การศึกษาคําเรียกพืชผักในภาษาเขมรมาตรฐานตาม...

การศกษาคาเรยกพชผกในภาษาเขมรมาตรฐานตามแนวอรรถศาสตรชาตพนธ

สธาทพย รฐปตย

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร ปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต (ภาษาศาสตร)

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล พ.ศ. 2558

ลขสทธของมหาวทยาลยมหดล

วทยานพนธ เรอง


……………….…………………… น.ส. สธาทพย รฐปตย ผวจย

……………….…………………… อาจารยนรเศรษฐ พสฐพนพร, Ph.D. (Linguistics)

อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก

……………….………….…..……… ……………….…………………… อาจารยมยร ถาวรพฒน, Ph.D. (Linguistics) อาจารยอสระ ชศร, Ph.D. (Linguistics) อาจารยทปรกษาวทยานพนธรวม อาจารยทปรกษาวทยานพนธรวม

……………………….….…..……… ……………….…………………… ศาสตราจารยบรรจง มไหสวรยะ, อาจารยปทมา พฒนพงษ, Ph.D. (Linguistics) พ.บ., ว.ว. ออรโธปดคส ประธานคณะกรรมการบรหารหลกสตร คณบด ศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาภาษาศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล

วทยานพนธ เรอง


ไดรบการพจารณาใหนบเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร ปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต (ภาษาศาสตร)

วนท 2 มนาคม พ.ศ. 2558

………………...………….…..……… น.ส. สธาทพย รฐปตย ผวจย

……………………….….…..……… อาจารยอสระ ชศร, Ph.D. (Linguistics) กรรมการสอบวทยานพนธ

……………………….….…..……… รองศาสตราจารยสวฒนา เลยมประวต, M.A. (Linguistics) ประธานกรรมการสอบวทยานพนธ

……………………….….…..……… อาจารยมยร ถาวรพฒน, Ph.D. (Linguistics) กรรมการสอบวทยานพนธ

……………………….….…..……… อาจารยนรเศรษฐ พสฐพนพร, Ph.D. (Linguistics) กรรมการสอบวทยานพนธ

……………………….….…..……… ศาสตราจารยบรรจง มไหสวรยะ, พ.บ., ว.ว. ออรโธปดคส คณบด บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล

……………………….….…..……… รองศาสตราจารยโสภนา ศรจาปา, Ph.D. (Linguistics) ผอานวยการ สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล

ค

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนสาเรจลงไดดวยความกรณาและความชวยเหลออยางดยงจากอาจารยนรเศรษฐ พสฐพนพร อาจารยทปรกษาวทยานพนธซงสละเวลาอนมคาเพอใหคาแนะนาทมประโยชนเปนอยางยง ผวจยขอกราบขอบพระคณอยางจรงใจ

ผวจยขอกราบขอบคณอาจารยทานอนๆในคณะกรรมการสอบไดแก อาจารยอสระ ชศร อาจารยมยร ถาวรพฒน และรองศาสตราจารยสวฒนา เลยมระวต สาหรบขอเสนอแนะอนมประโยชน รวมทงอาจารยทานอนๆในภาควชาภาษาศาสตร ซงแมจะไมมสวนรวมในงานวจยนโดยตรงแตความรทางภาษาศาสตรทไดรบจากอาจารยทกทานมสวนสงเสรมใหผวจยมความรในทางภาษาศาสตรจนสามารถทางานวจยนเสรจลลวงไปดวยด

ขอกราบขอบพระคณ H.R.H. Princess Norodom Marie และ H.E. Son Soubert ทเสยสละเวลาอนมคา ใหคาแนะนาอนเปนประโยชนตองานวจย

ขอกราบขอบพระคณ Dr. Sam Sam-Ang คณบดคณะศลปศาสตร อกษรศาสตรและมนษยศาสตร มหาวทยาลยปญญาศาสตร ประเทศกมพชา (Paññāsāstra University of Cambodia) ทสละเวลาอนมคาใหคาปรกษาและแนะนาเกยวกบคาศพท ตรวจความหมาย รวมถงใหความรเกยวกบวฒนธรรมเขมร ในชวงทผวจยอยทกรงพนมเปญ

ขอกราบขอบพระคณครปอม โสมเพญ ขทรานนท ทใหคาแนะนา ใหกาลงใจ และใหความชวยเหลออานวยความสะดวกตลอดการทาวทยานพนธเสมอมา

ขอขอบคณชาวเขมรทกทานทสละเวลาอนมคากรณาใหขอมลในการสมภาษณ และขอขอบคณเพอนๆชาวเขมรทคอยชวยเหลอคอยใหกาลงใจตลอดการเกบขอมลทกรงพนมเปญ

ขอขอบคณเพอนๆ พๆและนองๆในภาควชาภาษาศาสตรทรวมแบงปนกาลงใจให แกกน

สดทายนกราบขอบพระคณนายทรงรฐ รฐปตยและนางสมฤทธ รฐปตย ผเปนบดามารดา รวมทงญาตพนองของผวจยทใหการสงเสรมและใหกาลงใจในการเรยนมาโดยตลอด

สธาทพย รฐปตย

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล วทยานพนธ / ง

การศกษาคาเรยกพชผกในภาษาเขมรมาตรฐานตามแนวอรรถศาสตรชาตพนธ AN ETHNOSEMANTIC STUDY OF VEGETABLE TERMS IN STANDARD KHMER สธาทพย รฐปตย 5436350 LCLG/M ศศ.ม. (ภาษาศาสตร) คณะกรรมการทปรกษาวทยานพนธ : นรเศรษฐ พสฐพนพร, Ph.D. (LINGUISTICS), อสระ ชศร, Ph.D. (LINGUISTICS), มยร ถาวรพฒน, Ph.D. (LINGUISTICS)

บทคดยอ งานวจยนมวตถประสงคเพอศกษาคาเรยกพชผกและจดประเภทพชผกตามความหมาย และ

ศกษาภาพสะทอนสงคมและวฒนธรรม ตลอดจนระบบความคดหรอโลกทศนของชาวเขมร ตามแนวอรรถศาสตรชาตพนธ (Ethnosamantics) ผลการศกษาวจยแบงเปน 2 สวน สวนทหนงวเคราะหคาเรยกพชผก បែនល /bɑnlae/ โดยใชวธการแยกองคประกอบทางความหมาย (componential analysis) พบวาคาเรยกพชผก แบงเปน 3 คา คอ បែនល /bɑnlae/ ‘พชผก’, អនលក /qɑnlŭəq/ ‘ผกจม’ และ រេបយ /rↄbaoy/ ‘ผกโรย’ แสดงใหเหนการใชคาเรยกพชผกตางกนเพราะ 1) สภาวะทคงอย 2) สวนประกอบของพช 3) วธทใชในการเปลยนแปลงสวนประกอบ 4) วธทใชในการปรงเปนอาหาร 5) วธการนาไปบรโภค 6) อาหารทรบประทานดวยกน และสวนทสองคอการจดประเภทคาเรยกพชผก បែនល /bɑnlae/ ‘พชผก’ ซงเปนผกทวไปทกชนดตามความหมายของแตละคาโดยดจากการสรางคา (word formation) จานวน 334 คา แสดงใหเหนวาคาเรยกพชผกมทงคาทไมมการสรางคาใหมโดยใชคาขยาย และสรางคาใหมโดยใชคาขยายเรยกพชผก สาหรบการใชคาขยายเรยกพชผกนามาจดประเภทตามแวดวงทางความหมาย (semantic domain) ซงความหมายของคาขยายแบงออกเปน 6 หมวด ไดแก 1) ธรรมชาต 2) ชอทวๆไป 3) ลกษณะเดนของพช 4) สวนประกอบของพช ของคน/สตว 5) อปกรณและเครองใช 6) คากรยา ทงนคาเรยกพชผกตางๆสะทอนใหเหนสภาพสงคมและวฒนธรรม ตลอดจนระบบความคดหรอโลกทศนของชาวเขมรดงน 1) สงแวดลอมทางธรรมชาต 2) การจดพนท และการใชประโยชนจากพนททางภมศาสตร 3) ความคดของชาวเขมร 4) วถชวตเขมร 5) ความสมพนธกบกลมชาตพนธตางๆ

คาสาคญ: คาเรยกพชผก/ ภาษาเขมรมาตรฐาน/ อรรถศาสตรชาตพนธ 122 หนา

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล วทยานพนธ / จ

AN ETHNOSEMANTIC STUDY OF VEGETABLE TERMS IN STANDARD KHMER.

SUTHATHIP RATTHAPAT 5436350 LCLG/M

M.A. (LINGUISTICS)

THESIS ADVISORY COMMITTEE : NARASET PISITPANPORN, Ph.D.(LINGUISTICS),

ISARA CHOOSRI, Ph.D. (LINGUISTICS), MAYUREE THAWORNPAT, Ph.D.

(LINGUISTICS)

ABSTRACT

The objectives of the research are to study the words and categorization of

meaning of vegetable terms in standard Khmer and analyse the system of thought, world view

and social and culture reflections when using the vegetable terms in standard Khmer of the

Khmer people by using an ethnosemantics theory. The results of this research are divided

into two parts. The first analyzed the distinctive features of the word បែនល /bɑnlae/

‘vegetable’ by using componential analysis to show that បែនល /bɑnlae/ can use 3 terms are បែនល

/bɑnlae/ ‘general vegetables’, អនលក /qɑnlŭəq/ ‘dip vegetables’ and រេបយ /rɔbaoy/ ‘mixed

vegetables’. The 3 terms are different because of the Khmer thought. The thought involves 1)

state of the vegetable’s being (ripe, raw) 2) parts of vegetables used for eating 3) the methods

used for vegetable preparation 4) cooking methods 5) eating methods 6) to eat accompanying

with. The second, categorization semantic domain of the vegetables terms

(បែនល /bɑnlae/ ‘general vegetables/all vegetables’) from word formation from 334 words

shows that the words of vegetable terms used and unused modifiers. However, the words use

of modifiers can categorize the meaning of modifiers into 6 main semantic domains

1) nature 2) names 3) salient characteristics 4) parts of plant and body parts of

humans/animals 5) objects and utensil 6) verbs. Moreover, it is found that in vegetable terms,

each word can reflect a variation in society and culture of the Khmer people such as

1) natural environment 2) division of land and utilization of the geographical area 3) the

thinking of Khmer people 4) Khmer lifestyle 5) relationship between Khmer people and other

ethnic groups.

KEY WORDS: VEGETABLE TERMS/ STANDARD KHMER/ ETHNOSEMANTICS

122 pages

ฉ

สารบญ

หนา กตตกรรมประกาศ ค บทคดยอภาษาไทย ง บทคดยอภาษาองกฤษ จ สารบญตาราง ญ สารบญรปภาพ ฎ บทท 1 บทนา 1

1.1 หลกการและความสาคญของปญหา 1 1.2 วตถประสงคของการวจย 2 1.3 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 2 1.4 คาถามของการวจย 3 1.5 ขอบเขตการวจย 3 1.6 นยามคาศพท 3 1.7 ขอตกลงเบองตน 3 1.8 พนทภาคสนามสาหรบการวจย 4 1.9 ขอมลพนฐานของประเทศกมพชา 4

1.9.1 สภาพทางภมศาสตร และ ลกษณะภมประเทศโดยทวไป 4 1.9.2 เศรษฐกจและรายไดของประเทศ 7 1.9.3 พชผกและแหลงทมา 7 1.9.4 อาหารและการบรโภค 8 1.9.5 กลมชาตพนธในประเทศกมพชา 9 1.9.6 ศาสนา 10

บทท 2 แนวคดและงานวจยทเกยวของ 11 2.1 แนวคดทเกยวของกบงานวจย 11

2.1.1 สมมตฐานซาเพยร วอรฟ (Sapir -Whorf Hypothesis) 11

ช

สารบญ (ตอ)

หนา 2.1.2 ทฤษฏอรรถศาสตรชาตพนธ (Ethnosemantics) 11 2.1.3 แนวทางทใชวเคราะหตามทฤษฎอรรถศาสตรชาตพนธ 2

แนวทาง 12

2.2 งานวจยทเกยวของ 15 2.2.1 ภาพสะทอนสงแวดลอมทางธรรมชาต 16 2.2.2 ภาพสะทอนการจดพนทและการใชประโยชนจากพนททาง

ภมศาสตร 18

2.2.3 ภาพสะทอนระบบความคด 19 2.2.4 ภาพสะทอนวถชวต 20 2.2.5 ภาพสะทอนความสมพนธกบกลมชาตพนธตางๆ 22

บทท 3 วธดาเนนการวจย 23 3.1 วธการรวบรวมขอมล 23

3.1.1 การเตรยมการศกษาวจย 23 3.1.2 การเกบขอมลคาเรยกพชผกโดยการสมภาษณ

เปนภาษาเขมร 24

3.1.3 การนาคาเรยกพชผกมาจดระเบยบ 26 3.2 การวเคราะหขอมล 26

3.2.1 วเคราะหคาเรยกพชผก 3 คา 27 3.2.2. วเคราะหการจดประเภทพชผกตามแวดวงความหมาย

(semantic domains) 27

3.2.3 วเคราะหภาพสะทอนทางสงคมและวฒนธรรม 29 บทท 4 การศกษาคาเรยกพชผก 30

4.1 การวเคราะหความหมายของคาวา បែនល /bɑnlae/ ‘พชผก’ 30 4.2 การวเคราะหความหมายของคาเรยกพชผก 3 คา 31

4.2.1. คาเรยกพชผกวา បែនល /bɑnlae/ 33 4.2.2. คาเรยกพชผกวา អនលក /qɑnlŭəq/ 36

ซ


หนา 4.2.3 คาเรยกพชผกวา រេបយ /robaoy/ 38

สรป 41 บทท 5 การวเคราะหการจดประเภทพชผกตามความหมาย 42

5.1 คาเรยกพชผกทวไปทไมมคาขยาย 42 5.2 คาเรยกพชผกทวไปทมคาขยาย 46 5.3 คาขยายแบงตามความหมาย 48

5.3.1 คาขยายทวาดวยธรรมชาต 49 5.3.2 คาขยายทวาดวยชอทวๆไป 51 5.3.3 คาขยายทวาดวยลกษณะเดนของพช 56 5.3.4 คาขยายทวาดวยสวนประกอบ 61 5.3.5 คาขยายทวาดวยอปกรณและเครองใชในชวตประจาวน 65 5.3.6 คาขยายทวาดวยคากรยา 66

สรป 67 บทท 6 ภาพสะทอนสงคมและวฒนธรรมจากคาเรยกพชผก 68

6.1 สงแวดลอมทางธรรมชาต 70 6.2 การจดพนทและการใชประโยชนจากพนททางภมศาสตร 72

6.2.1 พนทไมมคนอยอาศย 72 6.2.2 พนทมคนอยอาศย 72 6.2.3 พนททาการผลต 76

6.3 ความคดของชาวเขมร 78 6.3.1 ความคดวาดวย รปทรง สณฐาน ขนาด กลน ส 78 6.3.2 ความคดเรองการเปลยนแปลง 79 6.3.3 ความคดเรองการคดสรางสรรค 79

6.4 วถชวตเขมร 80 6.4.1 วถชวตประจาวน 80 6.4.2 อาหารและการบรโภค 80

ฌ


หนา 6.5 ความสมพนธกบกลมชาตพนธตางๆ 82

6.5.1 ความสมพนธของชาวเขมรกบชาวจน ชวา ญวน ลาว สยาม และ เสตยง

82

6.5.2 ความสมพนธของชาวเขมรกบชาวฝรง 83 สรป 84

บทท 7 สรปและอภปรายผลการวจย 85 7.1 สรปผลการวจย 85 7.2 อภปรายผลการวจย 86

7.2.1 คาเรยกพชผกในภาษาเขมรมาตรฐานเมอนามาวเคราะหองคประกอบทางความหมาย (componential analysis)

86

7.2.2 การจดประเภทคาเรยกพชผกตามแวดวงทางความหมาย (semantic domain) โดยดจากการสรางคา (word formation)

86

7.2.3 ภาพสะทอนสงคมและวฒนธรรม ตลอดจนระบบความคดและโลกทศนของชาวเขมร จากคาเรยกพชผก

87

7.3 ขอเสนอแนะ 88 บทสรปแบบสมบรณภาษาไทย 89 บทสรปแบบสมบรณภาษาองกฤษ 95 บรรณานกรม 101 ภาคผนวก 105

ภาคผนวก ก แบบสมภาษณภาษาเขมรเกยวกบคาเรยกพชผก (ករសមភ សនអព “បែនល”)

106

ภาคผนวก ข คาเรยกพชผกภาษาเขมรมาตรฐาน 108 ประวตผวจย 122

ญ

สารบญตาราง

ตาราง หนา 2.1 การจดหมวดคาตามแวดวงทางความหมายของคาทเกยวกบรปธรรม 14 3.1 รายชอผตอบการสมภาษณแนวคาถามทวไปจานวน 12 คน 25 3.2 รายชอผตอบสมภาษณเชงลกจานวน 5 คน 26 3.3 คาเรยกพชผกตามแวดวงทางความหมาย (semantic domains) 28 4.1 ตารางแสดงองคประกอบทางความหมายของคาเรยกพชผก 32

ฎ

สารบญรปภาพ

รปภาพ หนา 1.1 แผนทประเทศกมพชา 5 1.2 อาหารเขมรทไดรบอทธพลจากตางประเทศ 9 4.1 ความหมายของคาเรยกพชผกวา បែនល /bɑnlae/ ‘พชผก 30 4.2 สวนตะไคร และมะเขอพวงหมบานอรยสจ จงหวดกนดาล 34 4.3 ตนมะเขอพวงหมบานอรยสจ จงหวดกนดาล 34 4.4 ตนผกกระสง กรงพนมเปญ 34 4.5 ผกบงบง ทเกรยนสวายจงหวดกนดาล 34 4.6 รานขายผก ตลาดกบโก กรงพนมเปญ 34 4.7 รานขายผกตลาดกนดาลกรงพนมเปญ 34 4.8 រតកន /trɑkuən/ ‘ผกบงในแกงคว /sɑmlɑɑ kɑkou/ (សមលកករ) 35 4.9 ៃសពចងកះ /spɨy cɑŋkɨh/ ‘ผกกวางตงในผดหม /meechaa/ (មឆ) 35 4.10 រកេ ឈក /krɑqaw chuuk/‘รากบว’ ในแกงสม /sɑmlɑɑ mcuu/ (សមលមជរ) 35

4.11 ញបែនល /ɲŏəm bɑnlae/‘ยาผก’ 35 4.12 ផ តរតេចៀកកណត រ /psət trɑciək kɑndol/ ‘เหดหหน’ทาของหวาน /bɑŋqaem/

(បែងអម) 35

4.13 អនលក /qɑnlŭəq/ กบนาพรกปลาราทรงเครอง /tɨk krɨəŋ/ (ទកេរគ ង) 37 4.14 អនលក /qɑnlŭəq/ กบนาพรกกะป/tɨk krɨəŋ kapiq/ (ទកេរគ ងកព) 37 4.15 អនលក /qɑnlŭəq/ กบนาพรกปลารา/tɨk prɑhok/ (ទករបហក) 37 4.16 អនលក /qɑnlŭəq/ กบปลาราสบ/prɑhok/ (របហក) และนาปลา /tɨk trəy/ (ទករត) 37 4.17 រេបយ /rɔbaoy/ ‘ผกโรย’ ใสขนมจน เชน สายบว ยอดจก ผกชลอม 39 4.18 រេបយ /rɔbaoy/ ‘ผกโรย’ใสขนมจน เชน หวปล ถวงอก ผกบง 39 4.19 រេបយ /rɔbaoy/ ‘ผกโรย’ กบขนมจนเขมร/num bɑɲcok sɑmlɑɑ kmae/ (នបញច ក

សមលែខមរ) 39

ฏ

สารบญรปภาพ (ตอ)

รปภาพ หนา 4.20 រេបយ /rɔbaoy/ ‘ผกโรย’ กบขนมจนเวยดนาม /num bɑɲcok sɑmlɑɑ viətnam/

(នបញច កសមលេវៀត ម) 39

4.21 พชผกทรบประทานกบขนมจนตางๆ เรยกวา រេបយ /rↄbaoy/ ‘ผกโรย 39 4.22 រេបយ /rɔbaoy/ ‘ผกโรย’กบบญแชว /bɑɲchaew/ (បញែឆវ) 40 4.23 រេបយ /rɔbaoy/ ‘ผกโรย’ ในบญสง /baɲsoŋ/ (បញសង) 40 4.24 រេបយ /rɔbaoy/ ‘ผกโรย’ในบญฮอย /baɲhɑɑy/ (បញហយ) 40 4.25 រេបយ /rɔbaoy/ ‘ผกโรย’โรยขาวตม 40 5.1 วงกลมรอบนอกแสดงแวดวงทางความหมาย (semantic domains) ของคาขยาย คา

เรยกพชผกจานวน 6 หมวด 49

6.1 ภาพสะทอนสงคมและวฒนธรรมจากคาเรยกพชผก 69 6.2 แสดงสภาพภมประเทศ 70

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล ศศ.ม. (ภาษาศาสตร) / 1

บทท 1 บทนา

1.1 หลกการและความสาคญของปญหา ประชาชนในประเทศกมพชา บรโภคขาวเปนอาหารหลก ทงนบรโภคขาวกบเนอสตว

ตางๆ ทสาคญคอ เนอปลา รองลงมาคอ เนอวว เนอไก เนอหม นอกจากเนอสตวแลว ชาวเขมร ไมวาจะเปนชาวเมองหลวงหรอชาวชนบทยงบรโภคขาวกบพชผกชนดตางๆ อกดวย มการใชพชผกเปนสวนผสมของอาหารและเปนเครองเคยง พชผกเขมรมหลายชนด บางชนดเหมอนกบพชผกของไทย ไดแก มะเขอ บวบ แตงกวา พรก ผกบง ผกกระเฉด ฯลฯ พชผกในภาษาเขมร ใชคาวา បែនល /bɑnlae/ หมายถงพชผกทวๆไป (Headley 1977: 498) เมอพจารณาในดานภาษา พชผกเขมรมชอเรยกทแตกตางกนกบภาษาไทย กลาวคอ พชผกหรอ បែនល /bɑnlae/ หมายถงพชผกเมอนามารบประทานเปนผกสด โดยยงไมผานกระบวนการใดๆ หรอนาไปประกอบอาหาร สวนในภาษาไทย “พชผก” เปนคานามหมายถงพชทใชเปนอาหาร และใชเปนคานาหนาชอพชบางจาพวก เชน ผกกาด ผกปลาบ ผกหนอก บางครงใชเปนสานวน เชน ผกตมขนมยาในความหมายวา ผสมผเสปนเปกน (ราชบญฑตยสถาน 2546: 729) อยางไรกด คาวาพชผกทใชเรยกพชผกทงภาษาไทย และภาษาเขมรจะมความเหมอนกน คอเปนคาทใชเรยกพชผกทวๆไป ดงนนงานวจยนผวจยสนใจทจะศกษาคาเรยกพชผกโดยแบงประเดนเปน 2 สวน

สวนแรก ผวจยไดศกษาขอมลเบองตนพบวา ภาษาเขมรมคาเรยกพชผกหลายคา นอกจากคาวา បែនល /bɑnlae/ แลว ยงมอก 2 คา คอ អនលក /qɑnlŭəq/ และคาวา រេបយ /rɔbaoy/ ทงน การเรยกชอทแตกตางกน ขนอยกบกระบวนการเปลยนแปลงอนเกดจากการนาพชผกไปรบประทานหรอใชประโยชนจากสวนหนงสวนใดของพชผก กลาวคอหากนาพชผกไปจมรบประทานกบกบนาพรก หรอกบนาจมอนๆ จะเรยกพชผกนนวา អនលក /qɑnlŭəq/ แตถาหากนาพชผกไปหนหรอ ซอยแลวนาไปโรย หรอผสมอาหารกจะเรยกพชผกนนวา រេបយ /rɔbaoy/ ผวจยจงสนใจทจะศกษาคาเรยกพชผกทง 3 คา เพอจะไดเขาใจความหมายและเขาใจระบบความคดหรอโลกทศนตลอดจนภาพสะทอนทางสงคมและวฒนธรรมของชาวเขมร

สวนทสอง วาดวยคาเรยกพชผกในภาษาเขมร คาเรยกพชผกในภาษาเขมรมวธสรางคาเรยกแบบตางๆ โดยจะศกษา បែនល /bɑnlae/ ‘พชผก’ (เปนพชผกทกชนดทยงไมผานกระบวนการ

สธาทพย รฐปตย บทนา / 2

เปลยนแปลงใดๆ) เปนคาทมความหมายกวาง มหลากหลายชนด แตละชนดมคาเรยกแตกตางกน มวธตงชอคาเรยก โดยมการนาคาเรยกพชผกทมอยมาสรางคาใหม ดวยการใชคาขยาย เพอเรยกชนดพชผกตางๆ เชน นาคาทเกยวกบคน คาทเกยวกบสตว และคาทเกยวกบสงของเครองใชมาขยาย เปนตน จะเหนวาชาวเขมรใชคาขยายมาสรางคาเรยกพชผกตางๆ แตกตางจากคาเรยกพชผกภาษาไทย สะทอนใหเหนความคดหรอโลกทศนของชาวเขมร ดงนนผวจยจงศกษาคาเรยกพชผกโดยนาคาเรยกพชผกมาจดประเภทตามความหมายของคาขยาย เพอทาใหเขาใจความคดหรอโลกทศนของชาวเขมร รวมถงแสดงใหเหนสภาพสงคมและวฒนธรรมของชาวเขมรดวย

การศกษาคาเรยกพชผกในประเดนทง 2 สวน นอกจากสามารถเพมพนความรในเรองคาศพทเขมรวาดวยพชผกแลว ยงสอดคลองกบนโยบายการเปนประชาคมอาเซยนคอสงเสรมใหเรยนรภาษาและเขาใจวฒนธรรมของประเทศเพอนบานโดยเฉพาะประเทศกมพชาทอยตดกบประเทศไทย ประการทสาคญคอการศกษาคาเรยกพชผกในภาษาเขมร โดยใชวธการศกษาแนวอรรถศาสตรชาตพนธ (Ethnosemantics) แสดงใหเหนภาพสะทอนความสมพนธของชาวเขมรกบสงแวดลอม ภาพสะทอนสงคมและวฒนธรรมของชาวเขมร ตลอดจนภาพสะทอนความคดหรอโลกทศนของชาวเขมรทสะทอนออกมาผานทางภาษา ซงเปนงานทยงไมมการศกษาวจยมากอน

1.2 วตถประสงคของการวจย

1.2.1 ศกษาคาเรยกพชผกในภาษาเขมรมาตรฐานทเรยกตามการใชและการจดประเภทพชผกตามความหมาย

1.2.2 ศกษาภาพสะทอนทางสงคมและวฒนธรรม และระบบความคดหรอโลกทศนทปรากฏจากการใชคาเรยกพชผก

1.3 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1.3.1 ไดรบความรเกยวกบการใชคาเรยกพชผกและเขาใจการใชคาเรยกจดประเภทพชผก 1.3.2 ไดรบความรเกยวกบสงคมและวฒนธรรมและเขาใจระบบความคดหรอโลกทศนของ

ชาวเขมร 1.3.3 เปนแนวทางการศกษาตามแนวอรรถศาสตรของกลมอนตอไป


1.4 คาถามของการวจย 1.4.1 คาทใชเรยกพชผกในภาษาเขมรมลกษณะอยางไร 1.4.2 ชาวเขมรมวธการจดแบงประเภทของพชผกและใชคาเรยกอยางไร 1.4.3 การใชคาเรยกพชผกและการจดประเภทพชผกสะทอนใหเหนสภาพสงคมและ

วฒนธรรม ตลอดจนระบบความคดหรอโลกทศนของชาวเขมรอยางไร

1.5 ขอบเขตการวจย

ศกษาคาเ รยกพชผก បែនល /bɑnlae/ ‘พชผก’ ในภาษาเขมรมาตรฐานทใชเ รยก ในชวตประจาวน คาเรยกพชผกในงานวจยไมไดนาเฉพาะชอสามญมาวเคราะห แตนาคาเรยกพชอนๆ ทชาวบานนามารบประทานเปนผกมาวเคราะหเพอจะไดเหนระบบความคดหรอโลกทศนของชาวเขมรชดเจนยงขน โดยคาเรยกพชผกจะเขยนเปนภาษาเขมรมาตรฐาน

1.6 นยามคาศพท

1.6.1 ภาษาเขมรมาตรฐาน หมายถง ภาษาเขมรทเปนภาษาราชการซงมตวอกษร เปนภาษากลางทใชพดกนในประเทศกมพชา

1.6.2 ชาวเขมร หมายถง ประชาชนทอยอาศยในประเทศกมพชา และพดภาษาเขมรมาตรฐาน

1.6.3 พชผก หมายถง พชทมนษยใชบรโภคในชวตประจาวน

1.7 ขอตกลงเบองตน 1.7.1 คาเรยกพชผกทเปนภาษาเขมร ผวจยเขยนเปนตวอกษรเขมร 1.7.2 คาอาน ถายถอดการออกเสยงภาษาเขมรดวยสทอกษร ตามระบบเสยงของ

Franklin E. Huffman (Huffman, 1987) 1.7.3 การแปลความหมายเปนภาษาไทยแบงเปน 2 สวนคอ แปลตามคาศพทแตละคา

แลวจงแปลคาเรยกพชผกโดยเปรยบเทยบกบคาเรยกพชผกในภาษาไทย หากคาไหนไมสามารถเทยบกบภาษาไทยไดจะทบศพทภาษาเขมร


1.7.4 คาเรยกพชผกภาษาเขมรศกษาจากคาเรยกทมการนามาเขยนเปนภาษาเขมรมาตรฐาน ซงหมายรวมถงคาเรยกทชาวบานเรยกดวย

1.8 พนทภาคสนามสาหรบการวจย

กรงพนมเปญ ประเทศกมพชา เนองจากเปนเมองหลวงทประชาชนพดภาษาเขมรมาตรฐาน

1.9 ขอมลพนฐานของประเทศกมพชา 1.9.1 สภาพทางภมศาสตร และ ลกษณะภมประเทศโดยทวไป ประเทศกมพชา มอาณาเขตตดตอกบประเทศขางเคยง 3 ประเทศ คอ ประเทศเวยดนาม

(ทศตะวนออก และตะวนออกเฉยงใต) ประเทศลาว (ทศตะวนออกเฉยงเหนอ) และ ประเทศไทย (ทศเหนอ ทศตะวนตกเฉยงเหนอ และทศตะวนตกเฉยงใตบรเวณอาวไทย) (ดรปท 1.1)


รปท 1.1 แผนทประเทศกมพชา (ทมา http://www.countrywatch.com/Content/Images/vCOUNTRY/30_map.gif)

ประเทศกมพชามเนอท 180,000 ตารางกโลเมตร ตงอยทางทศตะวนตกเฉยงใตของแหลม

อนโดจน ซงอยในเขตมรสมของทวปเอเชย โดยมจดศนยกลางของประเทศทจงหวดกาปงธม มสวนยาวทสดจากทศเหนอถงทศใตประมาณ 450 กโลเมตร และสวนกวางทสดจากตะวนตกถงตะวนออก 560 กโลเมตร จากเนอททงหมด เปนพนททเหมาะแกการเพาะปลกประมาณรอยละ 40 (แตในจานวนนใชในการเพาะปลกเพยง 1 ใน 4 เทานน) นอกจากพนททเหมาะแกการเพาะปลกแลว มพนทประมาณรอยละ 50 เปนเขาและปาดง และพนทประมาณรอยละ 10 เปนนา (กระทรวงมหาดไทย 2517: 6-8)

ทะเลสาบ

แมนาโขง

จตมข กรงพนมเปญ


จากสภาพทางภมศาสตรประเทศกมพชา อาจแบง เปน 3 สวน ดงน สวนทเปนทราบชายฝงทะเลตะวนตก เปนพนทอยทางทศตะวนตกเฉยงใต (ตดบรเวณอาวไทยของประเทศไทย และ

ตะวนตกเฉยงใตของประเทศเวยดนาม) ชายฝงทะเลมความยาวยาว 450 กโลเมตร มอาวใหญนอยเปนจานวนมาก จากพนทดงกลาว ทาใหประเทศกมพชาสามารถตดตอกบโลกภายนอกไดทางทะเล

สวนพนททวเขาและปาไม มอย 3 บรเวณ คอ บรเวณพนทตะวนตก (ตดกบทราบชายฝงตะวนตก) พนทบรเวณ

ตอนเหนอ (ตดประเทศไทย) และบรเวณพนทตะวนออก (ตดกบประเทศเวยดนาม) สาหรบทวเขาตรงบรเวณพนทตะวนตก สวนใหญสงกวาทวเขาทางเหนอและมกปกคลมดวยปาทบ มเทอกเขาสลบซบซอนเรยงตอกน ผลตผลทสาคญทไดจากการปาไม คอไมซง ไมพน และถาน สวนทวเขาบรเวณตอนเหนอ มทวเขาดงรกเปนเสนแบงเขตแดนกบประเทศไทย ทางใตของทวเขาพนมดงรกลงมามภเขาเลกๆอยเปนจานวนมาก ภเขาเหลานสวนมากเปนตนกาเนดของลาน าใหญนอยทไหลลงสทะเลสาบเขมร (ตวนเลสาบ) นอกจากน มแมน าโขงไหลผานจากประเทศลาวเขาสประเทศกมพชา จงหวดสตงเตรง กระแจะ กาปงจามและกรงพนมเปญ สาหรบบรเวณพนทตะวนออกมภเขาเชอมตอกบทราบสงในภาคใตของเวยดนาม

สวนทเปนทราบลม อยทางตอนกลางของประเทศ พนททงหมดประมาณ 1 ใน 4 ของประเทศ มลกษณะ

ภมประเทศเปนทราบลม เตมไปดวยทงหญาและเปนพนดนทใชในการเพาะปลกได โดยเฉพาะทราบบรเวณจงหวดเสยมราฐ พระตะบอง เปนพนทเพาะปลกทสาคญ นอกจากนบรเวณรอบๆ พนทเพาะปลกมลกษณะคลายอางนา เปนทตงของทะเลสาบเขมร (ตวนเลสาบ) เปนแหลงอาศยของปลานานาชนด และเปนแหลงจบปลาน าจดทใหญทสดในเอเชยตะวนออกเฉยงใต ทาใหชาวเขมรในทองถนมรายไดจากการประมงเปนอยางมาก การประมงจงเปนรายไดทสาคญไมแพขาวและยาง พนทเพาะปลกทสาคญอกแหงคอบรเวณทแมน าจากทะเลสาบและแมน าโขงไหลมาบรรจบกน (จตมข) ไดแก บรเวณพนทจงหวดกนดาล เรอยลงไปบรเวณจงหวดกาปงสะปอ และจงหวดตาแกว (Rangers 2010: 62) บรเวณนมความอดมสมบรณอนเนองมาจากปยตามธรรมชาตทมากบสายน า ทาใหผลผลตขาวมความอดมสมบรณ รวมทงพชผก พชไรอนๆ ชมชนทตงอยบรเวณรมฝงโดยมากจงประกอบอาชพเกษตรกรรม (เดวด แชนดเลอร 2546: 240)


1.9.2 เศรษฐกจและรายไดของประเทศ กมพชาเปนประเทศกสกรรม เศรษฐกจทเปนแหลงรายไดสาคญของประเทศองอยกบ

พชผลทางเกษตร สนคาหลก คอ ขาว รองลงมาไดแก ขาวโพด ถวเหลอง ยางพารา พรกไทย ละหง (เดวด แชนดเลอร, 2546) ในยคอาณานคมฝรงเศส มการสง อบเชย ยางไม งาชาง นอแรด หนงสตว เปนสนคาออก อยางไรกด เศรษฐกจของกมพชายโดยทวไปขนอยกบผลผลตทางการเกษตร โดยเฉพาะขาว (ราชบณฑตยสถาน 2524: 944) ประเทศกมพชายงสง วว ซงเลยงกนมากกวาสกรในกมพชาเปนสนคาออกไปขายตางประเทศ โดยเฉพาะตามชายแดนไทยและเวยดนามเนองจากววสามารถตอนและเคลอนยายไดงาย (เดวด แชนดเลอร, 2546) นอกจากนการประมงกเปนผลผลตทสาคญสงออกปละหลายลานตนโดยเฉพาะปลาน าจดและปลาน าเคมสามารถสงเปนสนคาออกปละเปนจานวนมาก

1.9.3 พชผกและแหลงทมา กมพชามพนดนและแหลงนาทอดมสมบรณ พชผกนานาชนดสามารถเจรญเตบโตไดด

พชผกกลายเปนแหลงอาหารทสาคญ และเปนแหลงรายได ซงพชผกมมากมายสามารถแบงไดเปน พชผกทขนเองตามธรรมชาตบนพนดน พชผกทขนเองตามธรรมชาตตามแหลงน า และพชผกทปลก (ជ េ ភរ ២០០៩: ២០-៤៥)

