าง - มหาวิทยาลัยศิลปากร

การพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลดวยระบบฐานขอมลรวมกบอมเมจซค

โดย

นางสาวสรกลยา เบญจวรรณ

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาเภสชศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาสารสนเทศศาสตรทางสขภาพ

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2556

ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

สำนกหอ

สมดกลาง

TABLETS AND CAPSULES IDENTIFICATION

BY DATABASE SYSTEM AND IMGSEEK

By

Miss Sirikanlaya Benjawan

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree

Master of Pharmacy Program in Health Informatics

Program of (health informatics)

Graduate School, Silpakorn University

Academic Year 2013

Copyright of Graduate School, Silpakorn University

สำนกหอ


บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร อนมตใหวทยานพนธเรอง “ การพสจนเอกลกษณ ยาเมดและแคปซลดวยระบบฐานขอมลรวมกบอมเมจซค ” เสนอโดย นางสาวสรกลยา เบญจวรรณ เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาเภสชศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาสารสนเทศศาสตรทางสขภาพ

……........................................................... (รองศาสตราจารย ดร.ปานใจ ธารทศนวงศ)

คณบดบณฑตวทยาลย วนท..........เดอน.................... พ.ศ...........

อาจารยทปรกษาวทยานพนธ 1. เภสชกร รองศาสตราจารย ดร.วรยทธ เลศนท 2. ผชวยศาสตราจารย ดร.อณณนพนธ รอดทกข คณะกรรมการตรวจสอบวทยานพนธ

.................................................... ประธานกรรมการ (เภสชกร ผชวยศาสตราจารย ดร.สรวง รงประกายพรรณ) ............/......................../..............

.................................................... กรรมการ (ดร.อทธพนธ เมธเศรษฐ) ............/......................../..............

.................................................... กรรมการ (เภสชกร รองศาสตราจารย ดร.วรยทธ เลศนท) ............/......................../..............

.................................................... กรรมการ (ผชวยศาสตราจารย ดร.อณณนพนธ รอดทกข) ............/......................../..............

สำนกหอ


ง

53363203 : สาขาวชาสารสนเทศศาสตรทางสขภาพ คาสาคญ : การพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล / ระบบฐานขอมล / อมเมจซค สรกลยา เบญจวรรณ : การพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลดวยระบบฐานขอมลรวมกบอมเมจซค. อาจารยทปรกษาวทยานพนธ : ภก.รศ.ดร. วรยทธ เลศนท และผศ.ดร. อณณนพนธ รอดทกข. 101 หนา.

วตถประสงคของการศกษาน คอ การพฒนาระบบเพอพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล โดยใชขอมลจากฐานขอมลรวมกบรปภาพ ในขนตอนแรก ระบบฐานขอมลของเมดยาถกสรางขน ขอมลทเกยวกบลกษณะทางกายภาพ เชน รปราง รปแบบเภสชภณฑ และส พนของยาเมดและแคปซลจานวน 200 ตวอยางถกบนทกลงในระบบฐานขอมล ประเมนผลการพสจนเอกลกษณ เมดยาโดยการสบคนจากระบบฐานขอมลเพยงอยางเดยว พบวา คารอยละเฉลยของคาตอบทถกตองเทากบรอยละ 78 พบ ขอจากดตางๆ ในการสบคนโดยการกาหนดขอมลของเมดยา ขนตอนถดมา เปนการศกษาเพอทดสอบประสทธภาพของอมเมจซค ซงเปนโปรแกรมประมวลผลภาพ ในการพสจนเอกลกษณเมดยา ปจจยเกยวกบรปแบบของฉากและลกษณะทางกายภาพของเมดยาซงสงผลตอความถกตองในการพสจนเอกลกษณถกศกษารวมดวย ผลการศกษาพบวา อมเมจซคสามารถประยกตใชในการพสจนเอกลกษณเมดยาได แตผสบคนตองพจารณาขอมลประกอบการตดสนใจจานวนมาก ขนตอนสดทาย ระบบสบคนซงใชขอมลจากฐานขอมลประกอบกบการประมวลผลภาพถกพฒนาขน เพอเพมประสทธภาพในการพสจนเอกลกษณเมดยา ระบบสบคนรวมนใหผลการประเมนคารอยละเฉลยของคาตอบทถกตองเทากบ รอยละ 100 ผสบคนพจารณาขอมลประกอบการตดสนใจนอยกวาการสบคนโดยรปภาพเพยงอยางเดยว เปรยบเทยบความแตกตางระหวางคารอยละเฉลยของคาตอบทถกตองจากการสบคนโดยระบบฐานขอมลเพยงอยางเดยวและระบบสบคนรวมระหวางฐานขอมลกบอมเมจซค โดยใช Student’s t test ทระดบความเชอมน 95% พบวา มความแตกตางกนชดเจนอยางมนยสาคญทางสถต (p-value < 0.01) จงสรปวา ระบบสบคนรวม ซงใชขอมลจากฐานขอมลประกอบกบการประมวลผลภาพโดยอมเมจซคนน มประโยชนในการใชประกอบการตดสนใจเพอพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล สาขาวชาสารสนเทศศาสตรทางสขภาพ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ลายมอชอนกศกษา........................................ ปการศกษา 2556 ลายมอชออาจารยทปรกษาวทยานพนธ 1. ........................... 2. .............................

สำนกหอ


จ

53363203 : MAJOR : HEALTH INFORMATICS

KEY WORD : TABLETS AND CAPSULES IDENTIFICATION / DATABASE / IMGSEEK

SIRIKANLAYA BENJAWAN : TABLETS AND CAPSULES IDENTIFICATION BY DATABASE

SYSTEM AND IMGSEEK. THESIS ADVISORS : ASSOC. PROF. VERAYUTH LERTNATTEE, Ph.D.

ASST. PROF. AUNNUPAN RODTOOK, Ph.D. 101 pp.

The objective of this study is to develop a system for identifying tablets and

capsules using information from database and images. In the first step, a database

system of tablets and capsules was constructed. Information about physical characteristics

of 200 pills, e.g., shapes, dosage forms and colors, was inputted into the database. From

the evaluation, the average percentage of correct answers was 78%. Some limitations of

assigning information about pills were found. In the next step, a set of experiments was

done to test the ability of imgSeek, image processing software, for pill identification by

images. Effects of the background patterns and the physical characteristics of pills on

accuracy of identification were studied. The result suggested that imgSeek can be applied

for pill identification. However, the users considered many rank of results from imgSeek

before make decision. Finally, a system using both information from database and image

processing was developed to increase the efficiency for pill identification. With this system,

the average percentage of correct answers was 100%. The users considered less rank of

results from this integrated system before make decision. The mean difference of accuracy

obtained from the database without and with imgSeek was evaluated using Student’s t

test with 95% confidence level. The result was highly significant difference (p-value < 0.01).

In conclusion, the integrated system, which utilized information from database and image

processing from imgSeek, is valuable to use as a decision support system for tablets and

capsules identification.

Program of HEALTH INFORMATICS Graduate School, Silpakorn University

Student's signature ........................................ Academic Year 2013

Thesis Advisors' signature 1. ........................... 2. ...........................

สำนกหอ


ฉ

กตตกรรมประกาศ

การพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลดวยระบบฐานขอมลรวมกบอมเมจซค ไดรบการสนบสนนจาก ทนอดหนนการวจย จากงบประมาณแผนดน (หมวดเงนอดหนนทวไป) ของบณฑตวทยาลย ประจาปงบประมาณ 2556 (ครงท 1) ขาพเจาขอขอบพระคณผเกยวของทกทาน

ขาพเจาขอกราบขอบพระคณ ภก.รศ.ดร. วรยทธ เลศนท อาจารยทปรกษาหลกวทยานพนธทใหโอกาส ใหกาลงใจ ใหคาแนะนา และชวยเหลอขาพเจาดวยความกรณาอยางดยงตลอดชวงเวลาในการทาวทยานพนธ ขอขอบพระคณ ผศ.ดร. อณณนพนธ รอดทกข อาจารย ทปรกษารวมวทยานพนธ ภก.รศ.ดร. สรวง รงประกายพรรณ ประธานกรรมการตรวจสอบวทยานพนธ และดร. อทธพนธ เมธเศรษฐ กรรมการตรวจสอบวทยานพนธ ทกรณาพจารณาเนอหาวทยานพนธ ใหคาแนะนา และตรวจแกเลมวทยานพนธนจนเสรจสมบรณ

ขอบพระคณโรงพยาบาลเทพากร โรงพยาบาลศนยนครปฐม รายขายยาฟาสซโน สาขานครปฐม พเภสชกร และพผชวยเภสชกรทกทานทใหความอนเคราะหเมดยาตวอยาง และชวยเหลอขาพเจาเปนอยางดในการเกบขอมลสาหรบการทาวทยานพนธในครงน

สดทายนตองขอบพระคณพอ แม และขอบคณนองชายทใหความรก เปนกาลงใจสาคญของขาพเจา ใหความชวยเหลอ สนบสนนขาพเจาอยางดเสมอ ขอบพระคณ ภญ.อ. ชนสรา ลอวพนธ ทใหคาปรกษา ตลอดจนความชวยเหลอตางๆ กบขาพเจา พ นอง และเพอน ทกคนทเปนกาลงใจทดทาใหวทยานพนธนสาเรจลลวงในทสด

สำนกหอ


ช

สารบญ

หนา

บทคดยอภาษาไทย.............................................................................. .......................................... ง บทคดยอภาษาองกฤษ......................................................................... .......................................... จ กตตกรรมประกาศ............................................................................... .......................................... ฉ สารบญตาราง....................................................................................... ......................................... ฌ สารบญรป.................................................................................................................... .................. ฏ บทท 1 บทนา.......................................................................................... ........................................ 1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา................................................................... 2 วตถประสงคของการวจย.................................................... ...................................... 6 ขอบเขตของการวจย..................................................................... ............................ 6 นยามศพทเฉพาะ........................................................................... ........................... 7 ประโยชนทไดรบ..................................................................... .................................. 8 2 วรรณกรรมทเกยวของ................................................................... ...................................... 9 การพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล……….......................................................... 9 กระบวนการสบคนขอมลยาเมดและแคปซลจากแหลงขอมล................................... 12 งานวจยทเกยวของ..................................................................... .............................. 15 อมเมจซค................................................................................... ............................... 18 3 วธดาเนนการวจย..................................................................... ........................................... 22 การออกแบบและสรางระบบฐานขอมลยาเมดและแคปซล...................................... 22 การศกษาการประมวลผลภาพกบการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล โดยอมเมจซค......................................................... .............................. 25 การสรางระบบสบคนขอมลสาหรบพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล โดยแนวคด การคนหาขอมลดวยระบบฐานขอมลรวมกบอมเมจซค....................... 38

สำนกหอ


ซ

บทท หนา

4 ผลการวเคราะหขอมล.................................................................... ..................................... 42 การออกแบบและสรางระบบฐานขอมลยาเมดและแคปซล...................................... 42 การศกษาการประมวลผลภาพกบการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล โดยอมเมจซค......................................................... .............................. 54 การสรางระบบสบคนขอมลสาหรบพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล โดยแนวคด การคนหาขอมลดวยระบบฐานขอมลรวมกบอมเมจซค....................... 67 5 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ........................................................................... ......... 74 สรปและอภปรายผลการศกษา................................................................................. 74 ขอเสนอแนะ................................................................................................... .......... 81 รายการอางอง....................................................................................................................... ........ 82 ภาคผนวก........................................................................................................................... .......... 85 ประวตผวจย...................................................................................................... ........................... 101

สำนกหอ


ฌ

สารบญตาราง

ตารางท หนา

3.1 การจดแบงกลมของเมดยาตวอยาง เพอศกษาความแตกตางของรปแบบลกษณะ ทางกายภาพ ระหวางดานทงสองของเมดยาตอผลการประมวลผล ของอมเมจซค............................................................…..………………... 36 4.1 ขอมลรปแบบเภสชภณฑ รปรางของเมดยา จานวนสพนของเมดยา ตวอกษร-สญลกษณบนเมดยา ของเมดยาตวอยางทง 10 ตวอยาง ในชดยาทดสอบ.................................................................................. 48 4.2 คะแนนความถกตองในการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล และเวลา ทใชในการสบคนเฉลยตอตวอยาง (นาท) โดยผเขาใชงาน จานวน 5 คน (คะแนนเตม 10 คะแนน)……………......................…….. 50 4.3 ความสมพนธระหวางรปแบบเภสชภณฑ จานวนผเขาใชงานทตอบไดถกตอง เฉลย (คน) และเวลาทใชในการสบคนเฉลยตอตวอยาง (นาท)…........ 50 4.4 ความสมพนธระหวางรปรางของเมดยา จานวนผเขาใชงานทตอบไดถกตอง เฉลย (คน) และเวลาทใชในการสบคนเฉลยตอตวอยาง (นาท)...…..... 51 4.5 ความสมพนธระหวางจานวนสพนของเมดยา จานวนผเขาใชงานทตอบไดถกตอง เฉลย (คน) และเวลาทใชในการสบคนเฉลยตอตวอยาง (นาท)........... 52 4.6 ความสมพนธระหวางการม หรอไมมตวอกษร-สญลกษณบนเมดยา จานวน ผเขาใชงานทตอบไดถกตองเฉลย (คน) และเวลาทใชในการสบคน เฉลยตอตวอยาง (นาท)...................................................................... 53 4.7 ประเภทขอมลทผเขาใชงานเลอกกาหนดในการสบคน จานวนครงในการ เลอกใชขอมลแตละประเภท และรอยละการเลอกใชขอมล ประเภทนนๆ เมอเปรยบเทยบกบขอมลทถกเลอกกาหนด ในการสบคนทงหมด.......................................................................... 54

สำนกหอ


ญ


4.8 คาเฉลยของรอยละความเหมอนและลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคน ทงหมด เมอนาภาพเมดยาตวอยางซงมอยในฐานขอมลการเรยนร เขาไปคนหา ทระดบความเขมของสฉากแตกตางกน 6 ระดบ เพอทดสอบประสทธภาพของอมเมจซค...........................................… 56 4.9 คาเฉลยของรอยละความเหมอนและลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคน ทงหมด เมอนาภาพเมดยาตวอยางชนดเดยวกน แตตางเมดเขาไป คนหาในฐานขอมลการเรยนร ทระดบความเขมของสฉาก แตกตางกน 6 ระดบ เพอทดสอบความคลาดเคลอนในการประมวลผล ของอมเมจซค และคนหาความเขมของสฉากทเหมาะสม...........……… 57 4.10 คาเฉลยของรอยละความเหมอนและลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคน ทงหมด เมอนาภาพเมดยาตวอยางชนดเดยวกน แตตางเมดเขาไป คนหาในฐานขอมลการเรยนร ทรปแบบของฉากแตกตางกน 3 รปแบบ เพอคนหารปแบบของฉากทเหมาะสม....…………………………..………….. 59 4.11 คาเฉลยรอยละความเหมอนและคามธยฐานของลาดบภาพทถกตองจากผล การสบคนทงหมด ของชดยาทดสอบ A และ B ในการศกษา ความแตกตางระหวางเมดของเมดยาชนดเดยวกน ตอการประมวลผลของอมเมจซค......................................……….......... 62 4.12 ผลการประเมนทางสถตของคารอยละความเหมอนและลาดบของภาพทถกตอง จากผลการสบคนทงหมด ของชดยาทดสอบ A และ B ในการศกษา ความแตกตางระหวางเมดของเมดยาชนดเดยวกนตอการประมวลผล ของอมเมจซค...................................................................... ............... 63 4.13 ผลการประเมนทางสถตของคารอยละความเหมอนและลาดบของภาพทถกตอง จากผลการสบคนทงหมด ของกลมเมดยาตวอยางทง 4 กลม ในการศกษาความแตกตางของรปแบบลกษณะทางกายภาพระหวาง ดานทงสองของเมดยาตอการประมวลผลของอมเมจซค..................... 64

สำนกหอ


ฎ


4.14 คาเฉลยรอยละความเหมอนและคามธยฐานของลาดบภาพทถกตองจาก ผลการสบคนทงหมด ของกลมเมดยาตวอยางทง 4 กลม ในการศกษา ความแตกตางของรปแบบลกษณะทางกายภาพระหวางดานทงสอง ของเมดยาตอการประมวลผลของอมเมจซค.....................................… 65 4.15 ผลการประเมนทางสถตของคารอยละความเหมอนและลาดบของภาพทถกตอง จากผลการสบคนทงหมด ของขอมลทง 2 กลม ในการศกษา ความแตกตางของผลการระบดานทถกตองของเมดยาตอ การประมวลผลของอมเมจซค....................................................……… 66

สำนกหอ


ฏ

สารบญรป

รปท หนา 2.1 กระบวนการทางานของอมเมจซค............................................................................ 19 2.2 หนาตางการสรางฐานขอมลรปภาพโดยอมเมจซค................................................... 19 2.3 หนาตางสบคนและแสดงผลการสบคนรปภาพโดยอมเมจซค................................... 20 2.4 หนาตางบรรทดคาสง (Command line) ของอมเมจซค......................................... 21 3.1 ตารางสมาตรฐานส Crayon 120 ส........................................................................ 24 3.2 แผนภาพตวอยางรปรางของเมดยา......................................................................... 24 3.3 ภาพเวอรเนย คาลปเปอร........................................................................................ 25 3.4 ลกษณะการวางเมดยาเพอการถายภาพในการศกษา............................................. 26 3.5 24” Professional photo box soft light tent................................................. 27 3.6 ความเขมของสฉากทง 6 ระดบ ทใชในการศกษา เพอคนหาความเขม ของสฉากทเหมาะสม.......................................................................... 28 3.7 รปแบบของฉากทง 3 แบบ ทใชในการศกษา เพอคนหา รปแบบของฉากทเหมาะสม................................................................ 28 3.8 กระบวนการถายภาพเมดยาตวอยาง เพอการคนหาความเขม ของสฉากทเหมาะสม...................................................................... .... 30 3.9 กระบวนการทดสอบประสทธภาพของอมเมจซค..................................................... 30 3.10 กระบวนการทดสอบการทางานของอมเมจซคในสถานการณจรง............................ 31 3.11 กระบวนการถายภาพเมดยาตวอยางเพอการคนหารปแบบของฉากทเหมาะสม..... 32 3.12 กระบวนการถายภาพเมดยาตวอยาง ในการศกษาลกษณะทางกายภาพ ของเมดยาตอผลการประมวลผลของอมเมจซค.................................. 33 3.13 กระบวนการศกษาความแตกตางระหวางเมดของเมดยาชนดเดยวกน ทมผลตอการประมวลผลของอมเมจซค............................................... 34

สำนกหอ


ฐ

รปท หนา

3.14 กระบวนการศกษาความแตกตางของรปแบบลกษณะทางกายภาพระหวาง ดานทงสองของเมดยาตอผลการประมวลผลของอมเมจซค.................. 37 3.15 กระบวนการศกษาความแตกตางของการระบดานทถกตองของเมดยา จากการประมวลผลของอมเมจซค....................................................... 38 4.1 ตารางและความสมพนธระหวางตารางในระบบฐานขอมล...................................... 43 4.2 หนาตางหลกของระบบฐานขอมล............................................................................ 46 4.3 หนาตางการสบคนขอมลของระบบฐานขอมล......................................................... 46 4.4 หนาตางหลกของผลการสบคนขอมล และหนาตางแสดงขอมลโดยละเอยด ของเมดยาตวอยางจากระบบฐานขอมล............................................. 47 4.5 หนาตางการสบคนขอมลของระบบฐานขอมลเพมสวนของการสบคน โดยรปภาพ.......................................................................................... 68 4.6 หนาตางรบรปภาพเพอใชในการสบคน…………………….…………………………………….. 68 4.7 คอลมนรอยละความเหมอนทเพมขนในระบบฐานขอมล......................................... 69

สำนกหอ


1

1

บทท 1 บทนา

ยาเปนปจจยหลกหนงในการดารงชวตของมนษย มนษยมคณภาพชวตทด และมสขภาพทแขงแรง สวนหนงเปนผลมาจากการใชยา เพอบารงรกษารางกายอยางเหมาะสม จงกลาวไดวา ยานนเปนสงจาเปนสาหรบชวตของมนษยอยางยง [1] แตยากมไดมเพยงดานทเปนประโยชน หากยานนถกใชอยางไมถกตองเหมาะสมแลว กอาจกอใหเกดผลกระทบตอสขภาพรางกายไดเชนเดยวกน

ปญหาสขภาพอนมสาเหตมาจากการใชยามแนวโนมเพมมากขน สาเหตหนงของปญหาดงกลาว เกดขนจากการทผใชยาไมทราบขอมลทถกตองเกยวกบยานนๆ [2] ประกอบกบปจจบนยาเพมจานวนมากขน โดยเฉพาะยาเมดและแคปซลซงเปนรปแบบยาทไดรบความนยม [3] ทาใหการพสจนเอกลกษณของยาเหลานนยากมากขนตามไปดวย เมอเกดขอสงสยเกยวกบยา เภสชกรซงเปนบคลากรทางการแพทยทมความเชยวชาญเรองยาโดยตรง ควรเปนผใหคาปรกษา และขอมลทถกตอง ครบถวนกบผใชยา [4, 5]

ขอมลทมอยมากมายเมอถกจดการอยางเปนระบบ มโครงสรางการเชอมโยงขอมลทเหมาะสม มประเภทของขอมลและขอมลทบรรจอยครบถวนถกตอง การประมวลผลจากขอมลเหลานนจะสามารถนามาใชประกอบการตดสนใจ หรอสนบสนนการทางานดานตางๆ อยางมประสทธภาพ สงผลใหขอมลถกนามาใชใหเกดประโยชนสงสด [6] ขอมลเกยวกบยากเชนเดยวกน ตองการการจดการอยางเปนระบบ เพอใหสามารถใชประโยชนจากขอมลไดอยางเตมท การพสจนเอกลกษณยาเปนภาระงานหนงทสาคญในงานเภสชกรรม และเปนงานทจาเปนตองเกยวของกบขอมลมากมายอยางหลกเลยงไมได โดยเฉพาะการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลซงเปนรปแบบยาทไดรบความนยม และมจานวนมาก ยากทเภสชกรจะสามารถจดจายาเหลานน เพอประกอบการใหขอมลกบผใชยาหรอบคลากรทางการแพทยสาขาอนไดอยางถกตองครบถวนทงหมด [7]

สำนกหอ


2

ดงนน หากมแหลงขอมลสาธารณะจาเพาะสาหรบยาเมดและแคปซลทสามารถใหขอมลไดอยางมประสทธภาพ นาเชอถอ จะเปนประโยชนตอเภสชกร สามารถใชแหลงขอมลนนประกอบการตดสนใจในการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลไดอยางถกตอง รวดเรว อกทงประชาชนทวไปยงสามารถใชเปนแหลงขอมลประกอบการตรวจสอบยาเมดและแคปซลเบองตนไดอกดวย

1. ความเปนมาและความสาคญของปญหา ยาในปจจบนมความหลากหลายมากทงชนดและรปแบบ แตโดยหลกการแลว สามารถแยกรปแบบยาตามลกษณะทางกายภาพออกเปน 3 รปแบบ [8] ดงน

1. รปแบบยาทเปนของแขง (Solid dosage forms) เชน ยาเมด ยาแคปซล ยาผง 2. รปแบบยาทเปนแขงกงเหลว (Semi-solid dosage forms) เชน ยาขผง ยาครม

3. รปแบบยาทเปนของเหลว (Liquid dosage forms) เชน ยานา

ขอมลจากสานกยา กระทรวงสาธารณสขเกยวกบจานวนการขนทะเบยนตารบยาแผนปจจบน ตงแตป 2526-2555 มจานวนทงสน 29,424 ตารบ แยกเปนตารบยาสาหรบมนษยจานวน 25,778 ตารบ และตารบยาสาหรบสตวจานวน 3,646 ตารบ ขอมลจากกองควบคมยา กระทรวงสาธารณสข ระบวา สถตจานวนการขนทะเบยนตารบยา แบงตามหมวดยาป 2542 ยาเมดและยาแคปซลมการขนทะเบยนตารบยารวมแลวคดเปนรอยละ 55 ของการขนทะเบยนตารบยาทงหมด รองลงมา คอ ยานาซงมการขนทะเบยน รอยละ 14 และยาปราศจากเชอซงมการขนทะเบยนรอยละ 13 ตามลาดบ [9] แสดงใหเหนวายาเมดและแคปซลนนเปนรปแบบยาทไดรบความนยมใชมากทสด เนองดวยเหตผลหลายประการ อาทเชน ความสะดวกในการบรหารยา ความคงตวทดของตารบ กระบวนการผลตทยงยากซบซอนนอยกวารปแบบยาชนดอน ความสะดวกในการเกบรกษาและขนสง [10] นอกจากนนแลวเจาของตารบยาเมดและแคปซลยงสามารถสรางความเปนเอกลกษณ ใหยา ของตนเปนทจดจาของผใชดวยรปราง ส หรอตวอกษร-สญลกษณ ซงตอกหรอพมพลงบนเมดยา แตอยางไรกด ดวยเหตผลดงกลาวขางตนเชนเดยวกน ทสงผลใหยาเมดและแคปซลในทองตลาดมความหลากหลาย หรอมความคลายคลงกนเปนอยางมาก ยากทเภสชกรจะสามารถจาจดและพสจนเอกลกษณของยาเมดและแคปซลเหลานนไดอยางถกตอง รวดเรว หากปราศจากความเชยวชาญ ประสบการณ หรอแหลงขอมลทมประสทธภาพ

สำนกหอ


3

เกณฑมาตรฐานผประกอบวชาชพเภสชกรรม ดานการบรบาลทางเภสชกรรม พ.ศ. 2554

กลาววา

เภสชกรในภาคบรการตองทางานทครอบคลมเกยวกบการใชยาและสขภาพของประชาชน ชมชน และสงคม โดยการใหการบรบาลทางเภสชกรรม (Pharmaceutical care) สงคมมงหวงใหการทางานของเภสชกรสามารถรวมทมดานสาธารณสขในการสรางประสทธภาพ และเพมความปลอดภยในการใชยา สามารถปองกนหรอแกปญหาทเกดจากยานนได ตดตามและประเมนผลการใชยาวาเปนไปตามความมงหวงของแผนการรกษาหรอไม เภสชกรจะตองรวมรบผดชอบตอผลการรกษาดวยยา ตองชวยตดตามความกาวหนาทางดานการรกษา ปรกษาหารอกบผสงใชยา ใหขอมล คาแนะนา และความรวมมอกบทมบคลากรสขภาพอน ในอนทจะทาใหการใชยาในผปวยมประสทธภาพและปลอดภยสงสด รวมถงความสามารถทจะลดคาใชจายทางดานยาโดยรวมของผปวย

