ก

การพฒนาโมเดลส าหรบจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกตจาก ขอมลโอเพนดาทา

นายนพพล ตงสภาชย

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาวทยาการสารสนเทศดษฎบณฑต สาขาวชาเทคโนโลยสารสนเทศ มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

ปการศกษา 2558

ข

THE DEVELOPMENT OF LEARNING OBJECTS

STORAGE AND RETRIEVAL MODEL FROM

OPEN DATA

Noppol Thangsupachai

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for

the Degree of Doctor of Information Science in Information

Technology Suranaree University of Technology

Academic Year 2015

ก

การพฒนาโมเดลส าหรบจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกตจากขอมลโอเพนดาทา

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนารอนมตใหนบวทยานพนธฉบบนเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาดษฎบณฑต

คณะกรรมการสอบวทยานพนธ

_______________________________ (ศาสตราจารย ดร.วลาศ ววงศ) ประธานกรรมการ

_______________________________ (ผชวยศาสตราจารย ดร.ศภกฤษฏ นวฒนากล) กรรมการ (อาจารยทปรกษาวทยานพนธ)

_______________________________ (รองศาสตราจารย เภสชกร ดร.อนชย ธระเรองไชยศร) กรรมการ

_______________________________ (รองศาสตราจารย ดร.นตยา เกดประสพ) กรรมการ

_______________________________ (ผชวยศาสตราจารย ดร.ธรา องสกล) กรรมการ

_______________________________ (อาจารย ดร.นศาชล จ านงศร) กรรมการ

__________________________________ ________________________________ (ศาสตราจารย ดร.ชกจ ลมปจ านงค) (รองศาสตราจารย ดร.วรพงษ พลนกรกจ) รองอธการบดฝายวชาการและนวตกรรม คณบดส านกวชาเทคโนโลยสงคม

ก

นพพล ตงสภาชย : การพฒนาโมเดลส าหรบจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกตจากขอมลโอ เพนดาทา (THE DEVELOPMENT OF LEARNING OBJECTS STORAGE AND RETRIEVAL MODEL FROM OPEN DATA) อาจารยทปรกษา : ผชวยศาสตราจารย ดร.ศภกฤษฏ นวฒนากล, 224 หนา.

งานวจยนมวตถประสงคเพอออกแบบและพฒนาโมเดลการจดเกบและคนคนเลรนนง

ออบเจกตจากขอมลโอเพนดาทา โดยกระบวนการวจยออกเปน 3 สวน ประกอบดวย (1) การศกษาถงพฤตกรรมการสบคนและเลอกใชเลรนนงออบเจกตจากอนเทอรเนต (2) การออกแบบและพฒนาโมเดลการจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกต และ (3) การประเมนโมเดลการจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกต

สวนท 1 เกบขอมลจากแบบสอบถามทรวบรวมจากครผสอนในหลกสตรสองภาษา (English Program) ของโรงเรยนในสงกดของ สพฐ. และโรงเรยนเอกชน รวม 195 ชด พบวา เครองมอทนยมใชในการสบคน เลรนนงออบเจกตคอ เสรซเอนจน รอยละ 34 โดยนยมคนจากค าส าคญและชอเรองมากทสด รอยละ 26.7 เนอหาทตองการน าไปใชในการเรยนการสอนมากทสดคอ เนอหาบรรยาย รอยละ 25.4 และแบบฝกหด รอยละ 23.8 โดยนยมน าไปใชเปนสวนเสรมในการเรยนการสอนมากกวาเปนเนอหาหลก รอยละ 27.5 ปญหาของการสบคนไดแก การใชภาษาองกฤษในการสบคน แหลงขอมลมลขสทธหรอมคาใชจายในการเขาถง ผลการสบคนมความซ าซอนหรอไมมอยจรง เนอหาไมตรงตามค าส าคญ และแหลงขอมลไมนาเชอถอ ขอมลทใชเพอพจารณาคดเลอกผลการสบคนสองอนดบแรกไดแก ชอเรอง และประเภทของไฟล รองลงไปคอ รายละเอยดเนอหา หวเรอง ภาษา แหลงทมาของขอมล ระดบความยากงายของเนอหา และหนวยงานทเผยแพรขอมล

สวนท 2 การออกแบบโมเดลการจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกต พบวา โมเดลการจดเกบเลรนนง ออบเจกตซงประกอบดวยโครงสรางขอมล 10 คลาส เพอรองรบขอมลเมทาดาทาทใชมาตรฐานตางกนได โดยใชเทคนควธการผสานเคารางเมทาดาทาดวยการสรางคลงค าศพทของเมทาดาทาจากเวรดเนต และเทคนคการวดความคลายคลงของเมทาดาทาแตละองคประกอบ ใชเครองมอ D2RQ ชวยในการผสานเมทาดาทา และสดทายท าการแปลงเอกสารใหอยในโครงสรางแบบเปดเสรเพอรองรบการแลกเปลยนขอมลแบบเสรได ส าหรบสวนโมเดลการคนคนเลรนนงออบเจกตจะท าการเตรยมขอมลกอนท าการสบคน โดยแปลงขอมลอารดเอฟใหมรปแบบเปนตารางดวยเทคนคแบบคย-แวล (Key-Value) เพอลดเวลาการเขาถงขอมล การสบคนเลรนนงออบเจกตจะใชชดค าศพททสรางจากคลงค าทางคณตศาสตรจ านวน 300 ค า โดยก าหนดโครงสรางความสมพนธของ

ข

ค าศพทตามโครงสรางของเวรดเนต และหนงสอเรยนรายวชาคณตศาสตรตามหลกสตรแกนกลางของ กระทรวงศกษาธการ และท าการวดความคลายคลงเชงความหมาย (Semantic Similarity Score) ประกอบดวยการวดระยะทางเชงความหมาย โดยใชขอมลจากพรอพเพอรตในการก าหนดกลมค าศพททเกยวของ เพอก าหนดขอบเขตในการสบคน และการหาคะแนนจากการวดความคลายคลงเชงความหมายจากค าส าคญและขอมลในคลาสทมคาความคลายคลงใกลเคยงกน โดยจะน าคะแนนทงสองสวนมาประมวลผลเพอใหคาน าหนก และในขนสดทายจะท าการใหน าหนกขององคประกอบยอยเมทาดาทาเพอจดล าดบการผลการคน (Ranking) ตามความตองการของผใช

สวนท 3 ผลการประเมนประสทธภาพของโมเดลการจดเกบและสบคนเลรนนงออบเจกต

จากขอมลโอเพนดาทาทพฒนาขน สามารถวดประสทธภาพความถกตองในการคนคนเลรนนงออบ

เจกตจากคาความแมนย า (Precision) รอยละ 95.55 คาความระลก (Recall) รอยละ 88.91 และคา

อตราการรจ า (F-Measure) รอยละ 91.92 รวมถงไดทดสอบความเรวในการสบคนขอมลโดย

เปรยบเทยบกบเจนาเฟรมเวรค (Jena Framework) พบวาระบบทพฒนาขนสามารถสบคนขอมลทม

ขนาดแตกตางกนจะใชเวลาการสบคนใกลเคยงกน โดยขอมลขนาดใหญขนจะใชเวลาเพมขนเพยง

เลกนอย แตค าสงเจนาจะใชเวลาในการสบคนเพมขนแบบแปลผนตามขนาดของชดขอมล ทงนเมอ

น าไปประเมนประสทธภาพในการใชในการสบคนเลรนนงออบเจกตโดยผใช ปรากฏวาไดรบการ

ประเมนโดยรวมในระดบดมาก

สาขาวชาเทคโนโลยสารสนเทศ ลายมอชอนกศกษา_____________________________ ปการศกษา 2558 ลายมอชออาจารยทปรกษา_______________________ ลายมอชออาจารยทปรกษารวม____________________

ค

NOPPOL THANGSUPACHAI : THE DEVELOPMENT OF LEARNING

OBJECTS STORAGE AND RETRIEVAL MODEL FROM OPEN DATA.

THESIS ADVISOR : ASST. PROF. SUPHAKIT NIWATTHANAKUL, Ph.D.

224 PP.

SEARCHING BEHAVIOUR/ LEARNING OBJECT/ METDATA MAPPING/

SEMANTIC SEMILARITY SCORE/ RANKING

This research aimed to design and develop model of learning object storage and

retrieval from open data. The process of research was divided into 3 parts which were 1)

Studying behavior of searching and selecting learning object from internet 2) Designing and

developing model of learning object storage and retrieval 3) Evaluating model of learning

object storage and retrieval.

1. The research was collected data from questionnaires which were gathered from

teachers in English program of schools which belong to Office of the Basic Education

Commission and private schools. The numbers of questionnaires were 195 sets; the result was

found that popular tool which was used to search learning object was search engine 34%. They

most liked to search from keyword and subject 23.8%. The contents that were most required to

use for schooling were description 25.4% and example 23.8%. These contents were used as

additional lessons more than main content 27.5%. The problem of searching was using English

for searching, resource had copyright or additional expenses for access, the result of searching

was duplicated or unreal, content did not serve the keyword and resources were not reliable.

The information which was used to consider and select result of searching were subject and

type of file and details of content, topic, language, resource, level of complication of content

and department that published information.

ง

2. Designing and developing model of learning object storage and retrieval were found

that model of learning object storage which consisted of information structure 10 classes to

serve metadata with different standards. The technique of building metadata by creating

vocabulary’s groups of metadata from technique of measurement of similarity of each element

of metadata were used. Finally, the document was changed to be opened structure to serve

exchanging information freely. The model of learning object storage and retrieval will prepare

information before searching; RDF data will be transformed to table by Key-Value’s technique.

To search learning object used sets of vocabulary and Semantic Similarity Score have measured

by using information from data property to specify scope of searching. The scores were brought

to evaluate to give results weighted in ranking list.

3. Result of evaluating model of learning object storage and retrieval from open data

which was developed. It could measure the efficiency of correctness from learning object

retrieval from precision 95.55%, recall 88.91% and F-measure 91.92% and the speed of

searching was tested by comparing with Jena Framework. It was found that the developed

system was faster than Jana when search information which had different sizes and took similar

time. The larger information took a little bit more time. However, the Jena took more time for

searching as per the size of dataset. When it was evaluated efficiency for searching learning

object by users, it was found that overall of evaluation was very good.

School of Information Technology Student’s Signature_____________________

Academic Year 2015 Advisor’s Signature____________________

Co-Advisor’s Signature_________________

จ

กตตกรรมประกาศ

ผวจยขอกราบขอบคณบคคลและกลมบคคลตอไปน ทไดกรณาใหความชวยเหลอ ใหค าปรกษา ใหค าแนะน า และเปนก าลงใจใหตลอดระยะเวลาในการเรยน และการท าวจยในครงน โดยความส าเรจในครงนจะเกดขนไมไดเลย ถาไมไดรบการสนบสนนจากบคคลดงตอไปน ขอขอบคณ มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนารทใหการสนบสนนทนการศกษา ทนสนบสนนการท าวจย และการน าเสนอผลงานวชาการจนส าเรจการศกษาตามหลกสตรน ขอขอบพระคณอาจารยทปรกษาทงสองทาน ผชวยศาสตราจารย ดร.ศภกฤษฏ นวฒนากล และอาจารย ดร.นศาชล จ านงศร ทคอยแนะน า เปนก าลงใจ ใหขอคด และชวยผลกดนใหงานวจยนส าเรจไปดวยด

ขอขอบคณคณะกรรมการสอบวทยานพนธ ศาสตราจารย ดร.วลาศ ววงศ ผท าหนาทประธานกรรมการ ผชวยศาสตราจารย ดร.อนชย ธระเรองไชยศร รองศาสตราจารย ดร.นตยา เกดประสพ และผชวยศาสตราจารย ดร.ธรา องสกล ผท าหนาทกรรมการสอบวทยานพนธทกทาน ทกรณาใหค าแนะน า ใหค าปรกษา และตรวจทานเนอหาวทยานพนธจนเสรจสมบรณ

ขอขอบคณบคลากรประจ าสาขาวชาเทคโนโลยสารสนเทศและบคลากรประจาส านกวชาเทคโนโลยสงคม มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนารทใหความชวยเหลอ สนบสนนและอ านวยความสะดวกตลอดระยะเวลาการศกษาวจยน

ขอขอบคณ ผเชยวชาญ รองศาสตราจารย ดร.สงวน วงษชวลตกล จากมหาวทยาลย วงษชวลตกล ดร.บณฑต วรรณประพนธ นกวชาการสาธารณสขช านาญการพเศษ คณนนทนา แตประเสรฐ นกวชาการสาธารณสขช านาญการพเศษ และคณะ ทชวยตรวจสอบ ประเมน แบบสอบถาม ใหค าแนะน าในกระบวนการวจยเชงปรมาณ การเกบแบบสอบถาม และการประมวลผลขอมล

ขอขอบคณคณาจารย ครผสอนจากโรงเรยนราชสมาวทยาลย โรงเรยนสรนารวทยา และจากโรงเรยนตาง ๆ ในประเทศไทย ซงกรณาตอบแบบสอบถามและใหการสมภาษณ และประเมนแบบจ าลองในงานวจยน เพอน าขอมลมาพฒนาแบบจ าลองจนเสรจสมบรณ

ขอขอบคณ ดร.ศภชานนท วนภ ทคอยชวยเหลอ ประสานงาน และหวงใยถามไถถงรนนองๆ เสมอ อกทงเพอนรวมรน ผชวยศาสตราจารย ดร.หนงหทย ขอผลกลาง อาจารย ดร.พชญสน กจวฒนาถาวร ดร.คมคด ชชราภรณ นางสาวรงกานต มสโกภาส และนายนโรดม กตตเดชานภาพ

ฉ

และเพอนสมาชกรวมหลกสตรวทยาการสารสนเทศดษฎบณฑต สาขาวชาเทคโนโลยสารสนเทศ มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร ทกทานทคอยชวยเหลอแบงปน และปรบทกขในยามทอแท แกปญหากบการเรยนทเปนรนบกเบก พรอมดวยความรสกทดตอกนเสมอมา ท าใหการศกษาครงนส าเรจลลวงไปดวยด

สดทายน ขอขอบพระคณ นายแพทยสมชาย ตงสภาชย ผเปนบดา นางลออศร ตงสภาชย ผเปนมารดาทรกยง ญาตพนองทกทาน ผทใหการสนบสนนทนการศกษา ก าลงใจ ใหค าแนะน า แนวทางในการแกปญหา ดานการเรยน อกทงยงใหความชวยเหลอในระหวางการเรยนและท าวจย และบคคลส าคญอกทานคอ นางสรสวด ตงสภาชย ซงเปนผทอยเคยงขางเสมอมาทงในยามสขและยามทกข จะเปนก าลงใจใหเสมอมา รวมถงการดแล ชวยเหลอในทก ๆ ดาน จงท าใหงานวจยและการศกษาในครงนส าเรจลลวงไปไดดวยด

นพพล ตงสภาชย

ซ

สารบญ

หนา

บทคดยอ (ภาษาไทย) ................................................................................................................. ก บทคดยอ (ภาษาองกฤษ) ............................................................................................................ ค กตตกรรมประกาศ ...................................................................................................................... จ สารบญ ...................................................................................................................................... ช สารบญตาราง ............................................................................................................................. ฏ

สารบญรป .................................................................................................................................. ณ บทท 1 บทน า ................................................................................................................................... 1

1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา ........................................................................ 1

1.2 วตถประสงคการวจย ..................................................................................................... 7

1.3 ค าถามน าการวจย .......................................................................................................... 7

1.4 ขอบเขตการวจย ............................................................................................................ 7

1.5 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ ........................................................................................... 8

1.6 ค าอธบายศพท ............................................................................................................... 8

2 ปรทศนวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ ...................................................................... 11

2.1 พฤตกรรมการสบคนเลรนนงออบเจกตจากอนเทอรเนต ............................................ 12

2.1.1 ความหมายของพฤตกรรมแสวงหาสารสนเทศ ............................................. 12

2.1.2 แบบจ าลองวเคราะหกระบวนและปจจยของพฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศ .................................................................................................... 13

2.1.3 แหลงขอมลในการสบคนเลรนนงออบเจกต ................................................. 17 2.2 เลรนนงออบเจกต ........................................................................................................ 23

2.2.1 ความหมายของเลรนนงออบเจกต ................................................................. 23

2.2.2 คณลกษณะของเลรนนงออบเจกต ................................................................. 26

2.2.3 องคประกอบของเลรนนงออบเจกต .............................................................. 27

ซ

สารบญ (ตอ)

หนา

2.3 การจดเกบเลรนนงออบเจกต ....................................................................................... 31

2.3.1 เมทาดาทา ...................................................................................................... 32

2.3.2 คลงค าศพทส าหรบการสบคนสารสนเทศ ..................................................... 38

2.3.3 ลงคโอเพนดาทา (Linked Open Data) ........................................................... 45

2.3.4 การผสานเมทาดาทา (Metadata Mapping) .................................................... 47

2.4 การคนคนเลรนนงออบเจกตจากโอเพนดาทา ............................................................. 53

2.4.1 ภาษาและเครองมอส าหรบสบคนลงคโอเพนดาทา (Linked Open Data Searching and Tools) .................................................................................... 54

2.4.2 การวดความคลายคลงของผลการสบคน (Similarity Measurement) ............. 62 2.4.3 การจดล าดบผลการสบคน (Search Result Ranking) ..................................... 70

2.5 งานวจยทเกยวของ ...................................................................................................... 76 2.5.1 สรปงานวจยทเกยวของ ................................................................................. 76 2.5.2 บทสรปและเปรยบเทยบงานวจย ................................................................... 78

2.5.3 กรอบแนวคดการวจย .................................................................................... 79 3 วธด าเนนการวจย ............................................................................................................... 80

3.1 การศกษากระบวนการการจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกต .................................. 80

3.1.1 การศกษากระบวนการการจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกต .................... 80

3.1.2 การศกษาเทคนควธการจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกตจากชดขอมลโอเพนดาทา ................................................................................................... 81

3.1.3 การศกษาพฤตกรรมการคนคนเลรนนงออบเจกตของครผสอน .................... 81 3.2 การออกแบบและพฒนาโมเดลการจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกตจากชดขอมล

โอเพนดาทา ................................................................................................................ 86

3.2.1 การออกแบบและพฒนาโมเดลการจดเกบเลรนนงออบเจกต ........................ 86 3.2.2 การออกแบบและพฒนาโมเดลการคนคนเลรนนงออบเจกต ....................... 198

3.3 การประเมนโมเดลการจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกต ...................................... 106

3.3.1 การประเมนประสทธภาพของระบบโดยการทดสอบ ................................. 106

ฌ

สารบญ (ตอ)

หนา

3.3.2 การประเมนความสามารถในการท างานของระบบโดยผเชยวชาญ ............. 108

4 ผลการศกษาพฤตกรรมการคนคนเลรนนงออบเจกต บนอนเทอรเนตของผใช ............... 110

4.1 ผลการวจย ................................................................................................................. 111

4.2 สรปและอภปรายผล .................................................................................................. 122 4.2.1 แหลงขอมลหลกทใชในการคนหาขอมลเพอใชประกอบการเรยน

การสอน ...................................................................................................... 122 4.2.2 วธการสบคนและคดเลอกรายการเลรนนงออบเจกตบนอนเทอรเนต

เพอน าไปใชในการเรยนการสอน ................................................................ 123 4.2.3 การน าเสนอเลรนนงออบเจกตทไดเพอไปใชในการเรยนการสอน ............. 123 4.2.4 ปญหาทพบในการสบคนเลรนนงออบเจกต ................................................ 124 4.2.5 การออกแบบชดเมทาดาทาส าหรบอธบายเลรนนงออบเจกต ...................... 126

5 การออกแบบและพฒนาโมเดลการจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกตจากขอมล โอเพนดาทา ...................................................................................................................... 129

5.1 ผลการออกแบบและพฒนาโมเดลการจดเกบเลรนนงออบเจกต ............................... 129

5.1.1 การออกแบบเมทาดาทาเพอการจดเกบเลรนนงออบเจกต ........................... 130

5.1.2 การผสานเมทาดาทาและการแปลงโครงสรางอารดเอฟ .............................. 138

5.2 ผลการออกแบบและพฒนาโมเดลการคนคนเลรนนงออบเจกต ............................... 144

5.2.1 การออกแบบการคนคนเชงความหมาย ....................................................... 145

5.2.2 การจดล าดบการน าเสนอผลการสบคน ....................................................... 157

5.3 ผลการประเมนแบบจ าลองการคนคนเลรนนงออบเจกต .......................................... 161 5.3.1 ผลการประเมนประสทธภาพของระบบโดยการทดสอบการท างานของและ

การเปรยบเทยบความเรวในการคนคนเลรนนงออบเจกตกบระบบอน ....... 162

5.3.2 การประเมนความสามารถของระบบโดยผใช ............................................. 167 5.4 สรปผลการออกแบบและพฒนาโมเดลการจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกต

จากชดขอมลโอเพนดาทา .......................................................................................... 175 6 สรปผลการวจยและขอเสนอแนะในการท าวจย ............................................................... 178

ญ

สารบญ (ตอ)

หนา

6.1 สรปผลการวจย ......................................................................................................... 178

6.1.1 การศกษากระบวนการจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกต ........................ 178

6.1.2 ผลการออกแบบและพฒนาโมเดลการจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกต 181

6.1.3 การประเมนโมเดลการจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกต ........................ 184

6.2 การประยกตใชผลการวจย ......................................................................................... 185

6.3 ขอจ ากดและขอเสนอแนะในการท าวจย ................................................................... 186

6.3.1 ขอจ ากดในการวจย ...................................................................................... 186

6.3.2 ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป .............................................................. 187 รายการอางอง ......................................................................................................................... 188 ภาคผนวก

ภาคผนวก ก.แบบสอบถามการคนคนและเลอกใชขอมลจากแหลงสารสนเทศบนอนเทอรเนต............................................................................................................... 209

ภาคผนวก ข.แบบประเมนประสทธภาพแบบจ าลองการจดเกบและคนคนเลรนนง ออบเจกต ................................................................................................................... 219

ประวตผวจย............................................................................................................................ 224

ฏ

สารบญตาราง

ตารางท หนา

2.1 เปรยบเทยบคณสมบตของแหลงขอมลแบบระบบปดและระบบเปดเสร ......................... 21 2.2 รปแบบโครงสรางประโยคค าถามสปาเคล ....................................................................... 54 2.3 เปรยบเทยบตวชวดเบราเซอรส าหรบลงคโอเพนดาทา .................................................... 56 2.4 เปรยบเทยบฟงกชนของเครองมอสบคนเชงความหมายส าหรบลงคโอเพนดาทา ............ 58 2.5 สวนตอประสานภาษาธรรมชาตส าหรบการสบคนเชงความหมาย .................................. 61 2.6 การจดรปแบบของเอกสารแบบถงของค า ........................................................................ 66 2.7 บทสรปงานวจยทเกยวของ .............................................................................................. 78 3.1 ตวอยางการเกบขอมลแบบทรเปลในตารางขอมลทวไป .................................................. 99 3.2 การเกบขอมลในแบบคย-แวล คอลเลกชนโหนดยอด (Vertex Collection) .................... 100 3.3 การเกบขอมลในแบบคย-แวล คอลเลกชนพรอพเพอรต (Predicate Collection) ............ 100 3.4 การเกบขอมลอารดเอฟ (RDFData) ............................................................................... 100 4.1 จ านวนรอยละของผตอบแบบสอบถามจ าแนกตามประเภทของโรงเรยน ...................... 111 4.2 จ านวนรอยละของผตอบแบบสอบถามจ าแนกตามสถานะของผสอน ........................... 111 4.3 จ านวนรอยละของผตอบแบบสอบถามจ าแนกตามประสบการณการสอน .................... 112 4.4 จ านวนรอยละของผตอบแบบสอบถามจ าแนกตามหลกสตรทรบผดชอบ ..................... 112 4.5 แหลงขอมลหลกทใชในการคนหาขอมลเพอใชประกอบการเรยนการสอน .................. 113 4.6 เครองมอทนยมใชเพอชแหลงขอมลในการเขาถงเลรนนงออบเจกตบนอนเทอรเนต .... 113 4.7 ขอมลทนยมใชในการสบคนขอมลบนอนเทอรเนต ....................................................... 114 4.8 ลกษณะของขอมลเกยวกบวชาคณตศาสตรทมกจะคนหา .............................................. 115 4.9 การน าขอมลทสบคนคนไดไปใชในการเรยนการสอนวชาคณตศาสตร ........................ 116 4.10 การตระหนกรระดบของปญหาในการสบคนเลรนนงออบเจกตบน

อนเทอรเนต .................................................................................................................. 117 4.11 ขอมลทใชในการพจารณาเพอเปดใชรายการผลการสบคนจากหนารวมผลการคน ....... 119 4.12 การคดกรอง หรอปรบแตงการแสดงผลการสบคน ........................................................ 120

ฑ

สารบญตาราง (ตอ)

ตารางท หนา 4.13 วธการจดเกบเลรนนงออบเจกตทมอยเดมหรอสรางขนใหม ........................................ 121 4.14 เมทาดาทาทใชในการอธบายเลรนนงออบเจกต ........................................................... 126 5.1 คลาสผสรางผลงาน (Contributor) ................................................................................ 131 5.2 คลาสแผนกและสวนงาน (Department) ....................................................................... 131 5.3 คลาสหนวยบทเรยน (Lesson) ...................................................................................... 132 5.4 คลาสวตถประยกต (ApplicationObject) ...................................................................... 133 5.5 คลาสวตถสารสนเทศ (InformationObject) .................................................................. 133 5.6 คลาสรายการขอมลยอย (Asset) ................................................................................... 134 5.7 คลาสค าส าคญ (Keyword) ............................................................................................ 135 5.8 คลาสรปแบบการมปฏสมพนธ (InteractiveType) ........................................................ 135 5.9 คลาสประเภทเลรนนงออบเจกต (LOType) ................................................................. 135 5.10 คลาสภาษา (Language) ................................................................................................ 135 5.11 ตวอยางขอมลทรเปลของเลรนนงออบเจกต ................................................................. 148 5.12 คอลเลกชนจดยอด (Vertex Collection) ........................................................................ 149 5.13 คอลเลกชนคณสมบตของทรพยากร (Predicate Collection)......................................... 150 5.14 คอลเลกชนอารดเอฟเลรนนงออบเจกต (RDF Collection of Learning Object) ........... 150 5.15 คอลเลกชนจดยอดทเกยวของกบค าคน ........................................................................ 152 5.16 คอลเลกชนคณสมบตของทรพยากรทเกยวของกบค าคน ............................................ 152 5.17 ตวอยางการวดคาความคลายคลงทไดจากการสบคนเลรนนงออบเจกต ....................... 160 5.18 เปรยบเทยบผลการวดความคลายคลงแบบมการเพมคาน าหนกและไมเพม

คาน าหนก ..................................................................................................................... 160 5.19 ขอมลทวไปของผตอบแบบประเมนความสามารถระบบสบคน .................................. 172 5.20 ความคดเหนเกยวกบความสามารถของระบบโดยรวมในแตละมอดล ......................... 172 5.21 ความคดเหนเกยวกบมอดลการจดเกบขอมลเลรนนงออบเจกต .................................... 173 5.22 ความคดเหนเกยวกบมอดลการน าเขาขอมลเลรนนงออบเจกตจากภายนอก................. 173 5.23 ความคดเหนเกยวกบมอดลการสบคนเลรนนงออบเจกต ............................................. 174

ฒ

สารบญตาราง (ตอ)

ตารางท หนา 5.24 ความคดเหนเกยวกบความงายในการใชงานระบบจดเกบและสบคนเลรนนง

ออบเจกต ...................................................................................................................... 174

ณ

สารบญรป

รปท หนา

2.1 พฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศของเลกก (Leckie) .................................................... 13 2.2 พฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศโดยเอลลส (Ellis) ..................................................... 14 2.3 พฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศของผใชของวลสน (Wilson) .................................... 16 2.4 ขอมลสอยอยคอสอประสมหรอเนอหาทเปนองคประกอบยอยๆ ของบทเรยน ............. 28 2.5 วตถสารสนเทศเกดจากการรวมสอขอมลยอยหลายชนดบรรจเชอมโยงรวมกน ............ 29 2.6 ระดบเนอหาของเลรนนงออบเจกต ................................................................................ 30 2.7 โครงสรางและหนวยขอมลยอยของ LOM ..................................................................... 36 2.8 โครงสรางความสมพนธของศพทควบคมประเภทหวเรอง ............................................ 39 2.9 โครงสรางความสมพนธของค าศพทควบคมประเภทธซอรส ........................................ 40 2.10 รายละเอยดของไฟลอารดเอฟทมการอางถงขอมลยอารไอ ............................................ 46 2.11 การแปลงเมทาดาทาแบบระบองคประกอบยอยของเมทาดาทาทมขอมลในกลม เดยวกน ........................................................................................................................... 50 2.12 การแปลงองคประกอบยอยเมทาดาทาจากเคารางเมทาดาทาตนฉบบไปยงเคาราง

เมทาดาทาเปาหมาย ........................................................................................................ 51 2.13 วงจรการผสานเมทาดาทา ............................................................................................... 52 2.14 โครงสรางความสมพนธของคลงค าตวอยาง................................................................... 67 2.15 เทคนคการจดเรยงล าดบผลการสบคน............................................................................ 71 2.16 ปจจยทมผลตอการจดอนดบของระเบยนผลการคนคน .................................................. 72 2.17 กรอบแนวคดการวจย ..................................................................................................... 79 3.1 กรอบแนวคดการออกแบบชดเมทาดาทาส าหรบจดเกบเลรนนงออบเจกต .................... 87 3.2 โครงสรางเลรนนงออบเจกตทมการใชขอมลยอยรวมกน .............................................. 90 3.3 กรอบแนวคดการผสานเมทาดาทาและแปลงโครงสรางเปนอารดเอฟ ........................... 91 3.4 ความสมพนธระหวางบทเรยนและเลรนนงออบเจกต .................................................... 92 3.5 ความสมพนธระหวางคลาสบทเรยนและคลาสเลรนนงออบเจกต .................................. 92

ด

สารบญรป (ตอ)

รปท หนา 3.6 การแปลงความสมพนธของตารางความสมพนธแบบ 1 tom Many แบบท 1 ................. 93 3.7 การแปลงความสมพนธของตารางความสมพนธแบบ 1 to Many แบบท 2 .................... 93 3.8 การก าหนดคณสมบตระหวางค าศพททมความคลายคลงกน .......................................... 95 3.9 ลกษณะความขดแยงเชงโครงสรางส าหรบขอมลผแตง Writer และ Author .................. 96 3.10 ตวอยางการแกปญหาความขดแยงเชงโครงสราง ........................................................... 96 3.11 ตวอยางกฎการผสานเมทาดาทาและแปลงเปนไฟลอารดเอฟ ......................................... 97 3.12 กรอบแนวคดขนตอนการคนคนเลรนนงออบเจกต ........................................................ 98 3.13 กรอบแนวคดการจดล าดบการน าเสนอผลการสบคน ................................................... 105 5.1 สถาปตยกรรมโมเดลการจดเกบเลรนนงออบเจกต ....................................................... 130 5.2 โครงสรางคลงขอมลส าหรบจดเกบเลรนนงออบเจกต ................................................. 136 5.3 ฟงกชนการเพมขอมลเลรนนงออบเจกต ...................................................................... 138 5.4 ฟงกชนการผสานเมทาดาทาและการแปลงโครงสรางอารดเอฟ ................................... 139 5.5 ค าสงแปลงตารางขอมลใหเปนคลาสและพรอพเพอรต ................................................ 140 5.6 การค านวณคาความคลายคลงของค าศพทเมทาดาทา ................................................... 141 5.7 การก าหนดคณสมบตระหวางค าศพททมความคลายคลงกน ........................................ 142 5.8 ลกษณะความขดแยงเชงโครงสรางส าหรบขอมลผแตง Writer และ Author ................ 143 5.9 ตวอยางการแกปญหาความขดแยงเชงโครงสราง ......................................................... 143 5.10 ตวอยางไฟลอารดเอฟหลงจากการผสานเมทาดาทาและแปลงโครงสราง .................... 144 5.11 สถาปตยกรรมโมเดลการคนคนเลรนนงออบเจกต ....................................................... 145 5.12 ตวอยางกราฟอารดเอฟเลรนนงออบเจกตหวขอระบบจ านวนเตม................................ 147 5.13 โครงสรางค าศพททางคณตศาสตรเรองจ านวนและการค านวณ ................................... 151 5.14 จ านวนคะแนนการเปลยนโหนดโดยเรมทรหสบทเรยน “ระบบจ านวนเตม” .............. 155 5.15 การคดคาคะแนนเพอก าหนดล าดบการน าเสนอใหกบผลการสบคน ........................... 159 5.16 ตวเลอกเพอจดล าดบการน าเสนอผลการสบคน ............................................................ 161 5.17 กราฟแสดงคาน าหนก (p) ทเหมาะสมกบชดขอมล ...................................................... 163

ต

สารบญรป (ตอ)

รปท หนา

5.18 แผนภมสรปการประเมนความถกตองของการสบคน .................................................. 164 5.19 เปรยบเทยบเวลาการสบคนระหวางระบบเจนาและระบบทพฒนาขนเอง .................... 166 5.20 เวลาการสบคนเมอมการเพมระดบความลกในการสบคน ............................................ 167 5.21 หนาหลกของระบบเมอเขาใชงาน ................................................................................ 168 5.22 เมนยอยเมอเขาใชงานค าสงการสบคนแบบไลเรยง การน าเขาขอมลและ

การแปลงไฟล ............................................................................................................... 168 5.23 การสบคนแบบไลเรยงตามระดบการศกษาและบทเรยน .............................................. 169 5.24 ผลการแสดงเลรนนงออบเจกตแบบไลเรยงตามชนปการศกษา.................................... 169 5.25 หนาจอเพมเลรนนงออบเจกตเขาในระบบจดเกบเลรนนงออบเจกต ............................ 170 5.26 ผลการสบคนดวยค าส าคญโดยคนทกเขตขอมล ........................................................... 170 5.27 ผลการแสดงรายละเอยดของเลรนนงออบเจกตทเลอกจากรายการหลก ....................... 171

1

บทท 1 บทน ำ

1.1 ควำมเปนมำและควำมส ำคญของปญหำ รปแบบการศกษาของประเทศไทยไดมการพฒนากระบวนการเรยนการสอนอยางตอเนอง

โดยมงเนนสงเสรมใหผสอนสามารถเลอกทจะพฒนาสอการเรยนรดวยตนเอง หรอเลอกใชสอประกอบการสอนทมความทนสมย ประกอบดวยอปกรณและเครองมอทใชประกอบการเรยนการสอนทรองรบการเปลยนแปลงของสาระความรใหม ๆ ทเกดขนตลอดเวลา เพอใหผเรยนมความรและความสามารถทดเทยมไดกบประเทศอน ๆ ในสงคมโลก อกทงเพอใหประเทศสามารถผลตแรงงานความร (Knowledge Worker) ทสามารถใชความรตอยอดและเชอมโยงกบความรใหมจากแหลงความรในระดบชาตและนานาชาต เพอแลกเปลยนและเชอมโยงใหเกดเปนองคความรทสามารถปรบใชตามการเปลยนแปลงของบรบทสงคมในปจจบนและอนาคตได (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, 2554: 9)

แผนการศกษาแหงชาตฉบบปรบปรง (พ.ศ.2552-2559) จงเนนแนวนโยบายทส าคญคอ การเพมโอกาสทางการศกษาใหประชาชนทกคนไดมโอกาสเขาถงบรการการศกษาและการเรยนร โดยเฉพาะผดอยโอกาส สอดรบกบพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 หมวด 4 มาตรา 22-25 ทสงเสรมใหผสอนก าหนดรปแบบการเรยนการสอนทผสอน และผเรยนสามารถเลอกรปแบบการเรยนรทเหมาะสมและสอดคลองกบธรรมชาตการเรยนของแตละบคคล และมแหลงเรยนรหลากหลายรปแบบในการเรยนการสอน (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, 2543: 6)

รฐบาลจงสงเสรมใหระบบการศกษามความยดหยน สงเสรมใหใชเทคโนโลยเพอเพมศกยภาพในการเรยนการสอน ทงสอเทคโนโลยสารสนเทศเพอการศกษา สออนเทอรเนต และสอประสม และสงเสรมใหมการน าเทคโนโลยสารสนเทศเขามา ชวยใหผเรยนสามารถเขาถงไดสะดวกและไรขดจ ากดทงดานสถานท และเวลา อนจะชวยสงเสรมวงจรแหงการศกษาตลอดชวตใหเปนวงจรทไมหยดนงและเพมขยายขอบเขตอยางไมสนสด โดยเนนและใหความส าคญกบผเรยนในฐานะทเปนศนยกลางของการเรยนร มอสรภาพทจะเลอก เนอหา รปแบบ วธการในการเรยนรทเหมาะสมกบตนเอง (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, 2554: 45)

นอกจากน ยงมงเนนใหผสอนและผเรยนไดมสวนรวมในการก าหนดแนวทางการเรยนอยางเตมท รฐบาลจงไดพฒนาหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานขนมา โดยใหทมความ

2

สอดคลองกบแนวทางของแผนการศกษา และน าความรในแตละทองทเขามามสวนในการจดเนอหาและรปแบบการเรยนการสอน ใหโอกาสผสอนไดพฒนาเนอหารายวชาตามความเหมาะสมของแตละทองทใหสอดคลองกบลกษณะของผเรยนและแนวทางการเรยนการสอน โดยมกรอบแนวการพฒนาบทเรยนตามเปาประสงคของหลกสตรแกนกลางและสาระการเรยนรในแตละรายวชา

ท งน การใชเทคโนโลยสารสนเทศ ผ สอนจะมอสระในการก าหนดรปแบบของสอประกอบการสอน และกระบวนการเรยนการสอนใหเหมาะสมกบกจกรรมการสอนและเนอหาแตละสวนของบทเรยน นอกจากนยงเปดโอกาสใหผเรยนไดมโอกาสเขามามสวนรวมในการจดท าเนอหาและสามารถเขาถงบทเรยนหรอเนอหาการเรยนการสอนไดมากขนโดยไมจ าเปนจะตองเขาเรยนในระบบเสมอไป (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, 2543: 4) ปรบเปลยนใหทกสถานทคอหองเรยน ผสอนสามารถทจะก าหนดบทเรยน เอกสารเสรม งานมอบหมายและกจกรรมประกอบการเรยนใหกบกลมผเรยน ขณะทผเรยนสามารถแลกเปลยนขอมลและใชสอการสอนในแบบอเลกทรอนกสโดยผเรยนมสวนรวมในการคด วเคราะหหรอแสดงความคดเหนไดโดยไมจ าเปนตองเรยนในแบบเผชญหนา และสามารถเรยนไดทงแบบเวลาจรง (Real-Time) และแบบเรยนรดวยตนเองผานบทเรยนและเนอหาการเรยนรทอาจารยผสอนไดเตรยมเอาไวให โดยสวนประกอบในการเรยนไมวาจะเปนหนงสอต าราเรยน เอกสารประกอบการบรรยาย หรอแบบฝกหด งานมอบหมาย จะถกจดท าขนในรปแบบอเลกทรอนกสทงหมด อกทงสามารถเชอมโยงกบแหลงขอมลจากภายนอกเชน ระบบหองสมดแบบเปด ระบบคลงขอมลและสอการเรยนรดจทล เปนตน (กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ, 2555)

เทคโนโลยทน ามาใชและมบทบาทส าคญตอการศกษา ประกอบดวยเทคโนโลยสนบสนนการจดการศกษา เชน ระบบคอมพวเตอรชวยสอน (Computer Aided Instruction: CAI) ระบบการเรยนอเลกทรอนกส (E-Learning) ระบบวดโอออนดมานด (Video on Demand) ระบบอนเทอรเนต ตลอดจนระบบการสอสารระหวางบคคลทจะชวยใหผสอนกบผเรยนสามารถตดตอและท าการสอนไดแมไมไดอยทเดยวกน (ชาญชย พพฒนสนตกล, 2548: 5)

แมวาการพฒนาเลรนนงออบเจกต (Learning Object) จะไมใชเรองใหมส าหรบผสอน อกทงยงมเครองมอในการสรางเลรนนงออบเจกตทมประสทธภาพหลายตวใหเลอกใชตามตองการ อยางไรกด การสรางเลรนนงออบเจกตเปนกระบวนการทใชเวลามาก และมความยงยากในการจดท า ทงนเนองจากผสอนตองหาแหลงขอมลตาง ๆ อาท เนอหาประกอบรายวชา แบบฝกหดและสวนประกอบอน (เชน ภาพประกอบและค าบรรยาย เปนตน) เพอประกอบขนเปนบทเรยนดวยตนเอง โดยเนอหาจะตองมความเหมาะสม เปนไปตามหลกสตรทกระทรวงศกษาธการก าหนด และเหมาะกบระดบการรบรของผเรยน (สมวงษ แปลงประสพโชค, 2549: 78) อกทงผสอนยงตองศกษา

3

ถงการใชงานเครองมอทใชในการแปลงรปแบบเนอหาและไฟลขอมลใหอยในรปแบบทสามารถน าไปใชงานในมาตรฐานทแตกตางกนได เชน ภาพเคลอนไหวจะตองมการบบอดใหมขนาดเลกโดยไมเสยคณภาพมากเกนไป หรอไฟลเอกสารจะตองรองรบการแสดงผลไดกบคอมพวเตอรทกเครอง โดยผใชไมจ าเปนตองตดตงโปรแกรมอน ๆ เพมเตม เปนตน

แนวทางหนงทจะชวยใหผสอนไดมาซงเลรนนงออบเจกตทตองการโดยไมตองสรางหรอพฒนาขนเอง คอ การคนหาและน าเลรนนงออบเจกตทมอยเดมกลบมาใชซ า เพอชวยลดเวลาและเงนทนในการจดท า โดยอาศยเสรชเอนจนเปนเครองมอในการคนคนเลรนนงออบเจกตทกระจดกระจายอยตามเวบไซตตาง ๆ หรอคนคนจากระบบฐานขอมลกลางของหนวยงานราชการ อยางไรกตาม การคนคนเลรนนงออบเจกตเพอมาจดท าเนอหาบทเรยนทดและตรงกบความตองการของผสอนไดครบถวน ยงคงเปนปญหาส าหรบครผสอน ผวจยไดท าการส ารวจกระบวนการคนคนและจดท าเนอหาส าหรบบทเรยนสองภาษาของครในเขตอ าเภอเมอง จงหวดนครราชสมา ในชวงเดอนมกราคม พ.ศ. 2555 พบวา ปญหาในการคนคนเลรนนงออบเจกตจากอนเทอรเนตเกดขนเนองจาก (1) ผลลพธมความซ าซอนกนโดยมการน าเนอหาเดยวกนมาแสดงไวในเวบหลายเวบไซต เมอคนคนจะท าใหผใชคดวาเปนคนละรายการ แตทจรงแลวมเนอหาแบบเดยวกน (2) เนอหาของเวบไซตไมเกยวของตามชอเรอง โดยผพฒนาเวบมกจะใสค าคนทผใชสนใจเอาไว แตเนอหาเปนเรองอน ๆ ทไมเกยวของหรอไมตรงประเดนทเขยนไวทชอเรอง หรอ เปนขอมลแอบอางหรอหลอกลอใหเชอมโยงไปยงเวบอน ๆ ทไมเกยวของ หรอเพอขายสนคา (3) ขอมลไมเปนปจจบน และมขอผดพลาด (4) ขอมลมลขสทธไมสามารถน ามาใชงานได หรอจ าเปนตองเสยเงนซอ และ (5) การประเมนเพอคดเลอกทรพยากรทคนคนไดเพอน าไปใชท าไดยาก เนองจากขอมลในการประกอบการตดสนใจทไดจากผลการคนคนนนไมเพยงพอ โดยสวนใหญจะแสดงเพยงชอเรองซงแมจะมการน าเนอหาบางสวนทตดจากเนอหาหลกของเวบมาแสดงไว แตกยงไมเพยงพอทจะประเมนและคดเลอกผลการคนทคาดวาจะตรงกบความตองการได

นอกจากน จากผลการส ารวจยงพบวา ผสอนสวนใหญคนหาขอมลจากอนเทอรเนตเปนหลก โดยผสอนเชอวาจะมขอมลทเกยวของกบทตนตองการ และน ากลบมาใชซ า (Reused) ไดโดยไมตองสรางขนใหมทงหมด อยางไรกดเนองจากการแสดงขอมลและเนอหาบนหนาเวบไซตมขอมลหลากหลายรปแบบปะปนกนไป ท าใหไมสามารถประกนคณภาพและความถกตองของเนอหา อกทงยงพบวา ขอมลเหลานมจ านวนไมนอยทเปนขอมลทซ าซอนกน (Data Replication) เชน เนอหาและองคประกอบเดมแตอยในโครงสรางหรอการน าเสนอทมองคประกอบแตกตางกน นอกจากนยงพบวา เนอหาจรงของขอมลทคนพบ ผพฒนาหรอเจาของขอมลจะเกบไวในระบบฐานขอมลปด (Close Data) ทไมตองการเปดเผยขอมล หรอก าหนดเงอนไขในการเขาถงขอมลหลายรปแบบ ท าใหผอนไมสามารถเขามาใชงานไดอยางอสระ ท าใหเกดการปดกน และหา

4

ผลประโยชนเพยงผเดยว สงผลใหขอมลทเปนประโยชนไมถกเผยแพรหรอน าไปใชในวงกวางอยางทควรจะเปน

ในป 2009 เบอรเนอรส ล (Berners-Lee, 2009) ไดน าเสนอแนวคดการสรางเครอขายเชอมโยงขอมลแบบเปดหรอลงคโอเพนดาทา (Linked Open Data: LOD) เพอสงเสรมใหขอมลบนเวบไซตมการเปดใหใชงานไดอยางอสระและเชอมโยงเพอเขาถงขอมลอนทเกยวของไดอยางสะดวก โดยแนวคดนไดรบการตอบรบและพฒนาจากกลมผเปนเจาของหรอดแลขอมลในแขนงตาง ๆ ทงภาครฐและเอกชนท าใหในปจจบนกลมขอมลทเชอมโยงเปนกลมเมฆ (Linked Open Data Cloud) มชดขอมลแบบเปดเสร (Open Data) เชอมโยงกนเปนใยแมงมมจ านวนหลายลานรายการซงขอมลเหลานมการก าหนดมาตรฐานโครงสรางขอมลภายใตมาตรฐานอารดเอฟ (RDF) เพอใหระบบคอมพวเตอรสามารถเขาใจโครงสรางขอมลและรองรบการเชอมโยงขอมลดวยเทคโนโลยเชงความหมายได (Semantic Technology)

โอเพนดาทาเปนการจดเกบขอมลโดยใชโครงสรางในการอธบายขอมลดวยมาตรฐานอารดเอฟ โดยผดแลเวบไซตสามารถก าหนดรายละเอยดขอมลและเนอหาตามรปแบบทตนเองตองการ เชน ชดเมทาดาทา (Metadata) รปแบบความสมพนธของขอมล (Relationship) และประเภทขอมล (Data Type) ท าใหเวบไซตทมขอมลเรองเดยวกนหรอเกยวของกน สามารถสรางลงคเชอมโยงระหวางกนได อกทงยงชวยใหระบบคอมพวเตอรสามารถเขาถงและน าเสนอขอมลทเกยวของกนไดอยางเหมาะสมตามมาตรฐานโครงสรางขอมลทออกแบบไว ท าใหผใชสามารถเขาถงขอมลทตนเองตองการไดอยางครบถวน แตเนองดวยปจจบนขนาดของขอมลในกลมเมฆมขนาดใหญขนเรอยๆ และมปรมาณระดบลานรายการ ท าใหเกดปญหาในการเขาถงขอมลจากเวบไซตทมการเชอมโยงกนอยอยางซบซอน

เนองดวยความอสระของผสรางเนอหา และความสะดวกในการเชอมโยงขอมล ท าใหชดขอมล (Dataset) มจ านวนเพมขนอยางตอเนอง ปจจบนมจ านวนชดขอมลกวา 9,960 ชดขอมล โดยแตละชดขอมลมจ านวนทรเปล (Triple) รวมกนกวา 8 หมนลานทรเปล (Cyganiak, 2014) ในจ านวนนเปนชดขอมลทเกยวของกบทรพยากรการเรยนร (Educational Resources) จ านวนหลายหมนรายการ จากทกระดบชนการศกษา และมเนอหาทจดเกบไวหลากหลายประเภท อาท ขอมลของสถาบนการศกษา สอการเรยนการสอน บทความวชาการ หรอผลงานวจย ส าหรบนกวชาการและนกวจย ซงท าใหเกดปญหาในการเขาคนคนขอมลเลรนนงออบเจกตและขอมลทางการศกษาจากลงคโอเพนดาทา คอ

1) ไดผลการคนเปนจ านวนมากและชไปยงแหลงอางองเดยวกน หรอมความซ าซอนกน (Zhao and Ichise, 2012) เนองจากขอมลมการเชอมโยงกนไปมาระหวางชดขอมล ผใชตองท าการ

5

เปรยบเทยบขอมลเอง ท าใหตองใชเวลามากในการคดเลอกผลการคนคนทตองการ (Noia, Mirizzi, Claudio, Davide and Zanker, M, 2012)

2) เลรนนงออบเจกตทจดเกบมชดขอมล หรอเมทาดาทาทใชการอธบายขอมลแตกตางกน ท งในสวนของโครงสรางของชดเมทาดาทา (Metadata Schema) จ านวนองคประกอบยอย (Element) ทใชในการบรรยายและระดบในการบรรยายเลรนนงออบเจกต ซงท าใหเกดปญหาในการใชงานขอมลรวมกน นอกจากน การเชอมโยงคลงจดเกบเลรนนงออบเจกตทใชชดมาตรฐานเมทาดาทาทแตกตางกน ยงท าใหเกดความล าบากในการเลอกเนอหาทสอดคลองและมรายละเอยดครบถวนตามทตองการ แมจะมแนวคดในการคดเลอกมาตรฐานกลางในการแปลงองคประกอบยอย หรอแอตทรบวตใหเปนมาตรฐานเดยวกน อยางไรกด ดวยลกษณะขอมลทแตกตางกนของแตละชดขอมล ท าใหการแปลงขอมลยงคงเปนปญหา และยงไมมโมเดลทสามารถท างานไดกบทกมาตรฐาน (Mile, 2010)

เมทาดาทาทนยมใชเพอบรรยายเลรนนงออบเจกต ไดแก ดบบลนคอร (Dublin Core: DC) เลรนนงออบเจกตเมทาดาทา หรอ ลอม (Learning Object Metadata: LOM) และ สคอรม (Sharable Content Object Reference Model: SCORM) โดยดบลนคอรเปนมาตรฐานในการบรรยายทรพยากรสารสนเทศดจทลแบบกวาง จงไมสามารถบรรยายรายละเอยดไดครอบคลมทกดาน เชน ระดบความยากงายของเลรนนงออบเจกต เปนตน สวนลอม (LOM) พฒนาขนมาเปนเมทาดาทาส าหรบบรรยายเลรนนงออบเจกตทจดเกบในระบบการเรยนอเลกทรอนกส (E-Learning) จงมความเฉพาะเจาะจงมากกวาดบลนคอร และไดมการน าไปปรบใชในหลายประเทศ เชน ยเค ลอม คอร (UK LOM Core) ใชในองกฤษ ทดบเบลยลอม (TWLOM) ใชในไตหวน (Taiwanese LOM) แอนส ลอม (ANZ-LOM) ใชในออสเตรเลยและนวซแลนด เปนตน มาตรฐานตวสดทายคอสคอรม (SCORM) พฒนาขนมาเพอใชอธบายเลรนนงออบเจกตเพอตอบสนองวตถประสงคในการแลกเปลยนเลรนนงออบเจกต หรอการสรางเลรนนงออบเจกตใหมจากเลรนนงออบเจกตเดมทมอย

3) การพฒนาสวนตอประสานกบผใช (User Interface) ในการคนคนขอมลจากกลมขอมลแตละชดยงคงเขาใจยาก ซบซอน จงไมเออตอการเรยนรของผใชทวไป แตเหมาะส าหรบผพฒนาระบบในการจดการขอมลเมทาดาทาเทานน และยงตองมการพฒนาระบบส าหรบแปลงค าคนใหอยในรปแบบประโยคค าถามดวยภาษาสปารเคล (SPARQL) ซงรปค าถามจะตองปรบเปลยนไปตาม เมทาดาทาทใชในการจดเกบขอมล ท าใหใหเกดปญหาเมอตองการเขาถงชดขอมลจ านวนมากพรอมกน (Hagedorn, 2013)

ในชวงป ค.ศ. 2009 จนถงปจจบนมงานวจยหลายชนทมงเนนการหาวธการเขาถงและใชประโยชนจากขอมลทอยภายในเครอขายกลมขอมลเชอมโยงแบบเปด (Linked Open Data: LOD)ปญหาจากจ านวนรายการขอมลทมปรมาณมาก อกทงรายการขอมลแตละรายการมเมทาดาทาทงท

6

เหมอนกนและแตกตางกน เจา (Zhao and Ichise, 2012: 56) จงไดท าการศกษาเปรยบเทยบโครงสรางการจดเกบขอมล หรอโครงสรางของเมทาดาทา (Metadata Schema) โดยใชกระบวนการวเคราะหแนวคดทเหมอนกนและแตกตางกนระหวางหลายออนโทโลย หรอการผสานออนโทโลย (Ontology Alignment) เพอใชก าหนดโครงสรางการจดเกบขอมลทเหมาะสม รวมถงน าเสนอวธการเปรยบเทยบคลาส (Class) คณสมบต (Properties) และความสมพนธ “เหมอนกนกบ” (SameAs) โดยผลลพธจะไดโครงสรางส าหรบจดเกบขอมลทเหมาะสม ไมมความซ าซอนของคณสมบต และลดความซ าซอนของรายการขอมลได ซงมความคลายคลงกบงานวจยของโนอาย (Noia, 2012) ทน าเสนอแนวทางการเปรยบเทยบความคลายคลงของรายการขอมลโดยใชการวเคราะหคณสมบต (Properties) ของโครงสรางเอกสาร และท าการเปรยบเทยบเอกสารรายการอนวาเปนรายการเดยวกนหรอไม รวมกบเทคนคปรภมเวกเตอร (Vector Space) เพอท าการใหคาน าหนกของคณสมบตทมความส าคญ และสามารถบงบอกไดวาเปนเอกสารทเปรยบเทยบกนนนเปนรายการเดยวกนหรอไม ในขนตอนสดทายไดพฒนาระบบแนะน าสารสนเทศตามความตองการของผใช โดยเกบความสนใจของผใชมาวเคราะหเพอหารปแบบ (Pattern) ความสนใจตอเนอหาเรองใด ๆ และน าเสนอผานระบบไดอยางถกตอง งานวจยทมงเนนการลดความซ าซอนของชดขอมลในงานชนอน เชน งานวจยของฮาสซนและคณะ (Hassan, Sean and Curry, 2012) น า เสนอวธการเปรยบเทยบ ควบรวมรายการขอมลทมความคลายคลงกนแตมาจากชดขอมลหลายแหลงดวยวธการวเคราะหคณสมบตของโครงสรางขอมลเชนเดยวกบงานวจยชนอน แตไดเพมกระบวนการใหผใชมสวนรวมในการประเมนความถกตองของผลลพธการคนคน โดยผใชสามารถสงความคดเหนเกยวกบความถกตองเหมาะสมของรายการขอมลแตละรายการวาเหมาะสมกบคนหวเรองหรอกลมเนอหาหรอไม เพอน าไปปรบปรงกระบวนการคนคนของระบบใหดยงขน และงานวจยของหวง (Wang, 2013) ไดเสนอแนวคดการลดความซ าซอนของขอมลโดยใชเวลาทรวดเรวและมประสทธภาพมากขนโดยการผสานออนโทโลยในระดบของคณสมบต (Properties) และอนสแตนส (Instance) โดยก าหนดแนวทางการเปรยบเทยบความคลายคลงของคลาสในหลายมต เพอวเคราะหความเหมอนและสอดคลองระหวางรายการเอกสารไดอยางแมนย ามากทสด

จากปญหาดานการคนคนเลรนนงออบเจกตเพอน าไปใชในการผลตสอการเรยนการสอนของครผสอน และจากแนวคดการแลกเปลยนขอมลของลงคโอเพนดาทา ผวจยจงมแนวคดในการออกแบบและพฒนาโมเดลการจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกตทสามารถจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกตจากกลมขอมลขนาดใหญ ทสามารถเชอมโยงขอมลทเกยวของจากชดขอมลหลายแหลงไดพรอมกน โดยผานระบบการคนคนเพยงระบบเดยว โดยระบบสามารถน าขอมลจากภายนอกทมโครงสรางและชดค าศพททแตกตางกนมาจดเกบตามโครงสรางขอมลทไดออกแบบไวไดอยางอตโนมต นอกจากน ผใชยงสามารถจดล าดบการน าเสนอผลการคนคนตามขอมลทผใช

7

ตองการ ทงนเพอใหครผสอนสามารถจดเกบเลรนนงออบเจกตทสรางขนเองไวในระบบ และสามารถคนคนเลรนนงออบเจกตทระบบจดเกบแบบโอเพนดาทาไดอยางสะดวกและน าไปใชไดงายขน โดยผใชสามารถคนคนเลรนนงออบเจกตไดทง 3 ระดบ ไดแก วตถสารสนเทศ วตถประยกต และหนวยบทเรยน รวมถงการคนคนสอขอมลยอยทอยภายในเลรนนงออบเจกตได ทงนเพอใหสามารถน ากลบไปใชผลตเปนเลรนนงออบเจกตใหมได

1.2 วตถประสงคกำรวจย 1.2.1 เพอศกษาพฤตกรรมการคนคนเลรนนงออบเจกตบนอนเทอรเนตของครผสอนรายวชา

คณตศาสตรหลกสตรสองภาษา ระดบมธยมศกษา 1.2.2 เพอออกแบบ พฒนาและประเมนโมเดลการจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกตจาก

ชดขอมลโอเพนดาทา

1.3 ค ำถำมน ำกำรวจย 1.3.1 ครผสอนรายวชาคณตศาสตรหลกสตรสองภาษา ระดบมธยมศกษามพฤตกรรมการคน

คนเลรนนงออบเจกตบนอนเทอรเนตอยางไร 1.3.2 โมเดลการจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกตจากชดขอมลโอเพนดาทาควรม

องคประกอบในการจดเกบอยางไร และมกระบวนการจดเกบและคนคนอยางไร

1.4 ขอบเขตกำรวจย 1.4.1 กลมตวอยางทใชในการศกษาพฤตกรรมการคนคนและการใชงานเลรนนงออบเจกต

คอครผสอนรายวชาคณตศาสตรหลกสตรสองภาษา ระดบมธยมศกษาชนปท 1 ถง 6 ในสงกดของรฐบาลและเอกชน

1.4.2 เลรนนงออบเจกตในระบบตนแบบเปนเลรนนงออบเจกตในรายวชาคณตศาสตรทถกสรางขนใหมโดยครผสอน และรองรบการน าเขาขอมลเลรนนงออบเจกตจากฐานขอมลเชงสมพนธภายนอกในรปแบบเอสเควแอล (SQL) เพอจดเกบตามโครงสรางแบบโอเพนดาทาเพอสะดวกตอการเขาถงขอมลและแลกเปลยนขอมลตามมาตรฐานแบบเปดเสร

1.4.3 การคนคนเลรนนงออบเจกต จะรองรบรายวชาคณตศาสตรระดบมธยมศกษาเทานน

8

1.5 ประโยชนทคำดวำจะไดรบ 1.5.1 ทราบพฤตกรรมการคนคนและใชงานเลรนนงออบเจกตของครผ สอนรายวชา

คณตศาสตรในหลกสตรสองภาษา 1.5.2 ไดโมเดลในการจดเกบเลรนนงออบเจกตประกอบดวยองคประกอบเมทาดาทาในการ

จดเกบเลรนนงออบเจกต และกระบวนการผสานเมทาดาทาจากแหลงขอมลทมโครงสรางแตกตางกน 1.5.3 ไดโมเดลในการคนคนเลรนนงออบเจกตดวยว ธการเชงความหมายและสามารถ

ก าหนดล าดบผลการคนคนตามความตองการของผใช

1.6 ค ำอธบำยศพท 1.6.1 ครผสอน (Teacher) หมายถง ครผมหนาทในการสรางและก าหนดเนอหาในการเรยน

การสอนทสอดคลองกบหลกสตรแกนกลางตามขอก าหนดของกระทรวงศกษาธการ โดยเปนครสอนในรายวชาคณตศาสตรในหลกสตรสองภาษา ในชวงช นมธยมศกษาชนปท 1 ถง 6 จากโรงเรยนในสงกดของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) และโรงเรยนเอกชน

1.6.2 การเรยนอเลกทรอนกส (Electronic Learning) หมายถง การเรยน การสอนในลกษณะ หรอรปแบบใดรปแบบหนง ซงการถายทอดเนอหานน กระท าผานทางสออเลกทรอนกส เชน ซดรอม เครอขายอนเทอรเนต หรอ ทางสญญาณโทรทศน หรอ สญญาณดาวเทยม (Satellite) เปนตน โดยเนอหาการเรยนการสอนจะน าเสนอโดยอาศยเทคโนโลยมลตมเดย และโตตอบจากผเรยนโดยสามารถก าหนดรปแบบของการเรยนรดวยตนเอง และสอในการน าเสนอบทเรยนสามารถมไดหลายรปแบบ สามารถทจะอยในรปของการสอนทางเดยว หรอการสอนแบบมปฏสมพนธได

1.6.3 เลรนนงออบเจกต (Learning Objects) หมายถง สอดจทล ทสามารถสอใหผ เรยนสามารถเขาใจในเนอหาทสอนในวตถประสงคใดวตถประสงคหนงตามทออกแบบไวได เนอหามความเปนอสระและสมบรณในตวเอง สามารถใชงานรวมกบเลรนนงออบเจกตรายการอนเพอใหมขอบเขตเนอหาการเรยนรทกวางขนหรอมวธการน าเสนอไดหลากหลายมากขน โดยเลรนนง ออบเจกตจะสรางขนจากการเชอมโยงสอขอมลยอย (Asset) หลายหลายการเขาดวยกน องคประกอบภายในของเลรนนงออบเจกตจะประกอบไปดวย วตถประสงคการเรยนร กจกรรมการเรยนรและวธการปฏสมพนธ และการประเมนผลจากการเรยนร โดยรายละเอยดองคประกอบของเลรนนงออบเจกตมความแตกตางกนตามขอบเขตทก าหนด ทงนสอนน ๆ จะถกจดเกบโดยระบบการจดเกบเลรนนงออบเจกตทออกแบบมาเฉพาะ และสามารถเรยกใชไดตามความตองการ อกทงยงมความสามารถในการใชซ า (Reuse) โดยสามารถน าสวนหนงสวนใดหรอทงหมดของเลรนนง ออบเจกตมาใชงานหรอรวมเขากบสอการเรยนรอน ๆ เพอสรางเปนเลรนนงออบเจกตใหมได

9

1.6.4 การคนคนสารสนเทศ (Information Retrieval) หมายถงกระบวนการคดเลอก ควบคมโครงสรางสารสนเทศจากการจดหา เพอท าการจดเกบสารสนเทศตามมาตรฐานทก าหนดไว เพอสามารถเขาถงและแสวงหาทรพยากรสารสนเทศ ซงจะประกอบดวยกระบวนการคนหา (Search) และไลเรยง (Browse) โดยจะครอบคลมเรองราวหรอเนอหาใดเนอหาหนงจากแหลงจดเกบสารสนเทศ โดยใชวธการ รปแบบ และเทคนคในการก าหนดโครงสรางประโยคค าถาม (Query) และเงอนไข (Criteria) เพอคดกรองผลการคนคนใหตรงกบความตองการมากทสด

1.6.5 โอเพนดาทา (Open Data) หมายถง โครงสรางขอมลทเปนมาตรฐานแบบเปดเสร เพอสงเสรมการใชซ าของขอมล ลดความซ าซอน ใชประโยชนสงสดขอมลทมอย และเพมมลคาแกขอมลโดยสามารถสรางการเชอมโยงเพอเพมขอบเขตและความสมพนธของขอมลมากยงขน โดยหลกการใช มดงน (1)ใช URI เปนชอส าหรบทกสงเพอเปนเสมอนรหสประจ าตวของทรพยากรบนเวบไมวาจะเปน หนงสอ คน สถานท แนวคด หรอความสมพนธ (2)ใชเอชททพ ยอารไอ (HTTP URI) เพอใหการคนหา URI นนสามารถใชโปรโตคอลเอชททพ (HTTP) ในการหารายละเอยดเกยวกบ URI นนโดยไมมชดค าสงทซบซอน (3) ก าหนดมาตรฐานการแลกเปลยนและคนคนเชน อารดเอฟ (RDF) อาวล (OWL) และสปารเคล (SPARQL)

1.6.6 พฤตกรรมการคนคนขอมลของผ ใช (User Searching Behavior) หมายถง วธการ กจกรรม หรอการแสดงออกของผ ใชทเกดขนในกระบวนการคนคนขอมล ประกอบดวย (1) กระบวนการกอนการคนคน ไดแก การวเคราะหความตองการของตนเอง การก าหนดแหลงคนคน การเตรยมวธการคนคน การก าหนดค าคน (2) กระบวนการระหวางการคนคน ไดแก การเลอกใชเครองมอการคนคน การออกแบบการคนคน และ (3) กระบวนการหลงการคนคน ไดแกการพจารณา และตดสนใจเลอกผลการคนคน รวมถงการท ากระบวนการซ าเพอคนคนใหมซงขนอยกบระดบความพงพอใจตอผลการคนคนในแตละครง โดยปจจยทมผลกบพฤตกรรมไดแก แหลงขอมลทใชในการคนคน เครองมอทใชในการคนคน และผลการคนคน

1.6.7 ปญหาการคนคนขอมล (Searching Problems) หมายถง อปสรรคหรอขอขดของทเกดขนระหวางกระบวนการคนคนขอมล ซงอาจมสาเหตมาจากกระบวนการคนคน แหลงขอมลทใชในการคนคน หรอตวผทท าการคนคน

1.6.8 การผสานเมทาดาทา (Metadata Mapping) หมายถง กระบวนการรวมชดโครงสรางเมทาดาทาสองชดทมโครงสรางทแตกตางกน แตมขอมลหรอโดเมนสารสนเทศเรองเดยวกนหรอเกยวของกน โดยการรวมชดเมทาดาทานนจะตองพจารณาถงรายละเอยดของแหลงเกบขอมล และบลอกเมทาดาทา (Metadata Block) ซงมองคประกอบ 3 ชน (Layer)ไดแก ภาษาอธบายเคาราง (Schema Definition Language) เคารางเมทาดาทา (Metadata Schema) และเมทาดาทาอนสแตนส (Metadata Instance) โดยระดบการผสานเมทาดาทาสามารถแบงกระบวนการเปน 3 ระดบ ไดแก

10

(1) การผสานโครงสรางภาษา (Language Mapping) เปนการปรบเปลยนโครงสรางขอมลทออกแบบใหรองรบจากภาษาคอมพวเตอรทมไวยกรณทแตกตางกนใหมโครงสรางการจดเกบและรองรบค าศพทและไวยกรณเพยงชดเดยว เพอสามารถผสานโครงสรางขอมลจากโครงสรางหนงไปยงโครงสรางทตองการได (2) การผสานเขตขอมลเมทาดาทา (Metadata Element Mapping) เปนการปรบเปลยนชดค าศพทของเมทาดาทาในโครงสรางขอมลทใชค าศพททแตกตางกน แตมความเกยวของกนหรออยในโดเมนเดยวกน ใหสามารถผสานเปนชดเมทาดาทาเดยวกนได และ (3) การแปลงอนสแตนส (Instance Transformation) เปนกระบวนการปรบเปลยนประเภทขอมล (Data Type) และขอมลภายในอนแสตนส เพอผสานใหโครงสรางขอมลมลกษณะการจดเกบแบบเดยวกน

บทท 2 ปรทศนวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ

การปรทศนวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของกบงานวจยเรองการพฒนาโมเดลส าหรบ

จดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกตจากชดขอมลแบบโอเพนดาทา เปนการศกษาเพอขยายความและท าความเขาใจในเรองทศกษาอยนใหลมลก กวางขวาง และครอบคลม อนจะน าไปสการพจารณาถงแนวคด ทฤษฎ และแนวทางการท าวจยตอไป โดยเนอหาภายในบทนจะน าเสนอแนวคดและทฤษฎครอบคลมเรองทงหมด ดงน

2.1 พฤตกรรมการคนคนเลรนนงออบเจกตของผใชบนอนเทอรเนต 2.1.1 ความหมายของพฤตกรรมแสวงหาสารสนเทศ 2.1.2 โมเดลวเคราะหกระบวนและปจจยของพฤตกรรมการแสวงหา

สารสนเทศ 2.1.3 แหลงขอมลในการคนคนเลรนนงออบเจกต

2.2 เลรนนงออบเจกต 2.2.1 ความหมายของเลรนนงออบเจกต 2.2.2 คณลกษณะของเลรนนงออบเจกต 2.2.3 องคประกอบของเลรนนงออบเจกต

2.3 การจดเกบเลรนนงออบเจกต 2.3.1 เมทาดาทา 2.3.2 คลงค าศพทส าหรบการคนคนสารสนเทศ 2.3.3 ลงคโอเพนดาทา 2.3.4 การผสานเมทาดาทา

2.4 การคนคนเลรนนงออบเจกตตามมาตรฐานโอเพนดาทา 2.4.1 ภาษาและเครองมอส าหรบคนคนขอมลแบบโอเพนดาทา 2.4.2 การวดความคลายคลงของผลการคน 2.4.3 การจดล าดบผลการคนคน

2.5 งานวจยทเกยวของ 2.5.1 สรปงานวจยทเกยวของ

12

2.5.2 บทสรปและเปรยบเทยบกระบวนการวจย 2.5.3 กรอบแนวคดการวจย

2.1 พฤตกรรมการคนคนเลรนนงออบเจกตจากอนเทอรเนต งานวจยเรอง “การพฒนาโมเดลส าหรบจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกตจากขอมล

โอเพนดาทา” ไดมงเนนศกษากระบวนการในการจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกตของผใช เพอพฒนาโมเดลทมประสทธภาพ สอดคลองกบลกษณะของเลรนนงออบเจกตและพฤตกรรมการคนคนของครซงเปนกลมเปาหมายหลกในการใชงานระบบ ดงนน จงตองท าการศกษาพฤตกรรมและความตองการในการคนคนเลรนนงออบเจกตจากอนเทอรเนตของผใช เพอน ามาเปนขอมลพนฐานในการออกแบบและพฒนาโมเดลตอไป โดยจ าแนกการศกษาแนวคดเกยวกบพฤตกรรมการคนคนขอมลของผใช และแนวคดดานเลรนนงออบเจกต ดงตอไปน

2.1.1 ความหมายของพฤตกรรมแสวงหาสารสนเทศ

ชชวาลย วงษประเสรฐ (2537) ใหความหมายของพฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศ หมายถง กจกรรมทบคคลกระท าเพอหาขอมลขาวสารทจะตอบสนองตอความตองการทตนเอง ไดตระหนกและเลงเหนวาส าคญ ความตองการทเลงเหนนจะแสดงออกมาและน าไปสการกระท า ทท าใหผใชไดรบสารสนเทศมาครอบครอง

จอหน และพอล (John and Paul, 1997) ใหความหมายวา พฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศ หมายถง กจกรรมหรอปฏสมพนธทบคคลแสดงออกเพอแสวงหาสารสนเทศอยางมจดมงหมาย

วลสส (Wilson, 2000) ใหนยามวา พฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศ หมายถง การแสวงหา สารสนเทศอยางมวตถประสงค โดยเปนผลมาจากความตองการใดความตองการหนง ทงน ในระหวางแสวงหาสารสนเทศ บคคลผนนตองปฏสมพนธกบระบบสารสนเทศ ซงอาจเปนระบบสารสนเทศโดยมนษย เชน หองสมด หนงสอพมพ หรอระบบสารสนเทศดวยคอมพวเตอร เชน เวลดไวดเวบ เปนตน

จอหน และ พอล (John and Paul, 2003) อธบายวา พฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศ จะเกดจากความตองการสารสนเทศ 2 ประการคอ รปแบบ สารสนเทศทตองการ วาผใชตองการคนคนสารสนเทศเกยวกบเรองใด และมวตถประสงคในการคนคนสารสนเทศเพออะไร จากนนจะสงผลใหผใชแสดงพฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศของตน เพอใหไดมาซงสารสนเทศทตองการ

13

จากแนวคดและนยามขางตน ผวจยจงขอสรปวา พฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศ หมายถง การกระท า วธการ หรอกจกรรม ทแสดงออกมาอยางมวตถประสงค เพอแสวงหาขอมลสารสนเทศทตองการ จากนนสารสนเทศทไดจะผานการประมวลผล วเคราะห เพอน ามาใชประโยชน หรอสนองความตองการของตนเอง

2.1.2 แบบจ าลองวเคราะหกระบวนและปจจยของพฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศ

ในการศกษาพฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศมการใชตวแบบทฤษฎแสดงกรอบ ความคดเกยวกบพฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศทนกวจยไดพฒนาขน ดงน

เลกก (Leckie) ป ค.ศ.1996 ไดเสนอทฤษฎเกยวกบพฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศของบคคลทประกอบอาชพวศวกร แพทย และอาจารย โดยมหลกการวาอาชพดงกลาวมความ ตองการสารสนเทศตามภาระงาน ซงจะสงผลใหเกดพฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศ โดยมปจจย ตาง ๆ ทเปนตวแปรตอพฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศ ไดแก คณลกษณะของความตองการสารสนเทศ การคดเลอกแหลงสารสนเทศทตองการ และการตระหนกรในความตองการสารสนเทศ จากนนจะด าเนนการคนคนสารสนเทศทตนเองตองการ เพอน าไปเปนขอมลในการประกอบอาชพ และเมอไดขอมลเปนทนาพอใจ หรอตรงตามความตองการแลว กจะหยดพฤตกรรมการแสวงหา สารสนเทศนน แตหากผลลพธทไดนนยงไมเปนทนาพอใจ หรอไมตรงตามความตองการ บคคลนนจะเรมพฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศใหมอกครง ทงนเลกกไดแสดงพฤตกรรมดงกลาว ดงภาพ

รปท 2.1 พฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศของเลกก (Leckie, 1996: 161)

14

ปจจยทมผลตอพฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศตามแบบจ าลองเลกก ไดแก 1) อาชพ (Work roles) 2) ภาระงาน (Tasks) 3) คณลกษณะของความตองการสารสนเทศ (Characteristic of Information Needs) 4) การตระหนกรในความตองการสารสนเทศ (Awareness of Information Needs) 5) การคดเลอกแหลงสารสนเทศทตองการ (Source of Information) 6) ผลลพธ (Outcomes) แบบจ าลองหรอโมเดลแสดงใหเหนถงพฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศวา

สารสนเทศคอสงทตองแสวงหา และผลทไดจากการแสวงหาสารสนเทศคอ ผลลพธ ซงมสวนสมพนธกบสวนอน ๆ ของโมเดล ตลอดจนเปนผลยอนกลบไปยงแหลงของขอมล การตระหนกร และการแสวงหาสารสนเทศ สรปไดวา อาชพมสวนส าคญในการก าหนดพฤตกรรมการแสวงหา สารสนเทศ นอกจากการไดรบความรจากสารสนเทศแลว ยงจะตองมการแสวงหาสารสนเทศ เพมเตม ซงปจจยทเปนตวแปรในการปรบเปลยนพฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศทเกดขน ตลอดเวลา ไดแก ปจจยดานสภาพแวดลอม เปนตน เนองดวยอาชพเปนตวก าหนดใหแตละบคคลมภาระงานทแตกตางกน และ ดวยภาระงานน น ๆ จะสงผลใหบคคลมลกษณะความตองการสารสนเทศทแตกตางกน

เอลลสและฮาแกน (Ellis and Haugan, 1997) ไดพฒนาโมเดลพฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศ ในป ค.ศ. 1989-1993 โมเดลนประกอบดวย 6 ขนตอน ไดแก การเรมตน การเชอมโยง การส ารวจ การเลอกด การแยกแยะ การตรวจตรา และการดงสารสนเทศออกมา ตอมาในป ค.ศ. 1997 Ellis ไดปรบปรงโมเดล ดงกลาวใหสมบรณ โดยเพมอก 2 ขนตอน คอ การตรวจสอบ และการสนสด รวมเปน 8 ขนตอน ดงรปท 2.2

รปท 2.2 พฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศโดยเอลลส (Ellis 1997: 391)

Starting

Browsing

Monitoring

Differentiating Extracting Verifying Ending Chaining

15

จากรปท 2.2 โมเดลพฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศของเอลลส ประกอบดวย 1) การเรมตน (Starting) เปนการเรมตนกระบวนการแสวงหาสารสนเทศ โดยอาจเปนการ

ท างานชนใหมหรอสนใจศกษาหาความรในเรองใหม จากการสอบถามเพอนรวมงาน ผร หรอการอานต าราพนฐานเรองนน ๆ

2) การเชอมโยง (Chaining) เปนการเชอมโยงสารสนเทศจากการอางอง หรอบรรณานกรม อาจเปนการเชอมโยงยอนหลง คอเชอมโยงจาก รายการอางองหรอบรรณานกรมในเอกสารทมอย หรอการเชอมโยง ขางหนา คอเชอมโยงวามเอกสารใดอางถงเอกสารทมอยบาง

3) การดแบบไลเรยง (Browsing) เปนการคนหาโดยมเรองทตองการหรอ สนใจอยางกวาง ๆ จงตองส ารวจสารสนเทศในสาขาวชาทสนใจ เพอ เลอกดหนงสอ บทความทอาจตรงกบความสนใจเฉพาะได เปนการ เลอกดอยางผาน ๆ ตางจากการคนแบบเฉพาะเจาะจงทคนจากหวขอ หรอชอเรองโดยตรง

4) การแยกแยะ (Differentiating) เปนการแยกแยะสารสนเทศทแสวงหาได โดยใชเกณฑตาง ๆเชน ชอผแตง ชอวารสาร เปนเกณฑเพอกรอง สารสนเทศทแสวงหา

5) การตรวจตรา (Monitoring) เปนการตรวจตราวรรณกรรมหรอ สารสนเทศใหม ในสาขาวชาหรอแวดวงวชาการทสนใจและคนเคย เชน การตดตามจากรายชอหนงสอใหมของส านกพมพในสาขาวชานน ๆ การตดตอสอสารกบนกวจย

