روش تفسیر قانون بر اساس اصول استنباط حقوق اسلامی

روش تفسیر قانون براساس اصول استنباط حقوق اسالمی

یمعاونت پژوهش

گروه مطالعات اسالم و سیاست

مرکز تحقیقات اسالمی مجلس شورای اسالمی

معاونت پژوهشی

شناسنامه

: ا عاضـ

لب ثطاؾبؼ ان اؾتجب یطضـ تفؿ یحمق اؾال

: قبض حجت زض طوع84-39/-/92

تبضید اتكبض: 1393ب آشض

ط ببت اؾال ؾیبؾت

هضی ثطریحس وقف:ث

روش تفسیر قانون براساس اصول استنباط حقوق اسالمی

یمعاونت پژوهش

یاستگروه مطالعات اسالم و س یاسالم یمجلس شورا یاسالم یقاتمرکز تحق

هغبلب فزست

6 ............................................................................... دیچک

7 ................................................................................ هقده

9 ......................................... زاىیا یحقق ظبم در زیتفس یب گ

31 ....................................... زیتفس یب فزض صیپ کزدبیر -2

36 .......................................... هتي ب یهتک یزیتفس یابشارب -1

17 ................................................................... ض انبت -3-1

20 ............................................................... م تیغب ثؿ -3-2

21 ................................................................. لب حبتیت -3-3

24 ......................................... ظب زض یلا تبضو ح یب یق -3-4

27 .................................................................... ی ان -3-5

28 ............................ هتي یب فزاداد ب یهتک یزیتفس یابشارب -4

29 ...................................................................... لب ضح -4-1

31 ........................................................... لب تیته سیفطآ -4-2

32 ............................................... حمق یا ضقت بی یب فیطا -4-3

11 ................................................................................ تتو

چکیدتا زیس: تفؿیط اؾبؾی، تفؿیط لبی زض ب حملی ایطا ؾ تفؿیط ی

بی تفؿیط لب ف ث تفؿیط لبیی ح اؾتجب تفؿیط لبیی. س ضـ

ضظا اظ ت قت اؾت. اطچ تفؿیط لبی ب ثط پبی نالحسیس ظب تفؿیط لب

یبظی یطز، اب ای ث بی ثی پیكیی نضت ی ياث غیطلبث تری

بی تفؿیط لب یؿت. صاضا اظ آقبیی ثب قی لب

ضؾس، ث ی ذبط لب الی زض طح ارطا ث سز تفؿیط ث ه ض ی

ؿتی قز. ث ذبط اث ب چ ذاس فیس ی صاضا ثبیس ثساس هث آ لب

یك زیطپبی ب حملی ایطا ث بث فمی، قی تفؿیط زض ب حملی ایطا

اض اساض ان فم ث ا قی تفؿیطی زیی ثز اؾت. ث ی ذبط آقبیی

ثب ان اؾتجب حمق اؾالی فم ثطای پػكطا زیی الظ اؾت ثى چطا ضا

بی تفؿیط ضز. ضز ث ثحج ضـ سضؾب لب یع ث قبض ی یؿسب، قبضحب

لب ؿتع كرم قس ضیىطزب ث م تفؿیط اؾت. رؿت ای و تفؿیطپصیطی

لب اطی سح اؾت یب ص؟ زیط آ و سف اظ تفؿیط چیؿت؟ ضؾیس ث

صاض؟ زض ط حب تفؿیط ثب ای تطی قی ح عا یب وكف زلیك اضاز لب بزال

ثط جبیی مالی نضت صاض لب ي لب تؾپصیطز و فطو ازب ی پیف

بی جتی ثط ت تا ث ز زؾت قی بی تفؿیطی لب ضا ی اؾت. قیطفت

بی ت تمؿی وطز. بی جتی ثط فطازاز قی

،اض تطوع قس ثب جب لطاض زاز بی بطی اغبص قی ا ثط افب لب

ی انی ضـ تفؿیط زض ب حملی ایطا ب، بی ثطز. ای قی ضا ث ف لب ی

بی جتی ثط ت ضس. ای تس تفؿیطی اظ بی يی لب لیبؼ ث قبض ی

یطز. زض ب ثطس یع ثط ی ضذ ی بی رسیس و اظ فمسا م لای ثطای ح لیت

ثیس. ثب ای آیع ؿجت ث ت تساضن ی بیی یع انی می ضا ثطای ضف حبالت قه

6 روش تفسیر قانون براساس اصول استنباط حقوق اسالمی

بی جتی ثط ت، اظ حب فؿطا حمق ث ض رجطا ذالبی بقی اظ قی

بی . قیوس بی ي لب یع ث ا یه حتای تفؿیطی اؾتفبز ی ظی

،(ث ا غطو انی اظ ي یه وس لبی)بی ت ث ضح لب ثط فطازازجتی

ای ضقت بی یب طایف (ث ا تبضیرچ تس ت لبی)فطآیس تهیت لب

تر (بی ایزبزوس لب ث ا طبی ذبضد اظ ؾبذتب حمق ث يطضت)حمق

س ثبقس تب ذهت ثطس. تفؿیط زض حمق ثبیؿتی يبث اظ ای اثعاضب ثط یوطز

پصیط وطز ضفتبضبؾت، طاب زاضز. ثیی اؾبؾی لب ضا و بب پیف

.ب: تفسیز قبى، استببط حققی، رش تفسیز، تفسیز قضبیی کلیداص

هقده

بی ضئیؽ رض اثال آ ثطای صاضی ثب ا زقاض ثتا ازب وطز و لب

یؿس ی ؾیب آ زض مب ارطا یبثس. ی ؾرت لب ضا زؽ ی اتكبض ذبت ی

وس زض چی ف تأیف زؽ قز. قی تفؿیط لب، بی تیی قت ی

تفؿیط بی قضای اؾالی ارطای آ اؾت. ث ی ذبط آقبیی ثب ان قی

بیس. تؾ بیسب زؽ ثؽ يطضی ی

ب حملی ایطا اظ زیطثبظ اثؿتی یمی ث فم زاقت اؾت. امالة كطیت اظ

اؾتاضتط آ ضا ای اثؿتی ىبؾت، ثى ثب تسی لب سی ثط پبی كضات فمی،

ت قس تب اظ ثس تأؾیؽ یطی لای ایطا ؾج . مف جبیی فم زض قىؾبذت

زاكىس حمق، ب ضقی ثطای تفؿیط لای ث وبض ثطز قز، و زض فم ثطای اؾتجب

ب ، یب ان اؾتجب حمق اؾالیقس ان فم احىب اؾالی ث وبض طفت ی

تا ب زیط ان فم زاؿت زاقت. ضـ تفؿیط لب زض ایطا ضا ث تجیطی ی

یی ب زض ظی ان اؾتجب حمق اؾالی. زض ظی تفؿیط لب،ب

7 مرکز تحقیقات اسالمی مجلس شورای اسالمی

تی اظ كى آ ف لب اؾتجب اظثب ای ث وبض ثؿت ان فم ثطای

یؿت. ان فم زاكی اؾت و انبتب ثطای اؾتجب احىب وی قطی اظ ت مسؼ

ي قس اؾت حب آ و تفؿیط لب یب -ئ ه )(یی لطآ ؾت پیبجط ا-

زض نسز وكف طاز م اؾت، یب زضنسز تجیك اضز رعئی ثب احىب وی. ث ی

قس و عب ضـ ثحج زاب ثطای تفؿیط ث اثعاضبیی تىیی تؾ ی ذبط حمق

زض تس ؾتی تفؿیط حمق، تىی ثط وبضوطز كبث اثعاضبی تفؿیطی ان فم ضا ساضس.

