สสนของดอกกลวยไม

โดย

นางสาวบรพมณ สนธโพธ

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปมหาบณฑต สาขาวชาทศนศลปศกษา

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2559

ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

สสนของดอกกลวยไม

โดย นางสาวบรพมณ สนธโพธ

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปมหาบณฑต สาขาวชาทศนศลปศกษา

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2559

ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

COLORFUL ORCHIDS

By Miss Booramanee Sonthipho

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree Master of Fine Arts Program in Visual Arts Education

Graduate School, Silpakorn University Academic Year 2016

Copyright of Graduate School, Silpakorn University

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร อนมตใหวทยานพนธเรอง “ สสนของดอกกลวยไม ” เสนอโดย นางสาวบรพมณ สนธโพธ เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปมหาบณฑต สาขาวชาทศนศลปศกษา

………........................................................... (รองศาสตราจารย ดร. ปานใจ ธารทศนวงศ)

คณบดบณฑตวทยาลย วนท..........เดอน............................ พ.ศ...........

อาจารยทปรกษาวทยานพนธ 1. ศาสตราจารยเกยรตคณปรชา เถาทอง 2. อาจารย ดร. อภนภศ จตรกร คณะกรรมการตรวจสอบวทยานพนธ .................................................... ประธานกรรมการ (รองศาสตราจารยญาณวทย กญแจทอง) ............/......................../.............. .................................................... กรรมการ (ศาสตราจารยเกยรตคณเขมรตน กองสข) ............/......................../.............. .................................................... กรรมการ .................................................... กรรมการ (ศาสตราจารยเกยรตคณปรชา เถาทอง) (อาจารย ดร. อภนภศ จตรกร) ............/......................../.............. ............/......................../..............

55901315: สาขาวชาทศนศลปศกษา ค าส าคญ: สสนของดอกกลวยไม บรพมณ สนธโพธ: สสนของดอกกลวยไม. อาจารยทปรกษาวทยานพนธ: ศ.เกยรตคณปรชา เถาทอง และ อ.ดร. อภนภศ จตรกร. 147 หนา. วทยานพนธ หวขอเรอง สสนของดอกกลวยไม มวตถประสงค เพอสรางสรรคผลงานวทยานพนธทแสดงถงลกษณะเฉพาะตว ในรปแบบอมเพรสชนนสม โดยใชเทคนคสอผสม ทท าใหเกดพนผวและมตทแตกตางกนในชนงาน ซงมแรงบนดาลใจมาจากความประทบใจในความงามทมลกษณะเฉพาะ สสนของดอกทงดงามรปทรงทมเอกลกษณและคณคาภายในตวเองทสามารถใชแทนสญลกษณตาง ๆ ของดอกกลวยไม จงท าใหขาพเจาสนใจในการศกษารปทรง สสน และคณคาของดอกกลวยไม ทสงผลตออารมณความรสกของผพบเหนโดยถายทอดอารมณความรสกภายในตวเองของขาพเจาทมตอดอกกลวยไม โดยมงเนนถายทอดเรองราวสสน โดยสอสารผานทางดอกกลวยไม ผสมผสานกบจตนาการ ประสบการณของขาพเจากลนกรองสกระบวนการสรางสรรคผลงานศลปะเพอสะทอนออกมาเปนรปธรรมผลงานจตรกรรม 2 มตในรปแบบอมเพรสชนนสม โดยใชเทคนคสอผสม paper mache ทท าใหเกดพนผวและมตทแตกตางกนในชนงาน โดยใชกระดาษสา กระดาษช าระผสมสบาตก เปนสอในการสรางสรรค และใชทศนธาตทางศลปะมาชวยใหเกดความงดงามลงตว ขอบเขตของการศกษา แบงออกเปน 3 ประการ ไดแก 1. ดานเนอหา ผลงานชดนมงน าเสนอเนอหาดานการแสดงออกซงอารมณความรสกโดยใชกลวยไมเปนสอ ผสมผสานความงามทางทศนธาตชวยในการถายทอดอารมณความรสกทอยภายในและประสบการณสวนตวออกมาเปนรปธรรม 2. ดานรปแบบ เปนผลงานจตรกรรม 2 มต โดยน าลกษณะเหมอนจรงทมโครงสรางรปทรงตายตวของดอกกลวยไมมาแสดงออกอยางอสระตามอารมณความรสกทมตอตนแบบ 3. ดานเทคนค เปนเทคนคสอผสม โดยใชกระดาษสา กระดาษช าระผสมสบาตก เพอน าเสนอผลงานทเนนลกษณะพนผวและสส นทสามารถสออารมณและความรสกผานทางผลงานได ผลของการศกษาและสรางสรรคในครงน ขาพเจาไดน าขอมลมาวเคราะหและสรางสรรคผลงานใหตรงตอวตถประสงค และตอบสนองแนวความคดสวนตว โดยแสดงออกมาเปนผลงาน จตรกรรม เทคนคสอผสม paper mache ซงมจ านวนทงหมด 6 ชน แตละชนมขนาด 130 x 200 ซม. 150 x 200 ซม. 160 x 200 ซม. เพอใหผทไดรบชมผลงานไดเกดความเขาใจในธรรมชาตของดอกกลวยไม ______________________________________________________________________________ สาขาวชาทศนศลปศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ลายมอชอนกศกษา.................................. ......................... ปการศกษา 2559 ลายมอชออาจารยทปรกษาวทยานพนธ 1. ............................................ 2. ...............................................

55901315: MAJOR: VISUAL ARTS EDUCATION KEY WORD: COLORS ORCHIDS

BOORAMANEE SONTHIPHO: COLORS ORCHIDS. THESIS ADVISORS: EMERITUS PROF. PREECHA THAOTHONG AND APINAPUS CHITRAKORN, Ph.D. 147 pp.

The objective of this study “colors orchids” were to create a thesis representing the impressionism characteristics by using mixed media method that result in different surfaces and dimensions in work pieces. This work piece was inspired by the impression of unique beauty and the colors of beautiful flowers with unique shapes and values of orchids which could be used to represent different symbols. I was interested in studying the shapes, colors and values of orchids that affect the emotions of the witness by conveying my inner feelings toward orchid flowers. This study focused on telling story through orchid flowers combined with my imagination and experience into art creation process on 2-dimensional impressionist painting. This art work used paper mache technique that result in different surfaces and dimensions in work piece by using mulberry paper and tissue paper mixed with batik dyes as the creative medium and using visual elements to contribute to an ideal beauty.

The scope of this study was divided into 3 parts 1. Contents, this work focused on expressing emotions using orchids as medium incorporating with visual element aesthetics to convey emotions and personal experiences into concrete work. 2. Format, this art work was a 2-dimensional painting which the realistic appearance with fixed shape of orchid flower was independently expressed according to the emotions toward the prototype. 3. Technique, mixed media technique was used in this art work by using mulberry paper and tissue paper mixed with batik dyes to present art work that emphasized the surfaces and colors that could convey feelings and emotions.

For the results of this creative study, the data was analyzed and used to create the art works to meet the objectives and fulfill my personal ideas into six 2-dimensional paper mache art works. Each art work was created into 130 x 200 cm, 150 x 200 cm and 160 x 200 cm work pieces to make the audiences understand in the nature of orchids. ______________________________________________________________________________ Program of Visual Arts Education Graduate School, Silpakorn University Student’ signature...................................................... Academic Year 2016 Thesis Advisors’ signature 1. ...................................................... 2.…....................................................

จ

ฉ

กตตกรรมประกาศ

การคนควาและสรางสรรคผลงานวทยานพนธชด “สสนของดอกกลวยไม” ส าเรจลลวงไดดวยความอนเคราะหชวยเหลอจาก ศาสตราจารยปรชา เถาทอง อาจารย รองศาสราจารยญาณวทย กญแจทอง รองศาสราจารยเกยรตคณเขมรตน กองสข และอาจารย ดร. อภนภศ จตรกร อาจารยทปรกษาโครงการวทยานพนธทใหความร ใหค าแนะน าในการปรบปรงแกไขขอบกพรองตาง ๆ เสมอมาและคอยใหก าลงใจหวงใย ขอกราบขอบพระคณ

ขอกราบขอบพระคณอาจารยประจ าคณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร ทใหความรเกยวกบทกษะจตรกรรม เทคนคสอผสม (Paper Mache) ทน ามาใชในการสรางสรรคผลงาน

ขอกราบขอบพระคณบดามารดาผ ใหก าเนด ใหความรก ใหก าลงกาย ก าล งใจ ก าลงสตปญญา และก าลงทนทรพยในการศกษาเลาเรยน

ขอกราบขอบพระคณ คณยา ครอบครวสนธโพธ และครอบครวกนยะเส ซงเปนครอบครวอนเปนทรก ทคอยสนบสนนในการศกษาเลาเรยนคอยชวยเหลอ และก าลงใจใหเสมอมา

ขอกราบขอบพระคณอาจารยสมบต ผดงชาต ซงเปนปชนยบคคลทคอยสนบสนนในการศกษาเลาเรยน แนะน าชวยเหลอ และเปนก าลงใจใหเสมอมา

ขอขอบพระคณเจาหนาทฝายวชาการ คณะจตรกรรมประตมากรรมและภาพพมพ และคณะศกษาศาสตร เจาหนาทบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ทกทานทคอยตดตอประสานงานและใหความชวยเหลอในทก ๆ ดาน

สดทายนขอขอบคณเพอน ๆ พ ๆ นอง ๆ สาขาทศนศลปศกษา รน 4 และเพอน ๆ รนนองศษยเกามหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร ทคอยใหก าลงใจ และใหความชวยเหลอมาโดยตลอด

ขาพเจามความซาบซงในพระคณ และความกรณาจากทกทาน ขอใหผทเกยวของ และ กอใหเกดวทยานพนธนประสบแตสงทดงาม ขอกราบขอบพระคณมา ณ โอกาสน

ช

สารบญ

หนา บทคดยอภาษาไทย…………………………………………………………………………………………………….………… ง บทคดยอภาษาองกฤษ......................................................... ................................................................. จ กตตกรรมประกาศ.............................................................................................................. ................. ฉ สารบญภาพ……………………………………………………………………………………………………………………….. ฌ บทท

1 บทน า……………………………………………………………………………………………………………………. 1 ความเปนมาและความส าคญ……………………………………………………….……………… 1 ความมงหมายและวตถประสงคของการศกษา………………………………….…………… 2 ขอบเขตของการศกษา............................................................................................. 2 วธการศกษาและสรางสรรค………………………………………………………………………… 3 แหลงขอมล……………………………………………………………………………………..………… 3 ขอมลทไดจากการรวบรวมเอกสาร ต ารา และขอมลทเกยวของ………..…….. 3 ขอมลทไดจากภาคสนาม………………………………………………………………… 3 วสดและอปกรณทใชในการสรางสรรค…………………………………………………….……… 4 กรอบแนวความคด……………………………………………………………………………..…….….. 5 นยามศพทเฉพาะ……………………………………………………………………………..………….. 5 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ…………………………………………………………………..………… 6 2 วรรณกรรมทเกยวของ……………………………………………………………………………………..………… 7 ความหมายของกลวยไม………………………………………………………………………..……….. 7 ความหมายของกลวยไม เชงสญลกษณ………………………………………………….………… 8 ขอมลพฤกษศาสตรเกยวกบดอกกลวยไม……………………………………………………….. 9 ประเภทของคอกกลวยไม……………………………………………………………………………… 15 เปเปอรมาเช.............................................................................................................. 53 สอผสม……………………………………………………………………………………………………… 57 ศลปะสอผสม (Mixed Media Art)………………………………………………………………… 59 ศลปนทมอทธพลตอการสรางสรรคผลงานเทคนคสอผสม......................................... 64 อทธพลทไดรบจากความงามของดอกกลวยไม.......................................................... 70 อทธพลทไดรบจากผลงานของศลปน..................................................... .................... 71

ซ

บทท หนา

ศลปกรรมทมอทธพลตอการสรางสรรค.................................................................... 77 3 วธการด าเนนงานและขนตอนการสรางสรรควทยานพนธ……………………………………………… 87 ส ารวจและศกษาขอมลทใชในการสรางสรรค………………………………………………….. 87 ขอมลภาคสนาม………………………………………………………………………………. 87 ขอมลเกยวกบการสรางสรรคผลงานวทยานพนธ…………………………………. 88 แนวคด.................................................................................... ........ 88 รปแบบ…………………………………………………………………………………… 88 เทคนค…………………………………………………………………………………… 88 ศกษาและวเคราะหอทธพลผลงานของศลปนทมอทธพลตอการสรางสรรคผลงาน.. 89 ขนตอนและกระบวนการสรางสรรคผลงานวทยานพนธ…………………………………….. 91 สรางภาพรางผลงาน (Sketch)…………………………………………………………… 92 ขนตอนการเตรยมวสด อปกรณ.................................................................... 109 กระบวนการจดการกบวสด อปกรณ.................................................... ......... 110 กระบวนการสรางสรรค……………………………………………………………………… 115 ทศนธาตทใชในการสรางสรรค............................................................................... ... 118 รปทรง…………………………………………………………………………………………….. 118 การจดวาง……………………………………………………………………………………..… 118 สและน าหนก…………………………………………………………………………………….. 118 พนผว……………………………………………………………………………………….……… 118 4 วเคราะหผลงานการด าเนนงานสรางสรรควทยานพนธ………………………………………………….. 120 ผลงานกอนวทยานพนธระยะท 1 (ปรญญาตร) พ.ศ. 2555……………………………… 120 ผลงานกอนวทยานพนธระยะท 2 พ.ศ. 2556........................................................... 124 วเคราะหผลงานวทยานพนธระยะท 3 พ.ศ. 2556-2559.......................................... 132 5 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะในการสรางสรรควทยานพนธ.......................................... 141 สรปการสรางสรรคผลงานวทยานพนธ…………………………………………………………… 141 ขอเสนอแนะ………………………………………………………………………………………………… 142

รายการอางอง……………………………………………………………………………………………………………………….. 143 ประวตผวจย…………………………………………………………………………………………………………………………. 147

ฌ

สารบญภาพ

ภาพท หนา 1 กรอบแนวความคด………………………………………………………………………………………………. 5 2 แสดงภาพลกษณะของกลวยไม……………………………………………………………………………. 14 3 แสดงภาพลกษณะของกลวยไม……………………………………………………………………………. 15 4 ดอกกลวยไมแวนดาฟามย……………………………………………………………………………………. 16 5 ดอกกลวยไมแอสโคเซนดา สคนธรศม…………………………………………………………………… 17 6 ดอกกลวยไมเอองสามปอยหลวง……………………………………….………………………………….. 18 7 เอองโมกข Vanda teres……………………………………………….……………………………………. 19 8 เอองสามปอยขาว Vanda denisoniana……………………….……………………………………… 19 9 เอองสามปอยชมพ Vanda bensoni…………………….……………………………………………… 20 10 ฟามย Vanda coerulea…………………………………………………………………………………….. 20 11 เอองสามปอยขนตาล Vanda denisoniana………………………………………………………….. 21 12 เอองสามปอยหลวง Vanda benbonii………………………………………………………………….. 22 13 เขมขาว Vanda lilacina……………………………………………………………………………………… 22 14 แวนดาฮกเคอเรยนา Vanda hookerriana…………………………………………………………… 23 15 แวนดาไตรคลเลอร Vanda tricolor…………………………………………………………………….. 24 16 แวนดาแซนเดอเรยนา Vanda sanderiana…………………………………………………………… 24 17 รองเทานารอนทนนท (paphiopedilum villosum) ……………………………………….…… 25 18 รองเทานารเหลองปราจน ( Paphiopedilum concolor) ……………………………………… 26 19 รองเทานารฝาหอย (Paphiopedilum bellatulum) ………………………………………..…… 26 20 ท เอองผง (Den. Aggregatum) ……………………………………………………………..…..……… 28 21 เอองมอนไข, เอองมอนไขใบมน (Den. Thyrsiflorum) …………………………………………… 29 22 เหลองจนทบร……………………………………………………………………………………………………… 30 23 ชาง Rhynchostylis gigantea……………………………………………………………………………… 31 24 ไอยเรศหรอพวงมาลย Rhynchostylis retusa………………………………………………………. 32 25 เขาแกะ Rhynchostylis coelestis………………………………………………………………………. 33 26 แคทลยา Cattleya……………………………………………………………………………………………… 35 27 แคทลยา Cattleya……………………………………………………………………………………………… 35 28 แคทลยา Cattleya……………………………………………………………………………………………… 36

ญ

ภาพท หนา 29 แคทลยา Cattleya……………………………………………………………………………………………… 36 30 แคทลยา Cattleya……………………………………………………………………………………………… 37 31 แคทลยา Cattleya……………………………………………………………………………………………… 37 32 แคทลยา Cattleya……………………………………………………………………………………………… 38 33 แคทลยา Cattleya……………………………………………………………………………………………… 38 34 เขมแดง Ascocentrum curvifolium…………………………………………………………………… 40 35 เขมแสด Ascocentrum miniatum…………………………………………………………………….. 40 36 เขมมวง Ascocentrum ampullaceum……………………………………………………………… 41 37 กหลาบกระเปาเปด Aerides falcata Lindl…………………………………………………………… 42 38 กหลาบกระเปาปด Aerides odorata Lour…………………………………………………………… 43 39 กหลาบเหลองโคราช Aerides houlettiana Rchb…………………………………………………. 44 40 กหลาบแดง Aerides crassifolia Parish ex Burbidge………………………………………….. 44 41 กหลาบอนทจกรAerides flabellata Rolfe ex Downie………………………………………… 45 42 กหลาบมาลยแดง Aerides multiflora Roxb………………………………………………………… 46 43 กลวยไมสกลฟาแลนอปซส Phalaenopsis…………………………………………………………….. 47 44 เขากวาง Phalaenopsis cornucervi (Breda) Bl. & Rchb. f. ………………………………. 48 45 กาตาฉอ Phalaenopsis decumbens Holtt………………………………………………………… 49 46 ศลปะสอผสม (Mixed-Media Art) ……………………………………………………………………………………… 58 47 ศลปะสอผสม (Mixed-Media Art) ………………………………………………………………………………………………. 58 48 กมล ทศนาญชล ศลปนแหงชาต ป 2540 สาขาทศนศลป……………………………………………………. 64 49 พระพทธบาท ป พ.ศ. : 2554……………………………………………………………………………………………………… 65 50 “ Unititled, 1993 ” Mixed Media on Canvas, wood, Polyester Resin…………. 66 51 มณเฑยร บญมา………………………………………………………………………………………..………… 66 52 Installation Art & Sculpture……………………………………………………………………………. 67 53 ถาวร โกอดมวทย………………………………………………………………………………………………… 68 54 "ฮ 1992/1"………………………………………………………………………………………………………… 69 55 ชลด นมเสมอ……………………………………………………………………………………………………… 69 56 “แผนดนทอง” ป 2543……………………………………………………………………………………….. 70 57 จรญ บญสวน……………………………………………………………………………………………………… 71 58 จรญ บญสวน. พวงโกเมนเจนตา หมายเลข 2 [สน ามนบนผาใบ]. …………………………….. 72

ฎ

ภาพท หนา 59 จรญ บญสวน. วานสทศพศเพลน หมายเลข 4 [สน ามนบนผาใบ] ………………………….. 72 60 จรญ บญสวน. หนาววหลากส หมายเลข 2 [สน ามนบนผาใบ]. ……………………………… 72 61 อญชนา นงคลา………………………………………………………………………………………………… 73 62 ธนาทพย ทพยวาร…………………………………………………………………………………………….. 74 63 พดชา แกวทองตาล…………………………………………………………………………………………… 75 64 พดชา แกวทองตาล. โลกใหมในจนตนาการ [ภาพพมพ], 2552……………………………… 76 65 พดชา แกวทองตาล…………………………………………………………………………………………… 76 66 Impression, Sunrise ค.ศ. 1872-1873 ของ Monet………………………………………….. 78 67 Pierre-Auguste Renoir The Wave, 1879……………………………………………………….. 78 68 Claude Monet เดนรมหนาผาทพอรวลล ค.ศ. 1882…………………………………………… 79 69 Édouard Manet สถานรถไฟ แซงค – ลาซาร ค.ศ. 1873…………………………………….. 79 70 มอเทยงบนสนามหญา ค.ศ. 1863 Édouard Manet……………………………………………. 80 71 ภาพพมพญปน………………………………………………………………………………………………….. 81 72 ภาพพมพของญปน……………………………………………………………………………………………. 81 73 Katsushika Hokusai………………………………………………………………………………………… 82 74 Edgar Degas……………………………………………………………………………………………………. 82 75 Yulia Brodskaya……………………………………………………………………………………………... 83 76 ศลปะมวนกระดาษขนาดใหญแบบสามมต……………………………………………………………. 85 77 ศลปะมวนกระดาษขนาดใหญแบบสามมต……………………………………………………………. 85 78 ศลปะมวนกระดาษขนาดใหญแบบสามมต……………………………………………………………. 86 79 ศลปะมวนกระดาษขนาดใหญแบบสามมต……………………………………………………………. 86 80 วสดทใชสรางแบบราง………………………………………………………………………………………... 92 81 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย……………………………………………… 93 82 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย……………………………………………… 93 83 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย……………………………………………… 94 84 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย……………………………………………… 94 85 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย…………………………………………...... 95 86 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย……………………………………………... 95 87 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย…………………………………………...... 96 88 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย…………………………………………...... 96

ฏ

ภาพท หนา 89 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย……………………………………………….. 97 90 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย……………………………………………… 97 91 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย……………………………………………….. 98 92 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย……………………………………………… 98 93 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย……………………………………………… 99 94 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย…………………………………………….… 99 95 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย……………………………………………… 100 96 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย…………………………………….………… 100 97 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย…………………………………….………… 101 98 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย………………………………………….…… 101 99 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย…………………………………..…………… 101 100 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย……………………………………….……… 102 101 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย………………………………………..……… 102 102 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย………………………………………..……… 102 103 ภาพรางแนวความคด ชนท 1 (สสนของดอกกลวยไม) ………………………..………..………… 103 104 ภาพรางแนวความคด ชนท 2 (สสนของดอกกลวยไม) ……………………..…………………… 104 105 ภาพรางแนวความคด ชนท 3 (สสนของดอกกลวยไม) ……………………..………………….… 105 106 ภาพรางแนวความคด ชนท 4 (สสนของดอกกลวยไม) ……………………..…………….……… 106 107 ภาพรางแนวความคด ชนท 5 (สสนของดอกกลวยไม) ……………………..…………………… 107 108 ภาพรางแนวความคด ชนท 6 (สสนของดอกกลวยไม) ……………………..…………….……… 108 109 วสด อปกรณส าหรบสรางสรรคชนงาน……………………..…………………………………..……… 110 110 น ากระดาษช าระไปแชน าในกะละมง……………………..……………………………………..……… 110 111 ขย ากระดาษใหเปนชนเลก ๆ……………………..………………………………………………………… 111 112 กรองบบน าออกใหหมาด ๆ……………………..…………………………………………………………… 111 113 น ากระดาษช าระใสกะละมง……………………..………………………………………………………… 111 114 น ากระดาษช าระเทกาว……………………..…………………………………………………………….… 112 115 น ากระดาษช าระใสสบาตก……………………..…………………………………………………….….… 112 116 เทน าเปลา……………………..………………………………………………………………………….….….. 112 117 ขย าสและกาวใหเปนเนอเดยวกน……………………..…………………………………………………. 113 118 น าน าอนมาใสในกะละมง……………………..……………………………………………………….…… 113

ฐ

ภาพท หนา 119 ใสสบาตก……………………..…………………………………………………………………………………… 113 120 น ากระดาษสาลงไปชบส……………………..……………………………………………………………… 114 121 น ากระดาษสาทชบสไปผงแดดหรอลม……………………..……………………………………..…… 114 122 น ากระดาษสาทชบสไปผงแดดหรอลม……………………..……………………………………..…… 114 123 น ากระดาษสาทชบสไปผงแดดหรอลม……………………..………………………………….………. 115 124 ลงสรองพนไมกนเชอรา……………………..……………………………………………………….……… 116 125 น าภาพรางมาขยาย……………………..……………………………………………………………………. 116 126 กระดาษช าระผสมสบาตกทเตรยมมาปะ ตด ทบซอนลงบนแผนเฟรมตามรปทรง

ทรางไว กระดาษสาทเตรยมมาปะ ตด ทบซอนลงบนแผนเฟรมทเปนสวนของ พนหลง…….…………………………………………………………....................……………………

117 127 พนแลคเกอรสเปรยเพอเคลอบเงา……………………………………………………………….……… 117 128 ทาสกรอบชนงานดวยสยอมไม……………………………………………………………….…………… 118 129 ภาพจตรกรรม เทคนคสอผสม ผลงานกอนวทยานพนธระยะท 1 (ปรญญาตร)

พ.ศ. 2555 ชนท 1 สรางสรรคโดยผวจย ชอผลงาน “กลวยไมในความรสก 1” ขนาด 120 x 180 เซนตเมตร……………………………………………………………………....

121 130 ภาพจตรกรรม เทคนคสอผสม ผลงานกอนวทยานพนธระยะท 1 (ปรญญาตร)

พ.ศ. 2555 ชนท 2 สรางสรรคโดยผวจย ชอผลงาน “กลวยไมในความรสก 2” ขนาด 180 x 200 เซนตเมตร………………………………………………………….……………

122 131 ภาพจตรกรรม เทคนคสอผสม ผลงานกอนวทยานพนธระยะท 1 (ปรญญาตร)

พ.ศ. 2555 ชนท 3 สรางสรรคโดยผวจย ชอผลงาน “กลวยไมในความรสก 3” ขนาด 125 x 170 เซนตเมตร ………………………………………………………………..……

123 132 ภาพจตรกรรม เทคนคสอผสม ผลงานกอนวทยานพนธระยะท 2 พ.ศ. 2556 ชนท 1

สรางสรรคโดยผวจย ในชวงเดอนกรกฎาคม-สงหาคม พ.ศ. 2556 ขนาด 70x120 เซนตเมตร……………………………………………………………………....….

128 133 ภาพจตรกรรม เทคนคสอผสม ผลงานกอนวทยานพนธระยะท 2 พ.ศ. 2556 ชนท 2

โดยผวจย ในชวงเดอนกรกฎาคม-สงหาคม พ.ศ. 2556 ขนาด 100x120 เซนตเมตร………………………………………………………………………...

129 134 ภาพจตรกรรม เทคนคสอผสม ผลงานกอนวทยานพนธระยะท 2 พ.ศ. 2556 ชนท 3

สรางสรรคโดยผวจย ในชวงเดอนกรกฎาคม-สงหาคม พ.ศ. 2556 ขนาด 100x120 เซนตเมตร………………………………………………………………….……

130

ฑ

ภาพท หนา 135 ภาพจตรกรรม เทคนคสอผสม ผลงานกอนวทยานพนธระยะท 2 พ.ศ. 2556 ชนท 4

สรางสรรคโดยผวจย ในชวงเดอนกรกฎาคม-สงหาคม พ.ศ. 2556 ขนาด 100x120 เซนตเมตร…………………………………………………………………………

131

136 ผลงานวทยานพนธ ชนท 1 “สสนของดอกกลวยไม 1” เทคนคสอผสม พ.ศ. 2556 – 2559 ขนาด 160 x 200 เซนตเมตร…………………………………………...

135

137 ผลงานวทยานพนธ ชนท 2 “สสนของดอกกลวยไม 2” เทคนคสอผสม พ.ศ. 2556 – 2559 ขนาด 150 x 200 เซนตเมตร……………………………………………

136

138 ผลงานวทยานพนธ ชนท 3 “สสนของดอกกลวยไม 3” เทคนคสอผสม พ.ศ. 2556 – 2559 ขนาด 130 x 200 เซนตเมตร…………………………………………...

137

139 ผลงานวทยานพนธ ชนท 4 “สสนของดอกกลวยไม 4” เทคนคสอผสม พ.ศ. 2556 – 2559 ขนาด 150 x 200 เซนตเมตร……………………………………………

138

140 ผลงานวทยานพนธ ชนท 5 “สสนของดอกกลวยไม 5” เทคนคสอผสม พ.ศ. 2556 – 2559 ขนาด 150 x 200 เซนตเมตร…………………….……………………..

139

141 ผลงานวทยานพนธ ชนท 6 “สสนของดอกกลวยไม 6” เทคนคสอผสม พ.ศ. 2556 – 2559 ขนาด 150 x 200 เซนตเมตร………………………………………..….

140

1

บทท 1

บทน า

กลวยไมเปนพชทมดอกสวยงามมสสนหลากหลาย มรปทรง ความหมายในเชงสญลกษณและคณคาทเปนเอกลกษณะเฉพาะตวดวยความสวยงามท าใหกลวยไมไดรบความสนใจและเปนทนยมไปทวโลก ความเปนมาและความส าคญ ในธรรมชาตมพรรณไมหลากหลายชนดซงแตละชนดมลกษณะเฉพาะแสดงถงความงามทแตกตางกนออกไปกลวยไมเปนพชชนดหนงทมรปทรงและสสนทมลกษณะเดนมเอกลกษณเฉพาะตว กลวยไมมชอเรยกเปนภาษาองกฤษวา “Orchid” ในประเทศไทยมพนธกลวยไมเปนจ านวนมาก ซงประเทศไทยมสภาพแวดลอมทเอออ านวยตอการเจรญงอกงามของกลวยไม และกลวยไมทพบในภมภาคแถบนมลกษณะเดนทเปนเอกลกษณของตนเอง แตกตางจากกลวยไมในภมภาคอน ๆ ทวโลกในภาษาไทยเรยกพชชนดนวา “กลวยไม” เพราะมลกษณะ คลายกลวย ไดแก เอองตาง ๆ เชน เอองผง หรอเอองค า ซงมมากในแถบภาคเหนอของประเทศ สวนของกลวยไมบางตอนมลกษณะคลายผลกลวย จงเรยกวา ล าลกกลวย สวนในภาษาองกฤษค าวา “Orchid” นน มาจากภาษากรกหมายความถงลกษณะโปงเปนกระเปาะคลายตอมกลวยไมเปนพชทมดอกสวยงาม มความหลากหลายทงสสนลวดลาย ขนาด รปทรง และกลนดวยความสวยงามและความหลากหลายท าใหกลวยไมเปนทนยมไปทวโลกสสนทละเอยดออนกลบดอกและรปทรงทเปนเอกลกษณะเชนนกลวยไมจงใหความรสกสอสารทางอารมณไดเปนอยางด

นอกจากนกลวยไมเปนดอกไมทถกน ามาใชแทนความหมายเชงสญลกษณในภมภาค ตาง ๆ ทวโลก โดยทวไปกลวยไมมกเปนสอสญลกษณของความรก ความสวยงาม และสขภาพ ตวอยางเชน ชาวกรกโบราณถอวากลวยไมเปนสญลกษณแหงเพศชายและการใหก าเนด ในประเทศองกฤษยควคตอเรยน (Victorian England) กลวยไมเปนสญลกษณแหงความหรหรา อกทงเชอวาน ามาซงสขภาพทดและทรพยสมบต ชาวแอสเทค (Aztecs) ชนพนเมองโบราณดมกลวยไมวนลา (Vanilla orchid) ผสมกบเครองดมชอกโกแลตเพอเพมพลงและความแขงแกรง ในขณะทชาวจนเชอวากลวยไมรกษาโรคปอดและอาการไอ ในปจจบนหลาย ๆ ประเทศใชกลวยไมเปนสญลกษณแทนสงทหายากและละเอยดออนงดงาม ในประเทศไทยใชดอกกลวยไมเปนสญลกษณของวนครดวย แตกวาจะสงสอนศษยใหมความเจรญงอกงามกาวหนาในชวตไดกตองใชเวลาอบรมสงสอนและทมเท

2

เชนเดยวกนแตผลของความอดทนทมเทนนจะไดดอกผลทผลบานงดงามดงเชนดอกกลวยไมนนเอง จากความประทบใจในความงามทมลกษณะเฉพาะ สสนของดอกทงดงามรปทรงทมเอกลกษณของดอกกลวยไม และความหมายหรอคณคาภายในตวเองทสามารถใชแทนสญลกษณตางๆ ของดอกกลวยไม จงท าใหขาพเจาสนใจในการศกษารปทรง สสน และคณคาของดอกกลวยไม ทสงผลตออารมณความรสกของผพบเหนโดยถายทอดอารมณความรสกภายในตวเองของขาพเจาทมตอดอกกลวยไม มงเนนถายทอดเรองราวสสน โดยสอสารผานทางดอกกลวยไม ผสมผสานกบ จตนาการ ประสบการณของขาพเจา กลนกรองสกระบวนการสรางสรรคผลงานศลปะเพอสะทอนออกมาเปนรปธรรมผลงานจตรกรรม 2 มตในรปแบบอมเพรสชนนสม โดยใชเทคนคสอผสม ทท าใหเกดพนผวและมตทแตกตางกนในชนงาน โดยใชวสด กระดาษสา กระดาษช าระผสมสบาตก เปนสอในการสรางสรรค และใชทศนธาตทางศลปะมาชวยใหเกดความงดงามลงตว ความมงหมายและวตถประสงคของการศกษา 1. เพอศกษาสสน รปทรง และความหมายในเชงสญลกษณของกลวยไม ซงสามารถถายทอดอารมณความรสกประทบใจทมของขาพเจา 2. เพอสรางสรรคผลงานทสามารถถายทอดอารมณความรสกของขาพเจาผานความงดงามของรปทรงของดอกกลวยไมซงมกลบดอกทสวยงามละเอยดออนมเอกลกษณ โดยมงเนนถายทอดเรองราว สสน บรรยากาศ แสดงความงามออกมาอยางเปนเอกภาพ 3. เพอสรางสรรคผลงานจตรกรรมในรปแบบอมเพรสชนนสม โดยใชเทคนคสอผสม ทท าใหเกดพนผวและมตทแตกตางกนในชนงาน โดยใชวสด กระดาษสา กระดาษช าระผสมสบาตก เปนสอในการสรางสรรคผลงาน ขอบเขตของการศกษา 1. ขอบเขตทางดานเนอหา ผลงานชดนมงน าเสนอเนอหาดานการแสดงออกซงอารมณความรสกโดยใชกลวยไมเปนสอ ผสมผสานความงามทางทศนธาตชวยในการถายทอดอารมณความรสกทอยภายในและประสบการณสวนตวของขาพเจาออกมาเปนรปธรรม 2. ขอบเขตทางดานรปแบบ เปนผลงานจตรกรรม 2 มต โดยน าลกษณะเหมอนจรงทมโครงสรางตายตวซงเปนการใชรปทรงของดอกกลวยไมมาแสดงออกอยางอสระตามอารมณความรสกทมตอตนแบบทเปนกลวยไม 3. ขอบเขตทางดานเทคนค เปนเทคนคสอผสม โดยใชวสด กระดาษสา กระดาษช าระผสมสบาตก เพอน าเสนอผลงานทเนนลกษณะพนผวและสสนทสามารถสออารมณและความรสกผานทางผลงานได

3

วธการศกษาและสรางสรรค วธการสรางสรรคผลงานวทยานพนธชด “สสนของดอกกลวยไม” มขนตอนสรปโดยสงเขป ดงน

1. ศกษาคนควา และรวบรวมขอมลจากเอกสาร ต ารา และแหลงขอมล รวมทงภาพถายและผลงานศลปะทเกยวของกบการสรางสรรคผลงานของขาพเจา

2. ก าหนดกรอบแนวความคด ขอบเขตของการสรางสรรค การใชเทคนคและวสดอปกรณและรปแบบการน าเสนอผลงาน

3. สรางภาพราง เพอคดเลอกภาพรางทมความสมบรณ และน าไปสการขยายเปนภาพผลงานจรง

4. ศกษาและเรยนรเทคนคและวธการสรางสรรคทจะชวยสงเสรมใหผลงานมความสมบรณยงขน

5. สรางสรรคผลงาน โดยใชเทคนคและวธการทไดจากการคนควา (ศลปะอมเพรสชนนสม เทคนคสอผสม)

แหลงขอมล

1. ขอมลทไดจากการรวบรวมเอกสาร ต ารา และขอมลทเกยวของ 1.1 ศกษาขอมลหรอหน งสอเอกสารต าราทม เนอหาเกยวของกบขอมลทาง

พฤกษศาสตรของกลวยไม 1.2 ศกษาขอมลหรอหนงสอเอกสารต าราทมเนอหาเกยวของกบชนดพนธของกลวยไม 1.3 ศกษาขอมลหรอหนงสอเอกสารต าราทมเนอหาเกยวของกบผลงานของศลปน ทม

