اﻟﻤﻐﺮب ﻋﻤﺎﺋﺮ اﻟﺰﺧﺮﻓﺔ اﻟﺠﺼﻴﺔ ﻓﻲ اﻷوﺳﻂ...

352
) 7 - 8 / 13 - 14 ( _ - : : : : . . . ) ( . ) ( 2 . ) ( 2 . ) .( 2 : 2014 - 2015

Transcript of اﻟﻤﻐﺮب ﻋﻤﺎﺋﺮ اﻟﺰﺧﺮﻓﺔ اﻟﺠﺼﻴﺔ ﻓﻲ اﻷوﺳﻂ...

)7-8/13-14(

_-

: :

:

:

. . . )( . )( 2 . )( 2 . ).( 2

:2014 -2015

:

.

.

:

.

609/1212

625-995/1586

633-964/1243-1554

668 -822/1269 -1419 ) .(

.

7-8/13-

14

) (). (

)7-8/13-

14( --:

:

8 -7/13 -14.

..

.

.

.

.

.

.

.

:

58

.

.

1

:

1

2.

1.:

:

1:120 221-834 221- 274/834-889:

200552-53.: 2 .

199460.

2

1.1:

1 " "

" ...

2"

.

2- .2 :

3.

1 2006 28. 2 : : . 1964

499. 3 31-32.

3

3.2:

1

.2

4.2:

3 .

1

2000109-110 . 223 .

3 2

446.

4

:

1

)(2

3.

6.2:

4.

.

1 165 2 80 3

201205. 4 42.

5

2.3:

.

-:

:

..." 1.

-:

2.

3

1 1987269. 2 1 2000 130 131.

33 2005 13.

6

1.

4. :

2

3

4.

1198156

1985.260 2 3

201057 . 4 2007140.

7

1.

5.:

2

3

4 5

6

1

2010-59 . 2 12. 3 2004 141- 144. 4 )

1 12002848. 5 140. 6 11412/1992 46.

8

1

2

3 4 5

6 7 8

.

7-8/13-14

.

1 135 2 157 . 3 253. 4 47. 5 56. 6 11403/1983 10. 7 234. 8 141.

9

6.:

1.6:

:.:

: : . :

:.

:

)1(

2.6:

2 .

7.:

3

1630-711

351-352 . .63200 2

3

:2004 226.

10

1.

:

"

.

"2 .

) (3 45.

1 2

642..369 2 1

1141.132. :)106-125:( 3

:)84-594/705 -715 (100/ 1984502-503: 4

3 643.

11

222 /836

1 .

.2.

) (

)185-

801/476-185 (

)4-

10 ( )4-10 ( )4-10 (

)5-11 ()3(

1643.

2 .1996 40 . 3 .1199258

12

)1(

)2(.

8. :

.

1.8 :

)3(.

"

1 12. 2 12. 3 )4 - 6 /10-12 ( )

(2000115.

13

1.

2

2.8 . :

:

3.8:

1

12001 512 2 641.

14

1.

)1×1(

2.

.

9. :

.

1.9:

3-4 18

1

198291-293 . 2 :291 – 296.

15

)1(

" ")2(

.

.

:

- :

1 41.

2George Marçais, Manuel d’arts musulman, architecture tunisie algerie maroc Espagne, sicile eT.A.picard, paris1926 P586.

16

)1(.

-:

)2(.

2.9:

)3(.

)4( .

1 ::2001

114. 2 115. 3 199737. 4 19.

17

1

3 - 9- )2( .4 - 10

13 - 14.

3.9:

.

.

::

:::2000:72. 1 2 1936121.

18

4.9:

1

) (.

)(

.)2(

3

)4(

5.9 :

:

1 : .:

12002 84-85. 2 87. 3 219517-8. 42004 82-83.

19

-

) 86-

96/705 -714(50

1898.

)106- 125/724-743(

1907)1(.

1 1992 .641

)7 -8/13 -14(

)7-8/13-14(

20

:

:

1.:

1.1 :

,1.

:

1219916.

)7-8/13-14(

21

1

2 3

4.

5

6.

7

164 -65 . 212005185. 3 21909 62. 413. 5 12. 6196437. 7 12 1965160

)7-8/13-14(

22

1.

""

2.

.

2.1:

)(

1)165-296(3

198712. 2""20089.

)7-8/13-14(

23

1 :» 2.

3.

1

:11- 200764.

2

1881258. 3: )668-

669/1269-1465(200318-19.

)7-8/13-14(

24

1.

:

-

.

-

2.

3

:

112011 15-16. 21984253. 32198658.

)7-8/13-14(

25

-:

12 3

184/8004

)201-223/817-837(

5 408/1018

460/11696

547/1152 7 555/11608

555/11608

.

1 164. 2:

.3195719. 3 34230. 42

28-29. 53

285-286. 6 229-237. 7

: 561 8 6223.

)7-8/13-14(

26

-:

1

2

3

31.

-:

4

5

1 134 . 2220. 57-10/13-16

198730. 4 64. 5 122.

)7-8/13-14(

27

1229

:"

"3.

4 .

1220. 2

:3 2001751.

6133 3 411987 178.

)7-8/13-14(

28

)(1 2

3 4

5.

2.6-12:

6

7

1

199972. 2

)164-296/781-909( :2

289. 3)3-3/8-9 (2009-

2010 119. 4)297-909 (:

11994330. 5448-541/1056-1146

: 392. 6 31199414. 719795.

)7-8/13-14(

29

1 "

)() (

(

".....2.

)580-610/1184-1213(

3

)reconquesta(

las navas de tolosa)609 -1212(4

1732-1332

376. 2 337. 32

1954 196. 4 2

192057.

)7-8/13-14(

30

1.

1.27-8/13-14:

2

3

4.

2.2)7-8(-)13 -14:(

......."

1 1964382. 2

6133. 3 6108-109. 4 76.

)7-8/13-14(

31

"....1) 01(.

2.