6) การดงสารสนเทศออกมา (Extracting) เปนการดงสารสนเทศทตองการ จากรายงานการวจย บทความ วารสาร หนงสอ ฐานขอมลดชน เอกสาร ประกอบการประชม ซงเปนสารสนเทศเพยงบางสวนในเอกสารทสามารถน าไปใชไดทนท เชน ผลการศกษา ผลวจย ผแสวงหา สารสนเทศจ าเปนตองระบเอกสารทมสารสนเทศทตองการกอน จงจะ สามารถดงสารสนเทศออกมาได

7) การตรวจสอบ (Verifying) เปนการตรวจสอบความถกตองของสารสนเทศทไดรบ 8) การสนสด (Ending) เปนการแสวงหาสารสนเทศขนสดทายเพอเกบรวบรวมสารสนเทศ

ทแสวงหาไดทงหมดเขาดวยกน เพอใหแนใจวาไดสารสนเทศทตองการแลว ทฤษฎพฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศของเอลลสเปนโมเดลพนฐานของ การวจยเชง

ทดลอง และมการน าไปใชในการศกษาหลายสาขา รวมทงผใชหลายกลม Wilson (1999) ไดศกษาพฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศตงแตป ค.ศ. 1981-1999 อกทงได

พฒนาโมเดลพฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศหลายโมเดล โดยในการวจยการ แสวงหาสารสนเทศ เมอป ค.ศ.1999 วลสนไดเสนอโมเดลพฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศ ซงประกอบดวย 12 องคประกอบ เรมจากผใชและความตองการสารสนเทศของผใช ทน าไปสพฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศทแตกตางกน และในป 1999 วลสนไดพฒนาโมเดลพฤตกรรม การแสวงหาสารสนเทศทครอบคลมและเปนกระบวนการ ดงรปท 2.3

16

รปท 2.3 พฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศของผใชของวลสน (Wilson, 1999: 251)

จากรปท 2.3 เมอผ ใชตองการสารสนเทศ ผ ใชจะแสดงพฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศอยางเปนกระบวนการ ดงน

1) พฤตกรรมสารสนเทศของผ ใชมจดผลกดนมาจากความตองการสารสนเทศ เรยกวา ความตองการ พฤตกรรมสารสนเทศครอบคลม พฤตกรรมหรอกจกรรมทเกยวของ 2 ดาน คอ พฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศ และพฤตกรรมการใชสารสนเทศ

2) ผใชจะแลกเปลยนสารสนเทศกบบคคลรอบขางกอนเสมอ ซงอาจใชวธการพดคย แลกเปลยนความคดเหนกบบคคลตาง ๆ ไมวาจะเปนญาต พนอง เพอนรวมงาน ผบงคบบญชา

3) หากยงไมไดรบสารสนเทศทเพยงพอ ผใชจะเลอกแสวงหาสารสนเทศ จากระบบสารสนเทศภายใน ซงเปนระบบสารสนเทศทใกลตวทสด หากไดรบสารสนเทศตามความตองการแลวหมายความวาการแสวงหาสารสนเทศครงนนประสบความส าเรจ แตถาไมไดรบสารสนเทศทตองการ ถอวาการแสวงหาสารสนเทศครงนนลมเหลว

Information User

Need

Information Seeking

Information System Information Sources

Success Failure

Information Exchange

People

Satisfaction factor

Information Use

Information Transfer

17

4) เมอการแสวงหาสารสนเทศจากระบบภายในลมเหลว หรอไมพอใจกบ สารสนเทศทไดรบ ผใชกจะเปลยนไปใชระบบสารสนเทศอน ๆ ทอยภายนอกแทน

5) หากไมสามารถแสวงหาสารสนเทศทตอบสนองความตองการ หรอหาไมพบ อาจตองยอนกลบไปคนหาสารสนเทศอกครง

6) เมอการแสวงหาสารสนเทศประสบความส าเรจ ผใชจะน าสารสนเทศท ไดรบไปใชตามวตถประสงค นบวาความตองการสารสนเทศในครงนน เปนทพงพอใจของผใช ไมวาจะเปนสารสนเทศทไดจากระบบ บรการ หรอแหลงสารสนเทศกตาม ซงสารสนเทศทไดรบนอาจถายทอดไปยง บคคลอน ๆ ทเกยวของตอไป

จากการศกษาแนวคดดานพฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศ การวจยครงน ไดประยกตใชทง 3 โมเดลในการศกษาพฤตกรรมการคนคนเลรนนงออบเจกตของครผสอน โดยใชโมเดลการแสวงหาสารสนเทศของวลสน (Wilson) ทแสดงใหเหนถงบรบทหรอองคประกอบทเกยวของทงหมดของการแสวงหาสารสนเทศ ประยกตใชแนวคดของเอลลส (Ellis, 1997) ในการอธบายกระบวนการของการแสวงหาสารสนเทศ และใชโมเดลของเลกก (Leckie, 1996) ในการก าหนดปจจยทเกยวของกบการคนคนสารสนเทศ โดยโมเดลของเลกก ไดระบไวอยางชดเจนวา อาชพ และภาระงานเปนปจจยส าคญทมผลตอพฤตกรรมการแสวงหาสารสนเทศ ซงสอดคลองกบงานวจยนทเนนไปทครคณตศาสตรทสอนในหลกสตร 2 ภาษา

2.1.3 แหลงขอมลในการคนคนเลรนนงออบเจกต 2.1.3.1 แหลงขอมลทางอนเทอรเนต

สมตรา จระวฒนนท (2543) กลาววา ความเจรญกาวหนาของเทคโนโลยสารสนเทศ กอใหเกดการพฒนาการจดระบบขอมลขาวสารเพอใหสอดคลองกบความตองการรบรขาวสารและสารสนเทศของมนษยมากขนและรวดเรวขน เทคโนโลยสารสนเทศสงผลตอรปแบบการเขาถงสารสนเทศและขอมลขาวสารของผใชโดยตรง เนองดวยความรและวทยาการใหม ๆ เกดขนตลอดเวลาท าใหความรเหลานนไมสามารถน าเสนอผานการเรยนรจากหนงสอ วารสารไดอยางทนทวงท จงเกดชองทางการน าเสนอขาวสารและสารสนเทศผานระบบชองทางเครอขายอนเทอรเนต ดวยความสะดวกในการเขาถง ความรวดเรว ความใหมของสารสนเทศทน าเสนอผานระบบอนเทอรเนต ท าใหอนเทอรเนตเปนชองทางในการเขาถงสารสนเทศทไดรบความนยมมากขนเรอย ๆ

ปจจบนแหลงสารสนเทศทางอนเทอรเนตทใชส าหรบคนคนเลรนนงออบเจกตทงในและตางประเทศมเปนจ านวนมาก ผวจยไดท าการส ารวจขอมลจากกลมตวอยาง จ านวน

18

195 คนโดยวธการแจกแบบสอบถามและสมภาษณ เมอชวงป พ.ศ. 2556 เพอทราบแหลงขอมลบนอนเทอรเนตทครผสอนนยมเขาใช สรปโดยจ าแนกเปนแหลงขอมลแบบปด และแหลงขอมลแบบเปดเสรได ดงน

1) แหลงขอมลบนระบบปด แหลงขอมลระบบปดหมายถง แหลงจดเกบสอการเรยนการสอน และ

เลรนนงออบเจกต และสวนประกอบยอยทใชในการสรางสอการเรยนการสอน โดยมการก าหนดสทธการเขาใชงานของผ ใชทไดรบอนญาต รวมถงมผ ดแลระบบเพอตรวจสอบการเขาถงสารสนเทศภายในระบบ ทงน แหลงขอมลระบบปดถกพฒนาขนเพอจดเกบขอมลสารสนเทศหรอเอกสารทตองการความปลอดภยและตรวจสอบการใชงานอยางเขมงวด โดยขอมลและสารสนเทศนนทมมลคาทางการคา หรอเปนขอมลทมการแสดงสทธความเปนเจาของและตองไดรบอนญาตกอนการใชงาน

จากขอมลทผวจยไดท าการส ารวจแหลงขอมลทครผสอนนยมใชทเปนแหลงขอมลในการคนคนเล รนนงออบเจกตท เปนระบบแบบปด ไดแก ระบบการเรยนอเลกทรอนกสของหนวยงานราชการหรอสถาบนทางการศกษา และคลงสารสนเทศดจทลสวนบคคล โดยระบบดงกลาวมรายละเอยดดงตอไปน

1.1) ระบบการเรยนอเลกทรอนกส (Electronic Learning) หมายถง การเรยนเนอหาหรอ สารสนเทศส าหรบการสอนหรอการอบรมซงใชการน าเสนอดวยอกษร ภาพนง ผสมผสานกบการใชภาพเคลอนไหว วดทศน และเสยงโดยอาศยเทคโนโลยเวบ (Web Technology) ในการถายทอดเนอหา รวมทงการใชเทคโนโลยระบบการจดการคอรส (Course Management System) ในการบรหารจดการ งานสอนดานตาง ๆ อาท การจดใหมเครองมอการสอสารตาง ๆ เชน ไปรษณยอเลกทรอนกส (E-mail), กระดานอเลกทรอนกส (Web Board) ส าหรบตง ค าถาม หรอแลกเปลยนแนวคดระหวางผเรยนดวยกน หรอกบวทยากร การจดใหมแบบทดสอบ หลงจากเรยนจบเพอวดผลการเรยนรวมท งการจดใหมระบบบนทกตดตามตรวจสอบและประเมนผล การเรยน โดยผเรยนทเรยนจากระบบนสวนใหญแลวจะศกษาในลกษณะออนไลน ซงหมายถง การท าการเรยนการสอนผานเครองมอทมการเชอมตอกบระบบเครอขายคอมพวเตอรตลอดเวลา

ระบบการเรยนอเลกทรอนกสทไดรบความนยมจากขอมลการส ารวจไดแก มเดล (Moodle) ซงเปนระบบทสามารถจดการขอมลสารสนเทศของเนอการเรยนการสอนและขอมลของผใชและผสอนไดอยางครบถวนและทส าคญคอสามารถน ามาใชโดยไมมคาใชจายอกดวย ทงนมเดลถกน าไปใชในหนวยงานและสถาบนการศกษาอยางแพรหลาย รวมถงโรงเรยน

19

ตาง ๆ กนยมใชระบบมเดลในการจดการสอการเรยนการสอน เลรนนงออบเจกตและขอมลสารสนเทศทผ สอนตองการน าเสนอใหกบผ เ รยน และตดตามการเรยนการสอนไดอยางมประสทธภาพ

1.2) ระบบเวบไซตฐานขอมลสวนบคคล (Personal Web Database) หมายถง แหลงจดเกบสารสนเทศทหนวยงานหรอสถาบนการศกษาพฒนาขนบนเครอขายอนเทอรเนต โดยมวตถประสงคเพอจดเกบสารสนเทศในรปแบบตาง ๆ ของหนวยงานไวรวมกน เพออ านวยความสะดวกใหกบผ ใชภายในหนวยงานสามารถน าขอมลสารสนเทศ และเอกสารการสอนไปใชประกอบการเรยนการสอน และเผยแพรผลงานของตนเองใหกบผใชในกลม หรอในแลกเปลยนกนภายในสถาบนการศกษาเดยวกน

จากการส ารวจของผ วจ ยพบวาระบบฐานขอมลทพฒนาโดยเจาหนาทภายในหนวยงานเอง หรอบางสถาบนจะจดหาระบบจากภายนอกโดยการซอหรอวาจางพฒนาระบบ โดยจะมการก าหนดฟงกชนภายในระบบใหตรงกบความตองการของผใชแตละหนวยงานมากทสด โดยระบบจะมฟงกชนพนฐานในการจดเกบ คนคนสอการเรยนร และเลรนนงออบเจกตแตละรปแบบได รวมถงการก าหนดสทธผใชในการเขาถง การปรบแก หรอการเปดดเอกสารตาง ๆ ไดตามตองการ แตระบบฐานขอมลดงกลาวมขอจ ากดในเรองการจดการระบบในภายหลงเนองจากการพฒนาแบบปดท าใหปรบแตงไดยาก รวมถงการถายโอนขอมล การปรบปรงเมทาดาทาของชดขอมล ยงไมรองรบมาตรฐานแบบสากลเนองจากเปนการพฒนาตามความตองการของหนวยงานแตละแหลง และมราคาในการจดหาและดแลรกษาสง

จะเหนไดวาแหลงขอมลแบบปดนนมขอดดานระบบฟงกชนทครบถวน สามารถรองรบสารสนเทศไดหลายรปแบบ และการจดการขอมลของผใช และมระบบเสรมการท างานเพอรองรบรปแบบการใชงานไดหลากหลาย รวมถงการจดหาระบบทมความสะดวก ทงแบบทไมมคาใชจาย และแบบมคาใชจาย เหมาะกบสถาบนหรอหนวยงานทไมตองการพฒนาระบบขนเองทงหมด โดยเนนการใชงานและบรหารขอมลในภาพรวม

แตขอจ ากดของแหลงสารสนเทศแบบปดไดแก มาตรฐานการจดเกบขอมลทออกแบบมาเฉพาะการใชงานในระบบของตนเอง หรอตามทหนวยงานก าหนดเทานน ท าใหเกดปญหาในการดแลบ ารงรกษาขอมล เชน การยายระบบไปยงระบบอน การน าเขาและน าออกขอมลทมรปแบบจ ากด การเปลยนรนของระบบมผลตอรปแบบการจดเกบขอมลภายในระบบอาจสงผลตอความสมบรณและรายละเอยดของขอมลภายในได นอกจากขอจ ากดในเรองโครงสรางขอมลภายในระบบแลว การเขาถงแบบปดกเปนอปสรรคส าคญประการหนงทท าใหครผสอนไมสามารถเขาถงเลรนนงออบเจกตทตองการไดจากภายนอกหนวยงานหรอสถาบนทเกบขอมลเหลานน

20

จากขอจ ากดของแหลงขอมลแบบปดขางตน แหลงขอมลทครผสอนนยมใชเปนแหลงคนคนสอการเรยนร และเลรนนงออบเจกตเพมเตมจากระบบปดยงมบางสวนทนยมใชแหลงขอมลทสามารถเขาถงไดอยางเสร โดยการเขาถงผานระบบเครอขายอนเทอรเนตไดอยางสะดวก ไดแก

2) แหลงขอมลบนระบบเปดเสร หมายถงระบบสารสนเทศบนเวบไซตทพฒนาขนและใชในการจดเกบสอ

การเรยนร เลรนนงออบเจกต โดยพฒนาขนจากหนวยงานหรอสถาบนการศกษา และตองการเผยแพรสารสนเทศใหกบผอนนอกเหนอจากบคลากรภายในองคกรของตนเอง ใหสามารถเขาถงและใชงานทรพยากรเหลานนไดอยางเสร โดยแหลงขอมลบนระบบเปดเสรนน จะมความยดหยนกวาระบบปดในเรองการเขาถงโดยไมมคาใชจาย ทงนอาจจะมการสมครสมาชกหรอการยนยนตนกอนเขาใชงานระบบ จากขอมลการส ารวจพบวาแหลงขอมลบนระบบเปดเสรทครผสอนนยมเลอกใช ไดแก

2.1) คลงขอมลแบบเปด (Open Data Repository) หมายถงแหลงขอมลทสรางขนในรปแบบเวบแอพลเคชนส าหรบจดการทรพยากรสารสนเทศ สอการเรยนร และเลรนนงออบเจกตผานระบบอนเทอรเนต โดยผใชสามารถเขาใชงานระบบไดโดยเสร และมผดแลระบบก าหนดสทธการใชงานของผใชแตละบญช โดยความเสรของระบบหมายถงการเขาถง การคนคน และการน าขอมลไปใชโดยไมมคาใชจาย แตผใชท วไปไมสามารถเพมขอมล หรอปรบแตงรายละเอยดของขอมลในระบบได

คลงขอมลแบบเปดน จะถกพฒนาโครงสรางของระบบและขอมลตามหนวยงานหรอสถาบนการศกษาผเปนเจาของสอการเรยนร และเลรนนงออบเจกตในระบบนน ซงการพฒนาอาจจะใชโปรแกรมส าเรจรปทมอยแลวมาปรบแตงและใชงาน หรอพฒนาขนเองตามความตองการของผใชท งระบบ ทงนจากขอมลการส ารวจของผวจย คลงขอมลแบบเปดทไดรบความนยมจากครผสอนเขาใชงานจ านวนมาก ไดแก

เวบไซตคลงสอการสอนของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ) พฒนาเวบไซตสอการสอนการเรยนทางไกล (Distance Learning Thailand: DLIT) ขนเพอเปนแหลงรวบรวมสอการเรยนร และเลรนนงออบเจกตทตรงตามหลกสตรเพอการศกษาทางไกล โดยจดหมวดหมและโครงสรางรายวชาไวอยางชดเจน โดยครอบคลมทกรายวชาและทกระดบชนปการศกษา ตงแตชนประถมศกษาชนปท 1 ถงระดบชนมธยมศกษาปท 6 ภายในระบบประกอบดวยสอการสอนในรปแบบภาพเคลอนไหว และเอกสารประกอบการสอนในแตละหวขออยางชดเจน ผเรยนสามารถเขาเรยนไดโดยผานระบบอนเทอรเนต แตเนองจากเปนเวบไซตทเนนใหผเรยนเขาใชงาน จงมรปแบบการน าเสนอเพยงภาพเคลอนไหวและเอกสารประกอบการเรยนเทานน ไมมสอรปแบบอน ๆ เชน ไฟลเสยง ไฟลภาพประกอบ หรอขอสอบ ใหผสอนน าออกไปใชไดมากนก และประกอบกบการสรางสอการสอนเปนการสรางจากครผสอนจากโรงเรยนทรวมโครงการท าใหสอการสอนยงมจ านวนนอย ทงระบบรวม 159 รายการเทานน

21

เวบไซตสอการสอนของกระทรวงศกษาธการ เปนเวบไซตทรวบรวมเสอการสอนในทกระดบชนป และทกรายวชาใหเขาใชงานไดโดยไมมคาใชจาย แตสอการสอนทมจะเปนไฟลน าเสนอเทานน ไมมสอประเภทอน ๆ ใหน าไปใชงาน ระบบเนนใหผเรยนเขามาใชงานมากกวาการน าสอการสอนออกไปใชภายนอกระบบ

เวบไซตสอประกอบการสอนพฒนาโดย สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (สสวท.) เปนเวบไซตทมสอการสอนทางดานวทยาศาสตร คณตศาสตร และเทคโนโลยใหใชโดยไมมคาใชจาย ภายในระบบไดก าหนดเนอหาโครงสรางหลกสตรแกนกลางเพอใหผสอนสามารถเลอกเนอหาการสอนไดตรงกบหลกสตร และเอกสารประกอบการบรรยาย หนงสอเรยนตามหลกสตร และโครงการอบรมตาง ๆ ซงขอจ ากดของเวบไซตคอสอทมใหน าไปใชจะเปนหนงสอเรยนอเลกทรอนกสเปนสวนใหญ ไมมเลรนนงออบเจกตทเปนสอการสอนรปแบบอน ๆ ใหใชงาน

จากลกษณะการเขาถงและคนคนขอมลจากแหลงขอมลบนอนเทอรเนตของครผสอน จะเหนไดวาแหลงขอมลทมอยในปจจบนยงไมมความเหมาะสมส าหรบการใชเปนแหลงคนคนและใชงานเลรนนงออบเจกตเทาทควร เนองจากขอจ ากดของแหลงขอมลในหลายประการขางตน ผวจยขอสรปขอจ ากดของแหลงขอมลขางตน ดงตอไปน

ตารางท 2.1 เปรยบเทยบคณสมบตของแหลงขอมลแบบระบบปดและระบบเปดเสร

การเปรยบเทยบ

แหลงขอมลบนระบบปด แหลงขอมลบนระบบเปดเสร

คาใชจายในการใชงานระบบ

และสทธการใชทรพยากร

มคาใชจายในการจดหา เขาใชงานระบบ ผใชมสทธหลายระดบตามต าแหนงหนาทในหนวยงาน

ไมมคาใชจายในการเขาใชงาน สามารถน าทรพยากรทมไปใชได

อยางเสร

การเขาถงทรพยากร

เฉพาะบคคลทไดรบอนญาต ไมมขอจ ากดส าหรบผเขาใชงาน

การน าเขา/ น าออกขอมล

มรปแบบการน าเขาและน าขอมลออกตามทก าหนดไว

มรปแบบการน าเขาและน าออกหลายแบบตามทระบบก าหนดไว

การเปลยนแปลงโครงสรางขอมลภายใน

ปรบปรงโครงสรางขอมลไมได เนองจากใชระบบฐานขอมล

ปรบปรงโครงสรางขอมลไมไดเนองจาก

ใชระบบฐานขอมล

22

ตารางท 2.1 เปรยบเทยบคณสมบตของแหลงขอมลแบบระบบปดและระบบเปดเสร (ตอ)

การเปรยบเทยบ

แหลงขอมลบนระบบปด แหลงขอมลบนระบบเปดเสร

การรองรบมาตรฐานเมทาดาทาในแบบ

สากล

ขนอยกบการออกแบบโครงสรางขอมลทจดเกบในขนตอนเรมพฒนา

มกจะปรบเปลยนไมได

ขนอยกบการออกแบบโครงสรางขอมลทจดเกบ และปรบเปลยนตามขอก าหนดของผใชงานไดในภายหลง

การรองรบการแลกเปลยน

ขอมลกบระบบอน

รองรบการปรบเปลยนเฉพาะระบบเดยวกนเทานน

สามารถแลกเปลยนขอมลกบระบบอนได แตตองมโครงสรางขอมลแบบ

เดยวกน

จากตารางท 2.1 จะเหนไดวาแหลงขอมลบนระบบเปดนนมความยดหยนมากกวา

แหลงขอมลบนระบบปดหลายประเดน แตทงนแหลงขอมลบนระบบเปดกยงมขอจ ากดในเรองการแลกเปลยนขอมลทอาจจะไมรองรบมาตรฐานโครงสรางขอมลของระบบอน ๆ และโครงสรางขอมลในอนาคต และการน าเขาขอมลทใชโครงสรางเมทาดาทาไมตรงกบทระบบออกแบบไวจะท าใหเกดปญหาในการโอนถายขอมล การปรบเปลยนรนของระบบ และการแลกเปลยนขอมลกบระบบเปดเสรอน ๆ ได

จากขอจ ากดของแหลงขอมลแบบเปดเสรขางตน ผวจยจงไดหาแนวทางการน าแนวคดการจดเกบเลรนนงออบเจกตบนระบบแบบเปดเสร มาปรบปรงและพฒนาใหระบบเปดแบบเสรลดขอจ ากดดงตอไปน

1) ขอจ ากดดานโครงสรางเมทาดาทาทไมเออตอการแลกเปลยนขอมล หรอไมสามารถน าเขาขอมลจากระบบภายนอกทมโครงสรางเมทาดาทาไมตรงกนได การวจยครงนจะท าการวเคราะหโครงสรางเมทาดาทาทจ าเปนในการจดเกบขอมล รวมกบเทคนคการผสานเมทาดาทา (Metadata Mapping) เพอใหระบบจดเกบเลรนนงออบเจกตมโครงสรางเมทาดาทาแตกตางกนสามารถแลกเปลยนขอมลขามระบบได

2) ขอจ ากดดานรปแบบการจดเกบขอมลดวยระบบฐานขอมลเชงสมพนธ ท าใหการคนคนมขอบเขตอยเพยงในฐานขอมลใดฐานขอมลหนง ท าใหผลการคนคนมขอบเขตจ ากด ดงนนเพอชวยใหแนวคดแหลงขอมลแบบเปดเสรสามารถเชอมโยงการคนคนไปยงระบบเปดเสรอน ๆ ได งานวจยนจงมแนวคดโครงสรางขอมลแบบโอเพนดาทามาประยกตใชเปนตวกลางในการเขาถงแหลงขอมลแบบเปดเสรแทนระบบฐานขอมลเชงสมพนธ ซงจะน าเสนอรายละเอยดในล าดบถดไป

23

2.2 เลรนนงออบเจกต เลรนนงออบเจกตหรอ Learning Object: LO มผศกษาวจยและใหนยามความหมายไวหลายรปแบบ โดยมกจะใชเรยกสอการเรยนการสอนทมการออกแบบและพฒนาขนมาในรปแบบอเลกทรอนกส โดยเลรนนงออบเจกตจะมการออกแบบและพฒนาขนมาจากการประกอบเขาดวยกนขององคประกอบเนอหาการเรยนรยอย หลาย ๆ สวนทมหลากหลายรปแบบ ท งภาพ ขอความ ภาพเคลอนไหว เสยงประกอบ ซงอาจไดจากการสรางขนเอง หรอการน าเนอหายอยมาจากบทเรยนอน และน ามารวบรวมเรยบเรยงและก าหนดวตถประสงคของเลรนนงออบเจกตน นใหม เพอมงเนนผลสมฤทธในการเรยนรอยางใดอยางหนง ทงน ในงานวจยบางงานอาจจะมการก าหนดขอบเขตทกวางขวางหรอแตกตางออกไปบาง งานวจยไดรวบรวมการใหนยมของเลรนนงออบเจกตไวดงน

2.2.1 ความหมายของเลรนนงออบเจกต ความหมายของเลรนนงออบเจกตมการนยามจากนกวจยดานการศกษาไวหลากหลาย

ความหมาย ดงน กดานนท มลทอง (2548) ไดใหความหมายของเลรนนงออบเจกตไววา “เล รนนง

ออบเจกต”เปนหนวยการสอนขนาดเลกใชในอเลรนนงทมเนอหาสาระเปนอสระในตวเอง ภายในเลรนนง ออบเจกต แตละหนวยจะมสวนประกอบของไฟลดจทลรปแบบตาง ๆ รวมกนอยในหนวยนน ผใชสามารถน าเลรนนงออบเจกต แตละหนวยมาใชรวมกนเพอเปนบทเรยนเรองใดเรองหนงหรอจะใชซ าในเรองอน ๆ ได อยางไมมขอบเขตจ ากด

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (สสวท., 2549) ใหค าจ ากดความของเลรนนงออบเจกต สรปไดวา เลรนนงออบเจกตเปนสอดจทลประเภทหนงทมลกษณะเฉพาะ คอ เปนสอประสม (Multimedia) ทออกแบบมาเพอใหนกเรยนบรรลการเรยนรทคาดหวงอยางใดอยางหนงโดยเฉพาะ โดยแตละเรองจะน าเสนอแนวคดหลกและแนวคดยอย ๆ ผสอนสามารถเลอกใชเลรนนง ออบเจกต ผสมผสานกบการจดการเรยนการสอนแบบอน ๆ ไดอยางหลากหลาย เลรนนงออบเจกต มความแตกตางกบสอดจทลอน ๆ ตรงเนอหาสาระและกระบวนการเรยนรของนกเรยน เนองจากสอชนดน “เนนการออกแบบกระบวนการเรยนร”

สตยา ลงการพนธ (2548) กลาววา “ สอเลรนนงออบเจกต เปนสอทออกแบบเพอใหนกเรยนเรยนรแนวคดหลกอยางใดอยางหนงโดยเฉพาะ สามารถจดเกบและคนหาในระบบดจทลไดสะดวกผสอนสามารถนาไปใชซ าไดในรปแบบการเรยนการสอนทหลากหลายในลกษณะเดยวกนกบตวตอเลโก ทสามารถใชประกอบเปนรปรางตาง ๆ และสามารถแยกชนสวนแลวนาตวตอชนเดมไปสรางเปนรปรางขนมาใหมได”

24

วฒนา เฉยงเหนอ (2549) ไดใหความหมายของเลรนนงออบเจกต สรปไดวา เลรนนงออบเจกต เปนสอดจทลทมลกษณะเฉพาะ คอ เปนสอประสม ทออกแบบเพอใหนกเรยนบรรลผลการเรยนรทคาดหวงอยางใดอยางหนงโดยเฉพาะ โดยแตละเรองจะนาเสนอแนวคดหลกยอย ๆ ผสอนสามารถเลอกใชเลรนนงออบเจกต ผสมผสานกบการเรยนการสอนแบบอน ๆ ไดอยางหลากหลาย

อนชย ธระเรองไชยศร (2549) ไดใหความหมายของเลรนนงออบเจกตวา เลรนนงออบเจกต หมายถง สอดจทลทไดรบการออกแบบมาเพอใชสนบสนนการเรยนรและสามารถน ากลบมาใชใหมได หนวยของเนอหาดจทลทไดรบการออกแบบตามแนวคดใหม จะล าดบจากหนวยขนาดใหญเปนหนวยขนาดเลกหลายหนวย หนวยเนอหาแตละหนวยมเนอหาสมบรณในตวเอง เปนอสระจากกน หนวยเนอหาแตละหนวยสามารถน าไปใชซ าไดในหลายโอกาส หนวยเนอหาแตละหนวยสามารถน ามาเชอมโยงกนเปนหนวยเนอหาขนาดใหญขนตามล าดบ จนเปนรายวชาหรอหลกสตร สามารถก าหนดขอมลอธบายหนวยเนอหาแตละหนวยเพออ านวยความสะดวกในการคนหา

ใจทพย ณ สงขลา (2550) ไดใหความหมายของเลรนนงออบเจกตไววา เลรนนงออบเจกต เปนการออกแบบเนอหาสาระในบทเรยนอเลกทรอนกส ใหเปนหนวยยอยทสด ใหสามารถน ามาผสานเพอการใชซ าและแลกเปลยนในวตถประสงคทางการเรยนเดยวกน สามารถใหการชแนะนกเรยน สนบสนนและกระตนตอการเรยนร

ถนอมพร เลาหจรสแสง (2550) ไดใหความหมายของ เลรนนงออบเจกตโดยนยามจากมมมองทางดานการศกษาวา เปนลกษณะของหนวยการเรยนการสอนในรปแบบดจทลทมความสมบรณในตวเอง ประกอบดวยวตถประสงค เนอหา ซงน าเสนอแนวคดเรองใดเรองหนงหรอหลายเรอง แตจ าเปนตองออกแบบใหมการบรณาการแนวคดนน ๆ เขาเปนเรองเดยวกน โดยมแบบฝกหดเชงโตตอบและหรอแบบทดสอบเพอวดผลการเรยนรของนกเรยน รวมทงยงมขนาดเลกกะทดรด ซงหมายถง เวลาทนกเรยนใชการเรยนรแตละเนอหาน นไมควรเกน 10 -12 นาท โดยทยงคงคณลกษณะทส าคญของเลรนนงออบเจกต คอ ความสามารถในการน ากลบมาใชใหม

ศยามน อนสะอาด (2550) ใหความหมายของเลรนนงออบเจกตไววา เลรนนงออบเจกตเปนสอการสอนดจทลหรอหนวยการสอนขนาดเลกทสามารถน ากลบมาใชใหมโดยการจดล าดบเนอหาใหมเกดเปนบทเรยนเรองใหมขนโดยมองคประกอบส าคญ ไดแก วตถประสงคการเรยนร หนวยการเรยนและแบบทดสอบ

คณะกรรมการมาตรฐานเทคโนโลยทางการศกษาของ IEEE (The IEEE’s Learning Technology Standards Committee : 2003) ซงมหนวยงานทดแลการพฒนาและสนบสนนมาตรฐานของเทคโนโลยทใชในการเรยนการสอน คอ Learning Technology Standard Committee (LTSC)

25

ซง LTSC ไดใหค าจากดความของเลรนนงออบเจกตไววา “เลรนนงออบเจกตเปนองคประกอบใด ๆ ทงทอยในรปแบบดจทลและไมอยในรปแบบดจทล ซงสามารถเรยกใช หรอน ากลบมาใชใหม หรออางองถงไดในระหวางเทคโนโลยทสนบสนนการเรยนร”

จากรายละเอยดทสรปจากแนวคดในงานวจยและเอกสารขอก าหนดมาตรฐานหลายฉบบขางตน ผวจยสามารถสรปความหมายของเลรนนงออบเจกตทใชในงานวจยนไดดงน เลรน-นงออบเจกต เปนสอดจทล ทสามารถสอใหผ เรยนสามารถเขาใจในเนอหาทสอนในวตถประสงคใดวตถประสงคหนงตามทออกแบบไวได เนอหามความเปนอสระและ สมบรณในตวเอง สามารถใชงานรวมกบเลรนนงออบเจกตรปแบบอนได ทงนสอนน ๆ จะถกจดเกบโดยระบบการจดเกบเลรนนงออบเจกตทออกแบบมาเฉพาะและสามารถเรยกใชไดตามความตองการ อกทงยงมความสามารถในการใชซ า (Reuse) โดยสามารถน าสวนหนงสวนใดหรอทงหมดของเลรนนงออบเจกตมาใชงานหรอรวมเขากบสอการเรยนรอน ๆ เพอสรางเปนเลรนนงออบเจกตใหมได

2.2.2 คณลกษณะของเลรนนงออบเจกต เลรนนงออบเจกตมคณลกษณะเฉพาะทสามารถสรปได 6 ขอ ดงน (อนชย ธระเรอง

ไชยศร, 2551) 1) ความสามารถในการน ากลบมาใชใหม (Reusability) คอ การน าสวนประกอบของ

บทเรยน (Object) ยอย ๆ ซงเปนสวนประกอบของเลรนนงออบเจกตใด ๆ กลบมาใชใหม เชน การน าไฟลภาพจากเลรนนงออบเจกตหนง กลบมาใชใหมในเลรนนงออบเจกตอกชนหนง เปนตนทงนการน ากลบมาใชใหมยงอาจรวมถง การน ากลบมาใชใหมของทรพยากรวตถดบในการสรางเลรนนงออบเจกต เชน แมแบบ ปม เปนตน โดยเลรนนงออบเจกตหนงเรองอาจประกอบไปดวยสอการเรยนรหลาย ๆ ชนซงจะตองประเมนถงความเหมาะสมของสอการเรยนร ถาสอการเรยนรมองคประกอบยอยจ านวนมากจะงายตอการแยกองคประกอบน ากลบมาใชใหม (Reuse) แตอาจจะขาดความเปนอนหนงอนเดยวกนของเนอหาได ได แตหากสอการเรยนรมเนอหาเฉพาะเจาะจงมากจนสวนประกอบของสอไมสามารถแยกเปนสวนยอย ๆ ไดมากพอ จะสงผลใหการน ากลบมาใชซ านนท าไดยากตามไปดวย จะเหนไดวาการพฒนาเลรนนงออบเจกตจะประกอบดวยสอการเรยนรหลาย ๆ ประเภทโดยผจดท าอาจท าขนเองหรอน ามาจากสอการเรยนรอน ๆ ทมเนอหาคลายคลงหรอเหมอนกนมาใชงานกได

2) ความสามารถในการใชงานรวมกน (Share ability) คอ การใชงานเลรนนงออบเจกตแมวาเลรนนงออบเจกตนน จะอยบนระบบบรหารจดการการเรยนร (LMS) หรอ ระบบบรหารจดการเนอหา (LCMS) ทแตกตางกน เปนความสามารถในการน าเลรนนงออบเจกตทมอยของแตละระบบ มาใชงานรวมกนได

3) ความสามารถในการท างานรวมกน (Interoperability) คอ ความสามารถในการเขาถงและใชงานเลรนนงออบเจกต แมวาเครองมอทใชในการเขาถงเลรนนงออบเจกตจะมความแตกตางกน

26

เชน การเขาถงจากคอมพวเตอร โทรศพทเคลอนท หรอ PDA เปนตนจะตองสามารถแสดงผลไดเชนเดยวกน

4) ขนาดกะทดรด (Bite-sized/Granularity) คอ เวลาทผเรยนใชในการเรยนรเนอหาจากเลรนนงออบเจกตแตละเลรนนงออบเจกตนน ไมควรเกน 10-12 นาท (Balatsoukas, Morris and O’Brien, 2008) ซงแตกตางจากการออกแบบคอมพวเตอรชวยสอน ในสมยกอนซงมงานวจยหลายชนทสนบสนนวาคาเฉลยของเวลาทใชในการเรยนรเนอหาทเหมาะสมของคอมพวเตอรชวยสอน จะอยทประมาณไมเกน 25 นาทตอการเรยนรของผเรยนแตละครงเนองจากบทเรยนมองคประกอบทไมสามารถแยกออกจากกนได อกทงยงใสกจกรรมตาง ๆ ไวรวมกนทงหมด ซงเมอเรมเรยนแลวตองด าเนนกจกรรมใหเสรจสนจงใชเวลานานกวาเลรนนงออบเจกตจากแนวคดปจจบน

5) ความสมบรณในตนเอง (Self-contained/Integrity) คอ การทเล รนนงออบเจกต น น ๆ จะมความสมบรณในตนเองจะตองประกอบดวยว ตถประสงค เนอหา แบบฝกหดหรอแบบทดสอบ ทงน อาจตองน าหลกการการวเคราะหและออกแบบบทเรยนคอมพวเตอรชวยสอน มาชวยในการสรางเลรนนงออบเจกต

6) เออใหเกดการเรยนรทมความหมาย (Conducive to learning) คอการออกแบบและพฒนาเลรนนงออบเจกตทสงเสรมใหผเรยนเกดการเรยนรในลกษณะทสามารถน าไปเชอมโยงกบประสบการณจรงของผเรยนได ดงนนเลรนนงออบเจกตทสรางขนจะตองออกแบบใหสงแวดลอมการเรยนรของผเรยนมความใกลเคยงกบความเปนจรงทสดทงน เพอใหผเรยนสามารถถายโยง (Transfer) ทกษะทไดรบจากการใชเลรนนงออบเจกต ดงกลาวไปใชในบรบทอน ๆ ตอไปได โดยเลรนนงออบเจกตทสามารถเออตอการเรยนรในลกษณะดงกลาวมกไดรบการออกแบบใหอยในรปแบบของเกมในลกษณะการคนพบ หรอการส ารวจ เปนตน

2.2.3 องคประกอบของเลรนนงออบเจกต

2.2.3.1 จ าแนกตามวตถประสงคของเลรนนงออบเจกต เลรนนงออบเจกตทสรางขนมานนอาจมการก าหนดวตถประสงคการน าไปใช

งานทแตกตางกน แมวาเนอหาและรายวชาทจะใชสอนเปนรายวชาเดยวกนและเรองเดยวกนกตาม โดยเนอหาภายในจะถกปรบใหเหมาะกบผเรยนตามวตถประสงคของการเรยน ซงจะสงผลถงวธการน าเสนอเนอหาภายในเลรนนงออบเจกตแตละรายการดวย เลรนนงออบเจกตมแนวทางการแบงประเภทของสอการเรยนรไวหลายระดบ ตามตวแปรทเกยวของตามบรบทของหนวยงาน เชน ระดบชนป ประเภทกจกรรมทใชประกอบการเรยนการสอน รปแบบการน าเสนอ เปนตน โดยเดวด เอ ไวร (Wiley, 2000:21) ไดเสนอแนวทางการแบงประเภทของเลรนนงออบเจกตตามวตถประสงคไว 5 รปแบบ ไดแก

27

1) เลรนนงออบเจกตพนฐาน (Fundamental Learning Object) เปนเลรนนงออบเจกตทสรางขนจากสอเพยงชนดเดยวไมมการรวมสอประเภทอนเขามาไวดวยกน มกจะใชเพอเสรมการน าเสนอในการแสดงนทรรศการหรอผลงานตาง ๆ เชน ภาพถาย รปภาพ หรอ เสยงเพลง เสยงพด เสยงรองสตว เปนตน (Wiley & Nelson, 1998) สอการเรยนรประเภทนสามารถดและเขาใจไดโดยไมตองอธบายเพมเตมหรอศกษาสวนเสรมจากสออน ๆ

2) เลรนนงออบเจกตแบบรวมผสาน (Combine-closed Learning Object) เปนเลรนนงออบเจกตทมเลรนนงออบเจกตจ านวนไมมากรวมประกอบเปนเลรนนงออบเจกต หนงเรอง โดยผสรางไดก าหนดรายละเอยดการใชงาน ล าดบเนอหา แนวทางการน าเสนอไวเรยบรอยแลว ทงนองคประกอบตาง ๆ จะเสรมใหผเรยนมความเขาใจในเนอหามากขนในหลาย ๆ รปแบบ มการผสานและเสรจสมบรณในตวเอง โดยเลรนนงออบเจกตประเภทนจะไมสามารถน าไปใชซ า (Reuse) ในวงกวางได เนองจากเนอหาองคประกอบทน ามารวมกนไดผสานเขาเปนเนอเดยวกนและไดผลลพธออกมาเพอใชในบางว ตถประสงคเท าน น เ ชน ภาพยนตร จะประกอบดวยภาพเคลอนไหว เสยงประกอบ ดนตร ค าพด ค าบรรยาย พรอมทงกจกรรมเสรมภายในเนอหา อยางไรกด เนอหาและความซบซอนยงมระดบต า เพอเนนใหเกดการเรยนรและจดจ าไดงาย

3) เลรนนงออบเจกตแบบเชอมโยง (Combine-Open Learning Object) เปนเลรนนง ออบเจกตทมขนาดใหญ โดยเนอหาจะรวบรวมจากการแสดงผลจากเลรนนงออบเจกต อน ๆ ภายในระบบหรอภายนอกระบบทมการเชอมโยงกนเอาไว ทงนเลรนนงออบเจกตประเภทนสามารถใชคณสมบตการใชซ า (Reuse) ได เนองจากองคประกอบทรวมกนเปนสอการเรยนรนนมาจากหลากหลายแหลง และถกเรยกใชแบบเวลาจรง (Real time)โดยมการปรบแตงและเลอกเฉพาะสวนทตองการมาน าเสนอได ตวอยางเลรนนงออบเจกตลกษณะนเชน เวบไซตสอการเรยนการสอน โดยองคประกอบของสอการเรยนรประกอบไปดวย ภาพนง ภาพเคลอนไหว เนอหาประกอบ และแหลงเชอมโยงไปยงขอมลอน ๆ ทเกยวของ ซงเนอหาแตละสวนนนอาจมาจากแหลงอน ๆ หรอผสรางรวบรวมแลวน ามาปรบแตงเพอน าเสนอใหเหมาะสมกบเนอหาและวตถประสงคตามตองการ ทงน บทเรยนประเภทนสามารถมแบบฝกหด แบบทดสอบ และโจทยปญหาทตองใชความรมากขน และมการแลกเปลยนขอมลกบชนเรยนอน ๆ โดยเนอหาภายในจะรวมมาจากเลรนนงออบเจกตพนฐาน หรอเลรนนงออบเจกตแบบรวมผสานหลาย ๆ ชนเพอน ามาสรางเปนบทเรยนทมเนอหาครอบคลมครบถวนและประกอบดวยแบบฝกหด แบบทดสอบทสมบรณได

4) เลรนนงออบเจกตเพอการน าเสนอ (Generative Presentation Learning Object) เลรนนงออบเจกตประเภทนจะรวบรวมสอการเรยนรอน ๆ ในระดบยอยกวา เชน สอการเรยนรขนพนฐาน สอการเรยนรรวมผสาน หรอสอการเรยนรแบบเชอมโยง โดยการรวมกนจะมโครงสรางและวธการน าเสนอแบบเฉพาะ เพอใชในการล าดบความคดหรอการอางองภาพรวมของ

28

เนอหาเปนหลก เชน เวบไซตสอนพฒนาโปรแกรม จะมเนอหาทงในเวบไซตและเชอมโยงไปยงแหลงความรทมรายละเอยดมากขนภายในและภายนอกเวบไซตดวย โดยเนอหาการน าเสนอนนจะประกอบไปดวยภาพเคลอนไหว ขอความอธบาย และตวอยาง ซงเนอหาแตละสวนจะถกเรยบเรยง และน าเสนอเปนทางเลอกเพอใหผเรยนสามารถเลอกเรยนตามล าดบ

5) เ ล รนนงออบเจกตเพอการเ รยนการสอน (Generative Instructional Learning Object) เปนเลรนนงออบเจกตทคลายกบเลรนนงออบเจกตเพอการน าเสนอ แตจะมรายละเอยดในดานการทดสอบและประเมนผลตามเนอหาประกอบการเรยนร ทงน เพอสามารถบนทกผลการเรยนการสอนและสามารถประเมนรปแบบวธการสอน เพอน าไปปรบปรงเนอหาการเรยนการสอนใหมความเหมาะสมยงขน

2.2.3.2 ระดบเนอหาในเลรนนงออบเจกต (Mallison, 2001, Balatsoukas, Morris, and O’Brien, 2008)

เมอวเคราะหภายในเลรนนงออบเจกตแตละรายการแลวจะพบสวนประกอบยอยทสดเรยกวา สอขอมลยอย (Media Data Element/Asset) ซงองคประกอบเหลานจะมเนอหาหรอการน าเสนอทสมบรณโดยไมสามารถแยกยอยรายละเอยดไปไดอก หนาทของสวนประกอบเหลานสามารถน าเสนอเนอหาหรอแปลความหมายไดอยางใดอยางหนง และสามารถเปลยนวตถประสงคไดเมอมการเชอมโยงและเรยบเรยงเขากบองคประกอบชนอน ๆ ตวอยางองคประกอบยอยเหลาน เชน รปภาพประกอบแตละภาพ ขอความ ตวอกษรทเรยบเรยงเปนประโยค โคดโปรแกรมแตละค าสง ภาพเคลอนไหว เสยงเพลง เสยงพด เปนตน ดงรปท 2.4

รปท 2.4 ขอมลสอยอยคอสอประสมหรอเนอหาทเปนองคประกอบยอย ๆ ของบทเรยน

เมอน าสอขอมลยอยขางตน มาเรยบเรยง เชอมโยง และก าหนดวตถประสงค การน าเสนอสอขอมลยอยแตละสวน รวมถงก าหนดการน าเสนอเนอหาการเรยนร การมปฏสมพนธระหวางขอมลและผใชอยางเหมาะสม รวมถงก าหนดแนวทางการประเมนผลการเรยนร จะถอวาสอ

29

นนเปนเลรนนงออบเจกต ทงน เลรนนงออบเจกตสามารถแบงตามระดบเนอหาภายในไดเปน 3 ระดบ ไดแก

1) วตถสารสนเทศ (Information Object) คอสอการเรยนรทมการเรยบเรยงขนจากการรวมชนสวนของสอขอมลยอย (Media Data Elements) เขาดวยกน ซงสอขอมลยอยแตละชนจะถกก าหนดบทบาทหนาทใหมตามล าดบโครงสรางเนอหาของวตถสารสนเทศ และวตถประสงคทมขอบเขตมากขนตามเนอหาทก าหนดไว โดยวตถสารสนเทศจะมความซบซอนมากกวาสอขอมลยอย เนองจากมการเชอมโยงเขากบสอขอมลยอยอนตามกรอบวตถประสงคและผลลพธทคาดหวงจากการเรยนรจากวตถสารสนเทศเพยงบางวตถประสงคเทานน แสดงไดดงรปท 2.5 ตวอยางของวตถสารสนเทศ เชน ขอสอบหนงชด แบบฝกหดหนงชด เนอหาบทเรยน เปนตน

รปท 2.5 วตถสารสนเทศเกดจากการรวมสอขอมลยอยหลายชนดบรรจเชอมโยงรวมกน

2) วตถประยกต (Application Object) เปนการเลอกวตถสารสนเทศทกระจดกระจายมาเชอมโยงตามวตถประสงคหลกแตละขอของบทเรยน โดยวตถเนอหาจะมความสมบรณทางดานเนอหาตามวตถประสงคตามทก าหนด และมการล าดบการน าเสนอทเปนขนตอนชดเจน ใชเพอบรรลวตถประสงคการเรยนรเพยงขอใดขอหนงเทานน ตวอยางของเลรนนงออบเจกต เชน ขอสอบกอนเรยนหนงชด เนอหาบทเรยนพรอมแบบฝกหด ของเลนจ าลองการชง วด ตวง วดโอสอการสอนเรองจ านวนเตมบวก เปนตน

3) หนวยบทเรยน (Lesson Unit or Aggregate Assemblies) คอการเรยบเรยง เชอมโยง จดกลม วตถประยกตเขาดวยกนตามโครงสรางรายวชาในหลกสตรการเรยนร และวตถประสงคของบทเรยนแตละบทเรยน ซงบทเรยนน นอาจจะเรยกวา กลมวตถประยกต (Application Object Chunks) ซงจะมการก าหนดวตถประสงคและผลสมฤทธหลกของการเรยนร

Web Page

30

จากการใชวตถประยกตทกชนอยางครบถวนและเปนระบบ โดยมองคประกอบเปนล าดบการเรยนรชดเจน เชน กอนเรยนตองมการท าแบบทดสอบกอนเรยน มเนอหาบทเรยนพรอมตวอยางประกอบ และแบบฝกหดทายบท กอนจะมการทดสอบหลงเรยน เปนตน โดยแสดงไดตามรปท 2.6 ซงผเรยนตองใชวตถประยตกหลายตวทรอยเรยงประกอบกนขนเปนบทเรยนแตละบทเรยน เพอใหเกดความรรอบดานตามวตถประสงคหลกของบทเรยนน น ตวอยางของบทเรยน เชน บทเรยนคณตศาสตรเรองจ านวนเตมบวก เวบไซตสอนการเขยนโปรแกรมเชงวตถดวยภาษาจาวา เปนตน

(Media Data Element/ Asset)

(Information Object)

(Application Object)

(Lesson)

รปท 2.6 ระดบเนอหาของเลรนนงออบเจกต (Mallison, 2001)

จากรปท 2.6 แสดงถงระดบของเลรนนงออบเจกตน นเกดจากการรวมสอขอมลยอยหลายรปแบบประกอบกนเปนวตถสารสนเทศเพอแสดงแนวคดของวตถประสงคยอยบางเรอง จากนนจงน ามาจดเรยงและเชอมโยงล าดบการน าเสนอเกดขนเปนสอการเรยนรเรองใดเรองหนง หรอเรยกวาวตถประยกต ทงนวตถประยกตแตละชนกจะถกรวบรวมและจดกลมเนอหาทสอดคลองกนตามวตถประสงคหลกเพอสรางเปนบทเรยน และเชอมโยงกนเปนรายวชาทสมบรณในทายทสด

31

จากแนวคดนยามขางตน งานวจยนจงใชแนวคดโครงสรางองคประกอบของเลรนนง ออบเจกตตามแบบของมาลสน (Mallison, 2001) มาประยกต ซงจ าแนกองคประกอบออกเปน 3 ระดบ ไดแก วตถสารสนเทศ (Information Object) วตถประยกต (Application Object) และหนวยบทเรยน (Lesson or Aggregates Assemblies) โดยเลรนนงออบเจกตแตละรายการจะมสอขอมลยอย (Media Data Element) เปนองคประกอบทเลกทสดในการสรางเลรนนงออบเจกตแตละรายการ ดงนนเพอใหสามารถจ าแนกองคประกอบของเลรนนงออบเจกตลงไปถงระดบทเลกทสด ทสามารถน ากลบมาใชใหมได ในงานวจยนไดออกแบบโครงสรางการจดเกบเลรนนงออบเจกตทสามารถจ าแนกเลรนนงออบเจกตตามระดบขางตน โดยรองรบการอธบายสวนประกอบยอยของเลรนนงออบเจกตแตละรายการทประกอบกนขนมาเปนเลรนนงออบเจกตในระดบทสงขนได แตยงไมรองรบการอธบายถงรปแบบความสมพนธและล าดบการประกอบเขากนระหวางเลรนนงออบเจกตยอย ๆ ได เนองจากขอจ ากดในการสกดองคประกอบยอยของเนอหาเลรนนงออบเจกตในแตละประเภททมความแตกตางกน รวมถงตองใหผทเพมขอมลเปนผพจารณารายละเอยดขององคประกอบแตละสวนดวยตนเอง จงไมสามารถใหระบบท างานแบบอตโนมตได 2.3 การจดเกบเลรนนงออบเจกต

จากขอจ ากดของแหลงขอมลบนอนเทอรเนตทเปนแหลงขอมลหลกในการคนคนและใชงานเลรนนงออบเจกตของครผสอน ไดแก การปดกนการเขาถง รปแบบการจดเกบเลรนนงออบเจกต (การก าหนดโครงสรางขอมล หรอเมทาดาทา การใหค าคน) ทแตกตางกนตามการออกแบบของผพฒนาในแตละระบบ ซงท าใหการคนคนเลรนนงออบเจกตใหสอดคลองกบวตถประสงคการน าไปใชแตละระดบท าไดยาก และใชเวลามาก เพอแกปญหาดงกลาว งานวจยนจงมงเนนพฒนาแหลงขอมลทสามารถจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกต ทรวบรวมมาจากแหลงขอมลหลายแหลงทมโครงสรางเมทาดาทาทแตกตางกนมาจดเกบไวในโครงสรางเดยวกนได และใชแนวคดของโอเพนดาทา (Open Data) ในการพฒนาโครงสรางการจดเกบขอมลของระบบแบบเปดเสร เพอสามารถเชอมโยงเขตขอมลไปยงแหลงขอมลอน ๆ ทมมาตรฐานแบบเปดเชนเดยวกนได อกทงยงชวยเพมความสามารถในการคนคน ใหผ ใชสามารถคนคนจากแหลงขอมลหลกผานไปยงแหลงขอมลอน ๆ ในคราวเดยวกนได

ในหวขอนเปนการประมวลแนวคดเกยวกบการจดการเลรนนงออบเจกต เพอน าไปใชในการก าหนดเคารางเมทาดาทา (Metadata Schema) ท ทมความเหมาะสมส าหรบการอธบายรายละเอยดของเลรนนงออบเจกต ใหสอดคลองกบคณลกษณะของเลรนนงออบเจกตและพฤตกรรมการคนคนเลรนนงออบเจกตของผ ใช โดยอางองตามมาตรฐานเมทาดาทาทเปนมาตรฐานสากล และการออกแบบโครงสรางของคลงค าเพอใชในการคนคนเลรนนงออบเจกต

32

2.3.1 เมทาดาทา ค าวา เมทาดาทา (Metadata) เปนค าศพททถกบญญตขนมาเมอราวปลายศตวรรษท 1980

โดยค าวา “Meta” มาจากภาษากรกในความหมายวา “about” หรอ “เกยวกบ” ดงนน เมทาดาทาจงมกหมายถง ขอมลเกยวกบขอมลอกชดหนง (Data About Data) หรอสารสนเทศเกยวกบสารสนเทศอกชดหนง (Information about Information) เพอใชบรรยายลกษณะ บอกต าแหนง หรอใหขอมลอน ๆ เกยวกบเอกสารหนง เพอใหการคนคนสารสนเทศ น าสารสนเทศไปใช และจดการสารสนเทศท าไดงายขน (นศาชล จ านงศร, 2554: 77)

NISO (www, 2004) ไดอธบายความหมายของเมทาดาทาวาเปนโครงสรางขอมลทใชอธบาย ชต าแหนง หรอใชเพอการคนคน น าไปใช หรอจดการทรพยากรสารสนเทศ ซงอาจจะเรยกวาขอมลของขอมล (Data About Data) ทงนยงชแจงถงการใหค าจ ากดความของเมทาดาทาตามบรบทของกลมนกวชาชพทแตกตางกน เชน กลมนกเขยนโปรแกรมคอมพวเตอรหมายถงสงทใชเพอใหระบบคอมพวเตอรสามารถเขาใจและแปลความหมายไดในขณะทผใชท วไปจะหมายถงเขตขอมลทอธบายทรพยากรสารสนเทศทเปนอเลกทรอนกสเทานน กลมบรรณารกษจะหมายถงขอมลทใชในการลงรายการหรอเปนตวแทนทรพยากรสารสนเทศโดยมรปแบบทเปนมาตรฐาน

อทตย พมพา (2545: 28) ใหความหมายในลกษณะเดยวกน กลาวคอ เมทาดาทาคอขอมลทบอกรายละเอยดของขอมล ซงอาจเปนสงของ กจกรรม คน หรอหนวยงาน และเมอมการแปลงขอมลเหลานใหเปนรปดจทลแลว ทกสงทกอยางจะมสภาพเหมอนกนไมสามารถแยกแยะรายละเอยดได จงตองมขอมลทเปนรายละเอยดหรอตวแทนของทรพยากรดจทลเหลานน

ประดษฐา ศรพนธ (2546) ไดใหความหมายของเมทาดาทาคอ ขอมลทมการก าหนดโครงสรางส าหรบอธบายรายละเอยดของขอมลอเลกทรอนกสทบนทกในฐานขอมล โดยใชหลกเกณฑการท าขอมลเชนเดยวกบการท ารายการบรรณานกรมของหนงสอ เชน อธบายรายละเอยดขอมลชอเรอง ปพมพ ประเภทสงพมพ รปแบบทางกายภาพ และขอมลเกยวกบผแตง เปนตน

เวเบล (Weibel: 1997) ใหความหมายของเมทาดาทา คอเขตขอมลทบอกรายละเอยดของขอมล ซงเปนค าทใชทวไปในชมชนอนเทอรเนต ส าหรบชมชนหองสมดรจกกนในความหมายวาเปนการท ารายการหรอการลงรายการทรพยากรสารสนเทศ หรอชวยบอกใหผปฏบตงานเขาใจวา เปนขอมลทบอกรายละเอยดของหนงสอบนชน

ธอรเนร (Thornely: 1998) ใหค าจ ากดความของเมทาดาทาวา เปนขอมลทชวยในการจดระเบยบ พรรณนา แสดงลกษณะ ชต าแหนง และคนคนทรพยากรอเลกทรอนกส หรอขอมลทอยในอนเทอรเนตไดอยางเหมาะสม

33

จากการนยามความหมายของนกวจยและหนวยงานทเกยวของขางตน สามารถสรปค าจ ากดความของเมทาดาทาวาเปนชดขอมลทจดท าขนอยางมโครงสรางเพอใชในการอธบายทรพยากรสารสนเทศทอยในรปแบบอเลกทรอนกส หรอสอดจทล โดยมหนาทเพอใชเปนตวแทนสารสนเทศของทรพยากรในแหลงจดเกบเลรนนงออบเจกต และมหนาทเพอใชในการก าหนดรายละเอยด คนคน และแปลความหมายเพอสอความหมายใหผใชเขาใจรายละเอยดของทรพยากรสารสนเทศ

2.3.1.1 ประเภทของเมทาดาทา การสรางเมทาดาทาจะแตกตางกนไปขนอยกบวตถประสงคของแตละ

หนวยงาน โดยอาจจ าแนกเมทาดาทาไดเปน 3 ประเภท คอ (นศาชล จ านงศร, 2546: 82, Caplan, 2003)

1) เมทาดาทาเชงบรรยาย (Descriptive Metadata) ไดแก เมทาดาทาทท าหนาทบรรยายรายละเอยดทางบรรณานกรม และเนอหาของเอกสารเวบ หรอเอกสารดจทล เชน ชอเรอง ชอผแตง ปพมพ หวเรอง หรอค าส าคญ เปนตน เชนเดยวกบการบรรยายรายละเอยดทางบรรณานกรมของวสดสารสนเทศในหองสมด

2) เมทาดาทาเชงโครงสราง (Structural Metadata) ไดแก การอธบายลกษณะโครงสราง หรอการจดล าดบความสมพนธขององคประกอบตาง ๆ ของเอกสารเวบ หรอเอกสารดจทล เชน ลกษณะการเรยงล าดบหนา จ านวนหนา จ านวนบท/ตอน และการจดเรยงล าดบ การจดความสมพนธของหนาตาง ๆ ภายในเวบไซต หรอการจดโครงสรางของเวบไซต และการอธบายประเภทของเอกสาร เชน บทความ วารสาร รายงานการวจย สารานกรม เปนตน เทยบไดกบการอธบายลกษณะรปรางของทรพยากรสารสนเทศในรายการสารสนเทศของหองสมด (Library Catalog) เนองจากโครงสรางของเอกสารจะเปนตวบงบอกถงลกษณะ หรอประเภทของเอกสาร

3) เมทาดาทาเพอการบรหาร (Administrative Metadata) ไดแกขอมลทจ าเปนตอการจดการและการบ ารงรกษาขอมลดจทลตลอดอายการใชงานของเอกสาร ประกอบดวยขอมลหลก 2 สวน คอ สวนขอมลเกยวกบการสรางเอกสาร เชน การก าหนดคาความละเอยด (Resolution) วนทท าการแปลงขอมล เปนตน เพอใหผใชทราบวาจะตองใชซอฟตแวรหรอฮารดแวรใดบาง หากตองการใชเอกสาร และสวนขอมลเกยวกบการเขาใชเอกสาร ไดแก ขอมลดานกฎหมายและการเงน เชน การแจงใหทราบถงผทมสทธเขาใช และคาใชจายในการเขาใชขอมล เปนตน โดยสามารถแบงเมทาดาทาประเภทนออกเปน 2 ประเภทยอย ไดแก

3.1) เมทาดาทาเชงเทคนค (Technical Metadata) เปนเมทาดาทาเพอการสงวนรกษาและใหขอมลเกยวกบการสรางทรพยากรสารสนเทศ เชน การก าหนดคาความละ เ อยด (Resolution) ของขอ มล ด จทล รปแบบไฟล (File Format) ว ธการบบอดขอ มล (Compression) วนทท าการแปลงขอมล เปนตน เพอใหผใชทราบวาจะตองใชซอฟตแวรหรอ

34

ฮารดแวรใดบาง หรอวธกระบวนการเตรยมขอมลใหพรอมใชงานดวยโปรแกรมหรอระบบสารสนเทศอน ๆ ทเกยวของ หากตองการใชทรพยากรสารสนเทศ

3.2) เมทาดาทาดานสทธความเปนเจาของ (Right Metadata) เปนขอมลเกยวกบการเขาใชทรพยากรสารสนเทศในเชงลขสทธหรอทรพยสนทางปญญา เชน การแจงใหทราบถงความเปนเจาของ สทธในการเขาถงทรพยากรสารสนเทศระดบตาง ๆ สทธในการน าไปใช เปนตน

2.3.1.2 เมทาดาทาส าหรบบรรยายเลรนนงออบเจกต เคารางเมทาดาทา (Metadata Schema) หรอชดขององคประกอบเมทาดาทา (Set

of Metadata Elements) ส าหรบเลรนนงออบเจกตทไดรบความนยมและถกน าไปใชในงานในระบบการเรยนรอเลกทรอนกส (e-Learning) และระบบคลงเลรนนงออบเจกต (Learning Object Repository) ไดแก ดบลนคอรเมทาดาทา (Dublin Core Metadata) มาตรฐานลอม (Standard for Learning Object Metadata: LOM Standard) และมาตรฐานสคอรม (Sharable Content Object Reference Model: SCORM Standard)โดยมรายละเอยดดงน

1) ดบลนคอร (Dublin Core: DC) ดบลนคอรเมทาดาทา ( Dublin Core Metadata) นยมใชตวยอ “DC” (DCMI,

www, 2013) พฒนาโดย Dublin Core Metadata Initiative (DCMI) ซงประกอบดวย บรรณารกษ นกเทคโนโลยสารสนเทศและผท างานดานโครงสรางขอมลในเวบ จากสหรฐอเมรกา องกฤษ ฝรงเศส ออสเตรเลย และหลายประเทศในยโรป เพอเปนแบบแผนในการลงเมทาดาทาส าหรบเอกสารบนเวบหรอทรพยากรสารสนเทศทดจทล ทงน เพอชวยในการคนคนสารสนเทศ ในป ค.ศ. 1995 คณะท างานดบลนคอรไดประชมกนครงแรกทเมองดบลน รฐโอไฮโอ และก าหนดชดขอมลยอย 15 หนวย ส าหรบใชพรรณนาสารสนเทศดจทลเพอใหเจาของผลงานจดท าเมทาดาทาดวยตนเอง และสามารถคนคนรวมกนกบฐานขอมลตางระบบ ปจจบนดบลนคอรไดรบการประกาศเปนมาตรฐานสากล ISO 15836 และมาตรฐานของสหรฐอเมรกา NISO Z39.85 ดบลนคอรไดรบการน าไปใชอยางกวางขวางและเปนพนฐานของการประยกตใช หองสมดตาง ๆ (ประดษฐา ศรพนธ: 2546)

จดประสงคของดบลนคอร คอ การสรางแบบแผนใหเจาของผลงานสามารถจดท าเมทาดาทาไดดวยตนเอง โดยมจดเดนท าใหไดรบความนยมคอ โครงสราง 15 องคประกอบขอมลยอย การใชงานไมมกฎเกณฑและรายละเอยดบงคบชดเจน เพยงแตเปนการก าหนดใหเจาของผลงานเลอกใชองคประกอบยอยทแสดงรายละเอยดของผลงานไดอยางเหมาะสมและครบถวน จงสามารถปรบใชไดกบขอมลหลายระบบ โดยองคประกอบขอมลยอย 15 องคประกอบแบงไดเปน 3 กลมใหญ (Hillmann, 2001)

1.1) กลมขององคประกอบทเกยวของกบเนอหาของทรพยากรสารสนเทศ หมายถง องคประกอบทใชอธบายเกยวกบลกษณะของเนอหาทรพยากรสารสนเทศนน ๆ ซงมองคประกอบทเกยวของ จ านวน 7 องคประกอบ ไดแก ชอเรอง (Title) หวเรองหรอค าส าคญ

35

(Subjects and Keywords) ลกษณะเนอหาสารสนเทศ (Description) ประเภท (Resource Type) ตนฉบบ (Source) เรองทเกยวของ (Relation) และขอบเขต (Coverage)

1.2) กลมขององคประกอบทเกยวของกบทรพยสนทางปญญา หมายถง องคประกอบทใชอธบายเกยวกบสทธทางกฎหมาย เพอบงบอกถงความเปนเจาของทรพยากรสารสนเทศนน ๆ ซงมองคประกอบทเกยวของ จ านวน 4 องคประกอบ ไดแก ผแตงหรอเจาของผลงาน (Author or Creator) ส านกพมพ (Publisher) ผรวมงาน (Contributor) และการจดการดานสทธตาง ๆ (Rights)

1.3) กลมขององคประกอบทเกยวของกบรปแบบทปรากฏใหใชงาน หมายถง องคประกอบทใชอธบายเกยวกบลกษณะและการผลต ซงมองคประกอบทเกยวของ จ านวน 4 องคประกอบ ไดแก ป (Date) รปแบบ (Format) รหส (Resource Identifier) และภาษา (Language)

ส าหรบการใชงานดบลนคอรเมทาดาทาในวงการการศกษา โดยสวนใหญมกจะถกน าไปใชในระบบคลงเลรนนงออบเจกต (Learning Object Repository) เชน ระบบคนคนทรพยากรการเรยนรนานาชาต (โครงการมหาวทยาลยไซเบอรไทย, www, 2556) และระบบคลงขอมลดจทล (Digital Repository) ทพฒนาดวยดสเปส (DSpace) ซงเปนโอเพนซอรส (Open Source) ทผใชสวนหนงนยมนามาใชส าหรบจดเกบเลรนนงออบเจกต และ/หรอทรพยากรสารสนเทศ เนองจากเปนระบบทมความยดหยนและสามารถรองรบการจดเกบทรพยากรสารสนเทศในรปแบบทหลากหลายได (DSpace, 2014) เปนตน

2) ลอม (Learning Object Metadata: LOM) มาตรฐานลอมหรอ LOM Standard ยอมาจากค าวา Learning Object Metadata

Standard เปนมาตรฐานทพฒนาโดยไอทรปเปลอ (IEEE) เพอเปนมาตรฐานในการจดเกบเลรนนงออบเจกตโดยเฉพาะ (IEEE, 2002) ทจดเกบไวในคลงเลรนนงออบเจกต (Learning Object Repository) หรอระบบฐานขอมลในระบบจดการสอการเรยนร (Learning Object Management System) เพอใหผใชสามารถเขาถงสอการเรยนรดจทลไดงายและสะดวก ไดรบมาตรฐาน IEEE 1484.12-1-2002 ดงรปท 2.7

โดยมการแบงกลมขอมลออกเปน 9 คลาส (Class) ไดแก General, Life Cycle, Meta-Metadata, Technical, Educational, Rights, Relation, Annotation และ Classification สามารถอธบายกลมขอมลยอยของเลรนนงออบเจกตตามมาฐานลอม ดงน

2.1) General เปนคลาสทใชอธบายขอมลทวไปเกยวกบแหลงขอมลการเรยนรทงหมด เชน ชอเรอง ชอเรองรอง ภาษา ค าดรรชน เปนตน

2.2) Life Cycle เปนคลาสทใชอธบายลกษณะของสถานะในอดตและปจจบนของขอมลการเรยนรและผทเกยวของในการพฒนาสวนของขอมลการเรยนร หรอวงจรในการสรางเนอหาและรายละเอยดของเลรนนงออบเจกต และรน (Version) วน เวลาในการพฒนา เปนตน

36

รปท 2.7 โครงสรางและหนวยขอมลยอยของ LOM (IMS, 2004)

2.3) Meta-metadata เปนคลาสทใชอธบายขอมลเกยวกบค าอธบายรายละเอยดของเลรนนงออบเจกตอกระดบหนง

2.4) Technical เปนคลานทใชอธบายคณลกษณะและความตองการทางดานเทคนคของเลรนนงออบเจกต

2.5) Educational เปนคลาสทใชอธบายขอมลทางการศกษาและลกษณะการเรยนการสอน เชน ระดบการศกษา ระดบความยากของเนอหา บทบาทของผเรยน ชวงอายทเหมาะสมกบเนอหาภายในเลรนนงออบเจกต เปนตน

2.6) Rights เปนคลาสทใชอธบายขอมลคณสมบตเกยวกบทรพยสนทางปญญาและเงอนไขในการน าไปใชงาน

37

2.7) Relation เปนคลาสทใชอธบายความสมพนธระหวางแหลงขอมลภายในเลรนนงออบเจกต

2.8) Annotation เปนคลาสส าหรบจดเตรยมใหมการแสดงความคดเหนเกยวกบเนอหารายละเอยดภายในเลรนนงออบเจกต

2.9) Classification เปนคลาสอธบายการก าหนดหมวดหม ใหกบทรพยากรภายในระบบ

นอกจากกลมขอมลหลกทง 9 ประเภทแลวมาตรฐานลอมยงมการจ าแนกรายละเอยดปลกยอยของกลมขอมลทง 9 เปนองคประกอบขอมลยอย (Element) เพมเตมไดอกทงนเพอการจดเกบรายละเอยดของสอการเรยนรใหมความละเอยดครบถวนและสามารถใชเปนขอมลตวแทนของเลรนนงออบเจกตทมความสมบรณ ผใชสามารถใชขอมลเหลานในการพจารณาความสอดคลองของเลรนนงออบเจกตกบความตองการของตนไดงายยงขนมาตรฐานลอมจดไดวาเปนมาตรฐานเมทาดาทาในการจดเกบสอการเรยนรทมความเหมาะสมในการอธบายรายละเอยดของเลรนนงออบเจกตไดอยางครบถวน

3) สคอรม (Sharable Content Object Reference Model: SCORM) กดานนท มลทอง (2548) กลาวถง “SCORM” วาเปนรปแบบมาตรฐานในการ

แบงปนเนอหาทใชไดกบระบบบรหารจดการเนอหา การเรยนร หรอระบบจดการเรยนร (CMS) ทใชกนทวไป และใชในการจดระบบบญชรายชอและการท าเมทาดาทาอธบายรายละเอยดของเลรนนงออบเจกต เพอใหงายตอการก าหนดต าแหนง และการประเมนความเหมาะสมของเนอหาภายในเลรนนงออบเจกต เชน ชอเรอง ชอผแตง วนทพมพ จดประสงค ลขสทธ หวเรอง หรอค าส าคญ เปนตน และถกรวบรวมอยบนระบบไฟลดจทล โดยเกบไวในคลงขอมล เพอใหเรยกใชไดตลอดเวลา

ถนอมพร เลาหจรสแสง (2550) กลาวถงมาตรฐานของเลรนนงออบเจกตวา มาตรฐาน SCORM จะน ามาใชเปนองคประกอบส าคญของทรพยากรสารสนเทศทเปน e-Learning ทงดานเนอหา (Content) และระบบบรหารจดการเนอหา/สารสนเทศ (LMS/LCMS) โดยในดานของเนอหา “Learning Object” ไดถกน าไปจดกลมหรอ Packaging ใหมเพอไดรายละเอยดเกยวกบระบบเพมเตมในตวเนอหา ตามขอก าหนดของมาตรฐาน SCORM รายละเอยดตาง ๆ จะถกบนทกในรปของไฟลขอมล ซงท าหนาท อธบายคณสมบตตาง ๆ ของเลรนนงออบเจกตน นรวมกบมาตรฐานในระบบจดการการเรยนร โดยสคอรมจะหยบชดเคารางเมทาดาทาจากเมทาดาทาลอม (LOM) มาเปนชดเมทาดาทาหลก และเพมขอก าหนดในการสรางชดขอมลและหบหอของชดขอมล (Content Package) เพอรองรบการท างานรวมกบชดค าสงของระบบการเรยนรอเลกทรอนกส ตามขอก าหนดของ IMS (EDUCAUSE Institutional Management System Project) เพอท าใหขอมล

38

สามารถถายโอนขามระบบจดการการเรยนร (LMS) รนอน ๆ ไดโดยไมสงผลกระทบตอชดขอมลภายในทรพยากรสารสนเทศ ดงนนสคอรมจงเปนมาตรฐานทใชจดเกบเมทาดาทาของทรพยากรสารสนเทศรวมกบขอก าหนดในการตดตอระหวางเนอหาและระบบจดการการเรยนร (LMS) เพอท าใหเลรนนงออบเจกตสามารถใชงานรวมกนได

จากมาตรฐานเมทาดาทาส าหรบเลรนนงออบเจกตทกลาวมาขางตน จะเหนไดวาเมทาดาทาทดจะตองสามารถบรรยายลกษณะของทรพยากรสารสนเทศไดอยางครบถวน สอดคลองกบวตถประสงคการใชงานและพฤตกรรมของผใช ตองไมมองคประกอบยอยทมากเกนไปจนยงยากแกการใชงาน หรอนอยเกนไปจนไมตอบวตถประสงคการท างาน องคประกอบยอยจะตองมความชดเจนใชงาย งานวจยนไดท าการศกษาเพออกแบบเมทาดาทาเชงบรรยาย (Descriptive Metadata) เพอใชในการจดเกบเลรนนงออบเจกตในแบบโอเพนดาทา และปรบใชองคประกอบยอยจากเคารางเมทาดาทาทเปนทยอมรบในระดบสากล

2.3.2 คลงค าศพทส าหรบการคนคนสารสนเทศ แลงแคสเตอร (Lancaster, 2003: 38) ใหความหมายของคลงค าหรอคลงศพท เปนค าท

ใชเรยกชดค าศพททจดเกบเปนหมวดหมและมความสมพนธของชดค า ระบบจดเกบและคนคนสารสนเทศจะใชคลงค าเปนตวชวยในการจดท าดชนใหกบสารสนเทศทจดเกบ และเปนตวชวยของผใชในการคนคนสารสนเทศ คลงค าจงเปนองคประกอบทส าคญของระบบจดเกบและคนคนสารสนเทศทชวยให การคนคนดวยดชนมประสทธภาพมากยงขน

ไอชซน (Aichison, 2000: 1) ไดใหความหมายของคลงค าศพทวา เปนค าศพททท าหนาทควบคมภาษาดชนและการจดการตามระเบยบวธ ซงเรยงตามล าดบความสมพนธของค า โดยใชในระบบจดเกบและคนคนสารสนเทศ การจดเรยงจากบตรรายการสอนเทอรเนต

นฤมล ปราชญโยธน (2556: 90) ไดใหความหมายของศพทสมพนธไววา เปนคลงค าศพทควบคมทผสรางไดก าหนด หรอแนะใหใชศพทค าใดค าหนงส าหรบค าหรอกลมค าทมความหมายเหมอนกน และประมวลศพททอยในกลมหรอสกลเดยวกนไวดวยกน อกทงยงแสดงค าทเกยวของสมพนธกนในลกษณะอน ๆ ไวดวย โดยมสญลกษณแสดงความสมพนธของค าเหลานนก ากบไว เพอน าไปใชเปนค าแทนสาระหรอ ค าดชนของเอกสารในขนตอนการจดเกบเอกสารเขาระบบ และท าหนาทเปนค าคนในขนตอนการคนคนเอกสาร ค าอน ๆ ทใชเรยกคลงค า อาท ศพทสมพนธ อรรถาภธานศพท หรอธซอรส เปนตน

สามารถสรปความหมายของคลงค าไดวา หมายถง ชดค าศพททถกจดเกบไวเปนหมวดหมและมการก าหนดลกษณะโครงสรางความสมพนธของค าศพทในชด โดยชดค าศพทเปนค าศพทควบคม (Control Vocabulary) ทมการก าหนดจากผเชยวชาญหรอแหลงขอมลในสายวชาชพนน ๆ โดยชดค าศพทเหลานจะถกน าไปใชเปนตวแทนแทนสาระหรอค าดชนของเอกสารในขนตอนการจดเกบสารสนเทศ และท าหนาทเปนค าคนในขนตอนการคนคนสารสนเทศ

39

นฤมล ปราชญโยธน, ทวศกด กออนนตกล และเปรมน จนดาวมลเลศ. (2536: 53-54) อธบายหนาททง 2 ดานของคลงค าไว ดงน

1) บทบาทในขนตอนการจดเกบ ในขนนคลงค าจะท าหนาทเปนคมอของนกท าดชนในระบบภาษาควบคม กลาวคอ นกท าดชนจะวเคราะหเนอหาของเอกสาร แลวแจกแจงผลการวเคราะห เนอเรอง และแงมมของเอกสารนนออกมาเปนภาษาดชน โดยอาศยคลงค าศพทเปนหลกในการเลอกใชค าศพท ใหมความหมายพอเหมาะพอดกบเนอหาทแทจรงของเอกสารและควบคมความคงเสนคงวาในการใชค าใหตรงกนทกครงทตองก าหนดค าแทนสาระใหกบเอกสารทมเนอหาหรอแงมมเดยวกน ทงนเพอใหเกดประสทธภาพและประสทธผลในขนตอนการคนคนตอไป

2) บทบาทในขนตอนการคนคน ผคนคนจะอาศยคลงค าศพทเปนคมอในการเสาะหาค าทตรงกบความหมายของเรองทตนจะคนคน กระบวนการเรมดวยการวเคราะหและตความค าถาม แลวแปลงเนอเรองหรอแงมมของค าถามนนออกมาเปนภาษาดชน ซงเปนหลกการเดยวกบขนตอนการวเคราะหเอกสารเพอการจดเกบนนเอง

2.3.2.1 โครงสรางความสมพนธในคลงค า การแสดงโครงสรางความสมพนธของค าศพทในลกษณะของศพทควบคม ท

