พฤติกรรมการเดินทาง...

11
พฤติกรรมการเดินทาง และการเข้าถึงการใช้บริการรถ Shuttle bus ภายในมหาวิทยาลัย ขอนแก่น Travel behavior and accessibility of shuttle bus in Khon Kaen University หฤษิต ชาตาธิคุณ 1* , ลัดดา ตันวาณิชกุล 2 Haruesit Chatathicoon 1* , Ladda Tanwanichkul 2 Received: 22 December 2019 ; Revised: 19 February 2021 ; Accepted: 12 March 2021 บทคัดย่อ การศึกษาวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาพฤติกรรมการเดินทาง ความพึงพอใจ แรงจูงใจของผู้ใช้และผู้ไม่ใช้บริการรถ Shuttle bus รวมทั้งนำาเสนอแนวคิดในการปรับปรุงแก้ไขการให้บริการรถให้มีประสิทธิภาพ และปริมาณการใช้บริการเพิ่มมากขึ้น งานวิจัยสำารวจข้อมูลโดยการสำารวจกายภาพ และทำาการสัมภาษณ์ข้อมูลด้วยแบบสอบถามจำานวน 920 ชุด ใช้เทคนิคในการ วิเคราะห์ปัจจัยตามด้วยการวิเคราะห์ความแปรปรวนทางเดียว และการวิเคราะห์ถดถอยโลจิสติกส์ ผลการศึกษาพบว่า เมื่อใช้ วิธีการวิเคราะห์ปัจจัย ที่ส่งผลต่อความพึงพอใจและแรงจูงใจของผู้ใช้และผู้ไม่ใช้บริการที่มีนัยสำาคัญทางสถิติ คือ ด้านการให้ บริการ กายภาพ และเวลา นอกจากนั้นพบว่า รถ Shuttle bus ที่ควรได้รับการปรับปรุงแก้ไขมากที่สุด ได้แก่ สายสีแดง รองลงมา คือ สายสีน้ำาเงินและสายสีเขียวตามลำาดับ ในขณะที่ผลการวิเคราะห์การพยากรณ์ด้วยแบบจำาลองถดถอยโลจิสติกส์ พบว่า ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กันอย่างมีนัยสำาคัญทางสถิติ คือ ปัจจัยด้านกายภาพ กล่าวถึง หากแรงจูงใจทางด้านกายภาพเพิ่มขึ้น 1 คะแนน โอกาสที่ผู้ไม่ใช้จะอยากใช้บริการเพิ่มขึ้น 6.3 เท่า ดังนั้น เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพและเพิ่มปริมาณการใช้บริการ ควรให้ ความสำาคัญในการปรับปรุงด้านกายภาพ อาทิเช่น การปรับปรุงสิ่งอำานวยความสะดวกที่จุดจอดรับ-ส่งผู้โดยสาร การปรับปรุง ช่องจอด และการปรับปรุงเส้นทางการเดินรถให้ครอบคลุมพื้นที่เพิ่มมากขึ้น คำาสำาคัญ: พฤติกรรมการเดินทาง แรงจูงใจ Shuttle bus Abstract This research studied the traveling behavior, satisfaction and motivation of users and non-users of a shuttle bus, and presents a concept of improving the efficiency of the service and increasing the number of users. Data were obtained by conducting a physical survey of parking areas, bus routes and current service problems. interviews were conducted with 920 questionnaires and analysed for factors analysis techniques, one-way analysis of variance and logistic regression analysis. The results of the study, when using the factor analysis method to find the factors affecting the satisfaction and motivation of users and non-users, indicated that service, physical and time were statistically significant. It was found that the shuttle buses that should be improved the most were red lines, blue lines and green lines, respectively. However, the logistic regression model analysis showed that the physical factor is the factor that was significantly correlated. However, when physical incentives increased by 1 point, the chances of non-users wanting to use the service increased by 6.3 times. Therefore, in order to increase efficiency and increase users, it is important to focus on physical enhancements such as improving the facilities at the bus stop, bay parking lane improvements and improving the bus routes to cover more areas. Keywords: Traveling behavior, Motivation, Shuttle bus 1 นักศึกษา, สาขาวิชาวิศวกรรมโยธา คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น อำาเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น 40000 2 รองศาสตราจารย์, สาขาวิชาวิศวกรรมโยธา คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น อำาเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น 40000 1 Student, Department of Civil Engineering Faculty of Engineering, Khon Kaen University, Khon Kaen, 40000 2 Assoc. Prof., Department of Civil Engineering Faculty of Engineering, Khon Kaen University, Khon Kaen, 40000 * Corresponding author ; Haruesit Chatathicoon, Faculty of Engineering, Khon Kaen University, Khon Kaen, 40000, Thailand. [email protected]

Transcript of พฤติกรรมการเดินทาง...

พฤตกรรมการเดนทาง และการเขาถงการใชบรการรถ Shuttle bus ภายในมหาวทยาลยขอนแกนTravel behavior and accessibility of shuttle bus in Khon Kaen University

หฤษต ชาตาธคณ1*, ลดดา ตนวาณชกล2

Haruesit Chatathicoon1*, Ladda Tanwanichkul2

Received: 22 December 2019 ; Revised: 19 February 2021 ; Accepted: 12 March 2021

บทคดยอการศกษาวจยนมวตถประสงค เพอศกษาพฤตกรรมการเดนทาง ความพงพอใจ แรงจงใจของผใชและผไมใชบรการรถ Shuttle bus รวมทงนำาเสนอแนวคดในการปรบปรงแกไขการใหบรการรถใหมประสทธภาพ และปรมาณการใชบรการเพมมากขน งานวจยสำารวจขอมลโดยการสำารวจกายภาพ และทำาการสมภาษณขอมลดวยแบบสอบถามจำานวน 920 ชด ใชเทคนคในการวเคราะหปจจยตามดวยการวเคราะหความแปรปรวนทางเดยว และการวเคราะหถดถอยโลจสตกส ผลการศกษาพบวา เมอใช วธการวเคราะหปจจย ทสงผลตอความพงพอใจและแรงจงใจของผใชและผไมใชบรการทมนยสำาคญทางสถต คอ ดานการใหบรการ กายภาพ และเวลา นอกจากนนพบวา รถ Shuttle bus ทควรไดรบการปรบปรงแกไขมากทสด ไดแก สายสแดง รองลงมา คอ สายสนำาเงนและสายสเขยวตามลำาดบ ในขณะทผลการวเคราะหการพยากรณดวยแบบจำาลองถดถอยโลจสตกส พบวา ปจจยทมความสมพนธกนอยางมนยสำาคญทางสถต คอ ปจจยดานกายภาพ กลาวถง หากแรงจงใจทางดานกายภาพเพมขน 1 คะแนน โอกาสทผไมใชจะอยากใชบรการเพมขน 6.3 เทา ดงนน เพอเพมประสทธภาพและเพมปรมาณการใชบรการ ควรใหความสำาคญในการปรบปรงดานกายภาพ อาทเชน การปรบปรงสงอำานวยความสะดวกทจดจอดรบ-สงผโดยสาร การปรบปรงชองจอด และการปรบปรงเสนทางการเดนรถใหครอบคลมพนทเพมมากขน

คำาสำาคญ: พฤตกรรมการเดนทาง แรงจงใจ Shuttle bus

AbstractThis research studied the traveling behavior, satisfaction and motivation of users and non-users of a shuttle bus, and presents a concept of improving the efficiency of the service and increasing the number of users. Data were obtained by conducting a physical survey of parking areas, bus routes and current service problems. interviews were conducted with 920 questionnaires and analysed for factors analysis techniques, one-way analysis of variance and logistic regression analysis. The results of the study, when using the factor analysis method to find the factors affecting the satisfaction and motivation of users and non-users, indicated that service, physical and time were statistically significant. It was found that the shuttle buses that should be improved the most were red lines, blue lines and green lines, respectively. However, the logistic regression model analysis showed that the physical factor is the factor that was significantly correlated. However, when physical incentives increased by 1 point, the chances of non-users wanting to use the service increased by 6.3 times. Therefore, in order to increase efficiency and increase users, it is important to focus on physical enhancements such as improving the facilities at the bus stop, bay parking lane improvements and improving the bus routes to cover more areas.