639/1341

3

1 7

2000228. 2 )1235-1534 (

2007 7. 3

5-6 1 1994135.

)7-8/13-14(

32

1

668 -1270 670-12712

687 -1289

698-1299/706-1307

3

4

685 -1287

5.

1125. 25

2008-2009 52 3 7-10/13-16: 39. 4 21197888. 5 158 .

)7-8/13-14(

33

3.7-8/13 -14:

.

1.3 :

1

2

""

228 -409

3

4.

2.37-8/13-14:

1..1 198017. 211988133. 3)91897/710-1492(

200256. 41192313 .

)7-8/13-14(

34

1

2

:"

3.

600-900

la sierra morina

4.

3.37-8/13-14:

7-1356

7 :

1..61. 262. 3 04. 4 14. 511 1996 10. 6- 11319

11. 7 .547

)7-8/13-14(

35

»

...

"1 635/12382

3

4.

)

()(5.

121

199783. )591-1195(:

92-897/711 -4921981517 2 31 2004178. 42001 57. 5)668-

869/1269-1465(200331-32.

)7-8/13-14(

36

4.7-8/13-14:

)539/1144 ( 1.

546/1151

2

3alarcos591 -1195

4.

1: :1 1997117. 2 181. 3:

:2 97203.

4 181

)7-8/13-14(

37

lasnavas de tolosa1)

(2625 -1227

3

633-

12354

1248-648 5

6.

1:1212-609

1235-633 1237-636:

174. 2

2 1954210.

37-8/13-14 201023.

633 -1236: 197718 -19 4

5:28-29. 61986 141.

)7-8/13-14(

38

4. 7-8/13-14:

1

2

:

1.4:

633- 1235898-

1492

3

.

1

1985.32 2

1992 -27. 3140-11/ 16-17

1999-2000119-120.

)7-8/13-14(

39

814-827/1411-14241834 -

826/14431-1459

2.

2.4:

897/1492

3

...

1) (

1985 243-245. 2 )(

1986 127. 3 1

91403

)7-8/13-14(

40

.....

1.

5.:

609/12122 3

6271228633

/1236 636/1238646/1248 4

5

11

200241. : 236 2

34.2000215 -217

44 204-205 551

1998394.

)7-8/13-14(

41

741/1340

1

2 3

.

1.5:

4

5

479-10866502 -

502-1108 538 -1143:

7

11203-207. 261 198388. 3 4 215-218

:211936 302-.303 4

5- 11988128. 6 :1

1980.132. 7 28.

)7-8/13-14(

42

592-1195

alarcos1 2.

3

4

6. :

1 27. 2 11993 184. 3200369. 4166 .

)7-8/13-14(

43

:

1.6)02(:

1

"

"23

14 374

.

2.6:

11

2000.175. 2 8. 3

: 122. 4 11.

)7-8/13-14(

44

1

2.

3.6:

)03(

3

4.

1)238-488/852-1095(

20001. 2202. 3 168. 4 199793.

)7-8/13-14(

45

4.6) 04-05(:

1

2.

3

.4

5.6:

1-199072. 2596-

97 217. 31 2005199-201. 4 1997341.

)7-8/13-14(

46

1

.

7. :

.

1.7:

2.

.

111980

375. 2 : 170-.71

)7-8/13-14(

47

)(

472-

1079

474/1080

1

2 538 -1144

"

"3

4

1 1

198550-51 56. 2

2010 14-15 3 4169.

)7-8/13-14(

48

1.

.

685-12862

3.

760- 1359

1- 51 2-16-17 3- 39

)7-8/13-14(

49

1.

2.7:

23

4.

4-10

5

409 -10186

7

1 12001 31-30.

.94 2 3 186. 41

1985225. 52102. 6:195522. 7 450.

)7-8/13-14(

50

483/1090

538 - 1148-

1 629 - 1232

2

3.

) ( 630-1232

4 631-1233

116. 2 :

75-77 .78 3

4629/1231633633.3508.

)7-8/13-14(

51

635/1237671 -1437 )(1.

)(671 -1272

1437-752/ 1272-

1352

,2

....754 -1354

793-1391

3.

4.

4220. 1

2 141200153-55.

3142. 2013 87 4

)7-8/13-14(

52

:

612

7 -13

13-14

.

53

:

.

1.:

93

.1

2

3

4 ’

12:

1 199369 . 2 8 197790. 3 91. 4 179.

54

1.

.

1.1:

2 3

4

1 67.

: 2 - George Marcais –Manuel Dart Musulman-Larchitecture tunisie-Algerie-Maroc –Espagne-Sicileition anguste picard1926 Paris p288-

3113-726

132

. : 86. 434-35.

55

""1 2

3

(visigotique)4

.

2.1:

317 -929

5

6

:

.22 1 2 : 21

1998864. 3 1 2005117. 4 865.

5 97 60. 6 74.

56

1

2 )342-

957( 3

4

422 - 10315.

. :

169-170/785-

786

350-961

340/9516

1 160. 2 868. 3 21 4 135-136 5 :138-422/755-1030

200426-27. 6 866

57

1

2.

3.1 :

5/11

3

)437-473/1046 -1081(4

1 12008 182. 2 )(

21 1998847. 3 2 3-4 .712

12011213 4

58

423/1040

1)325 -9342(.

3.

2 .:

4

.

)()

()(5

1 871-872.

303 2 359.

4 " "200194.

5 George Marcais. Melonges Dhistoire et Darcheologie de L occident Musulman-TOME 1-Inprimerie officielle du gouvernement general de Lalgerie 1957 p20

59

1

2

3 .

3/9

.

1 George Marcais. Manuel Dart Musillman .......op.cit.p198. 2 George Marcais.Ibid.p90.

2011249 . 3

60

1

2.

.

3.

4

.

1 1

2004214-217 . 2 .744-745.

3 George Marcais .Mélanges Dhistoire et D’archéologie de L’occident Musulman….op.cit.p20- -22 . 4 Andre Pacard-le Maroc et lartisanat traditionnen islamique dans l’architecture- édition atelier 74-1981-France p181.