พชผกทขนเองตามธรรมชาตบนพนดน พชผกเหลานเรยกวา พชผกปา /bɑnlae prɨy/ (បែនលៃរព) เนองจากเปนพชผกทเจรญเตบโตตามทงนา ตามเนนหรอโคก และ ตามปา บางครงเรยกวา พชผกชนบท /bɑnlae srok srae/ (បែនលរសកែរស) เนองจากมอยเดมในชมชน สวนมากพชผกเหลานชาวบานรบประทานสวนใบหรอดอก เชน ใบดอกแค ดอกแค ใบมะรม ใบตว ดอกกระสง เปนตน ชาวบานมกนยมนาใบมาตมทาแกง พชผกทขนเองตามธรรมชาตเหลาน บางชนดมการนามาปลกตามครวเรอน เชน ผกหวาน ตาลง พรก ผกโขม ผกปลง ทองหลาง เปนตน

พชผกทขนเองตามธรรมชาตตามแหลงนา ชาวเขมรเรยกพชผกชนดนวา /bɑnlae tɨk/ (បែនលទក) เชน กระเฉด ผกชลอม ผกตบชวา บว ผกบง เปนตน ซงขนเองตามทงนา สระน า บง ใชรบประทานเปนอาหาร และปลกเพอขาย นอกจากขนเองตามธรรมชาตตามแหลงน าแลว มการนามาปลกในทนาโดยเฉพาะหลงจากทเกบเกยวขาวแลว นยมนาผกบงซงเปนพชผกทขนเองตามธรรมชาตมาปลกในทนาทาใหได ผกบงนา มลาตนสนและเลกมรสชาตอรอยกวาผกบงจน

พชผกทปลก เปนพชผกทปลกโดยชาวบาน มกจะซอเมลดพนธจากพอคา สวนมากเปนพชใหผล เชน มะระ บวบ มะเขอ มะเขอเทศ ถวฝกยาว ฟกทอง ฟก น าเตา แตงกวา มะละกอ


เปนตน หรอปลกเอาสวนอนๆ เชน กยชาย ผกบงจน มะรม ดาวเรอง ผกกาดตางๆ ในททมน าและดนอดมสมบรณพชผกทปลกจะขนไดงาม

จากทกลาวมาขางตน สงคมเขมรมพชผกมากมายอดมสมบรณ พชผกสามารถนามารบประทานเปนผกสด หรอนามาเปน เครองเทศ ผสมเปนเครองปรงอาหาร เชน กระเทยม ตะไคร ขมน ขา กระชาย ขง พรกไทย เปนตน นอกจากน ยงมพชผกชนดอนๆ ทมแหลงกาเนดจากตางประเทศดวย เชน แครอท บรอกโคล ถวแขก หนอไมฝรง ผกกะหลาไทย มะระจน เปนตน

1.9.4 อาหารและการบรโภค ชาวเขมรบรโภคขาวเปนอาหารหลก นยมทาอาหารรบประทานเองในครอบครวโดย

อาหารหลายอยางจะเตมไปดวยสวนผสมของพชผก โดยเฉพาะแกงตางๆทใสเครองเทศ เชน กระเทยม หอม พรก ตะไคร เปนตน ซงจะนยมปรงรสใหจดแตไมเผด และมกจะปรากฏผกจมน าพรกอยในมออาหารตางๆ สาหรบอาหารการกนของชาวเขมรตามชนบทจะรบประทานขาวกบปลาแหงเปนหลก นอกจากนอาจจะมปลารา และปลาเจา สวนอาหารการกนของคนเมองคอนขางหลากหลายกวาตามชนบท แตกรบประทานขาวกบปลาแหงเปนอาหารหลก อยางไรกด ชาวเขมรในเมองหรอทกรงพนมเปญ นยมออกไปรบประทานอาหารนอกบาน และเลอกรบประทานอาหารหลากหลายนอกเหนอจากขาวและปลาทรบประทานอยในชวตประจาวน มอาหารของชาวเขมรหลายชนดไดรบอทธพลจากตางประเทศ (ดรปท 1.2) เชน อนเดย ตะวนตก จน และเวยดนาม อาหารทรบอทธพลจากอนเดย เชนแกงกะหร หรอแกงใสเครองเทศตางๆ อาหารจากตะวนตกไดรบอทธพลจากฝรงเศส เชน ขนมปงบาแกต ขนมปงบาเตะ บาบคว ซปหรอสต ลกลก (สเตก) เปนตน อาหารทรบอทธพลจากจน เชน กวยเตยว อาหารประเภทผดตางๆ และอาหารทรบอทธพลจากเวยดนาม เชน บญสง บญฮอย บญแชว เปนตน โดยทวไปขาวเขมรจะรบประทานอาหารดวยมอ ใชชอนและสอมตามอทธพลตะวนตก แตอาหารจากจนและเวยดนามจะรบประทานดวยตะเกยบ (Narin Seng Jameson 2010: 58-59)


แกงกะหร ลกลก

ผดหม บญแชว

รปท 1.2 อาหารเขมรทไดรบอทธพลจากตางประเทศ

1.9.5 กลมชาตพนธในประเทศกมพชา ในประเทศกมพชา นอกจากเขมรทมจานวนมากทสดในแลว กมกลมชาตพนธอนๆ อก

ประมาณ 30 กลมชาตพนธ เชน สะเตยง เรด ขา ปะนอง สะโอจ จราย สาเร กวย กรง เปนตน กลมชาตพนธเหลานอาศยอยดงเดมในประเทศกมพชา สวนมากอยตามปา ตามเขา ตามทราบสงและหบเขาตาง โดยดารงชพอยดวยการทาไร ลาสตว และขายของปา (กระทรวงมหาดไทย, 2517)

นอกจากนมกลมชาตพนธอนๆทอพยพเขามาอาศยอยในประเทศกมพชา ไดแก กลมชาตพนธจน กลมชาตพนธญวน กลมชาตพนธจาม และกลมชาตพนธจากประเทศตะวนตก

กลมชาตพนธจน หรอชาวจนมมากเปนอนดบสองของกมพชา เปนชนชาตแรกๆทเขามาในประเทศกมพชาพรอมกนกบชาวอนเดย ชาวจนผสมกลมกลนกบชาวเขมรพนเมองไดด มการแตงงานขามเชอชาต ทาใหคนจนจานวนมากกลายเปนเขมร ลกจนทเกดในกมพชาจะไดสญชาต


เขมรโดยอตโนมต ชาวจนสวนมากประกอบอาชพคาขาย และควบคมกจการสงสนคาสงออกไปขายตางประเทศ (นด ณาราง 2548: 266) นอกจากคาขายแลว ชาวจนยงนาพชผกหลายชนดมาสประเทศกมพชา

กลมชาตพนธญวน หรอชาวเวยดนามมเปนจานวนมากรองจากชาวจน เพราะกมพชา มพรมแดนตดตอกบเวยดนาม ต งแตศตวรรษท 17 สมยอาณานคมฝรงเศสเปนตนมา (เดวด แชนดเลอร 2546: 121) ชาวเวยดนามอพยพเขามาเปนจานวนมาก โดยเขามาเปนกรรมกรสวนยาง หรอเปนผชวย เปนลกจาง ขาราชการใหพวกชาวฝรงเศส และกประกอบอาชพประมง สวนมากชาวเวยดนามอาศยอยในกรงพนมเปญ จงหวดกนดาล และจงหวดกาปงจาม (សនេហង េមងឈង ២០០០: ២២-២៣)

กลมชาตพนธจาม หรอเรยกวา ชาวเขมรอสลาม เปนกลมทนบถอศาสนาอสลาม ในอดตมาจากนครจาปา ปจจบนคอบรเวณตอนกลางของประเทศเวยดนาม (សនេហង េមងឈង

២០០០: ២៣) ชาวจามสวนมากทาการประมง อยรมแมนาและตามชายฝงทะเล กลมชาตพนธจากประเทศตะวนตก เปนพลเมองกลมเลกๆ มสเปน ฮอลแลนด

โปรตเกส เขามาอยประเสกมพชาตงแตครสตศตวรรษท 16 แตงงานกบชาวเขมรและไดกลายเปนเขมรไป แตกยงนบถอศาสนาครสตอยเชนเดม (กระทรวงมหาดไทย 2517: 25)

กลมชาตพนธจากประเทศตะวนตกอกกลมหนงคอฝรงเศส เขามาในสมยทประเทศกมพชาเปนอาณานคมของฝรงเศส ระหวางป ค.ศ. 1863-1953 (เดวด แชนดเลอร, 2546) สงผลใหสงคมเขมรรบอทธพลเกยวกบวฒนธรรมจากฝรงเศสในดานอาหาร และในเรองภาษาฝรงเศส

1.9.6 ศาสนา สงคมเขมรเปนสงคมทมความเชอเรองบรรพบรษ อนไดแกเรอง เมบา และ เนยะโดน

เนยะตา ตอมานบถอศาสนาพราหมณ มการสรางรปเทพเจาไวบชา กอนจะนบถอศาสนาพทธ นอกจากนกนบถอภตผ เวทยมนต ตลอดจนเครองรางของขลงตางๆ มการผสมผสานของลทธความเชอตางๆในสงคมเขมร จะเหนไดวาแมในวดทางพระพทธศาสนาเองยงมศาลทบชาเทพเจาและผตงอยในบรเวณวดดวย คอการนบถอผบรรพบรษ ทเรยกวา “เนยะตา” (กระทรวงมหาดไทย, 2517; นรเศรษฐ พสฐพนพร, 2557)


บทท 2

แนวคดและงานวจยทเกยวของ

บทนแบงเปน 2 สวน คอ แนวคดทเกยวของกบงานวจย และงานวจยทเกยวของ

2.1 แนวคดทเกยวของกบงานวจย

การศกษาคาเรยกพชผกในภาษาเขมรมาตรฐานนเปนการศกษาตามแนวอรรถศาสตรชาตพนธ (Ethnosemantics) ซงแนวคดพนฐานทใชเปนแนวทางในการวเคราะหคาเรยกพชผกไดแก สมมตฐานซาเพยร วอรฟ (Sapir -Whorf Hypothesis) และทฤษฏอรรถศาสตรชาตพนธ(Ethnosemantics)

2.1.1 สมมตฐานซาเพยร วอรฟ (Sapir -Whorf Hypothesis) สมมตฐานซาเพยร วอรฟ (Sapir -Whorf Hypothesis) เปนแนวคดทวาดวย

ความสมพนธระหวางภาษากบความคด โดยกลาววาภาษาเปนตวกาหนดความคดและโลกทศนของคน จากแนวความคดดงกลาว ทาใหเหนความสมพนธระหวางภาษากบความคด และจากภาษากทาใหเหนความสมพนธระหวางภาษากบวฒนธรรม การวเคราะหคาศพทในภาษาใดภาษาหนงนอกจากจะทาใหทราบถง ความคดของเจาของภาษา ยงชวยใหเขาใจวฒนธรรมอกดวย นอกจากนยงชวยใหเขาใจสภาพแวดลอมทางกายภาพและทางสงคมทคนเหลานนอาศยอย (Crystal 1992:45; Richards 1993: 215; Ottenheimer 2006: 24; วภากร วงศไทย 2543: 35)

2.1.2 ทฤษฏอรรถศาสตรชาตพนธ (Ethnosemantics) อรรถศาสตรชาตพนธ (Ethnosemantic) เปนการศกษาภาษาเพอใหเขาถงระบบ

ความคด หรอโลกทศนของคน โดยใชวธวเคราะหคาศพททคนพดอยในชวตประจาวน ตวอยางเชน คาศพทของชาวอนเดยแดงเผาบราซเลยนไมมคาวา “parrot” มเพยงคาเรยกวา “kinds of parrots” คาเดยว แตในภาษาองกฤษมคาเรยกนกวา “parrot” สะทอนใหเหนวา ในวฒนธรรมของชาวอนเดยแดงนกไมมความสาคญนก ในสงแวดลอมของพวกเขา จงไมไดจดกลมนกหลากหลาย ตางจากใน

สธาทพย รฐปตย แนวคดและงานวจยทเกยวของ / 12

วฒนธรรมของคนทพดภาษาองกฤษนกมความสาคญจงมคาเรยกนกทเจาะจงชนด จากคาศพทเรยกนกแสดงใหเหนระบบความคด หรอโลกทศนของคนทงสองกลมตางกน จะเหนไดวาคาศพทเปนตวแทนสงตางๆในสงแวดลอมทกลมคนอาศยอย และการทมคาศพทใชกแสดงใหเหนถงการใหความสาคญของสงทมอยในสงคม อรรถศาสตรชาตพนธทาใหทราบถงการมหรอไมมของสงตางๆในวฒนธรรม โดยตความหรอวเคราะหคาศพททปรากฏในภาษาน น ท งนเราจะเขาใจระบบความคดและโลกทศนของคนในวฒนธรรมใดจะตององการแปลความหมายตามระบบความคดของผบอกภาษาในวฒนธรรมทเราศกษา ไมแปลความหมายตามภาษาของตน (Frake, 1962 อางถงใน Dil 1980: 1-11) การศกษาตามแนวอรรถศาสตรชาตพนธ (Ethnosemantics) ตามแนวคดของ แฮเรยต ออตนเฮเมอร (Ottenheimer 2006 : 17-20) วฒนธรรมถกสะทอนอยในวงคาศพททใช ชวยใหเขาใจความแตกตางทางวฒนธรรม การศกษาระบบความหมายจากคาศพททใชทาใหเราเรยนรวฒนธรรม ตองหาแวดวงทางความหมาย (semantic domain) กอนเปนอนดบแรก การจดประเภทแบบพนบาน (taxonomy) ของคาเหลานน การวเคราะหองคประกอบทางความหมาย (componential analysis) นาไปสความเขาในวฒนธรรมของผใชภาษา

ดงนนจากทกลาวขางตนอรรถศาสตรชาตพนธเปนแนวทางทมจดมงหมายศกษาภาษาและวฒนธรรมซงสอดคลองกบการศกษางานวจยนและนาวธการวเคราะหตามแนวทฤษฏอรรถศาสตรชาตพนธมาใช 2 แนวทาง

2.1.3 แนวทางทใชวเคราะหตามทฤษฎอรรถศาสตรชาตพนธ 2 แนวทาง แนวทางทใชวเคราะหตามทฤษฎอรรถศาสตรชาตพนธ 2 แนวทาง ไดแก แนวทางการ

วเคราะหองคประกอบทางความหมาย (componential analysis) และแนวทางการวเคราะหการจดประเภทตามแวดวงทางความหมาย (semantic domains)

2.1.3.1 แนวทา งก า รว เ ค ร า ะ ห อ ง คประกอบทา งคว ามหมาย (Componential Analysis)

ยจน ไนดา (Nida, 1979: 32-34) ไดเสนอหลกการวเคราะหองคประกอบทางความหมาย (componential analysis) วา ประการแรกตองระบลกษณะทจาเปนและเปนเงอนไขทจะแยกความหมายของคาหนงออกจากคาอน ประการตอมา เพอทาใหเขาใจความหมายมากขน ตองรวาคาทนามาวเคราะหมความสมพนธกบคาอนๆอยางไร ทงน คาจะมความหมายกเพราะคานนมความหมายแตกตางกบคาอนอยางมนยสาคญ วธการจดประเภทนมหลายขนตอน กลาวคอ คอ


ขนตอนแรกรวบรวมคาทมลกษณะรวมกนเขาไวดวยกน ขนตอนตอมาแยกคาทแตกตางออกจากคาอนๆ และขนตอนสดทายกาหนดเกณฑทจะใชจดคาเปนกลมตางๆ

โรนล คาสน (Casson 1981: 83-86) เสนอวาการวเคราะหองคประกอบทางความหมาย (componential analysis) เพอใหเหนความหมายของคาตางๆมชดเจนยงขน จาตองหาลกษณะ สงทจาเปน เปนเงอนไขททาใหเหนความแตกตางทางความหมายในระบบคา มาเปนเกณฑทใชแยกความหมาย เกณฑทสามารถกาหนดแยกความแตกตางของความหมายได จะทาใหเราแยกความหมายได

โรเบรต เทรสค (Trask 1999: 48) กลาวถงการวเคราะหองคประกอบ ทางความหมาย (componential analysis) วาเปนการวเคราะหขอมลภาษาตามแนวอรรถศาสตรชาตพนธ ซงเปนวธการวเคราะหความหมายของคา โดยวธศกษาองคประกอบ (component) ของความหมาย เพอใหเหนความเหมอน และความตางของความหมาย โดยการกาหนดลกษณะ (feature) ตางๆเปนองคประกอบในการวเคราะหความหมาย ลกษณะทวานมความเกยวของกบสงตางๆ เชน เกยวของกบ ขนาด ปรมาณ รปทรง ทศทาง ประโยชนใชสอย เพศ ส วสด คตรงขาม สงอางองทคนเคย เปนตน เรยกวาลกษณะทชวยแยกแยะความหมาย (semantic feature) ซงจะชวยแยกแยะความหมายของคาตางๆไดชดเจน ในการแสดงความเหมอนหรอตางกนของลกษณะ นยมแสดงดวยเครองหมาย (+) เพอแสดงความเหมอน หรอ การปรากฏ (presence) และ เครองหมาย (-)เพอแสดงความตาง หรอการไมปรากฏ (absence) หรออาจใชเครองหมายอนๆ ลกษณะทชวยแยกแยะความหมาย (semantic feature) ทเราใชเปนองคประกอบในการวเคราะหความหมายจะเกยวของกบความคดและวฒนธรรมดวย ของคน กลาวอกนยหนง ความคดและวฒนธรรมดวย ของคนอาจสะทอนใหเหนจากความหมาย จากการมองคประกอบ (component) ของความหมายทแตกตางกน

จากว ธการว เคราะหองคประกอบทางความหมาย (componential analysis) ขางตนนามาเปนแนวทางในการวเคราะหคาเรยกพชผก 3 คาเพอจะไดเหนความหมายของแตละคาชดเจนยงขน

2.1.3.2 แนวทางการวเคราะหการจดประเภทตามแวดวงทางความหมาย

(Semantic domains) แฮเรยต ออตนเฮเมอร (Ottenheimer 2006: 18) กลาวถงแนวทางการจด

ประเภทตามแวดวงทางความหมาย (semantic domains) วามความเกยวโยงกบทฤษฎอรรถศาสตรชาตพนธ (Ethnosemantics) ทมงศกษากลมคาทางความหมาย โดยศกษาการจดประเภทและบรบทของคา และกลมคาทสะทอนใหเหนความแตกตางของวฒนธรรม การวเคราะหความหมายจากคา


ของกลมคนตางๆทใชอธบายสงตางๆจากการจดแวดวงทางความหมาย (semantic domains) จะชวยใหเหนแนวความคดของกลมคนนนๆ

ยจน ไนดา (Nida 1979: 174-175) กลาวถงแวดวงทางความหมาย (semantic domain) วาประกอบดวยกลมคาทางความหมาย ซงมองคประกอบทางความหมายรวมกน และไดยกตวอยางอธบายการจดกลมคาตามแวดวงทางความหมาย (semantic domain) โดยแบงเปน 4 หมวดหลก ไดแก คาทเกยวกบ รปธรรม (entities) เหตการณ (events) นามธรรม (abstracts) และ คาทเกยวกบความสมพนธตางๆ (relational) โดยแตละหมวดกจะมหมวดยอยทมความหมายรวมกน ดงตวอยางวธการจดหมวดคาทางความหมาย คาทเกยวกบรปธรรม (entities) แบงเปน 2 หมวดหลกคอหมวดทเกยวกบ สงไมมชวต และหมวดทเกยวกบ สงมชวต หมวดทเกยวกบ สงไมมชวต แบงเปน 2 กลมคายอยๆ วาดวยธรรมชาต และกลมคายอยวาดวยสงประดษฐ หรอสงปลก จากหมวด สงมชวต ยงแบงเปน 2 กลมคายอยๆ วาดวยสตว นก แมลง และกลมคายอยวาดวยมนษย (ดตารางท 2.1) ตารางท 2.1 การจดหมวดคาตามแวดวงทางความหมายของคาทเกยวกบรปธรรม

หมวดหลก หมวดยอย หมวดยอย คาศพท 1. คาทเกยวกบสงไมมชวต

1.1 ธรรมชาต

1.1.1 สภาพภมศาสตร คาวา ทองฟา, อากาศ, รง 1.1.2 สวนยอยของธรรมชาต

คาวา เหลก, หน, ไฟ, นา

1.1.3 พช คาวา ตนไม, ผก, ผล, เมลด 1.2 สงประดษฐ หรอสงปลกสราง

1.2.1 สงประดษฐ เครองใช พาหนะ

คาวา คอน, เสอ, เงน,รถ

1.2.2 กระบวนการทางอาหาร ยา นาหอม

คาวา อาหาร, ดม, นม


ตารางท 2.1 การจดหมวดคาตามแวดวงทางความหมายของคาทเกยวกบรปธรรม (ตอ) หมวดหลก หมวดยอย หมวดยอย คาศพท

2. คาทเกยวกบสงมชวต

2.1 สตว นก แมลง

2.1.1 สตว สตวปา เชน คาวา หม, หมาปา, สงโต และสตวเลยง เชน คาวา หม, วว, ควาย, หมา, แพะ

2.1.2 อวยวะของสตว คาวา หาง, ปก, ขนแกะ 2.2 มนษย

2.2.1 คาทวไปและคาทเกยวกบเพศ

คาวา คน, ผชาย, ผหญง, เดก

2.2.2 เครอญาต คาเรยกขาน

คาวา ครอบครว, พอ, แม, พ, นอง

2.2.3 กลมคน คาวา ประชาชน,พลเมอง, เพอน, เพอนบาน

2.2.4 สวนตางๆของรางกาย

คาวา รางกาย, หว, หนาผาก, ตา, ห

ดงน นจะเหนไดวาการจดประเภทคาตามแวดวงทางความหมาย

(semantic domains)ประกอบดวยกลมคาทมลกษณะทางความหมายเหมอนกนหรอแวดวงทางความหมาย (domain) โดยในกลมหลกเดยวกนจะแยกเปนชดคาหรอกลมคายอยๆ ชวยใหเหนระบบความคด หรอโลกทศน ของเจาของภาษาในการจาแนกสงตางๆ และสะทอนใหเหนวฒนธรรมหรอสงตางๆทอยในสงคมน นๆจากคาศพททใช ผวจยจงใชว ธการวเคราะหคาตามแวดวงทางความหมาย (semantic domains) มาเปนตวอยางการวเคราะห โดยจดประเภทคาขยายของคาเรยกพชผกตางๆ เปนหมวดๆ ตามแวดวงทางความหมาย (semantic domains)

2.2 งานวจยทเกยวของ

งานวจยทศกษาตามแนวอรรถศาสตรชาตพนธ (Ethnosemantics) ซงเกยวของกบการศกษาความสมพนธระหวางภาษากบวฒนธรรม โดยสะทอนสภาพสงคมและวฒนธรรม ตลอดจนระบบความคดหรอโลกทศนของเจาของภาษาจากคาศพท พบไดในงานของ นรเศรษฐ พสฐพนพร (2529) (Pisitpanporn: 1986) ศกษาเรองวงจรขาว; นราวด พนธนรา (2536) ศกษาคาศพทเกยวกบพฤตกรรมการกนของชาวไทยมสลม จงหวดนราธวาส; กมลธรรม ชนพนธ (2539)


ศกษาคาศพทเกยวกบปาชมชน และการอนรกษสงแวดลอมของชาวเมยน ในพนทตาบลปงเตา อาเภองาว จงหวดลาปาง; มณฑา ชยหรญวฒนา (2547) (Chaihiranwattana: 2008) ศกษาภาษาทบอกความหมายเปรยบเทยบและภาพสะทอนสงคมและวฒนธรรมไทยในเพลงพนบานภาคกลาง; รณ เลศเลอมใส (2547) (Lerteumsai: 1960) ศกษาความหมายและวฒนธรรมของคาศพทภาษาไทใหญทเกยวกบมโนทศนเรอง “เมอง” 3 อาเภอ ไดแก อาเภอเมองแมฮองสอน อาเภอขนยวม และอาเภอปาย ในจงหวดแมฮองสอน; เกรยงไกร วฒนาสวสด (2549) (Watanasawad: 2006) ศกษาเชงภาษาศาสตรชาตพนธในบทเพลงลกทงและลกกรง; นาทพย แสงออน (2554) ศกษาการเปลยนชอของสาวประเภทสอง; สน คานวลศลป (2555) (Kamnuansin: 2012) ศกษาระบบคาศพทและการจาแนกสงแวดลอมทางนเวศของคนไทยชายฝงทะเล : กรณศกษาในตาบลบางขนไทร อาเภอบานแหลม จงหวดเพชรบร; และ สมทธชา พมมา (2556) (Pumma: 2013) ศกษาภาษาและวฒนธรรมของคาวา “ข” ในภาษาลาวเวยง ตาบลหนองกบ อาเภอบานโปง จงหวดราชบร

งานวจยทกลาว ไดสะทอนภาพทางสงคมและวฒนธรรม ผวจยไดแบงเปน 5 ประเดน ดงน

1) ภาพสะทอนสงแวดลอมทางธรรมชาต 2) ภาพสะทอนการจดพนทและการใชประโยชนจากพนททางภมศาสตร 3) ภาพสะทอนระบบความคดหรอโลกทศน 4) ภาพสะทอนวถชวต 5) ภาพสะทอนความสมพนธกบกลมชาตพนธตางๆ

2.2.1 ภาพสะทอนสงแวดลอมทางธรรมชาต ภาพสะทอนสงแวดลอมทางธรรมชาต แสดงใหเหนการมและการใชประโยชนจาก

ทรพยากรธรรมชาต ซงเปนแหลงเจรญเตบโตของพชและเปนทอยอาศยสตว ตลอดจนแสดงใหเหนสภาพทางภมศาสตร จากคาศพทของกลมชาตพนธตางๆตอไปน

2.2.1.1 คาศพททเ กยวของกบวงจรขาว ของนรเศรษฐ พสฐพนพร (2529) จากคาศพททเกยวของกบการปลกขาวตามขนตอนตางๆ สะทอนใหเหนสงแวดลอมทางธรรมชาต ไดแก ปาไม ทงนา นา และ ฝน คาวา /prɩɩ/ ‘ปาไม’ เปนปาทมตนไมใหญ, /bʋh/ ‘พนทสาหรบเพาะปลกจากการตดตนไมในปา’ /camkaa/ ‘ไร, ไรเลอนลอย’ เปนพนททมการเพาะปลกขาวจากการตดไมในปา, /srɛɛ/ ‘ทงนา’ เปนพนทปลกขาวทราบ คาวา /khɛɛ psaa/ ‘ฤดฝน’, /twk phlɩɩɲ/ ‘นาฝน’, การใชดน เชนคาวา /dɛy sʔʌt/ ‘ดนเหนยว’, /dɛy lʔɑɑ/ ‘ดนอดมสมบรณ มน าในทงนา’, /pcʋʋr/ ‘ไถนา’ จากคาศพทเหลานสะทอนใหเหนวาสงแวดลอมทางธรรมชาตมความสาคญ


ตอการทานา การปลกขาวเปนสงทตองอาศยธรรมชาต โดยเฉพาะการใชประโยชนจากน าฝนและดน ซงปรมาณน าฝนมผลตอการปลกขาว เมอเรมปลกขาวกตองอาศยน าฝนเปนสวนใหญ และคณภาพของดนกมผลตอเมลดขาว นอกจากนคาทเกยวกบ /kʊʊ/ ‘วว’ /kbɛy/ ‘ควาย’ กสะทอนความสมพนธววกบควาย เชนใชควายเปนแรงงานไถนา จากคาศพททใชเปนคาสงควาย เชน /hʌʌp/ ‘เดน’, /hↄↄp/ ‘หยด’ และคาวา /tamlɩɩ sat/ ‘เปนทใหควายพกผอนตามรมไม’ เปนตน

2.2.1.2 คาศพททเกยวกบองคประกอบของปาชมชนชาวเมยน ของกมลธรรม ชนพนธ (2539) สะทอนใหเหนปา ภเขา นา พช และสตวซงประกอบกนเปนปาชมชนของชาวเมยน โดยปามลกษณะตางๆ เชนปา /lom2/ ‘บรเวณทเตมไปดวยตนไมเลกใหญ’, ปา /kem3/ ‘บรเวณทเตมไปดวยตนไมหนาทบ’ ภเขา เชน ภเขา /tsↄŋ1/ ‘ภเขา’, ภเขา /boŋ/ ‘ภเขาทวๆไป’ แหลงน า เชน /ʔuǝm2 ma2/ นา + แม ‘แมน า’, /ʔuǝm2 laŋ2/ นา + ระลอก+รว ‘ลาหวย’ พชตางๆ เชน /lhaw4/ ‘ตนไผ’, /diǝŋ5/ ‘ตนไม’, /laj1/ พชผกใชคาวา /laj1/ ซงแบงเปนผกสวนครว เรยกวา /laj2 hun6/ ‘ผก+สวน’ ไดแก /laj2 hun6 suŋ2/ ‘ขง’ /jien2 si1/ ‘ผกช’ และพชไร /laj2 dəj2/ ‘ผก+ไร’ ไดแก /laj2 dəj2 ciə/ ‘มะเขอ’ /fan3 tsiw1/ ‘พรก’ เปนตน สวนพชบางชนดทขนเองแลวนามากนเปนอาหารจาพวกผก ไดแก /laj3 ʔim1/ ‘ผกโขม’ /laj3 tsuət4/ ‘ผกกด’ และ สตวตางๆ เชน /sɛŋ khu4/ ‘สตวเลยง’ ไดแก /tuŋ6/ ‘หม’ /caj1/ ‘ไก’ /ŋoŋ3/ ‘วว’ /suj1 ŋoŋ3/ ‘ควาย’ และ คาวา /hiə3/ ‘สตวปา’ ไดแก /hiə3 tuŋ6/ ‘หมปา’ /hiə3 cu4/ ‘หมาปา’

2.2.1.3 คาศพททเกยวกบมโนทศนเรอง “เมอง” ของ รณ เลศเลอมใส (2547) สะทอนสภาพทางภมศาสตรของจงหวดแมฮองสอน ประกอบดวย ภเขา หนาผา แองทราบ ทราบ แมน า และปาไม จากคาศพทคาวา /kǔn/ ‘เนนเขาเลกๆรายลอมดวยพนททต ากวา’, /lↄj/ ‘ภเขา’, /phǎa/ ‘หนาผาหนแบน’, /khûm mǝŋ/ ‘แองทราบลอมรอบดวยภเขา’, /thûŋ/ ‘ทราบลอบรอบดวยภเขา’, /mɛ/ ‘แมน า’, /pàa/ ‘ปาไม’ และจากคาทเกยวกบภมศาสตรเหลานใชเปนคาเรยกชอเมอง(พนท)ตางๆ เชนคาวา /mǝŋ kǔn jom/ แองทราบ + ภเขาลอมรอบ + ตนยม ‘เมองขนยวม’ เปนเมองทลอมรอบดวยภเขาสงปกคลมดวยตนยม ซงเปนลกษณะทางธรรมชาตทเฉพาะของเมอง, /kↄŋ lↄj/ สนเขา + ภเขา ‘กองหลอย’, คาวา /mǝŋ hↄŋ sↄn/ แองทราบ + ลาหวย + สงสอน ‘เมองฮองสอน’, คาวา /phǎ bↄŋ/ ผาหน+สวนทยน ‘ผาบอง’, คาวา /mɛ lâʔ nôj/ แมนา + เผาละวา+ นอย ‘แมลานอย’, คาวา /pàa lǒ/ ปาไม + ไมสาหรบใชเปนเชอไฟ ‘ปาโหล’ เปนตน นอกจากนชอเมองกสะทอนสภาพทางภมศาสตรทใชเปนพนททานาปลกขาวดวยจากคาวา /mɛ laʔ ná/ แมน า+ทางลด+ทงนา ‘แมละนา’ เปนตน


2.2.1.4 คาศพททเกยวกบระบบนเวศทางชายฝงทะเลของ สน คานวลศลป (2555) สะทอนชายฝงทะเลทประกอบดวยทรพยากรทางธรรมชาตชายฝงทะเล พชชายฝงทะเล และสตวทะเลตางๆจากคาตอไปน

“พนทชายฝง” เปนพนทตดทะเลและมปาชายเลน “ดน” เปนดนในทะเล เชน “ดนเหนยว” เปนดนเปยกพบตามชายฝงหรอ

รมตลงทน าทวมถง) “ดนดาน” เปนดนแขงทอยลกอดแนนดวยน าทะเลหรอน าเคม และ “เลน” เปนดนโคลนตามชายฝงทะเล ซงดนจะเปนรและเปนทอยอาศยของหอยเชน หอยเสยบ

“น า” ไดแกคาทเกยวกบรปแบบน า น าเคม น าจด น ากรอย (น าจดผสมนาเคม) คาทเกยวกบระดบนา เชน “นาเกด” หรอ “นาเปน” เปนชวงทน าลดอยางมากซงชาวบานจะรวาชวงนเปนชวงทสตวน าชกชม

“พชชายฝงทะเล”ไดแก พชชายฝงตนใหญ เชน แสม โกงกาง ตะบน และพชชายฝงตนเลก เชน ชะคราม ผกเบย เปนตน

“สตวทะเล” เชน เคย (เคยตาดา เคยสชมพ เคยสาล) หอย (หอยนาง หอยโครง) กง (กงเนอ กงไข) ป (ปไข ปเนอ) ปลา (ปลากะเมาะ ปลาท ปลาทา) แมงกะพรน สาหราย

จากคาศพททสะทอนสงแวดลอมทางธรรมชาต แสดงใหเหนการมทรพยากรธรรมชาตทตางกน และลกษณะทางภมศาสตรทแตกตางกนออกไปของแตละพนททกลมชาตพนธนนๆอาศยอย นอกจากนคาศพททเกยวกบสงแวดลอมทางธรรมชาตกสะทอนจดการพนทการตงหมบานของชาวเมยน และพนททากนชายฝงทะเลของชาวไทย

2.2.2 ภาพสะทอนการจดพนทและการใชประโยชนจากพนททางภมศาสตร ภาพสะทอนการจดพนทและการใชประโยชนจากพนททางภมศาสตรจากงานวจยของ

กมลธรรม ชนพนธ (2539) และสน คานวลศลป (2555) 2.2.2.1 การจดพนทหมบานจากคาศพททเกยวกบภเขาของ กมลธรรม

ชนพนธ (2539) สะทอนการจดทาเลทตงหมบานของชาวเมยนอาศยตาแหนงและลกษณะของภเขาเปนสาคญ ซงหมบานจะอยตรงพนทราบตรงกลางและลอมรอบดวยภเขา จากคาศพททเกยวกบภเขา ไดแก

1) /chiŋ3 luəŋ3/ ‘ภเขาดานขวาของหมบาน’ เปนตวแทนของเจาบานจะตองมขนาดสงกวาภเขาดานซาย ทเปนตวแทนแขกเหรอ แตถาหาทสงกวาไมไดจะตองมความยาวมากกวา เชอวาเปนลกษณะไดเปรยบเมอเกดมคดความจะไดเปนฝายชนะ


2) /pɛʔ2 how4/ ‘ภเขาดานซายของหมบาน’ มลกษณะเปนเนนสงกวาภเขาหนาบาน แตตองเตยหรอส นกวาภเขาดานขวา เปนตวแทนของแขกเหรอ จะไดเปนฝายเสยเปรยบ

3) /ʔɔn3 tɔj3/ ‘ภเขาดานหนาของหมบาน’ ภเขามลกษณะเปนเนนเตยบรเวณดานหนาหมบานซงเตยกวาภเขาหลงหมบาน

4) /ho5 pəj5 san1/ ‘ภเขาดานหลงของหมบาน’ เปนภเขาทสงทสด เชอวายงสงยงทาใหหมบานมนคง ปลอดภย เปรยบเหมอนพนกเกาอ อกทงใชเปนสถานทประกอบพธกรรม

2.2.2.2 การจดพนทมากนจากคาศพทเกยวกบทะเลของ สน คานวลศลป (2555) สะทอนการจดพนททางทะเล จากคาทเกยวกบทะเล 2 คา คอ คาวา “ทะเลตน” และ “ทะเลลก” กลาวคอ

1) พนททะเลตน เปนพนทชายฝงทกวาง ไมมคลนใหญ มสภาพเปนปาทงปาโกงกาง และปาแสม อกทงเปนพนททามาหากนและทอยอาศยของชาวบานและสตวตางๆเชน หอยแครง กง เคย ปลาตางๆ เพอทาประมงชายฝงทะเล