อทธพลตอการสรางสรรคผลงาน 1.4 ศกษาทศนธาตทสามารถชวยสออารมณความรสกในชนงาน

1.5 ศกษาขอมลทางอนเตอรเนตทเกยวกบพฤกษศาสตรของกลวยไม พนธของกลวยไม และผลงานของศลปนทมอทธพลตอการสรางสรรค

2. ขอมลทไดจากภาคสนาม 2.1 ศกษาจากสถานทจรงพนธกลวยไมตาง ๆ ตามสภาพความเปนจรงในธรรมชาต

เพอจะไดศกษา รปทรง สสน และธรรมชาตของดอกกลวยไมโดยตรง โดยศกษาจากฟารมกลวยไมในประเทศไทย

2.2 ศกษาขอมลจากเอกสารและภาพถายทไดจากการเกบขอมลภาคสนาม ซงจ าเปนทจะตองถายภาพสงทเปนตนก าเนดของแรงบนดาลใจเพอน ามาศกษา

4

วสดและอปกรณทใชในการสรางสรรค วสดอปกรณทใชในการสรางสรรคผลงาน ชดนไดแบงออกเปนสองสวน คอ สวนของการบนทกขอมล และสวนของการสรางสรรคผลงานจรง โดยรายละเอยดดงน ส าหรบใชในการบนทกขอมล วสด 1. ดนสอ 2. ยางลบ 3. สมดบนทก สมดวาดภาพ อปกรณ 1. กลองถายภาพ 2. คอมพวเตอร 3. อปกรณส าหรบเกบขอมล (Flash Drives) 4. แผน CD ส าหรบใชในกระบวนสรางสรรคผลงาน

วสด 1. กระดาษช าระ (Zilk) 2. กระดาษสา 3. สบาตก (ตราส าเภา) (ตราเทพนม) (Johaneksan) 4. น าเปลา 5. กาว (TOA) 6. กระดาษสน า (Masterart Renaissant เเบบหยาบ 200 grams) 7. ดนสอส (Artist Quality) 8. ยางลบ 9. สอะครลค (Amsterdam) (Sakura) 10. น ามนสน (Sharks) 11. สยอมไม (Beger wood stain) 12. สรองพนไมกนเชอรา (TOA) 13. สเปรยเคลอบเงา (Win)

อปกรณ 1. เฟรมไมอด (Plywood) 2. ถงมอพลาสตก (Pro Gloves)

5

3. กะละมงพลาสตก 4. ตะแกรงกรอง 5. ผาขาวบาง 6. พกน 7. จานส 8. แปรงทาส 9. ไฟลภาพ 10. คอมพวเตอร

กรอบแนวความคด

ภาพท 1 กรอบแนวความคด นยามศพทเฉพาะ กลวยไม หมายถง กลวยไมทสรางขนโดยใชเทคนคศลปะสอผสม ทไดจากน าเอากระดาษช าระ และกระดาษสา ทผสมดวยสบาตกทมลกษณะของสใกลเคยงกบสของกลวยไมตามธรรมชาต และน ามาปนเปนสวนตาง ๆ กลวยไม ตดกบพนหลงทท าจากไม จนไดชอกลวยไมทมความสวยงาม สามารถน าไปตกแตงฝาผนงใหสวยงามได

ผลงานการสรางสรรค ชด “สสนของดอกกลวยไม”

ดอกกลวยไม เปนพชทมดอกสวยงาม สสนหลากหลาย สะดดตา มรปทรงโดดเดนท เปนเอกลกษณ ท าใหกลวยไมเปนทนยมและไดรบความสนใจ จงน าความประทบใจมาสรางสรรคงานโดยใชเทคนคเปเปอรมาเช

เทคนคการสรางสรรค จตรกรรม เทคนคสอผสม (Mixed media art)

6

สสน หมายถง ชอกลวยไมทสรางขนมสสนสวยงามหลากหลายส และมสทใกลเคยงกบสของกลวยไมตามธรรมชาต ซงสทไดเปนสบาตกทไดจากการทดลองผสมสและน าไปสรางชนงานแลว ซงจะสงผลตอความรสกนกคด อารมณ จนตนาการ การสอความหมายของผพบเหน สอผสม (Mixed media art) หมายถง การสรางผลงานชด “สสนของดอกกลวยไม” สรางสรรคขนโดยใชเทคนคและวธการของศลปะทางดานทศนศลปหลาย ๆ แขนงมาผสมผสานท าใหเกดผลงานทอยในชนเดยวกน เนนหลกการจดองคประกอบศลป แสดงออกถงอารมณ ความรสกของผสราง ซงเทคนคและวธการ ทใชครงน ใชวธการปนและปะตดวสดลงบนพนหลงจนไดภาพผลงานสสนของดอกกลวยไม Impressionism หมายถง ศลปะแบบอมเพรสชนนสม จะมงเนนถงการสรางสรรคภาพ ทจบซงสายตาสมผสรบรในชวง ณ.เวลานนและเปนชวงเวลาทฉบพลน และจะมการแยกแยะสท จะเขามาประกอบกนเขาเปนแสงทสองตองสงตาง ๆ ท าใหเกดพนผวภาพท เตมไปดวยสสนทแปรเปลยนเปนภาพทเตมไปดวยความเคลอนไหวไมหยดนง Collage หมายถง การปะตดวสดประเภทกระดาษช าระและกระดาษสาลงบนผลงานศลปะ เพอตองการสรางชอดอกกลวยไมทมพนผว น าหนกและท าใหผลงานศลปะเกดลกษณะ 2 มต ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1. ไดเรยนรและเขาใจเกยวกบสสน รปทรง และความหมายในเชงสญลกษณของกลวยไม ซงสามารถถายทอดอารมณความรสกประทบใจทมของขาพเจา 2. ไดผลงานทสามารถถายทอดอารมณความรสกของขาพเจาผานความงดงามของรปทรงของดอกกลวยไมซงมกลบดอกทสวยงามละเอยดออนมเอกลกษณ โดยมงเนนถายทอดเรองราว สสนบรรยากาศ แสดงความงามออกมาอยางเปนเอกภาพ 3. ไดผลงานจตรกรรมในรปแบบอมเพรสชนนสม โดยใชเทคนคสอผสม ทท าใหเกดพนผวและมตทแตกตางกนในชนงาน โดยใชวสด กระดาษสา กระดาษช าระ ผสมสบาตก เปนสอใน การสรางสรรคผลงาน

7

บทท 2

วรรณกรรมทเกยวของ

วรรณกรรมทเกยวของกบการท าวทยานพนธครงน ผสรางไดท าการศกษาเอกสารและงานวจยทในการจดท าในประเดนตอไปน

1. ความหมายของกลวยไม 2. ความหมายของกลวยไม เชงสญลกษณ 3. ขอมลพฤกษศาสตรเกยวกบดอกกลวยไม 4. ประเภทของดอกกลวยไม 5. เปเปอรมาเช 6. สอผสม 7. ศลปะสอผสม (Mixed Media Art) 8. ศลปนทมอทธพลตอการสรางสรรคผลงานเทคนคสอผสม 9. อทธพลทไดรบจากผลงานของศลปน 10. ศลปกรรมทมอทธพลตอการสรางสรรค

1. ความหมายของกลวยไม พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน1 พ.ศ. 2525 ไดใหความหมายของกลวยไมไววา

“กลวยไม น. ชอพรรณไมในวงศ Orchidaceae มหลายสกลและมากชนด รปและลกษณะตาง ๆ กน บางชนดเกาะตามตนไมและหน บางชนดขนอยบนดน บางชนดมดอกงาม พายพเรยกวา เออง”

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน2 พ.ศ. 2542 ไดใหความหมายของกลวยไมไววา “กลวยไม น. ชอพรรณไมหลายชนดหลายสกลในวงศ Orchidaceae ลกษณะตน ใบ และชอดอก

ตาง ๆ กน บางชนดเกาะตามตนไมและหน บางชนดขนอยบนพนดน บางชนดมดอกงาม บางชนดมกลนหอม พายพเรยก เออง”

___________________ 1ราชบณฑตยสถาน, พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน (กรงเทพฯ: อกษรเจรญทศน

, 2525), 57. 2ราชบณฑตยสถาน, พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน (กรงเทพฯ: นานมบค

พบลเคชนส, 2542), 43.

8

เปลอง ณ นคร ไดใหความหมายของกลวยไมไววา3 กลวยไม หมายถง ดอกเอองมมากหลายพนธ ทงทขนกบดนและเกาะอาศยสงอน เชน ตนไมและหน มทงทเปนของเทศและของไทยแท ทมกลนหอมมมากโดยเฉพาะกลวยไมของไทยเรามหลายชอ เชน หวายตะมอย ชางด า ชางแดง ชางเผอก เออง-กหลาบ เอองสามปอยขนตาล สามปอยหลวง สรปไดวา กลวยไมเปนพชวงศ Orchidaceae มดอกสวยงาม มความหลากหลายทงสสนลวดลาย ขนาด รปทรง และกลนหอม เรยกไดวาเปนพชดอกทมความหลากหลายพนธ บางชนดขนเกาะตามตนไมและหน บางชนดขนอยบนพนดน บางชนดมดอกงาม บางชนดมกลนหอม

2. ความหมายของกลวยไม เชงสญลกษณ ส าหรบประเทศไทย มขนบธรรมเนยมประเพณอนดงาม สงสอนใหมความนบถอ ความเคารพบชาผทมพระคณ มการโยงใยสายสมพนธกนอยางแนนแฟนในสงคม ครอบครว พอแมปยา ตายายและญาตผใหญเปนสงควรเคารพกราบไหวเพอเกดมงคลชวตและไดอานสงสแหงความกตญญ และเชนกนตอครอาจารย ในสงคมไทยกยกยองบชาผทประสทธประสาทวชาวามบญคณไมตางจากพอแม หากพอแมเปนผทมพระคณท าใหเราเกดมา ครกไมตางอะไรกบผทสรางใหมวชาตดตวเปนอาวธชวต เพอใหน าความรทไดไปใชประกอบอาชพ ไปด ารงตนเปนคนดมศลธรรมได

ดงนนท าใหสงคมไทยมสญลกษณหนงทใชแทนพระคณของคร นนกคอค าวา “พระคณ ทสาม” ในทนหมายถงพระคณทยงใหญทครมตอศษย รองจากพระคณทหนงและสอง คอพอแม เลยทเดยว

ในขณะทดอกไมประจ าวนคร อยาง “ดอกกลวยไม” มคตทมาอยางคมคายลกซงอยางยง ศ.ม.ล. ปน มาลากล บคคลส าคญของโลกและศลปนแหงชาต อดตรฐมนตรวาการกระทรวง ศกษาธการ รฐมนตรวาการกระทรวงวฒนธรรม อดตอธการบดมหาวทยาลยศลปากร วทยาลยวชาการศกษาและผกอตงโรงเรยนเตรยมอดมศกษา โรงเรยนสาธตมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒปทมวน บคคลผมคณปการอนยงใหญตอการศกษาไทย ทานเขยนโคลงทแหลมคมถงการศกษาเอาไวบทหนงวา… “กลวยไมมดอกชา ฉนใด การศกษาเปนไป เชนนน แตออกดอกคราวใด งานเดน งานสงสอนปลกปน เสรจแลวแสนงาม” ________________________ 3Dictionary, พจนานกรมแปลไทย-ไทย อ.เปลอง ณ นคร, เขาถงเมอ 10 ธนวาคม 2559, เขาถงไดจาก http://dictionary.sanook.com/search/dict-th-th-royal-institute

9

ดอกกลวยไมเปนดอกไมทใชเวลานานในการผลดอกออกชอ ตองการการเอาใสใจจาก ผปลก เสมอนครทตองเพาะปลกความรความดงามแกศษย ไมใชงานงายและงานสบาย เปนงานทตองเปยมไปดวยความรบผดชอบเอาใจใส ใชเวลา ใชความอดทนและความเมตตาสงยงกวาศษย ซงเปรยบเสมอนดอกกลวยไมจะประสบความส าเรจงดงามผลดอกออกชอสวยเปนทชนตาชนใจของครอบครวของสงคม และของประเทศชาต คณะกรรมการจดงานวนคร พ.ศ.2539 จงพจารณาเหนวาคณลกษณะของดอกกลวยไม มลกษณะเชงสญลกษณคลายอาชพคร จงประกาศใหเปนดอกไมประจ าวนครนนเอง4

3. ขอมลพฤกษศาสตรเกยวกบดอกกลวยไม 3.1 ความรทวไปเกยวกบกลวยไม กลวยไมซงมชอเรยกเปนภาษาองกฤษวา "Orchid" ในประเทศไทยมพนธกลวยไมเปนจ านวนมากซงประเทศไทยมสภาพแวดลอมทเอออ านวยตอการเจรญงอกงามของกลวยไม และกลวยไมทพบในภมภาคแถบนมลกษณะเดนท เปนเอกลกษณของตนเองแตกตางจากกลวยไมในภมภาคอน ๆ ทวโลก ในภาษาไทยเรยกพชชนดนวา "กลวยไม" เพราะมลกษณะคลายกลวย ไดแก เอองตาง ๆ เชน เอองผงหรอเอองค า ซงมมากในแถบภาคเหนอของประเทศ สวนของกลวยไมบางตอนมลกษณะคลายผลกลวย จงเรยกวาล าลกกลวย สวนในภาษาองกฤษวา "Orchid" นน มาจากภาษากรก หมายความถงลกษณะโปงเปนกระเปาะคลายตอม กลวยไมเปนพชทมดอกสวยงาม มความหลากหลายทงสสนลวดลาย ขนาดรปทรง และกลนดวยความสวยงามและความหลากหลายจงท าให กลวยไมเปนทนยมไปทวโลกจนขนชอวา ราชนแหงความงามของผนปานบวากลวยไมเปน อญมณทมลวดลายสสนทใหความงดงามแกผพบเหนเมอใดกตามทไดมองเหนดอกกลวยไมแตละชอผลดอก ออกมาใหชนชมจงท าใหการรอคอย นนเกดคณคาทางจตใจ เมอดอกกลวยไมเบงบานใหชนชมแลวนบเปนการรอคอยทมแตความสขซงดอกกลวยไมบางชนดยงสงกลนหอมเพมความหนาหลงใหลใหพรรณไมชนดนมากขนอก กลวยไมยงเปนทนยมกนอยางมากในตางประเทศนอกจากเพาะเลยงไวเชยชมแลวกลวยไมยงเปนพชทางเศรษฐกจเนองจาก ประเทศไทยเราเปนปาเขตรอนทอดมสมบรณ จงมกลวยไมปาและกลวยไมพนเมองจ านวนมากถง 167 สกล 1,140 ชนด กลวยไมทพบทวโลกม 796 สกล 19,000 ชนด กลวยไมเปนพรรณไมทมความสวยงามมลกษณะเดนคอเปนกลวยไมพชประเภทองอาศยมใบเลยงเดยวมรปทรงหลากหลายใหดอกสวยงามสสนสดใสมววฒนาการในตวเองชอบความชมชนและสามารถทนตอสภาพอากาศแลงไดมรากและล าตนทสามารถเกบสะสมอาหารไวไดนาน _________________________ 4Trueid, วนครกบสญลกษณ ดอกกลวยไม-เรอจาง-พระคณทสาม, เขาถงเมอ 15 ธนวาคม 2556, เขาถงไดจาก http://news.trueid.net/detail/28045

10

สบพนธโดยการอาศยเพศและไมอาศยเพศกได กลวยไมจงสามารถกระจายพนธอยไดทวทกภมภาคเราจงพบกลวยไมไดทกททวไปไมวาสภาพภมอากาศจะเปนอยางไรกตามพฤกษศาสตรทบรรยายลกษณะพชในวงศกลวยไม ไดยดถอรายละเอยดตาง ๆ ของดอกเปนหลกส าคญพนธไมในวงศกลวยไมดวยกลวยไมมสภาวะความเปนอยตามธรรมชาตแตกตางกน บางชนดอยบนพนดนบางชนดอยบนตนไม และบางชนดขนอยบนหนทมหนผและใบไมผตกทบถมกนอย ทงนสดแลวแตล กษณะและอปนสยของกลวยไมแตละชนดซงจะปรบตวตามความเหมาะสมกบ สภาวะและการเปลยนแปลงตามสภาพตาง ๆ ของธรรมชาตทแวดลอม5

3.2 ลกษณะเฉพาะของ “ดอกกลวยไม” กลวยไมเปนพชทมสวนตาง ๆ สมบรณ คอ มราก ตน ใบ ดอก และผล รากของ

กลวยไม ไมมรากแกว ล าตนไมมแกนไม ใบจดเปนพชใบเลยงเดยวมเสนใบขนานกนตามความยาวของใบซงมรายละเอยดของสวนตาง ๆ ดงน 3.2.1 ราก (Root) ระบบรากของกลวยไมจะมลกษณะคลายกบพชใบเลยงเดยวทวไป ท าหนาทดดความชน ดดอาหารจากเครองปลก เกาะเครองปลกหรอตนไมอน เพอใหล าตนสามารถทรงตวอยได หรอบางชนดกมสเขยว มคลอโรฟลลท าหนาทปรงอาหารไดดวยซงรากของกลวยไมนนมหลายประเภท ไดแก 1. ระบบรากดน (Terrestrial) เปนกลวยไมทมรากเกดจากหวทอวบน าอยใตดน ตวรากจะมน ามาก เมอถงฤดฝนตนจะแตกหนอ ใบออนจะชพนขนมาบนผวดนและออกดอกในตอนปลายฤดฝนแตพอพนฤดฝนไปแลวใบกจะทรดโทรมและแหงไป เหลอแตหวทอวบน า โดยมอาหารสะสมฝงอยใตดนสามารถทนความแหงแลงได เชน กลวยไมสกลนางอว (Pecteilis) สกล ฮาบนาเรย (Habenaria) เปนตน 2. ระบบรากกงดน (Semi terrestrial) เปนกลวยไมทมรากใหญหยาบและแตกแขนงแผกระจายอยางหนาแนน สามารถเกบสะสมน าไดดพอสมควร บางครงจะพบวาใบอาจจะหลดรวงไปในฤดแลงจนเหลอแตตอ เชน กลวยไมสกลรองเทานาร (Paphiopedilum) 3. ระบบรากกงอากาศ (Semi epiphyte) เปนกลวยไมทมระบบรากเปนแขนงใหญ หยาบ ลกษณะคลายฟองน า สามารถเกบและดดน าไดมาก ผวนอกเกลยงไมมขน สามารถน าน าไปใชตามเซลลผวไดตลอดความยาวของราก เชน กลวยไมสกลแคทลยา (Cattleya), สกลออนซเดยม (Oncidium) เปนตน สเปโธกลอตตส (Spathoglotlis) สกลเอองพราว (Phaius) เปนตน _________________________ 5จฑารตน ศรบวลา, พนธกลวยไม, เขาถงเมอ 15 ธนวาคม 2556, เขาถงไดจากhttp://203.172.184.5/bc/web/2555/532kt3/5322014102/page1.html

11

4. ระบบรากอากาศ (Epiphyte) เปนกลวยไมทมระบบรากหยาบมาก รากพวกนโดยธรรมชาตบางสวนจะยดเกาะกบตนไมหรอวสดปลกทอาศยอย รากบางสวนจะพงไปในอากาศ ไม เกาะกบส งใด เชน สกลชาง (Rhynchostylis) สกลแวนดา (Vanda) สกลกหลาบ (Aerides) สกลเขม (Ascocentrum) เปนตน 3.2.2 ล าตน (Stem) หมายถง สวนทเปนขอ บรเวณสวนเหนอขอและตดอยกบขอจะมตา ตาอาจจะแตกเปนหนอออน กงออนหรอชอดอกกได สวนทเปนขอเปนสวนทมใบ กาบใบ หรอกาบของล าตนทไมมสวนของใบเจรญออกมาได สวนทอยระหวางขอเรยกวา ปลอง ส าหรบล าตนของกลวยไมทโผลพนจากเครองปลกแบงได 2 ประเภท คอ ล าตนแท และล าตนเทยม 1. ล าตนแท คอล าตนทมขอ ปลอง เหมอนกบล าตนของพชใบเลยงเดยวทวไป ทสวนเหนอขอจะมตา ซงสามารถเจรญเปนหนอใหมและชอดอกได ล าตนประเภทนจะเจรญเตบโตออกไปทางยอด ไดแก กลวยไมสกลแวนดา แมลงปอ และรองเทานาร 2. ล าตนเทยมหรอทเรยกวา ล าลกกลวย ท าหนาทสะสมอาหาร ตาทอยตาม ขอบน ๆ ของล าลกกลวยสามารถแตกเปนหนอหรอชอดอกได แตล าตนทแทจรงของกลวยไมประเภทนคอ เหงา ซงเจรญในแนวนอนไปตามผวของเครองปลก ลกษณะของเหงามขอและปลองถ กลวยไม ทมล าตนลกษณะน ไดแก กลวยไมสกลหวาย แคทลยา เอพเดนดรมและสกลออนซเดยม ล าตนของกลวยไมมความแตกตางกนหลายแบบ เชน กลมหนงมลกษณะเดนเฉพาะทเปนทรจกกนด คอ พวกทมล าตนปองพองคลายผลกลวยทเรยกกนวา ล าลกกลวย หรอหวเทยม (pseudobulb) หรอหว แตยงมกลวยไมอน ๆ อกมากทมลกษณะของตนแตกตางไปจากน ซงมกจะมสวนของตนทเปนตวหลก มลกษณะกลมยาวเปนเสนคอนขางเลก แตมกจะแขงและเหนยว ซงเรยกกนวาเหงา (rhizome) เหงาของกลวยไมจะทอดไปตามเปลอกไมมรากสน ๆ ยดเกาะ และจากเหงานมล าตนอกสวนหนงซงมกจะมลกษณะทตางไปจากเหงาเดม เชน เปนล ายาว ดงทพบเหนในพวกเอองสายตาง ๆ (Dendrobium spp.) ล าของกลวยไมบางชนดโคนพองกวาสวนปลาย บางชนดหวทายเรยว ตรงกลางปองเลกนอย สวนพวกทมหวเทยม สวนทเปนหวกจะมลกษณะตาง ๆ กน เชน ทรงกระบอก รปกระสวย รปหยดน า หรอคลายผลชมพ บางชนดคอนขางกลม กลมแปน เปนตน ถาเปนพวกกลวยไมดนสวนหวมกจะอยบนดนหรอกงใตดน และบางชนดอาจมสวนโคนของกาบใบคลม ล าตนทเปนล าหรอมลกษณะคลายหวน ท าหนาทเกบน าและอาหารสะสม ทงนเนองจากกลวยไมสวนใหญเปนพชทนแลง มชวตรอดอยไดโดยขาดน าตดตอกนเปนเวลานานหลายเดอน กลวยไมบางชนดมองไมเหนล าตน เนองจากมขนาดเลกและมใบปกคลมตลอด หรอมขนาดสนและเลกมาก บางชนดล าตนลดขนาดลงมาก แตมสวนรากเจรญไดด เชน พวกพญาไรใบ และบางชนดล าตนใตดนปองพอง (tuber) ท าหนาทสะสมอาหาร กลวยไมทตนยาวมาก ไดแก พวกวานลลา (vanilla spp.) ซงอาจยาวไดเปน 10 เมตร และทตนสงไดมาก ไดแก พวกหวายแดง (Renanthera spp.) แตเมอพจารณาถง

12

ขนาดโดยรวมแลว วานเพชรหงนาจะเปนกลวยไมทมขนาดใหญทสด คอ สงหรอยาวไดถง 3 เมตร และใบยาว 25-50 เซนตเมตร นอกจากนนกลวยไมหลายชนดยงมกงทกลายเปนตนเลก ๆ ทพรอมจะหลดรวงใบเจรญเปนตนใหมได เปนการเพมจ านวนตนใหมากขนอกวธหนง นอกเหนอจากแตกหนอ 3.2.3 ใบ (Leaf) กลวยไมเปนพชใบเลยงเดยว คอ เสนใบจะอยในลกษณะขนานกนไปตามความยาวของใบ ใบของกลวยไมมลกษณะทแตกตางกนออกไปตามชนดของกลวยไม นบตงแตรปราง สสน ขนาด และการทรงตวตามธรรมชาต ลกษณะใบของกลวยไมมหลายชนด เชน ใบแบน ใบกลม และใบรองซงเปนลกผสมระหวางพวกใบกลมกบใบแบน แตใบกลวยไมสวนมากแลวจะมลกษณะแบน การเรยงตวจะมทงเรยงสลบกนและเรยงซอนทบกน สของใบสวนมากมสเขยวอมเหลองบางชนดใบมสสนลวดลายสวยงาม หนาทของใบ คอ สงเคราะหแสง โดยสารสเขยวเรยกวาคลอโรฟลลทอยภายในใบรวมกบแสงสวาง ชวยใหกาซคารบอนไดออกไซดจากอากาศผานเขาไปทาง รถายกาซของใบท าปฏกรยากบน าเกดเปนน าตาล นอกจากนใบยงท าหนาทคายน าออกจากตน ชวยใหรากสามารถดดน าและอาหารเขาสตน เปนการแทนทน าทระเหยออกจากใบ ท าใหตนไดอาหารหรอปยผานเขาทางรากได ใบของกลวยไมมลกษณะแตกตางกนตามสายพนธของกลวยไม เชน กลวยไมในสกลสแพโตกลอตทส (Spathoglottis) ลกษณะใบเปนจบ กลวยไมพญาไรใบ (Chiloschista usneoides LDL) มลกษณะใบทเลกมากเกาะอยตามกงไมในทคอนขางรม มรากหนาแนนสเขยว สามารถปรงอาหารได ใบจงเจรญออกมามขนาดใหญกวาหวเขมหมดเลกนอย กลวยไมรองเทานาร (Paphilopedilum) ลกษณะใบมสสนงดงามหลายชนดมใบสเขยวแกสลบเขยวออน กลวยไม (Anoectochilus siamensis) ลกษณะใบมสน าตาลอมแดงและมลายหรอกระสขาวสวยงามมาก 3.2.4 ดอก (Flower) โดยปกตดอกกลวยไมม 6 กลบ ประกอบดวยกลบเลยง (Sepal) 3 กลบ และกลบดอก (Petal) 3 กลบ และตรงกลางดอกเปนเสาเกสร (Staminal column) โดยมรายละเอยดตาง ๆ ดงตอไปน 1. กลบเลยง (Sepal) กลบเลยงเรยงตวอยรอบนอกสด จะเหนไดชดเจนเมอคว าดอกด บางชนดกลบเลยงทงสามมลกษณะคลายกน และหลายชนดมกลบเลยงทมลกษณะแตกตางกน คอ แยกเปนกลบเลยงบน (dorsal sepal) อยในต าแหนงหลงเสาเกสร และกลบเลยงดานขาง (lateral sepal) 2 กลบ ซงมลกษณะเหมอนกน แตอาจจะตางจากกลบเลยงบน และบางสกล กลบเลยงดานขางเชอมตดกน หรอบางสกลกลบเลยงทงสามเชอมตดกนเปนหลอดสน ๆ 2. กลบดอก (Petal) กลบดอกเรยงตวเปนชนถดเขาไปจากชนกลบเลยงประกอบดวยกลบดอกดานขาง (lateral petal) ซงมลกษณะเหมอนกน สวนกลบดอกอก 1 กลบนน มลกษณะทแตกตางจากกลบดอกดานขางอยางชดเจนนยมเรยกกนวา กลบปาก (lip) บางคนเรยกกลบกระเปา ซงมกจะเปนสวนเดนทสดของดอก มความหลากหลายหรอวจตรพสดารตาง ๆ กนไป

13

ตามสกลและชนด เชน เปนแผนทแยกเปน 2 ชวง คอ ชวงโคนกลบปาก (hypochile) กบชวงปลาย กลบปาก (epichile) ซงทงสองชวงมกจะมลกษณะตางกน หรอแยกเปน 3 สวน มชวงกลาง หรอ คอกลบปาก (mesochil) ชวงโคนกลบปากบางชนดมหกลบปาก (side lobe) ชวงปลายกลบปากหลายชนดหยกเวาหรอพบจบ หรอมชายครยทางดานบนแผนกลบปากอาจจะมสน (keel) เปนแนว หรอตมเนอเยอ (callus) ลกษณะตางกน นอกจากนนชวงโคนหรอใกลโคนหรออาจจะเปนสวนใหญของกลบปากยงมการเปลยนแปลงไปเปนถง (saccate) หรอเปนเดอย (spur) ซงมลกษณะและขนาดแตกตางกนตามแตชนด กลบปากของกลวยไมสวนใหญมกจะอยทางดานลางของดอก (resupinate) ซงเกดจากการบดตวของดอกในระยะทเปนดอกออน อกพวกมกลบปากอยทางดานบน 3. เสาเกสร (Staminal column) สวนทส าคญและเปนลกษณะเฉพาะของกลวยไม คอ เสาเกสร ซงเปนทรวมของวงหรอชนเกสรเพศผและสวนของเกสรเพศเมยเขาไวดวยกน มลกษณะเปนแทงอยตรงกลางดอก สวนบนสดมกจะมฝาเลก ๆ (anther cap หรอ operculum) ปดคลมกลมเรณไว ต าลงมาทางดานหนาของเสาเกสรซงหนเขาสกลบปาก มแองเวาลกเขาไปในเสาเกสร ภายในมน าเหนยว ๆ คอสวนยอดของเกสรเพศเมย (stigma) ซงมลกษณะและต าแนงทอยเปลยนแปลงไปตางจากดอกไมชนดอน ๆ ซงปกตอยทยอดเหนอสวนเวาทเปนแอง กลวยไมบางกลมอาจจะมการเจรญของเนอเยอออกไปเปนจะงอย (rostellum) ซงนบเปนสวนของเกสรเพศเมยทเปนหมน สวนดานขางของยอดเสาเกสรทงสองขางกอาจจะม stylid ซงมลกษณะเปนเสนหรอเปนแผน โคนเสาเกสรกเชนเดยวกนบางกลมมการเจรญของเนอเยอโคนเสาเกสรยดออกไปเปนคาง (mentum) กลบเลยงคขางในบางชนดจะตดอย 2 ขางของสวนทยดออกไปน และกลบปากตดทปลายสด ซงเมอดจากภายนอกจะเหนคลาย ๆ เปนถงเสาเกสรมรปลกษณตาง ๆ กนในแตละชนดหรอแตละสกล และใชในการจดจ าแนกกลวยไมได 4. อบเรณ (Anther) อบเรณของกลวยไมสวนใหญมเพยง 1 อน (ยกเวนวงศยอย Apostasioideae และ Cypripedioideae ซงมจ านวน 3 และ 2 อน ตามล าดบ ) ตดอยทสวนบนของเสาเกสร มฝาครอบกลมเรณทมกจะหลดรวงงาย (ยกเวนในวงศยอย Neottioideae และ Orchidioideae ทฝาปดกลมเรณไมหลดรวง แตจะแตกตามยาว) อบเรณในแตละสกลมจ านวนกลมละอองเรณตาง ๆ กน ตงแต 2 ไปจนถง 8 กลม มทงแบบทละอองเรณแตละกลมเปนอสระ และแบบทยดตดกนแนนกบแผนบางใส เรยกชดกลมเรณ (pollinarium) รปแบบตาง ๆ กน สวนแผนหรอแถบเยอทคลายกานยดตดกบกลมเรณ เรยกวากานกลมเรณ (caudicle หรอ stipe) ทปลายอกดานของแผนเยอมกจะแผแบนเปนแปนหรอเปนตม และมสารเหนยว ๆ ซงท าใหชดกลมละอองเรณเกาะตดไปกบหวหรอขาของแมลงทมาตอมดอกกลวยไมไดโดยงาย เรยกปมหรอแปนกานกลมเรณ (viscidium) กวาสวนทเปนกานดอก และมกจะมรองตามยาว 3-6 รอง ภายในรงไขมออวล (ovule) ขนาดเลกจน เกอบเปนผงจ านวนมากมาย

14

นอกจากนยงมสวนส าคญทเกยวของกบดอกอกสวนหนง คอสวนทเรยกวาใบประดบ (bract) และใบประดบยอย (bracteole) อยตรงบรเวณทกานดอกหรอกานดอกยอยตอกบตนหรอแกนชอดอก ซงเปนลกษณะเดนของกลวยไมบางชนด เชน เอองเตาทอง 3.2.5 ชอดอก (Inflorescence) มลกษณะแตกตางกนไปอยางกวางขวางแลวแตสกลและชนดของกลวยไม บางชนดมกานชอสนมาก บางชนดมกานชอยาว บางชนดมชอดอกตงแขง บางชนดมชอดอกลกษณะโคงหรอหอยหวลง เชน ชอดอกกลวยไมไอยเรศ กลวยไมบางชนดมชอดอกยาวและมแขนงแยกออกไปอก เชน ชอดอกกลวยไมในสกลเรแนนเธอรา กานซงเปนแกนกลางของชอดอกจะประกอบดวยขอและปลอง ชอดอกของกลวยไมบางชนดมตาซงอยตามขอของกานทเปนแกนชอสามารถแตกและเจรญออกมาเปนตนกลวยไมเลกได เชน กลวยไมสกลฟาแลนดนอฟซส เปนตน 3.2.6 ผลหรอฝก (Fruits or pods) ผลหรอฝกของกลวยไมมลกษณะรปรางทแตกตางกนเมอแกเตมทผลหรอฝกนนจะแตกตามแนว ขางในผลหรอฝกนนจะมเมลดทมขนานเลกมาก เมลดนนอาจมถงลานเมลด โดยในธรรมชาตแลวเมลดเหลานจะมโอกาสเจรญงอกงามจนกลายเปนตนใหม อาจไดจ านวนทไมมากนก สวนเมลดทงอกและเจรญเตบโตไดนนตองอาศยสภาพแวดลอมทเหมาะสม และจะตองมราก พวกไมคอไรซา (mycorrhiza) อาศยอยดวย โดยทราจะเจรญเขาไปในเมลด ทงรากและเมลดจะเจรญเตบโตดวยการพงพาอาศยกน6

ภาพท 2 แสดงภาพลกษณะของกลวยไม ทมา: นสรา เจะแว, ศลปะนพนธ ดอกกลวยไม, เขาถงเมอ 30 ธนวาคม 2559, เขาถงไดจาก http://cai.oas.psu.ac.th/~badul/54/15.pdf _______________________

6นสรา เจะแว, ศลปะนพนธ ดอกกลวยไม, เขาถงเมอ 30 ธนวาคม 2559, เขาถงไดจาก http://cai.oas.psu.ac.th/~badul/54/15.pdf

15

ภาพท 3 แสดงภาพลกษณะของกลวยไม ทมา: นสรา เจะแว, ศลปะนพนธ ดอกกลวยไม, เขาถงเมอ 30 ธนวาคม 2559, เขาถงไดจาก http://cai.oas.psu.ac.th/~badul/54/15.pdf 4. ประเภทของดอกกลวยไม การจ าแนกตามสกลของกลวยไม 4.1 กลวยไมสกลแวนดา Vanda แวนดาเปนกลวยไมประเภทโมโนโพเดยล ไมแตกกอ เจรญเตบโตไปทางยอด รากเปนรากอากาศ ใบมลกษณะกลม แบนหรอรอง ใบซอนสลบกน ชอดอกจะออกดานขางของล าตนสลบกบใบ ชอดอกยาวและแขง กลบนอกและกลบในมรปรางคลายคลงกน โคนกลบแคบ และไปรวมกนทโคนเสาเกสร กลบดอกในลางดานใตมเดอยแหลมยนออกมาเปนสวนทายของปากกระเปา ปากกระเปาของแวนดาเปนแบบธรรมดาแบนเปนแผนหนาแขงและพงออก ดานหนา รปลกษณะคลายชอน หกระเปาทงสองขางแขงและตงขน สดอกมมากมายแตกตางกน ตามแตละชนด กลวยไมสกลแวนดาพบในปาตามธรรมชาตประมาณ 40 ชนด มกระจายพนธอย ในทวปเอเชย ตงแตอนเดย ศรลงกา พมา ไทย อนโดนเซย จนถงฟลปปนส แวนดาไดรบการปรบปรง สายพนธขนอกหลายพนธ ปจจบนไดมการจ าแนกประเภทของแวนดา โดยอาศยรปรางลกษณะของใบออกเปน 4 ประเภท คอ 4.1.1 แวนดาใบกลม มลกษณะของใบกลมยาวทรงกระบอก ตนสง ขอหาง สงเกตไดทใบตดอยหาง ๆ กน มดอกชอละหลายดอก แตดอกจะบานตดตนอยคราวละ 2–3 ดอกเทานน เมอดอกขางบนบานเพมขน ดอกขางลางจะโรยไลกนขนไปเรอย ๆ การปลกใชดอกจงนยมปลดดอกมากกวาตดดอกทงชอ 4.1.2 แวนดาใบแบน ลกษณะใบแผแบนออก ถาตดมาดหนาตดจะเปนรปตวว ม ขอถ ปลองสน ใบซอนชดกน ปลายใบโคงลงและจกเปนแฉก