Keywords: Traveling behavior, Motivation, Shuttle bus

1 นกศกษา, สาขาวชาวศวกรรมโยธา คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน อำาเภอเมอง จงหวดขอนแกน 400002 รองศาสตราจารย, สาขาวชาวศวกรรมโยธา คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน อำาเภอเมอง จงหวดขอนแกน 400001 Student, Department of Civil Engineering Faculty of Engineering, Khon Kaen University, Khon Kaen, 400002 Assoc. Prof., Department of Civil Engineering Faculty of Engineering, Khon Kaen University, Khon Kaen, 40000* Corresponding author ; Haruesit Chatathicoon, Faculty of Engineering, Khon Kaen University, Khon Kaen, 40000, Thailand. [email protected]

A Study of travel behavior and accessibility of shuttle bus in Khon Kaen University

193Vol 40. No 2, March-April 2021

บทนำามหาวทยาลยขอนแกนเปนมหาวทยาลยแหงหนงทมพนทขนาดกวางใหญ มจำานวนนกเรยน นกศกษา อาจารย และบคลากรทมาเรยนและทำางานจำานวนมาก โดยในป พ.ศ. 2561 ประชากรภายในมหาวทยาลยประกอบไปดวย บคลากร จำานวน 11,106 คน นกศกษามจำานวน 27,687 คนและนกเรยนโรงเรยนสาธตมหาวทยาลยขอนแกน จำานวน 3,632 คน (Bureau of Academic Administration and Development, 2018) จงทำาใหเกดความตองการในการเดนทาง และทำากจกรรมตางๆ ในมหาวทยาลยเปนจำานวนมากในแตละวน และทำาใหเกดปญหาดานการจราจรตามมาอยางหลกเลยงไมได โดยเฉพาะในชวโมงเรงดวนเชาและเยน ในป พ.ศ.2552 มหาวทยาลยขอนแกน นำารถขนสงมวลชน (KKU Shuttle bus) เขามาใหบรการแกบคลลากรและนกศกษาภายในมหาวทยาลย โดยไมคดคาบรการ เพอลดการใชรถสวนบคคล บรรเทาปญหาการจราจรตดขด อบตเหตการจราจร และมลพษภายในมหาวทยาลยขอนแกน โดยเรมแรกมรถขนสงมวลชน มใหบรการจำานวน 5 คน (ปทมา อยเยน, 2555) จนกระทงในปจจบนมการเปลยนชอเรยกเปนรถ Shuttle bus และมการเพมจำานวนใหบรการเปน 20 คน (ฐานตรา จนทรเกต, 2554) (Figure 1)

ผวจยไดเลงเหนความสำาคญของปญหาขางตน จงไดทำาการศกษาพฤตกรรมการเดนทาง ความพงพอใจ และแรงจงใจของผใชและผไมใชบรการรถ Shuttle bus (อารยา หมดหล, 2559 ; KKU Smart Transit, 2015) โดยมวตถประสงคเพอทำาการวเคราะหพฤตกรรมการเดนทาง ความพงพอใจ และแรงจงใจของผใชและผไมใชบรการรถ Shuttle bus เพอทำาการนำาเสนอแนวคดในการปรบปรงแกไขการใหบรการรถ Shuttle bus ใหมประสทธภาพ และเพมปรมาณการใชบรการรถ Shuttle bus ภายในมหาวทยาลยขอนแกนใหมากขน ซงจะเปนแนวทางหนงในการลดปญหาการจราจรตดขดในมหาวทยาลยขอนแกน และสอดคลองกบนโยบาย Green and smart Campus นำาไปสเปาหมายการเปนมหาวทยาลยแนวหนาในระดบสากลในอนาคต

วตถประสงค เพอทำาการศกษาพฤตกรรมการเดนทาง ทศนคต ความพงพอใจและแรงจงใจของผใชและผไมใชบรการรถ Shuttle bus เพอทำาการนำาเสนอแนวคดในการปรบปรงแกไขการใหบรการรถ Shuttle bus ใหมประสทธภาพ และเพมปรมาณการใชบรการรถ Shuttle bus ภายในมหาวทยาลยขอนแกนใหมากขน

วธการวจย พนทศกษา งานวจยไดศกษาการใหบรการรถ Shuttle bus ภายในมหาวทยาลยขอนแกน จำานวนทงหมด 6 สาย ประกอบดวย สายสนำาเงน สายสแดง สายสสม สายสเขยว สายสเหลอง และสายสมวง ทมใหบรการภายในมหาวทยาลยขอนแกน (Figure 2)

improved the most were red lines, blue lines and green lines, respectively. However, the logistic regression model analysis showed that the physical factor is the factor that was significantly correlated. However, when physical incentives increased by 1 point, the chances of non-users wanting to use the service increased by 6.3 times. Therefore, in order to increase efficiency and increase users, it is important to focus on physical enhancements such as improving the facilities at the bus stop, bay parking lane improvements and improving the bus routes to cover more areas. Keywords: Traveling behavior, Motivation, Shuttle bus

1. บทน า มหาวทยาลยขอนแกนเปนมหาวทยาลยแหงหนงท

มพนทขนาดกวางใหญ มจ านวนนกเรยน นกศกษา อาจารย และบคลากรทมาเรยนและท างานจ านวนมาก โดยในป พ.ศ. 2561 ประชากรภายในมหาวทยาลยประกอบ ไปดวย บ คลากร จ าน วน 11 ,106 คน นกศกษามจ านวน 27,687 คนและนกเรยนโรงเรยนสาธตมหาวทยาลยขอนแกน จ านวน 3,632 คน (Bureau of Academic Administration and Development, 2018) จงท าใหเกดความตองการในการเดนทาง และท ากจกรรมตางๆ ในมหาวทยาลยเปนจ านวนมากในแตละวน และท าใหเกดปญหาดานการจราจรตามมาอยางหลกเลยงไมได โดยเฉพาะในชวโมงเรงดวนเชาและเยน ในป พ.ศ.2552 มหาวทยาลยขอนแกน น ารถขนสงมวลชน (KKU Shuttle bus) เขามาใหบรการแกบคลลากรและนกศกษาภายในมหาวทยาลย โดยไมคดคาบรการ เพอลดการใชรถสวนบคคล บรรเทาปญหาการจราจรตดขด อบตเหตการจราจร และมลพษภายในมหาวทยาลยขอนแกน โดยเรมแรกมรถขนสงมวลชน มใหบรการจ านวน 5 คน (ปทมา อย เยน , 2555) จนกระทงในปจจบนมการเปลยนชอเรยกเปนรถ Shuttle bus และมการเพมจ านวนใหบรการเปน 20 คน (ฐานตรา จนทรเกต, 2554) (Figure 1)

Figure 1 KKU Shuttle bus (ฐานตรา จนทรเกต, 2554)