61

3 . :

)(

1

) (

2

.

.3

483 1090

1

:

4 73. 2 711. 3 712.

62

.

1.3:

1.

2.3:

2

.

1 57 ..

2 George Marcais.Manuel d art Musilman…….Ibid.p290.

63

:

-

1.

- 2 .

-

3.

-

4 .

197886 1

22192 2005217-220 3

215. 4

64

3.3:

1 )

( .

-:

2.

3 4

1 2 91

10-27 408-.409 2

3)453-500/1061-1106 (:874 .

4

93305. :)(

37.

65

1

5-11

6-122.

3

"

4"

"5

1

1997326. 2 874 32 63 4 )(1830 2

1983118-119. 5. 5 .248.

66

1.

" "4

2 .

.3

533-1381

"

1 146.

139 2 3 190.

67

"

1.

5-112

3.

-:

4

1 377194

2 195. 3 430-515-1038-11211

.1988.14. 211996.14 4

68

1.

)

( 527-

1132609-12122

* 3

4.

1 69. 2 :

1999277 **

501. : 14.

3 :

109 42 176

69

)540/1145(1

:

"567-1171

"2.

3

4.

5

430 1

2 376. 3 :

1 464 429 4

5151.

70

)

01 (

1 .

- :

"

"2"

."3

1 2011 323-325 2

186682. 3 ) (2

198242.

71

1

.

1292-

18762.

3)(

817-1414

7 105. 1

2 : 1 201135-37.

3 :

7 140-141 .

72

1 .

650 -791/ 1252-

1389 722- 1322

764 - 1363:

) :(2

. 3 :

1 336-962/1235-1555

2002123. 748792

1908117-120. 2

805 64-66. 3

73

) (1 .

)808-817/1405-1414( )817-

838/1414-1434 (

)813 -852/1410 -1448( 2.

3

.

.

.

- :

2010.20 1

2012.06 2 3

67-68.

74

1

668- 1269

2

3.

.

751 -756/1350-1355

1 1199011. 2 734. 3 61.

75

1

2

3.

1 4 227. 2

2004 11.- 3 Rachid.B. l’art Religiieux musulman en algérie S.N.E.D ALGERIE p 363.

76

1.

.

4.:

.2

1.4:

1 Lart islammique an Miditeranee- CYCLE international d exposition-Musse son Frontiere –idition EDDIF Casablanca-Maroc 2000 p 55

2 1991171

77

)MUDEJARES ( 1.

2

3478- 1085 4 476- 1083

5.

2.4:

-

.

1

1 2000 147. 2 865.

:/80 3

9)853 -866 (860:332 4

5 1 200517-18.

78

- .

- .

- .

-

.

-

.

-

.

-

.

- 1

.2

3.4:

478-1085

1 13

01200821. 218-21.

79

1

618 -1221

6-122

3.

)683 -650/1284-1252(773-

1371

alcaza "

)300-350/912-

961(5-6 /11 -12

)751-

770/1350-1368 (764 -1362

)700-

740/1354-1359(4

14 75 2 858. 376. 4 23.

80

1

13-14

8-

14

.2

4.4:

:

.:

3.

.:

1348- 1929

.4

1859. 2860. 3 126

4 17

81

:

.

.

:

.

-897 1492

.

)7-8/13-14(

: )7-8/13-14(

82

:

.

1.:

:

1.1:

1.

2.1:

.

3.1:

2.

1 200639 2 40.

: )7-8/13-14(

83

2. :

1

2

3.

3.:

.

1.3:

1

:57 .

2. 3 .58

: )7-8/13-14(

84

1 2

9

133 4

5.

3.3:

6

1:

:)

200557. 2 862. 3 57. 4

200002. 5 04 6 ..12.

: )7-8/13-14(

85

1

2

3.

4.3 :

4.

193. 2 ...14. 3 ..... 813.

9/1597.465 4

: )7-8/13-14(

86

1 .

2.

5.3:

3

)(4.

1.27. 29 2002.60 3..17.

4 .19.

: )7-8/13-14(

87

1

.

4.:

:

1.4 )01 (:

696-

12962 696 /

1296

3

1 640-641

2 Rachid Bouruiba. lart relegieux musilman en algerie.Op.cit. P171.. 3 "

"

: )7-8/13-14(

88

)1(

)2(

3

4 .

.:

)5(.

2.4)02(:

763-1361

804 -140167

1 58 197137. 2 200219 . 3 530-753/1136-

1353)(200445. 4 -1986 508. 512002146.

286-287 6 7 :

12011431 .

: )7-8/13-14(

89

1.

.:

.

5.:

:

1.5:

2

:

. :

:

" "

*

287. 1

2

2-2011128-.129

: )7-8/13-14(

90

"

:102.103.

.

:"

:35.

:

" "

:

")77(

"

:

""

"

)...78"(77-78 .

-:

: )7-8/13-14(

91

"

"

125 -126 1.

" "

.

:

"."

"."

""

""

": :109

"" " "

)01 (" "

" "

-)

--- - --) (

02.(

.:

1 Rachid bouruiba LART RELEGIEUX MUSSILMAN.op.cit.p208

: )7-8/13-14(

92

:

""

:

:

""

:

""1

""

" " " "

"

".

" ""."

2.

2.5:

)(

1 5/119/15200-2001 149 .

2 Rachid bouruiba LART RELEGIEUX .OP.cit…p209

: )7-8/13-14(

93

.

:

. :

)03 (

1

)(

)04(

.

.:

:

*:

158

200259 .

: )7-8/13-14(

94

)01(

)02(

)03(

)

04(

).05(

)06(

)07(

)08.(

)04 -03 -12.(

)

14()15()05-02 (

)03-04(

)16.(

)10(

)17()18.(

)03-05-12(.