16

4.1.3 แวนดาใบรอง มรปทรงของใบและล าตนคลายใบแบนมากกวาใบกลม แวนดาประเภทนไมพบในปาธรรมชาต การน ามาปลกเลยงเปนพนธลกผสมทงสน โดยน าแวนดาใบกลมมาผสมกบแวนดาใบแบน 4.1.4 แวนดากางปลา มรปทรงของใบและล าตน กงใบกลมกบใบแบน พบตามปาธรรมชาตนอยมาก เพราะกลวยไมพนธนเปนหมนทงสน ในบรรดาแวนดาทง 4 ประเภทน แวนดาใบกลมเปนแวนดาทเลยงงายทสด สามารถปลกลงแปลงกลางแจงไดโดยไมตองมโรงเรอน แตดอกมกจะบานไมทน สวนทเลยงยากทสดคอ แวนดาใบแบน มหลายพนธ ทงดอกใหญและดอกเลก แตทไดรบความนยมไดแก ฟามย เพราะดอกใหญ สสวย การเลยงแวนดาใบแบนจ าเปนตองมโรงเรอนเพราะตองการแสงทพอเหมาะ ส าหรบแวนดาใบรองเปนลกผสมระหวางใบกลมและใบแบน ถกผสมขนเพอใหปลกเลยงงายขน แตดอกมกจะสไมสวยและปากหกงาย

ภาพท 4 ดอกกลวยไมแวนดาฟามย ทมา: ณฐฐนนท ภทรพงศาวงศ, ประมวลภาพกลวยไม, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://panmai.com/Orchid/V/v.shtml ลกษณะกลวยไมสกลแวนดา

1. ฟามย Vanda coerulea ฟามย ( vanda coerulea ) เปนราชนของกลวยไมแวนดา ชอฟามย หมายถง สฟาอมมวง ค าวา. “มย” แปลวามวง ดงนน จงเปนกลวยไมของไทยชนดเดยวในโลก ทมสน าเงนฟาอมมวง สดใสซงเปนสทหายากในกลวยไม และดอกทมขนาดใหญเปนชอตงสวยงามสะดดตา ถงแมวา เราจะพบฟามยในบางสวนของประเทศอนเดย พมา กตาม แตไดมการยนยนจากนกกลวยไมตงแตอดตมาจนถงปจจบน ตางกยอมรบวาฟามยจากปาเมองไทยเปนฟามยทมดอกใหญ สเขมและ ลายสมกชดกวาแหลงก าเนดอนใดในภมภาค ฟามยเปนกลวยไมทนยมอยางมากกนมานาน พบหลกฐานเปนลายลกษณตงแต ป พ.ศ. 2380 ทฟามยตนแรก ๆ ไดถกน าเขาไปยงทวปยโรป โดย

17

วลเลยม กรฟฟท (William Grifit) ซงตอมาไดมการเกบกนอยางมากนบเปนหมนตนจากพมาเพอสงไปตางประเทศดงไดมบนทกไวในหนา 238 ในหนงสอ ต าราเลนกลวยไม (พ.ศ. 2459) พระนพนธของสมเดจเจาฟาบรพตร สขมพนธ กรมพระนครสวรรควรพนจ ฟามยมลกษณะดอกสฟา หรอ ฟาอมมวง ซงในธรรมชาตยงมฟามยสขาวและสชมพ นบเปนสทหาไดยาก ซงโอกาสทจะเจอนบเปนหนงในพนหรอในหมนตนอาจจะเจอเพยงตนเดยว ตงแตในอดตยอนไปไมต ากวาสบปฟามยชมพ สวย ๆ ทไดพบเจอจากธรรมชาตมนอย อาจมบางตนทถกน ามาใชเปนพอแมพนธส าหรบผสมแวนดาเพอใหไดแวนดาสชมพ เชน ฟามยชมพจาก อ . สะเมง ทมชาวบานมาขายใหคณชเนนทร ใน ป พ .ศ . 2539 ซ งเป นตนท ได ถ ายรปลงหน งสอ The Field Guide To The Wild Orchid of Thailand (Fourth and Expended Edition) ซงตนของคณชเนนทรไมไดผสมตดฝกเพอขยายพนธ และในเวลาตอมาไดถกเชอราเขาท าลายจนตนเสยหายไปในทสด

ภาพท 5 ดอกกลวยไมแอสโคเซนดา สคนธรศม ทมา: Vanda แวนดา, กลวยไมสกลแวนดา Vanda, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://panmai.com/Orchid/V/v.shtml 2. แอสโคเซนดา สคนธรศม (Ascocenda Sukontharat) แอสโคเซนดา สคนธรศม (Ascocenda Sukontharat) โดยกลวยไมบานปลายฟา แอสโคเซนดาตนนไดรบพระราชทานนามจาก สมเดจพระบรมโอรสาธราชฯ สยามมกฎราชกมาร เมอวนท 10 เมษายน พ.ศ. 2551 "สคนธรศม" แปลวามกลนหอมอบอวล จรงใจ เปนลกผสมระหวาง แวนดาสามปอยขนตาล แอสโคเซนดา คณนก โดยคณปรยตต ยวานนท ของบรษทสากลออรคด เปนผพฒนาพนธและเพาะเลยงกลวยไม ไดทลเกลาถวาย เมอ 24 มกราคม พ.ศ. 2551 และขนจดทะเบยน เมอ 29 พฤษภาคม 2551 กลวยไมแอสโคเซนดา สคนธรศม พระราชทานนามโดยสมเดจพระบรมโอรสาธราชฯ สยามมกฎราชกมาร เปนแอสโคเซนดาลกผสมระหวางตนแมพนธ คอ แวนดาสามปอยขนตาล

18

(Vanda denisoniana) และตนพอพนธ คอ แอสโคเซนดา คณนก (Ascocenda Khun Nok) โดย นายปรยตต ยวานนท (บรษทสากลออรคดส) ผพฒนาพนธและเพาะเลยงกลวยไม ทอ าเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา สมเดจพระบรมโอรสาธราชฯ สยามมกฎราชกมาร ไดพระราชทานชอพนธกลวยไม ซงบรษทสากล ออรคด ไดทลเกลาถวายเมอวนท 24 มกราคม 2551 พระราชทานชอวา "สคนธรศม" แปลวามกลนหอมอบอวลจรงใจ ตามพระนาม พระเจาวรวงศเธอ พระองคเจาศรรศม พระวรชายาฯ พระราชทานชอเมอวนท 10 เมษายน พ.ศ. 2551 ไดรบการขนทะเบยนลกผสมใหมจากราชสมาคมพชสวนองกฤษ เมอวนท 29 พฤษภาคม พ.ศ. 2551 ลกษณะดอกมขนาดประมาณ 1.5 นว กลบดอกสวนปลายเปนสเหลองอมสม มกลนหอมนมนวล กลนจะหอมมากในชวงเชาและหอมตลอดทงวน ออกดอกตลอดทงป ภาพท 6 ดอกกลวยไมเอองสามปอยหลวง ทมา: กลวยไม Orchid, แสดงภาพลกษณะของกลวยไม, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://pirun.ku.ac.th/~.html. 3. เอองสามปอยหลวง Vanda benbonii เปนกลวยไมแวนดาใบแบน มถนก าเนดทางภาคเหนอและภาคะวนออกเฉยงเหนอ มลกษณะคลายกบสามปอยชมพ มใบกวางและยาวกวาเลกนอย ดอกชอหนงมประมาณ 10 ดอก ดอกมกลบนอกและกลบในมสขาวอมเหลอง กลบดอกหาง หปากทงสองขางสขาว แผนปากสเขยวเหลอบเหลอง ปากเวาเดอยสน รปดอกใหญขนาดดอกโตประมาณ 7 เซนตเมตร ออกดอกเดอนมนาคม-พฤษภาคม

19

ตวอยางพนธกลวยไมสกลแวนดา เอองโมกข Vanda teres

ภาพท 7 เอองโมกข Vanda teres ทมา: Orchidtropical.com, เอองโมก และ เอองโมกพร, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://www.orchidtropical.com/vanda_teres.php เปนกลวยไมปาพนเมองของไทย พบเกาะอาศยเลอยอยตามตนไมสง มล าตนกลมขนาดเทาดนสอ จดเปนแวนดาใบกลมพนธแท ใบกลมยาวประมาณ 10 เซนตเมตร กานชอดอกยาว มดอกนอย กลบนอกสขาวหรอชมพมวง กลบในใหญกวากลบนอก มรปเกอบเปนวงกลม ขอบหยกเปนคลน ปากมสามแฉกสเหลองมสแดงดานในหปากมวนหมเสาเกสร ปลายปากสมวงชมพเหลอง ขนาดของดอกแตกตางกนตามชนดพนธโดยเฉลยประมาณ 7–10 เซนตเมตร

เอองสามปอยขาว Vanda denisoniana

ภาพท 8 เอองสามปอยขาว Vanda denisoniana ทมา: fire_phoenix IP, กลวยไมทบาน, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://www.bloggang.com/viewblog.php

20

เอองสามปอยขาวเปนกลวยไมแวนดาใบแบน มลกษณะใบซอนแบบฟามย แต ใบบางและยาวกวา กานชอยาว ดอกมสขาว ปากใหญสขาว ในปากเปนสเหลอง กลบดอกนอกและกลบในมรปรางลกษณะเหมอนกน

เอองสามปอยชมพ Vanda bensoni

ภาพท 9 เอองสามปอยชมพ Vanda bensoni ทมา: กลวยไม Orchid, ลกษณะของกลวยไม, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://www.orchidtropical.com/vanda-bensonii.php

เปนกลวยไมแวนดาใบแบน มลกษณะใบซอนเรยงสลบกน ชอดอกตงและยาว

ประมาณ 50 เซนตเมตร ชอหนงม 13–15 ดอก ดอกสน าตาล มลายสมกคลายฟามย กลบดอก หนาขอบกลบเปนคลน ดานหลงกลบและกระเปาเปนสชมพ ดอกหาง รปดอกโปรง ขนาด 4.4 เซนตเมตร

ฟามย Vanda coerulea

ภาพท 10 ฟามย Vanda coerulea ทมา: Vanda แวนดา, กลวยไมสกลแวนดา Vanda, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://panmai.com/Orchid/V/v.shtml

21

เปนกลวยไมแวนดาใบแบนทมถนก าเนดทางภาคเหนอของไทย ลกษณะของใบคอนขางกวางกวาใบของแวนดาชนดอน ยาวประมาณ 20 เซนตเมตร กวาง 2.5 เซนตเมตร ใบ ซอนเรยงสลบกน ชอดอกตงตรงยาวประมาณ 20–50 เซนตเมตร ออกดอก 5–15 ดอก ดอกสฟาออนจงถงฟาแก มลายเปนตารางสฟาแกกวาสพน ปากเลกหปากแคบโคง ปลายมนทปลายม 2 ตง เสาเกสรเบองบนสขาว ขนาดดอกใหญประมาณ 7–10 เซนตเมตร ดอกขนาดใหญและบานทนนาน ออกดอกเดอนกรกฎาคม-ธนวาคม

เอองสามปอยขนตาล Vanda denisoniana

ภาพท 11 เอองสามปอยขนตาล Vanda denisoniana ทมา: Vanda แวนดา, กลวยไมสกลแวนดา Vanda, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://panmai.com/Orchid/V/v.shtml

เปนกลวยไมแวนดาใบแบน มถนก าเนดทางภาคเหนอและภาค ตะวนออกเฉยงเหนอตอนบน ชอดอกออกดานขางไมตงตรง ชอดอกสน มดอกประมาณ 5–7 ดอกตอชอ รปดอกโปรง กลบดอกหนาแขง ไมคอยซอน ดอกมสเหลอง บางตนสเหลองเขม บางชนดมประจดสน าตาลอยทโคนกลบ กลบหนาแขงคลายดอกไมเทยน ดอกขนาด 6-7 เซนตเมตร ออกดอกเดอนกนยายน-พฤศจกายน

22

เอองสามปอยหลวง Vanda benbonii

ภาพท 12 เอองสามปอยหลวง Vanda benbonii ทมา: Vanda แวนดา, กลวยไมสกลแวนดา Vanda, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://panmai.com/Orchid/V/v.shtml

เปนกลวยไมแวนดาใบแบน มถนก าเนดทางภาคเหนอและภาคะวนออก เฉยงเหนอ มลกษณะคลายกบสามปอยชมพ มใบกวางและยาวกวาเลกนอย ดอกชอหนงมประมาณ 10 ดอก ดอกมกลบนอกและกลบในมสขาวอมเหลอง กลบดอกหาง หปากทงสองขางสขาวแผนปากสเขยวเหลอบเหลอง ปากเวาเดอยสน รปดอกใหญขนาดดอกโตประมาณ 7 เซนตเมตร ออกดอกเดอนมนาคมถงเดอนพฤษภาคม

เขมขาว Vanda lilacina

ภาพท 13 เขมขาว Vanda lilacina ทมา: Vanda แวนดา, กลวยไมสกลแวนดา Vanda, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://panmai.com/Orchid/V/v.shtml

เปนกลวยไมแวนดาใบแบน มถนก าเนดทางภาคเหนอ ภาคะวนออกเฉยงเหนอ และภาคกลางตอนบน ใบรปแถบเรยงสลบ ปลายใบหยกเปนฟน ออกดอกทขางล าตน มหลายชอ ยาว 12-15 ซม. ชอดอกคอนขางโปรง ดอกขนาด 1.5-2 ซม. กลบดอกสขาวรปแถบแกมรปไขกลบ

23

กลบปากมลกษณะเปนถงขนาดเลก ปลายแผเปนแผนสนผายออก มจดขนาดเลกสมวงหนาแนน ปลายเสาเกสรสเหลอง ออกดอกเดอนมกราคม-เมษายน

แวนดาฮกเคอเรยนา Vanda hookerriana

ภาพท 14 แวนดาฮกเคอเรยนา Vanda hookerriana ทมา: แวนดาฮกเคอเรยนา, แวนดาฮกเคอเรยนา VANDA HOOKERRIANA, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก https://comstucvk133.wordpress.com

เปนกลวยไมทมถนก าเนดทางภาคใตของประเทศไทย จดเปนแวนดาใบกลมพนธแท ลกษณะล าตนกลม ใบกลมคลายแวนดาเอองโมกข แตใบเลกแหลมปลายตดขนาดล าตนสงตงแต 1 เมตร ขนไป ชอดอกออกใกลยอด ยาวประมาณ 20 เซนตเมตร ออกดอกตงแต 3–5 ดอกตอชอ กลบนอกบนสขาวอมมวงเปนรปไขกลบ กลบดอกคลางสขาวลวน กลบในรปไขขอบหยกสขาว เหลอบมวง ประจดสมวงแก ปาก 3 แฉกสมวงมเสนสออน เสาเกสรกลมสมวง ดอกใหญขนาดประมาณ 7 เซนตเมตร7

_________________________

7Technology, แวนดาไตรคลเลอร Vanda tricolor, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก https://comstucvk531.wordpress.com

24

แวนดาไตรคลเลอร Vanda tricolor

ภาพท 15 แวนดาไตรคลเลอร Vanda tricolor ทมา: Technology, แวนดาไตรคลเลอร Vanda tricolor, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก https://comstucvk531.wordpress.com

แวนดาไตรคลเลอร เปนกลวยไมแวนดาพนเมองของชวา ใบมลกษณะยาวเปน

คลนกวาง 4 เซนตเมตร ยาวประมาณ 40 เซนตเมตร ชอดอกโคงยาวประมาณ 25 เซนตเมตร มดอกประมาณ 5–10 ดอกตอชอ กลบนอกและกลบในสเหลองอมขาว มจดสน าตาลอมแดง ปากเปนแฉก หปากเลกแผนปากสมวง

แวนดาแซนเดอเรยนา Vanda sanderiana

ภาพท 16 แวนดาแซนเดอเรยนา Vanda sanderiana ทมา: Technology, แวนดาไตรคลเลอร Vanda tricolor, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก https://comstucvk531.wordpress.com

เปนกลวยไมทมถนก าเนดทประเทศฟลปปนส จดเปนแวนดาประเภทใบแบน หนาตดของใบเปนรปตวว (V) ปลายใบเปนฟนแหลม ๆ ไมเทากน ใบเรยงซอนคอนขางถมลกษณะเปนแผง ชอดอกตงแขงตงยาวประมาณ 20–30 เซนตเมตร ชอหนงมดอกประมาณ 5–15 ดอก ดอกเรยงรอบชอดอกเปนรปทรงกระบอกเปนพมสวยงาม ดอกมกลบนอกคลางใหญ มสแตกตางจากกลบ

25

นอกบนและกลบในทงคสคลายครงลางและครงบน ครงบนเปนสชมพมวงออน คร งลางเปนน าตาลไหมอยบนพนสเขยว เปนลายตาสมก ปากยาวประมาณ 3 เซนตเมตร กระเปาและคอปากสเหลองอมเขยว และมเสนสแดงบาง ๆ แผนปากมสน าตาลไหม รปดอกใหญ ขนาดดอกโตประมาณ 8–12 เซนตเมตร

2. กลวยไมสกลรองเทานาร (Paphiopedilum) เปนพนธไมประเภทกลวยไม ตงขนเมอ พ.ศ. 2429 โดยนกพฤกษศาสตรชาวเยอรมน มาจากรากศพทภาษากรก คอ Paphia หมายถงเทพธดาแหงความรกและความงาม และ pedilon หมายถงรองเทาของผหญง ซงหมายถงลกษณะกลบดอกทเปนถงลกคลายรองเทา พบทวไปในเอเชยตะวนออกเฉยงใต กลวยไมรองเทานารมชอเรยกอน ๆ อกหลายชอ เชน รองเทานาง รองเทาแตะนาร หรอ บหงากะสต ในภาษามาเลเซย อนหมายถงรองเทาของสตร เนองจากกลบดอก หรอทเรยกวา “กระเปา” 8

ตวอยางพนธกลวยไมในสกลรองเทานาร รองเทานารอนทนนท (paphiopedilum villosum)

ภาพท 17 รองเทานารอนทนนท (paphiopedilum villosum ) ทมา: วกพเดยสารานกรมเสร, รองเทานารอนทนนท, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจากhttps://th.wikipedia.org

เปนพนธกลวยไมทพบเมอ พ.ศ.2396 มถนก าเนดอยบรเวณแถบทมอากาศชน และอณหภมต า เชน ดอยอนทนนท และภเขาสง ลกษณะของกลวยไมพนธน คอ มใบสเขยวสม าเสมอทงใบไมมลาย โคนใบสวนใกลกบเหงามจดสมวงประปราย และคอย ๆ จางหายตรงสวนปลายใบยาวบางและออน เปนรองเทานารทมเกสรตวผตางจากชนดอนคอ เกสรตวผจบตวรวมเปนกอนแขงคอนขางใสมสเหลองไมเปนยางเหนยว 8Technology, แวนดาไตรคลเลอร Vanda tricolor, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก https://comstucvk531.wordpress.com

26

รองเทานารเหลองปราจน (Paphiopedilum concolor)

ภาพท 18 รองเทานารเหลองปราจน (Paphiopedilum concolor) ทมา: สมทรปราการ Thailand, รองเทานาร เหลองปราจน, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://www.bloggang.com

คนพบเมอป พ.ศ. 2402 มถนก าเนดอยแถบอ าเภออรญประเทศจงหวด ปราจนบร ลกษณะเดนของกลวยไมพนธน คอ มใบลาย ทองใบสมวง กานดอกยาวมขน อาจม 2–3 ดอกบนกานเดยวกนได กลบดอกดานบนผายออกคลายพดปลายมนสง กลบในกางพอประมาณ เมอดอกบานจะคมมาขางหนาแลดคลายดอกบานไมเตมทพนดอกสเหลองออน มประจดเลกๆ สมวงประปราย กระเปาะสเดยวกบกลบดอก ปลายกระเปาะคอนขางเรยวแหลมและงอน ปลายเสาเกสรเปนแผนใหญ

รองเทานารฝาหอย (Paphiopedilum bellatulum) ภาพท 19 รองเทานารฝาหอย (Paphiopedilum bellatulum) ทมา: ดอกไม, กลวยไมสกล Paphiopedilum - รองเทานารฝาหอย bellatulum, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://bondsnet.net/fpbellatulum.html

27

คนพบเมอป พ.ศ. 2431 ถนก าเนดอยตามหบเขาในเขตพมาตอชายแดนไทย ตอนเหนอแถบจงหวดล าพนและเขตอ าเภอเชยงดาว ภาคใต เชน หมเกาะอางทอง และเกาะชาง ในจงหวดพงงา เปนตน ลกษณะเดนของกลวยไมพนธน คอ ใบใหญปลายมน ใบลายสเขยวแกและเขยวออนใตทองใบสมวงแดงกานดอกสนมขน กลบดอกนอกกวางมนกลมปลายกลบคมลงดานหนา กลบในทงสองกวางมนรปไขคมออกดานหนา กลบนอกและกลบในเกยกนท าใหแลดลกษณะดอกกลมแนน กลบดอกสขาวนวลประจดสมวงจากโคนกลบ กระเปาะมนกลมคลายฟองไขนก Plover (ซงเปนทมาของรองเทานารฝาหอยทเรยกวา “Plover Orchid”)9

กลวยไมรองเทานาร มแหลงก าเนดอยในเขตอบอน และเขตรอนแถบเอเชยตะวนออกเฉยงใต ตงแตอนเดย ฟลปปนส พมา มาเลเซย และในประเทศไทยซงพบกลวยไมรองเทานารขนอยในปาทว ๆ ไป มรปรางคลายกบรองเทาของสตรและรองเทาไมของชาวเนเธอแลนด กระเปาของรองเทานารมรปรางลกษณะและสสนแตกตางกนไปตามชนดพนธ ลกษณะกลวยไมสกลรองเทานาร กลวยไมรองเทานารบางชนดเกาะตามตนไม แตสวนใหญแลวจะขนอยตามพนดนหรอซอกหนทมตนไมใบหญาเนาตายทบถมกนเจรญงอกงามในทโปรงไมชอบทรกทบ แสงแดดสองถง รองเทานารเปนกลวยไมประเภทแตกกอเชนเดยวกบ หวาย คทลยา และซมบเดยม ตนทแทจรงเรยกวา ไรโซม (เหงา) ตนหนงหรอกอหนงจะประกอบดวยตนยอยหลายตน รากออกเปนกระจกทโคนตนและทอดไปทางดานราบ หนอใหมจะแตกจากตาทโคนตนเกา มล าตนสน แตไมมล าลกกลวย ใบบางชนดมใบยาว ใบตงชขน ใบทอดขนานกบพน มลาย บางชนดไมมลาย ออกดอกทยอด มทงดอกเดยวและเปนชอ กลบดอกชนนอกบนใหญสะดดตา สวนกลบชนนอกคลางจะเชอมตดกนและเลกลง กลบคในเหมอนกนกางออกทง 2 ขางซายขวาของดอก สวนกลบในท 3 จะเปน “กระเปาะ” คลายรปรองเทามหนาทรบน าฝน ตกลงไปเพอชะลางเกสรตวผไปตดกบแผนเกสรตวเมย กลวยไมสกลนจะมทงเกสรตวผและเกสรตวเมยอยในดอกเดยวกน แตจะมเสาเกสรแตกตางจากกลวยไมทวไปคอทปลายสดของเสาเกสรแทนทจะเปนอบเรณกลบเปนแผนบาง ๆ ส าหรบเกสรตวผทใชไดมอย 2 ชดจะอยถดต าลงมาทง 2 ขางของเสาเกสรขางละ 1 ชด ในแตละชดจะมอบเรณลกษณะเปนกอนแขง 2 อน ต าลงมาเปนยอดเกสรตวเมยซงเปนแองลกลงไปยดตดกบเสาเกสร มน าเมอกเหนยวส าหรบยดเกสรตวผทตกลงไปในแอง รงไขอยตรงสวนของกานดอก ภายในรงไขจะพฒนาเปนไขออน เมอผสมเกสรแลวจงเกดไขออนในรงไข รงไขจะกลายเปนฝกเมอฝกแกจะแตกเมลด สามารถ

_________________________ 9ฉน เอง จา, ขอมลพนธกลวยไมไทย, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก

http://catterriya40.blogspot.com/2013/08/v-behaviorurldefaultvmlo.html

28

เจรญงอกงามเปนตนใหมได กลวยไมสกลรองเทานารเมอออกดอกแลวกจะตายไป แตกอนตายจะแตกหนอ10

3. กลวยไมสกลหวาย (Dendrobium) กลวยไมสกลหวาย (Dendrobium) เปนกลวยไมสกลใหญทสดมการแพรกระจายพนธ

ออกไปในบรเวณกวางทงในทวปเอเชยและหมเกาะในมหาสมทรแปซฟกนกพฤกษศาสตรไดจ าแนกออกเปนหมประมาณ 20 หม และรวบรวมกลวยไมชนดนทคนพบแลวไดประมาณ 1,000 ชนดพนธ กลวยไมสกลหวาย มลกษณะการเจรญเตบโตแบบซมโพเดยล คอมล าลกกลวยเมอล าตนเจรญเตบโตเตมทแลวจะแตกหนอเปนล าตนใหมและเปนกอใบแขงหนาสเขยวดอกมลกษณะทวไป ของกลบชนนอกคบนและคลางขนาดยาวพอ ๆ กนโดยกลบชนนอกบนจะอยอยางอสระเดยว ๆ สวนกลบชนนอกคลางจะมสวนโคนซงมลกษณะยนออกไปทางดานหลงของสวนลางของดอกประสาน เชอมตดกบฐานหรอสนหลงของเสาเกสรและสวนโคนของกลบชนนอกคลางและสวนฐานของเสาเกสร ซงประกอบกนจะปดออกมามลกษณะคลายเดอยทเรยกวา “เดอยดอก” ส าหรบกลบชนในทงสอง กลบมลกษณะตาง ๆ กนแลวแตชนดพนธของกลวยไมนน ๆ

กลวยไมหวายปาของไทยมสสวยงาม กานชอสน ส าหรบกลวยไมสกลหวายทเปนกลวยไมอย ในปาของไทยมหลายชนดอนไดแกพวก “เออง” ตาง ๆ

ตวอยางพนธไมสกลหวาย เอองผง ( Den. Aggregatum )

ภาพท 20 เอองผง (Den. Aggregatum) ทมา: คนบานปา, เอองผง, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://www.bloggang. Com/viewdiary.php

10วกพเดยสารานกรมเสร, สกลรองเทานาร, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก

https://th.wikipedia.org

29

เปนกลวยไมทมล าลกกลวยปอมสนและเบยดกนแนน ลกษณะใบแขงหนาสเขยวจดออกดอกในชวงเดอนมนาคมถงพฤษภาคม กานชอดอกออนโคงลงมาชอหนงมมากกวา 20 ดอก พนดอกสเหลองออน ปากสเหลองเขม ขนาดดอกโตประมาณ 3 เซนตเมตร พบมากทางภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนบน ภาคตะวนออกภาคตะวนตก และภาคใต

เอองมอนไข, เอองมอนไขใบมน (Den. Thyrsiflorum)

ภาพท 21 เอองมอนไข, เอองมอนไขใบมน (Den. Thyrsiflorum) ทมา: Group Blog, มอนไข มอนไขใบมน, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://www.bloggang.com/mainblog.php

เปนกลวยไมทมล าลกกลวยลกษณะเปนรปสเหลยมคอนขางกลมหรอแบนโคนเลกและใหญดานบนสเขยว ล าลกกลวยล าหนง ๆ มใบประมาณ 3–4 ใบ ลกษณะใบแหลมยาวประมาณ 10–18 เซนตเมตร ออกดอกเปนชอ ชอดอกหอยเปนพวงยาว ดอกแนน กลบดอกสขาวกางผายออกโคนกลบปากกระดกมวนขน ปลายแหลม มวนขนสเหลอง ภายในมขนแตรมสนปากไมมขนขนาดดอกโตประมาณ 2-4 เซนตเมตร บานพรอมกนทงชอและบานนานประมาณ 1 สปดาหออกดอกเดอน มกราคมถงเมษายน พบมากตามปาดบทสงจากระดบน าทะเล 1,000 เมตรขนไป ทางภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

30

เหลองจนทบรณ ( Den. Friedericksianum ) ภาพท 22 เหลองจนทบร (Den. Friedericksianum) ทมา: Orchidtropical.com, ไมกอ เหลองจนทบรณตาด า, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://www.orchidtropical.com/itemid09.php

เปนกลวยไมทมถนก าเนดแถบจงหวดจนทบรเปนกลวยไมทมล าลกกลวยลกษณะเปนโคนเลกแลวคอยโปงไปทางตอนปลายขนาดล ายาวมากบางตนยาวถง 75 เซนตเมตร เมอล าแกจะเปนสเหลองโดยดานขางของล าจะมใบอยทงสองขางออกดอกในเดอนมกราคมถงเดอนเมษายน ชอดอกออกตามขอของล า ออกดอกเปนชอๆละ 2–4 ดอก กลบดอกเปนมน รอบแรกดอกจะเปนสเหลองออนแลวจะคอย ๆ เขมขนจนเปนสจ าปาปากสเขมกวากลบ ในคอมสแตมเปนสเลอดหม 2 แตม ขนาดดอกโตประมาณ 5 เซนตเมตร11

4. กลวยไมสกลชาง Rhynchostylis จากการส ารวจพบวากลวยไมสกลชางทมอยในโลก มถนก าเนดอยในแถบเอเชยตะวนออกเฉยงใต เชน ไทย พมา มาเลเซย ฟลปปนส ประเทศในแถบอนโดจน อนเดย ศรลงกา ภาคใตของหมเกาะในทะเลจน และหมเกาะอนเดยตะวนออก ส าหรบในประเทศไทยพบวากลวยไมสกลชางมกระจายพนธอยทกภาคของประเทศ บางภาคอาจมกลวยไมสกลชางชนดหนงแตอาจไมมอกชนดหนง กลวยไมสกลชางทพบตามธรรมชาตเพยง 4 ชนด คอ ชาง (Rhynchostylis gigantea) ไอยเรศหรอพวงมาลย (Rhynchostylis retusa) เขาแกะ (Rhynchostylis coelestis) และชางฟลปปนส (Rhynchostylis violacea) ส าหรบ 3 ชนดแรกมถนก าเนดในประเทศไทยและประเทศใกลเคยง สวนชางฟลปปนสมถนก าเนดอยในประเทศฟลปปนส กลวยไมสกลชางมการเจรญเตบโตแบบฐานเดยว มลกษณะแตกตางไปจากกลวยไมสกลอน ๆ คอ มล าตนสน แขงแรง ใบแขง หนา _________________________

11กลวยไม Orchid, หวาย Dendrobium, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://panmai.com/Orchid/Den/den.shtml

31

คอนขางยาว อวบน า เรยงชดกนอยบนล าตน ใบเปนรอง หนาตดของใบรปตวว สนลางของใบเหนไดชด ใบอาจมเสนใบเปนเสนขนานสจาง ๆ หลาย ๆ เสนตามความยาวของใบ ปลายใบหยกมนหรอเปนฟนแหลมไมเทากน รากเปนระบบรากอากาศ มขนาดใหญ แขนงรากใหญ ปลายรากมสเขยวซงสามารถปรงอาหารดวยวธสงเคราะหดวยแสงได ชอดอกอาจหอยลงหรอตงขน ความยาวของชอดอกเกอบเทากบความยาวของใบ ดอกมเปนจ านวนมากแนนชอดอก กลบนอกและกลบในของดอกแผออก อาจมจดหรอไมมจดสมวงหรอสน าเงนกได ขนาดของกลบนอกโตกวากลบใน เสาเกสรสน ปากไมมขอพบ ปลายปากไมหยกหรอหยกเปนลอนเลก ๆ 3 ลอน ปลายปากชตรงไปขางหนา ปากเชอมตอกบฐานสน ๆ ของเสาเกสร จงดเหมอนวาไมมฐานของเสาเกสร เดอยของดอกแบน ชตรงไปขางหลงมอบเรณ 2 กอน แยกออกจากกน ออกดอกปละครง บางตนอาจมดอกครงละหลาย ๆ ชอ

ภาพท 23 ชาง Rhynchostylis gigantea ทมา: กลวยไม Orchid, ชาง Rhynchostylis, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://panmai.com/viewimage.php

กลวยไมชางมถนก าเนดในประเทศไทย พมา ทางตอนใตของจน ประเทศในแถบ อนโดจน อนโดนเซย และหมเกาะทะเลจนใต ส าหรบในประเทศไทยพบกระจายพนธตามธรรมชาตในแถบภาคเหนอ เชน เชยงใหม ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เชน หนองคาย มกดาหาร สกลนคร เลย นครราชสมา ต าลงมาจนถงตอนเหนอของภาคกลาง เชน นครสวรรค ชยนาท และภาคตะวนออก เชน ปราจนบร และแถบจงหวดกาญจนบร พบขนกระจายทวไปในปาทม ระดบความสงประมาณ 260-350 เมตรจากระดบน าทะเล

กลวยไมชางมรปรางใหญโตกวากลวยไมชนดอน ๆ ในสกลเดยวกน ใบหนา แขง ยาวประมาณ 25-30 เซนตเมตร กวางประมาณ 5-7 เซนตเมตร ปลายใบเปนแฉก 2 แฉก มน และ สองแฉกของใบไมเทากน รากเปนรากอากาศ มขนาดใหญ ปลายรากมสเขยว ชอดอกเปนรปทรงกระบอกโคงลง ชอดอกยาวประมาณ 20-40 เซนตเมตร มดอกแนนชอ ชอละ 25-60 ดอก ขนาดดอกประมาณ 2.5-3.0 เซนตเมตร กลบนอกคลางกวางยาวพอกนกบกลบนอกบน สวนกลบใน

32

เรยวกวากลบนอก เดอยดอกอยในลกษณะเหยยดตรงไปขางหนา ปลายแผนปากหนา แขงและปลายสองขางเบนเขาหากน ปลายปากม 3 แฉก สองแฉกขางมน แฉกกลางมนและมขนาดเลกกวามาก ใกลโคนปากดานบนมสนนนเตย ๆ 2 สน ดอกมกลนหอมฉน หอมไกล ดอกบานในระหวางเดอนธนวาคมถงเดอนกมภาพนธ และบานทนไดประมาณสองหรอสามสปดาห ชางแบงออกเปน 3 ประเภทตามลกษณะสของดอก คอ ชางกระ ชางแดง และชางเผอก ทงสามประเภทเปนพนธแทพนธเดยวกน มลกษณะล าตน ใบ ราก ชอดอก และดอกคลายคลงกน แตตางกนตรงทสของดอก คอชางกระมดอกสขาวประดวยจดสมวงแดง ชางแดงดอกมสมวงแดงทงดอกหรอเกอบทงดอก และชางเผอกมดอก สขาวลวน นอกจากนยงม ชางประหลาด ซงเกดจากการผสมพนธระหวางชางแดงกบชางกระ สของดอกมจดสมวงแดงใหญกวาชางกระ บางตนจดสมขนาดใหญจนเกอบเตมกลบดอก คลายกบสของ ดอกชางแดง แตยงมสขาวของพนกลบดอกเหลออย

กลวยไมชางเปนทนยมเลยงกนมากเนองจากเลยงไดงาย ออกดอกทกป การทกลวยไมชนดนไดชอวา “ชาง” อาจมาจากสองกรณคอ ลกษณะทมล าตน ใบ ราก ชอดอก และดอกใหญกวากลวยไมชนดอน อกกรณหนงอาจเปนเพราะดอกตมของกลวยไมชนดนมรปรางคลายหวชางและมเดอยดอกคลายกบงวงชาง

ตวอยางพนธไมสกลชาง ไอยเรศหรอพวงมาลย Rhynchostylis retusa

ภาพท 24 ไอยเรศหรอพวงมาลย Rhynchostylis retusa ทมา: กลวยไม Orchid, ไอยเรศหรอพวงมาลยRhynchostylis retusa, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://panmai.com/Orchid/Rhy/rhy.shtml