[11]

สมรรถนะดงกลาวตามมาตรฐานผประกอบวชาชพเภสชกรรม จะสมบรณกตอเมอ เภสชกรมความรความสามารถ มทกษะทางวชาชพ และมคณลกษณะอนพงประสงค โดยทกษะความรดานการพสจนเอกลกษณยาเปนสวนสาคญมากสวนหนง เนองจากเปนพนฐานแรกเรมของการ ใหขอมลทเกยวของกบยา เพมความปลอดภยในการใชยา ปองกนหรอแกไขปญหาทเกดจากยา สามารถตดตาม และประเมนผลการใชยาไดอยางถกตอง

การพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลสามารถแยกออกไดเปน 2 วธ คอ การพสจนเอกลกษณโดยวธการทางเคม และการพสจนเอกลกษณโดยลกษณะทางกายภาพ การพสจนเอกลกษณโดยวธการทางเคมนน ถกนามาใชประโยชนในทางอตสาหกรรม สาหรบควบคมคณภาพ ในกระบวนการผลตเปนสาคญ อาทเชน การตรวจพสจนความบรสทธของตวยาสาคญ องคประกอบทนามาใชในตารบ ตรวจสอบปรมาณตวยาสาคญ หรอสารองคประกอบตางๆ ใหถกตองตรงตามสตรตารบ เปนตน การพสจนเอกลกษณโดยวธการทางเคม ถงแมจะเปนวธการทใหผลไดอยางถกตอง แมนยา นาเชอถอ แตเปนวธการทตองอาศยอปกรณเครองมอทซบซอน ใชบคลากรซงผานการฝกฝนจนมทกษะความชานาญ ใชตนทนสง และใชเวลานานกวาจะไดผลสรปการพสจนเอกลกษณยาเมดหรอแคปซลทตองการ

สำนกหอ


4

การพสจนเอกลกษณโดยลกษณะทางกายภาพ สวนใหญเกดขนในสถานการณเฉพาะหนา เพอประกอบการตดสนใจในการใหขอมล หรอตอบขอซกถามใหกบผใชยา หรอบคลากรทางการแพทยสาขาอน [4, 5] เนองจากเปนวธการทสะดวก รวดเรว ไมจาเปนตองอาศยเครองมอทยงยากซบซอน การพสจนเอกลกษณโดยลกษณะทางกายภาพนนใชประสบการณ ความเชยวชาญของเภสชกรเปนสาคญ แตตองยอมรบวาความเชยวชาญนนจะเกดขนไดตองอาศยการฝกฝน ประกอบกบเวลา ถงแมเภสชกรจะมประสบการณและความเชยวชาญมากเพยงใด การตรวจสอบขอมลกบแหลงขอมลทถกตองนาเชอถอกเปนสงทพงกระทา เพอความปลอดภยสงสด ดงนน แหลงขอมลเกยวกบยาจงมความสาคญยง

แหลงขอมลเกยวกบยาเมดและแคปซล สามารถแยกตามรปแบบของแหลงขอมลได 2

รปแบบ คอ แหลงขอมลในรปแบบหนงสอซงมภาพประกอบ เชน หนงสอ MIMS IDENTA ของบรษท MIMS ทไดรบความนยมใชอยางแพรหลาย และแหลงขอมลในรปแบบของฐานขอมลอเลกทรอนกส ซงสามารถเขาใชผานโปรแกรม อนทราเนต หรออนเทอรเนต เชน เวบไซตของบรษท MIMS

(www.mims.com) เวบไซตของสานกงานคณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสข (www.fda.moph.go.th) และเวบไซตฐานขอมลการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลในประเทศไทย โดยคณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน (www.phar.ubu.ac.th) เปนตน แหลงขอมลทงสองรปแบบนนมขอเดน-ขอดอยแตกตางกน ดงน แหลงขอมลในรปแบบหนงสอเปนแหลงขอมลทสามารถเขาถงไดงาย แตอาจใหขอมลทไมเปนปจจบน แหลงขอมลในรปแบบฐานขอมลอเลกทรอนกส ตองอาศยอปกรณประกอบในการเขาถง ใชทกษะในการสบคน โดยทวไปผเขาใชตองสมครเปนสมาชกของแหลงขอมลเหลานนกอนจงจะสามารถเขาถงขอมลได นอกจากนนแหลงขอมลทงสองอาจมการใหขอมลซงแฝงประโยชนทางการคาใหกบหนวยงาน หรอผใหการสนบสนน มขอมลตารบยาไมครบถวนตามทมใชจรงในทองตลาด อกทงไมสามารถปรบปรงแกไขขอมลใหเหมาะสมกบการใชงานเฉพาะดานได ทาใหผลจากการสบคนไมมความจาเพาะเจาะจง ตองใชเวลาในการพจารณาขอมลประกอบการตดสนใจมากเกนความจาเปน

การสบคนขอมลจากแหลงขอมลในรปแบบหนงสอ สามารถสบคนได 3 วธ ดงน วธแรก คอ การสบคนจากดชนรายชอผผลต ตามดวยการสบคนจากชอการคา เมอไดหมายเลขกากบเมดยา ทตองการคนหาแลว สามารถเปดดขอมลในเลมหนงสอตอไป วธท 2 คอ สบคนจากดชนรายชอการคา

สำนกหอ


5

เมอไดหมายเลขกากบเมดยาทตองการคนหาแลว สามารถเปดดขอมลในเลมหนงสอเชนเดยวกบวธแรก หากผสบคนไมทราบชอบรษทผผลต หรอชอการคาของเมดยาทตองการคนหา จะตองใชการสบคนวธสดทาย คอ เปดดขอมลทงหมดในเลมหนงสอ โดยขอมลในเลมหนงสอจะเรยงลาดบเรมจากรปแบบยา ตามดวย ส รปราง ขนาด และชอการคาเรยงตามลาดบตวอกษร

การสบคนขอมลจากแหลงขอมลในรปแบบฐานขอมลอเลกทรอนกส สามารถแยกตามการใหขอมลในการสบคนออกเปน 2 ประเภท คอ การสบคนโดยการกาหนดขอมล และการสบคนโดยรปภาพ การสบคนโดยการกาหนดขอมลสามารถทาไดโดยการพมพตวอกษร ตวเลข หรอการเลอกขอมลจากชดขอมลทมการกาหนดไว ยกตวอยางเชน การกาหนดคาสาคญ การกาหนดส รปราง หรอขอมลอนๆ การสบคนดวยวธนเปนทนยม เนองจากสามารถสบคนขอมลไดงาย ไมมขนตอนยงยากซบซอน แตขอจากดของการสบคนขอมลดวยวธน คอ ผสบคนตองมทกษะในการถายทอดลกษณะของสงทตองการสบคนลงในแบบกรอกขอมล ความรพนฐานรวมถงประสบการณ ความเชยวชาญของ ผสบคน การกาหนดขอมลทบนทกอยในฐานขอมลของผสรางฐานขอมล กบการกาหนดขอมลเกยวกบสงทตองการคนหาของผสบคน ลวนเปนปจจยซงสงผลตอความถกตองของผลการสบคน แหลงขอมลยาเมดและแคปซลสาธารณะในประเทศไทยปจจบนนน ใชการสบคนโดยการกาหนดขอมลทงสน

การสบคนโดยรปภาพ สามารถทาไดโดยสงภาพของสงทตองการสบคนเขาสระบบการสบคน ระบบจะทาการประมวลผลภาพทถกสงเขาไปเปรยบเทยบกบภาพมบนทกไวในฐานขอมล จากนนแสดงผลการสบคน การสบคนโดยรปภาพนสามารถลดความคลาดเคลอนจากการกาหนดขอมลได เปนวธสบคนทสามารถกระทาไดแมไมทราบขอมลของสงทตองการสบคนแนชด ขอจากดของการสบคนโดยรปภาพ คอ เทคนคการถายภาพของแตละบคคล เครองมอและสภาพแวดลอมของการถายภาพ ทาใหภาพทไดมความแตกตางกนในรายละเอยดถงแมจะถายภาพจากวตถตนแบบเดยวกนกตาม และรายละเอยดภาพทแตกตางกนนกสงผลกระทบตอผลการประมวลผลของระบบสบคนโดยรปภาพอยางหลกเลยงไมได แหลงขอมลยาเมดและแคปซลสาธารณะในประเทศไทยยงไมมบรการสบคนโดยรปภาพ ดงนนหากตองการสบคนโดยวธน จะตองสบคนจากแหลงขอมลสาธารณะทวไป เชน เวบไซต Google (www.google.com) ซงใหผลการสบคนทไมจาเพาะเจาะจง ทาใหตองใชเวลาในการพจารณาผลการสบคนประกอบการตดสนใจเปนเวลานาน

สำนกหอ


6

จากขอมลดงกลาวขางตน ผวจยจงมความสนใจศกษาการสรางระบบสาหรบพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลทเขาถงไดผานอนเทอรเนต มความเปนปจจบน ไมแฝงประโยชน ทางการคา สามารถปรบปรงแกไขขอมลใหเหมาะสมกบการใชงาน ใหขอมลประกอบการสบคนไดทงการกาหนดขอมลและรปภาพ ใหผลการสบคนประกอบการตดสนใจในการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลทถกตองนาเชอถอ เปนแหลงขอมลสาธารณะ ซงสามารถพฒนาตอยอดใหเปนประโยชนกบสงคมตอไป

2. วตถประสงคของการวจย 2.1. เพอสรางระบบสาหรบพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลโดยระบบฐานขอมล

2.2. เพอศกษาการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลดวยอมเมจซค

2.3. เพอสรางระบบสาหรบพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล โดยแนวคดการคนหาดวยระบบฐานขอมลรวมกบอมเมจซค

3. ขอบเขตของการวจย ยาเมดและแคปซลทมการใชจรงในประเทศไทย 200 ตวอยาง ไดรบความอนเคราะห

เมดยาบรจาคเพอการศกษาจากโรงพยาบาลเทพากร และโรงพยาบาลศนยนครปฐม

มวธการกาหนดจานวนตวอยาง ดงน ตารบยาเมดและแคปซลทมใชจรงในโรงพยาบาลตวอยาง 2 โรงพยาบาล ไดแก

โรงพยาบาลศนยนครปฐม (โรงพยาบาลรฐบาล) 509 ตารบ โรงพยาบาลเทพากร (โรงพยาบาลเอกชน) 288 ตารบ

เฉลยตารบยาเมดและแคปซลทมการใชจรงในโรงพยาบาลทงสอง (288+509)/2 = 398.5 ตารบ

สำนกหอ


7

ใชสตร Taro Yamane ในการคานวณจานวนตวอยางทใชในการศกษา ทระดบความเชอมน 95%

n = N/(1+Ne2) แทนคา n = 398.5/(1+398.5(0.052)) n = 199.62

ดงนน จงใชตวอยางในการศกษาทงหมด 200 ตวอยาง (ขอมลปรบปรงลาสดเมอวนท 30 มนาคม 2556)

4. นยามศพทเฉพาะ 4.1 การพสจนเอกลกษณ หมายถง การระบอยางจาเพาะเจาะจงถงสงหนงสงใด โดยอาศย

ลกษณะเฉพาะของสงนน

4.2 ยา หมายถง สงทใชแก หรอปองกนโรค หรอบารงรางกาย [12]

4.3 ยาเมด หมายถง ยาเตรยมในรปแบบของแขง ประกอบดวยตวยาและอาจจะมหรอไมมสารเจอจางผสมอยดวย เตรยมขนโดยวธนาตวยาไปตอกอดเปนเมดดวยเครองตอกเมดยา (Compression method) หรอโดยวธอดลงแบบพมพ (Molding method) ยาเมดมลกษณะภายนอก ไดแก รปราง ขนาด ส ทแตกตางกนไป ซงความแตกตางเหลานขนกบวตถประสงคการใชงาน และกรรมวธการผลต [13]

4.4 แคปซล หมายถง หลอดเลกๆ ทาดวยสารทไมเปนพษ โดยทวไปทาจากเจลาตน (Gelatin) ละลายไดงาย ใชบรรจยา แคปซลแบงออกเปน 2 ชนด คอ แคปซลแขง (Hard gelatin

capsule) และแคปซลนม (Soft gelatin capsule) [14]

4.5 ฐานขอมล หมายถง แหลงทใชสาหรบเกบรวบรวมขอมลซงอยในรปแฟมขอมล รวมไวทเดยวกน มสวนของพจนานกรมขอมล (Data dictionary) เกบคาอธบายเกยวกบโครงสรางของฐานขอมล ขอมลทจดเกบนนตองมความสมพนธซงกนและกน สามารถสบคน (Retrieval) แกไข (Modified) ปรบปรงเปลยนแปลงโครงสรางของขอมล (Update) และจดเรยงขอมล (Sort) ไดสะดวกโดยอาศยซอฟตแวรประยกตสาหรบจดการฐานขอมล [15]

4.6 การประมวลผลภาพ หมายถง การนาภาพมาประมวลผล หรอคานวณดวยคอมพวเตอร เพอใหไดมาซงขอมลทตองการทงในเชงคณภาพและปรมาณ [16]

สำนกหอ


8

4.7 อมเมจซค (imgSeek) คอ โปรแกรมประมวลผลภาพแบบโอเพนซอรส (Open

source) ซงทางานโดยการประมวลผลระหวางภาพทใชในการคนหากบภาพทมอยในฐานขอมล และแสดงผลการคนหาเรยงลาดบตามรอยละความเหมอนจากมากไปหานอย รปภาพทใชในการคนหานนเปนไดทงรปถายและรปวาดอยางงาย [17]

5. ประโยชนทไดรบ 5.1. เรยนรกระบวนการออกแบบฐานขอมลเพอพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล

5.2. เรยนรวธการสรางและปรบปรงฐานขอมลเกยวกบยาเมดและแคปซล

5.3. เรยนรกระบวนการประมวลผลภาพและวธการใชงานอมเมจซค

5.4. เรยนรสภาพแวดลอมทเหมาะสมในการใชอมเมจซค เพอพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล

5.5. เรยนรวธการสรางสวนเชอมประสานกบผใชงานของระบบสบคนขอมล เพอพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลดวยระบบฐานขอมลรวมกบอมเมจซค

5.6. ระบบสาหรบพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล โดยแนวคดการคนหาดวยระบบฐานขอมลรวมกบอมเมจซคทพฒนาขน สามารถนาไปใชประโยชนไดจรง เพอประกอบการพสจนเอกลกษณเมดยาอยางถกตองรวดเรว

สำนกหอ


9

บทท 2 วรรณกรรมทเกยวของ

ในการศกษาการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลดวยระบบฐานขอมลรวมกบ อมเมจซคน ผวจยไดศกษาและกาหนดเนอหาของวรรณกรรมทเกยวของแยกออกเปน 4 หวขอ ดงตอไปน

1. การพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล

2. กระบวนการสบคนขอมลยาเมดและแคปซลจากแหลงขอมล

3. งานวจยทเกยวของ 4. อมเมจซค

1. การพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล

การพสจนเอกลกษณยา สามารถแยกออกได 2 วธ ไดแก การพสจนเอกลกษณยาโดยวธการทางเคม และการพสจนเอกลกษณยาโดยลกษณะทางกายภาพ ซงมรายละเอยด ดงตอไปน

การพสจนเอกลกษณยาโดยวธการทางเคม เปนวธการพสจนเอกลกษณทนยมใชในทางอตสาหกรรม ใชในกระบวนการควบคม หรอตรวจสอบคณภาพของการผลตยา อาทเชน การตรวจพสจนความบรสทธ และปรมาณของตวยาสาคญ รวมถงสารองคประกอบในตารบใหถกตองตรงตามสตรตารบ เปนตน การพสจนเอกลกษณโดยวธการทางเคมเปนวธการพสจนเอกลกษณทใหผลไดอยางถกตอง แมนยา นาเชอถอมากทสด แตกมขอจากดมากเชนเดยวกน กลาวคอ เปนกระบวนการพสจนเอกลกษณทตองอาศยอปกรณเครองมอทซบซอน ใชบคลากรซงผานการฝกฝนจนมทกษะความชานาญ ใชตนทนสง และใชเวลาในการพสจนเอกลกษณนานมากนอยขนอยกบความซบซอนของกระบวนการ ดงนนการพสจนเอกลกษณยาโดยวธการทางเคมจงถกเลอกใชเมอมความจาเปน

สำนกหอ


10

การพสจนเอกลกษณยาโดยลกษณะทางกายภาพ เปนวธการพสจนเอกลกษณซงเกดขนในสถานการณเฉพาะหนา เพอประกอบการตดสนใจของเภสชกรในการทางาน ประกอบการใหขอมลเกยวกบยา หรอตอบขอซกถามตางๆ เกยวกบยากบผใชยา หรอบคลากรทางการแพทยสาขาอน เปนวธการพสจนเอกลกษณยาทสะดวก รวดเรว ไมจาเปนตองอาศยเครองมอประกอบ แตอาจตองการแหลงขอมลเพอประกอบการตดสนใจทเหมาะสม การพสจนเอกลกษณยาโดยลกษณะทางกายภาพนอาศยประสบการณ และความเชยวชาญของเภสชกรเปนสวนสาคญ อยางไรกด ตองตระหนกวาประสบการณ และความเชยวชาญของเภสชกรนน เกดขนจากการฝกฝนประกอบกบเวลา และถงแมวาเภสชกรจะมประสบการณ ความเชยวชาญมากเพยงใด การตรวจสอบขอมลกบแหลงขอมลทนาเชอถอกเปนสงทพงกระทาอยางยง

ในการศกษาการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลดวยระบบฐานขอมลรวมกบ อมเมจซค ผวจยสนใจศกษาการพสจนเอกลกษณเมดยาโดยลกษณะทางกายภาพ ลกษณะทางกายภาพของเมดยาทถกเลอกใชในการพสจนเอกลกษณ ไดแก ขนาด รปราง ส พนของเมดยา รอยบาก และตวอกษร-สญลกษณบนเมดยา [18] โดยลกษณะทางกายภาพขางตน มรายละเอยด ดงตอไปน

ขนาดของเมดยาขนอยกบปรมาณของตวยาสาคญ รวมถงสารประกอบในตารบ และวธการบรหารยานนๆ เปนสาคญ [14] กลาวคอ เมดยาทมปรมาณตวยาสาคญในขนาดสง จาเปนตองมขนาดเมดยาทใหญตามไปดวย เนองจากผงยาทใชในการตอกอดมปรมาณมาก เมดยาทมปรมาณของตวยาสาคญในขนาดตา กมใชจะมขนาดเมดยาทเลกเสมอไป จาเปนตองพจารณาปจจยอนๆ ประกอบดวย ยกตวอยางเชน เมดยาทมขนาดยาตามากๆ หากใชสารชวยตอกเมดทนอยเกนไป อาจทาใหตวยาสาคญกระจายตวไมสมาเสมอ จาเปนตองใชปรมาณสารชวยตอกเมดทเหมาะสม เมดยาเหลานนจงมขนาดทใหญขนจากสารชวยในตารบ หากมความจาเปนตองเพมสารประกอบอนๆ ในตารบ เพอประโยชนดานตางๆ กลวนสงผลตอขนาดของเมดยาทงสน อาทเชน ผงยาทมอตราการไหลตา อาจเกดปญหาเมอเขาสกระบวนการผลต จาเปนตองเพมสารชวยไหลในตารบ ตารบยาทมความคงตวตา จาเปนตองเพมสารชวยคงตวในตารบ เ พอใหปรมาณตวยาสาคญคงอยตามมาตรฐานคณภาพตลอดอายของยา เปนตน อกปจจยหนงซงสงผลตอขนาดของเมดยา ไดแก วธการบรหารยา กลาวคอ ขนาดของเมดยาควรมความเหมาะสม เพอใหผใชสามารถใชยานนไดอยางสะดวก และเออ

สำนกหอ


11

ประโยชนตอประสทธผลของยา ตวอยางเชน ยาเมดอมใตลนควรมขนาดเลก สามารถวางเมดยาไว ใตลนโดยไมทาใหผปวยรสกเจบ ยาเมดกลนไมควรมขนาดทใหญมากจนเกนไป เพอใหผใชสามารถกลนเมดยาไดอยางสะดวก และไมเกดอนตราย ยาเมดเหนบควรมขนาดใหญพอเหมาะกบบรเวณของรางกายทใชบรหารยา เปนตน

รปรางของเมดยา ตงแตอดตจนถงปจจบนรปรางของเมดยามกถกออกแบบเพอความสะดวกในการบรหารยาเปนสาคญ อาทเชน ยาเมดรบประทาน รปรางกลมแบน รปรางยาว และรปรางร เปนรปรางของเมดยาทไดรบความนยมในการผลตยาเมดรบประทานมากทสดตามลาดบ เนองจากเปนรปรางทสะดวกในการกลน ยาเมดเหนบ รปรางยาว และรปรางร เปนเพยงสองรปรางทถกเลอกใชในการผลตยาเมดเหนบ เนองจากเปนรปรางทเหมาะสมสาหรบการบรหารยา [3] แตในปจจบนแนวความคดเกยวกบรปรางของเมดยาเปลยนแปลงไป อาจเนองมาจากการแขงขนทางการตลาดทเพมมากขน ทาใหผผลตตองการสรางเอกลกษณใหกบเมดยาของตน เพอใหเปนทจดจาของผใช และรปรางของเมดยากเปนลกษณะทางกายภาพหนงทถกเปลยนแปลงเพอวตถประสงคน [14] ยกตวอยางเชน ยาเมดรกษาโรคหวใจ ถกผลตขนโดยใชรปรางหวใจ เปนตน ทาใหรปรางของเมดยาในปจจบนมความหลากหลายมากขน เมอเมดยาทมรปรางพเศษเหลานเปนทจดจาของผใช ผผลตรายอนกมการปรบรปรางเมดยาของตนใหใกลเคยงกบเมดยาทไดรบความนยม สงผลใหการระบชนดของเมดยาจากรปรางเฉพาะนนทาไดยากมากขน

สพนของเมดยากเปนลกษณะทางกายภาพอยางหนงซงเปนทจดจาของผใชยา ไดงาย ผผลตใชสพนของเมดยาในการสรางเอกลกษณใหกบเมดยาของตน และเกดปญหาการลอกเลยนแบบโดยผผลตรายอนเชนเดยวกบรปรางของเมดยา สงผลใหการพสจนเอกลกษณของเมดยา โดยใชสพนนนทาไดยากมากขนเชนกน นอกจากนนแลว สพนของเมดยายงสงผลตอความรสกของผใช กลาวคอ สขาว หรอสออน ซงใหความรสกสะอาด ปลอดภย นา รบประทาน เปนสทไดรบความนยมในการเลอกใช เพอผลตยาเมดรบประทานมากทสด สสนทสะดดตา อยางเชน สแดง สชมพเขม หรอสสม ถกเลอกใชในการผลตยาท ตองการความระมดระวงในการใชยา สง ยาทมดชนการรกษา (Therapeutic index) แคบ หรอยาทมความเสยงในการเกดอนตรายจากการใชยา เพอกระตนเตอนผใชกอนหยบใชงาน ในปจจบนมทงเมดยาทมสพนสเดยวและเมดยาทมสพนมากกวา 1 ส [3]

สำนกหอ


12

รอยบากบนเมดยา ถกสรางขนเพอประโยชนในการหกแบงเมดยาออกเปนสวนเทาๆ กน [3] รอยบากมกพบบนเมดยาซงมขนาดการใชยากวาง หรอเปนยาทมขนาดการใชยาแปรผนกบความรนแรงของอาการ ลกษณะของรอยบากกขนกบรปรางของเมดยา และจานวนสวนทตองการแบง เมดยาเหลานนเปนสาคญ

ตวอกษร-สญลกษณบนเมดยา มกประกอบดวย ชอการคา ชอตวยาสาคญ ขนาดของยา หรอชอบรษทผผลต ซงถกตอกหรอพมพลงบนผวของเมดยา วตถประสงค เพอการระบขอมลทเกยวของกบยานนใหกบผใชยา ตวอกษร-สญลกษณบนเมดยากเปนลกษณะทางกายภาพหนง ซงสามารถใชในการสรางเอกลกษณใหกบเมดยา เพอใหเปนทจดจาเชนเดยวกน [3]

ลกษณะทางกายภาพของเมดยาดงกลาวขางตนทงหมดนน เปนลกษณะทสามารถนามาใชเปนประโยชนในการพสจนเอกลกษณของยาเมดและแคปซลไดทงสน [19, 20, 21] มากนอยตามความจาเพาะเจาะจงของลกษณะทางกายภาพตอเมดยาแตละชนด ในปจจบนจานวนยาเมดและแคปซลทเพมมากขน จากความตองการการใชยาทมากขน การแขงขนทางการตลาด ตลอดจนแนวคดของการสรางเอกลกษณโดยการปรบเปลยนรปแบบทางกายภาพของเมดยา และการผลตเมดยาลอกเลยนแบบเมดยาทไดรบความนยมใชสง ทาใหการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลโดยลกษณะทางกายภาพทาไดยากมากขน [2] อาจตองใชลกษณะทางกายภาพหลายลกษณะประกอบกน ในการสบคน เพอใหไดผลการพสจนเอกลกษณประกอบการตดสนใจทถกตองแมนยา

2. กระบวนการสบคนขอมลยาเมดและแคปซลจากแหลงขอมล

แหลงขอมลเกยวกบยาเมดและแคปซลทมในปจจบน สามารถแยกตามรปแบบของแหลงขอมลได 2 รปแบบ คอ แหลงขอมลในรปแบบหนงสอซงมภาพประกอบ และแหลงขอมลในรปแบบฐานขอมลอเลกทรอนกส [7]

แหลงขอมลในรปแบบหนงสอซงมภาพประกอบ เปนแหลงขอมลทไดรบความนยมเปนอยางมากในอดต เนองจากเปนแหลงขอมลทสามารถเขาถงไดงาย แตขอจากดสาคญของแหลงขอมล

สำนกหอ


13

ในรปแบบหนงสอ คอ การใหขอมลทไมเปนปจจบน และกระบวนการสบคนทใชเวลานาน โดยกระบวนการสบคนขอมลจากแหลงขอมลในรปแบบหนงสอ สามารถสบคนได 3 วธ ดงน [22]

การสบคนขอมลจากแหลงขอมลในรปแบบหนงสอวธแรก คอ การสบคนจากดชนรายชอผผลต ตามดวยชอการคา จากนนเมอไดหมายเลขกากบเมดยาทตองการคนหาแลว สามารถนาไปเปดดขอมลของเมดยานนๆ ในเลมหนงสอตอไป วธการสบคนน ไมสามารถทาไดหากไมทราบชอผผลตและชอการคาของเมดยาทตองการคนหา