2) พนททะเลลก เปนไมมพนทชายฝงเพราะชายฝงจมลงไปในทะเลซงมคลนสง พนททะลกชาวบานไมทาการประมงชายฝง เพราะเปนพนทลกไกลออกไปจากชายฝง

2.2.3 ภาพสะทอนระบบความคด จากการศกษาการต งชอใหมของสาวประเภทสอง งานวจยของน าทพย แสงออน

(2554) สะทอนความคดผหญงในทศนะของสาวประเภทสองตางๆ ไดแก ผหญงตองมความงามและออนหวานจากการตงชอใหมทมความหมายเกยวกบความงาม ความบรสทธ เชน กานตมา พมลภส ผหญงตองมความร ความสามารถ พงพาตนเองได จากการตงชอใหมดวยความหมายเกยวของกบ ความร ความสามารถ เชน ครชญา ชญานน ผหญงทมความมงใจในตนเอง ทนสมย กลาแสดงออกจากการใชชอภาษาองกฤษในการตงชอเลนใหมของสาวประเภทสอง เชน ครม (Cream) เจนน (Jenny) แอนท (Ant) สาวประเภทสองยดถอบคคลทมความกาวหนาทางอาชพ และชอเสยงเปนแบอยางและตองการประสบความสาเรจในชวต เชน ตงชอวา ซน (มทมาจากชอนางแบบทชอซนด) เปนตน


2.2.4 ภาพสะทอนวถชวต ภาพสะทอนวถชวตในดานสงคมยกตวอยางสองประเดนคอ สงคมของชาวไทยจาก

งานวจยของ มณฑา ชยหรญวฒนา (2547) และ เกรยงไกร วฒนาสวสด (2549) สงคมวาดวยการประกอบอาชพของชาวลาวเวยงจากงานวจยของสมทธชา พมมา (2556) และสงคมวาดวยอาหารจากงานวจยของนราวด พนธนรา (2536)

2.2.4.1 ภาพสะทอนทางสงคมชาวไทย จากการจดก ลมคาทางความหมายของคาทอยในเนอเพลงพนบานภาคกลาง กลาวถงดานสงคม เศรษฐกจ การเมอง และสงแวดลอม ของมณฑา ชยหรญวฒนา (2547) สะทอนใหเหนสงคมไทย 4 ดาน คอ

1) ดานโครงสรางทางสงคม สงคมไทยเปนสงคมเกษตรกรรมมวถชวตทเรยบงายและมความสมพนธกบสงแวดลอมทางธรรมชาต พชและสตว โดยประชาชนปลกพชผกและกนขาวเปนอาหารหลก ตลอดจนมสตวตางๆทใชในภาคเกษตรมากมาย

2) ดานความเชอทางสงคมกสะทอนใหเหนความเชอทางพทธศาสนา 3) ดานคณคา สะทอนคณงามความดในลกษณะของหญงและชายใน

สงคมไทย 4) ดานธรรมเนยม สะทอนประเพณการบวช การแตงงาน และพธศพ นอกจากนสะทอนวาคนไทยมฐานะยากจนเพราะสงคมไทยขนอยกบการ

เพาะปลก ประชาชนอาศยอาหารจากธรรมชาต ปลา พชผกและการปลกขาว อยางไรกตามมการใชเงนซอขาย และใชเรอและรถในการคมนาคม การคาขาย ซงแสดงใหเหนวาสงคมไทยมการเปลยนแปลงเปนสงคมททนสมย และยงคงมแหลงทรพยากรธรรมชาตทสมบรณ

นอกจากเนอเพลงพนบานภาคกลางสะทอนสงคมไทยแลว เนอเพลงลกทงและเพลงลกกรงของเกรยงไกร วฒนาสวสด (2549) กสะทอนใหเหนสภาพของสงคมไทยเชนกน กลาวคอสะทอนใหเหนวาคนไทยตางมความสมพนธทใกลชดซงกนและกนในสงคม มความเชอทตงอยบนพนฐานของพระพทธศาสนา มทศนคต และคานยมทางสงคมทแตกตางกนแตละชวงเวลา และสะทอนใหเหนคนไทยในสงคมชนบทและคนไทยในสงคมเมอง กลาวคอสงคมชนบทประชานชนประกอบอาชพเกษตรกรรม ปลกขาว มการดาเนนชวตผกผนและสมพนธกบธรรมชาตทมอยในทองถนของตน สวนสงคมเมอง ซงประชาชนมความเจรญทางดานวตถ แตกลบมศลธรรมเสอมโทรม และสะทอนวาคนเมองเปนคนทมความมนใจในตนเองและคานงแตผลประโยชนสวนตน


2.2.4.2 ภาพสะทอนสงคมวาดวยการประกอบอาชพของชาวลาวเวยง จากการศกษาคาวา “ข” ของสมทธชา พมมา (2556) สะทอนใหเหนชาวลาวเวยงทานาปลกขาวเปนอาชพหลก จากคาวา /khiː⁵ din¹/ ‘ดน’, /khiː⁵ thaj¹/ ‘ดนทเกดจากการไถนา’, /khiː⁵ thɯak⁶/ ‘ดนทเกดจากการเทอกนา’, /khiː⁵ laːn³/ ‘เศษขววลานสาหรบนวดขาว’, /khiː⁵ fɯaŋ³/ ‘เศษขฟาง’, /khiː⁵ khaŋ⁴/ ‘ครง’ เปนอปกรณการเกษตร นอกจากทานากมอาชพอนๆอกเชนอาชพทาธป ทาเหลกดด ทารองเทา เยบผา รบจางปอกเปลอกหอม ทาไมกวาด และสานตระกลา จากคาวา /kh:i⁵ lɯaj⁴/ ‘ขเลอย’ เศษขเลอยจากการทาธป, /khi:⁵ lek⁵/ ‘เศษเหลก’ เศษเหลกจากการทาเหลกดด, /khi:⁵ ja:ŋ³/ ‘เศษยาง’ เศษยางจากการทาทารองเทา, /khi:⁵ da:j⁶/ ‘เศษดาย’ เศษดายจากการเยบผา, /pɔ:k6 khi:⁵ hɔ:m¹/ ‘ปอกเปลอกหอมหรอกาบหอม’ , /khi:⁵ fɔ:j³/ ‘เศษไมทเหลอจากการเหลาไมกวาดทางมะพราว’ เหลาไมกวาดกานมะพราวขาย, /khi:⁵ tɔ:k⁴/ ‘เศษไมเลกๆทเกดจากการจกตอก’

จากคาศพทสะทอนใหเหนสงคมทงกลมชาวไทยและกลมชาวลาวเวยงทเหมอนกนวา เปนสงคมเกษตรกรรมทปลกขาวเปนอาชพหลก

2.2.4.3 ภาพสะทอนสงคมวาดวยอาหารจากการศกษาคาศพททเกยวของกบพฤตกรรมการกนของชาวไทยมสลมของ นราวด พนธนรา (2536) สะทอนใหเหนสงคมและวฒนธรรมเกยวกบอาหารของชาวไทยมสลมไดแก ประเภทอาหารไดแกของคาวและของหวาน เชนคาวา /nasiʔ/ ‘ขาวสก’, /laʔoʔ/ ‘กบขาว’, /baƔɛ manih/ สงของ + หวาน ‘ประเภทของหวาน’) การประกอบอาหาร (เชนคาวา /jɨƔɛ/ ‘วธประกอบอาหารทใชไฟทาใหสก’, /jɨƔoʔ/ ‘วธการใสเกลอหรอน าตาล’) การเตรยมอาหาร (จากคากรยาทเกดจากการเตรยมสวนอาหารใหเลกลง เชนคาวา /juƔa/ ‘หนเปนเสยวเปนชน’, /ʔiƔih/ ‘หน’) และสงทนามาเปนอาหาร (ไดแกวตถดบจากพช /tum oh.hɛ/ ‘พช’ และสตวตางๆ /nːatɛ/ ‘สตว’ รวมถงนา /ʔaʔe/ ‘นา’ เชน /tuwↄʔ/ ‘นาตาลสด’)

โดยอทธพลจากสงแวดลอมทางธรรมชาต ศาสนา ความเชอ และลกษณะทางสงคม ทาใหชาวมสลมมรปแบบการกนทมเอกลกษณเปนของตนเอง เชน อทธพลทางศาสนาจากคากรยาและมารยาททเกยวของกบการกนอาหาร ในเรองเวลา เดอนถอศลอด ชวงกลางวนตองงดอาหารทกชนดรวมถงน า โดยมคาเรยกอาหารวา /bukↄ pↄsↄ/ เปด+ถอศลอด ‘อาหารหลงพระอาทตยตกดน’ สามารถกนได จนกวาพระอาทตยขน โดยมคาวา /saho/ ‘เวลากนอาหารหลกกอนพระอาทพยขน’

นอกจากนใชคาเรยกพชผกตางกน 2 คาโดยเรยกตามการนาไปใช ไดแกคาวา /sayo/ ‘ผก’ เปนผกทใชทากบขาวทวไป แตถาใชคาเรยกพชผกวา /ʔulɛ/ ‘ผก’ เปนผกทใชกนเปนผกจมนาจม นาพรก จมนาบด ผกทใสในแกงเลยง ผกทใสในขาวยา ผกกนกบขนมจน เปนตน


2.2.5 ภาพสะทอนความสมพนธกบกลมชาตพนธตางๆ 2.2.5.1 สะทอนความสมพนธของกลมชาวเมยนกบกลมชาวจน จาก

งานวจยของกมลธรรม ชนพนธ (2539) คาศพททเกยวกบภเขา คาวา /san1/ เปนคาเรยกภเขา ทมพนทสงเดน เปนเนนขนาดใหญเปนการเรยกภเขาตามตาราจน โดยเกยวของกบคตความเชอของการเลอกเลทอยอาศย ทตงหมบาน ซง /san1/ ‘ภเขา’ จะเปนภเขาทอยดานหลงของหมบาน

2.2.5.2 สะทอนความสมพนธของกลมชาวลาวเวยงกบกลมชาวลาวครงและกลมลาวจาปาศกด จากงานวจยของ สมทธชา พมมา (2556) ความสมพนธระหวางชาวลาวเวยง ลาวครงและลาวจาปาศกด ทอาศยอยพนทใกลเคยงกนตงอดต จากคาวา /law:3 khi:5 khaŋ4/ ‘ลาวครง’ และ /la:w3 khi:5 taj6/ ‘ลาวเวยงหรอลาวจาปาศกด’ กลาวคอในอดตคนลาวครงมกจะเรยกคนลาวเวยงวา “ลาวต” เรยกคนลาวใตวา “ลาวจาปาศกด” ถาเรยกรวมกนทงสองกจะเรยกวา “ลาวขใต”

จากประเดนภาพสะทอนตางๆขางตนแสดงใหเหนความสมพนธระหวางภาษากบวฒนธรรม ตามแนวทางการศกษาตามแนวอรรถศาสตรชาตพนธ (Ethnosemantics) ไมวาจะเปนการวเคราะหองคประกอบทางความหมาย (componential analysis) หรอตามการจดประเภทคาตามแวดวงทางความหมาย (semantic domains) ลวนแตสะทอนใหเหนสงแวดลอม สงคมและวฒนธรรม ตลอดจนระบบความคดหรอโลกทศนของเจาของภาษานนๆ


บทท 3

วธดาเนนการวจย

ในบทนจะกลาวถงวธดาเนนการวจยซงแบงเปน 2 วธ คอ วธการรวบรวมขอมลเพอใหไดคาศพททเกยวของกบคาเรยกพชผก และวธการวเคราะหขอมลจากคาเรยกพชผกทไดเกบรวบรวม

แลวนามาวเคราะหโดยใชแนวคดตามแนวอรรถศาสตรชาตพนธ (Ethnosemantics) 3.1 วธการรวบรวมขอมล

วธการรวบรวมขอมลคาเรยกพชผกในภาษาเขมรมาตรฐาน มขนตอนดงตอไปน

3.1.1 การเตรยมการศกษาวจย 3.1.1.1 ศกษางานวจยตางๆ จากวทยานพนธ หนงสอ และพจนานกรม

เขมรทเกยวของกบพชผก ทงทอยในประเทศไทย และประเทศกมพชา เพอทาความเขาใจในดานตางๆ เชน ชอพชผก และการใชวธการวเคราะห เปนตน มาเปนแนวทางในการวจย และสารวจขอมลคาเรยกพชผกวามขอมลเพยงพอทจะนามาใชในการวจย

3.1.1.2 รวบรวมคา เ ร ยกพชผกภาษา เขมร รวบรวมขอ มลจากพจนานกรมภาษาเขมร (សេមតចរពះសងឃ ច, ២៥១១) จานวน 90 คาโดยพจารณาวามพชชนดใดบางทนามารบประทานเปนผกได และหาความหมายของคาศพทพชผกเปนภาษาเขมร ภาษาองกฤษและภาษาไทย ทาใหเหนความเหมอนและความแตกตางทางความหมายของคาศพทไดชดเจนยงขน โดยเฉพาะในเรองการจดประเภทพชผก และวธการนาผกไปรบประทาน

นอกจากนกไดศกษารวบรวมคาศพทจากหนงสอจากหนงสอวาดวยพชทใชในประเทศกมพชา Plants used in Cambodia (Pauline, 2000) จานวน 122 คา (จากรายชอพชภาษาเขมรจานวน 1,254 ทปรากฏในหนงสอเลมน) หนงสอเลมนมคาอธบายลกษณะของพชแตละชนด ใหรายละเอยดวาดวย ลกษณะตามชววทยา ถนทเพาะปลก หรอแหลงทมา การกระจายไปแตละภมภาค ประโยชนใชสอย (เชน พชชนดใดเปนผกทนาไปรบประทานเปนอาหารได แลวนาสวนใดไปรบประทาน และนาไปรบประทานอยางไร หรอไปประกอบอาหารประเภทใด) การจด

สธาทพย รฐปตย วธดาเนนการวจย / 24

ประเภทของพชตามตระกล และจดหมวดหมของพชทนาไปใชเปนอาหาร หนงสอเลมนใชเปนแหลงขอมลคาศพทเบองตน เพอนามาใชวเคราะหคาเรยกพชผก และชวยเรองการวเคราะหภาพสะทอนทางสงคมและวฒนธรรมของชาวเขมร

นอกจากนผวจยไดเกบขอมลคาเรยกพชผกเพมเตมอกจานวน 122 คา จากชาวเขมรในกรงพนมเปญอก

จากการรวบรวมคาศพททาใหไดคาเรยกพชผกทงหมด 334 คา เปนขอมลเบองตนในการทาวจย คาศพทเหลานไดนาไปจดประเภทตามแวดวงทางความหมาย (semantic domains) ทาเปนตารางและพมพเปนภาษาเขมรเพอนาไปสมภาษณผบอกภาษา

3.1.1.3 สงเกตการณในหองครวของรานอาหาร Khmer Basac Restaurant จงหวด ตวนเลบาสก กรงพนมเปญ ประเทศกมพชา เพอเปนขอมลเบองตนในการทาวจยโดยดวธการนาพชผกไปประกอบอาหาร รวมถงพดคยกบแมครวเรองการใชคาเรยกพชผกและอาหารหลงปรงเสรจ ตลอดจนวธการรบประทาน และถายภาพประกอบ

3.1.1.4 ถายภาพพชผกในตลาด (หรอ พซา ในภาษาเขมร) ไดแก ตลาด พซาจฮ (Phsar Cas), ตลาดพซากอนดาล (Phsar Kandal), ตลาดพซาทเมย (Phsar Tmei), ตลาด พซาตวลตมปง (Phsar Tuol Tom Poung), ตลาดพซากบโก (Phsar Kapko), ตลาดพซาบงเกงกอง (Phsar Bueang Keng Kong), ตลาดพซาเดมโก (Phsar Daeum Ko) และตลาดพซาเนยะเมยฮ (Phsar Neak Meah) ทอยในกรงพนมเปญ ประเทศกมพชา นอกจากภาพพชผกและสวนประกอบของพชผกแลว ยงไดถายภาพพชผกทถกนาไปประกอบอาหาร (เปนเครองเคยง และ เปนเครองปรง)

3.1.2 การเกบขอมลคาเรยกพชผกโดยการสมภาษณเปนภาษาเขมร ขนตอนการเกบขอมลคาเรยกพชผกโดยการสมภาษณ เปนการเกบขอมลคาเรยกพชผก

เพมเตม เพอตรวจสอบความหมายและเปนขอมลเชงวฒนธรรม โดยมระยะเวลาลงพนทการเกบขอมล 1 เดอน ตงแตวนท 1 พฤษภาคม – 1 มถนายน พ.ศ. 2557 ทกรงพนมเปญ ประเทศกมพชา โดยแบงการสมภาษณเปนสองสวน ไดแก สมภาษณโดยแนวคาถามทวไป และสมภาษณเชงลก โดยมหลกเกณฑการคดเลอกผสมภาษณ คอ เปนชาวเขมรโดยกาเนดอายไมนอยกวา 20 ป ไมจากดเพศ และเปนผทพดภาษาเขมรมาตรฐาน

3.1.2.1 สมภาษณโดยแนวคาถามทวไป การสมภาษณโดยแนวคาถามทวไปโดยใชแบบสมภาษณเกยวกบคาวา

បែនល /bɑnlae/ អនលក /qɑnlŭəq/ และ រេបយ /rɔbaoy/ สรางแบบสมภาษณเพอใชในการเกบขอมล


ภาคสนามและคดเลอกผเขารวมวจยเปนชาวเขมรโดยกาเนดโดยอาศยอยทกรงพนมเปญไมนอยกวา 20 ป จานวน 12 คน มคาถามดงนคอ

1) អនលក /qɑnlŭəq/ ผกจมมอะไรบาง 2) រេបយ /rɔbaoy/ ผกโรยมอะไรบาง 3) มพชผกอะไรบางทเปนของหวาน 4) อาหารอะไรบางรบประทานกบผกจม 5) อาหารอะไรบางรบประทานกบผกโรย คาถามเหลานนามาซงขอมลการวเคราะหการใชคาเรยกพชผก และการ

จดประเภทพชผกตามแวดวงทางความหมายในภาษาเขมร ตลอดจนภาพสะทอนความคดหรอโลกทศนของชาวเขมร ตารางท 3.1 รายชอผตอบการสมภาษณแนวคาถามทวไปจานวน 12 คน รายชอผทสมภาษณ อาย อาชพ วนทสมภาษณ

1.นางเอม เทย 70 แมบาน ขาราชการเกษยร(อาจารย) 25/05/2557 2.นายซอง โซะพล 55 อาจารยสอนนาฏศลป 25/05/2557 3.นางบน โซะคา 47 ขาราชการกระทรวงวฒนธรรม 17/05/2557 4.นายเฮง ฮกรม 40 Assistant to H.R.H Princess Norodom Marie 26 /05/2557 5.นางบ ซายฮน 58 แมบาน 02/05/2557 6.นางเงยด ซอ 34 แมคาขายผกทตลาด พซาเดมโก 20/05/2557 7.นางจน ดาวน 35 พนกงาน 15/05/2557 8.นางพ โรซา 33 แมคา 12/05/2557 9.นางเน ซกนม 35 แมครว 12/05/2557 10.นางสาวรา ซเรยมจ 22 คาขาย 12/05/2557 11.นางลด โซพา 43 แมบาน 12/05/2557 12. นางทอน ซาเวอน 28 พนกงาน 15/05/2557

หลงจากสมภาษณโดยแนวคาถามทวไป ผวจยไดคดเลอกผสมภาษณเชงลกอก 5 คน ซงมาจากผทตอบแนวคาถามทวไป


3.1.2.2 สมภาษณเชงลก สมภาษณเกยวกบคาเรยกพชผกซงเกยวของกบขอมลความหมายของ

พชผก และขอมลเชงวฒนธรรมทเกยวของกบการใชคาเรยกพชผกตางๆโดยคดเลอกผเขารวมวจยทเปนชาวเขมรโดยกาเนดและอาศยอยทกรงพนมเปญไมนอยกวา 20 ป จานวน 5 คน (จานวนผเขารวมวจย 5 คนมาจากผทตอบการสมภาษณทวไป) ผตอบสมภาษณเชงลกทง 5 คน เปนบคคลทมความรเกยวกบคาเรยกพชผกเปนอยางด ผวจยสมภาษณโดยไมไดจากดระยะเวลาแตใชเวลาอยางนอย 1 ชวโมง ตารางท 3.2 รายชอผตอบสมภาษณเชงลกจานวน 5 คน

รายชอผทสมภาษณ อาย อาชพ วนทสมภาษณ 1.นางเอม เทย 70 แมบาน ขาราชการเกษยร(อาจารย) 25/05/2557 2.นายซอง โซะพล 55 อาจารยสอนนาฏศลป 25/05/2557 3.นางบน โซะคา 47 ขาราชการกระทรวงวฒนธรรม 23, 27 /05/2557 4.นางบ ซายฮน 58 แมบาน 05-28/05/2557 5.นางเงยด ซอ 34 แมคาขายผกทตลาด พซาเดมโก 20/05/2557

3.1.3 การนาคาเรยกพชผกมาจดระเบยบ นาคาเรยกพชผกมาจดระเบยบ โดยตรวจสอบคาศพทและจดคาศพทใหมทไดเพมเตม

เพอการวเคราะหคาเรยกพชผกเหลานนโดยวเคราะหตามแนวทางการศกษาตามแนวอรรถศาสตรชาตพนธ

3.2 การวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมลแบงเปน 3 ขนตอน คอ ขนตอนการวเคราะหคาเรยกพชผก 3 คา ไดแก បែនល /bɑnlae/ ‘พชผก’ អនលក /qɑnlŭəq/ ‘ผกจม’ และ រេបយ /rɔbaoy/ ‘ผกโรย’ ขนตอนการวเคราะห បែនល /bɑnlae/ ‘พชผก’ ท งหมด และขนตอนการวเคราะหภาพสะทอนสงคมและวฒนธรรม


3.2.1 วเคราะหคาเรยกพชผก 3 คา ขนตอนการวเคราะหคาเรยกพชผก 3 คา ไดแก បែនល /bɑnlae/ ‘พชผก’ អនលក

/qɑnlŭəq/ ‘ผกจม’ และ រេបយ /rɔbaoy/ ‘ผกโรย’ แบงเปน 2 สวน คอ 3.2.1.1 วเคราะหความหมายของ បែនល /bɑnlae/ ‘พชผก’ 3.2.1.2 วเคราะหความหมายของคาเรยกพชผก 3 คา ไดแก បែនល

/bɑnlae/ ‘พชผก’ អនលក /qɑnlŭəq/ ‘ผกจม’ และ រេបយ /rɔbaoy/ ‘ผกโรย’ ดวยการใชวเคราะหองคประกอบทางความหมาย (componential analysis) เพอแยกองคประกอบทางความหมายของแตละคาใหชดเจน และระบองคประกอบเพอแยกความแตกตางดงน 1) สภาวะทคงอย 2) สวนประกอบของพชผก 3) วธทใชในการเปลยนแปลงสวนประกอบ 4) วธทใชในการปรงเปนอาหาร 5) วธการนาไปบรโภค 6) อาหารทนามารบประทานดวยกน

3.2.2 วเคราะหการจดประเภทพชผกตามแวดวงความหมาย (semantic domains) วเคราะหการจดประเภทพชผกตามแวดวงความหมาย (semantic domains) จากคาเรยก

พชผกแตละชนดซงเปน បែនល /bɑnlae/ ‘พชผก’ โดยดจากการสรางคา(word formation) โดยแบงเปน 3 สวน ไดแก

3.2.2.1 คาเรยกพชผกทวไปท ไมมคาขยาย ตวอยาง

ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย ទពង /tumpĕəŋ/ หนอไม หนอไม របពយ /prɑpiəy/ ถวพ ถวพ េបងេបះ /peiŋpɑh/ มะเขอเทศ มะเขอเทศ

3.2.2.2 คาเรยกพชผกทวไปท มคามาขยายได ตวอยาง

ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย ខទមប ង /ktɨm + baaraŋ/ กระเทยม + ชาวฝรง หอมหวใหญ េមទស ៃវ /mteh + haaway/ พรก + ฮาวาย พรกหวาน រតបកដេគ /trɑp+ kdɑɑ+koo/ มะเขอ + อวยวะเพศผ + วว มะเขอยาว


3.2.2.3 การจดประเภทคาเรยกพชผกทแบงตามแวดวงความหมาย (semantic domains) ของคาขยาย มจานวน 6 หมวด ไดแก ธรรมชาต, ชอทวๆไป, ลกษณะเดนของพช, สวนประกอบ, อปกรณและเครองใช และคากรยา (ดตารางท 3.3)

ตารางท 3.3 คาเรยกพชผกตามแวดวงทางความหมาย (semantic domains)

จดประเภทคาเรยกพชผกตามแวดวงทางความหมาย (semantic domains)

หมวดหลก หมวดยอย 1. ธรรมชาต 1.1 แผนดน

1.2 แหลงนา 2. ชอทวๆไป 2.1 ชอพช

2.2 ชอสตว 2.3 ชอคนหรอกลมคน 2.4 ชอสถานท 2.5 ชออาหาร 2.6 ชอทบศพท

3. ลกษณะเดนของพช 3.1 สณฐานและรปทรง 3.2 ขนาด 3.3 ส 3.4 รสชาต 3.5 กลน 3.6 สภาวะ

4. สวนประกอบ 4.1 สวนประกอบของพช 4.2 สวนประกอบ หรออวยวะของคนและสตว

5. อปกรณและเครองใช 5.1 อปกรณ 5.2 พาหนะ

6. คากรยา 6.1 คากรยาจากการกระทาของคน 6.2 คากรยาจากพชผก


3.2.3 วเคราะหภาพสะทอนทางสงคมและวฒนธรรม วเคราะหภาพสะทอนทางสงคมและวฒนธรรมจากการใชคาเรยกพชผกแตละชนด

เพอใหเหนความสมพนธระหวางภาษากบวฒนธรรม

สธาทพย รฐปตย การศกษาคาเรยกพชผก / 30

บทท 4 การศกษาคาเรยกพชผก

ในบทนจะศกษาคาเรยกพชผก 3 คา ไดแก คาวา បែនល /bɑnlae/ អនលក /qɑnlŭəq/ และ រេបយ /rɔbaoy/ โดยจะแบงเปน 2 สวนคอ วเคราะหคาวา បែនល /bɑnlae/ ‘พชผก’ เพยงคาเดยวในฐานะทเปนคาเรยกพชผกทวๆไป และวเคราะหพชผกคาวา បែនល /bɑnlae/, អនលក /qɑnlŭəq/ และ រេបយ /rɔbaoy/ ทงสามคาในฐานะทเปนประเภทยอยของបែនល /bɑnlae/ ‘พชผก’

4.1 การวเคราะหความหมายของคาวา បែនល /bɑnlae/ ‘พชผก’

รปท 4.1 ความหมายของคาเรยกพชผกวา បែនល /bɑnlae/ ‘พชผก’ คาเรยกพชผก បែនល /bɑnlae/ ‘พชผก’ เปนคาเรยกพชผกทวๆไป (ดรปท 4.2-4.7) โดย

ใชเรยกพชทสามารถนาสวนใบ ผล ดอก หว หรอสวนอนๆมารบประทานเปนอาหารได และเมอ បែនល /bɑnlae/ ‘พชผก’ ถกเปลยนสภาพไปจากเดม จะเกดคาเรยกตางกน 3 คา จากรปท 4.1 จะเหน

រេបយ/rɔbaoy/ ผกโรย

បែនល /bɑnlae/

พชผก

អនលក/qɑnlŭəq/

ผกจม

បែនល /bɑnlae/ ‘พชผก’


วาคาเรยกพชผกทง 3 คา ทอยวงกลมดานนอก เปนคายอยของคาวา បែនល /bɑnlae/ ‘พชผก’ ทยงไมเปลยนสภาพ แตเมอเปลยนสภาพไป กกลายเปน អនលក /qɑnlŭəq/ หรอ រេបយ /rɔbaoy/ โดยแตละคามความหมายดงน

คาวา បែនល /bɑnlae/ หมายถง พชผกทนาไปประกอบอาหาร คาวา អនលក /qɑnlŭəq/ หมายถง พชผกทนาไปจม คาวา រេបយ /rɔbaoy/ หมายถง พชผกทนาไปโรย ดงน นจากความหมายของคาวา បែនល /bɑnlae/ ‘พชผก’ ทเปนพชผกทวๆไป ยง

หมายถง បែនល /bɑnlae/ អនលក /qɑnlŭəq/ และ រេបយ /rɔbaoy/ ดวย ดงน นเพอจะไดเหนความหมายของคาเรยกพชผกชดเจนมากขนจงนาทง 3 คา มาวเคราะหองคประกอบทางความหมายดงจะกลาวในหวขอตอไปน

4.2 การวเคราะหความหมายของคาเรยกพชผก 3 คา การวเคราะหทางความหมายของคาเรยกพชผก 3 คา คอคาวา បែនល /bɑnlae/ ‘พชผกท

นาไปประกอบอาหาร’ អនលក /qɑnlŭəq/ ‘พชผกทนาไปจม’และ រេបយ /rɔbaoy/ ‘พชผกทนาไป’โรย จะใชวธวเคราะหองคประกอบทางความหมาย (componential analysis) เพอจะไดเหนความแตกตางทางความหมายของคาเรยกพชผกทงสามคาไดชดเจนยงขน ดวยการกาหนดองคประกอบทางความหมาย 6 ประการดวยกน คอ

1) สภาวะทคงอย ไดแก ดบ (เปนสภาวะทสวนผลของพชยงไมสกและแขง หามอาจมรสฝาดหรอเปรยว) และสก (แก) (เปนสภาวะทสวนผลของพชสกและนม อาจมรสหวาน)

2) สวนประกอบของพช ไดแก ราก หว ลาตน ใบ ดอก ผล 3) วธทใชในการเปลยนแปลงสวนประกอบ ไดแก เดด หน เฉอน สบ ซอย บด ตา 4) วธทใชในการปรงเปนอาหาร ไดแก แกง ตม ลวก ผด ทอด ยา ปง/ยาง นง โรย 5) วธการนาไปรบประทาน ไดแก ใส ผสม จม หอ 6) อาหารทนามารบประทานดวยกน ไดแก ของคาว ของหวาน นาพรก ขนมจน ดตารางวเคราะหองคประกอบทางความหมาย (ตารางท 4.1) เครองหมายทใชแยก

ความเหมอนและแตกตางคอ เครองหมายบวก และเครองหมายลบ ดงน + เปน, ใช - ไมเปน, ไมใช


ตารางท 4.1 ตารางแสดงองคประกอบทางความหมายของคาเรยกพชผก องคประกอบทางความหมาย คาเรยกพชผก

องคประกอบหลก องคประกอบยอย 1.បែនល /bɑnlae/

2. អនលក

/qɑnlŭəq/ 3.រេបយ

/rɔbaoy/

1 สภาวะทคงอย ดบ + + +

สก (แก) + + - -

2 สวนประกอบ

ราก + - +

หว + + -

ลาตน + + +

ใบ + + +

ดอก + + +

ผล + + +

3.วธทใชในการเปลยนแปลง สวนประกอบ

เดด + + +

หน + + +

เฉอน + + +

สบ + + +

ซอย + - +

ตา + - -

บด + - -

4. วธทใชในการปรงเปนอาหาร

แกง + + -

ตม + + -

ลวก - + -

ผด + - -

ทอด + + -

ยา + - -

ปง ยาง + - -

นง + + -

โรย - - +

5.วธการนาไปรบประทาน

ใส + + +

ผสม + + +

จม - + -

หอ + + - -

6.อาหารทนามารบประทานดวยกน

ของคาว + - -

ของหวาน + - -

นาพรก - + -

ขนมจน - - +

จากตารางวเคราะหองคประกอบทางความหมาย แสดงใหเหนวา คาศพท បែនល

/bɑnlae/, អនលក /qɑnlŭəq/ และ រេបយ /rɔbaoy/ มลกษณะทเหมอนและแตกตางกนดงน


4.2.1. คาเรยกพชผกวา បែនល /bɑnlae/

1) สภาวะทคงอย [+ ดบ สก (แก)] 2) สวนประกอบของพชผก [+ ราก หว ลาตน ใบ ดอก ผล] 3) วธทใชในการเปลยนแปลงสวนประกอบ [+ เดด หน เฉอน สบ ซอย ตา บด] 4) วธทใชในการปรงเปนอาหาร

[+ แกง ตม ผด ทอด ยา ปงหรอยาง นง] [- ลวก โรย]

5) วธการนาไปบรโภค

[+ ใส ผสม หอ] [- จม]

6) อาหารทนามารบประทานดวยกน [+ ของคาว ของหวาน] [- นาจม ขนมจน]

បែនល /bɑnlae/ ‘พชผกทนาไปประกอบอาหาร’ เปนคาเรยกทใชเรยกพชผก ซงม

สภาวะทคงอยเดมคอ ดบ และสก (แก) ซงผกนนจะเปนสวนหนงสวนใดกได ไดแก ราก หว ลาตน ใบ ดอก และผล มการเปลยนแปลงสภาพดวยการเดด หน เฉอน สบ ซอย ตาและบด นาไปปรงอาหารดวยวธนาไปแกง ตม ผด ทอด ยา ปงหรอยาง และนงจะไมนาไปลวกและโรย หลงจากปรงแตงแลววธการรบประทานจะใชวธใส ผสม และหอกบอาหารแตจะไมนาไปจมสามารถเปนไดทงของคาวและของหวานได ยกเวนไมนาไปรบประทานกบนาพรกและขนมจน

ตวอยาง បែនល /bɑnlae/ ทนาไปประกอบเปนของคาว (ดรปท 4.8-4.11) และบางชนดเปนของหวานได (ดรปท 4.12) เชน េ ព /lpɨw/ ‘ฟกทอง’ , រ វ /traaw/ ‘เผอก’, េ ន តខច /tnaot kcəy/ ‘ตาลโตนดออน’, េមើមឈក /məəm chuuk/ ‘รากบว, ផ តកណត រ /psət kɑndol/ ‘เหดหหน’ เปนตน ดงนนพชผกทเรยกวา បែនល /bɑnlae/ คอพชทนามารบประทานเปนผกทกชนด และนาไปประกอบเปนอาหาร


รปท 4.2 สวนตะไคร และมะเขอพวงหมบานอรยสจ จงหวดกนดาล

รปท 4.3 ตนมะเขอพวงหมบานอรยสจ จงหวด

กนดาล

รปท 4.4 ตนผกกระสง กรงพนมเปญ

รปท 4.5 ผกบงบง ทเกรยนสวายจงหวดกนดาล

รปท 4.6 รานขายผก ตลาดกบโก กรงพนมเปญ

รปท 4.7 รานขายผกตลาดกนดาลกรงพนมเปญ

(รปท 4.2-4.7 พชผกทปลกและขนเองตามธรรมชาตและพชผกทขายในตลาด)


รปท 4.8 រតកន /trɑkuən/ ‘ผกบงในแกงคว /sɑmlɑɑ kɑkou/ (សមលកករ)

รปท 4.9 ៃសពចងកះ /spɨy cɑŋkɨh/ ‘ผกกวางตง

ในผดหม /meechaa/ (មឆ)

รปท 4.10 រកេ ឈក /krɑqaw chuuk/‘รากบว’ ในแกงสม /sɑmlɑɑ mcuu/ (សមលមជរ)

รปท 4.11 ញបែនល /ɲŏəm bɑnlae/‘ยาผก’

รปท 4.12 ផ តរតេចៀកកណត រ /psət trɑciək kɑndol/ ‘เหดหหน’ ทาของหวาน /bɑŋqaem/ (បែងអម)

(รปท 4.8-4.12 พชผกทนาไปประกอบอาหารเรยกวา បែនល /bɑnlae/)


4.2.2. คาเรยกพชผกวา អនលក /qɑnlŭəq/

1) สภาวะทคงอย [+ ดบ] [+ - สก (แก)]

2) สวนประกอบของพชผก [+หว ลาตน ใบ ดอก ผล] [- ราก]

3) วธทใชในการเปลยนแปลงสวนประกอบ

[+ เดด หน เฉอน สบ] [- ซอย ตา บด]

4) วธทใชในการปรงเปนอาหาร [+ ตม ลวก ทอด นง] [- แกง ผด ยา ปงหรอยาง โรย]

5) วธการนาไปบรโภค [+ จม] [+ - หอ] [- ใส ผสม]

6) อาหารทนามารบประทานดวยกน [+ นาพรก] [- ของคาว ของหวาน ขนมจน]