بیی ؿتس و ت لب اؾت؛ اب ای اثعاضبی تىیی ستب ف ث فطات زاز

. ای قس، اب حضی ث پطضی ت زاضس ب زض حبقی وتبة لب قت ی یچ

حبيط مف تت تا یه تسغی رب ؿتم زاؿت، ثى زض حب ب ضا ی قی

وس. ى ان اؾتجب حمق اؾالی ضا ثبظی ی

قز تب بی تفؿیط زض ب حملی ایطا آغبظ ی ای قت ثب تيیحی زضثبض

ي ثحج ضق مح طزز. ؾپؽ ث ایت اتربة ضیىطز ث اط تفؿیط اقبض

اثعاض، ضیىطز ث تفؿیط اؾت و ثط وبضوطز آ تط اظ اتربة وس، تب كب زس ی

جبحج طث -اس و ي انی ای قت-بی ؾ چبض صاضز. زض ثرف احط ی

اس: اثعاضبی تفؿیطی تىی ث ث اثعاضب قطزبی تفؿیط ت، ث ز ط تمؿی قس

زض ثرف ؾ وقیس قس تب ثطذی اظ بی ت. ت اثعاضبی تفؿیطی تىی ث فطازاز

اس ضز ثحج اثعاضب قطزبی ان فم و زض یبت حملی ایت ثیكتطی یبفت

ربیی و أضیت ای قت؛ پطزاذت فی، زلیك فه ث ان فم آ لطاض یطز. اظ

زض شی ضز؛ ؾی قس اؾت تب ا ای جبحج جز عاضقی اربی ث قبض ی

بی بیی وی طح قس. بیتب ثرف چبض تحمیك، ث اثعاضبی جتی ثط فطازاز

پطزاضز. آیس، ی ت، یب االبتی و اظ ظی تهیت لای ث زؾت ی

ای تصوط يطضی اؾت و اقبضات ت حبيط ث ان فم، اقبضاتی وی ؿبحی

یط ثط جبی ت اؾت. مسب یع ثب سف تیط ربیب ای ث ض ایزبز ظی ف تفؿ

تطزیس تسلیك زض ياث فی ای اثعاضب ث یػ اثعاضب زض تفؿیط حملی اؾت. ثی


وبضیطی آ ثس ب تطی ضقس زض ظی ان فم، ى اؾت ث

.ة

یزاىا یدر ظبم حقق یزتفس یب گ

انالح 1آقىبض ؾبذت ی ؾر ثیب بی وال اؾت. بی ثت غتفؿیط زض

تفؿیط زض زاف حمق چسا زض اظ بی غی ذز یؿت. تفؿیط فطآیسی اؾت و ثب

ؾبظی بی لب )ذا زض یه لیت ذبل، ذا ث نضت وی( ث ح عا ضق

وس. رز وه ی

لب اؾبؾی، ؾ تفؿیط ضا زض ب حملی ایطا قبؾبیی وطز اؾت: تفؿیط

ی، تفؿیط لبی تفؿیط لبیی.اؾبؾ

ان ز كت لب اؾبؾی، تفؿیط لب اؾبؾی ضا زض نالحیت قضای جب

ث ذبط « تفؿیط اؾبؾی»صاضز. ایت ) ث تهیت ؾ چبض ابی آ( ی

طاتجی لای مطضات اؾت. اضظـ لبی تفؿیط اؾبؾی ث ربیب آ زض ط ؾؿ

اساظ اضظـ لب اؾبؾی اؾت. لای حبو قطسا ثبیس ث ب حی و لب

زس، اظ طی تفؿیطی تجیت وس. ای ذز لطاض ی اؾبؾی ضا هتضا تأؾیؽ « تفؿیط لبی»غیط اظ تفؿیط اؾبؾی؛ لب اؾبؾی زض ان فتبز ؾ،

زس. زض الحیت زؽ قضای اؾالی لطاض یوطز قطح تفؿیط لای بزی ضا زض ن

فبز ای ان ب اظ تفؿیطی و زازضؾب، زض مب تیع حك، »ذای: ازا ای ان ی

ضا « تفؿیط لبیی»ان فتبز ؾ ال ثط تفؿیط لبی، «. وس، یؿت اظ لای ی

زاس. ضا یع نبح ث تفؿیط لب ی یع زض ساز اا تفؿیط آضز زاضسب پبی لبیی

ای اط اطچ زض زضر رؿت زض نالحیت زؽ اؾت؛ اب ایت تفؿیط ثطای مب

ای ى یؿت. یبظ لبیی تب ربیی اؾت و ثبیس فت ثس آ ضؾیسی ث یچ پطس

1 .597، ل 1379رس ا؛ تطا: ایطوجیط، چبح ز، فزگ فبرسی عوید؛ یس، حؿ؛


ظ فی یؿت، مب لبیی ث تفؿیط تب ثطای تجیك فبی وی لای ثط هبزیك تب

اس یع ای اط يطضت زض اضزی و لای زچبض ارب، اثب، تبضو یب مم

یبثس. ی

قز اتجبض آ ث ؾی زازضؾب زض زبی ثی اقربل ازب ی»تفؿیط لبیی

وس، زض یع حسز اؾت: یی تفؿیطی ضا و زازضؼ زض زای ذبل اظ لب ی

اجت «. 2اس اظ آ پیطی وس آض اؾت، ؾبیط زازضؾب ف ط ثطای ا اعازی زی

ث زیا بی وكض اربظ زاز تب زض آییی یػ ضار لب طث ث حست ضی لبیی

اس، اتربش ثطایعی زض ضی لبیی قس ث لایی و كأ تفبؾیط تفبت اذتالف

تطی تا بی بز حست ضی لبیی وس. آضای حست ضی ضا یتهی وطز ایز

صاضی آتی زؽ قى تفؿیط لبیی زاؿت، اجت آضای حست ضی ب اظ لب

راس ثز.

ؾپطز نالحیت ای تفؿیط لب ث زؽ قضای اؾالی ضا ثبیس التبی بقی اظ

صاضی زاؿت؛ اب آیب ثب ثسات ای اط ض لبایس ثز زؽ قضای اؾالی ز جؿ

تطی فؿط اؾت، ثطای ای تهطیح عی رز زاقت؟ زض اظ ش و ؤف، قبیؿت

تطی اثعاض پیكجطز زض زؾتب لبیی اطی ضظط اؾبؾی« تفؿیط»یؿت زض قطایی و

بیب فطآیس ح فه زبی اؾت، ای ب تمیت قز و م پؽ اظ پ

اطی یىؿط لبیی « تفؿیط»صاضی حك زذبت قطح ض ذیف ضا ساقت، لب

بی ل لبئی ث قبض ضز. ث یػ آ ثز زذبت زؽ زض آ، زذبت زض نالحیت

زاب ث ذبط طای اظ آز قس تفؿیط لبی ث اغطاو ؾیبؾی ث زیس و حمق

3طس. فؿیط لبی یثسبی ث ت

2؛ تطا: قطوت ؾبی اتكبض، چبح چ هقده علن حقق هغبلع در ظبم حققی ایزاىوبتظیب، بنط؛

.207، ل 1384ؾ، 3 .206وبتظیب، پیكی، ل


اس، اب ذهت اؾبؾی ای ز لؿ تفؿیط، اطچ زض یه ان ضز ثحج لطاض طفت

ب وبال تبیع اؾت. تفؿیط زض فطآیس لبیی، چ تحت ا تفؿیط لب چ ث آ

ت بؾجت تفؿیط لطاضزاز، وبضوطزی وبقفب تأؾیؿی زاضز. تفؿیط ؿجت ث تی نض

وقس اعای ضا و تیز یطز و زض صقت ذك قس اؾت. لبيی ثب فطآیس تفؿیط ی ی

اظ ب ضظ تأیف ت آیس چ ث زؾت ی جیی تأیف ت اؾت ث زؾت آضز آ

. لبيی زض فطآیس تفؿیط اضاز یؿسب ضا زض تبضید بضـ آض ثز اؾت زاضای اتجبض اعا

زیس ذز ضا ث ت تحی وس. صا انحبة زی وس، ای و ناة یت وكف

تاس اؾتبز ث ر وس، چطا و تفؿیط، چیعی رع ثیب زثبض زض ثطاثط تفؿیط لبيی ی

مهز اعا جیی بقی اظ ت جز اؾت.

چ ی، ثطایع ان فتبز ؾ ی اؾت: آیب ؾیبق تفؿیط لب م ثحج

صاض اؾت، یب اال اضاز وی آ؟ زؽ ثب اال تفؿیط لبیی، وكف اضاز لت لب

وس یب نطفب اعای ضا و اظ ب ظب ط تفؿیطی، اعا لبی رسیسی ضا تأؾیؽ ی

ؾبظز؟ ث جبضت زیط آیب تفؿیط ضؾی زؽ اظ لب، احط رز زاقت، ضق ی

یی زاقت رت ؿئیت لبی ثطای وؿبی ذاس قس و تب لج اظ تفؿیط ثط لمطا

اس و تفبؾیط لبی ف ث اس؟ ثطذی یؿسب ساف ای طی ذالف آ وطز

ب تمسس ف ث ب ؾجك كس ثطای لاس رسیس اؾت لای قس. آ ب ؾجك ی

اس، وس تب ضقط ارب لای ؾبثك رسیسی ي یتفؿیطی اظ ربیی و لبس

تیز پصیطـ ای زیسب آ اؾت و زؽ ث ضغ قأ 4احط لمطایی زاضس.

صاضا ذز، زض مب تفؿیط لبزض ث تؾ یب تییك ي لب جز تب ثتاس لب

ثیب وس. زض چبضچة ت ؾبثك ض زلیك نطیح ذز ضا

تا اظ تبی تط اؾت، اب ی اطچ زالت انالح تفؿیط ث ای ی عزیه

فبؾسبی چی اطی چك پقیس: اط لبی یبظ ث تفؿیط زؽ زاقت، ای ث بی

4، 1382ل: زاكب ل، چبح ا، بی تفسیز قایي بب تبکید بز قایي اسبسی هدی؛ ببیستزیی، احس؛

.31ل


ارب، اثب یب مم آ ثز تمهیط ارب اثب مم ت ثط طز ذاس و

ضس اؾت؛ پؽ ؿئ زاؿت قطسا ث ای ذبط ببزال ث ط ث س ب

ضؾس. ی

قضای جب زض طی تفؿیطی ضار ث ان فتبز ؾ لب اؾبؾی زیسبی

مهز اظ تفؿیط، ثیب » تطیف وطز: ثیبثی ضا ثطعیس. ای قضا تفؿیط لب ضا ای

ییك تؾ لب زض اضزی و ضف اثب لب یؿت، طاز م اؾت ثبثطای ت

تفؿیط اظ »ؾپؽ زضثبض حسز اتجبض تفؿیط لبی ابض زاقت: «. قز تفؿیط تمی ی

االرطا اؾت. ثبثطای زض اضزی و طث ث ظب ثیب طاز م زض وی اضز الظ

اس اس آ ضا ث طح ارطا صاقت زاقتصقت اؾت زطیب ثطزاقت زیطی اظ لب

ث ای ب قضای جب ي «. 5یبثس تفؿیط لب ث اضز رت صوض، تؿطی ی

حف حمق ىتؿت بقی اظ اثب ای لب، تب زض نضتی تفؿیط لبی ضا زاضای احط

ثز ث ؾطازب طؾیس ثبقس. فی ظ زض رطیب زاس و ي تبظ لمطایی ی

قز بیسب زض مب تفؿیط لب ای طی تفؿیطی قضای جب رت ی

و ث لاس تفؿیطی تر وس، ث هحت لت تهی طفت يطضت ثیف اظ آ

ای اس ثط یبثس، حب آ و لبت ىف اال بیسب اظ جبی لاس تفؿیط وبف ی

بی لبیی، ان ضـ تفؿیط ریطی اظ زجرای قس ارطای لب تسز ضی

ذز ضا ث نضت ؿتس ؿتس ثیب وس. زض یه وال، ضـ تفؿیط لب زض زؽ

تأ ثب ؾ ؾیبؾی ضـ تفؿیط لب زض زازب میس ث زلت لبیی اؾت.