การสบคนขอมลวธท 2 คอ การสบคนจากดชนรายชอการคา เมอไดหมายเลขกากบ เมดยาทตองการคนหาแลว สามารถนาไปเปดดขอมลในเลมหนงสอไดเชนเดยวกบวธแรก หาก ผสบคนไมทราบชอการคาของเมดยาทตองการคนหา กไมสามารถใชวธการสบคนวธนไดเชนเดยวกน

การสบคนขอมลจากแหลงขอมลในรปแบบหนงสอวธสดทาย จะถกเลอกใชเมอผสบคนไมทราบขอมลทงชอผผลตและชอการคาของเมดยาทตองการคนหา โดยวธการสบคนทาไดโดยเปดดขอมลทงหมดในเลมหนงสอ โดยขอมลจะเรยงลาดบเรมจากรปแบบของยา ตามดวย สพนของเมดยา รปราง ขนาด และชอการคาของเมดยาเรยงตามลาดบตวอกษร ซงวธการสดทายนเปนวธการทถกเลอกใชมากทสดในสถานการณจรง

กระบวนการสบคนขอมลจากแหลงขอมลในรปแบบหนงสอทง 3 วธขางตนนน มขอจากด และใชเวลาในการสบคนมาก ทาใหแหลงขอมลในรปแบบหนงสอไดรบความนยมใชลดลง เมอแหลงขอมลรปแบบฐานขอมลอเลกทรอนกสถกพฒนาขน แหลงขอมลในรปแบบหนงสอทมภาพประกอบซงมใชจรงในปจจบน ไดแก หนงสอ MIMS IDENTA ของบรษท MIMS [22]

แหลงขอมลในรปแบบฐานขอมลอเลกทรอนกสถกสรางและพฒนาอยางตอเนอง ในปจจบนแหลงขอมลรปแบบน สามารถใหผลการสบคนทรวดเรว และมกระบวนการสบคน งายกวาแหลงขอมลในรปแบบหนงสอซงมภาพประกอบ แตอยางไรกด แหลงขอมลในรปแบบฐานขอมลอเลกทรอนกส กมขอจากดในการใชงาน อาทเชน ตองอาศยอปกรณอเลกทรอนกสประกอบในการเขาถงแหลงขอมล ผเขาใชตองใชทกษะในการสบคนขอมล โดยทวไปผเขาใชอาจตองสมครเปนสมาชกของแหลงขอมลเหลานน จงจะสามารถสบคนขอมลตางๆ จากแหลงขอมลได หรออาจมคาใชจายในการเขาใชงาน

สำนกหอ


14

แหลงขอมลในรปแบบฐานขอมลอเลกทรอนกสแบงออกเปน 2 ประเภท ไดแก ฐานขอมลอเลกทรอนกสแบบปด ซงอาจอยในรปแผน CD หรอแฟมขอมล สามารถตดตงลงในเครองคอมพวเตอรสวนตวเพอใชงาน โดยไมผานเครอขายใดๆ ไมมบรการปรบปรงขอมล หรอไมสามารถปรบปรงขอมลในฐานขอมลตามความตองการในการใชงานได และฐานขอมลอเลกทรอนกสแบบเปด ซงสามารถเขาใชงานผานเครอขายอนเทอรเนต มการปรบปรงขอมลในฐานขอมลใหเปนปจจบนอยเสมอ

กระบวนการสบคนขอมลจากแหลงขอมลในรปแบบฐานขอมลอเลกทรอนกส สามารถแยกตามการใหขอมลในการสบคนออกเปน 2 ประเภท ไดแก การสบคนโดยการกาหนดขอมล และการสบคนโดยรปภาพ [23]

การสบคนโดยการกาหนดขอมลนน สามารถทาไดโดยการพมพตวอกษร-ตวเลขลงในชองกรอกขอมลเพอการคนหา หรอการเลอกขอมลจากชดขอมลทมการกาหนดไวแลว [23]

ยกตวอยางเชน การกาหนดคาสาคญ การกาหนดคาสพน รปราง หรอขอมลอนๆ ทเกยวของกบ เมดยาทตองการสบคน การสบคนดวยวธนเปนทนยมแพรหลาย เนองจาก เปนวธการสบคนขอมลทเขาใจงาย ไมมขนตอนยงยากซบซอน แตขอจากดสาคญของการสบคนขอมลโดยการกาหนดขอมล คอ ผสบคนตองมทกษะในการถายทอดลกษณะของสงทตองการสบคนลงในแบบกรอกขอมล ดงนน พนฐานความรรวมถงประสบการณ และความเชยวชาญของผสบคน จงสงผลตอผลการสบคนโดยตรง การกาหนดขอมลทบนทกอยในฐานขอมลโดยผสรางฐานขอมล กบการกาหนดขอมลเกยวกบสงทตองการสบคนของผสบคน เปนปจจยซงสงผลตอความถกตองของผลการสบคนเปนอยางมาก แหลงขอมลรปแบบฐานขอมลอเลกทรอนกสจาเพาะสาหรบยาเมดและแคปซลในประเทศไทยปจจบน ไดแก เวบไซตของบรษท MIMS (www.mims.com) เวบไซตของสานกงานคณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสข (www.fda.moph.go.th) และฐานขอมลการพสจนเอกลกษณยาเมดแ ล ะแ คป ซ ล ใ นป ร ะ เ ท ศ ไ ท ย โ ด ย คณะ เ ภ ส ช ศ า ส ต ร มห า ว ท ย า ล ย อ บ ล ร า ช ธ า น(www.phar.ubu.ac.th/drugiden) ลวนใชการสบคนโดยการกาหนดขอมลทงสน

การสบคนโดยรปภาพสามารถทาไดโดยการสงภาพของสงทตองการสบคนเขาสระบบการสบคน ระบบจะทาการประมวลผลภาพเปรยบเทยบกบภาพทถกบนทกไวในฐานขอมล จากนน

สำนกหอ


15

แสดงผลการสบคนในรปแบบตางๆ [23] การสบคนโดยรปภาพนสามารถลดความคลาดเคลอนจากการกาหนดขอมลได เปนวธสบคนทสามารถกระทาไดแมไมทราบขอมลของสงทตองการสบคนแนชด และผสบคนไมจาเปนตองมความรพนฐาน ประสบการณ หรอความเชยวชาญเกยวกบสงทตองการสบคนมากอน แตการสบคนโดยรปภาพกมขอจากดของการสบคนเชนเดยวกน เทคนคในการถายภาพของแตละบคคล เครองมอ และสภาพแวดลอมของการถายภาพ ทาใหภาพทไดมความแตกตางกนในรายละเอยด ถงแมจะเปนภาพถายจากวตถตนแบบเดยวกนกตาม [24] และปจจยเหลานนกสงผลกระทบตอผลการประมวลผลของระบบสบคนอยางหลกเลยงไมได ปจจบนแหลงขอมลรปแบบฐานขอมลอเลกทรอนกสสาหรบยาเมดและแคปซลในประเทศไทยยงไมมบรการสบคนโดยรปภาพ ดงนนหากตองการสบคนโดยวธน จะตองสบคนจากแหลงขอมลสาธารณะทวไปเชน เวบไซต Google

(www.google.com) ซงใหผลการสบคนทไมจาเพาะเจาะจง

แหลงขอมลเกยวกบยาเมดและแคปซลทง 2 รปแบบ ดงกลาวขางตนนน อาจมการใหขอมลซงแฝงประโยชนทางการคาใหกบหนวยงาน หรอผใหการสนบสนน อาจมขอมลยาเมดและแคปซลไมครบถวนตามทมใชจรงในทองตลาด อกทงไมสามารถปรบปรงแกไขขอมลตางๆ ใหเหมาะสมกบการใชงานได ทาใหผลจากการสบคนไมมความจาเพาะเจาะจง อาจตองใชเวลาในการพจารณาขอมลประกอบการตดสนใจมาก [23]

3. งานวจยทเกยวของ

งานวจยทเกยวของกบการศกษาการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลโดยแหลงขอมลในรปแบบฐานขอมลอเลกทรอนกสนน มทงการศกษาการสบคนโดยการกาหนดขอมลลงในฐานขอมล และการศกษาสบคนโดยใชรปภาพ ดงรายละเอยด ตอไปน

การพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลโดยการกาหนดลกษณะทางกายภาพ และขอมลอนๆ ของเมดยาลงในฐานขอมล ตวอยางงานวจย เรอง การพฒนาระบบคอมพวเตอรสาหรบพสจนเอกลกษณของยาเมดและยาแคปซล โดย วรยทธ เลศนท เปนการศกษาเพอพฒนาระบบฐานขอมลสาหรบพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล โดยขอมลทถกบนทกลงในฐานขอมลนนทาโดยผเชยวชาญ ฐานขอมลนสามารถสบคนโดยการกาหนดขอมล ชอการคา ชอสามญทางยา ประเภทของ

สำนกหอ


16

ยาตามกฎหมาย รปแบบของยา รปรางลกษณะ ส พนของเมดยา ขนาดของเมดยา และตวอกษรสญลกษณทปรากฏบนเมดยา จากนนฐานขอมลจะแสดงผลการสบคนประกอบการตดสนใจ พรอมภาพเมดยาประกอบ [25]

การพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลโดยใชการประมวลผลจากรปภาพ ตวอยางงานวจย เรอง การจาแนกชนดยาเมดจากภาพถาย โดยใชเทคนคเครอขายใยประสาท โดย จารว ฉนทสทธพร การศกษานเปนการพฒนาวธการตรวจสอบชนดของยาเมดโดยใชระบบรจาภาพ ซงมขนตอนในการศกษา 3 ขนตอน ตามลาดบ ดงน การประมวลผลภาพเบองตนและการแบงสวนภาพ โดยใชอลกอรทมของ Canny ในการหาขอบภาพ การแยกคณลกษณะจากภาพถายยาเมด โดยพจารณาคณลกษณะทางรปราง คณลกษณะทางส คณลกษณะภายในเมดยาประกอบกน และการจาแนกประเภทยาเมดโดยการใชเครอขายใยประสาท เพอระบชนดของยาเมดทคนหา จากผลการศกษาพบวา กระบวนการตรวจสอบนใหคาความถกตองสงสดรอยละ 99.39 [18]

ในปจจบนยงไมมการศกษาการสบคนโดยการกาหนดขอมลจากฐานขอมลรวมกบการสบคนโดยรปภาพ เพอประโยชนในการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลมากอน จากผลงานวจยทเกยวของดงกลาวขางตน แสดงใหเหนถงประสทธภาพทด ในการใชการสบคนแตละวธในการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล ทาใหผวจยมความสนใจทจะศกษาการนาวธการสบคนทงสองมาประกอบรวมกน เพอใหสามารถพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลไดอยางมประสทธภาพมากยงขน

ผวจยไดศกษางานวจยอนๆ ซงเกยวของกบการจาแนก ระบ หรอพสจนเอกลกษณของวตถตางๆ เพมเตม ดงตอไปน

งานวจยทางการแพทยเพอตรวจวนจฉยมะเรงเตานม โดย Soltanian-Zadeh, Rafiee-

Rad และ Pourabdollah-Nejad เปนศกษาการใชคณลกษณะทางรปรางและคณลกษณะทเกยวของกบกลมของแคลเซยมในการตรวจวนจฉยมะเรงเตานม โดยเปรยบเทยบการใชวธ Multi-wavelet,

Wavelet และ Haralick เพอแยกประเภทการสะสมของแคลเซยมขนาดเลกในภาพถายแมมโมแกรม

พบวา วธ Multi-wavelet ใหผลการศกษาการระบความผดปกตของการสะสมแคลเซยมในภาพถายแมมโมแกรม เพอการวนจฉยมะเรงเตานมทดทสด [26]

สำนกหอ


17

การศกษาการตรวจหามะเรงเตานมจากภาพฉายรงส โดย Intharasombat ซงใชการพจารณาคณลกษณะทางรปรางของกอนเนองอก 5 ประการ ไดแก พนท , เสนรอบวง , compactness, รศม และFourier Descriptor (FD) ในการประมวลผลภาพและจาแนกวาภาพฉายรงสนนเปนเนองอกชนดธรรมดาหรอชนดรายแรง พบวา การใชคณลกษณะทางกายภาพในการจาแนกชนดของเนองอกนน ใหผลการจาแนกทถกตองสงถงรอยละ 90 [27]

งานวจยเกยวกบการตรวจสอบภาพถายเมดยาทผดกฎหมาย โดย Geradts และคณะ งานวจยนเปนการทาการทดลองเปรยบเทยบผลการคนคนภาพเมดยา โดยใชระบบทมกระบวนการคนหาแตกตางกน โดยนาระบบการคนหาภาพทใชในเชงพาณชย 3 ระบบ ไดแก QBIC, Imatch และ MPEG-7 มาทาการประมวลผลเปรยบเทยบ สาหรบระบบ QBIC และ Imatch นนยงไมทราบกระบวนการในการสบคนอยางละเอยด ทราบเพยงระบบทงสองใหความสาคญในการพจารณาคณลกษณะของสพน พนผว และรปรางจากภาพในฐานขอมล สวนระบบ MPEG-7 ใชวธเปรยบเทยบรปราง (Object bounding box, Region-based shape contour-based shape) ผลจากการทดลองคนคนภาพเมดยาจากระบบทง 3 เปรยบเทยบกบวธหาความสมพนธของ log polar ในขนตน พบวา ระบบ QBIC และ Imatch สามารถคนคนภาพเมดยาไดถกตองมากทสด แตทงนเปนผลมาจากการใชสพนในการจาแนก ซงถามความแปรปรวนของแสง อาจสงผลใหความถกตองของการคนคนภาพเมดยาลดลงได คณสมบตเกยวกบรปรางของเมดยาโดยระบบ MPEG-7 ใชเวลาในการคนคนภาพเมดยานอยทสด วธหาความสมพนธของ log polar ใชเวลาในการคานวณมาก งานวจยนสรปวา รปรางและสพนของเมดยาเปนคณลกษณะทสามารถใชในการจาแนกชนดของเมดยาได เปนอยางด [28]

สำนกหอ


18

4. อมเมจซค

อมเมจซคถกพฒนาขนโดย Ricardo Niederberger Cabral อมเมจซคเปนโปรแกรมประมวลผลภาพแบบโอเพนซอรส สามารถดาวนโหลดมาใชงานไดโดยไมเสยคาใชจาย ทางานโดยการประมวลผลระหวางภาพทนาเขาไปสบคนกบภาพทบนทกอยในฐานขอมล และแสดงผลการคนหาเรยงลาดบตามรอยละความเหมอนของภาพทนาเขาไปคนหาเทยบกบภาพในฐานขอมลจากมากไปหานอย โดยภาพทใชในการคนหานนเปนไดทงรปถายและรปวาดอยางงาย โปรแกรมนถกพฒนาขนโดยภาษา Python และอลกอรทมของกระบวนการในการสบคน คอ Multiresolution (Wavelet)

decompositions ซงกระบวนการประมวลผลของอมเมจซคนน ใหความสาคญกบลกษณะรปรางและสพนของวตถเปนสาคญ [17]

กระบวนการประมวลผลของอมเมจซคมกระบวนการ ดงน เมอทาการสรางฐานขอมลรปภาพเรยบรอย อมเมจซคจะทาการประมวลผลเพอกาหนด Wavelet transform ของรปภาพทกภาพทถกบนทกลงในฐานขอมล จากนนอมเมจซคจะทาการสราง Signature เฉพาะขนาดเลกทสามารถระบเอกลกษณของรปภาพแตละภาพในฐานขอมล และบนทกเกบไวเพอใชในกระบวนการประมวลผลตอไป เนองจากการจบคระหวาง Signature ของรปภาพในฐานขอมลกบ Signature ของภาพทนาเขาไปคนหานน ทาไดงายและใชเวลาในกระบวนการประมวลผลนอยกวาการประมวลผลจากภาพจรง ซงมขนาดใหญและมรายละเอยดของภาพทซบซอน [17] ดงรายละเอยด ในรปท 2.1

กระบวนการสบคน เมอผเชาใชงานสงรปภาพทตองการสบคนเขาสระบบการคนหา อมเมจซคจะทาการประมวลผล เพอกาหนด Wavelet transform และทาการสราง Signature ของภาพทตองการสบคน จากนน อมเมจซคจะนา Signature ทไดไปเปรยบเทยบความเหมอนกบ Signature ของรปภาพภายในฐานขอมลทงหมด และแสดงผลการสบคนในรปแบบของรอยละความเหมอนของรปภาพทนาเขาไปสบคนเปรยบเทยบกบภาพภายในฐานขอมล เรยงลาดบจากมากไปหานอย รายละเอยดหนาตางการสรางฐานขอมลรปภาพโดยอมเมจซค ในรปท 2.2 หนาตางสบคนและแสดงผลการสบคนรปภาพโดยอมเมจซค ในรปท 2.3

สำนกหอ


19

รปท 2.1 แสดงกระบวนการทางานของอมเมจซค

รปท 2.2 แสดงหนาตางการสรางฐานขอมลรปภาพโดยอมเมจซค

เพมรปภาพ

ลงในฐานขอมล

รปภาพในฐานขอมล Wavelet

Transform

ฐานขอมล

Wavelet

Transform

รปภาพ

ทตองการสบคน

Signature

ของรปภาพทตองการสบคน

การสรางฐานขอมลรปภาพ

การสบคนรปภาพ

Signatures

ของรปภาพ

20

การใชงานอมเมจซคนนสามารถใชงานไดทงในรปแบบของหนาตาง GUI (Graphical

user interface) ดงแสดงในรปท 2.2, 2.3 ทถกสรางขนเพอใหผเขาใชงาน สามารถใชงานไดสะดวก และแบบหนาตางบรรทดคาสง (Command line) ดงแสดงในรปท 2.4 การใชงานในรปแบบหนาตาง บรรทดคาสงนอาจมความซบซอน ยากตอการใช เนองจากผเขาใชงานตองเขยนคาสงการทางานตางๆ ดวยตนเอง แตเปนสวนทมประโยชนอยางยง ในการพฒนาเพอประยกตใชอมเมจซครวมกบการทางานของโปรแกรมอนๆ หรอใชในการปรบเปลยนขอมลบางประการ สาหรบประมวลผลภาพ ทตองการกาหนดรายละเอยดของการประมวลผลนอกเหนอจากเมนการทางานทมการสรางรองรบไวแลว ในงานวจยนไดศกษาการใชงานอมเมจซคทงสองรปแบบ

รปท 2.3 แสดงหนาตางสบคนและแสดงผลการสบคนรปภาพโดยอมเมจซค

รปภาพทใชในการสบคนสามารถ

ใชไดทงรปถายและรปวาดอยางงาย

ผลการสบคนแสดง ในรปแบบรปภาพ

เรยงตามลาดบรอยละ ความเหมอน

จากมากไปหานอย

21

รปท 2.4 แสดงหนาตางบรรทดคาสง (Command line) ของอมเมจซค

22

บทท 3 วธดาเนนการวจย

การพสจน เอกลกษณยาเมดและแคปซลดวยระบบฐานขอมลรวมกบอมเมจซค ประกอบดวยวธดาเนนการวจย 3 ขนตอนใหญ ขนตอนแรก คอ การออกแบบและสรางระบบฐานขอมลยาเมดและแคปซล ขนตอนท 2 คอ การศกษาการประมวลผลภาพกบการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลโดยอมเมจซค ซงแยกออกเปน 2 สวน ไดแก สวนแรก คอ การศกษาเพอคนหารปแบบฉากทเหมาะสมในการถายภาพ เพอใชในการประมวลผลโดยอมเมจซค และรปแบบฉากทเหมาะสมเพอใชในการแสดงผลประกอบการตดสนใจ สวนท 2 คอ การศกษาลกษณะทางกายภาพของเมดยาซงมผลตอการประมวลผลของอมเมจซค ขนตอนสดทาย คอ การสรางระบบสบคนขอมลสาหรบพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล โดยแนวคดการคนหาขอมลดวยระบบฐานขอมลรวมกบ อมเมจซค มรายละเอยดการศกษา ดงตอไปน

1. การออกแบบและสรางระบบฐานขอมลยาเมดและแคปซล

การออกแบบและสรางระบบฐานขอมลยาเมดและแคปซล เพอใชในการคนหาโดยการกาหนดขอมล มรายละเอยดการศกษา ดงตอไปน

1.1 ศกษาองคประกอบของขอมลเกยวกบยาเมดและแคปซล ศกษากระบวนการในการสบคนขอมลจากแหลงขอมลทเกยวของ อาทเชน หนงสอทมภาพตารบยา-บรรจภณฑประกอบ และฐานขอมลอเลกทรอนกสสาธารณะตางๆ ทใหขอมลเกยวกบยา

1.2 นาขอมลทไดจากการศกษามาวเคราะห คดเลอกขอมล และเพมเตมประเภทของขอมลทเปนประโยชนในการสบคน หรอพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล

1.3 ออกแบบระบบฐานขอมล สรางตารางและความสมพนธระหวางตารางในระบบฐานขอมลทจะสราง

23

1.4 สรางระบบฐานขอมลตามโครงสรางทไดออกแบบไวบนเครองแมขาย โดยใช PostgreSQL ซงเปนระบบจดการฐานขอมลดวยภาษา SQL

1.5 เกบขอมลยาเมดและแคปซลทไดรบความอนเคราะหบรจาคจากโรงพยาบาลเทพากร และโรงพยาบาลศนยนครปฐม ขอความรวมมอในการเกบขอมลเมดยาตวอยางเพมเตมจากรายขายยาฟาสซโน สาขานครปฐม เมอเกบขอมลเมดยาตวอยางไดครบถวนแลว ทาการบนทกขอมลของยาเมดและแคปซลตวอยางจานวน 200 ตวอยางลงในระบบฐานขอมลทสรางขน

1.6 สรางสวนเชอมประสานกบผใชงานโดย DaDaBIK ผวจยเลอกใช DaDaBIK เนองจาก เปนโปรแกรมโอเพนซอรส ชวยในการสรางฐานขอมลอเลกทรอนกสดวยภาษา PHP โดยสามารถปรบเปลยนคาการแสดงผลของฐานขอมล และการสบคนตางๆ ได มความสะดวกรวดเรว ในการใชงาน อกทงในชวงเวลาของการทาวทยานพนธฉบบน สามารถดาวนโหลดมาใชงานไดโดย ไมเสยคาใชจาย

1.7 สรางชดยาทดสอบ โดยการกาหนดหมายเลขใหกบเมดยาตวอยางทง 200 ตวอยาง และสมเลอกหมายเลขกากบเมดยาตวอยางจานวน 10 หมายเลข โดยใช Microsoft Office Excel 2007 นาเมดยาตวอยางทง 10 ตวอยางนนมาใชในเปนชดยาทดสอบเพอประมวลผลการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลโดยการกาหนดขอมลผานระบบฐานขอมลทสรางขน

1.8 อธบายวธการสบคนขอมลจากระบบฐานขอมลสาหรบพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล อธบายวธการใชงานเครองมอประกอบการกรอกขอมลท ง 3 ชนด คอ ตารางส ใชมาตรฐาน Crayon 120 ส ดงรปท 3.1 ซงใชเทยบเพอกรอกคาสพนของเมดยาในการสบคน แผนภาพตวอยางรปรางของเมดยา ดงรปท 3.2 ซงใชประกอบการกาหนดรปรางของเมดยาในการสบคน และเวอรเนย คาลปเปอร ดงรปท 3.3 ซงใชในการวดขนาดของเมดยา อธบายขอมลตางๆ ใหกบผเขาใชงานทง 5 คน ซงเปนนกศกษาชนปท 3 คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยศลปากร ในปการศกษา 2555 ซงอาสาใหความรวมมอในการประเมนผลการทางานของระบบฐานขอมลทสรางขน อธบายวธการสบคนขอมลดวยการกาหนดขอมลโดยละเอยด จากนนใหผเขาใชงานทดลองใชงานจรงดวยตนเอง โดยใชตวอยางเมดยาอน ซงไมมอยในชดยาทดสอบ หากมขอสงสยสามารถซกถามกบผวจยไดโดยตรง เมอผเขาใชงานมความเขาใจเกยวกบการสบคนเปนอยางดแลว จงเรมกระบวนการประเมนผลจรง

24

1.9 ประเมนผลการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลจากระบบฐานขอมลทสรางขน โดยใชชดยาทดสอบจานวน 10 ตวอยาง ผเขาใชงานแตละคนบนทกผลคาตอบ เวลาทใชในการสบคน และประเภทของขอมลทเลอกกาหนดเพอการสบคนดวยตนเองลงในแบบฟอรมกรอกขอมลผลการสบคน

1.10 ผวจยตรวจสอบแบบฟอรมกรอกขอมลผลการสบคนของผเขาใชงานทง 5 คน บนทกคะแนนความถกตองของคาตอบ วเคราะหขอมลเกยวกบเวลาทใชในการสบคน วเคราะหประเภทของขอมลทผเขาใชงานแตละคนเลอกใชในการสบคน

1.11 สรปและอภปรายผลการออกแบบและสรางระบบฐานขอมลสาหรบพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล

รปท 3.1 แสดงตารางสมาตรฐานส Crayon 120 ส

รปท 3.2 แสดงแผนภาพตวอยางรปรางของเมดยา

25

รปท 3.3 แสดงภาพเวอรเนย คาลปเปอร

2. การศกษาการประมวลผลภาพกบการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลโดยอมเมจซค

การศกษาการประมวลผลภาพกบการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลโดยอมเมจซค แยกออกเปน 2 สวน ไดแก สวนแรก คอ การศกษาเพอคนหารปแบบฉากทเหมาะสมในการถายภาพ เพอใชในการประมวลผลโดยอมเมจซค และรปแบบฉากทเหมาะสมในการแสดงผลประกอบการตดสนใจ สวนท 2 คอ การศกษาลกษณะทางกายภาพของเมดยาตอผลการประมวลผลของอมเมจซค มรายละเอยดการศกษา ดงตอไปน