អនលក /qɑnlŭəq/ ‘ผกจม’ เปนคาทใชเรยกพชผก มสภาวะทคงอยเดมคอดบ และอาจ

สก (แก)กได ซงผกนนจะเปนสวนหนงสวนใดกได ไดแก หว ลาตน ใบ ดอก ผล แตจะไมเปนสวนราก มการเปลยนแปลงสภาพดวยการเดด หน เฉอน สบ แตจะไมนาไป ซอย ตาและบด นาไปปรงเปนอาหารดวยวธการตม ลวก ทอด และ นง แตจะไมนาไปแกง ผด ยา ปงหรอยาง และโรย ในการรบประทาน จะนาไปรบประทานดวยวธจม และอาจจะหอแลวจมกได แตจะไมรบประทานดวยการใสและผสมลงไปในอาหาร จะใชรบประทานรวมกบนาพรกตางๆ หรอนาจมเทานน

ตวอยาง អនលក /qɑnlŭəq/ ‘ผกจม’ ทรบประทานกบน าพรกตางๆ (ดรปท 4.13-4.16) เชน ទកេរគ ង /tɨk krɨəŋ/ ‘นาพรกทรงเครอง’, ទកកព /tɨk kapiq/ ‘นาพรกกะป’, ទករបហក

/tɨk prɑhok/ ‘นาพรกปลารา’ ไดแก រតកន /trɑkuən/ ‘ผกบง’ , រតសក /trɑsɑq/ ‘แตงกวา’, សលកៃសបេរឿង /slək sbay rɨəŋ/ ‘ใบดาวเรอง’, រតយ វ យ /truəy swaay/ ‘ยอดมะมวง’, រតប /trɑp/ ‘มะเขอ’ รวมถงผลไมบางอยางกสามารถรบประทานเปนผกจมได เชน វ យខច /swaay kcəy/ ‘มะมวงออน(ดบ)’, ខលតឪឡក /klout qəwlək/ ‘แตงโมออน(ดบ)’, សព /spɨɨ/ ‘มะเฟอง’ เปนตน และดอกไมบางอยางกสามารถกรบประทานเปนผกจมได เชน ផក េ ន /pkaa snao/ ‘ดอกโสน’, ផក ចប /pkaa cɑmpəy/ ‘ดอกลนทม’ เปนตน


รปท 4.13 អនលក /qɑnlŭəq/ กบนาพรกปลารา

ทรงเครอง /tɨk krɨəŋ/ (ទកេរគ ង)

รปท 4.14 អនលក /qɑnlŭəq/ กบนาพรกกะป/tɨk

krɨəŋ kapiq/ (ទកេរគ ងកព)

รปท 4.15 អនលក /qɑnlŭəq/ กบนาพรกปลารา/tɨk

prɑhok/ (ទករបហក)

รปท 4.16 អនលក /qɑnlŭəq/ กบปลารา

สบ/prɑhok/ (របហក) และนาปลา /tɨk trəy/ (ទករត)

(รปท 4.13-4.16 พชผกทเปนผกจมหรอเครองเคยงรบประทานกบนาพรกตางๆ เรยกวา អនលក /qɑnlŭəq/)


4.2.3 คาเรยกพชผกวา រេបយ /rɔbaoy/ 1) สภาวะทคงอย [+ ดบ]

[- สก (แก)] 2 ) สวนประกอบของพชผก [+ หว ลาตน ใบ ดอก ผล]

[- ราก] 3 ) วธทใชในการเปลยนแปลงสวนประกอบ

[+ เดด หน เฉอน สบ ซอย] [- ตา บด]

4) วธทใชในการปรงเปนอาหาร [+ โรย] [- แกง ตม ลวก ผด ทอด ยา ปงหรอยาง นง]

5) วธการนาไปบรโภค [+ ใส ผสม] [- จม หอ]

6) อาหารทนามารบประทานดวยกน [+ ขนมจน] [- ของคาว ของหวาน นาพรก]

រេបយ /rɔbaoy/ ‘ผกโรย’ เปนคาทใชเรยกพชผก มสภาวะทคงอยเดมคอ ดบจะไม

สก (แก) กได ซงผกนนจะเปนสวนหนงสวนใด ไดแก ราก ลาตน ใบ ดอก ผล แตจะไมเปน สวนหว มการเปลยนแปลงสภาพดวยการเดด หน เฉอน สบ ซอย แตจะไมนาไป ตาและบด นาไปปรงกบอาหารไดดวยการโรย ไมนาไปแกง ตม ผด ทอด ยา และนง การรบประทาน จะรบประทานดวยการใสและผสมลงไปในอาหาร จะไมรบประทานดวยการจมและหอ สามารถนาไปรบประทานกบขนมจนตางๆ ไมนาไปรบประทานกบของคาว ของหวาน และนาพรก

ตวอยาง រេបយ /rɔbaoy/ ‘ผกโรย’ ทาเปนชนเลกๆรบประทานกบขนมจน(รปท4.17-4.21) เชน សែណដ កករ /sɑndaek kuə/ ‘ถวฝกยาว’, រតយងេចក /trɑyuuŋ ceik/ ‘หวปล’, រពលត /prɔlɨt/ ‘สายบว’ , រតកន /trɑkuən/ ‘ผกบง’ , េដើមេចក /daəmceik/ ‘หยวกกลวย’ , រតសក /trɑsɑq/ ‘แตงกวา’ សែណដ កបនដះ /sɑndaek bɑndoh/ ‘ถวงอก’, ផក េ ន /pkaa snao/ ‘ดอกโสน’, សលកមក ក /slək mkaq/ ‘ใบมะกอก’ , េភល កែងកប /plaw kɑŋkaep/ ‘ผกชลอม’ เปนตน นอกจากน រេបយ /rɔbaoy/ ‘ผกโรย’ รบประทานกบ บญแชว (ขนมเบองญวน) (ดรปท 4.22) และอาหารเวยดนามอนๆ (ดรปท 4.23-4.24) รวมถงขาวตม (ดรปท 4.25)


รปท 4.17 រេបយ /rɔbaoy/ ‘ผกโรย’ ใสขนมจน เชน สายบว ยอดจก ผกชลอม

รปท 4.18 រេបយ /rɔbaoy/ ‘ผกโรย’ใสขนมจน

เชน หวปล ถวงอก ผกบง

รปท 4.19 រេបយ /rɔbaoy/ ‘ผกโรย’ กบขนมจนเขมร/num bɑɲcok sɑmlɑɑ kmae/

(នបញច កសមលែខមរ)

รปท 4.20 រេបយ /rɔbaoy/ ‘ผกโรย’ กบขนมจนเวยดนาม /num bɑɲcok sɑmlɑɑ

viətnam/ (នបញច កសមលេវៀត ម)

รปท 4.21 พชผกทรบประทานกบขนมจนตางๆ เรยกวา រេបយ /rↄbaoy/ ‘ผกโรย’ ไดแก แตงกวา หวปล ผกบง รากบว ผกชลอม กระถน ยอดมะกอก ถวฝกยาว เปนตน


รปท 4.22 រេបយ /rɔbaoy/ ‘ผกโรย’กบบญแชว /bɑɲchaew/ (បញែឆវ)

รปท 4.23 រេបយ /rɔbaoy/ ‘ผกโรย’ ในบญสง

/baɲsoŋ/ (បញសង)

รปท 4.24 រេបយ /rɔbaoy/ ‘ผกโรย’ในบญฮอย /baɲhɑɑy/ (បញហយ)

รปท 4.25 រេបយ /rɔbaoy/ ‘ผกโรย’โรยขาวตม

การวเคราะหองคประกอบทางความหมาย(componential analysis) ของคาเรยกพชผก

3 คา แสดงใหเหนความแตกตางของการใชคาเรยกพชผกวา បែនល /bɑnlae/ , អនលក /qɑnlŭəq/ และ រេបយ /rɔbaoy/ ซงสงทใชแบงลกษณะเพอแยกความแตกตางของทง 3 คา ไดแก 1) สภาวะทคงอย 2) สวนประกอบของพช 3) วธทใชในการเปลยนแปลงสวนประกอบ 4) วธทใชในการปรงเปนอาหาร 5) วธการนาไปรบประทาน 6) อาหารทรบประทานดวยกน


สรป การแยกองคประกอบทางความหมาย (componential analysis) ของคาเรยกพชผก បែនល

/bɑnlae/ ‘พชผก’ ในภาษาเขมรมาตรฐาน สามารถแบงคาเรยกพชผกตางๆ ได 3 คา ไดแก คาวา

បែនល /bɑnlae/ ‘พชผก’ เปนคาทใชเรยกพชผกทวๆไป และใชเปนคาเรยกพชผกทนาไปประกอบอาหารกได คาวา អនលក /qɑnlŭəq/ ใชเรยกพชผกสาหรบจมกบน าพรกหรอน าจมตางๆ และคาวา រេបយ /rↄbaoy/ ใชเรยกพชผกสาหรบโรยกบขนมจนหรออาหารอนๆ ทเปนผกชนเลกๆ คาเรยกพชผก 3 คาน ประกอบดวยพชผกชนดตางๆมากมาย แตละชนดมคาตางๆ สามารถนามาจดประเภทตามแวดวงความหมายของคาศพท (semantic domain) ดงจะกลาวในบทถดไป

สธาทพย รฐปตย การวเคราะหการจดประเภทพชผกตามความหมาย / 42

บทท 5

การวเคราะหการจดประเภทพชผกตามความหมาย

ในบทนวเคราะหคาเรยกพชผกทกชนดทเรยกวา បែនល /bɑnlae/ จานวน 334 คา จากคาเรยกพชผกไมมคาขยาย และจากคาเรยกพชผกทมคาขยาย กรณ มคาขยายจะศกษาการนาคาขยายมาสรางคา (word formation) เพอใหมคาเรยกพชผกใหม คาขยายมจานวน 237 คา จดประเภทพชผกเปนแวดวงทางความหมาย (semantic domains) ได 6 หมวด

5.1 คาเรยกพชผกทวไปทไมมคาขยาย

คาเรยกพชผกทไมมคาขยายเปนคาเรยกพชผกทมความหมายในตว จงไมตองมคาขยาย สวนใหญเปนคาเขมร บางคามเสยงใกลเคยงกบภาษาไทย เปนคาพยางคเดยวหรอหลายพยางค มจานวน 89 คา ดงรายละเอยดตอไปน

ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย កញជ ល /kɑɲcŭəl/ ผกแวน ‘ผกแวน’ កែញឆ ត /kɑɲchaet/ กระเฉด ‘กระเฉด’ កនទត /kɑntuət/ มะยม ‘มะยม’ កេរនត ក /kɑntraok/ หอมแขก ‘หอมแขก’ កនទេថត /kɑntumtet/ กระถน ‘กระถน’ កនទ ង /kɑntĕəŋ/ สาบเสอ ‘สาบเสอ’ ក /kaanaa/ หนาเลยบ ‘หนาเลยบ’ ករត /kaarot/ แครอท ‘แครอท’ កេបល ក /kɑmplaok/ ผกตบชวา ‘ผกตบชวา’ កពងពយ /kɑmpiiŋpuəy/ แพงพวย ‘แพงพวย’ កដ ត /kdaat/ บอน ‘บอน’ រកេច /krɑcaw/ ปอกระเจา ‘ปอกระเจา’


ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย រកេពន /krɑpein/ เทยนกง ‘เทยนกง’ រក ញ /krɑwaaɲ/ กระวาน ‘กระวาน’ រក ង /krɑsaŋ/ มะสง ‘มะสง’ រកច /krouc/ สม ‘สม’ ខត /khatnaa/ คะนา ‘คะนา’ ខជ យ /kciəy/ กระชาย ‘กระชาย’ ខញ /kɲəy/ ขง ‘ขง’ ខទម /ktɨm/ กระเทยม ‘กระเทยม’ ខនរ /knol/ ขนน ‘ขนน’ ខវត /kwət/ มะขวด ‘มะขวด’ ឃនឆយ /khɨnchaay/ ขนฉาย ‘ขนฉาย’ ឃយឆយ /khuychaay/ กยชาย ‘กยชาย’ េឃល ក /klook/ นาเตา ‘นาเตา’ ងប /ŋup/ ผกหวาน ‘ผกหวาน’ េចក /ceik/ กลวย ‘กลวย’ ៃឆថវ /chaythaw/ หวไชทาว ‘หวไชทาว’ ជនលង /cɔnlŭəŋ/ ผกปลง ‘ผกปลง’ ជរ /cii/ ผกช ‘ผกช’ 1 ឈក /chuuk/ บว ‘บว’ ញ /ɲɔɔ/ ยอ ‘ยอ’ ដបល /dəypləy/ ดปล ‘ดปล’ ដឡង /dɑmlouŋ/ มน ‘มน’ េ ន ត /tnaot/ โตนด ‘โตนด’

1 ជរ /cii/ เปนคาเรยกพชผกกวางๆ ของพชผกกลมหนง ซงพชผกนนมลกษณะเดนคอ มกลนฉน

พชผกทเรยกวา ជរ /cii/ มหลายชนด ไดแก ជរនងវង /cii niəŋwɔɔŋ/ ‘โหระพา’ ជរសលកៃរគ /cii slək krɨy/ ‘ตะไคร’ ជរអងក ម /cii qɑŋkaam/ ‘สะระแหน’ เปนตน (សេមតចរពះសងឃ ច, ២៥១១:២៤៥) ในพจนานกรมไทย-เขมร เรยกพชผกกลมนวา ผกช (คณะกรรมมาธการรวมไทย-กมพชา, 2550 : 100) เปนคนละชนดกบผกช

(coriander) ซงผกชจะมคาเรยกอกคาทเปนคาเฉพาะ เรยกวา ជរ នសយ /cii wansuy/ ‘ผกช’ ดงนนการแปลความหมายเปนภาษาไทยของคาวา ជរ /cii/ จงแปลวา ผกช


ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย រតកន /trɑkuən/ ผกบง ‘ผกบง’ រតេកៀត /trɑkiət/ ผกตบชวา ‘ผกตบชวา’ រតប /trɑp/ มะเขอ ‘มะเขอ’ រតសក /trɑsɑq/ แตง ‘แตง’ រត ច /trɑlaac/ ฟก ‘ฟก’ រ វ /traaw/ เผอก ‘เผอก’ ថង ន /tŋan/ ผกกม ‘ผกกม’ ថនង /tnəŋ/ สมลม ‘สมลม’ រទមង /trɑmuəŋ/ ชะมวง ‘ชะมวง’ រទលងទង /trɑlɨŋtɨŋ/ ตะลงปลง ‘ตะลงปลง’ ទពង /tumpiəŋ/ หนอไม ‘หนอไม’ នេនង /nɔnooŋ/ บวบ ‘บวบ’ េបងេបះ /peiŋpɑh/ มะเขอเทศ ‘มะเขอเทศ’ របកល /brɑkoulii/ บรอกโคล ‘บรอกโคล’ របពយ /prɑpiəy/ ถวพ ‘ถวพ’ ផទ /ptii/ ผกโขม ‘ผกโขม’ ផ ត /psət/ เหด ‘เหด’ ពៃនល /pɔnlɨy/ ไพล ‘ไพล’ េពត /poot/ ขาวโพด ‘ขาวโพด’ រពលត /prɔlɨt/ บวสาย ‘บวสาย’ មក ក /mkaq/ มะกอก ‘มะกอก’ មេកល /mklɨə/ มะเกลอ ‘มะเกลอ’ មមញ /mɔmiəɲ/ ผกเสยน ‘ผกเสยน’ េមទស /mteh/ พรก ‘พรก’ េរមច /mrəc/ พรกไทย ‘พรกไทย’ រមះ /mrĕəh/ มะระ ‘มะระ’ រមះេរព /mrĕəhprɨw/ กะเพรา ‘กะเพรา’ មអម /mqɑɑm/ ผกแขยง ‘ผกแขยง’ រេមៀត /rɔmiət/ ขมน ‘ขมน’


ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย រលស /rɔluəh/ ทองหลาง ‘ทองหลาง’ រេដង /rumdeiŋ/ ขา ‘ขา’ ង /rӗəŋ/ จก ‘จก’

លង /lŋɔɔ/ งา ‘งา’ េលង ង /lŋiəŋ/ ผกตว ‘ผกตว’ េ ព /lpɨw/ ฟกทอง ‘ฟกทอง’

វ /lwiə/ มะเดอ ‘มะเดอ’ លហង /lhoŋ/ มะละกอ ‘มะละกอ’ ស ដ ន /sɑndan/ มะดน ‘มะดน’ សែណត ក /sɑndaek/ ถว ‘ถว’

ដ /saalaat/ ผกสลด ‘ผกสลด’ ស /suu/ ฟกแมว ‘ฟกแมว’ ៃសបេរឿង /sbayrɨəŋ/ ดาวเรอง ‘ดาวเรอง’ សគន /skŭən/ บวหลวง ‘บวหลวง’ េ ដ /sdao/ สะเดา ‘สะเดา’ េ ន /snao/ โสน ‘โสน’ សព /spɨɨ/ มะเฟอง ‘มะเฟอง’ ៃសព /spɨy/ ผกกาด ‘ผกกาด’ រសឡត /srɑlət/ ขจร ‘ขจร’

វ យ /swaay/ มะมวง ‘มะมวง’ សអ /sqɑm/ ชะอม ‘ชะอม’ អងក ញ /qɑŋkaɲ/ ขเหลก ‘ขเหลก’ អងគ ដ /qɑŋkiədəy/ แค ‘แค’ អពល /qɑmpɨl/ มะขาม ‘มะขาม’ ឪឡក /qəwlək/ แตงโม ‘แตงโม’

คาเรยกพชผก 89 คาน ไมจาเปนตองมคาขยาย อยางไรกตาม มจานวน 58 คาสามารถ

นาไปสรางคาใหมไดโดยใชคาขยาย เพอใหมความเฉพาะเจาะจงหรอเปนชอพชผกชนดใหม คาขยายอาจวางไวขางหนาหรอขางหลงกได และคาขยายอาจจะมคาเดยว สองคา หรอ สามคากได


5.2 คาเรยกพชผกทวไปทมคาขยาย คาเรยกพชผกทวไปจานวน 58 คา สามารถมคามาขยายทาใหกลายเปนคาเรยกพชผก

ชนดใหม ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย កញជ ល /kɑɲcŭəl/ ผกแวน ‘ผกแวน’ កេរនត ក /kɑntraok/ หอมแขก ‘หอมแขก’ កនទត /kɑntuət/ มะยม ‘มะยม’ ករត /kaarot/ แครอท ‘แครอท’ រកេពន /krɑpein/ เทยนกง ‘เทยนกง’ រក ង /krɑsaŋ/ มะสง ‘มะสง’ រកច /krouc/ สม ‘สม’ កពងពយ /kɑmpiiŋpuəy/ แพงพวย ‘แพงพวย’ ខត /khatnaa/ คะนา ‘คะนา’ ខជ យ /kciəy/ กระชาย ‘กระชาย’ ខទម /ktɨm/ กระเทยม ‘กระเทยม’ ខនរ /knol/ ขนน ‘ขนน’ េឃល ក /klook/ นาเตา ‘นาเตา’ េចក /ceik/ กลวย ‘กลวย’ ៃឆថវ /chaythaw/ หวไชทาว ‘หวไชทาว’ ជរ /cii/ ผกช ‘ผกช’ ឈក /chuuk/ บว ‘บว’ រតកន /trɑkuən/ ผกบง ‘ผกบง’ រតប /trɑp/ มะเขอ ‘มะเขอ’ រតសក /trɑsɑq/ แตง ‘แตง’ រត ច /trɑlaac/ ฟก ‘ฟก’ រ វ /traaw/ เผอก ‘เผอก’ ថនង /tnəŋ/ สมลม ‘สมลม’ រទមង /trɑmuəŋ/ ชะมวง ‘ชะมวง’ ទពង /tumpiəŋ/ หนอไม ‘หนอไม’


ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย នេនង /nɔnooŋ/ บวบ ‘บวบ’ េបងេបះ /peiŋpɑh/ มะเขอเทศ ‘มะเขอเทศ’ របកល /brɑkoulii/ บรอกโคล ‘บรอกโคล’ របពយ /prɑpiəy/ ถวพ ‘ถวพ’ ផទ /ptii/ ผกโขม ‘ผกโขม’ ផ ត /psət/ เหด ‘เหด’ េពត /poot/ ขาวโพด ‘ขาวโพด’ មមញ /mɔmiəɲ/ ผกเสยน ‘ผกเสยน’ មក ក /mkaq/ มะกอก ‘มะกอก’ េមទស /mteh/ พรก ‘พรก’ េរមច /mrəc/ พรกไทย ‘พรกไทย’ រមះ /mrĕəh/ มะระ ‘มะระ’ រមះេរព /mrĕəhprɨw/ กะเพรา ‘กะเพรา’ មអម /mqɑɑm/ ผกแขยง ‘ผกแขยง’ រេមៀត /rɔmiət/ ขมน ‘ขมน’ រលស /rɔluəh/ ทองหลาง ‘ทองหลาง’ ង /rӗəŋ/ จก ‘จก’

រេដង /rumdeiŋ/ ขา ‘ขา’ េលង ង /lŋiəŋ/ ผกตว ‘ผกตว’ េ ព /lpɨw/ ฟกทอง ‘ฟกทอง’

វ /lwiə/ มะเดอ ‘มะเดอ’ លហង /lhoŋ/ มะละกอ ‘มะละกอ’ ស ដ ន /sɑndan/ มะดน ‘มะดน’ សែណត ក /sɑndaek/ ถว ‘ถว’

ដ /saalaat/ ผกสลด ‘ผกสลด’ សគន /skŭən/ บวหลวง ‘บวหลวง’ េ ដ /sdao/ สะเดา ‘สะเดา’ េ ន /snao/ โสน ‘โสน’ ៃសព /spɨy/ ผกกาด ‘ผกกาด’


ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย វ យ /swaay/ มะมวง ‘มะมวง’

អងក ញ /qɑŋkaɲ/ ขเหลก ‘ขเหลก’ ឪឡក /qəwlək/ แตงโม ‘แตงโม’ អពល /qɑmpɨl/ มะขาม ‘มะขาม’

คาทนามาขยายเพอใหเกดเปนคาเรยกชอพชผกใหมน สามารถจดประเภทตามแวดวง

ความหมาย (semantic domains) ไดเปน 6 หมวด (ด 5.3)

5.3 คาขยายแบงตามความหมาย

คา ท น า ม า เ ป น คา ข ย า ย ช อพ ช ผก ·จด ป ร ะ เ ภทต า ม แ ว ด ว ง ค ว า มหม า ย (semantic domains) ไดเปน 6 หมวด (ดรปท 5.1) ไดแก

1) คาขยายทวาดวยธรรมชาต ไดแก คาขยายทเกยวของกบแผนดนและแหลงนา 2) คาขยายทวาดวยชอทวๆไป ไดแก คาขยายทเกยวของกบชอพช ชอสตว ชอกลมคน

ชอสถานท ชออาหาร และชอททบศพทภาษาตางประเทศ 3) คาขยายทวาดวยลกษณะเดนของพช ไดแก คาขยายทเกยวกบสณฐาน รปทรง

ขนาด ส รสชาต กลน และ สภาวะ 4) คาขยายทวาดวยสวนประกอบ ไดแก คาทเกยวกบสวนประกอบของพช และ

สวนประกอบหรออวยวะของคนและสตว 5) คาขยายทวาดวยอปกรณและเครองใช ไดแก คาขยายทเกยวกบอปกรณ และคา

ขยายทเกยวกบพาหนะ 6) คาขยายทวาดวยคากรยา ไดแก คาทเกยวกบการกระทาของคน และคาทเกยวกบ

การกระทาของพชผก


รปท 5.1 วงกลมรอบนอกแสดงแวดวงทางความหมาย (semantic domains) ของคาขยาย คาเรยกพชผกจานวน 6 หมวด

5.3.1 คาขยายทวาดวยธรรมชาต คาขยายในหมวดนมความหมายเกยวของกบแผนดนและแหลงนา มจานวน 21 คา ดงน

5.3.1.1 คาขยายทเกยวกบแผนดน ไดแก คาวา ดน หน โคก ปา ภเขา และทงนา

ดน หน โคก ปา ภเขา

ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย សែណត កដ /sɑndaek+dəy/ ถว + ดน ‘ถวลสง’ ផទថម /ptii+tmɑɑ/ ผกโขม + หน ‘ผกโขมหน’ រតកនេគក /trɑkuən+kook/ ผกบง + โคก ‘ผกบงจน’ ៃសពេគក /spɨy+kook/ กะหลา + โคก ‘กะหลาป’

បែនល ‘พชผก’

រេបយ ผกโรย

បែនល พชผก

អនលក ผกจม

2. ชอ

ทวๆไป

1. ธรรมชาต

3. ลกษณะเดนของพช

4. สวนประกอบพช/คน/สตว

5. อปกรณและของใช

6. คากรยา


ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย កនទតៃរព /kɑntuət+prɨy/ มะยม + ปา ‘มะขามปอม’ ខទមៃរព /ktɨm+prɨy/ กระทยม + ปา ‘กระเทยมปา’ រ វៃរព /traaw+prɨy/ เผอก + ปา ‘เผอกปา’ នេនងៃរព /nɔnooŋ+prɨy/ บวบ + ปา ‘บวบปา’ េមទសៃរព /mteh+prɨy/ พรก + ปา ‘พรกปา’ អងក ញៃរព /qɑŋkaɲ+prɨy/ ขเหลก + ปา ‘ขเหลกปา’ កញជ លភន /kɑɲcŭəl+pnum/ ผกแวน + ภเขา ‘ผกแวนโคก’ េ ដ ភន /sdaw+pnum/ สะเดา + ภเขา ‘สะเดาปา’

ทงนา ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย រក ងែរស /krɑsaŋ+srae/ มะสง + ทงนา ‘ผกกระสงนา’ រតកនែរស /trɑkuan+srae/ ผกบง + ทงนา ‘ผกบงนา’ មអមែរស /mqɑɑm+srae/ ผกแขยง + ทงนา ‘ผกแขยงนา’

5.3.1.2 คาขยายทเกยวกบแหลงนา ไดแก คาวา นา และ บง คาขยายทเกยวกบแหลงนา (นา และ บง)

ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย រកេពនទក /krɑpeen+tɨk/ เทยนกง + นา ‘ปอผ’ េលង ងទក /lŋiəŋ+tɨk/ ผกตว + นา ‘ผกตวเกลยง’ ៃសពទក /spɨy+tɨk/ ผกกาด + นา ‘ผกกาดนา’ េ ម ងទក /smaw+riəŋ+tɨk/ หญา + จก + นา ‘หปลาชอน’ រតកនបង /trɑkuən+bəŋ/ ผกบง + บง ‘ผกบงบง’

นอกจากนกมคาทเกยวกบลม ไดแก คาวา ลม

ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย ខទមខយល /ktɨm+kyɑl/ กระเทยม + ลม ‘กระเทยมตน’


คาขยายทวาดวยธรรมชาต (คาวา ดน หน โคก ปา ภเขา ทงนา นา บง และ ลม) จะวางไวหลงคาหลกทเปนคาเรยกพชผกทวๆไปทาใหเกดความหมายใหมเปนคาเรยกพชผกเฉพาะ

5.3.2 คาขยายทวาดวยชอทวๆไป คาขยายทวาดวยชอทวๆไปเกยวของกบชอพช ชอสตว ชอกลมคน ชอสถานท (พนท)

ชอประเภทอาหาร และศพทภาษาตางประเทศ มจานวน 65 คาดงน 5.3.2.1 คาขยายทเกยวของกบชอพช มจานวน 14 คา ไดแก คาขยายทเกยวกบพชผก คาขยายทเกยวกบขาว

และคาขยายทเกยวกบตนไม คาขยายทเกยวกบพชผก (ชะพล กะเพรา แมงลก แตงราน แตงรานเลก

ถวเหลอง คะนา และหนอไม) ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย ជរភល /cii+ pluu/ ผกช + ชะพล ‘ชะพล’ ជររមះេរព /cii+mrĕəh+prɨw/ ผกช + กะเพรา ‘กะเพรา’ ជរលងលកខ /cii+liiŋlĕək/ ผกช + แมงลก ‘แมงลก’ រតសកផអរ /trɑsɑq+pqɑɑ/ แตง + แตงราน ‘แตงราน’ រតសកកេរញជ ប /trɑsɑq+kɑɲcriəp/ แตง + แตงรานเลก ‘แตงรานเลก’ សែណត កេសៀង /sɑndaek+siəŋ/ ถว + ถวเหลอง ‘ถวเหลอง’ ៃសពខត /spɨy+khatnaa/ ผกกาด + คะนา ‘ผกคะนา’ ៃសពទពង /spɨy+tumpĕəŋ/ ผกกาด + หนอไม ‘หนอไมฝรง’

คาขยายทเกยวกบขาว (ขาวเปลอก ฟาง แกลบ และ ขาวสาร) ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย រត ចរសវ /trɑlaac+srouw/ ฟก + ขาวเปลอก ‘ฟกขาว’ ផ តចេបើង /psət+cɑmbaəŋ/ เหด + ฟาง ‘เหดฟาง’ ជរអងក ម /cii+qɑŋkaam/ ผกช + แกลบ ‘สะระแหน’ ផ តចងអងករ /psət+coŋ+qɑŋkɑɑ/ เหด + ปลาย + ขาวสาร ‘เหดขาวตอก’


คาขยายทเกยวกบชอตนไม (มะพราว และไผ) ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย ផទដង /ptii+douŋ/ ผกโขม + มะพราว ‘ผกโขมสวน’ ផ តឫស /psət + rɨsəy/ เหด + ไผ ‘เหดหอม’

5.3.2.2 คาขยายทเกยวกบชอสตว แบงเปนสตวประเภทตางๆ ไดแก สตวบก สตวน า และสตวอนๆจานวน 12 คา ดงน

ประเภทสตวบก (ไก)

ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย រតបពងមន /trɑp+pɔɔŋ+mŏən/ มะเขอ + ไข + ไก ‘มะเขอเหลอง’ ផទ ចមមន /ptii+qac+mŏən/ ผกโขม + ข + ไก ‘ผกโขมหด’ េ ន ចមមន /snao+qac+mŏən/ โสน + ข + ไก ‘โสนหางไก’

ประเภทสตวนา (ปลา และ ป)

ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย មអមរត /mqɑɑm+trəy/ ผกแขยง + ปลา ‘ผกแขยงชนดหนง’ រតបស ដ យ /trɑp+sɑndaay/ มะเขอ + ปลาเคา ‘มะเขอยาวมวง’ មអមកដ ម /mqɑɑm+kdaam/ ผกแขยง + ป ‘ผกแขยง’ ផ តកដ មេខម /psət+kdaam+kmaw/ เหด + ป + ดา ‘เหดหอม’

ประเภทสตวอนๆ (ตวเรอด ตวไหม นก ง และ สตวทวไป) ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย ជរសេងកើច /cii+sɑŋkaəc/ ผกช + ตวเรอด ‘ผกช’ ផ តដងកវ /psət+dɑŋkouw/ เหด + ตวไหม ‘เหดกระดาง’ រតបពងចប /trɑp+pɔɔŋ+caap/ มะเขอ + ไข + นก ‘มะเขอขาว’ នេនងពស /nɔnooŋ+pŭəh/ บวบ + ง ‘บวบง’ េមទស ចមសតវ /mteh+qac+sat/ พรก + ข + สตว ‘พรกขหน’


5.3.2.3 คาขยายทเกยวกบชอกลมคน ซงแบงเปนกลมคนภายในประเทศ และกลมคนภายนอกประเทศ จานวน 21 คา ดงน

กลมคนภายในประเทศ ไดแก คาวา ชาวเขมร และ ชาวเสตยง ชาวเสตยงเปนกลมชาตพนธหนงในประเทศกมพชา เปนชาวพนเมองเรยกวาชาวปา (សេមតចរពះសងឃ ច ២៥១១: ១៤៤៤)

กลมคนภายในประเทศ (ชาวเขมร และ ชาวเสตยง) ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย រតសកែខមរ /trɑsɑq+khmae/ แตง + ชาวเขมร ‘แตงกวา’ សែណដ កេសទ ង /sɑndaek+stiəŋ/ ถว + ชาวเสตยง ‘ถวแระ’

กลมคนภายนอกประเทศทอยในประเทศใกลเคยง (ชาวสยาม ชาวลาว ชาวญวน ชาวชวา และชาวจน) ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย ៃសពេសៀម /spɨy+siəm/ ผกกาด + ชาวสยาม ‘ผกกะหลาไทย’ រតប វ /trɑp+liəw/ มะเขอ + ชาวลาว ‘มะเขอลาว’ ជរយន /cii+yuən/ ผกช + ชาวญวน ‘ผกคาวทอง’ េចកជវ /ceik+cwiə/ กลวย + ชาวชวา ‘กลวยตาน’ ដឡងជវ /dɑmlouŋ+cwiə/ มน + ชาวชวา ‘มนเทศ’ រតកនចន /trɑkuən+cən/ ผกบง + ชาวจน ‘ผกบงจน’ ៃសពេកត បចន /spɨy+kdaop+cən/ ผกกาด + หอ + ชาวจน ‘กะหลาปลจน’

กลมคนภายนอกประเทศ (ប ង /baaraŋ/ ‘ชาวฝรงเศส’ หรอชาวตางชาตทมาจากประเทศแถบตะวนตกเรยกโดยรวมวา ฝรง) ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย ខទមប ង /ktɨm+baaraŋ/ กระเทยม + ชาวฝรง ‘หอมใหญ’ ដឡងប ង /dɑmlouŋ+baaraŋ/ มน + ชาวฝรง ‘มนฝรง’ ទពងប ង /tumpiəŋ+baaraŋ/ หนอไม + ชาวฝรง ‘หนอไมฝรง’ នេនងប ង /nɔnooŋ+baaraŋ/ บวบ + ชาวฝรง ‘บวบเทศ’ េពតប ង /poot+baaraŋ/ ขาวโพด + ชาวฝรง ‘กระเจยบเขยว’


ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย ដប ង /salaat+baaraŋ/ ผกสลด + ชาวฝรง ‘ผกกาดหอมมวง’

ៃសពប ង /spɨy+baaraŋ/ ผกกาด + ชาวฝรง ‘กะหลาเขยว’ សែណដ កប ង /sɑndaek+baaraŋ/ ถว + ชาวฝรง ‘ถวแขก’

นอกจากนมคาทเกยวกบ ผ ศตร และ แมหมาย ผ ศตร และ แมหมาย

ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย មមញេខម ច /mɔmiəɲ+kmaoc/ ผกเสยน + ผ ‘ผกเสยนผ’ សែណដ កេខម ច /sɑndaek+kmaoc/ ถว + ผ ‘ขเหลกผ’ េមទសខម ង /mteh+kmaŋ/ พรก + ศตร ‘พรกขหน’ ជរនងវង /cii+nieŋwɔŋ/ ผกช + แมหมาย ‘โหระพา’

5.3.2.4 คาขยายทเกยวกบชอสถานท (พนท) ซงแบงเปนสถานททอยภายในประเทศ และสถานททอยภายนอกประเทศจานวน 6 คา ดงน

คาทวาดวยสถานททอยภายในประเทศ (រសក /srok/ ‘หมบาน, บาน, เมอง’) ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย

វ រសក /lwiə+srok/ มะเดอ + บาน ‘มะเดอบาน’ រេដងរសក /rumdeiŋ+srok/ ขา + บาน ‘ขาบาน’ ងរសក /rĕəŋ+srok/ จก + บาน ‘จกบาน’

คาทวาดวยสถานททอยภายนอกประเทศ (ฮาวาย และ เทศ)

ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย េមទស ៃវ /mteh+haaway/ พรก + ฮาวาย ‘พรกหวาน’ នេនងេទស /nɔnooŋ+teh/ บวบ + เทศ ‘บวบเทศ’ រមះេទស /mrĕəh+teh/ มะระ + เทศ ‘มะระจน’


5.3.2.5 คาขยายทเกยวกบชอประเภทอาหาร ไดแก คาวา ขาวสวย ผกจม แกง ยา จานวน 7 คา ดงน

ประเภทอาหาร (ขาวสวย ผกจม แกง และ ยา)

ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย រលសបយ /rɔluəh+baay/ ทองหลาง + ขาวสวย ‘ทองหลางลาย’ សែណត កបយ /sɑndaek+baay/ ถว + ขาวสวย ‘ถวเขยว’ ងអនលក /rĕəŋ +qɑnlŭəq/ จก + ผกจม ‘จกบาน’

ខនរសមល /knol+sɑmlɑɑ/ ขนน + แกง ‘ขนนแกง, สาเก’ រេមៀតសមល /rɔmiət+sɑmlɑɑ/ ขมน + แกง ‘ขมนชน’ រេដងសមល /rumdeiŋ+sɑmlɑɑ/ ขา + แกง ‘ขาแกง’ ៃសពញ /spɨy+ɲŏəm/ ผกกาด + ยา ‘ผกสลด’

5.3.2.6 คาขยายทเกยวกบชอทบศพทภาษาตางประเทศ ไดแก ภาษาจน และภาษาองกฤษ จานวน 5 คา ดงน