33

ไอยเรศเปนกลวยไมปาพนธแททมถนก าเนดกระจายไปทวประเทศไทยและในประเทศศรลงกา เนปาล ภฎาน พมา จน ประเทศแถบอนโดจน มาเลเซย ฟลปปนส อนโดนเซย และหมเกาะบอรเนยว ในประเทศไทยพบในปาทมระดบความสงตงแตประมาณ 150-1,200 เมตรจากระดบน าทะเล

ไอยเรศหรอพวงมาลย ไอยเรศมล าตนใหญแขงแรงคลายกลวยไมชาง แตใบยาวกวาและแคบกวา ใบยาวประมาณ 40 เซนตเมตร กวางประมาณ 4 เซนตเมตร มทางสเขยวแกสลบกบสเขยวออนตามความยาวของใบคลายกลวยไมชาง ปลายใบมลกษณะเปนฟนแหลมไมเทากน ชอดอกเปนรปทรงกระบอกและโคงหอยลงลาง ยาวประมาณ 30-50 เซนตเมตร กานชอยาวประมาณ 7-10 เซนตเมตร มดอกแนนชอ ในหนงชอมดอกประมาณ 150 ดอก มากกวากลวยไมชาง รปรางลกษณะของชอดอกทยาวเปนรปทรงกระบอกคลายกบลกษณะของพวงมาลย จงเรยกวา “พวงมาลย” ตนใหญ มกจะแตกหนอทโคนตน เกดเปนกอใหญขนได ดอกมขนาดประมาณ 1.2-1.5 เซนตเมตร สพนของกลบนอกและกลบในเปนสขาว มจดสมวงประปราย เดอยดอกมสมวงออน แผนปากมลกษณะโคงขนบนแลวยนไปขางหนา มแตมสมวงตรงกลางแผนปากสวนโคนและปลายสดแผนปากสขาว ปลายแผนปากเวา เสาเกสรเหนชด ออกดอกประมาณเดอนเมษายนถงพฤษภาคม ดอกจะบานอยไดประมาณ 2 สปดาห ไอยเรศทมดอกสขาว ไมมสมวงปนเลยเรยกวา "ไอยเรศเผอก" ซงหาไดยาก

ไอยเรศปลกเลยงไดงายใหดอกทกป และชอบแสงแดดมากกวากลวยไมชาง การปลกอาจเกาะไวกบกงไมหรอทอนไมไวในบรเวณทไดรบแสงแดด หรอจะปลกลงกระเชาไม แขวนไวในบรเวณทไดรบแสงแดดเพยงพอ ควรใหไดรบแสงแดดมากกวากลวยไมชางเลกนอย และควรปลกในเดอนพฤษภาคมถงกรกฎาคม เนองจากชวงตนฤดฝนจะท าใหตนและรากเตบโตด

เขาแกะ Rhynchostylis coelestis ภาพท 25 เขาแกะ Rhynchostylis coelestis ทมา: Orchidtropical.com, เขาแกะบล ©Toshihiko Shinagawa, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://www.orchidtropical.com/rhynchostylis_coelestis.php

34

เขาแกะมถนก าเนดกระจายอยทกภาคของประเทศไทย มกพบขนในปาโปรงผลดใบ ทงในภมภาคทเปนภเขาและทราบ เปนกลวยไมชนดเดยวในสกลชางทมลกษณะชอดอกตงขน ใบมลกษณะแบนคลายแวนดา ยาวประมาณ 15 เซนตเมตร และบางกวากลวยไมชนดอนในสกลเดยวกน โคนใบซอนกนเปนแผง ใบโคงสลบกนในทางตรงกนขาม ดวยลกษณะนเองจงไดชอวา “เขาแกะ” ชอดอกเปนรปทรงกระบอก มดอกแนนชอ ดอกมขนาดประมาณ 2 เซนตเมตร กลบดอกทงกลบนอกและกลบในมพนสขาว มแตมสมวงครามทปลายกลบทกกลบ ฐานของแผนปากและครงหนงของแผนปากทตอกบฐานมสขาว สวนอกครงหนงของแผนปากเปนสมวงครามเชนเดยวกบทปลายกลบแตสเขมกวา ปากของเขาแกะคลายกบปากของไอยเรศ สมวงครามของเขาแกะบางตนอาจมสตางออกไป เชน มสมวงมากจนเกอบแดง เรยกวา “เขาแกะแดง” บางตนมสไปทางสฟาหรอสน าเงน บางตนดอกมสขาวบรสทธ เรยกวา “เขาแกะเผอก” ซงคอนขางหาไดยาก เดอยดอกยาวกวาและแคบกวาของไอยเรศ ปลายของเดอยดอกโคงลง ดอกบานทนประมาณสองสปดาห ฤดออกดอกประมาณเดอนพฤษภาคมถงกรกฎาคม

เขาแกะเปนกลวยไมทปลกเลยงงาย ทนแลงด ชอบแสงแดดและอากาศถายเทมากกวาไอยเรศและชาง ปลกเลยงไดงาย ชอดอกตง ดอกสมวงครามหรอสน าเงน ซงเปนสทหายากในกลวยไมทวไป จงนยมน าเขาแกะไปผสมขามสกลกบกลวยไมชนดอน โดยเฉพาะกลวยไมในสกลใกลเคยงกบกลวยไมสกลแวนดา เพอพฒนาเปนกลวยไมตดดอกหรอเปนกลวยไมประเภทสวยงาม12

5. กลวยไมสกลแคทลยา Cattleya แคทลยาเปนกลวยไมทไดรบความนยมปลกเลยงอยางกวางขวางในหลายประเทศ เนองจากแคทลยาเปนกลวยไมทมดอกขนาดใหญทสดและสสวยงามทสด บางชนดมกลนหอม และถอกนวาแคทลยาเปนราชนแหงกลวยไม และเปนสญลกษณสากลของกลวยไมทวไป แคทลยาเปนกลวยไมทมถนก าเนดอยในเขตรอนแถบอเมรกากลางและอเมรกาใตตอนเหนอ เปนกลวยไมทเจรญเตบโตและมรปทรงแบบซมโพเดยล คอมเหงาแนบไปตามเครองปลก เหงาอาจจะมทงยาวและสน มรากงอกเจรญจากเหงา ไมมรากแขนงเปนระบบรากกงอากาศดดอาหารจากอากาศและเครองปลก แคทลยาเปนกลวยไมทมล าลกกลวย มหลายลกษณะ บางชนดล าลกกลวยเปนขอปลอง รปทรงของล าปองตรงกลางหรอคอนไปขางบนของล าเลกนอย มหนาทเกบสะสมอาหาร เหนอขอทโคนล าจะมตา 2 ตา คอตาซายและตาขวาเปนตาแตกล าใหมงายทสด บางชนดทล าลกกลวยอวนปอม บางชนดเปนรปทรงกระบอกหรอบดเปนเกลยวเลกนอย ผวพนของล าอาจเกลยงหรอเปนรองตามความยาวของล าเมอเจรญเตบโตล าท 1 หรอเรยกวาล าหลง จะแตกตาออกแลวเจรญเปนล าท 2 หรอเรยกวา _________________________

12กลวยไม Orchid, ชาง Rhynchostylis, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://panmai.com/Orchid/Rhy/rhy.shtml

35

ล าหนา เมอล าท 2 เจรญดแลวกจะแตกตาออกเปนล าท 3 และท 4 ไปเรอย ๆ บางครงตาแตกออกเปน 2 ทางเรยกวา ไม 2 หนา จงท าใหดเปนกอใหญ โดยมเหงาเปนสวนทเชอมโยงของ ล าลกกลวย ล าตอล า และเปนสวนของล าทเจรญออกจากล าเดม

ภาพท 26 แคทลยา Cattleya ทมา: กลวยไม Orchid, แคทลยา Cattleya, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://panmai.com/Orchid/C/c.shtml ภาพท 27 แคทลยา Cattleya ทมา: กลวยไม Orchid, แคทลยา Cattleya, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://panmai.com/Orchid/C/c.shtml

แคทลยามใบเกดทสวนปลายล าลกกลวยเทานน ในล าใหมทก าลงเจรญใบสวนมากแบน แตบางชนดใบกลมรปทรงกระบอก ใบอาจมหรอไมมกาบ รปลกษณะคอนขางหนาแขง แตไมเปราะ ล าลกกลวยล าหนงอาจจะมใบเพยงใบเดยวหรอสองใบกได ลกษณะของใบใชในการแบงประเภทของกลวยไมสกลแคทลยา โดยแบงออกเปน 2 ประเภท ดงน

1. ประเภทใบเดยว เปนแคทลยาประเภททปลายล าลกกลวยมใบเพยงใบเดยวเทานน แคทลยาประเภทนมกออกดอกนอย ชอหนงอาจมเพยง 1 หรอ 2 ดอกเทานน ลกษณะ

36

ดอกใหญ ชอดอกสน 2. ประเภทใบค เปนแคทลยาประเภททล าลกกลวยม 2 ใบ อาจจะมใบถง 3

ใบกได แคทลยาประเภทนจะออกดอกเปนชอ ชอหนงมหลายดอกดอกเลกชอยาว

ภาพท 28 แคทลยา Cattleya ทมา: กลวยไม Orchid, แคทลยา Cattleya, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://panmai.com/Orchid/C/c.shtml

ภาพท 29 แคทลยา Cattleya ทมา: กลวยไม Orchid, แคทลยา Cattleya, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://panmai.com/Orchid/C/c.shtml

แคทลยาออกดอกทปลายล าลกกลวย เมอออกดอกจะออกล าหนาซงเม อมล าหนาหลายล าเวลาออกดอกจะออกทละมาก ๆ บางครงอาจมถง 10 ชอ การออกดอกในแตละชอ ชอดอกหนง ๆ อาจมดอกเพยง 1 ดอก, 2 ดอก, 3 ดอก หรอบางชนดอาจมถง 10 ดอกกได ลกษณะของกลบดอกมกลบนอก 3 กลบ อยขางบน 1 กลบ ขางลาง 2 กลบ ขนาดเทาๆ กน กลบในม 3 กลบ กลบใน 2 กลบบนมรปรางเหมอนกน โดยปกตมขนาดใหญกวากลบนอก กลบในท 3 อยทตอนลางมรปราง ไมเหมอนกบกลบในบน กลบจะมวนทง 2 ขางเรยกวา ปาก หรอ กระเปา ปากมหกวาง รมปากหยกเปนคลนและมสเขมกวาสวนอน ๆ ภายในปากมเสนเกสรคอนขางยาวและโคงเลกนอยยนออกมา

37

แคทลยามเกสรตวผอยตอนปลายเสาเกสรเปนคม 2 ค เกสรตวเมยอยตอนลาง เสาเกสรนเปนทรวมของอวยวะตวเมยซงมรงไขอยตดกบเสาเกสรดานลางเหนเปนลกษณะคอดเลกยาวชดเจน เมอตดฝก ซงฝกนจะม เมลดเปนผงเลกมากอยภายในเปนจ านวนมาก เมอแกจดฝกกจะแตกและเมลด จะแพรกระจายปลวไปตกยงทตาง ๆ เมอมสภาพแวดลอมทเหมาะสมกจะงอกเจรญเปนตนใหมและ ขยายพนธตอไปตามวงจรชวตธรรมชาต

ภาพท 30 แคทลยา Cattleya ทมา: กลวยไม Orchid, แคทลยา Cattleya, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://panmai.com/Orchid/C/c.shtml

ภาพท 31 แคทลยา Cattleya ทมา: กลวยไม Orchid, แคทลยา Cattleya, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://panmai.com/Orchid/C/c.shtml

แคทลยาลกผสมเปนกลวยไมทเกดจากการผสมขามสกลระหวางกลวยไมสกลแคทลยากบกลวยไมสกลใกลเคยงอน ๆ เชน กลวยไมสกลลเลย กลวยไมสกลบรสซาโวลา กลวยไมสกล

38

โซโฟไนตส กลวยไมสกลเอพเดนดรม กลวยไมสกลชอมบเกย แคทลยาลกผสม 2 สกล เปนกลวยไมลกผสมทเกดจากกลวยไมสกลแคทลยาแทผสมกบกลวยไมสกลตาง ๆ

เกดเปนแคทลยาลกผสม 2 สกล เชน ลลโอแคทลยา (Laeliocattleya) เปนกลวยไมลกผสมทเกดจากสกลแคทลยาผสมขามสกลกบลเลย บรสโซแคทลยา (Brassocattleya) เปนกลวยไมลกผสมทเกดจากสกลแคทลยาผสมขามสกลกบบรสซาโวลา โซโฟรแคทลยา (Sophrocattleya) เปนกลวยไมลกผสมทเกดจากสกลแคทลยาผสมขามสกลกบโซโฟรไนตส เอพแคทลยา (Epicattleya) เปนกลวยไมลกผสมทเกดจากสกลแคทลยาผสม ขามสกลกบเอพเดนดรม

ภาพท 32 แคทลยา Cattleya ทมา: กลวยไม Orchid, แคทลยา Cattleya, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://panmai.com/Orchid/C/c.shtml

ภาพท 33 แคทลยา Cattleya ทมา: กลวยไม Orchid, แคทลยา Cattleya, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://panmai.com/Orchid/C/c.shtml

39

แคทลยาลกผสม 3 สกล เปนกลวยไมลกผสมทเกดจากกลวยไมแคทลยาลกผสมทผสมแลว 2 สกลผสม

ขามกบอกสกลหนง เกดเปนแคทลยาลกผสม 3 สกล เชน บรสโซลลโอแคทลยา เปนกลวยไมลกผสมทเกดจากกลวยไมบรสโซแคทลยาผสมกบกลวยไมสกลลเลย (สกลแคทลยาผสมกบสกลบรสซาโวลาผสมกบสกลลเลย) เอพลลโอแคทลยา เปนกลวยไมลกผสมทเกดจากกลวยไมลลโอแคทลยาผสมกบกลวยไมสกลเอพเดนดรม (สกลแคทลยาผสมกบสกลลเลยผสมกบสกลเอพเดนดรม) เอพคาโทเนย เปนกลวยไมลกผสมทเกดจากกลวยไมเอพแคทลยาผสมกบกลวยไมสกลบรสซาโวลา (สกลแคทลยาผสมกบสกลเอพเดนดรมผสมกบสกลบรสซาโวลา) ดเคนสารา เปนกลวยไมลกผสมทเกดจากกลวยไมบรสโซแคทลยาผสมกบกลวยไมสกลชอมบเกย (สกลแคทลยาผสมกบสกลบรสซาโวลาผสมกบสกลชอมบเกย)

แคทลยาลกผสม 4 สกล เปนกลวยไมลกผสมทเกดจากกลวยไมแคทลยาลกผสมทผสมแลว 3 สกลกบอก

สกลหนงเกดเปนแคทลยาลกผสม 4 สกล เชน ยามาดารา (Yamadara) เปนลกผสมกลวยไมทเกดจากกลวยไมบรสโซเลลโอ แคทลยาผสมขามกบสกลเอพเดนดรม โพตนารา (Potinara) เปนลกผสมกลวยไมทเกดจากกลวยไมบรสโซเลลโอ แคทลยาผสมขามกบสกลโซโฟรไนตส13

6. กลวยไมสกลเขม Ascocentrum กลวยไมสกลเขมไดสมญาวาเปน “ราชนของกลวยไมแวนดาแบบมนหรอแบบกระเปา” เพราะเปนกลวยไมทมลกษณะเลกทงขนาดตน ชอดอก ขนาดดอก และมดอกทมสสดใสสะดดตา มากกวากลวยไมอน ๆ ในธรรมชาตพบกลวยไมสกลนกระจายพนธอยในทวปเอเชย ตงแตอนเดย ศรลงกา พมา ไทย ลงไปถงอนโดนเซย และฟลปปนส จดเปนกลวยไมประเภทไมแตกกอ มการ เจรญเตบโตขนไปทางสวนยอด เชนเดยวกบกลวยไมสกลชาง สกลแวนดา สกลกหลาบ มล าตนสน ใบเรยงแบบซอนทบกน รากเปนระบบรากอากาศ ออกดอกตามขอของล าตนระหวางใบ ชอดอกตงตรงเปนรปทรงกระบอก จดเปนกลวยไมประเภทแวนดาทมดอกขนาดเลก ในประเทศไทย มกลวยไมสกลเขมแทอย 4 ชนดคอ เขมแสด เขมแดง เขมมวง และเขมหน แตทมบทบาทส าคญในการผสมปรบปรงพนธ คอ เขมแดง เขมแสด และเขมมวง _________________________

13กลวยไม Orchid, แคทลยา Cattleya, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://panmai.com/Orchid/C/c.shtml

40

ตวอยางพนธกลวยไมสกลเขม เขมแดง Ascocentrum curvifolium

ภาพท 34 เขมแดง Ascocentrum curvifolium ทมา: กลวยไม Orchid, เขม Ascocentrum, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://panmai.com/Orchid/Asctm/asctm.shtml

เขมแดงพบกระจายพนธในแควนอสสม ประเทศอนเดย มาทางประเทศพมาจนถงประเทศไทย แถบจงหวดแมฮองสอน เชยงใหม ตาก และ กาญจนบร ใบมสเขยวออน คอนขางอวบน า ใบแคบ โคง เรยว ยาวประมาณ 20 เซนตเมตร กวางประมาณ 1 เซนตเมตร ในฤดแลงขอบใบจะปรากฏจดสมวงประปรายและจะหนาแนขนเมอแลงเพมมากขน ดอกสแดงอมสม ดอกโตประมาณ 1.5 เซนตเมตร ชอดอกรปทรงกระบอก ตงตรง แขง ยาวประมาณ 20 เซนตเมตร ดอกแนนชอ บานทนนบเปนสปดาห ออกดอกในชวงเดอนเมษายนถงเดอนพฤษภาคม

เขมแสด Ascocentrum miniatum

ภาพท 35 เขมแสด Ascocentrum miniatum ทมา: กลวยไม Orchid, เขม Ascocentrum, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://panmai.com/Orchid/Asctm/asctm.shtml

41

พบกระจายพนธตามธรรมชาตในทกภาคของประเทศไทย ทงในลกษณะภมประเทศทราบและทเปนภเขา จงสามารถปลกเลยงไดดในทกภาคของประเทศไทย เขมแสดมล าตนไมสงนก ใบเรยงซอนกนแนน ใบอวบหนา ปลายใบเปนฟนแหลม และโคงเลกนอย ใบสเขยวแก และอาจมสมวงบางเลกนอย เมอมสภาพอากาศแหงแลง ใบยาวประมาณ 20 เซนตเมตร กวางประมาณ 1-1.5 เซนตเมตร ดอกมกลบหนา ผวกลบเปนมนสสมหรอสเหลองสม ขนาดดอกโตประมาณ 1–1.5 เซนตเมตร ชอดอกเปนรปทรงกระบอก ดอกแนนชอ ชอหนงอาจมมากกวา 50 ดอก ออกดอกในชวงเดอนกมภาพนธถงมนาคม

เขมมวง Ascocentrum ampullaceum

ภาพท 36 เขมมวง Ascocentrum ampullaceum ทมา: กลวยไม Orchid, เขม Ascocentrum, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://panmai.com/Orchid/Asctm/asctm.shtml

พบตามธรรมชาตในประเทศไทยทจงหวดแมฮองสอน ตาก และต าลงไปถง

จงหวดกาญจนบร ทระดบความสงกวาเขมแดง เขมมวงมล าตนตงแขง ใบแบนกวาง ปลายตดและมฟนแหลมไมเทากนทลาย ฟน ใบยาวประมาณ 15 เซนตเมตร กวางประมาณ 2 เซนตเมตร ใบสเขยวคล า ในฤดแลงใบจะมจดสมวงเลกนอย ดอกสมวงแดง กานดอกสนเปนสเดยวกบดอก เดอยดอกยาว ดอกโตประมาณ 2 เซนตเมตร ชอดอกตงตรงรปทรงกระบอก ยาวประมาณ 15 เซนตเมตร ดอกแนน ชอหนงมประมาณ 30 ดอก มกออกดอกบรเวณสวนลางของล าตน ออกดอกในชวงเดอนมนาคมถงพฤษภาคม ดอกบานทนประมาณ 2 สปดาห

เขมหน Ascocentrum semiteretifolium เปนกลวยไมทมใบเปนแบบใบกลม มรองลกทางดานบนของใบ กวางประมาณ

5 มลลเมตร มดอกสมวงออน มถนก าเนดอยในประเทศไทย พบทดอยอนทนนท จงหวดเชยงใหม ระดบความสง 1,800-1,900 เมตรจากระดบน าทะเล เปนกลวยไมทคอนขางหายาก ลกษณะของตนและดอกไมเปนทนยมของนกปลกเลยง

42

กลวยไมสกลเขมเปนกลวยไมทดอกมสสนสดใส มชอดอกแขงชตงขนเปนรปทรงกระบอก ดอกแนนเปนระเบยบ สามารถใหดอกพรอมกนไดหลายชอ ปลกเลยงงาย จงนยมน ากลวยไมสกลเขม (Ascocentrum) ผสมขามสกลกบกลวยไมสกลแวนดา (Vanda) เปนกลวยไมลกผสมแอสโคเซนดา (Ascocenda) ซงจะท าใหไดกลวยไมทมสวยขน ออกดอกดกขน ดอกบานทนและปลกเลยงงาย14

7. กลวยไมสกลกหลาบ Aerides กลวยไมสกลกหลาบ (Aerides) เปนกลวยไมทพบตามธรรมชาตในปาทวทกภาคของประเทศไทยและประเทศในแถบเอเชยตะวนออกเฉยงใต จะเกาะอาศยอยตามตนไม อาจขนตนเดยวโดด ๆ หรอขนเปนกลมใหญ มการเจรญเตบโตแบบฐานเดยว บางตนมยอดเดยว บางตนแตกเปนกอ มหลายยอด เมอตนสงหรอยาวขนจะหอยยอยลงมา แตปลายยอดยงคงชขนขางบน ชอดอกสวนใหญโคงปลายชอหอยลงมา รากเปนระบบรากอากาศ ดอกมขนาดปานกลาง มกมกลนหอม มเดอยดอกเรยวแหลมหรอปลายงอนออกมาทางดานหนาของดอก ซงเปนลกษณะทแตกตางกบกลวยไมชนด อน ๆ กลบดอกผงผายสวยงามสะดดตา เปนกลวยไมทเลยงงาย มบทบาทส าคญในการผสมพนธเพอการปรบปรงพนธ สามารถผสมในสกลเดยวกน และผสมขามสกลตาง ๆ เชน ผสมกบสกลแวนดาเปน สกลแอรโดแวนดา (Aeridovanda) ผสมกบสกลชางเปนสกลแอรโดสไตลส (Aeridostylis) ส าหรบกลวยไมสกลกหลาบทพบตามธรรมชาตในประเทศไทยมดงน

กหลาบกระเปาเปด Aerides falcata Lindl.

ภาพท 37 กหลาบกระเปาเปด Aerides falcata Lindl. ทมา: กลวยไม Orchid, กหลาบ Aerides, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://panmai.com/Orchid/Aer/aer.shtml ________________________

14กลวยไม Orchid, เขม Ascocentrum, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก

http://panmai.com/Orchid/Asctm/asctmม.shtml

43

กหลาบกระเปาเปดพบขนอยในทกภาคของประเทศไทยและยงพบในแควนอสสม ประเทศอนเดย พมา ลาว กมพชา และ เวยดนาม เปนกลวยไมทมปลายปากกวางอาออก ยนไปขางหนา มเดอยดอกคอนขางตรง ซอนอยใตปลายปาก อยชดขนานกบปลายปาก ใบยาวประมาณ 20-30 เซนตเมตร กวาง 2-4 เซนตเมตร

กหลาบกระเปาเปดออกดอกประมาณเดอนเมษายนถงพฤษภาคม ชอดอกหอย ชอรปทรงกระบอก กลบปากม 3 แฉก เปดกวาง รมแผนปากเปนฝอย ลายสมวงแดงแลวจางเปนสขาว พนกลบสขาว มแตมสมวงอมชมพทปลายกลบ ขนาดดอกประมาณ 2.5 เซนตอเมตร ดอกมกลนหอม

กหลาบกระเปาปด Aerides odorata Lour.

ภาพท 38 กหลาบกระเปาปด Aerides odorata Lour. ทมา: กลวยไม Orchid, กหลาบ Aerides, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://panmai.com/Orchid/Aer/aer.shtml

กหลาบกระเปาปดเปนกลวยไมชนดเดยวในสกลกหลาบทสวนปลายปากแคบกวาหและทง 2 สวนพบขนมาปดเสาเกสรไว พบขนอยทกภาคของประเทศไทย นอกจากนยงพบในลาว กมพชา เวยดนาม มาเลเซย อนโดนเซย ฟลปปนส พมา อนเดย เนปาล และภฎาน

กหลาบกระเปาปดมล าตนบดเปนเกลยวเลกนอย ตนหอยยอยลง มกแตกแขนงหลายยอด ตนอาจยาวถง 1 เมตรครง ใบยาวประประมาณ 15-25 เซนตเมตร กวาง 2-3 เซนตเมตร เรยงสลบซายขวา ปลายใบหยกไมเทากน ใบคอนขางบางไมแขงทอ ขอบใบบดเลกนอย โคนใบหมตน ออกดอกประมาณเดอนเมษายนถงพฤษภาคม ชอดอกยาวประมาณ 20-30 เซนตเมตรและหอยลง แตละชอมประมาณ 30 ดอก แตละดอกกวางประมาณ 3 เซนตเมตร กลบดอกเปนสขาว ปลายกลบเปนสมวงอมแดงออน ๆ สวนปลายปากเปนสมวง เดอยดอกโคงงอนขนคลายเขาดอกมกลนหอมเหมอนกลนดอกกหลาบและบานนานประมาณ 1-2 สปดาห ส าหรบกหลาบกระเปาปดทพบทางภาคเหนอ จะมลกษณะแตกตางออกไปเลกนอย คอตนจะตงตรงและบดนอยกวา ใบสนกวาและ หนากวากานสงชอดอกแขงท าใหชอดอกโคงลงเพยงเลกนอย

44

กหลาบเหลองโคราช Aerides houlettiana Rchb. F

ภาพท 39 กหลาบเหลองโคราช Aerides houlettiana Rchb. F ทมา: กลวยไม Orchid, กหลาบ Aerides, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://panmai.com/Orchid/Aer/aer.shtml

กหลาบเหลองโคราชมลกษณะดอกคลายกหลาบกระเปาเปด แตมพนกลบเปน สเหลองแทนทจะเปนสขาว ดอกมกลนคลายกลนตะไคร ความยาวของใบและของชอดอกจะสนกวากหลาบกระเปาเปด ในประเทศไทยพบเฉพาะทภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และพบใน ประเทศลาว กมพชา และเวยดนาม กหลาบเหลองโคราชออกดอกประมาณเดอนเมษายนถงกรกฎาคม จดเดนของกหลาบเหลองโคราชอยตรงทมสเหลอง ในแตละตนจะมความผดเพยนกนไป คอ อาจมสเหลองเขม เหลองออน หรอบางตนแทบไมมสเหลองเลย ในการคดพนธควรเลอกสเหลองเขมเปนหลก เพราะ กลวยไมสกลนในประเทศไทยมชนดนเพยงชนดเดยวทดอกมสเหลอง

กหลาบแดง Aerides crassifolia Parish ex Burbidge

ภาพท 40 กหลาบแดง Aerides crassifolia Parish ex Burbidge ทมา: กลวยไม Orchid, กหลาบ Aerides, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://panmai.com/Orchid/Aer/aer.shtml

45

กหลาบแดงเปนกหลาบทมเดอยดอกยาวเหนไดชดเจน เดอยงอนขนและไมซอนตว อยใตปลายปาก ใบยาวประมาณ 10-18 เซนตเมตร กวางประมาณ 4-5 เซนตเมตร ใบหนา ผวใบอาจยนมากหรอนอยโดยยนตามขวางของใบ ในประเทศไทยพบทภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ รวมทงทนครนายกและกาญจนบร นอกจากนยงพบในประเทศพมา ลาว และเวยดนาม

กหลาบแดงออกดอกในเดอนเมษายนถงพฤษภาคม มชอดอกสน ชอหนงมประมาณ 10 ดอกเทานน ดอกมสมวงแดง การจดระเบยบดอกในชอไมงดงามเหมอนกลวยไมกหลาบชนดอน

กหลาบอนทจกร Aerides flabellata Rolfe ex Downie

ภาพท 41 กหลาบอนทจกร Aerides flabellata Rolfe ex Downie ทมา: กลวยไม Orchid, กหลาบ Aerides, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://panmai.com/Orchid/Aer/aer.shtml

กหลาบอนทจกรเปนกหลาบเดอยยาวชนดเดยวทฝาครอบอบเรณกวางและมน ซงชนดอนจะแหลมเปนปากกา ในประเทศไทยพบเฉพาะทางภาคเหนอ และพบในพมา ลาว และมณฑลยนานของจน

กหลาบอนทจกรมกานชอดอกคอนขางแขง ชอดอกตง ออกดอก 5-10 ดอก กลบเลยงและกลบดอกมลกษณะคลายกน สเขยวอมเหลองและมแตมสน าตาลอมมวง กลบปากเปน 3 หยก สขาว มจดสชมพอมมวง ขอบจกเปนฟนเลอย ดอกขนาด 2-3 เซนตเมตร ออกดอกเดอนกมภาพนธถงพฤษภาคม

จดเดนของกหลาบชนดนอยทเดอยยาวและงอน จนปลายเดอยชกลบเขาไปหา ตวดอกอาจเรยกวา “กลวยไมเดอยงาม” กได

46

กหลาบมาลยแดง Aerides multiflora Roxb.

ภาพท 42 กหลาบมาลยแดง Aerides multiflora Roxb. ทมา: กลวยไม Orchid, กหลาบ Aerides, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://panmai.com/Orchid/Aer/aer.shtml

กหลาบมาลยแดงมลกษณะดอกคลายกหลาบนาน แตกตางกนทปลายปาก คอปากของ กหลาบนานเปนรปสามเหลยม แตปากของกหลาบมาลยแดงเปนรปหวใจ ปลายสดของปากปานและหยกกลาง ในประเทศไทยพบกระจายพนธแถบภาคเหนอ อสาน นครนายก ชลบร และกาญจนบร นอกจากนยงพบใน ประเทศเนปาล สกขม ภฎาน อนเดย พมา ลาว กมพชา และเวยดนาม กหลาบมาลยแดงมล าตนแขงแรง ใบหนาโคง ซอนกนถ ใบกวางประมาณ 2.5-4 เซนตเมตร ยาวประมาณ 15-25 เซนตเมตร ชอดอกโคงหอยยาวประมาณ 20-30 เซนตเมตร กานชอมกมสคล าเกอบด า ออกดอกเบยดชดกนแนนชอ โดยทวไปจะมกลบดอกสมวงแดง มกจะมสจางจนถงขาวทโคนกลบ และสจะเขมขนจนสดทปลายกลบชอดอกจะแตกแขนงถาเลยงใหสมบรณและอากาศเยน ออก ดอกในเดอนเมษายนถงพฤษภาคม ตนทดอกมสขาวลวนเรยกวา “มาลยเผอก”15

15กลวยไม Orchid, กหลาบ Aerides, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://panmai.com/Orchid/Aer/aer.shtml

47

กลวยไมสกลฟาแลนอปซส Phalaenopsis

ภาพท 43 กลวยไมสกลฟาแลนอปซส Phalaenopsis ทมา: นสรา เจะแว, ศลปะนพนธดอกกลวยไม, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://cai.oas.psu.ac.th/~badul/54/15.pdf

กลวยไมสกลฟาแลนอปซสปลกเลยงกนในประเทศไทยมานานแลว แตไมคอยม

ผสนใจมากนก เนองจากดอกมขนาดเลก แตปจจบนกลวยไมสกลนก าลงเปนทสนใจของผปลกเลยงกลวยไมทวไป ทงนกเพราะกลวยไมสกลนไดถกปรบปรงพนธและผสมกนมาหลายทอด จนท าใหสวยงามทงรปทรงดอกและสของดอก ดอกกลมใหญ กลบหนา ดอกมหลายส เชน สขาว สชมพ สเหลอง กานชอยาว เหมาะส าหรบปกแจกน ตนหนงออกดอกไดหลายชอ แตละพนธออกดอกตางเดอนกน บางชนดออกดอกในเดอนทตลาดตองการดอกไมตดดอก จงท าใหผปลกเลยงกลวยไมตดดอกสนใจการเลยงกลวยไมสกลนมากขน

กลวยไมฟาแลนอปซส มแหลงก าเนดตามธรรมชาตและกระจายพนธอยในแถบเอเชยตะวนออกเฉยงใต และหมเกาะในมหาสมทรแปซฟก เชน ประเทศฟลปปนส บอรเนยว ชวา สมาตรา มาเลเซย ส าหรบประเทศไทยมกลวยไมสกลนอย 2-3 ชนด เชน เขากวาง กาตาฉอ ขนาดของดอกมใหญและเลกตามลกษณะของพนธ แตทนยมปลกกนอยในขณะนเปนพนธลกผสม ทม การปรบปรงพนธและผสมกนมาหลายทอด จนดอกกลมใหญ ลกษณะของล าตนทรงเตยตรง การเจรญเตบโตเปนแบบโมโนโพเดยล ใบอวบน า คอนขางหนาแผแบนรปคลายใบพาย ดอกกลมใหญ ขนาดกวางประมาณ 5-8 ซม. กลบหนา ดอกมหลายส เชน สขาว สชมพ สเหลอง มองดดอกแลวงาม ทงฟอรมดอกและส กานชอยาว บางชอยาวถง 80 เซนตเมตร ชอหนงมหลายดอก เรยงไปตามกานชออยางมระเบยบ บางตนแยกออกเปนหลายชอ ดอกบานทน ถาบานอยกบตนสามารถบานอยไดนานเปนเดอน เปนกลวยไมทเลยงงาย สามารถเจรญงอกงามและออกดอกใหไดดในสภาพสงแวดลอม ตาง ๆ กน นอกจากนยงสามารถผสมขามสกลกบสกลกลวยไมสกลตาง ๆ ไดหลายสกล เชน ผสมกบสกลแวนดา ผสมกบสกลอะแรคนส ผสมกบสกลเรแนนเทอรา เปนตน

48

การปลกกลวยไมฟาแลนอปซสลงกระถางหรอกระเชาไม ควรตงตนกลวยไม ตรงกลางใหโคนตนสวนเหนอรากอยต ากวาระดบขอบภาชนะปลกเลกนอย การวางตนกลวยไมสงเกนไปจะท าใหรากกลวยไมไดรบความชนไมเพยงพอ แตถาปลกต าเกนไปกลวยไมกจะอยในสภาพทชนหรอแฉะเกนไป การใสเครองปลกควรใสแคกลบรากเทานน อยาใสเครองปลกมากเกนไปจนกระทงสงขนมากลบสวนของสวนโคนตนเพราะอาจจะท าใหโคนตนแฉะและโคนใบเนาได การปลกควรปลกกอนเขาฤดฝนคอประมาณเดอนมนาคม ถาปลกในฤดฝนอากาศมความชนสงและกลวยไมก าลงอวบน า อาจท าใหใบและยอดเนาได

เขากวาง Phalaenopsis cornucervi (Breda) Bl. & Rchb. f. ภาพท 44 เขากวาง Phalaenopsis cornucervi (Breda) Bl. & Rchb. f. ทมา: นสรา เจะแว, ศลปะนพนธดอกกลวยไม, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://cai.oas.psu.ac.th/~badul/54/15.pdf

พบกระจายพนธตามธรรมชาตในประเทศไทยแถบภาคเหนอ ตะวนออกเฉยงเหนอ ตะวนออก ตะวนตก และภาคใต ยกเวนภาคกลาง เขากวางออกดอกเปนชอ 2-3 ดอก กลบสเขยว อมเหลอง มขดสน าตาลตามแนวขวางของกลบหรออาจไมม ซงชนดทไมมขดสน าตาลตามแนวขวางของกลบหาไดยาก โคนกลบปากกระดกขน ดเปนหลอดยาว ปลายกระดกขนสขาว มรวสชมพอมมวงกระจาย ดอกขนาด 3-4 เซนตเมตร ออกดอกตลอดป ดอกดกเดอนกรกฎาคมถงสงหาคม

49

กาตาฉอ Phalaenopsis decumbens Holtt.