2.1 การศกษาเพอคนหารปแบบฉากทเหมาะสม

จากการศกษาขอมลทเกยวของ ผวจยไดตงสมมตฐานเกยวกบปจจยทสงผลตอการประมวลผลภาพไว 3 ปจจยหลก ไดแก ปจจยเกยวของกบฉากทใชในการถายภาพเมดยา ปจจยเกยวของกบลกษณะทางกายภาพตางๆ ของเมดยา และปจจยเกยวของกบสภาวะแวดลอมทงหมดในการถายภาพเมดยา โดยสามารถแยกยอยได ดงน ปจจยเกยวของกบฉากทใชในการถายภาพเมดยา ไดแก ความเขมของสฉาก และรปแบบของฉาก ปจจยเกยวของกบลกษณะทางกายภาพตางๆ ของเมดยา ไดแก ขนาดของเมดยา รปราง สพนของเมดยา และรายละเอยดปลกยอยอนๆ บนเมดยา อาทเชน ตวอกษร-สญลกษณ หรอรอยบากบนเมดยา เปนตน ปจจยเกยวของกบสภาวะแวดลอมทงหมดในการถายภาพเมดยา ไดแก กลองทใชในการถายภาพ ระยะโฟกสของภาพ แสงส เงา และเทคนคการถายภาพของผถายภาพแตละคน จากสมมตฐานดงกลาวขางตนผวจย เรมศกษาปจจยเกยวของกบฉากทใชในการถายภาพเมดยาเปนอนดบแรก เนองจากตองการกาหนดความเขมของสฉากและรปแบบของฉากทเหมาะสม เพอใชในการศกษาปจจยอนๆ ตอไป

26

การศกษาปจจยทเกยวของกบฉากทใชในการถายภาพเมดยา ผวจยสนใจศกษาใน 2 ปจจย คอ ความเขมของสฉาก และรปแบบของฉาก โดยกาหนดปจจยเกยวของกบลกษณะทางกายภาพตางๆ ของเมดยา และปจจยเกยวของกบสภาวะแวดลอมทงหมดในการถายภาพเมดยาใหคงท ดงน การกาหนดปจจยเกยวของกบลกษณะทางกายภาพตางๆ ของเมดยาใหคงท โดยสมเลอกเมดยาตวอยางจานวน 20 ตวอยาง จากเมดยาทงหมดทใชในการศกษา 200 ตวอยาง โดยคละขนาด รปราง และสพนของเมดยา กาหนดหมายเลขใหกบเมดยาตวอยางทง 200 ตวอยาง และสมเลอกหมายเลขกากบเมดยาตวอยางจานวน 20 หมายเลข ดวยโปรแกรม Microsoft Office Excel 2007 และใชเมดยาจานวน 20 ตวอยางทสมเลอก ในการศกษาขนตอนนเทานน ใช เมดยาตวอยาง ตวอยางละ 2 เมด โดยกาหนดลกษณะการวางเมดยาในการถายภาพ ดงรปท 3.4 รปท 3.4 แสดงลกษณะการวางเมดยาเพอการถายภาพในการศกษา

27

การกาหนดปจจยเกยวของกบสภาวะแวดลอมทงหมดในการถายภาพ เมดยาใหคงท โดยแสง สภาวะในการถายภาพ และระยะของกลองทใชในการถายภาพ ควบคมโดยการใชชดกลองควบคมสภาวะในการถายภาพ 24” Professional photo box soft light tent ซงประกอบดวย กลองกรองแสง ขาตงกลอง ฉากสะทอนแสง ขาตงไฟ และโตะขนาดเลก ดงรปท 3.5 กลองทใชในการถายภาพเมดยาตวอยางในการศกษาน ใชกลองดจตอล ยหอ Cannon รน Ixus 105 โดยปรบโหมด Auto ทความละเอยดภาพ 12 ลานเมกกะพกเซล กลองกรองแสง ขาตงกลอง ฉากสะทอนแสง ขาตงไฟ โตะขนาดเลก รปท 3.5 แสดง 24” Professional photo box soft light tent

28

การศกษาเพอคนหาระดบความเขมของสฉากทเหมาะสม ศกษาโดยใชหนวยส CMYK กาหนดใหคาส Cyan (C) Magenta (M) และ Yellow (Y) เปน 0 ปรบเพมคา ความเขมของส Black (K) ขนครงละ 25 เปอรเซนต และศกษาความเขมของสฉากท K18 รวมดวย เนองจากเปนระดบความเขมของสฉากทไดรบการยอมรบวา สามารถสะทอนแสงสของวตถออกมาไดใกลเคยงกบความเปนจรงมากทสด ดงนน ความเขมของสฉากทใชในการศกษาสวนนจงมความแตกตางกน 6 ระดบ คอ K0, K18, K25, K50, K75 และ K100 ดงรปท 3.6

K0 K18 K25 K50 K75 K100

รปท 3.6 แสดงความเขมของสฉากทง 6 ระดบ ทใชในการศกษา เพอคนหาความเขมของสฉาก ทเหมาะสม

การศกษาเพอคนหารปแบบของฉากทเหาะสม ผวจยสนใจแนวความคดเกยวกบการใชวตถอางอง เพอใชประกอบการตดสนใจในการเปรยบเทยบ และระบขนาดเมดยา โดยแยกเปนการวางวตถอางองซอนทบอยใตเมดยา และการวางวตถอางองแยกออกจากเมดยา ดงนน รปแบบของฉากทใชในการศกษาสวนนจงมทงหมด 3 รปแบบ คอ ฉากแบบท 1 ฉากเปลาไมมรปแบบใดๆ ฉากแบบท 2 ฉากทมวตถอางองเปนแปนวงกลมสองชนขนาดเสนผานศนยกลาง 1 และ 2 เซนตเมตร ซอนทบอยใตเมดยา และฉากแบบท 3 ฉากทมวตถอางองเปนวงกลมอยทมมลางซายของฉาก แยกจากเมดยา ดงรปท 3.7

รปท 3.7 แสดงรปแบบของฉากทง 3 แบบ ทใชในการศกษา เพอคนหารปแบบของฉากทเหมาะสม

29

การศกษาเพอคนหารปแบบฉากทเหมาะสมนแยกยอยออกเปน 2 ชวง ไดแก การคนหาความเขมของสฉากทเหมาะสม และการคนหารปแบบของฉากทเหมาะสม

2.1.1 การคนหาความเขมของสฉากทเหมาะสม

จากตวอยางเมดยาททาการสมเลอกจานวน 20 ตวอยาง ตวอยางละ 2 เมด ทาการถายภาพโดยกาหนดสภาวะการถายภาพ ไดแก กลอง ระยะระหวางกลองกบเมดยาตวอยาง แหลงกาเนดแสง และผถายภาพใหคงททกประการ โดยใชอปกรณและลกษณะการวาง เมดยาในการถายภาพดงทไดอธบายแลวขางตน ถายภาพบนฉากทมความเขมของส Black (K) แตกตางกน 6 ระดบ คอ K0, K18, K25, K50, K75 และ K100 แยกการศกษาออกเปน 2 ชวง ดงน

2.1.1.1 ทดสอบประสทธภาพของอมเมจซค โดยตองการทราบวาอมเมจซค สามารถระบภาพทนาเขาไปคนหา ซงมอยในฐานขอมลการเรยนรไดอยางถกตองแมนยาหรอไม โดยการนาภาพถายชดท 1 คอ ภาพถายเมดยาตวอยางเมดท 1 จานวน 20 ตวอยาง บนฉาก ทมความเขมของส Black (K) แตกตางกน 6 ระดบ จานวน 120 ภาพ สรางเปนฐานขอมลการเรยนร และนาภาพถายชดท 1 ทง 120 ภาพนน ใชเปนชดภาพทดสอบ ประมวลผลภาพโดยใชอมเมจซค บนทกคารอยละความเหมอนและลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมด ทาเชนเดยวกน กบภาพถายชดท 2 ภาพถายชดท 2 คอ ภาพถายเมดยาตวอยางเมดท 2 จานวน 20 ตวอยาง บนฉากทมความเขมของส Black (K) แตกตางกน 6 ระดบ จานวน 120 ภาพ ใชภาพถายชดท 2 สรางเปนฐานขอมลการเรยนร และนาภาพถายชดท 2 เปนชดภาพทดสอบ ประมวลผลภาพโดยใชอมเมจซค บนทกคารอยละความเหมอนและลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมด ดงรายละเอยดกระบวนการถายภาพเมดยาตวอยางเพอการคนหาความเขมของสฉากทเหมาะสม ในรปท 3.8 และรายละเอยดกระบวนการทดสอบประสทธภาพของอมเมจซค ในรปท 3.9

30

รปท 3.8 แสดงกระบวนการถายภาพเมดยาตวอยางเพอการคนหาความเขมของสฉากทเหมาะสม

รปท 3.9 แสดงกระบวนการทดสอบประสทธภาพของอมเมจซค

2.1.1.2 ทดสอบการทางานของอมเมจซคในสถานการณจรง ตองการทราบวาอมเมจซค มความคลาดเคลอนในการประมวลผลหรอไม โดยการนาภาพถายชดท 1 สรางเปนฐานขอมลการเรยนร และใชภาพถายชดท 2 เปนชดภาพทดสอบ ประมวลผลชดภาพทดสอบโดยอมเมจซค บนทกคารอยละความเหมอนและลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมด จากนนสลบนาภาพถายชดท 2 สรางเปนฐานขอมลการเรยนร นาภาพถายชดท 1 เปนชดภาพทดสอบ ประมวลผลชดภาพทดสอบโดยอมเมจซค บนทกรอยละความเหมอนและลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมดเชนเดยวกน ดงรายละเอยดกระบวนการทดสอบการทางานของอมเมจซคในสถานการณจรงในรปท 3.10

ตวอยางเมดยา เมดท 1

(20 ตวอยาง)

ภาพถายชดท 2 (120 ภาพ)


สรางฐานขอมล ชดภาพถาย 1, 2



ตวอยางเมดยา

ถายภาพบนฉาก ทมความเขมของส Black (K)

แตกตางกน 6 ระดบ

ภาพถายเมดยาตวอยาง

ฐานขอมล การเรยนร

ใชทดสอบการคนหา

รอยละความเหมอน ลาดบ

31

รปท 3.10 แสดงกระบวนการทดสอบการทางานของอมเมจซคในสถานการณจรง

การคนหาความเขมของสฉากทมความเหมาะสม นารอยละความเหมอนและลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมดทไดจากการประมวลผลของอมเมจซค แยกพจารณาออกเปน 6 กลมตามความเขมของส Black (K) ทK0, K18, K25, K50, K75 และ K100 สรปผลระดบความเขมของสฉากทเหมาะสมสาหรบใชในการถายภาพ เพอประมวลผลโดยอมเมจซค

2.1.2 การคนหารปแบบของฉากทเหมาะสม

จากตวอยางเมดยาททาการสมเลอกจานวน 20 ตวอยาง ตวอยางละ 2 เมด ทาการถายภาพโดยกาหนดสภาวะการถายภาพใหคงท ตามรายละเอยดทไดระบไวขางตน ใชฉากทมคาความเขมของส Black (K) ทเหมาะสม ซงเปนผลจากการศกษาขอ 2.1.1.2 โดยรปแบบของฉากทศกษามความแตกตางกน 3 รปแบบ ตามแนวคดการอางองขนาดของเมดยา โดยใชวตถอางอง คอ ฉากรปแบบท 1 ฉากเปลาไมมรปแบบใดๆ ฉากรปแบบท 2 ฉากทมวตถอางองเปนแปนวงกลมสองชนขนาดเสนผานศนยกลาง 1 และ 2 เซนตเมตร ซอนทบอยใตเมดยา และฉากรปแบบท 3 ฉากทมวตถอางองเปนวงกลมอยทมมลางซายของฉาก แยกจากเมดยา โดยมกระบวนการถายภาพเมดยาตวอยางเพอการคนหารปแบบของฉากทเหมาะสม ดงรปท 3.11

ภาพถายชดท 2, 1

ฐานขอมล การเรยนร

ภาพถายชดท 1, 2 2 สรางฐานขอมล

ใชทดสอบการคนหา


32

รปท 3.11 แสดงกระบวนการถายภาพเมดยาตวอยางเพอการคนหารปแบบของฉากทเหมาะสม

นาภาพถายชดท 1 คอ ภาพถายเมดยาตวอยางเมดท 1 จานวน 20 ตวอยาง บนฉากทมรปแบบแตกตางกน 3 รปแบบ จานวน 60 ภาพ สรางเปนฐานขอมล การเรยนร และใชภาพถายชดท 2 คอ ภาพถายเมดยาตวอยางเมดท 2 จานวน 20 ตวอยาง บนฉากทมรปแบบแตกตางกน 3 รปแบบ จานวน 60 ภาพ เปนชดภาพทดสอบ ประมวลผลชดภาพทดสอบโดยอมเมจซค บนทกรอยละความเหมอนและลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมด จากนนสลบนาภาพถายชดท 2 สรางเปนฐานขอมลการเรยนร นาภาพถายชดท 1 เปนชดภาพทดสอบ ประมวลผลชดภาพทดสอบโดยอมเมจซค จากนนบนทกรอยละความเหมอนและลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมด เชนเดยวกบกระบวนการในรปท 3.10

นารอยละความเหมอนและลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมด แยกพจารณาออกเปน 3 กลมตามรปแบบของฉาก สรปผลรปแบบของฉากทเหมาะสมสาหรบใชในการถายภาพ เพอประมวลผลดวยอมเมจซค และรปแบบของฉากทเหมาะสม สาหรบใชในการนาเสนอขอมลเพอประกอบการตดสนใจ







ตวอยางเมดยา

ถายภาพบนฉาก ทแตกตางกน 3 รปแบบ

ภาพถายเมดยาตวอยาง

33

2.2 การศกษาลกษณะทางกายภาพของเมดยาตอผลการประมวลผลของอมเมจซค

กาหนดหมายเลขใหกบเมดยาตวอยางทงหมดทใชในการศกษา 200 ตวอยาง และสมเลอกหมายเลขกากบเมดยาตวอยางจานวน 100 หมายเลข ดวยโปรแกรม Microsoft Office Excel 2007 และใชเมดยาจานวน 100 ตวอยางทสมเลอก ตวอยางละ 2 เมด ในการศกษาขนตอนน เมดยาแตละเมดจะถกถายภาพทงดานหนาและดานหลง เมดยาตวอยางเมดแรกถายภาพสองชด โดยใชเปนชดภาพในการสรางฐานขอมลการเรยนรหนงชด และใชเปนชดภาพทดสอบ A อกหนงชด เมดยาตวอยางเมดท 2 ถายภาพหนงชด เพอใชเปนชดภาพทดสอบ B ภาพทงหมดถกถายภาพใตสภาวะแวดลอมคงท ดงรายละเอยดทระบไวขางตน บนฉากทมความเขมของสฉากและรปแบบฉากทเหมาะสม เปนผลจากการศกษาขอ 2.1 รายละเอยดกระบวนการถายภาพเมดยาตวอยาง ในการศกษาลกษณะทางกายภาพของเมดยาตอผลการประมวลผลของอมเมจซคแสดงในรปท 3.12

รปท 3.12 แสดงกระบวนการถายภาพเมดยาตวอยาง ในการศกษาลกษณะทางกายภาพของเมดยา

ตอผลการประมวลผลของอมเมจซค

เมดยาตวอยาง 100 ตวอยาง

เมดยาตวอยาง

เมดท 1 ชดภาพ ทดสอบA

สมเลอก เมดยาตวอยาง ชนดละ 2 เมด ชดภาพ


เมดท 2 ชดภาพ ทดสอบB

ชดภาพทดสอบ

ชดภาพ ใชในการสราง ฐานขอมล

34

ความแตกตางของลกษณะทางกายภาพของเมดยาในการศกษานแบงออกเปน 3 ประเภท ไดแก ความแตกตางระหวางเมดของเมดยาชนดเดยวกน ความแตกตางของรปแบบลกษณะทางกายภาพระหวางดานทงสองของเมดยา และความแตกตางของการระบดานทถกตองของเมดยา

2.2.1 ความแตกตางระหวางเมดของเมดยาชนดเดยวกน

ชดภาพทดสอบทง A และ B ถกนาไปประมวลผลโดยอมเมจซค คารอยละความเหมอนและลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมดจะถกบนทก จากนน คารอยละความเหมอนของการประมวลผลชดภาพทดสอบทงสอง ถกนาไปประเมนทางสถตโดยใช Student’s t test สวนลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมดของการประมวลผลชดภาพทดสอบทงสอง ถกนาไปประเมนทางสถตโดยใช Mann Whitney U test ทระดบความเชอมน 95% เชนเดยวกน ดงรายละเอยดในรปท 3.13 สรปและอภปรายผลความแตกตางระหวางเมดของเมดยาชนดเดยวกนตอผลการประมวลผลของอมเมจซค

รปท 3.13 แสดงกระบวนการศกษาความแตกตางระหวางเมดของเมดยาชนดเดยวกนตอผลการ ประมวลผลของอมเมจซค

imgSeek

ลาดบ

Student’s t test Mann Whitney U test

ระดบความเชอมน 95%

รอยละความเหมอน

ชดภาพทดสอบA

ชดภาพทดสอบB

35

2.2.2 ความแตกตางของรปแบบลกษณะทางกายภาพระหวางดานทงสอง ของเมดยา

รปแบบลกษณะทางกายภาพของเมดยาทผวจยสนใจศกษา คอ สพนของเมดยา ตวอกษร-สญลกษณ และรอยบากบนเมดยา ใชชดภาพทดสอบ B ในการศกษา โดยแบงกลมเมดยาตวอยางออกเปน 4 กลม ตามความแตกตางของรปแบบลกษณะทางกายภาพระหวางดานทงสองของเมดยา ดงน กลมแรก เมดยาทมรปแบบลกษณะทางกายภาพของดานทงสองเหมอนกนทกประการ ทงสพน ตวอกษร-สญลกษณ และรอยบากบนเมดยา กลมท 2 และกลมท 3 เปนกลมของเมดยาทมสพนของเมดยาเพยงสเดยว โดยกลมท 2 นนดานหนงของเมดยามตวอกษร–สญลกษณ และ/หรอ รอยบากบนเมดยา สวนอกดานหนงเกลยงไมปรากฏลกษณะทางกายภาพใดๆ กลมท 3 ดานทงสองของเมดยามตวอกษร–สญลกษณ และ/หรอ รอยบากบนเมดยาทแตกตางกน กลมท 4 เปนกลมของเมดยาทมสพนมากกวา 1 สเปนหลก โดยอาจมตวอกษร–สญลกษณ หรอ รอยบากบนเมดยาทแตกตางกนดวยหรอไมกได ดงรายละเอยดในตารางท 3.1

ภาพของเมดยาตวอยางทง 4 กลม ถกนาไปประมวลผลโดยอมเมจซค คารอยละความเหมอนและลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมดจะถกบนทก จากนน คารอยละความเหมอนของเมดยาตวอยางทง 4 กลม ถกนาไปประเมนทางสถตโดยใช One-way ANOVA สวนลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมดของเมดยาตวอยางทง 4 กลม ถกนาไปประเมนทางสถตโดยใช Kruskal Wallis test ทระดบความเชอมน 95% เชนเดยวกน ดงรายละเอยดรปท 3.14 สรปและอภปรายผลความแตกตางของรปแบบลกษณะทางกายภาพระหวางดานทงสองของเมดยาตอผลการประมวลผลของอมเมจซค

36

ตารางท 3.1 แสดงการจดแบงกลมของเมดยาตวอยาง เพอศกษาความแตกตางของรปแบบลกษณะทางกายภาพระหวางดานทงสองของเมดยาตอผลการประมวลผลของอมเมจซค

กลมของเมดยาตวอยาง

ความแตกตางของลกษณะทางกายภาพ

ระหวางดานทงสองของเมดยา ภาพตวอยาง

เมดยา สพน

ของเมดยา

ตวอกษร-สญลกษณ หรอรอยบากบนเมดยา

1 1 ส เหมอนกน

2 1 ส

ดานหนงของเมดยา มตวอกษร–สญลกษณ และ/หรอ รอยบาก

บนเมดยา สวนอกดานหนงเกลยงไมปรากฏลกษณะ

ทางกายภาพใดๆ

3 1 ส แตกตางกน

4 มากกวา

1 ส อาจแตกตางกน

37

รปท 3.14 แสดงกระบวนการศกษาความแตกตางของรปแบบลกษณะทางกายภาพระหวางดาน ทงสองของเมดยาตอผลการประมวลผลของอมเมจซค

2.2.3 ความแตกตางของการระบดานทถกตองของเมดยา

ใชชดภาพทดสอบ B ในการศกษา ชดภาพทดสอบ B ถกนาไปประมวลผลโดยอมเมจซค ผลจากการประมวลผลทงรอยละความเหมอนและลาดบของเมดยาทถกตองจากผลการสบคนทงหมดจะถกแยกออกเปน 2 กลม ตามดานของเมดยา ดงน กลมแรก คอ รอยละความเหมอนและลาดบของเมดยาทถกตอง โดยเปนภาพเมดยาดานเดยวกบภาพทนาเขาไปสบคน กลมท 2 คอ รอยละความเหมอนและลาดบของเมดยาทถกตอง โดยเปนภาพเมดยาตางดานกบภาพทนาเขาไปสบคน ขอมลทง 2 กลมจะถกประเมนโดยกระบวนการทางสถต คารอยละความเหมอนของเมดยาตวอยางทง 2 กลม ประเมนโดยใช Student’s t test สวนลาดบของเมดยาทถกตองจากผลการสบคนทงหมดของเมดยาตวอยางทง 2 กลม ประเมนโดยใช Wilcoxon matched-pairs test ทระดบความเชอมน 95% เชนเดยวกน ดงรายละเอยดในรปท 3.15 สรปและอภปรายผลความแตกตางของการระบดานทถกตองของเมดยาจากประมวลผลของอมเมจซค

imgSeek

ลาดบ

One-way ANOVA Kruskal Wallis test ระดบความเชอมน 95%



กลมท 1 เมดยาตวอยาง



กลมท 4

38

รปท 3.15 แสดงกระบวนการศกษาความแตกตางของการระบดานทถกตองของเมดยาจากการ

ประมวลผลของอมเมจซค 3 การสรางระบบสบคนขอมลสาหรบพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล โดยแนวคดการคนหาขอมลดวยระบบฐานขอมลรวมกบอมเมจซค

การสรางระบบสบคนขอมลสาหรบพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล โดยแนวคดการคนหาขอมลดวยระบบฐานขอมลรวมกบอมเมจซคนน เปนการนาการศกษาในขนตอนท 1 คอ การออกแบบและสรางระบบฐานขอมลยาเมดและแคปซล และขนตอนท 2 คอ การศกษาการประมวลผลภาพกบการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลโดยอมเมจซค มาประกอบรวมกน โดยมรายละเอยดการศกษา ดงตอไปน

Wilcoxon matched-pairs test

imgSeek

ลาดบ

Student’s t test

ระดบความเชอมน 95%


ชดภาพ ทดสอบ B

รอยละความเหมอน และลาดบ

ขอมล กลมท 1

ขอมล กลมท 2


39

3.1 ศกษารปแบบกระบวนการแสดงผลการสบคนของระบบฐานขอมลยาเมดและแคปซลทสรางขนจากการศกษาในขนตอนท 1 และการกระบวนการแสดงผลการสบคนภาพเมดยาโดยอมเมจซคในขนตอนท 2 อยางละเอยด

3.2 ออกแบบกระบวนการนาผลการคนหาโดยการกาหนดขอมลลงในระบบฐานขอมล และผลการคนหาจากการประมวลผลภาพโดยอมเมจซค มาประกอบรวมกน

3.3 เขยนโปรแกรมคอมพวเตอรโดยใชภาษา PHP รวมกบ Java scripts ตามกระบวนการประมวลผลทออกแบบขน ดงน

3.3.1 การออกแบบสวนทใชรบภาพ ลาดบแรกสรางหนาตางสาหรบรบรปภาพเมดยา ทผใชไดถายไวตามขอกาหนดตางๆ ของการถายภาพ โดยสามารถอพโหลดรปภาพเขาไปเกบไวในระบบเพอการสบคน หลงจากนนจดทาสวนเชอมตอระหวางหนาตางรบรปภาพกบหนาตางสบคนหลกของระบบฐานขอมล

3.3.2 การออกแบบการประมวลผลภาพโดยอมเมจซคดวยบรรทดคาสง เรมจากการทอมเมจซคดงรปภาพทถกสงเขาสระบบเพอการประมวลผล ผลทไดคอคารอยละความเหมอนของรปภาพเมดยาทนาเขาไปสบคนเปรยบเทยบกบรปภาพเมดยาภายในฐานขอมล เรยงลาดบจาก คามากไปหาคานอย

3.3.3 การเชอมตอผลจากการประมวลผลภาพเขาสระบบฐานขอมล สรางเขตขอมลรอยละความเหมอนเพมลงในระบบฐานขอมล เพอรองรบคารอยละความเหมอนทไดจากการประมวลผลโดยอมเมจซค กาหนดคาโดยปรยายของรอยละความเหมอนใหเปน 0 สาหรบคาเรมตนของแตละรายการยา เมอมการสบคนครงใหม จะมการอานขอมลทไดจากการประมวลผลจาก อมเมจซค ซงจะมสวนสาคญในการตดแยกขอมลเปน 2 สวน คอ รหสของเมดยา และคารอยละ ความเหมอนของเมดยานนเทยบกบเมดยาตางๆ ทในฐานขอมล จากนนนาคารอยละความเหมอนทไดบนทกลงในเขตขอมล รอยละความเหมอนทสรางขนในระบบฐานขอมลตามรหสของเมดยาทใชเปรยบเทยบ เรยงลาดบผลของการสบคน เพอแสดงประกอบการตดสนใจในการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล ดวยระบบฐานขอมลรวมกบอมเมจซค ตามคารอยละความเหมอนจากคามากไปหาคานอย

40

3.4 สรางชดยาทดสอบเพอใชในการประเมนผลระบบสบคนขอมลสาหรบการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลทสรางขน กาหนดหมายเลขใหกบเมดยาตวอยางทงหมดทใชในการศกษา 200 ตวอยาง และสมเลอกหมายเลขกากบเมดยาตวอยางจานวน 20 หมายเลข ดวยโปรแกรม Microsoft Office Excel 2007 และใชเมดยาตวอยางทถกเลอกทง 20 ตวอยางนน เปน ชดยาทดสอบในขนตอนน

3.5 ผวจยทดสอบการทางานของระบบสบคนขอมลสาหรบพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลทสรางขนดวยตนเองโดยใชชดยาทดสอบในการประเมน หากพบขอบกพรอง ทาการปรบปรงและแกไขระบบสบคนขอมลสาหรบพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลจนเสรจสมบรณพรอมใชงาน