โด ย เส น ท างก าร ให บ ร ก า ร รถ Shuttle bus ประกอบดวย 6 สาย ไดแก (1) สายสน าเงน (2) สายสแดง (3) สายสสม (4) สายสเขยว (5) สายสเหลอง และ (6) สายสมวง มต าแหนงจดจอดรบ -สงผโดยสาร 75 สถานภายในมหาวทยาลยขอนแกน แตในสภาพปจจบน พบวา รถ Shuttle bus ยงมปญหาและขอบกพรองบางประการ เชน (1) ความถทใหบรการไมเพยงพอตอผใชบรการ (2) จดจอดรบ-สงผโดยสาร และไมเขาถงผใชบรการ เปนตน จงเปนสาเหตใหรถ Shuttle bus มผใชบรการไมมากนก

ผวจยไดเลงเหนความส าคญของปญหาขางตน จงไดท าการศกษาพฤตกรรมการเดนทาง ความพงพอใจ และแรงจงใจของผใชและผไมใชบรการรถ Shuttle bus (อารยา หมดหล, 2559 ; KKU Smart Transit, 2015) โดยมวตถประสงคเพอท าการวเคราะหพฤตกรรมการเดนทาง ความพงพอใจ และแรงจงใจของผใชและผไมใชบรการรถ Shuttle bus เพอท าการน าเสนอแนวคดในการปรบปรงแกไขการใหบรการรถ Shuttle bus ใหมประสทธภาพ และเพมปรมาณการใชบรการรถ Shuttle bus ภายในมหาวทยาลยขอนแกนใหมากขน ซงจะเปนแนวทางหนงในการลดปญหาการจราจรตดขดในมหาวทยาลยขอนแกน และสอดคลองกบนโยบาย Green and smart Campus น าไปสเปาหมายการเปนมหาวทยาลยแนวหนาในระดบสากลในอนาคต

2. วตถประสงค เพอท าการศกษาพฤตกรรมการเดนทาง ทศนคต

ความพงพอใจและแรงจงใจของผใชและผไมใชบรการรถ Shuttle bus เพอท าการน าเสนอแนวคดในการปรบปรง

Figure 1 KKU Shuttle bus (ฐานตรา จนทรเกต, 2554)

โดยเสนทางการใหบรการรถ Shuttle bus ประกอบดวย 6 สาย ไดแก (1) สายสนำาเงน (2) สายสแดง (3) สายสสม (4) สายสเขยว (5) สายสเหลอง และ (6) สายสมวง มตำาแหนงจดจอดรบ-สงผโดยสาร 75 สถานภายในมหาวทยาลยขอนแกน แตในสภาพปจจบน พบวา รถ Shuttle bus ยงมปญหาและขอบกพรองบางประการ เชน (1) ความถทใหบรการไมเพยงพอตอผใชบรการ (2) จดจอดรบ-สงผโดยสาร และไมเขาถงผใชบรการ เปนตน จงเปนสาเหตใหรถ Shuttle bus มผใชบรการไมมากนก

J Sci Technol MSUHaruesit Chatathicoon, Ladda Tanwanichkul194

สำารวจและรวบรวมขอมล 1. การสำารวจขอมลกายภาพ จากการสำารวจขอมลกายภาพ คอ ปายจอดรบ-สงผโดยสารภายในมหาวทยาลยขอนแกน มจำานวนทงหมด 75 สถาน สามารถแบงประเภทปายออกเปน 6 ประเภท มรายละเอยดแตละประเภทดงตอไปน

Table 1 Details of the bus stop typeBus Stop

typeFacilities Figure

S มเพยงเฉพาะปายหยดรถเทานน

S+มเพยงเฉพาะปายหยดรถและมชองจอด (Bay parking)

M(1) ปายจอดรบ–สงผโดยสาร (2) ทนงพกพง และ(3) หลงคากนแดดกนฝน

M+(1) ปายจอดรบ–สงผโดยสาร (2) ทนงพกพง (3) หลงคากนแดดกนฝนและ(4) ชองจอด

L

(1) ปายจอดรบ–สงผโดยสาร (2) ทนงพกพง (3) หลงคากนแดดกนฝน และ (4) หนาจอ LED แสดงเวลาการเดนรถ

L+

(1) ปายจอดรบ–สงผโดยสาร (2) ทนงพกพง (3) หลงคากนแดดกนฝน (4) หนาจอ LED แสดงเวลาการเดนรถ และ (5) ชองจอด (Bay parking)

2. การสำารวจขอมลผใชและผไมใชบรการ งานวจยนใชการสมภาษณดวยแบบสอบถาม ซงไดทำาการออกแบบจากการทบทวนการศกษาทงในและตางประเทศ (กาญจนกรอง สองคะ และคณะ, 2557 ; ปวณา คำาพกกะ, 2559 ; ศรญญา แกวศร, 2554 ; ศฌวชญ เรองขำา, 2560 ; อนภาค เสารเสาวภาคย และคณะ, 2554 ; Scott et al., 2011) โดยเลอกใชคำาถามแบบปลายปดในการสอบถามนกศกษามหาวทยาลยขอนแกนและนกเรยนโรงเรยนสาธตมหาวทยาลยขอนแกน จำานวน 920 ชด ซงเครองมอแบบสอบถาม สำาหรบผใชบรการรถ Shuttle bus ประกอบดวย 3 สวน ไดแก สวนท 1 ขอมลทวไป สวนท 2 พฤตกรรมการเดนทางจดตนทาง–จดปลายทาง (Scott et al., 2011 ; Volosin, 2014 ; Jolaoye & Salawu, 2017) สวนท 3 ความพงพอใจของผใชบรการรถ Shuttle Bus และแบบสอบถามสำาหรบผไมใชบรการรถ Shuttle bus ประกอบดวย 3 สวน ไดแก สวนท 1 ขอมลทวไป สวนท 2 พฤตกรรมการเดนทางจดตนทาง–จดปลายทาง สวนท 3 แรงจงใจของผไมใชบรการรถ Shuttle Bus

การวเคราะหขอมล การวเคราะหขอมล ประกอบดวย 2 สวน (1) แบบสอบถามผใชบรการรถ Shuttle bus จำานวน 460 ตวอยาง โดยการวเคราะหขอมลทางสถต ไดแก การแจกแจงความถ รอยละ สวนเบยงเบนมาตรฐาน การวเคราะหปจจย (Factor Analysis) และการวเคราะหความแปรปรวนทางเดยว (One–Way ANOVA) (2) แบบสอบถามผไมใชบรการรถ Shuttle bus จำานวน 460 ตวอยาง โดยการวเคราะหขอมลทางสถต

แกไขการใหบรการรถ Shuttle bus ใหมประสทธภาพ และเพมปรมาณการใชบรการรถ Shuttle bus ภายในมหาวทยาลยขอนแกนใหมากขน

3. วธการวจย 3.1 พนทศกษา

งานวจยไดศกษาการใหบรการรถ Shuttle bus ภายในมหาวทยาลยขอนแกน จ านวนทงหมด 6 สาย ประกอบดวย สายสน าเงน สายสแดง สายสสม สายสเขยว สายสเหลอง และสายสมวง ทมใหบรการภายในมหาวทยาลยขอนแกน (Figure 2)

Figure 2 Shuttle bus routes in KKU [2]

3.2 ส ารวจและรวบรวมขอมล

3.2.1 การส ารวจขอมลกายภาพ

จากการส ารวจขอมลกายภาพ คอ ปายจอดรบ-สงผโดยสารภายในมหาวทยาลยขอนแกน มจ านวนทงหมด 75 สถาน สามารถแบงประเภทปายออกเปน 6 ประเภท มรายละเอยดแตละประเภทดงตอไปน

Table 1 Details of the bus stop type Bus Stop

type Facilities Figure

S มเพยงเฉพาะปายหยดรถเทานน

S+ มเพยงเฉพาะปายหยดรถและมชองจอด (Bay parking)