นยมน ามาใชอยางแพรหลายในการจดเกบและคนคนสารสนเทศ ไดแก ศพทควบคมประเภทหวเรอง (Subject Heading) และศพทควบคมประเภทธซอรส (Thesaurus) ซงมลกษณะโครงสรางความสมพนธของค าศพทในคลงค า ดงน

1) โครงสรางความสมพนธของศพทควบคมประเภทหวเรอง ซงโดยทวไปมหลกการระบความสมพนธของค าศพทในระดบทกวางกวาและแคบกวาและเชอมโยงจากค าทไมใชไปยงค าทใชแทนได (ดงรปท 2.8) โดยแสดงดวยสญลกษณ ดงน

รปท 2.8 โครงสรางความสมพนธของศพทควบคมประเภทหวเรอง (นฤมล ปราชญโยธน, 2556)

40

See (ดท) ใชในกรณโยงค าทไมใชไปสค าทใชแทน See also (ดเพมเตม) ใชในกรณโยงไปสค าทสมพนธกน แตมความหมาย

ของค าทแคบกวาค าหลก X ใชระบใหทราบวาคานนเปนค าทไมใช XX ใชในกรณโยงไปสค าทสมพนธกน แตเปนค าทมความหมาย

กวางกวาค าหลก 2) โครงสรางความสมพนธของธซอรสเปนการรวบรวมค าศพทหรอบญช

ค าศพทเปนชด ๆ แตละชดมสวนประกอบทว ๆ ไป ตามรปท 2.9 ดงน (นฤมล ปราชญโยธน ทวศกด กออนนตกล และเปรมน จนดาวมลเลศ, 2536: 54)

2.1) ค าหลกของชด (Descriptor) 2.2) ค าทมความหมายพองกบค าหลกหรอค าทมความหมายใกลเคยง

ค าหลก แตระบบไมใชและไมไดก าหนดใหใชค าหลกแทน (Used for) 2.3) ขอความอธบายค าหลก (Scope Note) เพอใหเกดความกระจาง

เกยวกบศพทค านน แตไมจ าเปนวาศพททกค าจะตองมค าอธบาย

รปท 2.9 โครงสรางความสมพนธของค าศพทควบคมประเภทธซอรส

ค ากวางกวา

(Boarder Term)

ค าเหมอน

(Synonyms) ค าหลก

(Descriptor)

ค าเกยวของ

(Related Term)

ค าแคบกวา

(Narrower Term)

RT

Used for

BT

NT

Used for ค าใกลเคยง

(Quasi-Synonyms) NT

BT

Use

41

2.4) ค าทมความสมพนธกบค าหลก ไดแก ค าทเปนตนสกลของค าหลก

(Top Term) ค าทมความหมายกวางกวาค าหลก (Broader Term) ค าทมความหมายแคบกวาค าหลก (Narrower Term) ค าทมความหมายเกยวของกบค าหลก (Related Term) แตไมใชในลกษณะทเปนค าทมความหมายกวางกวาหรอแคบกวา

SN (Scope note) ใชน าหนาขอความอธบายค าศพท U (Use) ใชน าหนาค าศพททก าหนดใหใช UF (Used for) ใชน าหนาค าศพททไมใช TT (Top term) ใชน าหนาค าศพททตนสกล หรอค ารวม BT (Broader term) ใชน าหนาค าศพททมความหมายกวางกวาค าหลก NT (Narrower term) ใชน าหนาค าศพททมความหมายแคบกวาค าหลก RT (Related term) ใชน าหนาค าศพททมความหมายเกยวของกบค าหลก

งานวจยนเลอกใชวธการจดท าโครงสรางความสมพนธของคลงค าแบบธซอรส ในการ

จดท าคลงค าศพททางคณตศาสตรในระดบมธยมศกษาแบบสองภาษา คอ ภาษาไทยและภาษาองกฤษ เนองจากสามารถอธบายความสมพนธไดครบถวน ทงความสมพนธแบบกวางกวา แคบกวา และเกยวของกน ค าพองความหมาย และสอดคลองกบโครงสรางของสคอส (Simple Knowledge Organization System: SKOS) ซงเปนโครงสรางในการพฒนาคลงค าเพอสนบสนนการคนคนเชงความหมาย

2.3.2.2 กระบวนการสรางคลงค า

แนวทางการพฒนาธซอรส ม 3 แนวทาง ดงตอไปน (นฤมล ปราชญโยธน, ทวศกด กออนนตกล และเปรมน จนดาวมลเลศ. 2536: 72)

1) การปรบใชธซอรสทมอยแลว คอ การปรบหรอขยายขอบเขตของธซอรสทมอยแลวนนใหเหมาะแกการน าไปใชของหนวยงาน

2) การแปลธซอรสทมอยแลว คอ การน าธซอรสทมอยแลว มาท าการแปลเปนภาษาทเหมาะสมแกการใชงาน

3) การสรางธซอรสใหม คอ การสรางธซอรสขนมาใหม เนองจากไมมธซอรสในสาขาวชานนเลย

กระบวนการพฒนาธซอรสใหม ประกอบดวย 9 ขนตอน ดงน (นฤมล ปราชญโยธน ทวศกด กออนนตกล และเปรมน จนดาวมลเลศ. 2536: 73-77)

1) การวางแผนด าเนนงาน ในดานเนอหาและรปแบบ รวมไปถงการก าหนดขอบเขต ความครอบคลมไปถง ขอบขายของการใช มาตรฐานการควบคมศพท และวธการทาง

42

ไวยากรณทเหมาะสม เปนตน สวนดานทรพยากรในการด าเนนงาน เนนการจดสรรก าลงคนการแสวงหา และทาบทามผทรงคณวฒ การเตรยมวสดอปกรณเพอการด าเนนงาน เปนตน

2) การสะสมค าศพท ค าศพทอาจไดมาจากแหลงตาง ๆ ดงตอไปน 2.1) จากธซอรสทมเผยแพรอยในขณะน น โดยเลอกธซอรสทม

ขอบเขตเนอหาครอบคลมวงเรองทจะจดสราง เพอบนทกชดค าศพทเฉพาะแขนงทตองการหรอทเกยวของออกมา

2.2) จากสงพมพทวไปในแขนงวชานน เชน เอกสารการวจย รายงานการประชมทางวชาการ หนงสอ วารสาร และอน ๆ

2.3) จากบรรณานกรมเฉพาะวชา โดยเฉพาะอยางยงบรรณานกรมทมสาระสงเขปดวย

2.4) จากศพทดรรชน ทปรากฏในเอกสารประเภทบรการสาระสงเขปและดรรชน

2.5) จากหวเรองตาง ๆ 2.6) จากอภธานศพท และพจนานกรมเฉพาะแขนง 2.7) จากแนวแนะของผเชยวชาญเฉพาะสาขา

3) การประมวลค าศพท คอ การน าค าศพททไดจากขนตอนการสะสมค าศพทเขาไวดวยกนอยางเปนระบบ วตถประสงคของขนตอนน คอ

3.1) เพอขจดค าซ าทไดมาจากแหลงตาง ๆ 3.2) เพอรวมค าพองความหมาย หรอค าใกลเคยงเขาดวยกนผลลพธ

ของขนตอนน จะไดค าศพท 2 กลมคอกลมท 1 เปนค าศพททใชในการสรางธซอรสกลมท 2 เปนค าศพททจะไมใช ซงตองท ารายการเชอมโยง (U/UF) ไว

4) จดกลมค าศพทและจดประเภท ล าดบของความสมพนธของศพทในแตละกลม

5) ปรบ/เพมค าศพททเกยวของในลกษณะตาง ๆ (TT BT NT RT U/UF) 6) การตรวจสอบและปรบฐานะของค าศพท เพอบนทกค าศพทในล าดบ

ความสมพนธถดไป ทยงมไดอยในฐานะค าหลก ลงในบตรเพม เพอใหศพททกค ามโอกาสเรยงอยในต าแหนงค าหลก ทงนจะตองบนทกค าทสมพนธกบศพทนนลงไปดวย

7) การตรวจตราและปรบแตงรายการค าศพท แตละชดใหถกตองสมบรณและมความสอดคลองกนในระหวางค าศพททสมพนธกนในลกษณะใดลกษณะหนง

43

8) การเรยงและจดแสดงรายการค าศพท รายการค าศพททควรใหมความแตกตางระหวางค าศพททเลอกใชและไมเลอกใช เชน ในธซอรสฉบบพมพ ค าศพททใช จะพมพดวยตวหนา ค าศพททไมใช จะพมพดวยตวบาง หรอพมพอยในรปของตวพมพใหญกบตวพมพเลกตามล าดบ เปนตน ทงนเพอใหผใชสงเกตเหนไดอยางชดเจน เพอความสะดวกรวดเรวในการคนหาค าศพททตองการ

9) การตรวจ/ เรยงล าดบอกษรของค าศพททอยภายใต BT NT RT และจดแสดงรายการค าศพท

2.3.2.3 แหลงค าศพทในคลงค า แหลงทมาของค าศพทในคลงค าจ าแนกออกเปน3 แหลง (นฤมล

ปราชญโยธน, 2556: 33-36, 47-48) คอ 1) แหลงค า เปนแหลงขอมลหรอสอทรพยากรสารสนเทศใน

สาขาวชาทเกยวของ เปนแหลงรวมของค าตาง ๆ ทสามารถน ามาใชในการสรางคลงค า ปกตแลวแหลงขอมลทเปนแหลงค าเหลานจะมมาตรฐานในการจดเกบค าทเปนค าศพทควบคม หรอมแบบแผนในการจดเกบอยางเปนทางการ โดยสามารถน าไปพฒนาเปนคลงค าไดคอนขางสมบรณ แหลงทมาของค าทเปนแหลงค า ไดแก พจนานกรม (Dictionary) แหลงภาษาดชน (Indexing) แผนการจดหมวดหมเอกสาร (Catalog) ค าคนหรอค าถาม (Query) และภาคสวนทวาดวยค าศพทในวารสารหรอหนงสอพมพ เปนตน

2) แหลงความ เปนแหลงขอมลทจะตองอาศยการอานและสกดค าออกมาจากเนอความนน ๆ ของแหลงความ ทงนขนอยกบผสรางคลงค า วามความตองการทจะสกดค าออกมาจากเนอความของทรพยากรสารสนเทศประเภทใด หรอจากแหลงความรในเรองใด ส าหรบแหลงความทจดไดวามประโยชนมากส าหรบผสรางคลงค าคอ ชอเรองของทรพยากรสารสนเทศตาง ๆ เพราะโดยสวนใหญมกจะมการตงชอเรองอยางตรงไปตรงมา นอกจากน ยงมแหลงความตาง ๆ ทสามารถสกดค าออกมาจากเนอความทเกยวของหรอสนใจ ไดแก สารานกรม สาระสงเขป รวมถงเอกสารตาง ๆ เชน หนงสอ ต ารา วารสาร หรอนตยสาร เปนตน

3) แหลงบคคล จะหมายรวมถง ผทรงคณวฒ ผเชยวชาญและผใช ซงความรและความคดเหนจากบคคลตาง ๆ ทมสวนเกยวของกบคลงค า นอกจากจะชวยในแงของการเปนแหลงค าและโครงสรางแนวคดเกยวกบเรองทตองการสรางคลงค าแลว การชวยตรวจสอบทมาของค า การวจารณ การวพากษและ/หรอการตงค าถามตาง ๆ เปนสงทกอใหเกดการสรางสรรคของกระบวนการสรางคลงค าดวย

44

จากแนวคดดงกลาวขางตน ในงานวจยนไดสรางชดค าศพทขนจากแหลงทมาทง 3 แหลงขางตน โดยมรายละเอยดดงน

1) แหลงค า โดยการเกบรวบรวมค าศพทในรายวชาคณตศาสตร จากแหลงทมการจดหมวดหมชดค าศพทเอาไวแลว ไดแก

1.1) แบบแผนการจ าแนกหมวดหมความรระบบทศนยมของดวอ (Dewey Decimal Classification System) ซงเปนการจ าแนกความรออกเปน 10 หมวดใหญ และภายในแตละหมวดจะแบงออกไดอก 10 หมวดยอย และในแตละหมวดยอยจะจ าแนกออกเปน 10 หมยอย ถามเนอหาทแบงยอยลงไปอกสามารถใสจดทศนยมไดไมมสนสด ทงนในกลมสาระการเรยนรคณตศาสตรจะอยในหมวดหมหลก 500 วทยาศาสตร และในหมวดหมยอย 510 คณตศาสตร ซงหวเรองในระบบดวอนน มความเหมาะสมเพยงพอตอการจดท าโครงสรางคลงค า เนองจากค าศพททางคณตศาสตรในระดบมธยมไมมความซบซอนมากนก ดงนนในงานวจยนจงใชหมวดหม DDC 510 ในการวเคราะหโครงสรางการจดหมวดหมและค าศพททเหมาะสมถกตองในหวเรองคณตศาสตรระดบมธยมศกษา

1.2) เวรดเนต (WordNet) เปนคลงค า หรอแหลงค าศพทในหลายสาขาวชา ซงรวมทงค าศพททางคณตศาสตร เวรดเนตมโครงสรางความสมพนธของค าคลายคลงกบแบบธซอรส ท าใหการเชอมโยงค าศพททเกยวของมรายละเอยดทครอบคลมและหลากหลายมต งานวจยนไดน าชดค าศพททางคณตศาสตรจากเวรดเนตมาใชในการก าหนดโครงสรางของคลงค าศพททางคณตศาสตรรวมกบมาตรฐานจดหมวดหมระบบทศนยมของดวอ เพอชวยใหหวเรองและโครงสรางมความสมบรณมากยงขน

1.3) พจนานกรมศพททางคณตศาสตร เปนแหลงค าศพททมความถกตองและครบถวนมากทสดในการสรางคลงค า งานวจยนไดก าหนดคลงค าศพททสามารถรองรบทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ ดงนน จงตองมการใชค าศพททางคณตศาสตรเพอชวยใหการก าหนดหวเรอง และค าศพททงสองภาษามความถกตองและสมพนธกนตามโครงสรางคลงค า

2) แหลงความ โดยท าการเกบรวบรวมค าศพทและสกดค าศพทตาง ๆ จากแหลงความทมเนอหาของกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร สอดคลองกบหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 โดยสกดจากชอเลรนนงออบเจกตทเปนสอการสอนในเวบไซตของกระทรวงศกษาธการ ส านกงานสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย และเวบไซตการศกษาทางไกล (DLIT) ซงสอการสอนเหลานไดจดท าและจดกลมเนอหาตามโครงสรางหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานอยแลว ท าใหสามารถแบงกลมเนอหาของสอการสอนทจดเกบไดเหมาะสมยงขน นอกจากน ยงวเคราะหรายละเอยดจากหนงสอเรยนตามหลกสตร

45

แกนกลางฯ ทกระทรวงศกษาธการเปนผผลตโดยตรง เพอสกดค าศพทในเนอหาบทเรยน และค าดชนทายเลมในแตละบท เพอใหมคลงค าศพททครอบคลมเนอหา และเปนค าศพททสอดคลองกบการใชงานจรงในหลกสตรภาษาไทย และภาษาองกฤษ

การพฒนาธซอรสจะพฒนาตามมาตรฐานสคอส (SKOS) ซ งสามารถอธบายความหมายของค าศพทตามโครงสรางของธซอรสได และจะใชโปรแกรม Protégé ในการจดเกบรายละเอยดและความสมพนธของค าตาง ๆ ตามโครงสรางของสคอสทงนเพอสามารถนาไปใชในการพฒนาโมเดลการจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกต

2.3.3 ลงคโอเพนดาทา (Linked Open Data)

ปจจบนหนวยงานและสถาบนตาง ๆ เรมมงเนนใหระบบสารสนเทศบนอนเทอรเนตพฒนาในรปแบบระบบเปดมากขน ซงแสดงถงแนวคดการสงเสรมการแลกเปลยนขอมล และการใชทรพยากรสารสนเทศรวมกนอยางเสร รปแบบการจดเกบเลรนนงออบเจกตในงานวจยนจงใชแนวคดการจดเกบบนมาตรฐานแบบเปดเสรไดแก ลงคโอเพนดาทา (Linked Open Data) ซงเปนมาตรฐานในการก าหนดโครงสรางการจดเกบขอมลทสามารถเขาถง แลกเปลยน เกบเกยวขอมลระหวางกนไดอยางเสร โดยมรายละเอยดดงตอไปน

2.3.3.1 ความหมายของลงคโอเพนดาทา ลงคโอเพนดาทาเปนการน าแนวคดการเชอมโยงขอมล หรอลงคดาทา (Linked

Data) ผสานกบแนวคด การเปดเผยขอมลแบบเสร (Open Data) เพอใหขอมลทไมมขอผกมดในการใชงาน สามารถเชอมโยงเขาเปนเครอขายและเขาถงไดสะดวก (Berners-Lee, 2006)

โดยแนวคดของลงคดาทา จะมงเนนการเผยแพรขอมลทมโครงสรางเพอใหขอมลนนสามารถเชอมโยงขอมลทเกยวของกนตอ ๆ กนไดแบบอตโนมต โดยอาศยเทคโนโลยเวบไดแก โปรโตคอลเอชททพ (HTTP) โครงสรางการอธบายขอมลแบบอารดเอฟ (Resource Description Framework) และ URI (Uniform Resource Identifier) ซ งท า ใหขอ มล ทม า จ ากแหลงขอมลตางกนสามารถเชอมตอกนได

ขณะทแนวคด การเปดเผยขอมล (Open Data) มแนวคดวา ขอมลบางอยางทสามารถเปดเผยเผยได ควรสามารถเปดใหทกคนเขาถง ใชงาน และน ากลบมาใชใหมไดอยางเสรโดยไมมขอจ ากดดานลขสทธ สทธบตร หรอเงอนไขทางเทคนคอน ๆ

1) มาตรฐานการจดเกบขอมลในลงคโอเพนดาทา หลกการในการสรางเอกสารดวยลงคโอเพนดาทามรายละเอยดดงตอไปน

46

1.1) การก าหนดชอของรายการเอกสารดวยยอารไอ (Uniform Resource Identifier: URI) เปรยบเหมอนกบชอของเอกสาร โดยก าหนดเปนโครงสรางของการจดเกบเนอหาภายในคลงขอมลหรอภายในเวบไซต เชน การเกบขอมลของบคคล โดยแบงเปนขอมลพนกงานและลกคา สามารถออกแบบยอารไอไดดงน yoursite/people/employee/department1 /NameofPerson ส าหรบยอารไอของลกคาไดแก yoursite/people/customer/CustomerName ซงระดบการจดเกบผใชสามารถออกแบบไดเองตามความเหมาะสมในการจดหมวดหมของขอมลภายในฐานขอมลหรอชดขอมลในเวบไซต เพยงแตตองพจารณาถงการขยายขอบเขตการจดเกบ

1.2) ใชมาตรฐานการสอสารผานอนเทอรเนตดวยเอชททพ (HTTP Protocol) เมอจดเกบชอเอกสารในโครงสรางแบบยอารไอแลว เพอใหเอกสารสามารถเขาถงผานระบบ อน เทอ ร เ น ต จ ง น ยมใช โพ รโทโคล เ อช ท ทพ ( HTTP Protocol) ร ว มด ว ย เ ช นhttp://yoursite/../yourdocument.html เปนตน รวมถงการตงชอทสามารถจดการดแลไดงายแตไมมโอกาสทจะซ ากน เพราะ URI ทงชดเปรยบเสมอนชอและตวบงชเพอเขาถงเอกสารนน ถามชอทซ าซอนกนจะไมสามารถเขาถงเอกสารดงกลาวได

1.3) อธบายเอกสารดวยโครงสรางอารดเอฟ (Resource Description Framework: RDF) คณสมบตของเอกสารอารดเอฟ เปนขอมลทมลกษณะเปนโหนดและเสน (Node and Graph) มมมมองในรปแบบของแผนภาพตนไม (Tree) สามารถก าหนดรากและรายละเอยดของกงกานตามระดบความสมพนธของขอมลได อารดเอฟจะใชโครงสรางเปนแทก (Tag Element) เพอชวยใหผใชก าหนดโครงสรางของเอกสารไดตามความตองการ (Klyne and Caroll, 2004) ขอมลทอารดเอฟสามารถอธบายไดจะเปนขอมลทมจากแหลงเดยวหรอหลายแหลงได เนองจากมการก าหนดแทกเพอเชอมโยงแหลงทมาหรอเชอมโยงไปยอารไออนได ดงรปท 2.10

รปท 2.10 รายละเอยดของไฟลอารดเอฟทมการอางถงขอมลยอารไอ

47

ขอมลภายในอารดเอฟจะเรยกวาทรปเปล (Triple) โครงสรางของทรปเปลแบงออกได 3 สวนไดแก สวนประธาน (Subject) ภาคแสดง (Predicate) และกรรม (Object) ซงขอมลทประกอบเปนเอกสารอารดเอฟ จะประกอบดวย 2 สวนไดแก ขอมลเพออธบายลกษณะและคณสมบตของเอกสารนน (Literal Triples) และขอมลทใสรายละเอยดของยอารไออนเพอท าการลงคไปยงขอมลทเกยวของ (RDF Link) เพอใชอธบายความสมพนธระหวางเอกสารทงสองรายการทเชอมโยงกนอย โดยรปแบบของการเชอมโยงม 3 ลกษณะ ไดแก

1.3.1) การเชอมโยงความสมพนธ (Relationship Link) เพอใชเชอมโยงไปยงขอมลอนทเกยวของ เชนเอกสารเกยวกบบคคล การเชอมโยงความสมพนธคอการเชอมโยงไปยงขอมลอน ๆ ของบคคลนนเชนประวตการท างาน ประวตการศกษา ผลงานทเคยปฏบตงานไว เปนตน

1.3.2) การเชอมโยงเพอบงช (Identity Link) เพอใชเชอมไปยงยอารไอชออน (Aliases) ทอยในแหลงขอมลอนทมขอมลประเภทเดยวกนอย เชน การคนคนขอมลบคคล จากหลาย ๆ แหลงขอมลเพอความถกตองของขอมล

1.3.3) การเชอมโยงค าศพท (Vocabulary Link) ใชเพอการเชอมโยงค าศพททเกยวของกบค าหลก หรอการหาความหมายในหลาย ๆ มต หรอใชเพอเชอมโยงไปยงเรองราวอนทเกยวของในมมมองอน ผานค าศพททนาสนใจได เชน ชอภาพยนตรมบางเรองทมชอเดยวกน แตเปนคนละเนอเรอง ผใชสามารถเขาถงผานกลมค าศพทชดเดยวกนได

การเชอมโยงขอมลดวยยอารไอในเครอขายลงคโอเพนดาทาจะเปนการน าขอมลปลายทางทก าหนดในยอารไอถกน าไปใชตอได โดยไมตองสรางขอมลชดเดมซ าอก ซงสามารถอางถงไดท งการชขอมลทเกยวของอน ๆ โดยชออกไปยงแหลงจดเกบหรอยอารไออน ๆ (Forward Link) และการน าขอมลจากยอารไออน ๆ ทเกยวของกบเอกสารหลกดงเขามาจดเกบ (Backward Link) ใหขอมลในเอกสารตนทางมความสมบรณครบถวนจากแหลงขอมลภายนอกได เชน ขอมลผแตง ผวาดภาพ บรรณาธการ หรอขอมลประกอบเพอความนาเชอถอ รวมถงขอมลทอธบายตวเอกสารเอง เชน ขนาดไฟล รปแบบ ชนดของเอกสาร ประเภทของขอมล ขอบเขตการน าไปใช หรอแมแตลขสทธหรอผมสทธในผลงานนน เปนตน

2.3.4 การผสานเมทาดาทา (Metadata Mapping)

การผสานเมทาดาทา หรอการวเคราะหโครงสรางของเมทาดาทา เปนแนวคดทพฒนาขนมาเพอแกปญหาการใชงานขอมลทมเคารางเมทาดาทาตางกน

48

Candan, Kim, Liu and Suvarna (2006) ใหความหมายของการผสานเมทาดาทาวา เปนกระบวนการรวมชดโครงสรางเมทาดาทาสองชดทมโครงสรางทแตกตางกน แตมขอมลหรอโดเมนสารสนเทศเรองเดยวกนหรอเกยวของกน โดยการรวมชดเมทาดาทานนจะตองพจารณาถงรายละเอยดของแหลงเกบขอมล และบลอกเมทาดาทา (Metadata Block) ซงมองคประกอบ 3 ชน (Layer) ไดแก ภาษาทใชอธบายเคารางเมทาดาทา (Schema Definition Language) เคารางเมทาดาทา (Metadata Schema) และเมทาดาทาอนสแตนส (Metadata Instance) โดยระดบการผสานเมทาดาทาสามารถแบงเปน 3 ระดบ ไดแก 1) การผสานโครงสรางภาษา (Language mapping) 2) การผสานองคประกอบยอยเมทาดาทา (Metadata Element Mapping) และ 3) การแปลงอนสแตนส (Instance Transformation)

การผสานเมทาดาทา จงเปนเทคนคการวเคราะหเคารางเมทาดาทา เพอใหระบบสามารถน าขอมลทจดเกบดวยเคารางเมทาดาทาตางกนมาใชงานรวมกนได โดยสญเสยความหมายของขอมลนอยทสด (Interoperability)

ในชวงสบปทผานมางานวจยหลายชนไดพยายามพฒนาเมทาดาทามาตรฐานขนมาเพอใชเปนมาตรฐานกลาง ททกหนวยงานสามารถน าไปประยกตใชในการอธบายทรพยากรสารสนเทศไดทกรปแบบได อยางไรกตาม ในทางปฏบตและดวยนโยบายองคกรแตละท าใหไมสามารถใชงานไดจรง ทงน เนองจากความหลากหลายของทรพยากรสารสนเทศและความตองการทเฉพาะเจาะจงขององคกร ท าใหการปรบใชมาตรฐานกลางท าไดยาก อปสรรคในการวเคราะหโครงสรางเมทาดาทาไดแก บรบททเกยวของ เนอหาและการใชงานทรพยากรสารสนเทศ สงผลใหงานวจยทออกมามความเฉพาะเจาะจงในบางบรบทหรอบางกรณเทานน ท าใหไมสามารถก าหนดเปนมาตรฐานหลกในการท างานรวมกนไดในทกกรณ

2.3.4.1 แนวทางในการผสานเมทาดาทา จากการปรทศนงานวจยเกยวกบการจดการเมทาดาทาเพอการแลกเปลยนขอมล

ระหวางระบบสารสนเทศ จะมงเนนการพฒนาเทคนคเพอใหระบบสารสนเทศแตละระบบท างานรวมกบเมทาดาทาตางโครงสรางไดอยางอตโนมต หรอหมายถงการปรบชดเมทาดาทาทมโครงสรางแตกตางกนใหสามารถแลกเปลยนขอมลระหวางกนได Sheth และ Klas (1998) จ าแนกงานวจยดานการผสานเมทาดาทาออกเปน 3 กลมคอ

1) การวจยเทคนคระดบลาง (Lower Technical Level) คอ กระบวนการสรางชดเมทาดาทาเพอใชอธบายสอสารสนเทศและท าการสงและแลกเปลยนขอมลระหวางระบบสารสนเทศปลายทางทมชดเมทาดาทาโครงสรางเดยวกน

49

2) การวจยเทคนคระดบทสงขน (Higher Technical Level) จะเปนการวจยการท างานรวมกนระหวางชดเมทาดาทาทมโครงสรางแตกตางกน โดยระบบทรบชดเมทาดาทาตางโครงสรางเขามาจากระบบอนจะสามารถวเคราะหและเชอมโยงขอมลจากเมทาดาทาทแตกตางกนได

3) งานวจยเมทาดาทาระดบเชงความหมาย (Very High Semantic Level) จะมงเนนการวจยระบบเชงความหมาย (Semantic system) โดยมการศกษากระบวนการวเคราะหเนอหา (Content) และความตองการของผใชรวมกน โดยสรางระบบสารสนเทศทมความสามารถเขาใจโครงสรางของเมทาดาทาในบรบททผใชตองการ ทงการแปลความหมายทเหมาะสมกบเนอหา และการเชอมโยงเนอหาทเกยวของได

2.3.4.2 ระดบของการผสานเมทาดาทา จากแนวทางการวจยดานการผสานเมทาดาทา สามารถแบงระดบการผสาน

เมทาดาทาได 3 ระดบ ดงน 1) การผสานภาษาท ใ ชอธบายเคารางเมทาดาทา (Schema Definition

Languages Mapping) การผสานภาษาทใชอธบายเคารางเมทาดาทาจะด าเนนการกตอเมอ

ไวยากรณ หรอโครงสรางภาษาในการแสดงเมทาดาทาเปนคนละภาษา หรอมความแตกตางกนโดยสนเชง ภาษาทใชในการอธบายเคารางเมทาดาทา อาท XML (Extensible Markup Language) OWL (Web Ontology Langue) RDF (Resource Description Framework) UML (Unified Model language) หรอ SQL-DLL (Structure Query Language Dynamic Link Library) ซงภาษาเหลานเปนภาษาทมโครงสรางจดการขอมลคนละรปแบบ เชน XML เปนภาษาแบบล าดบชน (Hierarchical) สวน UML เปนโครงสรางภาษาเชงวตถ (Object Oriented) เปนตน การแปลงภาษาทใชอธบายเคารางเมทาดาทานนอาจจะท าใหเกดการสญเสยรายละเอยดของขอมลไดถาเมทาดาทานนมเคารางเมทาดาทาทตางกน หรอองคประกอบยอยเมทาดาทาตางกน ดงนน กระบวนการผสานภาษาทใชอธบายเคารางเมทาดาทา จะด าเนนการในระดบเชงความหมาย (Very High Semantic Level)

2) การผสานองคประกอบยอยเมทาดาทา (Metadata Element Mapping) การผสานองคประกอบยอยเมทาดาทา คอ การแปลงชดขององคประกอบ

ยอยจากเคารางเมทาดาตนฉบบ ไปยงชดองคประกอบยอยของเคารางเมทาดาทาเปาหมาย โดยเคารางเมทาดาทาจะประกอบดวยองคประกอบยอยตามทก าหนดเปนเคาราง ดงน น ชดขององคประกอบยอยของเคารางเมทาดาทาตนฉบบ และองคประกอบยอยของเคารางเมทาดาทาเปาหมายตองมความเกยวของหรอเชอมโยงในเนอหาหรอค าศพททเกยวของกน โดยเคารางเมทาดาทาทงสองจะตองมการแปลงโครงสรางดวยวธการผสานองคประกอบยอย (mapping element) ตาม

50

เงอนไขหรอกฎการผสานทก าหนดไว โดยการแปลงขอมลจะตองใชค าสงในการผสาน (mapping expression) ซงขนตอนการแปลงและจ านวนค าสงมไดหลายรปแบบตามลกษณะความสมพนธของเมทาดาทา ซงจะตองท างานภายใตฟงกชนการท างานรปแบบหนง เพอใชในการก าหนดการแปลงในระดบอนสแตนสดวย ดงแสดงในรปท 2.11

รปท 2.11 การแปลงเมทาดาทาแบบระบองคประกอบยอยของเมทาดาทาทมขอมลในกลม เดยวกน (Samir, Ioan, and Chabane, 2011)

จากรปท 2.11 แสดงภาพรวมการแปลงเมทาดาทาจากเคารางเมทาดาทา

ตนฉบบไปยงเคารางเมทาดาทาเปาหมาย โดยผานกระบวนการวเคราะหและแปลงองคประกอบยอยเมทาดาทา (Element) m(k) และประโยคค าสง p(k) ซงการแปลงองคประกอบยอยเมทาดาทาจะมความสมพนธในแบบ 1:1 1:N และ N:1 โดยภายในเคารางเมทาดาทาทงสองชดจะมองคประกอบยอยทมความสมพนธกน Interpretation (I) โดยความสมพนธระหวางองคประกอบยอยของเคารางเมทาดาทาท งสองชดจะแสดงดวย I(ei

s) และ I(ejt) ความเปนไปไดของความสมพนธระหวาง

องคประกอบยอยจากเคารางเมทาดาทาทงสองชด โดยประยกตตามแนวคดของมนและคณะ (Mena et al., 2000) และสปาคาพทาและคณะ (Spacapieta et al., 1992) ได ดงน

- องคประกอบยอยเมทาดาทาทงสองไมมความสมพนธกน (Exclude) แสดงดวย I(ei

s) ∩I(ejt) = ∅ หมายถงองคประกอบยอยไมมความสมพนธระหวางกน หรอม

ความหมายแตกตางกนโดยสนเชง

51

- องคประกอบยอยเมทาดาทามคาเทยบเทากน (Equavalent) I(eis) ≡ I(ej

t) แสดงถงองคประกอบยอยทงสององคประกอบอาจเขยนดวยค าศพทแตกตางกน แตมความหมายไปในทศทางเดยวกน หรอใชแทนกนได เชน Author และ Creator เปนตน

- องคประกอบยอยเมทาดาทาเปนสวนยอยขององคประกอบยอยเมทาดาทาอกตวหนง (Include) I(ei

s) ⊆ I(ejt) ∨I(ei

t) ⊆ I(ejs) หมายถง องคประกอบยอยของเคารางเมทาดา

ทาตนฉบบ หรอองคประกอบยอยของเคารางเมทาดาทาเปาหมาย มขอมลทเปนสวนหนงสวนใดของอกเคารางเมทาดาทาหนงเพยงบางสวน เชน FullName และ FamilyName ของเคารางเมทาดาทา TVAnytme เปนสวนหนงของขอมล Author หรอ Creator ในดบบลนคอร

- องคประกอบยอยเมทาดาทามสวนทบซอนกนบางสวน (Overlap) I(eis)

∩I(ejt) ≠ ∅ ∧ I(ei

s) ⊈ I(ejt) ∧ I(ei

t) ⊈ I(ejs) ลกษณะความสมพนธประเภทนคอ องคประกอบยอยหนง

ๆ ไมไดเปนสวนหนงสวนใดขององคประกอบยอยอนทงหมด (Not Include) แตมเพยงบางสวนทมความเหมอนหรอเกยวของกนเทานน เชน Description และ Info ซงทงสององคประกอบยอยนเกบรายละเอยดค าอธบายเชนเดยวกน แต Description จะมความครบถวนและสมบรณมากกวา info เปนตน

3) การแปลงอนสแตนส (Instance Transformation) การแปลงขอมลภายในอนสแตนส เปนการปรบเปลยนขอมลทบนทก (Value) ในองคประกอบยอยเมทาดาทา ใหสอดคลองและเหมะสมกบขอบเขต (Scaling) และรปแบบการลงรายการขององคประกอบยอยในเคารางเมทาดาทาเปาหมาย ดงรปท 2.12 ซงจะด าเนนการตอจากการแปลงเคารางเมทาดาทา

รปท 2.12 การแปลงองคประกอบยอยเมทาดาทาจากเคารางเมทาดาทาตนฉบบไปยงเคารางเมทา- ดาทาเปาหมาย (Samir, Ioan, Chabane, 2011)

จากรปท 2.12 แสดงกระบวนการปรบขอมลจากองคประกอบยอยของเคารางเมทาดาทาตนทางไปยงองคประกอบยอยในเคารางเมทาดาทาเปาหมาย โดยในตวอยางเปนการแปลงขอมลชอบคคล ซงเคารางเมทาดาทาตนทางมองคประกอบยอย PersonName ซงประกอบดวย

52

องคประกอบยอยอก 2 ตวคอ GivenName และ FamilyName ในขณะทเคารางเมทาดาทาปลายทางทองคประกอบยอยส าหรบเกบขอมลบคคลเพยงองคประกอบเดยวคอ Creator การน าขอมลจากเคารางเมทาดาทาตนทางไปใชในเคารางเมทาดาทาปลายทางจะตองผานกระบวนการแปลงขอมลดวยวธการรวมกน (Include) จงจะสามารถน าขอมลไปเกบในองคประกอบยอยของเคารางเมทาดาทาเปาหมายคอ Creator ได ซงกระบวนการในการแปลงขอมลจะใชฟงกชนการตดตอค าหรอ Concat() เพอรวมขอมลเปนชดเดยวกน

2.3.4.3 กระบวนการผสานเมทาดาทา Haslholfer (2008) ไดจ าแนกกระบวนการในการผสานเมทาดาทาเ ปน 4 กระบวนยอย ดงน

รปท 2.13 วงจรการผสานเมทาดาทา

1) การคนหาเมทาดาทาเพอน ามาผสาน (Mapping Discovery) เปนกระบวนในการวเคราะหความสมพนธระหวางระหวางเคารางเมทาดาทาตนทางกบเมทาดาทาปลายทาง เปนการวเคราะหในเชงความหมายเพอเปรยบเทยบความเหมอนขององคประกอบยอยเมทาดาทาจากเคารางเมทาดาทาทตางกน และท าการหารายละเอยดรวมเพอเขาสขนตอนการปรบองคประกอบยอย โดยการวเคราะหถงระดบอนสแตนส หรอคาขอมลทบนทก (Value) ของแตละองคประกอบยอย งานวจยของ Rahm และ Bernstein (2001) กบ Kalfoglou และ Schorlemmer (2003) ไดน าเสนอกระบวนการคนหาเชงความหมายเพอระบความแตกตางและความเหมอนของเคารางเมทาดาทา โดยใชเทคนคการปรบโครงสรางภาษาใหอยในรปแบบของกราฟ (Graph base) และใชแผนภาพตนไมการตดสนใจ (Decision Tree) ในการประเมนเคารางเมทาดาทาและใชเทคนคการผสานออนโทโลย (Ontology Alignment) เพอเชอมโยงความหมาย โดยการเชอมโยงแบงเปน 2 ลกษณะ คอ การรวมออนโทโลยเปนออนโทโลยใหม (Ontology Merging) และการเทยบและรวมกบออนโทโลยใดออนโทโลยหนง (Ontology Mapping)

53

2) การน าเสนอการผสานเมทาดาทา (Mapping Representation) เปนขนตอนการประเมนและวเคราะหขนตอนการผสานเมทาดาทา โดยการก าหนดรปแบบการผสานเมทาดาทาตามลกษณะของเคารางเมทาดาทาทงสอง (Noy, 2004) โดยแนวคดในการผสานเมทาดาทาจะแบงเปน 3 รปแบบ ไดแก 1) โมเดลการผสานในระดบขอมลในอนแสตนซ (Instance) 2) แบบก าหนดกฎความสมพนธและรปแบบการผสานระหวางคลาสทพจารณา และ 3) การเปรยบเทยบโครงสรางคลาสและเคารางเปาหมาย

3) การด าเนนการผสานเมทาดาทา (Mapping Execution) เปนขนตอนท าการระบรายละเอยดของกระบวนการในการผสานเมทาดาทา ซงการผสานสามารถใชกระบวนการหลากหลายขนอยกบบรบท สภาพแวดลอมของขอมล และรปแบบการท างานของระบบทเลอกใช เชน การใชโปรแกรมส าเรจรป การเขยนโปรแกรมในการแปลงเมทาดาทา การทดสอบดวยขอค าถาม (Query) เพอทดสอบผลการคนคนและรายละเอยดของเมทาดาทายงครบถวนเหมอนกอนท าการผสานหรอไม (Halevy, 2001)

4) การบ ารงรกษาการผสานเมทาดาทา (Mapping Maintenance) เปนขนตอนสดทายในการผสานเมทาดาทา โดยเปนขนตอนแบบวนซ า กลาวคอ เมอเมทาดาทาผสานกนแลวจะตองท าการทดสอบการท างาน และตดตามเคารางเมทาดาทา การตดตามหรอการตรวจสอบรนของเคารางเมทาดาทา (Versioning Control) เมอการปรบเปลยนรายละเอยดของเคารางเมทาดาทาอาจสงผมตอเมทาดาทาทมการผสานกนไวแลว ไมวาเคารางตนทางหรอเคารางทมการผสานมการเปลยนแปลงกตองมการตรวจสอบผลการใชงานและประเมนความเปลยนแปลงทอาจเกดขนได (Noy และ Musen, 2004)

ในสวนของระบบการจดเกบเลรนงออบเจกต งานวจยนไดออกแบบเคารางเมทาดาทาจากการส ารวจความตองการของผใช โดยอางองมาตรฐานเมทาดาทาจากดบลนคอรและลอมเมทาดาทา และท าการเลอกเขตขอมลทผใชเลอกใชงานจรงเทานน ดงนน การผสานเมทาดาทาจะเปนการผสานองคประกอบยอยเมทาดาทา (Metadata Element Mapping) กลาวคอ พจารณาเฉพาะความหมายขององคประกอบยอยภายในเคารางเมทาดาทาเทานน โดยการพจารณาถงชอขององคประกอบยอย (Element Title) ประเภทขอมลขององคประกอบยอย (Element Data Type) เพอด าเนนการผสานองคประกอบยอยทเหมอนกนเขาดวยกน และน ามาผสานในเคารางเมทาดาทาทก าหนดไว โดยไมพจารณาถงโครงสรางภาษาของเคารางเมทาดาทาทมโดเมนตางกน หรอเมทาดาทาทอธบายขอมลอน ๆ นอกจากขอมลของเลรนงออบเจกต เนองจากชดขอมล (Dataset) ในงานวจยนจะใชชดขอมลตวอยางทเปนเมทาดาทาทอธบายเลรนนงออบเจกตเทานน 2.4 การคนคนเลรนนงออบเจกตจากโอเพนดาทา

ในสวนน ประกอบดวยแนวคดทฤษฎทเกยวกบการคนคนเลรนนงออบเจกต ทจดเกบในโอเพนดาทา (Open Data) ซงจดเกบขอมลในโครงสรางแบบ RDF และ OWL และท าการคนคนดวยภาษาสปาเคล (SPARQL) โดยมรายละเอยด 4 สวนหลกคอ (1) ภาษาและเครองมอส าหรบคนคนโอเพนดาทา ประกอบดวย ภาษาสปาเกล เบราเซอรส าหรบโอเพนดาทา เครองมอคนคนเชงความหมาย การคนคนดวย

54

ภาษาธรรมชาตเชงหมายความ (2) การวดความคลายคลงของผลการคนคน ปะกอบดวย การวดความคลายคลงของเอกสารดวยปรภมเวกเตอร การวดความคลายคลงเชงความหมาย (3) การจดล าดบผลการคนคน ประกอบดวย แนวทางในการจดล าดบผลการคนคน ปจจยทมผลตอการจดล าดบผลการคนคน และ (4) บทสรปปรทศนวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ

2.4.1 ภาษาและเครองมอส าหรบคนคนโอเพนดาทา (Open Data Searching and Tools) 2.4.1.1 ภาษาสปาเคล (SPARQL) สปาเคล (SPARQL) เปนภาษาสอบถามทใชงานกบขอมลทจดเกบในโครงสรางของ RDF

และ OWL จงเปนภาษาสอบถาม (Query Language) พนฐานทใชในการคนคนขอมลในโอเพนดาทาซงจดเกบขอมลตามมาตรฐาน RDF แหลกการของการคนคนดวยภาษา SPARQL แบงเปน สองสวน หลก ๆ คอ สวน SELECT และ WHERE ซง SELECT เปนการอธบายตวแปรทใช Prefix “ ? ” เปน ตวแปรทเกบคาผลลพธ และ WHERE เปนเงอนไขการคนคนขอมล โดย SPARQL จะดงขอมลจากไฟลทถกจดเกบในรปแบบ RDF หรอ OWL (Sbodio, 2010) ซงไฟลเหลาน จะอธบายขอมลในรปแบบของกราฟทมสวนประกอบ 3 สวน คอ Subject Predicate และ Object (Basic Graph Pattern) ดงแสดงในตารางท 2.2 ตารางท 2.2 รปแบบโครงสรางประโยคค าถามสปาเคล

รปแบบภาษา SPARQL ตวอยางการใชค าสง PREFIX PREFIX vcard: <http://www.w3c.org/2001/vcard-rdf/3.0#> SELECT ?varnamelist SELECT ?x ?givenName

WHERE {basic graph pattern} WHERE { ?x vcard:Family “Smith”} ?x vcard:Given “givenName.}

จากตารางท 2.2 เปนโครงสรางภาษาสปาเคลเพอใชคนหาขอมล givenName ของ x โดย

ก าหนดงอนไข family เปน Smith และแสดงขอมลของ givenName เปนผลลพธ ทงนขอมลทจดเกบตามมาตรฐานอารดเอฟ ทอยในโอเพนดาทา ผใชสามารถเขาถงขอมลจากโหนด (Node) หนงและขามไปยงโหนดอน ๆ ภายในกลมขอมลเหลานเรยกวา ชดขอมล (Dataset) ทมขอมลทสมพนธกนในมตใดมตหนง ความสมพนธของขอมลเหลานชวยใหผใชสามารถควบคมทศทาง และเขาถงขอมลระหวางชดขอมลไดอยางอสระตราบใดทชดขอมลเหลานนมขอมลหรอเนอหาทเกยวของกน ทงน ภาษาสปาเคลไดถกประยกตและพฒนาเปนเครองมอการเขาถงขอมลในโอเพนดาทาเพอใหมความสะดวกมากกวาการใชภาษาสปาเคลโดยตรง ดงน

2.4.1.2 เบราเซอรส าหรบโอเพนดาทา (Open Data Browser) แหลงขอมลในโอเพนดาทาสามารถเขาถงและน ามาใชประโยชนไดผานทาง

เทคโนโลยอนเทอรเนต ผานทางเบราเซอร (Browser) แตเบราเซอรทวไปนนจะรองรบมาตรฐานการแสดงผลในรปแบบแทก (Tag) ของภาษาเอชทเอมแอล (HTML) เปนหลก ซงแทกในรปแบบอน ๆ อยาง

55

เอกเอมแอล (XML) ซงน าไปใชเปนโครงสรางการจดเกบขอมลตามมาตรฐานอารดเอฟ (RDF) และอาว (OWL) จะตองมชดค าสงในการน าพาขอมล (Parser) มาแสดงผลในรปแบบทก าหนดไวเสยกอน เชน เอกเอมแอลสไตลชท (XML StyleSheet) เพอเปนการก าหนดรปแบบการแสดงผลใหเขาใจไดงาย

การใชงานโอเพนดาทาผานเวบจะขนอยกบความสามารถในการออกแบบสวนตอประสานของเบราเซอรใหเหมาะกบผใชแตละกลม หรอการใชงานแตละรปแบบ ชไนเดอรแมนและคณะ (Shneidernam et al, 2009) ไดแนะน าใหแบงระดบของผใชออกเปน 3 กลมตามความช านาญในสายวชาชพ และความสามารถในการใชเทคโนโลย ประกอบดวย ผใชทวไป ผใชเชงเทคนค และผใชทเชยวชาญในสายงานนน ๆ ถงแมจะแบงกลมผใชออกเปนกลมยอย เพอใหสามารถสรางสวนตอประสานกบผใชอยางเหมาะสมและปรบเปลยนได อยางไรกด ดวยลกษณะโครงสรางพนฐานของโอเพนดาทาเองทขอมลมปรมาณมหาศาลไดถกเชอมโยงกนไวหมด ดงนน การน าเสนอขอมลเพยงบางสวนหรอเฉพาะสวนทเกยวของนนแทบเปนไปไดยาก เนองจากขอมลสามารถเปลยนแปลงและน าเสนอชดขอมล (Dataset) อน ๆ อยางตอเนอง จงเปนความทาทายส าหรบนกวเคราะหทจะจ ากดกลมขอมลทจะน าเสนอและคงความสามารถในการปรบเปลยนรายละเอยดของขอมลไปยงโดเมนอน ๆ ตามทผใชตองการได (Alahmari, Thom, Magee and Wong, 2012) นกวจยกลมนมความเหนวา ปญหาการน าเสนอขอมลผานเบราเซอรทพฒนาขนมาเฉพาะนน จ าเปนจะตองพจารณาถงความตองการของผใช ประกอบกบขอบเขตของขอมลทจะน าเสนอ โดยน าเสนอแนวทางการพฒนาและประเดนปญหาในการท างานของโอเพนดาทาไว ดงน

1) การเขาถงเครอขายลงคดาทา (Linked Data Exploration) เมอเวบแหงขอมล (Web of Data) เปนเครอขายขอมลขนาดใหญทเกดจากแหลงขอมลบนเวบหลาย ๆ แหลงเชอมโยงกน จะท าใหเกดปญหาสองประการ คอ 1) เบราเซอรจะน าเสนอขอมลทมขอบเขตกวางขวางใหกบผใชไดอยางไรโดยทผใชยงรสกวาสามารถควบคมการท างานได ไมหลงทางในการเลอกใชขอมล และยงสามารถปรบแตงการน าเสนอและก าหนดรปแบบขอมลทตองการได และ 2) เบราเซอรจะสามารถเชอมโยงขอมลในชดขอมล (Dataset) ตาง ๆ และสามารถเชอมโยงขอมลบนเวบไซตทวไปทไมไดมโครงสรางขอมลเหมอนลงคโอเพนดาทาไปพรอม ๆ กนไดหรอไม เนองจากผใชคงไมตองการใชงานเบราเซอรหลาย ๆ ตวเพอเขาถงขอมลพรอมกน

2) การควบคมทศทาง (Navigation) การควบคมทศทางในการใชเบราเซอรส าหรบเครอขายโอเพนดาทาจะมความแตกตางจากการใชงานเบราเซอรทวไป กลาวคอ เบราเซอรทวไปจะใชการสรางไฮเปอรลงค (Hyper Link) เพอเชอมโยงไปยงขอมลหรอหนาเอกสาร อน ๆ ได ในขณะทเบราเซอรส าหรบโอเพนดาทาจะตองใชการเชอมโยงผานโครงสรางภาษาอารดเอฟ (RDF) และจดเกบขอมลในรปแบบของยอารไอ (URI) ท าใหการเขาถงขอมลมขอจ ากดในการเขาถงขอมลตามเมทาดาทา ไมสามารถเชอมโยงตามขอความเหมอนการคนคนขอมลจากเบราเซอรทวไปได

56

3) การปฏสมพนธ (Interactivity) การใชงานขอมลในโอเพนดาทาขนอยกบการปฏสมพนธของผใชกบระบบในการเลอกชดขอมล และองคประกอบยอยเมทาดาทา รวมถงมมมองขอมล (Facet) ในมตตาง ๆ อยางไรกตาม การใสความสามารถในการปรบแตงหรอมปฏสมพนธจ านวนมากจะเกดความยงยากในการจดการโครงสรางขอมลทมภาษาแตกตางกน (RDF, OWL และ SPARQL) การพฒนากยงยงยากขนเนองจากตองมการปรบปรงฟงกชนใหรองรบกบโครงสรางขอมลทแตกตางกน ดงนน การวจยเพอสรางระบบแสดงขอมลมกจะเนนทลกษณะขอมลทม มากกวาการเพมความสะดวกใหกบผใชอยางไมมขดจ ากด เพราะผลกระทบจะเกดกบผดแลระบบและสงผลตอการท างานของระบบทไมมเสถยรภาพ (Stability)

ในปจจบนมเบราเซอรส าหรบแสดงขอมลจากโอเพนดาทาหลายตว ซงแตละตวจะมความโดดเดนหรอฟงกชนรองรบการน าเสนอขอมลทแตกตางกน จงมนกวจยหลายกลมทก าหนดตวชวด (Key Indicator) เพอใชเปนตวประเมนความครบถวนของเบราเซอรทควรจะมฟงกชนตาง ๆ เพอรองรบการใชงานโอเพนดาทา

งานวจยนไดรวบรวมตวชวดส าหรบประเมนเบราเซอรโดยพจารณาจากความสามารถหลกทนกวจยในหลายสถาบนไดน าเสนอไว ดงตารางท 2.3 (Nikolov, Uren, Motta, and Roeck, 2008; Niles and Pease, 2001)

ตารางท 2.3 เปรยบเทยบตวชวดเบราเซอรส าหรบลงคโอเพนดาทา ตวชวด Disco Marble Sig.ma Fenfire Tabulator ODE Sparrax Factes

Visualization X X X RDF Graph X X Detail On Demand

X X X

Highlight Link

X X X

Scalability X X X Query

(Syntax) X

X X X X X X

Query (Keyword)

X X X

Filtering X X X History X X X

Template X X X Entry Point X X X

57

ตารางท 2.3 เปรยบเทยบตวชวดเบราเซอรส าหรบลงคโอเพนดาทา (ตอ) ตวชวด Disco Marble Sig.ma Fenfire Tabulator ODE Sparrax Factes Faceted Browse

X X

Reusable output

X X X X X

Plugin available

X X

Forward Nav.

X X X X X

Backward Nav.

X X X X X

Export RDF/JSON

X X X

Nav. Global LOD

X X X X

Nav. Local LOD

X X X X

จากตารางท 2.3 จะเหนไดวา ODE เปนเบราเซอรทมคณสมบตครบถวนมากทสดจากการประเมน อยางไรกตาม Denfire, Tabulator ก มความสามารถในการสรางกราฟกวชวล (Visualization) เพอแสดงขอมลไดเชนเดยวกน และยงมความสามารถในการเพมสวนเสรม (Plug -in) เขากบเบราเซอรทวไปอยางไฟฟอกซ (Firefox) และเบราเซอรอน ๆ ได สวน Sparrax และ Factes มความสามารถในการไลเรยงผลขอมล (Facet Browse) และปรบแตงการแสดงผลในสวนยอย (Sub Selection) และสามารถใชรปประโยคค าถาม SPARQLในการคนคนผาน SPARQL Endpoint ไดโดยตรง อยางไรกดการใชประโยคค าถามโดยตรงอาจมปญหาเรองเวลาในการตอบสนอง (Response Time) ถาชดขอมลมขนาดใหญ เนองจากใชการเขาถงแบบเรยงล าดบ สวนเบราเซอรทดอาจมฟงกชนทเพมความสะดวกใหกบผใช เชน การใชผลการคนคนซ าได หรอการน าขอมลออก (Export) ในรปแบบทน าไปใชตอไดเชน RDF หรอ JSON กเปนสวนเสรมทท าใหระบบมการท างานรวมกบระบบอนไดงายขน

จากตวชวดขางตน ผวจยไดน าแนวคดดงกลาวมาใชในการออกแบบและพฒนาโมเดลระบบการจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกตใหมความสามารถตามตวชวดเพอรองรบการใชงานทเหมาะสมสอดคลองกบความตองการของผใชงาน และเหมาะสมกบการท างานของระบบทพงม

2.4.1.3 เครองมอคนคนเชงความหมาย (Semantic Search Tool) โปรแกรมคนหาหรอเสรชเอนจน (Search Engine) ท าหนาทเกบขอมลหรอ

เวบไซตในเครอขายอนเทอรเนตมาวเคราะหและจดเกบลงในระบบ เพอใหบรการการคนคนแกผใช

58

เชนเดยวกบเครอขายชดขอมลในลงคโอเพนดาทาทมเครองมอในการเขาถงนอกเหนอจาก เบราเซอรส าหรบลงคโอเพนดาทา ทสามารถเขาถงขอมลทางตรง แสดงผลตามรายละเอยดของชดขอมลทจดเกบหรอเชอมโยงไปยงเครอขายลงคโอเพนดาทาภายนอก ยงมเครองมอคนคนเชงความหมายหรอเรยกอกชอหนงวา เสรชเอนจนเชงความหมาย (Semantic Search Engine) เปนเครองมอชวยคนคนขอมลจากชดขอมลผานค าคนของผใช โดยทผ ใช ไมจ าเปนตองทราบรายละเอยดของโครงสรางขอมล ภาษาในการสอบถาม หรอหลกไวยากรณตาง ๆ ในการตดตอกบชดขอมล

เครองมอชวยคนคนเชงความหมายเหลานมการพฒนาขนหลายชอทไดรบความนยม เชน Falcons, SWSE (Semantic Web Search Engine) Sidice Swoogle และ Watson ซงภายในระบบคนคนเหลานจะท าหนาทรบค าคนจากผใชและท าการดงขอมลของชดขอมลแตละชดเพอเปรยบเทยบรายละเอยดทเกยวของกบค าคนเพอน ามาแสดงผล โดยองคประกอบในการท างานของเครองมอคนคนในลงคโอเพนดาทาไดเปรยบเทยบและแสดงในตารางท 2.4

ตารางท 2.4 เปรยบเทยบฟงกชนของเครองมอคนคนเชงความหมายส าหรบลงคโอเพนดาทา

ชอเครองมอ สวนตอประสาน

ผลการคนคน ประเภทเอกสาร หมายเหต

SWSE สวนตอประสานออกแบบตามการใชงานของมนษย

แสดงลงค โครงสรางขอมล จ านวนเอนทตทเกยวของ จ านวนเอนทตทเลอกมาแสดง

RDF/XML รวมกบ HTML และ CSS เพอปรบการแสดงผล

SWSE สามารถล าดบการแสดงผลตามเอนทตของโครงสรางขอมลได

Falcon สวนตอประสานออกแบบตามการใชงานของมนษย

แสดงลงค โครงสรางขอมล จ านวนเอนทตทเกยวของ จ านวนเอนทตทเลอกมาแสดง

โครงสราง RDF/XML เทานน

มชดขอมลกวา 30 ลานชดทอยในรายการดชน

SinDice สวนตอประสาน

ออกแบบตามการเชอมตอกบเวบเซอรวส

RDF/XML/JSON/HTML/Plain Text

RDF, Web รองรบมาตรฐานการน าขอมลออกหลายมาตรฐาน แตการท างานคอนขางชากวาระบบอน ๆ

59

ตารางท 2.4 เปรยบเทยบฟงกชนของเครองมอคนคนเชงความหมายส าหรบลงคโอเพนดาทา (ตอ)

ชอเครองมอ สวนตอประสาน

ผลการคนคน ประเภทเอกสาร หมายเหต

Swoogle สวนตอประสาน

ออกแบบตามการเชอมตอกบเวบเซอรวส

Ontology (OWL + RDF file) OWL, RDF รวมกบ HTML เพอการแสดงผล

มรายการในดชนกวา 1.3 ลานรายการซงมจ านวนขอมลกวา 240 ลานทรปเปล ใชการเรยงล าดบผลการคนดวย Page Rank ของกเกล

Watson สวนตอประสาน

ออกแบบตามการเชอมตอกบเวบเซอรวส

RDF/XML เอกสาร RDF รองรบการใชค าส าคญ และการใช SPARQL ในการคนคนขอมล

จากตารางท 2.4 จะเหนไดวาเครองมอการคนคนมสองลกษณะคอ ออกแบบ

มาเพอใหผใชทเปนมนษยหรอมการแสดงผลการคนคนทคนเขาใจได อกกลมเปนการออกแบบเพอสอสารกบเวบเซอรวสระบบอนเพอสงขอมลหรอแลกเปลยนขอมล ทงนระบบการคนคนมพนฐานการจดเกบหรอดงขอมลในรปแบบอารดเอฟและโอดบเบลยแอล ทเหมอนกน แตภายในมสถาปตยกรรมและอลกอรทมการเปรยบเทยบ วเคราะหขอมลทแตกตางกนไป (Dietze, and Schroeder, 2009) กลมนกวจยไดน าเสนอตวชวดเพอประเมนเครองมอคนคน ตวชวดประเมนถง 1) โครงสรางออนโทโลย 2) ประเภทของเอกสารทคนคนหรอเขาถงได 3) การแบงกลมผลการคนคนหรอระดบการเขาถงสามารถแบงกลมการน าเสนอ การบงคบทศทาง หรอการก าหนดชดขอมลทตองการ และ 4) จ านวนของทรปเปลทคนพบ โดยปจจยเหลานขนอยกบโดเมนของเนอหาและโครงสรางขอมลทใชในการจดเกบขอมล ซงเมอน าเครองมอคนคนขางตนมาประเมนแลว ทกรายการมองคประกอบเดยวกนหมดคอ ใชโครงสรางการจดเกบขอมลเปนเอกสารอารดเอฟ และสรางเปนออนโทโลยเพอสามารถเขาถงและคนคน เชงความหมายได และเอกสารหรอผลการคนคนจะน าเสนอเปนเอกสารอารดเอฟเปนพนฐาน แตจะมเครองมอคนคนทออกแบบตามการใชงานของผใชจะมการแปลงการแสดงผลดวยค าสงสครปตอกชนหนง เพอปรบรปแบบการน าเสนอไดแก

60

SWSE และ Falcon สวน Sindice Swoogle และ Watson เปนระบบคนคนทเนนบรการใหกบเวบเซอรวสอน ๆ จงไมไดพฒนาสวนประสานกบผใชมากนก แตใชการแสดงผลเปนเอกสารอารดเอฟโดยตรง

2.4.1.4 การคนคนเชงความหมาย (Natural Language Semantic Search) เปนกระบวนการคนคนทชวยท าใหคอมพวเตอรเขาใจภาษาธรรมชาตของ

มนษย ขบวนการของการประมวลผลภาษาธรรมชาตเรมตนจากการรบเขาขอมลทเปนขอความภาษาธรรมชาต จากนนระบบจะวเคราะหขอมลทงในเชงโครงสรางและความหมายทางภาษา โดยท างานรวมกบฐานความรแลวประเมนคาเพอหาค าตอบ ท าการแทนความหมายและสรางผลลพธทเปนภาษาธรรมชาตออกมา โดยมองคประกอบตาง ๆ ดงน

1) การวเคราะหในเชงโครงสราง (Syntactic Analysis) เปนการตรวจสอบโครงสรางทางไวยากรณเกยวกบการวางต าแหนงของกลมค าประเภทตาง ๆ ทรวมกนเปนประโยคเชน ประโยค “The boys very fast run” เปนประโยคทมโครงสรางผดหลกไวยากรณ เนองจากล าดบทถกจะตองเปน “The boys run very fast”

2) การวเคราะหในเชงความหมาย (Semantic Analysis) เปนการตรวจสอบความถกตองในเชงความหมายของประโยค เชน “The paper cut the wood” โครงสรางของประโยคถกตองตามหลกไวยากรณ แตเมอวเคราะหในเชงความหมายพบวา มความหมายทเปนไปไมได

3) การวเคราะหในเชงตความ (Pragmatic Analysis) เปนการตความตามสถานการณทเกดขน โดยทงผสงขาวสารและผรบขาวสารจะตองอยในสถานการณเดยวกน เชน ขณะยนอยทสนามบนและก าลงกงวลวาขณะนเวลาเทาไร หากถามวา “Do you have a watch?” และไดค าตอบ “yes” หรอ “no” แสดงวาเปนค าตอบทผด เพราะค าตอบทตองการคอเวลา ณ ขณะนนการประมวลผลภาษาธรรมชาต ประกอบดวยขนตอนส าคญ คอ การตดค าและก ากบหนาทของค า (Word Segmentation and Part-of Speech Tagging) การว เคราะหนพจนระบนาม (Name Entity Analysis) และการวเคราะหนามวล (Phrase Analysis)

ในโครงสรางการจดเกบขอมล ลงคโอเพนดาทาจะรองรบชดค าสงสวนตอประสานภาษาธรรมชาต (Natural Language Interfaces: NLIs) ผใชสามารถสรางประโยคค าถามดวยภาษามนษยเพอคนคนขอมลผานระบบไดโดยไมตองพงพาความรโครงสรางภาษาอารดเอฟ (RDF), สปารเคล (SPARQL) เลย จากงานวจยของ Kaufmann and Bernstein (2007) ไดอภปรายถงสวนตอประสานส าหรบค าถามภาษาธรรมชาต 4 รปแบบ คอ Ginseng, NLP-Reduce, Querix และ Semantic Crystal ซง NLI เหลานสามารถแปลงค าถามในรปแบบภาษาธรรมชาตในเปนโครงสรางประโยคค าถาม SPARQL

61

รปประโยคค าถามภาษาธรรมชาตจะประกอบดวยค าส าคญและองคประกอบของโครงสรางภาษา ซงอาจมค าเชอมหรอค าขยายทท าใหรปแบบประโยคมความซบซอน แตเมอผานกระบวนการแปลงเปน SPARQL โดยการใชชดค าสงเอพไอ (Application Programming Interface: API) ของเจนา (Jena Framework) ตามขอมลในตารางท 2.5 แสดงขอมลสรปรายละเอยดฟงกชนของ NLI แตละรายการ (Kaufmann and Bernstein, 2007) ตารางท 2.5 สวนตอประสานภาษาธรรมชาตส าหรบการคนคนเชงความหมาย

NILs สนบสนนรปแบบการคนคน เทคโนโลยทใช

NLP-Reduce ค าส าคญ/รปประโยคภาษาธรรมชาต

SPARQL + Jena + Pellet Reasoner + OWL + Knowledge Base

Qurix รปประโยคภาษาธรรมชาต SPARQL + Jena + WordNet + OWL + Knowledge Base

Ginseng รปประโยคภาษาธรรมชาต SPARQL + Jena + OWL + Knowledge Base

จากตารางท 2.5 สวนตอประสานภาษาธรรมชาตส าหรบการคนคนขอมลใน

โอเพนดาทาสามารถท าใหทงในรปแบบค าส าคญ และรปประโยคภาษาองกฤษ ถาพจารณาถงเทคโนโลยทจ าเปนตอการพฒนาระบบคนคนภาษาธรรมชาตเชงความหมายททก NLI มคอ API ของเจนาเฟรมเวรค (Jena Framework) เพอใชเปนชดค าสงในการแปลงประโยคค าถามใหเปนโครงสรางประโยค SPARQL ทงนยงตองมสวนของฐานความร (Knowledge base) เพอท าหนาทเกบรปประโยคค าถาม และความรทใชเปนค าตอบ

ท ง นโมเดลในงานวจย นไมไดครอบคลมสวนค าส งการคนคนดวยภาษาธรรมชาต แตมสวนขยาย (Extension) ทสามารถพฒนาฐานความรและน ามาเชอมตอกบโมเดลเพอรองรบการคนคนดวยภาษาธรรมชาตไดในอนาคต

2.4.1.5 ความทาทายการคนคนขอมลในโอเพนดาทา ถงแมวาโอเพนดาทานนจะมขอดในเรองการแลกเปลยนขอมล การใชขอมลท

มอยแลวรวมกนโดยไมตองสรางขนใหม แตเนองจากจ านวนขอมลทมปรมาณมากและเชอมโยงกนหมด ท าใหเครองมอคนคนในโอเพนดาทายงมปญหาในเรองความแมนย า (Precision) คอนขางต าและไดจ านวนผลการคนคน (Recall) ทสงเกนไป ดงนน จงตองหาแนวทางในการเพมความแมนย า

62

และลดจ านวนผลลพธใหเหลอรายการทถกตองหรอเกยวของเทานน นอกจากเรองความถกตองของผลการคนคนแลว ปญหาในการคนคนผานชดขอมล (Dataset) ยงมโอกาสทจะคนหาผดชดขอมลหรอไปคนหาในโดเมนทไมเกยวของกบหวเรองทตองการ ซงสงผลใหใชเวลาในการคนคนนานกวาการคนจากระบบฐานขอมลทวไปทมเรองหรอโดเมนเทาทก าหนดไว ทงนขนอยผใชท รขอบเขตเรองทตองการกสามารถก าหนดชดค าถามทเหมาะสมไดเชนกน

จากปญหาขางตน ความถกตองของการคนคนในโอเพนดาทาจงตองใชทงกระบวนการเชงความหมายและเชงไวยากรณของรปประโยคดวย (Madhu, Govardhan, and Rajinikanth, 2011) กระบวนการในการคนคนดวยภาษาธรรมชาตตองการกระบวนการแปลงประโยคค าถามใหอยในรปแบบโครงสรางและค าศพทอารดเอฟ รวมถงการจดการกบประเภทหมวดหมของขอมลทซบซอน การใชฟงกชนเปรยบเทยบ และการใชเทคนคเรองการใหเหตผล (Reasoning) รวมดวย (Citec, 2011)

จากแนวคดการพฒนาเครองมอการคนคนและเขาถงเลรนนงออบเจกตในโอเพนดาทา จะเหนไดวาโครงสรางพนฐานการจดเกบขอมลดวย RDF, OWL ในโอเพนดาทาสามารถรองรบเทคโนโลยเชงความหมายและระบบฐานความรเพอคนคนดวยภาษาธรรมชาตได ทงนในงานวจยชนน ไดน าแนวทางขางตนมาออกแบบระบบคนคนเลรนนงออบเจกต โดยพฒนาในรปแบบของการคนหา (Searching) และแบบไลเรยง (Browsing) โดยประมวลผลรวมกบคลงค าศพททางคณตศาสตรทแสดงความสมพนธของค าศพทตามโครงสรางของธซอรส ในขนตอนการคนคน ท งนเพอใหระบบสามารถวเคราะหโครงสรางเนอหาและชวยปรบปรงค าคนใหเหมาะสมมากขน รวมถงยงชวยใหการก าหนดขอบเขตการคนคนในเรองทเกยวของตามระดบความลกและความกวางของหวเรองทเกยวของใหแมนย ามากขน นอกจากน ในสวนการคนคนยงใชการวดความคลายคลงเชงความหมาย และการจดล าดบของผลการคนคนซงจะอธบายถงเทคนคและวธการในล าดบถดไป

2.4.2 การวดความคลายคลงของผลการสบคนคน (Similarity Measurement)

แนวคดในการวดความคลายคลงระหวางเอกสารในระบบสารสนเทศโดยตรงมอยหลายเทคนควธ Salton and McGill (1983) ไดท าการศกษาการวดความคลายคลงของเอกสารโดยใชวธการวดคาความคลายคลงเชงมม (Cosine Similarity) ซงเปนวธการวดความคลายคลงของโมเดลปรภมเวคเตอร (Vector Space) เพอวดการท ามมตอกนของเอกสาร Strasberg, Manning, Rindfleisch and Melmon (2000) ไดศกเปรยบเทยบเทคนควธตาง ๆ ในการวดความคลายคลงของเอกสาร โดยการวดคาความคลายคลงของเอกสารทเลอกมาเปนเอกสารตวอยางและเอกสารอนทงท

63

เกยวของและไมเกยวของ พบวา ปจจยทท าใหไดผลตางกนไดแก วธการเตรยมขอมลน าเขา การคดคาถวงน าหนกของค า นอกเหนอจากนจะเปนการประยกตใชการวดความคลายคลงระหวางเอกสารในระบบตาง ๆ เชน การแบงกลมเอกสารตามการวเคราะหหวเรองและหมวดหมเอกสารโดยใชมาตรฐานการจดหมวดหมและลงรายการ (Cutting, Karger, Pedersen, and Tukey, 1992; Sahami, Yusufali and Baldonado,1998) และการคนหาเอกสารทเกยวของกบเอกสารทผใชก าหนดหวเรองและขอบเขตการน าเสนอขอมลเอง (Shatkay, and Wibur, 2000; Bollacker, Lawrence, and Giles, 2000)

จากการศกษางานวจยทเกยวของพบวา การวดความคลายคลงทนยมใชคอ การวดความคลายคลงเชงมม (Cosine Similarity) ซงเปนการแทนเอกสารดวยระบบเวกเตอรและวดมมทกระท าตอกนระหวางเอกสาร เอกสารทมความคลายคลงกนมากจะท ามมระหวางกนนอย แตอยางไรกด วธการทพบในอดตจะเนนการประมวลผลเชงค านวณในการวดระยะหาง และการคดคาตวเลขทไดจากเอกสารโดยตรง อกวธหนงคอ การวดความคลายคลงเชงความหมายซงชวยเพมประสทธภาพในการคนคนและวดความคลายคลงของเอกสารไดดยงขน

จากการปรทศนงานวจยประเภทการสรางฐานความรเกยวกบความสมพนธของค ามเพมขน และมงานวจยหลายงานทน าความรพนฐานเหลานไปประยกตใชในดานตาง ๆ เชน การน าอภธานศพท (Thesaurus) ไปชวยปรบปรงการสรางกฎความสมพนธในการคนคน (Blake and Pratt, 2001) และน าไปประยกตใชจดผลการคนคนได ในงานวจยนจงไดเสนอแนวทางในการปรบปรงประสทธภาพในการวดความคลายคลงระหวางเอกสารโดยการน าความรพนฐานเกยวกบความสมพนธของค าในเชงความหมายมาใช รวมถงโครงสรางหวเรองตาง ๆ เพอใชเปรยบเทยบเอกสารทคลายคลงกนกบค าคนจากผใช เพอชวยใหผลการคนคนมความถกตองตามความตองการของผใชมากทสด

2.4.2.1 การวดความคลายคลงของเอกสารดวยปรภมเวกเตอร การวดความคลายคลงของเอกสารดวยปรภมเวกเตอร (Vector space model)

คอการค านวณหาคาความคลาย หรอการเปรยบเทยบขอมล ประกอบดวยกระบวนการยอย 3 ขนตอน คอ 1) การจดท าดชนใหกบเอกสารดวยการนบคาความถของค า 2) การก าหนดคาน าหนกใหกบค าทดงออกมาเปนค าดชนเพอใหไดเอกสารทตรงกบความตองการของผใชมากขน และ 3)การจดอนดบผลการคนทตรงกบค าถาม (Query) ตามคาความคลายของเวกเตอรของเอกสาร (Document Vector) และเวกเตอรของค าถาม (Query Vector) โดยการวดความคลายคลงของเอกสารจะอาศยคาน าหนกของค าดชนทมอยในเอกสารแตละรายการและคาน าหนกของค าคนท

64

ผใชใสเขามาในระบบ เมอหาคาน าหนกค าดชนในเอกสารและคาน าหนกค าคนจากนนจะน าไปแทนทในสมการ (ตารางท 2.6) เพอค านวณหาคาความคลายคลงของเอกสารและค าคน

1) เทคนควธการทใชในการวดคาความคลายคลงของเอกสาร ม 4 เทคนควธ คอ Inner Product, Dice, Cosine และ Jaccard

1.1) วธการวดคาความคลายคลงของเอกสารแบบ Inner Product เปนวธการเปรยบเทยบความคลายคลงของเอกสาร โดยแตละเอกสารจะถกแทนดวยเวกเตอรขนาดเอน (N-Dimensional Vector) ซงเกบคาน าหนกค าแตละค าในเอกสารนน (N-Dimensional Vector in Term Space) การเปรยบเทยบความคลายคลงของเอกสารจะเปรยบเทยบโดยหาผลรวมของผลการคณระหวาง 2 เวกเตอรของเอกสาร หากเอกสารทงสองเอกสารคลายคลงกนมาก คาผลรวมของผลการคณระหวาง 2 เวกเตอรของเอกสาร จะมคามาก ถาเอกสารทงสองเอกสารคลายคลงกนนอย คาผลรวมของผลการคณระหวาง 2 เวกเตอรของเอกสารจะมคานอย

∑ 𝑤𝑖𝑘 . 𝑤𝑗𝑘

𝑛

𝑘=1

เมอ Wi คอ คาน าหนกของค าส าคญจากชดค าคน Wj คอ คาน าหนกของค าส าคญในเอกสารเปรยบเทยบ n คอ จ านวนค าส าคญทท าการเปรยบเทยบ

1.2) วธการวดคาความคลายคลงของเอกสารแบบ Dice เปน วธการเปรยบเทยบความคลายคลงของเอกสารสองเอกสาร โดยแตละเอกสารจะถกแทน ดวยเวกเตอรขนาดเอน (N-Dimensional Vector) ซงเกบคาน าหนกค าแตละค าในเอกสาร น น (N-Dimensional Vector in Term Space) การเปรยบเทยบความคลายคลงของ เอกสารโดยหาผลรวมของผลการคณระหวาง 2 เวกเตอรของเอกสารคณดวย 2 แลวหารดวยผลบวกของผลรวมของแตละเวกเตอร หากเอกสารทงสองเอกสารคลายคลงกนมาก คาความคลายคลงจะมคามาก ถาเอกสารทงสองเอกสารคลายคลงกนนอย คาความคลายคลงจะมคานอย

2[∑ 𝑤𝑖𝑘. 𝑤𝑗𝑘𝑛𝑘=1 ]

∑ 𝑤𝑖𝑘 + ∑ 𝑤𝑛𝑘=1 𝑗𝑘

𝑛𝑘=1

เมอ Wi คอ คาน าหนกของค าส าคญจากชดค าคน Wj คอ คาน าหนกของค าส าคญในเอกสารเปรยบเทยบ n คอ จ านวนค าส าคญทท าการเปรยบเทยบ

65

1.3) วธการว ดความคลายคลงของเอกสารแบบ Cosine เปนวธการเปรยบเทยบความคลายคลงของเอกสาร โดยแตละเอกสารจะถกแทนดวยเวกเตอรขนาดเอน (N-Dimensional Vector) ซงเกบคาน าหนกค าแตละค าในเอกสารนน (N-Dimensional Vector in Term Space) การเปรยบเทยบความคลายคลงของเอกสารจะเปรยบเทยบ โดยดจากมมโคไซนของมมระหวาง 2 เวกเตอรของเอกสาร หากเอกสารทงสองเอกสารคลายคลงกนมากเวกเตอรของเอกสารทง 2 จะทบกนเกอบสนท มมจงมคานอย คาโคไซนทไดจะมคามาก คาความคลายคลงสงสดทวดดวยวธนจะมคาเทากบ 1 โดยมความหมายคอเวกเตอรทงสองท ามมระหวางกน 0 องศา หรอเวกเตอรทงสองมทศทางเดยวกน นนคอเอกสารทงสองเหมอนกน

[∑ 𝑤𝑖𝑘. 𝑤𝑗𝑘𝑛𝑘=1 ]

√∑ 𝑤𝑖𝑘2𝑛

𝑘=1 . √∑ 𝑤𝑗𝑘2𝑛

𝑘=1

เมอ Wi คอ คาน าหนกของค าส าคญจากชดค าคน

Wj คอ คาน าหนกของค าส าคญในเอกสารเปรยบเทยบ n คอ จ านวนค าส าคญทท าการเปรยบเทยบ

1.4) วธการวดความคลายคลงของเอกสารแบบ Jaccard เปนวธการวด

คาความคลายคลงของเอกสาร ทถกแทนดวยเวกเตอรน าหนกของค าทปรากฏในเอกสาร แลวน าคาความคลายคลงของเวกเตอรสองเอกสาร หารดวยผลบวกของผลรวมคาของเวกเตอรสองเอกสารและลบดวยผลรวมของผลคณของทงสองเวกเตอร

[∑ 𝑤𝑖𝑘𝑛𝑘=1 . 𝑤𝑗𝑘]

∑ 𝑤𝑖𝑘𝑛𝑘=1 + ∑ 𝑤𝑗𝑘

𝑛𝑘=1 − ∑ 𝑤𝑖𝑘

𝑛𝑘=1 . 𝑤𝑗𝑘

เมอ Wi คอ คาน าหนกของค าส าคญจากชดค าคน

Wj คอ คาน าหนกของค าส าคญในเอกสารเปรยบเทยบ n คอ จ านวนค าส าคญทท าการเปรยบเทยบ

โมเดลปรภมเวกเตอรเปนการจดรปแบบของเอกสารหรอตวแทนของเอกสาร (Document Representation) เพอใหงายตอการประมวลผลและตความ ซงรปแบบจะมลกษณะของการแสดงความสมพนธระหวางค าในเอกสารทงหมดดวยเวกเตอร 2 มต ซงค าทไดนน