3.6 อธบายวธการสบคนขอมลจากระบบสบคนขอมลสาหรบพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล อธบายวธการใชงานเครองมอประกอบการกรอกขอมลทง 3 ชนด คอ ตารางสมาตรฐาน Crayon 120 ส ดงรปท 3.1 แผนภาพตวอยางรปรางของเมดยา ดงรปท 3.2 และเวอรเนย คาลปเปอร ดงรปท 3.3 อธบายขอมลตางๆ ใหกบผเขาใชงานทง 10 คน ซงเปนเภสชกรอาสาใหความรวมมอในการประเมนผลระบบสบคนขอมลทสรางขน อธบายวธการสบคนขอมลดวยการกาหนดขอมลและการสบคนดวยรปภาพโดยละเอยด จากนนใหผเขาใชงานทดลองใชงานจรงดวยตนเอง โดยใชตวอยางเมดยาอน ซงไมมอยในชดยาทดสอบ หากมขอสงสยสามารถซกถามกบผวจยไดโดยตรง เมอผเขาใชงานมความเขาใจเกยวกบการสบคนเปนอยางดแลว จงเรมกระบวนการประเมนผลจรง

3.7 ประเมนผลการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลจากระบบสบคนขอมลดวยระบบฐานขอมลรวมกบอมเมจซคทสรางขน โดยผเขาใชงานทง 10 คน ผวจยเปนผบนทกผลคาตอบ ลาดบของคาตอบทถกตองจากผลการสบคนทงหมด เวลาทใชในการสบคน และพฤตกรรมการสบคนของผเขาใชงานลงในแบบฟอรมกรอกขอมลผลการสบคน

3.8 ผวจยตรวจสอบแบบฟอรมกรอกขอมลผลการสบคนของผเขาใชงานทง 10 คน บนทกคะแนนความถกตองของคาตอบ วเคราะหขอมลเกยวกบลาดบของคาตอบทถกตองจากผลการสบคนทงหมด วเคราะหขอมลเกยวกบเวลาทใชในการสบคน วเคราะหประเภทของขอมลทผเขาใชงานแตละคนเลอกใชในการสบคน

41

3.9 ประเมนความแตกตางระหวางคาความถกตองของคาตอบจากการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลโดยการกาหนดขอมลจากระบบฐานขอมลเพยงอยางเดยว กบการสบคนโดยการกาหนดขอมลรวมกบรปภาพจากระบบสบคนขอมลทสรางขน โดยใชสถต Student’s t test ทระดบความเชอมน 95%

3.10 ประเมนความแตกตางระหวางลาดบของคาตอบทถกตองจากผลการสบคนทงหมดทผเขาใชงานพจารณาประกอบการตดสนใจ เปรยบเทยบระหวางการสบคนโดยรปภาพจากอมเมจซค กบการสบคนโดยการกาหนดขอมลรวมกบรปภาพจากระบบสบคนขอมลทสรางขน

3.11 สรปและอภปรายผลการสรางระบบสบคนขอมลสาหรบพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล โดยแนวคดการคนหาขอมลดวยระบบฐานขอมลรวมกบอมเมจซค

42

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล

การพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลดวยระบบฐานขอมลรวมกบอมเมจซคน ประกอบดวยวธดาเนนการวจย 3 ขนตอนใหญ ดงรายละเอยดวธดาเนนการวจยในบทท 3 ขนตอนแรก คอ การออกแบบและสรางระบบฐานขอมลยาเมดและแคปซล ขนตอนท 2 คอ การศกษาการประมวลผลภาพกบการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลโดยอมเมจซค และขนตอนสดทาย คอ การสรางระบบสบคนขอมลสาหรบพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล โดยแนวคดการคนหาขอมลดวยระบบฐานขอมลรวมกบอมเมจซค มผลการวเคราะหดงตอไปน

1. การออกแบบและสรางระบบฐานขอมลยาเมดและแคปซล

การออกแบบและสรางระบบฐานขอมลยาเมดและแคปซล เพอใชในการคนหาโดยการกาหนดขอมล เรมโดยการศกษาองคประกอบของขอมลเกยวกบยาเมดและแคปซล และลกษณะทางกายภาพของเมดยา แลวบนทกประเภทของขอมล อาทเชน ชอสามญทางยา ชอการคา ขนาดความแรงของตวยา รปแบบเภสชภณฑ รปรางเมดยา รอยบาก ตวอกษร -สญลกษณบนเมดยา เปนตน ศกษากระบวนการสบคนขอมลยาเมดและแคปซลจากแหลงขอมลทเกยวของ ทงรปแบบหนงสอทมภาพเภสชภณฑ-บรรจภณฑประกอบและรปแบบฐานขอมลอเลกทรอนกส วามประเภทของขอมลแบบใดบางทถกเลอกใชในการสบคนเพอพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล จากนนผวจยนาขอมลทไดจากการศกษามาวเคราะห เพอคดเลอกประเภทของขอมลทเหมาะสมในการใชสบคน และเพมเตม หรอปรบเปลยนรปแบบของขอมลทเปนประโยชนในการสบคน จากนนทาการออกแบบฐานขอมลโดยการสรางตารางและความสมพนธระหวางตารางในระบบฐานขอมลทจะสราง ดงรายละเอยดในรปท 4.1

43

รปท 4.1 แสดงตารางและความสมพนธระหวางตารางในระบบฐานขอมล

จากตารางและความสมพนธระหวางตารางในระบบฐานขอมลขางตน แตละกรอบของขอความแทนตารางแตละตารางในระบบฐานขอมล โดยขอความแถวบนสดแสดงชอของตาราง ขอความทขดเสนใตแสดงคยหลกของขอมลในตารางนนๆ สวนขอความในแถวอนๆ แสดงคอลมนตางๆ ทประกอบอยในตารางแตละตาราง

เมอออกแบบระบบฐานขอมลดงตารางและความสมพนธระหวางตารางขางตนเรยบรอย ทาการสรางระบบฐานขอมลตามโครงสรางดงกลาวบนเครองแมขายโดยใช PostgreSQL ซงเปนระบบจดการฐานขอมลดวยภาษา SQL จากนน บนทกขอมลของยาเมดและแคปซลตวอยาง จานวน 200 ตวอยาง ลงในฐานขอมลทสรางขน การเกบขอมลเมดยาตวอยางทงหมดทใชในการศกษาน ไดรบความอนเคราะหจากโรงพยาบาลเทพากร โรงพยาบาลศนยนครปฐม และรานขายยาฟาสซโน สาขานครปฐม

44

รายละเอยดขอมลของเมดยาตวอยางจานวน 200 ตวอยาง ในระบบฐานขอมลยาเมดและแคปซลทสรางขน แยกประเภทได ดงน

1. แยกประเภทเมดยาตวอยางตามรปแบบเภสชภณฑได 2 กลม คอ

ยาเมด จานวน 168 ตวอยาง

แคปซล จานวน 32 ตวอยาง 2. แยกประเภทเมดยาตวอยางตามรปรางของเมดยาได 9 กลม คอ

รปรางกลมแบน จานวน 124 ตวอยาง

รปรางยาว จานวน 53 ตวอยาง

รปรางร จานวน 10 ตวอยาง

รปรางสามเหลยม จานวน 4 ตวอยาง

รปรางหาเหลยม จานวน 3 ตวอยาง

รปรางขาวหลามตด จานวน 2 ตวอยาง

รปรางอนๆ จานวน 2 ตวอยาง

รปรางหกเหลยม จานวน 1 ตวอยาง

รปรางหวใจ จานวน 1 ตวอยาง 3. แยกประเภทเมดยาตวอยางตามจานวนสพนของเมดยาได 2 กลม คอ

เมดยาตวอยางทมสพนสเดยว จานวน 170 ตวอยาง

เมดยาตวอยางทมสพนมากกวา 1 ส จานวน 30 ตวอยาง 4. แยกประเภทเมดยาตวอยางตามตวอกษร-สญลกษณบนเมดยาได 2 กลม คอ

เมดยาตวอยางทมตวอกษร-สญลกษณบนเมดยา จานวน 123 ตวอยาง

เมดยาตวอยางทไมมตวอกษร-สญลกษณบนเมดยา จานวน 77 ตวอยาง

45

เมอบนทกขอมลเมดยาตวอยางทง 200 ตวอยางครบถวนแลว สรางสวนเชอมประสานกบผใชงานโดยใช DaDaBIK หนาตางหลกของสวนเชอมประสานกบผใชงานทสรางขนมรายละเอยดดงรปท 4.2 นอกจากสามารถแสดงขอมลของเมดยาตวอยางแลว ยงสามารถสบคนขอมลไดโดยใชการกาหนดขอมล ชอการคา รปแบบเภสชภณฑ รปรางเมดยา (ใชแผนภาพตวอยางรปรางของเมดยา ดงรปท 3.2 ชวยในการกรอกขอมล) ความกวาง ความยาว และความหนา ในหนวยมลลเมตร (วดโดยใชเวอรเนย คาลปเปอร ดงรปท 3.3) สพนของเมดยา (ใชตารางส ใชมาตรฐาน Crayon 120 ส ดงรปท 3.1ชวยในการกรอกขอมล) และตวอกษร-สญลกษณบนเมดยา โดยสามารถเลอกขอกาหนดหรอชวงคาของขอมลทตองการสบคนได ซงการทสามารถเลอกขอกาหนดหรอชวงคาของขอมลในการกรอกขอมลเพอสบคนน สงผลใหการสบคนมความยดหยน เพมโอกาสในการแสดงผลประกอบการตดสนใจใหครอบคลมมากขน เปนขอดของระบบสบคนทออกแบบขนเหนอวาฐานขอมลอเลกทรอนกสทมใหบรการอยในปจจบน ซงไมสามารถกาหนดชวงคาของขอมลในการกรอกเพอสบคนได ยกตวอยางเชน การกาหนดขนาดความกวางของเมดยาในการสบคน การวดความกวางของเมดยายอมมความคลาดเคลอนอนเกดจากสาเหตหลายประการ ไดแก ขนาดของเมดยาซงไมเทากน แมจะเปนเมดยาชนดเดยวกน ความคลาดเคลอนจากเครองมอทใชในการวด และความคลาดเคลอนจากเทคนคของ ผวด เปนตน หากมการบนทกขนาดความกวางของเมดยาตวอยางในระบบฐานขอมล เทากบ 5.50 มลลเมตร แตผสบคนกรอกขอมลเพอการสบคน เทากบ 5.60 มลลเมตร ระบบสบคนกจะไมแสดงผลของเมดยาตวอยางทตองการ หากสามารถกาหนดขอมลความกวางของเมดยาเปนชวง อาทเชน กาหนดคาความกวางของเมดยาเปน 5.40-5.60 มลลเมตร หรอ นอยกวา 5.70 มลลเมตร ผลของขอมลจากการสบคนประกอบการตดสนใจกจะครอบคลมมากยงขน ตวอยางรายละเอยดของหนาตางการสบคนขอมล ดงรายละเอยดในรปท 4.3

46

รปท 4.2 แสดงหนาตางหลกของระบบฐานขอมล

รปท 4.3 แสดงหนาตางการสบคนขอมลของระบบฐานขอมล

47

การสบคนโดยการกาหนดขอมลน ผเขาใชงานตองมความสามารถในการถายทอดลกษณะของเมดยาทตองการสบคนลงในแบบกรอกขอมล ความรพนฐานของผเขาใชงาน การกาหนดขอมลลงในฐานขอมลของผสรางฐานขอมล และการกรอกขอมลเพอการสบคนของผเขาใชงาน ลวนเปนปจจยทสงผลตอผลการสบคน ทาใหผลการสบคนคลาดเคลอนไดทงสน

ผลการสบคนจากระบบฐานขอมลทสรางขน แสดงเรยงตามลาดบตวอกษร ผสบคน

สามารถคลกทสญลกษณ เพอเรยกดขอมลอยางละเอยดของเมดยาตวอยาง เปนขอมลประกอบการตดสนใจได ดงรายละเอยดในรปท 4.4 ซงเปนหนาตางผลการสบคน และตวอยางหนาตางขอมลอยางละเอยดของเมดยาแตละเมด

รปท 4.4 แสดงหนาตางหลกของผลการสบคนขอมล และหนาตางแสดงขอมลโดยละเอยดของเมดยาตวอยางจากระบบฐานขอมล

48

การประเมนผลการสบคนเพอพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลจากระบบฐานขอมลทสรางขน เรมดวยการสรางชดยาทดสอบ โดยการกาหนดหมายเลขใหกบเมดยาตวอยางทง 200 ตวอยางทใชในการศกษาน และสมเลอกหมายเลขกากบเมดยาตวอยางจานวน 10 หมายเลข โดยใช Microsoft Office Excel 2007 นาเมดยาตวอยางทง 10 ตวอยางนนมาใชเปนชดยาทดสอบ

ขอมลเมดยาตวอยางในชดยาทดสอบทง 10 ตวอยาง ทใชในการประเมนผลการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลโดยการกาหนดขอมล มรายละเอยดรปแบบเภสชภณฑ รปรางของ เมดยา จานวนสพนของเมดยา และตวอกษร-สญลกษณบนเมดยา ดงรายละเอยดในตารางท 4.1

ตารางท 4.1 แสดงขอมลรปแบบเภสชภณฑ รปรางของเมดยา จานวนสพนของเมดยา ตวอกษร-สญลกษณบนเมดยา ของเมดยาตวอยางทง 10 ตวอยาง ในชดยาทดสอบ

ท รปแบบ เภสชภณฑ

รปราง ของเมดยา

จานวนสพน ของเมดยา

ตวอกษร-สญลกษณ บนเมดยา

1 ยาเมด สามเหลยม 1 ส ไมม

2 แคปซลแขง ยาว 2 ส ไมม

3 ยาเมด ขาวหลามตด 1 ส ม

4 ยาเมด กลมแบน 1 ส ม

5 ยาเมด หวใจ 1 ส ม

6 ยาเมด ยาว 1 ส ม

7 แคปซลแขง ยาว 2 ส ไมม

8 ยาเมด ร 1 ส ไมม

9 ยาเมด กลมแบน 1 ส ไมม

10 แคปซลออน ยาว 1 ส ม

เตรยมอปกรณประกอบการสบคน ไดแก เครองคอมพวเตอร ชดเมดยาเพอการทดสอบ จานวน 10 เมด กระดาษแบบฟอรมบนทกผลคาตอบ แผนภาพตวอยางรปรางของเมดยา ตารางสมาตรฐาน Crayon 120 ส และเวอรเนย คาลปเปอรใหพรอมใชงาน

49

อาสาสมครผเขาใชงานทง 5 คน ซงใหความรวมมอในการประเมนผลการสบคนโดยการกาหนดขอมลจากระบบฐานขอมลทสรางขน เปนนกศกษาชนปท 3 คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยศลปากร ในปการศกษา 2555

ผวจยอธบายวธการสบคนขอมลจากระบบฐานขอมลสาหรบพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล อธบายวธการใชงานเครองมอประกอบการกรอกขอมลทง 3 ชนด คอ ตารางสมาตรฐาน Crayon 120 ส ดงรปท 3.1 ซงใชเทยบเพอกรอกคาสพนของเมดยาในการสบคน แผนภาพตวอยางรปรางของเมดยา ดงรปท 3.2 ซงใชประกอบการกาหนดรปรางของเมดยาในการสบคน และเวอรเนย คาลปเปอร ดงรปท 3.3 ซงใชในการวดขนาดของเมดยา อธบายวธการสบคนขอมลดวยการกาหนดขอมลโดยละเอยด จากนนใหผเขาใชงานทดลองสบคนจรงดวยตนเอง โดยใชตวอยางเมดยาอน ซงไมมอยในชดยาทดสอบ หากมขอสงสยผเขาใชงานสามารถซกถามกบผวจยไดโดยตรง เมอผเขาใชงานมความเขาใจเกยวกบการสบคนโดยการกาหนดขอมลเปนอยางดแลว จงเรมกระบวนการประเมนผลจรง

ประเมนผลการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลจากระบบฐานขอมลทสรางขน โดยใชชดยาทดสอบจานวน 10 ตวอยาง ผเขาใชงานแตละคนบนทกผลคาตอบ เวลาทใชในการสบคน และประเภทของขอมลทเลอกกาหนดเพอการสบคนดวยตนเอง ลงในแบบฟอรมกรอกขอมลผลการสบคน

การประเมนผลการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลจากระบบฐานขอมลทสรางขน โดยผเขาใชงาน 5 คน โดยพจารณาคะแนนความถกตอง 1 คะแนนตอหนงเมดยาตวอยาง ในกรณทตอบถก (คะแนนเตม 10 คะแนน) และเวลาทใชในการสบคนเฉลยตอตวอยาง (นาท) ไดผลการประเมน ดงรายละเอยดในตารางท 4.2

50

ตารางท 4.2 แสดงคะแนนความถกตองในการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล และเวลาทใชในการสบคนเฉลยตอตวอยาง (นาท) โดยผเขาใชงานจานวน 5 คน (คะแนนเตม 10 คะแนน)

ผเขาใชงานคนท คะแนนความถกตอง

(คะแนน) เวลาทใชในการสบคน เฉลยตอตวอยาง (นาท)

1 10 1.60 2 9 2.22 3 8 2.37 4 6 1.50 5 6 4.17

เฉลย 7.80 2.37

คะแนนความถกตองเฉลยเทากบ 7.8 คะแนน (รอยละ 78) ผเขาใชงาน 3 ใน 5 คน ไดคะแนนความถกตองมากกวา 8 คะแนน (รอยละ 80) จากคะแนนเตม 10 คะแนน โดยผเขาใชงานทไดคะแนนความถกตองมากทสด ไดคะแนนเตม 10 คะแนน (รอยละ 100) และผเขาใชงานทไดคะแนนความถกตองนอยทสด เทากบ 6 คะแนน (รอยละ 60) โดยใชเวลาเฉลยในการสบคนขอมลตอตวอยาง 2.37 นาท

การประเมนผลการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลจากระบบฐานขอมลทสรางขน เมอพจารณาแยกตามประเภทของรปแบบเภสชภณฑ กบจานวนผเขาใชงานทตอบไดถกตองเฉลย (คน) จากจานวนผเขาใชงานทงหมด 5 คน และเวลาทใชในการสบคนเฉลยตอตวอยาง (นาท) ไดผลการประเมน ดงรายละเอยดในตารางท 4.3

ตารางท 4.3 แสดงความสมพนธระหวางรปแบบเภสชภณฑ จานวนผเขาใชงานทตอบไดถกตองเฉลย (คน) และเวลาทใชในการสบคนเฉลยตอตวอยาง (นาท)

รปแบบเภสชภณฑ จานวนผเขาใชงาน

ทตอบไดถกตองเฉลย (คน) เวลาทใชในการสบคนเฉลย

ตอตวอยาง (นาท) ยาเมด 4.00 2.45 แคปซล 3.67 1.96

51

จากขอมลในตารางท 4.3 รปแบบเภสชภณฑแบบยาเมด มจานวนผเขาใชงานตอบไดถกตองเฉลย 4 คน จากผเขาใชงานทงหมด 5 คน (รอยละ 80) ซงไมแตกตางจากรปแบบเภสชภณฑแบบแคปซล ทมจานวนผเขาใชงานตอบไดถกตองเฉลย 3.67 คน (รอยละ 73.40) แตเวลาทใชในการสบคนเฉลยของรปแบบเภสชภณฑทงสองนนแตกตางกน รปแบบเภสชภณฑแบบยาเมดใชเวลาในการสบคนเฉลยตอตวอยาง 2.45 นาท ในขณะทรปแบบเภสชภณฑแบบแคปซลใชเวลาในการสบคนเฉลยตอตวอยาง 1.96 นาท อาจเปนผลเนองจาก รปแบบเภสชภณฑแบบแคปซลนนมจานวนนอยกวา ทาใหผลการสบคนประกอบการตดสนใจมจานวนนอยกวาตามไปดวย ผเขาใชงานจงใชเวลาในการพจารณาขอมลประกอบการตดสนใจนอยกวารปแบบเภสชภณฑแบบยาเมดซงมจานวนมาก จากขอมลดงกลาว สรปไดวา รปแบบเภสชภณฑนนมผลตอเวลาทใชในการสบคน

การประเมนผลการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลจากระบบฐานขอมลทสรางขน เมอพจารณาแยกตามรปรางของเมดยา กบจานวนผเขาใชงานทตอบไดถกตองเฉลย (คน) จากจานวนผเขาใชงานทงหมด 5 คน และเวลาทใชในการสบคนเฉลยตอตวอยาง (นาท) ไดผลการประเมน ดงรายละเอยดในตารางท 4.4

ตารางท 4.4 แสดงความสมพนธระหวางรปรางของเมดยา จานวนผเขาใชงานทตอบไดถกตองเฉลย (คน) และเวลาทใชในการสบคนเฉลยตอตวอยาง (นาท)

รปรางของเมดยา จานวนผเขาใชงาน


ตอตวอยาง (นาท) กลมแบน 4.00 3.05 ยาว 3.25 2.46 ร 4.00 2.25 สามเหลยม 4.00 2.00 ขาวหลามตด 5.00 1.30 หวใจ 5.00 1.50

จากขอมลในตารางท 4.4 เรยงลาดบตามรปรางเมดยาทมจานวนมากไปหานอย พบวารปรางเมดยาทมจานวนนอย เชน รปรางหวใจ และรปรางขาวหลามตด ผเขาใชงานตอบไดถกตองทงหมด (5 คน) และใชเวลาในการสบคนเฉลยตอตวอยางนอยกวาเมดยารปรางอนอยางชดเจน

52

ในขณะทรปรางเมดยาทมจานวนมาก เชน รปรางกลมแบน และรปรางยาว ใชเวลาในการสบคนเฉลยตอตวอยางมากขนตามลาดบ เมอพจารณาจานวนผเขาใชงานทตอบไดถกตองเฉลย รปรางเมดยาทมจานวนมากมจานวนผเขาใชงานทตอบไดถกตองเฉลยใกลเคยงกนท 4 คน ยกเวนรปรางยาว ซงมจานวนผเขาใชงานทตอบไดถกตองเฉลยท 3.25 คน อาจเปนผลเนองมาจาก รปรางยาวเปนรปรางเมดยาทนยมใชในการผลตทงเภสชภณฑรปแบบยาเมดและแคปซล ทาใหการแสดงผลประกอบการตดสนใจนนไมจาเพาะ ผเขาใชงานตองพจารณาขอมลจานวนมาก ในขณะทรปรางอนๆ เปนรปรางเมดยาเฉพาะสาหรบเภสชภณฑรปแบบแบบยาเมด ทาใหการแสดงผลขอมลประกอบการตดสนใจ มความจาเพาะมากกวา และขอมลประกอบการตดสนใจทผเขาใชงานตองพจารณามจานวนลดลงตามไปดวย สรปไดวา รปรางของเมดยานนมผลทงกบความถกตองของผลการสบคน และเวลาทใชในการสนคน

การประเมนผลการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลจากระบบฐานขอมลทสรางขน เมอพจารณาแยกตามจานวนสพนของเมดยา กบจานวนผเขาใชงานทตอบไดถกตองเฉลย (คน) จากจานวนผเขาใชงานทงหมด 5 คน และเวลาทใชในการสบคนเฉลยตอตวอยาง (นาท) ไดผลการประเมน ดงรายละเอยดในตารางท 4.5

ตารางท 4.5 แสดงความสมพนธระหวางจานวนสพนของเมดยา จานวนผเขาใชงานทตอบไดถกตองเฉลย (คน) และเวลาทใชในการสบคนเฉลยตอตวอยาง (นาท)

จานวนสพนของเมดยา จานวนผเขาใชงาน


ตอตวอยาง (นาท) สพน 1 ส 4.00 2.30 สพนมากกวา 1 ส 3.50 2.13

จากขอมลในตารางท 4.5 พบวาจานวนผเขาใชงานทตอบไดถกตองเฉลยของเมดยาทม สพน 1 ส เทากบ 4 คน ซงสงกวาจานวนผเขาใชงานทตอบไดถกตองเฉลยของเมดยาทมสพนมากกวา 1 ส ซงมคาเทากบ 3.50 คน เลกนอย อาจเปนผลเนองมาจากการกาหนดจานวนสพนทมากขน ทาใหผลการสบคนคลาดเคลอนได เมอพจารณาเวลาทใชในการสบคนเฉลยตอตวอยางของเมดยาทม

53

สพน 1 สและเมดยาทมสพนมากกวา 1 ส พบวามคาใกลเคยงกนท 2.30 และ 2.13 นาทตามลาดบ จงกลาวไดวา การกาหนดคาของสพน 1 ส หรอมากกวานนไมสงผลตอเวลาทใชในการสบคน

การประเมนผลการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลจากระบบฐานขอมลทสรางขน เมอพจารณาแยกตามการม หรอไมมตวอกษร-สญลกษณบนเมดยา กบจานวนผเขาใชงานทตอบไดถกตองเฉลย (คน) จากจานวนผเขาใชงานทงหมด 5 คน และเวลาทใชในการสบคนเฉลยตอตวอยาง (นาท) ไดผลการประเมน ดงรายละเอยดในตารางท 4.6

ตารางท 4.6 แสดงความสมพนธระหวางการม หรอไมมตวอกษร-สญลกษณบนเมดยา จานวนผเขาใชงานทตอบไดถกตองเฉลย (คน) และเวลาทใชในการสบคนเฉลยตอตวอยาง (นาท)

ตวอกษร-สญลกษณ บนเมดยา

จานวนผเขาใชงาน ทตอบไดถกตองเฉลย (คน)

เวลาทใชในการสบคนเฉลย ตอตวอยาง (นาท)

ม 4.20 2.33 ไมม 3.60 2.28

จากขอมลในตารางท 4.6 พบวาจานวนผเขาใชงานทตอบไดถกตองเฉลยของเมดยาทมตวอกษร-สญลกษณบนเมดยา เทากบ 4.20 คน สงกวาจานวนผเขาใชงานทตอบไดถกตองเฉลยของเมดยาทไมมตวอกษร-สญลกษณบนเมดยา ซงมคาเทากบ 3.60 คน อาจเนองมาจากการกาหนดตวอกษร-สญลกษณทจาเพาะกบตวอยางเมดยานนๆ ทาใหผลการสบคนมความแมนยามากขน เมอพจารณาเวลาทใชในการสบคนเฉลยตอตวอยางของเมดยาทม และไมมตวอกษร-สญลกษณบนเมดยา เวลาทใชในการสบคนเฉลยนตอตวอยางมความใกลเคยงกนท 2.33 และ 2.28 นาทตามลาดบ กลาวไดวา ตวอกษร-สญลกษณบนเมดยานน ทาใหการสบคนมความจาเพาะมากขนสงผลใหผเขาใชงานสามารถตอบไดถกตอง แตไมสงผลตอเวลาทใชในการสบคน

ประเภทขอมลทผเขาใชงานเลอกกาหนดในการสบคน เพอประเมนผลการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลจากระบบฐานขอมลทสรางขน เรยงลาดบตามจานวนครงในการเลอกใชขอมลแตละประเภท และรอยละการเลอกใชขอมลประเภทนนๆ เมอเปรยบเทยบกบขอมลทถกเลอกกาหนดในการสบคนทงหมดจากมากไปหานอย ไดผลการประเมน ดงรายละเอยดในตารางท 4.7

