςθσ, Παιδαγωγικό Σμιμα Δθμοτικισ Εκπαίδευςθσ Πανεπιςτιμιο Αιγαίου. Διακζςιμο ςτο http://www.env-edu.gr/Packs.aspx

Λςτοςελίδεσ φορζων διαχείριςθσ προςτατευόμενων περιοχϊν. φνδεςμοι για το ςφνολο των φορζων διακζςιμοι ςτο http://users.sch.gr/organopoulos/foreis_diaxeirisis_prostateyom_perioxon.htm

Πφλθ Περιβαλλοντικισ Εκπαίδευςθσ. Διακζςιμθ ςτο http://www.kpe.gr/

Ψθφιακό αρχείο ταινιϊν τθσ ΕΣ. Διακζςιμο ςτο http://www.ert-archives.gr