: )7-8/13-14(

95

""

)09 ()

10(04(

)02 -05(

)11(

)12(

)13()07.(

:

:

:

)19()20(

)21 (

)22.(

)25(

)23 (

)24.(

:

: )7-8/13-14(

96

)41) (47(

)44) (50( )

48()49(

)43(

)45(

)42(

)46.(

): (

)53 (

)54 (

)55(

)56(

)57(

)51()52.(

:

)33(

: )7-8/13-14(

97

)35(

)34 (

)40 (

)36(

)38 ()37(

)39.(

:

)26(.

:

)27(

)28 (

)30(

)29 (

)31.(

:

)32(

.

: )7-8/13-14(

98

.1:

)1 (

)02(

)03 (

)4()5(

)6(

)7(

)8 . (

)9()10(

)11 (

)12 (

)13(

)14(

)13 (

1

: 66 .

: )7-8/13-14(

99

)10 (

)07.(

. :

1

2’

)15 (

)16(

)

17(

)17(

.

.:

:

.:

1

2008 10 . 70. 2

: )7-8/13-14(

100

).03()05(

.

.:

)04(

)04(

) 06(

)05.(

) 07 (.

3.5:

1.

.

133. 1

: )7-8/13-14(

101

) 08(

)(.

.:

)09 (

)10(

)11(" "

)12 (1

)13.(

.)04 (:

2 .

)03(

)2(

1 100 2 105

: )7-8/13-14(

102

)6 ()5 (

)3 (

)4 (

)2 (

.:

1

)06(

)

( )04(

)11(

)08(

)14(.

1 1983

53 .

: )7-8/13-14(

103

)

02 ( )10 (

)13(.

6.:

)04(

)04(

)15(

)12(

)02(.

7.:

.

1.7 )03(:

739 /1339

737 /1336 )

: )7-8/13-14(

104

(1 )2*(

:

"

."

.

. :

3.

1

520594109

1980126.

3 1981 288.

: )7-8/13-14(

105

2.7 )04(:

1

737– 13372

.

.

.:

.

8.:

:

1 ––

2002-2003 13. 2

198537.

: )7-8/13-14(

106

1.8:

:

.:

7-8/13 -14

1

:

:

:

:"

."

: ")18(

)19(

"..

1 174-175.

: )7-8/13-14(

107

: )20(

)21(

)22( .":18-22

:

:

""

:)36(

)37"(:36 -37.

: "

":65.

"":13

.1

.:

"

" "

1 279

: )7-8/13-14(

108

"

"""1

.

:

:

" "2.

:

:

:

:

" )238( "

" )239("3:238-239

196.

1 263 2 268 3 196 .

: )7-8/13-14(

109

" ".

2.8 :

.

. :

1 )16 (

)17(

)18.(

. )03(:

:

:

1 119.

: )7-8/13-14(

110

)01(

)02( )

03 ( )

05( )

6( )

07( )

08( )09(

)14(

)15(

)16(

)17(

)18(

)19( )

20.(

)4()12()11(

)10.(

:

)10(

)11(

)12()13 (

: )7-8/13-14(

111

)14()15.(

)

21()22()

23)(28()

24( )

25()26 (

)27(

12

.1

.)02(:

)01 (

)2 (

)03 (

)04(

)05( )06 (

)08()09(

1 865

: )7-8/13-14(

112

)10 (

)16()11(

.

.:

)

12(

)13( )19()14(

)15 (.

.:

:

.:

.

3.8 :

)20(

:

: )7-8/13-14(

113

)

21()1(.

. :

)01)(

22 (

)02) (23(

)24(

)25 (

)26(

)06)(27.(

. :

)

28( )

29(

) 20 ()30(

)31.(

1 1990

427.

: )7-8/13-14(

114

.)04(:

.

9.:

)32 (

)30 (

)33(

)34.(

: )7-8/13-14(

115

:

.

.

.

.

)7 -8/13-14(

: )7-8/13-14(

116

1.:

12

)300.000 (50.000

3.

1 04 2

1

9191-92 31 2000115

: )7-8/13-14(

117

2.:

1

2

.

3.:

.

11 199427. 2 11993153

: )7-8/13-14(

118

1.3:

13-141

2

.

2.3:

3

.

1155. 2 156. 3161.

: )7-8/13-14(

119

4. :

:

......

.

1.4) 01()01(:

)5-

11(

)(12381

torredevela

torredehomenage

2

11198876 2199761.

: )7-8/13-14(

120

.1

2.

)(

) (

.)01(

.:

MEXUAR:

3

"

"

998- 1590

1 .62. 284. 32011 115.

: )7-8/13-14(

121

LA SALLE DOREE

.

:

.

.

.:

)01(.

PATIO DE LOS ARRAYHANES:

: )7-8/13-14(

122

1.

:

""

1307 -1890.

:

12 12

.

:

.

1116

: )7-8/13-14(

123

.:

:

1 )02(

2

.

:

3

.

1587. 2:98167. 3171.

: )7-8/13-14(

124

)03(:

)aatarbe(

1

2

3.

):(

4) 03(.

1 118. 2170. 3589.

.102 4

: )7-8/13-14(

125

:

.

2.4:

)714 -1314/726-1325 (

)04(

1

" """""

:

2

:

1 9763. 21 93204.

: )7-8/13-14(

126

.

3.4:

casa delcarbon

)05(1

2.

:

.

5.:

:

1.5)02(:

1124. 2182

: )7-8/13-14(

127

.1

.

. :

.

:

)11(

)6(

)

1 ()

4 (

) 17(

1: 2009127.

: )7-8/13-14(

128

)23 (

)7(

)1 (

)1(

)21(.

)8(

)23(.

:

)1 (

)17)(36(

)23()8) (

4()6 (

)35.(

)23 (

)1 ()

16(

: )7-8/13-14(

129

)4()

8 ()21 (.