54

ตารางท 4.7 แสดงประเภทขอมลทผเขาใชงานเลอกกาหนดในการสบคน จานวนครงในการเลอกใชขอมลแตละประเภท และรอยละการเลอกใชขอมลประเภทนนๆ เมอเปรยบเทยบกบขอมลทถกเลอกกาหนดในการสบคนทงหมด

ประเภทขอมลทถกเลอกใชในการสบคน จานวนครง

ในการเลอกใช รอยละ

รปราง 32 32.00 รปแบบเภสชภณฑ 24 24.00 สพนของเมดยา 22 22.00 การวดขนาด 16 16.00 ตวอกษร-สญลกษณบนเมดยา 6 6.00

รวม 100 100.00

จากขอมลในตารางท 4.7 พบวาผเขาใชงานใหความสาคญในการกรอกขอมลเพอการสบคน โดยใชลกษณะทางกายภาพเดนของเมดยาทสามารถสงเกตไดงาย เชน รปราง (รอยละ 32) รปแบบเภสชภณฑ (รอยละ 24) และสพนของเมดยา (รอยละ 22) มากกวาการกรอกขอมลขนาดของเมดยา (รอยละ 16) สวนขอมลประเภทตวอกษร-สญลกษณบนเมดยา ถงแมจะเปนขอมลท มความจาเพาะเจาะจง แตผลจานวนครงในการเลอกใชนอยเพยงรอยละ 6 อาจเปนผลจากการสมเลอกเมดยาตวอยางในชดทดสอบ ซงมเมดยาตวอยางเพยง 5 ตวอยางใน 10 ตวอยางเทานน ทมตวอกษร-สญลกษณบนเมดยา

2. การศกษาการประมวลผลภาพกบการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลโดยอมเมจซค

การศกษาการประมวลผลภาพกบการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลโดยอมเมจซค แยกออกเปน 2 สวน ไดแก สวนแรก คอ การศกษาเพอคนหารปแบบฉากทเหมาะสม และสวนท 2 คอ การศกษาลกษณะทางกายภาพของเมดยาตอผลการประมวลผลของอมเมจซค มผลการวเคราะหดงตอไปน

55

2.1 การศกษาเพอคนหารปแบบฉากทเหมาะสม

ปจจยเกยวของกบฉากซงผวจยสนใจศกษา 2 ปจจย ไดแก ความเขมของสฉาก และรปแบบของฉาก เพอคนหารปแบบฉากทเหมาะสมในการถายภาพ สาหรบประมวลผลโดยอมเมจซค และรปแบบฉากทเหมาะสมในการแสดงผลประกอบการตดสนใจในการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล มผลการวเคราะหดงตอไปน

2.1.1 การคนหาความเขมของสฉากทเหมาะสม สฉากทใชในการศกษานใชหนวยส CMYK โดยกาหนดใหคาส

Cyan (C) Magenta (M) และ Yellow (Y) เปน 0 ปรบเพมคาความเขมของส Black (K) ขนครงละ 25 เปอรเซนต และศกษาความเขมของสฉากท K18 รวมดวย เนองจากเปนระดบความเขมของสฉากทไดรบการยอมรบวา สามารถสะทอนแสงสของวตถออกมาไดใกลเคยงกบความเปนจรงมากทสด ดงนน ความเขมของสฉากทใชในการศกษาสวนนจงมความแตกตางกน 6 ระดบ คอ K0, K18, K25, K50, K75 และ K100 แยกการศกษาออกเปน 2 ชวงยอย ดงน

2.1.1.1 ทดสอบประสทธภาพของอมเมจซค โดยตองการทราบวาอมเมจซค สามารถระบภาพทนาเขาไปคนหา ซงมอยในฐานขอมลการเรยนรไดอยางถกตองแมนยาหรอไม โดยการนาภาพถายชดท 1 คอ ภาพถายเมดยาตวอยางเมดท 1 จานวน 20 ตวอยาง บนฉากทมความเขมของส Black (K) แตกตางกน 6 ระดบ จานวน 120 ภาพ สรางเปนฐานขอมลการเรยนร และนาภาพถายชดท 1 ใชเปนชดภาพทดสอบ ประมวลผลภาพโดยใชอมเมจซค บนทกคารอยละความเหมอนและลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมด ทาเชนเดยวกนกบภาพถายชดท 2 โดยภาพถายชดท 2 คอ ภาพถายเมดยาตวอยางเมดท 2 จานวน 20 ตวอยาง บนฉากทมความเขมของส Black (K) แตกตางกน 6 ระดบ ใชภาพถายชดท 2 สรางเปนฐานขอมลการเรยนร และนาภาพถายชดท 2 เปนชดภาพทดสอบ ประมวลผลภาพโดยใชอมเมจซค บนทกคารอยละความเหมอนและลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมด ไดผลการศกษาดงรายละเอยดในตารางท 4.8

56

ตารางท 4.8 แสดงคาเฉลยของรอยละความเหมอนและลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมด เมอนาภาพเมดยาตวอยางซงมอยในฐานขอมลการเรยนรเขาไปคนหา ทระดบความเขมของสฉากแตกตางกน 6 ระดบ เพอทดสอบประสทธภาพของอมเมจซค

ชดภาพถาย

ความเขมของสฉากแตกตางกน 6 ระดบ K0 K18 K25 K50 K75 K100

รอยละ ความเหมอน

ลาดบ รอยละ ความเหมอน





ลาดบ

1-1 92.14 1.00 92.17 1.00 92.30 1.00 90.78 1.00 92.27 1.00 93.18 1.00

2-2 92.31 1.00 92.01 1.00 90.46 1.00 91.87 1.00 92.02 1.00 91.76 1.00

เฉลย 92.22 1.00 92.09 1.00 91.38 1.00 91.33 1.00 92.14 1.00 92.47 1.00

จากตารางท 4.8 ในคอลมนชดภาพถาย 1-1 หมายถง การนาภาพถายชดท 1 สรางเปนฐานขอมลการเรยนร และนาภาพถายชดท 1 ใชเปนชดภาพทดสอบ 2-2 หมายถง การนาภาพถายชดท 2 สรางเปนฐานขอมลการเรยนร และนาภาพถายชดท 2 ใชเปนชดภาพทดสอบ

จากผลการประมวลผล อมเมจซคสามารถดงภาพทใชในการคนหา ซงมอยในฐานขอมลการเรยนร ขนมาอยในลาดบแรกไดเสมอ ดวยคารอยละความเหมอนทสงมากกวารอยละ 90 ในทกระดบความเขมของสฉาก แสดงใหเหนวาอมเมจซคนน มประสทธภาพในการประมวลผลภาพเมดยาได

2.1.1.2 ทดสอบการทางานของอมเมจซคในสถานการณจรง ตองการทราบความคลาดเคลอนในการประมวลผลของอมเมจซค และคนหาความเขมของสฉาก ทเหมาะสมในการถาพภาพ โดยนาภาพถายชดท 1 สรางเปนฐานขอมลการเรยนร และใชภาพถาย ชดท 2 เปนชดภาพทดสอบ ประมวลผลภาพโดยใชอมเมจซค บนทกคารอยละความเหมอนและลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมด จากนนสลบนาภาพถายชดท 2 สรางเปนฐานขอมลการเรยนร นาภาพถายชดท 1 เปนชดภาพทดสอบ ประมวลผลภาพโดยใชอมเมจซค บนทกคารอยละ

57

ความเหมอนและลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมดเชนเดยวกน ไดผลการศกษา ดงรายละอยดในตารางท 4.9

ตารางท 4.9 แสดงคาเฉลยของรอยละความเหมอนและลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมด เมอนาภาพเมดยาตวอยางชนดเดยวกนแตตางเมดเขาไปคนหาในฐานขอมลการเรยนร ทระดบความเขมของสฉากแตกตางกน 6 ระดบ เพอทดสอบความคลาดเคลอนในการประมวลผลของอมเมจซค และคนหาความเขมของสฉากทเหมาะสม


ความเขมของสฉากแตกตางกน 6 ระดบ K0 K18 K25 K50 K75 K100







ลาดบ

1-2 82.83 1.15 83.47 1.20 83.40 1.10 79.35 1.10 83.30 1.20 82.29 1.30

2-1 82.79 1.05 83.06 1.10 82.94 1.10 78.80 1.20 83.10 1.20 82.93 1.30

เฉลย 82.81 1.10 83.27 1.15 83.17 1.10 79.07 1.15 83.20 1.20 82.61 1.30

จากตารางท 4.9 ในคอลมนชดภาพถาย 1-2 หมายถง การนาภาพถายชดท 1 สรางเปนฐานขอมลการเรยนร และนาภาพถายชดท 2 ใชเปนชดภาพทดสอบ 2-1 หมายถง การนาภาพถายชดท 2 สรางเปนฐานขอมลการเรยนร และนาภาพถายชดท 1 ใชเปนชดภาพทดสอบ

จากผลการประมวลผลโดยอมเมจซค เมอนาภาพเมดยาตวอยางซงมอยในฐานขอมลการเรยนรเขาไปคนหา อมเมจซคใหคารอยละความเหมอนทสงมากกวารอยละ 90 ในทกระดบความเขมของสฉาก และสามารถดงภาพทใชในการคนหาขนมาอยในลาดบแรกไดเสมอ แตเมอนาภาพเมดยาตวอยางชนดเดยวกนแตตางเมดเขาไปคนหาในฐานขอมลการเรยนร ทความเขมของสฉากแตกตางกน 6 ระดบ พบวา รอยละความเหมอนเฉลยทไดจากการประมวลผลเทากบ รอยละ 82.52 ลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมดทไดจากการประมวลผลเฉลยเทากบ 1.16 รอยละความเหมอนเฉลยทลดลง และลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมดเฉลยทเพมขน อาจเปนผลจากหลายสาเหต อาทเชน ความแตกตางระหวางเมดของ

58

เมดยาตนแบบในการถายภาพทง 2 ชดซงตางเมดกน ความความคลาดเคลอนเกยวกบสภาวะแวดลอมของการถายภาพ ทถงแมจะทาการกาหนดใหคงทตามทไดระบไวในบทท 3 แตอาจมปจจยบางประการทสงผลใหการกดถายภาพในแตละครงมความแตกตางกนเลกนอย สงผลกบภาพถายทใชในการประมวลผล และกระบวนการประมวลผลของอมเมจซค โดยเทยบความความแตกตางจากการถายภาพในแตละครง

จากผลการประมวลผล ภาพเมดยาทถายบนฉากความเขม K18 K25 และ K75 นนใหผลรอยละความเหมอนสงสด 3 ลาดบแรก คอ รอยละ 83.27 83.17 และ รอยละ 83.20 ตามลาดบ ซงเปนคารอยละความเหมอนทใกลเคยงกน เมอพจารณาผลของลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมดประกอบ พบวาทความเขมของสฉากทง 3 ระดบ ใหผลลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมดทใกลเคยงอกเชนเดยวกน จงกลาวไดวา ทระดบความเขมของสฉาก K18 K25 และ K75 นน มผลตอการประมวลผลภาพของอมเมจซค ใหผลคารอยละความเหมอน และลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมดไมแตกตางกน ดงนน ผวจยจงพจารณาเหตผลอนๆ ประกอบ พจารณาเลอกความเขมของสฉากท K18 เปนระดบความเขมของสฉากทเหมาะสมในการใชถายภาพเมดยา เพอนาไปประมวลผลโดยโปรแกรมอมเมจซค เนองจาก ทสฉากความเขม K18 น มการผลตเปนกระดาษมาตรฐานเทากลาง ชวยลดความแตกตางระหวางเครองพมพในพมพสฉาก กระดาษมาตรฐานเทากลางสามารถหาซอไดงาย และสะดวกในการใชงานจรง

2.1.2 การคนหารปแบบของฉากทเหมาะสม รปแบบของฉากทใชในการศกษานมความแตกตางกน 3 รปแบบ

คอ ฉากรปแบบท 1 ฉากเปลาไมมรปแบบใดๆ ฉากรปแบบท 2 ฉากทมวตถอางองเปนแปนวงกลมสองชนขนาดเสนผานศนยกลาง 1 และ 2 เซนตเมตร ซอนทบอยใตเมดยา และฉากรปแบบท 3 ฉากทมวตถอางองเปนวงกลมอยทมมลางซายของฉาก แยกจากเมดยา รปแบบฉากทง 3 ใชสพนของฉากทความเขม K18 นาภาพถายชดท 1 คอ ภาพถายเมดยาตวอยางเมดท 1 จานวน 20 ตวอยาง บนฉากทมรปแบบแตกตางกน 3 รปแบบ จานวน 60 ภาพ สรางเปนฐานขอมลการเรยนร และใชภาพถายชดท 2 คอ ภาพถายเมดยาตวอยางเมดท 2 จานวน 20 ตวอยาง บนฉากทมรปแบบแตกตางกน 3 รปแบบ จานวน 60 ภาพ เปนชดภาพทดสอบ ประมวลผลชดภาพทดสอบโดยอมเมจซค บนทกรอยละ

59

ความเหมอนและลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมด จากนนสลบนาภาพถายชดท 2 สรางเปนฐานขอมลการเรยนร นาภาพถายชดท 1 เปนชดภาพทดสอบ ประมวลผลชดภาพทดสอบโดยอมเมจซค จากนนบนทกรอยละความเหมอนและลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมดเชนเดยวกน รอยละความเหมอนและลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมดทไดนน แยกพจารณาออกเปน 3 กลม ตามรปแบบของฉาก ไดผลการศกษาดงรายละเอยกในตารางท 4.10

ตารางท 4.10 แสดงคาเฉลยของรอยละความเหมอนและลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมด เมอนาภาพเมดยาตวอยางชนดเดยวกนแตตางเมดเขาไปคนหาในฐานขอมลการเรยนร ทรปแบบของฉากแตกตางกน 3 รปแบบ เพอคนหารปแบบของฉากทเหมาะสม


รปแบบของฉากแตกตางกน 3 รปแบบ P1 P2 P3




ลาดบ

1-2 83.40 1.10 82.08 1.05 81.23 1.05 2-1 82.94 1.10 82.34 1.10 81.07 1.05 เฉลย 83.17 1.10 82.21 1.08 81.15 1.05

จากตารางท 4.10 ในคอลมนชดภาพถาย 1-2 หมายถง การนาภาพถายชดท 1 สรางเปนฐานขอมลการเรยนร และนาภาพถายชดท 2 ใชเปนชดภาพทดสอบ 2-1 หมายถง การนาภาพถายชดท 2 สรางเปนฐานขอมลการเรยนร และนาภาพถายชดท 1 ใชเปนชดภาพทดสอบ ในคอลมนรปแบบของฉากแตกตางกน 3 รปแบบ P1 หมายถง ฉากรปแบบท 1 ฉากเปลาไมมรปแบบใดๆ P2 หมายถง ฉากรปแบบท 2 ฉากทมวตถอางองเปนแปนวงกลมสองชนขนาดเสนผานศนยกลาง 1 และ 2 เซนตเมตร ซอนทบอยใตเมดยา และ P3 หมายถง ฉากรปแบบท 3 ฉากทมวตถอางองเปนวงกลมอยทมมลางซายของฉาก แยกจากเมดยา

60

จากผลการประมวลผลแยกการพจารณาออกเปน 2 สวน ไดแก สวนรอยละความเหมอน พจารณาโดยใชสถต Parametric แบบ One-way ANOVA พสจนแลวพบวาไมมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต ทระดบความเชอมน 95% และสวนลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมด พจารณาโดยใชสถต Nonparametric แบบ Kruskal Wallis test พสจนแลวพบวาไมมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต ทระดบความเชอมน 95% เชนเดยวกน

จงสรปไดวา รปแบบของฉากทง 3 รปแบบนน มผลตอการประมวลผลของอมเมจซคไมมแตกตางกน ผวจยจงพจารณาขอเดน-ขอดอยของรปแบบฉากแตละรปแบบประกอบ ดงน รปแบบฉาก แบบท 1 ฉากเปลาไมมรปแบบใดๆ (P1) ใหรอยละความเหมอน เทากบ รอยละ 83.17 ซงสงกวารปแบบฉากแบบอนๆ เลกนอย อาจเปนผลเนองมาจากไมมวตถอางองอนใดมารบกวนการประมวลผลของอมเมจซค ในขณะทรปแบบฉากแบบท 2 ฉากทมวตถอางองเปนแปนวงกลมสองชนขนาดเสนผานศนยกลาง 1 และ 2 เซนตเมตร ซอนทบอยใตเมดยา (P2) และรปแบบฉากแบบท 3 ฉากทมวตถอางองเปนวงกลมอยทมมลางซายของฉาก แยกจากเมดยา (P3) นน มวตถอางองประกอบอยบนฉาก เนองดวยวตถอางองอกเชนเดยวกน ทอาจเปนผลทาใหลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมดของรปแบบฉากแบบท 2 และแบบท 3 ใหคาทดกวารปแบบฉากแบบท 1 เลกนอย

ผวจยพจารณาไมเลอกใชรปแบบฉากแบบท 1 ถงแมวาจะเปนรปแบบฉากทมการรบกวนการประมวลผลนอยทสด เนองจากเปนรปแบบฉากทไมมวตถอางองใดๆ ทาใหยากตอการเปรยบเทยบขนาดของเมดยา เพอประกอบการตดสนใจในการพสจนเอกลกษณเมดยา และในการพฒนาเพอการศกษาตอไป หากตองการเทยบเพอปรบขนาดภาพในการประมวลผลรปภาพอาจทาไดยาก เนองจากไมมมาตรฐานอางองขนาดใดๆ ในภาพ

ผวจยพจารณาเลอกรปแบบฉากแบบท 2 ฉากทมวตถอางองเปนแปนวงกลมสองชนขนาดเสนผานศนยกลาง 1 และ 2 เซนตเมตร ซอนทบอยใตเมดยา เปนรปแบบฉากทเหมาะสมในการแสดงผลประกอบการตดสนใจในการพสจนเอกลกษณเมดยา เนองจากวตถอางองทซอนทบอยใตเมดยานน ทาใหสามารถเปรยบเทยบขนาดไดงาย ผวจยไมเลอกใชรปแบบฉาก

61

แบบน สาหรบการถายภาพเมดยาเพอประมวลผลดวยโปรแกรมอมเมจซค เนองจาก วตถอางองทซอนทบอยใตเมดยา มลกษณะเปนแปนวงกลมสองวงซอนทบกนอาจรบกวนการประมวลผลรปรางของเมดยา หรอขอบของเมดยาได ในการพฒนาเพอการศกษาตอไปหากตองการเทยบ เพอปรบขนาดภาพในการประมวลผลรปภาพ หรอตดแยกภาพเมดยาออกจากฉากอาจทาไดยาก เนองจากวตถอางองซอนทบอยใตเมดยาโดยตรง และมลกษณะเปนวงกลม 2 วงซอนกน ทาใหยากตอการแยกระหวางขอบของวงกลมซงเปนวตถอางอง และขอบของเมดยาซงเปนวตถทตองการตดแยกออกจากฉาก

ผวจยพจารณาเลอกรปแบบฉากแบบท 3 ฉากทมวตถอางองเปนวงกลมอยทมมลางซายของฉาก แยกจากเมดยา เปนรปแบบฉากทเหมาะสมสาหรบการถายภาพ เพอประมวลผลดวยอมเมจซค เนองจากเปนรปแบบฉากทมวตถอางองเปนมาตรฐานเดยว แยกออกจากเมดยาอยางชดเจน ในการพฒนาเพอการศกษาตอไป อาทเชน ตองการเทยบเพอปรบขนาดภาพในการประมวลผลรปภาพ หรอตดแยกภาพเมดยาออกจากฉากกสามารถทาไดงาย ผวจยไมเลอกใชรปแบบฉากแบบน สาหรบแสดงผลประกอบการตดสนใจในการพสจนเอกลกษณเมดยา เนองจาก วตถอางองซงอยหางจากเมดยา ทาใหการเปรยบเทยบขนาดไมชดเจนและทาไดยาก

2.2 การศกษาลกษณะทางกายภาพของเมดยาตอผลการประมวลผลของอมเมจซค

กาหนดหมายเลขใหกบเมดยาตวอยางทงหมดทใชในการศกษา 200 ตวอยาง และสมเลอกหมายเลขกากบเมดยาตวอยางจานวน 100 หมายเลข ดวยโปรแกรม Microsoft Office Excel 2007 และใชเมดยาจานวน 100 ตวอยางทสมเลอก ตวอยางละ 2 เมด ในการศกษาขนตอนน เมดยาแตละเมดจะถกถายภาพทงดานหนาและดานหลง เมดยาตวอยางเมดแรกถายภาพสองชด โดยใชเปนชดภาพในการสรางฐานขอมลการเรยนรหนงชด และใชเปนชดภาพทดสอบ A อกหนงชด เมดยาตวอยางเมดท 2 ถายภาพหนงชด เพอใชเปนชดภาพทดสอบ B ภาพทงหมดถกถายภาพใตสภาวะแวดลอมคงท ดงรายละเอยดทระบไวในบทท 3 บนฉากทมความเขมของสฉาก K18 และรปแบบฉากทมวตถอางองเปนวงกลมอยทมมลางซายของฉาก แยกจากเมดยา

62

ความแตกตางของลกษณะทางกายภาพของเมดยาในการศกษานแบงออกเปน 3 ประเภท ไดแก ความแตกตางระหวางเมดของเมดยาชนดเดยวกน ความแตกตางของรปแบบลกษณะทางกายภาพระหวางดานทงสองของเมดยา และความแตกตางของการระบดานทถกตองของเมดยา มผลการวเคราะหดงตอไปน

2.2.1 ความแตกตางระหวางเมดของเมดยาชนดเดยวกน ชดภาพทดสอบทง A และ B ถกนาไปประมวลผลโดยอมเมจซค

ชดภาพทดสอบ A มคาเฉลยรอยละความเหมอนเทากบ รอยละ 97.59 และคามธยฐานของลาดบภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมดเทากบลาดบท 2 ชดภาพทดสอบ B มคาเฉลยรอยละความเหมอนเทากบ รอยละ 87.64 และคามธยฐานของลาดบภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมดเทากบลาดบท 10 ดงรายละเอยดในตารางท 4.11 คารอยละความเหมอนของชดภาพทดสอบทงสอง ถกนาไปประเมนทางสถตโดยใช Student’s t test สวนลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมดนาไปประเมนทางสถตโดยใช Mann Whitney U test ผลปรากฏวา คา p-value ของการประเมนทางสถตทงสองนน มคานอยกวา 0.01 ทระดบความเชอมน 95% ดงรายละเอยดในตารางท 4.12

ตารางท 4.11 คาเฉลยรอยละความเหมอนและคามธยฐานของลาดบภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมด ของชดยาทดสอบ A และ B ในการศกษาความแตกตางระหวางเมดของ เมดยาชนดเดยวกนตอการประมวลผลของอมเมจซค

ชดยาทดสอบ คาเฉลยรอยละ ความเหมอน

คามธยฐาน ของลาดบภาพ

ชดยาทดสอบ A 97.59 2 ชดยาทดสอบ B 87.64 10

63

ตารางท 4.12 แสดงผลการประเมนทางสถตของคารอยละความเหมอนและลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมด ของชดยาทดสอบ A และ B ในการศกษาความแตกตางระหวางเมดของเมดยาชนดเดยวกนตอการประมวลผลของอมเมจซค

ประเภทของขอมล p-value

คารอยละความเหมอน 0.00 คาลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมด 0.00

จากผลการทดสอบทางสถตดงกลาว ทงรอยละความเหมอนและลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมดมความแตกตางกนอยางชดเจน ทระดบความเชอมน 95% (p-value < 0.01) ระหวางชดยาทดสอบ A และ B

การประมวลผลภาพวตถใดๆ หากเปนภาพของวตถชนดเดยวกน คารอยละความเหมอนควรมคาใกลเคยง รอยละ 100 และลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมดควรมคาใกลเคยง 1 แตในการศกษาความแตกตางระหวางเมดของเมดยาชนดเดยวกนน ผลปรากฏวา ชดยาทดสอบ ทง A และ B นนมคาทคลาดเคลอนจากคารอยละความเหมอนและลาดบทควรจะเปน ซงสามารถอธบายได ดงน ชดยาทดสอบ A ซงถายภาพจากเมดยาเดยวกนกบเมดยาในฐานขอมล ภายใตสภาวะแวดลอมของการถายภาพทควบคมใหคงทดงรายละเอยดในบทท 3 แตคารอยละความเหมอนและลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมด มคาแตกตางจากคาทควรจะเปน อาจเปนผลเนองมาจากหลายสาเหต ไดแก ความความคลาดเคลอนของสภาวะแวดลอมของการถายภาพ ซงสงผลกบภาพถายทใชในการประมวลผล และกระบวนการประมวลผลของอมเมจซคซงมความคลาดเคลอนเชนเดยวกน

ชดยาทดสอบ B ซงถายภาพจากเมดยาตางเมด แตเปนชนดเดยวกนกบเมดยาในฐานขอมล ภายใตสภาวะแวดลอมของการถายภาพทควบคมใหคงทดงรายละเอยดในบทท 3 กมไดใหคารอยละความเหมอนและลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมด เทากบคาทคาดไวเชนเดยวกน ซงเปนผลเนองมาจากความแตกตางระหวางเมดของเมดยาชนดเดยวกน ทมไดเหมอนกนทกประการนนเอง จงสรปไดวา ความแตกตางระหวางเมดของเมดยาชนดเดยวกนนน มผลตอการประมวลผลของอมเมจซค

64

คามธยฐานของลาดบภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมด ของชดภาพทดสอบ B เทากบลาดบท 10 สามารถกลาวไดวา การประมวลผลภาพเมดยาจากฐานขอมลรปภาพจานวน 100 ตวอยาง ของอมเมจซค ผสบคนพจารณาลาดบของขอมลประกอบการตดสนใจประมาณ 10 ลาดบ

2.2.2 ความแตกตางของรปแบบลกษณะทางกายภาพระหวางดานทงสอง ของเมดยา

รปแบบลกษณะทางกายภาพทผวจยสนใจศกษา คอ สพนของเมดยา ตวอกษร-สญลกษณ และรอยบากบนเมดยา ใชชดภาพทดสอบ B ในการศกษา โดยแบงกลมเมดยาตวอยางออกเปน 4 กลม ตามความแตกตางของรปแบบลกษณะทางกายภาพระหวางดาน ทงสองของเมดยา ภาพของเมดยาตวอยางทง 4 กลม ถกนาไปประมวลผลโดยอมเมจซค จากนน รอยละความเหมอนนาไปประเมนทางสถตโดยใช One-way ANOVA สวนลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมด นาไปประเมนทางสถตโดยใช Kruskal Wallis test ผลปรากฏวา คา p-value ของการประเมนทางสถตทงสองนน มคานอยกวา 0.01 ทระดบความเชอมน 95% ดงรายละเอยดในตารางท 4.13