66

ตองผานกระบวนการ ท าใหเปนบรรทดฐาน (Normalization) แลว เชน การตดค าหยดออกไป รวมถงการใหน าหนกกบค าเหลานน รปแบบเชนนเรยกวาการจดรปแบบโมเดลปรภมเวกเตอรหรอรปแบบของเอกสารแบบถงของค า (Bag of Words) ดงตารางท 2.6 ตารางท 2.6 การจดรปแบบของเอกสารแบบถงของค า

W1 W2 … Wk … Wv

D1 W11 W12 … W1k … W1v D2 W21 W22 … W2k … W2v … … … … … … … Dn Wn1 Wn2 … Wnk … Wnv

จากตารางท 2.6 เปนลกษณะการอธบายโมเดลปรภมเวกเตอรเปนท าการ

จดเกบน าหนกค าคน (Wi) ของแตละเอกสาร (Di) โดยแสดงน าหนกของค าส าคญทอยในเอกสารแตละรายการเปนชดเชอมตอกนเปนเสนตรง (Vector) พรอมกบก าหนดคาน าหนกใหกบค าส าคญแตละค าตามความตองการแลว จะท าการเปรยบเทยบชดค าศพททเหมอนหรอสอดคลองกนเหลานนจนครบทกคน เพอน ามาค านวณเปนผลรวมของความคลายคลงของแตละเอกสาร

2) รปแบบการท างานของโมเดลปรภมเวกเตอร 2.1) ใหความส าคญกบความถของค าทปรากฏอยในเอกสารและความถมผล

ตอการใหน าหนกของค าในเอกสาร โดยท 2.1.1) การนบความถของค า (Term Frequency: TF) คอ การใชความถ

ของค า เชน พบ 1 ครงเรยกวา เทอม (Term) ทงนขนอยกบจ านวนค าของเอกสาร โดยเทอมจะแทนค าศพทของแตละค า

2.1.2) คาน าหนกของค า (Term Weight: W) ความถของค าค าหนงทพบในทก ๆ เอกสาร

2.1.3) การสรางตารางความถของค า เปนขนตอนในการหาความถของค าศพท และก าหนด คาน าหนกของค าศพทในแตละเอกสารลงในตารางความถของค า

2.1.4) การน าเสนอขอมลในเชงเวกเตอร ซงค าศพทในตารางความถของค าจะถกน าเสนอ ในเชงเวกเตอร โดยจะถกมองเปนแถวล าดบของเวกเตอร เชน (1, 1, 0, 0, 0)

2.1.5) การค านวณคาความคลายคลง โดยคณสมบตของเวกเตอรท าใหสามารถค านวณคาความคลายคลงระหวางเวกเตอรไดจากคาสมประสทธตาง ๆ เชน คาสมประสทธโคไซนของมมระหวางคเวกเตอร ซงจะมคาอยระหวาง 0 ถง 1

67

ขอดของโมเดลปรภมเวกเตอร คอใชคณตศาสตรเรยบงายในการคด มการพจารณาจากความถของค าและสามารถจดล าดบของเอกสารไดและสามารถใชกบเอกสารทมขอมลมาก ๆ ไดด ซงโมเดลเวกเตอรเปนการจบคแบบไมเทยงตรงหรอสามารถแยกรายการค าคนเปนเทอมได ท าใหสามารถคนหาแบบเปนบางสวน (Partial Search) ได

ขอเสยของโมเดลปรภมเวกเตอร คอ โมเดลปรภมเวกเตอรจะไมสนใจความหมายของค า วล โครงสรางของค า หรอค าทมความหมายเหมอนกน เพราะโมเดลปรภมเวกเตอรอยบนขอสมมตทวา ค าทกค าไมมความสมพนธกน ซงในความเปนจรงค าจะมความสมพนธหรออางองกนในเชงความหมายได

วธการขางตนเปนตนแบบทฤษฎทมกใชในการหาความคลายคลงของเอกสารระหวางเอกสาร หรอระหวางค าคนกบเอกสารในระบบ ในงานวจยนกไดน าแนวคดในการเปรยบเทยบค าคนและ ค าส าคญในเอกสารเพอหาคาความคลายคลงเชนกน และไดเพมแนวคดการวดความคลายคลงเชงความหมายเพมเขาไปในกระบวนการคนคนดวย เพอเพมประสทธภาพของการเปรยบเทยบความคลายคลงตามโมเดลปรภมเวกเตอร โดยจะน าเสนอในล าดบถดไป

2.4.2.2 การวดความคลายคลงเชงความหมาย (Semantic Similarity Measurement) วธวดความคลายของค าทมความหมายคลายกน ในทนจะแบงออกเปน 2 กลมคอ 1) การวดระยะโหนด (Edge Counting Methods)

การวดระยะโหนด คอ การวดระยะค าศพท 2 ค า โดยใชความยาวของ path เชน ความสมพนธแบบ IS-A links ทเชอมตอแตละค า และต าแหนงของค าในกลม ซงงานวจยของกลมนไดแก Claudia and Chodorow (1998) ไดท าการวดความคลายคลงกนของคอนเซปต C1 และ C2 โดยใชระยะหางระหวาง path (IS-A links) C1 และ C2 ซงคอนเซปต C1 และ C2 ตองเปนค านามเทานน โดยการวเคราะหโครงสรางของคลงค าศพททสรางความสมพนธกน ดงรปท 2.13 แสดงลกษณะของความสมพนธของคลงค า

รปท 2.14 โครงสรางความสมพนธของคลงค าตวอยาง

root

C3

C1 C2

Root

68

จากรปท 2.14 แสดงถงตวอยางโครงสรางของคลงค าซงวธของ

Claudia and Chodorow (1998) จะค านวณโดยใชระยะหางระหวาง path (IS-A links) C1 และ C2 ซงมสมการค านวณคอ

𝑠𝑖𝑚𝐿𝐶(𝑐1𝑐2) = −𝑙𝑜𝑔𝑙𝑒𝑛(𝑐1𝑐2)

2𝐿 (2-1)

เมอ c1 และ c1 คอ ค าใด ๆ ทตองการหาคาความคลายกน

len(c1 ,c2 ) คอ จ านวนของ IS-A links ระหวาง c1 ถง c2 L คอ ความลกโดยรวมของชดคลงค า

Wu and Palmer (1994) ไดท าการวดความคลายของคอนเซปต C1 และ C2 โดยค านวณ link ทขนตรงตอกน (IS-A) ระหวางจากคอนเซปตทเปนซปเปอรคลาสของ C1 และ C2 โดยจากรปท 2.14 จะค านวณดวยสมการ 𝑠𝑖𝑚𝑊𝑢𝑃(𝑐1𝑐2) =

2.𝑁3

𝑁1+𝑁2+2 .𝑁3 (2-2)

เมอ c1 และ c1 คอ ค าใด ๆ ทตองการหาคาความคลายกน N1 คอ จ านวนของ IS-A links จาก c1 ถงค าทเชอมกนใกลสดระหวาง c1 และ c2

N2 คอ จ านวนของ IS-A links จาก c2 ถงค าทเชอมกนใกลสดระหวาง c1 และ c2

N3 คอ จ านวนของ IS-A links ระหวาง ค าทเชอมกนใกลสระหวาง c1 และ c2 ถง root ในโครงสรางของอนกรมวธาน

2) การวดจากเนอหาสารสนเทศ (Information Content Methods) วดความแตกตางของเนอหาของค าคนทงสองค า โดยใชความเปนไปไดท

จะเกดขนในเอกสาร ซงงานวจยของกลมประเภทนไดแก Resnik (1995) ไดพจารณาคอนเซปตแตละคอนเซปตวาม คาเชงเนอหา (Information Content) ไมเทากน ซงคาเชงเนอหาคดไดจาก คาทางสถตความนาจะเปนในการปรากฏของคอนเซปตนน (รวมถงคอนเซปตทเปนตวสบทอดจากคอน

69

เซปตนนดวย เชน ซบคลาส) เปรยบเทยบกบคาสถตของการเกดคอนเซปตทกคอนเซปตภายในชดขอมลทเตรยมไว (Dataset) โดยมสตรการค านวณดงน

𝐼𝐶(𝑐𝑜𝑛𝑐𝑜𝑝𝑡) = −log (𝑃(𝑐𝑜𝑛𝑐𝑒𝑝𝑡)) (2-3)

ซงคา P(concept) คอคาความนาจะเปนทคอนเซปตนนจะปรากฏในคลงขอมล (Corpus) หาไดจากสตรดงตอไปน

𝑃(𝑐𝑜𝑛𝑐𝑒𝑝𝑡) = 𝑓𝑟𝑒𝑞(𝑐𝑜𝑛𝑐𝑒𝑝𝑡)/𝑓𝑟𝑒𝑞(𝑟𝑜𝑜𝑡) (2-4)

และถาวดความคลายคลงกนระหวาง C1 และ C2 โดยม C0 เปนค าทเชอม

กนใกลสดระหวาง C1 และ C2 (Lowest Common Subsume) แลวจะสามารถค านวณดวยสตร

𝑠𝑖𝑚𝑅(𝑐1, 𝑐2) = 2.log 𝑝(𝑐0)

log 𝑝(𝑐1)+log 𝑝(𝑐0) (2-5)

หรอสตรค านวณดงน 𝑠𝑖𝑚𝑅(𝑐1, 𝑐2) = − log( 𝑙𝑐𝑠(𝑐1, 𝑐2)) (2-6)

โดย lcs (c1,c2) คอ ค าทเชอมกนใกลสดระหวาง C1 และ C2 (lowest common subsume)

Jiang and Conrath (1997) ไดใชหลกการการวดความคลายคลงกนเหมอนของ Resnik แตวธวดระยะหางเชงความหมายจะผกผนกบคาความคลายกน 𝑑𝑖𝑠𝑡(𝑐𝑜𝑛𝑐𝑒𝑝𝑡1, 𝑐𝑜𝑛𝑐𝑒𝑝𝑡2) = 𝐼𝐶(𝑐𝑜𝑛𝑐𝑒𝑝𝑡1 + 𝑐𝑜𝑛𝑐𝑒𝑝𝑡2) − 2 ∗ (𝐼𝐶(𝐿𝐶𝑆) (2-7)

𝑠𝑖𝑚𝐽𝑛𝐶 = 1

𝐼𝐶(𝑐𝑜𝑛𝑐𝑒𝑝𝑡1)+𝐼𝐶(𝑐𝑜𝑛𝑐𝑒𝑝𝑡2)−2∗𝐼𝐶(𝐿𝐶𝑆) (2-8)

โดย IC คอ คาเชงขอมลซงสามารถค านวณไดจากสมการ (2-3) LCS คอ ค าทเชอมกนใกลสดระหวาง concept1 และ concept2

(lowest common subsume)

70

Jiang and Conrath (1997) ไดใช วธหาคา Information Content เพอน ามาหาคา ระยะหางของ path ระหวางคอนเซปต ทตองการหาความคลายคลงกน ซงค าทใชตองเปนค านามและผลนนจะมคาตงแต 0 ขนไป

Lin (1998) ใชแนวคดสมการคลายของ Wu and Palmer (1994) แตใชวธคดแบบ ใชคาเชงขอมลน ามาค านวณ

𝑠𝑖𝑚𝐿𝑖𝑛 = 2.𝐼𝐶(𝐿𝐶𝑆)

𝐼𝐶(𝑐𝑜𝑛𝑐𝑒𝑝𝑡1)+𝐼𝐶(𝑐𝑜𝑛𝑐𝑒𝑝𝑡2) (2-9)

โดย IC คอ คาเชงขอมลซงสามารถค านวณไดจากสมการ(3) LCS คอ ค าทเชอมกนใกลสดระหวาง concept1 และ concept2 วธการวดความคลายของ Lin ผลลพธทไดจะมคาอยระหวาง 0 - 1 เทานน

จากแนวคดการวดความคลายคลงเชงความหมายขางตน ผวจยไดประมวล

แนวคดและสตรการค านวณโดยวเคราะหถงองคประกอบโครงสรางขอมลและการใชคลงค าเพอชวยเพมการคนคน เชงความหมายในการวดความคลายคลงของเอกสารและค าคนจากผใช จงเลอกใชแนวคดการวดความคลายคลงเชงความหมายของลน (Lin, 1998) เพอประเมนความคลายคลงของค าในเชงความหมาย หรอระยะหางของค าในคลงค า อกทงประยกตแนวคดจากการวดระยะหางของคอนเซปตของ Wu and Palmer (1994) รวมดวยเพอน าสตรทงสองมาประยกตในการวดความคลายคลงทงดานระยะทางของคอนเซปตทคนหาเพมเตม นอกจากน ผวจยยงใชคลงค าศพทชวยการคนคนในเชงความหมายพรอมกบการใชคาน าหนกของค าทปรากฏในเมทาดาทาของเอกสารทมคาน าหนกทแตกตางกนออกไป ตามการคนคนของผใชและความส าคญของต าแหนงทพบค านนเพมเปนคาคะแนนใหกบผลการคนคนดวย

2.4.3 การจดล าดบผลการคนคน (Search Result Ranking)

2.4.3.1 เทคนคในการประเมนคณภาพของผลการคนคน เทคนคในการประเมนคณภาพของผลการคนคน เพอการจดเรยงล าดบรายการ

ผลลพธทไดจากการคนคนของระบบคนคนสารสนเทศนน สามารถสรปไดเปน 3 แนวทางหลก ตามรปท 2.15 ดงน

71

รปท 2.15 เทคนคการจดเรยงล าดบผลการคนคน

1) จดเรยงล าดบตามความสอดคลอง (Relevance) วธการนระบบจะรบค าถาม

จากผใชงาน (Query dependent) จากนนจะน าไปค านวณคาความสมพนธระหวางค าถามกบค าส าคญในทก เขตขอมล หรอองคประกอบยอยเมทาดาทา โดยอาจพจารณาความสอดคลองกนจากปรมาณความถทมค าส าคญจากค าถามปรากฏอยในเอกสารหรอตวแทนเอกสาร แลวจงจดเรยงล าดบตามความสอดคลองจากมากไปนอย ซงเทคนคดงกลาวนเปนเทคนคทใชในระบบการคนคนสารสนเทศแบบเดม ยกตวอยาง เชน แบบจ าลองบลน (Boolean model) และแบบจ าลองปรภมเวกเตอร (Vector Space model) (Baeza-Yates and Ribeiro-Neto, 2005)

2 ) จด เ รยงล าดบตามความส าคญ ( Importance) ว ธการ นจะว เคราะหสวนประกอบตาง ๆ ของเอกสารเพอประมาณคาความส าคญของขอมลเหลานนไวกอนลวงหนา โดยไมพจารณาถงค าถามของผใชงาน (Query independent) เปนการวเคราะหโครงสรางการเชอมโยงกนของเนอหาและเมทาดาทาในชดขอมล เชน อลกอรทมเพจแรงค (Brin, and Page, 1998; Page and et al., 1999) หรอวเคราะหลกษณะเดนขององคประกอบตาง ๆ ทปรากฏบนหนาเอกสาร เชน อลกอรทมแอลพอ (Linear Page Estimation: LPE) อลกอรทมดอม (Document Object Model: DOM) (Chen and et al., 2001) และอลกอรทมวปส (Vision-based Page Segmentation: VIPS) (Cai, and et al., 2003; Song and et al., 2004) เปนตน หลงจากนนรายการผลการคนจงถกจดเรยงล าดบดวยคาความส าคญเหลาน

3) จดเรยงล าดบตามความส าคญโดยพจารณาเฉพาะรายการและเขตขอมลทสนใจหรอสอดคลองกบค าถามของผใช กลาวคอ วธการนจะพจารณาผลลพธทไดจากการคนคน

วธการประเมนล าดบผลการคน

ยดตามความสอดคลอง แบบผสมผสาน ยดตามความส าคญ

- Boolean Model - Vector Space Model

- HITS algorithm - Browse history - BookRank algorithm

- PageRank algorithm - Feature analysis

72

ตามคาความสอดคลองกนค าถามของผใชงาน ขยายขอบเขตของขอมลโดยพจารณาเมทาดาทาทถกเชอมโยง (linked Metadata) หลงจากนนจงวเคราะหโครงสรางการเชอมโยงกนเพอค านวณคาความส าคญ เชน อลกอรทมฮตส (Hyperlink-Induced Topic Search: HITS) (Kleinberg, 1999) นอกจากน ยงมเทคนคทอาจจดอยในแนวทางการผสมผสานระหวางการจดเรยงทขนตอ และไมขนตอค าถามของผใชงาน (Hybrid) นนคอ การท าเหมองขอมลดานประวตการเรยกชมหนาเวบเพจของผใชงาน เชน อลกอรทมบราวซแรงค (BrowseRank algorithm) (Lui et al., 2008, 2010) แทรฟฟคเวทแรงค (Traffic-weighted Rank algorithm) (Meiss et al., 2008) และบคแ รงค (BookRank algorithm) (Gonçalves et al., 2009) เปนตน ถงแมวาเทคนคดงกลาวนจะท าใหสามารถวเคราะหคาความส าคญใหกบเวบเพจไวกอนลวงหนาไดกตาม หรอทเรยกวา “รปแบบออฟไลน” อยางไรกด การท าเหมองขอมลจ าเปนจะตองทราบความสมพนธระหวางค าถามและล าดบเวบเพจผลลพธทถกเรยกดโดยผใชงานเปนจ านวนทมากพอ จงจะท าใหการวเคราะหมความนาเชอถอ

2.4.3.2 ปจจยทมผลตอการจดอนดบผลการคนคน นกวจยไดจ าแนกหมวดหมของปจจยทมผลตอการจดอนดบของระเบยน

รายการผลการคนคนเปน 6 หมวดหม ซงในแตละหมวดหมจะมปจจยยอยภายในแตละหมวด (Weideman, 2009; Lewandowski, 2009) ตามทแสดงในรปท 2.16

รปท 2.16 ปจจยทมผลตอการจดอนดบของระเบยนผลการคนคน (Lewandowski, 2009)

1) การเกบสถตของขอความในเนอหา (Text Statistics) เปนปจจยหลกทใชพจารณาความเกยวของของผลการคนในระบบการคนคนสารสนเทศแบบดงเดม โดยจะเนนทค าส าคญหรอขอความทใชคนเปนหลก หรอค าดชน ถาค าคนทใชตรงกบค าดชนทเปนตวแทนของเอกสาร หรอเนอหาในตวเอกสาร เอกสารจะถกเรยกขนมาแสดง กระบวนการนเรยกวาการ

Popularity

Content

User

Availability

Freshness

Text Statistic

Result Ranking

73

เปรยบเทยบขอความ (Text Matching) อยางไรกด ปจจยทใชจดอนดบผลการคนคนเพยงอยางเดยวนนไมไดบงชถงคณภาพของตวเอกสารโดยตรง แตจะชวยเพมความนาเชอถอของผลการคนคนโดยรวมของระบบ ปจจยยอยในการเปรยบเทยบความคลายคลงในกลมนสามารถแบงออกดวยวธหลายประการ ไดแก

1.1) ความ ถ และค าน าหนกของค า (Term Frequency and Term Weighting) ไดแก คาความถของค าดชนใดทปรากฏในเอกสารและคาความถของค าดชนใด ๆ ทปรากฏในเอกสารทงหมดในระบบ (Term Frequency/Invert Document Frequency: TF/IDF) โดยคานจะชวยประเมนไดวาเอกสารใดทมค าส าคญและมจ านวนมากพอทจะประเมนไดวาในเอกสารนนมเนอหาเกยวกบเรองนนจรง ไมใชเปนเพยงค าประกอบหรอเรองยอย (Larson, 2012: p. 21; Baeza-Yates and Ribeiro-Neto, 2011) ดวยการนบความถนจะชวยในการคนคนคนแบบบางสวนของค าคน (Partial Search) ซงดกวาการใชงานตรรกะแบบบลนทตองเปรยบเทยบทกคนคน (Khoo and Wan, 2004: p. 112)

1.2) ล าดบค าคน ระยะหางและต าแหนงของค าในเอกสาร (Search Term Order Distance and Position in Document) เปนอกแนวทางหนงในการค านวณคาเพอใชจดล าดบรายการผลการคนคน กรณนจะใชเมอมการใชค าคนหลายค าในการคนคนขอมล การเปรยบเทยบความคลายคลงของค าแตละค ากบรายละเอยดในเอกสารเพอบงบอกวาเอกสารใดทมค าส าคญใกลเคยงกบค าคนมากกวา อาจจะเปนเอกสารทผใชตองการมากกวาดวย นอกจากน ต าแหนงทค าส าคญปรากฏอยในเอกสารจะชวยในการใหคะแนนความส าคญหรอความเกยวของกบเนอหาไดเชนกน เชน ปรากฏในชอเรอง หรอปรากฏในบทคดยอยอมมคะแนนทสงกวาการปรากฏในเนอหาทวไป เปนตน (Dopichaj, 2009)

2) การไดรบความนยม (Popularity) การใชขอมลทบงบอกถงความนยมในรายการทรพยากรสารสนเทศเปนอกแนวทางหนงทชวยเพมความมนใจใหผ ใชเมอพบรายการสารสนเทศดงกลาว เนองจากความนยมทเกบขอมลมานนจะเปนขอมลจากผใชคนอน ๆ มากกวาการประเมนทตวเนอหาหรอขอมลในทรพยากรสารสนเทศ (Surowiecki, 2005) ปจจย หรอตวบางชในประเดนน ไดแก

2.1) ความถในการเขาใช (Usage Frequency) การนบความถของการใชงานเปนขอมลทนยมใชอกขอมลหนง เนองจากสามารถแสดงถงความนาสนใจของทรพยากรสารสนเทศได โดยการนบความถการเขาใชเปนการนบทการเปดลงคหรอเปดรายการเอกสารนนผานทางระบบ หรอนบจากจ านวนการดาวนโหลดไฟลตนฉบบไปใชงานในกรณทเปนสอดจทล ซงการนบการใชงานอาจจะมความคลาดเคลอนในกรณทจ านวนความถมสงมาก ท าใหผใชเกดความเขาใจผดและ

74

เลอกเปดเอกสารนน ๆ ตามจ านวนทแสดงความถ ซงเอกสารหรอขอมลนนอาจจะไมไดมคณภาพเสมอไป แตมการนบความถการเปดเพมขนเรอย ๆ ไปแลวกได

2.2) คาความนยม (Rating) การใหคะแนนรายการทรพยากรสารสนเทศ หรอเรยกวาการบอกเลาประสบการณการใช หรอความรสกตอสงหนงสงใดทมตอบคคลคนหนง ๆ เปนสงทผใชปจจบนตองการและผใหบรการพยายามสกดคาความนยมนจากผใชอยเสมอ ๆ ซงการใหคาคะแนนความนยมจะมรายละเอยดเพมมากกวาการนบความถการเขาใช ผใชสามารถแสดงความคดเหนหรอสะทอนคณภาพของเนอหาไดดกวา ถงแมจ านวนการใชจะมาก แตถาคาความนยมต ากแสดงถงรายการทรพยากรนนไมเปนไปตามทผใชตองการ

2.3) การอางถงและการถกอางถง (Reference Counting) การอางองเปนสวนชวยเพ มความนาเชอถอและคณภาพของชนงานไดเปนอยางด ทรพยากรสารสนเทศประเภทบทความวชาการ งานวจย การอางองเปนสงทชวยใหผ อ านสามารถตดตามองคความรเพ มเตมได และเปนมารยาทในการสรางผลงานวชาการทต องมเสมอ ทรพยากรสารสนเทศทมจ านวนการถกอางถงมากยอมแสดงถงคณภาพ ขอมลทถกตอง การน าเสนอทมประโยชนตอผใชงานได ดงนน ถ าบทความใดถกอางถงจ านวนมาก แสดงถงบทความนน “นาจะ” มเนอหาและขอมลทเปนทยอมรบมากกวา นอกจากบทความนนจะถกอางถงแลว ภายในบทความเองถามการอางองทรพยากรอนทมความนาเชอถอดวย กแสดงถงความตงใจของผเขยนอยางมากทจะคนหาและน าเสนอขอมลทมความทนสมยและสอดคลองกบเรองทน าเสนอ

2.4) สทธความเปนเจ าของ (Owner Authority) เ ปนความนาเชอถอทตดมาก บตวทรพยากรสารสนเทศ และเปนเหมอนบรรจภณฑทมปายรบรองคณภาพปดไว ขอมลเหลาน ไดแก ชอเจาของผลงาน ผเผยแพร และส านกพมพ มหลายครงทผใชตดตามผลงานโดยดจากชอผ เขยน หรอส านกพมพเพราะเชอมนในคณภาพและความสมบรณของเนอหาทน าเสนอ ดงนน รายละเอยดเกยวกบผเปนเจาของผลงานจงมสวนในการจดอนดบการแสดงผลไดเชนกน

3) ความทนสมย (Freshness) แสดงถงความใหมของเนอหาและขอมลภายในทรพยากรสารสนเทศทมความเปนปจจบน หรอทนเหตการณ เชน บทความดานเทคโนโลย สถต หรอนวตกรรม ความใหมของเนอหาบทความมผลอยางมากกบการตดสนใจเลอกใชงานของผใช ความทนสมยสามารถดไดจากปจจย 2 สวนคอ ปพมพหรอวนทเผยแพร (Publication Date) แสดงถงวนท เ รมน า เสนอผลงานนน ๆ และวนทสามารถเขาถงได (Accession Date) หมายถงวนทขอมลเหลานนมผเขาใชงานหรอมการเขาใชเปนปกต

75

4) ความพรอมใช (Availability) โดยมากแลวระบบสารสนเทศจะเกบขอมลไวในพนททจดเตรยมไวเพอใหผใชสามารถเขาถงไดทนททตองการ แตปจจบนไดมแนวคดการใชงานทรพยากรรวมกน ท าใหทรพยากรบางประเภททมจ านวนนอย ราคาสง ตองน ามาแบงปนกนใชงาน ท าใหตองแปลงทรพยากรสารสนเทศเหลานนเปนรปแบบดจทลควบคกบทรพยากรทเปนแบบกายภาพ หรอเปนตวเลมจรงไปดวย แตทงน การเขาถงไฟลดจทลมขอจ าก ดในเรองของระบบเครอขาย การเกบไฟลไวนอกระบบ หรอการแบงปนใชงานรวมกน ซงอาจจะมผลกบการเขาถงไฟลทไมพรอมใชได สวนเอกสารตวเลม (Physical Object) สามารถใชงานไดทนทไมต องใชเทคโนโลยเครอขายรวมดวย แตด วยจ านวนทมจ ากด หรออยคนละพนทกท าใหทรพยากรเหลานนไมดงดดใหผใชสนใจมาใชงาน ในการจดอนดบน าเสนอสามารถเรยบเรยงรายการทพรอมใชกอนเพอใหผใชไมเสยเวลาในการเลอกรายการทไมพรอมใหบรการ หรอไมสามารถเขาถงไดในเวลานน

5) รายละเอยดของเนอหา (Content Properties) รายละเอยดของเนอหาเปนสวนประกอบหลกทผใชพจารณาเมอรายการผลการคนคนแสดงบนหนาจอ รายละเอยดของเนอหาทแสดงนนเปนขอมลตวแทนสารสนเทศทจดท าตามเมทาดาทาทก าหนดไว ดงนน ผพฒนาระบบหรอผออกแบบโครงสรางเมทาดาทาสามารถเลอกรายการขอมลทจ าเปนส าหรบการตดสนใจของผใชเพอสนบสนนการตดสนใจและพจารณาเลอกใชทรพยากรแตละรายการได ขอมลทผใชมกน ามาใชในการพจารณาไดแก ภาษาของเอกสาร (Language) รปแบบของไฟลดจทล (Format) เปนตน

6) ภมหลงของผใช (User Background) ผใชงานระบบสารสนเทศมหลายกลม ซงแตละกลมมระดบความสามารถในการใชงานระบบสารสนเทศเพอคนคนขอมลไมเทากน โดยแตละกลมจะมปจจยทแฝงอยภายในหลายประการณ เชน ความคนเคย (Familiar) ประสบการณการใชงาน (User Experience) หรอภมหลงของผใช เชน ความชอบ ความสนใจ และขอบเขตงานทรบผดชอบ ซงไดกลายเปนสงทท าใหรปแบบพฤตกรรมการใชงานระบบแตกตางกน ผพฒนาระบบสามารถน าลกษณะของผใชงานไปเปนปจจยหนงในการคดกรองผลการคนคนใหเหมาะสมกบลกษณะเฉพาะของผใช หรอพฒนาระบบใหสามารถรองรบการปรบเปลยนการแสดงผลไดหลากหลายวธ

จากการประมวลแนวคดในการจดอนดบผลการคนคน จะเหนวาการจดอนดบสามารถน าผลคะแนนจากการคนคน เชน คะแนนความคลายคลงเชงความหมาย และขอมลตามโครงสรางเมทาดาทาบางรายการมาเปนปจจยในการจดอนดบได เชน ประเภทของสอ ภาษาของเอกสาร หมวดหม หวเรอง เปนตน ดงนน ในงานวจยชนนจงใชแนวคดการจดอนดบขางตนทงดาน

76

สถตของขอความในเนอหา ความนยม ความทนสมย ความพรอมใช รายละเอยดตวแทนสารสนเทศ และภมหลงของผใชมาเปนปจจยในการพฒนาโมเดล โดยออกแบบใหผใชสามารถปรบเปลยนรายละเอยดการแสดงผลของเขตขอมลตามโครงสรางเมทาดาทาได และเลอกการจดอนดบตามสถตการใชงานหรอรายละเอยดของสารสนเทศตามทผใชตองการไดดวย

2.5 งานวจยทเกยวของ งานวจยน เปนการวจยและพฒนาเพอคดคนกระบวนการเพอชวยใหการคนคนเลรนนง

ออบเจกตจากชดขอมลโอเพนดาทามความสะดวกและตรงกบความตองการของผใช โดยใช ครอวเลอร (Crawler) ในการรวบรวมขอมลเอกสารอารดเอฟตามยอารไอของขอมลทเกยวของกบเลรนนงออบเจกต และท าการวเคราะหเปรยบเทยบและผสานชดเมทาดาทาใหเปนโครงสรางเดยวกน จากนนท าการลดความซ าซอนของขอมลทเชอมโยงไปยงยอารไอเดยวกนดวยการวเคราะหรายการยอารไอแตและรายการเพอจดกลมเอกสารทเปนเอกสารเดยวกนหรอเหมอนกน โดยการวเคราะหขอมลภายในชดเมทาดาทา สวนสดทายคอ การออกแบบการคนคนเลรนนงออบเจกตจากการใชค าคนของผใชผานระบบการแปลงประโยคค าถามเพอความสะดวกในการใชงาน

2.5.1 สรปงานวจยทเกยวของได ดงน โธพคอฟและคณะ (Toupikov et al., 2009) น าเสนอวธการการจดอนดบความส าคญ

ของรายการเอกสารภายในโอเพนดาทา เพอแกปญหาความยงยากในการตดสนใจเลอกใชเอกสาร เนองจากจ านวนขอมลทอยในโอเพนดาทามปรมาณมากและเพมมากขนเรอย ๆ ท าใหผลการคนคนรายการเอกสารทตองการมปรมาณมาก และแตละรายการกไมมขอมลอะไรทบอกถงความนาสนใจ หรอแสดงถงความสมบรณของเนอหาภายใน ดงนน การจดล าดบความส าคญของผลการคนจะชวยใหผใชตดสนใจเลอกชดขอมลทมคณภาพมากวาได โธพคอฟและคณะ ไดออกแบบวธการจดอนดบ (Ranking) ใหกบชดขอมลดวยการใชเพจแรงก (Page Rank) โดยวเคราะหจากความสมพนธระหวางชดขอมล หากชดขอมลใดมการสรางความสมพนธระหวางกน(Interlinked) มาก แสดงวา ชดขอมลนนมความนาสนใจมากกวาชดขอมลทมการสรางความสมพนธนอย ใช voiD (Vocabulary of Interlined Dataset) เปนค าศพทในการอธบายสารสนเทศ เนองจากสามารถจดเกบความสมพนธระหวางชดขอมลได ท าใหสามารถวเคราะหและจดอนดบของชดขอมลจากขอมลดงกลาวได ท าการประเมนประสทธภาพโดยการเปรยบเทยบผลการจดล าดบกบวธการจดอนดบขอมลวธอน ผลการวจยพบวา วธการวเคราะหจ านวนความสมพนธชวยใหรายการสารสนเทศทมความเกยวของสง ไดแสดงผลในอนดบตน ๆ

เดลบรและคณะ (Delbru et al., 2011) ไดน าเสนอวธการคนคนขอมลจากเอกสารแบบกงโครงสราง (Semi-Structural) คอ เอกสารอารดเอฟในโอเพนดาทา การทกลาววาเปนกงโครงสรางเนองจากโอเพนดาทามการก าหนดมาตรฐานส าหรบโครงสรางเอกสารใหใชภาษาอารด

77

เอฟ แตไมมการก าหนดชดค าศพทและแบบแผนในการอธบายสารสนเทศ ซงเปนความทาทายในการคนคนขอมลทมการเชอมโยงกนอย เนองจากเอกสารในลงคโอเพนเทดามการใชค าศพทและเคารางเมทาดาทาทหลากหลาย การคนคนขอมลทมโครงสรางแตกตางกนจะตองท าการปรบชดเมทาดาทาใหเหมอนกนกอนจงจะสามารถคนคนได งานวจยนน าเสนอวธการก าหนดดชนใหกบขอมลทจดเกบในโครงสรางแบบอารดเอฟ และท าการก าหนดโครงสรางในแบบของทร (Tree) เพอก าหนดวธการตรวจสอบโครงสรางในการเขาคนหาขอมลแบบของทร (Tree Traveling) เพอสามารถเขาถงขอมลไดอยางรวดเรวและมประสทธภาพกวา ผลการวจยพบวา วธการก าหนดดชนแบบซบซอนจะชวยใหเขาถงขอมลไดรวดเรวและไดขอมลทตรงกบค าคนมากกวาการคนคนดวยวธอน

เจา (Zhao, 2012) ไดน าเสนอแนวคดในการแปลงโครงสรางเมทาดาทาเพอแกปญหาขอมลทมโครงสรางตางกนในเครอขายขอมลโอเพนดาทา โดยมแนวคดวาเอกสารจากโอเพนดาทาเปนเอกสารทมโครงสรางแบบออนโทโลยอยแลว (RDFs) หากเอกสารมโครงสรางทแตกตางกน การใชเทคนคการแปลงออนโทโลย (Ontology Mapping) เพอรวมคลาส และคณสมบตทมความคลายคลงกนเขาดวยกน จะสามารถแกปญหาได สดทายจะไดออนโทโลยของเอกสารทมความสมบรณ และสามารถระบไดวาคลาสและคณสมบตทส าคญของชดขอมลนนคอคลาสใดบาง และตรวจสอบความผดปกตของโครงสรางเมทาดาทาทไมเหมาะสมไดจากการวเคราะหความสมพนธระหวางชดขอมล (Interlined) และคณสมบตทไมถกตองตามทควรจะเปนเมอใชเกบขอมลจรง

ฮสซานและคณะ (Hassan et al., 2012) ไดน าเสนอปญหาเรองความถกตองของผลการคนคนขอมลจากลงคโอเพนดาทา โดยงานวจยน ใหผใชเปนผประเมนความถกตองของผลการคนคนจากระบบ เมอผใชประเมนวารายการผลการคนคนถกตองเหมาะสมตรงตามค าถามในการคนคน ระบบจะท าการบนทกและปรบปรงผลการคนคนใหมความเหมาะสมกบรายการค าคนมากขนเรอย ๆ โดยระบบมความสามารถในการเรยนรผลทผใชประเมน ท าใหการคนคนขอมลในครงถดไประบบสามารถน าเสนอขอมลทมความถกตองและตรงความตองการของผใชมากขน

โนอายและคณะ (Noia et al., 2012) ไดยกประเดนปญหาจ านวนขอมลในลงคโอเพนดาทาทมปรมาณมาก ท าใหผลการคนคนมรายละเอยดทเกยวของหลายรายการ แตไมสามารถเลอกไดวารายการใดมความครบถวนหรอตรงกบความตองการ งานวจยนใชวธการเปรยบเทยบผลการคนคนกบรายการค าคนดวยวธปรภมเวกเตอร (Vector Space) โดยใชวธน าค าส าคญทใสเปนค าคน แปลงใหอยในรปสมการเสนตรง และน าผลลพธทไดจากสมการไปเปรยบเทยบกบรายการขอมลทมอยในชดขอมลทละรายการ หากรายการใดมผลลพธใกลเคยงกบรายการค าคน แสดงวามความนาจะเปนทรายการนนเปนเรองทเกยวของกบรายการค าคนทใสเขามา วธการเปรยบเทยบสามารถใชล าดบความส าคญของค าคนทปรากฏในเอกสารมาเปนสวนในการวเคราะหความสอดคลองหรอใกลเคยงได ท าใหวธการเปรยบเทยบมแนวทางทยดหยนและไดประสทธรปทด

หวงและคณะ (Wang et al., 2013) ไดน าเสนอรปแบบการวเคราะหขอมลภายใน ลงคโอเพนดาทาดวยวธการแปลงชดเมทาดาทาแบบหลายกรณ เนองจากจ านวนขอมลในลงคโอเพน ดาทามมากขน โครงสรางขอมลทแตกตางกนท าใหการท างานรวมกนของชดเมทาดาทาทแตกตาง

78

กนเกดปญหาขน งานวจยนน าเสนอการเปรยบเทยบชดเมทาดาทาโดยการใชการแปลงออนโทโลยหลายรปแบบ เชน การวเคราะหจากชอ การวเคราะหจากคณสมบตบางประการ การวเคราะหจากการปรากฏของค าส าคญ เปนตน ซงผลการเปรยบเทยบของแตละกรณจะถกน ามาผสานรวมกนจนไดชดเมทาดาทาเพยงชดเดยว ซงผลทไดคอชดเมทาดาทาทมความสมบรณ และประเมนความถกตองของออนโทโลยโดยน าไปพฒนาเปนระบบคนคนและวดคาความแมนย า คาความระลกและเอฟเมเชอร แสดงใหเหนวาวธการแปลงออนโทโลยทพฒนาขนชวยใหการคนคนสารสนเทศมความถกตองมากกวาการคนคนโดยตรงจากกลมขอมลทไมมการแปลงออนโทโลย

2.5.2 บทสรปและเปรยบเทยบกระบวนการวจย

ตารางท 2.7 บทสรปงานวจยทเกยวของ

วธการ ชอผวจย

การเขาถงชดขอมล (Dataset Accessing)

เทคนคการผสานเมทาดาทา

(Metadata Mapping)

การจดล าดบเนอหา

(Ranking)

รปแบบค าถาม (Query

Processing)

Toupikov, et al., 2009 ก าหนดชอชดขอมลแบบระบเจาะจง

- Page rank คนคนดวย SPARQL

Delbru, et al., 2011 ก าหนดชอชดขอมลแบบระบเจาะจง

Tree-based Indexing on Entity and

Properties -

คนหาแบบ Keyword

Search

Zhao, 2012 ก าหนดชอชดขอมลแบบระบเจาะจง

Ontology matching on Class

- คนคนดวย SPARQL

Hassan, et al., 2012 ก าหนดชอชดขอมลแบบระบเจาะจง

User Feedback and Consolidation

- คนคนแบบ Keyword

Search Noia, et al., 2012 ก าหนดชอชดขอมล

แบบระบเจาะจง Vector Space Model on RDF Text-Based

Page Rank คนคนแบบ Keyword

Search Wang, et al., 2013 ก าหนดชอชดขอมล

แบบระบเจาะจง Unified

methodology matching

- คนคนแบบ Keyword

Search งานวจยน ก าหนดชอชดขอมล

แบบระบเจาะจง Metadata Mapping

และ Instance Transformation

Similarity Measurement and Ranking

คนคนแบบ Keyword

Search

79

2.5.3 กรอบแนวคดในการวจย การวจยในครงนไดรวบรวมแนวคด ทฤษฎในการศกษาพฤตกรรมการคนคนและใชงานเลรนนงออบเจกตของครผสอน เพอน ามาออกแบบเมทาดาทาในการจดเกบเลรนนงออบเจกต รวมถงเทคนควธแปลงขอมลใหอยในมาตรฐานการเชอมโยงสลงคโอเพนดาทา อกทงการพฒนาเทคนคการคนคนเลรนนงออบเจกตดวยวธการคนคนเชงความหมาย และการจดล าดบการน าเสนอจากความตองการของครผสอน เพอพฒนาเปนโมเดลส าหรบการจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกตจากลงคโอเพนดาทา โดยกรอบแนวคดการวจยแสดงดงรปท 2.17

1.

3.

2.

- -

- - -

รปท 2.17 กรอบแนวคดการวจย

บทท 3 วธด ำเนนกำรวจย

การวจยครงนมวตถประสงคเพอออกแบบ พฒนาและประเมนโมเดลการจดเกบและคนคน

เลรนนงออบเจกตจากขอมลโอเพนดาทา โดยมงหวงใหผใชซงไดแกครผสอนสามารถจดเกบ เลรนนงออบเจกตทสรางขน สามารถคนคนเลรนนงออบเจกตทเกยวของทน าเขาจากภายนอกโดยมโครงสรางเมทาดาทาทแตกตางกนไดโดยงาย และสามารถจดล าดบการน าเสนอรายการผลการคนคนไดตามรปแบบสอทผใชตองการ ทงนเพอใหครผสอนสามารถคนคนเลรนนงออบเจกตในระดบตาง ๆ ทง วตถสารสนเทศ วตถประยกต และหนวยบทเรยน โดยสามารถเลอกใชองคประกอบจากสอขอมลยอยหรอแอสเซตภายในเลรนนงออบเจกตในการผลตเลรนนงออบเจกตใหมได การวจยครงนใชรปแบบของการวจยแบบวจยและพฒนา (Research and Development) แบงการวจยออกเปน 3 ระยะตามกรอบการวจย ไดแก (1) การศกษากระบวนการจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกต (2) การออกแบบและพฒนาโมเดลการจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกตจากขอมลโอเพนดาทา และ (3) การประเมนโมเดลการจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกตจากขอมลโอเพนดาทา โดยแตละสวนมวธด าเนนการวจย ดงน

3.1 กำรศกษำกระบวนกำรกำรจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกต การศกษากระบวนการการจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกต มวตถประสงคเพอน าผลจาก

การศกษามาใชเปนขอมลเบองตนในการออกแบบเมทาดาทาทเหมาะสมส าหรบเลรนนงออบเจกต และการออกแบบโมเดลในการจดเกบและคนคนเลรนงออบเจกต แบงการศกษาออกเปน 3 สวน ไดแก (1) การศกษาลกษณะของเลรนนงออบเจกต (2) การศกษาเทคนควธการจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกตจากชดขอมลโอเพนดาทา และ (3) การศกษาพฤตกรรมการคนคนเลรนนงออบเจกตของครผสอน โดยมรายละเอยด ดงน

3.1.1 กำรศกษำลกษณะของเลรนนงออบเจกต การศกษาลกษณะของเลรนนงออบเจกตมวตถประสงคเพอทราบองคประกอบของเลร

นนงออบเจกต ท งในดานโครงสรางทางกายภาพและโครงสรางดานเนอหา ท าการศกษาโดยการวเคราะหแนวคดทฤษฎทเกยวของกบการจ าแนกประเภทเลรนนงออบเจกต และเคารางเมทาดาทาทใชในการบรรยายเลรนนงออบเจกตทนยมใชในปจจบน โดยน าเสนอไวในบทท 2 (หวขอท 2.2 เลรนนง ออบเจกต และ หวขอ 2.3.1 เมทาดาทา หนา 23-38)

81

3.1.2 กำรศกษำเทคนควธกำรจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกตจำกชดขอมลโอเพนดำทำ การศกษาเทคนควธการจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกตจากชดขอมลโอเพนดาทา

มวตถประสงคเพอทราบเทคนควธการในปจจบนทใชในการจดเกบและคนคนเลรนงออบเจกตจากชดขอมลโอเพนดาทา เพอน าไปใชออกแบบโครงสรางและองคประกอบของโมเดลทจะพฒนาขน ท าการศกษาโดยการวเคราะหแนวคดทฤษฎทเกยวของ โดยน าเสนอไวในบทท 2 หวขอท 2.3.2 คลงค าศพทส าหรบการสบคนสารสนเทศ (หนา 40-46) หวขอท 2.3.4 การผสานเมทาดาทา (หนา 49-55) และหวขอท 2.4.1 ภาษาและเครองมอส าหรบสบคนขอมลโอเพนดาทา (หนา 56-62)

3.1.3 กำรศกษำพฤตกรรมกำรคนคนเลรนนงออบเจกตของครผสอน การศกษาพฤตกรรมการคนคนเลรนนงออบเจกตของครผสอนมวตถประสงคเพอทราบพฤตกรรมการสบคนเลรนนงออบเจกตจากอนเทอรเนต (ขอมลทใชในการสบคน การจ าแนกและการตดสนใจเลอกรายการเลรนงออบเจกต) ลกษณะของเลรนนงออบเจกตทตองการ และการน าเลรนนงออบเจกตไปใชในการผลตสอการเรยนร ท าการศกษาโดยการวจยเชงส ารวจ รวบรวมขอมลโดยการใชแบบสอบถาม

3.1.3.1 วธด ำเนนกำรวจย การศกษาพฤตกรรมการคนคนและใชงานเลรนนงออบเจกตทไดจาก

อนเทอรเนตบนอนเทอรเนตของครผสอนรายวชาคณตศาสตรหลกสตรสองภาษา ในโรงเรยนมธยมศกษาตอนปลาย ใชวธการวจยเชงส ารวจ เกบรวบรวมขอมลโดยการใชแบบสอบถาม

3.1.3.2 ประชำกรและกลมตวอยำงในกำรส ำรวจพฤตกรรมกำรคนคน ประชากรทใชในการศกษาครงน คอครผสอนรายวชาคณตศาสตรระดบมธยมศกษา ในสงกดกระทรวงศกษาธการ โดยเปนโรงเรยนทเขาโครงการการจดการเรยนการสอนเปนภาษาองกฤษตามทกระทรวงศกษาธการประกาศไว ประกอบไปดวยโรงเรยนสอนหลกสตรสองภาษาในหลกสตรองลชโปรแกรม (English Program) และมนองลชโปรแกรม (Mini English Program) โรงเรยนมาตรฐานสากล (World Class Standard School) ซงมท งโรงเรยนภายใตการควบคมดแลของรฐ จ านวน 100 แหง และโรงเรยนเอกชนจ านวน 50 แหง (ส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน, 2555) รวมจ านวนโรงเรยนทมการเรยนการสอนเปนภาษาองกฤษในรายวชาคณตศาสตร จ านวน 150 โรงเรยน ทงนจ านวนครผสอนในแตละโรงเรยนจะมจ านวนแตกตางกนตามจ านวนนกเรยนและจ านวนชนเรยนทเปดสอน อยางไรกด ตามนโยบายการจดหลกสตรการเรยนสองภาษาทก าหนดใหแตละชนเรยนหรอแตละหองเรยนตองมครผสอนอยางนอย 2 คน (Team Teaching) และอาจเพมจ านวนผสอนไดตามรายวชาเฉพาะทางอน ๆ ซงโรงเรยน

82

สามารถเปดสอนไดหนงหองเรยนตอระดบชนตอปการศกษา (ส านกงานขาราชการครและบคลากรทางการศกษา, 2551) ดงนน ค านวณกลมประชากรจาก 150 โรงเรยน โรงเรยนละ 2 คน จะไดจ านวนประชากรทงสน 300 คน โดยผวจยไดแจกแบบสอบถามเพอส ารวจขอมลทง 300 คน ซงไดแบบสอบถามกลบคนทงหมด 195 ชด คดเปนรอยละ 65 ของกลมประชากร ซงเพยงพอตอความนาเชอถอของขอมลจากการประมวลผลแบบสอบถาม ซงปกตจากการค านวณจ านวนชดแบบสอบถามทสงกลบคน ควรมจ านวนรอยละ 40 ถง 50 ของจากกลมประชากรทมจ านวนไมถงหนงพนคน (บญชม ศรสะอาด, 2543: 38)

3.1.3.4 เครองมอในกำรศกษำพฤตกรรมกำรคนคนเลรนนงออบเจกตของครผสอน เครองมอทใชในการรวบรวมขอมลพฤตกรรมของครผสอนรายวชาคณตศาสตร

ระดบมธยมศกษาทเคยท าการคนคนเลรนนงออบเจกต เพอใชประกอบการเรยนการสอนหรอน ามาประกอบการสรางเลรนนงออบเจกตของผสอนเอง ไดแก แบบสอบถาม (Questionnaire) ทผวจยพฒนาขน ทงหมด 4 ตอน ประกอบดวย

ตอนท 1 ขอมลพนฐานของผตอบแบบสอบถามเพอใชในการอางองแหลงขอมลในการวจยครงน ไดแก ต าแหนงผสอน ระดบอาจารย ประเภทโรงเรยนทสงกด ประสบการณการสอน ระดบชน และหลกสตรทรบผดชอบ เปนค าถามแบบเลอกตอบ (Check list)

ตอนท 2 การเลอกใชเครองมอและแหลงคนคนสารสนเทศบนอนเทอรเนต เพอคนหาขอมลเลรนนงออบเจกตเกยวกบรายวชาคณตศาสตร เปนค าถามแบบจดอนดบ (Ranking Question) และค าถามแบบมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ (Rating scale) ตามรปแบบของ Likert’s scale ซงจะมใหเลอกตอบไดเพยงค าตอบเดยว

ประมาณคา 5 ระดบ (Rating scale) โดยแตละระดบแสดงความความส าคญทแตกตางกนอยางมนยส าคญ ตามรปแบบของมาตรวดไลเครท Likert’s scale ซงผใชจะตองท าการเลอกค าตอบไดเพยงค าตอบเดยว โดยมการก าหนดเกณฑการใหคะแนนระดบความส าคญของปญหาทพบในการคนคนสารสนเทศบนอนเทอรเนต ดงน

ระดบความส าคญของปญหาทพบในการคนคน ระดบคะแนน เปนปญหามากทสด 5 เปนปญหามาก 4 เปนปญหาปานกลาง 3 เปนปญหานอย 2 เปนปญหานอยทสด 1

83

ตอนท 3 การเลอกใชขอมลจากแหลงสารสนเทศบนอนเทอรเนต เพอน ามาใชในการสรางสอการเรยนร การน าไปประกอบการเรยนการสอน เปนค าถามแบบมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ (Rating scale) โดยแตละระดบแสดงความความส าคญทแตกตางกนอยางมนยส าคญ ตามรปแบบของมาตรวดไลเครท Likert’s scale ซงผใชจะตองท าการเลอกค าตอบไดเพยงค าตอบเดยวทตนเองเหนวาตรงกบความตองการหรอรสกมากทสด

ค ำถำมแบบมำตรำสวนประมำณคำ 5 ระดบ (Rating scale) ตำมรปแบบของ Likert’s scale มกำรก ำหนดเกณฑกำรใหคะแนนระดบกำรใหควำมส ำคญกบเขตขอมลยอยทใชอธบำยเลรนนงออบเจกต ดงน

ระดบกำรใหควำมส ำคญในกำรพจำรณำเลอกใชขอมล ระดบคะแนน ใหควำมส ำคญมำกทสด 5 ใหควำมส ำคญมำก 4 ใหควำมส ำคญปำนกลำง 3 ใหควำมส ำคญนอย 2 ใหควำมส ำคญนอยทสด 1 วธกำรแปลผลแบบสอบถำมสวนนไดใชคำเฉลย ตำมเกณฑคะแนน ของ

แบบสอบถำมตอนท 2 และ ตอนท 3 ดงน (คะแนนสงสด – คะแนนต ำสด)/จ ำนวนชน

ตอนท 4 การจดเกบเลรนนงออบเจกตในสภาพปจจบน และความตองการ

ระบบจดเกบเลรนนงออบเจกต แบบจดอนดบ (Raking Question) 3.1.3.5 กำรวดประสทธภำพของเครองมอทใชกำรส ำรวจพฤตกรรมกำรคนคน

กำรหำประสทธภำพของแบบสอบถำม ผวจยไดทดสอบคณภำพของเครองมอ 2 สวน คอกำรทดสอบควำมตรง (Validity) และควำมเชอถอได (Reliability) ของแบบสอบถำมกอนน ำไปเกบขอมลจรง ดงน คอ

3.1.3.5.1 การตรวจสอบความตรง (Validity) โดยกำรน ำแบบสอบถำมใหผเชยวชำญ พจำรณำในดำนควำมเทยงตรง ควำมเหมำะสมของเนอหำ ควำมเหมำะสมในกำรใชภำษำ และควำมชดเจนของค ำถำมในแบบสอบถำม เพอใหแบบสอบถำมสำมำรถสอควำมหมำยไดตรงตำมควำมประสงคของผวจย และผตอบแบบสอบถำม ซงจะใหผทรงคณวฒทมควำมรควำม

84

เชยวชำญกบสงทจะวดเปนผท ำกำรตรวจสอบ ส ำหรบงำนวจยโดยทวไปจะมจ ำนวนผทรงคณวฒรวมตรวจสอบคณภำพของเครองมอวด 3 คน ประกอบดวย

• ผชวยศาสตราจารย ดร.กรองทพย นาควเชตร รองอธการบดฝายวชาการมหาวทยาลยวงษชวลตกล (ผเชยวชาญดานการวจย และสถต)

• อาจารย ดร.บษยา วงษชวลตกล มหาวทยาลยวงษชวลตกล (ผเชยวชาญดานการวจย)

• ดร.บณฑต วรรณประพนธ นกวชาการสาธารณสขช านาญการพเศษ ส านกงานปองกนและควบคมโรค ท 9 นครราชสมา (ผเชยวชาญดานการวจย และสถต)

โดยกำรใหคะแนนรำยขอของผเชยวชำญจะม 3 คำ คอ

คำ +1 คอ ผตรวจสอบแนใจวำขอค ำถำมนนสำมำรถใชวดคำตวแปรทจะศกษำได

คำ 0 คอ ผตรวจสอบไมแนใจวำขอค ำถำมนนสำมำรถใชวดคำตวแปรทศกษำไดหรอไม

คำ -1 คอ ผตรวจสอบแนใจวำขอค ำถำมนนไมสำมำรถใชวดคำตวแปรทจะศกษำได

การค านวณหาคาดชนความสอดคลอง (Index of consistency: IOC) โดยเลอกเฉพาะขอค าถามทมคาดชนความสอดคลองตงแต 0.5 เปนตนไป เพอใหไดขอค าถามทมคณภาพ แลวจงน าไปปรบปรงแกไข โดยการทดสอบหาความเทยงตรงของแบบสอบถามปจจยการเลอกใชสารสนเทศบนอนเทอรเ นตใชสตรดชนค าความสอดคลอง IOC (กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ, 2545: 65)

IOC = ΣR

N (3-1)

เมอ IOC แทน ดชนความสอดคลองระหวางจดประสงคกบเนอหา

หรอระหวางขอสอบกบจดประสงค ΣR แทน ผลรวมระหวางคะแนนความคดเหนของผเชยวชาญ

ทงหมด N แทน จ านวนผเชยวชาญ

85

3.1.3.5.2 กำรทดสอบควำมเชอถอได (Reliability) ของแบบสอบถาม โดยการน าแบบสอบถามทไดรบการตรวจสอบและปรบปรงแลวไปทดลองใช (Try out) กบครคณตศำสตรทท ำกำรสบคนเลรนนงออบเจกตบนอนเทอรเนตทไมใชกลมตวอยำง จ ำนวน 30 คน และน ำผลทไดมำค ำนวณหำคำควำมเชอมนดวยวธกำรหำคำสมประสทธอลฟำ (Alpha Coefficient) ของครอนบำค (Cronbach, 1970) มสตรดงน

(3-2)

โดยท = คำสมประสทธควำมเชอมน K = จ ำนวนขอค ำถำมของแบบสอบถำม = ผลรวมของควำมแปรปรวนของคะแนนแตละขอ = ควำมแปรปรวนของคะแนนรวม

ผลการทดสอบความเชอถอไดของแบบสอบถามการศกษาพฤตกรรมการคนคนเลรนนงออบเจกตของครผสอน เทากบ 0.834 คาสมประสทธอลฟาทไดมคาเกน 0.70 ซงถอวายอมรบไดจงด าเนนการเกบขอมลตอไป

3.1.3.6 กำรวเครำะหและแปลผลขอมลกำรศกษำพฤตกรรมกำรคนคนเลรนนงออบเจกต

การว เคราะหขอมลจากแบบสอบถามการศกษาพฤตกรรมการคนคนเล รนนง ออบเจกตของครผสอนรายวชาคณตศาสตร ประกอบดวยขอมล 4 ตอน ขอมลทรวบรวมไดจะน าไปวเคราะหโดยใชโปรแกรมส าเรจรปเอสพเอสเอส (SPSS) และน าเสนอในรปตารางประกอบการแปลความหมายเชงบรรยาย เพออธบายขอมลในดานตาง ๆดงน

ตอนท 1 ขอมลพนฐานของผตอบแบบสอบถามเพอใชในการอางองแหลงขอมลในการวจยครงน ไดแก ต าแหนงผสอน ระดบอาจารย ประเภทโรงเรยนทสงกด ประสบการณการสอน ระดบชน และหลกสตรทรบผดชอบ วเคราะหขอมลโดยการแจกแจงคาความถ (Frequencies) การหาคาสดสวนหรอรอยละ (Percentage)

ตอนท 2 การเลอกใชเครองมอและแหลงคนคนสารสนเทศบนอนเทอรเนต เพอคนหาขอมลเลรนนงออบเจกตเกยวกบรายวชาคณตศาสตร วเคราะหขอมลโดยการแจกแจงคาความถ (Frequencies) การหาคาสดสวนหรอรอยละ (Percentage) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.)

S t 2

K K - 1

s t

2

si

2

st

21 -

=

s t

2

si

2

s t

2

86

ตอนท 3 การเลอกใชขอมลจากแหลงสารสนเทศบนอนเทอรเนต เพอน ามาใชในการสรางสอการเรยนร การน าไปประกอบการเรยนการสอน เปนค าถามแบบมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ (Rating scale) ตามรปแบบของ Likert’s scale ซงจะมใหเลอกตอบไดเพยงค าตอบเดยว วเคราะห วเคราะหขอมลโดยการแจกแจงคาความถ (Frequencies) การหาคาสดสวนหรอรอยละ (Percentage) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.)

ตอนท 4 การจดเกบเลรนนงออบเจกตในสภาพปจจบน และความตองการระบบจดเกบเลรนนงออบเจกต แบบจดอนดบ (Raking Question) วเคราะหขอมลโดยการแจกแจงคาความถ (Frequencies) การหาคาสดสวนหรอรอยละ (Percentage) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.)

การวเคราะหขอมลสวนค าถามปลายเปดเกยวกบความคดเหนและขอเสนอแนะใชการวเคราะหเนอหาโดยวธสรปประเดนเนอหา และจดแยกเปนหมวดหม

3.2 กำรออกแบบและพฒนำโมเดลกำรจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกตจำกชดขอมลโอเพนดำทำ

การออกแบบและพฒนาโมเดลการจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกต สามารถแบงกระบวนการท างานของโมเดลออกเปน 2 สวนไดแก 3.2.1 การออกแบบและพฒนาโมเดลการจดเกบเลรนนงออบเจกต มจดประสงคเพอออกแบบชดเมทาดาทาทจะน ามาจดเกบขอมลของ เลรนนงออบเจกตใหตรงกบความตองการของครผสอน และ 3.2.2 การออกแบบและพฒนาโมเดลการคนคนเลรนนงออบเจกต มวตถประสงคเพอออกแบบเทคนควธการคนคนขอมลเมทาดาทาและไฟลเลรนนงออบเจกตจากชดขอมลโอเพนดาทา พรอมทงการจดล าดบการน าเสนอผลการสบคนตามทผใชตองการ โดยจะอธบายในแตละสวนตามล าดบ ดงน

3.2.1 กำรออกแบบและพฒนำโมเดลกำรจดเกบเลรนนงออบเจกต ในกระบวนการจดเกบเลรนนงออบเจกตจะมกระบวนการดงตอไปน 3.2.1.1 กำรออกแบบชดเมทำดำทำส ำหรบจดเกบเลรนนงออบเจกต

ชดเมทาดาทาทใชอธบายเลรนนงออบเจกตในระบบจดเกบเลรนนงออบเจกตในงานวจยน ออกแบบและพฒนาขนจากขอมลเมทาดาทา 2 สวน ไดแก (1) เมทาดาทาทไดจากการศกษาพฤตกรรมคนคนเลรนนงออบเจกตของครผสอน และ (2) เมทาดาทาทศกษาจากงานวจยและขอก าหนดตามมาตรฐานโครงสรางดานกายภาพและเนอหาของเลรนนงออบเจกตทควรม เพอใชในการแลกเปลยนและใชขอมลของสวนประกอบขอมลยอยภายในเลรนนงออบเจกตแตละรายการเลรนนงออบเจกตซ าได โดยรวบรวมเมทาดาทไดทงสองขนตอนมาปรบเขากบเมทาดาทา

87

มาตรฐานสากลในขนตอนท (3) เพอก าหนดเปนชดเมทาดาทาส าหรบจดเกบเลรนนงออบเจกตในโมเดลน โดยแสดงดงรปท 3.1

(1)

(2)

(3)

รปท 3.1 กรอบแนวคดการออกแบบชดเมทาดาทาส าหรบจดเกบเลรนนงออบเจกต

(1) เมทำดำทำทไดจำกกำรศกษำพฤตกรรมกำรคนคนเลรนนงออบเจกตของครผสอน จากการศกษาพฤตกรรมการเลอกใชเมทาดาทาในการคนคนเลรนนงออบเจกตของครผสอน พบเมทาดาทาทผใชเลอกใชในการพจารณารายละเอยดของเลรนนงออบเจกตในระดบ “มาก” ขนไปรวมจ านวน 10 องคประกอบ ไดแก ชอเรอง (Title) ค าส าคญ (Keyword) ประเภทของไฟล (Format) รายละเอยด (Description) บทคดยอ (Abstract) หวเรอง (Subject) ภาษา (Language) แหลงทมาของขอมล (Source) ระดบความยากงายของเนอหา (Difficulty) ผรบผดชอบเนอหา (Publisher) ซงเมทาดาทาขางตนจะน าไปประกอบการก าหนดชดเมทาดาทาส าหรบอธบาย เลรนนงออบเจกตในกระบวนการถดไป

(2) เมทำดำทำทศกษำจำกโครงสรำงดำนกำยภำพและเนอหำของเลรนนงออบเจกต โดยใชตามแนวคดของมาลสน (Mallison, 2001) ทจ าแนกองคประกอบออกเปน 3 ระดบ ไดแก วตถสารสนเทศ (Information Object) วตถประยกต (Application Object) และหนวยบทเรยน (Lesson or Aggregates Assemblies) โดยเลรนนงออบเจกตแตละรายการจะมสอขอมลยอย (Media Data Element) บางจะถกเรยกวาขอมลดบหรอแอสเซต (Asset) จะถกน าไปจดเรยง รวบรวม และสรางความสมพนธระหวางขอมลดบแตละชน ใหมขอบเขตเนอหาและวตถประสงคทเหมาะสมในการใชงานในแตละระดบ และจะถกเรยกชอแตกตางออกไปตามขนาดและขอบเขตของเนอหาและวตถประสงคในการเรยนร ซงจากแนวคดขางตนจงไดศกษาคณลกษณะของเลรนนงออบเจกตตามแนวคดของลอม (LOM) ไดดงน

88

(2.1) เลรนนงออบเจกตตองมวตถประสงคชดเจน (Objective) เพอก าหนดขอบเขตและการน าเสนอของเลรนนงออบเจกตแตละรายการ ผสอนนยมใชวตถประสงคเปนกรอบของการสรางหรอเลอกใชเลรนนงออบเจกตใหตรงกบเนอหาสาระรายวชาและวตถประสงคแตละขอของบทเรยน ดงน น ในเลรนนงออบเจกตแตละรายการสามารถมวตถประสงคไดหลายขอ

(2.2) เลรนนงออบเจกตกอนหนา (Pre-Requisites) เปนขอก าหนดของรายวชาหรอเนอหาในบทเรยนตาง ๆ ทบางครงจ าเปนจะตองมการเรยนหรอศกษาในเนอหาบางเรองมากอน หรอมความรพนฐานในบางรายวชามากอน เปนตน เมอน ามาก าหนดลกษณะการจดเกบเลรนนงออบเจกตจงตองน าขอก าหนดนเปนสวนประกอบหนงในการก าหนดความสมพนธของเนอหาและรายวชาแตละสวนตามความเหมาะสมและตามโครงสรางหลกสตรทปรบเปลยนไดตลอดเวลา เมทาดาทาทใชเพอก าหนดนอกเหนอจากการก าหนดตามเนอหาและวตถประสงคของบทเรยนแลว สามารถก าหนดไดจากเมทาดาทาระดบการศกษา (Educational Level) เพอใหผใชทราบวาเนอหานส าหรบกลมผใชระดบใด หรอตองผานการศกษาระดบใดมากอนทจะใชเลรนนงออบเจกตรายการน

(2.3) ลกษณะและระดบการปฏสมพนธ (Interactive Type and Level) แสดงถงลกษณะทผใชสามารถมปฏสมพนธกบเลรนนงออบเจกตแตละรายการ ในกระบวนการเรยนรจากเลรนนงออบเจกตจะมองคประกอบในการมปฏสมพนธกบผใชในหลาย ๆ สวนตงแตการด ฟง หรออานตาม ไปถงการตอบค าถาม การแสดงวธท า หรอการประเมนผลจากการทดสอบ เปนตน ดงนนระดบการปฏสมพนธจะสามารถบงบอกถงระดบความซบซอนของเลรนนงออบเจกต และลกษณะการน าไปใชในกลมผใชแตละกลมได

(2.4) ประเภทของเลรนนงออบเจกต (Learning Object Type) ในกรณนหมายถงการก าหนดลกษณะประเภทเนอหาตามขอก าหนดของไอเอมเอส ไอทรเปลอลอม (IMS-IEEE LOM) โดยก าหนดประเภทของเลรนนงออบเจกตตามลกษณะของเนอหา ไดแก

• แบบฝกหด • แบบจ าลองเหตการณ

• แบบทดสอบ

• การทดลอง • โจทยปญหา • บทบรรยายเนอหา • แบบสอบถาม

89

• แผนภาพ รปภาพ กราฟ ตาราง • สไลดน าเสนอ • แบบการเรยนรดวยตนเอง โดยประเภทเนอหาของเลรนนงออบเจกตขางตน จะน าไปใชใน

การออกแบบโมเดลการจดเกบเลรนนงออบเจกต เพอใหผใชเลอกประเภทของเนอหาไดหลากหลายและตรงกบประเภทของเลรนนงออบเจกตแตละรายการมากทสด อกทงชวยในการจ าแนกลกษณะเนอหาเพอน าไปใชในการจดกลมการน าเสนอผลการคนคนใหมความสอดคลองกบความตองการของผใช

(2.5) ระดบความยากงายและระยะเวลาในการเรยน (Difficulty and learning Time) เลรนนงออบเจกตแตละรายการควรมการก าหนดระดบความยากของเนอหา รวมกบระยะเวลาในการเรยน เพอใหผสอนสามารถเตรยมกระบวนการเรยนการสอนใหสอดคลองกบระดบเนอหา และวเคราะหวธการน าเสนอใหผเรยนเขาใจในเนอหาโดยงาย อกทงชวยในการก าหนดชวงเวลาเรยนไดตามระยะเวลาการศกษารวมกบเนอหาสวนอนไดอยางเหมาะสม

ทงนการก าหนดระดบความยากและระยะเวลาในการเรยน ในระบบตนแบบจะอนญาตใหผสอนเปนผก าหนดเองเพอใหระดบเนอหาสอดคลองกบระดบผเรยนและลกษณะการสอนมากทสด รวมถงระยะเวลาในการเรยนใหอางองตามขอบเขตวตถประสงคและระยะเวลาเรยนตามหลกสตรแกนกลางของกระทรวงศกษาธการเปนหลก

(2.6) การแลกเปลยนระหวางเลรนนงออบเจกต (Sharable Content Object) ตามแนวคดการสรางเลรนนงออบเจกตจากขอมลดบ (Asset) หลาย ๆ ชน หรอน าเลรนนงออบเจกตมาแยกสวนเพอน าเนอหาบางสวนหรอเลรนนงออบเจกตยอยบางสวนมาใชงาน จงตองมการก าหนดการเชอมโยงหรออธบายความสมพนธระหวางเลรนนงออบเจกต เพออธบายถงองคประกอบภายในเลรนนงออบเจกตแตละรายการวามองคประกอบอะไรรวมกนอยบาง สามารถแสดงไดดงรปท 3.2

90

Lesson

Application Object 1

Information Object 1

Information Object 2

Application Object 2

Information Object 3

Information Object 4

Asset1

Asset2

Asset3

Asset4

Asset6

Asset5

Asset7

รปท 3.2 โครงสรางเลรนนงออบเจกตทมการใชขอมลยอยรวมกน

จากรปท 3.2 แสดงโครงสรางบทเรยนหนงหนงทประกอบขนจากวตถ

ประยกต (Application Object) หลายรายการ โดยภายในวตถประยกตแตละรายการจะมวตถสารสนเทศประกอบอยหลายหวขอ (Information Object) ตงแตหนงรายการขนไป ซงวตถสารสนเทศบางรายการสามารถแยกรายละเอยดเปนขอมลยอย (Asset) แตละชนได เชน ขอความเนอหา ไฟลเสยงดนตร ภาพเคลอนไหว หรอรปภาพนง เปนตน แตบางวตถสารสนเทศมรายละเอยดขอมลยอยทถกบบอดรวมเขาเปนเนอเดยวกนและใชงานพรอมกน จงไมสามารถแยกชนขอมลยอยออกจากวตถสารสนเทศรายการหลกได เชน ไฟลวดโอ ไฟลเกม สอคอมพวเตอรชวยสอนส าเรจรป เปนตน จากการศกษาถงขอมลคณสมบต ของเลรนนงออบเจกตจากงานวจยขางตน จะไดองคประกอบเมทาดาทาเพมเตมในชดโครงสรางอก 7 องคประกอบ ไดแก ระดบการศกษาหรอกลมเปาหมาย (EducationLevel/Audience) รปแบบการปฏสมพนธ (Interactive Type) ระดบการปฏสมพนธ (Interactive Level) ประเภทเลรนนงออบเจกต (Learning object Type) ระยะเวลาการเรยน (Learning Time) มสวนประกอบ (hasPart) เปนสวนประกอบของ (isPartOf) เมอรวบรวมเมทาดาทาจากทง 2 สวนจะไดเปนชดเมทาดาทาทใชอธบายเลรนนงออบเจกตในงานวจยนทงสน 17 องคประกอบ

(3) กำรปรบเขำชดเมทำดำทำมำตรฐำนสำกล การออกแบบชดเมทาดาทาเพอจดเกบเลรนนงออบเจกต จากผลการศกษา

พฤตกรรมการคนคนเลรนนงออบเจกต การศกษาลกษณะโครงสรางเนอหาและโครงสรางทางกายภาพ

91

และการศกษาเมทาดาทาทใชในการบรรยายเลรนนงออบเจกตทมอยในปจจบน ไดแก มาตรฐาน Dublin Core มาตรฐาน และ IEEE LOM ขอมลทง 3 สวนมาวเคราะหและก าหนดชดขององคประกอบเมทาดาทาทสามารถบรรยายลกษณะทางบรรณานกรมเพอการสบคนเลรนนงออบเจกต (เชน ชอเรอง ชอผแตง ปทผลต หวเรอง ระดบการศกษา) สามารถบรรยายโครงสรางทางกายภาพ (เชน วตถสารสนเทศ วตถประยกต หนวยบทเรยน สอขอมลยอย) และสามารถบรรยายเนอหาของเลรนนงออบเจกต (เชน บทเรยน ขอสอบ กจกรรม) เพอสนบสนนการเชอมโยงขอมลยอยภายในเลรนนงออบเจกต และก าหนดใหเปนเมทาดาทาส าหรบอธบายเลรนนงออบเจกตในงานวจยครงน โดยรายละเอยดเมทาดาทาจะน าเสนอในบทท 4 สวนสรปและอภปรายผล

3.2.1.2 กำรออกแบบกระบวนกำรผสำนเมทำดำทำ การออกแบบกระบวนการผสานเมทาดาทา จะใชแนวคดทฤษฎในการแปลง

ตารางขอมลใหอยในรปแบบของคลาสและพรอพเพอรต เพอน ามาเปรยบเทยบความคลายคลงของชดค าศพทระหวางชดเมทาดาทามาตรฐานทก าหนดไวกบชดเมทาดาทามาตรฐานอน ๆ จากนนจงจะน าคาความคลายคลงไปท าการวเคราะหในการก าหนดวธการผสานเมทาดาทาใหเปนมาตรฐาน เมทาดาทารปแบบเดยวกน กอนจะก าหนดความสมพนธใหกบคลาสและพรอพเพอรตใหเปนโครงสรางอารดเอฟแลวจงจดเกบในคลงขอมล ดงรปท 3.3

(2)

A

SQL

-

(1)

(3)

(4)

B

SQL

รปท 3.3 กรอบแนวคดการผสานเมทาดาทาและแปลงโครงสรางเปนอารดเอฟ

กระบวนการผสานเมทาดาทาในงานวจยนออกแบบกระบวนการแยกเปน 4 ขนตอน ประกอบดวย (1) การปรบโครงสรางฐานขอมลเปนคลาสและพรอพเพอรต (2) การค านวณ

92

คาความคลายคลงของค าศพทระหวางชดขอมล (3) การผสานเมทาดาทา และ (4) การสรางชดขอมลอารดเอฟ และสงไปจดเกบในคลงขอมล ทงนการแปลงและผสานเมทาดาทามจดประสงคเพอรองรบการน าเขาขอมลจากหลายแหลงทมมาตรฐานเมทาดาทาทแตกตางกนใหเกบขอมลรวมกนได โดยมรายละเอยดดงน

(1) กำรปรบโครงสรำงฐำนขอมลเปนคลำสและพรอพเพอรต ในขนตอนแรกขอมลทน าเขาสกระบวนการผสานเมทาดาทาจะถก

ปรบเปลยนโครงสรางจากขอมลทเปนความสมพนธแบบตารางขอมลเชงสมพนธใหอยในรปแบบของคลาส (Class) และคณสมบตของคลาส (Data Properties)โดยการดงชอตารางแตละตารางพรอมทงแอตทรบวตภายในตารางออกมา และท าการปรบใหเปนคลาสและคณสมบตของคลาส และในสวนความสมพนธระหวางตารางกจะมการเปลยนรปแบบใหเปนความสมพนธระหวางคลาส (Object Properties) โดยสามารถจ าแนกรปแบบไดดงตอไปน

(1.1) กรณความสมพนธแบบหลายตอหลาย (Many to Many: M:M) (Cullot, Ghawi and Yetongnon, 2007) ดงรปท 3.4 เ มอเกดความสมพนธดงกลาว จะเกดออบเจกตพรอพเพอรตระหวางสองตารางโดยตารางทงสองจะถกสรางเปนคลาส และคณสมบตระหวางคลาสจะเปนสวนกลบความสมพนธ ( inversProperty) ดงคณสมบต hasContentObject และ isContentObjectof ดงรปท 3.5

รปท 3.4 ความสมพนธระหวางบทเรยนและเลรนนงออบเจกต

รปท 3.5 ความสมพนธระหวางคลาสบทเรยนและคลาสเลรนนงออบเจกต

Lesson ContentObject Has M M

isContentObjectOf

hasContentObject

ContentObject Lesson Domain

Domain

Range

Range

Range

Range

93

(1.2) กรณความสมพนธแบบหนงตอหลาย (One to Many: 1:M) ความสมพนธของตารางในรปแบบนสามารถแปลงได 2 ลกษณะ คอ 1) กรณทตารางทงสองไมใชขอมลทเปนซบเซตกนหรอเปนขอมลคนละประเภท จะท าการสรางออบเจกตพรอพเพอรตระหวางคลาสทงสอง โดยก าหนดใหเรนจ (Range) ของออบเจกตพรอพเพอรตอยทางคลาสทมาจากตารางทมความสมพนธแบบหนง สวนโดเมน (Domain) จะอยทางคลาสทมาจากตารางทมความสมพนธแบบหลาย ดงรปท 3.6 และ 2) กรณทตารางทงสองเปนขอมลทเปนซบเซตกน หรอมขอมลในกลมเดยวกน จะท าการก าหนดความเปนคลาสหลกและคลาสยอย (Class and SubClass) ระหวางตารางทงสองเมอเปลยนตารางเปนคลาส คลาสทมความสมพนธแบบหลาย (Many) จะเปนคลาสยอย (SubClass) ของคลาสทมความสนพนธแบบหนง (One) ดงรปท 3.7

รปท 3.6 กำรแปลงควำมสมพนธของตำรำงควำมสมพนธแบบ 1 tom Many แบบท 1

รปท 3.7 กำรแปลงควำมสมพนธของตำรำงควำมสมพนธแบบ 1 to Many แบบท 2

Contributor ContentObject Has M 1

CreatedBy

ContentObject Contributor

Range

Range

Domain

Range

Lesson Chapter Has M 1

Chapter

Lesson

94

จำกขอก ำหนดกำรแปลงควำมสมพนธระหวำงตำรำงเพอแปลงเปนควำมสมพนธระหวำงคลำสและคณสมบตของคลำส (Data Properties) และควำมสมพนธระหวำงคลำสตำง ๆ (Object Properties) ขำงตน กจะไดองคประกอบเพอน ำไปสรำงเปนอำรดเอฟตอไป

(2) กำรค ำนวณคำควำมคลำยคลงของค ำศพทระหวำงชดขอมล กำระบวนกำรค ำนวณคำควำมคลำยคลงของค ำศพทเปนกระบวนกำรทจะ

ด ำเนนกำรเมอท ำกำรปรบโครงสรำงของฐำนขอมลเปนรปแบบของคลำสและพรอพเพอรตทงฐำนขอมลแลว จำกนนขอมลแตละรำยกำรจะถกน ำมำเขำกระบวนกำรวดคำควำมคลำยคลง โดยมชดเมทำดำทำตนแบบส ำหรบกำรเปรยบเทยบทไดจำกขอมลกำรประมวลผลกำรศกษำพฤตกรรมกำรคนคนเลรนนงออบเจกตของครผสอนและกำรศกษำเมทำดำทำตำมลกษณะของเลรนนงออบเจกตเพมเตม ตำมกระบวนกำรในหวขอ 3.2.1.1 โดยกระบวนการเปรยบเทยบและผสานเมทาดาทาจะใชแนวคดการวดความคลายคลงดวยแนวคดของแจคการด และการพจารณาลกษณะขอมลทจดเกบทมลกษณะทเหมอนกน โดยมรายละเอยดดงตอไปน