:

)21()1( )3(

)2(

)8 ()2 ()

11 ( )

26 (

)2 ()4 ()1 ()

35 ()36(

)

4()8(

)10 ( )

32 ( )33 ()1 ()8(

)236 32.(

.:

:

: )7-8/13-14(

130

)8(

)1 (

)

4()6(

)7 (

)12(

)13( )4(

)1 (

)15(

)13 ()1( )

2 ()13 (

)

18 ()5(

)20(

)11 ()7 (

: )7-8/13-14(

131

)21 (

)3 ( )

1 ( )12 ()11 ()2 (

)22 ()23(

)4(

)1 -2-3 -6-19-

21( )1 2 ( )

24.(

)1.2 ()2.11 (

)4 (

)21 ()2 ()4(

)25 (

)8.4.2.2(

:

)1 ( )19()37(

)19 1 (

) 8 -4-2-1 -21 (

)19221 ( )

: )7-8/13-14(

132

15374 (

)26(

)28 (

)29 () 27 (

)7 (

)2 (

)30(

)1819423.(

)18 (

)15 (

)14(

)4()8(

)23 (

)37(

)2 ()8(

)2 ()17 (

)13 (

)01 ( )15 (

.

: )7-8/13-14(

133

.:

)38.(

)17(

)34(

)21 ( )

23()8(

)4 (

)39(

)21(

)

4()21(

)1(

)4 ( )39.(

.:

:

: )7-8/13-14(

134

)2 (

)27(

)35( )36(

)1 (

)8 (

)31 ()18

()21 (

)37 (.

2.5:

.

)6(

)

9.(

)10(

: )7-8/13-14(

135

)11(

)12(

)13.(

:

.

:

)14 (

)15(

)16 (

)17 (

)18(

)19(

)

20.(

3.5)03(:

.:

: )7-8/13-14(

136

)01 (

)5(

)4(

)6.(

. :

)2(

)3 (

)7 (

)5(

)5(

)2 ( )7(

)4 (

)2(

)11(

)10.(

:

5

. :

: )7-8/13-14(

137

)5 ()17 (

)18 (

)5 ( )

13(

)20 (

)4 (

)5(

)16 (

)1 (

)

4(

)5 (

)5 (

)14 ()

20()5(

)21 ()

13 (

)22(.

:

: )7-8/13-14(

138

)5.(

4.5)03:(

)01 (

)02(

)03.(

)04(

)05 (

)06(

)13 (

)6 (

)10()

11 (

)214()04 (

)12(

)13(

)15.(

5.5:

: )7-8/13-14(

139

)

21()22(

)

23.(

. :

)24(

)25(

)26(

)27(

)28 (

)29.(

. :

)

30(

) 31(

)32(

)33(

)34.(

6.5:

: )7-8/13-14(

140

) (

1.

.:

)35(

)36(

)37 (

)38(

)39()

40 (

)41 (

)42.(

. :

)43(

)44(

193.

: )7-8/13-14(

141

)45(

)46.(

. :

.

:

)47(

)48(

7.5:

:

.:

1 .

:

)49(

1934

: )7-8/13-14(

142

)50(

)51(

:

)

52(

)53(

)54.(

:

)55(

)56.(

:

)

57(

)58.(

: )7-8/13-14(

143

.:

)59(

)60(

)

61()

62()63 (

)64(

)65(

)66(

)

67(1.

.:

:

)68(

)

69(.

1: .

: )7-8/13-14(

144

:

)71-70(

)72(

)73(

)74.(

:

)

75(

)76(

)77(

)78(

)79( .

:

.

:

: )7-8/13-14(

145

)84(

.

8.5:

)80 (

)81-82 (

1)83(

9.5:

1120

: )7-8/13-14(

146

1

.

.:

"

)"85 (

"

")86 (

" ")87(

" )88(

" "

)89(""

.

.:

" "

)90(

""

""""" "

1943

: )7-8/13-14(

147

")91(

:

(*** )

(****)1

"

"

)"92(

"23

...4 5

6

7 )93(8

""

"""

""

12011134. 2 3 . 4. 5. 6. 7

8D.EmilioLafuente.Inscriptiones arabes de grenada Yalcantara.Madrid.biprenta national 1850.p104-105

: )7-8/13-14(

148

) 94(

")"95 (

)"96.(

. :

"

)97 (" "

"

"" "

")

98(""

:

)99.(

""

)100 (

"""

"

"

" "

:

).101(

:

: )7-8/13-14(

149

1

" "

" "

" ".

6.:

)

202 (

)203(

)204(

)206 (

)207(.

42- D.EmilioLafuente.Inscriptiones arabes de grenada Yalcantara

p128

: )7-8/13-14(

150

:

2-8

6-12

.

7-8 /13-14

.

:

151

:

.

) (

) ( .

1.:

7-8/13-14 .

:

152

1 2

3

)

01-02(’.

)03 (

)

04 ( )(

)05-06 (

4) 07-08(

1 : . 2 3 r

2012-2013 219. 4 251.

:

153

)09-10 (

)11 -12.(

.

2.:

.

.

:

154

1

)(

2

3.

.

1.2:

.

1 90 . 2

:

4 73. 3 200680.

:

155

:

13 -14décor couvrant

.

) 13-14-15(

)01-02 -16.(

.:

13-14.

:

156

)17-

18 -19.(

:

):20 -21-22 (

)

:23-24 (

)25-26-27 (

)28 -29-30

:

157

) 31-

32 -33 ( )34-35(

.

:

.

) 36-37-38 (

.

:

:

158

:

)

07( )08(

)38 (

.

.:

:

159

.

.

.

:

1

.

1 251.

:

160

.

:

)13-14 (

)15(

.

:

13-14.1

:

1 165.

:

161

)03) (02(

)23-38(

)06) (23 -51(

)07)(26-42(

.

:

1.

.

.:

12000 .292 1

:

162

"" "

" ""

)(

.......

"

.

2.2:

.

.:

...

:

163

:

:

.

.

:

.

:

164

:

)

47-55 (.

.:

) 52-53 (

)

:

165

50(

)54 (.

.:

1

.

::

.

2

1 :

. 2 André Paccard Le M aroc et l artisanat traditionnel islamique dans l architecture tome1 édition atelier 74-19811 France p 187

:

166

)56 (

1.