คาทบศพทชอพชผกภาษาจน (วานซย ตงโอ และ ฮอลนเตา) ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย ជរ នសយ /cii+wansuy/ ผกช + วานซย ‘ผกช’ ៃសព ងឱ /spɨy+taŋqoo/ ผกกาด + ตงโอ ‘ผกกาดตงโอ’ សែណដ កេ លន វ /sɑndaek+haoləntaaw/ ถว + ฮอลนเตา ‘ถวลนเตา’

คาทบศพทชอพชผกภาษาองกฤษ (สลด และ บรอกโคล) ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย ៃសព ដ /spɨy+saalaat/ ผกกาด + สลด ‘ผกสลด’ ៃសពរបកល /spɨy + brɑkoulii/ ผกกาด + บรอกโคล ‘บรอกโคล’


คาขยายทวาดวยชอทวๆไป ไดแก คาขยายทเกยวของกบชอพช ชอสตว ชอกลมคน ชอสถานท ชอประเภทอาหาร และชอททบศพทภาษาตางประเทศ จะขยายอยหลงคาทเปนคาเรยกพชผกทวไป ทาใหเกดความใหมเปนคาเรยกพชผกทเฉพาะเจาะจง และมกจะเปนคาเดยวหรอ 2 คากได

5.3.3 คาขยายทวาดวยลกษณะเดนของพช ไดแก คาขยายทเกยวกบสณฐาน รปทรง ส รสชาต กลน และสภาวะ จานวน 78 คา

5.3.3.1 คาขยายทเกยวของกบสณฐาน และรปทรงจานวน 17 คา ไดแก คาวา เตย สง ยาว กลม เหลยม โคง พวง ชอ หยก และเสน

คาขยายทวาดวยสณฐาน (เตย สง และ ยาว) ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย រក ងទប /krɑsaŋ+tiəp/ มะสง + เตย ‘ผกกระสง’ ៃសពេតឿ /spɨy+tɨə/ ผกกาด + เตย ‘ผกกวางตง’ រក ងខពស /krɑsaŋ+kpŭəh/ มะสง + สง ‘ตนมะสง’ េឃល កែវង /klook+wɛɛŋ/ นาเตา + ยาว ‘นาเตายาว’ រតបែវង /trɑp+wɛɛŋ/ มะเขอ + ยาว ‘มะเขอยาว’ ៃឆថវែវង /chaythaw+wɛɛŋ/ ผกกาดหว + ยาว ‘ผกกาดหวยาว’ ជរសលកែវង /cii+slək+wɛɛŋ/ ผกช + ใบ + ยาว ‘ผกชฝรง’

คาขยายทวาดวยรปทรง (กลม และ เหลยม) ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย ៃឆថវមល /chaythaw+muul/ ผกกาดหว + กลม ‘ผกกาดหวกลม’ រតបមល /trɑp+muul/ มะเขอ + กลม ‘มะเขอเปราะยกษ’ នេនងមល /nɔnooŋ+muul/ บวบ + กลม ‘บวบกลม’ នេនងរជង /nɔnooŋ+cruŋ/ บวบ + เหลยม ‘บวบเหลยม’ របពយរជង /prɑpiəy+cruŋ/ ถวพ + เหลยม ‘ถวพรา’


คาขยายอนๆ (โคง พวง ชอ หยก และ เสนใย) ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย រតបពតលញង /trɑp+putlumɲɔɔŋ/ มะเขอ + โคง ‘มะเขอพวง’ រតបចេងក ម /trɑp+cɑŋkaom/ มะเขอ + พวง ‘มะเขอพวง’ សែណត កករ /sɑndaek+kuə/ ถว + ชอ ‘ถวฝกยาว’ ៃសពរកញញ /spɨy+krɑɲaɲ/ ผกกาด + หยก ‘ผกกาดเขยว’ នេនង ញ /nɔnooŋ +saaɲ/ บวบ + เสนใย ‘บวบเรยบ’

5.3.3.2 คาขยายทเกยวกบขนาด ไดแก คาวา ใหญ เลก และคาวา ขนาดจานวน 8 คา

ขนาด (ใหญ เลก และ ขนาด)

ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย េបងេបះធ /peiŋpɑh+thum/ มะเขอเทศ + ใหญ ‘มะเขอเทศใหญ’ ករតធ /kaarot+thum/ แครอท + ใหญ ‘แครอทใหญ’ រតបែផលធ /trɑp+plae+thum/ มะเขอ + ผล + ใหญ ‘มะเขอจาน’ េមទសេបល កធ /mteh+plaok+thum/ พรก + กระเพาะ + ใหญ ‘พรกหยวกใหญ’ ករតតច /kaarot+touc/ แครอท + เลก ‘แครอทเลก’ េបងេបះតច /peiŋpɑh+touc/ มะเขอเทศ + เลก ‘มะเขอเทศเลก’ រកចឆម រ /krouc+cmaa/ สม + เลก ‘มะนาว’ ជររក ងទហ /cii+krɑsaŋ+tumhum/ ผกช + มะสง + ขนาด ‘ผกแพว’

5.3.3.3 คาขยายทเกยวกบส ไดแก สดา สขาว สเขยว สแดง และสเหลองจานวน 29 คา ดงน

ดา

ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย ៃសពេខម /spɨy+kmaw/ ผกกาด + ดา ‘ผกกาดหน’ សែណដ កេខម /sɑndaek+kmaw/ ถว + ดา ‘ถวดา’ ជររមះេរពេខម /cii+mrĕəhpɨw+kmaw/ ผกช + กะเพรา + ดา ‘กะเพราแดง’ ផ តកដ មេខម /psət+kdaam+kmaw/ เหด + ป + ดา ‘เหดหอม’


ขาว ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย ខទមស /ktɨm+sɑɑ/ กระเทยม + ขาว ‘กระเทยม’ ជរស /cii+sɑɑ/ ผกช + ขาว ‘แมงลก’ រតបស /trɑp+sɑɑ/ มะเขอ + ขาว ‘มะเขอขาว’ ផទស /ptii+sɑɑ/ ผกโขม + ขาว ‘ผกโขมแกว’ ផ តស /psət+sɑɑ/ เหด + ขาว ‘เหดนางฟา’ ៃសពស /spɨy+sɑɑ/ ผกกาด + ขาว ‘ผกกาดแกว’ ជររមះេរពស /cii+mrĕəhpɨw+sɑɑ/ ผกช + กะเพรา + ขาว ‘กะเพราขาว’ ផ តកដ មស /psət+kdaam+sɑɑ/ เหด + ป + ขาว ‘เหดโคนหมะ’ ផក ខត ស /pkaa+khatnaa+sɑɑ/ ดอก + คะนา + ขาว ‘กะหลาดอก’

เขยว េខៀវ /khiəw/ และ ៃបតង /baytɑɑŋ/ ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย ៃសពេខៀវ /spɨy+khiəw/ ผกกาด + เขยว ‘ผกกาดเขยว’ សែណត កេខៀវ /sɑndaek+khiəw/ ถว + เขยว ‘ถวเขยว’ ផក ខតេខៀវ

/pkaa khatnaa+khiəw/ กะหลาดอก + เขยว ‘บรอกโคล’

ផក ៃសពៃបតង /pkaa+spɨy+baytɑɑŋ/ ดอก + ผกกาด + เขยว ‘บรอกโคล’ េរមចខចេខៀវ /mrəc+kcəy+khiəw/ พรกไทย + ออน + เขยว ‘พรกไทยเขยว’ េមទសេបល កធេខៀវ

/mteh+plaok+thum+khiəw/ พรก + กระเพาะ+ใหญ+เขยว ‘พรกหวานเขยว’

េខៀវ /khiəw/ หมายถง สคราม อยางสของทองฟา หรอ สน าเงน ៃបតង /baytɑɑŋ/ หมายถง สเขยวอยางสเขยวของใบตอง

แดง

ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย ខទមរកហម /ktɨm+krɑhɑɑm/ กระเทยม + แดง ‘หอมแดง’ សែណត ករកហម /sɑndaek+krɑhɑɑm/ ถว + แดง ‘ถวแดง’ ជររកហម /cii+krɑhɑɑm/ ผกช + แดง ‘โหระพา’


ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย ផទរកហម /ptii+krɑhɑɑm/ ผกโขม+ แดง ‘ผกโขมแดง’ េមទសរកហម /mteh+krɑhɑɑm/ พรก + แดง ‘พรกชฟา’ ៃឆថវមលរកហម /chaythaw+moul+krɑhɑɑm/ ผกกาดหว+ กลม +แดง ‘ผกกาดหวแดง’ េបងេបះតចរកហម /peiŋpɑh+touc+krɑhɑɑm/ มะเขอเทศ+เลก + แดง ‘มะเขอเทศเลกแดง’ េមទសេបល កធរកហម /mteh+plaok+thum+krɑhɑɑm/ พรก+ กระเพาะ+ใหญ+แดง ‘พรกหวานแดง’

เหลอง

ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย េបងេបះតចេលឿង

/peiŋpɑh+touc+lɨəŋ/ มะเขอเทศ + เลก + เหลอง ‘มะเขอเทศเลกเหลอง’

េមទសេបល កធេលឿង

/mteh+plaok+thum+lɨəŋ/ พรก+กระเพาะ+ใหญ+เหลอง ‘พรกหวานเหลอง’

5.3.3.4 คาขยายทเกยวกบรสชาต ไดแก คาวา เปรยว หวาน เผด ขนและฝาดจานวน10 คาดงน

รสชาต (เปรยว หวาน เผด ขน และ ฝาด)

ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย មជររក ង /mcuu+krɑsaŋ/ เปรยว + มะสง ‘มะสง’ មជរ មង /mcuu+muəŋ/ เปรยว + ชะมวง ‘ชะมวง’ មជរេលង ង /mcuu+lŋiəŋ/ เปรยว + ผกตว ‘ผกตว’ មជរស ដ ន /mcuu+sɑndan/ เปรยว + มะดน ‘มะดน’ មជរអពល /mcuu+qɑmpɨl/ เปรยว + มะขาม ‘ใบมะขาม’ ជរមជរ /cii+mcuu/ ผกช + เปรยว ‘ผกคาวทอง’ បែនលែផអម /bɑnlae+pqaem/ ผก + หวาน ‘ผกหวาน’ េមទសហរ /mteh+həl/ พรก + เผด ‘พรกขหน’ រតបខរ /trɑp+khaa/ มะเขอ + ขน ‘มะเขอขน’ ៃសព ង /spɨy+haaŋ/ ผกกาด + ฝาด ‘ผกกะหลา’


5.3.3.5 คาขยายทเกยวกบกลน จานวน 5 คา ไดแก คาวา หอม ซงใช 2 คา คอคาวา របេហើរ /prɑhaə/ และ រកអប /krɑqoup/ และ คาวา ฉน ดงน

หอม (របេហើរ /prɑhaə/ และ រកអប /krɑqoup/) ฉน

ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย ជររបេហើរ /cii+prɑhaə/ ผกช + หอม ‘ยหรา’ នេនងរបេហើរ /nɔnɔɔŋ+prɑhaə/ บวบ + หอม ‘บวบหอม’ ផទរកអប /ptii+krɑqoup/ ผกโขม + หอม ‘อบเชย’ ៃសពរកអប /spɨy+krɑqoup/ ผกกาด+ หอม ‘ผกกาดหอม’ ជរឆអ ប /cii+cqaap/ ผกช + ฉน ‘ผกคาวทอง’

5.3.3.6 คาขยายทเกยวกบสภาวะ ไดแก ออน กรอบ และสภาวะทยงไมเจรญเตบโตเตมท จานวน 9 คา ดงน

สภาวะออน (สภาวะทของผลทยงไมแก หรอสก ไดแก คาวา ខលត /klout/ ‘ผลออน’ และ ខច /kcəy/ ‘ออน’) ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย ខលតរតសករសវ /klout+trɑsɑq+srouw/ ผลออน + แตง+ ทงนา ‘แตงไทยออน’ ខលតរត ច /klout+trɑlaac/ ผลออน + ฟก ‘ฟกออน’ ខលតនេនង /klout+nɔnooŋ/ ผลออน + บวบ ‘บวบออน’ ខលតឪឡក /klout+qəwlək/ ผลออน + แตงโม ‘แตงโมออน’ ខលតេឃល ក /klout+klook/ ผลออน + นาเตา ‘นาเตาออน’ ស ដ នខច /sɑndan+kcəy/ มะดน + ออน ‘มะดนออน’

กรอบ ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย រតបរសយ /trɑp+sruəy/ มะเขอ + กรอบ ‘มะเขอเปราะ’ រតបសបករសយ /trɑp+sɑmbɑk+sruəy/ มะเขอ + เปลอก + กรอบ ‘มะเขอเปราะ’


ลก (สภาวะทยงไมเจรญเตบโตเตมท) ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย កនខត /koun+khatnaa/ ลก + คะนา ‘คะแหนง’

คาขยายทเกยวกบสณฐานรปทรง ขนาด ส รสชาต กลน และสภาวะ จะ

วางไวหลงคาหลกทเปนคาเรยกพชผกทวๆไป ทาใหเกดความหมายใหมเปนคาเรยกพชผกทเฉพาะ และคาขยายมกจะเปนคาเดยว ยกเวนคาขยายทเกยวกบรสชาต คาวา មជរ /mcuu/ ‘เปรยว’ วางไวหนาคาทเปนพชผกทวๆไป ซงยงคงความหมายของคาเรยกพชผกเดม ไมไดทาใหพชผกมความหมายใหม ใชเรยกเพราะพชผกดงกลาวมรสเปรยว และเชนเดยวกนกบคาขยายทเกยวกบสภาวะผลออน ในคาวา ខលត /klout/ ‘ผลออน’ และ កន /koun/ ‘ลก’ จะวางอยหนาชอพชผกทวๆไป

5.3.4 คาขยายทวาดวยสวนประกอบ ไดแก คาทเกยวกบสวนประกอบของพช และ สวนประกอบหรออวยวะของคนและ

สตว จานวน 53 คา 5.3.4.1 คาทเกยวกบสวนประกอบของพช ไดแก คาวา เมลด หว ราก

ลาตน ใบ ยอด ดอก ผล และหนาม 35 คา

เมลด ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย ជររគប /cii+krŏəp/ ผกช + เมลด ‘แมงลก’

หว (สวนของพชทอยใตดนหรอนา) และ ราก ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย េមើមឈក /məəm+chuuk/ หว + บว ‘สายบว’ េមើមខជ យ /məəm+kciəy/ หว + กระชาย ‘กระชาย’ េមើមខទមស /məəm+ktɨm+sɑɑ/ หว + กระเทยม + ขาว ‘กระเทยม’ ៃសពេមើម /spɨy+məəm/ ผกกาด + หว ‘ผกกาดหว’ រកេ ឈក /krɑqaw+chuuk/ ราก + บว ‘รากบว’


ตน (สวนของพชทเปนลาตน) ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย េដើមេចក /daəm+ceik/ ตน + กลวย ‘หยวกกลวย’ េដើមខជ យ /daəm+kciə/ ตน + กระชาย ‘ตนกระชาย’ េដើមរ វ /daəm+traaw/ ตน + เผอก ‘ตนเผอก’ េដើមរេដងៃរព /daəm+ rumdeiŋ + prɨy/ ตน + ขา + ปา ‘ขาปา’

ใบ ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย សលករកចេសើច /slək+kroucsaəc/ ใบ + มะกรด ‘ผลมะกรด’ សលកខទម /slək+ktɨm/ ใบ + กระเทยม ‘ตนหอม’ សលកេ ព /slək+lpɨw/ ใบ + ฟกทอง ‘ใบฟกทอง’ សលកថនង /slək+tnəŋ/ ใบ + สมลม ‘ใบสมลม’ សលកមក ក /slək+mkaq/ ใบ + มะกอก ‘ใบมะกอก’ សលកស ត ន /slək+sɑndan/ ใบ + มะดน ‘ใบมะดน’ សលករទមង /slək+trɑmuəŋ/ ใบ + ชะมวง ‘ใบชะมวง’ សលកកេរនត ក /slək+kɑntraok/ ใบ + หอมแขก ‘ใบหอมแขก’ សលកៃរគ /slək+krəy/ ใบ + ตะไคร ‘ใบตะไคร’ ខទមសលក /ktɨm+slək/ กระเทยม + ใบ ‘กระเทยมตน’

ยอด

ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย រតយេ ដ /truəy+sdaw/ ยอด + สะเดา ‘ยอดสะเดา’ រតយេ ព /truəy+lpɨw/ ยอด + ฟกทอง ‘ยอดฟกทอง’ រតយ ង /truəy+rӗəŋ/ ยอด + จก ‘ยอดจก’ រតយ វ យ /truəy+swaay/ ยอด + มะมวง ‘ยอดมะมวง’


ดอก ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย ផក ខទម /pkaa+ktɨm/ ดอก + กระเทยม ‘ดอกหอม’ ផក អងគ ដ /pkaa+qɑŋkiədəy/ ดอก + แค ‘ดอกแค’ ៃសពផក /spɨy+pkaa/ ผกกาด + ดอก ‘กะหลาดอก’ រតយងេចក /trɑyuuŋ+ceik/ ดอกกลวย + กลวย ‘หวปล’

ผล ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย ែផលរមះ /plae+mrĕəh/ ผล + มะระ ‘มะระขนก’ ែផលរក ង /plae+krɑsaŋ/ ผล + มะสง ‘ผลมะสง’ ែផលថនង /plae+tnɨŋ/ ผล + สมลม ‘ผลสมลม’ ែផលរកចេសើច /plae+kroucsaəc/ ผล + มะกรด ‘ผลมะกรด’ ែផលស ត ន /plae+sɑndan/ ผล + มะดน ‘ผลมะดน’

หนาม ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย ជរបនល /cii+bɑnlaa/ ผกช + หนาม ‘ผกชฝรง’ ផទបនល /ptii+bɑnlaa/ ผกโขม + หนาม ‘ผกโขมหนาม’

5.3.4.2 คาขยายทเกยวกบสวนประกอบหรออวยวะของคนและสตวจานวน 18 คาไดแก อวยวะภายนอก (สวนใบหนา สวนลาตว สวนแขนและขา) และ อวยวะภายใน

อวยวะภายนอกสวนใบหนา (หว ห แกม และ งา) ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย រតសកកបល វ /trɑsɑq+kbaal+swaa/ แตง + หว + ลง ‘แตงกวา’ ជររតេចៀករជក /cii+trɑciəq+cruuk/ ผกช + ห + หม ‘ผกหเสอ’ ជររតេចៀកដរ /cii+trɑciək+dɑmrəy/ ผกช + ห + ชาง ‘ผกหเสอ’ ផ តរតេចៀកកណត រ /psət+trɑciək+kɑndol/ เหด + ห + หน ‘เหดหหน’ ជរថព លរត /cii+tpŭən+trəy/ ผกช + แกม + ปลา ‘ผกคาวทอง’ រមះភលក /mrĕəh+pluk/ มะระ + งาชาง ‘มะระจน’


อวยวะภายนอกสวนลาตว (โหนก หลง และ อวยวะเพศผ) ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย េមទសបកេគ /mteh+baok+ koo/ พรก + โหนก + วว ‘พรกหยวก’ ៃសពបកេគ /spɨy+book+koo/ ผกกาด + โหนก + วว ‘ผกกาดขาว’ រតបេរកមរមស /trɑp+kraom+rɔmiəh/ มะเขอ + หลง + แรด ‘มะเขอเปราะมวง’ រតបកដេគ /trɑp+kdɑɑ+koo/ มะเขอ+อวยวะเพศผ + แมว ‘มะเขอยาวมวง’ េមទសកដឆម /mteh+kdɑɑ+cmaa/ พรก + อวยวะเพศผ + แมว ‘พรกขหน’

อวยวะภายนอกสวนแขนและขา (นว เลบ เทา และ ตนขา) ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย េមទសៃដនង /mteh+day+niəŋ/ พรก + นว + นาง ‘พรกชฟา’ រេមៀតរកចកអក /rɔmiət+krɑcɑɑk+qɑɑk/ ขมน + เลบ + นกออก ‘ขมนแดง’ សគនេជើងមន /skŭən+cəəŋ+mŏən/ บว + เทา + เปด ‘บวสาย’ ៃសពេជើងទ /spɨy+cəəŋ+tiə/ ผกกาด + เทา + เปด ‘ผกกาดฮองเต’ ផ តេភល មន /psət+phɨw+mŏən/ เหด + ตนขา + ไก ‘เหดนางรมหลวง’

อวยวะภายใน (กระเพาะ) ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย េមទសេបល ក /mteh+plaok/ พรก + กระเพาะ ‘พรกหยวกและพรกหวาน’ េមទសេបល កមដឋ /mteh+plaok+mɑɑt/ พรก + กระเพาะ + เรยบ ‘พรกหยวก’

คาขยายทวาดวยสวนประกอบ ทาใหค า เ รยกพชผกทวๆไปเกดความหมายใหมเปนคาเรยกพชผกเฉพาะ ไดแก คาขยายทเกยวกบสวนประกอบของพช (เมลด หว รากลาตน ใบ ยอด ดอก ผล และหนาม) คาขยายเปนคาเดยวจะวางไวไดทงขางหนาและขางหลงคาเรยกพชผกทวๆไป และคาขยายทเกยวกบสวนประกอบหรออวยวะของคนและสตว (สวนใบหนา สวนลาตว สวนแขนและขา) เปนคาเดยวจะวาไวขางหลงคาเรยกพชผกทวๆไป


5.3.5 คาขยายทวาดวยอปกรณและเครองใชในชวตประจาวน ไดแก คาขยายทเกยวกบอปกรณ และคาขยายทเกยวกบพาหนะจานวน 13 คา

5.3.5.1 คาขยายทเกยวของกบอปกรณ ไดแก อปกรณทเกยวของกบไม และอปกรณในชวตประจาวนจานวน 10 คา

อปกรณทเกยวของกบไม (ไมระแนง ไม ไมจม และ เลอย) ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย រតសកេរទើង /trɑsɑq+trəŋ/ แตง + ไมระแนง ‘แตงกวา’ សែណដ កេរទើង /sɑndaek+trəŋ/ ถว + ไมระแนง ‘ถวฝกยาว’ ដឡងេឈើ /dɑmlouŋ+chəə/ มน + ไม ‘มนสาปะหลง’ កពងពយេឈើ /kɑmpiiŋpuəy+chəə/ แพงพวย + ไม ‘แพงพวยนา’ េសន តេពត /sniət+poot/ ไมจม + ขาวโพด ‘ขาวโพดออน’ ជររ រ /cii+rɔnaa/ ผกช + เลอย ‘ผกชฝรง’

อปกรณทเปนของใชทใชในชวตประจาวน (คาวา หมวก เขม ตะเกยบ และ สบ) ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย ផ តមក /psət+muək/ เหด + หมวก ‘เหดกระดม’ ផ តមជល /psət+mcul/ เหด + เขม ‘เหดเขมทอง’ ៃសពចងកះ /spɨy+cɑŋkəh/ ผกกาด + ตะเกยบ ‘ผกกวางตง’ សលកៃរគ ប /slək+krɨy+saabuu/ ใบ + ตะไคร + สบ ‘ตะไครแกง’

5.3.5.2 คาขยายทเกยวกบพาหนะ ไดแก พาหนะทางน าและทางบกจานวน 3 คา

พาหนะทางนา (สาเภา)

ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย េមទសសេព /mteh+sɑmpɨw/ พรก + สาเภา ‘พรกหยวก’ រេមៀតសេព /rɔmiət+sɑmpɨw/ ขมน + สาเภา ‘ขมนเหลอง’


พาหนะทางบก (เกวยน) ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย សែណដ កកងរេទះ /sɑndaek+kɑŋ+rɔteh/ ถว + ลอ + เกวยน ‘ถวฝกยาว’

คาขยายทเกยวกบอปกรณและเครองใชในชวตประจาวน ไดแก คาขยายทเกยวกบอปกรณ (อปกรณทเกยวของกบไม และอปกรณทใชในชวตประจาวน) และคาขขยายทเกยวกบพาหนะ (ทางน า ทางบก) จะวางไวไดหลงคาหลกทเปนคาเรยกพชผกทวๆไป ทาใหเกดความหมายใหมเปนคาเรยกพชผกทเฉพาะ และคาขยายมกจะเปนคาเดยว หรอ 2 คากได ยกเวนคาวา េសន តេពត /sniət+poot/ ไมจม + ขาวโพด ‘ขาวโพดออน’ คาขยายจะอยขางหนาคาหลก

5.3.6 คาขยายทวาดวยคากรยา ไดแก คาทเ กยวกบการกระทาของคน และคาทเ กยวกบการกระทาของพชผก

จานวน 7 คา 5.3.6.1 คากรยาทเกยวกบการกระทาของคน จานวน 4 คา ไดแก คาวา

หวเราะ นง ลอม และ แห

คากรยาทเกยวกบการกระทาของคน (หวเราะ นง ลอม และ แห) ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย រកចេសើច /krouc+saəc/ สม + หวเราะ ‘มะกรด’ សែណដ កអងគយ /sɑndaek+qɑŋkuy/ ถว + นง ‘ถวพม’ រតបេ ម /trɑp+room/ มะเขอ + ลอม ‘มะเขอลอม’ រក ងែហ /krɑsaŋ+hae/ ผกกระสง + แห ‘ผกไผน า’

5.3.6.2 คากรยาทเกยวกบการกระทาของพชผก จานวน 3 คา ไดแก คาวา งอก และหม

คากรยาทเกยวกบการกระทาของพชผก (งอก และหม) ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย សែណត កបណត ះ /sɑndaek+bɑndoh/ ถว + งอก ‘ถวงอก’ ៃសពេកត ប /spɨy+kdaop/ ผกกาด + หม ‘กะหลาปล’ ៃសពេកត បចន /spɨy+kdaop+cən/ ผกกาด + หม + จน ‘กะหลาปลจน’


คาขยายทวาดวยคากรยา (คาทเกยวกบการกระทาของคน และคา ทเกยวกบการกระทาของพชผก) จะวางไวหลงคาหลกทเปนคาเรยกพชผกทวๆไป ทาใหเกดความหมายใหมเปนคาเรยกพชผกทเฉพาะ

นอกจากน มคาเรยกพชผกบางคา ไมไดสรางจากการนาคามาขยายคาเรยกพชผก แตสรางจากคาขยายตางๆ (จากคาในแวดวงความหมาย 6 หมวด) มาสรางคาเรยกพชผกในลกษณะการผสมผสานคาขยายเขาดวยกน โดยองกบลกษณะเดนอนๆ ไดแก ธรรมชาต (เชน คาวา ดน เชา) ชอสตว (เชน คาวา กงแมน า ปลาหมอ กบ) ชอกลมคน (เชน คาวา ชาวฝรง) ชอพนท (เชน คาวา จงหวด) คาเกยวกบลกษณะเดนของพช (เชน คาวา เปรยว) คาเกยวกบอวยวะ (เชน ถงน าด เทา ห ตนขา) อปกรณและของใช (เชน คาวา กระดม เสอ) และคากรยา (เชน คาวา บกรก) โดยคาเรยกพชผกสรางจากคาขยายตางๆในลกษณะการผสมผสานมจานวน 8 คา ดงน ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย របមតដ /prɑmat+dəy/ ถงนาด + ดน ‘สะเดาดน’ េជើងបងកង /cəəŋ+bɑŋkɑɑŋ/ เทา + กงแมนา ‘ผกเปดไทย’ រតេចៀករកញ /trɑciək+kraɲ/ ห + ปลาหมอ ‘บวบก’ េភល កែងកប /phɨw+kɑŋkaep/ ตนขา + กบ ‘ผกชลอม’ មជររពក /mcuu+prɨk/ เปรยว + เชา ‘สมเชา’ មជរប ង /mcuu+baraŋ/ เปรยว + ชาวฝรง ‘กระเจยบ’ េដើមេឡវ វ /daəm+leiw+qaaw/ ตน + กระดม + เสอ ‘ผกหวานบาน’ ទរនទ នេខតត /tɔntriən+kheit/ บกรก + จงหวด ‘สาบเสอ’

สรป จากการสรางคาเรยกพชผกตางๆ โดยการนาคามาขยายคาเรยกพชผก ทงนคาทนามา

ขยายไมวาจะวางอยหลงหรอวางอยหนา เปนคาเดยวหรอมมากกวาหนงคา จากคาขยายดงกลาวไดสะทอนใหเหน สงคมและวฒนธรรมของชาวเขมรในเรอง สงแวดลอมทางธรรมชาต การจดพนท และการใชประโยชนจากพนททางภมศาสตร ความคดของชาวเขมร วถชวตเขมร และ ความสมพนธกบกลมชาตพนธตางๆ ทสะทอนจากคาเรยกพชผก ดงจะกลาวในบทตอไป

สธาทพย รฐปตย ภาพสะทอนสงคมและวฒนธรรมจากคาเรยกพชผก / 68

บทท 6

ภาพสะทอนสงคมและวฒนธรรมจากคาเรยกพชผก

ในบทนจะกลาวถงภาพสะทอนสงคมและวฒนธรรมของชาวเขมรจากคาเรยกพชผกซงสะทอนใหเหนสงคมเขมรในเรอง สงแวดลอมทางธรรมชาต การจดพนท และการใชประโยชนจากพนททางภมศาสตร ความคดของชาวเขมร วถชวตเขมร และ ความสมพนธกบกลมชาตพนธตางๆ ทสะทอนจากคาเรยกพชผก (ดรปท 6.1)


รปท 6.1 ภาพสะทอนสงคมและวฒนธรรมจากคาเรยกพชผก


6.1 สงแวดลอมทางธรรมชาต จากคาขยายคาเรยกพชผก (ด 5.3.1) ทาใหเหนสงแวดลอมทางธรรมชาตของประเทศ

กมพชาซงประกอบดวย ភន /pnum/ ‘ภเขา’, ៃរព /prɨy/ ‘ปา’, េគក /kook/ ‘โคก’, ដ /dəy/ ‘ดน’, ថម /tmɑɑ/ ‘หน’, ែរស /srae/ ‘นา’, បង /bəŋ/ ‘บง’, ទក /tɨk/ ‘นา’, และ ខយល /kyɑl/ ‘ลม’ (ดรปท 6.2)

รปท 6.2 แสดงสภาพภมประเทศ

ភន /pnum/ ‘ภเขา’ เปนสภาพภมประเทศเปนทสง เปนปาไมและเปนทอยอาศย ของสตวปา ซงคาวา ភន /pnum/ ‘ภเขา’ ใชเปนคาเรยกพชผกทมแหลงกาเนดจากภเขา ไดแก េ ដ ភន /sdaw+pnum/ สะเดา + ภเขา ‘สะเดาปา’, កញជ លភន /kɑɲcŭəl+pnum/ ผกแวน + ภเขา ‘ผกแวนโคก’ (ด 5.3.1.1)

ៃរព /prɨy/ ‘ปา’ เปนสภาพทางภมศาสตรทมความสาคญ ปามกอยในทหางไกลจากทอยอาศย อาจจะตงอยในทภเขาสง หรออยในทราบลม อยตามบง หรอตามปากแมน า ปาเปนทเกดของพนธพชนานาพรรณ และเปนทอยของสตว สาหรบปาใหญซงตงอยในททรกนดารอาจเปนทอยของศตรทเปนภยอนตรายตอผคน (សេមតចរពះសងឃ ច ២៥១១: ៨០៦) อาจจะกลาวไดวาปาไมใชทอยอาศยของคน แตเปนแหลงทรพยากรทสาคญ พชผกทมแหลงกาเนดจากปา จะถกระบดวยคาวา ៃរព /prɨy/ ‘ปา’ เชน កនទតៃរព /kɑntuət+prɨy/ มะยม + ปา ‘มะขามปอม’, នេនងៃរព /nɔnooŋ+prɨy/ บวบ + ปา ‘บวบปา’, េមទសៃរព /mteh+prɨy/ พรก + ปา ‘พรกปา’, អងក ញៃរព /qɑŋkaɲ+prɨy/ ขเหลก + ปา ‘ขเหลกปา’ (ด 5.3.1.1) เปนตน

ទក /tɨk/ ‘นา’

បង /bəŋ/ ‘บง’

ដ /dəy/ ‘ดน’

េគក /kook/ ‘โคก’

ៃរព /prɨy/ ‘ปา’

ភន /pnum/ ‘ภเขา’

ថម /tmɑɑ/ ‘หน’

ែរស /srae/ ‘นา’

ខយល /kyɑl/ ‘ลม’


េគក /kook/ ‘โคก’ เปนพนดนสงหรอเนนดน ไมใชพนราบ จากคาเรยกพชผก สะทอนใหเหนแหลงอาหารทมาจากโคก เชน คาวา រតកនេគក /trɑkuən+kook/ ผกบง + โคก ‘ผกบงจน’, ៃសពេគក /spɨy+kook/ ผกกาด + โคก ‘กะหลาป’ โดยพชผกทงสองปลกบนเนนดนททาเปนแปลงเพาะปลกไมไดปลกบนดนทเปนพนทราบ (ด 5.3.1.1)

ដ /dəy/ ‘ดน’ เปนพนทบนบกทเชอมกบน าและบง เปนทอยอาศยของชาวเขมร และเปนแหลงทเพาะปลกพช เชน សែណត កដ /sɑndaek+dəy/ ถว + ดน ‘ถวลสง’ และพชผกทเกดขนเองตามธรรมชาตโดยอาศยดน เชน របមតដ /prɑmat +dəy/ ถงน าด + ดน ‘สะเดาดน’ (ด 5.3.1.1)

ថម /tmɑɑ/ ‘หน’ เปนดนทจบเกาะกนมสภาพแขง (សេមតចរពះសងឃ ច ២៥១១: ៣៩៥) หนมทงขนาดเลก และขนาดใหญ หนเปนคาขยายพชผกพบในคาวา ផទថម /ptii+tmɑɑ/ ผกโขม + หน ‘ผกโขมหน’ (ด 5.3.1.1)

ែរស /srae/ ‘ทงนา, นาขาว’ เปนสภาพทางภมศาสตรอยในพนทราบหรอทลม พชผกทขนในทนา จะมคาวา ែរស /srae/ ‘ทงนา, นาขาว’ ระบไว เชน រក ងែរស /krɑsaŋ+srae/ มะสง + ทงนา ‘ผกกระสงนา’, រតកនែរស /trɑkuan+srae/ ผกบง + ทงนา ‘ผกบงนาหรอผกบงบง’, មអមែរស /mqɑɑm+srae/ ผกแขยง+ ทงนา ‘ผกแขยงนา’ เปนตน (ด 5.3.1.1)

បង /bəŋ/ ‘บง’ เปนทราบลมน าขงมขนาดใหญกวาสระน า บางแหงมฝงเปนเนนลอมรอบ บงอาจเชอมตอกบคลองหรอทะเล (សេមតចរពះសងឃ ច ២៥១១: ៥៧៣) พชผกทเกดในบง จะมคาวา បង /bəŋ/ ‘บง’ เปนคาขยาย เชน រតកនបង /trɑkuən+bəŋ/ ผกบง + บง ‘ผกบงบง’ ซงเปนผกบงทเกดในบง ตางจาก រតកនេគក /trɑkuən+kook/ ผกบง + โคก ‘ผกบงจน’ เปนผกบงทปลกบนเนนดน (ด 5.3.1.2)

ទក /tɨk/ ‘น า’ เปนสภาพทางภมศาสตรทอยในทตาเปนพนททมน าตลอดป เปนทอยอาศยของสตวน า และพชผกทเกดขนเองโดยธรรมชาต พชผกชนดใดอยในแหลงน าหรอใกลกบแหลงน า กใชคาวา ទក /tɨk/ ‘นา’ เพอบงบอกวามถนกาเนดหรอทมาจากแหลงน า เชน រកេពនទក /krɑpeen+tɨk/ เทยนกง + น า ‘ปอผ’, ៃសពទក /spɨy+tɨk/ ผกกาด + น า ‘ผกกาดน า’, ងទក /riəŋ+tɨk/ จก + น า ‘จกน า’, េ ម ងទក /smaw+riəŋ+tɨk/ หญา + จก + น า ‘หปลาชอน’ เปนตน (ด 5.3.1.2)

ខយល /kyɑl/ เปนภาวะของอากาศทเคลอนไหวไปมา เปนคาขยายพชผกทพบนอยมาก ในคาวา ខទមខយល /ktɨm+kyɑl/ กระเทยม + ลม ‘กระเทยมตน’ (ด 5.3.1.2)

สภาพแวดลอมดงกลาว มคาทพบในคาเรยกพชผก เปนสภาพทางภมศาสตรทชาวเขมรคนเคย และมการจดพนทรวมทงมการใชประโชนจากสภาพสงแวดลอมทางธรรมชาตดงกลาว


6.2 การจดพนทและการใชประโยชนจากพนททางภมศาสตร จากสภาพทางภมศาสตรดงกลาว มการจดพนทและใชประโยชน เปน 3 พนท