M (1) ปายจอดรบ–สงผโดยสาร (2) ทนงพกพง และ(3) หลงคากนแดดกนฝน

Table 1 Details of the bus stop type (con’t)

Bus Stop

type Facilities Figure

M+ (1) ปายจอดรบ–สงผโดยสาร (2) ทนงพกพง (3) หลงคากนแดดกนฝนและ(4) ชองจอด

L

(1) ปายจอดรบ–สงผโดยสาร (2) ทนงพกพง (3) หลงคากนแดดกนฝน และ (4) หนาจอ LED แสดงเวลาการเดนรถ

L+

(1) ปายจอดรบ–สงผโดยสาร (2) ทนงพกพง (3) หลงคากนแดดกนฝน (4) หนาจอ LED แสดงเวลาการเดนรถ และ

Figure 2 Shuttle bus routes in KKU [2]

A Study of travel behavior and accessibility of shuttle bus in Khon Kaen University

195Vol 40. No 2, March-April 2021

ไดแก การแจกแจงความถ รอยละ สวนเบยงเบนมาตรฐาน การวเคราะหปจจย (Factor Analysis) และการวเคราะห ถดถอยโลจสตกส (Logistic Regression Analysis)

ผลการวจย 1. ผลการวเคราะหกายภาพ จากการสำารวจขอมลกายภาพของรถ Shuttle bus พบวาปายจอดรบ-สงผโดยสาร มกระจายอยทวบรเวณภายในมหาวทยาลยขอนแกน โดยมจดดงดดการเดนทาง

ของผใชบรการ ไดแก โรงอาหาร หอพกภายในมหาวทยาลยขอนแกน และคณะตางๆ เปนตน ในขณะทปายจอดรบ-สงผโดยสาร ในบางจดไมมการใชบรการหรอใชบรการนอย โดยเฉพาะประเภทปายทมใหบรการเปนประเภท S และ S+ ซงไมมสงอำานวยความสะดวกใหบรการแกผใชบรการ และปายจอดรบ-สงผโดยสาร ประเภท S กบ S+ วางอยในตำาแหนงทผใชบรการไมมพฤตกรรมการเดนทางหรอใชบรการปายจอดรบ-สงผโดยสารนอย (Figure 3)

Figure 3 Bus stop

4.2 ผลการวเคราะหพฤตกรรมการเดนทางของผใชและผไมใชรถ Shuttle bus

4.2.1 ผลการวเคราะหพฤตกรรมการเดนทางของผใชรถ Shuttle bus จากการส ารวจพฤตกรรมการเดนทางจดตนทางของผใชบรการรถ Shuttle bus และต าแหนงคาพกดจดจอดรบ–สงผโดยสาร พบวา จดตนทางของผใชบรการ มการกระจายตวตามทพกอาศย และท าการเปรยบเทยบกบต าแหนงจดจอดรบ–สงผโดยสาร ทมการใชบรการ สามารถแบงกลมจ านวนผทใชบรการรถ Shuttle bus หอพกภายในมหาวทยาลยขอนแกนกบจดจอดรบ–สงผโดยสารของผใชบรการตนทางเปน 3 กลม - กลม A (สฟา) คอบรเวณหอพก 8 หลง หอพก 9

หลง และหอพกอนเตอร - กลม B (สชมพ) คอบรเวณหอพกชายและหอพกหญง - ก ล ม C (ส เท า ) ค อบ ร เวณ ห อพ ก น ก ศ กษ า

แพทยศาสตร หอพกคณะทนตะ และหอพกพยาบาล

ผลวเคราะหพฤตกรรมการเดนทางของผใชบรการรถ Shuttle bus หอพกในหาวทยาลยขอนแกนกบจดจอดรบ–สงผโดยสาร ดงน

(1) ผใชบรการรถ Shuttle bus โดยสวนใหญเปนกลม A กลม B และกลม C ซงเปนผทพกอาศยอยในหอพกของมหาวทยาลยขอนแกน เพราะระยะทางสามารถเดนไปยงจดจอดรบ–สงผโดยสารไดสะดวกและระยะทางไมหางไกลมาก (2) ผใชบรการรถ Shuttle bus ทพกอาศยอยนอก มหาวทยาลยขอนแกน มระยะทางจากทพกอาศยไปยงจดจอดรบ–สงผโดยสาร คอนขางหางจากทพกอาศย จงท าใหไมสามารถเดนทางมาใชบรการจดจอดรบ–สงผโดยสาร คอนขางนอย (Figure 4)

Figure 3 Bus stop

2. ผลการวเคราะหพฤตกรรมการเดนทางของ ผใชและผไมใชรถ Shuttle bus 2.1 ผลการวเคราะหพฤตกรรมการเดนทางของผใชรถ Shuttle bus จากการสำารวจพฤตกรรมการเดนทางจดตนทางของผใชบรการรถ Shuttle bus และตำาแหนงคาพกดจดจอดรบ–สงผโดยสาร พบวา จดตนทางของผใชบรการ มการกระจายตวตามทพกอาศย และทำาการเปรยบเทยบกบตำาแหนงจดจอดรบ–สงผโดยสาร ทมการใชบรการ สามารถแบงกลมจำานวนผทใชบรการรถ Shuttle bus หอพกภายในมหาวทยาลยขอนแกนกบจดจอดรบ–สงผโดยสารของผใชบรการตนทางเปน 3 กลม

- กลม A (สฟา) คอบรเวณหอพก 8 หลง หอพก 9 หลง และหอพกอนเตอร

- กลม B (สชมพ) คอบรเวณหอพกชายและหอพกหญง

- กลม C (สเทา) คอบรเวณหอพกนกศกษาแพทยศาสตร หอพกคณะทนตะ และหอพกพยาบาล

ผลวเคราะหพฤตกรรมการเดนทางของผใชบรการรถ Shuttle bus หอพกในหาวทยาลยขอนแกนกบจดจอดรบ–สงผโดยสาร ดงน

(1) ผใชบรการรถ Shuttle bus โดยสวนใหญเปนกลม A กลม B และกลม C ซงเปนผทพกอาศยอยในหอพกของมหาวทยาลยขอนแกน เพราะระยะทางสามารถเดนไปยงจดจอดรบ–สงผโดยสารไดสะดวกและระยะทางไมหางไกลมาก

(2) ผใชบรการรถ Shuttle bus ทพกอาศยอยนอก มหาวทยาลยขอนแกน มระยะทางจากทพกอาศยไปยงจดจอดรบ–สงผโดยสาร คอนขางหางจากทพกอาศย จงทำาใหไมสามารถเดนทางมาใชบรการจดจอดรบ–สงผโดยสาร คอนขางนอย (Figure 4)

J Sci Technol MSUHaruesit Chatathicoon, Ladda Tanwanichkul196

2.2 ผลการวเคราะหพฤตกรรมการเดนทางของผไมใชรถ Shuttle bus จากการสำารวจพฤตกรรมการเดนทางจดตนทางของผไมใชบรการรถ Shuttle bus นำาขอมลไปกำาหนดตำาแหนงคาพกดจดตนทางของผไมใชบรการรถ Shuttle bus ลงในแผนทภมศาสตร พบวาผลการวเคราะหขอมลพฤตกรรมการเดนทางสวนใหญมจดตนทางอยหอพกรอบมหาวทยาลย โดยแบงเปน

หอพกในกบหอพกนอกมหาวทยาลยขอนแกน และไดทำาการแบงส เพอใหเหนถงการกระจายตวกบจำานวนทแตกตางกนของผไมใชบรการทตำาแหนงจดตนทาง ซงจำานวนของผทพกอาศยอยหอพกนอกบรเวณมหาวทยาลย มจำานวนมากกวาจำานวนของผทพกอาศยอยในบรเวณหอพกในมหาวทยาลยขอนแกน (Figure 5)