، ؾی اؾت. اطچ عیت لب اؾبؾی تفؿیط اؾبؾی اب اظ حیج ضـ ان

طاتت لای اؾت اب ی بث تفؿیطی آ ضا حسز لطاض طفت زض ن ط ؾؿ

ثط تكطیفبتی ثط، عی وس. زض ی حب یىی اظ زالی ضر ث تفؿیط اؾبؾی، ظب ی

ال تل اظ زؾتب فؿط ثز فطآیس ثبظطی زض لب اؾبؾی اؾت. زض ثؿیبضی اظ

.1373اؾفس 22 اؾبؾی، هة قضای جب، ضخ ان فتبز ؾ لبتفؿیط 5


زاض زض بؾجبت ؾیبؾی اؾت و كب آ اثب یب ارب لب اؾبؾی ح ی فضیت

طزز. زض چی لب اؾبؾی ثبظی 6آیع لب اؾبؾی یؿت، ثى ث ؾىت غیط اتفبت

چ تفؿیط لب بزی اطی نطفب يیتی جبیس ب وطز تفؿیط لب اؾبؾی

ثیی، اظ ياث جتی ثط نالحسیس اؾت؛ طچس ثب ب زلتی و زض تفؿیط لبیی ی

ای و زض تفؿیط اؾبؾی ثبیس ضبیت قز، قز: يبث زلیك فی یع ؾطا طفت ی

قأ لب اؾبؾی اؾت. حمبیت لب اؾبؾی زض فبق ب ت ثط ؾبظوبض اب، تمؿی

قس جبیس ث ای فبق اؾت. اثعاضبیی و زض تفؿیط ث وبض طفت ی اتمب لسضت زض آ

ثعس.

ي ثطضؾی ذاس ثز، ياث -ث یػ اظ حیج ربجب-چ زض ای مب آ

صاضا ثساس ضز. ای اؾت و لب لاسی اؾت و ثطای تفؿیط لبیی ث وبض ی

چ ظثبی ذاس ثب چ تسی فیس ذاس قس. اظ ای ىت یع یؿس ثب تی و ی

جبیس غفت وطز و اثعاضبی تفؿیط لبیی، ثطای تفؿیط لای تؾ زؽ یع وبضا

صاضا راس لبی ضا تب فم تب ثط اؾبؼ هحت لت ذاس ثز، اط لب

تفؿیط، قطح زس.

بی تفسیز زضف ریکزدب پیص -2

ای اؾت و يی ضق ؿجت ث پسیس تفؿیط زاقت ثبقی. آیب تبة تفؿیط

ث ض »تجبض ثب ثیب ای و زاقت یه ت لب پؿسیسی اؾت یب ؟ زوتط رفطی

صاض ثبیس زاب فیؿفب حمق ثط آس و لب جبیس ج ثبقس لب حمق

زس: ، فیت چی اطی ضا ظیط ؾؤا ثطز ازا ی«ضا ث تهطیح ثیب وس مهز ذز

ث ثبض ی اط زض ؿبئی فتی حملی پبیب «. ب م لت لب اثب آ اؾت»

ب ث رز آس ثبقس، تهطیح ة اؾت؛ اب طفت ثبقس ارب ارتبی ثط ؾط آ

6 جبیی ثطای تفؿیط لب اؾبؾی ثبقس.تاس ؾىت تا ثب اتفبت ی


تاس ضا اثب ایب ضا زض پیف یطز لب ی»و ثبقس، چبچ ذالف ای يیت حب

ث ی زض آ ؿئ تلف وس. فبیس چی تلفی آ اؾت و لب زضیچ تفؿیط ضا

صضز ثب زبظ زاؿت حظ فت ضا ضا ثطای زاب ضی لبیی ثبظتط ی ثطای حمق

7«.وس ضؾیس ث ارب فطاخ ی

ثز ثطای ضئیؽ « ضر ؾیبؾی»ای اظ فیت اثب ضا زض لب اؾبؾی قط

بی صقت اض ای ثحج رز زاقت تا زیس. ی ز رضی اؾالی ایطا ی

تاس وبسیسای اتربثبت ضیبؾت رضی قس یب ؟ ح بضـ ان و آیب ظب ی

یبؾت رضی ظب ثطای تفؿیط ذز زی زاضس ای اؾت و ربفب ض ث

تاؿتس ثب نطاحتی ثیكتط زض ب ظب افمب آ. آیب یؿسب لب اؾبؾی ی

تىیف ای اط ضا ضق وس؟ زض آؾتب ضفطاس لب اؾبؾی، قیس ثكتی زض

یطز ی پطؾف نطیح لطاض یوس زض ثطاثط ا ای ضار ث لب اؾبؾی قطوت ی هبحج

تاس ضئیؽ رض قس؟ ا ث اذتالف ط یب فمیب طار زض ای و آیب ظب ی

یس ای ان ث حی ثبض جبحخبت رز یب فمبی ذجطب اقبض وطز ی

ثز آ ضا تی قس و زض آیس اط ؿئ ضیبؾت رضی ظب ح قس، لبث تفؿیط

8صاضز. ث تفؿیطبی آیس قضای فمب )قضای جب( ای

قز تأحیط ثصاضز. یه تاس ثط تفؿیطی و ازب ی یع ی« اتبض اظ تفؿیط»

قز. ت مكی حضی زاقت ثبقس، تفؿیط یع حبئع ایت ی« ت»زای و ط رب ی

زیی، قط، لب یب چیعی اظ ای لؿ ثبقس. آیب زض لجب تاس وال ای، ضایت ی

تا یه ضیىطز تفؿیطی احس اتربش وطز زض حب یع ای بی تفبت ی ای

ضیىطز ض ث ة ثبقس؟

7 .162-159، نم 1388؛ تطا: قطوت ؾبی اتكبض، چبح ا، فلسف تفسیزی حققتجبض، حؿ؛ رفطی

8، نم 1390؛ تطا: ثم، چبح چبض، هببی ظزی قبى اسبسیاهلل قیس ؾیسحس؛ حؿیی ثكتی، آیت

56-58.


طا بس ضبس زضوی ثط ای ثبضس و تفؿیط حملی تفؿیط ثطذی نبحت»

تی یىؿب زاضز... ][ ثبیس ثتطی تفؿیط اظ ي ضا زض ذز ث زؾت ازثی/طی بی

«. 9طا تمسس تفؿیط حملی ثؿیبض تفبت ثب تفؿیط ازثی/طی اؾت زاز... زیط نبحت

نبزق یب وبشة ثز تفؿیط ربیب حضی زاضز؛ ،ربؾت و زض تفؿیط حملی ؿئ زض ای

ا خب زض تفؿیط یه ت مسؼ، ضؾیس ث اضاز ؤف یب ثتط ثستط ثز آ؟ ث

زض نسز یؿت و ثب تفؿیط ذز تجبتی ثتط ث رز یحبئع ایت اؾت. یچ فؿط لطآ

ضا ث ثتطی ح ثیب وس. ای اط -یی ذساس تب -ذاس اضاز ؤف آضز، ثى ی

صاض تفؿیط حملی ؿئ ای یؿت و لب زض چی تفؿیطی فتثطزاض یؿت؛ اب زض

صاض و اهبف ضا ث حی الب چ چیعی ضا اضاز وطز اؾت. تفؿیطی زض اظ ط لب

صاض ثز اب تیز تط اؾت یب تفؿیطی و عزیه ث ط لب زاضز ة ثتط طاب ی

قس زفتط ای پطؾف ؿتع ثؿت 10پؿسز؟ ت ی حبن اظ آ ضا رسا اهبف

ی ثیكتطی اؾت. فت

صاض حىی یطز و لب فطو نضت ی ب تفؿیط لب جتی ثط ای پیف

صاض بل ثز، ي لب تؾ ی ثط اؾت. فطو حىت ثسی بؾت و لب

یت نضت ای یؿت و ي لب ثس غطو غب ازب قسجبیی مالی

اتبیی وس. اجت ای ب ثب طفت ثبقس. تیز آ و فؿط یع جبیس ث ای حىت ثی

اتمبزاتی ضثطؾت. فطو حىت ضیك زض ان فم زاضز؛ ربیی و زض مب اؾتجب

یطز. اظ ربیی احىب قطیت، حىی ثز قبض مسؼ، یی ذساس تب، فطو لطاض ی

ای اظ وتت فمی سی ث ا پطثؿبستطی لب زض ب حملی ایطا تطرو لب

ثز اؾت، ان فم یع ث ا ضـ ثالبظ اؾتجب تفؿیط حملی ث وبض طفت

اس. شات ثطی اظ مم بی آ ث اؾترسا تفؿیط حملی یع زض آس فطو قس پیف

9 .142، ل 1389؛ تطر: حس ضاؾد، تطا: كط ی، چبح ا، فزگ ظزی حققیثیىؽ، ثطایب؛

10حس فؿ قز ث بی تی نطاحت لبی یؿت. ؾر اظ تی لبی اؾت و فی چ زض ایزب فت ی آ

ؿیطی و زض ثطاثط نطاحت لب ثبیؿتس، ی غبیت لب، یی ذاس ثز.تبة تفؿیط زاضز، اال تف


وس، اب آیب ای ثطوبضی اظ احىب قطی ضا ر ی ذساس، فطو حىت زض اؾتجب

تا ای فت و لای حملی زض صاض ثكطی یع رز زاضز؟ ثی ی مم زض لب

اس: خال حىت ي لب وبض، حبیت اظ وبضط فطا ویت ذز جتی ثط حىت

ی ضا یع ثب یه حىت ثبیس ذاس تطی از لب وطز ایت قغی اؾت؛ اب آیب رعئی

آیس تی تری وطز؟ ای یف و سضؾب چ ضا ث صاق فب تبضف ذـ ی آ

صاض ضا یك جبیس لب»ثطس و حمق ب زض تری اقتجببت لبی ث وبض ی

حىتی یبت ثبیس احتب ثی، اىبؾی اظ ای ثبض اؾت و زض رعئ«ثؿیبض حىی فطو وی

ضا زاز.