การค านวณหาคาความคลายคลงระหวาง เอนทตหรอคลาสของแหลงขอมลตนทาง (Source) และเอนทตหรอคลาสเปาหมาย (Target) โดยใชการพจารณาตามโครงสรางความสมพนธของค าศพท โดยการน าเครองมอการวดความคลายคลงตามโครงสรางของค าจากเวรดเนต (WordNet Similarity Package) รวมกบสมการการวดความคลายคลงของ Wu and Palmer (1994) โดยพจารณาความลกของ 2 กลมค า (Synset) ภายในโครงสรางศพทสมพนธของเวรดเนต ดงน

𝑠𝑖𝑚𝑊𝑢𝑃(𝑐1𝑐2) = 2∗𝑑𝑒𝑝𝑡ℎ(𝐿𝐶𝑆)

(𝑑𝑒𝑝𝑡ℎ(𝑐1))+(𝑑𝑒𝑝𝑡ℎ(𝑐2)) (3-3)

จากสมการคาของการค านวณความคลายคลงอยระหวาง 0 < คา Simwup

<= 1 โดยคาจากสมการจะมคามากกวาศนยเสมอ เนองจากคาความลกของ LCS ทค านวณไดตองไมเทากบศนย ทงนคาความคลายคลงจะเทากบ 1 ไดนน เกดจากกรณทค าทงสองอยในซงคเซตหรอกลมค าศพทเดยวกน

(3) กำรผสำนเมทำดำทำ กระบวนการผสามาเมทาดาทาจะใชการพจารณาถงผลคะแนนความ

คลายคลงเพอประเมนวาคลาสหรอพรอพเพอรตใดทเหมอนกน เกยวของกน หรอแตกตางกน จากนนจงน ามาปรบปรงเขตขอมลตามโครงสรางความสมพนธของคลาสและพรอพเพอรต ดงน

95

(3.1) การพจารณาและปรบปรงเขตขอมลดวยวธเชงความหมาย หลงจากการวดความคลายคลงของคลาสตามโครงสรางค าศพท

ดวยเวรดเนตแลว การก าหนดความสมพนธดวยคณสมบตของอาว (OWL) เชน owl:equivalentClass owl:equivalentProperty และ owl:sameAs เ ปนตน (Changqing, L., Ling, T. W., 2004; Seksun Suwanmanee, Djamal Benslimane and Philippe Thiran., 2005) เพ อน ามาใชในการพ จารณาความสมพนธระหวางค าศพททใชในเขตขอมล ดงรปท 3.8

รปท 3.8 การก าหนดคณสมบตระหวางค าศพททมความคลายคลงกน

จากรปท 3.8 การพจารณาเขตขอมลภายในคลาสทมคาความคลายคลงกนดวยคณสมบต owl:sameAs เพอก าหนดวาเขตขอมล Title และเขตขอมล xsd:name เหมอนกนหรอใชแทนกนได ซงวธการวเคราะหจะใชวธการก าหนดชดค าศพททอยในหมวดหมเดยวกนและสามารถใชรวมกนหรอใชแทนกนไดเปนคลงค า เพอน ามาวเคราะหในการก าหนดความสมพนธขางตน ซงชดคลงค านน ามาจากค าศพทตามเคารางเมทาดาทาของดบลนคอร และมาตรฐานลอมเปนหลก และเพมค าศพทตามการส ารวจการใชงานของผใชจากตวอยางขอมลทน ามาทดสอบ เพอใหการเปรยบเทยบเขตขอมลมความถกตองและครอบคลมค าศพททเกยวของ

(3.2) การพจารณารปแบบความขดแยงเชงโครงสรางออบเจกตพรอพเพอรต ในกระบวนการนผวจยพจารณาถงโครงสรางของคลาสทงสองโครงสรางดวยตนเองเพมเตมจากการใชการค านวณความคลายคลงเชงความหมายของค าศพทจากศพทสมพนธของเวรดเนต และการวเคราะหค าศพทของเคารางเมทาดาทา เพอก าหนดความสมพนธระหวางเขตขอมลแตละเขตขอมล โดยกระบวนการนจะพจารณาจากความสมพนธระหวางคลาสหรอออบเจกตพรอพเพอรต (Object Properties) ทเหมอนกนแตชอคลาสมความแตกตางกนอยางสนเชง หรอมคาคะแนนความคลายคลงต ากวา 0.7 รวมถงคลาสทมการจดเกบดวยโครงสรางของคลาสทซบซอน หรอคลาสทมโครงสรางหลายระดบ ตามรปท 3.9

xsd:name

dc:Title

96

รปท 3.9 ลกษณะความขดแยงเชงโครงสรางส าหรบขอมลผแตง Writer และ Author

จากรปท 3.9 แสดงใหเหนถงคลาสผแตง (Writer) ซงบางครงสามารถใชค าศพทไดหลายค า เชน Author, Composer หรอเปนกลมผรบผดชอบและเผยแพรเนอหา (Contributor) และเมอวดความคลายคลงเชงความหมายจากโครงสรางศพทสมพนธแลวมระยะทางทหางกนมากท าใหคะแนนคาความคลายคลงต า กจะใชการพจารณาออบเจกตพรอพเพอรตทเหมอนกน หรอสอดคลองใกลเคยงกนกน และเพมความสมพนธดวยคณสมบตของภาษาอาว (OWL) อาท owl:equivalentClass owl:hasValue owl:someValuesFrom owl:allValuesFrom เขามาชวยในการเชอมความสมพนธดงกลาว ดงแสดงในรปท 3.10

รปท 3.10 ตวอยางการแกปญหาความขดแยงเชงโครงสราง

จากรปท 3.10 สามารถน าคณสมบต owl:allValueFrom ของภาษา OWL มาใชในการเชอมความสมพนธระหวางคลาส writer เขากบคลาสอน ๆ ทมคณสมบต createdBy เพอเปนการจดเกบขอมลจากคลาส Contributor และ Author รวมกนได เนองจากทง 2 คลาสนมขอมลทจดเกบคลายคลงกนในลกษณะโครงสรางการจดเกบขอมล

createdBy

Author Writer

LearningObject

Contributor

Domain Range

createdBy

Author Writer

LearningObject

Contributor

Domain Range

97

(4) กำรสรำงโครงสรำงชดขอมลอำรดเอฟ เมอท าการค านวณคาความคลายคลงและเลอกผสานเมทาดาทาตามกฎ

และเงอนไขการสรางความสมพนธระหวางคลาสและพรอพเพอรตแลว ผวจยจะท าการสรางชดขอมลอารอเอฟจากรายละเอยดการแปลงและผสานเมทาดาทาจากกระบวนการขางตน โดยจะใชเครองมอในการชวยสรางไฟลอารดเอฟ ชอวา D2RQ platform (D2RQ, 2012) โดยผวจยท าการสรางไฟลก าหนดเงอนไขการผสานคลาสและเมทาดาทาตามการออกแบบดงกลาวขางตนไวกอนลวงหนา เพอใหการแปลงฐานขอมลและการผสานเมทาดาทามความถกตอง รวดเรว

รปท 3.11 ตวอยางกฎการผสานเมทาดาทาและแปลงเปนไฟลอารดเอฟ

จากรปท 3.11 เปนชดค าสงในการแปลงตารางขอมลจากฐานขอมลเชงสมพนธ และสามารถก าหนดไฟลเงอนไขในการผสานเมทาดาทา ซงในตวอยางเปนการแปลงตาราง ใหอยในรปแบบคลาส และก าหนดใหแอตทรบวตในตารางขอมลใหเปนดาทาพรอพเพอรต (data properties) และก าหนดค าศพททตองการเปรยบเทยบและใชในโครงสรางอารดเอฟ ซงใน

map:contentobject__label a d2rq:PropertyBridge;

d2rq:belongsToClassMap map:contentobject;

d2rq:property rdfs:label;

d2rq:pattern "contentobject #@@contentobject.CoId@@";

.

map:contentobject_CoId a d2rq:PropertyBridge;

d2rq:belongsToClassMap map:contentobject;

d2rq:property vocab:contentobject_CoId;

d2rq:propertyDefinitionLabel "contentobject CoId";

d2rq:column "contentobject.CoId";

.

map:contentobject_CoTitle a d2rq:PropertyBridge;

d2rq:belongsToClassMap map:contentobject;

d2rq:property vocab:contentobject_CoTitle;

d2rq:propertyDefinitionLabel "contentobject CoTitle";

d2rq:column "contentobject.CoTitle";

.

map:contentobject_Objective a d2rq:PropertyBridge;

d2rq:belongsToClassMap map:contentobject;

d2rq:property vocab:contentobject_Objective;

d2rq:propertyDefinitionLabel "contentobject Objective";

d2rq:column "contentobject.Objective";

98

ตวอยางเปนการใชค าศพททเครองมอก าหนดไวเบองตน คอ ชดค าศพท DC และ d2rq RDF ซงเปนค าศพทพนฐานในการสรางคลาสและพรอพเพอรตในชดขอมล

3.2.2 กำรออกแบบและพฒนำโมเดลกำรคนคนเลรนนงออบเจกต ในกระบวนการคนคนเลรนนงออบเจกตจะมกระบวนการดงตอไปน 3.2.2.1 กำรออกแบบวธกำรคนคนเลรนนงออบเจกต

ขนตอนการคนคนเลรนนงออบเจกตจะประกอบดวยขนตอน 2 ขนตอนไดแก (1) การเตรยมขอมลส าหรบการคนคนเลรนนงออบเจกตเพอชวยเพมประสทธภาพในการคนคน และลดการใชทรพยากรของระบบ (2) การคนคนดวยวธการวดความคลายคลงเชงความหมาย โดยใชแนวทางการค านวณคะแนนความคลายคลงเชงความหมายของค าคน และค านวณคะแนนระยะทางเชงความหมายของโหนดทเกยวของกบค าคน เพอผลการสบคนทครอบคลมเรองทเกยวของ โดยแสดงดงรปท 3.12

(1)

(2)

Vertex

Literal

Predicate

PDFData

(2.1)

(2.2)

รปท 3.12 กรอบแนวคดขนตอนการคนคนเลรนนงออบเจกต

99

(1) กำรเตรยมขอมลส ำหรบกำรคนคนเลรนนงออบเจกต การเตรยมขอมลกอนการคนคน เมอฐานขอมลจากภายในระบบถกแปลงใหเปนชดขอมลอารดเอฟในรปแบบของรายการขอมลทรเปล กอนทระบบจะพรอมท าการคนคนคลงขอมลอารดเอฟจะถกน าออกมาปรบโครงสรางใหเปนรปแบบของตารางขอมลแทนรายการขอมลแบบทรเปล เพอเพมความรวดเรวและลดทรพยากรของระบบในการประมวลผลการคนคน โดยแนวคดการเกบขอมลในตารางแบบคย-แวล (Key-Value) เพอก าหนดขอมลเปนดชนในการชขอมลในตาราง (Termehchy and Winslett, 2010) และยงชวยใหการเพมขอมลทเขามาใหมเปนระบบตอเนองไมมความซ าซอนหรอขอมลทเกบแบบกระจาย (Distribute) ทอยคนละฐานขอมลกสามารถจดเกบไดโดยไมเกดความซ าซอนระหวางขอมลของแตละฐานขอมล ตารางขอมลทสรางขนใหมจะประกอบดวยคอลเลกชน 4 คอลเลกชน ไดแก (1) คอลเลกชนจดยอด (Vertex Collection) ส าหรบจดเกบประธาน (Subject) และคาของคณสมบต (Object) โดยชดขอมลวตถสามารถเปนประธานในความสมพนธอนได จงเกบไวในตารางเดยวกน (2) คอลเลกชนภาคแสดง (Predicate Collection) เกบขอมลภาคแสดงระหวางประธานและขอมลแตละตวเพอใชเปนขอมลเชอมโยงระหวางโหนดตาง ๆ (3) คอลเลกชนขอมล (Literal Collection) ส าหรบจดเกบขอมลทไมใชคลาสทเปนคาของคณสมบต (Object) และ (4) ขอมลอารดเอฟ (RDF Data Collection) เกบความสมพนธรวมของชดขอมลทงหมด เพอเชอมโยงรายละเอยดจากคอลเลกชนทง 3 เขาดวยกน เปรยบเสมอนตารางบอกเสนทางทจะเปนจดเรมตนในการคนคนขอมลในชดขอมลอารดเอฟทงหมด โดยแสดงตวอยางขอมลทรเปลตามตารางท 3.1 ตำรำงท 3.1 ตวอยางการเกบขอมลแบบทรเปลในตารางขอมลทวไป

Subject Predicate Object Subject1 Predicate1 Object1 Subject1 Predicate2 Object2 Subject1 Predicate3 Object3

จากตารางท 3.1 เปนขอมลแบบทรเปลตวอยางทเปนขอมลจากชดขอมลอารด

เอฟ จะถกน าไปแปลงไปเกบในแบบคย-แวล โดยแยกเปนคอลเลกชนแตละประเภท

100

ตำรำงท 3.2 การเกบขอมลในแบบคย-แวล คอลเลกชนโหนดยอด (Vertex Collection) VID Value

0 Subject1 1 Object1 2 Object2 3 Object3

ตำรำงท 3.3 การเกบขอมลในแบบคย-แวล คอลเลกชนพรอพเพอรต (Predicate Collection)

PID Value 0 Predicate1 1 Predicate2 2 Predicate3

ตำรำงท 3.4 การเกบขอมลอารดเอฟ (RDFData)

VID Incoming Node Outgoing Node [0] {} [1,2,3] [1] {“0”: [0]} [ ] [2] {“1”: [0]} [ ] [3] {“2”: [0]} [ ]

จากตารางท 3.2 และ 3.3 เปนการบนทกขอมลจากขอมลแบบทรเปลใหเปน

คย-แวล เพอสรางดชนเขาถงขอมลทงหมดผานโหนดทแทนดวยตวเลข และสรางตารางท 3.4 เปนตารางรวมความสมพนธจากชดขอมลอารดเอฟโดยน าขอมลจากคอลเลกชนจดยอด และคอลเลกชนพรอพเพอรตทเชอมโยงกนมาสรางเปนตารางขอมลชดใหมเพอความสะดวกในการเขาถงขอมลแตละโหลดผานเลขดชนแทนการเขาถงขอมลตามล าดบแถวแบบปกต และรปแบบตารางนสามารถรองรบขอมลเลรนนงออบเจกตรายการใหมไดโดยไมกระทบกบขอมลเดม โดยขอมลใหมถกแปลงและบนทกลงตารางเหลานตอไปตามล าดบ

101

(2) กำรคนคนดวยวธกำรวดควำมคลำยคลงเชงควำมหมำย

เทคนควธในการคนคนเลรนนงออบเจกตประกอบดวยการปรบปรงค าคนจากรายการค าคนทใสเขามา จากนนจะน าไปค านวณคะแนนความคลายคลงเชงความหมายและการวดระยะทางเชงความหมายจากตารางขอมลในกระบวนการเตรยมขอมลการคนคน

(2.1) กำรปรบปรงค ำคนดวยคลงค ำศพทคณตศำสตร

เมอท าการเตรยมขอมลของเลรนนงออบเจกตในรปแบบตารางทก าหนดแลว จะสามารถท าการคนคนได โดยเมอผใชใสค าคนเขาสระบบและท าการปรบปรงค าคนโดยคลงค าศพททางคณตศาสตร ระบบจะท าการเปรยบเทยบค าคนกบคลงค า เพอหาค าคนทเหมาะสมและหวเรองทเกยวของ การจดท าคลงค าศพททใชเปนตวอยางทดลองการวจยครงน ใชการจดเกบค าศพทเชงสมพนธดวยกรอบแนวคดสคอส (Simple Knowledge Organization System: SKOS) โดยโครงสรางของค าศพทในสคอสมการก าหนดความสมพนธของกลมค าศพทใน 3 กลม ไดแก ค าศพททมความสมพนธในลกษณะเทาเทยมหรอเปนสงเดยวกน (Alternative Term) ค าศพททมความสมพนธในลกษณะลดหลนในระดบชนทสงกวาและต ากวา (Broader Term, Narrower Term) และความสมพนธในลกษณะทเกยวของกนหรอสมพนธกนในบางประเดน (Related Term) ซงคลงค าศพททน ามาใชเปนการรวบรวมขนใหมจากแหลงขอมลหลายแหลงซงเปนชดค าศพททเกยวของกบรายวชาคณตศาสตรระดบชนมธยมศกษาปท 1 ถง 6 รวมทงสน 380 ค าโดยแหลงรวบรวมค าศพทประกอบดวย 1) ส ากดจากหนงสอเรยนรายวชาพนฐานคณตศาสตร และหนงสอเรยนรายวชาเพมเตมคณตศาสตร ระดบชนมธยมศกษาชนปท 1 ถง 6 ตามการก าหนดของหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน จ านวน 16 เลม 2) พจนานกรมค าศพทคณตศาสตรส าหรบนกเรยน 3) ค าศพทสมพนธจากเวรดเนตจากค าหลกคณตศาสตรและค าทเกยวของ และ 4) ค าศพททสกดจากเลรนนงออบเจกตตวอยางทใชในการทดลองมอดลการสบคนเลรนนงออบเจกตจ านวน 300 รายการ โดยคลงค าศพททรวบรวมขนนผานการประเมนจากผเชยวชาญจ านวน 5 คน และครผสอนรายวชาคณตศาสตรระดบมธยมศกษารวมจ านวน 5 ทาน ทงน ชดค าศพททงหมดจะน ามาก าหนดเปนโครงสรางค าศพทสมพนธ โดยมการก าหนดโครงสรางดวยแนวคดสคอส (SKOS) และจดเรยงค าศพทตามความสมพนธภายในหวเรองคณตศาสตรจากศพทสมพนธเวรดเนต

ชดค าศพทสมพนธทจดท าขนนจะเปนชดค าศพททจะน าไปใชในขนตอนการพฒนามอดลการสบคนเลรนนงออบเจกต โดยการน าไปประกอบการพจารณาเปรยบเทยบค าคน เพอชวยในการเลอกค าคนทเหมาะสม และก าหนดหวเรองทเกยวของกบค าคนดงกลาวเพอสบคนหวเรองทเกยวของ นอกจากนยงมสวนในการวดความคลายคลงเชงความหมายของผลการสบคนโดยการใชค าคนเปรยบเทยบกบดชนตวแทนเอกสารแตละรายการทคนได เพอน าไปใชในการจดล าดบการน าเสนอและจดกลมเนอหาตามเมทาดาทาทไดจากการส ารวจความตองการของผใช

102

(2.2) กำรวดควำมคลำยคลงเชงควำมหมำย

การสบคนดวยค าคนทวไปในชดขอมลโอเพนดาทาจะมปญหาเรองความแมนย าต า เนองจากลกษณะขอมลทเกบในชดขอมลสามารถเชอมโยงไปยงชดขอมลอน ๆ ได ท าใหขอบเขตการสบคนดวยค าคนเพยงค าเดยวสามารถดงขอมลทเกยวของไดในจ านวนทมากเกนจรง ดงนนจงมงานวจยหลายชนทคดคนวธกระบวนการสบคนโดยการก าหนดขอบเขตหรอระดบความลก (K-Depth) ในการสบคนขอมล ซงจะเกดปญหาของการก าหนดระดบความลกในการสบคนทไมเหมาะสม ไดแกการก าหนดขอบเขตการคนทแคบเกนไป การเปรยบเทยบค าคนมความแมนย ามาก แตผลลพธทเกยวของจะไมถกสบคนขนมาไดครบถวน หรอการก าหนดความลกมากเกนไปกจะสงผลตอจ านวนผลลพธทออกมามากเกนความจ าเปน และสงผลตอประสทธภาพของระบบอยางมาก เปนตน ดงนนในกระบวนการนจะเปนการใชการวดความคลายคลงเชงความหมายชวยในการก าหนดระดบความลกในการสบคนภายในโครงสรางอารดเอฟทเหมาะสมทสด

กระบวนการวดความคลายคลงเชงความหมายจะท าการค านวณคาคะแนนความคลายคลงจาก 2 สวน ไดแก

(2.2.1) การวเคราะหความสมพนธของคณสมบตของทรพยากร (Relational Predicate Keyword) จากรปท 3.13 คลาสแตละคลาสจะสมพนธกนดวยคณสมบตของทรพยากร โดยจะมค าศพททใชบงชความสมพนธ เชน ID, Title, Level เปนตน ซงค าศพทเหลานสามารถบงบอกถงลกษณะความสมพนธของตวทรพยากร (Subject) และคาของคณสมบต (Object) แตละตวได และบงบอกถงขอบเขตและเนอหาของกลมค าศพทในเชงความหมายได เชน ถาเปนกลมของ Friend of A Friend (FOAF) จะเกยวของกบการบรรยายคณสมบตของบคคล หรอ Semantically Inter-Linked Online Community (SICO) จะเปนกลมค าศพททใชอธบายเกยวกบขอมลบนบลอก (Blog) หรอกระดานขาว (Webboard) หรอกลมสงคมออนไลนบนเวบไซตตาง ๆ ดงนนงานวจยนจงน าค าศพทของคณสมบตทรพยากรนมาใชในการวเคราะหความหมายของค าเพอใชในการวดความคลายคลง ซงการวดความคลายคลงนจะไดแนวคดการวดความคลายคลงของลน (Lin, 1998) เนองจากเปนการวดความคลายคลงของขอมลในโครงสรางทมความสมพนธระหวางค าศพท

𝑠𝑖𝑚𝐿𝑖𝑛 = 2.𝐼𝐶(𝐿𝐶𝑆)

𝐼𝐶(𝑐𝑜𝑛𝑐𝑒𝑝𝑡1)+𝐼𝐶(𝑐𝑜𝑛𝑐𝑒𝑝𝑡2) (3-4)

103

โดย IC คอ คา Information Concept โดยคดจากความนาจะเปน

ทปรากฏ concept ทงสอง LCS คอ ค าทเชอมกนใกลสดระหวาง concept ท 1 และ 2 กระบวนการในการวดความคลายคลง เรมจากผใชใสค าส าคญ

ในการคนเขามา จะน าค าคนนนไปเปรยบเทยบกบโหนดทเปนคาของคณสมบตของทรพยากรแบบอกขระ (Literal) การเปรยบเทยบใชการเปรยบเทยบแบบจบค (Matching) เพอใหไดคาทตรงกบค าคนมากทสด และเกบคา Vertex ID ของคาของคณสมบตประเภทอกขระ (Literal) น นเพอเชอมโยงกลบไปทโหนดหลกผาน PID ทเปนรหสของดาทาพรอพเพอรต (Data Properties) เมอเชอมขอมลส าเรจกจะไดชดของค าศพทคณสมบต (List of Predicate) ทจะน าไปใชในการวดระยะทางของค าศพทได

เมอไดชดของค าศพทแลวจะน าไปค านวณหาคะแนนระยะทาง (Distance Score) โดยก าหนดใหจดโหนดทเปนจดเรมตนมคาเทากบ 0 และเดนทางไปยงโหนดแตละระดบมคาเทากบ 1 ในแตละชนของโครงสราง โดยใชสมการการหาคะแนนระยะทาง (3-5) โดยประยกตจากสตรของแบ (Bae et al., 2013)

𝑆𝐷𝑆(𝑘, 𝑜𝑖) = 1 −𝑁𝑆𝐶(𝑘,𝑜𝑖)−1

𝑀𝑎𝑥[𝑁𝑆𝐶(𝑘,𝑜1)𝑁𝑆𝐶(𝑘,𝑜𝑛)] (3-5)

เมอ SDS คอ คะแนนระยะทางระหวางค าคนกบโหนด k คอ ค าคนทใสเขาระบบ oi คอ ชดขอมลทเชอมโยงกนในอารดเอฟ NSC คอ คาของการเปลยนต าแหนงของโหนดขอมล (2.2.2) คะแนนการเปรยบเทยบเชงความหมายระหวางคลาส

(Semantic Similarity Score) นอกจากการวดระยะทางเชงความหมายจากกระบวนการท 1 แลว ในงานวจยนยงไดใชการเปรยบเทยบความคลายคลงเชงความหมายเพอน าไปค านวณรวมกบการวดระยะทางเชงความหมายเพอใชในการประเมนความเหมาะสมของระดบการสบคนทงรายละเอยดของคลาสกบค าคน และระยะความลกของการสบคนในโครงสรางการจดเกบขอมลอกดวย ดงนนในสวนการเปรยบเทยบเชงความหมายของค าคนกบคลาสแตละคลาสจะใชการประยกตจากสตรของลน (Lin, 1998) ตามสมการท 3-5 และการเปลยนตวแปรจากการเปรยบเทยบค าคนตอค าในเอกสารใหเปนค าคนและอตราสวนของเขตขอมลในคลาสแตละคลาส ตามแนวคดของแบ (Bae, Nguyen, Kang and Oh, 2013)

104

𝑆𝑆𝑆(𝑘, 𝑜𝑖) =

2× log 𝑟(𝑐𝑜)

log 𝑟(𝑐𝑖)+log 𝑟(𝑐𝑘) (3-6)

เมอ

k คอ ค าคน ck คอ จ านวนของคลาสทมค าคนปรากฏ ci คอ จ านวนคลาสทมออบเจกตปรากฏ co คอ จ านวนคลาสทมปรากฏค าคนและออบเจกต จำกสมกำรท 3-6 เปนกำรเปรยบเทยบควำมคลำยของค ำคนกบ

คลำสทมคาของคณสมบตประเภทอกขระ (Literal) ปรำกฏอย โดย r(ck) คออตรำสวนระหวำงคลำสทมค ำคนปรำกฏอยกบจ ำนวนคลำสทงหมด r(ci) คออตรำสวนระหวำงคลำสทมคำของคณสมบตของทรพยำกรทตองกำรเปรยบเทยบปรำกฏอย กบจ ำนวนคลำสทงหมด และ r(co) เปนอตรำสวนระหวำงจ ำนวนคลำสทปรำกฏทงค ำคนและคำของคณสมบตของทรพยำกรในคลำสนน กบจ ำนวนคลำสทงหมด โดยกำรเปรยบเทยบควำมคลำยคลงเชงควำมหมำยนจะท ำกำรเปรยบเทยบจำกค ำคนและโครงสรำงของคลงค ำศพททสรำงไวในขนตอนกำรสรำงคลงศพทสมพนธ

จำกกำรวดควำมคลำยคลงทงทำงดำนระยะทำงเชงควำมหมำย (Semantic Distance Score: SDS) และกำรวดควำมคลำยคลงเชงควำมหมำยระหวำงคลำส (Semantic Similarity Score: SSS) ทำงผวจ ยจงน ำกำรวดควำมคลำยคลงท งสองสวนมำใชรวมกน โดยมคำพำรำมเตอร (p) เพอเปนสมประสทธในกำรก ำหนดคำผกผนระหวำงกำรวดระยะทำงเชงควำมหมำยและกำรวดควำมคลำยคลงเชงควำมหมำยใหมคำอยระหวำง 0 ถง 1 โดยกำรก ำหนดคำพำรำมเตอร p ทเหมำะสมเพอใหประสทธภำพกำรสบคนมคำสงทสด โดยกำรทดสอบปรบเปลยนคำ p เพอใหไดคำทเหมำะสมกบชดขอมลอำรดเอฟแตละชดทแตกตำงกน

𝑆𝑆(𝑘, 𝑜𝑖) = 𝑝 ∙ 𝑆𝐷𝑆(𝑘, 𝑜𝑖) + (1 − 𝑝) ∙ 𝑆𝑆𝑆(𝑘, 𝑜𝑖) (3-7) เมอ

k คอ ค าคน oi คอ ออบเจกตทท าการเปรยบเทยบ p คอ คาพารามเตอรใหน าหนก

105

3.2.2.2 กำรจดล ำดบกำรน ำเสนอเลรนนงออบเจกต (Ranking) หลงกำรค ำนวณควำมคลำยคลงเชงควำมหมำยโดยมสวนประกอบทำงดำน

ระยะทำงเชงควำมหมำยและควำมคลำยคลงของคลำสเชงควำมหมำยแลว งำนวจยนยงไดเพมกำรจดกำรรำยกำรผลกำรสบคนในสวนกำรน ำเสนอใหมควำมสอดคลองกบควำมตองกำรของผใช โดยวเครำะหเคำรำงเมทำดำทำและขอมลตวแทนเอกสำรทำงดำนสถตของระเบยน เพอน ำมำใชในกำรน ำเสนอผลกำรสบคนไดดยงขน ดงรปท 3.13

(1)

(2)

รปท 3.13 กรอบแนวคดกำรจดล ำดบกำรน ำเสนอผลกำรสบคน

การจดล าดบการน าเสนอในงานวจยนประกอบดวยแนวทางการจดล าดบผลการสบคนโดยวธการ Query Dependent Ranking (Liu, 2009) โดยการจดล าดบผลการสบคนโดยน าองคประกอบเมทาดาทา และขอมลทางบรรณานกรมของเลรนนงออบเจกตแตละรายการมาใชก าหนดคะแนน โดยการเปรยบเทยบเมทาดาทาทตองการรวมกบขอมล (Vaule) ของรปแบบ เลรนนงออบเจกต (LOFormat) หรอประเภทของเลรนนงออบเจกต (LOType) และใชกระบวนการเพมคาน าหนกใหกบองคประกอบเมทาดาทาและขอมลทางบรรณานกรม (Bibliographic) ตามทผใชตองการใหมคาคะแนนสงขน เพอน าไปเปรยบเทยบคะแนนเพอการเรยงล าดบผลการสบคนทมรายละเอยดของรปแบบและประเภทเลรนนงออบเจกตตรงกบความตองการของผใช

กระบวนการเรยงล าดบจะใชสมการค านวณหาความคลายคลงระหวางขอมลสองรายการแบบปรภมเวกเตอร (Vector Space) ดวยวธการวดความคลายคลงแบบโคซายน (Cosine Similarity) จากนนจะเพมคาน าหนกตามเงอนไขการเรยงล าดบของผใช เพอใหเกดคาคะแนนทแตกตางกนของผลการสบคน และสามารถจดล าดบตามคาน าหนกของขอมลบรรณานกรมทตรงความตองการของผใชแตละเงอนไข (Zhou, Lawless, Min and Wade, 2010) โดยใชสมการดงน

106

𝑠𝑖𝑚(𝑑, 𝑞) =[∑ 𝑑∗𝑞𝑛

𝑘=1 ]

√∑ 𝑑2𝑛𝑘=1 ∗√∑ 𝑞2𝑛

𝑘=1

∗ 𝐹 (3-8)

เมอ d คอ คาน าหนกของโหนดทพบ q คอ คาน าหนกของค าส าคญทใชคนหา

F คอ คาพารามเตอรใหน าหนกเมทาดาทาทตองการ

จากสมการท 3-8 เปนสมการหาความคลายคลงของค าสองค า โดยเปรยบเทยบความคลายเชงเสนคอไมยดความหมายของค าแตวดความคลายคลง โดยการใหคาน าหนกของโหนดทพบในโครงสรางอารดเอฟ และการใหน าหนกค าส าคญทใชสบคน นอกจากนยงมการใหคาน าหนกเมทาดาทาทตองการส าหรบเรยงล าดบโดยการคณดวยคาคงท ระหวาง 0.1 ถง 1.0 โดยเลอกใหน าหนกกบเมทาดาทาทตองการ โดยผลการส ารวจความตองการของผใช พบวาเขตขอมลทผใชนยมใชเพอพจารณาเลอกผลการสบคนหรอจดกลมเนอหาการสบคน ไดแก 1) ชนดของไฟลเอกสาร เชน เอกสารเวรด รปภาพ ไฟลเสยง เปนตน 2) ภาษาทใชในตวสอ 3) ระดบชนปการศกษา 4) รปแบบเอกสาร เชน เอกสารฉบบเตม มไฟลแนบหรอไม 5) หวเรองคณตศาสตรทอยในเนอหา เปนตน ซงขอมลเหลานชวยใหผใชตดสนใจไดวาจะเขาไปดรายละเอยดรายการสบคนนนหรอไม เพอลดเวลาการพจารณา ผวจยจงน าปจจยเหลานมาเปนปจจยทใชในการจดล าดบเนอหา เพอใหผใชพบรายการทตนเองตองการรวดเรวมากยงขน 3.3 กำรประเมนโมเดลกำรจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกต

การประเมนโมเดล โดยการพฒนานาระบบตนแบบการจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกตตามโมเดลทพฒนาขน จากนนท าการประเมน 2 วธ คอ (1) การประเมนประสทธภาพของระบบโดยการทดสอบ และ (2) การประเมนความสามารถในการท างานของระบบโดยผเชยวชาญ ดงน

3.3.1 กำรประเมนประสทธภำพของระบบโดยกำรทดสอบ การประเมนประสทธภาพของระบบท าโดยการประเมนความถกตองของระบบการจดเกบ

และคนคนเลรนนงออบเจกต ใชวธการประเมนความถกตองของระบบ 2 วธ ดงน 1) การวดคามาตรฐานในการประเมนความถกตอง 3 คา ไดแก คาความแมนยา (Precision)

คาการจ าได (Recall) และอตราการรจา (F-measure) มสตรค านวณคาตาง ๆ ดงสมการท 3-9 ถง 3-11 2) การเปรยบเทยบความสามารถกบระบบการจดการขอมลอารดเอฟเจนาเฟรมเวรค

(Jena Framework)

107

Precision คอคาความแมนย า ทจะแสดงใหเหนวาระบบทพฒนาขนมามความแมนย าเพยงใด โดยสามารถค านวณไดจากสตรดงสมการ

𝑃𝑟𝑒𝑐𝑖𝑠𝑖𝑜𝑛 = 𝑇𝑃

(𝑇𝑃+𝐹𝑃) (3-9)

เมอ คำ TruePositive หรอ TP หมำยถง เอกสำรทเกยวของและคนคนได คำ False Negative หรอ FN หมำยถง เอกสำรทเกยวของแตคนคนไมได

Recall คอคาการจ าได ทแสดงใหเหนวาเมอระบบไดท าการดงค าตอบออกมาแลวม

ความถกตองเพยงใด โดยสามารถค านวณไดจากสตรดงสมการ 𝑅𝑒𝑐𝑎𝑙𝑙 =

𝑇𝑃

(𝑇𝑃+𝐹𝑁) (3-10)

เมอ

คำ TruePositive หรอ TP หมำยถง เอกสำรทเกยวของและคนคนได คำ False Negative หรอ FN หมำยถง เอกสำรทเกยวของแตคนคนไมได

F-measure คอ อตราการรจ า ซงเปนคาเฉลยทใหความส าคญกบความแมนย าและคา

การจ าได ค านวณไดจากสตรดงสมการ

𝐹 − 𝑀𝑒𝑎𝑠𝑢𝑟𝑒 = (2∗𝑃𝑟𝑒𝑐𝑖𝑠𝑖𝑜𝑛∗𝑅𝑒𝑐𝑎𝑙𝑙)

(𝑃𝑟𝑒𝑐𝑖𝑠𝑖𝑜𝑛+𝑅𝑒𝑐𝑎𝑙𝑙) (3-11)

การเปรยบเทยบความสามารถในการท างานของระบบกบระบบจดการขอมลอารดเอฟเจนาเฟรมเวรค โดยการเปรยบเทยบจะเปรยบเทยบการท างานทงสองระบบ โดยใชการเปรยบเทยบเวลาในการท างาน (Time Response) โดยใชกลมขอมลตวอยางทมขนาดแตกตางกน ตงแต 1MB 10MB 30MB 50MB 70MB และ 100MB โดยบนทกเวลาการตอบสนองของทงสองระบบและเปรยบเทยบผลในรปแบบกราฟ

108

3.3.2 กำรประเมนควำมสำมำรถในกำรท ำงำนของระบบโดยผเชยวชำญ 1) วธกำรประเมน การประเมนความสามารถของระบบจดเกบและคนคนเลรนนง ออบเจกตในขนตอนน ท าโดยใหผ เ ชยวชาญทดลองใชระบบตนแบบทตดต งลงบนเครองคอมพวเตอร โดยผวจยก าหนดสถานการณในการคนคนขอมลเปนโจทยใหผใชทดลองใชงาน จากนน ผวจยจะน าแบบประเมนทผวจยพฒนาขนใหผเชยวชาญท าการประเมนความสามารถของระบบ

2) กลมตวอยำง ไดแก ผเชยวชาญดาน คอมพวเตอรจ านวน 5 คน (Neilsen, 2012)

และครผสอนรายวชาคณตศาสตรในหลกสตรสองภาษา จ านวน 15 คน

3) เครองมอทใชในกำรรวบรวมขอมล ไดแก แบบประเมนความสามารถของระบบ ทผวจยพฒนาขน ประกอบดวยขอค าถาม 2 ตอน ดงน

ตอนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ลกษณะแบบสอบถามเปนแบบตรวจสอบรายการ (Checklist) จ านวน 2 ขอ ประกอบดวย เพศ และ ระดบการศกษา

ตอนท 2 ความคดเหนเกยวกบความสามารถของระบบ ลกษณะแบบสอบถามเปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) จ านวน 21 ขอ โดยมเกณฑการใหคะแนน ตามวธการของ ลเคอรท (Likert) ม 5 ระดบ (บญชม ศรสะอาด, 2545: 102-103) ดงน

5 หมายถง เหมาะสมมากทสด 4 หมายถง เหมาะสมมาก 3 หมายถง เหมาะสมปานกลาง 2 หมายถง เหมาะสมนอย 1 หมายถง เหมาะสมนอยทสด

โดยก าหนดรปแบบการแปลความหมายของชวงคะแนนไดดงน

4.50- 5.00 หมายถง ความตองการในการสบคนขอมลอยในระดบมากทสด 3.50 - 4.49 หมายถง ความตองการในการสบคนขอมลอยในระดบมาก 2.50 - 3.49 หมายถง ความตองการในการสบคนขอมลอยในระดบปานกลาง 1.50 - 2.49 หมายถง ความตองการในการสบคนขอมลอยในระดบนอย 1.00 - 1.49 หมายถง ความตองการในการสบคนขอมลอยในระดบนอยทสด

109

ตอนท 3 ขอมลดานขอเสนอแนะอน ๆ โดยใชค าถามปลายเปด (open-ended questions) เพอใหผตอบแบบสอบถามแสดงความคดเหนเพมเตม 4) กำรทดสอบประมทธภำพของเครองมอ น าแบบประเมนทสรางขนเสนอตอผเชยวชาญ 3 ทาน เพอตรวจสอบความสอดคลองระหวางขอคาถามกบจดประสงคของการประเมน โดยประเมนคาดชนความสอดคลอง (Item-Objective Congruence Index: IOC) คาความสอดคลองระหวางขอค าถามของแบบประเมนกบจดประสงคในการประเมนความสามารถของระบบ ผลการค านวณคา IOC อยระหวาง 0.8-1.0 ซงผานเกณฑทก าหนดใหขอคาถามทมคาคะแนน IOC ตงแต 0.5 ขนไปสามารถใชเปนขอค าถามได 5) กำรวเครำะหขอมล ท าการวเคราะหขอมลดวยการวเคราะหคาความถ (Frequency) ความเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) และหาคาเฉลย (Mean)

บทท 4 ผลการศกษาพฤตกรรมการคนคนเลรนนงออบเจกต

บนอนเทอรเนตของผใช

งานวจยนมงเนนพฒนาโมเดลส าหรบจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกตจากขอมลโอเพนดาทา เพอสรางเปนแหลงรวบรวมเลรนนงออบเจกตไวแหลงเดยวโดยผใชสามารถจดเกบเลรนนง ออบเจกตและคนคนไดตรงความตองการมากทสด ดงน น เพอใหระบบสามารถตอบสนองพฤตกรรมการใชงานของผใช ผวจยจงท าการศกษาพฤตกรรมการคนคนและใชงาน เลรนนงออบเจกตบนอนเทอรเนตของผใช ซงไดแก ครผสอนรายวชาคณตศาสตรระดบมธยมศกษา ในสงกดกระทรวงศกษาธการ โดยเปนโรงเรยนทเขาโครงการการจดการเรยนการสอนเปนภาษาองกฤษตามทกระทรวงศกษาธการประกาศไว ประกอบไปดวยโรงเรยนสอนหลกสตร สองภาษาในหลกสตรองลชโปรแกรม (English Program) และมนองลชโปรแกรม (Mini English Program) โรงเรยนมาตรฐานสากล (World Class Standard School) ท งน เพอเปนขอมลเบองตนในการออกแบบและพฒนาโมเดลตอไป

การศกษาใชว ธ การวจย เ ชงส ารวจ (Survey Research) เกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถาม กลมประชากรไดแก ครอาจารยทรบผดชอบหลกสตรการเรยนการสอนสองภาษา (English Program) จากโรงเรยนในก ากบดแลของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) ทวประเทศ จ านวน 100 แหง และโรงเรยนเอกชน จ านวน 50 แหง รวมทงสน 150 แหง โดยเปนโรงเรยนทมการเรยนการสอนในระดบมธยมศกษาตอนตนและมธยมศกษาตอนปลายในหลกสตรสองภาษา (English Program) เนองจากจ านวนโรงเรยนทงหมดมเพยง 150 โรงเรยน ดงนนจงก าหนดกลมตวอยางโดยการสมเลอกครคณตศาสตรทสอนในหลกสตรสองภาษามาโรงเรยนละ 2 คน ไดกลมตวอยางจ านวนทงสน 300 คน แบงเปนโรงเรยนในก ากบของ สพฐ. 200 คนและโรงเรยนเอกชน 100 คน ท าการแจกแบบสอบถาม 300 ชดโดยสงทางไปรษณย ตงแตเดอนมถนายน ถงเดอนกนยายน 2557 ไดแบบสอบถามกลบคนมาทงสนจ านวน 195 ชดหรอคดเปนรอยละ 65 ของแบบสอบถามทงหมด

ขอมลทไดจากแบบสอบถามน ามาวเคราะหโดยใชโปรแกรม SPSS for Windows สถตทใชไดแก คารอยละ (Percentage) คาเฉลย (Average) และคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) น าเสนอผลการวเคราะหขอมลเปน 4 ตอน ดงน

111

ตอนท 1 ขอมลพนฐานของผตอบแบบสอบถาม ไดแก ต าแหนงผสอน ระดบอาจารย ประเภทโรงเรยนทสงกด ประสบการณการสอน ระดบชนและหลกสตรทรบผดชอบ

ตอนท 2 การเลอกใชเครองมอและแหลงสารสนเทศบนอนเทอรเนต เพอคนหาขอมล เลรนนงออบเจกต

ตอนท 3 การเลอกใชขอมลจากแหลงสารสนเทศบนอนเทอรเนต เพอน ามาใชในการสรางเลรนนงออบเจกตเพอน าไปประกอบการเรยนการสอน

ตอนท 4 การจดเกบเลรนนงออบเจกตและความตองการระบบจดเกบเลรนนงออบเจกต

4.1 ผลการวจย ตอนท 1 ขอมลพนฐานของผตอบแบบสอบถาม เปนขอมลรายละเอยดเกยวกบผตอบ

แบบสอบถามซงเปนกลมตวอยาง ไดแก (1) จ านวนผตอบแบบสอบถามจ าแนกตามประเภทของโรงเรยน (2) จ านวนผ ตอบแบบสอบถามจ าแนกตามสถานะของผ สอน (3) จ านวนผ ตอบแบบสอบถามจ าแนกตามประสบการณการสอน (4) จ านวนผตอบแบบสอบถามจ าแนกตามหลกสตรทรบผดชอบ ดงน ตารางท 4.1 จ านวนรอยละของผตอบแบบสอบถามจ าแนกตามประเภทของโรงเรยน ประเภทของโรงเรยนทสงกด จ านวน รอยละ โรงเรยนในสงกดของสพฐ. 141 72.3 โรงเรยนเอกชน 54 27.7

รวม 195 100.0

ตารางท 4.2 จ านวนรอยละของผตอบแบบสอบถามจ าแนกตามสถานะของผสอน

สถานะผสอน จ านวน รอยละ ครผสอน 190 97.4 ครผชวยสอน 5 2.6

รวม 195 100

112

ตารางท 4.3 จ านวนรอยละของผตอบแบบสอบถามจ าแนกตามประสบการณการสอน

ประสบการณในการสอน จ านวน รอยละ ไมถง 1 ป 5 1.5 1-3 ป 30 15.4 4-6 ป 34 17.4 7-9 ป 29 14.9 10 ปขนไป 97 50.8

รวม 195 100

ตารางท 4.4 จ านวนรอยละของผตอบแบบสอบถามจ าแนกตามหลกสตรทรบผดชอบ

หลกสตรทรบผดชอบ จ านวน รอยละ หลกสตรภาษาไทยเทานน 9 4.6 หลกสตรภาษาองกฤษเทานน 34 17.4 ทงสองหลกสตร 152 77.9

รวม 195 100

ตารางท 4.1 ถง ตารางท 4.4 เปนขอมลพนฐานของผตอบแบบสอบถามทงสน 195 คน เปนครจากโรงเรยนในก ากบดแลของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) จ านวน 141 คน คดเปนรอยละ 72.3 และครจากโรงเรยนเอกชนจ านวน 54 คน คดเปนรอยละ 27.7 เปนครประจ า/ครผสอน จ านวน 190 คน คดเปนรอยละ 97.4 และเปนครผชวยสอน 5 คน คดเปนรอยละ 2.6

เมอจ าแนกตามประสบการณของผตอบ พบวา รอยละ 50.8 (97 คน) มประสบการณมากกวา 10 ป รองลงมาคอ มประสบการณ 4-6 ป รอยละ 17.4 (34 คน) มประสบการณ 1-3 ป รอยละ 15.4 (30 คน) มประสบการณ 7-9 ป รอยละ 14.9 (29 คน) และนอยทสดคอ มประสบการณไมถง 1 ป รอยละ 1.5 (5 คน)

เมอจ าแนกตามหลกสตรทรบผดชอบพบวา สวนใหญรอยละ 77.9 (152 คน) รบผดชอบวชาคณตศาสตรทงหลกสตรภาษาไทยและภาษาองกฤษ รองลงมาคอ รบผดชอบเฉพาะหลกสตรภาษาองกฤษ รอยละ 17.4 (37 คน) และนอยทสดคอ รบผดชอบเฉพาะหลกสตรภาษาไทย รอยละ 4.6 (9 คน)

113

ตอนท 2 การเลอกใชเครองมอและสารสนเทศบนอนเทอรเนตเพอคนหาขอมลเลรนนง ออบเจกต ไดแก (1) แหลงขอมลหลกทใชในการคนขอมลเพอใชประกอบการเรยนการสอน (2) เครองมอทนยมใชเพอชแหลงขอมลในการเขาถงเลรนนงออบเจกตบนอนเทอรเนต (3) ขอมลทใชในการสบคนเลรนนงออบเจกตบนอนเทอรเนต (4) ลกษณะของขอมลเกยวกบวชาคณตศาสตรทผใชมกจะคนหา (5) การน าขอมลทสบคนไดไปใชเกยวกบการเรยนการสอนวชา และ(6) การตระหนกรในระดบของปญหาในการสบคนเลรนนงออบเจกตบนอนเทอรเนต ดงน ตารางท 4.5 แหลงขอมลหลกทใชในการคนหาขอมลเพอใชประกอบการเรยนการสอน แหลงสารสนเทศ รอยละ อนดบ หนงสอเรยนตามหลกสตรแกนกลางของ สพฐ. 27.8 1 สอการเรยนรหรอเนอหาจากอนเทอรเนต 22.8 2 หนงสอเรยนเสรมจากส านกพมพเอกชนทวไป 20.4 3 หนงสอเรยนเสรมจากทโรงเรยนจดหาเพม 17.7 4 สอการเรยนการสอนเสรมอนๆ เชน CD ชวยสอน 11.3 5

รวม 100 ตารางท 4.5 แหลงขอมลหลกทใชในการคนหาขอมลเพอประกอบการเรยนการสอน พบวา แหลงขอมลทผตอบแบบสอบถามใชมากทสดคอ หนงสอเรยนตามหลกสตรแกนกลางของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) รอยละ 27.8 อนดบ 2 คอ สอการเรยนรหรอเนอหาจากอนเทอรเนต รอยละ 22.8 อนดบ 3 คอ หนงสอเรยนเสรมจากภายนอกทจดหาเอง รอยละ 20.4 อนดบ 4 คอ หนงสอเรยนทโรงเรยนจดหาเพมเตม รอยละ 17.7 และอนดบสดทายคอ สอการเรยนการสอนเสรมอนๆ รอยละ 11.3 ตารางท 4.6 เครองมอทนยมใชเพอชแหลงขอมลในการเขาถงเลรนนงออบเจกตบนอนเทอรเนต เครองใชในการชแหลงขอมล ระดบความนยม รอยละ เวบเสรซเอนจน นยมมากทสด (4.8) 34.0 เวบไซตหนวยงานของรฐทเกยวของกบการศกษา นยมมาก (3.5) 25.3 เวบไซตของโรงเรยนหรอคลงขอมลของโรงเรยน เปนทนยม (2.9) 20.4

114

ตารางท 4.6 เครองมอทนยมใชเพอชแหลงขอมลในการเขาถงเลรนนงออบเจกตบนอนเทอรเนต เครองใชในการชแหลงขอมล ระดบความนยม รอยละ เวบสารบบหรอเวบไดเรกทอร เปนทนยม (2.8) 20.3

รวม 100

ตาราง 4.6 เครองมอทนยมใชเพอชแหลงขอมลในการเขาถงเลรนนงออบเจกตบนอนเทอรเนต พบวา ผตอบแบบสอบถามนยมใชเสรซเอนจนมากทสด รอยละ 34 รอลงมาคอ เวบไซตหนวยงานของรฐทเปนเกยวของกบการศกษา เชน เวบไซต สวทช. เวบไซตสสวท. หรอเวบไซตกระทรวงศกษาธการ เปนตน รอยละ 25.3 อนดบสาม คอ เวบไซตของโรงเรยนทจดท าขนเองเพอใหบรการเลรนนงออบเจกตแกผสอนและผทสนใจ รอยละ 20.4 และสดทายคอ เวบสารบบ (Web Directory) ทจดเกบรายการเลรนนงออบเจกต หรอสอการสอนแบบเปนหมวดหม เพอเขาถงรายการเวบไซตทจดเกบไดโดยตรง รอยละ 20.3 จากตารางท 4.6 ผตอบแบบสอบถามนยมใชเสรซเอนจนในการคนหาเลรนนงออบเจกตมากทสด ท งนเนองจาก เสรซเอนจนเปนเครองมอทคนคนขอมลไดหลายประเภท ผค นไมจ าเปนตองรแหลงจดเกบเลรนนงออบเจกตกสามารถสบคนและเขาถงตวเลรนนงออบเจกตผานหนารายการ ผลการคนหาไดทนท ส าหรบแหลงขอมลทใชเปนอนดบสอง คอ เวบไซตหนวยงานของรฐทเกยวของกบการศกษา เนองจากครคณตศาสตรระดบมธยมศกษามความมนใจในเวบไซตของทางราชการมากกวาเวบไซตทวไป และเนองจากเปนหนวยงานทรบผดชอบทางดานการศกษายงตองมการจดการเนอหาเลรนนงออบเจกตทสอดคลองกบหลกสตรแกนกลางฯ มากกวาเวบไซตทวไป สวนเวบไซตของโรงเรยนทจดท าขนเองกมกจะไมเปดใหใชงานระบบจดเกบเลรนนงออบเจกตไดอยางเสร มกใชไดเฉพาะบคลากรภายในหนวยงานหรอ ภายในโรงเรยนเทานน จงไมเปนทนยมส าหรบการคนคนขอมลของผใชท วไป สวนเวบสารบบมกจดระบบเนอหาของเวบทวไปตามหมวดหมกวางๆ หรอตามภาพรวมของเวบไซต ไมสามารถระบแหลงจดเกบเลรนนงออบเจกตโดยตรง อกทงการเชอมโยงไปยงเวบตนทางอาจจะไมสามารถเขาใชไดกรณมการ ท าใหการคนหาและทดลองเขาใชงานตองใชเวลามาก ตารางท 4.7 ขอมลทนยมใชในการสบคนขอมลบนอนเทอรเนต ขอมลทใชในการสบคน ระดบความนยม รอยละ คนจากค าส าคญ นยมมาก (4.0) 26.7 คนจากชอเรอง นยมมาก (4.0) 26.7

115

ตารางท 4.7 ขอมลทนยมใชในการสบคนขอมลบนอนเทอรเนต (ตอ) ขอมลทใชในการสบคน ระดบความนยม รอยละ คนจากชอหนงสอ หรอชอเอกสารการสอน ไมเปนทนยม (2.7) 17.8 คนจากชอบคคลทเกยวของกบเนอหา ไมเปนทนยม (2.3) 15.4 คนจากเขตขอมลหลายๆ เขตขอมลพรอมกน ไมเปนทนยม (2.0) 13.4

รวม 100

จากตารางท 4.7 ขอมลทนยมใชในการสบคนขอมลบนอนเทอรเนต พบวา ผ ตอบแบบสอบถามนยมสบคนขอมลดวย ค าส าคญ และชอเรอง (ชอหวขอ) มากทสดเปนสองอนดบแรก (รอยละ 26.7) ท งนเนองจาก ค าส าคญและชอเรอง (ชอหวขอ) สามารถแสดงถงเนอหาของ เลรนนงออบเจกตไดดทสด ส าหรบขอมลทไมนยมน ามาใชในการสบคนไดแก ชอหนงสอหรอชอเอกสารการสอน (รอยละ 17.8) และชอบคคลทเกยวของกบเนอหา (รอยละ 15.4) เนองจากกวางเกนไป ไมสามารถระบถงเนอหาทตองการไดโดยตรง สวนการสบคนโดยใชหลายเขตขอมลรวมกน (การสบคนขนสง) ไมเปนทนยมมากทสด (รอยละ 13.4) เนองจาก การก าหนดขอบเขตทจ าเพาะมากเกนไป หรอควบคมผลลพธดวยเงอนไขจ านวนมาก ผสอนคาดวาจะไมไดผลการคนคนใด ๆ ออกมาจากระบบเลย และการสบคนไมไดตองการผลการคนทเฉพาะเจาะจงมากนก จงใชค าคนเพยงค าเดยวหรอสองค า เพอใหไดผลการคนในเบองตน จากนนจะท าการเลอกรายการทเกยวของอกครง ตารางท 4.8 ลกษณะของขอมลเกยวกบวชาคณตศาสตรทมกจะคนหา ลกษณะประเภทขอมลทผใชตองการคนหา ระดบการน าไปใช รอยละ โจทยแบบฝกหดกอนเรยน และหลงเรยน มาก (3.8) 25.4 เนอหาบรรยายเกยวกบเรองทสอน มาก (3.6) 23.8 ขอสอบหรอแบบทดสอบวดผลการเรยน ปานกลาง (3.3) 21.8 กจกรรมหรอเกมทเกยวกบเนอหารายวชา นอย (2.4) 16.1 รปภาพประกอบเนอหารายวชา นอยมาก (1.9) 12.9

รวม 100 จากตารางท 4.8 ลกษณะของขอมลเกยวกบวชาคณตศาสตรทมกจะคนหา พบวา ผตอบแบบสอบถามตองการสบคน โจทยแบบฝกหดกอนเรยนและหลงเรยนมากทสด รอยละ 25.4 (ทระดบ

116

มาก 3.8) รองลงมาคอ เนอหาบรรยายเกยวกบเรองทสอนมากทสด รอยละ 23.8 (ทระดบมาก 3.6) อนดบสามคอ ขอสอบหรอแบบทดสอบเพอวดผลการเรยน รอยละ 21.8 (ทระดบปานกลาง 3.3) สวนทตองการนอย ไดแก เกมหรอกจกรรมทเกยวของกบเนอหา รอยละ 16.1 (ทระดบนอย 2.4) และรปภาพประกอบเนอหารายวชามความตองการใชงานในระดบนอยมาก เพยงรอยละ 12.9 เทานน จากตารางท 4.8 สรปไดวา ประเภทของขอมลทผสอนตองการมากคอ ขอมลทสามารถน าไปปรบใชไดทนท ไดแก เนอหาบรรยายเพอน าไปใชในการสรางสอการเรยนการสอนไดทนท หรอน าบางสวนบางตอนไปปรบใชไดคอนขางงาย สวนโจทยแบบฝกหดกอนเรยนและหลงเรยน และขอสอบหรอแบบทดสอบวดผลการเรยน สามารถน าไปเปนแบบฝกหดเสรมใหนกเรยนไดพบโจทยปญหาทหลากหลายโดยทครผสอนไมตองสรางโจทยใหมทงหมด โดยครผสอนสามารถน าโจทยดงกลาวไปประยกตหรอปรบแตงใหสอนคลองกบการสอน ทงน เพอใหผเรยนมประสบการณในการแกปญหามาก สวนเลรนนงออบเจกตประเภทเกมหรอ กจกรรมเสรมนน ในระดบมธยมศกษาอาจไมมความจ าเปน เนองจากเนอหามความเปนวชาการสงกวาระดบประถมศกษา และมการน าเสนอเนอหาทเขาใจไดอยแลว สวนอนดบสดทาย ไดแก รปภาพประกอบเนอหารายวชา เนองจากมความเสยงในดานลขสทธเพราะเปนภาพของผอน การน าไปใชอาจจะไมเหมาะสมนก ตารางท 4.9 การน าขอมลทสบคนคนไดไปใชในการเรยนการสอนวชาคณตศาสตร ลกษณะการน าขอมลทสบคนไดไปใช ระดบการน าไปใช รอยละ ใชเปนสวนเสรมเนอหาการสอน เพอความหลากหลาย มาก (4.1) 27.5 ใชศกษาเพมเตมความรในเรองใหมๆ ของทานเองเพอเทคนค การสอนทดขน

ปานกลาง (3.5) 23.6

ใชประกอบสอการเรยนการสอนหลก ปานกลาง (3.0) 19.9 ใชเพอเปนแบบฝกหดเสรม หรอการเรยนเสรมนอกเวลาเรยน ของนกเรยน

นอย (2.7) 18.3

ใชเพอเขยนต าราหรอการอางอง นอยมาก (1.6) 10.7 รวม 100

ตารางท 4.9 การน าขอมลทสบคนคนไดไปใชในการเรยนการสอนวชาคณตศาสตร พบวา ผตอบแบบสอบถามน าขอมลทคนไปใชเปนสวนเสรมของเนอหาการสอนเพอความหลากหลายของเนอหาวชามากเปนอนดบ 1 คดเปนรอยละ 27.5 (ทคาเฉลยระดบมาก 4.1) รองลงมาคอ ใชศกษาเพมเตมความรในเรองใหม ๆ เพอเทคนคการสอนทดขน คดเปนรอยละ 23.6 (ทคาเฉลยระดบปานกลาง 6.5) อนดบสามคอ

117

ใชประกอบสอการเรยนการสอนหลก คดเปนรอยละ 19.9 (ทคาเฉลยระดบปานกลาง 3.0) ซงใกลเคยงกบการน าไปใชเปนแบบฝกหดเสรม หรอการเรยนเสรมนอกเวลาเรยน คดเปนรอยละ 18.3 (ทคาเฉลยระดบนอย 2.7) และอนดบสดทายคอ น าไปใชเพอเขยนต าราหรอการอางอง รอยละ 10.7 (ทคาเฉลยระดบนอยมาก 1.6) เทานน ทงน เนองจากการเขยนต าราและการสรางเอกสารการสอนทเปนทางการจะตองมการใชแหลงขอมลทมความนาเชอถอ และมความถกตองสง ท าใหผใชไมเลอกแหลงขอมลทางอนเทอรเนตเปนแหลงอางองเนอหาภายในตวเลม ตารางท 4.10 การตระหนกรระดบของปญหาในการสบคนเลรนนงออบเจกตบนอนเทอรเนต ปญหาทเกดจากการสบคนขอมล ระดบของปญหา รอยละ

1. ดานทกษะในการสบคนขอมลของผใช 1.1 ขาดทกษะภาษาองกฤษเพอสบคน มาก (4.5) 12.0 1.2 ขาดความรเกยวกบแหลงทใชสบคน ปานกลาง (3.6) 4.0 1.3 ขาดความรการเลอกใชค าคนทเหมาะสม ปานกลาง (3.3) 3.9 1.4 ขาดความช านาญในการสบคน นอย (2.0) 2.8 2. ดานปญหาในการใชงานระบบจดเกบเลรนนงออบเจกต 2.1 ขอมลมลขสทธหรอมคาใชจาย มากทสด (4.7) 9.5 2.2 ผลลพธมความซ าซอนหรอเหมอนกนในหลายรายการ

ของผลการสบคน มาก (4.1) 7.2

2.3 ชอเรองไมสอดคลองกบเนอหา หรอเปนการหลอกลอเพอเขาไปยงเวบทเปนเนอหาอนๆ

ปานกลาง (3.0) 7.0

2.4 ไมระบแหลงทมาหรอดไมนาเชอถอ ปานกลาง (3.0) 7.0 2.5 รายชอสอ (ชอเรอง) ทเปนผลลพธการสบคนไมปรากฏ

ค าคนทใช ท าใหมผลกบการตดสนใจเลอกใชผลการคนคนแตละรายการ

นอย (2.9) 6.8

2.6 ค าอธบายของผลลพธ (บทคดยอ) แตละรายการไมปรากฏค าคนทใช ท าใหมผลกบการตดสนใจเลอกใชผลการคนคนแตละรายการ

นอย (2.9) 6.8

2.7 รายการผลลพธมจ านวนหนาทมากเกนไป นอยมาก (1.9) 6.7 2.8 ไมมการแนะน าค าคนทเกยวของ นอยมาก (1.8) 6.6

118

ตารางท 4.10 การตระหนกรระดบของปญหาในการสบคนเลรนนงออบเจกตบนอนเทอรเนต ปญหาทเกดจากการสบคนขอมล ระดบของปญหา รอยละ

2. ดานปญหาในการใชงานระบบจดเกบเลรนนงออบเจกต 2.9 ขอมลมเนอหาไมถกตอง นอย (2.8) 6.5 2.10 ไมมการเชอมโยงไปยงเวบไซตหรอแหลงอนๆ เพม นอย (2.8) 6.5 2.11 ไมมค าวจารณหรอการใหคะแนนรายการผลการคนคน

แตละรายการ นอย (2.5) 3.8

รวม 100 ตารางท 4.10 การตระหนกรระดบของปญหาทเกดขนในการสบคนเลรนนงออบเจกต แบงเปน 2 ดาน ดงน

1) ปญหาดานทกษะการสบคนขอมลของผใช พบวา สงทเปนปญหาส าหรบการสบคนมากทสดคอ การขาดทกษะภาษาองกฤษในการสบคนเนอหารายวชาเปนภาษาองกฤษ คดเปนรอยละ 12 (ทคาเฉลยระดบมาก 4.5) เนองจากค าศพททใชเปนค าศพทเฉพาะทางคณตศาสตร วธการสะกดค าและประโยคบรบทอาจท าใหเกดความเขาใจผดพลาด หรอถาตองการสบคนเลรนนงออบเจกตจากแหลงขอมลภาษาตางประเทศ การเลอกค าคนทเปนภาษาองกฤษทไมครบถวนถกตองอาจท าให ผลการคนเกดความคลาดเคลอนหรอไมไดผลการคน อนดบรองลงมาคอ การขาดความรในแหลงทใชคนคนและเขาถงเลรนนงออบเจกต คดเปนรอยละ 4.0 (ทคาเฉลยระดบ ปานกลาง 3.6) ซงใกลเคยงกบประเดนปญหาการเลอกใชค าคนทเหมาะสม คดเปนรอยละ 3.9 (ทคาเฉลยระดบ ปานกลาง 3.3) สวนประเดนทมปญหาระดบนอยคอ การขาดความช านาญในการคน เชน การเลอกใชเครองมอ การเลอกค าสงการคนคน และการแสดงผล คดเปนรอยละ 2.8 (ทคาเฉลยระดบนอย 2.0) 2) ดานปญหาในการใชงานระบบจดเกบเลรนนงออบเจกต พบวา ประเดนทผ ตอบแบบสอบถามเหนวาเปนปญหามากทสดคอ ขอมลทตองการมคาใชจายหรอมลขสทธ รอยละ 9.5 (ทคาเฉลยระดบมากทสด 4.7) รองลงมาคอ รายการผลการคนมความซ าซอนหรอมความเหมอนกน คดเปนรอยละ 7.2 (ทคาเฉลยระดบมาก 4.1) อนดบทสามคอ ปญหาชอเรองของเวบไซตไมสอดคลองกบเนอหา หรอเปนการหลอกลอเพอเขาไปยงเวบทเปนเนอหาอนๆ และปญหาการไมระบแหลงทมา หรอดไมนาเชอถอ คดเปนรอยละ 7 (ทคาเฉลยระดบปานกลาง 3.0) สวนประเดนทผตอบแบบสอบถามเหนวามปญหาในระดบนอย ไดแก รายชอสอ (ชอเรอง) ทเปนผลลพธการสบคนไมปรากฏค าคนทใช และค าอธบายของผลลพธ (บทคดยอ) แตละรายการไมปรากฏค าคนท

119

ใช ท าใหมผลกบการตดสนใจเลอกใชผลการคนคนแตละรายการ คดเปนรอยละ 6.8 (ทคาเฉลยระดบนอย 2.9) ถดมาคอ ขอมลมเนอหาไมถกตอง และไมมการเชอมโยงไปยงเวบไซตหรอแหลงอนๆ เพมคดเปนรอยละ 6.5 (ทคาเฉลยระดบนอย 2.8) สวนประเดนปญหาทผตอบแบบสอบถามเหนวามปญหาในระดบนอยมาก (ทคาเฉลย 1.9 และ1.8) คดเปนรอยละ 6.7 และ 6.6 ไดแก ผลการคนคนทมจ านวนหลายหนาหรอมจ านวนมากเกนไป และไมมการแนะน าค าคนทเกยวของ

ตอนท 3 การเลอกใชขอมลจากแหลงสารสนเทศบนอนเทอรเนตเพอน าตวสอการสอนและเลรนนงออบเจกตไปประกอบการเรยนการสอน ไดแก ขอมลทใชในการพจารณาเพอเปดใชรายการผลการสบคนจากหนารวมผลการคน และการคดกรอง หรอปรบแตงการแสดงผลการสบคน

ตารางท 4.11 ขอมลทใชในการพจารณาเพอเปดใชรายการผลการสบคนจากหนารวมผลการคน

เขตขอมล ระดบการใช รอยละ 1. ค าส าคญทปรากฏบนชอเรอง (Keyword) มากทสด (4.7) 7.0 2. ประเภทของไฟล (Word, PDF, Excel เปนตน) มากทสด (4.5) 6.9 3. ชอเรองเตม (Title) มากทสด (4.5) 6.8 4. รายละเอยดเนอหา สวนประกอบภายในชนงาน (Abstract/

Description) มาก (4.3) 6.8

5. หวเรอง/ประเดนหลกของเนอหา (Subject Heading) มาก (3.8) 6.8 6. ภาษาทใชในชนงาน (Language) มาก (3.6) 6.3 7. แหลงทมาของขอมลในเนอหา (Source) มาก (3.6) 6.3 8. ระดบความยากงายของเนอหา มาก (3.9) 6.3 9. ชอหนวยงานหรอเวบไซตทเผยแพรขอมล (Publisher) มาก (3.5) 6.1 10. ขอมลแสดงสทธในการเขาใช หรอแสดงลขสทธ (Copyright) ปานกลาง (3.3) 6.0 11. วนท/ปทผลตและเผยแพรเอกสาร (Date) ปานกลาง (3.4) 6.0 12. แหลงขอมลเชอมโยงอนๆ (Related) ปานกลาง (3.4) 6.0 13. ชอผแตงหรอผสรางผลงาน (Author) ปานกลาง (3.4) 5.9 14. ล าดบการแสดงผลรายการกอน-หลง ปานกลาง (3.4) 5.7 15. ค าวจารณหรอการใหคะแนน (Review) ปานกลาง (3.3) 5.7 16. รหสระบตามมาตรฐานสากล เชน URI ISBN เปนตน นอย (2.2) 5.3

รวม 100

120

จากตารางท 4.11 ขอมลทใชในการพจารณาเพอเปดใชรายการผลการสบคนจากหนารวมผลการคนพบวา รอยละของการเลอกขอมลแตละขอมความใกลเคยงกนคอระหวา 5.3- 7.0 โดยขอมลทมคาเฉลยการใชในระดบมากทสดม 3 ราย ทคาคะแนน 4.7 4.5 และ 4.5 ไดแก มค าส าคญปรากฏบนชอเรอง ชอเรอง และประเภทของไฟล

สวนขอมลทใชในระดบมาก ประกอบดวย 6 รายการ ไดแก รายละเอยดเนอหา สวนประกอบภายในชนงาน (คาเฉลย 4.3) ระดบความยากงายของเนอหา (คาเฉลย 3.9) หวเรอง/ประเดนหลกของเนอหา (คาเฉลย 3.8) ภาษาทใชในชนงาน และ แหลงทมาของขอมลในเนอหา (คาเฉลย 3.6) ชอหนวยงานหรอเวบไซตทเผยแพรขอมล (คาเฉลย 3.5)

ขอมลทใชประกอบพจารณาในระดบปานกลาง ประกอบดวย 6 รายการไดแก วนทหรอปทผลตและเผยแพรเอกสาร แหลงขอมลเชอมโยงอนๆ ชอผแตงหรอผสรางผลงาน ล าดบการแสดงผลรายการกอน-หลง (คาเฉลย 3.4) ขอมลแสดงสทธในการเขาใช หรอแสดงลขสทธ และค าวจารณหรอการใหคะแนน (คาเฉลย 3.3)

สวนขอมลทใชประกอบการพจารณาคดเลอกในระดบนอยมเพยง 1 รายการ คอ เลขรหสระบเลรนนงออบเจกตตามมาตรฐานสากล (คาเฉลย 2.2) ตารางท 4.12 การคดกรอง หรอปรบแตงการแสดงผลการสบคน

การคดกรองขอมล ระดบการใช รอยละ 1. แสดงเฉพาะรายการทเปนฉบบเตม มากทสด (4.5) 22.6 2. การจดกลมเนอหาตามระดบชนปการศกษา มาก (3.9) 19.9 3. การจดกลมเนอหาตามประเดนเรอง มากทสด (4.6) 22.2 4. แสดงเฉพาะประเภทของชนงานทตองการ เ ชน เ ปน

แบบฝกหด เอกสารบรรยายเนอหา ขอสอบ การบาน เปนตน มาก (3.9) 19.8

5. การแสดงรปภาพหรอสออนๆ ทอยในเนอหาไวในรายการสบคน

ปานกลาง (3.1) 15.6

รวม 100 จากตารางท 4.12 การคดกรอง หรอปรบแตงการแสดงผลการสบคน พบวา ผ ตอบแบบสอบถามใชการแสดงเฉพาะรายการทเปนฉบบเตมมากทสด รองลงมาคอ การจดกลมเนอหาตามประเดนเรอง ทรอยละ 22.6 และ 22.2 (ระดบการใชมากทสด 4.5 และ 4.6) ตามล าดบ รองลงมาคอ การจดกลมเนอหาแบบตามระดบชนปการศกษา และการแสดงเฉพาะประเภทชนงานทตองการ

121

ทรอยละ 19.9 และ 19.8 (ระดบการใชมาก 3.9) ตามล าดบ และเงอนไขทใชนอยทสดคอ การแสดงรปภาพ หรอสออนๆ ทอยในเนอหาไวในรายการผลการสบคน รอยละ 15.6 (ระดบการใชปานกลาง 3.1)

ตอนท 4 การจดเกบเลรนนงออบเจกต เพอวเคราะหถงความสามารถในการจดการ เลรนนงออบเจกต และศกษาความตองการของในการจดการเลรนนงออบเจกตทสรางขนเอง

ตารางท 4.13 วธการจดเกบเลรนนงออบเจกตทมอยเดมหรอสรางขนใหม

วธการจดเกบเลรนนงออบเจกต ระดบการใช รอยละ 1. จดเกบในคอมพวเตอรสวนตวไมมการเผยแพร มากทสด (4.8) 33.7 2. ไมมการจดเกบไฟล (ใชแลวทง) แตพมพออกมาเปน

เอกสารเพอใชงาน ปานกลาง (3.4) 23.6

3. ใชโปรแกรมทสถานบนก าหนด CMS หรอ คลงขอมลสวนกลาง

มาก (3.6) 25.4

4. ใชโปรแกรมส าเรจรปในการจดเกบเปนระบบสวนตว นอย (2.4) 17.3 รวม 100

จากตารางท 4.13 วธการจดเกบเลรนนงออบเจกตทมอยเดมหรอสรางขนใหม พบวา วธการ

ทผตอบแบบสอบใชมากทสดในการจดเกบเลรนนงออบเจกตคอ จดเกบไวในคอมพวเตอรสวนตวไมมการเผยแพร ทรอยละ 33.7 (ระดบการใชมากทสด คาเฉลย 4.8) รองลงมาคอ ใชโปรแกรมทสถาบนก าหนด คอระบบจดการการเรยนร (CMS) ทรอยละ 25.4 (ระดบการใชมาก คาเฉลย 3.6) อนดบสามคอ ไมมการจดเกบไฟลหรอใชแลวทงเปนครงๆ อยทรอยละ 23.6 (ระดบการใชปานกลาง คาเฉลย 3.4) สวนวธการทใชนอยทสดคอ ใชโปรแกรมส าเรจรปในการจดเกบเปนระบบสวนตว รอยละ 17.3 (ระดบการใชนอย คาเฉลย 2.4)

ส าหรบความตองการระบบจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกต จะใชขอค าถามปลายเปด รวบรวมความตองการและขอเสนอแนะได ดงน

1.) อยากใหมแหลงขอมลทเปดเผยและใชงานไดฟร สามารถเขาถงไดสะดวก 2.) อยากใหมแหลงรวบรวมสอทเปนของคนไทยและสอดคลองกบการเรยนการสอน

มากกวาน

122

3.) ควรมการรวมกลม หรอหนวยงานกลางทรบผดชอบการจดสราง จดเกบและเผยแพรอยางเปนระบบทกโรงเรยนสามารถมสวนรวมและเขาถงได

4.) ปจจบนแหลงขอมลมการปดกน และเสยคาใชจายมาก และการจดซอเองอาจไดเนอหาทไมตรงกบหลกสตร จงอยากใหมแหลงรวบรวมสอการเรยนรทเขาถงไดแบบไมเสยคาใชจาย

4.2 สรปและอภปรายผล จากการศกษาพฤตกรรมการสบคนเลรนนงออบเจกตบนอนเทอรเนตของครคณตศาสตร

จากโรงเรยนในสงกดของสพฐ. และโรงเรยนเอกชนทมการเรยนการสอนในหลกสตรสองภาษา โดยก าหนดวตถประสงคของการศกษาเพอ (1) ศกษาแหลงขอมลทครผสอนคณตศาสตรระดบมธยมศกษา หลกสตรสองภาษาใชในการคนคนเลรนนงออบเจกต (2) วธการคนคนและคดเลอกรายการเลรนนงออบเจกตบนอนเทอรเนต (3) การน าเลรนนงออบเจกตทไดไปใชในการเรยนการสอน (4) ปญหาทพบในการคนคนเลรนนงออบเจกต ไดแก ปญหาจากตวบคคล และปญหาจากเครองมอและแหลงจดเกบขอมล รวมทงปญหาของขอมลทใชในการสบคนเลรนนง-ออบเจกต และ (5) วธการจดเกบเลรนนงออบเจกต โดยผลการศกษาในสวนนจะน าไปใชเปนขอมลพนฐานในการการออกแบบโมเดลการจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกต ทงนเพอใหรายละเอยดในการจดเกบและการแสดงผลการคนสามารถตอบสนองกบความตองการของผใชมากทสด โดยสรปผลการศกษาได ดงน

4.2.1 แหลงขอมลหลกทใชในการคนหาขอมลเพอใชประกอบการเรยนการสอน ผลการศกษา พบวา ครผสอนคณตศาสตรระดบมธยมศกษาหลกสตรสองภาษาใชหนงสอเรยนตามหลกสตรแกนกลางของสพฐ. เปนแหลงขอมลหลกในการเตรยมเอกสารการเรยนการสอนมากทสดและใชเสรซเอนจนสบคนขอมลเพมเตมจากอนเทอรเนต เนองจากสามารถเขาถงขอมลจากแหลงอนไดรวดเรว รวมถงไดขอมลในรปแบบดจทลทสามารถน ามาใชงานไดสะดวกกวาการสรางเลรนนงออบเจกตขนใหม สวนแหลงขอมลอน เชน หนงสอเรยนเสรม หรอหนงสอเรยนทโรงเรยนจดหามาให ตลอดจนสอการเรยนการสอนแบบสอประสมนนมขอจ ากดคอ ดานงบประมาณ บางโรงเรยนไมมการจดหามาได นอกจากนยงเหนวา การน าขอมลจากหนงสอหรอสอทมลขสทธมาใชงานนนอาจจะไมสะดวกเทาการน าเลรนนงออบเจกตทมผสรางไวเรยบรอยแลว และเผยแพรในระบบเปดแบบเสรมาใชงาน

อยางไรกด ครผสอนคณตศาสตรระดบมธยมศกษาหลกสตรสองภาษา ยงคมนยมใชขอมลจากแหลงขอมลทนาเชอถอ คอ หนวยงานทางการศกษาของภาครฐ อาท กระทรวงศกษาธการ

123

ส านกงานสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย เปนตน เนองจากเปนหนวยงานทรบผดชอบหลกสตรโดยตรง ท าใหสามารถหาเลรนนงออบเจกตไดตรงตามเนอหาของหลกสตรการเรยนการสอนมากทสด แตจากการศกษาพบวา เวบไซตของสถาบนทางการศกษายงมการจดท าและสรางเลรนนงออบเจกตเพอเผยแพรใหงานในจ านวนนอยมากและมเพยงบางวชา บางหวเรองเทานน 4.2.2 วธการสบคนและคดเลอกรายการเลรนนงออบเจกตบนอนเทอรเนตเพอน าไปใชในการเรยนการสอน จากการศกษาพบวา วธการสบคนทครผสอนคณตศาสตรระดบมธยมศกษาหลกสตรสองภาษาใชมากทสดคอ การใสค าส าคญทเกยวของกบเรองทตองการคน โดยมกใชค าคนทเปน ค าส าคญในเนอหา พอๆ กบชอเรองของบทเรยน เพราะเชอวาจะไดผลการคนคนทเกยวของกบเรองทตองการมากทสด สวนขอมลทไมนยมใชในการสบคนคอ ชอหนงสอ และชอบคคลทเกยวของกบเนอหานน เนองจากจะไดขอมลทกวางเกนไป สวนการสบคนจากขอมลหลายตว หรอการคนขนสง (Advance Search) ไมเปนทนยม เนองจากผลการคนคนจะเฉพาะเจาะจงมากเกนไป และอาจจะไมมรายการทตรงกบเงอนไขออกมาเลย และการก าหนดเงอนไขมากเกนไปอาจท าใหผลการคนจากเรองอนๆ ทอาจเกยวของถกตดออกไปดวย