4. :

.

1.4 :

2 3

.178 1

2 :

200276. 3

1975184.

:

167

3-9

5-11.

.:

.:

)01-02-42(1 .

.) :(

2

)39 (

1 198258. 2 . 62.

:

168

)57.(

. )34 (

17 ()24 ( .

. :

:

)38 ()37 (

)06(.)1(.

2

1 29 .

2 68.

:

169

1

) (

.2

2.4:

.

.:

)

20()21 ()19 (

.

1

2002222. 2 225.

:

170

.:

.:

.) 58 .(

3.4 :

:

.

1

1 ..65.

:

171

1.

1 235.

:

172

:

.

.

173

:

.

.

.

174

.

.

.

.

175

13 -14

.

:

-

.

-

.

- 13-14

.

176

-

.

.

.

-

.

-

.

-

.

...

177

.

.

.

.

178

:

1. 21/1978.

2. .

3. ) (2

1982

4.

1964

5.

.

6. :

.

7.

1981.

8. )(

1986

9.

23.

10.

1903.

179

11.

:11 2007

12. .

13. 1961

14. 1936.

15.

1.

3

2000 .

16. .1996

17. 3

2005 .

18.

.

19. ) (

1985 .

180

20.

1994.

21. ..

1 1980

2. 2

1 1998.

22.

1999.

23. 1992 .

24. 1997.

25. 19961

.

26. 1981.

27. 1

1412/1992

3. .:

28. .

4. )300 -

399/912-1008 (2000..

181

29.

2004.

30.

2 .

31.

1866.

32.

21909

33. .

5. 181317

34.

1472001.

35. 1

21965.

36. 2011

6.

.

182

37. ""

.2008.

38.

1/2011

39.

)1 1

2002.

40. 1 2004.

41. )91 897/

710-1492( 2002.

42. 1

1403/1983

7. .5 .

.

43.

2000

44. 21991

45.

21997.

183

46.

2001 .

47. :

1850.

48. : :

. 1964.

49. 21951.

50. 12002.

51. 1

1970.

52. 1 1923.

53.

21986.

54.

1347.

55. 2006.

56. 1

91.

57.

2/1920.

184

58. 1

2005.

8. 9 2002.

59.

1979

60. ..

1985.

9. ––

5 24 -

1999.

61.

.

62.

.

63.

1964.

64.

)165-296(31987.

65. 6 1973

66. 1990.

185

67.

.1881.

68. 1

.

69. 1

1988.

70.

1 1141 .

10.

2001 .

71.

1 2002.

11. )(

2 11998.

72. 2010.

73.

1 1319.

74.

1980.

75. .1984

186

:

1. )4 - 6 /10-

12 ( )(

2000.

2.

2002

.

3. 336-962/1235 -

1555 2002.

4. -7-10/13 -

161987.

5.

)(

2009.

6. 16-17

1999-2000

7. )92 -

897/711-1492 (1999

.

8. :138-

422/755-10302004

.

187

9. .

10.

2000

.

11.

2-2011.

12. ––

2002-2003.

13. :

)668-669/1269-1465(

2003.

14.

)1235-1534(2007 .

15.

2001.

16.

198.

17.

2008.

188

18.

2012-2013.

19.

1990.

20. )3-3/8-9 (

2009-2010.

21.

2642.

.

22.

5 2008-

2009.

23. 5

96-97

.

24.

633-1337

2008.

25.

2010.

189

26.

582002.

27.

)238-488/852-1095(

2000.

:

1. 2007.

2. 630-711

.

3. 2

2010.

4. 11987.

5. 111996

6.

1-2003.

7. 12000.

8. 1

2000.

9. 03 1

1994

10. 3.

190

11. 3

2001.

12.

1987.

13.

5-6 1

94.

14.

1990 1.

: 1. André Paccard Le M aroc et l artisanat traditionnel islamique dans l

architecture tome1 édition atelier 74-19811 France. 2. Caratinir. R. Construction et industrie du bâtiment. Bordas ensyclopédie (2)

N°63/99 technique et métiers , bordas Paris 3. D’Emilio Lafuente Inscriptions arabes de grenada

Yalcantara.Madrid.biprenta national 1850. 4. George Marçais, Manuel d’arts musulman, architecture tunisie algerie maroc

Espagne, sicile eT.A.picard, paris1926 5. rachidB l’art Religiieux musulman en algérie p 363 S.N.E.D ALGERIE 6. Yahia chéhabi vocabulaire des termes archeologiques francais arabe librairie

du liban publishers lebanon 1996. 7. Lalhambra vue de prés –nouveau guide de la visite de lalhambra et du

generalife-traduction de frédérique baileKidition et productionKeduluxe s l

01:: )1030-1462 (

392

02: : 3199609

03: 156

04:158

05:159

01: 324

02::75

03: 319

04: .322

01::

Lalhambra vue de prés p54.

01::

www.audioviator.com

04::

Lalhambra……p117

209

01:

02:

210

03:

04:

211

05:)(

06:

212

07:

08:

213

09:

10:

214

11:

12:

215

13:

14:

216

15:

16:

217

17:

18:

218

19:

20:

219

21:

22:

220

23:

24:

221

222

27

:28:

223

29:

.

30:

224

31:

225

226

32:

33:

34:

227

01:

02 :.

228

03:

04:.

229

05:

6:

230

:7:

.8:

231

9:

10:

232

11:

12:

233

13:

14 :

234

15 :

16

235

17:

18

236

19:

20 :

237

21:

22:

238

23:

24:

239

25 :

26:

240

27:

28 :

241

29:

30:

242

31:

32:

243

33:

34:

244

35:

36:

245

37 :

38 :

246

39:

40:

247

41:

42:

248

:43

44:

249

45:

46:

250

47:

48:

251

49:

50:

252

51:

253

52:

53:

254

54:

255

:55

56:

256

57 :

58:

257

59:

258

60:

259

61:

62:

63:

260

64:

65:

261

66:

67:

262

68:

263

69:

70:

264

71:

72:

265

73:

266

74

267

75:

76:

268

77:

78:

269

79:

80 :

270

81:

82:

271

83:

84 :

272

85 :

273

86:

87:

88:

274

89:.