ابشاربی تفسیزی هتکی ب هتي -1

چب و فت قس ان فم، یب جبی اؾتجب حمق اؾالی )ای و ثطای

تطی قی اثعاض بی حمق ثطعیس قس اؾت( ؿ تسضیؽ ان فم زض زاكىس

ىی یبفت اطظی ذز، زض ثی انی تفؿیط ت حملی اؾت. ان فم زض بی ت

بی فبز قجبتی اىبض بقسی ثب ك نضی اضؾیی زاضز. چب و قیس

ك، فطآیس تفىط زض ط »زس و حسثبلط نسض یع ای ایس ضا تبئیس وطز تيیح ی

طآیس تفىط بی ضا و ف اـ ی اؾت ؾبب اـ حظ چیعی اؾت و ضف، ظی

وس... ان اظ ای رت قجی ث ك اؾت، ثبیس اظ آ تجیت وس، تیی ی

رع آ و اظ ذبنی اظ فطآیس تفىط، یی فطآیس تفىط فمی ثطای اؾتجب احىب ثحج

وس. ث ی ذبط زاضای رعئیبتی كتطن ثب ك اؾت و یبت اؾتجب ثبیؿتی ی

ثط ای ثبضس و ان فم تب پبیب لط 12. ثطذی یؿسب ا ؾت11«ثبقس زاقت

13ؾ زطی ث نضت یه تسغی حملی وب ثطظ یبفت.

11

،20-19، نم 1989؛ ثیطت: زاضاتبضف اجبت، هعبلن الجدید لالصلنسض، حسثبلط؛


التبی ؾبب یبفت ان فم ث ا ان ف احىب زیی ایت زاز ث ت

بط ت ثط ثب یب مسؼ اؾت. ث ی ذبط اؾت و زض زؾتیبثی ث تىبیف زیی

اس. قس ذبة ی« بطی»یبثس. ث ی اتجبض اؾت و فمب تأی ت ایت ی

انبت حمیمت، »ای اظ ان فی اؾتجب یط تا بزض ز انبت ض ضا ی

. 14زاؿت« انبت ، انبت االق، انبت س تمسیط، س م س اقتطان

حض یب ث ی ث انبت ض تىی زاضس یب یط ان ی فؿیط تقطزبی ت

ضس. ى آ ث قبض ی

اصبلت ظر -1-3

لتی زض نسز تفؿیط ؾری ثط اؾبؼ »انبت ض ز لبس اؾبؾی زاضز: رؿت

اغ چ بیی، پؽ آ ضا ث بیی تفؿیط ذای وطز و آ اغ زالت زاضز چب اغ

زی لبس ای اؾت 15«.وی تط تفؿیط ی زا ثط بی تسزی ثبقس، ث بی عزیه

آیی، ثبیس ثسای یس ثب ث و لتی زض نسز تفؿیط وال ثط اؾبؼ بی اغب ثط ی

وبض ثطز و چ بیی ضا اضاز وطز اؾت. ای لبس ث یػ زض ظبی حبئع ایت

12ان فم ا ؾت قییب زض ابت ؿبئ ث قجی اس، اب قییب تب ظب ل غیجت وجطی ث زی

طای اؾتجب احىب زیی ساقتس، ث ی یطی اظ ان فم ث زؾتطؾی ث چك طفت ائ ه یبظی ث ثط زی ثب تبذیط ظبی ؿجت ث ا ؾت ضی ث اؾتفبز اظ ان فم آضزس. ثطای ب زض ای ظی ثطیس ث:

.38، ل 1321؛ تطا: چبپرب حبد حسی ی، تقزیزات اصلقبثی، حز؛ تمف ز اب ثعضاض قی اب حس ثبلط)( اب رفط نبزق)( زض »طی زیط رز زاضز و تمس اؾت:

س اظی انی، ثؿیبض تبظ ثطرؿت اؾت، تب آزب و ثطذی بب قی تبؾیؽ تجیی، تحی آظـ لااصل فق ث م اظ: لبفی، حؿی، قطیتی، ؾیس؛ «. زاس بی ای ز اب ثعضاض ی ان فم ضا اظ آظ

.43، ل 1385؛ ل:پػكب حظ زاكب، تطا: ؾت، رس ا، کبربزدی13

.27، ل 1388؛ تطر: حس ضاؾد، تطا: كط ی، بی حقق اسالهی تبریخ تئریث حالق، ائ ؛ 14

؛ تطا: اتكبضات زاكب تطا، چبح ثیؿت هببی استببط حقق اسالهی یب اصل فقحسی، اثاحؿ؛ .48-47، نم 1384یى،

15 .146نسض، پیكی، ل


قز و اغ ثط یف یب قبضی اظ بی رتف زالت وس. اط ثطای لبس رؿت ی

پطؾی يیت یس چ پطؾی و بی عزیه اغ چیؿت، ثطای لبس ز ی ی

16ثز اؾت.

ث ا خب و لب زض ازثیبت حملی ایطا ث ز بی ب ذبل ث وبض

بی ذبل زض اغت اضز ث هثبت زؽ قضای اؾالی زالت ضز. لب زض ی

ضؾس. اب لب زض بی ب، ثطای اقبض ث زاضز و ث تأییس قضای جب ی

ب، ب ب، آیی ب هثبت زؽ قضای اؾالی، ثطای اقبض ث تهیت

بی ی اؾتفبز بت زاضای نالحیتبی مب ب زؾتضا ب ب، قی ب ثرف

االرطا اظ ا لب اؾتفبز قز. اغت مببت ارطایی ثطای اقبض ث احىب الظ ی

ب نطفب هثبت زؽ قضای اؾالی ثبقس. وس، ثس آ و ض آ ی

ز آ ق آضز لتی زض هث زؽ ث لب اقبض ی تر ث حب یس الظ ی

ای ضار ث تسیس ب ضا زض بی ذبل لب ح وی؛ اب اط مبی ارطایی زض ثرف

تب ظب تهیت 1392لای طث ث ثزر ؾب »اتجبض هثبت ؾبثك اال وس

ث اتجبض یس ای و ا احتبال تری ث بی « ثزر ؾب رسیس تجط اؾت

االرطای بقی ب ی بی لب ضا ث تب مطضات الظ ، زض ثرفذبل لب ساقت

تی زی. 1392اظ ثزر ؾب

اؾتفبز اظ بط وال، عب اؾتفبز اظ بیی یؿت و ب طز ثط وبضثطز آ اتفبق

صاض اظ انالحبتی ترههی زض حی ي آ لب ط زاضس. اط زض ربیی لب

وس، و اظ لب بیی غیطترههی زاضس، الظ اؾت و زض مب تفؿیط ث اؾتفبز ی

زالت ترههی اغ تر وطز. ض زض ایزب زض بیی اؾت و اغ ث ش

وس، بیی و ب )ط چس پطقبض( اظ آ قبض( تجبزض ی ترههب )ط چس و

بی زؾتب« حؿبثطؾی»لب اؾبؾی، 55خب زض ان وس. ث ا ثطزاقت ی

16

.147ب، ل


وس اظ ثزر ی اظ ر بیف زیا حبؾجبت ا قس اؾت. بیی اؾتفبز

ب یبثس، ضؾیسی ث نحت كطیت زضیبفت و طز اظ حؿبثطؾی زضی

زس حؿبثساضی كب یب یب جبزالت بی اؾت. اب بی ث ازثیبت ضقت پطزاذت

بؾت. ف حؿبثطؾی ثط یفی اظ ىطزب زالت زاضز و حؿبثطؾی بی یىی اظ آ

زض ایزب زض بی « حؿبثطؾی»اؾت، « زیا حبؾجبت»اظ ربیی و ي ان

ترههی ذز ض زاضز زض بی ی آ.

ض یع »یع زض پی زاقت اؾت: لیس قط حزیت ض، اتمبزاتی ضا پصیطـ ثی

پصیط ضا نضت ذاس تطی نضت حسؼ ی اثب ای اؾت زض لی فم ابض

زاب ؾتی ث تسضیذ حزیت ض ضا اطی ذالف بپصیط زاؿت اس ب ثركیس. اب حمق

ر زاؿت ای زض ع پیطی اظ بط وال سیس اس. قبیس ثتا ض ضا حزتی قج

زی طائی ثی بی زیط ی رعی اب حى ث ع پیطی اظ آ بزیس طفت حزت

بی انی زضثبض ای تمس ثب خب ظز اظ اذتالف ضـ قید اهبضی ثب تئضی« 17اؾت.

تاس اؾتجب ذز ضا ط وؽ ی»ذاس و « زیی ثؽ ؾیب»ف ربف، ض ضا

؛ ث ی «ث ض آ ؿجت زس یب زض ط ضز ضبیی تفبت زضیبثس اظ وال

18زاس. ذبط ض ضا زیی رسای شلی ی

فت قس و پصیطـ انبت ض تبیزی زیط یع زاضز: ث ا خب ان .