Figure 4 Map of the travel origin and bus stop (Shuttle bus user)

4.2.2 ผลการวเคราะหพฤตกรรมการเดนทางของผไมใชรถ Shuttle bus จากการส ารวจพฤตกรรมการเดนทางจดตนทางของผไม ใชบรการรถ Shuttle bus น าขอมลไปก าหนดต าแหนงคาพกดจดตนทางของผไมใชบรการรถ Shuttle bus ลงในแผนทภมศาสตร พบวาผลการวเคราะหขอมลพฤตกรรมการเดนทางสวนใหญมจดตนทางอยหอพก

รอบมหาวทยาลย โดยแบงเปนหอพกในกบหอพกนอกมหาวทยาลยขอนแกน และไดท าการแบงส เพอใหเหนถงการกระจายตวกบจ านวนทแตกตางกนของผไมใชบรการทต าแหนงจดตนทาง ซงจ านวนของผทพกอาศยอยหอพกนอกบรเวณมหาวทยาลย มจ านวนมากกวาจ าน วนของผ ท พก อาศยอย ในบรเวณ หอพก ในมหาวทยาลยขอนแกน (Figure 5)

Figure 4 Map of the travel origin and bus stop (Shuttle bus user)

Figure 5 Map of the travel origin and bus stop (Shuttle bus non-user)

4.3 ขอมลลกษณะทวไปของผตอบแบบสอบถาม 4.3.1 ขอมลทวไปของผใชบรการรถ shuttle bus ขอมลลกษณะทวไปของผใชบรการรถ shuttle bus จากการสมตวอยางจ านวน 460 ชด สามารถสรปไดดง

Table 2

Table 2 General information of shuttle bus users Topics frequency %

เพศ ชาย 167 36 หญง 293 64

Table 2 General information of shuttle bus users (con’t)

Topics frequency % อาย 13 – 15 ป 20 4 16 – 18 ป 83 18 19 – 22 ป 303 66 22 ปขนไป 54 12

รายไดเฉลยตอเดอน นอยกวา 5,000 บาท 204 44 5,000 - 10,000 บาท 216 47 15,000 - 20,000 บาท 30 7 มากกวา 20,000 บาท 10 2

Table 2 General information of shuttle bus users (con’t) Topics frequency %

รถสวนบคคลทมครอบครอง รถจกรยาน 54 12 รถจกรยานยนต 203 44 รถยนต 56 12 ไมม 147 32 เหตผลทเลอกใชรถ Shuttle bus ไมมยานพหานะสวนบคคล 159 35

ไมมทจอดรถภายในคณะ 87 19

4.3.2 ขอมลทวไปของผไมใชบรการรถ shuttle bus ขอมลลกษณะทวไปของผไมใชบรการรถ shuttle bus จากการสมตวอยางจ านวน 460 ชด สามารถสรปไดดง Table 3

Figure 5 Map of the travel origin and bus stop (Shuttle bus non-user)

A Study of travel behavior and accessibility of shuttle bus in Khon Kaen University

197Vol 40. No 2, March-April 2021

4.3 ขอมลลกษณะทวไปของผตอบแบบสอบถาม 4.3.1 ขอมลทวไปของผใชบรการรถ shuttle bus ขอมลลกษณะทวไปของผใชบรการรถ shuttle bus จากการสมตวอยางจำานวน 460 ชด สามารถสรปไดดง Table 2

Table 2 General information of shuttle bus users Topics frequency %

เพศชาย 167 36

หญง 293 64

อาย

13-15 ป 20 4

16-18 ป 83 18

19-22 ป 303 66

22 ปขนไป 54 12รายไดเฉลยตอเดอน

นอยกวา 5,000 บาท 204 44

5,000-10,000 บาท 216 47

15,000-20,000 บาท 30 7

มากกวา 20,000 บาท 10 2

รถสวนบคคลทมครอบครอง

รถจกรยาน 54 12รถจกรยานยนต 203 44รถยนต 56 12ไมม 147 32

เหตผลทเลอกใชรถ Shuttle busไมมยานพหานะสวนบคคล 159 35ไมมทจอดรถภายในคณะ 87 19

2. ขอมลทวไปของผไมใชบรการรถ shuttle bus ขอมลลกษณะทวไปของผไมใชบรการรถ shuttle bus จากการสมตวอยางจำานวน 460 ชด สามารถสรปไดดง Table 3

Table 3 General information of shuttle bus non-users

Topics frequency %

เพศ

ชาย 200 43

หญง 260 57

อาย

13-15 ป 28 6

16-18 ป 67 15

19-22 ป 342 74

22 ปขนไป 23 5

รายไดเฉลยตอเดอน

นอยกวา 5,000 บาท 135 29

5,000-10,000 บาท 261 57

15,000-20,000 บาท 50 11

Topics frequency %

มากกวา 20,000 บาท 14 3

รถสวนบคคลทมครอบครอง

รถจกรยาน 59 13

รถจกรยานยนต 304 66

รถยนต 80 17

ไมม 17 4

สาเหตทไมใชรถ Shuttle bus

ไมทราบเสนทางภายในมหาวทยาลยขอนแกน

79 17

รถ Shuttle bus ไมวงผานทพกอาศย 133 29

สถานทเรยน มทจอดรถรองรบเพยงพอ 32 7

ใชรถสวนบคคลประหยดเวลาในการเดนทางมากกวาใชรถ Shuttle bus

155 34

มคนคอยมารบและไปสงตลอดทงวน 61 13

การวเคราะหปจจยทมผลตอความพงพอใจของผใชบรการรถ Shuttle bus และแรงจงใจของผไมใชบรการรถ Shuttle bus การวเคราะหขอมลปจจยเกยวกบความพงพอใจของผใชบรการรถ Shuttle bus และแรงจงใจของผไมใชบรการรถ Shuttle bus ทงหมด 27 ขอ มการพจารณาองคประกอบ KMO (Kaiser-Meyer-Olkin) และ Bartlett’s Test of Sphericity ในการทดสอบความเหมาะสมของตวแปรอสระของปจจยเกยวกบความพงพอใจของผใชบรการรถ Shuttle bus และแรงจงใจของผไมใชบรการรถ Shuttle bus ซงความเหมาะสมทจะใชสกดปจจยมคา KMO ทยอมรบได คอ 0.5-1 (อารยา หมดหล, 2559) มความหมายวาขอมลมความเหมาะสมทจะนำาไปวเคราะหขอมล และผลการวเคราะหองคประกอบทไมมความสมพนธกนและทมอสระตอกน โดยพจารณาจากคาไอเกน (Eigenvalue) ตงแต 1.00 ขนไป (อารยา หมดหล, 2559)

ทำาใหไดการสกดปจจยแลวจะเหลอเพยง 5 กลมปจจย ซงสามารถทำาการจดกลมไดใหมทงหมด 5 กลมปจจย ประกอบดวย (1) ดานการใหบรการ (2) ดานกายภาพ (3) ดานความสะดวกสบาย (4) ดานเวลา และ (5) ดานความคมคา แสดงดง Table 4

การเปรยบเทยบความพงพอใจของผใชบรการรถ Shuttle bus กบสายบรการรถ Shuttle bus ในการวเคราะหเปรยบเทยบความพงพอใจของผใชบรการรถ Shuttle bus กบสายบรการรถ Shuttle bus โดยการใชปจจยทไดจากการวเคราะหองคประกอบปจจย (Factor Analysis) เพอยนยนขอคำาถามเหลานนอยในองคประกอบ

Table 3 General information of shuttle bus non-users (cont.)