ตารางท 4.13 แสดงผลการประเมนทางสถตของคารอยละความเหมอนและลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมด ของกลมเมดยาตวอยางทง 4 กลม ในการศกษาความแตกตางของรปแบบลกษณะทางกายภาพระหวางดานทงสองของเมดยาตอการประมวลผลของอมเมจซค



65

จากผลการทดสอบทางสถตดงกลาว ทงคารอยละความเหมอน ซงประเมนทางสถตโดยใช One-way ANOVA พบวามความแตกตางกนอยางชดเจน ทระดบความเชอมน 95% (p-value < 0.01) จงทาการทดสอบความแตกตางแบบจบคพหคณ (Multiple comparison) โดยใช Post hoc tests พบวา กลมเมดยาตวอยางกลมท 4 ซงเปนกลมของเมดยาทมสพนมากกวา 1 ส อาจมตวอกษร–สญลกษณ หรอรอยบากบนเมดยาทแตกตางกนดวยหรอไมกได เปนกลมของเมดยาทมคารอยละความเหมอนแตกตางจากกลมของเมดยากลมอนๆ

ตารางท 4.14 คาเฉลยรอยละความเหมอนและคามธยฐานของลาดบภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมด ของกลมเมดยาตวอยางทง 4 กลม ในการศกษาความแตกตางของรปแบบลกษณะทางกายภาพระหวางดานทงสองของเมดยาตอการประมวลผลของอมเมจซค

กลมของเมดยา คาเฉลยรอยละ ความเหมอน

คามธยฐาน ของลาดบภาพ

กลมท 1 88.59 10 กลมท 2 88.17 12 กลมท 3 88.35 15 กลมท 4 83.61 3

ทงคารอยละความเหมอนและลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมด ในการศกษาความแตกตางของรปแบบลกษณะทางกายภาพระหวางดานทงสองของเมดยาตอการประมวลผลของอมเมจซค มความแตกตางกนอยางชดเจน ทระดบความเชอมน 95% (p-value < 0.01) โดยกลมของเมดยาตวอยางกลมท 4 ซงเปนกลมของเมดยาทมสพนของเมดยามากกวา 1 ส โดยอาจมตวอกษร–สญลกษณ หรอรอยบากบนเมดยาทแตกตางกนดวยหรอไมกได ผลคาเฉลยรอยละความเหมอนเทากบ รอยละ 83.61 ซงเปนคารอยละความเหมอนทตาทสด เมอเปรยบเทยบกบกลมของเมดยาตวอยางกลมอนๆ เปนผลเนองมาจากความแตกตางของสพนของเมดยาเปนหลก โดยมรปรางและขนาดของเมดยาไมแตกตางกน กลมของเมดยาตวอยางกลมท 4 ใหผลคามธยฐานของลาดบภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมดดกวากลมของเมดยาตวอยางกลมอนๆ อาจเปนผลมาจากเมดยาทมสพนมากกวา 1 สนน มจานวนนอยกวาเมดยาทมสพนสเดยว ทาใหลาดบของภาพทถกตองจากการประมวลผลออกมาด สรปไดวา ความแตกตางของรปแบบลกษณะ

66

ทางกายภาพระหวางดานทงสองของเมดยา มผลตอการประมวลผลของอมเมจซค โดยความแตกตางของสพนของเมดยาทมมากกวา 1 สนน มผลตอการประมวลผลภาพของอมเมจซคมากกวาความแตกตางของตวอกษร-สญลกษณ และรอบบากระหวางดานทงสองของเมดยา

2.2.3 ความแตกตางของผลการระบดานทถกตองของเมดยา

ใชชดภาพทดสอบ B ในการศกษา ชดภาพทดสอบ B ถกนาไปประมวลผลโดยอมเมจซค ผลจากการประมวลผลทงรอยละความเหมอนและลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมด จะถกแยกพจารณาออกเปน 2 กลม ตามดานของเมดยา ดงน กลมแรก คอ รอยละความเหมอนและลาดบของเมดยาทถกตอง โดยเปนภาพเมดยาดานเดยวกบภาพทนาเขาไปสบคน กลมท 2 คอ รอยละความเหมอนและลาดบของเมดยาทถกตอง โดยเปนภาพเมดยาตางดานกบภาพทนาเขาไปสบคน ขอมลทง 2 กลมจะถกประเมนโดยกระบวนการทางสถต คารอยละความเหมอนนาไปประเมนโดยใช Student’s t test สวนลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมดนาไปประเมนโดยใช Wilcoxon matched-pairs test ผลปรากฏวา คา p-value ของการประเมนทางสถตทงสองนน มคาเทากบ 0.64 และ 0.53 ตามลาดบ ทระดบความเชอมน 95% ดงรายละเอยดในตารางท 4.15

ตารางท 4.15 แสดงผลการประเมนทางสถตของคารอยละความเหมอนและลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมด ของขอมลทง 2 กลม ในการศกษาความแตกตางของผลการระบดานทถกตองของเมดยาตอการประมวลผลของอมเมจซค



จากผลการทดสอบทางสถตดงกลาว ใหคา p-value เทากบ 0.64 และ 0.53 ตามลาดบ กลาวไดวา ทงคารอยละความเหมอนและลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมด ไมมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต ทระดบความเชอมน 95% (p-value > 0.05)

67

จากขอมลทางสถตสรปไดวา ความแตกตางของผลการระบดาน ทถกตองของเมดยาไมมผลตอการประมวลผลของอมเมจซค ดงนน สามารถใชรปภาพเมดยาดานใดดานหนงกเพยงพอ ในการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลโดยอมเมจซค อยางไรกตาม ตวอยางเมดยาทนามาศกษานน มความแตกตางของรปราง และขนาดของเมดยา ดงนน ในกรณทเมดยามรปราง หรอขนาดของเมดยาเทากนทกประการ ความแตกตางของดานอาจจะมผลตอการพสจนเอกลกษณเมดยาโดยอมเจซคกเปนได

3. การสรางระบบสบคนขอมลสาหรบพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล โดยแนวคดการคนหาขอมลดวยระบบฐานขอมลรวมกบอมเมจซค

การสรางระบบสบคนขอมลสาหรบพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล โดยแนวคดการคนหาขอมลดวยระบบฐานขอมลรวมกบอมเมจซคนน เปนการนาการศกษาในขนตอนท 1 คอ การออกแบบและสรางระบบฐานขอมลยาเมดและแคปซล และขนตอนท 2 คอ การศกษาการประมวล ผลภาพกบการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลโดยอมเมจซค มาประกอบรวมกน

จากการศกษารปแบบการแสดงผลการสบคนของระบบฐานขอมลยาเมดและแคปซลทสรางขนนน มการแสดงผลการสบคนเรยงตามลาดบตวอกษรของชอการคา ทาใหผสนคนใชเวลานานในการพจารณาขอมลประกอบการตดสนใจ เนองจาก ขอมลผลการสบคนนนไมมการเรยงลาดบตามความเปนไปไดมากไปหานอย สาหรบผลการคนหาท อาจเปนตวอยางเมดยาทถกตอง แตการประมวลผลของอมเมจซคนน แสดงในรปแบบของรอยละความเหมอนของรปภาพทนาเขาไปสบคนเปรยบเทยบกบภาพภายในฐานขอมล เรยงลาดบจากรอยละความเหมอนมากไปหานอย ทาใหผลการสบคนมความจาเพาะกบตวอยางเมดยาทถกตองมากกวา

จากผลการศกษารปแบบการแสดงผลของระบบฐานขอมล และอมเมจซคโดยละเอยด ผวจยไดออกแบบกระบวนการนาผลการคนหาโดยการกาหนดขอมลลงในระบบฐานขอมล และผลการคนหาจากการประมวลผลภาพโดยอมเมจซคมาประกอบรวมกน โดยใชหนาตางการสบคนขอมลและหนาตางแสดงผลการสบคนของระบบฐานขอมลทสรางขนเปนหลก หากสบคนโดยการกาหนดขอมลเพยงอยางเดยว ผลการสบคนจะเรยงตามลาดบตวอกษรของชอการคา แตหากมการใชขอมลใน

68

การสบคนรวม โดยการกาหนดขอมลกบรปภาพ หรอการสบคนขอมลโดยใชรปภาพเพยงอยางเดยว ผลการสบคนจะเรยงลาดบตามรอยละความเหมอนของรปภาพทนาเขาไปสบคนเปรยบเทยบกบภาพภายในฐานขอมลจากมากไปหานอย

เตรยมความพรอมกอนการสรางระบบสบคนขอมล โดยเพมสวนของการสบคนรปภาพในหนาตางการสบคนขอมลของระบบฐานขอมล ดงรายละเอยดในรปท 4.5 สรางหนาตางรบรปภาพเพอใชในการสบคน ดงรายละเอยดในรปท 4.6 สรางแฟมเปลาบนเครอง แมขายเพอรองรบรปภาพทจะถกสงเขามาในระบบเพอการสบคน เพมคอลมนรอยละความเหมอนในระบบฐานขอมล เพอรองรบคารอยละความเหมอนทไดจากการประมวลผลของอมเมจซค ดงรายละเอยดในรปท 4.7

รปท 4.5 แสดงหนาตางการสบคนขอมลของระบบฐานขอมล เพมสวนของการสบคนโดยรปภาพ

รปท 4.6 แสดงหนาตางรบรปภาพเพอใชในการสบคน

69

รปท 4.7 แสดงคอลมนรอยละความเหมอนทเพมขนในระบบฐานขอมล

การเขยนโปรแกรมเพอประมวลผลมแนวคด ดงน เมอรบรปภาพทตองการสบคนเขามาในระบบสบคน รปภาพนนจะถกเกบไวในแฟมเปลาบนเครองแมขายทสรางขน จากนนรปจะถกสงเขาไปประมวลผลโดยอมเมจซค คารอยละความเหมอนทไดจากการประมวลผล ถกบนทกลงในคอลมนรอยละความเหมอนใหมทสรางขนในระบบฐานขอมล โดยทาการปรบขอมลเดมในคอลมนรอยละความเหมอนใหมคาเปน 0 ทกครงทเรมกระบวนการการคนหาโดยรปภาพ หากมการสบคนโดยรปภาพเพยวอยางเดยว หรอการสบคนโดยรปภาพประกอบกบการกาหนดขอมล ใหแสดงผลการสบคนเรยงลาดบตามรอยละความเหมอนจากมากไปหานอย

กระบวนการสบคนสามารถสบคนไดโดยใชการกาหนดขอมล ชอการคา รปแบบเภสช-ภณฑ รปราง ความกวาง ความยาว และความหนา ในหนวยมลลเมตร สพนของเมดยา รอยบาก และตวอกษร-สญลกษณบนเมดยา โดยสามารถเลอกขอกาหนดหรอชวงของคาขอมลทตองการสบคนไดเชนเดยวกบการสบคนขอมลจากระบบฐานขอมลโดยการกาหนดขอมลเพยงอยางเดยว แตเมอมการ


70

สบคนโดยรปภาพรวมดวย ผลการสบคนจะเปลยนจากการเรยงตามลาดบตวอกษรของชอการคา เปนการเรยงลาดบตามรอยละความเหมอนของรปภาพทนาเขาไปสบคนเปรยบเทยบกบภาพภายในฐานขอมล จากมากไปหานอย ทาใหผลการสบคนมความจาเพาะเจาะจงมากยงขน จานวนลาดบของขอมลผลการสบคนทตองพจารณาประกอบการตดสนใจลดลง และอาจเปนปจจยหนงซงทาใหเวลาทใชในการพจารณาขอมลประกอบการตดสนใจลดลงตามไปดวย ผสบคนสามารถเรยกดขอมลอยางละเอยดของเมดยาตวอยางแตละตวอยาง เพอเปนขอมลประกอบการตดสนใจไดโดยวธการทแสดงในรปท 4.4

สรางชดยาทดสอบเพอใชในการประเมนผลระบบสบคนขอมลสาหรบการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลทสรางขน กาหนดหมายเลขใหกบเมดยาตวอยางทงหมดทใชในการศกษา 200 ตวอยาง และสมเลอกหมายเลขกากบเมดยาตวอยางจานวน 20 หมายเลข ดวยโปรแกรม Microsoft Office Excel 2007 และใชเมดยาตวอยางทถกเลอกทง 20 ตวอยางนน เปน ชดยาทดสอบในขนตอนน

ผวจยทดสอบการทางานของระบบสบคนขอมลสาหรบพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลทสรางขนดวยตนเองโดยใชชดยาทดสอบในการประเมน หากพบขอบกพรอง ทาการปรบปรงและแกไขระบบสบคนขอมลสาหรบพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลจนเสรจสมบรณพรอมใชงาน

อธบายวธการสบคนขอมลจากระบบสบคนขอมลสาหรบพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล อธบายวธการใชงานเครองมอประกอบการกรอกขอมลทง 3 ชนด คอ ตารางสมาตรฐาน Crayon 120 ส แผนภาพตวอยางรปรางของเมดยา และเวอรเนย คาลปเปอร อธบายขอมลตางๆใหกบผเขาใชงานทง 10 คน ซงเปนเภสชกร อาสาใหความรวมมอในการประเมนผลระบบสบคนขอมลทสรางขน อธบายวธการสบคนขอมลดวยการกาหนดขอมลและการสบคนดวยรปภาพโดยละเอยด จากนนใหผเขาใชงานทดลองใชงานจรงดวยตนเอง โดยใชตวอยางเมดยาอน ซงไมมอยใน ชดยาทดสอบ หากมขอสงสยสามารถซกถามกบผวจยไดโดยตรง เมอผเขาใชงานมความเขาใจเกยวกบการสบคนเปนอยางดแลว จงเรมกระบวนการประเมนผลจรง โดยผวจยเปนผบนทกผลคาตอบ ลาดบของคาตอบทถกตองจากผลการสบคนทงหมด เวลาทใชในการสบคน และพฤตกรรมการสบคนของผเขาใชงานลงในแบบฟอรมกรอกขอมลผลการสบคน

71

ผลการประเมนการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลจากระบบสบคนขอมลทสรางขน พบวา คาเฉลยความถกตองของคาตอบเทากบรอยละ 100 คาฐานนยมของลาดบคาตอบทถกตองจากผลการสบคนทงหมดเทากบลาดบท 1 ใชเวลาคนหาเฉลยตอตวอยางเทากบ 0.65 นาท

คาฐานนยมของลาดบคาตอบทถกตองจากผลการสบคนทงหมด มคาเทากบลาดบท 1 กลาวไดวา การสบคนโดยการกาหนดขอมลรวมกบรปภาพจากระบบสบคนขอมล ซงมขอมลเมดยาตวอยางจานวน 200 ตวอยาง ผสบคนพจารณาลาดบของขอมลประกอบการตดสนใจโดยประมาณเพยงลาดบเดยวเทานน

ประเมนความแตกตางระหวางคาความถกตองของคาตอบจากการสบคนโดยการกาหนดขอมลจากระบบฐานขอมลเพยงอยางเดยว ซงมคาเฉลยความถกตองของคาตอบเทากบรอยละ 78 กบการสบคนโดยการกาหนดขอมลรวมกบรปภาพจากระบบสบคนขอมลทสรางขน ซงมคาเฉลยความถกตองของคาตอบเทากบรอยละ 100 โดยใชสถต Student’s t test ทระดบความเชอมน 95% ผลปรากฏวา คา p-value มคานอยกวา 0.01 สรปไดวา ระบบสบคนขอมลโดยการกาหนดขอมลรวมกบรปภาพใหคาเฉลยความถกตองของคาตอบแตกตางกบระบบฐานขอมล ซงสบคนโดยการกาหนดขอมลเพยงอยางเดยวชดเจนอยางมนยสาคญทางสถต

คาเฉลยความถกตองของคาตอบทเพมมากขนถงรอยละ 22 เมอใชวธการสบคนโดยการกาหนดขอมลรวมกบรปภาพ เปนผลมาจากระบบสบคนรวมสามารถลดความคลาดเคลอนจากการสบคนโดยการกาหนดขอมลเพยงอยางเดยว

การพจารณาลาดบขอมลประกอบการตดสนใจโดยประมาณ จากผลการสบคนโดยอมเมจซค ซงผสบคนพจารณาลาดบของขอมลประกอบการตดสนใจโดยประมาณ 10 ลาดบ จากฐานขอมลรปภาพเมดยาตวอยางจานวน 100 ตวอยาง กบการสบคนโดยการกาหนดขอมลรวมกบรปภาพจากระบบสบคนขอมล ซงผสบคนพจารณาลาดบของขอมลประกอบการตดสนใจโดยประมาณ เพยงลาดบเดยวเทานน จากขอมลเมดยาตวอยางจานวน 200 ตวอยาง สรปไดวา ระบบสบคนขอมลโดยการกาหนดขอมลรวมกบรปภาพ ใหคาลาดบของขอมลทผสบคนพจารณาประกอบการตดสนใจ นอยกวาการสบคนโดยการกาหนดขอมลเพยงอยางเดยว

72

คาลาดบของขอมลซงผสบคนพจารณาประกอบการตดสนใจนอยลง เมอใชวธการสบคนโดยการกาหนดขอมลรวมกบรปภาพนน เนองจากกระบวนการแสดงผลการสบคนรวม ทเรยงลาดบผลการสบคนตามรอยละความเหมอนของรปภาพทนาเขาไปสบคนเปรยบเทยบกบภาพภายในฐานขอมลจากมากไปหานอย ทาใหผลการสบคนมความจาเพาะมากยงขน จงลดจานวนลาดบของ ผลการคนหาทตองพจารณาเพอประกอบการตดสนใจลง

เวลาเฉลยในการสบคนขอมลตอตวอยางของฐานขอมลโดยการกาหนดขอมลเทากบ 2.37 นาท เวลาเฉลยในการสบคนขอมลตอตวอยางของระบบสบคนขอมลโดยการกาหนดขอมลรวมกบรปภาพ เทากบ 0.65 นาท มความแตกตางกน 1.72 นาท แตเวลาในการสบคนตอตวอยาง เมดยาทนอยลงนนเกดขนจากหลายปจจย ไดแก การใชรปภาพในการสบคนโดยตรง ชวยรนระยะเวลาการกรอกขอมลไดเปนอยางมาก แตรปภาพทใชในการสบคนน ไดมการเตรยมไวใหพรอม ใชงานแลว ผเขาใชงานไมตองเสยเวลาในกระบวนการถายภาพและการนาภาพถายลงในเครองคอมพวเตอร การประเมนผลการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลโดยการกาหนดขอมลรวมกบรปภาพนนผวจยเปนผบนทกคาตอบ และขอมลอนๆ แตกตางจากการประเมนผลการสบคนขอมลโดยการกาหนดขอมลผานระบบฐานขอมลขอมลเพยงอยางเดยว ซงผเขาใชงานเปนผบนทกขอมลเกยวกบคาตอบตางๆ เองทงหมด ซงเปนสวนสาคญททาใหเวลาในการสบคนตอตวอยางเมดยาแตกตางกน ดงนน ขอมลในสวนของเวลาทใชในการสบคนตอตวอยางจงไมไดนามาพจารณาเปรยบเทยบทางสถต

จากการสงเกตพฤตกรรมการสบคนของผเขาใชงาน โดยการกาหนดขอมลรวมกบรปภาพ พบวา หากเมดยาตวอยางนนมลกษณะเฉพาะทเปนเอกลกษณ อาทเชน รปรางของเมดยา ตวอกษร-สญลกษณบนเมดยา ผเขาใชงานยงคงเลอกกรอกขอมลเหลานน เพอการสบคนเปนอนดบแรก แตสาหรบลกษณะทางกายภาพของเมดยามความซบซอนในการกรอกขอมล อาทเชน สพนของเมดยา เมดยาทมสพนมากกวา 1 ส ผเขาใชงานจะเลอกใชการสบคนโดยรปภาพเปนอนดบแรก การกรอกขอมลเพอการสบคนทตองอาศยกระบวนการยงยาก ประกอบกบการใชเครองมออนๆ เชน การวดขนาดความกวาง ความยาว ความหนาของเมดยา โดยเวอรเนย คาลปเปอรเปนประเภทของขอมลทถกเลอกใชนอย เนองจากความยงยากในใชเครองมอ เมอสบคนโดยวธการใดวธการหนงแลวไมไดผลคาตอบทถกตอง ผเขาใชงานจะปรบวธการสบคนใหม อาจใชขอมลประกอบในการสบคนทซบซอนมากขน หรอเลอกใชขอมลทหลากหลายมากขน และไดคาตอบทถกตองในทสด

73

จากการศกษาการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลดวยระบบฐานขอมลรวมกบอมเมจซค ทาใหผวจยสามารถพฒนาระบบฐานขอมลในการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล เรยนรและเขาใจการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลดวยโปรแกรมอมเมจซค สรางระบบสบคนขอมลสาหรบพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล โดยแนวคดการคนหาดวยระบบฐานขอมลรวมกบอมเมจซค ซงสามารถเขาใชงานไดผานอนเทอรเนต มความเปนปจจบน ไมแฝงประโยชนทางการคา สามารถปรบปรงแกไขขอมลใหเหมาะสมกบการใชงาน และใหผลการสบคนประกอบการตดสนใจทมประสทธภาพ

74

บทท 5 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ

ในงานวทยานพนธการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลดวยระบบฐานขอมลรวมกบอมเมจซคน มวตถประสงคหลกในการศกษา 3 ประการ คอ เพอสรางระบบสาหรบพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลโดยระบบฐานขอมล เพอศกษาการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลดวย อมเมจซค และเพอสรางระบบสบคนขอมลสาหรบพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล โดยแนวคดการคนหาดวยระบบฐานขอมลรวมกบอมเมจซค โดยแบงวธดาเนนการวจยตามวตถประสงคหลกในการศกษาออกเปน 3 ขนตอน คอ การออกแบบและสรางระบบฐานขอมลยาเมดและแคปซล การศกษาการประมวลผลภาพกบการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลโดยอมเมจซค และการสรางระบบสบคนขอมลสาหรบพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล โดยแนวคดการคนหาขอมลดวยระบบฐานขอมลรวมกบอมเมจซค จากวธดาเนนการวจยดงกลาวขางตน สามารถสรปและอภปรายผลการศกษา รวมถงมขอเสนอแนะทเกยวของกบการศกษา ดงตอไปน

1. สรปและอภปรายผลการศกษา

สรปและอภปรายผลการศกษาการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลดวยระบบฐานขอมลรวมกบอมเมจซค แยกตามวตถประสงคหลก ไดดงน

75

1.1 การสรางระบบสาหรบพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลโดยระบบฐานขอมล

ระบบฐานขอมลสาหรบพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลทสรางขน มขอมลของเมดยาตวอยางจานวน 200 ตวอยาง ผลการประเมนการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล โดยผเขาใชงาน 5 คน ซงเปนนกศกษาชนปท 3 คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยศลปากร ในปการศกษา 2555 พบวา คะแนนความถกตองเฉลยของการสบคนเทากบรอยละ 78 เวลาในการสบคนเฉลยตอตวอยางเทากบ 2.37 นาท

รปรางของเมดยามผลตอคะแนนความถกตองของการพสจนเอกลกษณเมดยา และเวลาทใชในการสบคนเฉลยตอตวอยาง รปแบบเภสชภณฑมผลตอเวลาทใชในการสบคนเฉลยตอตวอยาง การระบขอมลสพนของเมดยาทมากกวา 1 ส อาจทาใหผลการสบคนคลาดเคลอนได การระบตวอกษร-สญลกษณทจาเพาะบนเมดยา ทาใหผลการสบคนมความแมนยามากยงขน การระบสพนของเมดยาและตวอกษร-สญลกษณบนเมดยานน ไมมผลตอเวลาเฉลยตอตวอยางทใชในการสบคน ประเภทของขอมลทผใชงานใหความสาคญ และเลอกกรอกเพอการสบคนโดยการกาหนดขอมล 3 ลาดบแรก ไดแก รปรางของเมดยา, รปแบบเภสชภณฑ และสพนของเมดยา

จากการประเมนดงกลาวขางตน แสดงใหเหนวาระบบฐานขอมลยาเมดและแคปซลทสรางขน มขอจากดในการกาหนดขอมล ซงสงผลตอความถกตองของผลการสบคนเพอการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล อยางไรกตาม ระบบฐานขอมลนสามารถใหขอมลประกอบการตดสนใจในการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลไดถกตองระดบหนง

1.2 การศกษาการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลดวยอมเมจซค

การศกษาการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลดวยอมเมจซคน แยกการศกษาออกเปน 2 สวน ไดแก การศกษาเพอคนหารปแบบฉากทเหมาะสม และการศกษาลกษณะทางกายภาพของเมดยาซงมผลตอการประมวลผลของอมเมจซค

1.2.1 การศกษาเพอคนหารปแบบฉากทเหมาะสมผวจยสนใจศกษาใน 2 ปจจย คอ ความเขมของสฉาก และรปแบบของฉาก

76

สฉากทใชในการศกษานใชหนวยส CMYK โดยกาหนดใหคาส Cyan (C) Magenta (M) และ Yellow (Y) เปน 0 ปรบเพมคาความเขมของส Black (K) ขนครงละ 25 เปอรเซนต และศกษาความเขมของสฉากท K18 รวมดวย เนองจากเปนระดบความเขมของสฉากทไดรบการยอมรบวา สามารถสะทอนแสงสของวตถออกมาไดใกลเคยงกบความเปนจรงมากทสด ดงนน ความเขมของสฉากทใชในการศกษาจงมความแตกตางกน 6 ระดบ คอ K0, K18, K25, K50, K75 และ K100 ผลการศกษาพบวา เมอนาภาพเมดยาตวอยางซงมอยในฐานขอมลการเรยนรเขาไปสบคน อมเมจซคใหคารอยละความเหมอนทสงมากกวารอยละ 90 ในทกระดบความเขมของสฉาก และสามารถดงภาพทใชในการคนหาขนมาอยในลาดบแรกไดเสมอ แสดงใหเหนวาอมเมจซคมประสทธภาพในการประมวลผลภาพเมดยาได