90:

275

91:-92

276

93:

94:

277

95:

96:

278

97:

98 :

279

99:

100 :

280

101:

202:

281

203:

204:

282

205:

206:

283

207:

284

01:

02:

285

03:

04:

286

05:

06:

287

07 :

08:

288

09:

10:

289

11 :

12:

290

13:

14:

291

15:

16:

292

17 :

18:

293

19 :

20:

294

21:

22:

295

23:

24:

296

25:

26:

297

27:

28:

298

29:

30:

299

31:

32:

300

33:

34:

301

35:

36:

302

37:

38:

303

39:

40:

304

41:

42:

305

43:

44:

306

45:

46:

307

47:

48:

308

49:

50:

309

51:

52:

310

52:

53:

311

54:

55:

312

56 :

57:

01:...........................184 02:................................185 03:..............................186 04:............................................................187 05:.........................................188

01:.......................................................189

:

01:......................................................190 02:....................................................191 03:................................................192 04:..................................................193

01:........................................................194 02:....................................................195 03:........................................................196 04:......................................................................197

01:..............................................................198

02:..........................................................199 03:.........................................................200 04:................................................201

: .

01:...........................202 02:................................202 03:…...203 04:.............................203 05: ) ...204 06:.........................204 07:.................205 08:............................205 09: .....................206 10:..............................206 11:............................207 12:...............207 13: ..........208 14:.................208 15: …….209 16:..............209 17:.............................210

18:…....210 19: ............211 20:............................211 21:……212 22:…....212 23:..................213 24: …... 213 25: ……... 214

26:................214 27 …....215

:28:.........215 29:...216 30:.............216 31:.............217 32: ….....217 33:

..............................................................................................218 34: …..218

01:................................................................219 02 :..............................................................219

03:................................................................220 04:.................................................................220 05:.................................................................221 6 :............................221 :7:.........................222

.8: ...........................222 9:...................223

10:............................223 11:.........................224

12: .........................................224 13:.....................................225 14 :…………….225 15 :.................................226 16 ........................226 17:.............................227 18 ………………...227

19:………………..228

20 :............................228 21:.....................229

22:….229 23:................230 24:..................230

25 :............231 26:.....................231 27:...................................232

28 :..........................232 29:

……………………………………………………………………………………...233 30:

……………………………………………………………………………………….233 31:.............234 32:…...234

33:…....235 34:.......235 35:................................236 36: ....................236

37 :.............................237 38 :.........................237

39: …...238 40:……..238

41:………..239 42:

………………………………………………………………………………………..239 :43.....................240

44:....................................240 45:..............241

46:..........241 47:……..242

48:….242

49:.....................................243

50:.............243 51:......................244 52:........................244 53: .............245 54 :....................245 :55................................246

56:.........................................246 57 :.................247

58:............................................................................................247

59:...............................248 60:..............248 61: .249

62:........................249 63:......................250 64: ...250

65:.......................................251 66:...................251 67:...................................252 68:...............................252 69:……..253

70: ......................253 71:.................254 72:...254

73: ....255 74 ..............255

75: .............256 76:...........257 77:.................257 78:...............................................258

79:.........................258 80 :................................................259 81:....................................................259 82:......................................................260 83:............................................260 84 :.......................................261 85 :............................................261 86: …………....262 87:........................262 88:............................263 89:.......................................263

90:.............................................264 91:-92....................264 93:...................265 94: .................265

95:..................................266 96:.......................266

97: ……………….267 98 : .................................267 99:........................................268

100 :...................268 101:............................................269 202:.............................................269

203: ………….....270 204: .270 205:......................271 206:....................271 207:.......................272 01:............................ .................273 02:.........................................273 03:........................................274 04:...........................................274 05: .....................................275 06:.........................................275 07 :........................................................276 08:……...276

09:……….....277 10: ..................277 11 : ..................278 12:..........278 13: ...............................279 14:..................................279 15:......................................280 16:...........................................280 17 :.............................281 18: ...............281 19 :..................................282 20:..........................282

21:.......................................283 22:.....................................283 23: ...............................284 24:..................................................284

25:.........................................285 26:.................................................285 27: ...................................286 28:.......................286

29:.....................287 30:..................................................287

31:.....................288 32:..................................288 33:...............................289 34:..............................289 35:........................290 36:..................................290 37:.............291 38:.................................................291 39:...............................292 40:.............292 41:..............293 42:.....................293 43:....................................294 44:...........................................294 45:.....................................295 46:...............................................295

47:........................................................................296 48:..........................................296 49:.....................................297 50:.......................................................297 51: ...298

52:............................................298 52:.............................299

53: ..............................299 54:..............................300

55:..................................................300 56 : ..........................................301

57:……………………………………………………………………………………..301

58 :............................................................................................302

............................................................................................ : .

........................................................................02 2...................................................................03

1.2: .............................................................03 2.2...............................................................04 3.2................................................................04 4.2...............................................................05 4.2...............................................................06 6.2...........................................................06

3...................................................................................07 1.3..............................................................07 2.3.........................................................................08

-..................................................................08 -....................................................................08

4....................................................................09 5..........................................................10 ................................................................................11

1.6..........................................................................12 2.6.....................................................................12

7..........................................................13 .8 ..................................................................15

1.8 ....................................................................16 2.8 . ..................................................17 3.8...........................................................................17

9 ..................................................................18

1.9............................................................................18 - ............................................................................19 -....................................................................19

2.9..........................................................................20 3.9............................................................................21 4.9...........................................................................21 5.9 ........................................................................22

:)7-8/13 -14.( 1.……............................................25

1.1.........................................................................25 2.1.................................................................27

-.............................................................................27 -........................................................................ 30 -..........................................................................31

2.6-12........................................................33 1.2 7-8/13-14…….................34 2.2)7-8(-)13-14(…….............35

3.7-8/13 -14……...........38 1.3.......................................................................38 2.37-8/13-14.................................38 3.37 -8/13-14..................................39

4.7-8/13-14...................................41 4.7-8/13 -14..........................42

1.4...........................................................................43 2.4...........................................................................44

5................................................................45 1.5......................................................................46

6. .........................................48

1.6.........................................................................48 2.6............................................................................48 3.6..................................................................49 4.6..............................................................50 5.6...........................................................................50

7......................................................51 1.7................................................................................52 2.7....................................................................................54

..............................................................................58 :.