J Sci Technol MSUHaruesit Chatathicoon, Ladda Tanwanichkul198

ทถกตอง จากนนรวมคะแนนแตละดานโดยใชคาเฉลย แลวนำาไปวเคราะหเปรยบเทยบความพงพอใจของผใชบรการรถ Shuttle bus กบสายบรการรถ Shuttle bus ในแตละดานของเสนทางทใหบรการ สำาหรบการวเคราะหความแปรปรวนทางเดยว (One-Way ANOVA) ของความพงพอใจผใชบรการรถ Shuttle bus โดยการทดสอบความแตกตางดวยวธ Bonfer-roni และในการทดสอบสมมตฐานทางสถตทมระดบนยสำาคญ เทากบ 0.05

ผลการเปรยบเทยบความพงพอใจของผใชบรการรถ Shuttle bus ทง 5 ดาน และจำานวนสายรถ Shuttle bus 6 เสนทางในการใหบรการ พบวา ความพงพอใจของผใชบรการรถ Shuttle bus มความแตกตางกน ในดานการใหบรการ ดานกายภาพ และดานเวลา โดยทความพงพอใจในดานการใหบรการ มเสนทางสายสสม มความพงพอใจเฉลยสงทสด รองลงมาเสนทางสายสเหลองและสายสแดง สวนเสนทางทมคะแนนนอยทสด คอ เสนทางสายสมวง ดงนนผทใหบรการรถ

Shuttle bus สายสมวง ควรไดรบการปรบปรงพฒนาคณภาพงานบรการใหไดมาตรฐานสงขน อาทเชน จดใหมการอบรมงานบรการเสนทางสายนเปนอยางแรก ในขณะทความพงพอใจดานกายภาพ พบวา เสนทางสายสเขยว มคะแนนความพงพอใจสงทสด รองลงมาเสนทางสายสนำาเงน และสายสมวง สวนเสนทางทไดคะแนนนอยทสด คอ เสนทางสายสเหลอง ดงนนเสนทางสายสเหลองควรไดรบการจดสรรงบประมาณ เพอทจะพฒนาปรบปรงทจดจอดรบ-สงผโดยสาร

ความพงพอใจดานเวลา พบวา ผใชบรการมความพงพอใจทางดานเวลาในสายสสมสงทสด รองลงมาเสนทางสายสมวง และสายสเหลอง สวนเสนทางทไดคะแนนความพงพอใจนอยทสด คอ เสนทางสายสแดง เมอพจารณาจากผใชบรการ ใหความคดเหนอยางชดเจนวา เวลารอคอยนาน และความถทใหบรการนอย ทำาใหถงจดหมายปลายทางลาชา จงควรปรบปรงเสนทางสายสแดงอยางเรงดวน ดง Table 5

Table 4 Satisfaction and motivation factors of the shuttle bus users and non-users

Details of satisfaction factors and motivationFactor loading

Eigen values

% of Variance

Cumulative %

ดานการใหบรการ 4.354 17.414 17.414

สภาพภายนอกรถ Shuttle bus นาใชบรการ 0.624

เครองยนตไมสงเสยงรบกวนผใชบรการภายในตวรถ Shuttle bus 0.552

ภาพรวมของ Shuttle bus ใน ดานความสะดวกสบาย ของจดจอดรบ–สงผโดยสาร 0.526

ปายแผนทบอกเสนทางเดนรถแตละสายภายในรถ Shuttle bus มความชดเจนและเขาใจงาย0.711

อปกรณและสงอำานวยความสะดวกตางๆ ภายในรถ Shuttle bus อยในสภาพดและพรอมทจะใชงาน

0.642

ภายในรถ Shuttle bus มความเปนระเบยบเรยบรอย และมการรกษาความสะอาดอยางสมำาเสมอ

0.756

พนกงานมความเออเฟอในการใหบรการเปนอยางด เชน เดก คนชรา คนพการ เปนตน

0.671

การใหบรการรถ Shuttle bus มความปลอดภยบนทองถนน 0.91

พนกงานขบรถ มการแตงกายสภาพเรยบรอย 0.718

ดานกายภาพ 2.262 9.048 41.901

จำานวนจดจอดรบ-สงผโดยสาร เพยงพอ 0.748

จดจอดรบ–สงผโดยสาร มตำาแหนงทตงทเหมาะสมตอการใชบรการ 0.812

เสนทางในการเดนรถ Shuttle bus มความครอบคลมพนทภายในมหาวทยาลยขอนแกน0.804

ชองจอด มขนาดเพยงพอตอการเขาจอดรถ Shuttle bus 0.788

ดานความสะดวกสบาย 3.860 15.438 32.852

ความสะดวกในการขน-ลง รถ Shuttle bus 0.622

มจำานวนทนงคอยบรเวณจดจอดรบ–สงผโดยสาร เพยงพอตอการใหบรการ 0.741

ทนงคอยจดจอดรบ–สงผโดยสาร มพนกพงสำาหรบผใชบรการอยางเพยงพอ 0.825

จดจอดรบ–สงผโดยสาร มหลงคาคลมกนแดดกนฝน 0.803

จดจอดรบ–สงผโดยสาร ปายแนะนำาเสนทางมความชดเจนและเขาใจงาย 0.818

A Study of travel behavior and accessibility of shuttle bus in Khon Kaen University

199Vol 40. No 2, March-April 2021

ผลการวเคราะหความถดถอยโลจสตกสของแรงจงใจของผไมใชบรการรถ Shuttle bus ในการวเคราะหปจจยแรงจงใจทมผลตอการใชบรการรถ Shuttle bus เพอทำานายโอกาสในใชบรการรถ Shuttle bus ดวยการวเคราะหความถดถอยโลจสตกส โดยมตวแปรตาม (Y) 2 คา คอ ผทอยากใชบรการรถ Shuttle bus (Y=1) และไมอยากใชบรการรถ Shuttle bus (Y=0) โดยทำานายจากแรงจงของผไมใชบรการ 5 ดาน ไดแก (1) ดานการใหบรการ (2) ดานกายภาพ (3) ดานความสะดวกสบาย (4) ดานเวลา และ (5) ดานความคมคา

สมการพยากรณทไดมความเหมาะสม โดยพจารณาจากการทดสอบของ Hosmer and Lemeshow (p-value = 0.00) และคา B ทไดจากการวเคราะห Variables in the Equation คอ คาสมประสทธหนาตวแปรสมการความถดถอยโลจสตกส โดยสมการพยากรณทเหมาะสมพจารณาจาก p-value นอยกวาหรอเทากบ 0.05 ซงผลทไดจากการวเคราะห พบวา ดานกายภาพมคา p-value เทากบ 0.00 สามารถอธบายโอกาสทจะเลอกใชบรการรถ Shuttle bus ไดรอยละ 34.6 (R2=0.486) รายละเอยดดงตารางตอไปน

Table 6 Logistic regression analysis for the service selection of KKU shuttle bus

B S.E. Wald Sig. Exp(B)

ดานการใหบรการ (X

1) 0.240 0.210 1.301 0.254 1.271

ดานกายภาพ(X2) 1.841 0.207 79.291 0.000 6.300

ดานความสะดวกสบาย(X

3) 0.151 0.172 0.772 0.380 1.163

ดานเวลา (X4) 0.262 0.184 2.019 0.155 0.770

ดานความคมคา (X

5) 0.144 0.187 0.592 0.442 1.155

คาคงท 6.383 1.428 19.976 0.000 0.002

N = 460, -2 Log likelihood = 454.729, Nagelkerke R Square = 0.346

เมอสามารถสรางสมการพยากรณเพอทำานายโอกาสทเลอกใชบรการรถ Shuttle bus ของผไมใชบรการ โดยทำานายไดจากตวแปรพยากรณ 1 ตว ไดแก แรงจงใจดานกายภาพ (X

2) (ดงสมการท 1) นอกจากนพบวา หากแรงจงใจดาน

กายภาพ มระดบคะแนนความสำาคญเพมขน 1 ระดบคะแนน

Table 4 Satisfaction and motivation factors of the shuttle bus users and non-users (cont.)

