8 Op stoom!

Tijd van Burgers en Stoommachines 1800-1900

Moderne Tijd

Het tijdvakDe negentiende eeuw (1800-1900) is de Tijd van Burgers en Stoommachines. Dit tijdvak wordt zo genoemd omdat in deze eeuw voor het eerst in veel landen de burgers de politieke touwtjes in handen kregen.Tijdens de Franse Revolutie was afgerekend met het absolutisme: voortaan werd er meer geluisterd naar de stem van het volk. In het begin was dit overigens alleen nog maar de stem van het rijkste gedeelte van de burgerij.

Het tijdvakDe burgerij nam een steeds belangrijker wordende positie in de samenleving in, omdat in de 19e eeuw de industrialisatie zich op grote schaal doorzette.In de fabrieken zorgden de nieuwe stoommachines ervoor dat grote aantallen machines aangedreven werden, waardoor de productie in korte tijd vertienvoudigde.Hierdoor verdienden de fabrikanten en de kooplieden enorme kapitalen en verschaften zij aan een grote massa arbeiders werk.Vanwege deze belangrijke positie op sociaal en economisch gebied vonden ze het vanzelfsprekend dat zij óók op het politieke toneel de eerste viool mochten spelen.

Het tijdvakGedurende de eerste helft van de 19e eeuw werd bijna onophoudelijk gediscussieerd over de definitie van ‘burgers’. Nadat aan het einde van de Pruikentijd ‘afkomst’ naar het tweede plan werd verwezen, spitste in het begin van de tijd van ‘Burgers en Stoommachines’ de discussie op of ‘bezit’ of ‘kennis’ van doorslaggevende betekenis moest zijn.Nadat men het er over eens was dat niet alleen de rijke fabrikanten en kooplieden tot de ‘burgers’ behoorden, maar ook de geleerde advocaten en doktoren, diende zich in de loop van dit tijdvak een nieuw strijdpunt aan. Hadden de vele arbeiders die voor hen werkten niet even veel recht op inspraak en invloed?

Het tijdvakEn hoe zat het met die andere helft van de mensheid: de vrouwen?Welke functie vervullen vrouwen in de maatschappij en moet haar positie veranderen ten opzichte van man, gezin en arbeid of juist niet?Het resultaat van die verhitte discussies – die overigens wel regelmatig tot gewelddadige conflicten leidden – was dat in de loop van de Tijd van Burgers en Stoommachines een steeds groter worden groep tot de ‘burgers’ gerekend kon worden.

Kenmerken1. De Industriële Revolutie die in de Westerse wereld

de basis legde voor de industriële samenleving.In de Tijd van Burgers en Stoommachines deed zich een belangrijke economische verandering voor, die bekend staat onder de naam Industriële Revolutie.In de 18e eeuw was het, dankzij enkele verbeteringen op landbouwkundig terrein, mogelijk geworden dat met minder mensen méér voedsel verbouwd kon worden.Hierdoor begon de bevolking te groeien. Voor deze groeiende bevolking was binnen de landbouw en de traditionele huisnijverheid geen werk.

Kenmerken 1. De Industriële Revolutie die in de Westerse

wereld de basis legde voor de industriële samenleving.De industrie bood uitkomst. De door stoomkracht aangedreven machines werden in grote fabrieken bij elkaar geplaatst. Rondom deze fabrieken ontstonden grote industriesteden. In de fabrieken en in de steden waren voor de arbeiders veel zaken helemaal niet of niet goed geregeld.De kloof tussen de fabrikanten (die de dienst uitmaakten) en de arbeiders (die in een ondergeschikte positie verkeerden) werden sterk vergroot.http://www.youtube.com/watch?v=LFxiNF1OfO8&feature=related 3:45

Kenmerken2. De moderne vorm van imperialisme die verband

hield met de industrialisatie.Ook op wereldschaal groeide deze kloof als gevolg van de Industriële Revolutie. De westerse industrielanden (met Engeland en Frankrijk voorop) lijfden grote delen van Afrika en Azië in om in deze landen grondstoffen voor de eigen fabrieken te halen en er industrieproducten aan de man te brengen.Tijdens de 19e eeuw slaagden de fabrikanten erin om hun economische overwicht ook in politieke macht te vertalen.Tussen 1870 en 1914 kwamen vrijwel heel Afrika en grote delen van Azië onder controle van grote mogendheden.

