1

กฎหมายอาญา ม. 59 - ม.106

อ.ประธาน จฬาโรจนมนตร

โครงสรางความรบผดทางอาญา

1. การกระทาครบองคประกอบทกฎหมายบญญต

1.1 การกระทา

1.2 ครบองคประกอบภายนอก (ผกระทา+การกระทา+วตถแหงการกระทา)

1.3 ครบองคประกอบภายใน

1.4 ความสมพนธระหวางการกระทาและผล

2. ไมมกฎหมายยกเวนความผด

3. ไมมกฎหมายยกเวนโทษ

+ บนดาลโทสะ, พยายาม, ยบยง-กลบใจ, ตวการ-ผใช-ผสนบสนน

2

การกระทา

คอ มการ คด ตกลงใจ และการกระทาไปตามทตกลงใจ

ตวอยางกรณทไมมการกระทา เชน คนละเมอ คนเปนลมบาหม คนท

รางกายกระตกโดยไมรตว ถกผลก ถกชน ถกจบมอใหกระทาในขณะเผลอ

ถกสะกดจต คนทรางกายเคลอนไหวเพราะแรงธรรมชาต ฯลฯ

ขอสงเกต

-กรณคนปญญาออน หรอวกลจรต

-กรณคนละเมอ หรอเปนลมบาหม

-กรณเหยยบเปลอกกลวยลน ตกใจควาแขนเดกตกนา

-กรณลนหกลมเอง

ม.59 วรรคทาย การกระทารวมถงการ งดเวนการทจกตองกระทาเพอ

ปองกนผลนน ดวย

- งดเวนตองเปนกรณทผกระทามหนาทตองกระทาโดยเฉพาะเพอปองกน

ผล เทานน เชนหนาทอปการะเลยงดบตร

- หนาทตามกฎหมาย

- หนาทเกดจากการยอมรบโดยเฉพาะเจาะจง

- หนาทเกดจากการกระทาครงกอนของตน

- หนาทเกดจากความสมพนธเปนพเศษเฉพาะเรอง

- หนาทในฐานะพลเมองด ม. 374 (ละเวน)

3

ครบองคประกอบภายนอก (ผกระทา+การกระทา+วตถแหงการกระทา)

ผกระทา

- ผกระทาความผดเอง

- ผรวมกระทาความผด (ตวการ ผใช ผสนบสนน)

- ผกระทาความผดเองโดยออม (ฎ.3336-3337/2547)

- ผกระทามเจตนากระทาความผด / มเจตนาหลอกใหผอนกระทา

ความผด

-โดยปกตแลวผถกหลอกไมมความรบผดโดยเจตนา หรอการ

กระทาของผถกหลอกไมเปนความผดฐานนน หรอกระทาผดเพยงประมาท

- ผถกหลอกตองมการกระทา มฉะนนจะเปนผกระทาความผดเอง

ตวอยางผกระทาความผดเองโดยออม

1. หลอกผไมรขอเทจจรงอนเปนองคประกอบ

2. หลอกผมกฎหมายยกเวนความผด

3. หลอกผกระทาเพยงประมาทเทานน

4. ใชผไมมคณสมบตกระทาความผด

5. ใชผทการกระทาไมเปนความผดเพราะขาดองคประกอบ

6. บงคบหรอหลอกใหผเสยหายกระทาตอตวผเสยหายเอง

4

ครบองคประกอบภายใน (เจตนา+ประมาท)

เจตนา

1. เจตนาตามความเปนจรง ม.59

1.1 เจตนาประสงคตอผล (อตตวสย)

1.2 เจตนาเลงเหนผล (ภาววสย)

2. เจตนาโดยผลของกฎหมาย (การกระทาโดยพลาด) ม.60

ประมาท ม.59 (ภาววสย)

-การกระทาโดยปราศจากความระมดระวงซงบคคลในภาวะเชนนนจกตอง

มตามวสยและพฤตการณ

ปญหาในการพจารณาเรองเจตนา คอการทผกระทาเขาใจผดในขอเทจจรง

ตางๆ

1. ตองการยงคน เขาใจวาตอไมเปนคน ยงไปทตอไม แตขณะยงคนนนไดตายไป

แลว (ขาดองคประกอบภายนอก)