Details of satisfaction factors and motivationFactor loading

Eigen values

% of Variance

Cumulative %

ดานเวลา 1.437 5.748 54.370

รถ Shuttle bus มการเดนรถตรงตามเวลาทประชาสมพนธ 0.668

ความถในการใหบรการรถ Shuttle bus เหมาะสม 0.818

เวลาทใชรอคอยรถ Shuttle bus ไมนานจนเกนไป 0.773

ดานความคมคา 1.680 6.721 48.621

สามารถบรรเทาปญหาการจราจรตดขดภายในมหาวทยาลยขอนแกนในชวโมงเรงดวน0.620

ลดจำานวนรถสวนบคคลทเขามาใชพนทจอดรถ ภายในมหาวทยาลยขอนแกน 0.730

การใชบรการรถ Shuttle bus มสวนชวยลดคาใชจายในการเดนทางในชวตประจำาวน0.738

สามารถลดมลภาวะทางอากาศไดอยางมประสทธภาพ 0.653

Table 5 Compare the satisfaction of shuttle bus users in various aspects

Users satisfactionMean satisfaction of Shuttle bus

F p-valueYellow line Red line Orange line Blue line Purple line Green line

ดานการใหบรการ 4.08 3.95 4.27 3.91 3.85 3.92 5.717 0.000

ดานกายภาพ 3.33 3.54 3.41 3.69 3.61 3.71 3.665 0.003

ดานความสะดวกสบาย 3.56 3.51 3.63 3.36 3.32 3.45 1.372 0.234

ดานเวลา 3.89 3.58 3.97 3.66 3.91 3.73 4.079 0.001

ดานความคมคา 3.94 4.01 4.05 3.98 4.00 4.06 0.519 0.762

J Sci Technol MSUHaruesit Chatathicoon, Ladda Tanwanichkul200

โอกาสทผไมใชจะอยากใชบรการรถ Shuttle bus เพมขน 6.3 เทา ซงพจารณาจากคา Exp(B) รายละเอยดดงสมการท (2)

Z (ความตองการใชบรการ)

= -6.383 + 1.841 (X2) (1)

P {เลอกใชบรการรถ Shuttle bus}

= 1 (2)

1+e-(-6.383+1.841(X2))

ตวอยาง สมการถดถอยโลจสตกส สามารถนำามาทำานายการเกดเหตการณการเลอกใชบรการรถ Shuttle bus เมอผไมใชบรการใหระดบคะแนนของแรงจงใจดานกายภาพ (X

2) เทากบ 4 คะแนน ความนาจะเปนของผไมใชจะอยากใช

บรการรถ Shuttle bus จะไดดงน

P {เลอกใชบรการรถ Shuttle bus}

= 1

1+e-(-6.383+1.841(X2))

= 1

1+e-(-6.383+1.841(4)

= 0.727

แสดงวาโอกาสของผไมใชจะอยากใชบรการรถ Shuttle bus เทากบ 0.727

สรป พฤตกรรมการเดนทางของผใชและผไมใชบรการรถ Shuttle bus ขอมลทวไปของผใชบรการรถ Shuttle bus พบวา ผใชสวนใหญเปนเพศหญงรอยละ 64 และเพศชายรอยละ 36 สำาหรบอายโดยสวนใหญมชวงอาย 19-22 ป คดเปนรอยละ 66 และผใชสวนใหญประกอบอาชพนกศกษารอยละ 88 มรายไดตอเดอน 5,000-10,000 บาท ในขณะทมรถสวนบคคลทครอบครองโดยสวนใหญเปนรถจกรยานยนตรอยละ 44 และเหตผลทผใชเลอกใชบรการรถ Shuttle bus โดยสวนใหญใชเพราะประหยดคาใชจาย

ขอมลทวไปของผไมใชบรการรถ Shuttle bus พบวา ผไมใชโดยสวนใหญเปนเพศหญง รอยละ 57 และเพศชายรอยละ 43 สำาหรบอายโดยสวนใหญมชวงอาย 19-22 ป คดเปน

รอยละ 74 และผไมใชโดยสวนใหญประกอบอาชพนกศกษารอยละ 89 มรายไดตอเดอน 5,000-10,000 บาท ในขณะทมรถสวนบคคลทครอบครองโดยสวนใหญเปนรถจกรยานยนตรอยละ 66 และสาเหตทไมเลอกใชบรการรถ Shuttle bus โดยสวนใหญมสาเหต เนองจากมทางเลอกทดกวาใชบรการรถ Shuttle bus เพราะการใชรถสวนบคคลประหยดเวลาในการเดนทางมากกวาใชบรการรถ Shuttle bus

จดจอดรบ–สงผโดยสารมจำานวน 75 สถาน กระจายอยทวมหาวทยาลย และมการจำาแนกประเภทออกเปน 6 ประเภท ประกอบดวย ประเภท S ประเภท S+ ประเภท M ประเภท M+ ประเภท L และประเภท L+ จำาแนกตามสงอำานวยความสะดวกสบายแกผทมาใชบรการรถ Shuttle bus

ขอมลเสนทางเดนรถ Shuttle bus จากการสำารวจและรวบรวมขอมล ทำาใหทราบถงสถานททเปนจดดงดดการเดนทางของผใชบรการ ประกอบดวย (1) โรงอาหารเปนสถานทมการเดนทางมากทสด (2) โรงพยาบาลศรนครนทร มการเดนทางมายงสถานทนโดยรวมรองลงมา และ (3) อาคารจอดรถบรเวณคณะบรหารธรกจ ซงสถานทขางตนเปนจดดงดดการเดนทางทมปรมาณคนขน-ลง เปนจำานวนมาก

ผใชบรการรถ Shuttle bus สวนใหญเปนผทพกอาศยอยในหอพกของมหาวทยาลยขอนแกน โดยใชบรการจดจอดรบ–สงผโดยสาร ทมระยะทางใกลสะดวกในการเลอกใชบรการ สำาหรบผไมใชบรการ สวนใหญพกอาศยอยหอพกนอกของมหาวทยาลยขอนแกน มระยะทางจากทพกอาศยไปยงจดจอดรบ–สงผโดยสารทคอนขางไกล เนองจากจดจอดรบ–สงผโดยสาร อยภายในมหาวทยาลยขอนแกน สงผลใหถาตองการเลอกใชบรการรถ Shuttle bus จำาเปนตองเดนทางมาใชบรการ ทำาใหไมสามารถเขาถงจดจอดรบ-สงผโดยสารไดไมสะดวก จงใชการเดนทางดวยรปแบบอน