Kenmerken2. De moderne vorm van imperialisme die verband

hield met de industrialisatie.Soms gebeurde dat door directe verovering en bezetting van een gebied, soms door verdeling van invloedssferen of het vestigen van zogeheten protectoraten, waar inheemse vorsten alleen in naam de baas waren.Ook kwam het voor dat de controle slechts met economische machtsmiddelen werden uitgeoefend.De Europese expansie is in veel opzichten te begrijpen als een voortzetting van de oude koloniale politiek van de grote mogendheden in Europa. Maar er zijn ook grote verschillen. De oude koloniale politiek was gebaseerd op overzeese handel, terwijl het moderne imperialisme naar volledige controle en onderwerping streefde.

Kenmerken3. Discussies over de Sociale Kwestie.

In de beginperiode van de Industriële Revolutie waren er veel meer arbeiders dan werk. Fabrikanten maakten gebruik van deze situatie.Zij schreven erg lange werkdagen voor, betaalden lage lonen en lieten ongezonde werkomstandigheden gewoon voortbestaan.Protesterende of stakende arbeiders werden zonder problemen ontslagen.Het duurde lang voordat daar iets aan gedaan werd.

Kenmerken3. Discussies over de Sociale Kwestie.

Politieke machthebbers voelden weinig voor ingrijpen. Zij vonden dat het regelen van de arbeidsomstandigheden een verantwoordelijkheid was van fabrikanten en arbeiders onderling.Pas nadat artsen zich om het lot van de arbeidersklasse bekommerden en in het openbaar de ellende aan de kaak stelden, kwam de Sociale Kwestie op de politieke agenda.Vervolgens kwamen er nieuwe wetten die zaken als kinderarbeid aanpakten alsook de oneerlijke eisen.http://www.youtube.com/watch?v=7FbUTLMEnnk&feature=related

Kenmerken4. Opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen.

De fabrikanten van allerlei producten hadden zich onder de vlag van het liberalisme verenigd, dat vrijheid als centraal uitgangspunt had.Hierdoor was de wil van de fabrikanten wet. De socialisten, voor wie ‘gelijkheid’ het sleutelbegrip was, poogden de machtspositie van de liberale ondernemers te ondergraven.Door zich te bedienen van stakingen en zich te verenigen in vakbonden en in politieke partijen streden socialistische arbeiders voor een uitbreiding van hun rechten.

Kenmerken4. Opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen.

Hun hoop was gevestigd op het verkrijgen van algemeen kiesrecht.Met een meerderheid in het parlement konden sociale wetten worden aangenomen, die de werk- en leefomstandigheden van de arbeidersklasse verbeterden.Maar ook achtergestelde groepen, zoals vrouwen of godsdienstige minderheden, leverden strijd voor dezelfde rechten als de rest van de bevolking. In veel landen werd deze strijd met veel succes gevoerd.

Kenmerken5. Opkomst van emancipatiebewegingen.

Als gevolg van de Industriële Revolutie veranderde de samenleving in West-Europa ingrijpend van karakter. Groepen die vroeger achtergesteld waren, zoals arbeiders, streefden nu naar een gelijkwaardige positie in de samenleving.De grootste emancipatiebeweging was die van de vrouwen, maar ook de confessionelen wilden uitbreiding van hun rechten.

Kenmerken5. Opkomst van emancipatiebewegingen.

Deze op godsdienst levende mensen wilden hun geloof als leidraad gebruiken bij de herinrichting van de samenleving.In de tweede helft van de 19e eeuw voerden zowel arbeiders, vrouwen en confessionelen strijd om hun positie in de samenleving te verbeteren. Maar ook homoseksuelen, vanwege de opkomst van verschillende SOA’s zoals syfilis. Aletta Jacobs was de eerste vrouw in Nederland die op de universiteit werd toegelaten als studente geneeskunde!

Kenmerken6. Voortschrijdende democratisering, zowel voor

mannen als voor vrouwen.Het absolutisme werd met de Franse Revolutie een achterhaalde gedachte.Wat nu precies de vervanging moest worden, was onduidelijk.In ieder geval moest het ‘volk’ meer invloed krijgen op het bestuur. Echter bestond er veel discussie over wat het volk nu inhield. Wie behoorde er toe en wie niet en waarom niet?In de 19e eeuw wilden allerlei groepen meer invloed, waaronder vrouwen en homoseksuelen; dit wordt democratisering genoemd en zorgde in de meeste landen voor de invoering van het kiesrecht.http://www.youtube.com/watch?v=RtJR3IL8IhI&feature=PlayList&p=116B76FD2255A7C2&playnext=1&playnext_from=PL&index=4