2. ตองการยงตอไม เขาใจวาคนเปนตอไม ยงไปทคน (ขาดองคประกอบภายใน ขาด

เจตนา) ม.59

3. ก. ยง ค. คดวาเปน ข. (ม.61) สาคญผดในตวบคคล

4. สาคญผดในขอเทจจรงตาม ม.62 ททาใหการกระทา

4.1 ไมเปนความผด เชนสาคญผดวาตนมสทธปองกน

4.2 ไมตองรบโทษ เชนสาคญผดวาตนมสทธกระทาโดยจาเปน หรอลก

ทรพยผอนโดยคดวาเปนทรพยของสาม

4.3 หรอรบโทษนอยลง เชน ตองการฆาเพอนแตกลบเปนมารดาซงมโทษ

หนกกวา

5

พลาดตาม ม.60 อาจเกดจาก

1. บคคลทสามทาใหพลาด เชน ก. ยง ข. (ตองเลงแลว) ค.เขาปดปน

กระสนพลาดไปถก ง. (ถา ค. ประมาทตองรบผดตอ ง. ฐานประมาท

แตปกตจะไมประมาทเพราะไมอาจใชความระมดระวงไดดกวานน)

2. ผเสยหายฝายแรกทาใหพลาด เชน ก.วางยาพษให ข. ดม ข. เอาไปให

ค. ดม

3. ผเสยหายฝายทสองทาใหพลาด เชน ก.วางยาพษให ข. ดม ค.กลบเอา

ไปดม

4. เหตธรรมชาต เชน ก.วางเพลงเผาบาน ข. ลมพดเอาไฟไปตดบาน ค.

ความสมพนธระหวางการกระทาและผล

ผลโดยตรง (ทบ.เงอนไข ไมมในตวบท)

-ถาไมมการกระทาของจาเลยผลยงเกด = ไมใชผลโดยตรง ฉะนนไมตองรบ

ผด ใชกบความผดอาญาทกกรณรวมถงทตองใชผลธรรมดาดวย

ผลธรรมดา (ทบ.เหตทเหมาะสม) ม. 63

-กรณตองรบโทษหนกขนเนองจากผล ผลนนตองเปนผลธรรมดาทเกดขน

ได

-จะใชตอเมอผลบนปลายเกดนอกเหนอเจตนาของผกระทาและตอเมอผลทา

ใหตองรบผดในมาตราบทหนกเทานน

-หากไมใชบทหนกใชเพยงผลโดยตรง + เหตแทรกแซง

6

เหตแทรกแซง (ทบ.เหตทเหมาะสม ไมมในตวบท)

- ใชความผดอาญาทกกรณเมอเกดเหตแทรกแซงขน

- เหตการณทเกดขนใหมภายหลงการกระทาความผด + เปนเหตกอใหเกด

ผลบนปลายขน

- รบผดเมอเหตแทรกแซงนน วญ ชนคาดหมายได

ปองกน ม.68

1. มภยนตรายซงเกดจากการประทษรายอนละเมดตอกฎหมาย

2. ภยนตรายนนใกลจะถง

3. มเจตนาพเศษเพอปองกนสทธของตนเองหรอผอน

4. จะตองไมเกนขอบเขต

เกนสมควรแกเหต (วถทางนอยทสด และไดสดสวนกบภยนตราย)

เกนวากรณจาตองกระทาเพอปองกน (ภยยงอยหางไกล หรอ ผาน

พนไปแลวแตตอเนองอย)