ภาพท 45 กาตาฉอ Phalaenopsis decumbens Holtt. ทมา: นสรา เจะแว, ศลปะนพนธดอกกลวยไม, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://cai.oas.psu.ac.th/~badul/54/15.pdf

พบกระจายพนธตามธรรมชาตทวทกภาคของประเทศไทย ออกดอกเปนชอ 8-10 ดอก กลบสขาว โคนมจดหรอขดสมวง โคนและปลายกลบดอกกระดกขน สขาว ดานโคนสมวง ดอกขนาด 4-6 เซนตเมตร ออกดอกเกอบตลอดป ดอกดกเดอนพฤศจกายนถงมนาคม

โดยสรปจะสอใหเหนถงคณคาและความงดงาม รปทรงและสสนทสวยงามของดอกกลวยไมไดอยางสวยงามและเปนธรรมชาตถายทอดลงบนเฟรม โดยน าสงเหลานมาสกระบวนการสรางสรรคเปนงานศลปะ มาจดวางองคประกอบทมลกษณะทแตกตางกนโดยสอถงเรองราวใหเหนคณคาและความงดงามของดอกกลวยไม ทเนนรปราง รปทรง และสสนของดอกกลวยไมและสถานททมความส าคญของจงหวดปตตานมาประกอบในผลงานจตรกรรม เพอสรางสรรคผลงานใหมคณคา มความงาม ควรแกการเรยนรสบสาน และอนรกษไว16

การจ าแนกโดยอาศยลกษณะของสายพนธ กลวยไมจดเปนกลมของพชทอย ในวงศกลวยไม (Family Ochidaceae) เปนพช

ใบเลยงเดยวเชนเดยวกบพชวงศหญาประเภทขงและขา ตนและใบของกลวยไมสวนใหญมลกษณะอวบน า ไมมเนอไม กลวยไมเปนพชทมขนาดแตกตางกนตงแตขนาดเลกหรอเลกมาก บางชนดเปนพชลมลกบางชนดมล าตนเปนเหงาหรอหวสะสมอาหารใตดน สรางใบและดอกเพอการแพรพนธ _________________________

16นสรา เจะแว, ศลปะนพนธดอกกลวยไม, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://cai.oas.psu.ac.th/~badul/54/15.pdf

50

ในฤดกาลท เหมาะสมกอนจะยบตวหรอหวเพอพกตวฤดแลง บางชนดมการเจรญเตบโตไปเรอย ๆ อาจเจรญทางดานยอดหรอแตกตาขาง จงอาจเรยกวาเปนไมเนอออนอายยน พชวงศกลวยไม มลกษณะทแตกตางจากพชใบเลยงเดยว ไดแก

เรณเกาะกนเปนกอนขนาดใหญไมเปนละออง ดอกมกอนเรณดานตรงขามกบปากดานเดยวเทานนและปากอยดานทตดกบ

กานชอแตกานชอมกบดหรอโคงใหปากกลบมาอยดานลางเมอดอกบาน เกสรตวเมยและเรณตดอยบนเสาเกสร ซงเปนกานชเกสรตวเมย เชอมรวมกบ

กานชเรณ โดยการเชอมนอาจเกดเพยงบางสวน ฉะนนจงแบงประเภทของกลวยไมตามลกษณะของสายพนธไดดงน 1. กลวยไมพนธแท หมายถง กลวยไมทมความผนแปรทางพนธกรรมนอย สวนใหญ

พบในกลวยไมปาเกอบทงหมด และเมอผสมพนธกนภายในชนดเดยวกน ลกทไดจะมความผนแปรทางพนธกรรมในขอบเขตจ ากด เชน แสดผสมกบเขมแสด ลกทไดยงคงเปนเขมแสดและเปนพนธแท

2. กลวยไมพนธลกผสม หมายถง กลวยไมเกดจากการผสมพนธตางชนดกน แลวลก ทไดจะมความผนแปรทางพนธกรรมในขอบเขตทกวาง เชน เขมแสดผสมกบเขมแดง ลกทไดเปนพนธลกผสมทมจดทะเบยนวา เขมสาคารกโกลด Ascocentrum Sagarik Gold และรวมไปถงกลวยไมพนธลกผสมชนดเดยวกนผสมพนธกน ลกทไดกยงลงเปนพนธลกผสม การจ าแนกตามลกษณะการอาศยหรอตามสภาพความเปนอย

การจดกลมประเภทของกลวยไมตามสภาพความเปนอยนนเปนการจ าแนก โดยอาศย ลกษณะของบรเวณทขนอยในสภาพธรรมชาต ซงสามารถแบงออกไดเปน 3 กลม ไดแก 1. กลวยไมทเกดอยบนดน (Terrestrial orchid) เรยกกนทวไปวากลวยไมดน ขนตามพนดน หรอตามซอกหนทมซากใบไมผทบถมอย โดยสวนมากกลวยไมทขนอยบนดนมกจะมการเจรญเตบโตเปนฤดกาล มชวงของการมใบ ดอกและฝก เฉพาะฤดกาลเทานน โดยสามารถพบไดทวทกภาค 2. กลวยไมทขนบนหน (Lithophytic orchid ) พบขนตามลานหนทงกลางแจงและในรมร าไร ส าหรบชนดทขนบนหนกลางแจงมกจะมล าลกกลวยขนาดใหญหรอมใบอวบหนามาก สาหรบการสะสมอาหารเพอใชในการเจรญเตบโตและทนทานตอความรอนทสงในชวงฤดรอนไดเปนอยางด สวนชนดทขนอยบนหนในทรมร าไร มกจะมใบทบางและมล าลกกลวยมมขนาดเลก

3. กลวยไมองอาศย (Epiphtic orchid) ซงกลวยไมกลมนจะมรากขนเกาะอยกบเปลอกไม โดยไมไดแยงอาหารจากตนไมทยดเกาะอย การเกาะของกลวยไมกลมนอาจพบไดทงตามคาคบไมหรอตามกงกานสาขา หลายชนดมความเฉพาะเจาะจงกบตนไมทขนอาศยหรอกบชนดของปา จะม

51

การกระจายทงในปาผลดใบและปาไมผลดใบ หลายชนดขนโดยมความสมพนธกบความสงจากระดบน าทะเล17

การจ าแนกโดยอาศยการเจรญเตบโตและลกษณะรปทรง 1. ซมโพเดยม (Sympodial Growth) หมายถง กลวยไมทมรปแบบการเจรญเตบโต แตกกอออกทางดานขางเชนเดยวกบพชทแตกกอทวไปเนองจากตายอดหยดการเจรญเตบโต อาจ เนองจากการฝอหรอพฒนาไปตาดอกหรอชอดอก สวนของตาขางมการเจรญเตบโตแตกกงกานสาขามาจ านวนมาก เชน กลวยไมสกลแคทลยา และสกลเดนโดรเดยม 2. โมโนโพเดยล (Monopodial Growth) เปนกลวยไมทมรปแบบการเจรญเตบโตพฒนาการไปในทางสวนสงเนองจากตายอดมการเจรญเตบโตอยางตอเนองในลกษณะทตาขางคอยม การพฒนา ใชเรยกแบบการเจรญเตบโตของกลวยไมสกลแวนดา และสกลฟาแลนอปซส เปนตน

การจ าแนกตามลกษณะล าตน ล าตนกลวยไมทโผลพนจากเครองปลกสามารถแบงออกเปน 2 ประเภทดงน

1. ล าตนแท คอ จะมขอและปลองเหมอนกบล าตนของพชใบเลยงเดยวทว ๆ ไป สวนทอยเหนอบรเวณขอจะมตาทสามารถเจรญเตบโตเปนหนอใหมและพฒนาเปนชอดอกไม ล าตนประเภทนจะเจรญเตบโตออกไปทางสวนยอด ไดแก กลวยไมสกลแวนดา และสกลชาง 2. ล าตนเทยม เรยกกนโดยทวไปวา ล าลกกลวย ท าหนาทสะสมอาหาร ตาทอยเหนอขอสวนบนหรอยอดของล าลกกลวย สามารถเจรญเตบโตเปนหนอและพฒนาเปนชอดอกไม แตล าตนทแทจรงของกลวยไมประเภทนคอ เหงา (Rhizome) จะมการเจรญไปในแนวนอนราบไปตามผวของวสดปลก ลกษณะของเหงาจะมขอและปลองถ กลวยไมมล าตนลกษณะน ไดแก กลวยไมสกลหวาย สกลแคทลยา สกลเอพเดนดรม และสดลออนซเดยม เปนตน18

การจ าแนกโดยอาศยระบบราก เพอสะดวกแกการเลยงดกลวยไมทมการเจรญเตบโตและมระบบรากทแตกตางกน เพอ

ประโยชนในการจดอปกรณ ภาชนะ และเครองปลกไดอยางเหมาะสมส าหรบการปลกเลยงซงจะจ าแนกระบบรากกลวยไมออกเปน 4 ประเภท ดงน 1. กลวยไมรากดน (Terreatril Orchids) เปนกลวยไมทมระบบรากอาศยอยใตดน เชนเดยวกบตนไม โดยทวไป ลกษณะรากจะเปนเสนจ านวนมาก มรากฝอยและขนหมรอบราก _________________________

17นสรา เจะแว, ศลปะนพนธดอกกลวยไม, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://cai.oas.psu.ac.th/~badul/54/15.pdf

18เศรษฐมนตร กาญจนกล, กลวยไมไทย= Orchids in Thailand (กรงเทพฯ: เศรษฐศลป, 2552), 13.

52

กลวยไมรากดนในกลมน ไดแก สกลเทานาร (บางชนด) สกลซมบเดยม สกลโดไรตส และสกล เปรตโตรกลอตตส เปนตน นอกจากนกลวยไมบางชนดยงมหวสะสมอาหารอยใตดน เชน วานจงนาง 2. กลวยไมรากกงดน (Semi-tierrestrial Orchids) เปนกลวยไมทมระบบรากหยาบมากขน อาศยอยในซากอนทรยทเปนวตถปกคลมบนดน บางชนดอาศยอยตามซากหนทม เศษซากอนทรยวตถ กลวยไมรากกงดนในกลมน ไดแกสกลรองเทานารบางชนด 3. กลวยไมรากกงอากาศ (Semiepiphyic Orchids) ระบบรากอาศยเกาะอยตามตนไมหรอสงทสามารถเกาะยดได มลกษณะรากเสนใหญ จ านวนรากนอย รากเจรญเตบโตไดดใน ทคอนขางมด ไมสมผสกบแสงโดยตรง ชอบอากาศคอนขางโปรง ระบายอากาศไดด ไดแก สกลหวาย สกลแคทลยา และสกลซมบเดยม 4. กลวยไมรากอากาศ (Epiphytic Orchids) ลกษณะรากเปนเสนมขนาดใหญยาวเยอหมรากเปราะ หกงาย แตมเหนยวมาก เพราะมไสกลางเปนแกน รากกลวยไมชนดนตองการแสงเตมท และพนทรากบางสวนมรงควตถสเขยวเพอชวยสงเคราะหแสง พบไดชดเจนในตวกลวยไมพญาไรใบอกดวย กลวยไมรากอากาศในกลมน ไดแก สกลแวนดา สกลเขม และสกลกหลาบเปนตน19

การจ าแนกวงศของกลวยไม กลวยไมทคนพบมมากกวา 20,000 ชนด 700 สกล กลวยไมสวนใหญจะเปนกลวยไม

ประเภทองอาศย กระจายพนธอยทวไปในเขตอบอนและรอน กลวยไมสามารถแยกแตละชนดไดดงน Apostasioideae Rchb.F. เปนกลวยไมปาไดแกสกล Apostasia และ Neuwiedia Cypripedioodeae Lindley เปนกลวยไมทพบในธรรมชาตชอบอยตามโขดหน และบน

ดน ม 4 สกล คอ Cypripedium, Pahiopedilum, Phragmipedum และ Selenipedium Epidendroideae กลวยไมวงศน จะมลกษณะแตกตางกนดวยรปราง และถนทอย ม

หลายสกลไดแก สกลแคทลยา หวาย และ สงโตกลอกตา Orchidoidcac กลวยไมสกลนหาไดยากในเมองไทยหรออาจไมมเลย Spiranthoideae Dressier ไมพบในเมองไทย20

_________________________ 19เศรษฐมนตร กาญจนกล, กลวยไมไทย= Orchids in Thailand (กรงเทพฯ: เศรษฐ

ศลป, 2552), 16. 20สนทร วเศษ, แหลงการเรยนรทศนศลป, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก

https://sites.google.com/site/wisetmak/rup-rang-laea-rup-thrng

53

5. เปเปอรมาเช 5.1 ประวตเปเปอรมาเช นรนรตน บตรศร (2555: 38) กลาวไววา เปเปอรมาเช คอ ศลปะการน ากระดาษทไมใชแลวมายอยเปนชนเลก ๆ น าไปผสมกบกาวสรางเปนตกตารปทรงตาง ๆ ตามจนตนาการ ซงเปนศลปะทสรรคสรางกระดาษทไมใชแลวใหกลบมคณคาขนมาใหม เปนการใชทรพยากรทางธรรมชาตอยางคมคา โดยคณสมบตของเปเปอรมาเชสามารถยอยสลายไดเองตามธรรมชาต ชวยลดปญหาดานสงแวดลอม การท าเปเปอรมาเชในประเทศไทยมมาชานานแลว โดยปรากฏหลกฐานทชดเจนในสมยกรงศรอยธยา (ประมาณ 300 ป{ทผานมา) ซงคนไทยสมยนนจะรจกเปเปอรมาเชในรปแบบของ “หวโขน” ท ใชครอบศรษะผ เลนเพอแสดงบทบาทตาง ๆ ในการแสดงละครโขน เมอถงยครตนโกสนทรตอนตนเปนเวลาทศลปะทกสาขารงเรองถงขดสด ความนยมในการท าเปเปอรมาเชไดแพรหลายไปยงประชาชนทวไป และไดถกประยกตพฒนารปแบบเรอยมาจนถงปaจจบนน

เปเปอรมาเชมตนก าเนดในทวปเอเชยและตอมาไดแพรหลายในทวปยโรป สวนใหญจะท าเปนของเลน หนากาก ถาด และสวนประกอบของเฟอรนเจอร เปเปอรมาเชท าไดโดยการทากาว บนเศษกระดาษ

เปเปอรมาเช คอ การน าเอากระดาษเหลอใชมาผสมกบกาวหรอทากาวเพอท าใหเปนรปแบบตาง ๆ สวนมากจะมการลงสและทาแลคเกอรทบลงไปดวย เปเปอรมาเชเปนงานทสามารถท าไดหลายรปแบบและท าไดงาย ใชเทคนคงาย ๆ วสดทใชกหาไดงายและราคาถก คอ กระดาษหนงสอพมพทใชแลวกระดาษพมพดดหรอกระดาษทไมมลวดลายส าหรบปดชนนอกสดเพอเตรยมการลงสตางๆ สงเหลานสามารถหาไดทวไปตามทองตลาด งานกระดาษปะตดหรอเปเปอรมาเช คองานศลปะทท าไดจากวสดทหางาย คอกระดาษหนงสอพมพทใชแลว หรอกระดาษเหลอใชตาง ๆ โดยหลกการท าเปเปอรมาเช คอ การน ากระดาษทถกตดหรอฉกเปนชนเลก ๆ และผานการแชน าจนเปอยหรอการบดละเอยดผสมกาวแลวมาปดทบลงบนแบบทเตรยมไวหลาย ๆ ชนหรออดบลอกตามตนแบบ แตละชนจะทากาวไวและตองรอใหแหงกอน จากนนกตกแตงระบายสตามจนตนาการ

วสดทตองใชในการท าเปเปอรมาเช มดงตอไปน กระดาษ กระดาษเปนอปกรณทใชในการน ามาตดชนงานซอนทบกนหลายชน

เพอใหชนงานมความคงทน กระดาษทใชไดแก กระดาษหนงสอพมพ กระดาษนตยสาร กระดาษ หอของขวญ กระดาษเหลอใชอน

กลอง กลองเปนตวสรางโครงรางของชนงานตามความตองการ เชน สรางเปน

หนยนต สตวตาง ๆ ลวนตองใชกลองสรางเปนโครงรางกอน กลองทน ามาใช เชน กลองไอศกรม กลองนม กลองน าผลไม กลองขนม

54

กระดาษแขง กระดาษแขงทใชม 2 ชนด คอ กระดาษแขงชนดบาง และ กระดาษแขงทเปนกลองใสของ กระดาษแขงจะเปนสวนทน ามาดดและประกอบชนงานใหมโครงรางเปนรปตาง ๆ ตามความตองการ กระดาษแขงจะชวยใหรปรางทสรางไวมความแขงแรงและมมต

กรรไกร ใชส าหรบตดกระดาษใหมรปรางตามความตองการ เวลาใชตองม ผใหญอยดวยเพอความปลอดภย และคอยบอกวธการใชกรรไกรอยางถกวธ ใหเดกใชเพอความปลอดภยในการท ากจกรรม

กาวและกระดาษกาว กาวและกระดาษกาวจะเปนตวเชอมชนสวนทเปน กลองกระดาษ ขวดน า ขวดนม เขาดวยกน กอนทจะตดกระดาษลงบนชนงาน

การท ากาวแปงเปยก 1. แปงมน ครงกโล 2. น า 2 ถวย 3. หมอ 4. ชอน 5. ภาชนะพลาสตกหรอชามแกว

วธท า 1. คนน ากบแปงในหมอจนกระทงน ากบแปงละลายเขากนด 2. คนสวนผสมตาง ๆ บนเตาใชความรอนปานกลาง คนไปเรอย ๆ จนกระทง

สวนผสมเรมมฟองอากาศผดขน มลกษณะขนและเปนครม ตงไฟตอไปอก 10 วนาท แลวเทกาวทไดลงในภาชนะพลาสตกหรอแกว

3. ปลอยใหกาวเยนซก 2 - 3 นาท แลวลอกผวทอยชนบนสดออก เมอปด ภาชนะแลวกาวสวนทเหลอใหเกบไวในตเยนไดประมาณ 3 วน ถาเรมมกลนเหมนเปรยวหรอเปลยนเปนสชมพหรอสเขยวใหทงไป

การฉกกระดาษ การะดาษจะฉกเปนแถบตรง ๆ ความกวางและความยาวของกระดาษใหดจาก

ชนงานทท าวามขนาดใหญหรอเลก การแปะแถบกระดาษเปนชน ๆ ใหตดแถบกระดาษเปเปอรมาเชในทศทางเดยวกนเปนตามยาวหรอตามขวาง โดย

ตดใหขอบของแถบกระดาษเกยกนขนมา เมอท าทงอนเสรจแลวครงหนงกเพมอกชนลงไปโดยตดแถบกระดาษในทศทางตรงกนขามกน เพอใหกระดาษตดลงบนชนงานไดทวถงทงชนงาน การตดกระดาษลงบนชนงานใหตดอยางนอย 3 ชน และถาเพมชนมากกจะท าใหชนงานมความแขงแรงทนทานมากยงขน

55

ขนตอนการท าเปเปอรมาเช

1. เคลอบแมแบบทตองการดวย วาสลน หรอ จารบใหทว 2. ฉกกระดาษทเตรยมไวเปนชนหรอแถบเลก ๆ ทาแปงเปยกและปดทบ

บนแมแบบนน 3. ปะกระดาษใหเหลอมกนจนครบทงชน หลงจากนนกเรมปะเชนเดยวกนใน

ชนถดไป 4. ตากแดดหรอผงลม เพอใหเปเปอรมาเชแหงสนท 5. แกะออกจากแมแบบ 6. ทาสเปเปอรมาเชและตกแตงตามความตองการ 7. ทงไวใหแหง

การระบายสและการตกแตง พอท าชนงานสวนทเปนเปเปอรมาเชเสรจแลว ความสนกในการตกแตงกเรมขน

อปกรณทใชหาซอไดตามรานคาทขายอปกรณศลปะและงานประดษฐรองพน การรองพนตองใชสขาวทาลงบนชนงานเพอปดไมใหเหนหมกกระดาษ หรออาจจะใชกระดาษสขาวปดชนงานชนสดทายแทนการรองพนดวยการทาสกได การตกแตง เมอระบายสชนงานเสรจแลว กใหเอาอปกรณตกแตงอน ๆ เชน กากเพชร ลวดก ามะหย ไหมพรม กงไม กระดาษหอของขวญ กระดาษทมลายการตนตาง ๆ มาตดลงบนชนงานโดยการทากาว ตกแตงตามจนตนาการของเดก ๆ จนพอใจ ผลงานเปเปอรมาเช กเสรจเรยบรอย

ขอควรระวงในการท างาน เครองมอและอปกรณหลายอยางเมอไมใชงานควรเกบใหมดชด พนมอเดก เชน มด

กรรไกร ส วสดตกแตงชนเลก ๆ ทเดกอาจน าเขาปากเพราะสสวย ๆ เศษกระดาษ กาว ทกอยางเกบใหเรยบรอยอยาทงไว เพอความปลอดภย 5.2 รปแบบของเปเปอรมาเช

เปเปอรมาเชจากเยอกระดาษ 1. น ากระดาษหนงสอพมพ หรอกระดาษพมพดดทไมใชแลวมาฉกเปนแผนเลก ๆ

แชน าทงขามคน (ใสน ายาฟอกขาว 1 ชอน ถาตองการกดสใหขาว) 2. เตมน า 2 ลตร ตมใหใยกระดาษแยกจากกน น าไปบดใหละเอยดดวยเครองปน

น าผลไม ใชมอบบคนเอาน าออกใหหมาด ๆ 3. ใสอางผสมกาวลาเทกซ 2 ชอนโตะ น ามนลนสด 1 ชอนโต.ะ นวดใหเขากน โรย

ดวยแปงมน 2 ชอนโตะ นวด ขย าใหเปนเนอเดยวกนจงน าไปใชงาน

56

เปเปอรมาเชปนขนรป เปนการน ากระดาษทฉกเปนชน ๆ ทแชน าจนเปอยมาผสมกบกาว ลกษณะการปน

คลายกบดนเหนยวแตจะยากกวา เพราะมเนอหยาบเหนยวตดมอ และตองคอย ๆ ปนพอกทละนอย ทงใหแหงแลวจงพอกทบเปนขน ๆ แตเมอแหงแลวจะแขงแรง มน าหนกเบา ทนทานไมเปราะแตกหกงายอยางดนเหนยว

เปเปอรมาเชทใชโครงเสรมดานใน งานปนขนรปทตองการความแขงแรง ตองใชโครงเสรมดานใน สวนมากจะใช

กระดาษแขง แกนกระดาษ กลองกระดาษ และขวดพลาสตกทไมใชแลวมาเปนแกน การใชวสดรไซเคลมาเปนโครงเสรมดานในเปนแนวคดเชงอนรกษ ชวยลดขยะและเพมคณคาของทไมไดใชแลวกลบมาใชใหเปนประโยชน

1. โครงกระดาษ คอ การน ากระดาษหนงสอพมพทงแผนมาขย าบดเปนเกลยว น ามามดรวมกนดวยเชอกหรอลวดขนาดเลกใหเปนรปรางใกลเคยงกบแบบทตองการปน หรอการ ประกอบโครงกระดาษ แลวจงปดทบดวยเศษกระดาษทากาว หรอปนพอกดวยเยอกระดาษกาว

2. โครงลวด คอ การน าลวดขนาดกลางทมความแขงแรงมาดดเปนโครงใหม รปรางใกลเคยงกบชนงานทตองการ เชนเดยวกบโครงลวดทใชกบตนตะโกหรอตนขอยดดเปนรปสตว ตาง ๆ หรอใชลวดตาขายดดมวนเปนโครงพนดวยลวด น ามาปดทบดวยกระดาษทากาวจนรอบกอน น ามาปนพอกดวยเยอกระดาษกาว

เปเปอรมาเชจากตนแบบ คอ การน ากระดาษทถกตดเปนชนเลก ๆ และผานการแชน าแลวมาปดลงบนแบบท

เตรยมไวปดหลาย ๆ ชน หรอปนพอกดวยเยอกระดาษกาว แตละชนจะทากาวไวและจะตองรอใหกาวแหงกอนถงจะเคาะแบบออกมา แตงผวใหเรยบรอย เสรจแลวจงตกแตงดวยส เชน ตนแบบจากเกาอ หนากาก หมวก เปนตน การปนตนแบบ บางครงอาจปนตนแบบเอง เชน ใชดนน ามน ถาเปนงานชนเลกจะใชปนดวยดนน ามน ถาเปนชนใหญจะปนดวยดนเหนยว งานประตมากรรมกระดาษสวนใหญจะเปนงานขนรปจากแมพมพปนปลาสเตอร ซงมลกษณะผาซกสองชน ซายขวา เวลาท าจะน าเอากระดาษมาฉกแลวทาบนแบบเปนชน ๆ ไมเนนสดสวนและรายละเอยด แตจะใชการทาสและเขยนลวดลายดวยสสดใสแทน ในปจจบนงานเปเปอรมาเชไดพฒนามากขน เปนงานทมความหลากหลาย เนนรายละเอยด รปทรงทใกลเคยงกบงานปน อยางเชนงานลอบคคลทมชอเสยงและงานสตวเลยงตาง ๆ ทดแลวใหความรสกและมคณคามากกวากระปกหมสแดงอยางแตกอน งานเหลานนเกดจากการผสมผสานงานปดกระดาษแบบเดมกบการน ากระดาษทบดละเอยดผสมกาว เสรมในรายละเอยดและปดทบดวยกระดาษสาทมลกษณะออนนมแนบสนทเปนเนอเดยวกน

57

เปเปอรมาเชจากแมพมพ แบบพมพมหลายชนด เชน แบบพมพปนพลาสเตอรและแบบพมพยางพารา ความ

แตกตางของแบบพมพปนพลาสเตอรกบแบบพมพยางพารา มลกษณะดงน 1. การอดเยอกระดาษผสมกาวกบแบบพมพปนพลาสเตอรทใชอยทว ๆ ไป แมจะใหรายละเอยดและความคมชดแตจะมปญหาเรองการถอดแบบ เพราะตองรอใหแหง

2. การอดเยอกระดาษผสมกาวกบแบบพมพยางพาราจะใหรายละเอยดทคมชด และไมตองรอใหแหงเหมอนแบบปน เพราะถอดแบบงายกวา

3. ผลงานทออกมาเกอบสมบรณเพราะสามารถแตงสและลวดลายผสมเปนเนอ เดยวกนกบเยอกระดาษกอนกดแบบ ไมตองท าสและเขยนลวดลายเหมอนแบบเดม แตถาตองการเพมคณคาใหชนงานกสามารถน ามาปดทอง แตงสและเพมรายละเอยดไดเหมอนจรงได

เปเปอรมาเชจากกระดาษช าระ คอ งานประดษฐภาพสวยดวยกระดาษช าระ ทอยบนพนระนาบรองรบดวยตนแบบ

โดยการน ากระดาษช าระฉกเปนชนเลก แชน าใหเปอยบบน าออกแลวผสมกาวใหทวน ามาผสมสตาง ๆ แลวน ามาปะตดตามลวดลายทตองการ21

ในการท าวทยานพนธครงนขาพเจาไดน าแนวคดจากการท าเปเปอรมาเชแบบขนรปและเปเปอรมาเชจากกระดาษทชชมาสรางสรรคผลงาน “สสนของดอกกลวยไม” โดยน ากระดาษช าระมาปนเปนดอกกลวยไมและน ากระดาษสามาปนพนหลงของภาพ 6. สอผสม

สอผสม หรอ Mixed Media เปนวจตรศลป ในการน าสอหรอศลปะ มากกวาสองชนด มารวมกน และสรางออกมาเปนงานชนเดยว โดยมกจะใชสอหรอชนดของงานศลปะทตางกน และน า

จดเดนของสอและงานศลปะนน ๆ เขามารวมกน โดยผสมผสานออกมาเปนงาน 2 มต หรอ 3 มต กได ในกรณของการแสดงศลปกรรมแหงชาตจะใชค าวา “สอประสม” แทน แตถาเปนการผสมกนระหวางเทคนคในสอเดยวกน เชน ภาพเขยนทมการใชเทคนคสน าผสมกบสน ามนและสฝน ในบางสวน กจะถอวาเปน “เทคนคผสม” มากกวา “สอผสม” ในสมยกอนสอผสมจะมการน าสอพวก ภาพถาย วดโอ เขามาประกอบดวย จงมการเรยกทแตกออกไปเปน Intermedia หรอ Multimedia แตปจจบนจะเปนทเขาใจกนวาค าศพท Multimedia น จะใชเรยกกบงานทท าขนจากคอมพวเตอร _________________________

21นรนรตน บตรศร, การศกษาการคดวจารณญานของเดกปฐมวยทไดรบการจดกจกรรมศลปะประดษฐจากงานกระดาษทใชการผนกตดดวยกระดาษ (เปเปอรมาเช) (กรงเทพฯ: มหาวทยาลยราชภฏวไลยาลงกรณ, 2555), 38.

58

กราฟกทมภาพเคลอนไหวและเสยงประกอบกนขนมาเทานน สวน Mixed Media หรอสอผสมทเราก าลงพดถงกนอยน จะเปนงานดานทศนศลป งานศลปะ (Visual Art) แตเพยงอยางเดยว สอผสม นอกจากการผสมของสอแลว ยงหมายรวมไปถงงานศลปะทมการใชวสดผสม หรอกรรมวธ หรอวธการในการสรางสรรคในลกษณะผสม เชน กรรมวธของจตรกรรมผสมกบกรรมวธทางประตมากรรม ศลปนบางคนอาจไมใชค าวา “Mixed Media” กบงานของเขาแตจะระบใหแนนอนลงไปเลยวา ใชวสดหรอกรรมวธอะไรบาง บางคนกใชค าอนทมความหมายในท านองเดยวกนเชน

Assorted Materials, Combined Materials, Combined Painting, Mixed Mediums และบางคนกใช Mixed Media Environment

ภาพท 46 ศลปะสอผสม (Mixed-Media Art) ทมา: mixmedia.pdf, สอผสม หรอ Mixed Media, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://academics.satitpatumwan.ac.th/PDSShow58_DVD/mixmedia.pdf

ภาพท 47 ศลปะสอผสม (Mixed-Media Art) ทมา: mixmedia.pdf, สอผสม หรอ Mixed Media, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://academics.satitpatumwan.ac.th/PDSShow58_DVD/mixmedia.pdf

59

สอประสม (Mixed media art) เปนงานวจตรศลปทผสมผสานสอหลาย ๆ ประเภท เขาดวยกน ไดแก งานจตรกรรม ประตมากรรม ภาพพมพ หรองานวาดเสน ศลปะสอผสมอาจม 2 ลกษณะ เปน 2 มต หรอ 3 มต กได

ปจจบนการถายทอดสรางสรรค ผลงานทศนศลปไมจ ากดอยกบการแสดงออกในลกษณะใด ลกษณะหนงอาจเปนการผสมกนทงการวาดเขยน การระบายส การพมพ ประตมากรรม รวมทง การผสมผสานทางเทคโนโลยใหม ๆ เชน วดโอ คอมพวเตอร เปนตน และวสดทรองรบ ผลงานอาจไมใชบนพนกระดาษ ผาใบ หรอเปนรปทรง 3 มต ธรรมดาอาจจะปรากฏอยบนสถาปตยกรรม หรอภมประเทศ สงแวดลอมรอบตวเราหรอบนสอใหม ๆ ทมการพฒนาตลอดเวลา

กระบวนการถายทอดทศนศลป 1. การวาดเขยน (Drawing)

2. การระบายสหรอจตรกรรม (Painting) 3. การพมพ (Printing) 4. ประตมากรรม (Sculpture) 5. สถาปตยกรรม (Architecture) 6. สอผสม (Mixed Media)

สอผสม (Mixed media art) เปนงานวจตรศลปทผสมผสานสอหลาย ๆ ประเภทเขาดวยกน ไดแก งานจตรกรรม ประตมากรรม ภาพพมพ หรองานวาดเสน ศลปะสอผสมอาจม 2 ลกษณะ เปน 2 มต หรอ 3 มต กได22

7. ศลปะสอผสม (Mixed Media Art) 7.1 ความหมายของศลปะสอผสม

ศลปะสอประสม หรอ ศลปะสอผสม หมายถง ผลงานทมนษยสรางสรรคขนโดยใชเทคนคและวธการของศลปะทางดานทศนศลปหลาย ๆ แขวงมาผสมผสานท าใหเกดผลงานทอยใน ชนเดยวกน เนนหลกการจดองคประกอบศลป แสดงออกถงอารมณสะเทอนใจของผสราง ซงวสดทใชในการสรางผลงาน สอผสมสามารถหาไดจากวสดธรรมชาต เชน วสดจากพช สตว และแร วสดสงเคราะห เชน กระดาษ โลหะ เปนตน ซงนยามของค าวาศลปะนนเปนการน าสงทมอยมาประยกตผสมผสานกนเพอใหเกดเปนผลงานทางดานศลปะทมรปแบบออกมาเปนรปเปนรางเพอใหคนดไดสามารถรบรถงความหมายของผลงานศลปะทเราสรางขนมานนเอง ซงการถายทอดเรองราวหรอวา _________________________

22Sukunya padungted, 2 Sukanya Padungted 058, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://academics.satitpatumwan.ac.th

60

การเลาเรองเหตการณตาง ๆ นน ถาเราสามารถถายทอดเรองราวเปนแบบสามมตได กจะท าใหผทชมผลงานนนสามารถทจะซมซบขอมลไดเรวขนและไดเหนถงความแตกตางระหวางเรองเลากบเหตการณทเปนจรง ซงดวยเหตนจงไดมการน าความรทางดานศลปะแขนงตาง ๆ มาผสมกนจนเรยกวา ศลปะสอผสม ซงสอผสมเปนผลงานศลปะในดานวจตรศลป ในการน าสอมากกวาสองสอ หรอศลปะมากกวาสองแขนงมารวมกนขนไปมาสรางเปนงานชนเดยวกน โดยนยมใชสอทแตกตางกน มาน าจดเดนของแตละสอมาใชรวมกน เชน การสรางภาพชดชวตของนกบญฟรานซสแหงอาซซ ในชาเปลตาง ๆ ทภเขาศกดสทธแหงพดมอนตและลอมบารดทางตอนเหนอของประเทศอตาลทใช ทงประตมากรรมและจตรกรรมมาผสมผสานเขาเปนงานชนเดยวกน ทท าใหเปนงานทมลกษณะเปนสามมต ซงในภาพสามมตน เองทสามารถมองไดหลายมมมอง ท งไดเหนสวนลกสวนเวา ซ ง นกออกแบบหลาย ๆ ทานไดพยายามศกษาขอมลเกยวกบศลปะสอผสมเพอทจะน ามาออกแบบผลงานของตวเองใหมจดเดนและดงดดคนดใหมความนาสนใจในผลงานของเขาใหมากทสด ปจจบน นศลปะทางดานสอผสมมการน าแนวความคดทางดานนมาใชกนมากในดานธรกจ เพราะสามารถผลต ผลงานสามมตออกมาดงดดคนดนนเอง ซงทเราเหนการโดยสวนใหญทกวนน เชน ภาพยนตร 3 มต23

ศลปะสอผสม (Mixed-Media Art) และศลปะสอใหม (New Media Art) ของวงการทศนศลปในบานเรามพฒนาการทสอดรบไปกบการเปลยนแปลงทเกดขนในสงคม มบทบาทและท า

หนาททคลายคลงกบศลปะสอธรรมเนยมปฏบต เชน จตรกรรมและประตมากรรม เปนตน แตในชวง

10 ปทผานมา ศลปะสอผสมและศลปะสอใหมเรมแสดงใหเหนถงบทบาทใหมทคอยๆกอรางขน และมลกษณะทปลกแยกออกจากศลปะสอธรรมเนยมปฏบตในชวงกอนป ค.ศ. 2000 ศลปะสอผสมและศลปะสอใหมมกจะถกมองวา เปนผลอนหนงทแสดงใหเหนการเปลยนแปลงทเกดขนอยางรวดเรวใน สงคม ภาพทศลปนน าเสนอสามารถเชอมโยงไปสความเจรญกาวหนาทางเทคโนโลย การสอสาร การคมนาคม การเมอง เศรษฐกจทเปลยนแปลงทละเลกละนอย ไปจนถงการเปลยนแปลงในชวขามคน ศลปนไดประยกตเทคโนโลยและนวตกรรมทมอยแลวในสงคม เชน กลองถายภาพ กลองวดโอ และคอมพวเตอร มาเปนอปกรณในการสรางสรรคศลปะ ผลงานของพวกเขาเหลานนไดท าหนาททส าคญยง มนไดสะทอนใหเราเหนภาพของการเปลยนแปลงทเกดขนในสงคมทเราอาศยอย