ذبل زض تاس ب زضثطیطس تب افطاز یه ز ثبقس، ى اؾت ؾر ی

بیی ذبل ثبقس. ب ثز ؾر ثب وبتی حب اقبض ث ثی اظ افطاز ز ثب یػی

قز. اب .. فیس ی.قس یط ، یچ، وی، ازات ر بیس ی« ازات ب»و

چ ضار ث زض یب تطزیس زض ب یب ذبل ثز یه عاض ثبیؿتی آ ضا ب ثسای. چب

ای اظ هبزیك آ ي يی ی حى ب زضثبض ثی اظ هبزیك یب زؾت

17

.123تجبض، پیكی، ل رفطی 18

.150ب، ل


حى ذبل رز زاقت ثبقس؛ نطفب ب زؾت اظ هبزیك حى ب اظ زایط ق ب

قز. قس ثب ؾبیط هبزیك ثط جبی حى ب ثطذضز ی ذبضد یوس. بی ى اؾت زض االق ع یآض لب ب ضا بط یمی ،زضی حب تب

یه بز لبی قه وی ئ جبقی ای حى زالتی تب زاضز یب نطفب ث میس ث

ثی اضز ذبل اؾت. زض ایزب تب ثبیس ث حسی اظ فبز لبی وی و ؿجت ث

یس. ی« اذص ث لسض تیم»آض ثز آ ئی. ای قطز ضا اعا

بسظ غبیت هقي -1-2

لیبؼ می، ثبضظتطی قی ثؿ غبیت م اؾت. بی اطچ لب زض ضزی

حى نطیح زاضز، اب زض ضزی زیط و قجبتی ثیبزی ث ضز ا زاضز، ؾبوت اؾت. زض

وبضیطی جبی حى رؿت، ثطای ؿئ ؿىت یع حى تا ثب ث ای اضز ی

صاض ث زاز فىطی لب صاض ضا ث زؾت آضز. زض ای قی فؿط اظ ثط ة لب

تاس ثب زاز یه وس؛ زض تیز ی ؾبظی ی زؾتب فىطی ی پی ثطز آ ضا قجی

ای رسیس، اب تجط اظ حیج اظی لب اؾترطاد وس. ضزی تفبت، تیز

ظس و اضث لب سی ضا خب ی 880بز ،ؼزوتط اثاحؿ حسی ثطای لیب

وس. ی لب اب زض ضز ارطا یب س ارطای لبت ضا اظ اضث ثطز اظ مت حط ی

اط ثبی اؾتفبز 19نیت مت زض اضزی و نی لبت اؾت، ؾىت وطز اؾت.

ای نی ث ض لت نی ای ثط اظ لیبؼ ضا ساقت ثبقی، چ ثؿب ای اط ایع

ضا و ریطی اظ ایزبز 880تا حىت بز تط ث نی ث قز؛ اب ی ضؾیس ؾطی

ایع زض ضاث ث ض لت ضث اؾت، جب لطاض زاز فت اط نی جبزضت

قز. ث لت نی وس، اظ نی ث حط ی

ب ت حى نطیحب ثیب قس ب فؿط، ثب حسؼ ظز لیبؼ اا رتفی زاضز،

وس. اط چ اؾتفبز اظ لیبؼ زض ضز رؿت )زض نضت ت حى جبزضت ث لیبؼ ی

19

.194حسی، پیكی، ل


زاضا ثز ؾبیط قطای( ضز ثحج یؿت، اب زض ضز اتجبض لیبؼ ز و ؿتج

بلك اؾت. ب لیبؼ ثط جبی اغبی قز، اذتالف ط رز زاضز لبث ا بیس ی

یطز. ثؿیبضی اظ احىبی و زض لب سی ضار ث ثی ذهنیت ي نضت ی

صاض نضت طفت ثبقس ثطای زیط مز اس، ثس آ و تهطیحی اظ ؾی لب آس

اس هحتی و زاب ثب ثطضؾی ای اضز زضیبفت ضز؛ چطا و حمق بيی یع ث وبض ی

صاض قس اذتهبنی ث ثی ساضز زض زیط مزی و ؾبذتبی قجی جبی حى لب

ثی زاضس یع لبث اب اؾت.

صاض ثز، ث حی ثبضظتط زض يبت زیط ب هحتی و زض س ط لب

زی، ای س تؿطی یقز ثط ای جب حى ضز اثتسایی ضا ث ضز رسی كبس ی

بی ذز اظ جبضت ای و زض ذال نحجت بس. یس ی« لیبؼ ایت»اظ لیبؼ ضا

وس، ذزآب یب بذزآب زض حب اؾتفبز اظ لیبؼ ایت اؾتفبز ی« ث طیك ای»

اؾت.

ایی و ث زض ثؿ غبیت م ثبیس ث ؾیبق ت تر وطز. خال زض اض ویفطی ل

پطزاظس، لیبؼ پصیطفتی یؿت؛ چطا و كطیت ي زبظات ثطای قطسا ی

صاضز ابضی یه ضفتبض اب زبظات ث حب تأحیطی و زض حیبت قطسا ی رط

اض رعایی ضا ثبیس اظ اضزی قطز صاتب زض ط تهیت زؽ قضای اؾالی اؾت.

لیبؼ زض آ پصیطفتی یؿت. و تفؿیط ؾ

ت قبىبتلیح -1-1

قز، ب تیحبت لب ث اعابت لب تب ث بی نطیح لب ذالن ی

آض حبئع ایت اؾت. انیب بی وال ضا ث ز زؾت اساظ تهطیحبت آ اعا

و ؿتمیب اظ وال ق جبضت اظ بیی اؾت »وس. ق ف تمؿی ی

ف جبضت اظ »زض م مبث «. 20قز ي آ زض ر شوط قس اؾت فیس ی

20

.73حسی، پیكی، ل


قز بیی اؾت و زض وال ثیب كس ی ثب تر ث ؾبذتب تطویجی آ فیس ی

21«.ي آ یع زض ر شوط كس ثبقس

قط صوض زض لطاضزاز وبض »ذای: ی لب وبض 8ق ب نطیح اؾت. زض بز

یب تغییطات ثسی آ زض نضتی بفص ذاس ثز و ثطای وبضط عایی وتط اظ اتیبظات ای

ق نطیح ای بز آ اؾت و امبز لطاضزاز وبض ث حی و «. لب مطض بیس

اؾت. عایبیی وتط اظ عایبی لب وبض ثطای وبضط مطض وس،

وس، بیی اب ق ب نطاحت ساضز: ای بز ثس آ و اظ ف خجت اؾتفبز

فبس. زض ر ثس ای و فت قز اىب امبز لطاضزاز وبض ثب زیط ضا یع ث ب ی

عایبی ثیكتطی اظ عایبی سضد زض لب وبض رز زاضز، زبظ ثز ای ضا زض

ب لسض » « ثیكتط مطض وطز»تا ث ضا ی« وتط مطض ىطز»چطا و 22یبثی. ی

تجسی وطز.« مطض وطز

تا ف یع ثط ز لؿ اؾت: ف افك ف ربف. ف افك ضا ی

زاؿت و زض ثرف پیف شوط آ ضفت. اب ف ربف 23لیبؼ ایت ؿبات

ای اؾت و حى آ فیب یب احجبتب ثط ذالف ق ي آ میى ي لی

میى اف، »تاس زا ثط ای ثبقس و ی« اف، ة اؾت»ق اؾت. ث جبضتی عاض

ض بز آ )اف غیط حى عاض زض ف )اؾت یؿت( ر ي ز«. ة یؿت

تا ای عب ف ساضز؛ یی ی اف( ثیب قس اؾت. ثبیس زلت زاقت و ط عاض

فت بز لبی ال ثط بی نطیح ذز حتب بیی غیطنطیح زاضز. اظ ر قطای

ت ثبقس، زاضای ف ثز عاض، ای اؾت و میى بز ث ح لبث احهبیی رز زاق

قز؛ ث ذزی ذز بزاض ثبقس. خال ای و بز آ میى حى آ ربف ی یب ر

21

ب. 22

ثطذی ث اقتجب ای ب ضا بقی اظ ف ربف زاؿت اس، ق غیطنطیح، ثب تطیف ف ربف زض قز. ازا بزضؾتی ای ط ضق ی

23تا فت ث ز، اب یصاض زض ي ضز ط ایت ثیكتطی ساض زض لیبؼ ؿبات، هحت زض س ط لب

ب یعا ایت زاضز.


ث نضت فی ز ف ثطای آ « زؽ زض ایب ضظ تی اؾت»یی لتی ی

زؽ » -2«. بزبی غیط اظ زؽ زض ایب ضظ تی یؿت» -1لبث تهض اؾت:

اب یچ وسا اظ ای ز ف ارس بیی زضؾت یؿت «. ظ تی یؿتزض غیط ایب ض

ثبثطای ر ارس ف ربف یؿت.

زؽ فم زض ایب ضظ »حب فطو ویس ر انی ث ای نضت ثیب قز:

زؽ زض غیط ایب ضظ »، ف ربف آ ث ای نضت ذاس ثز: «تی اؾت

ای زاضای بؾت ث جبضتی ف ربف آ ، و اتفبلب عی«تی یؿتب یچ

حزت اؾت.