7

ผปองกนตองไมมสวนผดในการกอใหเกดภยนตราย

คอตองไมใช

1. ผทกอภยขนในตอนแรก

2. ผทสมครใจววาทตอสกน

2.1 เพยงโตเถยงดวยวาจา ยงไมถอวาสมครใจววาท

2.2 ทาทายใหมการตอสดวยกาลงกาย เปนสมครใจววาท

2.3 ววาทเขาตอสกน และออกจากบานไปตามคาทา เปนสมครใจววาท

3. ผทยนยอมใหผอนกระทาตอตนเองโดยสมครใจ

4. ผทยวใหผอนโกรธ

จาเปน ม. 67

1. จาเปนเพราะอยในทบงคบ

1.1 อยในทบงคบหรอภายใตอานาจ

1.2 ไมสามารถหลกเลยงหรอขดขนได

1.3 ผกระทาตองมไดกอเหตการณนนขนโดยความผดของตน

1.4 กระทาไปไมเกนขอบเขต

2. จาเปนเพอใหพนภยนตราย (ตอ)

8

จาเปน ม. 67 (ตอ)

2. จาเปนเพอใหพนภยนตราย

2.1 มภยนตราย

2.2 ภยนตรายนนใกลจะถง

2.3 ไมสามารถหลกเลยงโดยวธอน

2.4 ผกระทาตองมไดกอเหตการณนนขนโดยความผดของตน

2.5 ทาไปเพอใหตนเองหรอผอนพนภย

2.6 กระทาไปไมเกนขอบเขต

หวขอการบรรยาย

1. Mitigating circumstances (เหตลดโทษหรอบรรเทา

โทษ)

2. Inchoate crime 3. Accessory to crime

9

บนดาลโทสะ

1. องคประกอบ

2. การกระทาทชอบดวยกฎหมายสามารถเปนการขมเหงไดหรอไม

3. คาดาสามารถเปนการขมเหงไดหรอไม

4. การปองกนภยทผานพนไปแลวเปนบนดาลโทสะได

5. ผกอเหตขนกอน

บนดาลโทสะ ม.72

องคประกอบ

1. ถกขมเหงอยางรายแรงดวยเหตอนไมเปนธรรม (Objective)

2. เปนเหตใหผกระทาบนดาลโทสะ (Subjective พจารณาจากจตใจ

ของผกระทาความผดเอง)

3. ผกระทาไดกระทาความผดตอผขมเหงในขณะบนดาลโทสะ

(Objective)

“อยางรายแรง” และ “ขณะบนดาลโทสะ” เปรยบเทยบกบความรสกของคน

ธรรมดาทวไปซงสมมตขนในฐานะอยางเดยวกบผกระทา

10

พยายาม ม.80

พยายามกระทาความผด ม.80

- ตองกระทาโดยเจตนา

- เขาสขนลงมอกระทาความผดแลว (หลกความใกลชดตอผล +หลกการ

กระทาขนสดทาย +หลกความไมคลมเครอ)

- การทาไปไมตลอด หรอตลอดแลว แตไมบรรลผล

พยายามซงเปนไปไมไดอยางแนแท ม. 81

1. จากปจจยซงใชในการกระทาความผด

2. จากวตถทมงหมายกระทาตอ

ยบยง กลบใจ ม.82

- เขาสขนลงมอกระทาความผดแลว

- ยบยง - กระทาไปไมตลอด

- กลบใจ - กระทาไปตลอดแลว แตกลบใจแกไขไมใหการกระทาบรรลผล

- ทงการยบยงและกลบใจจะตองกระทาโดยสมครใจ

11

หวขอตวการรวม มาตรา 83

1. องคประกอบในเรองตวการ 4 ขอ

2. ปญหาของตวการกรณผลบนปลายเกดขนนอกเหนอเจตนาของการรวม

กระทาความผด

3. ปญหาของตวการกรณความผดเฉพาะฐาน (ความผดตอตาแหนงหนาท

ราชการ ลกทรพย ยกยอก)