7.2 ผลงานศลปะสอประสม (Mixed Media Art) ผลงานศลปะสอประสมมความเปนมาตงแต ปกสโซ (Pablo Picasso) เปนศลปนท

เรมตนสรางสรรคผลงานศลปะสอประสมในสมยยคศลปะนามธรรม (Abstract Art) ในป ค.ศ.1912 และไดพฒนามาสศลปะกลวธเอสเซมเบรจ (Asscmblage) ทไดรบการยอมรบ และพฒนาตอเนองใน

23สนทร วเศษ, แหลงการเรยนรทศนศลป, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก https://tanapornsaetae5653.wordpress.com

61

รปลกษณะใหมส าหรบผลงาน 3 มต ศลปะสอประสมเปนผลงานศลปะทน าเอาศลปะแตละสาขาหรอสอ กลวธมา

ผสมผสานกนในผลงานศลปะ ผลงานทเปนสอประสม (Mixed Media Art) จะแยกออกได 3 วธ ดงน 1. การน าเอาศลปะแตละประเภทมาผสมผสานกน 2. การน าเอาสอแตละประเภทมาผสมผสานกน 3. การน าเอากลวธ (Techniques) แตละชนดมาผสมผสานกน

1. การน าเอาศลปะแตละประเภทมาผสมผสานกน หมายถง การน าเอาศลปะ แตละสาขาวชาผสมผสานกนเขากนเปนผลงานศลปะ เชน การน าเอาผลงานจตรกรรม วรรณกรรม และนาฏศลป มาผสมผสานกนไดอยางกลมกลน แสดงออกดวยอารมณและความรสกเขาดวยกนเปนหนงเดยว เราจะเหนไดจากศลปะการแสดง (Performance Art) มทงภาษา ทาทาง ดนตรประกอบ และสสนของการระบายส หรอแสงของไฟทเปนสสน อาจจะน าประตมากรรมหรอสถาปตยกรรมมาผสมผสานกนได จะเหนไดจากการแสดงศลปะ แสง ส เสยง (Lighe& Sound Art)

2. การน าเอาสอแตละประเภทมาผสมผสานกน หมายถง การเอาสอดานตาง ๆ ของศลปะมาผสมผสานกนไดอยางกลมกลนแลวแตศลปนจะสรางสรรคผลงาน เชน การระบายสน ามน การวาด วสดปะตดมารวมผสมผสานในผลงานศลปะ ฯลฯ จะเหนไดจากผลงานทเปนสอผสม แบบ 2 มต และ 3 มต หรอการจดวาง

3. การน าเอากลวธ (Techniques) แตละชนดมาผสมผสานกน หมายถง การน าเอากลวธแตละชนดมาผสมผสานกนไดอยางกลมกลนในผลงานศลปะ โดยใชกลวธของสอแตละชนดทศลปนคนควาทดลองกลวธมาผสมผสานกน เชน การใชส การใชเสน การใชพนผว การใชวสดตาง ๆ มาผสมผสานกนในผลงานศลปะ 2 มต หอ 3 มต ซงอาจจะใชสอเดยวกนหรอสอตางชนดกนแลวแตศลปนจะสรางสรรค

การผสมผสานสาหรบสอชนดตาง ๆ มารวมกน สรางผลงานศลปะสอประสมได พฒนาสปจจบนในยคของศลปะหลงสมยใหม ซงผสรางจะพฒนาตอผลงานศลปะมาไดอยบนระนาบรองรบ 2 มต หรอ 3 มต อกตอไป พฒนาไปสศลปะการแสดงและศลปะการจดวาง หรอศลปะอะไร ทมการพฒนาไปเรอยของการน าเอาสอตาง ๆ มาผสมผสานกนใหเกดผลงานทแปลกใหมสวงการศลปะตอไปในอนาคตไดอยางกลมกลน เปนทยอมรบกนวา เมอมค าใหมเกดขนปญหาทตามมากคอ ความคดและความหมาย เพราะล าพงแตละค าอาจสอความคดและความหมายไดไมตรงกนทเดยวนก ไดยอมรบกนแลววาศลปนคอผสรางสรรครปแบบใหม โดยทรจกเลอกวสดเพอเปนสอใหเกดเปนรปแบบตามตองการ ศลปนทสนใจในจตรกรรมกมสเปนสอส าหรบสรางสรรครปแบบ ศลปนทสนใจวรรณคดกมภาษาหรอตวอกษรเปนสอความหมาย ศลปนทสนใจในดนตรกมเสยงเปนสอความหมาย ศลปนทสนใจในประตมากรรมกมวสดเปนสอความหมาย สอความหมายของศลปนแตละประเภทน

62

ตรงกบค าในภาษาองกฤษวา Medium เปนเอกพจน ดงนนศลปนทสนใจสอใดกตาม ถาหากแสดง สอความหมายนนเพยงอยางเดยว กเรยกวาเปนศลปนในแขนงนน ๆ ตวอยางเชน ศลปนทใชสอเปนสอเขาอาจจะใชสน าผสมกบสเทยนผสมกบสน ามนหรอสอน ๆ สรางสรรครปแบบขนมาใหม เขากยงเปนจตรกรรมอยด เพราะเปนการผสมสอประเภทเดยวกนเขาดวยกน แตถาศลปนผสรางสรรครปแบบใหมโดยใชสอตางประเภทกน เชน ใชสอทางภาษาผสมผสานกบสอทางเสยง หรอสอทางวสดแลวเกดเปนผลงานใหม แสดงสอตางประเภทกนเกดเปนผลงานเอกภาพเดยวกน เรากเรยกผลงานนนวา สอประสม (Mixed Media) ดงนนความหมายของค าวา สอประสม กอาจเขาใจได 2 ประเดน คอ สอประสมกนในสอประเภทเดยวกน ซงไมนบวาเปนรปแบบของสอประสมทแทจรง สอประสมทแทจรงจะตองเปนการผสมผสานกนของสอตางประเภทกน โดยเกดเปนรปแบบใหม มความกลมกลน มความเปนเอกภาพโดยสมบรณ โดยทสอแตละประเภทนนเสรมสรางซงกนและกน และสอประสมบางประเภททใชความเคลอนไหวเปนสอรวมกบส แสง และเสยงจากแนวคดของนกวจารณทเปนผสนบสนนศลปะผสมผสานและประกอบกบทศนคตของศลปนรวมสมยในชวงนน ทเนนและแสวงหาความส าคญของวสด ตลอดจนสภาพสงคมทพาดพงกบวตถนยม นกการศกษาผยงใหญทานหนงของอเมรกา คอ วคเตอร ด อาโก และเพอนรวมงาน อารเลท บดแมน (Victor D. Amico and Arlette Buchman) จงไดรวมกนจดล าดบประสบการณ และแยกแยะศลปะผสมผสานเปนขนตอน เขยนเปนหนงสอกจกรรมศลปะทมชอเลมหนง คอ Assemblage:A New Dimension Creative Teaching in Action โดยรวบรวมกจกรรมทส าคญ ๆ ไวถง 74 กจกรรม ซงประกอบทงกจกรรมสองมตและกจกรรมสามมต โดยไดเปรยบเทยบกบผลงานของศลปนคนส าคญ ๆ ของโลก

ประเทศไทย “สอประสม” เปนค าทคณะกรรมการอ านวยการแสดงศลปกรรมแหงชาตครงท 27 ไดรวมกนตงขน เรมจากกรรมการบางทานเสนอความเหนวา ควรเพมรปแบบผลงานประเภทวสดผสมเพมขนอกในการแสดงศลปกรรมแหงชาต หลงจากนนไดมกรรมการหลายทานอภปรายไวอาทเชน อาจารย ดร.เจตนา นาควชระ เปนผเสนอค าและความหมายของค าวา สอประสม (Mixed Media) ความหมายของวสดผสมกนอยางกวางขวางทงทจรงใจและกงจรงใจ ซงกรรมการผเสนอกไดอธบายความหมายใหทประชมทราบ และในทสดทประชมกมมตใหเพมผลงานรปแบบวสดผสมเขาไวอกประเภทหนงและใหใชชอใหมวา สอประสม (Mixed Media) เพราะเขาใจรวมกนไดงายกวา และมความหมายตรงกบผลงาน

ผลงานสอประสม 2 มต และ 3 มต เปนผลงานทศนศลปทปรากฏในประเทศไทย ไดมการพฒนาสอประสมในดานการแสดงและการจดวาง เพอจะแสวงหาแนวทางใหมไมใหผลงานสอประสมตดยดกบบนระนาบรองรบอยางเดยว ซงอาจจะเรยกวา ศลปะประสมการแสดง (Mixed Media Performance Art) และศลปะประสมการจดวาง (Mixed Media Installation Art) ซงเปนการสรางสรรคผลงานศลปะหลงสมยใหม

63

7.3 การสรางสรรคผลงานศลปะสอประสม การสรางสรรคผลงานศลปะสอประสมเกดจากความคด เรองราว กลวธ และ

โครงสรางภาพ ประกอบกนเปนผลงานศลปะใหเกดความแปลกใหมในผลงาน กระบวนความคดไปสกระบวนการผลตผลงานใหเกดการสรางสรรค พรอมกบการพฒนาผลงานเสมอมาตลอดไปสความแปลกใหม ใหเกดสงใหมตอวงการศลปะสมยใหม ซงมแนวความคดวาความคดสรางสรรคมอทธพลมากกวาทกษะในการสรางผลงานศลปะหลงสมยใหม ในปจจบนสงเราท เกดขนจากอารมณ ความรสกภายในหรอลกษณะตวอยางทพบเหนจากสงแวดลอมภายนอก จะผลกดนใหเกดแนวคดจนตนาการ ซงอยนอกเหนอเหตผลธรรมดา เปนกลไกของจตทเราจะแกลงหรอบงคบใหเกดตามลกษณะตาง ๆ โดยพลการไมได เมอเกดขนแลวและพฒนาถงขนสดทายแลวกจะแสดงออกอยางตรงใจ ตรงความรสกทพงพอใจและมความปรารถนาบคคลทเสแสรงแกลงเขยนหรอปนในแบบรปเรองราวทตนไมรสก หรอมความปรารถนาจากจตใจแลวกจะสามารถกระท าไดเพยงรปเขยน รปปนทคลายคลงงานทศนศลปเทานน คงไมสามารถน าเสนอภาพลกษณในเชงการสรางแบบศลปะของศลปนทดได ส าหรบงานอน ๆ ของทศนศลป เชน งานชางไมท าเครองเรอน งานสรางภาพแผนโปสเตอร หรองานตกแตงตาง ๆ กจดเปนงานสรางสรรคในแวดวงศลปะได ถงแมผลงานทท าขนเพอจดมงหมายภายนอกอน ๆ บางอยางถาผท าสามารถสรางจนตนาการจากแนวเรองหรอรปทรงนนได ผลงานทท าขนกจดวาเปนการคดสรางสรรคทางทศนศลป จะประกอบขนดวยสวนส าคญ 2 สวน คอ สวนทเปนเนอหาสาระหรอแนวเรองกบสวนทเปนรปราง รปทรง กลาวคอ รปทรงในงานทศนศลปจะบงเกดขนได กจะตองเกดจากการทศลปนผสรางงานศลป ตองมรปความคด (Idea) ทเรมกอตวมาจากแรงบนดาลใจทมความหมายและมเอกภาพในตวเองเสยกอน ความคดนนจงจะมศกยภาพพอทจะผลกดนใหกอตวเปนรปรางทมเอกภาพและความหมายได บคคลทมความคดสบสน มความคดหลายอยาง ตาง ๆ นานา จนจดล าดบความส าคญหรอขนตอนไมได กจะแสดงออกทางรปทรงทมความขดแยงขาดเอกภาพ ซงเปนหวใจส าคญของงานทศนศลปไป กระบวนการท างานศลปะทกระดบจะตองมการจดระบบระเบยบของความคดอยางเปนเอกภาพ ควบคกบการมความรความเขาใจในการสรางเอกภาพของรปทรง และแนวเรองของผสรางงานผลงานทศนศลปเปนหลกส าคญ

จากการมองเหนและรบรไดท าความเขาใจเกยวกบความคดสรางสรรค มสงเรา 3 กลม คอ สงเราทท าใหเกดปญญา สงเราทท าใหเกดความตองการ และสงเราทท าใหสงสย สงเราทงสามสงนเปนตนเหตใหเราคดและตดสนใจทจะสรางสรรคผลงานศลปะทเกดจากการมองเหนและรบรสงทไดมาจากการร เรารวาอะไรเปนอะไร อะไรอยไหน หลงจากทรแลวกน าสงทรมาจดล าดบความส าคญกอนหลง จากการรนนสามารถแบงไดเปน 4 ประเภท คอ 1. การรเรองทวไป 2. การรเรองเฉพาะ

64

3. การรเรองวธท า 4. การรเรองวาจะท าอะไร การรไดมาจากไหน การรไดมาจากความคด ซงความคด แบงได 4 ทาง ไดแก ความคดทไดมาจากเหตผล ความคดทไดมาจากการทดลอง ความคดทไดมาจากการไดถาม สงสย และความคดทไดมาจากการครนคดศลปะสรางสรรคเพอตอบสนองความตองการทางอารมณและทางจตใจ เปนสงส าคญในการสรางสรรค และมกระบวนการสรางสรรคทซบซอนและมแบบแผน เพราะในการสรางงานศลปะจะมเรองของอารมณ ความรสกและจนตนาการของผสราง เปนสวนประกอบสกระบวนการสรางสรรค24

8. ศลปนทมอทธพลตอการสรางสรรคผลงานเทคนคสอผสม

กมล ทศนาญชล

ภาพท 48 กมล ทศนาญชล ศลปนแหงชาต ป 2540 สาขาทศนศลป ทมา: กพเดย สารานกรมเสร, กมล ทศนาญชล, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก https://th.wikipedia.org/wiki

กมล ทศนาญชล ศลปนแหงชาต ป 2540 สาขาทศนศลป (จตรกรรมและสอผสม) เกดเมอ 17 มกราคม 2487 ยานฝงธนบร กรงเทพฯ จบการศกษาจากวทยาลยเพาะชางในป 2507 และเขาศกษาตอทมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร จากนนไดรบทนศกษาตอระดบปรญญาโทดานศลปะท Otis Art Institute of Los Angeles ในประเทศสหรฐอเมรกา จนกระทงส าเรจการศกษาในป 2520 ตลอดระยะเวลายาวนานกวา 40 ป กมล ทศนาญชล พ านกอยในสหรฐอเมรกา แตทานไดเดนทางกลบมาประเทศไทยทกป และทกครงทเดนทางกลบมากมกจะไดสรางสรรคผลงานไวเสมอ โดยทานอทศตนใหกบการสรางสรรคศลปะอยางตอเนอง _______________________

24สนทร วเศษ, แหลงการเรยนรทศนศลป, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก https://tanapornsaetae5653.wordpress.com

65

กมล ทศนาญชล ไดพฒนางานศลปะรวมสมยตลอดเวลา จนเปนทยอมรบเปนศลปนคนส าคญและดเดนในดานจตรกรรมและสอผสมรวมสมยทไดรบการยกยองทงในและต างประเทศ ถอเปนศลปนดเดนในดานจตรกรรมและสอผสมรวมสมยของไทย ไดรบการยกยองทงในและตางประเทศ ทางดานศลปะรวมสมยของไทย ผลงานทเปนเอกลกษณในแนวทางสากลทมพนฐานจากศลปะแบบ ประเพณไทยในอดต ปจจบน ศาสตราจารยกมล ทศนาญชล สอนหนงสอและสรางสรรคผลงานศลปะอยทสหรฐอเมรกา ในฐานะประธานสภาศลปกรรมไทยแหงสหรฐอเมรกา นอกจากนยงสนบสนนและสงเสรมศลปนไทยในการศกษาและหาประสบการณ ทงนศาสตราจารยกมล ทศนาญชล ยงเปน คนไทยและคนเอเชยเพยงหน งเดยว ทผลงานศลปะถกบนทกไว ใน Gardner's Art Through The Ages หรอ หนงสอประวตศาสตรศลปโลก ซงเปนหนงสอรวบรวมผลงานศลปะทวโลก ทงกอน ประวตศาสตรจนถงปจจบน โดยทวโลกมศลปนไดรบการบนทกเพยง 30 ,000 คน สวนใหญจะเปนชาวยโรปและอเมรกา25

ภาพท 49 พระพทธบาท ป พ.ศ. : 2554 ทมา: Jan Sirinan, กมล ทศนาญชล, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://woradar.blogspot.com/2014/09/2540-2540-17-2487.html _________________________

25วกพเดยสารานกรมเสร, กมล ทศนาญชล, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก https://th.wikipedia.org/wiki

66

ภาพท 50 “Unititled, 1993” Mixed Media on Canvas, wood, Polyester Resin ทมา: น านอย จะจะ, กมล ทศนาญชล, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://woradar.blogspot.com

มณเฑยร บญมา ภาพท 51 มณเฑยร บญมา ทมา, Celeb Online, ศลปะทสรางไมเสรจ และหาชมยาก ของ มณเฑยร บญมา, เขาถงเมอ 17 กมภาพนธ 2559, เขาถงไดจากhttp://www.manager.com.th

มณเทยร บญมา เกด พ.ศ. 2496 และเสยชวต พ.ศ. 2543 จบการศกษา ศลปบณฑต สาขาจตรกรรม มหาวทยาลยศลปากร พ.ศ. 2521 จบศลปมหาบณฑต สาขาจตรกรรม มหาวทยาลยศลปากร พ.ศ. 2532 และจบ Matriser Nationale en Art Plastiques University จากประเทศฝรงเศส

มณเทยร บญมาเปนศลปนผมบทบาทในการสรางสรรคศลปะแนวใหมและบกเบกการสรางงานสอผสมและศลปะจดวาง โดยใชวสดรปแบบและเนอหาแบบไทย ทงแบบไทยชนบทและแบบพทธปรชญา ท าใหเกดแนวคดศลปะสอผสมรวมสมยทมทงความเปนไทยและความเปนสากล

67

นอกจากน มณเฑยรยงเลอกทจะใชวสดอปกรณจากทองถน เชน ดน ทราย ถาน ขเถาดนเผา รวมไปถงเครองมอทางการเกษตร เชน ผลงานทชอวา “เจดยด า”ทมการใชวสดแบบธรรมชาตอยางดน ถานและแปงขาวเจา สอถงประเพณเกยวกบความตายของชาวพทธ เมอสนชวตแลว มกน าศพไปเผาและน าเถากระดก บรรจไวในสถปเจดย หรอในผลงาน “สองผใหญ จากตะวนตกและตะวนออก”ทใชกระดาษสองแผน ทเคลอบดนแดงและจดรปแบบคลายไมกางเขนแทนพระเยซครสต สวนอกชนมการจดวางใหมโครงสรางคลายการนงสมาธเพอแทนสญลกษณ การบรรลสจธรรมของพระสมมาสมพทธเจา แลวใชขเถาผงถานมาสรางรป และเคลอบบนแผนกระดาษเพอแสดงถงความเชอและพฤตกรรมของชาวพทธทเผารางเมอสนชวตลง26

ภาพท 52 Installation Art & Sculpture ทมา: SUBSCRIBE, Sala For The Mind, เขาถงเมอ 30 ธนวาคม 2559, เขาถงไดจาก http://prepositionmag.com/article/sala-for-the-mind _________________________

26 จรรยพร วงคกลาง, ศลปนผสรางสรรค, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://servayp.blogspot.com

68

ถาวร โกอดมวทย

ภาพท 53 ถาวร โกอดมวทย ทมา: contest war, จตรกรรมเอเซย พลส, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://contestwar.com/th/forum/4867

ถาวร โกอดมวทย เกดวนท 31 กรกฎาคม 2499 อยบานเลขท 99/45 หม 18 หมบานเบลเลอววส ถนนปนเกลา-นครชยศร ทววฒนา กรงเทพฯ 10170 จบการศกษาปรญญาตร คณะจตรกรรมประตมากรรมและภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากร ปรญญาระดบ ป.โท ศลปมหาบณฑตสาขาภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากร ปจจบนด ารงต าแหนงผชวยศาสตราจารย ภาควชาภาพพมพ คณะจตรกรรมประตมากรรมและภาพพมพ

ศลปนผสรางสรรคผลงานทศนศลปหลายรปแบบมการเลอกใชวสดหลายประเภท เชน กงไม กระดาษสา เชอก แผนทองค าเปลว ไปจนถงวตถทมลกษณะพเศษสามมต ผลงานของถาวรในระยะแรกเสนอแนวคดเกยวกบพธกรรมของชาวจนและการเซนไหวบรรพบรษ โดยใชกระดาษสา เปน พนภาพในการพมพ

ตอมาในระยะหลงจงใชวสดอนๆ ประกอบการสรางสรรค เชน ใบไม กงไม กงไผ โดยนยมใช วสดส าเรจรปและสรางผลงานสอผสมทมลกษณะสามมต ลกษณะพเผสผาและส าคญทอยในผลงานแทบทกชนของถาวร คอความรสกในเรองวญญาณ ความเชอ พธกรรม การบชาในธรรมชาตทเปนผใหก าเนดสรรพสงและเลอกใชวสดทไดจากธรรมชาตเชนผลงานทชอวา “Gold & Silver Paper A” ซงเปนผลงานทสรางขนขณะบางประการทแสดงออกในพธกรรม27

_________________________

27ชลด นมเสมอ, องคประกอบของศลปะ (กรงเทพฯ: อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง , 2557), 437.

69

ภาพท 54 "ฮ 1992/1" ทมา: ศลปนบนเวรดลดไวดเวบ, ชดสญลกษณในพธกรรม, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://www.era.su.ac.th/Artists/thai/thavorn/concept.html

ชลด นมเสมอ

ภาพท 55 ชลด นมเสมอ ทมา: haiku, คารวาลย...อาจารยชลด นมเสมอ, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://www.bloggang.com/viewdiary.php

ศาสตราจารย เกยรตคณชลด น ม เสมอ เปนชาวบางแวก ฝร งธนบ ร เกด เม อ 2 พฤษภาคม พ.ศ. 2472 จบการศกษาชนมธยมทโรงเรยนวดนวลนรดศ จากนนเขาศกษาทโรงเรยนเพราะชาง และเขาศกษาศลปะกบศาสตราจารยศลป พระศร ทมหาวทยาลยศลปากร จบการศกษาศลปะเปนบณฑต คนแรกของมหาวทยาลยศลปากรโดยไดรบปรญญาศลปะบณฑต สาขา

70

ประตมากรรม เกยรตนยมอนดบหนง และศกษาตอ ณ ประเทศอตาล ไดรบประกาศนยบตรปรญญาขนสงดานศลปะ และ เครองปนดนเผา จากสถาบนศลปะแหงโรม เปนอดตคณบดคณะจตรกรรมประตมากรรมและภาพพมพ เปนผกอตงภาควชาภาพพมพและภาควชาศลปะไทย ไดรบรางวลจากการแสดงศลปกรรม แหงชาตถง 13 ครง จนไดรบการยกยองใหเปน“ศลปนชนเยยม” ประเภทจตรกรรม ในป พ.ศ. 2541

ทานเปนผทท างานศลปะดวยความมงมนมาอยางยาวนาน ผลงานศลปะจงมคณคา และ มลกษณะของความเปนผน า ทานบกเบกงานศลปะมาแลวทกชนด ทงงานจตรกรรม ประตมากรรม ภาพพมพ เครองปนดนเผา สอผสม และศลปะในแนวทางใหม เชน Conceptual Art, Installation และ Performing Art มผลงานเขยนหนงสอศลปะเปนทประจกษแลวคอ องคประกอบของศลปะ และวาดเสนสรางสรรค

ภาพท 56 “แผนดนทอง” ป 2543 ทมา: ชลด นมเสมอ, องคประกอบของศลปะ (กรงเทพฯ: อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง, 2541), 21.

9. อทธพลทไดรบจากความงามของดอกกลวยไม รปทรงทใชน ามาจากรปทรงธรรมชาต คอ รปทรงของดอกกลวยไม ซงดอกกลวยไม จะ

มความหลากหลายทางดานรปรางลกษณะของกลบดอกทแตกตางกนไปตามชนดของกลวยไม จงน ารปทรงของดอกกลายไมมาจดองคประกอบใหม

อาศยสทเกดขนของดอกกลวยไม มาแสดงออกอยางสดใส ตามสสนทตองการผานเทคนคเฉพาะตวออกมาอยางกลมกลน

71

10. อทธพลทไดรบจากผลงานของศลปน จรญ บญสวน

ภาพท 57 จรญ บญสวน ทมา: ส านกขาวเหดลม, ‘จรญ บญสวน’ แสดงเดยวผลงาน สสนพรรณพฤกษ-The Splendour of Nature ขวศลปะเชยงราย, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจากhttp://www.bloggang.com/mainblog.php

จรญ บญสวน เกดเมอวนท 21 มกราคม 2481 ทอย 33/2 ถนนล าพล-เชยงใหม หม 10 ต.เหมองงา อ.เมอง จ.ล าพน 51000 โทร 053-510739, 01-9506919 จบการศกษาศลปมหาบณฑต (จตรกรรม) มหาวทยาลยศลปากร

จรญ บญสวน เปนศลปนอาวโสซงมผลงานเปนทชนชอบและรจกกนอยางกวางขวางใน แวดวงศลปะของไทยในฐานะของศลปนทเขยนภาพในรปแบบอมเพรสชนนสม ของไทย จรญ บญสวน เปนผทมองเหนความงามและสจธรรมในธรรมชาตอยางลกซง ผลงานเดนของทาน คอ ภาพทวทศนซงเปนภาพของดอกไม โดยเฉพาะอยางยงดอกเฟองฟา มสสนสดใส สะดดตา ท าใหผชมภาพเกดความเบกบานใจ

จรญ บญสวน อาศยสทเกดขนกบดอกไมเปนหลก เนองจากดอกไมมโครงสรางของมนอย “อาศยธรรมชาตเปนสอ” ดงแบบสและรปทรงมาจากธรรมชาตและจดองคประกอบใหม ไมยดตดกบสสนตามทตาเหนและสสนทใจตองการแตเชอในการประสานคณคาทงสองสวนไดอยางกลมกลน มไดเนนสวนละเอยดตาง ๆ ภายในภาพ แตสงทปรากฏใหเปนทประจกษนน คอ ความงามอนสนทรยของธรรมชาตซงเปนทมาของความบนดาลใจในการสรางสรรคของศลปน28

_______________________ 28ส านกขาวเหดลม, ‘จรญ บญสวน’ แสดงเดยวผลงาน สสนพรรณพฤกษ-The

Splendour of Nature ขวศลปะเชยงราย, เขาถงเมอ 30 ธนวาคม 2559, เขาถงไดจาก http://www.hedlomnews.com

72

ภาพท 58 จรญ บญสวน พวงโกเมนเจนตา หมายเลข 2 [สน ามนบนผาใบ]. ทมา: จรญ บญสวน, การแสดงศลปกรรมของ จรญ บญสวน (กรงเทพฯ: อมรนทร, 2549), 38

ภาพท 59 จรญ บญสวน วานสทศพศเพลน หมายเลข 4 [สน ามนบนผาใบ]. ทมา: จรญ บญสวน, การแสดงศลปกรรมของ จรญ บญสวน (กรงเทพฯ: อมรนทร, 2549), 40.

ภาพท 60 จรญ บญสวน หนาววหลากส หมายเลข 2 [สน ามนบนผาใบ]. ทมา: จรญ บญสวน, การแสดงศลปกรรมของ จรญ บญสวน (กรงเทพฯ: อมรนทร, 2549), 43.

73

อญชนา นงคลา

ภาพท 61 อญชนา นงคลา ทมา: Sikarin Hospital Hatyai, ธรรมราชา ราชาผทรงธรรม, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก https://www.youtube.com

อญชนา นงคลา เกดเมอวนท 24 ธนวาคม 2517 ทอย 173 ถ.ราชด าเนน ต าบลในเมอง จงหวดนครศรธรรมราช ประเทศไทย จบการศกษาปรญญาโท ศ.บ. จตรกรรม มหาวทยาลยศลปากร กรงเทพฯ ปรญญาตร ศ.บ. เกยรตนยมอนดบ 2 จตรกรรม มหาวทยาลยศลปากร กรงเทพฯ0 ปจจบนเปนอาจารยคณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน ความสนใจของอญชนาทม ให กบความงามของดอกไม แสดงออกผานผลงานสรางสรรคทผานมา เชน สมพนธภาพระหวางการแสดงออกของอารมณ ความรสกกบความงามของดอกไม

อญชนา นงคลา มงหมายจะสรางสรรคอารมณ ความรสก ประเลาประโลมใจ โดยผานส ซงเปนพาหะแหงความรสกนกคดและสนทรยธาต ออกมาอยางบรสทธ โดยอาศยความบลดาลใจจากจตรกรรมแนวทางลทธความประทบใจ

อยางซอบรสทธและตรงออกมาจากใจ ขามพนความเหมอนจรงไปแลวเพราะสสนทมลงเมลอง แสดงออกอยางสดใส ซงบรสทธและอสรเสรอยางแทจรง ความเปนจรงแหงภาวะวถคอปะดาดอกไมทมสสนนานาพรรณโดนผานการตความตามอตวสยควบคไปพรอมกน เพอใหพลงแหงอารมณของสแหงสายรงประสานกนผานรองรอยฝแปรงปรากกฎการเคลอนไหวอยางมชวตชวา กระตนสายตา จตใจและสมองของผดดวยพลงแหงทศนธาต29

_________________________

29haiku, เสพงานศลป 3, เขาถงเมอ 15 ธนวาคม 2556, เขาถงไดจาก http://www.bloggang.com/mainblog.php

74

ธนาทพย ทพยวาร

ภาพท 62 ธนาทพย ทพยวาร ทมา: Ronarong Butthongkaew, สญญาดอกไม, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก https://www.youtube.com

ธนาทพย ทพยวาร เกดเมอวนท 19 เมษายน 2520 ทอย 127/125 บางซอ กรงเทพฯ 10800 จบการศกษาปรญญาโท หลกสตรศลปะมหาบณฑต สาขาจตรกรรม คณะจตรกรรมประตมากรรม ประตมากรรมและภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากร ปรญญาตร หลกสตรศลปบณฑต สาขาจตรกรรม วทยาลยเพาะชาง มทร.รตนโกสนท ผานการท างานในต าแหนงผจดการแกลลอร ทแกลลอร เอน และอารตเทอร แกลลอร (Artery) กอนจะมารบต าแหนงอาจารยประจ าสาขาจตรกรรม วทยาลยเพราะชาง มทร. รตนโกสนทรในปจจบน รบแรงบลดาลใจจากลทธตาง ๆ สามารถวเคราะหและสงเคราะหแกนสารแหงตวเองออกมาจนพบเจอผลกปญญาศลปะทแทของตนเอง

ทศนคตและเจตนาของผสรางปรารถนาใหเกดผลลพททดงามตออารมณความรสกนกคดจตใจและปญญาของผด จตรกรรมแลดโนมนาวพาเราไปสคตนยมแบบฝนเฟองชชวนใหจตนาการ เรนลบ ผลงานชชวนใหตะลงตา จบใจเพราะเหนในความแปลกตาเฉพาะตวของมวลสรรพสทเปลงประกายกระตนอารมณสะเทอนใจของผด เรองราวแปลกประหลาดชวนฝนมแสงสสนบรรยากาศแปลกตาเปนโลกแหงความเยอกเยนแตกลบมชวตชวาอบอนอยางประหลาด30

_________________________ 30haiku, เสพงานศลป 3, เขาถงเมอ 15 ธนวาคม 2556, เขาถงไดจาก

http://www.bloggang.com/mainblog.php

75

พดชา แกวทองตาล

ภาพท 63 พดชา แกวทองตาล ทมา: Architecture, ศป.บ. ภาพพมพ, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://www.arch.kmitl.ac.th

พดชา แกวทองตาล เกดเมอวนท 22 มนาคม พ.ศ. 2523 ทอย 399/251 หมบานราชพฤกษ ถ.ฉลองกรง แขวงล าปลาทว เขตลาดกระบง กรงเทพฯ จบการศกษาศลปบณฑต สาขาภาพพมพ สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง จบการศกษาศลปะมหาบณฑต สาขา ภาพพมพ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปจจบนเปนอาจารยประจ าสาขาวชาศลปกรรม คณะสถาปตยกรรมศาสตร สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง

พดชา แกวทองตาลมทศนคตและเจตนาของการสรางคอปรารถนาใหเกดผลลพททดงามตอ อารมณความรสกนกคดจตใจและปญญาของผด จตรกรรมแลดโนมนาวพาเราไปสคตนยมแบบ ฝนเฟองชชวนใหจตนาการเรนลบ ผลงานชชวนใหตะลงตา จบใจเพราะเหนในความแปลกตาเฉพาะตว ของมวลสรรพสทเปลงประกายกระตนอารมณสะเทอนใจของผด เรองราวแปลกประหลาดชวนฝนมแสงสสนบรรยากาศแปลกตาเปนโลกแหงความเยอกเยนแตกลบมชวตชวาอบอน อยางประหลาด สรางขนอยางอสระในในภาวะแหงความฝนและจตนาการผานรปทรงรากไม ใบไม ดอกไม สายน า ฯลฯ ซงเกดจากประสบการณทผานพบเจอ สงแหลานถกก าหนดขนใหเปนไปตามความตองการตามความคดฝนใหความรสกถงการมชวตทด ารงอยอยางสดช นและสมบรณพรอมท จะเบงบานตอไป

นอกจากน เดชา วราชน ไดกลาวเกยวกบแนวความคดของพดชา แกวทองตาล ทใชในการสรางสรรคผลงานทมเนอหาเกยวกบธรรมชาต ไววา ชวตของมนษยจะด ารงชวตอยไดกตองอาศยสงแวดลอมทางธรรมชาต ทเปนสงจ าเปนตองอาศยซงกนและกน การเกดขนตงอยและดบไปของสงมชวตในธรรมชาต ซงเปนกฎเกณฑของความจรงทเกดขนในชวตประจ าวน ธรรมชาตจงเปนสวนส าคญของมนษยทงรางกายและจตใจ วฎจกรของธรรมชาตเปนบอเกดของการเรยนรทงทางดานความคดและจนตนาการ เปนแรงบนดาลใจใหแกผทมใจรกในการสรางสรรคงานทางศลปะ

76

การเกบเกยวความงามทางธรรมชาต การเจรญเตบโตของพช พนธไม ความงอกงามของสงมชวตเปนสงจรรโลงใจใหแกผทพบเหน โดยเฉพาะพดชา แกวทองตาล ทเฝาสงเกตการเจรญเตบโตของพชในสงแวดลอมทเอออ านวยใหมความชมชนโดยมน าเปนสงหลอเลยง เพอใหเกดการผลดอกออกใบและเจรญเตบโต พดชา แกวทองตาล จงไดน าเอาความประทบใจในชวตของพชทงอกงามเจรญเตบโตทอาศยกาลเวลาในการผลดอกออกผล โดยน ามาสรางสรรคใหมในแนวทางของตวเอง31

ภาพท 64 พดชา แกวทองตาล. โลกใหมในจนตนาการ [ภาพพมพ], 2552 ทมา: พดชา แกวทองตาล, ผลดอกออกใบใหชวต (กรงเทพฯ: อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง, 2554), 17.

ภาพท 65 พดชา แกวทองตาล ทมา: Admin, นทรรศการ “ความสมพนธแหงชวต”, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://www.wikalenda.com/Relationship-of-Life-071498.html _________________________

31 พดชา แกวทองตาล, ผลดอกออกใบใหชวต (กรงเทพฯ: อมรนทรพรนตงแอนด พบลชชง, 2554), 50.