یب « قط»چ ثیب ي ث نضت ث ض ذالن انیب ثط ای ثبضس و چب

تا اظ آ ف ثبقس، ی« غبیت، تب حس یمف»ثز یب ي زاضای « حهط»

« سز»، «نف غیط اؾبؾی»چ ي میس ث ی حب چبربف اؾتجب وطز. زض

24تا اظ آ ف ربف طفت. ثبقس، ی« ا مت»یب

تا اظ قز، اؾتعابت غیط هطح ضا ی ذالن ی« ف»تیحبت لب ث

طب »ت. تا یىی اظ ای اؾتعابت زاؿ تیحبت لب تمی وطز. مس ارت ضا ی

ازب اطی و تلف بس یع «25ز چیع ثبقس و یىی اظ آب ثط زیطی تلف

زاؿت اظ رة اط تلف، رة « مس ارت»اعای ثبقس؛ اط تلف بس ضا

وس. ث ا خب بضت فی فؿ ارت یؿت، اب اظ ربیی و مس ضا اؾتفبز ی

ؾت الب بظ تلف ثط بضت، بضت یع ث ا مس ارت، ارت بظ ارت ا

تا ای حى ضا ربضی زاؿت. طزز. زض تىبیف لبی یع ی ی

اظ زیط اؾتعابت غیط هطح تیحبت لب « اش زض اظ ث اؾ اش زض قی»

و يطضی )اظ( آ ضا یع صاض ی ضا زبظ زاؿت ثبقس، اض اؾت. اط لب

پصیطز. خال اظ اضو آظازی ارتببت زض ان ثیؿت فت لب اؾبؾی، اذال ث ی

24

.89-81حسی، پیكی، نم 25

. 63قبثی، پیكی، ل


صاض حمق هبح ی )یط ایزبز آزی نتی( اؾت. ث ی ذبط لب

اؾبؾی ثط ذالف ان ثیؿت چبض و آظازی كطیبت ان ثیؿت كت و آظازی

عیی ضا كط ث ضبیت هبح ی حمق ی وطز؛ آظازی ارتببت ضا قغ

كط ث طابت حمق ی ىطز اؾت. اش زض آظازی ارتببت اش زض اذال

رعئی ) وی( زض ثطذی حمق ی اؾت.

بی حل تعبرض قایي در سهبى ضی -1-4

ثطای « ترهیم» « ؿد»قس. فبی تبضو یبی لای زض طض ظب زچبض

ؿد ث بی پبیب یبفت زضا اتجبض یه اس. ح تبضو لای زض ظب اثسا قس

لب ترهیم ث ف وبؾت قس اظ زایط فی ي یه حى لب اؾت.

ی پیكی ضا و ثب از لب ،بی لبی زض بز پبیبی ذز ث نطاحت بی ز

ثطس. ای وبض ؿد نطیح ب زاضز جیتب اتجبض ذاس قس ب ی ارطای لب رسیس ثی

تجسی ث یه ؿئ تفؿیطی راس قس.

ر ثی لاس »زض ؾبیط اضز لبس وی زضثبض تبضو لای زض ظب ای اؾت و

ث یػ ظبی و لاس «. ایت زاضز ب ثط ؿد ترهیم آ حس ىتبز تب

وس ثبقس، ازبی ؿد پصیطفتی یؿت. ث ا خب لب تبضو تك ث لب

سی زض ؾ وتبة، زض چس ؾب رتف ث تهیت ضؾیس، اب اظ ربیی و ط ؾ وتبة

بضو آ ضا ثبیس ث حی اس، از ت رعئی اظ لب سی ایطا ث ا لبی احس ثز

تا زضثبض تبضو بقی اظ تفؿیط وطز و یچ یه اظ اتجبض ؾبل كس. ای ازب ضا ی

صاض ؿتع آ اؾت و انالحبت ثسی لب وطز. چطا و فطو حىت لب

صاض ضا زض ظب انالح زض یه لب تف آب ؿجت ث زیط از آ لب لب

احىب آ ثسای.

وی لای مطضات غبیط ای لب اظ زضر »صاض ثب ای شوط وی و اط لب

ضؾس و چ اظ ذز ضف تىیف وس، ثت ث ثطضؾی ای ؿئ ی« اتجبض ؾبل اس

ای تطی اقبض صاض ثس وچه اس. ب وبض زقاضتط اظ ای اؾت لب لایی ؿد قس


زض ای اضز ثیس. یث ؿد زض يبتی وبال یىؿب، احىبی وبال تبز تساضن

زس. اتجبضی لب ؾبثك ی فؿط لب تب ربی ى حى ث ثی

لب » 127زاب ثطی یؿت. ث ا خب زض بز ؿد يی اظ اتمبزات حمق

وی لای مطضات ب ذبل : »آس اؾت 1386، هة «سیطیت ذسبت وكضی

زؽ قضای 5/6/1386)ث رع لب ثبظكؿتی پیف اظ س وبضوب زت هة

ثب ای «. طزز اؾالی( غبیط ثب ای لب اظ تبضید الظ االرطاء قس ای لب غ ی

هة « لب اؾترسا وكضی»زای زض زضر رؿت تر تجیط، ش ط حمق

قس ث 1370هة « لب ب ب پطزاذت» انالحبت ثسی آ 1344

ضؾس زؽ حى ث ؿد ای ز لب زاز ثبقس. ثب ای حب لب سیطیت ط ی

بز 3 ی ض تجهط 109ذسبت وكضی ثب اضرب ث ای ز لب زض ثس اف بز

ثطز. ایه ثب رز صقت فت ؾب اظ ضا ظیط ؾؤا ی ب آی ، ال ابض ؿد و109

ؾبظی لای طث ث تهیت لب سیطیت ذسبت وكضی فم سف یىپبضچ

سیطیت ذسبت وكضی حمك كس، ثى ثطذی اظ یؿسب قبضحب لبئ ث ؿد

قس زض اضزی و رعئی مطضات لای اؾترسا وكضی ب ب پطزاذت

لب سیطیت ذسبت وكضی ؾىت وطز، ثب ضر ث لای ؾبثك، احىب طث ث آ

ث ای ح یىی اظ غبیبت اؾبؾی زؽ اظ تهیت لب سیطیت 26زاس ضا زطی ی

قز. ذسبت وكضی یی انالح ب ازاضی وكض زض فطآیس تفؿیط ث وی ح ی

یطز و احىب تبز زض يبتی اؾت اب ظبی ضز اؾتفبز لطاض ی« ترهیم»

و ثب ؿجت ذهل زاقت لب ب نطاحتب ث ؿد لب ذبل پطزاذت

چ لبی زضثبض وبضوب زت لب زیطی زضثبض اؾت. ث ا خب چب

ذاس. زض ای رؿت ضا ب لب ز ضا ذبل یب رز زاقت ثبقس؛ لب

اضز اط لب ذبل پؽ اظ لب ب ث تهیت ضؾیس ثبقس، آب زایط هبزیك لب

26

؛ تطا: یعا، رس ا، چبح حقق اداریث ا ثطیس ث: ابی، حس؛ اؾتاضؾطی، وضـ؛ .246ل ،1392قبعز، یطایف ز،


قز. یی زض فطو حبيط، فت ی« ترهیم»وس. ث ای فطآیس ب ضا حسز ی

ب )و لب رهل ذز ضا قز، ث رع لب زضثبض وبضسا زت ارطا ی

زاضس( لبی و ثطای ب ث تهیت ضؾیس، رهم لبی اؾت و ثطای

وبضسا زت ي قس اؾت.

تهیت لب ب پؽ اظ تهیت لب ذبل اذتالف ط رز زاضز. تیز زضثبض

وس، اب فمب ثك ضا ؿد یالیت ثط ای ثبضس و لب ب رسیس، لب ذبل ؾب

زس. طح زاب حى ث ثمبی ط ز لب ترهیم لب ب رسیس ی حمق

ط ب لب بی ثط ذالف حى »یؿس: زوتط وبتظیب زض طفساضی اظ ط اوخطیت ی

ای احىب صاضا ثط ذبل ي قز، چ ط بی لبث ترهیم اؾت، غبجب یع لب

صاض بی ث حف حى قس، ای اؾت و احتب زاضز لب ذز اؾتخبئبتی لبئ ی

تا حىی ضا اظ ثی ثطز.... ث ايبف اط لج ذبل ثبقس ث نطف احتب ی

وی و ؿد يی ی ذالف ان تیز س لبثیت ر ثی ز لب اؾت،

بفبتی ثب حف لبس وی ساضز ثب ای تطتیت ط ز لب حف چ لج اؾتخب

«.27ضؾس تط ث ط ی قز، صا پصیطفت ای ط می ی

ث ا خب پؽ اظ تهیت لب حبؾجبت ی زض ب حملی ایطا يبث

ذبنی ثطای قبؾبیی ؤؾؿبت ی غیط زتی رز ساقت. زؽ ثب تهیت

ای بزب ضا ث 1373زض ؾب « لب فطؾت بزب ؤؾؿبت ی غیط زتی»

نضت ضزی قبؾبیی وطز تهیت ضزی زؽ؛ يبث تكریم ؾؿ ی

لب سیطیت ذسبت وكضی، زؽ السا ث 3غیط زتی قس. ؾیعز ؾب ثس، زض بز

ؤؾؿ یب بز ی غیطزتی: »ب وطز: ای ب ثطای تكریم ای بز ي يبث

احس ؾبظبی كرهی اؾت و زاضای اؾتمال حملی اؾت ثب تهیت زؽ قضای

قز ثیف اظ پزب زضنس ثزر ؾبال آ اظ ح بث ی اؾالی ایزبز قس یب

27

،96-79، نم 84، قبض 1342ز وب وال؛ ذطزاز تیط ؛ هدی عزح هقدهبتی حققوبتظیب، بنط؛ .94ل


. يبث «غیطزتی تأی طزز س زاض بیف ذسبتی اؾت و رج ی زاضز

یس ث ضغ تهیت لب سیطیت ذسبت ترهیم ب ؤذط ثب ذبل مس ث ب ی

ب ؾبثمب زض فطؾت بزبی ی غیطزتی آس اؾت، وكضی، ؾؿبتی و ب آ

چب ؾؿ ی غیطزتی تمی ذاس قس، حتی اط قطای مطض زض لب

جبقس. زض ربی ذز ث اضظیبثی ای تفؿیط ذای پطزاذت.ا سیطیت ذسبت وكضی ضا زاض

اصل عولی -1-5

ت یب از جزث زی ثؿت ان تفؿیط فی یك ضاكب یؿتس پسیساضی ث

یب یمی ؿجت ث حىی رز ساضز 28زض ربیی و وبفی جیی اؾت. ث ی ذبط

ز، ق ب ان ی فت ی قه ؾططزای حبو اؾت اظ چبض ان می و ث آ

ثبیس تر زاقت و ای ان سی وكف اظ ال یؿتس تب زض .یطی وه ی

اقت قی و ضا تجطی ثطای زؾتطؾی ث ال رز س ب تؾ ی نضتی ث آ

اس اظ ثطائت، احتیب، اؾتهحبة ترییط. ای ان جبضت 29ثبقس.