องคประกอบตวการรวม ม.83

1. ตองเปนการกระทาความผดโดยเจตนา

2. ตวการรวมสองคนขนไป คนหนงตองเปนผลงมอ

3. มการกระทารวมกนในขณะกระทาความผด

4. มเจตนารวมกนในขณะกระทาความผด

ลกษณะของการกระทารวมกนตามขอ 3. เชน

1. คนหนงยง คนหนงแทง

2. แบงหนาทกนทา

3. การอยรวมในทเกดเหตในลกษณะทพรอมจะชวยเหลอ

4. การอยรวมในทเกดเหตและกอใหผอนกระทาความผด

12

ความรบผดของผรวมกระทาความผดฐานทาราย

รางกาย ม.295

1. หากผลงมอผด ม.290 (ฆาคนตายโดยไมเจตนา) ตวการรวมผด ม.290

2. หากผลงมอผด ม.297 (ทารายสาหส) ตวการรวมผด ม.297

3. หากผลงมอผด ม.288 (ฆาคนตายโดยเจตนา) ตวการรวมผด ม.290

(ในทางวชาการนาจะผดเพยง ม.295 เทานน)

4. หากผลงมอผด ม.288+80 (พยายามฆา) ตวการรวมผด ม.295+80+83

และถาบาดเจบแลวตวการรวมผด ม.295+83

5. หากผลงมอผด ม.288+80 (พยายามฆาแตสาหส) ตวการรวมผด

ม.297+83 แตดฎกาท 1510/2548

ผใช ม.84

1. ผใชตองมการกระทาอนเปนการกอใหผอนกระทาความผด

2. ผใชตองมเจตนากระทาความผด และเจตนากอใหผอนกระทาความผด

3. ตองมความผดกระทาลงตามทกอ (ผถกใช) มฉะนนรบโทษ 1 ใน 3

4. ผถกใชกระทาความผดนนโดยเจตนา

13

ตวอยาง กรณผใช

1. ก ใช ข ใหไปใช ค ฆา ง

2. ก ใช ข ใหไปทารายรางกาย ง / ข ฟงผดวาใหไปฆา ง / ข กลบไปใช ค

ฆา ง / แต ค ทราบดวา ก ตองการทาราย ง เทานน จงไปทาราย ง ไดรบ

อนตรายสาหส

3. ก กาลงลงเลวาจะฆา ข ดไหม / ค มาจาง ก ใหฆา ข / ก จงตดสนใจฆา

ข

4. ก จะฆา ข อยแลว / ค มาจาง ก ใหฆา ข / ก รบงานฆา ข เพราะไดเงน

ดวย

5. ก ใช ข ใหฆา ค / ข ไมรวา ค เปนใคร / ข ถาม ง / ง ตองการฆา จ จง

บอกวา จ คอ ค / ข ฆา จ

ตวอยาง กรณผใช

6. ก ใช ข วนท 1 ใหไปใช ค ในวนท 2 ใหฆา ง / ถา ค ยง ง แต ง ตายไป

กอน ค ยง 1 ชวโมง / ค ไมผดฆา ง เพราะขาดองคประกอบ

7. ก ใช ข ใหไปทาราย ค / ข กลบไปฆา ค

8. ก ใช ข ใหไปฆา ค / ข ตกลง / แตตอมาเปลยนใจ ข จาง ง ใหไปฆา ค

ตอมา ง ไดฆา ค

9. ก ใชปนขยง ข หาก ข ไมใชไมตหว ค

10. ก วงไลทาราย ข / ข พงประตบาน ค เขาไปหลบ

14

ตวอยาง กรณผใช

11. ก ใช ข ใหไปฆา ค / แต ค กลบกอเหตกอน จะทาราย ข / ข ใชปนยง ค

ตาย เพอปองกนตนเองเกนสมควรแกเหต

12. ก ใช ข ใหไปฆา ค / ข ไมยอมทา / ก จงไปใช ง แทน

ผสนบสนน ม.86

1. ตองมการกระทาความผดเกดขน

2. กระทาการดวยประการใดๆ อนเปนการชวยเหลอหรอใหความสะดวก

3. โดยเจตนาชวยเหลอ หรอใหความสะดวกในการทผอนไดกระทา

ความผดนน

4. สนบสนนกอนหรอขณะกระทาความผด

5. ไมวาผลงมอกระทาความผดจะไดรถงการชวยเหลอหรอใหความ

สะดวกนนหรอไมกตาม