ส าหรบเนอหาทครผสอนคณตศาสตรระดบมธยมศกษาหลกสตรสองภาษานยมสบคน ไดแก บทบรรยายและเนอหาการสอนหลก เนองจากไมจ าเปนตองถอดเนอหาจากหนงสอหรอสงพมพ สามารถน าขอความเนอหาทเปนแบบดจทลไปใชงานไดทนท นอกจากน ยงนยมคนหาแบบฝกหด ขอสอบ และโจทยปญหาเพอน าไปใชเปนแบบฝกหดทมความหลากหลาย และสามารถดดแปลงใหมความซบซอน แปลกใหมไดงาย โดยไมตองเรมออกขอสอบเองต งแตตน สวนภาพประกอบ เกม และกจกรรม ไมเปนทนยมในการสบคน เนองจาก ประเดนปญหาดานลขสทธและการน ามาดดแปลงเพอใชงานนนท าไดยาก

4.2.3 การน าเลรนนงออบเจกตทไดเพอไปใชในการเรยนการสอน จากการศกษาพบวา เล รนนงออบเจกตทสบคนคนไดน น สวนใหญครผ สอน

คณตศาสตรระดบมธยมศกษาหลกสตรสองภาษาจะน าไปใชเปนสวนประกอบของเนอหาการสอนแบบเสรม กลาวคอ เนอหาทเพมเตมจากเนอหาหลก หรอเอกสารประกอบการเรยนการสอนหลก เชน แบบฝกหดเพมเตม แบบทดสอบนอกบทเรยน เปนตน โดยสวนเสรมเหลานครผสอนตองเปนผสรางขนเอง เพมเตมจากหนงสอเรยนตามหลกสตรแกนกลาง นอกจากน ยงมบางสวนทน าไปใช

124

ในการสอนหลก กรณทเนอหาหลกมรายละเอยดไมเพยงพอ หรอบางครงผใชตองการตวอยางทแตกตางจากตวอยางในหนงสอเรยนตามปกต แตสวนการเขยนต าราหรอเอกสารการสอนนนผใชไมนยมน าขอมลจากอนเทอรเนตมาใชประกอบในเนอหาต ารามากนก เนองจากตองมรายละเอยดทเปนทางการ แตจะใชหนงสอเรยนตามหลกสตรเปนเอกสารหลกในการเลอกเนอหาและบทบรรยายมากกวา

4.2.4 ปญหาทพบในการสบคนเลรนนงออบเจกต การตระหนกรปญหาดานตระหนกรปญหาในการสบคนขอมล (1) ดานทกษะการสบคนขอมลของผใช จากการศกษาพบวา ปญหาทครคณตศาสตร

ระดบมธยมศกษา หลกสตรสองภาษาพบมากทสดคอ ปญหาการใชภาษาองกฤษในการสบคนขอมล แมศพทคณตศาสตรจะเปนค าศพทเฉพาะและศพทคณตศาสตรระดบมธยมศกษายงมไมมากและไมซบซอน ซงสอดคลองกบผลการศกษาทพบวา การใชค าคนทเหมาะสมเปนปญหาหนงในการสบคนเลรนงออบเจกตทางคณตศาสตร โดยเฉพาะกรณทชอของเอกสารไมมค าส าคญปรากฏอย

(2) ดานการใชงานระบบจดเกบเ ล รนนงออบเจกต พบวา ประเดนทผ ตอบแบบสอบถามเหนวาเปนปญหามากทสดคอ ขอมลทตองการมคาใชจายหรอมลขสทธ ซงท าใหไมสามารถน าไปใชไดอยางเสร หรอถกปดกนการเขาถง รองลงมาคอ รายการผลการคนมความซ าซอนหรอมความเหมอนกน หรอ ผลการสบคนมหลายรายการแตเชอมโยงไปยงจดหมายเดยวกน ซงเปนลกษณะของผลการสบคนจากเสรซเอนจน ท าใหผคนเกดความสบสนและใชเวลาคนหาหนาเอกสารใหมๆ นานขน สวนขอทผตอบแบบสอบถามเหนวาเปนปญหาานอยมาก ไดแก รายการผลลพธมจ านวนหนาทมากเกนไป และไมมการแนะน าค าคนทเกยวของ ซงขดแยงกบประเดนกอนหนากอนหนาทผตอบแบบสอบถามเหนวา ผลการคนททมจ านวนมากเกนไปท าใหตองใชเวลานานในการพจารณาคดเลอก และการก าหนดค าคนทเกยวของเปนปญหาในการสบคน

ขอมลทครคณตศาสตรระดบมธยมศกษาใชเพอคดเลอกรายการผลการคนเพอน า

เลรนนงออบเจกตไปใช ผลการศกษาพบวา ขอมลทผตอบแบบสอบถามน ามาใชเพอพจารณาคดเลอกผลการ

สบคนทตองการ แบงออกเปน 3 กลมคอ (1) ขอมลทใชในการตดสนใจอนดบแรก (หรอการตดสนใจในเบองตน) เนนทเนอหาและรปแบบของเอกสาร (2) ขอมลทใชประกอบการตดสนใจเพอจ าแนกรายละเอยดดานเนอหา (3) ขอมลเกยวกบสทธในการใชงานเลรนนงออบเจกต

125

(1) ขอมลทใชในการตดสนใจอนดบแรก (หรอการตดสนใจในเบองตน) เนนทเนอหาและรปแบบของเอกสาร ไดแก ขอมลทมการใชในระดบมากทสด ประกอบดวย ชอเรอง ประเภทของไฟล ท ง น เ นองจากชอเ รองสามารถบงบอกถงเนอหา และประเภทของไฟลบอกถงความสามารถในการน าไปใช เปนขอมลทใชในการตดสนใจในเบองตน

(2) ขอมลทใชประกอบการตดสนใจเพอจ าแนกรายละเอยดดานเนอหา ไดแก กลมขอมลทมการใชในระดบมาก ประกอบดวย รายละเอยดเนอหา หวเรอง ภาษา แหลงทมาของขอมล ระดบความยากงายของเนอหา และหนวยงานทเผยแพร ขอมลในกลมนจะแสดงถง รายละเอยดทมากขนของเนอหา ทงในดานความเกยวของ ความยากงาย และความนาเชอถอของเนอหา เปนกลมขอมลเพมเตมทใชประกอบการตดสนใจเลอกใชเลรนนงออบเจกตทเกยวของ

(3) ขอมลเกยวกบสทธในการใชงานเลรนนงออบเจกต ไดแก กลมขอมลทมการใชในระดบปานกลาง ประกอบดวย สทธการเขาใช วนทเผยแพร ชอผแตง เอกสารทเกยวของ และ ค าวจารณหรอการใหคะแนน ขอมลในกลมนจะเนนในเรองของสทธในการน าขอมลไปใชเปนหลก ทงนเนองจากเลรนนงออบเจกตสามารถน าไปใชไดทงในลกษณะของการน าไปใชซ า การน าไปปรบปรงแกไข หรอการน าองคประกอบบางสวนไปใช

สวนขอมลทมระดบการใชนอยหรอแทบไมใช คอ รหสประจ าตวเอกสาร (เชน URI ISBN เปนตน) ซงเปนขอมลในการระบตวตน หรอแหลงทอยของเอกสารบนเวบ ไมไดมความเกยวของกบเนอหา จงมการน ามาใชในการพจารณาคดเลอกเอกสารในระดบนอย

ส าหรบการจดกลมผลการคน ผตอบแบบสอบถามตองการใหมการจดกลมผลการคนตามประเภทเนอหา และรปแบบขอมลมากทสด รองลงมาคอ ระดบชนของการศกษาและประเภทของสอการเรยนร (เชน เปนแบบฝกหด เอกสารบรรยายเนอหา ขอสอบ การบาน เปนตน)

วธการจดเกบเลรนนงออบเจกต จากการศกษาพบวา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญถงรอยละ 76.4 มการจดเกบเลรนง

ออบเจกตท งทสบคนไดและทงทสรางขนมาใหม โดยกลมหนงเกบไวในคอมพวเตอรสวนตว (ไมเผยแพร) กลมหนงจดเกบไวในระบบจดการเลรนนงออบเจกตของโรงเรยน (หากม) กลมหนงจดเกบไวในโปรแกรมส าเรจรปในการจดเกบเปนระบบสวนตว ทงนเพอเกบไวใชงานในอนาคต ขณะทผชายแบบสอบถาม รอยละ 23.6 ไมไดจดเกบในรปของแฟมขอมลอเลกทรอนกส แตพมพออกมาเกบไวในรปของสงพมพ ซงพฤตกรรมดงกลาวแสดงใหเหนวาครผสอนมความตองการในการจดเกบสอการเรยนรหรอเลรนนงออบเจกตไวส าหรบน ากลบมาใชอก ซงสอดคลองกบขอเสนอแนะดานความตองการระบบการจดเกบทผตอบแบบสอบถามตองการใหมหนวยงานกลาง

126

หรอการรวมกลมเพอน าเลรนนงออบเจกตของไทยมาจดเกบไวดวยกน ทงนเพอความสะดวกในสบคนขอมล และสามารถแบงปนใหใชงานรวมกนไดโดยไมเสยคาใชจาย อยางไรกด ในการน าเลรนนงออบเจกตของบคคลอนไปใชควรมการขออนญาตจากเจาของ หรอมการอางองเพอใหเกยรตแกเจาของผลงาน

4.2.5 การออกแบบชดเมทาดาทาส าหรบอธบายเลรนนงออบเจกต ชดเมทาดาทาทใชอธบายเลรนนงออบเจกตในระบบจดเกบเลรนนงออบเจกตใน

งานวจยน ออกแบบและพฒนาขนจากขอมลเมทาดาทา 2 สวน ไดแก 1) เมทาดาทาทไดจากการศกษาพฤตกรรมคนคนเลรนนงออบเจกตของครผสอน พบ

เมทาดาทาทผใชเลอกใชในการพจารณารายละเอยดของเลรนนงออบเจกตในระดบ “มาก” ขนไปรวมจ านวน 10 องคประกอบ ไดแก ชอเรอง (Title) ค าส าคญ (Keyword) ประเภทของไฟล (Format) รายละเอยด (Description) บทคดยอ (Abstract) หวเรอง (Subject) ภาษา (Language) แหลงทมาของขอมล (Source) ระดบความยากงายของเนอหา (Difficulty) ผรบผดชอบเนอหา (Publisher)

2) เมทาดาทาทศกษาจากงานวจยและขอก าหนดตามมาตรฐานโครงสรางดานกายภาพและเนอหาของเลรนนงออบเจกตทควรม จะไดองคประกอบเมทาดาทาเพมเตมในชดโครงสรางอก 7 องคประกอบ ไดแก ระดบการศกษาหรอกลมเปาหมาย (EducationLevel/Audience) รปแบบการปฏสมพนธ (Interactive Type) ระดบการปฏสมพนธ (Interactive Level) ประเภทเลรนนงออบเจกต (Learning object Type) ระยะเวลาการเรยน (Learning Time) มสวนประกอบ (hasPart) เปนสวนประกอบของ (isPartOf)

เมอรวบรวมเมทาดาทาจากทง 2 สวนจะไดเปนชดเมทาดาทาทใชอธบายเลรนนง ออบเจกตในงานวจยนทงสน 17 องคประกอบ โดยน ามาปรบเขากบเมทาดาทามาตรฐานสากล ทนยมใชอธบายเลรนนงออบเจกตไดแก มาตรฐาน Dublin Core มาตรฐาน และ IEEE LOM มาวเคราะหและก าหนดชดขององคประกอบเมทาดาทาทสามารถบรรยายลกษณะทางบรรณานกรมเพอการสบคนเลรนนงออบเจกต ตามตารางท 4.14 ตารางท 4.14 เมทาดาทาทใชในการอธบายเลรนนงออบเจกต

องคประกอบ มาตรฐาน ค าอธบาย ชวงขอมล title Dublin Core ชอบทเรยน ขอความชอทรพยากร

subject Dublin Core หวเรอง หมวดหมเอกสารหรอค าแทนเอกสาร

127

ตารางท 4.14 เมทาดาทาทใชในการอธบายเลรนนงออบเจกต (ตอ) องคประกอบ มาตรฐาน ค าอธบาย ชวงขอมล

abstract Dublin Core บทคดยอ ขอความอธบายเนอหายอ format Dublin Core รปแบบสอ ภาพเคลอนไหว

ภาพนง เวบไซต ไฟลเสยง

ขอความตวอกษร description Dublin Core ค าอธบาย วตถประสงค

ค าอธบายเนอหา language Dublin Core ภาษาทใช ภาษาไทย

ภาษาองกฤษ ภาษาอน ๆ

publisher Dublin Core ส านกพมพ ผเผยแพร

ชอบคคล หนวยงานส านกพมพ

ผรบผดชอบการน าเสนอ source Dublin Core แหลงขอมล แหลงขอมลตนฉบบ หรอ

ไดรบขอมลมา Educational.difficulty LOM ระดบความยาก งายมาก

งาย ปานกลาง

ยาก ยากมาก

General.keyword LOM ค าส าคญ ค าส าคญในบทเรยน Educational.InteractiveLevel LOM ระดบการม

ปฏสมพนธ นอย

ปานกลาง มาก

Educational.Typical LearningTime

ระยะเวลาในการเรยน ระยะเวลาในการเรยน เชน 30 นาท เปนตน

128

ตารางท 4.14 เมทาดาทาทใชในการอธบายเลรนนงออบเจกต (ตอ)

จากตารางท 4.14 รายการเมทาดาทาขางตนจะไปใชในการออกแบบฐานขอมลเชงสมพนธและพฒนาเปนระบบตนแบบส าหรบจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกตในล าดบถดไป

องคประกอบ มาตรฐาน ค าอธบาย ชวงขอมล Educational.InteractiveType LOM ประเภทการม

ปฏสมพนธ อาน ฟง ด

กดปม พมพ

ตอบโตหลายรปแบบ Educational.

LearningObjectResourceType LOM ประเภทสอ แบบฝกหด

แบบจ าลองเหตการณ

แบบทดสอบ

การทดลอง โจทยปญหา

บทบรรยายเนอหา แบบสอบถาม

แผนภาพ รปภาพ กราฟ ตาราง สไลดน าเสนอ

แบบการเรยนรดวยตนเอง EducationLevel LOM ระดบการศกษา มธยมศกษาชนปท 1

มธยมศกษาชนปท 2 มธยมศกษาชนปท 3 มธยมศกษาชนปท 4 มธยมศกษาชนปท 5 มธยมศกษาชนปท 6

hasPart dcterms มสวนประกอบ วตถองคประกอบยอย isPartOf เปนวนประกอบ

ของ วตถองคประกอบหลก

129

บทท 5 การออกแบบและพฒนาโมเดลการจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกต

จากขอมลโอเพนดาทา

บทนน ำ เสนอผลกำรออกแบบและพฒนำโมเดลกำรจดเกบและคนคนเล รนนง ออบเจกตจำกขอมลโอเพนดำทำ และกำรพฒนำระบบตนแบบเพอทดสอบกำรท ำงำนตำมกระบวนกำรของโมเดลทออกแบบไว เพอแสดงใหเหนวำโมเดลสำมำรถรองรบกำรจดเกบเลรนนงออบเจกต โดยผใชท ำกำรเพมขอมลเขำสระบบไดโดยตรงผำนสวนตอประสำนกบผใชทำงเวบไซตตนแบบ และสำมำรถน ำเขำขอมลทมอยเดมจำกระบบฐำนขอมลทมเคำรำงเมทำดำทำตำงกนไดผำนกระบวนกำรผสำนเมทำดำทำ กอนจะแปลงใหอยในรปแบบโครงสรำงอำรดเอฟ (RDF) และยงคงควำมหมำยและรปแบบควำมสมพนธของขอมลไวไดอยำงถกตอง นอกจำกกระบวนกำรจดเกบขอมลในรปแบบโอเพนดำทำแลว โมเดลนยงสำมำรถคนคนขอมล เลรนนงออบเจกตทมควำมสอดคลองและสมพนธกบค ำส ำคญทใชสบคน โดยใชเทคนคกำรวดควำมคลำยคลงเชงควำมหมำย ผำนคลงค ำศพทเพอเชอมโยงกบหวเรองทเกยวของรวมถงสำมำรถจดเรยงผลกำรสบคนตำมเงอนไขของครผ สอนได โดยในงำนวจยนใชเล รนนงออบเจกตรำยวชำคณตศำสตรในระดบมธยมศกษำชนปท 1-6 เปนขอมลในกำรพฒนำระบบตนแบบ

เนอหำภำยในบทนประกอบดวย (1) ผลกำรออกแบบและพฒนำโมเดลกำรจดเกบเลรนนง ออบเจกต (2) ผลกำรออกแบบและพฒนำโมเดลกำรคนคนเลรนนงออบเจกต และ 3) ผลกำรประเมนกำรท ำงำนของระบบกำรจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกตแบงกำรประเมนเปน 2 รปแบบ ไดแกกำรประเมนประสทธภำพกำรท ำงำนระบบ และกำรประเมนกำรท ำงำนโดยผใชงำน ซงมรำยละเอยดดงตอไปน

5.1 ผลการออกแบบและพฒนาโมเดลการจดเกบเลรนนงออบเจกต โมเดลกำรจดเกบเลรนนงออบเจกตมกระบวนกำรทงหมด 2 สวนไดแก (1) กำรออกแบบชดเมทำดำทำเพอกำรจดเกบเลรนนงออบเจกต โดยออกแบบชดเมทำดำทำจำกกำรศกษำพฤตกรรมกำรคนคนเลรนนงออบเจกตของครผสอน และกำรศกษำองคประกอบของเลรนนงออบเจกตทจ ำเปนส ำหรบกำรแลกเปลยนขอมลและกำรใชขอมลซ ำ โดยน ำมำปรบเขำกบเมทำดำทำมำตรฐำนสำกลและน ำไปพฒนำเปนสวนตอประสำนกบผใชผำนเวบไซต (2) กำรผสำนเมทำดำทำของเลรนนงออบเจกตทมโครงสรำง

130

เมทำดำทำทแตกตำงกนและแปลงโครงสรำงเปนอำรดเอฟ เพอรองรบกำรน ำเขำขอมลจำกภำยนอกระบบ พรอมทงท ำกำรแปลงโครงสรำงใหเปนชดขอมลอำรดเอฟ (RDF) เพอรองรบมำตรฐำนโอเพนดำทำส ำหรบกำรแลกเปลยนขอมลแบบเปดเสร โดยแสดงสถำปตยกรรมโมเดลดงรปท 5.1

รปท 5.1 สถำปตยกรรมโมเดลกำรจดเกบเลรนนงออบเจกต

5.1.1 การออกแบบเมทาดาทาเพอการจดเกบเลรนนงออบเจกต เมทำดำทำส ำหรบบรรยำยคณลกษณะของเลรนนงออบเจกตทจดเกบในคลงขอมลเลรน

นงออบเจกตของงำนวจยน ใชขอมลจำกกำรศกษำพฤตกรรมกำรคนคนเลรนนงออบเจกตของครผสอนรวมกบเมทำดำทำตำมลกษณะของเลรนนงออบเจกตส ำหรบกำรแลกเปลยนขอมลและกำรใชซ ำ โดยใชมำตรฐำนดบลนคอร (Dublin Core) และมำตรฐำนลอม (LOM) มำเปนเมทำดำทำมำตรฐำนในกำรอธบำยขอมลของเลรนนงออบเจกตเพอน ำมำออกแบบระบบฐำนขอมล โดยใชตวอยำงขอมลเลรนนงออบเจกตจำกเวบไซตทเผยแพรเลรนนงออบเจกตในรำยวชำคณตศำสตรระดบชนมธยมศกษำชนปท 1-6 ซงเปนขอมลแบบเปดเสร โดยแบงออกเปน 10 คลำส ไดแก ผสรำงผลงำน (Contributor) แผนกและสวนงำน (Department) หนวยบทเรยน (Lesson) วตถประยกต (Application Object) วตถสำรสนเทศ (Information

131

Object) สอขอมลยอย (Asset) คลำสค ำส ำคญ (Keyword) คลำสรปแบบกำรมปฏสมพนธ (InteractiveType) คลำสประเภทเลรนนงออบเจกต (ResourceType) และคลำสภำษำ (Languages) โดยมรำยละเอยดดงน

ตารางท 5.1 คลำสผสรำงผลงำน (Contributor)

คณลกษณะ ชนดขอมล ความหมาย ContributeId string รหสผสรำงผลงำน

ConName string ชอผสรำงผลงำน ConSurName string ชอสกลผสรำงผลงำน

Position string ต ำแหนง Role string บทบำททรบผดชอบ

Email string อเมล Address string ทอย Province string จงหวด Zipcode string รหสไปรษณย คลำสผสรำงผลงำนเปนคลำสทเกบขอมลของครผสอนหรอผทมสวนรวมในกำรสรำง

ชนงำนโดยครอบคลมหนำททงผแตงเนอหำ ผวำดภำพประกอบ ผตรวจสอบพสจนอกษร และหนำทอน ๆ ทสวนในกำรท ำใหผลงำนเสรจสมบรณ โดยในงำนวจยน ผสรำงผลงำนจะไมเกยวของกบผเพมขอมลหรอกรอกขอมลลงในระบบ

ตารางท 5.2 คลำสแผนกและสวนงำน (Department)

คณลกษณะ ชนดขอมล ความหมาย DeptId string รหสแผนก

DeptName string ชอแผนก InstituteName string สถำบน

Description string รำยละเอยดหนวยงำน Address string ทอยหนวยงำน คลำสแผนกและสวนงำนส ำหรบเกบขอมลของสวนงำน เพอใชอธบำยควำมสมพนธ

กบผสรำงผลงำนวำสงกดอยสวนงำนใด ภำยใตสงกดใด เพอใชเปนขอมลในกำรตดตอประสำนงำน

132

คลำสหนวยบทเรยน (Lesson) คลำสวตถประยกต (Application Object) และคลำสวตถสำรสนเทศ (Information Object) เปนคลำสทใชเกบขอมลเล รนนงออบเจกตโดยแบงตำมองคประกอบเนอหำของเลรนนงออบเจกตแตละระดบ ดงนนจะมชดเมทำดำทำหลกเหมอนกน

ตารางท 5.3 คลำสหนวยบทเรยน (Lesson)

คณลกษณะ ชนดขอมล ความหมาย lessonId string รหสบทเรยน

Title string ชอบทเรยน Abstract string บทคดยอของเนอหำ

Description string ค ำอธบำยเกยวกบบทเรยน Objective string วตถประสงคบทเรยน

EducationLevel string ระดบกำรศกษำ Difficulty string ระดบควำมยำก

InteractiveLevel string ระดบกำรมสวนรวม LearningTime integer ระยะเวลำในกำรเรยน

Publisher string ส ำนกพมพหรอ ผเผยแพร Source string แหลงขอมลตนฉบบ

DateCreated string วนทสรำงบทเรยนขน LastModified string วนทปรบปรงขอมลลำสด

hasPart string มสวนประกอบเลรนนงออบ

เจกตอนในบทเรยน

คลำสหนวยบทเรยนเปนคลำสจดเกบขอมลรำยะละเอยดของบทเรยน โดยหนวยบทเรยนประกอบดวย รหสบทเรยน ชอบทเรยน บทคดยอ ค ำอธบำยบทเรยน วตถประสงคบทเรยน ระดบกำรศกษำ ระดบควำมยำก ระดบกำรมสวนรวมในเลรนนงออบเจกต เวลำทใชในกำรเรยน ส ำนกพมพหรอผ เผยแพร แหลงทมำของขอมล ว นทสรำงและปรบปรงลำสด และขอมลสวนประกอบของเลรนนงออบเจกตอนในบทเรยน

133

ตารางท 5.4 คลำสวตถประยกต (ApplicationObject) คณลกษณะ ชนดขอมล ความหมาย

AOId string รหสวตถประยกต Title string ชอเนอหำ

Abstract string บทคดยอของเนอหำ Description string ค ำอธบำยเกยวกบเนอหำ Objective string วตถประสงคเนอหำ

EducationLevel string ระดบกำรศกษำ Difficulty string ระดบควำมยำก

InteractiveLevel string ระดบกำรมสวนรวม LearningTime integer ระยะเวลำในกำรเรยน

Publisher string ส ำนกพมพหรอ ผเผยแพร Source string แหลงขอมลตนฉบบ

DateCreated string วนทสรำงบทเรยนขน LastModified string วนทปรบปรงขอมลลำสด

hasPart string มสวนประกอบเลรนนง ออบเจกตอนในบทเรยน

isPartOf string เปนสวนประกอบของ

เลรนนงออบเจกตรำยกำรอน ตารางท 5.5 คลำสวตถสำรสนเทศ (InformationObject)

คณลกษณะ ชนดขอมล ความหมาย IOId string รหสวตถสำรสนเทศ Title string ชอเนอหำ

Abstract string บทคดยอของเนอหำ Description string ค ำอธบำยเกยวกบเนอหำ Objective string วตถประสงคเนอหำ

EducationLevel string ระดบกำรศกษำ Difficulty string ระดบควำมยำก

134

ตารางท 5.5 คลำสวตถสำรสนเทศ (InformationObject) (ตอ) คณลกษณะ ชนดขอมล ความหมาย

InteractiveLevel string ระดบกำรมสวนรวม LearningTime integer ระยะเวลำในกำรเรยน

Publisher string ส ำนกพมพหรอ ผเผยแพร Source string แหลงขอมลตนฉบบ

DateCreated string วนทสรำงบทเรยนขน LastModified string วนทปรบปรงขอมลลำสด

hasPart string มสวนประกอบเลรนนง ออบเจกตอนในบทเรยน

isPartOf string เปนสวนประกอบของ

เลรนนงออบเจกตรำยกำรอน ตารางท 5.6 คลำสรำยกำรขอมลยอย (Asset)

คณลกษณะ ชนดขอมล ความหมาย AssetID string รหสชนงำน

AssetTitle string ชอชนงำน AssetType string ประเภทชนงำน

Format string รปแบบชนงำน Encoding string กำรเขำรหส

Dimenstion string ขอมลทำงกำยภำพ DownloadCount integer จ ำนวนกำรดำวนโหลด

FileName string ชอไฟล PathStorage string ทจดเกบไฟล

Status string สถำนะไฟล isPartOf string เปนสวนประกอบของ

เลรนนงออบเจกตรำยกำรอน

135

คลำสรำยกำรขอมลยอย (Asset) อธบำยถงต ำแหนงและกำรจดเกบไฟลขอมล เกบขอมลรหสชนงำน ชอชนงำน ประเภทของชนงำน รปแบบไฟล กำรเขำรหส ขอมลทำงกำยภำพ จ ำนวนกำรดำวนโหลด ทจดเกบไฟลและสถำนะของไฟล ตารางท 5.7 คลำสค ำส ำคญ (Keyword)

คณลกษณะ ชนดขอมล ความหมาย KeywordID string รหสค ำส ำคญ

Keyword string ค ำส ำคญ ตารางท 5.8 คลำสรปแบบกำรมปฏสมพนธ (InteractiveType)

คณลกษณะ ชนดขอมล ความหมาย ITTypeId string รหสรปแบบปฏสมพนธ ITType string รปแบบปฏสมพนธ

ตารางท 5.9 คลำสประเภทเลรนนงออบเจกต (LOType)

คณลกษณะ ชนดขอมล ความหมาย LOTypeId string รหสประเภท LOType string ประเภทสอ

ตารางท 5.10 คลำสภำษำ (Language)

คณลกษณะ ชนดขอมล ความหมาย LanguageId string รหสภำษำ Language string ภำษำ

คลำสค ำส ำคญ (Keyword) คลำสรปแบบกำรมปฏสมพนธ (InteractiveType) คลำส

ประเภทเลรนนงออบเจกต (LOType) และคลำสภำษำ (Language) เปนคลำสส ำหรบเกบขอมลของ เลรนนงออบเจกตทมคำไดมำกกวำหนงคำในแตละระเบยน เชน เลรนนงออบเจกตหนงระเบยนอำจจะมกำรใชภำษำไดหลำยภำษำ หรอมรปแบบกำรปฏสมพนธไดมำกกวำหนงรปแบบในเวลำเดยวกน เปนตน

136

Contributor

ContributorIDNameSurnamePositionRole

EmailAddressProvinceZipcode

Asset

AssetIDTitleAssetType

EncodingFormat

Dimension

Department

DeptIDDeptNameInstitute

DownloadCountFileNamePathStorage

Lesson

LessonIDTitle

ObjectiveDescriptionEducationlevelDifficulty

DateCreatedDateModified

WorkIn

isCreate

isCreate

isCreate

hasLOType

InteractiveType

ITTypeID

hasInteractiveType

Language

LanguageIDLanguageValue

KeywordHasKeyword

HasLanguage

LOType

LOTypeIDLOTypeName

KeywordValue

ITTypeValue

DescriptionAddress

Abstract

InteractiveLevelLearningTimePublisherSource

ApplicationObject

AOIDTitle

DateCreatedDateModified

::

Status

InformationObject

IOIDTitle

DateCreatedDateModified

::

isPartOfhasPart

isPartOfhasPart

hasAsset

-memberName

isCreate

รปท 5.2 โครงสรำงคลงขอมลส ำหรบจดเกบเลรนนงออบเจกต

จำกรปท 5.2 แสดงโครงสรำงคลงขอมลทใชในกำรจดเกบเลรนนงออบเจกตทสำมำรถแยกระดบออกเปน 3 ระดบไดแก หนวยบทเรยน (Lesson) วตถประยตก (Application Object) และวตถสำรสนเทศ (Information Object) โดยเลรนนงออบเจกตทง 3 ระดบจะมควำมสมพนธกนคอหนวยบทเรยนจะประกอบดวยวตถประยกตหรอหวขอยอยในบทเรยนไดหลำยรำยกำรซงจะเรยบเรยงกนเปนเนอหำตำมล ำดบกำรน ำเสนอทก ำหนดไว สวนวตถประยกตจะมสวนประกอบเปนวตถสำรสนเทศซงเปนเลรนนงออบเจกตหลำย ๆ ประเภท เชน เนอหำบทเรยน แบบฝกหด กจกรรมทำยบท ห รอขอสอบ เ ปนตน ทประกอบอย ในว ต ถประยกตแ ตละรำยกำร ซ ง เ ล รน น ง ออบเจกตท ง 3 ระดบจะสมพนธกนผำนพรอพเพอรต hasPart และ isPartOf เพอเชอมโยงควำมสมพนธระหวำงกน และมควำมสมพนธกบคลำสค ำส ำคญ (Keyword) ผำน hasKeyword

137

ส ำหรบเชอมโยงค ำดชนในกำรเขำถงเลรนนงออบเจกต และสมพนธกบคลำสภำษำ (Language) ดวย hasLanguage เพออธบำยขอมลภำษำภำยในเนอหำของเลรนนงออบเจกตแตละรำยกำรสำมำรถมไดหลำยภำษำ เชนเดยวกบคลำสประเภทของเลรนนงออบเจกต (LOType) ทเลรนนงออบเจกตแตละรำยกำรจะประกอบดวยเลรนนงออบเจกตระดบเลกกวำหลำย ๆ ประเภทมำรวมกน เชน ในหนงหวขอยอย จะประกอบดวยเนอหำบทเรยน แบบฝกหด และกจกรรมทำยบท หรอเกมเสรมควำมร เปนตน โดยจะสมพนธผำนควำมสมพนธ hasLOType และมควำมสมพนธกบคลำสรปแบบกำรมปฏสมพนธ (InteractiveType) ผำน hasITType เพออธบำยเลรนนงออบเจกตแตละรำยกำรวำสำมำรถมกำรปฏสมพนธรปแบบใด เชน กำรด อำน พด เขยน หรอตอบโตดวยวธอน ๆ ตำมทบทเรยนก ำหนด เปนตน เลรนนงออบเจกตแตละระดบจะมองคประกอบระดบยอยทสดคอสอขอมลยอย (Asset) ทใชเปนเสมอนวตถดบในกำรสรำงเลรนนงออบเจกตแตละรำยกำรขนมำ ผำนควำมสมพนธ hasAsset ซงขอมลยอยแตละรำยกำรมคณสมบตในกำรใชซ ำ โดยสำมำรถน ำไปประกอบเปนเลรนนงออบเจกตอน ๆ ได

นอกจำกขอมลเลรนนงออบเจกตระบบยงรองรบกำรเกบขอมลของคลำสผสรำงผลงำน (Contributor) โดยมกำรเชอมโยงขอมลกบหนวยงำนตนสงกด (Department) ผำนควำมสมพนธ WorkIn เพออธบำยรำยละเอยดของตนสงกดและบทบำทหนำทในกำรจดท ำเลรนนงออบเจกตในแตละระดบ จำกรำยละเอยดของเมทำดำทำทออกแบบไวไดน ำไปพฒนำเปนระบบฐำนขอมลส ำหรบจดเกบเลรนนงออบเจกตและพฒนำสวนตอประสำนกบผใชบนเวบไซตระบบตนแบบ โดยแยกเปนฟงกชนกำรเพมขอมลเลรนนงออบเจกตทละรำยกำร และฟงกชนกำรน ำเขำฐำนขอมลเลรนนงออบเจกตจำกภำยนอก โดยไดดงภำพท 5.3 เปนหนำจอสวนตอประสำนกบผใชสวนกำรเพมขอมลเลรนนงออบเจกตรำยกำรใหมเขำสระบบโดยตรงผำนฟอรมกรอกขอมล

138

รปท 5.3 ฟงกชนกำรเพมขอมลเลรนนงออบเจกต

จำกรปท 5.3 เปนหนำจอส ำหรบกำรเพมเลรนนงออบเจกตเขำสฐำนขอมล กำรเพมเลรนนงออบเจกตจะใหผใชเลอกลกษณะของเลรนนงออบเจกตใน 3 รปแบบไดแก เลรนนงออบเจกตระดบบทเรยน เลรนนงออบเจกตระดบหวขอยอย และเลรนนงออบเจกตระดบสวนประกอบเนอหำ ซงผใชสำมำรถท ำกำรเพมขอมลตำมเมทำดำทำทก ำหนดไวและเพมไฟลแนบในตอนทำยของแบบฟอรมเพอน ำไปจดเกบในฐำนขอมล

5.1.2 การผสานเมทาดาทาและการแปลงโครงสรางอารดเอฟ ฟงกชนกำรผสำนเมทำดำทำและแปลงโครงสรำงอำรดเอฟจะท ำงำนแบบอตโนมตเมอ

ผใชน ำเขำระบบฐำนขอมลทเปนไฟลเอสควแอล (SQL) จำกฐำนขอมลเชงสมพนธ และเลอกอพโหลดเขำสกระบวนกำรแปลงโครงสรำงขอมลเปนอำรดเอฟ จำกนนระบบจะท ำกำรแปลงขอมลเปนไฟลอำรดเอฟพรอมกบผสำนเมทำดำทำตำมกฎทก ำหนดไวเบองหลง ดงรปท 5.4

139

รปท 5.4 ฟงกชนกำรผสำนเมทำดำทำและกำรแปลงโครงสรำงอำรดเอฟ จำกรปท 5.4 ฟงกชนกำรน ำเขำฐำนขอมลจำกภำยนอกทส ำรองขอมลมำเปนไฟลขอมลเอสควแอล เมอเลอกไฟลทตองกำรน ำเขำแลวระบบจะด ำเนนกำรผสำนเมทำดำทำและแปลงโครงสรำงเปนอำรดเอฟ โดยผำนกระบวนกำร 4 ขนตอน ดงน

(1) การปรบโครงสรางฐานขอมลเปนคลาสและพรอพเพอรต ในขนตอนนขอมลทน ำเขำสกระบวนกำรผสำนเมทำดำทำจะถกปรบเปลยน

โครงสรำงจำกขอมลทเปนควำมสมพนธแบบตำรำงขอมลเชงสมพนธใหอยในรปแบบของคลำส (Class) และคณสมบตของคลำส (Data Properties)โดยกำรดงชอตำรำงแตละตำรำงพรอมทงน ำขอมลแอตทรบวตภำยในตำรำงมำกำรปรบใหเปนคลำสและคณสมบตของคลำส และในสวนควำมสมพนธระหวำงตำรำงกจะมกำรเปลยนรปแบบใหเปนควำมสมพนธระหวำงคลำส (Object Properties) โดยขนตอนสำมำรถแสดงไดดงรปท 5.5 เปนค ำสงกำรผสำนหรอแปลงตำรำงขอมลใหเปนคลำส และแปลงแอตทรบวตใหเปนพรอพเพอรต ซงกฎกำรแปลงตำรำงขอมลเปนคลำสนจะก ำหนดดวยค ำศพทสมพนธของเมทำดำทำทำงคณตศำสตร โดยท ำงำนรวมกบชดค ำสงดวย D2RQ API ซงเปนชดค ำสงเปดเผยรหสท ำหนำทชวยในกำรจดเกบโครงสรำงฐำนขอมลและขอมลภำยในตำรำงขอมลกอนท ำกำรแปลงเปนโครงสรำงอำรดเอฟ ซงเปนตวอยำงกำรแปลงตำรำงของขอมลยอย (Asset Table) ใหเปนคลำส ดวยค ำสง ClassMap และแปลงแอตทรบวตรหสขอมลยอย (AssetId) เปน “พรอพเพอรต” AssetId ดวยค ำสง PropertiesBridge โดยกระบวนกำรนจะท ำกำรแปลงตำรำงขอมลทงหมดภำยในฐำนขอมลเกบไวในหนวยควำมจ ำเพอท ำกำรค ำนวณคำควำมคลำยคลงของค ำศพทตอไป

140

รปท 5.5 ค ำสงแปลงตำรำงขอมลใหเปนคลำสและพรอพเพอรต

(2) การค านวณคาความคลายคลงของค าศพทระหวางชดขอมล การะบวนการค านวณคาความคลายคลงของค าศพท (ชออลเมนตกบชอฟลด) จะ

ท าหลงจากปรบโครงสรางของฐานขอมลใหอยในรปของคลาสและพรอพเพอรตแลว จากนนขอมลแตละรายการจะถกน ามาเขากระบวนการวดคาความคลายคลง โดยมชดของเมทาดาทาทสรางขนเปนตนแบบส าหรบการเปรยบเทยบ โดยกระบวนกำรเปรยบเทยบและผสำนเมทำดำทำจะใชแนวคดกำรวดควำมคลำยคลงดวยแนวคดของแจคกำรด โดยกำรวดควำมคลำยคลงจะไดผลคะแนนควำมคลำยคลงของค ำศพทจำกควำมสมพนธของเมทำดำทำ รวมกบกำรพจำรณำลกษณะขอมลทจดเกบทมลกษณะทเหมอนกน โดยมรำยละเอยดดงน

กำรค ำนวณหำคำควำมคลำยคลงระหวำงเอนทตหรอคลำสของแหลงขอมลตนทำง (Source) และเอนทตหรอคลำสเปำหมำย (Target) โดยใชกำรพจำรณำตำมโครงสรำงควำมสมพนธของค ำศพท โดยกำรน ำเครองมอกำรวดควำมคลำยคลงตำมโครงสรำงของค ำจำกเวรดเนต (WordNet Similarity Package) รวมกบสมกำรกำรวดควำมคลำยคลงของวและพำรลเมอร (Wu and Palmer, 1994) โดยพจำรณำควำมลกของ 2 ชดขอมล (Synset) ภำยในโครงสรำงศพทสมพนธของเวรดเนต ดงน

141

𝑠𝑖𝑚𝑊𝑢𝑃(𝑐1𝑐2) = 2∗𝑑𝑒𝑝𝑡ℎ(𝐿𝐶𝑆)

(𝑑𝑒𝑝𝑡ℎ(𝑐1))+(𝑑𝑒𝑝𝑡ℎ(𝑐2)) (5-1)

จำกสมกำรคำของกำรค ำนวณควำมคลำยคลงอยระหวำง 0 < คำ Simwup

<= 1 โดยคำจำกสมกำรจะมคำมำกกวำศนยเสมอ เนองจำกคำควำมลกของ LCS ทค ำนวณไดตองไมเทำกบศนย ทงนคำควำมคลำยคลงจะเทำกบ 1 ไดนน เกดจำกกรณทค ำทงสองอยในซงคเซตหรอกลมค ำศพทเดยวกน ตวอยำงกำรหำคำควำมคลำยคลงตำมสมกำรของวและพำรมเมอร (Wu and Palmer) ของค ำวำ Author และ Contributor ซงทงสองค ำนใชส ำหรบเปนเมทำดำทำเกบชอผสรำงผลงำนหรอผเขยน ซงสำมำรถใชไดทงสองค ำ เมอค ำนวณควำมคลำยคลงตำมโครงสรำงค ำของเวรดเนตแลว ผลลพธทไดคอ

𝑠𝑖𝑚𝑊𝑢𝑃(𝑎𝑢𝑡ℎ𝑜𝑟, 𝑐𝑜𝑛𝑡𝑟𝑖𝑏𝑢𝑡𝑜𝑟) = 2 ∗ 𝑑𝑒𝑝𝑡ℎ(𝐿𝐶𝑆)

(𝑑𝑒𝑝𝑡ℎ(𝑎𝑢𝑡ℎ𝑜𝑟)) + (𝑑𝑒𝑝𝑡ℎ(𝑐𝑜𝑛𝑡𝑟𝑖𝑏𝑢𝑡𝑜𝑟))

𝑠𝑖𝑚𝑊𝑢𝑃(𝑎𝑢𝑡ℎ𝑜𝑟, 𝑐𝑜𝑛𝑡𝑟𝑖𝑏𝑢𝑡𝑜𝑟) = 2 ∗ 7

7 + 8

𝑠𝑖𝑚𝑊𝑢𝑃(𝑎𝑢𝑡ℎ𝑜𝑟, 𝑐𝑜𝑛𝑡𝑟𝑖𝑏𝑢𝑡𝑜𝑟) = 0.93

รปท 5.6 กำรค ำนวณคำควำมคลำยคลงของค ำศพทเมทำดำทำ

จำกภำพท 5.6 เมอค ำนวณตำมสตรของวและพำรเมอรแลวจะไดคำควำมคลำยคลงท 0.9333 ซงหมำยถงค ำสองค ำนสำมำรถใชแทนกนได หรอมควำมหมำยในหมวดหมค ำศพททใกลเคยงกนมำก ซงจำกผลกำรค ำนวณสำมำรถแสดงไดดวยระยะทำงระหวำงค ำศพททงสองคอ LCS = 7 หมำยถงระยะหำงของค ำทงสองในโครงสรำงคลงค ำศพทจะหำงกนอย 7 โหนด และระยะทำงจำกรำกถงโหนดค ำ author และค ำ contributor มคำเทำกบ 7 และ 8 ตำมล ำดบ เมอใชหลกกำรนพจำรณำค ำทละคจนครบทกค ำในชดเมทำดำทำของทงสองชด และจะทรำบคะแนนควำมคลำยคลงเมอเปรยบเทยบระดบควำมลกและชดของค ำศพททปรำกฏอย ซงในงำนวจยนก ำหนดคำควำมคลำยคลงตงแต 0.7 ขนไป ซงไดจำกกำรทดสอบวดควำมคลำยคลงค ำศพทจำก

142

งำนวจยอนถอวำเปนระดบควำมคลำยคลงทเชอถอไดจำกศพทสมพนธทเวรดเนต (Burdanitsky and Hirst: 2006) แตในบำงกรณโครงสรำงของเวรดเนตกมผลค ำนวณทแตกตำงกนมำก แมวำเมอพจำรณำถงขอมลทจดเกบเปนขอมลประเภทหรอกลมเดยวกนหรอมควำมใกลเคยงกน จงตองมกำรใชแนวทำงอนประกอบกำรพจำรณำควำมคลำยคลงนอกจำกค ำศพทของเมทำดำทำแตละค ำในล ำดบถดไป

(3) การผสานเมทาดาทา (3.1) กำรพจำรณำและปรบปรงเขตขอมลดวยวธเชงควำมหมำย

หลงจำกกำรวดควำมคลำยคลงของคลำสตำมโครงสรำงค ำศพทจำกคลงค ำศพทของเมทำดำทำทก ำหนดแลว จะมกำรเปรยบเทยบคลำสหรอพรอพเพอรตทมควำมคลำยคลงเชงควำมหมำยเพมเตม โดยกำรก ำหนดควำมสมพนธดวยคณสมบตของอำว (OWL) เชน owl:equivalentClass owl:equivalentProperty และ owl:sameAs เปนตน (Changqing, L., Ling, T. W., 2004; Seksun Suwanmanee, Djamal Benslimane and Philippe Thiran., 2005) เพอน ำมำใชในกำรพจำรณำควำมสมพนธระหวำงค ำศพททใชในเขตขอมล ดงรปท 5.7

รปท 5.7 กำรก ำหนดคณสมบตระหวำงค ำศพททมควำมคลำยคลงกน

จำกรปท 5.7 กำรพจำรณำเขตขอมลภำยในคลำสทมคำควำมคลำยคลงกนดวยคณสมบต owl:sameAs เพอก ำหนดวำเขตขอมล Title และเขตขอมล xsd:name เหมอนกนหรอใชแทนกนได ซงวธกำรวเครำะหจะใชวธกำรก ำหนดชดค ำศพททอยในหมวดหมเดยวกนและสำมำรถใชรวมกนหรอใชแทนกนไดเปนศพทสมพนธ เพอน ำมำวเครำะหในกำรก ำหนดควำมสมพนธขำงตน ซงชดคลงค ำนน ำมำจำกค ำศพทตำมเคำรำงเมทำดำทำของดบลนคอร และมำตรฐำนลอมเปนหลก และเพมค ำศพทตำมคณลกษณะทควรมของเลรนนงออบเจกต เพอใหกำรเปรยบเทยบเขตขอมลมควำมถกตองและครอบคลมค ำศพททเกยวของใหมำกทสด

(3.2) กำรพจำรณำรปแบบควำมขดแยงของค ำศพททมควำมคลำยคลงต ำ ในกระบวนกำรนผวจยพจำรณำถงโครงสรำงของคลำสทงสองโครงสรำงดวยตนเองเพมเตมจำกกำรใชกำรค ำนวณควำมคลำยคลงเชงควำมหมำยของค ำศพทจำก

xsd:name

dc:Title

143

ศพทสมพนธของเวรดเนต และกำรวเครำะหค ำศพทของเคำรำงเมทำดำทำ เพอก ำหนดควำมสมพนธระหวำงเขตขอมลแตละเขตขอมล โดยกระบวนกำรนจะพจำรณำจำกควำมสมพนธระหวำงคลำสหรอออบเจกตพรอพเพอรต (Object Properties) ทเหมอนกนแตชอคลำสมควำมแตกตำงกนอยำงสนเชง หรอมคำคะแนนควำมคลำยคลงต ำกวำ 0.7 รวมถงคลำสทมกำรจดเกบดวยโครงสรำงของคลำสทซบซอน หรอคลำสทมโครงสรำงหลำยระดบ ตำมรปท 5.8

รปท 5.8 ลกษณะควำมขดแยงเชงโครงสรำงส ำหรบขอมลผแตง Writer และ Author

จำกรปท 5.8 แสดงใหเหนถงคลำสผแตง (Writer) ซงบำงครงสำมำรถใชค ำศพทไดหลำยค ำ เชน Author, Composer หรอเปนกลมผ รบผดชอบและเผยแพรเ นอหำ (Contributor) และเมอวดควำมคลำยคลงเชงควำมหมำยจำกโครงสรำงศพทสมพนธของเวรดเนตแลวมระยะทำงทหำงกนมำกท ำใหคะแนนคำควำมคลำยคลงต ำ กจะใชกำรพจำรณำออบเจกตพรอพเพอรตทเหมอนกน หรอสอดคลองใกลเคยงกนกน และเพมควำมสมพนธดวยคณสมบตของภำษำอำว (OWL) อำท owl:equivalentClass owl:hasValue owl:someValuesFrom owl:allValuesFrom เขำมำชวยในกำรเชอมควำมสมพนธดงกลำว ดงแสดงในรปท 5.9

รปท 5.9 ตวอยำงกำรแกปญหำควำมขดแยงเชงโครงสรำง

createdBy

Author Writer

LearningObject

Contributor

Domain Range

createdBy

Author Writer

LearningObject

Contributor

Domain Range

144

จำกรปท 5.9 สำมำรถน ำคณสมบต owl:allValueFrom ของภำษำ OWL มำใชในกำรเชอมควำมสมพนธระหวำงคลำส writer เขำกบคลำสอน ๆ ทมคณสมบต createdBy เพอเปนกำรจดเกบขอมลจำกคลำส Contributor และ Author รวมกนได เนองจำกทง 2 คลำสนมขอมลทจดเกบคลำยคลงกนในลกษณะโครงสรำงกำรจดเกบขอมล

(4) การสรางชดขอมลอารดเอฟ จำกสรำงชดขอมลอำรดเอฟ จะใชเครองมอในกำรชวยผสำนโครงสรำง ชอวำ

D2RQ platform (D2RQ, 2012) โดยผวจยท ำกำรสรำงไฟลก ำหนดเงอนไขกำรผสำนคลำสและเมทำดำทำตำมกำรออกแบบดงกลำวขำงตน เพอใหกำรแปลงฐำนขอมลและกำรผสำนเมทำดำทำมควำมสะดวก รวดเรว

รปท 5.10 ตวอยำงไฟลอำรดเอฟหลงจำกกำรผสำนเมทำดำทำและแปลงโครงสรำง

จำกรปท 5.10 เปนชดขอมลอำรดเอฟทแปลงจำกฐำนขอมลเชงสมพนธ ซงในตวอยำงเปนคลำสขอมลยอย (Asset) ทเกบไฟลเลรนนงออบเจกตรหส LO0003 เรองฟงกชนตรโกณมต ใหอยในรปแบบคลำสเลรนนงออบเจกต และก ำหนดใหแอตทรบวตในตำรำงขอมลใหเปนดำทำพรอพเพอรต (data properties) ตำมรปแบบโครงสรำงของอำรดเอฟ

5.2 ผลการออกแบบและพฒนาโมเดลการคนคนเลรนนงออบเจกต โมเดลกำรคนคนเลรนนงออบเจกต มองคประกอบสวนงำนทงหมด 2 สวนไดแก (1) กำร

ออกแบบกำรคนเชงควำมหมำย เปนขนตอนในกำรคนคนเชงควำมหมำย โดยท ำกำรเตรยมชด

145

ขอมลอำรดเอฟของเลรนนงออบเจกตทจดเกบไว มำปรบใหเปนรปแบบตำรำงขอมลเพอควำมรวดเรวในกำรเขำถงขอมล จำกนนในขนตอนกำรคนคนจะใชกำรวเครำะหเชงควำมหมำยประกอบดวยกำรคดคะแนนควำมคลำยคลงเชงควำมหมำยและกำรคดคะแนนระยะทำงเชงควำมหมำยน ำมำประเมนขอบเขตของกำรคนคน (2) กำรจดล ำดบกำรน ำเสนอผลกำรสบคน โดยใชแนวคดกำรใหน ำหนกขอมลและค ำศพทเมทำดำทำทผใชเลอกในกำรคดคะแนนในกำรจดล ำดบผลกำรสบคน โดยแสดงสถำปตยกรรมโมเดลดงรปท 5.11

(1)

(2)

- (Key-Value) 4 Vertex Literal Predicate PDFData

Vertex

Literal

Predicate

PDFData

รปท 5.11 สถำปตยกรรมโมเดลกำรคนคนเลรนนงออบเจกต

5.2.1 การออกแบบการคนคนเชงความหมาย ในขนตอนนจะน ำเสนอกระบวนกำรและเทคนคกำรสบคนโดยใชแนวคดกำรวดควำมคลำยคลงเชงควำมหมำยเขำมำชวยในกำรเปรยบเทยบค ำคนในชดขอมลอำรดเอฟ ซงกระบวนกำรสบคนเลรนนงออบเจกตจะแบงออกเปน 2 กระบวนกำร ไดแก (1) กำรเตรยมขอมลส ำหรบกำรคนคนเลรนนงออบเจกต เปนกำรน ำชดขอมลอำรดเอฟมำเตรยมขอมลในรปแบบตำรำงขอมลและก ำหนดโครงสรำงแบบคย-แวล (Key-Value) เพอชวยใหกำรเขำถงขอมลท ำไดรวดเรวแทนกำรเขำถงขอมลจำกชดขอมลอำรดเอฟโดยตรงซงจะใชเวลำในกำรเขำถงขอมลทละทรเปล ท ำใหใช

146

เวลำในกำรคนคนนำนกวำกำรจดเกบแบบตำรำงขอมล (2) กำรค ำนวณคำคะแนนควำมคลำยคลงเชงควำมหมำย เปนกระบวนกำรคดเลอกรำยกำรเลรนนงออบเจกตทเกยวของกบค ำคน โดยมรำยละเอยดดงตอไปน

(1) การเตรยมขอมลส าหรบการคนคนเลรนนงออบเจกต เปนกระบวนกำรก ำหนดโครงสรำงดชนใหกบชดขอมลเลรนนงออบเจกตทได

จำกกำรแปลงจำกระบบฐำนขอมลเชงสมพนธ โดยกระบวนกำรเตรยมขอมล (Data preparation) กอนด ำเนนกำรก ำหนดโครงสรำงดชนใหกบชดขอมล คอกำรก ำหนดขอมลตวแทน (ID) ใหกบขอมลแตละโหนด โดยใชหลก Key Values Design (Termehchy and Winslett, 2010) เพอใหสำมำรถขยำยขอบเขตกำรท ำโครงสรำงดชนเพมเตมขอมลในอนำคตได

โครงสรำงดชนแบงขอมลออกเปน 4 คอลเลกชน (Bae, Nguyen, Kang, and Oh, 2013) โดยประยกตแนวกำรท ำดชนแบบ Key Values Design ไดแก (1) คอลเลกชนคลำสทเปน ซบเจกต (Subject) และคลำสทเปนออบเจกต (Object) โดยมจดยอด (Vertex) เพอเกบขอมลซบเจกตและออบเจกตทคกน เพอแยกจดยอดของโครงสรำงอำรอเอฟทงหมดไวทเดยวกนเพอควำมรวดเรวในกำรเขำถงโหนดเรมตน (2) คอลเลกชนชดขอมลคณสมบตของทรพยำกร (Predicate) หรอออบเจกตพรอพเพอรต (Object Properties) (3) คอลเลกชนดำทำพรอพเพอรต (Data Properties) หรอคำของคณสมบตประเภทอกขระหรอลตเทอรรล (Literal) ส ำหรบเปนตำรำงในกำรเปรยบเทยบค ำคน 4) ขอมลอำรดเอฟ (RDF Data Collection) เกบดชนควำมสมพนธระหวำงชดขอมลทง 3 คอลเลกชน เพอใชในกำรเขำถงคอลเลกชนดวยดชนและเชอมโยงรำยละเอยดจำก คอลเลกชนทง 3 เปรยบเสมอนตำรำงบอกเสนทำงทจะเปนจดเรมตนในกำรคนคนขอมลในชดขอมลอำรดเอฟท งหมด โดยขอยกตวอยำงโครงสรำงอำรดเอฟเลรนนงออบเจกตเพออธบำยกระบวนกำรจดท ำโครงสรำงดชนเอกสำร

147

รปท 5.12 ตวอยำงกรำฟอำรดเอฟเลรนนงออบเจกตหวขอระบบจ ำนวนเตม

จำกภำพ 5.12 เปนตวอยำงโครงสรำงอำรดเอฟเลรนนงออบเจกตในบทเรยนเรองระบบจ ำนวนเตม ซงมกำรก ำหนดใหมคลำสบทเรยน (Lesson) ประกอบดวยดำทำพรอพเพอรต (Data Properties) รหสบทเรยน (ID) ชอบท (Title) ระดบชนป (Level) และรหสรำยวชำ (Course) โดยจะมออบเจกตพรอพเพอรตกบคลำสผแตง (Contributor) คลำสเนอหำกำรเรยนร (Application Object) ในคลำสผแตง (Contributor) มดำทำพรอพเพอรตชอผแตง (name) และคลำสเนอหำกำรเรยนร (Application Object) มดำทำพรอพเพอรตชอเรอง (Title) และออบเจกตพรอพเพอรต hasInfoObject เพอเชอมโยงรำยละเอยดเลรนนงออบเจกตในระดบวตถสำรสนเทศ ( Information Object) ซงจะมดำทำพรอพเพอรตประเภทสอ (Type) และออบเจกตพรอพเพอรต hasAsset เพอเชอมโยงกบไฟลขอมลในเลรนนงออบเจกตนน ๆ จำกคลำสขอมลยอย (Asset) ซงจะมดำทำ พรอพเพอรตชอไฟล (FileName) เพอจ ำแนกไฟลองคประกอบยอยภำยในเลรนนงออบเจกตใหสำมำรถน ำไปใชงำนได จำกโครงสรำงดงกลำว สำมำรถน ำมำเตรยมขอมลเพอปรบเปนโครงสรำงดชนชดขอมลได โดยกำรแบงเปนคอลเลกชนของดชน ดงตอไปน

คอลเลกชน (Collection) เปนกำรปรบรปแบบของโครงสรำงอำรดเอฟในหนงชดขอมลใหเกบในรปแบบตำรำงตำมแนวคดกำรเตรยมขอมลกอนกำรประมวลผล (Pre Processing)

Lesson Contributor

Application Object

Information Object

Asset

ID Title Level

hasContributor hasAppObject

Course

Title

hasInfoObject

type

name

ค21101.2 ระบบจ ำนวนเตม

ค21101

มธยมศกษำปท 1

Application Object

hasAppObject

Information Object บทเรยน

Title กำรลบ

กำรบวก

Asset

hasInfoObject

บทเรยน type hasAsset hasAsset

FileName

FileName FileName Content2.txt

Numb21.jpg

Detail.txt

สสวท.

148

โดยกำรเกบขอมลเปน 4 คอลเลกชนตำมกำรอธบำยเบองตน ซงชดขอมลจะถกแปลงใหอยในรปแบบทรเปล ตำมตำรำงท 5.11 ตารางท 5.11 ตวอยำงขอมลทรเปลของเลรนนงออบเจกต

Subject Predicate Object Lesson ID ค21101.2 Lesson Title ระบบจ ำนวนเตม Lesson Level มธยมศกษำปท 1 Lesson Course ค21101 Lesson hasContributor Contributor Lesson hasAppObject Application Object

Contributor name สสวท. Application Object hasInfoObject Information Object Application Object Title กำรบวก Application Object Title กำรลบ Information Object Type บทเรยน Information Object Type บทเรยน Information Object hasAsset Asset

Asset FileName Deatil.txt Asset Filename Context2.txt Asset Filename Numb21.jpg

จำกตำรำงท 5.11 ขอมลตวอยำงทรเปลสำมำรถวเครำะหระยะทำงระหวำงค ำศพท

ของแตละคลำสและขอมลคำของคณสมบตประเภทอกขระหรอเรยกวำลตเทอรรล (Literal) ได โดยระยะหำงระหวำงโหนด Lesson กบโหนดขำงเคยงทมคำ K-Depth เทำกบ 1 คอ “ค21101.1” “ระบบจ ำนวนเตม” “มธยมศกษำปท 1” “Contributor” “Application Object” และ “ค21101” ดงนนจำกแนวคดกำรก ำหนดดชนดวย Key: Values Design ผวจยจะออกแบบกำรแทนคำขอมลในตำรำงดวยตวเลขดชน (Vertex) ของจดยอดในแตละคของขอมล โดยสรำงเปนคอลเลกชนท 2 ตำรำงคอลเลกชนจดยอด (Vertex Collection) เพอเกบขอมลคของซบเจกตและออบเจกตในรปแบบ

(vertex ID, <incoming node, outgoing node>) (5-2)

149

จำกรปแบบของกำรจดเกบขอมลท 5.12 คขอมลดงกลำวจะมรหสจดยอด (vertex ID) เพอเปนจดอำงองคล ำดบขอมลแตละชด ในคล ำดบจะเกบขอมลของโหนดทสงเขำ และโหนดทสงออก โดยในโหนดน ำเขำ (incoming node) จะมกำรระบรหสคณสมบตของทรพยำกร (Predicate) เพอบอกรปแบบควำมสมพนธของคโหนดน น โดยใชเลขรหสจำกคอลเลกชนจดยอดทมรำยละเอยดตำมตำรำงท 5.12 และคอลเลกชนคณสมบตของทรพยำกร (Predicate Collection) สำมำรถระบไดตำมตำรำงท 5.13 และไดตำรำงล ำดบคโหนดในตำรำงท 5.14 ตำมล ำดบ ตารางท 5.12 คอลเลกชนจดยอด (Vertex Collection)

VID Value 0 Lesson 1 Contributor 2 ค21101 3 Application Object 4 Information Object 5 Asset 6 ค21101.2 7 ระบบจ ำนวนเตม 8 ชนมธยมศกษำปท 1 9 สสวท.

10 บทเรยน 11 กำรบวก 12 กำรลบ 13 Content2.txt 14 Detail.txt 15 Numb21.jpg

150

ตารางท 5.13 คอลเลกชนคณสมบตของทรพยำกร (Predicate Collection) PID Value

0 ID 1 Level 2 Title 3 Course 4 hasContributor 5 hasAppObject 6 hasInfoObject 7 hasAsset 8 type 9 Name

10 FileName ตารางท 5.14 คอลเลกชนอำรดเอฟเลรนนงออบเจกต (RDF Collection of Learning Object)

VID Incoming Node Outgoing Node [0] {} [1,2,3,5,6,7] [1] {“4”: [0]} [9] [2] {“3”: [0]} [] [3] {“5”: [0]} [4,10] [4] {“6”: [3]} [11] [5] {“0”: [0]} [] [6] {“2”: [0]} [] [7] {“8”: [1]} [] [8] {“0”: [2]} [] [11] {“3”: [2]} []

จำกตำรำงท 5.12 เปนกำรแสดงกำรจบคโหนดน ำเขำและสงออกตำมโครงสรำง

อำรดเอฟทออกแบบไวจำกรปท 5.12 เพอก ำหนดโครงสรำงดชนใหกบโหนดแตละโหนด เชน VID

151

ท 0 คอโหนดบทเรยน (Lesson) จะไมมกำรน ำเขำขอมลจำกโหนดอน ๆ จงเปนคำวำง แตมควำมสมพนธกบโหนดอน ๆ อก 6 โหนดคอโหนดท 1 ผแตง (Contributor) โหนดท 2 รำยวชำ ค21101 โหนดท 3 เนอหำกำรเรยนร (Application Object) โหนดท 4 “ค21101.1” โหนดท 5 “ระบบจ ำนวนเตม” และโหนดท 6 “มธยมศกษำปท 1” หรอทโหนดท 3 คลำส “Application Object” จะมโหนดน ำเขำคอ โหนด 0 บทเรยน (Lesson) ดวยคณสมบต hasAppObject (PID=5) จงเขยนเปน {5,[0]} และมควำมสมพนธสงออกไป 2 โหนด คอโหนดท 4 วตถสำรสนเทศ (Information Object) VID=4 และโหนดท 2 “บทเรยน” VID=10 เปนตน

เมอท ำกำรเตรยมขอมลของเลรนนงออบเจกตในรปแบบตำรำงทก ำหนดแลว จะท ำกำรสบคนขอมลขำงตนได เมอผใชใสค ำคนเขำสระบบและท ำกำรปรบปรงค ำคนโดยคลงค ำทำงคณตศำสตร ระบบจะท ำกำรเปรยบเทยบค ำคนกบคลงค ำศพทคณตศำสตรทสรำงขน (บทท 3 หนำ 107) เพอหำค ำคนทเหมำะสมและหวเรองทเกยวของ โดยขอยกตวอยำงชดค ำศพททเกยวของกบตวอยำงขำงตน ตำมภำพท 5.13

ภาพท 5.13 โครงสรำงค ำศพททำงคณตศำสตรเรองจ ำนวนและกำรค ำนวณ

จำกภำพท 15.3 เ มอผ ใชใสค ำคน “กำรบวก จ ำนวนเตม” ระบบจะท ำกำรเปรยบเทยบกบคลงค ำ ซงจะตรงกบกลมค ำศพทภำษำไทย ในหวเรอง {คณตศำสตร, จ ำนวนและกำรค ำนวณ, แนวคดจ ำนวน, จ ำนวนเตม} และ {คณตศำสตร, จ ำนวนและกำรค ำนวณ, เลขคณต, กำรด ำเนนกำร, กำรบวก} ดงน นจำกกลมค ำทเกยวของจะถกดงมำเปนค ำคนเพอใหกำรคนครอบคลมเรองอน ๆ จำกหวเรองได โดยจะท ำกำรเลอกค ำคนในแบบสองภำษำ ดงนนค ำคนทไดจะม 2 ชด ไดแก

{คณตศำสตร, จ ำนวนและกำรค ำนวณ, เลขคณต, แนวคดจ ำนวน, จ ำนวนเตม, กำรบวก} {mathematic, number and computation, arithmetic, number concept, integer, addition}

152

เมอไดรำยกำรค ำคนจะท ำกำรสบคนโดยเปรยบเทยบค ำคน กบตำรำงคอลเลกชนของโหนดทเตรยมไว โดยกำรเปรยบเทยบกบตำรำงคอลเลกชนจดยอด (Vertex Collection) เพอหำขอมลทมควำมคลำยคลงกบค ำคนทใสเขำไป จะไดโหนดทมควำมคลำยคลงหรอตรงกบค ำคน ดงตำรำงท 5.15 ตารางท 5.15 คอลเลกชนจดยอดทเกยวของกบค ำคน

VID Value 7 ระบบจ ำนวนเตม

11 กำรบวก 0 Lesson 3 Application Object

จำกคอลเลกชนจดยอดจะสำมำรถเชอมโยงไปยงคณสมบตของทรพยำกร ใน

คลำสทเกยวของได ตำมตำรำงท 5.16

ตารางท 5.16 คอลเลกชนคณสมบตของทรพยำกรทเกยวของกบค ำคน PID Value

2 Title

จำกตำรำงท 5.15 และ 5.16 จะท ำใหทรำบวำระบบจะท ำกำรคนคนโดยเรมตนทคลำส Lesson และ Application Object ทมขอมลของคณสมบตทรพยำกร “Title” เปน “ระบบจ ำนวนเตม และกำรบวก” โดยคลำสเหลำนนจะเปนจดเรมเพอท ำกำรเปรยบเทยบค ำคนและรำยละเอยดภำยในคลำส รวมถงกำรเชอมโยงไปยงคลำสอน ผำนออบเจกตพรอพเพอรตทเชอมกบกคลำสขำงตน ไดแก hasAppObject และ hasInfoObject เพอเปรยบเทยบขอมลในคลำสทเกยวของตอไป ทงนกำรเปรยบเทยบจะใชกำรค ำควณคำคะแนนควำมคลำยคลงเชงควำมหมำย เพอประเมนวำคลำสใดบำงทมขอมลทมควำมคลำยคลงกบค ำคนมำกทสด

153

(2) การค านวณคาคะแนนความคลายคลงเชงความหมาย (Semantic Similarity Score: SSS)

จำกปญหำของกำรสบคนเลรนนงออบเจกตในบทท 2 หวขอ 2.3.2 กลำวคอ กำรสบคนดวยค ำคนทวไปในโอเพนดำทำจะมปญหำเรองควำมแมนย ำต ำ เนองจำกลกษณะขอมลทเกบในชดขอมลสำมำรถเชอมโยงไปยงชดขอมลอน ๆ ได ท ำใหขอบเขตกำรสบคนดวยค ำคนเพยงค ำเดยวสำมำรถดงขอมลทเกยวของไดในจ ำนวนทมำกเกนจรง ดงนนจงมงำนวจยหลำยชนทคดคนวธกระบวนกำรสบคนโดยกำรก ำหนดขอบเขตหรอระดบควำมลก (K-Depth) ในกำรสบคนขอมล ซงจะเกดปญหำของกำรก ำหนดระดบควำมลกในกำรสบคนทไมเหมำะสม ไดแกกำรก ำหนดขอบเขตกำรคนทแคบเกนไป กำรเปรยบเทยบค ำคนมควำมแมนย ำมำก แตผลลพธทเกยวของจะไมถกสบคนขนมำไดครบถวน หรอกำรก ำหนดควำมลกมำกเกนไปกจะสงผลตอจ ำนวนผลลพธทออกมำมำกเกนควำมจ ำเปน และสงผลตอประสทธภำพของระบบอยำงมำก เปนตน ดงนนในกระบวนกำรนจะเปนกำรใชกำรวดควำมคลำยคลงเชงควำมหมำยชวยในกำรก ำหนดระดบควำมลกในกำรสบคนภำยในโครงสรำงอำรดเอฟทเหมำะสมทสด

กระบวนกำรวดควำมคลำยคลงเชงควำมหมำยจะท ำกำรค ำนวณคำคะแนนควำมคลำยคลงจำก 2 สวน ไดแก

(2.1) กำรวเครำะหควำมสมพนธของคณสมบตของทรพยำกร (Relational Predicate Keyword) จำกรปท 5.13 คลำสแตละคลำสจะสมพนธกนดวยคณสมบตของทรพยำกร โดยจะมค ำศพททใชบงชควำมสมพนธ เชน ID, Title, Level เปนตน ซงค ำศพทเหลำนสำมำรถบงบอกถงลกษณะควำมสมพนธของตวทรพยำกร (Subject) และคำของคณสมบต (Object) แตละตวได และบงบอกถงขอบเขตและเนอหำของกลมค ำศพทในเชงควำมหมำยได กำรวดควำมคลำยคลงนจะไดแนวคดกำรวดควำมคลำยคลงของลน (Lin, 1998) เนองจำกเปนกำรวดควำมคลำยคลงของขอมลในโครงสรำงทมควำมสมพนธระหวำงค ำศพท

𝑠𝑖𝑚𝐿𝑖𝑛 = 2.𝐼𝐶(𝐿𝐶𝑆)

𝐼𝐶(𝑐𝑜𝑛𝑐𝑒𝑝𝑡1)+𝐼𝐶(𝑐𝑜𝑛𝑐𝑒𝑝𝑡2) (5-3)

โดย IC คอ คำ Information Concept โดยคดจำกควำมนำจะเปนทปรำกฏ concept

ทงสอง LCS คอ ค ำทเชอมกนใกลสดระหวำง concept ท 1 แล2

154

กระบวนกำรในกำรวดควำมคลำยคลง เรมจำกผใชใสค ำส ำคญในกำรคนเขำมำ จะน ำค ำคนนนไปเปรยบเทยบกบโหนดทเปนคำของคณสมบตของทรพยำกรแบบอกขระ (Literal) กำรเปรยบเทยบใชกำรเปรยบเทยบแบบจบค (Matching) เพอใหไดคำทตรงกบค ำคนมำกทสด และเกบคำ Vertex ID ของคำของคณสมบตประเภทอกขระ (Literal) นนเพอเชอมโยงกลบไปทโหนดหลกผำน PID ทเปนรหสของดำทำพรอพเพอรต (Data Properties) เมอเชอมขอมลส ำเรจกจะไดชดของค ำศพทคณสมบต (List of Predicate) ทจะน ำไปใชในกำรวดระยะทำงของค ำศพทได

เมอไดชดของค ำศพทแลวจะน ำไปค ำนวณหำคะแนนระยะทำง (Distance Score) โดยก ำหนดใหจดโหนดทเปนจดเรมตนมคำเทำกบ 0 และเดนทำงไปยงโหนดแตละระดบมคำเทำกบ 1 ในแตละชนของโครงสรำง โดยใชสมกำรกำรหำคะแนนระยะทำง (5-4) โดยประยกตจำกสตรของแบ (Bae et al., 2013)

𝑆𝐷𝑆(𝑘, 𝑜𝑖) = 1 −𝑁𝑆𝐶(𝑘,𝑜𝑖)−1

𝑀𝑎𝑥[𝑁𝑆𝐶(𝑘,𝑜1)𝑁𝑆𝐶(𝑘,𝑜𝑛)] (5-4)

เมอ SDS คอ คะแนนระยะทำงระหวำงค ำคนกบโหนด k คอ ค ำคนทใสเขำระบบ oi คอ ชดขอมลทเชอมโยงกนในอำรดเอฟ NSC คอ คำของกำรเปลยนต ำแหนงของโหนดขอมล

จำกสมกำร 5-3 เปนกำรหำคำคะแนนระยะทำง โดยคำ Number of Subject Change: NSC จะพจำรณำจำกจดเรมตนก ำหนดใหค ำคนทเปรยบเทยบแลวตรงกบคำของคณสมบตประเภทอกขระ (Literal) ตวใด ใหนบโหนดนนมคำเปน 0 จำกนนจะท ำกำรเคลอนยำยต ำแหนงดชนไปตำมคณสมบตของทรพยำกร (Predicate) แตละตวทเกยวของกบโหนดหลก จนถงปลำยโหนดคำของคณสมบตประเภทอกขระ (Literal) อน ๆ จนครบ โดยนบจ ำนวนโหนดทเดนทำงผำนเปนคำ NSC จำกรปท 5.14 เปนกระบวนกำรแทนคำระยะทำงในเสนทำงควำมสมพนธของโหนดแตละโหนด

155

รปท 5.14 จ ำนวนคะแนนกำรเปลยนโหนดโดยเรมทรหสบทเรยน “ระบบจ ำนวนเตม”

จำกรปท 5.14 เปนกำรก ำหนดคะแนนตำมกำรเปลยนโหนดของดชนในกำรทองโหนดควำมสมพนธตำมโครงสรำงและควำมสมพนธทก ำหนดไว ยกตวอยำงกำรสบคนดวยชอบทเรยน “ระบบจ ำนวนเตม” แลว ระบบจะทองโหนดแตละโหนดไปตำมขอบเขตจนถงจดปลำยทคำของคณสมบตประเภทอกขระ (Literal) ทกโหนด ทคำของคณสมบต “บทเรยน” มคำระยะทำงเทำกบ 2 เนองจำกตองผำนโหนดจ ำนวน 2 โหนดไดแก Lesson และ Application Object นนเอง

เมอทดสอบใชสมกำรหำคำคะแนนระยะทำงเชงควำมหมำย (Semantic Distance Score: SDS) ระหวำง รหสรำยวชำ “ค21101.2” และ ชอบทเรยน “ระบบจ ำนวนเตม” โดยคำ NSC เทำกบ 1 และคำ MAX[NSC] เทำกบ 3 เนองจำกพจำรณำทงโครงสรำง คำของ NSC ทมำกทสดคอ 3 ทโหนด “บทเรยน” ดงนน คำ SDS จะมคะแนนเทำกบ 0.67 ตำมรำยละเอยดสมกำร (5-4)

SDS(“ค21101.2”, “ระบบจ ำนวนเตม”) = 1- ( (1-1) /3 )

SDS(“ค21101.2”, “ระบบจ ำนวนเตม”) = 1

Lesson Contributor

Application Object

Information Object

Asset

1 0 1

1 1

1

2

2

3

2

ค21101.2 ระบบจ ำนวนเตม

ค21101

มธยมศกษำปท 1

Application Object

1

Information Object บทเรยน

2 กำรลบ

กำรบวก

Asset

2

บทเรยน 3 3 3

4

4 4 Content2.txt

Numb21.jpg

Detail.txt

สสวท.