چ قه زض اط، ثس اظ رز یمی ث رز آیس حى ث اثمبی یمی زی، چب

ای. ث ا خب ظی پؽ اظ صقت قف ب اظ غیجت ضا اب وطز« ان اؾتهحبة»

وس. زض ایزب طي قط ثطای ا اضث یقطـ، زضذاؾت تمؿی بتطن ی ضا ث

آز اؾت، اب ؿجت ث ظس ثز ی زض صقت یمی زاضی، پؽ ظس بس ب اطی قه

زی. ا ضا اؾتهحبة وطز حى ث س تمؿی تطو ی

ضا اب وطز « ان ثطائت»چ زض رز یب جز تىیف زض اطی قه وی، چب

زس، اب ث زی. ث ا خب وؿی لجیحی ضا ازب ی تىیف ی حى ث س

یبثی، ایزب ح ارطای ان ضغ تفحم زض ت لبی رطی تبط ثب ی ی

ثطائت اؾت.

28

اط ی، اطی اؾت و احتب رز آ ثیف اظ احتب جز اؾت. 29

.17لبفی، حؿی، قطیتی، ؾیس؛ پیكی، رس ز، ل


چ ان رز تىیف حطظ ثبقس، اب قه زض ویفیت آ ثبقس، تب حسی ث چب

ضا « 30ان احتیب»ای، وی یف ذز ضا ازب زازازب تىیف ثپطزاظی و یمی

زای زلیمب ث چ ای. خال زض رز ثسی ث یىی اظ ز فط ئی، اب ی اب وطز

وؿی ثسىبضی. زض ایزب التبی ان احتیب پطزاذت ثسی ث ط ز فط ثطای ؾم

تىیف اؾت.

یف ثی چس اط غیط لبث ر طزز ثبقس، ىف ث چ ان رز تى بیتب چب

یس. ی« ان ترییط»عیس، ای ضا اذتیبض ذز یىی اظ تىبیف ضا ثطی

ثطذی یؿسب ثب ازبی حهط می ان ی، تمسس زض حبت رز قه فم

31 فم یىی اظ ی چبض ان ى اؾت اب قز.

بی هتي هتکی ب فزادادابشاربی تفسیزی -4

ث االبتی اقبض زاضس و اضظـ « ب بیی زضثبض زیط زاز زاز»یب 32فطازاز

ضؾس زاضس. ث ط یای ب ث اؾ مكی اؾت و زض طفی االبت االبتی آ

یطز یكب ثبقس. یچ لبی زض ذأل قى تاس یك ضا اوتفب ث ت زض تفؿیط، ی

تا ازب تاس مكی اؾبؾی زض تفؿیط ایفب وس. ی یطی آ ی بی قى قبذت ظی

وطز ازثیبت اثعاضبی تفؿیطی غیطتی ث حسی اظ غب ضؾیس و ثتا آ ضا چب ان

بی ذثی ثطای فم، یه طی تفؿیطی لبث اتىب زاؿت. ثب ای حب ای اثعاضب طیعب

حضی ظیبز اظ حس ان فم )و انال ثطای اؾتجب اظ ت مسؼ بف تجبت تو

ؾبب یبفت، تی چ لب و حتی احتب ذبپصیطی آ فطاا اؾت( ث قبض

30

ای و ثس ثبیؿتی حك بت پطضزبض ضا ث ربی آضز، ان احتیب ضا « اب حك»قیس نسض ثب طح طی ضؾس . ثب ای حب ث ط ی185س اؾبؾی ان ی طح وطز اؾت. ثطیس ث: نسض، پیكی، ل ث ا لب

ای طی اذتهبل ث جبزات زاقت ثطای تفؿیط حملی و زض آ ان ثط آظازی قطسا اؾت، وبضآیی ساضز.31

.293پیكی، ل ثطای ب چی حهط می زض ان ی ثطیس ث: حسی، 32

Metadate

Mohammad

Cross-Out

Mohammad

Inserted Text

Metadata


ط تبیذ ضس: ب ث ا ى ان فم زض فطآیس تفؿیط، ب ث ا انالح ی

حض. تسبی تتفؿیطی غیط لبث لج

رح قبى -4-3

تا یىی اظ پطثؿبستطی اثعاضبی تفؿیطی غیطتی ضح لب ضا ث رطات ی

زاب زاؿت. قبیس ثتا ضز ف ضح لب ضا زض فم طفت. طح زوتط حمق

زاؿت. زض فم ا ی« بی می اؾتعا»وبتظیب ضح لب ضا زض ضزیف طف اظ

« اثاؾحبق قبجی»صت اسؿی، ضا زض آضای فمی بىی« مبنس اكطی»ؾت یع

تا زیس و ثبض زاقت قطیت ای ثطای مبنسی ي یالزی( ی 1388)تفبی

قس اؾت اؾتجب تىبیف قطی ثبیس جتی ثط زضن ف ای مبنس ثبقس. قبجی زض

زیس: فمبیی و و قطیت ضا زض ز رطیب بس یظیؿت ظب رغطافیبیی ی

نفیبی و ثب ستطای احىب زیی تؾ ىفی زاقیطا زض ار ضیىطزی ؾرت

وقیس تب ثب ای قی طی ثیف اظ حس، ض ث تی قطیت آضز ثزس. ا ی اثبح

تفؿیطی اظ ای یب ضا ؾی ثكبیس.

بیی اؾت و زضپؽ پطز افب لب بی سف»ح لب فت قس زض تطیف ض

غطو انی »تا ث ضح لب ضا ی«. 33قز رز زاضز ث یطی م وكف ی

یع تجیط وطز. نطف ط اظ ای مهز وال و لب ثطای ح عا « يبت لای

ث فطاذض ي ذز غطيی ضا ثطآضز 34لبی ز قز، ط حف ي ی

اس، اب ث نضت یه صاض لطاض طفت ؾبظز. ای اغطاو عب ضز تهطیح لب ی

پطزاظا یطی وی زض بضـ تسی لب لبث كبس اؾت. قبضحب طی رت

ث ی ذبط آغبظس. حملی، آظـ ط قبذ ذبل حملی ضا ثب تجیی ای اغطاو ی

تا ث ضی تجیط وطز و ض آ ثط ؾفیسی ظی نفحبت لب ثبظ ضح لب ضا ی

33

.204، ل 1384وبتظیب، 34

Code


ثرف ؾبظی ایب آؾب»قز ضح لب تزبضت، فت ی چی اؾت وتبثس. ی

ضح « بی قطسا تی لسضت تی حك»؛ ضح لب اؾبؾی، «وطز ثبظضبی

. اط اؾت« بی اؿبی ت وكف حط رط ي حف حك»ویفطی آیی زازضؾی

تیز تفؿیط فی ی ای ضح ثبقس، زقاض اتجبض ثیبثس.