กลาวคอ พนทไมมคนอยอาศย พนทมคนอยอาศย และ พนททาการผลต

6.2.1 พนทไมมคนอยอาศย ៃរព /prəy/ ‘ปา’ เปนพนททไมใชเปนทอยของคน แตมความสาคญในฐานะทเปน

แหลงอาหาร และแหลงวสดสาหรบกอสรางเรอนอาศย ทรพยากรทไดจากปา จะมคาวา ៃរព /prəy/ ‘ปา’ ระบไว เชน ខទមៃរព /ktɨm+prɨy/

‘กระเทยมปา’, េដើមរេដងៃរព /daəm+rumdeiŋ+prɨy/ ‘ขาปา’, រ វៃរព /traaw+prɨy/ ‘เผอกปา’, កនទតៃរព /kɑntuət+prɨy/ มะยม + ปา ‘มะขามปอม’, នេនងៃរព /nɔnooŋ+prɨy/ บวบ + ปา ‘บวบปา’, េមទសៃរព /mteh+prɨy/ พรก + ปา ‘พรกปา’, អងក ញៃរព /qɑŋkaɲ+prɨy/ ขเหลก + ปา ‘ขเหลกปา’ (ด 5.3.1.1)

ปายงเปนแหลงของ ឫស /rɨsəy/ ‘ไมไผ’ และ ទពង /tumpĕəŋ/ ‘หนอไม’ ไมไผเปนอปกรณทางการเกษตร ใชทารานเพอใหตนแตงกวาหรอตนถวไดเลอย และมการนาคาวา ไมไผไปเปนคาขยายคาเรยกพชผกเชน ផ តឫស /psət+rɨsəy/ เหด + ไมไผ ‘เหดหอม’ สาหรบ ទពង /tumpĕəŋ/ ‘หนอไม’ เปนอาหารทสาคญ (ด 5.3.2.1)

นอกจากน ปาเปนแหลงวสดสาหรบกอสรางเรอน ม េឈើ /chəə/ ‘ไม’ และตนไม (ด 5.3.5.1) มการใช រ រ /rɔnaa/ ‘เลอย’ เปนอปกรณตดไม (ด 5.3.5.1) จากคาเรยกพชผก พบคาวา ជររ រ /cii+rɔnaa/ ผกช + เลอย ‘ผกชฝรง’ เนองจากมลกษณะเหมอนฟนเลอย

6.2.2 พนทมคนอยอาศย

6.2.2.1 រសក /srok/ រសក /srok/ เปนหมบานทใชเปนทอยอาศยของคน เดวด แชนดเลอร

(2546: 154-157) แบง រសក /srok/ เปน 3 กลมคอ หมบานทมสภาพเปนปา หมบานทพฒนาจากแหลงทนา และ หมบานรมน า สวน ณด นาราง (2548: 48) กลาวถง រសក /srok/ วาเปนพนททแวดลอมดวยปา ภเขา และบง ตรงกนขามกบลกษณะความเปนปา และมความหมายวา บาน เมอง หรอ ประเทศ เชน คาวา រសកែខមរ /srok kmae/ ‘เมองเขมร ประเทศเขมร’ จากคานยาม จะเหนการพฒนาของ រសក /srok/ จากปา เปนหมบาน และพฒนาเปนเมอง และเปนประเทศ


រសក /srok/ มความสาคญในฐานะทเปนทตงถนฐาน มการเพาะปลก เลยงสตว ไมตองเรรอนลาสตว រសក /srok/ ยงเปนทปลกพชผลตอาหาร เปนทเลยงสตว รวมทงเปนทผลตเครองนงหม

ปลกพชผลตอาหาร េរទើង /trəŋ/ เปนไมไผททาเปนอปกรณชวยในการปลกพชผกหลายชนด

เชน แตงกวา หรอถวฝกยาว เปนคาทสะทอนใหเหนการปลกพชผกตามทอยอาศย (ด5.3.5.1) พชผกทปลกโดยใช េរទើង /trəŋ/ จะมคานระบไว เชน រតសកេរទើង /trɑsɑq+trəŋ/ แตง + ไมระแนง ‘แตงกวา’, សែណដ កេរទើង /sɑndaek+trəŋ/ ถว + ไมระแนง ‘ถวฝกยาว’ เปนตน ทาใหรวาเปนพชผกทปลกขนเอง การปลกพชผกโดยใช េរទើង /trəŋ/ เปนทรจกกนทวไปตามทอยอาศย ซงแตกตางจากการปลกตามพนดนไมตองทารานปลก จนมสภาษตกลาววา របមតដ អត ចងេឡើងេរទើង (សេមតចជន ត, ២៥៤៩) /prɑmat dəy quat cɑŋ laəŋ trəəŋ / ‘สะเดาดนอวดอยากขนราน’ มความหมายถงความทะเยอทะยาน របមតដ /prɑmatdəy/ ‘สะเดาดน’ เปนพชทไมยนตนจะตองอยตดกบดนทเปนพนราบเสมอไมสามารถเลอยขนรานไดเหมอนกบพชอนจงปลกโดยไมตองทารานให

พชผกบานทปลกในหมบานตางจากพชผกทเกดเองตามธรรมชาต จะมการระบคาวา บานไว เชน ขาบาน រេដងរសក /rumdeiŋ+srok/, จกบาน ងរសក /rĕəŋ+srok/, มะเดอบาน វ រសក /lwiə+srok/ เปนตน ในทางตรงขาม พชผกบางชนดทเกดขนเองตามธรรมชาตในปาจะมการระบแหลงทมาเชนเดยวกน เพอแสดงความแตกตางจากพชผกทปลกตามทอยอาศย เชน กระเทยมปา ខទមៃរព /ktɨm+prɨy/, ‘ขเหลกปา’ អងក ញៃរព /qɑŋkaɲ+prɨy/ และ

มะยมปา (หรอมะขามปอม) កនទតៃរព /kɑntuət+prɨy/ พชผกทปลกตามบาน จนเปนทรจกกนด มกไมระบ คาวาบาน เชน ខញ

/kɲəy/ ‘ขง’, ៃសបេរឿង /sbayrɨəŋ/ ‘ดาวเรอง’, សអ /sqɑm/ ‘ชะอม’ เปนตน

นอกจากนจากคาเรยกพชผก พบคาวา ដង /douŋ/ ‘มะพราว’ คาเรยกมะพราวไมมคาวา ปา กากบไว เปน *มะพราวปา อาจสนนฐานไดวามะพราวเปนพชทปลกบรเวณทอยอาศย เชนปลกตามสวน ไมเกดเองในปา และมการนาคาวา ដង /douŋ/ ‘มะพราว’ ไปขยายพชชนดอนทาใหเกดคาเรยกพชผกชนดใหม เชน ផទដង /ptii+douŋ/ ผกโขม + มะพราว ‘ผกโขมสวน’


เลยงสตว จากคาเรยกพชผก ทาใหเหนสตวตางๆ (ด 5.3.2.2; 5.3.4.2) สตวตางๆ

เหลานเปนสตวทชาวเขมรรจกคนเคย เปนทงสตวทอยตามธรรมชาต และเปนสตวเลยง สตวดงกลาวม រជក /cruuk/ ‘หม’, មន /mŏən/ ‘ไก’, ទ /tiə/ ‘เปด’ , េគ /koo/ ‘วว’, ឆម /cmaa/ ‘แมว’, កណតរ /kɑndol/ ‘หน’ มการนาชอของสตวเหลาน (รวมทงผลตผลหรออวยวะของสตวดงกลาว) มาเปนคาขยายคาเรยกพชผก

រជក /cruuk/ ‘หม’ เปนสตวเลยงทเลยงเพอบรโภคเนอ หหมเปนอวยวะทเดนจงนามาเปนคาเรยกพชพก ในคาวา ជររតេចៀករជក /cii+trɑciəq+cruuk/ ผกช + ห + หม ‘ผกหเสอ’

មន /mŏən/ ‘ไก’ เปนสตวเลยงทมความใกลชดกบชาวเขมรมาก ใหเนอบรโภคและใหผลผลตไขเปนอาหาร และมการนาชอไขไกมาเปนคาเรยกพชผก พบในคาวา រតបពងមន /trɑp+pɔɔŋ+mŏən/ มะเขอ + ไข + ไก ‘มะเขอเหลอง’ ยงมสภาษตเขมรทกลวถงไกวา ឈធងនយកដរេទបន ដលជមងរសនយក ពងមន េទថវ យ ។ (សេមតចជន ត, ២៥៤៩)

/chɨɨ tŋŏən yↄↄk dɑmrəy tɨw bɑn dɑl cumŋɨɨ srɑn yↄↄk pɔɔŋ mŏən tɨw twaay/ ‘ปวยหนกใหนาชางไปบน พออาการปวยเบาลงใหนาไขไกไปถวาย’ (ชางเปนสตวมงคลทหายาก สวนไขไกหางายในหมบาน) มความหมายวา อยาทาคณงามความดหรอทาตามหลกศาสนาเฉพาะเวลาทมปญหา

ទ /tiə/ ‘เปด’ เปนสตวเลยงทมความใกลชดกบชาวเขมรมากเชนกน จนมการนาเปดมาเปรยบเทยบกบคนทฟงอะไรแลวไมเขาใจวา เปนเหมอนหนง ราดน าลงบนหวเปด นอกจากน มการนาขาเปดมาเปนคาเรยกพชพก เชน ៃសពេជើងទ /spɨy+cəəŋ+tiə/ ผกกาด + เทา + เปด ‘ผกกาดฮองเต’

េគ /koo/ ‘วว’ เลยงไวใชงาน เปนปจจยการผลตทสาคญ โหนกววเปนอวยวะทเดนจงนามาเปนคาเรยกพชพก ในคาวา ៃសពបកេគ /spɨy+bouk+koo/ ผกกาด + โหนก + วว ‘ผกกาดขาว’

นอกจากววแลว แมวเปนสตวทเขมรคนเคยมาก มการนาอวยวะของแมวเปนคาเรยกพชผก เชน េមទសកដឆម /mteh+kdɑɑ+cmaa/ พรก + อวยวะเพศผ + แมว ‘พรกขหน’

สตวอนๆทชาวเขมรคนเคย เปนทรจก มการนามาใชเปนคาเรยกพชผกไดแก សេងកើច /sɑŋkaəc/ ‘ตวเรอด’, ចប /caap/ ‘นก’, ពស /pŭəh/ ‘ง’ พบในคาวา ជរសេងកើច /cii+sɑŋkaəc/ ผกช + ตวเรอด ‘ผกช’, រតបពងចប /trɑp + pɔɔŋ + caap/ มะเขอ + ไข + นก ‘มะเขอขาว’, នេនងពស /nɔnooŋ + pŭəh/ บวบ + ง ‘บวบง’


นอกจากน ยงมสตวอนๆ เปนทคนเคย ไดแก เสอ ชาง แรด ลง รวมทง ปลา ป กง กบ (ด5.3.2.2; 5.3.4.2) มการนาสตวเหลานมาเปนคาเรยกพชผก เชน ជររតេចៀករជក

/cii+trɑciəq+cruuk/ ผกช +ห+หม ‘ผกหเสอ’, រតបេរកមរមស /trɑp+kraom+rɔmiəh/ มะเขอ +หลง+แรด ‘มะเขอเปราะมวง’, រតសកកបល វ /trɑsɑq+kbaal+swaa/ผก +หว+ลง ‘แตงกวา’, មអមរត /mqɑɑm+trəy/ ผกแขยง+ปลา ‘ผกแขยงชนดหนง’, ផ តកដ មេខម /psət+kdaam+kmaw/ เหด+ป +ดา ‘เหดหอม’, េជើងបងកង / cəəŋ+bɑŋkɑɑŋ/ เทา + กงแมน า ‘ผกเปดไทย’, េភល កែងកប /phɨw+kɑŋkaep/ ตนขา + กบ ‘ผกชลอม’

เปนทนาสงเกตวาไมพบคาวา กระบอ /krɑbəy/ រកប และ หมา /ckae/ ែឆក ในคาเรยกพชผกเขมร เปนไปไดวาสงคมเขมรใชววในการผลตจงคนเคยกบววมากกวากระบอ และคาวาหมา ในภาษาเขมรเปนคาไมสภาพจงไมนยมนามาเปนชอเรยกพชผก

ผลตเครองนงหม คาวา ផ តដងកវ /psət+dɑŋkouw/ เหด + ตวไหม ‘เหดกระดาง’ สราง

จากคาวา ដងកវ /dɑŋkouw/ ‘ตวไหม’ การเลยงตวไหมเพอนาเสนไหมไปทอผา ทาเครองนงหมเปนวถชวตหนงของชาวเขมร และจากคาเรยกพชผก พบคาวา វ /qaaw/ ‘เสอ’, េឡវ /leiw/ ‘กระดม’ (ในคาวา េដើមេឡវ វ /daəm+leiw+qaaw/ ตน + กระดม + เสอ ‘ผกหวานบาน’) และ មជល /mcul/ ‘เขม’ (ในคาวา ផ តមជល /psət+mcul/ เหด + เขม ‘เหดเขมทอง’) สะทอนใหเหนวถชวตทมการผลตเครองนงหม และ ตดเยบ

6.2.2.2 หมบานรมนา หมบานรมน า มความสาคญเปนททาประมง และเปนทาเรอตดตอกบ

พนทตางๆ

จากคาเรยกพชผกทเกยวกบปลา แสดงใหเหนความสาคญของหมบานรมนาทเกยวของกบการจบปลา นอกเหนอจากจบปลาทอาศยอยตามบง (ด 5.3.2.2)

นอกจากน คาเรยกพชผกทเกยวกบพาหนะทางน า (ด 5.3.5.2) เชน เรอสาเภา สะทอนใหเหนความสาคญของหมบานรมน าทเปนทาเรอตดตอกบพนทตางๆ โดยเฉพาะกบตางประเทศ ในขณะทการเดนทางโดยทางบกใช រេទះ /rɔteh/ ‘เกวยน, รถ’ (ด 5.3.5.2) การเดนทางโดยทางน าตองอาศยเรอหรอ ទក /tuuk/ แตจากคาเรยกพชผกไมพบคาน เรอไมสาคญเทาสาเภา เพราะในสมยโบราณสาเภาเปนเรอสาหรบเดนทาง และเปนพาหนะขนสงสนคาทสาคญ (ស


េមតចជន ត ២៥១១: ១៤២៣) จากคาเรยกพชผก พบวา มคาวา เรอสาเภา សេព /sɑmpɨw/ ‘สาเภา’ เชนในคาวา េមទសសេព /mteh+sɑmpɨw/ พรก + สาเภา ‘พรกหยวก’, រេមៀតសេព /rɔmiət+sɑmpɨw/, ขมน + สาเภา ‘ขมนเหลอง’

อยางไรกตามหมบานรมน าไมนอยกลายเปนเมองทาทสาคญ มการตงชอวา กาปง เชน กาปงโสม กาปงหลวง กาปงสวาย ผทอาศยเปนสวนมากเปนกลมคนชาวจนหรอไมกชาวเขมรเชอสายจน มาเลยหรอจาม ถดจากทอยอาศยรมน าออกไปจะเปนทนา คอหมบานปลกขาว มลกษณะเปนทงนาปลกขาวรอบกาปง สวนใหญเปนทต งบานเรอนของชาวเขมร และถดจากหมบานปลกขาวออกไป พนเขตทองทงนาออกไปกเปนปาซงมสตวปาอาศย ในหมบานปานกลมคนทอาศยอยจะเกบของปาขาย (เดวด แชนดเลอร 2546: 154)

6.2.3 พนททาการผลต ែរស /srae/ ‘ทงนา, นาขาว’ เปนพนทใชสาหรบปลกขาว ซงเปนอาหารหลกของชาว

เขมร ขาวมความสาคญมาก ขาวเปนสญลกษณของชวต ตงแตเกดจนตาย และอยในวถชวตของชาวเขมรมายาวนาน (Nusara and friends 2000: 21-22)

การปลกขาวตองอาศยนา ทงนาหรอนาขาวทใชปลกขาวจะมการปรบใหราบ มการทาคนกนเปนแปลงเพอกกเกบน าสาหรบปลกขาว มคาสภาษตทสะทอนการปลกขาวคอ េធវើែរសនងទក េធវើសកនងបយ (សេមតចជន ត, ២៥៤៩) /twəə srae nɨŋ tɨk twəə sək nɨŋ baay/ ‘ทานาตองมน า ทาศกตองมขาว’ หมายความวา น า มความสาคญตอการปลกขาว ถาไมมน ากจะปลกขาวไมได สวนการทาศกสงครามกตองมเสบยง คอ ขาว เพอจะเปนกาลงตอสกบขาศก

มการนาคาวา ែរស /srae/ ‘ทงนา, นาขาว’ ไปใชขยายคาเรยกพชผก เชน រតកនែរស /trɑkuan+srae/ ผกบง + ทงนา ‘ผกบงนา’, រក ងែរស /krɑsaŋ+srae/ มะสง + ทงนา ‘ผกกระสงนา’, មអមែរស /mqɑɑm+srae/ ผกแขยง + ทงนา ‘ ผกแขยงนา’ (ด 5.3.1.1)

กระบวนการทานา จะเกยวของกบขนตอนตางๆ และมคาศพททเกยวของกบการปลกขาว ไดแก រសវ /srouw/ ‘ขาวเปลอก’ (ด 5.3.2.1), ចេបើង /cɑmbaəŋ/ ‘ฟางขาว’ (ด 5.3.2.1), អងក ម /qɑŋkaam/ ‘แกลบ’ (ด 5.3.2.1), អងករ /qɑŋkɑɑ/ ‘ขาวสาร’ (ด 5.3.2.1), ចងអងករ / coŋ qɑŋkɑɑ/ ปลายขาวสาร’ (ด 5.3.2.1) และ បយ /baay/ ‘ขาวสวย’ (ด 5.3.2.5) คาเหลานลวนถกนาไปใชขยายคาเรยกพชผก เชน


ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย រត ចរសវ /trɑlaac+srouw/ ฟก + ขาวเปลอก ‘ฟกขาว’

ផ តចេបើង /psət + cɑmbaəŋ/ เหด + ฟาง ‘เหดฟาง’ ជរអងក ម /cii+qɑŋkaam/ ผกช + แกลบ ‘สะระแหน’ ផ ត ច ងអងករ

/psət + coŋ

+qɑŋkɑɑ/ เ ห ด + ป ล า ย + ขาวสาร

‘เหดขาวตอก’

រលសបយ /rɔluəh+baay/ ทองหลาง + ขาวสวย ‘ทองหลางลาย’

จากคาเรยกพชผก พบวามคาเรยกพชผกจานวนไมนอยทเกยวของกบการทานา สะทอนใหเหนความสาคญของขาวในวถชวตของชาวขมร

จากทไดกลาวมา แสดงใหเหนวถชวตแบบเขมรมความสมพนธกบพนททงสามภายใตสงแวดลอมทางธรรมชาตซงประกอบดวย ភន /pnum/ ‘ภเขา’, ៃរព /prɨy/ ‘ปา’, េគក /kook/ ‘โคก’, ដ /dəy/ ‘ดน’, ថម /dəy/ ‘หน’, ែរស /srae/ ‘นา’, បង /bəŋ/ ‘บง’, ទក /tɨk/ ‘นา’, และ ខយល /kyɑl/ ‘·ลม’ นอกเหนอจากพนทดงกลาวเปนพนททชาวเขมรไมคนเคย ถอวาไมเปนเขมร พนททไมคนเคยเปนพนทอนๆ และถกกากบดวยคาวา เทศ /teh/ េទស และคาวา ฝรง /baaraŋ/ ប ង เพอบอกความไมเปนเขมร

พนทอนๆ พนทอนๆ เปนพนททอยนอกเหนอจากพนททงสาม (พนทไมมคนอยอาศย พนทอย

อาศย และ พนททาการผลต) พนทพเศษเปนพนททชาวเขมรไมคนเคย และไมเปนเขมร สงทมาจากพนทไมคนเคย จะถกระบดวยคาวา เทศ េទស /teh/ (ด 5.3.2.4) เชน

ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย នេនងេទស /nɔnooŋ+teh/ บวบ + เทศ ‘บวบเทศ’ រមះេទស /mrĕəh+teh/ มะระ + เทศ ‘มะระจน’ บวบทงสองชนดนมาจากพนทอนๆ


นอกจากนกถกระบดวยคาวา ฝรง ប ង /baaraŋ/ (ด 5.3.2.3) เชน ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย ខទមប ង /ktɨm+baaraŋ/ กระเทยม + ชาวฝรง ‘หอมใหญ’ េពតប ង /poot+baaraŋ/ ขาวโพด + ชาวฝรง ‘กระเจยบเขยว’ សែណដ កប ង /sɑndaek+baaraŋ/ ถว + ชาวฝรง ‘ถวแขก’ នេនងប ង /nɔnooŋ+baaraŋ/ บวบ + ชาวฝรง ‘บวบเทศ’ ៃសពប ង /spɨy+baaraŋ/ ผกกาด + ชาวฝรง ‘กะหลาเขยว’

ដប ង /salaat+baaraŋ/ ผกสลด + ชาวฝรง ‘ผกกาดหอมมวง’ ដឡងប ង /dɑmlouŋ+baaraŋ/ มน + ชาวฝรง ‘มนฝรง’ ទពងប ង /tumpiəŋ+baaraŋ/ หนอไม + ชาวฝรง ‘หนอไมฝรง’

6.3 ความคดของชาวเขมร

6.3.1 ความคดวาดวย รปทรง สญฐาน ขนาด กลน ส จากคาเรยกพชผก ทาใหเหนโลกทศนของชาวเขมรทมตอสงแวดลอม วาดวย รปทรง

(ด 5.3.3.1) สณฐาน (ด 5.3.3.1) ขนาด (ด 5.3.3.2) กลน (ด 5.3.3.5) การมองส (ดท 5.3.3.3) ของชาวเขมร

รปทรง ม 3 รปทรง คอ สง ខពស /kpŭəh/, ยาว ែវង /wɛɛŋ/ และ เตยซงใช 2 คา คอ ទប /tiəp/

และ េតឿ /tɨə/

สณฐาน ม กลม មល /muul/ และ เหลยม រជង/ cruŋ/


ขนาด ม 2 ขนาด คอใหญ ซงใช 2 คา คอ ទហ /tumhum/ และ ធ/thum/, เลก ม 2 คา คอ

តច /touc/ และ ឆម រ/ cmaa/

กลน จากคาเรยกพชผก พบวา ม 2 กลน คอ หอม ซง ม 2 คา คอ រកអប /krɑqoup/ และ

របេហើរ /prɑhaə/, และ ฉน ឆអ ប /cqaap

การมองส ม 6 ส คอ ดา េខម / kmaw/, ขาว ស /sɑɑ/, แดง រកហម / krɑhɑɑm/, สครามอยาง

ทองฟา หรอ สน าเงน េខៀវ /khiəw/, สเขยวอยางใบตอง ៃបតង /baytɑɑŋ/, และ เหลอง េលឿង /lɨəŋ/

รปทรง สณฐาน ขนาด กลน และ การมองส ของชาวเขมรทปรากฏในคาเรยกพชผกมความไมสลบซบซอน สะทอนใหเหนการคดทมตอสงแวดลอมทางธรรมชาต

6.3.2 ความคดเรองการเปลยนแปลง จากคาเรยกพชผก จะพบวา ความคดของชาวเขมรมการเปลยนแปลงอยตลอด จากคา

เรยกพชผก จะเหนวา เมอสวนประกอบของพช เปลยนไป หรอ สภาวะของพชทคงอยเปลยนไปเดม จะมคาเรยกใหม ความคดทเปลยนไปมา เชนน ไมอาจมองเหนได แตจากคาเรยกพชผกทาใหเหนความคดของชาวเขมรทมการเปลยนแปลงไปมามองเหนได (ด 4.2)

6.3.3 ความคดเรองการคดสรางสรรค จากคาเรยกพชผกพบวา ชาวเขมรมการคดสงใหมจากสงเกาทมอย ความคดวาดวยการ

ทาสงใหมทเกดจากสงเกานจะเหนไดจากคาเรยกพชผก โดยจากคาเรยกพชผกทาใหเหนความคดสรางสรรคของชาวเขมร มการคดสงใหมๆจากสงทมอยเดม ทาใหมเกด สงใหม เชน คาวา กระเจยบเขยว สรางจากคาวา·ขาวโพด + ฝรง /poot+baaraŋ/ េពតប ង ทงนองกบขาวโพดซงเปนพชผกทมอยเดม คาเชนนมอยมาก (ด 5.3)


6.4 วถชวตเขมร

6.4.1 วถชวตประจาวน ชวตประจาวนของชาวเขมรพบไดจากคากรยา 2 คาทใชเปนคาเรยกพชผก มการนา

กรยานง អងគយ /qɑŋkuy/ และ กรยาหวเราะ េសើច /saəc/ ไปเปนคาเรยกพชผก เชน

ภาษาเขมร สทอกษร ค ว า ม ห ม า ย ต า มตวเขยน

ความหมาย

សែណដ កអងគយ /sɑndaek+qɑŋkuy/ ถว + นง ‘ถวพม’ រកចអងគយ /krouc+saəc/ สม + หวเราะ ‘มะกรด’

กรยานง អងគយ /qɑŋkuy/ สะทอนใหเหนความสาคญของการนงในชวตประจาวน

ของชาวเขมร และอาจจะเกยวโยงกบความเชอทางศาสนา การนงเปนกรยาปกตทประพฤตอยในชวตประจาวน แตในทางศาสนา การนงมความสาคญอยางยง ตองนงลงเพอจะเจรญภาวนา หรอนงลงเพอสดบธรรม การนงจงเปนกรยาทสาคญ นอกจากนในสงคมเขมรการเชญแขกใหนงเปนการแสดงความเคารพใหเกยรตแกแขก

เชนเดยวกบกรยาหวเราะ េសើច /saəc/ ในภาษาเขมรคากรยา หวเราะ และคากรยา รองไหเปนคาทใชคกน มคากลาวในภาษาเขมรวา រពកេសើច ង ចយ (សេមតចរពះសងឃ ច ២៥១១: ១៣៩៦) /prɨk saec lŋiec yum/ ‘เชาหวเราะ คารองไห’ มความหมายวา ชวตมทงโสมนสและโทมนสควบคกนเปนเรองปกต กรยาหวเราะ ทประพฤตอยในชวตประจาวนจงเปนกรยาสาคญ มความหมายใหราลกถงชวตทมทงความสขและความทกข

6.4.2 อาหารและการบรโภค คาเรยกพชผก พบวา มคาเรยกสะทอนใหเหน มวถชวตชาวเขมรทางดานอาหารวาดวย

วธปรงอาหาร (ด 5.3.2.5) รสชาตอาหาร (ด 5.3.3.4) ชนดอาหาร (ด 5.3.2.5) และ วธบรโภค (ด 5.3.2.5)

วธปรงอาหาร วธปรงอาหารมหลายอบยาง ม 2 อยาง คอ แกง และ ยา เปนวธปรงทสาคญ มการนา 2

คานไปเปนคาเรยกพชผก ไดแก


ภาษาเขมร สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย ខនរសមល /knolsɑmlɑɑ/ ขนน + แกง ‘ขนนแกง, สาเก’ រេមៀតសមល /rɔmiət+sɑmlɑɑ/ ขมน + แกง ‘ขมนชน’ រេដងសមល /rumdeiŋ+sɑmlɑɑ/ ขา + แกง ‘ขาแกง’ ៃសពញ /spɨy+ɲŏəm/ ผกกาด + ยา ‘ผกสลด’

รสชาตอาหาร สาหรบรสชาตอาหาร จากคาเรยกพชผก พบวา เปรยว មជរ/mcuu/ เปนรสชาตทม

ความสาคญในชวตประจาวนของชาวเขมร และมรสชาตอนๆ เชน หวาน ែផអម / pqaem/, เผด ហរ /həl/, ขน ខរ /khaa/, และ ฝาด ង /haaŋ/ ตวอยาง

ภาษาเขมร สทอกษร ค ว า ม ห ม า ย ต า มตวเขยน

ความหมาย

មជររក ង /mcuu+krɑsaŋ/ เปรยว + มะสง ‘มะสง’ មជរ មង /mcuu+taamuəŋ/ เปรยว + ชะมวง ‘ชะมวง’ មជរេលង ង /mcuu+lŋiəŋ/ เปรยว + ผกตว ‘ผกตว’ មជរស ដ ន /mcuu+sɑndan/ เปรยว + มะดน ‘มะดน’ មជរអពល /mcuu+qɑmpɨl/ เปรยว + มะขาม ‘ใบมะขาม’ ជរមជរ /cii+mcuu/ ผกช + เปรยว ‘ผกคาวทอง’ បែនល /bɑnlae+pqaem/ ผก + หวาน ‘ผกหวาน’ េមទសហរ /mteh+həl/ พรก + เผด ‘พรกขหน’ រតបខរ /trɑp+khaa/ มะเขอ + ขน ‘มะเขอขน’ ៃសព /spɨy+haaŋ/ ผกกาด + ฝาด ‘ผกกะหลา’

ชนดอาหาร มหลายชนด แตจากคาเรยกพชผก พบวาม 2 ชนดทเดนเปนอาหารทรจกกน เปนชนดท

มความเกยวของกบ วธปรง กลาวคอ เปนประเภทแกง และ ประเภทยา (ด 5.3.2.5)


วธบรโภค จากคาเรยกพชผก ไมพบวธบรโภคดวยมอ อยางไรกด คาเรยกพชผก มคาวา ចងកះ

/cɑŋkəh/ ‘ตะเกยบ’ ในคาวา ៃសពចងកះ /spɨy+cɑŋkəh/ ผกกาด + ตะเกยบ ‘ผกกาดกวางตง’ ซง ចងកះ /cɑŋkəh/ ‘ตะเกยบ’ เปนอปกรณสาหรบใชรบประทานอาหาร สะทอนใหเหนวา วธบรโภคอาหารมการใชตะเกยบ

6.5 ความสมพนธกบกลมชาตพนธตางๆ

6.5.1 ความสมพนธของชาวเขมรกบชาวจน ชวา ญวน ลาว สยาม และ เสตยง จากคาเรยกพชผก พบวา มพช 9 ชนด ใชชอกลมชาตพนธทงทมดนแดนอยในกมพชา

และมพนทอยใกลเคยงกมพชา เปนคาขยาย พชผกดงกลาว ไดแก กลวย กะหลาปล แตง ถว ผกกะหลา ผกคาวทอง ผกบง มะเขอ และมนเทศ กลมชาตพนธม เขมร จน ชวา ญวน ลาว สยาม และ เสตยง

ตวอยาง

กลม ชอพช สทอกษร ความหมายตามตวเขยน ความหมาย

เขมร រតសកែខមរ /trɑsɑq+khmae/ แตง + ชาวเขมร ‘แตงกวา’ จน ៃសពេកត បចន /spɨy+kdaop+cən/ ผกกาด + หอ + ชาวจน ‘กะหลาปลจน’ จน រតកនចន /trɑkuən+cən/ ผกบง + ชาวจน ‘ผกบงจน’ ชวา េចកជវ /ceik+cwiə/ กลวย + ชาวชวา ‘กลวยตาน’ ชวา ដឡងជវ /dɑmlouŋ+cwiə/ มน + ชาวชวา ‘มนเทศ’ ญวน ជរយន /cii+yuən/ ผกช + ชาวญวน ‘ผกคาวทอง’ ลาว រតប វ /trɑp+liəw/ มะเขอ + ชาวลาว ‘มะเขอลาว’ สยาม ៃសពេសៀម /spɨy+siəm/ ผกกาด + ชาวสยาม ‘ผกกะหลาไทย ’ เสตยง សែណដ កេសទ ង /sɑndaek+stiəŋ/ ถว + ชาวเสตยง ‘ถวแระ’

พชดงกลาวอาจมแหลงทมาจากกลมชาตพนธทระบจานวน 7 กลมชาตพนธดงกลาวจงนาชอกลมชาตพนธคาขยายดงกลาวมาขยาย สะทอนใหเหนวาในสงคมชาวเขมรมความสมพนธกบกลมชาตพนธตางๆ


6.5.2 ความสมพนธของชาวเขมรกบฝรง นอกจากน มพช 8 ชนด ใชชอ ប ង /baaraŋ/ ชาวฝรงหรอชาวฝรงเศส1 เปนคาขยาย

ไดแก กระจยบเขยว กะหลาเขยว ถวแขก บวบเทศ ผกกาดหอมมวง มนฝรง หนอไมฝรง และ หอมใหญ พชดงกลาวมแหลงทมานอกพนทเขมร มาจากทอนนอกเหนอจาก 7 กลมชาตพนธ ดงกลาวมาขางตน

ตวอยาง ชอพช สทอกษร ค ว า ม ห ม า ย ต า ม

ตวเขยน ความหมาย

ខទមប ង /ktɨm+baaraŋ/ กระเทยม + ชาวฝรง ‘หอมใหญ’ េពតប ង /poot+baaraŋ/ ขาวโพด + ชาวฝรง ‘กระเจยบเขยว’ សែណដ កប ង /sɑndaek+baaraŋ/ ถว + ชาวฝรง ‘ถวแขก’ នេនងប ង /nɔnooŋ+baaraŋ/ บวบ + ชาวฝรง ‘บวบเทศ’ ៃសពប ង /spɨy+baaraŋ/ ผกกาด + ชาวฝรง ‘กะหลาเขยว’

ដប ង /salaat+baaraŋ/ ผกสลด + ชาวฝรง ‘ผ ก ก า ด ห อ มมวง’

ដឡងប ង /dɑmlouŋ+baaraŋ/ มน + ชาวฝรง ‘มนฝรง’ ទពងប ង /tumpiəŋ+baaraŋ/ หนอไม + ชาวฝรง ‘หนอไมฝรง’

กลมชาตพนธตางๆมการตดตอสมพนธกบชาวเขมร เพราะเนองจากสภาพภมประเทศของกมพชามพรหมแดนตดกบประเทศไทย ประเทศลาว และประเทศเวยดนาม รวมถงมเสนทางการเดนตดตอกบชาต ทาใหมการตดตอสมพนธกบกลมชาตพนธอนๆ และความสมพนธกบกลมชาตพนธอนๆสะทอนอยในคาเรยกพชผก

1 คาวา ប ង /baaraŋ/ พจนานกรมภาษาเขมรหมายถง ชาวฝรงเศส ยงหมายถง ชาวตางชาตทมาจากประเทศ

ทางยโรป เชน អក រប ង /ʔaksɑɑ baaraŋ/ อกษรฝรง មនប ង /mŏan baaraŋ/ ไกงวง เปนตน (សេមតចរពះសងឃច ២៥១១ : ៥៦៩)


สรป จากคาศพทคาเรยกพชผก ทาใหเหนความเปนเขมรซงสะทอนอยในความคดของชาว

เขมรทมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา คาเรยกพชผกสะทอนใหเหนความคดสรางสรรคของชาวเขมร สะทอนใหเหนโลกทศนของชาวเขมรทมตอสงแวดลอมในเรองรปทรง สณฐาน ขนาด กลน ส ตามแบบของตนเอง สะทอนวถชวตทางดานอาหารของชาวเขมรในเรอง ชนดอาหาร วธปรงอาหาร รสชาตอาหาร และ วธบรโภค ทงหมดนคอภาพสะทอนสงคมและวฒนธรรมจากคาเรยกพชผก


บทท 7 สรปและอภปรายผลการวจย

7.1 สรปผลการวจย

จากการศกษาคาเรยกพชผกในภาษาเขมรมาตรฐานตามแนวอรรถศาสตรชาตพนธ (Ethnosemantics) ซงแบงการวเคราะหขอมลคาเรยกพชผกออกเปน 2 สวน สวนทหนงวเคราะหคาเรยกพชผก โดยใชวธวเคราะหองคประกอบทางความหมาย (componential analysis) ผลการวเคราะหคาเรยกพชผกของชาวเขมรใชคาเรยก 3 คา คอ បែនល /bɑnlae/ ‘พชผก’ , អនលក /qɑnlŭəq/ ‘ผกจม’ และ រេបយ /rↄbaoy/ ‘ผกโรย’ สวนทสองวเคราะหการจดประเภทคาเรยกพชผกตามความหมาย (semantic domain)ทเปน បែនល /bɑnlae/ ‘พชผก’ ทงหมดจานวน 334 คา โดยดจากการสรางคา (word formation) ผลการวเคราะหแสดงใหเหนวาคาเรยกพชผกในภาษาเขมรมาตรฐานทเปน បែនល /bɑnlae/ ‘พชผก’ ม 2 แบบ คอ แบบท 1 มความหมายในตวเปนคาเดยวไมมการสรางคาใหมโดยใชคาขยาย และแบบท 2 มความหมายใหมมาจากการสรางคาโดยใชคามาขยาย ซงคาขยายจะวางอยหลงหรอหนาคาเรยกพชผกทวไป ทาใหเปลยนความหมายใหมกลายเปนคาเรยกพชผกทเฉพาะ และคาขยายอาจมคาเดยวหรอมมากกวา 1 คา อยางไรกตามคาขยายสามารถขยายคาอนทไมใชคาเรยกพชผกทวไปไดดวย