.......................................................................................59 1...........................................................................60

1.1...........................................................................61 2.1...........................................................................62

...............................................................................63 3.1....................................................................64

2 .............................................................................65 3 ...................................................................68

1.3…………..............................................69 2.3…………...........................................69 3.3......................................................70

-..............................................71 -…………............................74 - ............................................77 - .............................................81 4............................................83

1.4...................................................................83 2.4...............................................................84

3.4......................................................................85 4.4....................................................................87

..........................................................................87 .....................................................................87

..............................................................................88 :7 -8/13 -14.

1..........................................................89 1.1...............................................................................89 2.1.................................................................................89 3.1.........................................................................89

2....................................................................90 3.....................................................................90

1.3.........................................................................90 3.3.......................................................................91 4.3.........................................................................92 5.3..............................................................93

4...........................................................94 1.4...............................................................94

......................................................................95 2.4........................................................95

......................................................................96 5....................................................................96

1.5........................................................................96 .............................................................................96

..............................................................................98 2.5.........................................................................99

...................................................................................99 .........................................................................100

*...........................................................................100 .....................................................................102 ...............................................................102 ..................................................................103 ................................................................103 ..............................................................................103 ..............................................................................104 ............................................................................104

..................................................................................104 ................................................................................105 .............................................................................106 ...........................................................................106 ..................................................................................106

3.5......................................................................107 ......................................................................108 .........................................................................108 6........................................................................109 7. .........................................110

1.7...............................................................110 2.7.............................................................111

...................................................................112 8...................................................112

1.8......................................................................112 ...........................................................................112

............................................................................114 ........................................................................114

...............................................................115 2.8 ......................................................................115

................................................................................115 .........................................................................116

............................................................................116 .............................................................................117

.......................................................................118

.............................................................................118 ........................................................................118

3.8 .....................................................................119 ..................................................................................119

.................................................................120 .......................................................................120

9.......................................................................120 ...........................................................................121.

:(7 -8/13-14( 1......................................123 2. ................................................................124 3.........................................................124

1.3...........................................................................124 2.3..........................................................................125

4...........................................................................125 1.4..........................................................................126

............................................................................126 ....................................................................................127

............................................................127 ..........................................................................128

................................................................................128 ................................................................................129 ..............................................................................129

............................................................129 ...........................................................................129

.............................................................................130 ............................................................................130

..............................................................................130 )........................................(.................................131

2.4..........................................................................133 4.3..........................................................................133

5............................................133

..............................................................134 1.5.......................................................................134

..................................................................134 ..............................................................................134 ...............................................................................135

..............................................................................136 ..........................................................................137

..............................................................................137 .............................................................................139

...........................................................................140 ............................................................................141

..............................................................................141 2.5.......................................................................141

............................................................................142 3.5........................................................................143

.............................................................................143 ............................................................................143 ...........................................................................144

4.5....................................................................145

5.5................................................................................146 ..............................................................................146

6.5..............................................................................147 .............................................................................147

............................................................................148 ...........................................................................148

7.5.....................................................................148 ..........................................................................149

..............................................................................149 ...............................................................................149

.............................................................................149 ...............................................................................150

................................................................................150 .................................................................................151

..............................................................................151 ...............................................................................151

.............................................................................151 ...............................................................................152

........................................................152 8.5.......................................................................152 9.5......................................................................153

.............................................................................153

..............................................................................154 ...........................................................................155 6..................................................................................156

............................................................................157 :

5............................................157

2.……………..159 1.2...............................................................160

..............................................................161 ................................................................161

................................................................162 .........................................................................162 .................................................................163 .............................................................163 .........................................................164

............................................................164 ........................................................................165 ................................................................165 ..............................................................166

.....................................................................167 ..............................................................167

2.2............................................................168 ................................................................168

..................................................................169

.................................................................169 ..............................................................170 4...................................................171

1.4 ..................................................170 ........................................................................170

.)(.............................................................171 ......................................................................171

......................................................................172 2.4...........................................................173

........................................................................173 ......................................................................173 .....................................................................174

3.4 .................................................174 .................................................................175 .........................................................................177

...............................................................178 ........................................................................190

Résumé :

Le décor en stuc au Maghreb-central et Andalousie entre le 13ème et 14ème

siècle (étude analytique comparative) est le titre de la présente thèse dont l’objectif

principal est la découverte de l’unité artistique ayant marqué les territoires du

Maghreb islamique par l’analyse et la comparaison des éléments de décor dans le

Maghreb-central (l’ère des Zianides et des Mérinides à Tlemcen ainsi que dans le

territoire andalou (l’ère des nasrides à Grenade).

Mots-clés : décor – gypse – décor végétal – décor épigraphique – Décor

Géométrique - Maghreb-central – Andalousie – gravure – moulage.

Abstract :

The stucco in central-Maghreb and Andalusia between the 13th and 14th

century (analytical comparative study) is the title of this thesis, which the main

objective is to discover the artistic union that marked the Islamic Maghreb

territories through analysis and comparison of decoration elements in the central

Maghreb (the Zayyanids and Marinids dynasty in Tlemcen and in the Andalusian

territory (the era of Nasrid in Granada).

Keywords: decor - gypsum - plant decoration - epigraphic decoration -

geometric decoration - central Maghreb - Andalusia - engraving - molding.

:

)7 -

8/13-14)((

) (

).(

:

.