ثص تر ث ف ضح لب اضظـ تفؿیطی آ تب زط ث تأؾیؽ لاسی

س تفؿیطی بی رتف ببت حملی قس، ثى زض حب قى زاز لا ای زض ضقت

حهط ث فطز ثطای ط ضقت اؾت. ث ا خب یىی اظ یؿسب زض ظی حمق

:تا ثط قطز ثطای تفؿیط لای مطضات رعایی لاس ثؿیبض ی»زاضز: ویفطی اثطاظ ی

]خال[ تفؿیط حسز لب بؿبس؛ تؾ ث لیبؼ زض تفؿیط لب بؿبس؛ تفؿیط

لب ؿبس؛ تفؿیط لب ج ث ف ت تفؿیط االی یب تفؿیط جتی ثط ؾ

بی تفؿیط ؾ یك ضا زض حمق ویفطی ی زض حبی حظ 35«.سف غبیت

وس و قبیس چی تفىیىی ضا زض تفؿیط زیط يبت حملی تا زیس. تفىیه ی

طؾت بزب ؤؾؿبت ی غیطزتی ث تط زضثبض اؾتطاض اتجبض لب ف پیف

ضغ تهیت لب سیطیت ذسبت وكضی تأؾیؽ يبث ب ثطای قبؾبیی ای

ؤؾؿبت، ثحخی ث یب آس. فت قس ثط پبی وبضثطز قطزبی ترهیم ؿد، لب

اتجبض وطز لب فطؾت سیطیت ذسبت وكضی ث ا ب ؤذط لبزض ث ثی

یطی اظ ضح لب ساضز، بزب... راس ثز. ثب ای حب فؿطی و اثبیی اظ ثط

س صاض اظ ي لب سیطیت ذسبت وكضی، ب تاس اؾتسال وس غطو لب ی

تا وطز زؾتب ازاضی وكض اؾت. چی مهز آقىبضی ضا رع ثب تهطیح ث اؾتخب، ی

ی ذبط التبی ضح لب سیطیت ذسبت وكضی، حى ث وبض وبض صاقت. ث

ىبض ثؿت يبث ی رسیس اؾت.ثصاقت فطؾت اؾتخبئی ؾبثك

35

54-7 نم ،41 قبض ،1377 پبییع ؾیبؾی، حمق زاكىس ز ؛جشایی قایي تفسیز ری؛ ایسی،


فزآید تصیب قبى -4-2

قس لای اظ طح طح تب ضؾیسی زض قضبی رتف زؾترـ تحالت رتف

تافك یطس تب ث اكبیی ضز لطاض یبی تسزی ب ربفت زض طو افمت

ای تریی لبث تهیت زؾت یبثس. ال ثط ای ط طح لبی زاضای مس

بی بیسب زؽ حبیت یب وس. زیبي اؾت و يطضت رزی آ ضا تكطیح ی

وی ضا تاس چی ی ث ت ذز اثعاضی ؿتس و ی ،بی ی ربفت

ب اثعاضبیی ؿتس و اطچ زض ت لب قت یبس اس، اب ثب س. ایتيیح ز

اس.تأ زض ثی ذ ذاسی

تاس ثب نطف اؾتبز ث یه ابض ط ربف یب افك زض ؿب یچ فؿطی ی

ض ثطز ای اثعاض تفؿیطی ظب تهیت لب، تفؿیط ذز ضا ث لب تحی وس. ث وب

ؿتع اضائ عاضقی زلیك اظ ضس فتب یب فطآیس تهیت اؾت، تب ظ، ربیب مف

ط ربفت یب افمتی زض ی ث ت وی ضق ثبقس.

زض ظب ثحج ثط ؾط ان لب اؾبؾی، زؽ ذجطب لب اؾبؾی، پؽ اظ ثحج

ثبض زضد یب س زضد قط طز ثز ثطای تهسی ضیبؾت بیسب افك ربف زض

رضی، بیسب ثب پیكبزی و قط طز ثز ضئیؽ رض زض آ تهطیح قس

45آض حملی یؿت، وب ای و . ای ربفت اجت ارس اضظـ اعا36ثز، ربفت وطزس

ال ثز حس هبة تهیت ان زؽ ذجطب یع ثب ای پیكبز افك ثزس ثب

زض زؽ ذجطب لب اؾبؾی زط ث ضز قس ای پیكبز طزیس؛ اب فؿط لب

تاس ثب ل یمی زا ضا ی 108زض بضـ بیی ان « ضر»یبثس و اؾبؾی زضی

ثط قطیت طز ثز ضئیؽ رض ثساس.

36

نضت كطح صاوطات زؽ ثطضؾی بئی لب اؾبؾی رضی اؾالی ایطا، رس ؾ، ازاض و اض . 1772، ل 1364فطی ضاث ی زؽ قضای اؾالی، چبح ا، آشض


ای حقق رضت بی هیبى گزایص -4-1

ب ر وبضوطزبی حمق زض زاكىس اؿبی، تبغ زؾتبضزبی زیط ضقتاظ

ای وه ثؿعایی ث ضقت ثطای تسی لب ثتط اؾت. ای چی اؾت و ف یب

بی ضؾبس. طایف حملسا ثطای زضن ثتط چطایی تحالت زط ث تهیت لای ی

طفت زض صقت ضا اظ زض ؾبذتب حمق قىیطی لای ای ت قى ضقت یب

زض حب وبضوطزی لای بیی ذبضد اظ ای ؾبذتب تيیح زاز ثط ث و اظ زیسب

ظیؿت فؿط قس صاضز. اظ ط تفؿیطی، صقت ظب ثبج تغییط رب تسی احط ی

زض -چب زطی اب -ای لسیی ای اثعاضب ث ف افك زیس فب لب تفؿیط ل

وس. افك زیسی رسیس وه ی

یطی طایی ضا چطا ضا ذز لطاض زاز ث تبضید قى ث ا خب فؿطی و م

لب سی ال ثط زفتط 1287وس، اظ تيیح ای و چطا زض بز لای تری ی

، برع حیت ب زض تی اؾبز ضؾی زازاؾبز ضؾی، ث ازاضات حجت اؾبز یع نال

وس و زض ظب تهیت لب سی ای ی رزا ضا ت تب ثطضؾی تبضیری حمق اؾت.

تأؾیؽ چی ثز ظ زض قطبی ایطا، زفبتط اؾبز ضؾی تأؾیؽ كس

سز تحی تا ث ساع ی 37ز. يطضی ی ثطای ازاضات حجت اؾبز نالحیتی

لب سی ضا ث حی تفؿیط وطز تب نالحیت ازاضات حجت 1287صاض بز تبضیری لب

اؾبز ث اضز ايطاضی حسز قز.

تاس ضؾبت كبثی ثط س یطز. قبؾی حمق یع زض حظ تفؿیط ی رب

وس و ز یع لج یپصیط اضتجب جؿتی حمق رب ضا ی»قبؾی حمق رب

بی لبی قز ث طا آ ثبیس زطی ضاث یبظبی ارتبی زط ی

بی حملی وس تب فؿط زض فطبیت قبؾی حمق وه ی رب«. 38حملی ضی زس

37

.37ل ، چبح ا،1391تطا: وتبثرب ذ زاف، حقق ثبت اسبد در ایزاى، حمیمت، ی؛ 38

، چبح 1387؛ تطا: ؾت پػكب حظ زاكب، هببی ریکزد اجتوبعی ب حققاز، جساطيب؛ یع .292، ل ا


بی ارتبی می ثبلی بس ثب تح زض ضی لبیی، ظی تح بقی اظ يطضت

بی ضا )و ستب ثب تأذط ؿجت ث تحالت ارتبی تأ اؾت( فطا آضز.ل

تتو

ذا زض تفؿیط ت حملی جبیس ب ضا زض ای ث وبضیطی اثعاضبی ت ب ب

ب غ اساظز و تفؿیط ث ضای زض ضقت حمق پؿسیس اؾت. لب ثبیس قطسا ضا

ثیی ايب آیس وس تفؿیط جبیس ای اؾتبساضز لبی ضا ظیط ؾا ثجطز. پیفلبزض ث

زی لب ث بی وبؾت اظ اتجبض فش آ اؾت. حؿ ثیی وبؾت اظ لسضت پیف

ثركی ث فطآیس ف ایت ث وبضیطی لاس تفؿیطی زض ی اؾت و ثب اجب

وس. ه یو لب ث حف لسضت آ

هببع هآخذ

وتت

ابی، حس؛ اؾتاضؾطی، وضـ: حمق ازاضی؛ تطا: یعا، رس ا، .1

.1392، یطایف ز، چبح قبعز

بی حمق اؾالی؛ تطر: حس ضاؾد، تطا: ث حالق، ائ: تبضید تئضی .2

.1388كط ی،

ثیىؽ، ثطایب: فط طی حملی؛ تطر: حس ضاؾد، تطا: كط ی، .3

.1389چبح ا،

ب: نضت كطح صاوطات زؽ ثطضؾی بئی لب اؾبؾی رضی ثی .4

طا، رس ؾ، ازاض و اض فطی ضاث ی زؽ قضای اؾالی ای

.1364اؾالی، چبح ا، آشض


تجبض، حؿ: فؿف تفؿیطی حمق؛ تطا: قطوت ؾبی اتكبض، چبح رفطی .5

.1388ا،

اهلل قیس ؾیسحس: جبی طی لب اؾبؾی؛ تطا: حؿیی ثكتی، آیت .6

.1390ثم، چبح چبض،

یمت، ی: حمق حجت اؾبز زض ایطا، تطا: وتبثرب ذ زاف، چبح ا، حم .7

1391.

بی تفؿیط لای ثب تبویس ثط لای اؾبؾی سی؛ ل: زیی، احس: ثبیؿت .8

. 1382زاكب ل، چبح ا،

.1321قبثی، حز؛ تمطیطات ان؛ تطا: چبپرب حبد حسی ی، .9

.1989لط: ب ازسیس الن؛ ثیطت: زاضاتبضف اجبت، نسض، حسثب .10

یعاز، جساطيب: جبی ضیىطز ارتبی ث حمق؛ تطا: ؾت پػكب .11

.1387حظ زاكب،، چبح ا

.1379یس، حؿ: فط فبضؾی یس؛ رس ا؛ تطا: ایطوجیط، چبح ز، .12

حمق ب زض ب حملی ایطا؛ تطا: وبتظیب، بنط: مس .13

.1384قطوت ؾبی اتكبض، چبح چ ؾ،

حسی، اثاحؿ: جبی اؾتجب حمق اؾالی یب ان فم؛ تطا: اتكبضات .14

.1384زاكب تطا، چبح ثیؿت یى،

تمبال

پبییع ؾیبؾی، حمق زاكىس ز رعایی؛ لای تفؿیط ری: ایسی، .15

54-7 نم ،41 قبض ،1377

طح مسبتی حمق سی؛ ز وب وال؛ ذطزاز تیط :وبتظیب، بنط .16

. 96-79، نم 84، قبض 1342

78پالک ، خیابان شهید رجایی، بلوار سمیه، آدرس: قم

Email: research@cmir. ir 37732131-025

www. cmir. ir

روش تفسیر قانون بر اساس اصول استنباط حقوق اسلامی

Documents

Transcript of روش تفسیر قانون بر اساس اصول استنباط حقوق اسلامی