สาหรบคาเรยกพชผกทวไปทมคาขยายสามารถจดประเภทคาเรยกพชผกตามแวดวงความหมาย (semantic domain) ของคาขยายไดเปน 6 หมวด ไดแก 1) ธรรมชาต 2) ชอทวๆไป 3) ลกษณะเดนของพช 4) สวนประกอบพช และสวนประกอบของคน/สตว 5) อปกรณและเครองใช 6) คากรยา โดยหมวดคาทางความหมายทง 6 หมวดนสะทอนสภาพสงคมและวฒนธรรมของชาวเขมรไดแก สงแวดลอมทางธรรมชาต การจดพนท และการใชประโยชนจากพนททางภมศาสตร ความคดของชาวเขมร วถชวตเขมร และ ความสมพนธกบกลมชาตพนธตางๆ ทสะทอนจากคาเรยกพชผก

สธาทพย รฐปตย สรปและอภปรายผลการวจย / 86

7.2 อภปรายผลการวจย ผวจยขออภปรายผลการวจยและตงขอสงเกตทนาสนใจดงน 7.2.1 คาเรยกพชผกในภาษาเขมรมาตรฐานเมอนามาวเคราะหองคประกอบทาง

ความหมาย (componential analysis) ใชคาเรยก 3 คา คอ 1) បែនល /bɑnlae/ ‘พชผก’ เปนคาเรยกพชผกใชเรยกเมอพชผกยงไมมการแปรสภาพ

และใชเปนคาเรยกพชผกเมอนาไปปรงอาหารเปนของคาว และของหวาน 2) អនលក /qɑnlŭəq/ ‘ผกจม’ เปนคาเรยกพชผกใชเมอ បែនល /bɑnlae/ ‘พชผก’

ถกแปรสภาพ นาไปเปนผกจม จมกบนาพรก ปลารา หรอนาจมอนๆ 3) រេបយ /rↄbaoy/ ‘ผกโรย’ เปนคาเรยกพชผกใชเมอ បែនល /bɑnlae/ ‘พชผก’

ถกแปรสภาพแลวนาไปเปนผกโรย กบอาหารตางๆ เชน ขนมจน บญแชว บญสง เปนตน ดงนนภาษาเขมรมาตรฐานแยกคาเรยกพชผกเปน 3 คาคอ បែនល /bɑnlae/ คาเรยกผก

ทวไป, អនលក /qɑnlŭəq/ คาเรยกผกจม และ រេបយ /rↄbaoy/ คาเรยกผกโรย ในขณะทภาษาไทยใชคาวา “ผก” คาเดยว เรยกผกทวไปไมวาจะนาไปจมหรอโรย

7.2.2 การจดประเภทคาเรยกพชผกตามความหมาย (semantic domain) โดยดจากการ

สรางคา (word formation) การจดประเภทคาเรยกพชผกตามความหมาย (semantic domain) ของพชผกทเปน

បែនល /bɑnlae/ ‘พชผก’ ทงหมดจะเหนวาคาเรยกพชผกในภาษาเขมรมาตรฐานมลกษณะการนาคามาขยายโดยสวนมากจะขยายคาเรยกพชผกทวไปซงขยายไดทงขางหลงและและขางหนาเพอทาใหเกดความหมายใหม และเพอแยกพชผกใหเฉพาะเจาะจงหรอเพอเรยกตามสวนของพชทนามารบประทาน เมอมคาขยายมากแสดงวาพชผกนนประเภทเดยวกนแตมประเภทยอยมาก เชนคาวา រតប /trɑp/ ‘มะเขอ’ เมอมคาขยายอยขางหลงทาใหเปลยนความหมายกลายเปนมะเขอระบชนดทเจาะจง เชน រតបែវង/ trɑp+wɛɛŋ/ ‘มะเขอยาว’, រតបពតលញង /trɑp+putlumɲɔɔŋ/ ‘มะเขอพวง’, រតបស /trɑp+sɑɑ/ ‘มะเขอขาว’, រតបែផលធ /trɑp+prae+thum/ ‘มะเขอจาน’, រតបខរ /trɑp+khaa/ ‘มะเขอขน’, រតបរសយ /trɑp+sruəy/ ‘มะเขอเปราะ’ เปนตน หากไมมคาขยายกแสดงวาพชผกนนมเพยงประเภทเดยวไมมประเภทยอย เชน កែញឆ ត /kɑɲchaet/ ‘กระเฉด,’ កេបល ក /kɑmplaok/ ‘ผกตบชวา’, រទលងទង /trɑlɨŋtɨŋ/ ‘ตะลงปลง’ เปนตน อยางไรกตามพชผกชนดเดยวสามารถใชคาเรยกพชผกไดหลายคากได


คา เ ร ยกพชผกนอกจากจะ เ ปนคาภ าษา เขมรแลวบางคามาจากคายมจากภาษาตางประเทศดวยและบางคากคลายกบคาไทย เชน ผกกระเฉด ภาษาเขมรเรยก កែញឆ ត /kɑɲchaet/, ขนน ภาษาเขมรเรยก ខនរ /knol/ และ ชะอม ภาษาเขมรเรยกวา សអ /sqɑm/ เปนตน

และบางคาเมอแปลความหมายแตละคาทมาประกอบกนเปนคาเรยกพชผกแลวความหมายของแตละคาตรงกบภาษาไทย เชน នេនងរជង /nↄnooŋ+cruŋ/ แปลแตละคา คอ บวบ+เหลยม หมายถง บวบเหลยม และ នេនងពស /nↄnooŋ+pŭəh/ แปลแตละคา คอ บวบ+ง หมายถง บวบง เหมอนกน เปนตน

นอกจากนการจดประเภทคาเรยกพชผกจากความหมายของคาขยายยงสะทอนสงคมและวฒนธรรมตลอดจนระบบความคดและโลกทศนของชาวเขมร

7.2.3 ภาพสะทอนสงคมและวฒนธรรม ตลอดจนระบบความคดและโลกทศนของ ชาวเขมร จากคาเรยกพชผก

ดงทไดกลาวในบทท 6 จากคาศพทคาเรยกพชผกทาใหเหนความเปนเขมรซงสะทอนอยในความคดของชาวเขมรทมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา คาเรยกพชผกสะทอนใหเหนความคดสรางสรรคของชาวเขมร สะทอนใหเหนโลกทศนของชาวเขมรทมตอสงแวดลอมในเรองเรองรปทรง สณฐาน ขนาด กลน ส ตามแบบของตนเอง คาเรยกพชผกยงสะทอนใหเหนวถชวตทางดานอาหารของชาวเขมรในเรอง ชนดอาหาร วธปรงอาหาร รสชาตอาหาร และ วธบรโภค ทงหมดนคอภาพสะทอนสงคมและวฒนธรรมจากคาเรยกพชผก

การศกษาภาพสะทอนสงคมและวฒนธรรมจากคาเรยกพชผกทสะทอนใหเหนสงทมอยในสงคมเขมร และสงทมอยในสงคมกมอทธพลตอระบบความคดหรอโลกทศนของชาวเขมรในการใชคาเรยกพชผกดวย ซงเปนไปตามสมมตฐานของซาเพยรและวอรฟ (The Sapir-Whorf Hypothesis) ทกลาววาภาษาและความคดมความสมพนธซงกนและกน และเปนไปตามทฤษฏอรรถศาสตรชาตพนธ (Ethnosemantics) ทวาการศกษาภาษาของคนกลมหนงในบรบทของสงคมและวฒนธรรม จะทาใหเขาใจ ระบบความคดหรอโลกทศน และสภาพสงคมและวฒนธรรมของคนกลมนน นอกจากนผลจากการวเคราะหคาเรยกพชผกกแสดงใหเหนวามความสอดคลองกบผลของงานวจยทเกยวของกบแนวทางการศกษาตามแนวอรรถศาสตรชาตพนธ ทไดศกษาคาศพทของชาตพนธใดชาตพนธหนงแลวคาศพทสะทอนใหเหนความสมพนธระหวางภาษากบวฒนธรรมนน ไดแกงานของ นรเศรษฐ พสฐพนพร (2529) (Pisitpanporn: 1986); นราวด พนธนรา (2536); กมลธรรม ชนพนธ (2539); มณฑา ชยหรญวฒนา (2008) (Chaihiranwattana: 2008); รณ เลศเลอมใส

สธาทพย รฐปตย สรปและอภปรายผลการวจย / 88

(1960) (Lerteumsai: 1960); เกรยงไกร วฒนาสวสด (2006) (Watanasawad: 2006); นาทพย แสงออน (2554); สน คานวลศลป (2012) (Kamnuansin: 2012); สมทธชา พมมา (2013) (Pumma: 2013) 7.3 ขอเสนอแนะ

7.3.1 ควรมการศกษาเปรยบเทยบคาเรยกพชผกภาษาเขมรมาตรฐานกบภาษาไทยมาตรฐานเพอจะไดเรยนรความสมพนธและภาพสะทอนสงคมและวฒนธรรมตางๆทงทเหมอนและตางกน

7.3.2 ศกษาคาศพทภาษาอนโดยเฉพาะกลมประเทศในประชาคมอาเซยนตามแนวอรรถศาสตรชาตพนธเพอจะไดเรยนรภาษาและเขาใจวฒนธรรมของประเทศเพอนบาน


การศกษาคาเรยกพชผกในภาษาเขมรมาตรฐานตามแนวอรรถศาสตรชาตพนธ AN ETHNOSEMATIC STUDY OF VEGETABLE TERMS IN STANDARD KHMER สธาทพย รฐปตย 5436350 LCLG/M ศศ.ม. (ภาษาศาสตร) คณะกรรมการทปรกษาวทยานพนธ : นรเศรษฐ พสฐพนพร, Ph.D. (LINGUISTICS), อสระ ชศร, Ph.D. (LINGUISTICS), มยร ถาวรพฒน, Ph.D. (LINGUISTICS)

บทสรปแบบสมบรณ

1. หลกการและความสาคญของปญหา

พชผกเขมรมชอเรยกทแตกตางกนกบภาษาไทย กลาวคอ ภาษาเขมรเรยกวา បែនល /bɑnlae/ หมายถงพชผกทวๆไป (Headley 1977: 498) นามารบประทานเปนผกสด โดยยงไมผานกระบวนการแปรรปใดๆ หรอนาไปประกอบอาหาร สวนในภาษาไทย “พชผก” เปนคานามหมายถงพชทใชเปนอาหาร และใชเปนคานาหนาชอพชบางจาพวก เชน ผกกาด ผกปลาบ ผกหนอก(ราชบญฑตยสถาน 2546: 729) งานวจยนผวจยสนใจทจะศกษาคาเรยกพชผกโดยแบงประเดนเปน 2 สวน

สวนแรก ผวจยไดศกษาขอมลเบองตนพบวา ภาษาเขมรมคาเรยกพชผกหลายคา นอกจากคาวา បែនល /bɑnlae/ แลว ยงมอก 2 คา คอ អនលក /qɑnlŭəq/ และคาวา រេបយ /rɔbaoy/

ทงน การเรยกชอทแตกตางกน ขนอยกบกระบวนการเปลยนแปลงอนเกดจากการนาพชผกไปรบประทานหรอใชประโยชนจากสวนหนงสวนใดของพชผก สวนทสอง วาดวยคาเรยกพชผกในภาษาเขมร คาเรยกพชผกในภาษาเขมรมวธสรางคาเรยกแบบตางๆ โดยจะศกษา បែនល /bɑnlae/ ‘พชผก’ (เปนพชผกทกชนดทยงไมผานกระบวนการเปลยนแปลงใดๆ) เปนคาทมความหมายกวาง มหลากหลายชนด แตละชนดมคาเรยกแตกตางกน มวธตงชอคาเรยก โดยมการนาคาเรยกพชผกทมอยมาสรางคาใหม ดวยการใชคาขยาย เพอเรยกชนด

สธาทพย รฐปตย บทสรปแบบสมบรณภาษาไทย / 90

พชผกตางๆ เชน นาคาทเกยวกบคน คาทเกยวกบสตว และคาทเกยวกบสงของเครองใชมาขยาย เปนตน จะเหนวาชาวเขมรใชคาขยายมาสรางคาเรยกพชผกตางๆ แตกตางจากคาเรยกพชผกภาษาไทย

ดงนนการศกษาคาเรยกพชผกในประเดนทง 2 สวน จะทาใหเขาใจการใชคาเรยกพชผก และเพมพนความรในเรองคาศพทเขมรวาดวยพชผก ทสาคญคอการศกษาคาเรยกพชผกในภาษาเขมร โดยใชวธการศกษาแนวอรรถศาสตรชาตพนธ (Ethnosemantics) แสดงใหเหนภาพสะทอนความสมพนธของชาวเขมรกบสงแวดลอม ภาพสะทอนสงคมและวฒนธรรมของชาวเขมร ตลอดจนภาพสะทอนความคดหรอโลกทศนของชาวเขมรทสะทอนออกมาผานทางภาษา

2. วตถประสงคของการวจย 2.1 ศกษาคาเรยกพชผกในภาษาเขมรมาตรฐานทเรยกตามการใชและการจดประเภท

พชผกตามความหมาย 2.2 ศกษาภาพสะทอนทางสงคมและวฒนธรรม และระบบความคดหรอโลกทศนท

ปรากฏจากการใชคาเรยกพชผก

3. วธการรวบรวมขอมล

3.1 การเตรยมการศกษาวจย โดยศกษางานวจยตางๆ จากวทยานพนธ หนงสอ และพจนานกรมเขมรทเกยวของกบพชผก ทงทอยในประเทศไทย และประเทศกมพชา แลวรวบรวมคาเรยกพชผกภาษาเขมร ทงนไดรวบรวมขอมลคาศพทจากพจนานกรมภาษาเขมร(សេមតចរពះសងឃ ច, ២៥១១) จานวน 90 คา และไดศกษารวบรวมคาศพทจากหนงสอวาดวยพชทใชในประเทศกมพชา Plants used in Cambodia (Pauline, 2000) จานวน 122 คา นอกจากนผวจยไดเกบขอมลคาเรยกพชผกเพมเตมอกจานวน 122 คา จากชาวเขมรในกรงพนมเปญอก จากการรวบรวมคาศพททาใหไดคาเรยกพชผกทงหมด 334 คา เปนขอมลเบองตนในการทาวจย และคาศพทเหลานไดนาไปจดประเภทตามแวดวงทางความหมาย (semantic domains)

3.2 การเกบขอมลคาเรยกพชผกโดยการสมภาษณเปนภาษาเขมร ไดแก สมภาษณแนวคาถามทวไป และสมภาษณเชงลก โดยมหลกเกณฑการคดเลอกผสมภาษณ คอ เปนชาวเขมรโดยกาเนด อายไมนอยกวา 20 ป ไมจากดเพศ และเปนผทพดภาษาเขมรมาตรฐาน


3.3 การรวบรวมคาเรยกพชผกและนามาจดระเบยบ โดยตรวจสอบคาศพทและ จดคาศพทใหมทไดเพมเตมเพอการวเคราะหคาเรยกพชผกเหลานนโดยวเคราะหตามแนวทางการศกษาตามแนวอรรถศาสตรชาตพนธ (Ethnosemantics)

4 การวเคราะหขอมล การวเคราะหขอมลแบงเปน 3 ขนตอน คอ 4.1 ขนตอนการวเคราะหคาเรยกพชผก 3 คา ไดแก បែនល /bɑnlae/ ‘พชผก’ អនលក

/qɑnlŭəq/ ‘ผกจม’ และ រេបយ /rɔbaoy/ ‘ผกโรย’ ดวยการใชวธวเคราะหองคประกอบทางความหมาย (componential analysis) เพอแยกองคประกอบทางความหมายของแตละคาใหชดเจน

4.2 ขนตอนการวเคราะห การจดประเภทพชผกตามแวดวงความหมาย (semantic domains) បែនល /bɑnlae/ ‘พชผก’ ทงหมด โดยดจากการสรางคา (word formation) โดยแบงเปน 3 สวน ไดแก คาเรยกพชผกทวไปท ไมมคาขยาย คาเรยกพชผกทวไปท มคามาขยายได และคาเรยกพชผกทแบงตามแวดวงความหมาย (semantic domains) ของคาขยาย มจานวน 6 หมวด ไดแก ธรรมชาต, ชอทวๆไป, ลกษณะเดนของพช, สวนประกอบ, อปกรณและเครองใช และคากรยา

4.3 ขนตอนการวเคราะหภาพสะทอนสงคมและวฒนธรรม จากการใชคาเรยกพชผก แตละชนดเพอใหเหนความสมพนธระหวางภาษากบวฒนธรรม

5. แนวคดทเกยวของ การศกษาคาเรยกพชผกในภาษาเขมรมาตรฐานนเปนการศกษาตามแนวอรรถศาสตร

ชาตพนธ (Ethnosemantics) ซงแนวคดพนฐานทใชเปนแนวทางในการวเคราะหคาเรยกพชผกไดแก สมมตฐานซาเพยร วอรฟ (Sapir -Whorf Hypothesis) ทาใหเหนความสมพนธระหวางภาษากบความคด และจากภาษากทาใหเหนความสมพนธระหวางภาษากบวฒนธรรม ซงการวเคราะหคาศพทในภาษาใดภาษาหนงนอกจากจะทาใหทราบถง ความคดของเจาของภาษา ยงชวยใหเขาใจวฒนธรรมอกดวย นอกจากนยงชวยใหเขาใจสภาพแวดลอมทางกายภาพและทางสงคมทคนเหลานนอาศยอย (Crystal 1992:45; Richards 1993: 215; Ottenheimer 2006: 24; วภากร วงศไทย 2543: 35)

สาหรบทฤษฏอรรถศาสตรชาตพนธ (Ethnosemantics) การจะเขาใจระบบความคดและโลกทศนของคนในวฒนธรรมใดจะตององการแปลความหมายตามระบบความคดของผบอก


ภาษาในวฒนธรรมทเราศกษา ไมแปลความหมายตามภาษาของตน (Frake, 1962 อางถงใน Dil 1980: 1-11) และวฒนธรรมถกสะทอนอยในวงคาศพททใช ชวยใหเขาใจความแตกตางทางวฒนธรรม การศกษาระบบความหมายจากคาศพททใชทาใหเราเรยนรวฒนธรรม ดงนนตองหาแวดวงทางความหมาย (semantic domain) กอนเปนอนดบแรก คอ การจดประเภทแบบพนบาน (taxonomy) ของคาเหลานน การวเคราะหองคประกอบทางความหมาย (componential analysis) ซงนาไปสความเขาใจในวฒนธรรมของผ ใชภาษา ตามแนวคดของ แฮเรยต ออตนเฮเมอร (Ottenheimer 2006 : 17-20)

สาหรบแนวทางทใชวเคราะหตามทฤษฎอรรถศาสตรชาตพนธ 2 แนวทาง ไดแก แนวทางการวเคราะหองคประกอบ (componential analysis) และแนวทางการวเคราะหแวดวงทางความหมาย (semantic domains)

แนวทางวเคราะหองคประกอบทางความหมาย (componential analysis)เพอใหเหนความหมายของคาตางๆมชดเจนยงขนจาตองหาลกษณะ สงทจาเปน เปนเงอนไขททาใหเหนความแตกตางทางความหมายในระบบคา มาเปนเกณฑทใชแยกความหมาย เกณฑทสามารถกาหนดแยกความแตกตางของความหมายได จะทาใหเราแยกความหมายได (Casson 1981: 83-86; Nida, 1979: 32-34) และลกษณะทชวยแยกแยะความหมาย (semantic feature) ซงจะชวยแยกแยะความหมายของคาตางๆไดชดเจน ในการแสดงความเหมอนหรอตางกนของลกษณะ นยมแสดงดวยเครองหมาย (+) เพอแสดงความเหมอน หรอ การปรากฏ (presence) และ เครองหมาย (-) เพอแสดงความตาง หรอการไมปรากฏ (absence) หรออาจใชเครองหมายอนๆ ทงนลกษณะทชวยแยกแยะความหมาย (semantic feature) ทเราใชเปนองคประกอบในการวเคราะหความหมายจะเกยวของกบความคดและวฒนธรรมดวย กลาวอกนยหนง ความคดและวฒนธรรมของคนอาจสะทอนใหเหนจากความหมาย จากการมองคประกอบ (component) ของความหมายทแตกตางกน (Trask 1999: 48)

แนวทางการวเคราะหแวดวงทางความหมาย (semantic domains)มงศกษากลมคาทางความหมาย โดยศกษาการจดประเภทและบรบทของคา และกลมคาทสะทอนใหเหนความแตกตางของวฒนธรรม การวเคราะหความหมายจากคาของกลมคนตางๆทใชอธบายสงตางๆจากการจดแวดวงทางความหมาย (semantic domains) จะชวยใหเหนแนวความคดของกลมคนนนๆ(Ottenheimer 2006: 18)


6. ผลการวจย จากการศกษาคาเรยกพชผกในภาษาเขมรมาตรฐานตามแนวอรรถศาสตรชาตพนธ

(Ethnosemantics) ซงแบงการวเคราะหขอมลคาเรยกพชผกออกเปน 2 สวน สวนทหนงวเคราะหคาเรยกพชผก โดยใชวธวเคราะหองคประกอบทางความหมาย (componential analysis) ผลการวเคราะหคาเรยกพชผกของชาวเขมรใชคาเรยก 3 คา คอ បែនល /bɑnlae/ ‘พชผก’ , អនលក /qɑnlŭəq/ ‘ผกจม’ และ រេបយ /rↄbaoy/ ‘ผกโรย’ สวนทสองวเคราะหการจดประเภทคาเรยกพชผกตามความหมาย ทเปน បែនល /bɑnlae/ ‘พชผก’ ทงหมด จานวน 334 คา โดยดจากการสรางคา (word formation) ผลการวเคราะหแสดงใหเหนวาคาเรยกพชผกในภาษาเขมรมาตรฐานทเปน បែនល /bɑnlae/ ‘พชผก’ ม 2 แบบ คอ แบบท 1 มความหมายในตวเปนคาเดยวไมมการสรางคาใหมโดยใชคาขยาย และแบบท 2 มความหมายใหมมาจากการสรางคาโดยใชคามาขยาย ซงคาขยายจะวางอยหลงหรอหนาคาเรยกพชผกทวไป ทาใหเปลยนความหมายใหมกลายเปนคาเรยกพชผกทเฉพาะ และคาขยายอาจมคาเดยวหรอมมากกวา 1 คา อยางไรกตามคาขยายสามารถขยายคาอนทไมใชคาเรยกพชผกทวไปไดดวย

สาหรบคาเรยกพชผกทวไปทมคาขยายสามารถจดประเภทคาเรยกพชผกตามแวดวงทางความหมายของคาขยาย (semantic domain) ไดเปน 6 หมวด ไดแก 1) ธรรมชาต 2) ชอทวๆไป 3) ลกษณะเดนของพช 4) สวนประกอบพช และของคน/สตว 5) อปกรณและเครองใช 6) คากรยา โดยหมวดคาทางความหมายทง 6 หมวดนสะทอนสภาพสงคมและวฒนธรรมของชาวเขมรไดแก สงแวดลอมทางธรรมชาต การจดพนท และการใชประโยชนจากพนททางภมศาสตร ความคดของชาวเขมร วถชวตเขมร และ ความสมพนธกบกลมชาตพนธตางๆ ทสะทอนจากคาเรยกพชผก 7. อภปรายผล

7.1 คาเรยกพชผกในภาษาเขมรมาตรฐานเมอนามาวเคราะหองคประกอบทางความหมาย (componential analysis) ใชคาเรยก 3 คา คอ បែនល /bɑnlae/ คาเรยกผกทวไป, អនលក /qɑnlŭəq/ คาเรยกผกจม และ រេបយ /rↄbaoy/ คาเรยกผกโรย ในขณะทภาษาไทยใชคาวา “ผก” คาเดยว เรยกผกทวไปไมวาจะนาไปจมหรอโรย

7.2 การจดประเภทคาเรยกพชผกตามความหมาย โดยดจากการสรางคา (word formation) ของพชผกทเปน បែនល /bɑnlae/ ‘พชผก’ ทงหมดจะเหนวาคาเรยกพชผกในภาษาเขมรมาตรฐานมลกษณะการนาคามาขยาย โดยสวนมากจะขยายคาเรยกพชผกทวไปซงขยายไดทงขางหลงและและขางหนาเพอทาใหเกดความหมายใหม และเพอแยกพชผกใหเฉพาะเจาะจงหรอเพอ


เรยกตามสวนของพชทนามารบประทาน เมอมคาขยายมากแสดงวาพชผกนนประเภทเดยวกนแตมประเภทยอยมาก

7.3 ภาพสะทอนสงคมและวฒนธรรม ตลอดจนระบบความคดและโลกทศนของชาวเขมร จากคาเรยกพชผก ทาใหเหนความเปนเขมรซงสะทอนอยในความคดของชาวเขมรทมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา คาเรยกพชผกสะทอนใหเหนความคดสรางสรรคของชาวเขมร สะทอนใหเหนโลกทศนของชาวเขมรทมตอสงแวดลอมในเรองเรองรปทรง สณฐาน ขนาด กลน ส ตามแบบของตนเอง คาเรยกพชผกยงสะทอนใหเหนวถชวตทางดานอาหารของชาวเขมรในเรอง ชนดอาหาร วธปรงอาหาร รสชาตอาหาร และ วธบรโภค ทงหมดนคอภาพสะทอนสงคมและวฒนธรรมจากคาเรยกพชผก

การศกษาภาพสะทอนสงคมและวฒนธรรมจากคาเรยกพชผกทสะทอนใหเหนสงทมอยในสงคมเขมร และสงทมอยในสงคมกมอทธพลตอระบบความคดหรอโลกทศนของชาวเขมรในการใชคาเรยกพชผกดวย ซงเปนไปตามสมมตฐานของซาเพยรและวอรฟ (The Sapir-Whorf Hypothesis) ทกลาววาภาษาและความคดมความสมพนธซงกนและกน และเปนไปตามทฤษฏอรรถศาสตรชาตพนธ (Ethnosemantics) ทวาการศกษาภาษาของคนกลมหนงในบรบทของสงคมและวฒนธรรม จะทาใหเขาใจ ระบบความคดหรอโลกทศน และสภาพสงคมและวฒนธรรมของคนกลมนน

การศกษาครงน ผวจยยงเหนวามหวขออนๆทนาศกษาตอไปน 1) ควรมการศกษาเปรยบเทยบคาเรยกพชผกภาษาเขมรมาตรฐานกบภาษาไทยมาตรฐานเพอจะไดเรยนรความสมพนธและภาพสะทอนสงคมและวฒนธรรมตางๆทงทเหมอนและตางกน 2) ศกษาคาศพทภาษาอนโดยเฉพาะกลมประเทศในประชาคมอาเซยนตามแนวอรรถศาสตรชาตพนธเพอจะไดเรยนรภาษาและเขาใจวฒนธรรมของประเทศเพอนบาน


AN ETHNOSEMANTIC STUDY OF VEGETABLE TERMS IN STANDARD

KHMER.

SUTHATHIP RATTHAPAT 5436350 LCLG/M

M.A. (LINGUISTICS)

THESIS ADVISORY COMMITTEE : NARASET PISITPANPORN, Ph.D.

(LINGUISTICS); ISARA CHOOSRI, Ph.D. (LINGUISTICS); MAYUREE

THAWORNPAT, Ph.D. (LINGUISTICS);

EXTENDED SUMMARY

1. The principle and the importance of the problem.

Vegetable terms in standard Khmer are different from in Thai. In Khmer,

the term which is used to refer to vegetables is បែនល /bɑnlae/ (Headley 1977: 498). In

particular, បែនល /bɑnlae/ can be eaten as a fresh vegetable or cooked. In Thai, the word

referring to vegetables is /phɨɨt phàk/ ‘พชผก’. They are plants used as food. Moreover, the

word /phàk/ ‘ผก’ can be used as a generic term for names of plants such as

/phàk kàat/ ‘ผกกาด’, /phàk plàab/ (ผกปลาบ), /phàk nↄↄk/ (ผกหนอก). Therefore, the researcher

is interested to study two main issues.

First is the term study បែនល /bɑnlae/ . Basically, the researcher found that

there are three vegetable terms in standard Khmer; not only បែនល /bɑnlae/. The other

two terms are: អនលក /qɑnlŭəq/ and រេបយ /rɔbaoy/. The 3 terms are different

depending on when the vegetables are eaten or which part of the vegetable is being

used.

สธาทพย รฐปตย แบบสรปฉบบสมบรณภาษาองกฤษ / 96

Second, the researcher studied the vegetable terms: បែនល /bɑnlae/ (បែនល

/bɑnlae/ ‘general vegetables/all vegetables’) which បែនល /bɑnlae/ has not been changed. The

term has a broader meaning and there are many kinds of បែនល /bɑnlae/. Each បែនល /bɑnlae/ is used in different ways. The vegetable terms are formed according to using

of modifiers. The modifiers include humans, animals, objects and utensils etc. It is

shown that Khmer people use modifiers for vegetable terms differently from Thais.

Therefore, to study the vegetable terms in these 2 aspect will help

understand about the use of vegetable terms in standard Khmer and increase

knowledge of the vocabulary of vegetable terms. Moreover, this research, entitled

“An Ethnosemantic study of vegetable terms in standard Khmer”, will demonstrate the

relationship between Khmer people and the environment, society and culture and the

system of thought and world view of Khmer people based on their language.

2. Objectives / Rational

2.1 To study vegetable terms in Standard Khmer and categorize the

semantic domain of vegetable terms.

2.2 To study social and culture reflections and the system of thought, and

world view when using vegetable terms in standard Khmer.

3. Data / Methodology

3.1 Data preparation for this research came from theses, books, and

dictionaries Khmer related to vegetation both in Thailand and Cambodia. Then 90

vegetable terms were collected from a Khmer dictionary (សេមតចរពះសងឃ ច, ២៥១១)

and 112 words from “the plants used in Cambodia dictionary” (Pauline, 2000).

Furthermore, 122 vegetable terms were also collected from Khmer people in

Phnom Penh. Thus, the vegetable terms used in the research totalled 334

words. The 334 words can be categorized by semantic domain.


3.2 Collecting data by interviews with of Khmer people. The interview

questionnaires included a general interview and an in-depth interview. The criteria for

selection of the interviews included, Khmer ethnicity, older than 20 years and

speaking standard Khmer.

3.3 Organization and checking of the meaning of the vegetable terms for

analysis was done in accordance with ethnosemantics theory.

4. Data Analysis

Data analysis is divided into 3 stages.

4.1 An analysis of the meaning of 3 terms for vegetables, namely, បែនល

/bɑnlae/ ‘general vegetables’, អនលក /qɑnlŭəq/ ‘dip vegetables’ and រេបយ /rɔbaoy/

‘mixed vegetables’ by using componential analysis.

4.2 Categorization of the semantic domain of vegetable term (បែនល /bɑnlae/

‘general vegetables/all vegetables’) from word formation. The vegetable terms are

divided into 3 parts. The first, are vegetable terms not using of modifiers and the

second, include vegetable terms using modifiers, The third, group are words using

modifiers they can be categorized according to the meaning of the modifier into 6

semantic domains 1) nature 2) names 3) salient characteristics 4) parts of plant and

body parts of humans/animals 5) objects and utensils and 6) verbs.

4.3 An analysis of social and culture reflections based on the vegetable

terms to explore the relationship between language and culture.

5. Theoretical Framework

The research studies vegetable terms in the standard Khmer used by Khmer

people by using ethnosemantics theory. Sapir -Whorf Hypothesis is the basic concept

that is used in the analysis. This hypothesis will reveal the relationship between

language and thought. In addition, language also shows the relationship between

language and culture, so an analysis of terms in one language, not only helps to


understand the thoughts of the native speaker, but also helps to understand the culture.

Moreover, it also helps to understand the physical environment and society (Crystal

1992:45; Richards 1993: 215; Ottenheimer 2006: 24; วภากร วงศไทย 2543: 35).

This research is conducted using ethnosemantics theory. Ethnosemantics is

the study method used to understand the system thought, world-view and culture of the

informant. For translations, they should be made according to the thoughts of the

informant, not according to the translations own language (Frake, 1962 refer to Dil

1980: 1-11). A culture is reflected in the terminology used. In addition, it can help to

understand the cultural differences and help to learn more about the culture from the

meanings of the words in accordance with two processes. The first, is by analysis of

the semantic domain of language by using the taxonomy of words. The second, is

through an analysis of meaning by way of componential analysis (Ottenheimer 2006:

17-20).

Therefore, the analysis follows ethnosemantics theory using componential

analysis and semantic domains.

The componential analysis is to analyze the meaning of the words to reveal

the culturally important features by which speakers of the language distinguish

different words in the domain (Casson 1981: 83-86; Nida, 1979: 32-34) .The features

that distinguish the meaning are semantic features. Symbols to separate the similarities

and differences are presented by using a presence (+) and an absence (-). Furthermore,

the components of different meanings are able to reflect the thoughts and the culture

of the people (Trask 1999: 48).

The semantic domain is a specific place that shares a set of meanings, or a

language that holds its meaning within the given context of the place. “The quest was

originally to see how the words that groups of humans use to describe certain things

are relative to the underlying perceptions and meanings that those groups share”

(Ottenheimer 2006: 18).


6. Findings

The results of this ethnosemantic study of vegetable terms in standard

Khmer are divided into two parts. The first, part analyses the distinctive features of

the word បែនល /bɑnlae/ ‘vegetable’ by using componential analysis to show that បែនល

/bɑnlae/ can be used as 3 terms, namely, បែនល /bɑnlae/ ‘general vegetables’, អនលក

/qɑnlŭəq/ ‘dip vegetables’ and រេបយ /rɔbaoy/ ‘mixed vegetables’. The 3 terms are

different because of the Khmer way of thinking. This subjective thinking reference

conditions such as: 1) state of the vegetable’s being (ripe, raw) 2) parts of vegetables

used for eating 3) the methods used for vegetable preparation 4) cooking methods 5)

eating methods 6) to eat accompanying with. The second, is the categorization of the

semantic domain of vegetables terms (បែនល /bɑnlae/ ‘general vegetables/all vegetables’)

based on word formation from 334 words which shows that the words used as

vegetable are divided into those that use modifiers and those that do not. The modifier

is placed as the ending or the beginning to the general vegetable term which acquires a

new or specific meaning. Moreover, the modifier may be used to one or more words

and can be used to modify other words except general vegetable terms.

Furthermore, the words used with modifiers can be categorized according

to the meaning of the modifiers into 6 main semantic domains which are: 1) nature 2)

names 3) salient characteristics 4) parts of plant and body parts of humans/animals 5)

objects and utensil 6) verbs. Moreover, it is found that with vegetable terms, each

word may reflect a variety of social or cultural elements of Khmer people such as 1)

natural environment 2) division of land and utilization of the geographical area 3) the

thinking of Khmer people 4) Khmer lifestyle and 5) relationship between Khmer

people and other ethnic groups.

7. Discussion

7.1 Vegetable terms in standard Khmer were analyzed by componential

analysis. It was found that, in Khmer language, there are three terms that refer to


vegetables. These are បែនល /bɑnlae/ ‘general vegetables’, អនលក /qɑnlŭəq/ ‘dip

vegetables’ and រេបយ /rɔbaoy/ ‘mixed vegetables’. In Thai, on the other hand, there

is only one word for vegetable and that is /phàk/ ‘ผก’.

7.2 Categorization of the semantic domain of vegetable terms (បែនល

/bɑnlae/ ‘general vegetables/all vegetables’) is based on word formation. Specific term

are formed by the word formation using of modifiers as a beginning or ending to the

general vegetable term to gain a new or specific meaning. The vegetable term may

refer to particular parts of plant that may be eaten. Moreover, the vegetable terms use

2-3 modifiers indicating that these are numerous sub-terms for vegetables in common

usage.

7.3 The social and culture reflections include the systems of thinking and

world view of Khmer people based on the vegetable terms. These reflections include

the Khmer world view which changes with time, the creativity of Khmer people, and

attitudes toward their environment such as shape, configuration, size, smell and color.

In addition, the vegetable terms reflect the Khmer eating culture such as types of food,

cooking method, tastes, and way of eating.

Therefore, the reflection of society and culture derived from vegetable

terms reflects Khmer social, elements, the system of thinking and world view which

are all evident in the usage of vegetable terms. This concurs with the Sapir-Whorf

hypothesis, which states that language and thought are related and further supports

the Ethnosemantics theory where by studying the language of a group leads to a better

understanding of their system of thinking, society and culture.

The researcher also suggests the following topics for further study.

1) A comparative study of vegetable terms between standard Khmer and

standard to determine similarities and differences as a reflection of society and culture.