77

11. ศลปกรรมทมอทธพลตอการสรางสรรค ศลปกรรม เปนสงทมนษยสรางขน เพอใหเกดความงามหรอสนทรยภาพ การสรางสรรคโดยมนษยอาจจะไดรบแรงบนดาลใจจากธรรมชาตหรอสงทอยรอบ ๆ ตวเรา ซงมนษยเราสรางสรรคขนเพอแสดงออกถงความรสกนกคด โดยการถายทอดผลงานออกมาในรปแบบงานศลปกรรม ศ ลป ก รรม (อ าน ว า ส น -ละ -ป ะ -ก า ) ม ค วามห ม ายต าม พ จน าน ก รม ฉบ บราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 วา สงท เปนศลปะ, สงทสรางสรรคขนเปนศลปะ ศลปกรรม มความหมายตรงกบวลภาษาองกฤษวา "work of art" และค าภาษาองกฤษวา "art"

สารานกรมไทยฉบบราชบณฑตยสถานไดก าหนดคณสมบตของสงทนบไดวาเปน "ศลปกรรม" ไวดงน

1. ศลปกรรม เปนสงทมนษยสรางขน ไมใชสงทมอยเองตามธรรมชาต เชน พระอาทตยตกดนทมความสวยงามมากไมนบเปนศลปกรรม แตจตรกรรมหรอภาพเขยนทวทศนพระอาทตยนบเปนศลปกรรม

2. ศลปกรรม เปนสงทมนษยสรางขนใหมความสวยงาม สงมนษยสรางทไมสวยงาม เชน กองขยะ ปายโฆษณารกตา ฯลฯ ไมนบเปนศลปกรรม การสรางสรรคโดยมนษยเพอความงามหรอสนทรยภาพทถอเปนศลปกรรมแบงออกไดเปน 2 ประเภทดงน 2.1 ศลปกรรมประเภทวจตรศลป (fine arts) หมายถงศลปกรรมทมนษยท าขนเพอความปตชนชมในตวชนงาน เชน งานจตรกรรม ประตมากรรม กวนพนธและงานดรยางคศลป 2.2 ศลปกรรมประเภทประโยชนศลป (useful art หรอ applied art) หมายถงศลปกรรมทประโยชนใชสอยดวย เชนงานจกสาน เครองปนดนเผา เครองแกว เครองเรอนและสงใชสอยตาง ๆ ทมการบรรจงสรางขนโดยประณต ทงทสรางดวยมอ (ศลปหตถกรรม) และโดยเครองจกร (ศลปหตถอตสาหกรรม)

3. ศลปกรรม เปนงานประเภททศนศลป (visual art) เปนความหมายทใชกนมาในชวงศตวรรษกอน ซงมกหมายเฉพาะงานประเภท จตรกรรม ประตมากรรมและภาพพมพ สวนศลปะ ทเปนการแสดงจะจดแยกไวตางหาก เชน การแสดงนาฏศลป ดรยางคศลป ไมนยมรวมไวในงานแสดงศลปกรรม

4. ศลปกรรม เปนผลงานสรางสรรคทางสนทรยะเฉพาะทมคณภาพด เปนการก าหนดความหมาย "ศลปกรรม" ใหแคบและเฉพาะมากขน มการแยกงาน "ศลป" ทไมถงขนออกไปดวยเกณฑตาง ๆ ทยงเปนทถกเถยงในหมผทรงคณวฒทางศลปะ32

_________________________ 32 วกพเดยสารานกรมเสร, ศลปกรรม, เขาถงเมอ 15 ธนวาคม 2556, เขาถงไดจาก

https://th.wikipedia.org/wiki

78

ศลปะอมเพรสชนนสม ( Impressionism ) เปนขบวนการศลปะทเกดขนในศตวรรษทสบเกา ซงเรมตนจากการรวมตวกนอยางหลวม ๆ ของจตรกรทงหลายทมนวาสถานอยในกรงปารส พวกเขาเรมจดแสดงงานศลปะในชวง ทศวรรษท 1860 ชอของขบวนการนมทมาจากภาพวาดของ

โคลดโมเนททมชอวา Impression Sunrise และนกวจารณศลปะนามวา Louis Leroy กไดใหก าเนดค านขนมาอยางไมตงใจในบทวจารณศลปะเชงเสยดสซง ตพมพในหนงสอพมพ Le Charivari อทธพลของอมเพรสชนนสม ยงแผออกจากวงการศลปะไปยงดนตรและวรรณกรรม

ภาพท 66 Impression, Sunrise ค.ศ. 1872-1873 ของ Monet. ทมา: unionunderoath, ศลปะยคอมเพรสชนนสม, เขาถงเมอ 30 ธนวาคม 2559, เขาถงไดจาก http://unionunderoath.blogspot.com

ลกษณะ ลกษณะของภาพวาดแบบอมเพรสชนนสม คอ การใชพกนตระหวดสอยางเขม ๆ ใชส

สวาง ๆ มสวนประกอบของภาพทไมถกบบ เนนไปยงคณภาพทแปรผนของแสง (มกจะเนนไปยงผลลพธทเกดจากการเปลยนแปลงของเวลา) เนอหาของภาพเปนเรองธรรมดา ๆ และมมมมองทพเศษ

ภาพท 67 Pierre-Auguste Renoir The Wave, 1879. ทมา: unionunderoath, ศลปะยคอมเพรสชนนสม, เขาถงเมอ 30 ธนวาคม 2559, เขาถงไดจาก http://unionunderoath.blogspot.com

79

จตรกรแนวอมเพรสชนนสม ไดฉกกรอบการวาดทมาตงแตอดต พวกเขาจงไดชอวาเปนพวกขบถ พวกเขาไดวาดภาพจากสงทอยตรงหนาในปจจบนใหดประหลาดและไมสนสดส าหรบสาธารณชนทมาดงานของพวกเขานกวาดแนวนปฏเสธทจะน าเสนอความงามในอดมคต และมองไปยงความงามทเกดจากสงสามญแทน พวกเขามกจะวาดภาพกลางแจง มากกวาในหองสตดโอ อยางทศลปนทวไปนยมกน เพอทจะลอกเลยนแสงทแปร เปลยนอยเสมอในมมมองตาง ๆ

ภาพท 68 Claude Monet เดนรมหนาผาทพอรวลล ค.ศ. 1882 ทมา: unionunderoath, ศลปะยคอมเพรสชนนสม, เขาถงเมอ 30 ธนวาคม 2559, เขาถงไดจาก http://unionunderoath.blogspot.com

ภาพวาดแบบอมเพรสชนนสม ประกอบดวยการตระหวดพกนแบบเปนเสนสน ๆ ของส ซงไมไดผสมหรอแยกเปนสใดสหนง ซงไดใหภาพทเกดขนตามธรรมชาตและมชวตชวา พนผวของภาพวาดนนมกจะเกดจากการระบายสแบบหนา ๆ ซงท าใหพวกเขาแตกตางจากนกเขยนยคเกาทจะเนนการผสมผสานสอยางกลมกลนเพอใหผอนคดวาก าลงมองภาพวาดบนแผนแฟรมใหนอยทสด องคประกอบของอมเพรสชนนสมยงถกท าใหงายและแปลกใหม และจะเนนไปยงมมมองแบบ กวาง ๆ มากกวารายละเอยด

ภาพท 69 Édouard Manet สถานรถไฟ แซงค – ลาซาร ค.ศ. 1873 ทมา: unionunderoath, ศลปะยคอมเพรสชนนสม, เขาถงเมอ 30 ธนวาคม 2559, เขาถงไดจาก http://unionunderoath.blogspot.com

80

ชวงเรมตน ในชวงทเตมไปดวยการเปลยนแปลงของฝรงเศสนนคอจกรพรรดนโปเลยนทสามทรง

บรณะกรงปารสและท าสงคราม สถาบน Academie des Beaux –arts มอทธพลตอศลปะของฝรงเศสในชวงกลางศตวรรษทสบเกา ศลปะในชวงนนถอวาเปนไปทางอนรกษนยมซงไมวาจะคดใหม ท าใหมอยางไรกตองตกอยภายใตการครอบง าของสถาบน

กลาวไดวา Academie ไดวางมาตรฐานใหกบการวาดภาพของฝรงเศส นอกจากจะก าหนดเนอหาของภาพวาดแลว (ยกยองแนวศาสนาและประวตศาสตรรวมไปถงภาพเหมอนของคน) Academie ยงก าหนดเทคนคทศลปนตองใช พวกเขายกยองสแบบทบ ๆ ตามแบบเกา ๆ ยงสะทอนภาพใหเหมอนกบความจรงเทาไรยงด Academie ยงสนบสนนใหเหลาจตรกรลบรองรอยการ ตระหวดแปรง และทส าคญตองแยกศลปะออกจากบคลกภาพ อารมณและเทคนคของตวศลปนเอง

ในป ค.ศ. 1863 คณะกรรมการไดปฏเสธผลงานทชอวา “การทานอาหารเทยงบน สนามหญา” (Le dejeuner sur l’herbe) โดย Edouard Manet เพราะวามนแสดงภาพผหญงเปลอยนงอยขาง ๆ ผชายใสเสอผาสองคนขณะททงสามก าลงไปปกนกกน ตามความเหนของคณะกรรมการ ภาพเปลอยนนเปนสงทยอมรบกนไดในภาพวาดเชงประวตศาสตรและเชงสญลกษณแตจะมาแสดงกนผานภาพธรรมดาดาด ๆ เชนนถอวาตองหาม

ภาพท 70 มอเทยงบนสนามหญา ค.ศ. 1863 Édouard Manet. ทมา: unionunderoath, ศลปะยคอมเพรสชนนสม, เขาถงเมอ 30 ธนวาคม 2559, เขาถงไดจาก http://unionunderoath.blogspot.com

ภายหลงจากทพระเจานโปเลยนทสามไดทอดพระเนตรงานหลายชนทถกปฏเสธ กทรงออกกฎหมายวาสาธารณชนมสทธในการตดสนงานศลปะดวยตวเอง งานแสดงภาพ Salon des Refues (งานแสดงภาพทถกปฏเสธ) จงถกจดขน แตถกนกวจารณศลปะโจมตอยางมากเปนเวลาหลายป และในป 1874 นนเอง พวกศลปนอมเพรสชนนสม กไดจดงานแสดงภาพวาดของตวเองภายหลงจากทไปรวมงานแสดง นกวจารณนามวา Louis Leroy ไดเขยนบทวจารณ ภาพวาดทชอวา

81

Impression Sunrise ของโมเนต อยางมากสดกเปนแคภาพรางแบบลวก ๆ จะใหเรยกวาเปนผลงานทสมบรณแลวกอยาหวงเลย ซงนนเปนทมาของค าวาศลปะแบบอมเพรสชนนสมทใชกนในเวลาตอมาในชวงนน ภาพถายกก าลงเปนทนยม ภาพถายกเปนแรงบนดาลใจใหศลปนอมเพรสชนนสม บนทกไมใชเฉพาะแสงทมาตกกระทบตอภมประเทศเทานนหากแตเปนชวตประจ าวนของคนทวไป ภาพถายและภาพพมพแบบญปนหรอ Japonism ผสมผสานกนกลายเปนแรงบนดาลใจทท าใหพวกศลปน Impressionism คนคดวธแบบใหมและใชมมมองของภาพทเคลอนไหวอยางรวดเรว

ภาพท 71 ภาพพมพญปน ทมา: unionunderoath, ศลปะยคอมเพรสชนนสม, เขาถงเมอ 30 ธนวาคม 2559, เขาถงไดจาก http://unionunderoath.blogspot.com

ภาพพมพญปนจดเรมในการสรางอทธพลในงานใหกบศลปนกลมอมเพรสชนนสม(Impressionism)

ภาพท 72 ภาพพมพของญปน ทมา: unionunderoath, ศลปะยคอมเพรสชนนสม, เขาถงเมอ 30 ธนวาคม 2559, เขาถงไดจาก http://unionunderoath.blogspot.com

นอกจากความประทบใจเรองของชนงานแลวงานภาพพมพของญปนยงมอทธพลตอ การสรางผลงานของจตรกรในยคนอกดวย เชน การตดเสนด าซงเปนเปนจดเดนของภาพพมพญปน กอทธพลในงานจตรกรรมของมาเนตการใชเสนบางไมกเสนและเปนเสนทใหความรสกละเอยดออน

82

ทางอารมณมาก เสนเหลานปรากฏในภาพของตวละคร นกดนตร เกอชา

ภาพท 73 Katsushika Hokusai ทมา: unionunderoath, ศลปะยคอมเพรสชนนสม, เขาถงเมอ 30 ธนวาคม 2559, เขาถงไดจาก http://unionunderoath.blogspot.com

ภาพพมพของ คตสชกะ โฮกไซ (Katsushika Hokusai) เปนภาพลายเสน ทวางขายในปารส ในศตวรรษท 1850 ซงศลปนอมเพรสชนนสมทกคนตางเคยศกษาและมอทธพลตองานของพวกเขาแทบทกคน33

ภาพท 74 Edgar Degas ทมา: unionunderoath, ศลปะยคอมเพรสชนนสม, เขาถงเมอ 30 ธนวาคม 2559, เขาถงไดจาก http://unionunderoath.blogspot.com _______________________

33unionunderoath, ศลปะยคอมเพรสชนนสม, เขาถงเมอ 30 ธนวาคม 2559, เขาถงไดจาก http://unionunderoath.blogspot.com

83

จากการศกษาคนควาขอมลเกยวกบศลปกรรมทมอทธพลตอการสรางสรรค ซงได มงศกษา ศลปกรรมทเกยวกบธรรมชาตและเทคนคสอผสม เชน จตรกรรมอมเพรสชนนสม ของ Vincent Van Gogh และ จตรกรรมเทคนค (Paper Quilling) ของ Yulia Brodskaya ทท าใหเกดเปนแนวความคดในการเลอกใชสอสญลกษณใหสอดคลองกบแนวความคด และเนอหาทตองการถายทอดเรองราวเกยวกบดอกกลวยไม จงไดเลอกใชดอกกลวยไมเปนสอสญลกษณในการสรางสรรคผลงานในครงน เนองจาดดอกกลวยไมเปนดอกไมทมความสวยงามทงรปทรงและมสสนทหลากหลาย

ในการสรางสรรคผลงานวทยานพนธชด “สสนของดอกกลวยไม” ในครงน ขาพเจาไดศกษาคนควาเกยวกบการสรางสรรคงานศลปกรรม และผลงานศลปกรรมตาง ๆ ทสอดคลองกบเนอหาแนวความคดของขาพเจา เพอใชเปนแนวทางและเปนขอมลพนฐานในการสรางสรรคงาน โดยไดมงศกษาศลปกรรมทเปนจตรกรรมสอผสมและไดศกษาจตรกรรมทเกยวกบสสนดอกไม ซง การสรางสรรคศลปกรรมในลกษณะนสวนใหญจะเปนจตรกรรมแนวอมเพรสชนนสมทนยมใชธรรมชาตเปนสอในการแสดงออก เชน ภาพทวทศน ภาพดอกไมทแสดงถงสสน อารมณความรสก

Yulia Brodskaya

ภาพท 75 Yulia Brodskaya ทมา: 0nickySee.BlogGang.Com, ศลปะมวนกระดาษขนาดใหญแบบสามมต, เขาถงเมอ 30 ธนวาคม 2559, เขาถงไดจาก http://www.bloggang.com/mainblog.php

Yulia Brodskaya ศลปนนกออกแบบกราฟกชาวรสเซย (เกดในป 1983 ทมอสโก)

เรมแรกเธอท างานเปนนกออกแบบกราฟกและนกเขยนการตนในป 2006 แตดวยความชนชอบในการมวนกระดาษแบบ Paper Quilling (คอการน ากระดาษทตดเปนเสนมามวน บบจดรปทรง แลวประกอบกนเปนชนงานเพอใชตกแตง) จงหนมาทมเทอยางจรงจงและคนพบสไตลทเปนเอกลกษณ ของตวเอง แตงานมวนกระดาษ Paper Quilling ของเธอเปนเทคนคผสมผสาน สสนทสดใสของ

84

กระดาษสตาง ๆ และไอเดยในการน าเสนอของ Yulia ท าใหงานของเธอโดดเดนอยางรวดเรวและเปนทรจกอยางกวางขวางในระดบโลก34

แนวคดการท างานของ Yulia Brodskaya “ฉนมความหลงใหลในกระดาษเสมอ” ฉนไดลองท างานกบกระดาษดวยเทคนค และ

วธการทหลากหลาย แตการ Quilling (เทคนคการมวนกระดาษ ใหออกมาเปนรปแบบตาง ๆ) คอเทคนคหนงเดยวของฉนทยงใชอย มนใชเวลาท านานมาก และมขนตอนทตองใชความพยายามสง “เรมแรกสด ฉนตองมไอเดยทกระจางทสดเพอรวาฉนก าลงจะท าอะไร”

เรมแรกจากการสเกตภาพเทานน โดยหามแตะตองกระดาษทใช Quilling แมแตจะคด จนกวาภาพสเกตจะเปนทพอใจของลกคาหรอตวฉนเอง การสเกตภาพเปนสงทส าคญมาก เพราะหลงจากทคณตดกาวเพอจดรปกระดาษแลวมนจะถอดออกไมไดเลย ดงนนไมมทใหความผดพลาดแมแตนดเดยว

“เมองานเสรจสน กถงเวลาทจะตองถายรปใหกบงาน” การถายรปมบทบาททส าคญยง ในงานศลปะแบบสามมต การถายรปอาจท าลายชนงานได มนจงตองมการเปลยนมมมองโดย การทดลองจดแสงและมมใหกบงานนน ๆ

“ฉนตองการบางอยางทชวยใหมสมาธมากขน” หนงสงททาทายมากส าหรบงานฝมอดานกระดาษมเทคนคแบบน คอ ฉนตองท างานหลายชวโมง ตองท าดวยความพถพถน แมนย า และท าบอย ๆ ฉนชอบฟงหนงสอเพลงเพราะมนชวยฉนไมใหมจตใจไขวเขวจากกระบวนการท างานทนาเบอ และยงชวยฉนหลกเลยงความคดแย ๆ ตลอดเวลาของการท างาน เชน“การท างานศลปครงน ชางยาวนานอยางไมนาเชอ มนดเชองชาและเหมอนจะไมสามารถท าออกมาใหส าเรจได”

“ฉนกงวลเสมอเกยวกบขอจ ากดของเทคนค Quilling” วสดท ใชสรางผลงาน คอ กระดาษและกระดาษสแบบตาง ๆ ตองใชการควบคมเยอะมาก จะท าไดหรอไมไดขนอยกบสงแวดลอมของงาน แตการทมนมขอจ ากดท าใหผลงานออกมามความเปนเอกลกษณและโดดเดน

“ฉนไมชอบใหค าแนะน ากบใคร” ฉนพดไดค าเดยววา จากสงทฉนไดเรยนรมาคณตองท า ในสงทคยเชอมนและท ามนจนกระจาง ซ งในไมชาคณจะไดรบโอกาสตาง ๆ แนนอน Yulia Brodskaya เธอใชสองวสดงาย ๆ นนกคอกระดาษและกาวกบเทคนคงาย ๆ ทเกยวของกบการจดต าแหนงของแถบตดอยางระมดระวงและความโคงงอของกระดาษ เธอไมหยดนงในการคนหา

______________________ 34NickySee.BlogGang.Com, ศลปะมวนกระดาษขนาดใหญแบบสามมต, เขาถงเมอ

30 ธนวาคม 2559, เขาถงไดจาก http://www.bloggang.com/mainblog.php

85

รปแบบใหม ๆ ใหกบเธอเองโดยใหความส าคญกบเรองแสง เงา ส เพอใหเกดมตของภาพและสสน ทสดใสสมจรงมากทสด35

ภาพท 76 ศลปะมวนกระดาษขนาดใหญแบบสามมต ทมา: NickySee.BlogGang.Com, Paper Quilling by Yulia Brodskaya, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://www.bloggang.com/mainblog.php

ภาพท 77 ศลปะมวนกระดาษขนาดใหญแบบสามมต ทมา: NickySee.BlogGang.Com, Paper Quilling by Yulia Brodskaya, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://www.bloggang.com/mainblog.php

_______________________

35moses, ศลปะจากกระดาษ และแนวคดของ Yulia Brodskaya, เขาถงเมอ 30 ธนวาคม 2559. เขาถงไดจาก https://board.postjung.com/692726.html

86

ภาพท 78 ศลปะมวนกระดาษขนาดใหญแบบสามมต ทมา: NickySee.BlogGang.Com, Paper Quilling by Yulia Brodskaya, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://www.bloggang.com/mainblog.php

ภาพท 79 ศลปะมวนกระดาษขนาดใหญแบบสามมต ทมา: NickySee.BlogGang.Com, Paper Quilling by Yulia Brodskaya, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://www.bloggang.com/mainblog.php

จากการศกษาคนควาขอมลเกยวกบศลปกรรมทมอทธพลตอการสรางสรรค ซงไดมงศกษา ศลปกรรมทเกยวกบธรรมชาตและเทคนคสอผสม เชน จตรกรรมอมเพรสชนนสม ของ Vincent Van Gogh และ จตรกรรมเทคนค (Paper Quilling) ของ Yulia Brodskaya ทท าใหเกดเปนแนวความคดในการเลอกใชสอสญลกษณใหสอดคลองกบแนวความคด และเนอหาทตองการถายทอดเรองราวเกยวกบดอกกลวยไม จงไดเลอกใชดอกกลวยไมเปนสอสญลกษณในการ สรางสรรคผลงานในครงน เนองจาดดอกกลวยไมเปนดอกไมทมความสวยงามทงรปทรงและมสสนทหลากหลาย

120

บทท 3

วธการด าเนนงานและขนตอนการสรางสรรควทยานพนธ การสรางสรรคผลงานวทยานพนธชดน ขาพเจาไดวางแผนและเรยบเรยงขนตอนตาง ๆ เพองายตอการปฏบตงาน โดยวางแผนวธการด าเนนงานและกระบวนการสรางสรรคเปนล าดบขนตอน โดยเรมตนจากการศกษาคนควาขอมลทเกยวของกบแนวความคด รปแบบทใชแสดงออกและถายทอดเรองราว ศกษาขอมลเทคนควธการตาง ๆ เพอใหผลงานมความสมบรณ ซงมขนตอนและกระบวนการดงน 1. ส ารวจและศกษาขอมลทใชในการสรางสรรค 1.1 ขอมลภาคสนาม 1.2 ขอมลเกยวกบการสรางสรรคผลงานวทยานพนธ 1.2.1 แนวคด

1.2.2 รปแบบ 1.2.3 เทคนค

2. ศกษาและวเคราะหอทธพลผลงานของศลปนทมอทธพลตอการสรางสรรคผลงาน 3. ขนตอนและกระบวนการสรางสรรคผลงานวทยานพนธ 3.1 สรางภาพรางผลงาน (Sketch) 3.2 ขนตอนการเตรยมวสด อปกรณ 3.3 กระบวนการจดการกบอปกรณ 3.4 กระบวนการสรางสรรค 4. ทศนธาตทใชในการสรางสรรค 4.1 รปทรง 4.2 การจดวาง 4.3 สและน าหนก 4.4 พนผว

1. ส ารวจและศกษาขอมลทใชในการสรางสรรค

1.1 ขอมลภาคสนาม

ส ารวจหาขอมลจากแหลงขอมลภาคสนาม ดงน

88

1. อทยานหลวงราชพฤกษ ณ ศนยวจยเกษตรหลวงเชยงใหม ต าบลแมเหยะ อ าเภอเมองเชยงใหม จงหวดเชยงใหม

2. ดอยอางขาง ต าบลแมงอน อ าเภอฝาง จงหวดเชยงใหม

3. รานขายดอกกลวยไม สวนกลวยไมต าบลทาขาม อ าเภอสามพรานจงหวดนครปฐม

4. รานขายดอกกลวยไม อ าเภอเกาเลยว จงหวดนครสวรรค

5. ดอกกลวยไมทปลกในบรเวณบานของขาพเจา ต าบลพยหะ อ าเภอพยหะคร จงหวดนครสวรรค

6. หองสมดมหาวทยาลยศลปากร ถนนราชมรรคาในอ าเภอเมองนครปฐม จงหวดนครปฐม

7. อนเทอรเนต

1.2 ขอมลเกยวกบการสรางสรรคผลงานวทยานพนธ

1.2.1 แนวคด

จากการไดเขาไปสมผสความงามธรรมชาตของกลวยไม ท าใหเกดความประทบใจ เกดการรบร เรยนร เกดจตนาการ ในการสรางสรรคผลงาน ขาพเจาจงน าดอกกลวยไมมาเปนสอในการแสดงออกดวยการก าหนดรปแบบดอกกลวยไม มาจดองคประกอบใหม โดยใชรปทรง สสนของดอกกลวยไม สามารถถายทอดอารมณ ความรสกและสนทรยธาตออกมาไดอยางกลมกลน

1.2.2 รปแบบ

การสรางสรรคผลงานวทยานพนธ “สสนของดอกกลวยไม” มลกษณะ 2 มต รปแบบกงเหมอนจรง เพอใหสามารถถายทอดรายละเอยดตาง ๆ ของดอกกลวยไมอยางชดเจน และชวยสรางสสน บรรยากาศใหเกดความนาสนใจใหแกผลงาน ขาพเจาไดใชดอกกลวยไมเปนสอในการแสดงออก เพราะดอกกลวยไมมรปทรงสสนทสดใส ซงสอดคลองกบแนวความคดและขาพเจา ไดเปนผจดวางองคประกอบใหม โดยใชรปทรงและสสนของดอกกลวยไมแสดงออกถงสสน บรรยากาศ

1.2.3 เทคนค

ผลงานวทยานพนธชดน ไดถายทอดแนวความคด เนอหาและเรองราว ตลอดจนรปแบบของผลงานโดยผานกระบวนการจตรกรรม เทคนคสอผสม (Paper Mache) ทสามารถถายทอดรายละเอยดของรปทรงและสสนของดอกกลวยไมไดอยางนาสนใจ

89

2. ศกษาและวเคราะหอทธพลผลงานของศลปนทมอทธพลตอการสรางสรรคผลงาน

จากการศกษาขอมลเกยวกบการสรางสรรคผลงานวทยานพนธ การศกษาเพมเตมเกยวกบรปแบบทางพฤกษศาสตรของดอกกลวยไม และขอมลเกยวกบเทคนคสอผสม Paper Mache นอกจากน ไดศกษาขอมลเกยวกบอทธพลทไดรบจากผลงานศลปน ในการศกษาผลงานของศลปนทมอทธพลมาจากแนวความคด อทธพลการเลอกใชรปทรง และอทธพลการใชส ซงศลปนมการเลอกใชรปทรงจากธรรมชาตทอยรอบตวมาใชในการสรางสรรคผลงาน และสามารถถายทอดเรองราว ทตองการน าเสนอไดอยางนาสนใจ

ขาพเจาจงน ากระบวนการคด รปแบบ รปทรง สสนทเลอกใช ตลอดจนกระบวนการสรางสรรคผลงานทไดรบอทธพลมาจากศลปนมาเปนแนวทางและปรบประยกตใชในการสรางสรรคผลงานวทยานพนธเพอใหผลงานมความสมบรณ

ตารางท 1 วเคราะหอทธพลผลงานของศลปนทมอทธพลตอการสรางสรรคผลงาน

ศลปน

ภาพผลงาน

อทธพลทน ามาใชในการพฒนาสรางสรรคผลงาน

อทธพลดานแนวความคด

อทธพลดานการแสดงออกในการสรางสรรค

จรญ บญสวน

อาศยสทเกดขนกบดอกไมเปนหลก เนองจากดอกไมมโครงสรางของมนอย “อาศยธรรมชาต เปนสอ”

ดงแบบสและรปทรงมาจากธรรมชาตและจดองคประกอบใหม ไมยดตดกบสสนตามท ตาเหนและสสนทใจตองการ แตเชอในการประสานคณคา ทงสองสวนไดอยางกลมกลน

อญชนา

นงคลา

มงหมายจะสรางสรรคอารมณ ความรสกประเลา

ประโลมใจ โดยผานสซงเปนพาหะแหงความรสกนกคดและสนทรยธาต ออกมาอยางบรสทธ

อยางซอบรสทธและตรงออกมาจากใจ ขามพนความเหมอนจรงไปแลวเพราะสสนทมลงเมลอง แสดงออกอยางสดใส ซงบรสทธและอสรเสร อยางแทจรง ความเปนจรงแหงภาวะวถคอบรรดาดอกไมทมสสนนานาพรรณโดยผาน

90

ศลปน

ภาพผลงาน

อทธพลทน ามาใชในการพฒนาสรางสรรคผลงาน

อทธพลดานแนวความคด

อทธพลดานการแสดงออกในการสรางสรรค

โดยอาศยความ บนดาลใจจากจตรกรรมแนวทางลทธความประทบใจ

การตความตามอตวสยควบคไปพรอมกนเพอใหพลงแหงอารมณของสแหงสายรงประสานกนผานรองรอยฝแปรงปรากกฎการเคลอนไหวอยางมชวตชวา กระตนสายตา จตใจและสมองของผดดวยพลงแหงทศนธาต

ธนาทพย

ทพยวาร

รบแรงบลดาลใจจากลทธตาง ๆ สามารถ วเคราะหและสงเคราะหแกนสารแหงตวเองออกมาจนพบเจอผลกปญญาศลปะทแทของตนเอง

ทศนคตและเจตนาของผสรางปรารถนาใหเกดผลลพทท ดงามตออารมณความรสกนกคดจตใจและปญญาของผด จตรกรรมแลดโนมนาวพาเราไปสคตนยมแบบฝนเฟองชชวนใหจตนาการเรนลบ ผลงานชชวนใหตะลงตา จบใจเพราะเหนในความแปลกตาเฉพาะตวของมวลสรรพส ทเปลงประกายกระตนอารมณสะเทอนใจของผด เรองราวแปลกประหลาด ชวนฝนมแสงสสนบรรยากาศแปลกตาเปนโลกแหงความเยอกเยนแตกลบ มชวตชวาอบอนอยางประหลาด

91

ศลปน

ภาพผลงาน

อทธพลทน ามาใชในการพฒนาสรางสรรคผลงาน

อทธพลดานแนวความคด

อทธพลดานการแสดงออกในการสรางสรรค

พดชา

แกวทองตาล

ทศนคตและเจตนาการของผสรางปรารถนาใหเกดผลลพททดงามตออารมณความรสก นกคดจตใจและปญญาของผด จตรกรรมแลดโนมนาวพาเราไปส คตนยมแบบฝนเฟอง ชชวนใหจตนาการเรนลบ ผลงานชชวนใหตะลงตา จบใจเพราะเหนในความแปลกตาเฉพาะตวของมวลสรรพสทเปลงประกายกระตนอารมณสะเทอนใจของผด เรองราวแปลกประหลาดชวนฝนมแสงสสนบรรยากาศแปลกตาเปนโลกแหงความเยอกเยนแตกลบมชวตชวาอบอนอยางประหลาด

สรางขนอยางอสระในภาวะแหงความฝนและจตนาการผานรปทรงรากไม ใบไม ดอกไม สายน า ฯลฯ ซง เกดจากประสบการณท ผานพบเจอ สงแหลาน ถกก าหนดขนใหเปนไปตามความตองการ ตามความคดถงการมชวตทด ารงอย อยางสดชนและสมบรณพรอมทจะเบงบานตอไปฝนใหความรสก

3. ขนตอนและกระบวนการสรางสรรคผลงานวทยานพนธ

หลงจากการศกษาขอมลทใชในการสรางสรรค ขนตอนตอไปคอกระบวนการสรางสรรคผลงานวทยานพนธ ซงมล าดบขนตอนและรายละเอยด ดงน

92

3.1 สรางภาพรางผลงาน (Sketch)

การสรางภาพรางผลงานเปนขนตอนแรกในการสรางสรรคผลงาน การสรางภาพรางผลงานจะเรมตนจากการศกษาภาพถายดอกกลวยไม ซงเปนภาพทมาจากการเกบขอมลภาคสนาม เพอน ามาคดเลอก และน าไปสการสรางสรรคตนแบบภาพรางแนวความคดดวยเทคนค (Program Photoshop) และเทคนคสอะครลค เพราะภาพท ไดจากการท า Photoshop ขาพเจาไดน ามาวเคราะหเพอเลอกรปทรงทไดโดยการจดวางองคประกอบของภาพ ถายลงบนกระดาษ A4 และตกแตงดวยสอะครลคขนมาใหม เพอจะไดสอดคลองกบความรสกความประทบใจในรปทรงและสสนของดอกกลวยไม เมอไดภาพรางแลวกจะน าไปสการสรางสรรคเปนผลงานจรง

ภาพท 80 วสดทใชสรางแบบราง

จากการศกษาและวเคราะห พรอมทงท าการคดเลอกภาพถายทไดจากการเกบขอมลภาคสนามและภาพถายทท าการคดเลอกนนจะเปนภาพทมความสมบรณดานองคประกอบทางรปทรงและสสนของดอกกลวยไมในแตละสายพนธมาเปนตนแบบภาพรางของชนงานเพอน าลกษณะรปทรงของดอกกลวยไมมาจดวางองคประกอบใหม ภาพถายทน ามาใชเปนตนแบบภาพรางของผลงานวทยานพนธในครงน

ส าหรบภาพรางทง 6 ชนน เพอแสดงใหเหนถงอารมณความรสกประทบใจทมของขาพเจาผานความงดงามของรปทรงของดอกกลวยไมซงมกลบดอกทสวยงามละเอยดออนมเอกลกษณ โดยมงเนนถายทอดเรองราว สสนบรรยากาศ แสดงความงามออกมาอยางเปนเอกภาพ

93

ภาพท 81 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย

เมอเดอน พฤศจกายน – ธนวาคม พ.ศ. 2556

ภาพท 82 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย

เมอเดอน พฤศจกายน – ธนวาคม พ.ศ. 2556

94

ภาพท 83 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย

เมอเดอน พฤศจกายน – ธนวาคม พ.ศ. 2556

ภาพท 84 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย

เมอเดอน พฤศจกายน – ธนวาคม พ.ศ. 2556

95

ภาพท 85 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย

เมอเดอน พฤศจกายน – ธนวาคม พ.ศ. 2556

ภาพท 86 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย

เมอเดอน พฤศจกายน – ธนวาคม พ.ศ. 2556

96

ภาพท 87 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย

เมอเดอน พฤศจกายน – ธนวาคม พ.ศ. 2556

ภาพท 88 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย

เมอเดอน พฤศจกายน – ธนวาคม พ.ศ. 2556

97

ภาพท 89 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย

เมอเดอน พฤศจกายน – ธนวาคม พ.ศ. 2556

ภาพท 90 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย

เมอเดอน พฤศจกายน – ธนวาคม พ.ศ. 2556

98

ภาพท 91 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย

เมอเดอน พฤศจกายน – ธนวาคม พ.ศ. 2556

ภาพท 92 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย

เมอเดอน พฤศจกายน – ธนวาคม พ.ศ. 2556

99

ภาพท 93 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย

เมอเดอน พฤศจกายน – ธนวาคม พ.ศ. 2556

ภาพท 94 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย

เมอเดอน พฤศจกายน – ธนวาคม พ.ศ. 2556

100

ภาพท 95 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย

เมอเดอน พฤศจกายน – ธนวาคม พ.ศ. 2556

ภาพท 96 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย

เมอเดอน พฤศจกายน – ธนวาคม พ.ศ. 2556

101

ภาพท 97 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย

เมอเดอน พฤศจกายน – ธนวาคม พ.ศ. 2556

ภาพท 98 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย

เมอเดอน พฤศจกายน – ธนวาคม พ.ศ. 2556

ภาพท 99 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย

เมอเดอน พฤศจกายน – ธนวาคม พ.ศ. 2556

102

ภาพท 100 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย

เมอเดอน พฤศจกายน – ธนวาคม พ.ศ. 2556

ภาพท 101 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย

เมอเดอน พฤศจกายน – ธนวาคม พ.ศ. 2556

ภาพท 102 ดอกกลวยไม ตนแบบภาพรางชนท 1 ถายโดยผวจย

เมอเดอน พฤศจกายน – ธนวาคม พ.ศ. 2556

103

จากการวเคราะหขอมลภาพถายไดท าการคดเลอกภาพทมความสมบรณมาเปน

ตนแบบภาพราง และน าไปสการสรางสรรคเปนภาพรางทงหมด 6 ชน ดงน

ภาพท 103 ภาพรางแนวความคด ชนท 1 (สสนของดอกกลวยไม)

104

ภาพท 104 ภาพรางแนวความคด ชนท 2 (สสนของดอกกลวยไม)

105

ภาพท 105 ภาพรางแนวความคด ชนท 3 (สสนของดอกกลวยไม)

106

ภาพท 106 ภาพรางแนวความคด ชนท 4 (สสนของดอกกลวยไม)

107

ภาพท 107 ภาพรางแนวความคด ชนท 5 (สสนของดอกกลวยไม)

108

ภาพท 108 ภาพรางแนวความคด ชนท 6 (สสนของดอกกลวยไม)