สรปผลการวเคราะหความพงพอใจของผใชบรการรถ Shuttle bus ปจจยทมความแตกตางกนอยางมนยสำาคญทางสถตของความพงพอใจ ประกอบดวย 1) ดานการใหบรการ 2) ดานกายภาพ และ 3) ดานเวลา ซงสอดคลองกบหลายการศกษาทระบวา ปจจยดานการใหบรการและดานเวลาเปนปจจยทมผลตอความพงพอใจของผใชบรการอยางมาก (ปทมา อยเยน, 2555 ; ฐานตรา จนทรเกต, 2554 ; อารยา หมดหล, 2559 ; KKU Smart Transit, 2015 ; กาญจนกรอง สองคะ และคณะ, 2557 ; ปวณา คำาพกกะ, 2559 ; ศรญญา แกวศร , 2554 ; ศฌวชญ เรองขำา, 2560 ; อนภาค เสารเสาวภาคย และคณะ, 2554) โดยภาพรวมความพงพอใจดานการใหบรการของเสนทางสายสสมและสายสเหลอง สรางความพงพอใจใหกบผใชบรการสงทสด สวนเสนทางสายสแดง สายสมวง และสายส

A Study of travel behavior and accessibility of shuttle bus in Khon Kaen University

201Vol 40. No 2, March-April 2021

เขยว เปนกลมทควรไดรบการพฒนาปรบปรงในงานบรการมากกวาสายสเหลอง

ในขณะทผ ใชบรการมความพงพอใจทางดานกายภาพในเสนทางสายสเขยวและสายสนำาเงนสงทสด ในขณะทสายอนๆ ควรพฒนาปรบปรงดานกายภาพหรอจดจอดรบ-สงผโดยสารใหมประสทธภาพดขน

จากสภาพปญหาดานกายภาพและการวเคราะหพฤตกรรมการเดนทางของผใช สามารถเหนถงสภาพปญหาของทพกอาศยหอพกในมหาวทยาลย พบวา บรเวณหอพกยงไมมทางเดนเทาเขาถงหนาหอพก สงผลใหผใชบรการ ไมมสงอำานวยความสะดวกสบายทจะเดนทางไปใชบรการรถ Shittle bus

นอกจากนผใชบรการเสนทางสายสสม สายสมวง และสายสเหลอง มความพงพอใจในดานเวลาสงกวาคาเฉลยรวมทกสาย ในขณะทเสนทางสายสแดง นำาเงน และสายสเขยว ผใชบรการมความพงพอใจตำากวาคาเฉลย ควรมการจดการเสนทางเดนรถใหม เพอใหผใชบรการมความพงพอใจมากขนและสามารถเดนทางไดรวดเรวมากขน

สภาพปญหาดานเวลาและการวเคราะหพฤตกรรมการเดนทางของผใช สามารถเหนถงกลมผใชบรการทพกอาศยอยหางจากจดจอดรบ-สงผโดยสาร ทำาใหตองเดนทางมาใชบรการทสถานหนาคอมเพลกซ สงผลใหใชเวลาในการเดนทางเพมมากขน ทำาการปรบปรงเสนทางของสายสเขยว

สรปปจจยทมผลตอแรงจงใจของผไมใชบรการรถ Shuttle bus ผลการวเคราะหการพยากรณแรงจงใจของผไมใชบรการรถ shuttle bus ดวยการวเคราะหถดถอยโลจสตกส แสดงใหเหนอยางชดเจนวา แรงจงใจทางดานกายภาพเพมขน 1 คะแนน โอกาสทผไมใชจะอยากใชบรการรถ Shuttle bus เพมขน 6.3 เทา และสามารถสรางสมการพยากรณ เพอทำานายโอกาสทจะเลอกใชบรการรถ Shuttle bus ของผไมใชบรการ จากตวแปรพยากรณ 1 ตวแปร คอ แรงจงใจดานกายภาพ ดงนน เพอเพมประสทธภาพ และเพมปรมาณการใชบรการ ควรใหความสำาคญในการปรบปรงดานกายภาพ อาทเชน

(1) การปรบปรงสงอำานวยความสะดวกทจดจอดรบ-สงผโดยสาร ไดแก หลงคากนแดดกนฝน และหนาจอแสดงสถานะของรถ Shuttle bus

(2) การปรบปรงจดจอดรบ-สงผโดยสาร ใหมชองจอด (Bay parking) ทมขนาดเพยงพอตอการเขาจอดรถ Shuttle bus และ

(3) ปรบปรงเสนทางการเดนรถ Shuttle bus ใหครอบคลมพนทเพมมากขน

กตตกรรมประกาศ งานวจยนสำาเรจไดดวยการสนบสนนงบประมาณจาก คณะวศวกรรมศาสตร สาขาวชาวศวกรรมโยธา มหาวทยาลยขอนแกน

เอกสารอางองกาญจนกรอง สองคะ และคณะ. (2557). ระบบขนสงสาธารณะ

สำาหรบผสงอายในภาคตะวนอออกเฉยงเหนอ. สำานกวชาวศวกรรมศาสตร. มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร.

ฐานตรา จนทรเกต. (2554). ความพงพอใจของผใชบรการตอคณภาพของการใหบรการรถยนตโดยสารประจำาทางของบรษท ขนสง จำากด ณ สถานขนสงผโดยสารจงหวดสระบร. มหาวทยาลยแทคโนโลยราชมงคลธญบร.

ปวณา คำาพกกะ. (2559). ความเตมใจของนกศกษาและบคลากรในการจายคาบรการรถตโดยสารสาธารณะเสนทางมหาวทยาลยอบลราชธานปลายทางสถานขนสงอบลราชธาน. วารสารวชาการมหาวทยาลยฟารอสเทอรน, 10(1), 21-32

ปทมา อยเยน. (2555). การจดตารางเวลาเดนรถขนสงมวลชน ภายในมหาวทยาลยขอนแกน โดยใชโปรกรมเอกเซลโซลเวอร. [ปรญญาวศวกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาวศวกรรมโยธาบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน].

ศรญญา แกวศร. (2554). ปจจยทมผลตอการตดสนใจของผใชบรการรถโดยสารปรบอากาศเสนทางสราษฎร-กรงเทพฯ ในจงหวดสราษฎรธาน. [บรหารธรกจมหาบณฑต มหาวทยาลยราชภฎสราษฎรธาน].

ศฌวชญ เรองขำา. (2560). ทศนคตและพฤตกรรมของผใชบรการรถตโดยสารเสนทางกรงเทพฯ (เอกมย)-บางแสน. [รฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยบรพา].

อนภาค เสารเสาวภาคย และคณะ. (2554). ปจจยทมผลตออปสงคการใชบรการรถสาธารณะ (สลอแดง) กรณศกษา : กลมวยรนในจงหวดเชยงใหม. วารสารวทยาการจดการ, 28(1), 17-31.

อารยา หมดหล. (2559). ความพงพอใจของผใชบรการรถโดยสารประจำาทางของบรษท วระกร จำากด เสนทางหาดใหญ-สไหงโกลก. [ปรญญารฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต. มหาวทยาลยหาดใหญ].

Bureau of Academic Administration and Development. (2018). Number of students and personnel of Khon Kaen University. [Online]. https://registrar .kku.ac.th/home/.

J Sci Technol MSUHaruesit Chatathicoon, Ladda Tanwanichkul202

Jolaoye, A.A. & Salawu, A.O. (2017). Assessment of Students Satisfaction And Propensity of Patronage of Intra-Campus Shuttling Bus in Hussainiadamu Federal Polytechnic Kazaure: A Qualbus Approach. Kazaure. Journal Of Humanities And Social Science, 22(12), 15-22.

KKU Smart Transit. (2015). KKU Smart Transit. [Online]. http://kst.kku.ac.th/.

Scott M., Sarker M., Peterson D., Hough J. (2011). University of North Dakota Campus Shuttle Study, Final report. Small Urban & Rural Transit Center Upper Great Plains Transportation Institute North Dakota State University Fargo, ND.

Volosin, S.E. (2014). A Study of University Student Travel Behavior A Dissertation Presented in Partial Fulfillment of the Requirements for the [Degree Doctor of Philosophy, University of Arizona state].