2) To study terms in other languages by the ethnosemantics theory,

especially, in the ASEAN Community to better understand the languages and cultures

of neighboring countries.


บรรณานกรม

ภาษาไทย กมลธรรม ชนพนธ. (2539). การศกษาคาศพทเกยวกบปาชมชน และการอนรกษสงแวดลอมของ

ชาวเมยนในพนทตาบลปงเตา อาเภองาว จงหวดลาปาง. วทยานพนธ ปรญญามหาบณฑต หาวทยาลยมหดล.

คณะกรรมาธการรวมไทย-กมพชา. (2550). พจนานกรมไทย-เขมร. กรงเทพฯ: กรมสารนเทศ กระทรวงการตางประเทศ.

เดวด แชนดเลอร. (2546). ประวตศาสตรกมพชา. พรรณงาม เงาธรรมสารและคณะแปล. กรงเทพฯ: มลนธโครงการตาราสงคมศาสตรและมนษยศาสตร.

นรเศรษฐ พสฐพนพร. (2557). “โลกทศนของชาวเขมร” ใน เสาวภา พรสรพงษ (บก.). 2557: 15-55. นราวด พนธนรา. (2536). การศกษาคาศพทเกยวกบพฤตกรรมการกนของชาวไทยมสลม จงหวด

นราธวาส คาศพททเกยวของกบพฤตกรรมการกนสะทอนระบบความคดของชาวไทย มสลม. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยมหดล.

น าทพย แสงออน. (2554). การศกษาการเปลยนชอของสาวประเภทสอง. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยมหดล.

นดดา หงสววฒน, ทวทอง หงษววฒน, สภาพรรณ เยยมชยภม (2553). ผก 333 ชนด คณคาอาหารและการกน. กรงเทพฯ: บรษทพมพด.

นด ณาราง. (2548). อองโกร นครนา แหลงกาเนดอารยธรรมขแมร. ภมจต เรองเดช แปล. บรรมย: โรงพมพวนย.

เพญนภา ทรพยเจรญ และคณะ. (2541). ผกพนบานภาคอสาน. กรงเทพฯ: องคการสงเคราะหทหารผานศก.

_________. (2542). ผกพนบานภาคกลาง. กรงเทพฯ: องคการสงเคราะหทหารผานศก. _________. (2542). ผกพนบานภาคใต. กรงเทพฯ: องคการสงเคราะหทหารผานศก. _________. (2542). ผกพนบานภาคเหนอ. กรงเทพฯ: องคการสงเคราะหทหารผานศก. มหาดไทย, กระทรวง. (2517). สาธารณรฐเขมร การเมอง การปกครอง เศรษฐกจ และสงคมวทยา.

กรงเทพฯ: โรงพมพสวนทองถน กรมการปกครอง.

สธาทพย รฐปตย บรรณานกรม / 102

รชดา ธราภาค. (2555). ราชอาณาจกรกมพชา. กรงเทพฯ: สถาพรบค. ราชบญฑตยสถาน. (2524). สารานกรมไทยฉบบราชบณฑตยสถานเลม 2. กรงเทพฯ: บรษทประยร

วงศจากด. _________. (2546). พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2524. กรงเทพฯ: นานมบค

พบลเคชน. วภากร วงศไทย. (2543). ภาษากบวฒนธรรม. กรงเทพฯ: ภาควชาภาษาศาสตร คณะมนษยศาสตร

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. เสาวภา พรสรพงษ (บก.). (2557). เรยนรประเทศเพอนบานกมพชา ในมตทางสงคมวฒนธรรม.

นครปฐม: สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล. อมรา ประสทธรฐสนธ. (2549). กวาจะเปนนกภาษาศาสตร. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ภาษาองกฤษ Cason, Ronald W. (1981). Language, Culture and Cognition Anthropological Perspectives. New

York: Macmillian Publishing Co, Inc. Chaihiranwattana, M. (2008). A study of the figurative language and the socio-cultural Crystal, David. (1992). Introducing Linguistics. London: Penguin Group. Dil, Anwar S. (1980). Language and Cultural Description. The United States of America:

Stanford University Press. Eastman, Carol M. (1975). Aspects of Language and Culture. San Francisco: Chandler &Sharp Headley, Robert K. ( 1977). Cambodian – English Dictionary. Washington D.C: The Catholic Huffman, Franklin E. (1987). Cambodian System of Writing and Beginning Reader. New York:

Cornell University Press. Kamnuansin, S. (2012). Eco-environmental terminology and folk classification of Thai coast-

dwellers : a case study in Bang Khunsai subdistrict, Banlaem district, hetchaburi Province. Ph.D. Dissertation, Mahidol University.

Lerteumsai, R. (1960). A semantics and cultural study of Shan (Tai Yai) terms concerning the concept of "Muang". Ph.D. Dissertation, Mahidol University.

Lyons, John. (1971). Introduction to Theoretical Linguistics. Cambridge: Cambridge University Press


Narin Seng Jameson. (2010). Cooking the Cambodian Way. Phnom Penh: JSRC printing. Nida, E. A. (1975). Componential Analysis of Meaning. Mouton: The Hague. Nusara and Friends. (2000). The Cuisine of Cambodia. Bangkok: Allied Printers. Ottenheimer, Harriet Joseph. (2006). The Anthropology of Language. Toronto: Transcontinental

Printing/ Louiseville. Pauline, Dy Phon. (2000). Plants used in Cambodia. Phnom Penh: Imprimerie Olympic. Pisitpanporn, N. (1986). Rice Cycle. M.A. thesis, Mahidol University. Pumma, S. (2013). A study of language and culture of “/Khi ː/” (feces) of Lao-Wiang in Nong

Kop subdistrict, Banpong district, Ratchaburi province. Ph.D. dissertation, Mahidol University.

Rangers, Trevor. (2010). Traveler Cambodia. Washington, D.C.: National Geographic Society. Richards, Jack C., John Platt and Heidi Platt. (1993). Longman Dictionary of Language Teaching

and Applied Linguistics. Essex: Longman Group UK Limited. Trask, R.L. (1999). Key concept in language and linguistic. London: Routledge. Tyler, Stephen A. (1969). cognitive anthropology. New York: Holt Rinehart and Winston.

University of American Press. Watanasawad, K. (2006). An Ethnolinguistic study in the Lyrics of Thai country and city

song. Ph.D. Dissertation, Mahidol University. Whorf, B.L. (1956). Language, thought and reality : select writing of Benjamin Lee Whorf. Edit

by John B. Carroll. Cambridge: The M.I.T, Press.

ภาษาเขมร រកសងសខភបល. (២០០៩). រកខជតឱសថកមពជ ភគ៣. ភនេពញ: ថវកជត. _________. (២០១០). រកខជតឱសថកមពជ ភគ៤. ភនេពញ: ថវកជត. _________. (២០១២). រកខជតឱសថកមពជ ភគ៥. ភនេពញ: ថវកជត. ជ េ ភរ. (២០០៩). មហបកនងសងគមែខមរ. ភនេពញ. ៃរយ. សេមតចរពះសងឃ ច.(២៥១១). វចននរកមែខមរ. ភនេពញ: ពទធ សនបណឌ តយ. _________. (២៥៤៩). របមលសភសតែខមរ. ភនេពញ: ពទធ សនបណឌ តយ.

สธาทพย รฐปตย บรรณานกรม / 104

សនេហង េមងឈង. (២០០០). ធមមជតរសកេយើង. ភនេពញ: Clotilde Eav. រហវងសវរ បងសដ. (២០០៧). របវតតសេងខបៃនរបេទសកមពជ. ភនេពញ.

สออเลกทรอนกส

สานกงานหอพรรณไม. 2549. “สารานกรมพชในประทศไทย”. http://web3.dnp.go.th/botany/ detail.aspx?words. [01/04/2013].

Chuon Nath. 1967. “Khmer-Khmer Dictionary”. http://dictionary.tovnah.com/topic/vegetable. [01/04/2013].

Headley, Robert K. 1997. “Khmer-English Dictionary”. http://www.dictionary.tovah.com/q= criteria=fulltext&dic=headley. [01/04/2013].

“វចននរកម ន ែខមរ - អងេគលស. 2012”. http://www.dict.antkh.com/dictionaries. [01/04/2013].


ภาคผนวก

สธาทพย รฐปตย ภาคผนวก / 106

ภาคผนวก ก

แบบสมภาษณภาษาเขมรเกยวกบคาเรยกพชผก (ករសមភ សនអព “បែនល”)

สวนท 1 : ขอมลสวนตวของผใหสมภาษณ (ពតមនផទ លខលនរបសអនកេឆលើយតបបទសមភ សន) 1.1 ชอ (េឈម ះ) …………………………………………………………………………………………………………

1.2 อาย ( យ) ………………………………………………………………………………………………………… 1.3 ภมลาเนา (ភមលេន) …………………………………………………………………………………………………………

1.4 อาชพ (មខរបរ) ………………………………………………………………………………………………………… สวนท 2 : สมภาษณแนวคาถามทวไป เปนขอมลเกยวกบคาเรยกพชผก (ដណងអពពកយ “បែនល”) 2.1 អនលក /qɑnlŭəq/ ผกจมมอะไรบาง (អនលកមនអវខលះ?) ……………………………………………………………………………………………………..………………….…………………………… 2.2 រេបយ /rɔbaoy/ ผกโรยมอะไรบาง (រេបយមនអវខលះ?) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…… 2.3 มพชผกอะไรบางทเปนของหวาน (មនបែនលអវខលះេធវើជបែងអម?) ……………………………………………………………………..………………………………………………………………………………… 2.4 อาหารอะไรบางรบประทานกบผกจม (មហបអវខលះព រជមយអនលក?) ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2.5 อาหารอะไรบางรบประทานกบผกโรย (មហបអវខលះព រជមយរេបយ?) …………………………………………….…………………………………………………………………………………………………………


สวนท 3 : สมภาษณเชงลก เปนขอมลเกยวกบความหมายของพชผก และขอมลเชงวฒนธรรมทเกยวของกบการใชคา เรยกพชผกตางๆ (ពតមនអពនយនងវបបធមរបសពកយ “បែនល”)

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………


ภาคผนวก ข

คาเรยกพชผกภาษาเขมรมาตรฐาน

ក កញជ ល /kɑɲcŭəl/ ‘ผกแวน’ កញជ លភន /kɑɲcŭəl pnum/ ‘ผกแวนโคก’ កែញឆ ត /kɑɲchaet/ ‘กระเฉด’ កនទត /kɑntuət/ ‘มะยม’ កនទតៃរព /kɑntuət prɨy/ ‘มะขามปอม’ កេរនត ក /kɑntaok/ ‘หอมแขก’ កនទេថត /kɑntumtet/ ‘กระถน’ កនទ ង /kɑntĕəŋ/ ‘สาบเสอ’ ក /kaanaa/ ‘หนาเลยบ’ ករត /kaarot/ ‘แครอท’ ករតតច /kaarot touc/ ‘แครอทเลก’ ករតធ /kaarot thum/ ‘แครอทใหญ’ កនខត /koun khatnaa/ ‘คะแหนง’ កេបល ក /kɑmplaok/ ‘ผกตบชวา’ កពងពយ /kɑmpiiŋpuəy/ ‘แพงพวย’ កពងពយេឈើ /kɑmpiiŋpuəy chəə/ ‘แพงพวยนา’ កដ ត /kdaat/ ‘บอน’ រកេច /krɑcaw/ ‘ปอกระเจา’ រកេពន /krɑpein/ ‘เทยนกง’ រកេពនទក /krɑpeen tɨk/ ‘ปอผ’ រក ញ /krɑwaaɲ/ ‘กระวาน’ រក ង /krɑsaŋ/ ‘มะสง’ រក ងខពស /krɑsaŋ kpŏəh/ ‘มะสง’


រក ងទប /krɑsaŋ tiəp/ ‘ผกกระสง’ រក ងែរស /krɑsaŋ srae/ ‘ผกกระสงนา’ រក ងែហ /krɑsaŋ hae/ ‘ผกไผน า’ រកេ ឈក /krɑqaw chuuk/ ‘รากบว’ រកច /krouc/ ‘สม’ រកចឆម រ /krouc cmaa/ ‘มะนาว’ រកចេសើច /krouc saəc/ ‘มะกรด’

ខ

ខត /khatnaa/ ‘คะนา’ ខជ យ /kciəy/ ‘กระชาย’ ខញ /kɲəy/ ‘ขง’ ខទម /ktɨm ‘กระเทยม’ ខទមរកហម /ktɨm krɑhɑɑm/ ‘หอมแดง’ ខទមខយល /ktɨm kyɑl/ ‘ตนดอกหอม’ ខទមប ង /ktɨm baaraŋ/ ‘หอมใหญ’ ខទមៃរព /ktɨm prɨy/ ‘กระเทยมปา’ ខទមស /ktɨm sɑɑ/ ‘กระเทยม’ ខទមសលក /ktɨm slək/ ‘กระเทยมตน’ ខនរ /knol/ ‘ขนน’ ខនរសមល /knol sɑmlɑɑ/ ‘ขนนแกง, สาเก’ ខលតេឃល ក /klout klook/ ‘นาเตาออน’ ខលតរត ច /klout trɑlaac/ ‘ฟกออน’ ខលតរតសករសវ /klout trɑsɑq srouw/ ‘แตงไทยออน’ ខលតនេនង /klout nɔnooŋ/ ‘บวบออน’ ខលតឪឡក /klout qəwlək/ ‘แตงโมออน’ ខវត /kwət/ ‘มะขวด’


ឃ ឃនឆយ /khɨnchaay/ ‘ขนฉาย’ ឃយឆយ /khuychaay/ ‘กยชาย’ េឃល ក /klook/ ‘นาเตา’ េឃល កែវង /klook wɛɛŋ/ ‘นาเตายาว’

ង ងប /ŋup/ ‘ผกหวาน’

ច េចក /ceik/ ‘กลวย’

េចកជវ /ceik cwiə/ ‘กลวยตาน’

ឆ ៃឆថវ /chaythaw/ ‘หวไชทาว’ ៃឆថវមល /chaythaw muul/ ‘หวไชทาวกลม’ ៃឆថវមលរកហម /chaythaw moul krɑhɑɑm/ ‘หวไชทาวแดง’ ៃឆថវែវង /chaythaw wɛɛŋ/ ‘หวไชทาวยาว’

ជ ជនលង /cɔnlŭəŋ/ ‘ผกปลง’ ជរ /cii/ ‘ผกช’ ជររក ងទហ /cii krɑsaŋ tumhum/ ‘ผกแพว’ ជររកហម /cii krɑhɑɑm/ ‘โหระพา’ ជររកអប /cii krɑqoup/ ‘ใบหเสอ’ ជររគប /cii krŏəp/ ‘แมงลก’ ជរឆអ ប /cii cqaap/ ‘ผกคาวทอง’ ជររតេចៀករជក /cii trɑciəq cruuk/ ‘ผกหเสอ’


ជររតេចៀកដរ /cii trɑciək dɑmrəy/ ‘ผกหเสอ’ ជរថព លរត /cii tpŭən trəy/ ‘ผกคาวทอง’ ជរនងវង /cii nieŋwɔŋ/ ‘โหระพา’ ជរបនល /cii bɑnlaa/ ‘ผกชฝรง’ ជរប ង /cii baaraŋ/ ‘ผกชฝรง’ ជររបេហើរ /cii prɑhaə/ ‘ยหรา’ ជរភល /cii pluu/ ‘ชะพล’ ជរមជរ /cii mcuu/ ‘ผกคาวทอง’ ជររមះេរព /cii mrĕəhprɨw/ ‘กะเพรา’ ជររមះេរពេខម /cii mrĕəhprɨw kmaw/ ‘กะเพราแดง’ ជររមះេរពស /cii mrĕəhprɨw sɑɑ/ ‘กะเพราขาว’ ជរយន /cii yuən/ ‘ผกคาวทอง’ ជររ រ /cii rɔnaa/ ‘ผกชฝรง’ ជរលងលកខ /cii liiŋlĕək/ ‘แมงลก’ ជរ នសយ /cii wansuy/ ‘ผกช’ ជរសេងកើច /cii sɑŋkaəc/ ‘ผกช’ ជរស /cii sɑɑ/ ‘แมงลก’ ជរសលកែវង /cii slək wɛɛŋ/ ‘ผกชฝรง’ ជរអងក ម /cii qɑŋkaam/ ‘สะระแหน’ េជើងបងកង /cəəŋ bɑŋkɑɑŋ/ ‘ผกเปดไทย’

ឈ

ឈក /chuuk/ ‘บว’

ញ ញ /ɲɔɔ/ ‘ยอ’


ដ ដបល /dəypləy/ ‘ดปล’ េដើមខជ យ /daəm kciə/ ‘ตนกระชาย’ េដើមេចក /daəm ceik/ ‘หยวกกลวย’ េដើមរ វ /daəm traw/ ‘ตนเผอก’ េដើមរេដងៃរព /daəm rumdeiŋ prɨy/ ‘ขาปา’ េដើមេឡវ វ /daəm leiw qaaw/ ‘ผกหวานบาน’ ដឡង /dɑmlouŋ/ ‘มน’ ដឡងេឈើ /dɑmlouŋ chəə/ ‘มนสาปะหลง’ ដឡងជវ /dɑmlouŋ cwiə/ ‘มนเทศ’ ដឡងប ង /dɑmlouŋ baaraŋ/ ‘มนฝรง’

ត

េ ន ត /tnaot/ ‘โตนด’ រតកន /trɑkuən/ ‘ผกบง’ រតកនេគក /trɑkuən kook/ ‘ผกบงจน’ រតកនចន /trɑkuən cən/ ‘ผกบงจน’ រតកនបង /trɑkuən bəŋ/ ‘ผกบงบง’ រតកនែរស /trɑkuən srae/ ‘ผกบงนา’ រតេកៀត /trɑkiət/ ‘ผกตบชวา’ រតេចៀករកញ /trɑciək kraɲ/ ‘บวบก’ រតប /trɑp/ ‘มะเขอ’ រតបកដេគ /trɑp kdɑɑ koo/ ‘มะเขอยาวมวง’ រតបេរកមរមស /trɑp kraom rɔmiəh/ ‘มะเขอเปราะมวง’ រតបខរ /trɑp khaa/ ‘มะเขอขน’ រតបចេងក ម /trɑp cɑŋkaom/ ‘มะเขอพวง’ រតបពងចប /trɑp pɔɔŋ caap/ ‘มะเขอขาว’ រតបពងមន /trɑp pɔɔŋ mŏən/ ‘มะเขอเหลอง’ រតបពតលញង /trɑp putlumɲɔɔŋ/ ‘มะเขอพวง’


រតបែផលធ /trɑp prae thum/ ‘มะเขอจาน’ រតបមល /trɑp muul/ ‘มะเขอเปราะยกษ’ រតបេ ម /trɑp room/ ‘มะเขอลอม’ រតប វ /trɑp liəw/ ‘มะเขอลาว’ រតបែវង /trɑp wɛɛŋ/ ‘มะเขอยาว’ រតបស ដ យ /trɑp sɑndaay/ ‘มะเขอยาวมวง’ រតបស /trɑp sɑɑ/ ‘มะเขอขาว’ រតបសបករសយ /trɑp sɑmbɑk sruəy/ ‘มะเขอเปราะ’ រតបរសយ /trɑp sruəy/ ‘มะเขอเปราะ’ រតយងេចក /trɑyuuŋ ceik/ ‘หวปล’ រត ច /trɑlaac/ ‘ฟก’ រត ចរសវ /trɑlaac srouw/ ‘ฟกขาว’ រតសក /trɑsɑq/ ‘แตง’ រតសកកេរញជ ប /trɑsɑq kɑɲcriəp/ ‘แตงรานเลก’ រតសកកបល វ /trɑsɑq kbaal swaa/ ‘แตงกวา’ រតសកែខមរ /trɑsɑq khmae/ ‘แตงกวา’ រតសកេរទើង /trɑsɑq trəŋ/ ‘แตงกวา’ រតសកផអរ /trɑsɑq pqɑɑ/ ‘แตงราน’ រ វ /traaw/ ‘เผอก’ រ វៃរព /traaw prɨy/ ‘เผอกปา’ រតយ ង /truəy rӗəŋ/ ‘ยอดจก’ រតយេ ព /truəy lpɨw/ ‘ยอดฟกทอง’ រតយេ ដ /truəy sdaw/ ‘ยอดสะเดา’ រតយ វ យ /truəy swaay/ ‘ยอดมะมวง’

ថ

ថង ន /tŋan/ ‘ผกกม’ ថនង /tnəŋ/ ‘สมลม’


ទ

ទរនទ នេខតត /tɔntriən kheit/ ‘สาบเสอ’ រទមង /trↄmuəŋ/ ‘ชะมวง’ រទលងទង /trↄlɨŋtɨŋ/ ‘ตะลงปลง’ ទពង /tumpiəŋ/ ‘หนอไม’ ទពងប ង /tumpiəŋ baaraŋ/ ‘หนอไมฝรง’

ន

នេនង /nɔnooŋ/ ‘บวบ’ នេនងរជង /nɔnooŋ cruŋ/ ‘บวบเหลยม’ នេនងេទស /nɔnooŋ teh/ ‘บวบเทศ’ នេនងប ង /nɔnooŋ baaraŋ/ ‘บวบเทศ’ នេនងពស /nɔnooŋ pŭəh/ ‘บวบง’ នេនងរបេហើរ /nɔnɔɔŋ prɑhaə/ ‘บวบหอม’ នេនងៃរព /nɔnooŋ prɨy/ ‘บวบปา’ នេនងមល /nɔnooŋ muul/ ‘บวบกลม’ នេនង ញ /nɔnooŋ saaɲ/ ‘บวบเรยบ’

ប បែនលែផអម /bɑnlae pqaem/ ‘ผกหวาน’ េបងេបះ /peiŋpɑh/ ‘มะเขอเทศ’ េបងេបះតច /peiŋpɑh touc/ ‘มะเขอเทศเลก’ េបងេបះតចរកហម /peiŋpɑh touc krɑhɑɑm/ ‘มะเขอเทศเลกแดง’ េបងេបះតចេលឿង /peiŋpɑh touc lɨəŋ/ ‘มะเขอเทศเลกเหลอง’ េបងេបះធ /peiŋpɑh thum/ ‘มะเขอเทศใหญ’ របកល /prɑkoulii/ ‘บรอกโคล’ របពយ /prɑpiəy/ ‘ถวพ’ របពយរជង /prɑpiəy cruŋ/ ‘ถวพรา’ របមតដ /prɑmat dəy/ ‘สะเดาดน’


ផ ផក ខទម /pkaa ktɨm/ ‘ดอกหอม’ ផក ខត េខៀវ /pkaa khatnaa khiəw/ ‘บรอกโคล’ ផក ខត ស /pkaa khatnaa sɑɑ/ ‘กะหลาดอก’ ផក ៃសពៃបតង /pkaa spɨy baytɑɑŋ/ ‘บรอกโคล’ ផក អងគ ដ /pkaa qɑŋkiədəy/ ‘ดอกแค’ ផទ /ptii/ ‘ผกโขม’ ផទរកហម /ptii krɑhɑɑm/ ‘ผกโขมแดง’ ផទរកអប /ptii krɑqoup/ ‘อบเชย’ ផទដង /ptii douŋ/ ‘ผกโขมสวน’ ផទថម /ptii tmɑɑ/ ‘ผกเบยหนหรอผกโขมหน’ ផទបនល /ptii bɑnlaa/ ‘ผกโขมหนาม’ ផទស /ptii sɑɑ/ ‘ผกโขมแกว’ ផទ ចមមន /ptii qaac mŏən/ ‘ผกโขมหด’ ែផលរក ង /plae krɑsaŋ/ ‘ผลมะสง’ ែផលរកចេសើច /plae kroucsaəc/ ‘ผลมะกรด’ ែផលថនង /plae tnɨŋ/ ‘ผลสมลม’ ែផលរមះ /plae mrĕəh/ ‘มะระขนก’ ែផលស ត ន /plae sɑndan/ ‘ผลมะดน’ ផ ត /psət/ ‘เหด’ ផ តកដ មេខម /psət kdaam kmaw/ ‘เหดหอม’ ផ តកដ មស /psət kdaam sɑɑ/ ‘เหดโคนหมะ’ ផ តចងអងករ /psət coŋ qɑŋkɑɑ/ ‘เหดขาวตอก’ ផ តចេបើង /psət cɑmbaəŋ/ ‘เหดฟาง’ ផ តដងកវ /psət dɑŋkouw/ ‘เหดกระดาง’ ផ តរតេចៀកកណត រ /psət trɑciək kɑndol/ ‘เหดหหน’ ផ តេភល មន /psət phɨw mŏən/ ‘เหดนางรมหลวง’ ផ តមក /psət muək/ ‘เหดกระดม’ ផ តមជល /psət mcul/ ‘เหดเขมทอง’ ផ តឫស /psət rɨsəy/ ‘เหดหอม’ ផ តស /psət sɑɑ/ ‘เหดนางฟา’


ព ពៃនល /pɔnlɨy/ ‘ไพล’ េពត /poot/ ‘ขาวโพด’ េពតប ង /poot baaraŋ/ ‘กระเจยบเขยว’ រពលត /prɔlɨt/ ‘บวสาย’

ភ េភល កែងកប /phɨw kɑŋkaep/ ‘ผกชลอม’

ម មមញ /mɔmiəɲ/ ‘ผกเสยน’ មមញេខម ច /mɔmiəɲ kmaoc/ ‘ผกเสยนผ’ េមើមខជ យ /məəm kciəy/ ‘กระชาย’ េមើមខទមស /məəm ktɨm sɑɑ/ ‘กระเทยม’ េមើមឈក /məəm chuuk/ ‘สายบว’ មក ក /mkaq/ ‘มะกอก’ មេកល /mklɨə/ ‘มะเกลอ’ មជររក ង /mcuu krɑsaŋ/ ‘มะสง’ មជរ មង /mcuu taamuəŋ/ ‘ชะมวง’ មជរប ង /mcuu baaraŋ/ ‘กระเจยบ’ មជររពក /mcuu prɨk/ ‘สมเชา’ មជរេលង ង /mcuu lŋiəŋ/ ‘ผกตว’ មជរស ដ ន /mcuu sɑndan/ ‘มะดน’ មជរអពល /mcuu qɑmpɨl/ ‘ใบมะขาม’ េមទស /mteh/ ‘พรก’ េមទសកដឆម /mteh kdɑɑ cmaa/ ‘พรกขหน’ េមទសខម ង /mteh kmaŋ/ ‘พรกขหน’ េមទសរកហម /mteh krɑhɑɑm/ ‘พรกชฟา’


េមទសៃដនង /mteh day niəŋ/ ‘พรกชฟา’ េមទសបកេគ /mteh baok koo/ ‘พรกหยวก’ េមទសៃរព /mteh prɨy/ ‘พรกปา’ េមទសេបល ក /mteh plaok/ ‘พรกหยวกและพรกหวาน’ េមទសេបល កធ /mteh plaok thum/ ‘พรกหวานใหญ’ េមទសេបល កធរកហម /mteh plaok thum krɑhɑɑm/ ‘พรกหวานแดง’ េមទសេបល កធេខៀវ /mteh plaok thum khiəw/ ‘พรกหวานเขยว’ េមទសេបល កធេលឿង /mteh plaok thum lɨəŋ/ ‘พรกหวานเหลอง’ េមទសេបល កមដឋ /mteh plaok mɑɑt/ ‘พรกหยวก’ េមទសសេព /mteh sɑmpɨw/ ‘พรกหยวก’ េមទស ៃវ /mteh haaway/ ‘พรกหวาน’ េមទសហរ /mteh həl/ ‘พรกขหน’ េមទស ចមសតវ /mteh qac sat/ ‘พรกขหน’ េរមច /mrəc/ ‘พรกไทย’ េរមចខចេខៀវ /mrəc kcəy khiəw/ ‘พรกไทยเขยว’ រមះ /mrĕəh/ ‘มะระ’ រមះេទស /mrĕəh teh/ ‘มะระจน’ រមះេរព /mrĕəhprɨw/ ‘กะเพรา’ រមះភលក /mrĕəh pluk/ ‘มะระจน’ មអម /mqɑɑm/ ‘ผกแขยง’ មអមកដ ម /mqɑɑm kdaam/ ‘ผกแขยงชนดหนง’ មអមរត /mqɑɑm trəy/ ‘ผกแขยงชนดหนง’ មអមែរស /mqɑɑm srae/ ‘ผกแขยงนา’

រ រេមៀត /rɔmiət/ ‘ขมน’ រេមៀតរកចកអក /rɔmiət krɑcɑɑk qɑɑk/ ‘ขมนแดง’ រេមៀតសមល /rɔmiət sɑmlɑɑ/ ‘ขมนชน’ រេមៀតសេព /rɔmiət sɑmpɨw/ ‘ขมนเหลอง’ រលស /rɔluəh/ ‘ทองหลาง’


រលសបយ /rɔluəh baay/ ‘ทองหลางลาย’ រេដង /rumdeiŋ/ ‘ขา’ រេដងសមល /rumdeiŋ sɑmlɑɑ/ ‘ขาแกง’ រេដងរសក /rumdeiŋ srok/ ‘ขาบาน’ ង /rӗəŋ/ ‘จก’ ងរសក /rĕəŋ srok/ ‘จกบาน’ ងអនលក /rĕəŋ qɑnlŭəq/ ‘จกตนเตย, จกบาน’

ល លង /lŋɔɔ/ ‘งา’ េលង ង /lŋiəŋ/ ‘ผกตว’ េលង ងទក /lŋiəŋ tɨk/ ‘ผกตวเกลยง’ េ ព /lpɨw/ ‘ฟกทอง’

វ /lwiə/ ‘มะเดอ’ វ រសក /lwiə srok/ ‘มะเดอบาน’

លហង /lhoŋ/ ‘มะละกอ’

ស ស ដ ន /sɑndan/ ‘มะดน’ ស ដ នខច /sɑndan kcəy/ ‘มะดนออน’ សែណត ក /sɑndaek/ ‘ถว’ សែណដ កកងរេទះ /sɑndaek kɑŋ rɔteh/ ‘ถวฝกยาว’ សែណត កករ /sɑndaek kuə/ ‘ถวฝกยาว’ សែណដ កេខម /sɑndaek kmaw/ ‘ถวดา’ សែណដ កេខម ច /sɑndaek kmaoc/ ‘ขเหลกผ’ សែណត ករកហម /sɑndaek krɑhɑɑm/ ‘ถวแดง’ សែណត កេខៀវ /sɑndaek khiəw/ ‘ถวเขยว’ សែណត កដ /sɑndaek dəy/ ‘ถวลสง’ សែណដ កេរទើង /sɑndaek trəŋ/ ‘ถวฝกยาว’ សែណត កបណត ះ /sɑndaek bɑndoh/ ‘ถวงอก’


សែណត កបយ /sɑndaek baay/ ‘ถวเขยว’ សែណដ កប ង /sɑndaek baaraŋ/ ‘ถวแขก’ សែណត កេសៀង /sɑndaek siəŋ/ ‘ถวเหลอง’ សែណដ កេសទ ង /sɑndaek stiəŋ/ ‘ถวแระ’ សែណដ កេ លន វ /sɑndaek haoləntaaw/ ‘ถวลนเตา’ សែណដ កអងគយ /sɑndaek qɑŋkuy/ ‘ถวพม’

ដ /saalaat/ ‘ผกสลด’ ដប ង /saalaat baaraŋ/ ‘ผกกาดหอมมวง’

ស /suu/ ‘ฟกแมว’ សគន /skŭən/ ‘บวหลวง’ សគនេជើងមន /skŭən cəəŋ mŏən/ ‘บวผน’ េ ដ /sdaw/ ‘สะเดา’ េ ដ ភន /sdaw pnum/ ‘สะเดาปา’ េ ន /snao/ ‘โสน’ េ ន ចមមន /snao qac mŏən/ ‘โสนหางไก’ េសន តេពត /sniət poot/ ‘ขาวโพดออน’ ៃសបេរឿង /sbayrɨəŋ/ ‘ดาวเรอง’ េ ម ងទក /smaw riəŋ tɨk/ ‘หปลาชอน’ សព /spɨɨ/ ‘มะเฟอง’ ៃសព /spɨy/ ‘ผกกาด’ ៃសពេគក /spɨy kook/ ‘กะหลาป’ ៃសពេកត ប /spɨy kdaop/ ‘กะหลาปล’ ៃសពេកត បចន /spɨy kdaop cən/ ‘กะหลาปลจน’ ៃសពេខម /spɨy kmaw/ ‘ผกกาดหน’ ៃសពរកញញ /spɨy krɑɲaɲ/ ‘ผกกาดเขยว’ ៃសពរកអប /spɨy krɑqoup/ ‘ผกกาดหอม’ ៃសពខត /spɨy khatnaa/ ‘ผกคะนา’ ៃសពេខៀវ /spɨy khiəw/ ‘ผกกาดเขยว’ ៃសពចងកះ /spɨy cɑŋkəh/ ‘ผกกาดกวางตง’ ៃសពេជើងទ /spɨy cəəŋ tiə/ ‘ผกกาดฮองเต’


ៃសពញ /spɨy ɲŏəm/ ‘ผกสลด’ ៃសពេតឿ /spɨy tɨə/ ‘ผกกาดกวางตง’ ៃសព ងឱ /spɨy taŋqoo/ ‘ผกกาดตงโอ’ ៃសពទក /spɨy tɨk/ ‘ผกกาดนา’ ៃសពទពង /spɨy tumpĕəŋ/ ‘หนอไมฝรง’ ៃសពប ង /spɨy baaraŋ/ ‘กะหลาเขยว’ ៃសពបកេគ /spɨy book koo/ ‘ผกกาดขาว’ ៃសពផក /spɨy pkaa/ ‘กะหลาดอก’ ៃសពរបកល /spɨy prɑkoulii/ ‘บรอกโคล’ ៃសពេមើម /spɨy məəm/ ‘ผกกาดหว’ ៃសពស /spɨy sɑɑ/ ‘ผกกาดแกว’ ៃសព ដ /spɨy saalaat/ ‘ผกสลด’ ៃសពេសៀម /spɨy siəm/ ‘ผกกะหลาไทย’ ៃសព ង /spɨy haaŋ/ ‘ผกกะหลา’ រសឡត /srɑlət/ ‘ขจร’ សលកកេរនត ក /slək kɑntraok/ ‘ใบหอมแขก’ សលកខទម /slək ktɨm/ ‘ตนหอม’ សលករកចេសើច /slək kroucsaəc/ ‘ใบมะกรด’ សលកៃរគ /slək krɨy/ ‘ใบตะไคร, ตะไคร’ សលកៃរគ ប /slək krɨy saabuu/ ‘ตะไครแกง’ សលកថនង /slək tnəŋ/ ‘ใบสมลม’ សលករទមង /slək trɑmuəŋ/ ‘ใบชะมวง’ សលកមក ក /slək mkaq/ ‘ใบมะกอก’ សលកេ ព /slək lpɨw/ ‘ใบฟกทอง’ សលកស ត ន /slək sɑndan/ ‘ใบมะดน’

វ យ /swaay/ ‘มะมวง’ សអ /sqɑm/ ‘ชะอม’


អ អងក ញ /qɑŋkaɲ/ ‘ขเหลก’ អងក ញៃរព /qɑŋkaɲ prɨy/ ‘ขเหลกปา អងគ ដ /qɑŋkiə dəy/ ‘แค’ អពល /qɑmpɨl/ ‘มะขาม’

ឪ

ឪឡក /qəwlək/ ‘แตงโม’

สธาทพย รฐปตย ประวตผวจย / 122

ประวตผวจย

ชอ - สกล นางสาว สธาทพย รฐปตย วน เดอน ปเกด 11 ธนวาคม พ.ศ. 2530 สถานทเกด จงหวดราชบร ประเทศไทย วฒการศกษา มหาวทยาลยศลปากร พ.ศ. 2549-2552 ศลปศาสตรบณฑต (โบราณคด) มหาวทยาลยมหดล พ.ศ. 2554 - 2557 ศลปศาสตรมหาบณฑต (ภาษาศาสตร) ทนวจย โครงการทนแลกเปลยน ณ ตางประเทศสาหรบ

นกศกษาระดบบณฑตศกษา มหาวทยาลยมหดล ประจาป 2557

การเผยแพรผลงานทางวชาการ งานประชมวชาการนานาชาตครงท 10 คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน วนท 20-21 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

ทอยปจจบน 85/14 หม 9 หมบาน วราพร ตาบลบางเลน อาเภอบางใหญ จงหวดนนทบร 11140 โทรศพท 083-9878012 E-mail : [email protected]

การศึกษาคําเรียกพืชผักในภาษาเขมรมาตรฐานตาม...

Documents

Transcript of การศึกษาคําเรียกพืชผักในภาษาเขมรมาตรฐานตาม...