156

จำกกำรวดระยะทำงเชงควำมหมำยจะมคำอยระหวำง 0 ถง 1 โดย 0 หมำยถงไมมควำมเกยวของหรอสอดคลองกนเชงควำมหมำยเลย และ 1 หมำยถงมควำมเกยวของเชงควำมหมำยมำกทสด หรอหมำยถงเปนสงเดยวกน ใชแทนกนได ดงนนจำกตวอยำงกำรค ำนวณแสดงถง รหสบทเรยน “ค21101.2” มควำมหมำยเทยบเทำกบชอเรอง “ระบบจ ำนวนเตม” เพรำะเปนสงเดยวกนในเชงควำมสมพนธ ถงแมจะมอกขระแตกตำงกนโดยสนเชงกตำม

(2.2) คะแนนกำรเปรยบเทยบเชงควำมหมำยระหวำงคลำส (Semantic Similarity Score) นอกจำกกำรวดระยะทำงเชงควำมหมำยจำกกระบวนกำรท 1 แลว ในงำนวจยนยงไดใชกำรเปรยบเทยบควำมคลำยคลงเชงควำมหมำยเพอน ำไปค ำนวณรวมกบกำรวดระยะทำงเชงควำมหมำยเพอใชในกำรประเมนควำมเหมำะสมของระดบกำรสบคนทงรำยละเอยดของคลำสกบค ำคน และระยะควำมลกของกำรสบคนในโครงสรำงกำรจดเกบขอมลอกดวย ดงนนในสวนกำรเปรยบเทยบเชงควำมหมำยของค ำคนกบคลำสแตละคลำสจะใชกำรประยกตจำกสตรของลน (Lin, 1998) ตำมสมกำรท 5-5 และกำรเปลยนตวแปรจำกกำรเปรยบเทยบค ำคนตอค ำในเอกสำรใหเปนค ำคนและอตรำสวนของเขตขอมลในคลำสแตละคลำส ตำมแนวคดของแบ (Bae, Nguyen, Kang and Oh, 2013) 𝑆𝑆𝑆(𝑘, 𝑜𝑖) =

2× log 𝑟(𝑐𝑜)

log 𝑟(𝑐𝑖)+log 𝑟(𝑐𝑘) (5-5)

เมอ

k คอ ค ำคน ck คอ จ ำนวนของคลำสทมค ำคนปรำกฏ ci คอ จ ำนวนคลำสทมออบเจกตปรำกฏ co คอ จ ำนวนคลำสทมปรำกฏค ำคนและออบเจกต จำกสมกำรท 5-4 เปนกำรเปรยบเทยบควำมคลำยของค ำคนกบคลำสทม

คำของคณสมบตประเภทอกขระ (Literal) ปรำกฏอย โดย r(ck) คออตรำสวนระหวำงคลำสทมค ำคนปรำกฏอยกบจ ำนวนคลำสทงหมด r(ci) คออตรำสวนระหวำงคลำสทมคำของคณสมบตของทรพยำกรทตองกำรเปรยบเทยบปรำกฏอย กบจ ำนวนคลำสทงหมด และ r(co) เปนอตรำสวนระหวำงจ ำนวนคลำสทปรำกฏทงค ำคนและคำของคณสมบตของทรพยำกรในคลำสนน กบจ ำนวนคลำสทงหมด โดยกำรเปรยบเทยบควำมคลำยคลงเชงควำมหมำยนจะท ำกำรเปรยบเทยบจำกค ำคนและโครงสรำงของคลงค ำศพททสรำงไวในขนตอนกำรสรำงคลงศพทสมพนธ

157

จำกกำรหำระยะทำงเชงควำมหมำยระหวำงค ำคน “ค21101.2” และโหนด “ระบบจ ำนวนเตม” สำมำรถน ำมำเปรยบเทยบควำมคลำยคลงเชงควำมหมำยตำมสมกำรท 5-4 ได โดยคลำสท งหมดในตวอยำง 5 คลำสไดแก Lesson, Contributor, Course, Learning Object และ Asset คลำสทปรำกฏค ำคนม 1 คลำส คอ Lesson คลำสทปรำกฏโหนดทจะเปรยบเทยบม 1 คลำส คอ Lesson เมอค ำนวณตำมสมกำรแลวจะไดคำเทำกบ 1 คอท งสองค ำมควำมคลำยคลงเชงควำมหมำย

SSS(“ค201101.2”, “ระบบจ ำนวนเตม”) = (2*log(1/5))/(log(1/5)+(log(1/5)) = 1

จำกกำรวดควำมคลำยคลงทงทำงดำนระยะทำงเชงควำมหมำย (Semantic Distance Score: SDS) และกำรวดควำมคลำยคลงเชงควำมหมำยระหวำงคลำส (Semantic Similarity Score: SSS) ผวจยจงน ำกำรวดควำมคลำยคลงทงสองสวนมำใชรวมกน โดยมคำพำรำมเตอร (p) เพอเปนสมประสทธในกำรก ำหนดคำผกผนระหวำงกำรวดระยะทำงเชงควำมหมำยและกำรวดควำมคลำยคลงเชงควำมหมำยใหมคำอยระหวำง 0 ถง 1 โดยกำรก ำหนดคำพำรำมเตอร p ทเหมำะสมเพอใหประสทธภำพกำรสบคนมคำสงทสด ซงจะแสดงกระบวนกำรประเมนคำ p ทเหมำะสมกบกำรสบคนในหวขอกำรประเมนผลประสทธภำพของโมเดลในล ำดบถดไป

𝑆𝑆(𝑘, 𝑜𝑖) = 𝑝 ∙ 𝑆𝐷𝑆(𝑘, 𝑜𝑖) + (1 − 𝑝) ∙ 𝑆𝑆𝑆(𝑘, 𝑜𝑖) (5-6) เมอ

k คอ ค ำคน oi คอ ออบเจกตทท ำกำรเปรยบเทยบ p คอ คำพำรำมเตอรใหน ำหนก

5.2.2 การจดล าดบการน าเสนอผลการสบคน หลงกำรค ำนวณควำมคลำยคลงเชงควำมหมำยโดยมสวนประกอบทำงดำนระยะทำงเชงควำมหมำยและควำมคลำยคลงของคลำสเชงควำมหมำยแลว งำนวจยนยงไดเพมกำรจดกำรรำยกำรผลกำรสบคนในสวนกำรน ำเสนอใหมควำมสอดคลองกบควำมตองกำรของผใช โดยวเครำะหเคำรำงเมทำดำทำและขอมลตวแทนเอกสำรทำงดำนสถตของระเบยน เพอน ำมำใชในกำรน ำเสนอผลกำรสบคนไดดยงขน

158

กำรจดล ำดบกำรน ำเสนอในงำนวจยนประกอบดวยแนวทำงกำรจดล ำดบผลกำรสบคนโดยวธกำร Query Dependent Ranking (Liu, 2009) ซงเปนกำรจดล ำดบผลกำรสบคนโดยยดกำรเปรยบเทยบระหวำงค ำคนกบค ำดชนตวแทนของเอกสำรเปนส ำคญ พรอมกนนไดเพมแนวคดกำรเพมคำน ำหนกของค ำคนและองคประกอบทำงบรรณำนกรม (Bibliographic) เขำไปเพอเปรยบเทยบผลกำรจดล ำดบกบกำรจดล ำดบโดยใชขอมลตวแทนเอกสำรแบบไมมกำรใชคำน ำหนก และน ำสมกำรค ำนวณหำควำมคลำยคลงระหวำงขอมลสองรำยกำรแบบปรภมเวกเตอร (Vector Space) ดวยวธกำรวดควำมคลำยคลงแบบโคซำยน (Cosine Similarity) และกำรปรบปรงใหรองรบกำรเพมคำน ำหนกของปจจยบรรณำนกรมเพมเตม (Zhou, Lawless, Min and Wade, 2010) ไดแก

𝑠𝑖𝑚(𝑑, 𝑞) =[∑ 𝑑∗𝑞𝑛

𝑘=1 ]

√∑ 𝑑2𝑛𝑘=1 ∗√∑ 𝑞2𝑛

𝑘=1

∗ 𝐹 (5-7)

เมอ d คอ คำน ำหนกของโหนดทพบ q คอ คำน ำหนกของค ำส ำคญทใชคนหำ

F คอ คำพำรำมเตอรใหน ำหนกเมทำดำทำ

จำกสมกำรท 5-7 เปนสมกำรหำควำมคลำยคลงของค ำสองค ำ โดยเปรยบเทยบควำมคลำยเชงเสนคอไมยดควำมหมำยของค ำแตวดควำมคลำยคลง โดยกำรใหคำน ำหนกของโหนดทพบในโครงสรำงอำรดเอฟ และกำรใหน ำหนกค ำส ำคญทใชสบคน นอกจำกนยงมกำรใหคำน ำหนกเมทำดำทำทตองกำรส ำหรบเรยงล ำดบโดยกำรคณดวยคำคงท ระหวำง 0.1 ถง 1.0 โดยเลอกใหน ำหนกกบเมทำดำทำทตองกำร โดยผลกำรส ำรวจควำมตองกำรของผใช พบวำเขตขอมลทผใชนยมใชเพอพจำรณำเลอกผลกำรสบคนหรอจดกลมเนอหำกำรสบคน ไดแก (1) ชนดของไฟลเอกสำร เชน เอกสำรเวรด รปภำพ ไฟลเสยง (2) ภำษำทใชในตวสอ (3) ระดบชนปกำรศกษำ (4) รปแบบเอกสำร เชน เอกสำรฉบบเตม มไฟลแนบหรอไม (5) หวเรองคณตศำสตรทอยในเนอหำ เปนตน ซงขอมลเหลำนชวยใหผใชตดสนใจไดวำจะเขำไปดรำยละเอยดรำยกำรสบคนนนหรอไม เพอลดเวลำกำรพจำรณำ ผวจยจงน ำปจจยเหลำนมำเปนปจจยทใชในกำรจดล ำดบกำรแสดงผล เพอใหผใชพบรำยกำรทตนเองตองกำรรวดเรวมำกยงขน โดยกำรทดลองจะใชตวอยำงผลกำรสบคนเลรนนง ออบเจกตในตำรำงท 5.17 ในกำรประเมนกำรจดล ำดบผลกำรสบคน โดยตวอยำงเปนกำรใสค ำคนประสมระหวำงค ำคนภำษำไทยและภำษำองกฤษ สบคนขอมลเลรนนงออบเจกต โดยก ำหนดใหภำษำในเอกสำรเปนภำษำไทย 2 รำยกำรและภำษำองกฤษ 2 รำยกำร รวมจ ำนวน 4 รำยกำร ดงนนคำปจจย (F) ทใชพจำรณำคอภำษำทจะมผลตอคะแนนควำมคลำยคลงของเอกสำรดงตอไปน

159

รปท 5.15 กำรคดคำคะแนนเพอก ำหนดล ำดบกำรน ำเสนอใหกบผลกำรสบคน

จำกรปท 5.15 เปนอลกอรทมในกำรพจำรณำองคประกอบของผลกำรสบคนทผใช

เลอกในกำรจดล ำดบเนอหำ โดยจะใหคะแนนกบองคประกอบทผใชเลอกเพอใหรำยกำรสบคนนนแสดงในล ำดบตน เมอผลกำรสบคนแตละรำยกำรผำนอลกอรทมนจะมคะแนนดงแสดงตำมตวอยำงในตำรำงท 5.17

REPEAT

READ next ค ำก ำหนดเงอนไขกำรจดล ำดบ(i) CASE LessonFormat(รปแบบของบทเรยน) Result1(i)= Search กลมค ำ(i) จำกฐำนขอมล CASE ApplicationFormat (รปแบบของเนอหำกำรเรยนร) Result2(i)= Search กลมค ำ(i) จำกฐำนขอมล CASE InformationFormat (รปแบบของวตถสำรสนเทศ) Result3(i)= Search กลม(i) จำกฐำนขอมล IF Result1(i) AND Result1(i+1) AND…. Result2(i) AND

Result2(i+1)

Result3(i) AND Result3(i+1)..not NULL

THEN

BestFormat = Result1(i) _ Result1(i+1) _ ….

Result2(i) _ Result2(i+1) _ ….

Result3(i) _ Result3(i+1) _ ….

ELSE

NormalFormat = Result2(i) + Result2(i+1) + … or

Result3(i) + Result3(i+1) + ….

WorseFormat = Result1(i) + Result1(i+1) + ….

END IF

END REPEAT

160

ตารางท 5.17 ตวอยำงกำรวดคำควำมคลำยคลงทไดจำกกำรสบคนเลรนนงออบเจกต รำยกำรค ำคน\เอกสำร LO1T LO2E LO3T LO4E F

เซต 1 1 0.3 0.3 1 Element 0.8 0.7 0.7 0.7 0.5 สบเซต 0.9 0.7 0.5 0.3 1

จ ำนวนจรง 0.5 0.5 0.8 0.8 1 Real numbers 0.5 0.5 0.8 0.8 0.5 สมกำรเชงเสน 0.4 0.5 1 0.8 1

Union 0.7 0.6 0.3 0.2 0.5 Exponential 0.2 0.3 1 1 0.5 สมกำร 0.8 0.8 1 1 1

จำกตำรำงท 5.17 เปนตวอยำงกำรวดควำมคลำยคลง (Similarity Score) ทจำกกำร

สบคนเลรนนงออบเจกตตวอยำง ผลกำรสบคนจะถกน ำมำจดเรยงล ำดบ โดยใชกำรวดควำมคลำยคลงดวยโคซำยนจำกสมกำรท 5-6 เพอวดควำมคลำยคลงของค ำคน และโหนดทมควำมใกลเคยงกบค ำคนนนปรำกฏอย โดยจะแบงเปน 2 กลมคอ กลมทไมมกำรเพมคำน ำหนกของภำษำ (F) กบกลมทคดคำน ำหนกของภำษำในเอกสำร เพอวดควำมแตกตำงของคะแนนควำมคลำยคลง ตารางท 5.18 เปรยบเทยบผลกำรวดควำมคลำยคลงแบบมกำรเพมคำน ำหนกและไมเพมคำน ำหนก

รายการเอกสาร คาความคลายคลงไมเพมคา

น าหนก คาความคลายคลงแบบเพมคา

น าหนก LO1T 0.27 0.90 LO2E 0.26 0.77 LO3T 0.27 0.89 LO4E 0.27 0.77

จำกตำรำงท 5.18 แสดงผลกำรวดควำมคลำยคลงของเอกสำรกบค ำคน โดยกลม

ผลลพธแบงเปน 2 กลม คอกลมทวดควำมคลำยคลงโดยไมมกำรถวงน ำหนกของค ำส ำคญ และกลมทสองเปนกำรวดควำมคลำยคลงดวยกำรถวงน ำหนกของค ำทสอดคลองกบภำษำของเลรนนง ออบเจกต ซงในกรณตวอยำงก ำหนดใหเอกสำรภำษำไทยมควำมส ำคญมำกกวำเอกสำร

161

ภำษำองกฤษ ดงนน ผลกำรทดลองแสดงใหเหนวำกลมทมกำรเพมคำน ำหนกใหค ำส ำคญจะชวยเพมควำมแตกตำงใหผลกำรค ำนวณมำกขน โดย LO1T และ LO2T เปนเอกสำรในกลมเนอหำเดยวกบ และ LO3T และ LO4T เปนกลมเอกสำรเดยวกน ถำพจำรณำกำรวดควำมคลำยคลงโดยไมถวงคำน ำหนกแลว คะแนนเอกสำรแตละรำยกำรแทบไมมควำมแตกตำงกนมำกนก และแสดงถงเอกสำรภำษำไทยและภำษำองกฤษมคำควำมส ำคญเทำเทยมกน แตถำใชกำรเพมคำน ำหนกใหค ำส ำคญตอเอกสำรแลว กำรค ำนวณจะแสดงถงเอกสำรภำษำไทยจะมคำควำมคลำยคลงมำกกวำเอกสำรทเปนภำษำองกฤษ ทงนขนอยกบคำน ำหนกทก ำหนดในกำรค ำนวณ โดยในตวอยำงใชคำน ำหนกท 0.5 ดงนน ควำมแตกตำงระหวำงเอกสำรอำจจะมนอยท ำใหคำคะแนนไมแตกตำงอยำงชดเจน ดงนน ถำตองกำรจดกลมเอกสำรทมควำมแตกตำงกนมำกขน ใหปรบคำน ำหนกค ำส ำคญในเมทำดำทำหรอขอมลทตองกำรใหมำกขน ซงจะสงผลตอคะแนนในภำพรวมได

จำกแนวคดกำรจดล ำดบกำรน ำเสนอผลกำรสบคนหรอปรบปรงผลกำรสบคนจำกองคประกอบของเลรนนงออบเจกต น ำมำสกำรกำรก ำหนดค ำสงในกำรปรบปรงผลกำรสบคนทำงหนำเวบไซตดงภำพท 5.16 แสดงรำยละเอยดองคประกอบของเลรนนงออบเจกตทสำมำรถเลอกเพอปรบปรงผลกำรสบคนใหแสดงรำยกำรผลกำรสบคนตำมองคประกอบทผใชตองกำรได

รปท 5.16 ตวเลอกเพอจดล ำดบกำรน ำเสนอผลกำรสบคน

5.3 ผลการประเมนโมเดลการคนคนเลรนนงออบเจกต กำรประเมนโมเดลกำรคนคนเลรนนงออบเจกตจำกชดขอมลโอเพนดำทำ ไดท าการ

ประเมน 2 วธ ไดแก (1) การประเมนประสทธภาพของระบบ ดวยการทดสอบจากการวดคำควำมแมนย ำ (Precision) คำควำมระลก (Recall) และคำเอฟเมเชอร (F-Measure) และกำรเปรยบเทยบ

162

ควำมเรวในกำรคนคนเลรนนงออบเจกตกบเจนำเฟรมเวรค (Jena Framework) และ (2) กำรประเมนกำรใชงำนระบบโดยผใช ซงมรำยละเอยดกำรประเมนผลดงน

5.3.1 ผลการประเมนประสทธภาพของระบบโดยการทดสอบการท างานของและการ

เปรยบเทยบความเรวในการคนคนเลรนนงออบเจกตกบระบบอน 1) การประเมนประสทธภาพโดยการท างานของระบบ

กำรทดสอบจะด ำเนนกำรคนคนขอมลตวอยำงทไดจำกกำรแปลงขอมลจำกฐำนขอมลเชงสมพนธ ระเบยนขอมลจ ำนวน 300 รำยกำร และท ำกำรเปรยบเทยบและแปลงเปนโครงสรำงอำรดเอฟ โดยกำรเตรยมขอมล (Pre-Processing) ใหอยในรปแบบตำรำงขอมลทพรอมท ำกำรสบคนดวยกำรจดเกบทรเปลสโตร (Triple Store) จ ำนวน 18,000 ทรเปล และพฒนำเปนระบบเวบแอพลเคชน โดยใช RAP API for RDF ในกำรพฒนำเพอควำมสะดวกในกำรทดสอบระบบ โดยกำรทดสอบระบบจะน ำเสนอเปน 2 สวน ไดแก (1) กำรทดสอบกระบวนกำรเพอหำคำ p ทเหมำะสมระหวำงกำรวดควำมคลำยคลงเชงควำมหมำย และกำรวดระยะทำงเชงควำมหมำย (2) กำรเปรยบเทยบผลกำรสบคนระหวำงกำรสบคนโดยไมใชคำ p ในกำรสบคน และกำรสบคนทใชคำ p ทเหมำะสมในกำรสบคน เพอน ำไปทดสอบเพอหำคำควำมแมนย ำ คำควำมระลก และคำเอฟเมเชอรโดยมรำยละเอยดดงน

(1) กำรทดสอบกระบวนกำร เพอหำคำ P ในกำรวดควำมคลำยคลง จำกกระบวนกำรสบคนดวยวธวดควำมคลำยคลงเชงควำมหมำย จำกสมกำรท 5-5 จะมคำพำรำมเตอร p ส ำหรบกำรค ำนวณ เพอใชเปนคำถวงน ำหนกระหวำงคำคะแนนระยะทำงเชงควำมหมำย (Semantic Distance Score: SDS) และคำคะแนนควำมคลำยคลงเชงควำมหมำย (Semantic Similarity Score: SSS) โดยคำ p ทเหมำะสมนนจะเปลยนแปลงไปตำมโครงสรำงควำมสมพนธของชดขอมลและลกษณะของทรเปลในชดขอมล ดงนนกำรก ำหนดคำ p ทเหมำะสมนนจะเปนกำรปรบสมดลของกำรวดคำควำมคลำยคลงและกำรวดระยะทำงเชงควำมหมำย ดงนนจงตองมกำรทดสอบกำรสบคนเพอหำคำ p ทเหมำะสมของแตละชดขอมล โดยผลกำรทดลองไดคำ p แสดงดงรปท 5.17

163

รปท 5.17 กรำฟแสดงคำน ำหนก (p) ทเหมำะสมกบชดขอมล

จำกรปท 5.17 แสดงกำรทดสอบกำรสบคนโดยเปลยนคำ p จำก 0 ถง 1 โดยคำทเปลยนแปลงไป จะมผลตอควำมแมนย ำ (Precision) และคำควำมระลก (Recall) โดยสองคำนเปนคำทมควำมส ำคญตอกำรวดประสทธภำพของกำรสบคนขอมลในโครงสรำงอำรดเอฟ (RDF) อยำงมำก ซงจะแสดงถงผลกำรคนทมควำมถกตองกบค ำคนทผใชตองกำร และมขอบเขตทเหมำะสมไดเอกสำรทเกยวของครบถวนมำกทสด โดยในกำรทดลองนคำ p ทเหมำะสมและไดคำควำมแมนย ำและคำควำมระลกในระดบสงคอ 0.4 ทมคำควำมแมนย ำรอยละ 87 คำควำมระลกรอยละ 95 และคำเอฟเมเชอร (F-Measure) ทรอยละ 90

(2) กำรเปรยบเทยบผลกำรสบคนโดยกำรสบคนโดยไมใชคำ p ทงนเมอน ำขอมลคำพำรำมเตอร p มำใชในกำรสบคนเปรยบเทยบกบกำรสบคนดวยกำรวดระยะทำงเชงควำมหมำย และกำรวดควำมคลำยคลงเชงควำมหมำยเพยงอยำงเดยวโดยไมน ำคำ p มำใชในกำรค ำนวณจะเหนวำประสทธภำพกำรใชคะแนนแบบผสมจะใหผลกำรสบคนทมประสทธภำพสงกวำ ดงรปท 5.18

0

50

100

150

0 0 . 1 0 . 2 0 . 3 0 . 4 0 . 5 0 . 6 0 . 7 0 . 8 0 . 9 1

PERC

ENGA

GE

WEIGHT (P)

การก าหนดคา P ทมผลตอประสทธภาพการ สบคน

precision recall F-Measure

164

รปท 5.18 แผนภมสรปกำรประเมนควำมถกตองของกำรสบคน

จำกรปท 5.18 แสดงถงประสทธภำพกำรสบคนทแตกตำงกนตำมแตละวธโดยใชคำควำมแมนย ำ (Precision) คำควำมระลก (Recall) และคำเอฟเมเชอร (F-Measure) จำกกำรทดลองกำรสบคนดวยค ำคนตงแต 1-5 ค ำและน ำคำเฉลยมำแสดงผลในกำรประเมนประสทธภำพกำรสบคน ซงแบงกำรทดสอบแบงเปน 3 ลกษณะไดแก

(1) วธกำรวดระยะทำงเชงควำมหมำย (Semantic Distance Score: SDS) เปนกำรสบคนโดยใชคณสมบตของทรพยำกร (Predicate) เปนค ำศพทในกำรพจำรณำถงขอบเขตเรองทสบคน โดยกำรว ดระยะทำงระหวำงโหนดและค ำคนทก ำหนด ดงน น กำรใชระยะทำง เชงควำมหมำยเพยงอยำงเดยว จะท ำใหกำรสบคนสำมำรถสบคนผลลพธทเกยวของไดคอนขำงสง ซงพจำรณำจำกคำควำมถกตองหรอคำกำรระลก (Recall) สงถง 91.27 แสดงถงผลกำรสบคนทคนขนมำไดนนมควำมครบถวนมเนอหำทเกยวของกบค ำคน เนองจำกวธกำรนเปนกำรสบคนตำมควำมสมพนธ ดงนน เมอชดขอมลมกำรเชอมควำมสมพนธในกลมเดยวกนหลำยชดขอมลจะท ำใหผลกำรสบคนออกมำเปนจ ำนวนมำก ท ำใหใชเวลำในกำรประมวลผลสงขนมำก รวมถงสงผลตอควำมแมนย ำในกำรสบคน (Precision) มคำควำมแมนย ำทต ำ จำกตวอยำงไดรอยละ 59 เนองจำกไดผลกำรสบคนทไมเกยวของออกมำจ ำนวนมำกตำมไปดวย

(2) กำรสบคนดวยกำรวดควำมคลำยคลงเชงควำมหมำย (Semantic Similarity Score: SSS) กำรท ำงำนเปนกำรสบคนโดยใชกำรเปรยบเทยบค ำส ำคญกบรำยละเอยดภำยในคลำสแตละคลำสทมคำของคณสมบตประเภทอกขระ (Literal) หรอค ำเหมอนเชงควำมหมำย โดยใช

59.00

97.82 95.5591.2778.73

88.91

71.56

87.14 91.92

SDS SSS WEIGHT

perc

entag

e

การประเมนความถกตองของการสบคน

precision recall F-Measure

165

กลมค ำศพทสมพนธในกำรเชอมโยงค ำทเกยวของในเชงล ำดบชน (Broader Narrower) และค ำทมควำมเกยวของกนหรอใชแทนกนได (Related, Alternative) ชวยในกำรสบคน ซงวธนจะท ำใหผลกำรสบคนมควำมแมนย ำคอนขำงสง ไดรอยละ 97.82 เนองจำกเอกสำรทตรงกบค ำส ำคญออกมำครบถวน แตจะสงผลตอคำควำมถกตองหรอคำควำมระลกได (Recall) ไดรอยละ78.73 เนองจำกกำรสบคนดวยค ำส ำคญโดยไมดกลมค ำศพทของคณสมบตทรพยำกร (Predicate) จะท ำใหกำรเชอมโยงไปยงเรองทเกยวของนนท ำไดนอยลงถำใชค ำศพททไมตรงหรอเกยวของกบเรองทสบคนจรง ๆ ท ำใหผลลพธทไดนนไมครบถวน แตทงนถอวำคำทไดมควำมแมนย ำและควำมถกตองในระดบยอมรบได

(3) กำรรวมคำคะแนนกำรวดระยะทำงเชงควำมหมำย และวดควำมคลำยคลง เชงควำมหมำยของค ำส ำคญและคลำสในชดขอมล โดยมกำรใหน ำหนกสวนคะแนนทงสองเพอใหกำรสบคนมมตทครอบคลมทงขอบเขตทเหมำะสม และค ำส ำคญทมควำมแมนย ำสงเขำดวยกน โดยมกำรประเมนควำมเหมำะสมของคำน ำหนกตำมโครงสรำงของชดขอมลแตละชดได ท ำใหกำรสบคนมควำมถกตองและแมนย ำสงสดเมอเทยบกบกำรใชเพยงวธใดวธหนง เมอใชวธกำรสบคนแลวท ำใหคำควำมแมนย ำไดรอยละ 95.55 ซงมควำมแมนย ำคอนขำงสง ถงแมจะไมสงเทำวธกำรสบคนดวยกำรวดควำมคลำยคลงเชงควำมหมำยเพยงอยำงเดยวกตำม แตชวยใหมคำควำมระลก รอยละ 88.91 ซงเปนคำทแสดงถงรำยกำรทเกยวของของเนอหำมควำมครบถวนสงมำก เมอเปรยบเทยบประสทธภำพกำรสบคนทง 3 วธแลว กำรใชวธกำรสบคนโดยกำรรวมคำคะแนนกำรวดระยะทำงเชงควำมหมำย และกำรสบคนดวยกำรวดควำมคลำยคลงเชงควำมหมำยพรอมกบกำรใหคำน ำหนกอยำงเหมำะสม ชวยใหกำรสบคนเลรนนงออบเจกตของชดขอมลในโอเพนดำทำมประสทธภำพสงขนตำมผลกำรทดลอง

(2) การเปรยบเทยบประสทธภาพการท างานของระบบกบระบบอน

ผวจยไดทดสอบกบระบบจดกำรอำรดเอฟเจนำ โดยมรำยละเอยดกำรทดลองดงน (2.1) ชดขอมลทใชในกำรทดสอบ ผวจยไดน ำขอมลมลตวอยำงจำกขอมล

เลรนนงออบเจกตทใชเปนชดขอมลในกำรทดสอบประสทธภำพระบบ โดยแบงชดขอมลเปน 5 ขนำดโดยมขนำดทแตกตำงกนตงแต 1MB 10MB 30MB 50MB 70MB และ 100MB โดยประมำณตำมล ำดบ ซงแตละชดขอมลมจ ำนวนทรเปลตงแตพนระเบยนถงหมนระเบยน เพอใหสะทอนถงขนำดชดขอมลทใชงำนจรงในหลำยขนำด

(2.2) ผลประสทธภำพกำรสบคน ผ วจ ยไดออกแบบกำรทดสอบโดยเปรยบเทยบกบกำรสบคนผำนระบบจดกำรขอมลอำรดเอฟเจนำ ซงเปนระบบแบบเปดเผยรหส โดยกำรทดลองนมวตถประสงคเพอเปรยบเทยบประสทธภำพของกระบวนกำรสบคน โดยกำรประเมน

166

ถงประสทธภำพของเวลำตอบสนอง (Response Time) ของระบบเจนำและระบบทออกแบบไว โดยกำรสบคนของระบบเจนำจะรองรบกำรสบคนดวยภำษำสปำรเคล (SPARQL) และใชกำรเปรยบเทยบแบบตรงค ำคน (Exact Match) เทำนน สวนระบบทพฒนำขนจะท ำกำรสบคนดวยใชกำรคนเชงควำมหมำยโดยก ำหนดคำ Threshold เปน 0.5 และคำ p ส ำหรบกำรสบคนเทำกบ 0.6 ตำมผลกำรทดสอบประสทธภำพทไดจำกกระบวนวดประสทธภำพทผำนมำ โดยกำรทดสอบใชค ำในกำรคน 1 ค ำ จ ำนวน 5 รอบเพอหำคำเฉลยเวลำทตอบสนอง โดยผลกำรทดสอบแสดงในรปท 5.19

รปท 5.19 เปรยบเทยบเวลำกำรสบคนระหวำงระบบเจนำและระบบทพฒนำขนเอง จำกรปท 5.19 เปนกรำฟแสดงเวลำกำรตอบสนองของระบบเจนำทระดบควำมลก

กำรสบคนเทำกบ 1 เปรยบเทยบกบระบบทพฒนำขน ซงจะเหนวำเวลำในกำรสบคนระบบเจนำใชเวลำกำรประมวลผลและสบคนสงขนตำมขนำดของชดขอมล เนองจำกตองสบคนขอมลทงชดขอมล แตสวนระบบทพฒนำขนใชเวลำมำกขนเพยงเลกนอย เนองจำกมกำรค ำนวณคำระดบควำมลกทเหมำะสมและกำรเตรยมขอมลแบบตำรำงขอมลไวกอนสำมำรถเขำถงขอมลจำกดชนทท ำไว สงผลใหขนำดขอมลทมำกขนไมมผลตอเวลำในกระบวนกำรคนคน ทงนผวจยไดท ำกำรก ำหนดระดบควำมลกในกำรสบคนทแตกตำงกนดวยระบบทพฒนำขน โดยใหมควำมลกในหลำยระดบ พบวำถงแมจะก ำหนดระดบควำมลกในหลำยระดบ ควำมเรวในกำรตอบสนองของระบบยงมควำมรวดเรวมำกกวำระบบเจนำทไมมกำรก ำหนดระดบควำมลก ดงแสดงในรปท 5.20

0

20000

40000

60000

80000

100000

0 20 40 60 80 100 120

เปรยบเทยบเวลาการสบคน

Jena This System (Semtantic Score)

167

รปท 5.20 เวลำกำรสบคนเมอมกำรเพมระดบควำมลกในกำรสบคน

จำกรปท 5.20 แสดงเวลำกำรตอบสนองในระดบขนำดขอมลทแตกตำงกน

โดยมกำรก ำหนดระดบควำมลกทสงขนในขอมลทมขนำดใหญขน ทงนจะเหนวำเมอเปรยบเทยบกบกำรประมวลผลของระบบเจนำในขนำดขอมลเทำกน เวลำกำรประมวลผลของระบบเจนำจะใชเวลำมำกกวำระบบทพฒนำขน แสดงถงกำรก ำหนดระดบควำมลกในกำรสบคนทสงขน มผลตอเวลำกำรประมวลผลของระบบจรง แตเนองดวยระบบทพฒนำขนมกำรใชแนวคดกำรวดควำมคลำยคลงมำชวยในกำรพจำรณำโดยกำรเตรยมขอมลในแบบดชน (Index) ไวลวงหนำชวยใหลดระยะเวลำในกำรเปรยบเทยบกำรสบคนได ท ำใหกำรสบคนดวยระบบเจนำทใชกำรสบคนแบบตรงค ำคน ตองมกำรประมวลผลกำรสบคนใหมทกครงทมกำรสบคนท ำใหใชเวลำกำรสบคนมำกกวำ

5.3.2 การประเมนความสามารถของระบบโดยผใช การประเมนความสามารถของระบบโดยผใชงานไดแก ผเชยวชาญ และครผสอน ผใชจะท าการทดสอบและประเมนระบบทตดตงไวบนเครองแมขายจ าลอง ผานเครองคอมพวเตอร โดยผใชจะท าการประเมน 2 สวนหลกไดแก (1) สวนการจดเกบเลรนนงออบเจกตและการแปลงขอมล และ(2) สวนการสบคนเลรนนงออบเจกต

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000

40000

45000

0 20 40 60 80 100 120

เวลาการสบคนเมอมระดบความลกในแตละระดบ

Jena Response Time SSS Response Time

168

หนาจอการท างานของระบบ มรายละเอยดของระบบ ดงตอไปน

รปท 5.21 หนำหลกของระบบเมอเขำใชงำน

จำกรปท 5.21 หนำหลกของระบบจะมชองส ำหรบใสค ำคน และทำงดำนขวำจะมปมรำยกำรเลอกเขตขอมล เพอสบคนเฉพำะบำงเขตขอมลได ไดแก คนทกเขตขอมล คนจำกระดบชน คนจำกรหสวชำ และคนจำกประเภทสอ ซงเขตขอมลเหลำนเปนเขตขอมลทไดจำกกำรส ำรวจควำมนยมในกำรเลอกเพอสบคนขอมลของครผสอน ซงตงเปนคำเรมตนทกำรสบคนทกเขตขอมลเพอควำมสะดวกของผใชงำนทวไป และมปม Search เพอสงค ำคนและเรมตนกำรสบคน

ทำงดำนซำยจะเปนเมนส ำหรบกำรท ำงำนในค ำสงกำรสบคนแบบไลเรยง กำรน ำขอมลเขำจำกภำยนอก และกำรแปลงขอมลใหอยในรปแบบอำรดเอฟ ตำมล ำดบ เพอเตรยมพรอมกำรเชอมโยงไฟลขอมลขนสโอเพนดำทำไดทนท โดยมรปดงรปท 5.22

รปท 5.22 เมนยอยเมอเขำใชงำนค ำสงกำรสบคนแบบไลเรยง กำรน ำเขำขอมลและกำรแปลงไฟล

169

รปท 5.23 กำรสบคนแบบไลเรยงตำมระดบกำรศกษำและบทเรยน

จำกรปท 5.23 เปนกำรไลเรยง (Browse) บทเรยนทมในระบบ โดยจะมเมนเลอกระดบชนเรยนทตองกำร จำกนนระบบจะท ำกำรแสดงชอบทเรยนในระดบชนนน ๆ ทกบทเรยนโดยผใชสำมำรถเลอกบทเรยนทตองกำรหรอเลอกแสดงเลรนนงออบเจกตจำกทกบทเรยนในระดบชนไดทนท โดยแสดงผลของเลรนนงออบเจกต ดงรปท 5.24 แสดงบทเรยนทกรำยกำรในระดบชนมธยมศกษำปท 2

รปท 5.24 ผลกำรแสดงเลรนนงออบเจกตแบบไลเรยงตำมชนปกำรศกษำ

170

รปท 5.25 หนำจอเพมเลรนนงออบเจกตเขำในระบบจดเกบเลรนนงออบเจกต

จำกรปท 5.25 เปนสวนกำรน ำเขำขอมลเลรนนงออบเจกตโดยผใช และเมอเพมขอมลแลวจะแสดงกลองขอควำมกำรส ำรองขอมลเปนอำรดเอฟ (RDF) ไฟลเรยบรอย เนองจำกเปนกระบวนกำรแปลงชดเมทำดำทำตำมทออกแบบไวแลว

รปท 5.26 ผลกำรสบคนดวยค ำส ำคญโดยคนทกเขตขอมล

171

จำกรปท 5.26 เปนกำรสบคนดวยค ำส ำคญ “จ ำนวนเตม” โดยคนทกเขตขอมล ซงผลกำรสบคนจะแสดงเฉพำะระดบชน ชอเรอง และประเภทสอเปนรำยละเอยดเบองตน ตำมควำมตองกำรของผใชจำกแบบส ำรวจ และมขอควำม “แสดงรำยละเอยด” เพอแสดงรำยละเอยดของเลรนนงออบเจกตเพมเตม ดงภำพ 5.27

รปท 5.27 ผลกำรแสดงรำยละเอยดของเลรนนงออบเจกตทเลอกจำกรำยกำรหลก

จากรปท 5.27 แสดงรายละเอยดของผลการสบคนเลรนนงออบเจกต ตามเขตขอมล ตาง ๆ โดยแสดงรายละเอยดของเมทาดาทาไดแก ชอเรอง ผแตง บทเรยน รปแบบและประเภทสอ ค าอธบายเนอหา ระดบความยาก หวเรอง สวนทายจะมรายละเอยดขององคประกอบในเลรนนง ออบเจกตทง 4 ระดบ โดยในตวอยางแสดงรายละเอยดไฟลทงหมดในบทเรยนแบงออกเปน 4 สวนไดแก ไฟลบทเรยนทงบท ไฟลเนอหาการเรยนรแตละวตถประสงคในบทเรยน ไฟลองคประกอบเนอหายอย เชน ขอความบทเรยน แบบฝกหด และสวนขอมลยอย ไดแก ไฟลรปภาพ ไฟลขอความ

1) ผลการประเมนความสามารถของระบบโดยผใช

1.1) ขอมลทวไปของผตอบแบบประเมนความสามารถระบบสบคนเลรนนง ออบเจกต โดยกลมผใชทเปนผประเมนระบบไดแก ครผสอน และผเชยวชาญ รวม 20 ทานโดยรายละเอยดดงตารางท 5.19

172

ตารางท 5.19 ขอมลทวไปของผตอบแบบประเมนความสามารถระบบสบคน

1. ขอมลทวไปของผตอบแบบประเมน จ านวน รอยละ 1. เพศ

ชาย 4 20 หญง 16 80

รวม 20 100 ขอมลทวไปของผตอบแบบประเมน จ านวน รอยละ

2. ระดบการศกษา ต ากวาปรญญาตร 0 0 ปรญญาตรหรอเทยบเทา 14 70 ปรญญาโท 3 15 ปรญญาเอก 3 15

รวม 20 100

จากตารางท 5.19 พบวา ผตอบแบบประเมนความสามารถของระบบจดเกบและสบคนเลรน-นงออบเจกต สวนใหญเปนเพศหญง มอตราสวนรอยละ 80 ระดบการศกษาปรญญาตรรอยละ 70 รองลงมาคอ ระดบปรญญาโทและปรญญาเอก มอตรารอยละเทากนท รอยละ 15

1.2) ความคดเหนเกยวกบความสามารถของระบบ แบงเปน 4 ดาน ไดแก มอดลการจดเกบขอมลเลรนนงออบเจกต มอดลการน าเขาขอมลจากภายนอกและการแปลงขอมล มอดลการสบคนเลรนนงออบเจกต และ 4 ความงายในการใชงาน ตารางท 5.20 ความคดเหนเกยวกบความสามารถของระบบโดยรวมในแตละมอดล

ความสามารถของระบบ �� S.D. ระดบความคดเหน 1. มอดลการจดเกบขอมลเลรนนงออบเจกต 4.38 0.44 ด 2. มอดลการน าเขาขอมลเลรนนงออบเจกต 4.87 0.34 ดมำก 3. มอดลการสบคนเลรนนงออบเจกต 4.37 0.52 ด 4. ความงายในการใชงาน 4.54 0.43 ดมำก

โดยรวม 4.54 0.43 ดมำก

173

จากตารางท 5.20 พบวา ผ ประเมนระบบมความเหนวาระบบโดยรวมมประสทธภาพในระดบดมำก (X = 4.54) เมอพจำรณำแยกเปนองคประกอบยอยทง 4 ดำน พบวำ องคประกอบทไดรบกำรประเมนในระดบ ดมำก ไดแก มอดลกำรน ำเขำขอมลเลรนนงออบเจกต และเรองควำมงำยในกำรใชงำนระบบโดยรวม ซงมคำเฉลย 4.87 และ 4.54 ตำมล ำดบ สวนองคประกอบทไดรบกำรประเมนในระดบ ด ไดแก มอดลกำรจดเกบขอมลเลรนนงออบเจกต และมอดลกำรสบคนเลรนนงออบเจกต ทมคำเฉลย 4.38 และ 4.37 ตำมล ำดบ

ตารางท 5.21 ความคดเหนเกยวกบมอดลการจดเกบขอมลเลรนนงออบเจกต

1. มอดลการจดเกบขอมลเลรนนงออบเจกต �� S.D. ระดบความคดเหน 1.1 เมนกำรเพมขอมลสอควำมหมำย และเขำถงไดงำย 4.89 0.32 ดมำก 1.2 ฟอรมกรอกขอมลมเขตขอมลเหมำะสมชดเจน 3.77 0.79 ปำนกลำง 1.3 ล ำดบกำรเพมขอมลมขนตอนทเขำใจงำย 4.33 0.21 ดมำก 1.4 ขอมลทเพมเสรจมควำมครบถวนตำมตนฉบบ 4.61 0.44 ดมำก

โดยรวม 4.38 0.44 ดมำก

จากตารางท 5.21 พบวา ผประเมนมความเหนเกยวกบมอดลการจดเกบขอมลเลรนนงออบเจกตมประสทธภาพในระดบดมากอย 3 ขอ ไดแก เมนการเพมขอมลสอความหมาย และเขาถงไดงาย (X = 4.89) ล าดบการเพมขอมลมขนตอนทเขาใจงาย (X = 4.23) และขอมลทเพมเสรจมความครบถวนตามขอมลตนฉบบ (X = 4.61) และประเมนองคประกอบในระดบปานกลาง 1 ขอ ไดแก ฟอรมการกรอกขอมลมเขตขอมลทเหมาะสมชดเจน (X = 3.77) ตารางท 5.22 ความคดเหนเกยวกบมอดลการน าเขาขอมลเลรนนงออบเจกตจากภายนอก

2. มอดลการน าเขาขอมลจากภายนอก �� S.D. ระดบความคดเหน 2.1 ควำมสะดวกในกำรเรยกใชเมน ค ำสง 4.89 0.19 ดมำก 2.2 กระบวนกำรน ำเขำมขนตอนทงำย ไมยงยำก 5.00 0.48 ดมำก 2.3 ระบบแจงขนตอนกำรด ำเนนงำนเขำใจงำย 4.81 0.11 ดมำก 2.4 ขอมลมควำมสมบรณครบถวนตำมตนฉบบ 4.76 0.59 ดมำก

โดยรวม 4.87 0.34 ดมำก

174

จากตารางท 5.22 พบวา ผประเมน เหนวาระบบมประสทธภาพในระดบ ดมาก ทกประเดน ไดแก ความสะดวกในการเรยกใชงานเมน และค าสง (X = 4.89) กระบวนกำรน ำเขำมขนตอนทงำย ไมยงยำก (X = 5.00) ระบบแจงขนตอนกำรด ำเนนงำนเขำใจงำย (X = 4.81) และขอมลทจดเกบแลวมควำมสมบรณครบถวนตำมขอมลตนฉบบ (X = 4.76) ตารางท 5.23 ความคดเหนเกยวกบมอดลการสบคนเลรนนงออบเจกต

3. มอดลการคนคนเลรนนงออบเจกต �� S.D. ระดบความคดเหน 3.1 ชองกรอกค ำคนมตวเลอกกำรสบคนเหมำะสม 4.56 0.32 ดมำก 3.2 กำรสบคนแบบไรเรยงมเครองมอคนทเหมำะสม 4.78 0.18 ดมำก 3.3 ผลกำรคนหำแบบแบง 2 ระดบมควำมเหมำะสม 4.29 0.66 ด 3.4 องคประกอบผลกำรสบคนเปนประโยชนตอกำร

เลอกใช 4.32 0.53 ด

3.5 กำรจดกลมเนอหำทเกยวของมควำมเหมำะสม 4.11 0.78 ด 3.6 ระยะเวลำในกำรรอผลกำรสบคน 3.87 0.66 ปำนกลำง 3.7 ผลกำรสบคนตรงกบควำมตองกำรของผใช 4.69 0.51 ดมำก

โดยรวม 4.37 0.52 ด

จากตาราง 5.23 พบวา ผประเมนไดแสดงความคดเหนเกยวกบประสทธภาพของมอดลการสบคนเลรนนงออบเจกตในระดบดมาก จ านวน 3 ขอ ไดแก ชองกรอกค าคนมตวเลอกการสบคนทเหมาะสม (X = 4.56) กำรสบคนแบบไรเรยง (Browse) มเครองมอคนทเหมำะสม (X = 4.78) และ ผลกำรสบคนตรงกบควำมตองกำรของผใช (X = 4.69) และมกำรประเมนองคประกอบในระดบ ด จ ำนวน 3 ขอ ไดแก ผลกำรคนหำแบบแบง 2 ระดบมควำมเหมำะสม (X = 4.29) องคประกอบผลกำรสบคนเปนประโยชนตอกำรเลอกใช (X = 4.32) และ กำรจดกลมเนอหำทเกยวของมควำมเหมำะสม (X = 4.11) และ ผลกำรประเมนในระดบ ปำนกลำง ม 1 ขอ ไดแก ระยะเวลำในกำรรอผลกำรสบคน (X = 3.87)

ตารางท 5.24 ความคดเหนเกยวกบความงายในการใชงานระบบจดเกบและสบคนเลรนนงออบ-

เจกต ความงายในการใชงานระบบจดเกบและสบคน �� S.D. ระดบความคดเหน

1. ขนาด ส รปแบบอกษร มความเหมาะสม 4.88 0.21 ดมำก

175

ตารางท 5.24 ความคดเหนเกยวกบความงายในการใชงานระบบจดเกบและสบคนเลรนนงออบ-เจกต (ตอ)

ความงายในการใชงานระบบจดเกบและสบคน �� S.D. ระดบความคดเหน 2. การออกแบบกราฟก มความชดเจน เหมาะสม 4.34 0.17 ด

3. การจดวางองคประกอบของระบบดเหมาะสม 4.76 0.34 ดมำก 4. แนวทางการเชอมโยงไปผลการสบคน และดาวน

โหลดเอกสาร มความเหมาะสม 4.91 0.27 ดมำก

5. รปแบบของการระบค าคนสะดวกในการใชงาน 4.25 0.68 ด 6. ความเหมาะสมในการปฏสมพนธกบผใช 4.10 0.91 ด

โดยรวม 4.54 0.43 ดมำก

จากตารางท 5.24 พบวา ผประเมนมความคดเหนตอประสทธภาพของระบบในเรองความงายในการใชงานระบบจดเกบและสบคนเลรนนงออบเจกตในระดบดมาก มจ านวน 3 ขอ ไดแก ขนาดส รปแบบอกษร มความเหมาะสม (X = 4.88) กำรจดวำงองคประกอบของระบบ ดเหมำะสม (X = 4.76) และแนวทำงกำรเชอมโยงไปผลกำรสบคน และดำวนโหลดเอกสำรแนบ มควำมเหมำะสม (X = 4.91) โดยประเมนควำมงำยในกำรใชงำนระบบอยในระดบด จ ำนวน 3 ขอ ไดแก กำรออกแบบกรำฟกมควำมชดเจน เหมำะสม (X = 4.34) รปแบบของกำรระบค ำคนสะดวกในกำรใชงำน (X = 4.25) และควำมเหมำะสมในกำรทระบบมปฏสมพนธกบผใช (X = 4.10)

5.4 สรปผลการออกแบบและพฒนาโมเดลการจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกตจากชดขอมลโอเพนดาทา

ผลกำรประเมนประสทธภำพของระบบกำรจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกตทสรำงจำกโมเดลกำรจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกตจำกชดขอมลโอเพนดำทำทพฒนำขน พบวำ ระบบทพฒนำขนมประสทธภำพในระดบดมำก โดยมคำควำมแมนย ำ (Precision) รอยละ 95.55 คำกำรจ ำได (Recall) รอยละ 88.91 และคำอตรำกำรรจ ำ (F-Measure) รอยละ 91.92 และผลกำรประเมนประสทธภำพโดยผเชยวชำญและครผสอนพบวำ โดยรวมอยในระดบ ดมำก (ทคำเฉลย 4.54) ซงแสดงใหเหนถงประสทธภำพของโมเดลทออกแบบและพฒนำขน

ในกำรออกแบบโมเดลระบบกำรจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกตดวยโครงสรำงแบบเปดเสร ผวจ ยไดน ำแนวคดลงคโอเพนดำทำของเบอรเนอรสล (Berners-Lee, 2006) มำเปน

176

โครงสรำงหลกของไฟลจดเกบขอมลเลรนนงออบเจกต โดยศกษำถงมำตรฐำนและขอก ำหนดในกำรพฒนำชดขอมล (Dataset) ใหสอดคลองกบแนวคดกำรเปดเสรทำงขอมล ไดแก กำรสรำงโครงสรำงไฟลเปนอำรดเอฟ (RDF) และใชชดค ำศพทควบคมในกำรก ำหนดชอคณสมบตของคลำสในระบบ ทงน เพอสำมำรถเชอมโยงไปยงชดขอมลอน ๆ ทใชชดค ำศพทในกลมเดยวกน หรอเรองเดยวกนได

นอกจำกน เพอใหระบบสำมำรถรองรบขอมลเลรนนงออบเจกตทครผสอนไดสรำงและจดเกบไวในรปแบบอน ๆ เชน ระบบฐำนขอมลเชงสมพนธ ผวจยจงไดออกแบบขนตอนวธในกำรเปรยบเทยบและผสำนเมทำดำทำจำกระบบฐำนขอมลเชงสมพนธใหอยในรปแบบโครงสรำง อำรดเอฟโดยมเคำรำงเมทำดำทำตำมทก ำหนดในชดขอมล เพอใหสำมำรถรวมขอมลเปนชดขอมลเดยวกนและสบคนไดพรอมกน โดยเครองมอทใชในกำรผสำนคอ ชดค ำสงทเปดเผยรหส D2RQ ทท ำหนำทในกำรผสำนเคำรำงเมทำดำทำ ตำมเงอนไขและขอก ำหนดในกำรจดเกบขอมลเลรนนง ออบเจกตทผวจยก ำหนดไว (Mapping Rule) โดยออกแบบตำมกำรส ำรวจควำมตองกำรของผสอนในกำรใชงำนเคำรำงเมำดำทำจำกเขตขอมลตำง ๆ

ส ำหรบมอดลกำรสบคนเลรนนงออบเจกต ผวจยใชวธกำรวดควำมคลำยคลงเชงควำมหมำย โดยมสวนประกอบยอยในกำรวเครำะหคำคะแนนไดแก กำรวเครำะหคะแนนระยะทำง เชงควำมหมำย (Semantic Distance Score) และกำรวดควำมคลำยคลงเชงควำมหมำย (Semantic Similarity Score) ซงผวจยไดศกษำถงปญหำกำรสบคนขอมลในลงคโอเพนดำทำในประเดนปญหำเกยวกบ ควำมแมนย ำ และควำมถกตองของผลกำรสบคน กลำวคอ กำรสบคนผำนชดขอมลนนผออกแบบวธกำรสบคนจะตองค ำนงถงควำมสอดคลองของค ำคนและขอมลในลงคโอเพนดำทำ แตละคลำส และตองก ำหนดระดบควำมลกของกำรสบคนหรอระดบกำรเชอมโยงผลกำรสบคนทเกยวของกนระหวำงชดขอมลหรอคลำสตำง ๆ เนองจำกจะสงผลตอประสทธภำพของระบบ เพรำะตองสบคนขอมลทมปรมำณมำกทเชอมโยงถงกนหมด ซงสงผลหประสทธภำพของกำรสบคนลดลงเพรำะไดผลกำรคนทเกนควำมจ ำเปนและไมเกยวของกบควำมตองกำรออกมำมำกเกนไป ดงนน ผวจยจงใชวธกำรค ำนวณคะแนนทงสองสวน โดยก ำหนดคำถวงน ำหนกใหกบกำรวเครำะหคำคะแนนในดำนระยะทำงเชงควำมหมำย และคำคะแนนควำมคลำยคลงเชงควำมหมำย โดยสำมำรถปรบเปลยนไดตำมโครงสรำงของชดขอมล และควำมสมพนธภำยในแตละคลำส ทงน เพอใหผลกำรสบคนมควำมแมนย ำ และควำมถกตองสงทสด และนอกจำกกำรใชคำถวงน ำหนกแลว ยงท ำกำรพฒนำคลงศพทสมพนธดำนคณตศำสตรโดยใชมำตรฐำนสคอส (SKOS) เพออธบำยควำมสมพนธของค ำศพททมควำมสมพนธแบบแคบกวำ (Narrower Term) ค ำศพทกวำงกวำ (Broader Term) และค ำศพททเกยวของกน (Related Term) เพอใชประกอบกำรวดควำมคลำยคลง

177

ของค ำคนและค ำส ำคญในคลำสทอำจมควำมเกยวของสมพนธกน ท ำใหประสทธภำพกำรสบคนสงยงขน

ในสวนของกำรแสดงผล ผวจยออกแบบกระบวนกำรจดล ำดบผลกำรสบคน (Ranking) โดยใชกำรวดควำมคลำยคลงของค ำคน และผลกำรสบคนดวยแนวคดปรภมเวกเตอร (Vector Space) ดวยสมกำรแบบโคซำยน (Cosine) และประยกตสตรโดยเพมคำน ำหนกของค ำส ำคญตำมปจจยทตองกำรจดล ำดบ

178

บทท 6 สรปผลการวจยและขอเสนอแนะในการท าวจย

บทนจะน ำเสนอเกยวกบสรปผลกำรวจย กำรประยกตใชผลกำรวจย และขอเสนอแนะในกำร

วจยครงตอไป โดยมรำยละเอยด ดงน

6.1 สรปผลการวจย

งำนวจยนมวตถประสงคเพอออกแบบและพฒนำโมเดลกำรจดเกบและคนคนเลรนนง ออบเจกตจำกชดขอมลโอเพนดำทำ โดยอำศยแนวคดทฤษฎ และเทคนคว ธ ตำง ๆ ซงกระบวนกำรวจยสำมำรถแบงออกได 3 สวน ประกอบดวย (1) กำรศกษำกระบวนกำรจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกต (2) กำรออกแบบและพฒนำโมเดลกำรจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกต และ (3) กำรประเมนโมเดลกำรจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกต โดยผลกำรวจยในแตละขนตอนสำมำรถสรปรำยละเอยดได ดงตอไปน

6.1.1 การศกษากระบวนการจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกต

กำรศกษำกระบวนกำรจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกต แบงกระบวนกำรศกษำออกเปน 2 สวน ไดแก (1) กำรศกษำพฤตกรรมกำรคนคนเลรนนงออบเจกตของครผสอนจำกโรงเรยนในสงกดของ สพฐ. และโรงเรยนเอกชนทมกำรเรยนกำรสอนในหลกสตรสองภำษำ และ (2) กำรศกษำเคำรำงเมทำดำทำทใชในระดบสำกลไดแก มำตรฐำนดบลนคอร และมำตรฐำนลอม ผลกำรวจย พบวำ

1) พฤตกรรมการคนคนเลรนนงออบเจกตของครผสอน 1.1) แหลงขอมลทครผสอนใชในกำรคนคนเลรนนงออบเจกต ผลกำรศกษำ

พบวำ ครผสอนคณตศำสตรระดบมธยมศกษำหลกสตรสองภำษำใชหนงสอเรยนตำมหลกสตรแกนกลำงของสพฐ. เปนแหลงขอมลหลกในกำรเตรยมเอกสำรกำรเรยนกำรสอนมำกทสดและใชเสรซเอนจนสบคนขอมลเพมเตมจำกอนเทอรเนต เนองจำกสำมำรถเขำถงขอมลจำกแหลงอนไดรวดเรว รวมถงไดขอมลในรปแบบดจทลทสำมำรถน ำมำใชงำนไดสะดวก โดยนยมน ำสอกำรเรยนทผสรำงไวเรยบรอยแลวมำใชมำกกวำกำรน ำองคประกอบมำสรำงเปนสอกำรเรยนใหม เนองจำกปญหำดำนลขสทธ อกทงมควำมยงยำกกวำกำรน ำสอส ำเรจรปมำใช

179

1.2) หนงสอเรยนเสรม และสอประสมนน ยงคงมขอจ ำกดดำนงบประมำณในกำรจดหำ นอกจำกนยงพบวำ ครผสอนคณตศำสตรระดบมธยมศกษำหลกสตรสองภำษำ ยงคงนยมใชขอ มลจำกแหล งขอ มล ท น ำ เ ช อ ถอ คอ หนวยงำนทำงกำรศกษำของภำค รฐ อำ ทกระทรวงศกษำธกำร ส ำนกงำนสงเสรมกำรสอนวทยำศำสตรและเทคโนโลย เปนตน เนองจำกเปนหนวยงำนทรบผดชอบหลกสตรโดยตรง ท ำใหสำมำรถหำเลรนนงออบเจกตไดตรงตำมเนอหำของหลกสตรกำรเรยนกำรสอนมำกทสด อยำงไรกตำม จำกกำรศกษำพบวำ เวบไซตของหนวยงำนดงกลำวยงมกำรจดท ำและสรำงเลรนนงออบเจกตเพอเผยแพรในจ ำนวนนอยมำกและมเพยงบำงวชำ หรอบำง หวเรองเทำนน

1.3) วธกำรสบคนและคดเลอกรำยกำรเลรนนงออบเจกตบนอนเทอรเนต พบวำ วธกำรสบคนทครผสอนใชมำกทสดคอ ค ำส ำคญทเกยวของกบเรองทตองกำรสบคน โดยมกใชค ำคนทเปนค ำส ำคญในเนอหำ พอ ๆ กบชอเรองของบทเรยนเนองจำกเชอวำจะไดผลกำรคนคนทเกยวของกบเรองทตองกำรมำกทสด สวนขอมลทไมนยมใชในกำรสบคนคอ ชอหนงสอ และชอบคคลทเกยวของกบเนอหำนน เพรำะจะไดขอมลทกวำงเกนไป สวนกำรสบคนจำกขอมลหลำยตว หรอกำรคนขนสง (Advance Search) ไมเปนทนยม เนองจำกผลกำรสบคนจะเฉพำะเจำะจงมำกเกนไป ซงอำจจะไมมรำยกำรทตรงกบเงอนไขออกมำเลย และกำรก ำหนดเงอนไขจ ำนวนมำกจะท ำใหผลกำรสบคนจำกเรองอน ๆ ทอำจเกยวของถกตดออกไปดวย

ส ำหรบเนอหำทครผสอนคณตศำสตรระดบมธยมศกษำหลกสตรสองภำษำนยมสบคน ไดแก บทบรรยำยและเนอหำกำรสอนหลก เนองจำก สำมำรถน ำขอควำมเนอหำทเปนแบบดจทลไปใชงำนไดทนท นอกจำกน ยงนยมคนหำแบบฝกหด ขอสอบ และโจทยปญหำเพอน ำไปใชเปนแบบฝกหดทมควำมหลำกหลำย และสำมำรถดดแปลงใหมควำมซบซอน แปลกใหมไดงำย โดยไมตองเรมออกขอสอบเองตงแตตน สวนภำพประกอบ เกม และกจกรรม ไมเปนทนยมในกำรสบคน เนองจำก ประเดนปญหำดำนลขสทธและกำรน ำมำดดแปลงเพอใชงำนนนท ำไดยำก

1.4) กำรน ำเลรนนงออบเจกตทไดไปใชในกำรเรยนกำรสอน พบวำ เลรนนงออบเจกตทครผสอนคนคนไปนน สวนใหญถกน ำไปใชเปนสวนประกอบของเนอหำกำรสอนแบบเสรม หรอ เนอหำทเพมเตมจำกเอกสำรประกอบกำรสอนหลก เชน แบบฝกหดเพม เ ตม แบบทดสอบนอกบทเรยนเปนตน โดยสวนเสรมเหลำนครผสอนตองเปนผสรำงขนเอง เพมเตมจำกหนงสอเรยนตำมหลกสตรแกนกลำง นอกจำกน ยงมกำรน ำไปใชในกำรสอนหลกหำกเนอหำหลกมรำยละเอยดไมเพยงพอ หรอในกรณทครผสอนตองกำรตวอยำงทแตกตำงจำกตวอยำงในหนงสอเรยน สวนกำรเขยนต ำรำหรอเอกสำรกำรสอนนนครผสอนจะนยมอำงองจำกเนอหำหนงสอเรยนตำมหลกสตรมำกกวำเนองจำกเหนวำเนอหำมกำรเผยแพรอยำงเปนทำงกำร

180

1.5) ปญหำทพบในกำรสบคนเลรนนงออบเจกต ผลกำรศกษำพบวำ ครผสอนคณตศำสตรระดบมธยมศกษำหลกสตรสองภำษำมกจะมปญหำกบกำรเลอกใชค ำคนทเปนภำษำองกฤษ เนองจำกมกท ำใหไดผลกำรคนเปนภำษำองกฤษ และกำรพจำรณำเลอกผลกำรคนทเปนภำษำองกฤษยงท ำไดยำกเนองจำกไมแนใจในรำยละเอยดของเนอหำ ปญหำดำนกำรน ำไปใช พบวำ ประเดนทผตอบแบบสอบถำมเหนวำเปนปญหำมำกทสดคอ ขอมลทตองกำรมคำใชจำยหรอมลขสทธ ซงท ำใหไมสำมำรถน ำไปใชไดอยำงเสร หรอถกปดกนกำรเขำถง รองลงมำคอ รำยกำรผลกำรคนมควำมซ ำซอนหรอมควำมเหมอนกน หรอ ผลกำรสบคนมหลำยรำยกำรแตเชอมโยงไปยงจดหมำยเดยวกน ซงเปนลกษณะของผลกำรสบคนจำกเสรซเอนจน ท ำใหผคนเกดควำมสบสนและใชเวลำสบคนหนำเอกสำรใหม ๆ นำนขน

1.6) กำรจดเกบเลรนนงออบเจกต พบวำ ครผสอนสวนใหญจดเกบไฟลของเลรนนงออบเจกตไวในเครองคอมพวเตอรของตนเอง และบำงสวนจะไมเกบไฟลอเลกทรอนกส แตจะพมพออกมำเปนเอกสำรกระดำษและจดเกบไว และท ำกำรสรำงใหมทกครงทตองกำรใชงำน สวนกำรใชระบบจดเกบขอมลของสวนกลำงนนมจ ำนวนนอย เนองจำกโรงเรยนไมไดจดหำระบบสวนกลำงใหเปนทำงกำร

2) การออกแบบชดเมทาดาทาส าหรบอธบายเลรนนงออบเจกต ชดเมทำดำทำทใชอธบำยเลรนนงออบเจกตในระบบจดเกบเลรนนงออบเจกตใน

งำนวจยน ออกแบบและพฒนำขนจำกขอมล 2 สวน ไดแก 2.1) เมทำดำทำทไดจำกกำรศกษำพฤตกรรมกำรสบคนเลรนนงออบเจกตของ

ครผสอน พบเมทำดำทำทผใชเลอกใชในกำรพจำรณำรำยละเอยดของเลรนนงออบเจกตในระดบ “มำก” ขนไปรวมจ ำนวน 10 องคประกอบ ไดแก ชอเรอง (Title) ค ำส ำคญ (Keyword) ประเภทของไฟล (Format) รำยละเอยด (Description) บทคดยอ (Abstract) หวเรอง (Subject) ภำษำ (Language) แหลงทมำของขอมล (Source) ระดบควำมยำกงำยของเนอหำ (Difficulty) ผรบผดชอบเนอหำ (Publisher)

2.2) เมทำดำทำทศกษำจำกงำนวจยและขอก ำหนดตำมมำตรฐำนโครงสรำงดำนกำยภำพและเนอหำของเลรนนงออบเจกตทควรม ไดองคประกอบเมทำดำทำเพมเตมในชดโครงสรำงอก 7 องคประกอบ ไดแก ระดบกำรศกษำหรอกลมเปำหมำย (EducationLevel/Audience) รปแบบกำรปฏสมพนธ (Interactive Type) ระดบกำรปฏสมพนธ (Interactive Level) ประเภท เลรนนงออบเจกต (Learning object Type) ระยะเวลำกำรเรยน (Learning Time) มสวนประกอบ (hasPart) เปนสวนประกอบของ (isPartOf)

181

เมอรวบรวมเมทำดำทำจำกทง 2 สวนจะไดเปนชดเมทำดำทำทใชอธบำยเลรนนง ออบเจกตในงำนวจยนทงสน 17 องคประกอบ โดยน ำองคประกอบยอยจำกมำตรฐำนเมทำดำทำทนยมใชในกำรอธบำยเลรนนงออบเจกต ไดแก มำตรฐำน Dublin Core มำตรฐำน และ IEEE LOM มำปรบใชกบองคประกอบยอยเมทำดำทำทไดจำกกำรศกษำครงน

6.1.2 ผลการออกแบบและพฒนาโมเดลการจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกต

ผลกำรออกแบบและพฒนำโมเดลจะแบงงำนออกเปน 2 สวนไดแก (1) กำรออกแบบและพฒนำโมเดลกำรจดเกบเลรนนงออบเจกต และ (2) กำรออกแบบและพฒนำโมเดลกำรคนคนเลรนนงออบเจกต โดยมรำยละเอยดดงตอไปน

1) การออกแบบและพฒนาโมเดลการจดเกบเลรนนงออบเจกต มองคประกอบทงหมด 3 สวนไดแก

1.1) ระบบคลงขอมลเลรนนงออบเจกตแบบฐานขอมลเชงสมพนธ เพอรองรบการเพมขอมลเลรนนงออบเจกตทสรางขนใหม หรอเปนการน ารายการเลรนนงออบเจกตเขามาจากภายนอกระบบ โดยน าชดขององคประกอบยอยเมทาดาทาทพฒนาขนมาใชบรรยำยคณลกษณะของ เลรนนงออบเจกตทจะจดเกบในคลงขอมล ซงงำนวจยนไดแบงคลำสของขอมลภำยในคลงจดเกบเลรนนงออบเจกต ออกเปน 10 คลำส ไดแก ผสรำงผลงำน (Contributor) แผนกและสวนงำน (Department) หนวยบทเรยน (Lesson) ว ตถประยกต (Application Object) ว ตถสำรสนเทศ (Information Object) สอขอมลยอย (Asset) คลำสค ำส ำคญ (Keyword) คลำสรปแบบกำรมปฏสมพนธ (InteractiveType) คลำสประเภทเลรนนงออบเจกต (ResourceType) และคลำสภำษำ (Languages) ตวอยางทดลองการวจยนไดรวบรวมจากเวบไซตทเผยแพรเลรนนงออบเจกตในรายวชาคณตศาสตรระดบชนมธยมศกษาปท 1-6 ซงเปนระบบแบบเปดเสรทงในประเทศและตางประเทศ จ านวน 300 ระเบยน

1.2) การเปรยบเทยบและผสานเมทาดาทาของเลรนนงออบเจกตทรวบรวมจากคลงขอมลทใชเคารางเมทาดาทาตางกนใหจดเกบตามเมทาดาทาทไดออกแบบไวในขอ (1.1) และแปลงขอมลใหอยในโครงสรางแบบอารดเอฟ (RDF) ตามมาตรฐานลงคโอเพนดาทา ซงการพจารณาความสมพนธของฐานขอมลเชงสมพนธม 2 รปแบบ ดงน

1.2.1) กรณควำมสมพนธแบบหลำยตอหลำย (Many to Many: M:M) จะเกดออบเจกตพรอพเพอรตระหวำงสองตำรำง โดยตำรำงทงสองจะถกสรำงเปนคลำส และคณสมบตระหวำงคลำสจะเปนสวนกลบควำมสมพนธ (inversProperty)

1.2.2) กรณควำมสมพนธแบบหนงตอหลำย (One to Many: 1:M) ควำมสมพนธของตำรำงในรปแบบนสำมำรถแปลงได 2 ลกษณะ คอ (1) กรณทตำรำงทงสองไมใช

182

ขอมลทเปนซบเซตกน หรอเปนขอมลคนละประเภท จะท ำกำรสรำงออบเจกตพรอพเพอรตระหวำงคลำสทงสอง โดยก ำหนดใหเรนจ (Range) ของออบเจกตพรอพเพอรตอยทำงคลำสทมำจำกตำรำงทมควำมสมพนธแบบหนง สวนโดเมน (Domain) จะอยทำงคลำสทมำจำกตำรำงทมควำมสมพนธแบบหลำย และ (2) กรณทตำรำงทงสองเปนขอมลทเปนซบเซตกน หรอมขอมลในกลมเดยวกน จะท ำกำรก ำหนดควำมเปนคลำสหลกและคลำสยอย (Class and SubClass) ระหวำงตำรำงทงสองเมอเปลยนตำรำงเปนคลำส คลำสทมควำมสมพนธแบบหลำย (Many) จะเปนคลำสยอย (SubClass) ของคลำสทมควำมสนพนธแบบหนง (One)

คลำสทไดจำกกำรแปลงฐำนขอมลไดแก คลำสผสรำงผลงำน (Contributor) มควำมสมพนธกบแผนกหรอสวนงำน (Department) ผำนออบเจกตพรอบเพอรต workInDepartment ผสรำงผลงำนสมพนธกบรำยวชำ (Course) ผำนออบเจกตพรอพเพอรต isCreateCourse สมพนธกบบทเรยน (Lesson) ผำนออบเจกตพรอพเพอรต isCreateLesson และสมพนธกบเลรนนงออบเจกต (Learning Object) แ ล ะ ส ว นป ร ะ ก อบ เ น อ ห ำ (Asset) ผ ำ น อ อ บ เ จ ก ต พ ร อพ เ พ อ ร ต isCreateContentObject และ isCreateAsset ตำมล ำดบ

คลำสรำยวชำ (Course) สมพนธกบคลำสบทเรยน (Lesson) ผำนออบเจกตพรอพเพอรต consistOfLesson เพอเชอมโยงบทเรยนแตละบทเขำกบรำยวชำ

คลำสบทเรยน (Lesson) สมพนธกบคลำสยอยบท (Chapter) และคลำสยอยสวน (Section) ผำนออบเจกตพรอพเพอรต hasChapter และ hasSection ตำมล ำดบ โดยทงสองคลำสนจะใชเพอเกบรำยละเอยดยอยในกรณทบทเรยนมเนอหำแยกเปนบทยอย หรอเปนสวน เพอควำมสะดวกในกำรคนหำหรอจดกำรเนอหำบำงสวน และยงสมพนธกบคลำสเลรนนงออบเจกต (LearniungObject) ผำนออบเจกตพรอพเพอรต hasContentObject เพอก ำหนดควำมสมพนธระหวำงบทเรยนแตละบทมสวนประกอบของเลรนนงออบเจกตรวมอยไดหลำยรำยกำร คลำสเลรนนงออบเจกตหรอคอนเทนออบเจกต (Content Object) มควำมสมพนธกบคลำสสวนประกอบเ นอหำ (Asset) ผำนออบเจกตพ รอพเพอร ต consistOfAsset เพ อ เ ชอมโยงสวนประกอบเนอหำทน ำมำเปนสวนประกอบในกำรจดท ำเลรนนงออบเจกต

1.3) การสรางคลงค าศพทรายวชาคณตศาสตรระดบชนมธยมศกษาปท 1 ถง 6 เพอน ามาใชในการจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกต โดยจดเกบค าศพทตามโครงสรางความสมพนธของสคอส (Simple Knowledge Organization System: SKOS) ซงมการก าหนดความสมพนธของกลมค าศพทใน 3 กลม ไดแก (1) ค าศพททมความสมพนธในลกษณะทเปนทางเลอกหรอใชทดแทนกนได (Alternative Term) (2) ค าศพททมความสมพนธในลกษณะลดหลนในระดบชนทกวางกวาและแคบกวากวา (Broader Term, Narrower Term) และ (3) ความสมพนธใน

183

ลกษณะทเกยวของกน หรอสมพนธกนในบางประเดน (Related Term) จากนนจดเรยงค าศพทตามโครงสรางความสมพนธภายใตหวเรองคณตศาสตรของเวรดเนต ซงค าศพททรวบรวมมาจดเกบไวในงานวจยนมทงสน 380 ค าโดยแหลงรวบรวมค าศพทจาก 4 แหลง ไดแก (1) หนงสอเรยนรายวชาพนฐานคณตศาสตร และหนงสอเรยนรายวชาเพมเตมคณตศาสตร ระดบชนมธยมศกษาชนปท 1 ถง 6 ตามการก าหนดของหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน จ านวน 16 เลม (2) พจนานกรมค าศพทคณตศาสตรส าหรบนกเรยน (3) ค าศพทสมพนธจากเวรดเนตจากค าหลกคณตศาสตรและค าทเกยวของ และ (4) ค าศพทจาก เลรนนงออบเจกต จ านวน 300 รายการ ท าการประเมนประสทธภาพของคลงค าศพทโดยผเชยวชาญจ านวน 5 คน และครผสอนรายวชาคณตศาสตรระดบมธยมศกษาจ านวน 5 คน ผลการประเมนพบวาคลงค าทางคณตศาสตรทรวบรวมขนมามค าศพททครอบคลมหวเรองของบทเรยนคณตศาสตรระดบมธยมศกษาในระดบดมาก มความสอดคลองกบค าศพทภายในเนอหาบทเรยนตามหลกสตรแกนกลางวชาคณตศาสตรตามทกระทรวงศกษาธการก าหนดไว นอกจากนการก าหนดความสมพนธของค าศพทมความสามารถในการแนะน าค าศพททเกยวของทงตามเนอหาและตามระดบชนเรยนได สรปความพงพอใจของผประเมนคลงมความพงพอใจในระดบมากทสด

2) การออกแบบและพฒนาโมเดลการคนคนเลรนนงออบเจกต มองคประกอบทงหมด 2 สวนไดแก

2.1) การวดความคลายคลงเชงความหมาย เปนการออกแบบเพอน าเขามาชวยในการเปรยบเทยบค าคนจากชดขอมลทไดจากลงคโอเพนดาทา โดยใชการค านวณจากคาคะแนนระยะทางเชงความหมาย (Semantic Distance Score) และ การวดความคลายคลงเชงความหมาย (Semantic Similarity Score) โดยการปรบแตงโครงสรงชดขอมลใหเปนโครงสรางดชนแบบจดยอด (Vertex) ตามโหนดในโครงสรางอารดเอฟ ซงจะเกบขอมลเปนคออบเจกตทสงเขา (Incoming Node) และน าออก (Outgoing Node) โดยการวดความคลายคลงเชงความหมายจะมคาถวงน าหนกใหกบคาคะแนนทงสอง ทงนเพอใหการเปรยบเทยบค าคนกบค าส าคญสามารถเขาถงโหนดทเกยวของตามคณสมบตของทรพยากรทเกยวของ (Predicate) และโหนดทมขอมลหรอความคลายคลงกบค าคนไดอยางเหมาะสม ซงผลการทดลองพบวา การใชคาพารามเตอร p มาชวยในการปรบคาน าหนกของการวดคาระยะทางเชงความหมาย และความคลายคลงเชงความหมาย มผลตอความแมนย า ความถกตอง และอตราการรจ าทจะชวยใหมประสทธภาพสงขน โดยมคาความแมนย ำ (Precision) รอยละ 95.55 คำควำมถกตองหรอกำรจ ำได (Recall) รอยละ 88.91 และคำอตรำกำรรจ ำ (F-Measure) รอยละ 91.92

184

2.2) กำรจดล ำดบกำรน ำเสนอผลกำรคนคน ในงำนวจยนประกอบดวยแนวทำงกำรจดล ำดบผลกำรคนคนดวยวธกำรควรดเพนเดนทแรงกง (Query Dependent Ranking) (Liu, 2009) ซงเปนกำรจดล ำดบผลกำรคนคนโดยยดกำรเปรยบเทยบระหวำงค ำคนกบค ำดชนตวแทนของเอกสำรเปนส ำคญ นอกจำกน ยงไดเพมแนวคดกำรเพมคำน ำหนกของค ำคนและองคประกอบทำงบรรณำนกรม (Bibliographic) เขำไปเพอเปรยบเทยบผมกำรจดล ำดบทไดกบกำรจดล ำดบโดยใชขอมลตวแทนเอกสำรแบบไมมกำรใชคำน ำหนก น ำมำเขำสมกำรค ำนวณหำควำมคลำยคลงระหวำงขอมลสองรำยกำรแบบปรภมเวกเตอร (Vector Space) ดวยวธกำรวดควำมคลำยคลงแบบโคซำยน (Cosine Similarity) และไดท ำกำรปรบปรงใหรองรบกำรเพมคำน ำหนกของขอมลจำกบรรณำนกรม (เชน ชอผแตง หนวยงำน) ทตองกำรในกำรวดควำมคลำยคลงไดดวย

6.1.3 การประเมนโมเดลการจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกต

กำรประเมนโมเดลกำรจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกตจำกชดขอมลโอเพน ดำทำ ไดก ำหนดแนวทำงกำรประเมนไว 2 วธ ไดแก (1) กำรประเมนประสทธภำพของระบบทพฒนำขนตำมโมเดลดวยกำรเปรยบเทยบควำมเรวในกำรคนคนเลรนนงออบเจกตกบเจนำเฟรมเวรค (Jena Framework) (2) กำรประเมนกำรใชงำนระบบทพฒนำขนตำมโมเดลโดยผใช

1) กำรประเมนประสทธภำพของระบบทพฒนำขนตำมโมเดลดวยกำรเปรยบเทยบกำรท ำงำนกบเจนำเฟรมเวรค ซงเปนชดค ำสงส ำเรจรปในกำรคนคนขอมลจำกชดขอมลโอเพนดำทำแบบเปดเผยรหส โดยกำรเปรยบเทยบประสทธภำพจะใชกำรวดควำมเรวในกำรประมวลผลจำกชดขอมลหลำยขนำด ผลกำรทดสอบพบวำ โมเดลทพฒนำขนโดยใชกำรเตรยมขอมลลวงหนำและเทคนคกำรคนคนเชงควำมหมำยพรอมกำรวดระยะทำงเชงควำมหมำย จะชวยลดเวลำกำรประมวลผลค ำคนและคนคนรำยกำรขอมลไดในเวลำอนสนแมขอมลจะมปรมำณมำก กตำม แตเจนำเฟรมเวรคจะใชเวลำในกำรท ำงำนแปลผนตรงกบปรมำณขอมลโดยหำกขอมลมปรมำณมำกกจะใชเวลำมำกขนตำมไปดวย นอกจำกน เจนำเฟรมเวรคยงไมสำมำรถรองรบกำร คนคนเชงควำมหมำยท ำใหประสทธภำพกำรคนคนต ำกวำโมเดลทพฒนำขนจำกกำรวจยน

2) กำรประเมนกำรใชงำนระบบทพฒนำขนตำมโมเดลโดยผใช ใชกลมตวอยำงทงหมด 20 คนในกำรทดสอบประสทธภำพกำรท ำงำนของระบบ ผลกำรประเมนพบวำ ระบบโดยรวมมประสทธภำพในระดบดมำก (X = 4.54) และเมอพจำรณำแยกตำมองคประกอบยอยทง 4 ดำน พบวำ องคประกอบทไดรบกำรประเมนในระดบดมำก ไดแก มอดลกำรน ำเขำขอมลเลรนนง ออบเจกต และควำมงำยในกำรใชงำนระบบโดยรวม ซงมคำเฉลยท 4.87 และ 4.54 ตำมล ำดบ สวนองคประกอบทไดรบกำรประเมนในระดบด ไดแก มอดลกำรจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกต โดยทงสองสวนมคำเฉลยท 4.38 และ 4.37 ตำมล ำดบ

185

6.2 การประยกตใชผลการวจย 6.2.1 กำรประยกตใชผลวจยทำงตรง คอกำรน ำไปใชเปนกรอบกำรพฒนำระบบเพอจดเกบและคนคนขอมลเลรนนงออบเจกตในวชำคณตศำสตรระดบชนมธยมศกษำ โดยโมเดลกำรจดเกบสำมำรถรองรบกำรน ำเขำขอมลเลรนนงออบเจกตทอยในระบบฐำนขอมลทมชดเมทำดำทำทแตกตำงกน เหมำะส ำหรบผใชทมขอมลเลรนนงออบเจกตอยหลำยแหง และใชชดเมทำดำทำทแตกตำงกนหลำยมำตรฐำน ซงในโมเดลใชแนวคดกำรผสำนเมทำดำทำ (Metadata Mapping) เพอผสำนองคประกอบและโครงสรำงควำมสมพนธของตำรำงขอมลทแตกตำงกนใหมรปแบบมำตรฐำนกลำง ทงนแนวคดในกำรผสำนเมทำดำทำในงำนวจยนไดใชเทคนคกำรผสำนเมทำดำทำ 2 ระดบไดแก ระดบโครงสรำงขอมล เพอจดล ำดบของคลำสทเหมำะสม และกำรผสำนระดบองคประกอบ (Element) โดยใชศพทสมพนธเวรดเนตในกำรเปรยบเทยบควำมคลำยคลงรวมกบกำรวดควำมคลำยคลงของแจคกำรดในกำรหำคำสมประสทธควำมคลำยคลง เพอใชในกำรพจำรณำกำรก ำหนดค ำศพทของคลำสและคณสมบต ท ำใหกำรผสำนเมทำดำทำมควำมถกตองมำกขน สวนโมเดลกำรคนคนเลรนนงออบเจกตไดใชแนวคดกำรสบคนเชงควำมหมำยโดยใชวธกำรวดควำมคลำยคลงของค ำคนและค ำทเกยวของดวยแนวคดกำรสรำงเปนตำรำงขอมลแบบคย-แวล (Key-Value) และกำรจดล ำดบผลกำรสบคนดวยกำรใหน ำหนกองคประกอบทตองกำร ซงสำมำรถประยกตแนวคดกำรคนคนสำมำรถน ำไปใชในกำรคนคนเชงควำมหมำย เพอไดผลกำรคนทมรำยกำรทเกยวของกบค ำคนและรำยกำรทเกยวของตำมควำมสมพนธของเนอหำ ท ำใหไดผลกำรคนทมควำมถกตองและครอบคลมเรองทเกยวของกบค ำคนไดแมนย ำมำกกวำกำรคนดวยกำรเปรยบเทยบเฉพำะค ำคนเพยงอยำงเดยว ทงนกำรจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกตในโมเดลน ออกแบบใหใชกำรจดเกบเปนโครงสรำงแบบอำรดเอฟ ซงขอดอยของโครงสรำงนเมอมขอมลปรมำณมำกขนจะท ำใหกำรเขำถงขอมลทงหมดใชเวลำนำนและสงผลตอประสทธภำพกำรคนคน ดงนนเทคนควธกำรกำรคนคนจงใชกำรแปลงเปนตำรำงขอมลเพอควำมรวดเรว ซงใชเทคนคคย-แวลจะแบงขอมลแตละสวนของอำรดเอฟออกเปนคอลเลกชนยอย ๆ เพอสำมำรถเขำถงขอมลไดพรอมกนท ำใหใชเวลำคนคนนอยกวำกำรเขำถงขอมลอำรอเอฟทงชดขอมลทละระเบยน 6.2.2 กำรประยกตใชผลวจยทำงออม โดยงำนวจยไดน ำแนวคดกำรผสำนเมทำดำทำโดยใชค ำศพทสมพนธมำใชในกำรวเครำะหควำมคลำยคลงรวมกบกำรวดคำสมประสทธควำมคลำยคลงจำกทฤษฎนกวจยหลำยทำน โดยใชวธกำรวดทสอดคลองโครงสรำงขอมลทจดเกบ รวมถงกำรผสำนเมทำดำทำในงำนวจยนจะท ำ 2 ระดบ ซงสำมำรถออกแบบกระบวนกำรใหท ำกำรพจำรณำขอมลในองคประกอบเพมขน

186

ได เชน กำรพจำรณำชนดขอมล (Data Type) และคำ (Value) ของขอมล เปนตน ท ำใหกำรผสำนเมทำดำทำมควำมแมนย ำและถกตองมำกยงขน

นอกจำกนแนวคดกำรคนคนในชดขอมลโอเพนดำทำ ผวจยไดใชกำรวดควำมคลำยคลงโดยใชเทคนคกำรเปรยบเทยบค ำคนกบศพทสมพนธกอนท ำกำรคนคนรวมกบกำรก ำหนดขอบเขตของหวเรองทเกยวของในกำรคนคนจะชวยเพมประสทธภำพในกำรคน ท ำใหกำรคนคนในโครงสรำงอำรดเอฟมประสทธภำพมำกกวำกำรคนแบบเปรยบเทยบโดยตรงจำกกำรคนแบบปกต ซงเปนแนวคดทชวยเพมประสทธภำพกำรคนคนเชงควำมหมำยในโครงสรำงอำรดเอฟอกรปแบบหนงทเปนทำงเลอกในกำรเขำถงขอมลอำรดเอฟทมขอมลปรมำณมำกไดด

6.3 ขอจ ากดและขอเสนอแนะในการท าวจย จำกกำรศกษำและพฒนำโมเดลกำรจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกตจำกชดขอมลใน

ลงคโอเพนดำทำมขอจ ำกดในกำรทดลองและเสนอแนะ ดงตอไปน 6.3.1 ขอจ ากดในการวจย

1) งำนวจยนมกำรควบคมขนำดชดขอมล ดงนน กำรน ำชดขอมลทใชงำนจรงทมกำรเชอมโยง URI จ ำนวนมำกมำทดสอบ ตองมกำรศกษำเพมเตมถงขดจ ำกดในกำรประมวลผลของเครองมอทดลอง และประสทธภำพของเทคนคกำรวดควำมคลำยคลงอน ๆ เพมเตม เพอปองกนไมใหเกดควำมเสยหำยกบระบบทดสอบ

2) แนวคดกำรวดควำมคลำยคลงเชงควำมหมำย ประกอบดวยกำรวดระยะทำง เชงควำมหมำยและควำมคลำยคลงเชงควำมหมำยของค ำศพท ออกแบบเพอใชกบชดขอมลในงำนวจยนเทำนน กำรน ำไปใชกบชดขอมลอน ตองมกำรศกษำแนวคดอน ๆ เพมเตม และอำจมกำรออกแบบกระบวนกำรเปรยบเทยบประสทธภำพในกำรคนคนเชงควำมหมำยแนวคดอน ๆ เพอหำแนวคดทเหมำะสมกบประเภทและลกษณะโครงสรำงขอมลในแตละชดขอมล กอนจะเลอกใชงำน

3) แนวทำงในกำรผสำนเมทำดำทำมควำมจ ำเพำะกบเคำรำงของเมทำดำทำแตละมำตรฐำน ดงนน แนวทำงในอนำคตอำจมกระบวนกำรในกำรปรบเปลยนชดค ำศพท หรอรองรบชดเคำรำงเมทำดำทำทมโดเมนอน ๆ ภำยในระบบเดยวกนได โดยใชแนวคดกำรผนวกออนโทโลย เปนตน

4) โมเดลกำรจดเกบเลรนนงออบเจกตรองรบกำรน ำเขำขอมลในรปแบบฐำนขอมลเชงสมพนธและไฟลเอสควแอล (SQL) เทำนน

187

5) ขอมลทใชในกำรทดสอบระบบจ ำเปนจะตองกรอกขอมลใหครบถวนตำมทระบบก ำหนด เพอใหกำรท ำงำนของระบบมประสทธภำพตรงตำมทออกแบบไว

6.3.2 ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป

1) แนวคดกำรผสำนเมทำดำทำ ควรออกแบบใหรองรบกำรผสำนเมทำดำทำในมำตรฐำนอน ๆ ได หรอรองรบกลมค ำศพทในโดเมนทแตกตำงกน หรอมขอบเขตโดเมนทกวำงขน เชน กลมสำระวชำอน หรอระดบชนเรยนนอกเหนอจำกระดบมธยมศกษำ เปนตน

2) กำรวดควำมคลำยคลงเชงควำมหมำย สำมำรถปรบปรงอลกอรทมในกำรก ำหนดขอบเขตของรำยกำรทเกยวของดวยเทคนคอน ๆ นอกเหนอจำกกำรพจำรณำเมทำดำทำ เชน กำรพจำรณำถงขอมลหรอชนดขอมลประกอบดวยจะชวยใหกำรคนคนมประสทธภำพยงขน

3) กำรเขำถงไฟลอำรดเอฟทมปรมำณขอมลมำกจะใชเวลำมำกขน ดงนนเทคนควธกำรเพมควำมรวดเรวในกำรเขำถงขอมลในไฟลอำรดเอฟยงสำมำรถพฒนำไดอกหลำยวธ

รายการอางอง กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ. (2545). เอกสารประกอบหลกสตรการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2544 การวจยเพอพฒนาการเรยนรตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน. กรงเทพฯ: โรงพมพครสภาลาดพราว.

กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ. (2555). นโยบายกระทรวงศกษาธการ. [ออนไลน]. ไดจาก: www.moe.go.th/moe/th/news/detail.php?NewsID=26731&Key=news20

กดานนท มลทอง. (2548). เทคโนโลยการศกษาและนวตกรรม. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: อรณการพมพ.

โครงการมหาวทยาลยไซเบอรไทย . (2556). ระบบสบคนทรพยากรการเรยนรนานาชาต . [ออนไลน]. ไดจาก: http://globe.thaicyberu.go.th/

ใจทพย ณ สงขลา . (2550). E- Instructional Design ว ธการออกแบบการ เ รยนการสอน อเลกทรอนกส. กรงเทพฯ: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ชชวาลย วงษประเสรฐ. (2537). บรการสารนเทศ. กรงเทพฯ: สาขาสารนเทศ คณะนเทศศาสตร มหาวทยาลยรงสต.

ชาญชย พพฒนสนตกล . (2548). สภาพเทคโนโลยการศกษาไทยในป พ.ศ. 2550 ตามความคาดการณของนกเทคโนโลยการศกษา . วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑตจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ถนอมพร เลาหจรสแสง . (2550). นยามเล รนนง ออบเจกต เ พอการออกแบบพฒนาสออเลกทรอนกส. วารสารเทคโนโลยและสอสารการศกษา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช . 4(4): 50-59.

นฤมล ปราชญโยธน. (2545). การประเมนระบบจดเกบและคนคนสารสนเทศ ใน ประมวลสาระชดวชาการจดเกบและการคนคนสารสนเทศ หนวยท 7-8. นนทบร: สาขาวชาศลปศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

นฤมล ปราชญโยธน ทวศกด กออนนตกล และ เปรมน จนดาวมลเลศ. (2536). ธซอรสกบระบบสารสนเทศ.กรงเทพฯ: ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต.

นฤมล ปราชญโยธน. (2556). คลงค าในบรบทการจดเกบและคนคนสารสนเทศ . มหาสารคาม: หจก.อภชาตการพมพ.

189

นฤมล รกษาสข. (2548). เอกสารประกอบการเรยนวชา 204213 การจดการทรพยากรสารสนเทศ.นครราชสมา : สาขาวชาเทคโนโลยสารสนเทศ ส านกวชาเทคโนโลยสงคม มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร.

นศาชล จ านงศร. (2554). บทวจารณหนงสอ Metadata and Its Applications in the Digital Library: Approaches and Practices (By Jia Liu). วารสารเทคโนโลยสรนาร. 5 (1): 77-81.

นศาชล จ านงศร. (2546). เทคโนโลยในงานสารสนเทศ . ฉบบปรบปรงครงท 3. นครราชสมา: สาขาวชาเทคโนโลยสารสนเทศ ส านกวชาเทคโนโลยสงคม มหาวทยาลยเทคโนโลย สรนาร.

บญชม ศรสะอาด. (2553). การวจยเบองตน. กรงเทพฯ: สวรยาสารน. บญด บญญากจ, นงลกษณ ประสพสขโชคชย, ดสพงศ พรชนกนาถ และปรยวรรณ กรรณลวน .

(2549). การจดการความรจากทฤษฎสการปฏบต (พมพครงท 3). กรงเทพฯ: จรวฒน เอกเพรส.

บญเลศ อรณพพลย. (2547). E-learning ในประเทศไทย. เนคเทค. 11 (56): 32-26. ประดษฐา ศรพนธ. (2543). กลยทธการสบคนสารสนเทศ. รงสตสารสนเทศ มกราคม-มถนายน.

6 (1): 25-32. ประดษฐา ศรพนธ . (2546). การประยกตดบลนคอรเมทาดาทาเพอการสบคนสารสนเทศ.

[ออนไลน]. ไดจาก: http://www.tiac.or.th/duplincore_apply2003.pdf ถนอมพร เลาหจรสแสง . (2550). นยามเล รนนง ออบเจกต เ พอการออกแบบพฒนา สอ

อเลกทรอนกส. วารสารเทคโนโลยและสอสารการศกษา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. 4 (4): 50-59.

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช. (2543). พระราชธรรม พระราชประวต พระราชกรณยกจ พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชมหาราช. กรงเทพฯ: ธรรมสภา.

เพญพรรณ อศวนพเกยรต, อรนทพย ธรรมชยพเนต และ กฤษณะ ไวยมย. (2546). ออนโทโลยชวภาพ: ระบบสาหรบสบคนและวเคราะหขอมลทางดานชววทยา . เอกสารประกอบการประชมทางวชาการของมหาวทยาลย เกษตรศาสตร ครงท 41: สาขาพช สาขาว ศ ว ก ร ร ม ศ า ส ต ร แ ล ะ ส ถ า ป ต ย ก ร ร ม ศ า ส ต ร (หน า 277-285). ก ร ง เ ท พ : มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

มนตชย เทยนทอง. (2548). การพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรชวยสอนระบบมลดมเดยส าหรบฝกอบรมคร-อาจารยและนกฝกอบรม เรอง การสรางบทเรยนคอมพวเตอรชวยสอน . วทยานพนธปรญญาครศาสตรอตสาหกรรมดษฎบณฑต. สาขาวจยและพฒนาหลกสตร

190

ภาควชาบรหารเทคนคศกษา บณฑตวทยาลย สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ.

มารต บรณรช และ เทพชย ทรพยนธ. (2553). การอบรมเชงปฏบตการ: พฒนาออนโทโลยเพอสนบสนนหวงโซอปทานกลวยไม . กรงเทพฯ : ศนยเทคโนโลย อเลคทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต.

มาล กาบมาลา ล าปาง แมนมาตย และ ครรชต มาลยวงศ. (2549). ออนโทโลย: แนวคดการพฒนา. บรรณรกษศาสตรและสารนเทศศาสตร มข. 24 (1-3): 24-49.

มาล กาบมาลา. (2553). เอกสารประกอบการสอนวชา 412 231 บรการสารสนเทศ. ขอนแกน: สาขาการจดการสารสนเทศและการ สอสาร คณะมนษยศาสตรและส งคมศาสต ร มหาวทยาลยขอนแกน.

มาล ลาสกล. (2549). การบรการและเผยแพรสารนเทศ. นนทบร: แขนงวชาสารสนเทศศาสตร สาขาวชาศลปศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

รววรรณ ขาพล และ นรศรา เฮมเบย. (2551). การบรการตอบคาถามและชวยการคนควา: ความคาดหวงและความพงพอใจของผ ใชบ รการ ฝ ายหอสมดจอหน เอฟ เคน เน ด . วารสารวชาการคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร. 4 (1): 104-132.

รญจวน อนทรก าแหง. (2517). วชาครประกาศนยบตรครมธยมของครสภาวชาบรรณารกษศาสตร. กรงเทพฯ: ครสภา

โรสรน อคนจ ธนต พทธพงศศรพร นาฝน ลาดบวงศ และ อารย ธญกจจานกจ. (2554). การพฒนาออนโทโลยเพอการจดการความรดานการแปรรปขาว. วารสารเกษตร. 27 (3): 267-274.

วรวทย พงษเกษมววฒน. (2551). ระบบสบคนเอกสารงานวจยเชงความหมาย. วารสารวชาการพระจอมเกลาพระนครเหนอ. ฉบบท 18

วรสดา บญไวโรจน. (2540). การพฒนาทกษะทางคณตศาสตรในระดบประถมศกษา ในเรองนารส าหรบครคณตศาสตร. กรงเทพ ฯ: ไทยวฒนาพานช.

วชช พรอมจรรยากล. (2547). การออกแบบและพฒนาโมบายเอเจนตดวยภาษาจาวา . กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลยเกษตรศาสตร.

วชดา โชตรตน ผสด บญรอด และ ศจมาจ ณ วเชยร. (2554). การพฒนาฐานความรออนโทโลยส าหรบวเคราะหขาวออนไลนโดยอตโนมต. วารสารเทคโนโลยสารสนเทศ. 7 (17): 13-18.

วสทธ บญชม และ นวลวรรณ สนทรภษช. (2552). ออนโทโลย: สอกลางในการจบคขอมลเอกซเอมเอลทมความสมพนธกนเชงความหมาย. เอกสารประกอบการสมนาทางวชาการ The

191

5th National Conference on Computing and Information Technology-NCCIT 2009. (หนา 338-343). กรงเทพฯ: มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ.

วฒนา เฉยงเหนอ. (2549). สสวท. เปดตวนวตกรรมใหม Learning Object สอดจตลศกยภาพสงเพอการเรยนร รกคบสชนเรยนวทย-คณต ทวประเทศไมนานเกนรอ. [ออนไลน]. ไดจาก: http://www.ipst.ac.th

ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต. (2555). เครอขายกาญจนาภเษก . [ออนไลน]. ไดจาก: http://kanchanapisek.or.th/speeches/index.th.html

ศยามน อนสะอาด . (2550). การออกแบบและพฒนาอเลรนนง . พมพครงท 1. นครราชสมา: มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร.

สตยา ลงการพนธ. (2548). Learning Object: สอการเรยนรยคดจตอล. สสวท. 33 (1-2): 70-74. สถาบนทดสอบทางการศกษาแหงชาต (สทศ.). (2555). คาสถตพนฐาน O-NET รายวชา จ าแนก

ตามเขตพนทการศกษา ป.6 ปการศกษา 2550-2553. [ออนไลน]. ไดจาก: http://www.niets .or.th/index.php/research_th

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. (2549). สสวท. พฒนาสอดจตล Learning Object. [ออนไลน] ไดจาก: http://www.ipst.ac.th

สมชาย ปราการเจรญ. (2548). ออนโทโลยทางเลอกของการพฒนาฐานความรในรปแบบเชงเนอหา . เอกสารประกอบการสมมนาทางวชาการ The 5th National Conference on Computing and Information Technology-NCCIT 2009. (หน า 92-99). ก ร ง เทพฯ : มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ.

สมพงษ ปนหน. (2552). สรปผลการประเมนคณภาพการศกษาระดบนานาชาตและปจจยทเกยวของเพอเสนอแนะแนวทางการยกระดบคณภาพการศกษาดานวทยาศาสตรคณตศาสตรและการอาน. กรงเทพฯ: ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน.

สมมณ ลซะวงษ และ งามนจ อาจอนทร. (2553). การเขาถงฐานขอมลบนพนฐานของออนโทโลยดวยวธการปรบเปลยนคาสงการสบคน. เอกสารประกอบการสมมนาทางวชาการ The Second Conference on Knowledge and Smart Technologies (หนา 29-34). ชลบร: ประเทศไทย.

สมฤด วศทเวทย. (2536). ทฤษฎความรของฮวม . กรงเทพฯ : ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สมวงษ แปลงประสพโชค, สมเดช บญประจกษ และ จรรยา ภอดม. (2549). นวตกรรมเพอพฒนาคณภาพการจดการศกษาคณตศาสตรขนพนฐานของเดกไทย: การศกษาสาเหตเดกไทยออนคณตศาสตรและแนวทางแกไข. มหาวทยาลยราชภฏพระนคร.

192

สมวงษ แปลงประสพโชค. (2549). ปญหาการเรยนการสอนคณตศาสตรและแนวทางแกไข.วารสารวงการคร. 3 (31): 78-80.

สมาคมหองสมดแหงประเทศไทย. (2525). หวเรองส าหรบหนงสอภาษาไทย. พมพครงท 4 แกไขปรบปรง. กรงเพทมหานคร: สมาคมหองสมดแหงประเทศไทย.

ส านกงบประมาณ. (2554). งบประมาณโดยสงเขป ประจ าปงบประมาณพ.ศ.2554. กรงเทพฯ: รงศลปการพมพ.

ส านกงานขาราชการครและบคลากรทางการศกษา . (2551). ระบบฐานขอมลขาราชการครและบคลากรทางการศกษา. [ออนไลน]. ไดจาก: http://203.146.15.34/moe_teacher/report_gov .php

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. (2543). ยทธศาสตรการเรยนรตลอดชวตในศตวรรษท 21. กรงเทพฯ: สกศ.

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. (2554). แผนการศกษาแหงชาต (พ.ศ. 2552-2559).กรงเทพ: พรกหวานกราฟก.

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาเอกชน. (2542). การจดการเรยนการสอนโดยใชภาษาองกฤษเปนสอการสอนในโรงเรยนเอกชน. กรงเทพฯ: ส านกงานคณะกรรมการการศกษาเอกชน.

ส านกงานคณะกรรมการการสงเสรมการศกษาเอกชน. (2555). โรงเรยนเอกชนทจดการเรยนการสอนตามหลกสตรกระทรวงศกษาธการเปนภาษาองกฤษ (English Program). [ออนไลน]. ไดจาก: http://www.opec.go.th/index.php?option=com_content&view=article&id=4546% 3A-english-program&catid=14%3A2009-10-04-12-26-14&Itemid=12&lang=en

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ. (2546). คมอค าอธบายและแนวทางปฏบตงานพระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด . กรงเทพมหานคร: สรบตรการพมพ.

ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2553). แผนการศกษาแหงชาต ฉบบปรบปรง (พ.ศ.2552-2559). กรงเทพฯ: สกศ.

ส านกงานสถตแหงชาต. (2551). ส ารวจการมการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารในสถานศกษาพ.ศ. 2551. กรงเทพฯ: บางกอกบลอก.

สรรตน ประกฤตกรชย. (2550). การสรางตนแบบออนโทโลยของพชสมนไพรไทย. วทยานพนธ วทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวทยาการคอมพวเตอร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ.

193

สลตา วงศกาฬสนธ และ งามนจ อาจอนทร. (2552). การรวมกนของออนโทโลยอยางมความหมายสาหรบโดเมนหองสมดอเลกทรอนกส. เอกสารประกอบการสมนาทางวชาการ The 5th National Conference on Computing and Information Technology-NCCIT 2009 (หนา 288-293). กรงเทพฯ: มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ.

สทธลกษณ อ าพนวงศ. (2510). หลกเกณฑการท าบตรรายการหนงสอภาษาไทยฉบบสมบรณและตวอยางบตร. พระนคร: ไทยวฒนาพานช

สวมล สทธนะ. (2545). การสรางบทเรยน e-learning เพอใหเกดผลสมฤทธทางการศกษา. วารสารรามค าแหง. 4 (19): 19-23.

สมตรา จระวฒนนท. (2543). แหลงขอมลทางดานวศวกรรมศาสตรจากอนเตอรเนต. ขอนแกน: มหาวทยาลยขอนแกน.

อนชย ธระเรองชยศร. (2549). Learning Object. [ออนไลน]. ไดจาก: http://www.learningsquare .com/download/seminar2007/Anuchai_present_3.ppt

อนชย ธระเรองชยศร. (2551). Learning Object: จากมมมองดานการเรยนการสอน. [ออนไลน]. ไดจาก: http://www.learnsquare.com/download/seminar2007/Anuchai_ present_3. ppt

อรวรรณ อไรเรองพนธ และ สมจตร อาจอนทร. (2552). การสรปเอกสารเชงความหมายโดยใชออนโทโลย. เอกสารประกอบการสมนาทางวชาการ The 5th National Conference on Computing and Information Technology-NCCIT 2009 (หนา 294-299). กรง เทพฯ : มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ.

อศราวด ทองอนทร. (2553). การพฒนาบรการสารสนเทศออนไลนเพอการวจยในสาขาวชาพระพทธศาสนา มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาเขตเชยงใหม. สารสนเทศศาสตร. 28 (1): 1-15.

อทตย พมพา. (2545). การพฒนาสารสนเทศดานกฎหมายบนเครอขายคอมพวเตอร Metadata Dublin Core ศนยสนเทศและหองสมด มหาวทยาลยธรกจบณฑตย. บรรณารกษศาสตร. 8 (1): 23-38.

Alahmari, F., Thom, J., Magee, L. and Wong, W. (2012). Evaluating semantic browsers for consuming linked data. In Proceedings of the Twenty-Third Australasian Database Conference (pp 89–98). Melbourne, Australian Computer Society.

AnHai, D. Domingos, P. and Halevy, A. (2003). Learning to Match the Schemas of Data Sources: A Multistrategy Approach. in Machine Learning. 50 (3): 279-301.

194

AnHai, D. Jayant, M., Domingos, P.; and Halevy A. (2003). Learning to Map between Ontologies on the Semantic Web. VLDB Journal, Special Issue on the Semantic Web (pp 626-673). New York: Association Computer Machinery.

Bae, M., Nguyen, D., Kang, S. and Oh, S. (2013). K-depth RDF keyword search algorithm based on structure indexing. In Advance Methods Technology Agent Multi-Agent System (pp 346-355). Hue City: IOS Press.

Baeza-Yates, R. and Ribeiro-Neto, B. (2005). Modern Information Retrieval. New York: Addison-Wesley.

Baeza-Yates, R. and Ribeiro-Neto, B. (2011). Modern Information Retrieval 2nd edition. New York: Addison-Wesley.

Balatsoukas, P., Morris, A., and O’Brien, A. (2008). Learning Objects Update: Review and Critical Approach to Content Aggregation. Educational Technology & Society. 11 (2): 119-130.

Barcelos, C. F. and Gluz, J. C. (2011). An agent based federated learning object search service. Interdisciplinary Journal of E-Learning and Learning Objects. 7 (1): 37-54

Berners-Lee, T. (2000). Semantic Web on XML. [On-line]. Available: http://www.w3.org/2000 /Talks/1206-xml2k-tbl/slide10-0.html

Berners-Lee, T. (2006). Linked Data –Design Issue. [On-line]. Available: http://www.w3c.org/ Designissue/linkedData.html.

Berners-Lee, T., Christian, B. and Heath, T. (2009). Linked data the story so far. International Journal on semantic web and information system. 5 (3): 1-22.

Bizer, C. (2009). The emerging web of linked data. Intelligent Systems. IEEE. 25 (5): 87–92. Blake, C. and Pratt, W. (2001). Better Rules, Fewer Features: A Semantic Approach to Selecting

Features from Text. In conjunction with the First IEEE Data Mining Conference, Workshop on Text Mining (pp 59-66). New York: Institute of Electrical and Electronics Engineers.

Bogdan A., Mauricio H., Lucian P. and Wang-Chiew T. (2010). MapMerge: Corerelating independence schema mapping. In Proceeding of the 36th International Conference on Very Large Data Bases (pp 81-92). Singapore: Very large database endowment.

195

Bollacker, K. D., Lawrence, S. and Giles, C. L. (2000). Discovery Relevant Scientific Literature on The Web. In IEEE Intelligent Systems. 15 (20): 42 - 47.

Bouquet, P., Giunchiglia, F., Harmelen, F. V., Serafini, L. and Stuckenschmidt. H. (2003). C-OWL: Contextualizing Ontologies. In Proceeding of 2nd International Semantic Web Conference 2003 (pp 164-179). New York: Springer Berlin Heidelberg.

Bouzeghoub, A. and Elbyed, A. (2006). Ontology mapping for learning objects repositories interoperability. In Proceedings of 8th Intelligent Tutoring Systems. 2006 (pp 794-797). New York: Springer Berlin Heidelberg.

Bradshaw, J. M. (1997). Software agent. California: American Association for Artificial Intelligence.

Brank, J., Grobelnik, M. and Mladenic, D. (2005). A Survey of Ontology Evaluation Techniques. Proceedings of the Conference on Data Mining and Data Warehouses (SiKDD). Ljubljana: Slovenia.

Brickley, D. and Guha, R.V. (2008). RDF Vocabulary Description Language 1.0: RDF Schema. [On-line]. Available: http://www.w3.org/TR/rdf-schema/

Brin, S. and Page, L. (1998). The anatomy of a large-scale hyper textual web search engine. Computer Networks and ISDN Systems. 30 (1-7): 107-117.

Broughton, V. (2006). Essential thesaurus construction. London: Facet Publishing. Burkowski, F. (1992). Retrieval activities in a database consisting of heterogeneous collections of

structured texts. In Proceedings of the 15th ACM SIGIR Conference on Research and Development in Information Retrieval (SIGIR’92) (pp 112-125). New York, Association for Computing Machinery Press Press.

Cai, D., Yu, S., Wen, R. and Ma, Y. (2003). VIPS: A vision-based page segmentation algorithm. [On-line]. Available: https://www.microsoft.com/en-us/research/publication/vips-a-vision -based-page-segmentation-algorithm/

Candan K. S., Kim J. W., Liu H. and Suvarna R. (2006). Discovering mappings in hierarchical data from multiple sources using the inherent structure. Knowledge and Information System. 10 (2): 185–210.

Caplan, P. (2003). Metadata fundamentals for all librarians. Chicago: American Library Association.

196

Changqing, L., Ling, T. W. (2004). OWL-based semantic conflicts detection and resolution for data interoperability. In Proceeding of ER workshop 2004. (pp 266-277). New York: Springer Berlin Heidelberg

Chen, J., Zhou, B., Shi, J., Zhang, J. and Qiu, F. (2001). Function-based object model towards website adaptation. In Proceedings of the 10th International World Wide Web Conference (pp 587-596). New York: Association for Computing Machinery Press Press.

Choo, C. W. (2000). Working knowledge: how organization manage what they know. Library management. 21 (8): 395-403.

Christain, B. and Radoslaw, O. (2004). RAP: RDF API for PHP. Computer and Information Science Papers.

Citec CU. (2011). BCogS. [On-line]. Available: http://www.cit-ec.de/sites/www.cite-ec.de/files /slides_cunger.pdf

Clarke, C., Cormack G. and Burkowski, F. (1995). Algebra for structured text search and a framework for its implantation. The Computer Journal. 38 (1): 43-56.

Claudia, L. and Chodorow, M. (1998). WordNet An Electronic Lexical Database. Cambridge: MIT press.

Cronbach, L. J. (1970). Essentials of Psychological Test. (5th ed.). New York: Harper Collins. Cullot, N., Ghawi, R. and Yetongnon, K. (2007). DB2OWL: a tool for automatic database-to-

ontology mapping. Proceedings of 15th Italian Symposium on Advanced Database System (SEBD 2007) (pp 491-494). New York: Springer Berlin Heidelberg.

Currás, E. (2010). Ontologies, taxonomies and thesauri in systems science and systematic. Chandos: Oxford University Press.

Cutting, D. R., Karger, D. R., Pedersen, J. O. and Tukey, J. W. (1992). Scatter/Gather: A Cluster-based Approach to Browsing Large Document Collections. In Proceeding of the 15th annual international ACM SIGIR conference on Research and development in information retrieval. (pp 318-329). New York: Association for Computing Machinery Press.

Cyganiak, R. (2014). The linked Open Data Cloud Diagram. [On-line]. Available: http://lod-cloud.net

D2RQ. (2012). Getting start with D2RQ. [On-line]. Available: http://d2rq.org/getting-started

197

Daft, R. L.; and Lengel, R. H. (1984). Information richness: a new approach to managerial behavior and organization design. Research in Organizational behavior. 6 (5): 191-233.

Darlington, K. (2000). The essence of expert systems. Prentice Hall: New York. Davenport, T. and Prusak, L. (1998). Working knowledge: how organization manage what they

know. Cambridge: Harvard Business School Press. Dawn, G. G. (2007). E-learning agent. The learning Organization. 4 (14): 300-312. DCMI, (2013), Dublin Core Metadata Element Set, Version 1.1. [On-line]. Available: http://

dublincore.org/documents/dces/ Delbru, R., Capinas, S. and Tummerello, G. (2012). Searching web data: an entity retrieval and

high-performance indexing model. Web Semantics: Science, Services and Agents on the World Wide Web. 10 (1): 33–58.

Dietze, H. and Schroeder, M. (2009). GoWeb: a semantic search engine for the life science web. BMC bioinformatics. 10 (1): 7.

Dragan, G. Jovanovic, J. and Vladan, D. (2007). Ontology-based annotation of learning object content. Interactive Learning Environment. 15 (1): 1-26.

Drucker, P. 1999. Management challenge for the 21st century. New York: harper business. DSpace. (2014). Top Reasons to Use DSpace. [On-line]. Available: http://www.dspace.org/why-

use. Ellis, D. and Haugan, M. (1997). Modelling the information seeking patterns of engineering

research scientists. in Industrial Environment Journal of Documentation. 53 (4): 384-403.

Ermine, J. (1995). Expert systems: theory and practice. New Delhi: Prentice Hall. Fallows, D. (2005). Search engine users. Washington, D.C.: Pew Internet & American Life

Project. Feather, J. and Sturges, P. (1997). Information-seeking behaviour. In International encyclopedia

of information and library science. New York: TJ Press. Fenichel, C. H. and Hogan, T. H. (1981). Online searching: A Primer. Marlton, New jersey:

Learned Information. Fugmann, R. (1993). Subject analysis and indexing: theoretical foundation and practical

advice. Frankfurt/Main, Germany: Indeks Verlag.

198

Genesereth, M.R. and Kechpel, S.P. (1994). Software Agents. Communication of the ACM. 37 (7): 48-53.

Gonçalves, B., Meiss, M. R., Ramasco, J. J., Flammini, A. and Menczer, F. (2009). Remembering what we like: Toward an agent-based model of web traffic. In WSDM’09: Proceedings of the 2nd ACM International Conference on Web Search and Data Mining.

Good, C.V. (1973). Dictionary of education (3rd ed). USA: McGraw-Hill. Gragan G. and Hatala M. (2006). Ontology mapping to improve learning resource search. British

Journal of Educational Technology (BJET). 37 (3): 375-390. Gruber, R. T. (1993). A Translation Approach to Portable Ontology Specifications. Knowledge

Acquisition, 5 (2): 199-220. Gruber, R. T. (1993). Toward principles for the design of ontologies used for knowledge sharing.

Presented at the Padua workshop on Formal Ontology. International Journal of Human-Computer Studies. 43 (4): 907-928.

Guarino N. (1995). Formal Ontology, Conceptual Analysis and Knowledge Representation. International Journal of Human-Computer Studies. 43 (5-6): 625–640.

Hagedorn, S. (2013). Discovery querying in Linked Open Data. In Proceeding of 16th International Conference on Extending Database Technology (pp 38-44). New York: Association for Computing Machinery Press.

Halevy, A. Y. (2001). Answering queries using views: A survey. Very Large Databases Journal. 10 (4): 270–294.

Hamid, S. and Sattar, C. A. (2002). Using Dewey decimal classification scheme (DDC) for building taxonomies for knowledge organization. Journal of Documentation. 58 (5): 575-583.

Haslholfer, B. (2008). A comparative study of mapping solutions. [On-line]. Available: http://www .cs.univie.ac.at/publication.php?pid=3886

Hassan, U., Sean, O. and Curry, E. (2012). Leveraging matching dependencies for guided user feedback in Linked Data application. In Proceeding of 9th International Workshop on Information Integration on The Web (Article No.5). New York: Association for Computing Machinery Press.

199

Heeptaisong, T. and Srivihok, A. (2010). Ontology Development for Searching Soil Knowledge. In Proceeding of The 9th International Conference on e-Business 2010 (pp 102-107). Bangkok: Faculty of Science, Kasetsart University.

Hendler, J. (2001). Agents on the Web. IEEE Intelligent Systems. 16 (2): 30-37. Hernandes, N. (2008). A model to represent the facets of learning objects. Journal of E-learning

and learning Object. 4: 65-82. Herner, S. (1970). Browsing. In Allen Kent, Harold, Lancour, and William Z. Nasri. (Eds.),

Encycropedia of library and information science. New York: Marcel Dekker. Hillmann, D. (2001). Dublin Core Metadata Initiative: Using Dublin core. [On-line]. Available:

http://dublincore.org/documents/usageguide/index.shtml Hjorland, B. (1997). Information seeking and subject representation. London: Greenwood

Press. Hogan, A., Umbrich, J., Harth, A., Cyganiak, R., Polleres, A. and Decker, S. (2012). An empirical

survey of Linked Open Data conformance. Web Semanics: Science, Services, and Agents on the world wide web. 14 (12): 14-44.

HP Labs Semantic Web Programme. (2008). Jena – A Semantic Web Framework for Java. [On-line]. Available: http://jena.sourceforge.net/

Hsu, I. C. (2012). Intelligent discovery for learning objects using semantic web technologies. Educational Technology and Society. 15 (1): 298-312.

IEEE Learning Technology Standards Committee (LTSC). (2003). IEEE P1484.12 Learning Object Metadata Working Group. [On-line]. Available: http://ltsc.ieee.org/wg12/ index.html.

IEEE LTSC. (2002). Draft Standard for Learning Object Metadata. IEEE-SA Standard 1484.12.1. New York: Institute of Electrical and Electronics Engineers, Inc.

IEEE. (2002). Draft standard for learning Object Metadata. [On-line]. Available: http://ltsc.ieee.org/ wg12/files/LOM_1484_12_1_v1_Final_Draft.pdf

IMS Global Learning Consortium. (2004). IMS Metadata Best Practice Guide for IEEE 1484.12.1-2002 Standard for Learning Object Metadata. [On-line]. Available: http://www.imsglobal.org /metadata/mdv1p3pd/imsmd_bestv1p3pd.html

200

Jansen, B. J. and Spink, A. (2003). An Analysis of Web Information Seeking and Use: Documents Retrieved Versus Documents Viewed. Proceedings of the 4th International Conference on Internet Computing (pp 339-355). New York: Association for Computing Machinery Press.

Jiang, J. J. and Conrath, D. W. (1997). Semantic Similarity Based on Corpus Statistics and Lexical Taxonomy. In Proceeding of International Conference Research on Computational Linguistics (pp 296-304). San Francisco: Kaufmann Publishers.

John F. and Paul S. (2003). International encyclopedia of information and library science. New York: Taylor & Francis Group.

Kalfoglu Y. and Schorlemmer M. (2003). Ontology mapping: the state of the art. In The knowledge Engineering Review. 18 (1): 1-31.

Kaufmann, E. and Bernstein, A. (2007). How useful are natural language interfaces to the semantic web for casual end-users? Proceedings of the 6th international semantic web conference and 2nd Asian conference on Asian semantic web (pp 281-294). New York: Springer Berlin Heidelberg.

Kayed, A. and Colomb, R. M. (2005). Using BWW model to evaluate building ontologies in CGs formalism. Information Systems. 30 (5): 379-398.

Keen, E.M. (1971). Evaluation parameters. In Gerard Salton (ed.). The SMART retrieval system: experiments in automatic document processing (pp 74-111). Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.

Kent, A. (1955). Machine literature searching. VIII. Operational criteria for designing information retrieval systems. American documentation. 6 (2): 93-101.

Khoo, C. G., and Wan, K. -W. (2004). A simple relevancy-ranking strategy for an interface to Boolean OPACs. The Electronic Library. 22 (2): 112–120.

Kleinberg, J. M. (1999). Authoritative sources in a hyperlinked environment. Journal of the ACM. 46 (5): 604-632.

Klyne, G. and Caroll, J. J. (2008). Resource Description Framework (RDF): Concepts and Abstract Syntax. [On-line]. Available: http://www.w3.org/TR/rdf-concepts/

Koll, M. (2000). Track 3: Information Retrieval. Bulletin of the American society for information science. 26 (2): 16-18.

201

Korfhage, R R. (1997). Information storage and retrieval. New York: John Wiley & Sons. Kowalski, G. (1997). Information retrieval system: Theory and implementation. Boston:

Kluwer Academic Publishers. Krejcie, R. V. and Morgan, D. W. (1970). Determining sample size for research activities.

Educational and Psychological measurement. 30 (3): 607-610. Lancaster, F. W. (2003). Indexing and abstracting in theory and practice. 3nd edition.

Champaign-Urbana, IL: University of Illinois, Graduate School of Library and Information Science.

Lange, D. B. (1998). Programming and deploying java mobile agents with aglets. Boston: Addison-Wesley Longman Publishing.

Large, A., Tedd, L. A. and Hartley, R. J. (1999). Information seeking in the online age: Principles and practice. London: Bowker-Saur.

Leckie, J., Pettigrew, E. & Sylvain, C. (1996). Modeling the information seeking of professionals: a general model derived from research on engineers, health care professionals and lawyers. Library Quarterly. 66 (2): 161-193.

Lesk, M. (1997). Practical digital libraries: Books, bytes and bucks. Sanfrancisco: Morgan Kaufmann.

Lewandowski, D. (2009). Ranking library materials. Library Hi Tech. 27 (4): 584–593. Library of Congress. (1987). Subject Headings. 10th Ed. Washington: Library of Congress. Lin, D. (1998). An information-theoretic definition of similarity. In Proceeding of The 15th

International Conference on Machine Learning (pp 296-304). San Francisco: Morgan Kaufmann Publishers

Liu, Y. (2009). Learning to rank for information retrieval. Foundations and Trends in Information Retrieval. 3 (3): 225-331.

Liu, Y., Gao, B., Liu, T. Y., Zhang, Ma, Y., Z., He, S. and Li, H. (2008). BrowseRank: Letting web users vote for page importance. In Proceedings of the 31st Annual International ACM SIGIR Conference on Research and Development in Information Retrieval (pp 451-458). New York: Association for Computing Machinery Press.

Madhu, G., Govardhan, A. and Rajinikanth, T. (2011). Intelligent semantic web search engines: a brief survey. International Journal of Web & Semantic Technology.2 (1): 34–42

202

Manuel, L., Juan C., Vidal, E. O., Alberto, B. and Senén, B. (2012). Semantic Linking of Learning Object Repositories to DBpedia. Educational Technology and Society. 15 (4): 47-61.

Marchionini, G. (1995). Information seeking in electronic environments. New York: Cambridge University Press.

Maron, M. and Kuhns, J. (1960). On relevance, probabilistic indexing and information retrieval. Journal of the Association for Computing Machinery Press. 7 (3): 216-244.

McGuinness, D. and Harmelen, F. (2004). OWL Web Ontology Language Overview. [On-line]. Available: http://www.w3.org/ TR/owl-features/

McGuinness, D., Fikes, R., Rice, J., and Wilder, S. (2000). The Chimaera Ontology Environment. In Proceedings of the 17th National Conference on Artificial Intelligence (AAAI) (pp 1123-1124). Massachusetts: Association for the Advancement of Artificial Intelligence Press.

McKiernan, G. (2001). Beyond bookmarks: Schemes for Organizing the Web. [On-line]. Available: www.public.iastate.edu/CYBERSTACKS/CTW.htm

Meiss, M. R., Menczer, F., Fortunato, S., Flammini, A. and Vespignani, A. (2008). Ranking web sites with real user traffic. In Proceedings of the 1st ACM International Conference on Web Search and Data Mining (pp 65-76). New York: Association for Computing Machinery Press.

Miao, G., Tatemura, J., Hsiung, W.P., Sawires, A. and Moser, L. (2009). Extracting Data Records from the Web Using Tag Path Clustering. In Proceedings of the 18th International Conference on World Wide Web (WWW’09) (pp 981-990). New York: Association for Computing Machinery Press.

Mile, S. (2010). Mapping attribution metadata to the open provenance model. Future Generation Computer System. 27 (6): 806-811.

Navarro, G. and Baeza-Yates, R. (1997). Proximal nodes: A model to query document databases by content and structure. ACM Transactions on information systems. 15 (4): 400-435.

Neilsen, J. 2012. Introduction to Usability. [On-line]. Available: http://www.useit.com/alertbox /20030825.html

Nikolov, A., Uren, V. and Motta, E. (2008). De Roeck A. Integration of semantically annotated data by the KnoFuss architecture. Proceedings of the 16th International Conference on

203

Knowledge Engineering and Knowledge Management (pp 265-274). New York: Springer Berlin Heidelberg

Niles, I. and Pease, A. (2001). Towards a standard upper ontology. Formal Ontology in Information Systems. New York: Association for Computing Machinery Press.

Noia, T. D., Mirizzi, R., Claudio, O. V., Davide, R. and Zanker, M. (2012). Linked Open Data to support content-based recommender systems. In Proceeding of The 8th International Conference on Semantic Systems (pp 1-8). New York: Association for Computing Machinery Press.

Nonaka, I. and Takeuchi, H. (1995). The knowledge-creating company: how Japanese companies create the dynamics of innovation. New York: Oxford university press.

Noy N. and Musen, A. M. (1999). Smart: Automated Support for Ontology Merging and Alignment. In Proceeding of the 12th Banff Workshop on Knowledge Acquisition, Modeling, and Management (pp 1-24). New York: Association for Computing Machinery Press.

Noy, N. F. (2004). Semantic integration: A survey of ontology-based approaches. ACM SIGMOD. 33 (4): 65-70.

Noy, N. F. and Musen, M. A. (2004). Ontology versioning in an ontology management framework. IEEE Intelligent System. 19 (4): 6-13.

Nuno S. and Joao R. (2003). MAFRA – An Ontology Mapping FRAmework for the Semantic Web. In Proceedings of the 6th International Conference on Business Information Systems; UCCS (pp 1-9). Colorado Springs: UCCS Press.

O’Reilly, T. (2005). What is web 2.0. [On-line]. Available: oreilly.com/web2/archive/what-is/ web-20.html

OECD, PISA (2003) Learning for Tomorrow’s World First Results from PISA 20. [On-line]. Available: http://www.pisa.oecd.org/pages/0,2987,en_32252351_32235731_1_1_1_1_1, 0 0.html.

Oh, S. and Yeom, H. Y. (In Press). A comprehensive framework for the evaluation of ontology modularization. Expert Systems with Applications. [On-line]. Available: http://www. sciencedirect.com/science/article/pii/S0957417412001479

204

Orbst, L., Hughes, T. and Ray, S. (2006). Prospects and Possibilities for Ontology Evaluation: The View from NCOR. In Proceedings of The 4th International Evaluation of Ontologies for the Web (pp). New York: Springer Berlin Heidelberg.

Page, L., Brin, S., Motwani, R. and Winograd, T. (1999). The PageRank citation ranking: Bringing order to the web. Redwood City: Stanford University Press.

Park, J., Cho, W. and Rho, S. (2010). Evaluating ontology extraction tools using a comprehensive evaluation framework. Data and Knowledge Engineering, 69 (10): 1043-1061.

Pinto, H. S. and Joao P. M. (2001). A Methodology for Ontology Integration. in Proceeding of the International Conference on Knowledge Capture, Technical papers (pp 131-138). New York: Association for Computing Machinery Press.

Rahm, E. and Bernstein, P. A. (2001). A survey of approaches to automatic schema matching. Very Large Database Journal. 10 (4): 334-350.

Rao, A.S. and Georgeff, M. (1995). BDI Agents: from theory to practice. In Proceeding of the 1st international conference on multi-agent systems (pp 312-319). California: AAAI Press.

Raphael, V., Daniel, O., Steffen, S. and Boris, M. (2003). KAON SERVER A Semantic Web Management System. In The 12th International World Wide Web Conference (pp). New York: Association for Computing Machinery Press.

Resnik, P. (1995). Using Information Content to Evaluate Semantic Similarity in a Taxonomy. In Proceedings of the 14th International Conference on Machine Learning (pp 448-453). San Francisco: Morgan Kaufmann Publishers.

Roberson, S.E. (1977). The probability ranking principle in IR. Journal of Documentation. 33: 294-304.

Russell, S.J. and Norvig, P. (2003). Artificial intelligence: a Modern Approach. 2nd ed. New Jersey: Prentice-Hall.

Sahami, M., Yusufali, S. and Baldonado, W. (1998). SONIA: A Service for Organizing Networked Information Autonomously. In Proceedings of The Digital Libraries (pp 200-209). New York: Association for Computing Machinery Press.

Salton, G. (1968). Automatic information organization and retrieval. New York: McGraw-Hill. Salton, G. (1971). The SMART retrieval system: experiments in automatic document

processing. New Jersey: Prentice-hall.

205

Salton, G. (1992). The state of retrieval system evaluation. Information processing & management. 28 (4): 441-449.

Salton, G., McGill, M. J. (1983). Introduction to Modern Retrieval. New York: McGraw-Hill. Samir, A., Ioan, M. B., Chabane, D. (2011). MuMIe: Multi-level Metadata Mapping System.

Journal of Multimedia. 6 (3): 225-234. Sbodio, M.L., Martin, D. and Moulin, C. (2010). Discovering Semantic Web services using

SPARQL and intelligent agents, Web Semantics: Science, Services and Agents on the World Wide Web. 8 (4): 310-328,

Scott, M. L. (2005). Dewey decimals classification, 22nd edition: A study manual and number building guide. Westport: Libraries Unlimited.

Seaborne, Andy. (2004). RDQL - A Query Language for RDF. [On-line]. Available: http:// www.w3.org/Submission/2004/SUBM-RDQL-20040109/

Sears, M. E. (1977). Sears List of Subject Headings. 11th Ed. New York: H.W. Wilson. Seksun Suwanmanee, Djamal Benslimane and Philippe Thiran. (2005). OWL-Based approach for

semantic interoperability. In Proceeding of the 19th International Conference on Advanced information networking and Applications (pp 145-150). New Jersey: Institute of Electrical and Electronics Engineers.

Senge, P.M. (1990). The fifth discipline: the art and practice of learning organization. London: Century press.

Shatkay, H. and Wibur, W. J. (2000). Finding Themes in Medline Documents Probabilistic Similarity Search. In Proceeding of Advances in Digital Libraries (pp 183-192). New Jersey: Institute of Electrical and Electronics Engineers.

Shishechi S. S., Banihashem, S. Y., Zin, N. M. and Mohd, S. A. (2012). Ontological approach in knowledge based recommender system to develop the quality of e-learning system. Australian journal of basic and applied sciences. 6 (2): 115-123.

Shneiderman, B., Plaisant, C., Cohen, M. and Jacobs, S. (2009). Designing the user interface: strategies for effective human- computer interaction. 5th ed. Boston: Addison Wesley.

Skyrme, D. J. (2002). The 3 Cs of knowledge sharing: Culture, co-operation and commitment. [On-line]. Available: http://www.skyrme.com/updates/u64_f1.htm.

206

Smith, G. (2008). Tagging: Emerging trends. Bulletin of the American Society for Information Science and Technology. 43 (6): 1449-1481

Sofia, P. H., Gomez-Perez A. and Martins P. J. (1999). Some Issues on Ontology Integration. In Proceeding of 16th International Joint Conference on Artificial Intelligence Workshop on Ontologies and Problem Solving Methods: Lessons Learned and Future Trends (pp 7-1-7-12). California: AAAI Press.

Song, R., Liu, H., Wen, R. and Ma, Y. (2004). Learning important models for web page blocks based on layout and content analysis. ACM SIGKDD Explorations Newsletter. 6 (2): 14-23.

Sowa, J. F. (2000). Knowledge Representation: Logical, Philosophical, and Computational Foundations. Pacific Grove, CA: Brooks Cole.

Soysal, E., Cicekli, I. and Baykal, N. (2010). Design and evaluation of an ontology based information extraction system for radiological reports. Computers in Biology and Medicine, 40 (11–12): 900-911.

Sparck, J. K. (2000). Further reflections on TREC. Information processing & management. 36 (1): 37-85.

Sparck, J. K. and Willett, P. (1997). Readings in information retrieval. San Francisco: Morgan Kaufmann.

Stielow, F. nd Tibbo, H. (1988). The negative search, on-line reference, and the humanities: A critical essay in library literature. RQ. 27 (3): 358-365.

Strasberg, H. R., Manning, C. D., Rindfleisch, T. C. and Melmon, K. L. (2000). What’s Related? Generalizing Approaches to Related Articles in Medicine. In Proceeding of AMIA Symposium (pp 838-842). Philadelphia: Hanley & Belfus.

Sullivan, D. (2015). The periodic table of SEO success factors. [On-line]. Available: http://search engineland.com/seotable

Sure, Y., Gomez-Perez, G.-P., Daelemans, W., Reinberger, M.-L., Guarino, N. and Noy, N. F. (2004). Why evaluate ontology technologies?: Because it works. IEEE Intelligent Systems, 19 (4): 74-81.

Surowiecki, J. (2005). The wisdom of crowds. New York. USA: Anchor Books.

207

Swartout, W. R. and Tate, A. (1999). Guest editors' introduction: Ontologies. IEEE Intelligent Systems, 14 (1): 18–19.

Termehchy, A. and Winslett, M. (2010). Keyword search over key-value stores. In Proceedings of the 19th International Conference on World Wide Web (pp 1193-1194). New York: Association for Computing Machinery Press.

Thornely, J. (1998). The Road To Meta: The Implementation of Dublin Core Metadata in The State Library of Queensland Website. The Australian Library journal. 47 (1): 74-82.

TIMSS International Study Center Boston College Chestnut Hill (2011) Highlights from TIMSS 2011: Mathematics and Science Achievement of U.S. Fourth and Eighth-Grade Students in an International Context. [On-Line]. Available: http://nces.ed.gov/pub search/pubsinfo.asp?pubid=2013009rev

Toupikov, N., Umbrich, J., Delbru, R., Hausenblas, M. and Tummerello, G. (2009). Ding! Dataset Ranking using formal descriptions. In Proceeding of Linked Data On the Web (pp 201-205). New Haven: CEUR-Workshop Proceeding Group.

Tsoi, L. C., Patel, R., Zhao, W., and Zheng, W. J. (2009). Text-mining approach to evaluate terms for ontology development. Journal of Biomedical Informatics, 42 (5): 824-830.

Uschold, M. and Gruninger M. (1996). Ontologies: Principles, Methods and Application. Knowledge Engineering Review. 11(2): 93-136.

Vander, W. T. (2007). Folksonomy. [On-line]. Available: vanderwal.net/folksonomy.html Wang, Z., Juanzi, L., Zhao, Y., Setchi, R. and Tang, J. (2013). A Unified approach to matching

semantic data on the web. Knowledge-based systems. 39(3): 173-184. Weibel, S. (1997). The Dublin Core: A Simple Content Description Model for Electronic

Resources. Bulletin of The American Society for Information Science. 24 (1): 9-11. Weideman, M. (2009). Website visibility: The theory and practice of improving rankings.

Oxford; Cambridge. New Delhi: Chandos Publishing. Wellisch, H. H. (1995). Indexing from A to Z. 2nd edition. New York: H.W. Willson. Wiley, D. A. (2000). Connecting learning objects to instructional design theory: A definition,

a metaphor, and a taxonomy. Utah: Utah State University. Wiley, D. A. and Nelson, L. M. (1998). The fundamental object. [On-line]. Available: http://wiley

.ed.usu.edu/docs/fundamental.html

208

Wilson, T. D. (1999). Models in information behaviour research. Journal of Documentation, 55 (3): 249-270.

Wilson, T. D. (2000). Human information behavior (Tech. Rep. No.2). Sheffield: University of Sheffield, Information Science Research.

Wirth, D. and Brooks J. (2006). An Introduction to the Advanced Distributed Learning Initiative. [On-line]. Available: http://www.adlnet.gov.

Wooldridge, M. J. and Jenings, N.R. (1995). Intelligent agents: theory and practice. Knowledge engineering review. 10 (2): 115-152.

Wu, Z. and Palmer, M. (1994). Verb semantics and lexical selection. In Proceedings of the 32nd Annual meeting of the Association for Computational Linguistics, Las Cruces (pp 133-138). Stroudsburg: Association for Computational Linguistics.

Wynar, B. S. (1980). Introduction to cataloguing and classification 6th ed. CO: Libraries Limited.

Xu, C. and Chu, H. (2008). Social tagging in China and the USA: a comparative study. In Proceeding of the annual meeting of the American society for information science and technology (pp 1-9). Mary Land: ASIS&T.

Yoosooka, B. and Wuwongse, V. (2011). Linked Open Data for learning object discovery. In Proceeding of the International Conference on Intelligent Networking and Collaborative System (pp 60-67). New York: Institute of Electrical and Electronics Engineers.

Zhao, L. and Ichise, R. (2012). Graph-based ontology analysis in the linked open data. In Proceeding of The 8th conference on semantic systems (pp 56-63). New York: Association for Computing Machinery Press.

Zhou, D., Lawless, S., Min, J. and Wade, V. (2010). A late fusion approach to cross-lingual document re-ranking. In Proceedings of the 19th ACM international conference on Information and knowledge management (pp 1433-1436). New York: Association for Computing Machinery Press.

ภาคผนวก ก. แบบส ารวจเพอการวจย

แบบสอบถามการคนคนและเลอกใชขอมลจากแหลงสารสนเทศบนอนเทอรเนต

210

แบบสอบถามการคนคนและเลอกใชขอมลจากแหลงสารสนเทศบนอนเทอรเนต เพอใชสรางสอการเรยนรประกอบการเรยนการสอนในรายวชาคณตศาสตรในหลกสตร

สองภาษา ระดบมธยมศกษาชนปท 1-6 ตามหลกสตรแกนกลางขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ค าชแจง แบบสอบถามครผสอนรายวชาคณตศาสตรในหลกสตรสองภาษา ระดบมธยมศกษาชนปท 1 - 6

เรอง การคนคนและเลอกใชขอมลเนอหารายวชาคณตศาสตรจากแหลงสารสนเทศบนอนเทอรเนต เพอใช สรางสอการเรยนรประกอบการเรยนการสอน ตามหลกสตรแกนกลางขนพนฐาน พทธศกราช 2551

แบบสอบถามฉบบนเปนสวนหนงของการท าวทยานพนธในระดบปรญญาเอก สาขาวชาเทคโนโลยสารสนเทศ ส านกวชาเทคโนโลยสงคม มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร โดยมวตถประสงคเพอศกษาถงปจจยทครผสอนใชในการพจารณาคดเลอกเนอหาทเกยวกบรายวชาคณตศาสตรทคนคนไดจากแหลงสารสนเทศบนอนเทอรเนต เพอน ามาใชสรางสอการเรยนร แบบฝกหด งานมอบหมาย ตลอดจนใชเปนเนอหาประกอบในการเรยนการสอนของครผสอนรายวชาคณตศาสตร ในหลกสตรสองภาษา ระดบมธยมศกษาชนปท 1-6 ผวจยคาดหวงอยางยงวาผลการวเคราะหแบบสอบถามครงนจะเปนประโยชนในการน าไปประกอบกระบวนการพฒนาเครองมอในการคนคนขอมลเพอจดท าสอการเรยนรใชในการเรยนการสอนทมประสทธภาพมากขน โดยศกษาอางองวธการคนคนและปจจยการพจารณาคดเลอกขอมลจากผใชเปนส าคญ ทงนผวจยจะเกบขอมลของทานไวเปนความลบ โดยจะน าไปใชเพอสรปผลการวจยในภาพรวมเกยวกบวธการคนคนและการคดเลอกขอมลเทานน ดงนนการททานใหขอมลทตรงกบความเปนจรงและสมบรณจะชวยใหการวจยด าเนนไปดวยความถกตอง ผวจยจงใครขอความอนเคราะหจากทาน โปรดตอบแบบสอบถามตามความคดเหนและตามการใชงานจรงของทานใหครบทกขอ และขอความกรณาจดสงเอกสารกลบมาทางซองทจดเตรยมไวใหกบแบบสอบถามน ถาทานมขอสงสยประการใด สามารถตดตอกลบทางผวจยทางหมายเลขโทรศพทตอนทายของแบบสอบถามได

211

แบบสอบถามชดนแบงออกเปน 3 ตอน จ านวน 6 หนา ตอนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถามเพอใชในการอางองแหลงขอมลในการวจย ตอนท 2 แบบสอบถามการเลอกใชเครองมอและแหลงคนคนสารสนเทศบนอนเทอรเนต เพอคนหา

ขอมลเกยวกบรายวชาคณตศาสตร ตอนท 3 แบบสอบถามการเลอกใชขอมลจากแหลงสารสนเทศ เพอน ามาใชประกอบการเรยนการ

สอนรายวชาคณตศาสตร ตอนท 4 แบบสอบถามสภาพปจจบนในการจดเกบเลรนนงออบเจกต และลกษณะความตองการ

ระบบการจดเกบเลรนนงออบเจกต

ขอขอบพระคณในความกรณาของทาน นายนพพล ตงสภาชย

สาขาวชาเทคโนโลยสารสนเทศ ส านกวชาเทคโนโลยสงคม มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

212

ตอนท 1 ขอมลสภาพทวไปของผตอบแบบสอบถาม ค าชแจง: กรณาใสเครองหมาย ลงใน หนาค าตอบทตรงกบสภาพความเปนจรงและกรณา

กรอกรายละเอยดลงในชองวางทก าหนดถาเลอกตวเลอกในขอนนๆ 1. สถานภาพของทาน อาจารยผสอน อาจารยผฝกสอน ผชวยสอน 2. ต าแหนงทางวชาการ/ระดบอาจารย_____________________________________________ 3. ประเภทของโรงเรยนทสงกด โรงเรยนรฐบาล โรงเรยนเอกชน 4. ประสบการณในการสอน 1-3 ป 4-6 ป 7-9 ป 10 ปขนไป 5. ชนปการศกษาทสอนคณตศาสตร (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) ชน ม.1 ชน ม.2 ชน ม.3 ชน ม.4 ชน ม.5 ชน ม.6 6. เนอหาคณตศาสตรทสอนเปน (ตอบไดมากกวา 1 ขอ)

ภาคภาษาไทยเทานน ภาคภาษาองกฤษเทานน ทงสองภาษา ตอนท 2 แบบสอบถามการเลอกใชเครองมอและแหลงคนคนสารสนเทศบนอนเทอรเนต เพอคนหา

ขอมลเกยวกบรายวชาคณตศาสตร ค าชแจง: กรณาใสเครองหมาย ลงใน หนาค าตอบทตรงกบสภาพความเปนจรง และกรณา

กรอกล าดบตวเลขเพอลงรายละเอยดในชองวางทก าหนดถาเลอกตวเลอกในขอนนๆ 1. ทานรจกและเคยใชงานอนเทอรเนตมานานเพยงใด นอยกวา 6 เดอน 6 เดอน ถง 1 ป 1ป ถง 2 ป 2 ถง 3 ป 3 ถง 4 ป มากกวา 4 ป 2. สถานทททานใชอนเทอรเนตบอยทสดคอสถานทใด ทพกสวนตว, ทบาน คอมพวเตอรทหองท างาน, หองพกคร ทหองสมดของโรงเรยน รานอนเทอรเนตภายนอก อนๆ โปรดระบ__________________________________ 3. ความถของการใชงานอนเทอรเนตของทานบอยเพยงใด 1-2 ครง/สปดาห 3-4 ครง/สปดาห 5-6 ครง/สปดาห มากกวา 6 ครงตอสปดาห

213

4. ระยะเวลาโดยเฉลยทใชงานอนเทอรเนตตอครงนานเทาใด นอยกวา 1 ชวโมง 1-2 ชวโมง 2-4 ชวโมง มากกวา 4 ชวโมง 5. แหลงขอมลททานใชเพอคนหาขอมลและใชประกอบสอการเรยนการสอนในวชาคณตศาสตร

คอทใด (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) หนงสอเรยนหลกตามก าหนดของหลกสตรแกนกลางขนพนฐานของ สพฐ. หนงสอเรยนเสรมจากทโรงเรยนจดหาเพม หนงสอเรยนเสรมจากส านกพมพเอกชนทวไป สอการเรยนการสอนเสรมอน ๆ เชน CD ชวยสอน สอการเรยนรหรอเนอหาจากอนเทอรเนต อนๆ โปรดระบ_____________________________________________________ 6. เครองมอหรอวธททานนยมใชเพอเขาถงขอมลบนอนเทอรเนตไดมาจากทใด (ตอบเรยงล าดบ

จาก มาก ไป นอย โดยใชตวเลข 1 นยมใชมากทสด ถง 5 นยมใชนอยทสด) _____คนหาจากเวบคนคนขอมล (Search engine) เชน Google, Yahoo, Lycos เปนตน _____คนหาจากเวบจดกลมขอมล (Web directory) เชน Yahoo, sanook, kapook เปนตน _____เขาเวบของหนวยงานราชการทเกยวของ เชน เวบ สวทช, สสวท หรอเวบของกระทรวงตางๆ _____เขาเวบคลงขอมลเกยวกบการเรยนการสอน เชน Schoolnet, Thaigoodview เปนตน _____อนๆ โปรดระบ___________________________________________________ 7. วธการใดททานนยมใชในการคนคนขอมลบนอนเทอรเนต (ตอบเรยงล าดบจาก มาก ไป นอย

โดยใชตวเลข 1 นยมใชมากทสด ถง 5 นยมใชนอยทสด) _____คนจากค าส าคญ (Keyword) _____คนจากชอบคคลทเกยวของกบเนอหา _____คนจากชอเรอง หรอชอบทเรยน _____คนจากชอหนงสอ หรอเอกสารการสอน _____คนจากหลายเขตขอมลรวมกน เชน คนหาจากชอบคคล, ชอเรอง และค าส าคญ พรอมๆ กน _____อนๆ โปรดระบ___________________________________________________

214

8. ลกษณะของขอมลเกยวกบวชาคณตศาสตรททานมกจะคนหาเปนขอมลลกษณะใด (ตอบเรยงล าดบจาก มาก ไป นอย โดยใชตวเลข 1 ใชมากทสด ถง 5 ใชนอยทสด)

_____เนอหาบรรยายเกยวกบเรองทสอน _____โจทยแบบฝกหดกอนเรยน และหลงเรยน _____ขอสอบหรอแบบทดสอบวดผลการเรยน _____รปภาพประกอบเนอหารายวชา _____กจกรรมหรอเกมทเกยวกบเนอหารายวชา _____อนๆ โปรดระบ__________________________________________________ 9. ขอมลทคนคนไดจากอนเทอรเนตทานน าไปใชเกยวกบการเรยนการสอนวชาคณตศาสตร

อยางไร (ตอบเรยงล าดบจาก มาก ไป นอย โดยใชตวเลข 1 ใชมากทสด ถง 5 ใชนอยทสด) _____ใชประกอบสอการเรยนการสอนหลก _____ใชเปนสวนเสรมในเนอหาการเรยนการสอนเพอใหมความหลากหลาย _____ใชศกษาเพมเตมความรในเรองใหมๆ ของทานเองเพอเทคนคการสอนทดขน _____ใชเพอเขยนต าราหรอหนงสออางอง _____ใชเพอเปนแบบฝกหดเสรม หรอการเรยนเสรมนอกเวลาเรยนของนกเรยน _____อนๆ โปรดระบ___________________________________________________ 10. กรณาใสเครองหมาย ลงในตารางแสดงระดบการพจารณาความส าคญของปญหาททานพบ

จากการคนคนขอมลบนอนเทอรเนต

ปญหาทเกดจากการคนคนขอมล ระดบความส าคญของปญหา

มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด 1. ดานทกษะในการคนคน 1.1 ขาดความช านาญในการสบคน 1.2 ขาดทกษะภาษาองกฤษเพอสบคน

1.3 ขาดความรการเลอกใชค าคนทเหมาะสม

1.4 ขาดความรเกยวกบแหลงทใชสบคน

215

2. ดานรายละเอยดของผลการคนคน 2.1 ผลลพธ มความซ าซอนหรอเหมอนกนในหลายรายการของผลการสบคน

2.2 ชอเรองไมสอดคลองกบเนอหา หรอเปนการหลอกลอเพอเขาไปยงเวบทเปนเนอหาอนๆ

2.3 ขอมลมเนอหาไมถกตอง 2.4 ราย ชอสอ ( ชอเ รอง) ท เ ปนผลลพธการคนคนไมปรากฏค าคนทใ ช ท า ให ม ผลกบการตด สนใจเลอกใชผลการคนคนแตละรายการ

2.5 ค า อ ธ บ า ย ข อ ง ผ ล ล พ ธ (บทคดยอ) แตละรายการไมปรากฏค า คน ท ใ ช ท า ใ ห ม ผ ล กบ ก า รตดสนใจเลอกใชผลการคนคนแตละรายการ

2.6 รายการผลลพธมจ านวนทมากเกนไป

2.7 ไ ม ม ก า ร แ น ะ น า ค า ค น ทเกยวของ

2.8 ไมมการเชอมโยงไปยงเวบไซตห รอแหลงขอ มล อน ท เ ก ย วของเพมเตม

2.9 ไม มค าว จ ารณหรอการใหคะแนนรายการผลการคนคนแตละรายการ

2.10 ไมระบแหลงทมาหรอดไมนาเชอถอ

2.11 ขอมลมลขสทธหรอมคาใชจาย

216

ตอนท 3 แบบสอบถามการเลอกใชขอมลจากแหลงสารสนเทศ เพอน ามาใชในการสรางสอการเรยนร และน าไปประกอบการเรยนการสอนรายวชาคณตศาสตร หลกสตรสองภาษา

ค าชแจง: กรณาใสเครองหมาย ลงในตารางแสดงระดบการพจารณาความส าคญของขอมลตางๆ ทใชในการเลอกใชสารสนเทศบนอนเทอรเนต

ขอมลทใชในการพจารณาคดเลอก “รายการผลการคนคนบนอนเทอรเนต”

ปจจยการพจารณา ระดบการใหความส าคญในการพจารณา

มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด 1. ชอเรองเตม (Title) 2. ค า ส า คญ ท ป ร า กฏบน ช อ เ ร อ ง (Keyword)

3. รายละเอยดเนอหา สวนประกอบภายในชนงาน (Abstract/ Description)

4. ชอผแตงหรอผสรางผลงาน (Author) 5. หวเ รอง /ประเดนหลกของเนอหา (Subject Heading)

6. รหสระบตามมาตรฐานสากล เชน URI ISBN เปนตน

7. ชอหนวยงานหรอเวบไซตทเผยแพรขอมล (Publisher)

8. ภาษาทใชในชนงาน (Language) 9. แหล ง ทมาของขอ มลใน เ น อหา (Source)

10. ขอมลแสดงสทธในการเขาใช หรอแสดงลขสทธ (Copyright)

11. วนท/ปทผลตและเผยแพรเอกสาร (Date)

12. แหลงขอมลเชอมโยงอนๆ (Related) 13. ระดบความยากงายของเนอหา

217

14. ประ เภทของ ไฟล (Word, PDF, Excel เปนตน)

15. ล าดบการแสดงผลรายการกอน-หลง 16. ค า ว จ า ร ณห ร อก า ร ให คะแนน (Review)

17. ทานพจารณาความ ยาก-งาย ของเนอหาวาเหมาะสมกบระดบททานสอนอยางไร _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________

18. วธการคดเลอกรายการผลคนคนแบบอนๆ ททานเลอกใช โปรดระบ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ วธการคดกรองหรอปรบแตงการแสดงผลการสบคน

วธการคดกรองขอมล รปแบบการแสดงผลททานตองการ

มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด 19. แสดงเฉพาะรายการท เปนฉบบเตม

(Full text)

20. การจดกลมเนอหาตามระดบช นปการศกษา (Level)

21. การจดกลมเนอหาตามประเดนเรอง (Subject)

22. แสดงเฉพาะประเภทของชนงานทตองการ เชน เปนแบบฝกหด เอกสารบรรยายเนอหา ขอสอบ การบาน เปนตน

23. การแสดงรปภาพหรอสออน ๆทอยในเนอหาออกมาไวในรายการผลการคนคน

218

ตอนท 4 แบบสอบถามสภาพปจจบนในการจดเกบเลรนนงออบเจกต และลกษณะความตองการระบบการจดเกบเลรนนงออบเจกต

ค าชแจง: กรณาใสล าดบคะแนนหนาขอแสดงระดบการพจารณาความส าคญของขอมลตางๆ ทใชในการจดเกบเลรนนงออบเจกต

เมอทานสรางสอการเรยนรพรอมใชงานแลว ทานจดเกบสอการเรยนรอยางไร (ตอบเรยงล าดบจาก มาก ไป นอย โดยใชตวเลข 1 ท ามากทสด ถง 5 นอยทสด) _____จดเกบในคอมพวเตอรสวนตวไมมการเผยแพร _____ใชโปรแกรมทสถานบนก าหนด CMS หรอคลงขอมลสวนกลาง _____ใชโปรแกรมส าเรจรปในการจดเกบเปนระบบสวนตว _____ไมจดเกบเปนไฟล แตพมพเอกสารออกมาเพอใชงาน _____อนๆ โปรดระบ___________________________________________________

ขอเสนอแนะอนๆ

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________

ขอขอบพระคณทกรณาตอบแบบสอบถาม ผวจยในหลกสตรปรญญาเอกสาขาวชาเทคโนโลยสารสนเทศ สาขาวชาเทคโนโลยสารสนเทศ ส านกวชาเทคโนโลยสงคม

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

หมายเลขส าหรบตดตอ : นายนพพล ตงสภาชย โทร.086-084-1771

219

ภาคผนวก ข. แบบประเมนประสทธภาพแบบจ าลองการจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกต

220

แบบประเมนการท างานของแบบจ าลองการจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกต การวจยเรอง การพฒนาแบบจ าลองการจดเกบและคนคนเลรนนงออบเจกต

ในชดขอมลจากลงคโอเพนดาทา ............................................................................................................................................................. ค าชแจง

1. แบบสอบถามชดน แบงออกเปน 2 ตอน ประกอบดวย ตอนท 1 ขอมลทวไปของผประเมนระบบ จ านวน 2 ขอ ตอนท 2 ความคดเหนเกยวกบการท างานของแบบจ าลองการจดเกบและคนคนเลร

นนง-ออบเจกต จ านวน 4 ดาน รวม 20 ขอ 2. การตอบแบบสอบถามน ค าตอบของทานมความส าคญอยางยงตอการวเคราะหขอมลท

ใชในการวจย กรณาตอบขอมลใหครบถวนทกขอ ทกตอน เพอใหการวจยในครงนมความเทยงตรงและเกดประโยชนอยางแทจรง

3. ขอมลททานตอบแบบสอบถามนจะเกบไวเปนความลบ การน าเสนอผลการวจยจะเสนอในภาพรวมเทานน

ขอขอบพระคณทใหขอมลไว ณ โอกาสน นายนพพล ตงสภาชย

นกศกษาระดบปรญญาเอก สาขาวชาเทคโนโลยสารสนเทศ สานกวชาเทคโนโลยสงคม

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

221

ค าชแจง: กรณาใสเครองหมาย ลงใน หนาค าตอบทตรงกบสภาพความเปนจรงและกรณากรอกรายละเอยดลงในชองวางทก าหนดถาเลอกตวเลอกในขอนนๆ

ตอนท 1 ขอมลสภาพทวไปของผตอบแบบสอบถาม 1.1 เพศ ชาย หญง 1.2 ระดบการศกษาสงสด ต ากวาปรญญาตร ปรญญาตรหรอเทยบเทา ปรญญาโท ปรญญาเอก

ตอนท 2 แบบสอบถามเกยวกบประสทธภาพของระบบ

รายการค าถาม ระดบความคดเหน

มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด 1. มอดลการจดเกบขอมลเลรนนงออบเจกต

1.1 เมนการเพมขอมลสอความหมาย และเขาถงไดงาย

1.2 ฟอรมกรอกขอ มลม เขตขอ มลเหมาะสมชดเจน

1.3 ล าดบการเพมขอมลมขนตอนทเขาใจงาย

1.4 ขอมลทเพมเสรจมความครบถวนตามตนฉบบ

2 มอดลการน าเขาขอมลเลรนนงออบเจกต 2.1 ความสะดวกในการเรยกใชเมน

ค าสง

2.2 กระบวนการน าเขามขนตอนทงาย ไมยงยาก

2.3 ระบบแจงขนตอนการด าเนนงานเขาใจงาย

222

2.4 ขอมลมความสมบรณครบถวนตามตนฉบบ

3 มอดลการคนคนเลรนนงออบเจต 3.1 ชองกรอกค าคนมตวเลอกการคน

คนเหมาะสม

3.2 การคนคนแบบไรเรยงมเครองมอคนทเหมาะสม

3.3 ผลการคนหาแบบแบง 2 ระดบมความเหมาะสม

3.4 องคประกอบผลการคนคนเปนประโยชนตอการเลอกใช

3.5 การจดกลมเนอหาทเ กยวของมความเหมาะสม

3.6 ระยะเวลาในการรอผลการคนคน 3.7 ผลการคนคนตรงกบความตองการ

ของผใช

4 ความงายในการใชงาน 4.1 ขนาด ส รปแบบอกษร มความ

เหมาะสม

4.2 การออกแบบกราฟก มความชดเจน เหมาะสม

4.3 การจดวางองคประกอบของระบบดเหมาะสม

4.4 แนวทางการเชอมโยงไปผลการคนคน และดาวนโหลดเอกสาร มความเหมาะสม

4.5 รปแบบของการระบค าคนสะดวกในการใชงาน

4.6 ความเหมาะสมในการปฏสมพนธกบผใช

223

ขอเสนอแนะและความคดเหนอนๆ ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………

(ลงชอ)................................................................ผประเมน (.......................................................)

ความคดเหนของผใช คนท.....

224

ประวตผวจย นายนพพล ตงสภาชย เกดเมอวนเสารท 16 มกราคม พ.ศ.2525 ภมเลาน าเปนคนจงหวด

นครราชสมาโดยก าเนด ส าเรจการศกษาระดบปรญญาตรในหลกสตรวทยาการสารสนเทศบณฑต

ในกลมวชาสารสนเทศศกษา ส านกวชาเทคโนโลยสงคม มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร ในป พ.ศ.

2546 และไดส าเรจการศกษาระดบปรญญาโท ในคณะวทยาศาสตรมหาบณฑต คณะวชาเทคโนโลย

สารสนเทศ จากสถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง ในป พ.ศ.2549 จากนนได

เขาปฏบตงานในต าแหนงเจาหนาทวเคราะหและพฒนาระบบ ทบรษท เซนทรลพฒนา จ ากด (CPN)

กรงเทพมหานคร จากนนไดยายกลบภมล าเนา และไดเขาท างานท มหาวทยาลยวงษชวลตกล

นครราชสมา ในต าแหนงอาจารยประจ า สาขาวชาคอมพวเตอรธรกจ คณะวชาบรหารธรกจ และใน

ป พ.ศ. 2553 ไดเขาศกษาตอในระดบปรญญาเอก ในหลกสตรวทยาการสารสนเทศดษฎบณฑต

สาขาวชาเทคโนโลยสารสนเทศ ส านกวชาเทคโนโลยสงคม มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร ไดรบ

ทนสนบสนนการศกษาประเภท ทนการศกษาแกนกศกษาระดบบณฑตศกษาทคณาจารยไดรบทน

วจยจากแหลงทนภายนอก (OROG) โดยอาจารย ดร.นศาชล จ านงศร อาจารยประจ าสาขาวชา

เทคโนโลยสารสนเทศ ส านกวชาเทคโนโลยสงคม มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร ทงน ผวจยได

ศกษาและมความสนใจในดานการจดการความร การออกแบบและสรางออนโทโลย และการวจย

ทางดานระบบหองสมดอตโนมต และหองสมดดจทล การออกแบบระบบฐานขอมลและการผสาน

เมทาดาทา รวมถงการประยกตใชแนวคดลงคโอเพนดาทาในการเปดเผยขอมลแบบเสรบนเครอขาย

อนเทอรเนต