เมอนาภาพเมดยาตวอยางชนดเดยวกน ตางเมดเขาไปสบคนในฐานขอมลการเรยนรของอมเมจซค ทความเขมของสฉากแตกตางกน 6 ระดบขางตน พบวา รอยละความเหมอนเฉลยทไดจากการประมวลผลเทากบ รอยละ 82.52 ลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมดทไดจากการประมวลผลเฉลยเทากบ 1.16 รอยละความเหมอนเฉลยทลดลง และลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมดเฉลยทเพมขน อาจเปนผลจากหลายสาเหต อาทเชน ความแตกตางระหวางเมดของเมดยาตนแบบในการถายภาพทง 2 ชดซงตางเมดกน ความความคลาดเคลอนเกยวกบสภาวะแวดลอมของการถายภาพ ซงสงผลกบภาพถายทใชในการประมวลผล และกระบวนการประมวลผลของอมเมจซค โดยเทยบความความแตกตางจากการถายภาพในแตละครง

การคนหาความเขมของสฉากทเหมาะสม ภาพเมดยาทถายบนฉากความเขม K18 K25 และ K75 นนใหผลรอยละความเหมอนสงสด 3 ลาดบแรก ซงเปนคารอยละความเหมอนทใกลเคยงกน เมอพจารณาผลของลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมดประกอบ พบวาทความเขมของสฉากทง 3 ระดบ ใหผลลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมดทใกลเคยงอกเชนเดยวกน จงกลาวไดวา ทระดบความเขมของสฉาก K18 K25 และ K75 นน มผลตอการประมวลผลภาพของอมเมจซค ใหคารอยละความเหมอน และลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมดไมแตกตางกน

77

ดงนน ผวจยจงพจารณาเหตผลอนๆ ประกอบ และพจารณาเลอกความเขมของสฉากท K18 เปนระดบความเขมของสฉากทเหมาะสมในการใชถายภาพเมดยา เพอนาไปประมวลผลโดยโปรแกรมอมเมจซค เนองจาก ทสฉากความเขม K18 น มการผลตเปนกระดาษมาตรฐานเทากลาง ชวยลดความแตกตางระหวางเครองพมพในพมพสฉาก กระดาษมาตรฐานเทากลางสามารถหาซอไดงาย และสะดวกในการใชงานจรง

การคนหารปแบบของฉากทเหมาะสม รปแบบของฉากทใช ในการศกษาออกแบบขนจากแนวคดการใชวตถอางองเพอเทยบขนาด ผลการศกษาพบวา รปแบบของฉากไมมผลตอการประมวลผลของอมเมจซค ผวจยจงพจารณาขอเดน-ขอดอยของรปแบบฉาก แตละแบบ เพอเลอกใชรปแบบฉากอยางเหมาะสม ดงน

ฉากทมวตถอางองเปนแปนวงกลมสองชนขนาดเสนผานศนยกลาง 1 และ 2 เซนตเมตร ซอนทบอยใตเมดยา เปนรปแบบฉากทเหมาะสมในการแสดงผลประกอบการตดสนใจในการพสจนเอกลกษณเมดยา เนองจากวตถอางองทซอนทบอยใตเมดยานน ทาใหสามารถเปรยบเทยบขนาดไดงาย

ฉากทมวตถอางองเปนวงกลมอยทมมลางซายของฉาก แยกจากเมดยา เปนรปแบบฉากทเหมาะสมสาหรบการถายภาพ เพอประมวลผลดวยอมเมจซค เนองจาก เปนรปแบบฉากทมวตถอางองเปนมาตรฐานเดยว แยกออกจากเมดยาอยางชดเจน หากตองการพฒนาเพอการศกษาตอ อาทเชน ตองการเปรยบเทยบเพอปรบขนาดเมดยา หรอตดแยกภาพเมดยาออกจากฉากหลงกสามารถทาได โดยมผลรบกวนจากวตถอางองนอย

1.2.2 การศกษาลกษณะทางกายภาพของเมดยาตอผลการประมวลผลของอมเมจซค แบงตามความแตกตางของลกษณะทางกายภาพของเมดยาทศกษาเปน 3 ประเภท ดงน

ความแตกตางระหวางเมดของเมดยาชนดเดยวกน มผลตอการประมวลผลของอมเมจซค เมดยาชนดเดยวกนมลกษณะทางกายภาพเหมอนกนทกประการแตตางเมด การประมวลผลโดยอมเมจซค ใหคารอยละความเหมอนและลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมด แตกตางกนชดเจนอยางมนยสาคญทางสถต ทระดบความเชอมน 95% (p-value < 0.01)

78

การประมวลผลภาพเมดยาจากฐานขอมลรปภาพจานวน 100 ตวอยาง โดยอมเมจซค ผสบคนพจารณาลาดบของขอมลประกอบการตดสนใจประมาณ 10 ลาดบ

ความแตกตางของรปแบบลกษณะทางกายภาพระหวางดานทงสองของเมดยา มผลตอการประมวลผลของอมเมจซค ใหคารอยละความเหมอนและลาดบของภาพทถกตองจากผลการสบคนทงหมด แตกตางกนชดเจนอยางมนยสาคญทางสถต ทระดบความเชอมน 95% (p-value < 0.01) โดยความแตกตางของสพนทมมากกวา 1 สนน มผลตอการประมวลผลภาพของอมเมจซคมากกวา ความแตกตางของตวอกษร-สญลกษณ และรอยบากระหวางดานทงสองของเมดยา

ความแตกตางของผลการระบดานทถกตองของเมดยา ไมมผลตอการประมวลผลของอมเมจซคอยางมนยสาคญทางสถต ทระดบความเชอมน 95% (p-value > 0.05) ดงนน สามารถใชรปภาพเมดยาดานใดดานหนงกเพยงพอ ในการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลโดยอมเมจซค อยางไรกตาม ตวอยางเมดยาทนามาศกษานน มความแตกตางของรปราง และขนาดของเมดยา ดงนน ในกรณทเมดยามรปราง หรอขนาดของเมดยาเทากนทกประการ ความแตกตางของดานอาจจะมผลตอการพสจนเอกลกษณเมดยาโดยอมเจซคกเปนได

1.3 การสรางระบบสบคนขอมลสาหรบพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล โดยแนวคดการคนหาขอมลดวยระบบฐานขอมลรวมกบอมเมจซค

ระบบสบคนขอมลสาหรบพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลทสรางขน มขอมลของเมดยาตวอยางจานวน 200 ตวอยาง ผลการประเมนการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล โดย ผเขาใชงาน 10 คน ซงเปนเภสชกร พบวา คาเฉลยความถกตองของคาตอบเทากบ รอยละ 100 คาฐานนยมของลาดบคาตอบทถกตองจากผลการสบคนทงหมด เทากบลาดบท 1 ใชเวลาคนหาเฉลยตอตวอยางเทากบ 0.65 นาท

การสบคนโดยการกาหนดขอมลรวมกบรปภาพจากระบบสบคนขอมล ซงมขอมลเมดยาตวอยางจานวน 200 ตวอยาง ผสบคนพจารณาลาดบของขอมลประกอบ การตดสนใจโดยประมาณเพยงลาดบเดยวเทานน

79

ประเมนความแตกตางระหวางคาความถกตองของคาตอบจากการสบคนโดยการกาหนดขอมลจากระบบฐานขอมลเพยงอยางเดยว กบการสบคนโดยการกาหนดขอมลรวมกบรปภาพจากระบบสบคนขอมลทสรางขน โดยใชสถต Student’s t test ทระดบความเชอมน 95% ผลปรากฏวา คา p-value มคานอยกวา 0.01 สรปไดวา ระบบสบคนขอมลโดยการกาหนดขอมลรวมกบรปภาพใหคาเฉลยความถกตองของคาตอบแตกตางกบระบบฐานขอมลซงสบคนโดยการกาหนดขอมลเพยงอยางเดยวชดเจนอยางมนยสาคญทางสถต เมอใชวธการสบคนโดยการกาหนดขอมลรวมกบรปภาพ สามารถลดความคลาดเคลอนจากการสบคนโดยการกาหนดขอมลเพยง อยางเดยวได

พจารณาลาดบขอมลประกอบการตดสนใจโดยประมาณ จากผลการสบคนโดยอมเมจซค ซงผสบคนพจารณาลาดบของขอมลประกอบการตดสนใจโดยประมาณ 10 ลาดบ จากฐานขอมลรปภาพเมดยาตวอยางจานวน 100 ตวอยาง กบการสบคนโดยการกาหนดขอมลรวมกบรปภาพจากระบบสบคนขอมล ซงผสบคนพจารณาลาดบของขอมลประกอบการตดสนใจโดยประมาณเพยงลาดบเดยวเทานน จากขอมลเมดยาตวอยางจานวน 200 ตวอยาง สรปไดวา ระบบสบคนขอมลโดยการกาหนดขอมลรวมกบรปภาพ ใหคาลาดบของขอมลทผสบคนพจารณาประกอบการตดสนใจนอยกวาการสบคนโดยรปภาพ จากอมเมจซค เนองจากกระบวนการแสดงผลการสบคนรวม ทเรยงลาดบผลการสบคนตามรอยละความเหมอนของรปภาพทนาเขาไปสบคนเปรยบเทยบกบภาพภายในฐานขอมลจากมากไปหานอย ทาใหผลการสบคนมความจาเพาะมากยงขน จงลดจานวนลาดบของผลการคนหาทตองพจารณาเพอประกอบการตดสนใจลง

เมอพจารณาเวลาเฉลยในการสบคนขอมลตอตวอยางของระบบฐานขอมลโดยการกาหนดขอมล กบเวลาเฉลยในการสบคนขอมลตอตวอยางของระบบสบคนขอมลโดยการกาหนดขอมลรวมกบรปภาพ พบวา เวลาเฉลยในการสบคนขอมลตอตวอยางของระบบสบคนขอมลโดยการกาหนดขอมลรวมกบรปภาพใชเวลานอยกวา 1.72 นาท โดยเวลาในการสบคนตอตวอยาง เมดยาทนอยลงนนเกดขนจากหลายปจจย ไดแก การใชรปภาพในการสบคนโดยตรง ชวยรนระยะเวลาการกรอกขอมลได แตรปภาพทใชในการสบคนไดมการเตรยมไวใหพรอมใชงานแลว ผเขาใชงานไมตองเสยเวลาในกระบวนการถายภาพและการนาภาพถายลงในเครองคอมพวเตอร การประเมนผลการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลโดยการกาหนดขอมลรวมกบรปภาพนนผวจยเปน

80

ผบนทกคาตอบ และขอมลอนๆ แตกตางจากการประเมนผลการสบคนขอมลโดยการกาหนดขอมลผานระบบฐานขอมลขอมลเพยงอยางเดยว ซงผเขาใชงานเปนผบนทกคาตอบ และขอมลเกยวกบคาตอบตางๆ เองทงหมด ซงเปนสวนสาคญททาใหเวลาในการสบคนตอตวอยางเมดยาแตกตางกน ดงนน ขอมลในสวนของเวลาทใชในการสบคนตอตวอยางจงไมไดนามาพจารณาเปรยบเทยบทางสถต

การสงเกตพฤตกรรมการสบคนของผเขาใชงาน โดยการกาหนดขอมลรวมกบรปภาพ พบวา หากเมดยาตวอยางนนมลกษณะเฉพาะทเปนเอกลกษณ อาทเชน รปรางของเมดยา ตวอกษร-สญลกษณบนเมดยา ผเขาใชงานยงคงเลอกกรอกขอมลเหลานน เพอการสบคนเปนอนดบแรก แตสาหรบลกษณะทางกายภาพของเมดยามความซบซอนในการกรอกขอมล อาทเชน สพนของเมดยา เมดยาทมสพนมากกวา 1 ส ผเขาใชงานจะเลอกใชการสบคนโดยรปภาพ การกรอกขอมลเพอการสบคนทตองอาศยกระบวนการยงยาก ประกอบกบการใชเครองมออนๆ เชน การวดขนาดความกวาง ความยาว ความหนาของเมดยา โดยเวอรเนย คาลปเปอร เปนประเภทของขอมล ทถกเลอกใชนอย เมอสบคนโดยวธการใดวธการหนงแลวไมไดผลคาตอบทถกตอง ผเขาใชงานจะปรบวธการสบคนใหม อาจใชขอมลประกอบในการสบคนทซบซอนมากขน หรอเลอกใชขอมลทหลากหลายมากขน และไดคาตอบทถกตองในทสด

กลมของผเขาใชงานในการประเมนผลการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลโดยระบบฐานขอมล จานวน 5 คน ซงเปนนกศกษาชนปท 3 คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยศลปากร ในปการศกษา 2555 และกลมของผเขาใชงานในการประเมนผลการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล โดยระบบฐานขอมลรวมกบอมเมจซค จานวน 10 คน ซงเปนเภสชกรนน หากพจารณาประสบการณในการระบชนดของเมดยา ผเขาใชงานทงสองกลมอาจมประสบการณทแตกตางกน แตในการศกษาน ผเขาใชงานไดรบการใหความรกอนการประเมนจรง จนมความเขาใจในกระบวนการสบคน อกทงยงตองระบกระบวนการในการสบคนซงเปนทมาของคาตอบ ดงนน ประสบการณของผเขาใชงานในการระบชนดของเมดยา สงผลตอผลการประเมนการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลเพยงเลกนอย หากใชกลมผเขาใชงานกลมเดยวกนในการประเมนผลทงสองสวน อาจเกดการจดจาผลของคาตอบ และสงผลใหผลการประเมนมความคลาดเคลอนจากความเปนจรงได

ระบบสบคนขอมลสาหรบพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล โดยแนวคดการคนหาดวยระบบฐานขอมลรวมกบอมเมจซคน สามารถเขาใชงานไดผานอนเทอรเนต

81

มความเปนปจจบน ไมแฝงประโยชนทางการคา สามารถปรบปรงแกไขขอมลใหเหมาะสมกบการ ใชงาน และใหผลการสบคนประกอบการตดสนใจทมประสทธภาพ

2 ขอเสนอแนะ

การถายภาพเมดยาในการศกษาน ทาการกาหนดสภาวะแวดลอมในการถายภาพและรปแบบของฉากใหคงท ซงการกาหนดสภาวะแวดลอมในการถายภาพและรปแบบฉากเชนน ยากสาหรบการนาไปใชงานจรง ในการศกษาการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลตอไป ควรม การพฒนาการประมวลผลภาพ เพอชวยใหกระบวนการถายภาพสะดวกมากยงขน

ในการศกษาการพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซลดวยระบบฐานขอมลรวมกบ อมเมจซคตอไป ควรมตวอยางเมดยาในการศกษาทเพมมากขน เพอประโยชนในการใชงานจรง ของระบบสบคนขอมล เนองจากในปจจบนนน ยาเมดและแคปซลทมการใชจรงมจานวนมาก อาจพฒนาใหผเขาใชภายนอกสามารถเพมตวอยางเมดยาลงในระบบสบคนขอมลได และมการสรางระบบการกาหนดสทธของผเขาใช เพอความปลอดภยของระบบ

การพสจนเอกลกษณยานนมความจาเปน และสาคญตอการพฒนาระบบสขภาพ ไมเพยงแตยาเมดและแคปซล แตการพสจนเอกลกษณของเภสชภณฑรปแบบอนๆ กเชนเดยวกน ดงนน หากสามารถพฒนาการพสจนเอกลกษณของเภสชภณฑรปแบบอนๆ ดวยระบบฐานขอมลรวมกบรปภาพกจะเปนประโยชนอยางมาก

หากตองการนาระบบสบคนขอมลสาหรบพสจนเอกลกษณยาเมดและแคปซล โดยแนวคดการคนหาขอมลดวยระบบฐานขอมลรวมกบอมเมจซค ไปใชงานจรงกสามารถทาได ระบบฐานขอมลออกแบบมาใหรองรบการปรบเปลยน หรอเพมเตมขอมล เพอประโยชนในการใชงาน แตยงคงมขอจากดเกยวกบสภาวะการถายภาพ ดงทไดระบไวในบทท 3 ซงมความยงยากซบซอน หากตองการใหผลการสบคนมความถกตองสงเชนเดยวกบการศกษาน จาเปนตองควบคมสภาวะทงหมดในการถายภาพเปนอยางด เนองจากอมเมจซคเปนโปรแกรมโอเพนซอรส ดงนนสามารถดดแปลงแกไขโปรแกรมดงกลาว ใหมประสทธภาพเหมาะกบเมดยามากขน หรออาจใชโปรแกรมประมวลผลภาพอนทมความสามารถในการพสจนเอกลกษณของวตถไดอยางมประสทธภาพ

82

รายการอางอง

[1] ภาษต ประชาเวท. (2532). พดจาภาษาหมอ. กรงเทพฯ: เรอนแกวการพมพ. [2] กระทรวงสาธารณสข. (2549). ขอมลวชาการเกยวกบสถตทางสขภาพ 2548. เขาถงเมอ 15

กมภาพนธ 2557. http://www.moph.go.th/stat14.php

[3] ชนสมน ลาภชตาภรณ. (2550). “การพฒนากระบวนการผลตยาเมดวตามนรวมจากวธการเคลอบนาตาลเปนวธการเคลอบฟลม.” ปรญญาเภสชศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลย หวเฉยวเฉลมพระเกยรต.

[4] บรษท ฟารมาเนท จากด. (2554). คาถามทพบบอยในรานขายยา. เขาถงเมอ 15 กมภาพนธ 2557. http://www.pharmanet.cp.th/article.php

[5] โรงพยาบาลบารงราษฎร. (2556). คาถามเกยวกบสขภาพทพบบอย. เขาถงเมอ 15 กมภาพนธ 2557. http://www.bumrungrad.com/thailand-hospital-th

[6] นภาภรณ คาเจรญ. (2554). ระบบสารสนเทศเพอการจดการ. กรงเทพฯ: สานกพมพ เอส.พ.ซ บค.

[7] สภาเภสชกรรม. (2552). เภสชกรรมชมชน. กรงเทพฯ: หางหนสวนจากด ปนชะยาครเอชน. [8] Ancel, H. C., L. V. Allen, and N. G. Popovich. (1999). Pharmaceutical Dosage

Forms and Drug Delivery Systems. Maryland: Lippincott Williams &

Wilkin.

[9] สานกงานคณะกรรมการอาหารและยา. (2543). เอกสารกองควบคมยา . เขาถงเมอ 17

กมภาพนธ 2557. http://wwwapp1.fda.moph.go.th/drug/zone_search

[10] ปรยา อาตมยะนนท. (2528). การผลตยาเมดโดยวธตอกตรง. กรงเทพฯ: ภาควชาเภสชอตสาหกรรม คณะเภสชศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

[11] สภาเภสชกรรม. (2554). เกณฑมาตรฐานผประกอบวชาชพเภสชกรรม ดานการบรบาลทางเภสชกรรม พ.ศ. 2554. กรงเทพ: สภาเภสชกรรม.

[12] ราชบณฑตยสถาน. (2542). พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542. พมพครงท 1. กรงเทพฯ: ศรวฒนาอนเตอรพรนท.

83

[13] สธ เวคะวากยานนท. (2528). ศพทเภสชกรรม. พมพครงท 1. กรงเทพฯ: แสงการพมพ. [14] อจฉรา อทศวรรณกล. (2533). รปแบบเภสชภณฑ. กรงเทพฯ: ภาควชาเภสชกรรม

คณะเภสชศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. [15] บณฑต จามรภต. (2543). ฐานขอมล Microsoft SQL Server 7.0. กรงเทพฯ: บณฑตเพรส

[16] อรฉตร จตตโสภกตร. (2552). ทฤษฎการประมวลผลภาพดจตอล. กรงเทพฯ: บรษท สงวนกจพรนทแอนดมเดย.

[17] Cabral, Ricardo N. The imgSeek. Accessed 5 May 2013. http://www.imgseek.net

[18] จารว ฉนทสทธพร. (2548). “การจาแนกชนดยาเมดจากภาพถายโดยใชเทคนคเครอขายใยประสาท.” ปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยศลปากร.

[19] Caban, J., Rosebrock, A., and Yoo, T. (2012). “Automatic Identification of

Prescription Drugs Using Shape Distribution Models.” IEEE International

Conference on Image Processing 2013,

[20] Kim, D., and Chun, J. (2011). “Drug Image Retrieval by Shape and Color Similarity

of the Medication.” 2011 First ACIS/JNU International Conference on

Computure, Networks, Systems, and Industrial Engineering,

[21] Lee, Y., Park, U., and Jain, A. (2010). “Matching and Retrieval of Drug Pill Imprint

Images.” 2010 International Conference on Pattern Reconition,

[22] TIMS (Thailand) Ltd. (2012). MIMS annual IDENTA Thailand. Bangkok: TIMS

(Thailand) Ltd.

[23] ทพวรรณ หลอสวรรณรตน. (2553). ระบบสารสนเทศเพอการจดการ. กรงเทพฯ: แซทโพร พรนตง

[24] สมาน เฉตระการ. (2554). การถายภาพเบองตน. กรงเทพฯ: หจก. 9119 เทคนคพรนทตง [25] วรยทธ เลศนท. (2538). “การพฒนาระบบคอมพวเตอรสาหรบพสจนเอกลกษณของยาเมดและ

แคปซล.” ปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

84

[26] Soltanian-Zadeh, H., F. Rafiee-Rad, and S. Pourabdollah-Nejad D. (2004).

“Comparison of Multiwavelet, Wavelet, Haralick, and Shape Featurea for

Microcalcification Classification in Mammograms.” Pattern Recognition

2004, 37 (October): 1973-1986.

[27] Intharasombat, O. (2003). “Mammographic Masses Classification Using Active

Contour Models and Shape Features.” M.S. Dissertation Mahidol

University.

[28] Geradts, Z. et al. (2001). “Evaluation of contents based Image Retrieval Methods

for a Database of Logos on drug tablets.” Proceeding SPIE 2001, 4232

(October): 553-562.

85

ภาคผนวก

86

ภาคผนวก ก ตารางแสดงยาเมดและแคปซลทใชในงานวจย

รหสยา ชอการคา รปภาพเมดยา

1 Fastan forte

2 Klyzen25

3 Fazen

4 Parafen

5 Sinogesic

6 Fafen

7 Roxifen

8 Volta

9 Flagyl

10 Vita1+6+12

11 Ida

12 Histatab

13 Saldol

14 Fortisone

15 Masto-of

16 Dizep-5

17 Lamivir

18 Sanoclox

87


19 Sanomox-Y500

20 Ampihof

21 Doxyhof

22 Faslex-500

23 Metrolex

24 Phendiridine

25 Terco-D

26 Glycoff

27 Premobrom

28 Violin

29 Taraxin

30 Bisacod

31 Isorem10

32 Cardenol10

33 Isorem5

34 Hydrochlorothiazide

35 Lasix

36 Verapin

37 Aspent

88


38 Amilozide

39 Furetic

40 Benzhexol

41 Sifluna

42 Fabilium

43 Stuna

44 Vitamin B1-B6-B12

45 Folic acid

46 Dimonate

47 Magesto-F

48 Difelene50

49 Difelene25

50 Sennahof

51 Sumoxin

52 Bactin

53 Aluminium hydroxide

54 Ca-R-Bon charcoal

55 Albemed

56 Pox109

89


57 Coenzyme Q10

58 Gluta complex 600

59 Bio zinc

60 Banner bright

61 Lanoxin

62 Aluminum

63 Delta charcoal

64 Halopol2

65 Lonza0.5

66 Capirox10

67 Orapa

68 Hadarax

69 Polyhadon0.5

70 Lonza1.0

71 Dipot

72 Dizep2

73 Serrin

74 Tylenol

75 Polytanol10

90


76 Tripnatol25

77 Neopen

78 Tranxic

79 Dany

80 ATC

81 Reparil-dragees

82 Demen

83 Multivitamin

84 Indomethacin

85 Thiazide

86 Folic

87 Capirox20

88 Comtaplex

89 Benda500

90 Buscopan

91 Fatec

92 Biocalm

93 Ciprohof

94 Mucolex

91


95 D-gas

96 Emulax senna

97 Norfloxacin

98 Miformin

99 Zyrtec-D

100 Cordarone

101 Diclofenac

102 Hidil600

103 Ripin-450

104 Clarithromycin

105 Calcium-tab1000

106 Xanidine

107 Crossa-400

108 Mefa500

109 Merislon

110 I-profen

111 Roxin

112 Norxacin

113 Sara

92


114 Fatal

115 Dimenate

116 Bisolvon

117 Hydrochlorothiazide

118 Actrim

119 Methimazole

120 Bestatin20

121 Utmos30

122 Diamicron

123 Lopid

124 Natrilix SR

125 Glucophage

126 Imodium

127 Flunarizine

128 Diacloxia

129 Antacil

130 Namtaothong

131 Benpine

132 Nortryptyline

93


133 Collagen Peptide 1000 mg

134 Bio-vitamin C

135 Phamarin70

136 Sermion

137 Prozac

138 Depakine chrono

139 Miracid

140 Carinose

141 Diabenol

142 Falerm200

143 Hofergot

144 Enaril5

145 Sambee

146 Volcidol

147 Monolin

148 Dichloride

149 Rhinotab

150 Chalktab1.5

151 Anapril5

94


152 Gynecon

153 Air-X120

154 Berclomin

155 One-six-twelve

156 Amitriptyline hydrochloride

157 Glucono-500

158 Mucolid

159 Spasmo

160 Asmasolon

161 Diamet

162 Nasolin

163 Glibenclamide

164 Icolid

165 Dulcolax

166 Air-X

167 Glucono850

168 Metformin hydrochloride

169 Glimide

170 Temnol

95


171 Betalol

172 Norgesic

173 Prenolol50

174 Prenolol25

175 Bronpect-D

176 Allopurinol100

177 Actal

178 Glizide

179 Lodil300

180 Hidil300

181 Meptin

182 Meptin-mini

183 Motidom

184 Alinamin-f odorless

185 Oxetine20

186 Prenolol100

187 Colcine

188 Folic tablets

189 Sulidine-CP

96


190 Moduretic

191 TC-mycin

192 Neuviplex S.C.

193 Muscol

194 Mydocalm

195 Decolgen prin

196 Neotica

197 Tiffy day

198 Disento

199 Postinor

200 Madonna

97

ภาคผนวก ข ตารางแสดงชอ และคา RGB ของมาตรฐานส Crayon 120 ส

101

ประวตผวจย

ชอ – สกล ทอย ประวตการศกษา พ.ศ. 2552

พ.ศ. 2553

นางสาว สรกลยา เบญจวรรณ 83/1 หม6 ตาบลบอพลบ อาเภอเมอง จงหวดนครปฐม 73000

สาเรจการศกษาปรญญาเภสชศาสตรบณฑต

คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยศลปากร ศกษาตอ ปรญญาเภสชศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาสารสนเทศศาสตรทางสขภาพ

คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยศลปากร

าง - มหาวิทยาลัยศิลปากร

Documents

Transcript of าง - มหาวิทยาลัยศิลปากร