109

3.2 ขนตอนการเตรยมวสด อปกรณ การเตรยมวสด อปกรณ เพอน าไปใชในการสรางสรรคชนงานมดงน

วสด 1. กระดาษช าระ (Zilk) 2. กระดาษสา 3. สบาตก (ตราส าเภา) (ตราเทพนม) (Johaneksan) 4. น าเปลา 5. กาว (TOA) 6. กระดาษสน า (Masterart Renaissant เเบบหยาบ 200 grams) 7. ดนสอส (Artist Quality) 8. ยางลบ 9. สอะครลค (Amsterdam) (Sakura) 10. น ามนสน (Sharks) 11. สยอมไม (beger wood stain) 12. สรองพนไมกนเชอรา (TOA) 13. สเปรยเคลอบเงา (Win)

อปกรณ 1. เฟรมไมอด (Plywood) 2. ถงมอพลาสตก (Pro Gloves) 3. กะละมงพลาสตก 4. ตะแกรงกรอง 5. ผาขาวบาง 6. พกน 7. จานส 8. แปรงทาส 9. ไฟลภาพ 10. คอมพวเตอร

110

ภาพท 109 วสด อปกรณส าหรบสรางสรรคชนงาน

3.3 กระบวนการจดการกบวสด อปกรณ

เมอเตรยมวสด อปกรณแลวขนตอนตอไป ซงเปนกระบวนการกอนการสรางสรรค ในการเตรยม กระดาษช าระและกระดาษสาส าหรบสรางสรรคชนงาน

เรมจากการน ากระดาษช าระไปแชน าในกะละมงสกพก เพอใหกระดาษออนตวขย ากระดาษใหเปนชนเลก ๆ และกรองบบน าออกใหหมาด ๆ แลวน ากระดาษช าระใสกะละมงเทกาวใส สบาตกลงไปใหไดตามสทตองการแลวเทน าเปลาขย าสและกาวใหเปนเนอเดยวกน จากนนลองจบ เนอกระดาษดความหนบของเนอกาวใหไดตามทตองการ

ขนตอนตอไปน าน าอนมาใสในกะละมงใสสบาตกลงไปใหไดตามสทตองการ แลวน ากระดาษสาลงไปชบสทเตรยมไวในกะละมงสกคร แลวน ากระดาษสาทชบสไวไปผงแดดหรอลม

ภาพท 110 น ากระดาษช าระไปแชน าในกะละมง

ถายโดยผวจย เมอเดอน ธนวาคม พ.ศ. 2556

111

ภาพท 111 ขย ากระดาษใหเปนชนเลก ๆ

ถายโดยผวจย เมอเดอน ธนวาคม พ.ศ. 2556

ภาพท 112 กรองบบน าออกใหหมาด ๆ

ถายโดยผวจย เมอเดอน ธนวาคม พ.ศ. 2556

ภาพท 113 น ากระดาษช าระใสกะละมง

ถายโดยผวจย เมอเดอน ธนวาคม พ.ศ. 2556

112

ภาพท 114 น ากระดาษช าระเทกาว

ถายโดยผวจย เมอเดอน ธนวาคม พ.ศ. 2556

ภาพท 115 น ากระดาษช าระใสสบาตก

ถายโดยผวจย เมอเดอน ธนวาคม พ.ศ. 2556

ภาพท 116 เทน าเปลา

ถายโดยผวจย เมอเดอน ธนวาคม พ.ศ. 2556

113

ภาพท 117 ขย าสและกาวใหเปนเนอเดยวกน

ถายโดยผวจย เมอเดอน ธนวาคม พ.ศ. 2556

ภาพท 118 น าน าอนมาใสในกะละมง

ถายโดยผวจย เมอเดอน ธนวาคม พ.ศ. 2556

ภาพท 119 ใสสบาตก

ถายโดยผวจย เมอเดอน ธนวาคม พ.ศ. 2556

114

ภาพท 120 น ากระดาษสาลงไปชบส

ถายโดยผวจย เมอเดอน ธนวาคม พ.ศ. 2556

ภาพท 121 น ากระดาษสาทชบสไปผงแดดหรอลม

ถายโดยผวจย เมอเดอน ธนวาคม พ.ศ. 2556

ภาพท 122 น ากระดาษสาทชบสไปผงแดดหรอลม

ถายโดยผวจย เมอเดอน ธนวาคม พ.ศ. 2556

115

ภาพท 123 น ากระดาษสาทชบสไปผงแดดหรอลม

ถายโดยผวจย เมอเดอน ธนวาคม พ.ศ. 2556

3.4 กระบวนการสรางสรรค

เมอจดการกบอปกรณเสรจแลว ขนตอนตอไป คอการน าอปกรณทเตรยมไวน ามาสกระบวนการ สรางสรรค ตามขนตอนดงน

ขนตอนท 1 น าแผนเฟรมไมอดทไดมาลงสรองพนไมกนเชอราเพอปองกนไมใหเชอราขนตวชนงาน

ขนตอนท 2 น าภาพรางมาขยาย โดยรางเสนโครงสรางภาพรวมลงบนแผนเฟรมไมอดดวยดนสอสและใชดนสอสแรเงาเพอแสดงถงบรรยากาศโดยรวมในสวนของรปทรงของดอกกลวยไมไวคราว ๆ

ขนตอนท 3 น ากระดาษช าระผสมสบาตกทเตรยมไวมาปะ ตด ทบซอนลงบนแผนเฟรมตามรปทรงทรางไว โดยค านงถงส น าหนก แสง และเงา รวมถงการสรางพนผว กลาวคอสรางระยะโดยเนนรปทรงของดอกกลวยไมใหเกด มต ดแลวภายในตวชนงานมความกลมกลน

ขนตอนท 4 น ากระดาษสาผสมสบาตกทเตรยมไวมาฉกเปนชนเลก ๆ ใหขนาดเหมาะกบชนงาน แลวผสมกาวกบน าใหเขากนเพอใหความเขมขนของเนอกาวเจอจางลง ขนตอนตอมากน ากระดาษสาทฉกเอาไวจมลงไปแชไวในกาวและน าขนมาปะ ตด ทบซอนลงบนแผนเฟรมทเปนสวนของพนหลง ซงเปนสวนทแสดงถงพนผวและบรรยากาศของชนงาน จนงานเสรจ

ขนตอนท 5 น าชนงานทเสรจแลวมาผงใหแหงสนท แลวน ามาพนดวยแลคเกอรสเปรยเพอเคลอบเงาซงจะท าใหตวชนงานมความคงทน

ขนตอนท 6 น างานทเสรจสมบรณแลวทกขนตอนมาท าการทาสกรอบชนงานดวยสยอมไมเปนขนตอนสดทาย

116

ภาพท 124 ลงสรองพนไมกนเชอรา

ภาพท 125 น าภาพรางมาขยาย

117

ภาพท 126 กระดาษช าระผสมสบาตกทเตรยมมาปะ ตด ทบซอนลงบนแผนเฟรมตามรปทรงทรางไว

กระดาษสาทเตรยมมาปะ ตด ทบซอนลงบนแผนเฟรมทเปนสวนของพนหลง

ภาพท 127 พนแลคเกอรสเปรยเพอเคลอบเงา

118

ภาพท 128 ทาสกรอบชนงานดวยสยอมไม

4. ทศนธาตทใชในการสรางสรรค

ทศนธาตทใชในการถายทอดและสรางสรรคออกมาเปนผลงาน มดงน

4.1 รปทรง ในการสรางสรรคผลงานวทยานพนธชดน รปทรงทใชมาจากรปทรงธรรมชาต คอรปทรงของดอกกลวยไม โดยน ารปทรงของดอกกลวยไมมาจดวางองคประกอบใหม ซงมความหลากหลายของรปทรง เพอใหเกดความนาสนใจ

4.2 การจดวาง ผลงานวทยานพนธชดน มการจดวางโดยการน าดอกกลวยไมมาจดวางองคประกอบใหม แสดงถงระยะการทบซอนของดอกกลวยไม ในลกษณะ 2 มต

4.3 สและน าหนก สมบทบาทและความส าคญในการสรางสรรค โดยการใชสแสดงคาน าหนกจากแกไปจนถงออนทสด เพอแสดงใหเหนถงรายละเอยดตาง ๆ ของสทมลกษณะทแตกตางกนออกไป แลวคาน าหนกของดอกกลวยไมไดอยางชดเจน ซงการใชสบาตกมคณส กษณะพเศษของสททความคงทน ตอบสนองทางดานเทคนค สอผสม (Paper Mache) ยงสามารถถายทอดอารมณความรสกไดเปนอยางด

4.4 พนผว เปนลกษณะส าคญทชวยใหตวชนงานมความโดดเดน โดยตวชนงานท าจากกระดาษช าระและกระดาษสา เมอสมผสจบตองหรอเมอเหนแลวรสกไดถงผวทหยาบและขรขระ

119

ในสวนของดอกกลวยไมและพนหลงซงตวกระดาษและวธการปะตดท าใหทงตวดอกกลวยไมและ พนหลง เกดความแตกตางกนของลกษณะพนผว ซงเปนเทคนคทมความเหมาะสมในการสรางสรรคผลงานชดน

การเลอกใชทศนธาต ซงไดแก รปทรง การจดวาง สและน าหนก รวมทงพนผวทใชในการสรางสรรค การท างานของทศนธาตตาง ๆ ลวนมความสอดคลองกลมกลน และสนบสนนซงกนและกน กอใหเกดองคประกอบทางศลปะทสมบรณ

120

บทท 4

วเคราะหผลงานการด าเนนงานสรางสรรควทยานพนธ ผลการด าเนนงานการสรางสรรควทยานพนธ “สสนของดอกกลวยไม” พฒนาตอเนองมาจากผลงานกอนวทยานพนธ ซงเปนจดเรมตนในการคนพบแรงบนดาลใจ แนวความคด รปแบบ เทคนควธการทเปนเอกลกษณและมลกษณะเฉพาะตว โดยมงเนนในการถายทอดรปทรงทางธรรมชาตทมความสอดคลองกบแนวความคดและเนอหา เพอแสดงออกและสอความหมายทางดานศลปะใหตรงตอจดมงหมาย การน าแนวความคดเดม และการใชรปทรงธรรมชาตของดอกไมทใชสรางสรรคผลงานกอนวทยานพนธมาปรบใช โดยพฒนารปแบบใหมเนอหาและเทคนคทชดเจนสมบรณมากขน รวมทงไดท าการศกษาคนควาเพอเตมเกยวกบขอมลตาง ๆ ทเกยวกบเนอหา ท าใหเขาใจลกษณะรปทรง สสน ของดอกกลวยไมทมลกษณะทางสายพนธทแตกตางกนไปเพอน ามาสรางสรรคชนงาน ขาพเจาไดท าการศกษาและวเคราะหขอมล โดยเรมจากการวเคราะหผลงานกอนวทยานพนธทน าไปสการสรางสรรคผลงานวทยานพนธในชดน ซงไดสรางสรรคผานกระบวนการ จตรกรรม เทคนคสอผสม มลกษณะเปน 2 มต และมรปแบบกงเหมอนจรง การวเคราะหขอมลรายละเอยดตาง ๆ รวมทงการวเคราะหภาพรวมของผลงานชดนทงหมด 6 ชน มล าดบขนตอนการวเคราะห ดงน 1. ผลงานกอนวทยานพนธระยะท 1 (ปรญญาตร) พ.ศ. 2555 2. ผลงานกอนวทยานพนธระยะท 2 พ.ศ. 2556 3. วเคราะหผลงานวทยานพนธระยะท 3 พ.ศ. 2556-2559

การสรางสรรคผลงานกอนวทยานพนธ เปนการเรมตนจากความประทบใจ รปราง รปทรง สสนของธรรมชาต โดยเฉพาะดอกกลวยไม น ามาสการสรางสรรคเพอใหสอดคลองกบเนอหาและแนวความคดทสนใจเพอทจะน าไปสกระบวนการการสรางสรรคผลงาน โดยผานกระบวนการจตรกรรม เทคนคสอผสม

1. ผลงานกอนวทยานพนธระยะท 1 (ปรญญาตร) พ.ศ. 2555 จากความงามทางรปรางรปทรงของดอกกลวยไมทมลกษณะทางสายพนธทแตกตางกนไปและมความงามอยในตวของมนเอง ดอกไมใหความรสกนมนวล ออนหวาน มสสนทสดใส มชวตชวา

121

กลบดอกททบซอน ออนนม มจงหวะ ลลา ธรรมชาตของกลวยไมซงมกลบดอกท พลวไหวสวยงามในลกษณะเชนนกลวยไมจงใหความรสกมทงความออนและแขงอยในตว จากเรองราวขางตน ขาพเจามความสนใจหาความสมพนธระหวางความรสกของขาพเจาทไดรบจากดอกกลวยไมจากความประทบใจดงกลาวจงไดน ามาสรางสรรค โดยผานผลงานจตรกรรม เทคนคสอผสม (Paper Mache) ผลงานทสรางสรรคในระยะน มการพฒนาเรองของการจดองคประกอบภาพใหมความลงตว แลวพฒนาเรองสสนบรรยากาศใหสอดคลองกบอารมณความรสกภายในใหดกลมกลนตรงกบแนวความคด เทคนควธการทตองการแสดงออกท าใหชนงานมความนาสนใจ ซงมผลงานทงหมด 3 ชน ดงน

ภาพท 129 ภาพจตรกรรม เทคนคสอผสม ผลงานกอนวทยานพนธระยะท 1 (ปรญญาตร) พ.ศ. 2555 ชนท 1 สรางสรรคโดยผวจย ชอผลงาน “กลวยไมในความรสก 1” ขนาด 120 x 180 เซนตเมตร

122

ภาพท 130 ภาพจตรกรรม เทคนคสอผสม ผลงานกอนวทยานพนธระยะท 1 (ปรญญาตร) พ.ศ. 2555 ชนท 2 สรางสรรคโดยผวจย ชอผลงาน “กลวยไมในความรสก 2” ขนาด 180 x 200 เซนตเมตร

123

ภาพท 131 ภาพจตรกรรม เทคนคสอผสม ผลงานกอนวทยานพนธระยะท 1 (ปรญญาตร) พ.ศ. 2555 ชนท 3 สรางสรรคโดยผวจย ชอผลงาน “กลวยไมในความรสก 3” ขนาด 125 x 170 เซนตเมตร

124

2. ผลงานกอนวทยานพนธระยะท 2 พ.ศ. 2556 การสรางสรรคผลงานกอนวทยานพนธระยะท 2 พ.ศ. 2556 เปนการน าความสนใจทม

อยเดมในการสรางสรรคผลงานกอนวทยานพนธระยะท 1 (ปรญญาตร) พ.ศ. 2555 มาพฒนาตอเนอง คอยงคงมความสนใจเกยวกบธรรมชาต มความประทบใจในดอกกลวยไม จงน าดอกกลวยไมมาเปนสอในการแสดงออกดวยการก าหนดรปแบบของดอกกลวยไม แลวมความสนใจเพมเตมเกยวกบเทคนคแลวการจดองคประกอบใหม โดยใชรปทรง สสนของดอกกลวยไม

ในการสรางสรรคผลงานในระยะน นอกจากจะมแนวความคดจากการไดเขาไปสมผส ความงามธรรมชาตของกล วยไม โดยการศกษาและว เคราะห เพ ม เต ม เก ยวกบ รปแบบ ทางพฤกษศาสตรของกลวยไม ท าใหเราเกดความประทบใจ เกดการรบร เรยนร เกดจตนาการ ในการสรางสรรคผลงาน ขาพเจาจงน าดอกกลวยไมมาเปนสอในการแสดงออกดวยการปรบเปลยนรปแบบของดอกกลวยไมมาจดองคประกอบใหม ซงจะแตกตางจากวทยานพนธระยะท 1 (ปรญญาตร) พ.ศ. 2555 โดยใชรปทรง สสนของดอกกลวยไม เพราะจะตอบสนองทางดานเทคนคและกระบวนการสามารถถายทอดรายละเอยดตาง ๆ อารมณ ความรสก ออกมาไดด

โดยใชกระบวนการจตรกรรม เทคนคสอผสม (Paper Mache) เพราะเทคนคนสามารถถายทอดรปแบบของผลงานออกมาไดตามทตองการ

จากการสรางผลงานระยะท 2 พบปญหาหลายดาน และหาแนวทางแกปญหาโดยน าเสนอดงตารางท 2

ตารางท 2 วเคราะหผลงานกอนวทยานพนธระยะท 2 พ.ศ. 2556

ปญหาทพบจากผลงานระยะท 2 แนวทางแกปญหา สทไดไมตรงตามตองการ เชนสออนหรอแกเกนไปไมใกลเคยงกบสของดอกกลวยไม อาจเกดจากผสมสแบบอตราสวนทแนนอน

ทดลองผสมสตามอตราสวน (ส:กระดาษ) หลาย ๆ อตราสวนและเลอกอตราสวนทผสมแลวไดสใกลเคยงกบดอกกลวยไมตามธรรมชาต

สของชนงานแตละชนซมเขาหากน ผสมน าเกลอ การปะตดดอกกอนพนหลงทงภาพ ท าใหดอกไมคมชด และอกแบบหนงปะตดพนหลงกอนทงภาพ ท าใหดอกดลอยไมกลมกลนกบ พนหลง

สวนไหนตองการใหดอกนาสนใจแกไขโดยปะตดพนหลงกอน สวนไหนตองการใหดอกดแลวระยะไกล กจะปะตดสวนดอกกอนพนหลง

125

ตารางท 2 วเคราะหผลงานกอนวทยานพนธระยะท 2 พ.ศ. 2556 (ตอ)

ปญหาทพบจากผลงานระยะท 2 แนวทางแกปญหา การปะตดกลบดอกกอนหลงใชระยะเวลา หางท าใหกลบดอกทปะตดกอน แขงท าใหกลบทน ามาตดทหลงไมเขากบกลบเดม

โดยน ากระปองฉดน ามาฉดทโคนใหกลบเดมออนตวลงแลวจงน ากลบดอกใหมไปตดผสานใหเขากบกลบเดม

ปะตดพนหลงพอแหงแลวพบวาพนหลง บางจดยงเหนพนไม

ระหวางปะตดภาพพนหลงตองคอยสงเกต พนหลงมน ามากไปหรอไม เพราะน าจะท าใหความเขมขนของเนอกระดาษนอยลง เราใชสลง ดดน าออกเตมเนอกระดาษลงไป

ใชไมอดท าใหเนอไมฟไมคงสภาพเดม ใชกระดาษอดแทน ผลงานจตรกรรมเปนทพอใจในระดบหนงเทานน อยางไรกตามจะน าเอาการแกปญหาในผลงานทงหมดน าไปสการพฒนาผลงานในชวงวทยานพนธตอไป

วเคราะหผลงานกอนวทยานพนธระยะท 2 เรอง ทศนธาต รปทรง ส พนทวาง จดเดน จดดอย เพอน าไปพฒนางานระยะท 3 ดงตารางท 3

ตารางท 3 วเคราะหผลงานกอนวทยานพนธระยะท 2 เรอง ทศนธาต รปทรง ส พนทวาง จดเดน จดดอย เพอน าไปพฒนางานระยะท 3

รายการวเคราะห ผลการวเคราะห แนวทางพฒนาผลงานระยะท 3 ภาพท 1

ส สจาง การไลน าหนกสของดอกยงไมด ไลน าหนกระดบสของดอกใหมความออนแก

รปทรง ขนาดดอกมรปทรงทเทากนเกนไป แมแตดอกตางชนดกน

ปนขนาดดอกใหมรปทรงแตกตางกนตามชนดของดอกกลวยไม

พนทวาง จ านวนดอกนอยเกนไป ไมเหมาะสมกบขนาดของแผนภาพ

ปนจ านวนใหเหมาะสมกบขนาดของแผนภาพ

จดเดน พนผวมส แสง เงา นาสนใจ ท าใหดอกดเดนแยกออกจากพนหลง

พนผวมส แสง เงา นาสนใจ ท าใหดอกดเดนแยกออกจากพนหลง

จดดอย ชนงานมขนาดเลกไป ท าใหงานดไมมพลง เพมขนาดชนงานมขนาดใหญขน

126

ตารางท 3 วเคราะหผลงานกอนวทยานพนธระยะท 2 เรอง ทศนธาต รปทรง ส พนทวาง จดเดน จดดอย เพอน าไปพฒนางานระยะท 3 (ตอ)

รายการวเคราะห ผลการวเคราะห แนวทางพฒนาผลงานระยะท 3 ภาพท 2

ส สภายในดอกมความตดกนอยางชดเจนดไมกลมกลน

ใชสภายในดอกใหมความกลมกลนกน

รปทรง ขนาดของดอกมขนาดตางกนตามชนดของดอกกลวยไม แตรปทรงมลกษณะแบนไมเปนนนต าและเทากนทกดอก

ขนาดของดอกมขนาดตางกนตามชนดของดอกกลวยไม และมรปทรงเปนนนต าซอนดอกกน

พนทวาง จ านวนดอกภายในภาพนอยเกนไป ท าไหเกดพนทวางของภาพมาก

เพมจ านวนดอกภายในภาพมากขน

จดเดน มการทบซอนของดอกท าใหเกดมต รปทรงขนาดของดอกทตางกน

ปนภาพทบซอนกนจนท าใหเกดมต รปทรงขนาดของดอกทตางกน

จดดอย พนทวางมาก การจดวางองคประกอบของภาพไมลงตว

จดวางองคประกอบของภาพไม ลงตวจนมพนทวางเหมาะสม

ภาพท 3 ส น าหนกสของดอกมความแตกตางเกดขน น าหนกสของดอกมความแตกตาง รปทรง มความหลากหลายของรปทรงมลกษณะ

แบนเทากน มความหลากหลายของรปทรงและจดใหมลกษณะสงต าซอนกน

พนทวาง การจดวางองคประกอบของภาพ ลงตวมากขน

การจดวางองคประกอบของภาพใหลงตว

จดเดน การจดวางองคประกอบภายในภาพ ลงตวมากขน

การจดวางองคประกอบภาย ในภาพ ใหมการลงตว

จดดอย เกดการไหลของสในสวนของพนหลง รปทรงของดอกมลกษณะแบนท าใหดอกดไมมมต

จะไมใหเกดการไหลของสในสวนของพนหลง รปทรงของดอก

127

ตารางท 3 วเคราะหผลงานกอนวทยานพนธระยะท 2 เรอง ทศนธาต รปทรง ส พนทวาง จดเดน จดดอย เพอน าไปพฒนางานระยะท 3 (ตอ)

รายการวเคราะห ผลการวเคราะห แนวทางพฒนาผลงานระยะท 3 ภาพท 4

ส น าหนกสของดอกมความใกลเคยงกนท าใหสของดอกไมมจดเดน

จดน าหนกสของดอกมความแตกตางกนเพอใหสของดอกมจดเดน

รปทรง รปทรงมขนาดแตกตางกนของดอก ท าใหเกดความหลากหลายของรปทรง รปทรงมลกษะแบนเทากน

จดรปทรงของดอกใหมขนาดแตกตางกน เพอใหเกดความหลากหลายของรปทรง

พนทวาง การจดวางองคประกอบของภาพ ลงตวมากขน

จดวางองคประกอบของภาพให ลงตว

จดเดน รปทรงมขนาดแตกตางกน มความหลากหลายของรปทรงท าใหเกดความนาสนใจ

จดรปทรงมขนาดแตกตางกน มความหลากหลายของรปทรงท าใหเกดความนาสนใจ

จดดอย ยงเกดการไหลของสในสวนของพนหลง รปทรงของดอกมลกษณะแบนท าใหดอกดไมมมต

ระวงเรองการไหลของสในสวนของ พนหลง และจดรปทรงของดอกใหมลกษณะซอนบงกนจนเกดมต

128

ผลงานกอนวทยานพนธระยะท 2 พ.ศ. 2556 มจ านวนทงหมด 4 ชนดงน

ภาพท 132 ภาพจตรกรรม เทคนคสอผสม ผลงานกอนวทยานพนธระยะท 2 พ.ศ. 2556 ชนท 1 สรางสรรคโดยผวจย ในชวงเดอนกรกฎาคม-สงหาคม พ.ศ. 2556 ขนาด 70x120 เซนตเมตร

129

ภาพท 133 ภาพจตรกรรม เทคนคสอผสม ผลงานกอนวทยานพนธระยะท 2 พ.ศ. 2556 ชนท 2 สรางสรรคโดยผวจย ในชวงเดอนกรกฎาคม-สงหาคม พ.ศ. 2556 ขนาด 100x120 เซนตเมตร

130

ภาพท 134 ภาพจตรกรรม เทคนคสอผสม ผลงานกอนวทยานพนธระยะท 2 พ.ศ. 2556 ชนท 3 สรางสรรคโดยผวจย ในชวงเดอนกรกฎาคม-สงหาคม พ.ศ. 2556 ขนาด 100x120 เซนตเมตร

131

ภาพท 135 ภาพจตรกรรม เทคนคสอผสม ผลงานกอนวทยานพนธระยะท 2 พ.ศ. 2556 ชนท 4 สรางสรรคโดยผวจย ในชวงเดอนกรกฎาคม-สงหาคม พ.ศ. 2556 ขนาด 100x120 เซนตเมตร

132

2. วเคราะหผลงานวทยานพนธระยะท 3 พ.ศ. 2556-2559 ในการสรางสรรคผลงานวทยานพนธระยะท 3 เปนการสรางสรรคทมรปแบบเหมอนจรง (Realistic) โดยผานกระบวนการจตรกรรม เทคนคสอผสม (Paper Mache) ในผลงานชดนจากการไดเขาไปสมผสความงามของธรรมชาต ท าใหเราเกดความประทบใจ เกดการรบร เรยนร เกดจตนาการ ในการสรางสรรคผลงาน ขาพเจาจงน าดอกกลวยไมมาเปนสอในการแสดงออกดวย การก าหนดรปแบบของดอกกลวยไมมาจดองคประกอบใหม

การสรปผลทงหมดจากการรวบรวมความคด เทคนค วธการ ตลอดจนกระบวนการตาง ๆ ในการสรางสรรคและการแสดงออก จากการศกษาคนควาภายในระยะเวลาชวงหนงเทานน ในทายสดของผลงานจตรกรรมชดนจะเนนการสรางสรรคผลงานซง มลกษณะ 2 มต รปแบบเหมอนจรง (Realistic) โดยน ารปทรงดอกกลวยไมไดน ามาจดองคประกอบใหม เพอสามารถถายทอดรายละเอยดตาง ๆ ใหเกดความนาสนใจใหแกผลงาน ถายทอดเปนผลงานจตรกรรม เทคนคสอผสม (Paper Mache) มจ านวนทงหมด 6 ชน ดงน

วเคราะหผลงานวทยานพนธระยะท 3 เรอง ทศนธาต รปทรง ส พนทวาง จดเดน จดดอย ดงตารางท 4 ตารางท 4 วเคราะหผลงานวทยานพนธระยะท 3 เรอง ทศนธาต รปทรง ส พนทวาง จดเดน จดดอย จ านวน 6 ชน

รายการวเคราะห ผลการวเคราะห ภาพท 1

ส น าหนกสของแตละดอกท าใหเกดแสงเงา รปทรง การจดองคประกอบ (ขนาดของดอกไมแตกตางกน) จงควรจดใหมขนาดของ

ดอกทแตกตางกน เพมและลดทอนรายละเอยดรปทรง เพอเกดมตมากขน พนทวาง พนหลงมการไลน าหนกชวยท าใหผลกระยะของดอกท าใหเกดมต จดเดน ดอกระยะหนาทบซอนกนท าใหเกดมต ตน ลก จดดอย พนหลงดานลางขาดการใหแสงเงาท าใหดอกดลอย

133

ตารางท 4 วเคราะหผลงานวทยานพนธระยะท 3 เรอง ทศนธาต รปทรง ส พนทวาง จดเดน จดดอย จ านวน 6 ชน (ตอ)

รายการวเคราะห ผลการวเคราะห ภาพท 2

ส น าหนกสของดอกและพนหลงท าใหภาพดกลมกลน รปทรง จดองคประกอบใหมใหมขนาดของดอกทแตกตางกน เพมและลดทอน

รายละเอยดรปทรง เกดมตมากขน พนทวาง พนหลงมการไลน าหนกชวยท าใหพกระยะของดอกท าใหเกดมต จดเดน ดอกสขาวมขนาดใหญอยระยะหนาท าใหเกดจดเดน จดดอย -

ภาพท 3 ส น าหนกสของแตละดอกท าใหเกดแสงเงา รปทรง จดองคประกอบใหมใหมขนาดของดอกทแตกตางกน เพมและลดทอน

รายละเอยดรปทรง เกดมตมากขน พนทวาง เหมาะสมกบการจดดอก จดเดน ดอกมขนาดทตางกนท าใหภาพเกดความนาสนใจ จดดอย พนหลงน าหนกแสงเงานอยท าใหภาพดทบ

ภาพท 4 ส มการไลน าหนกของส ใหเกดแสงเงาท าใหภาพดเหมอนจรงเกดมตของภาพ รปทรง รปทรงมขนาดแตกตางกน มความหลากหลายของรปทรง ท าใหเกดความ

นาสนใจ พนทวาง พนหลงสทใชดกลมกลนกบตวดอก จดเดน การจดวางองคประกอบใหม พนผวทมลกษณะขรขระท าใหชนงานมความ

นาสนใจ ดอกและพนหลงมน าหนกของสท าใหภาพเกดมต จดดอย -

134

ตารางท 4 วเคราะหผลงานวทยานพนธระยะท 3 เรอง ทศนธาต รปทรง ส พนทวาง จดเดน จดดอย จ านวน 6 ชน (ตอ) รายการวเคราะห ผลการวเคราะห

ภาพท 5 ส สดอกสดใสกลมกลน รปทรง ดอกมขนาดใหญทตางกนท าใหภาพเกดมต พนทวาง เหมาะสม จดเดน สของงานดสดใส จดดอย ดอกมความคมชดมากเกนไป

ภาพท 6 ส ของแตละดอกสดใส รปทรง ดอกมขนาดความใหญทตางกนท าใหภาพเกดมต พนทวาง เหมาะสม จดเดน สของงานดสดใส จดดอย ดอกดเยอะมากไป

135

ผลงานวทยานพนธระยะท 3 พ.ศ. 2556-2559 มจ านวนทงหมด 6 ชนดงน

ภาพท 136 ผลงานวทยานพนธ ชนท 1 “สสนของดอกกลวยไม 1” เทคนคสอผสม พ.ศ. 2556 – 2559 ขนาด 160 x 200 เซนตเมตร

136

ภาพท 137 ผลงานวทยานพนธ ชนท 2 “สสนของดอกกลวยไม 2” เทคนคสอผสม พ.ศ. 2556 – 2559 ขนาด 150 x 200 เซนตเมตร

137

ภาพท 138 ผลงานวทยานพนธ ชนท 3 “สสนของดอกกลวยไม 3” เทคนคสอผสม พ.ศ. 2556 – 2559 ขนาด 130 x 200 เซนตเมตร

138

ภาพท 139 ผลงานวทยานพนธ ชนท 4 “สสนของดอกกลวยไม 4” เทคนคสอผสม พ.ศ. 2556 – 2559 ขนาด 150 x 200 เซนตเมตร

139

ภาพท 140 ผลงานวทยานพนธ ชนท 5 “สสนของดอกกลวยไม 5” เทคนคสอผสม พ.ศ. 2556 – 2559 ขนาด 150 x 200 เซนตเมตร

140

ภาพท 141 ผลงานวทยานพนธ ชนท 6 “สสนของดอกกลวยไม 6” เทคนคสอผสม พ.ศ. 2556 – 2559 ขนาด 150 x 200 เซนตเมตร

141

บทท 5

สรป อภปรายและขอเสนอแนะในการสรางสรรควทยานพนธ สรปการสรางสรรคผลงานวทยานพนธ ในการสรางสรรควทยานพนธชด “สสนของดอกกลวยไม” มทงหมด 6 ชน จากการเขา ไปสมผสความงามธรรมชาตของกลวยไม ท าใหเกดความประทบใจเกดการรบร เรยนร เกดจตนาการในการสรางสรรคผลงาน ขาพเจาจงน าดอกกลวยไมมาเปนสอในการแสดงออกดวยการก าหนด รปแบบดอกกลวยไม มาจดองคประกอบใหม โดยใชรปทรง สสนของดอกกลวยไม สามารถถายทอดอารมณ ความรสกและสนทรยธาตออกมาไดอยางกลมกลน ผลงานชดน ขาพเจาไดสรางสรรคผลงานวทยานพนธ “สสนของดอกกลวยไม” ม ลกษณะ 2 มต รปแบบกงเหมอนจรง เพอใหสามารถถายทอดรายละเอยดตาง ๆ ของดอกกลวยไมอยางชดเจน และชวยสรางสสน บรรยากาศใหเกดความนาสนใจใหแกผลงาน ขาพเจาไดใชดอก กลวยไม เปนสอในการแสดงออก เพราะดอกกลวยไมมรปทรง สสนทสดใส ซงสอดคลองกบแนวความคด และขาพเจาไดเปนผจดวางองคประกอบใหม โดยใชรปทรงและสสนของดอกกลวยไม แสดงออกถงสสน บรรยากาศ ผลงานทง 6 ชน ไดถายทอดแนวความคด เนอหา และเรองราว ตลอดจนรปแบบของผลงานโดยผานกระบนการจตรกรรม เทคนคสอผสม (Paper Mach) ทสามารถถานทอดรายละเอยดของรปทรง สสนของดอกกลวยไมอยางนาสนใจ

ในการสรางสรรคผลงานวทยานพนธ “สสนของดอกกลวยไม” ในการสรางสรรคผลงานศลปะ จะใชอารมณ ความรสกถายทอดผลงานซงไมเพยงพอตองท าความเขาใจขอมลพนฐานซงเกดจากประสบการณตรง จากการศกษาคนควาขอมลตองเขาใจลกษณะทางพฤกษศาสตร รปทรงดอกกลวยไมตองอาศยการไปสมผสและมองเหน รบรเพอสามารถสรางแรงกระตนในการสรางสรรค โดยมรปแบบ ส เทคนค การสรางสรรคเฉพาะตว

การสรางสรรคผลงานจตรกรรม ไดเรมศกษา แนวคด เปรยบเทยบรปแบบผลงานศลปนน ามาสกระบวนการคดวเคราะหสการรางภาพจากแนวคดดวยเทคนค (Paper Mach) จตรกรรมทมความเหมาะสมตอรปแบบผลงานศลปะ ทดลองเทคนคดวยการจดวางองคประกอบใหมและกระบวนการสรางสรรคพนผวโดยใชกระดาษช าระ กระดาษสา ปะ ตด ทบซอน เพอใหตอบสนองอารมณ ความรสก อกทงใชสสะทอนอารมณ

142

ขอเสนอแนะ 1. การน าเสนอมมมอง และเรองราวเกยวกบรปทรงทางธรรมชาตเกยวกบดอกกลวยไม

นนควรศกษาเพมเตมเกยวกบขอมลทางพฤกษศาสตร และควรศกษาขอมลจากสถานทจรง ซงจะเปนประโยชนในการซมซบลกษณะทางกายภาพท าใหสามารถเขาใจลกษณะต าง ๆ ของรปทรง ดอกกลวยไมไดมากยงขน

2. การศกษารปแบบผลงานของศลปน ควรมการศกษารปแบบผลงานศลปกรรมของศลปนชาวตางชาตและศลปนไทยเพมเตม เพอมมมองทกวางไกลในการพฒนา แนวคด เทคนควธการ ในการสรางสรรคผลงานจตรกรรม

3. การศกษาทศนธาตตางๆ เชน รปทรง ส น าหนก และศกษาเกยวกบการจดองคประกอบทางศลปะ ซงจะชวยในการพฒนาผลงานสรางสรรคใหมความสมบรณ

4. การศกษาเกยวกบกระบวนการจตรกรรมเทคนคสอผสมทใชในการสรางสรรคผลงาน ซงจะเปนประโยชนตอการสรางสรรค เพอใหไดผลงานทสมบรณ

5. การสรางสรรคผลงาจตรกรรม “สสนของดอกกลวยไม” เปนการน าเสนอมมมองหนง ทนาสนใจ สามารถศกษาและท าการวเคราะหเพอพฒนาไปสผลงานในรปแบบใหม ๆ ตอไป

143

รายการอางอง

กลวยไม Orchid. กหลาบ Aerides. เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559. เขาถงไดจาก http://panmai.com/Orchid/Aer/aer.shtml

. เขม Ascocentrum. เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559. เขาถงไดจาก http://panmai.com/Orchid/Asctm/asctm.shtml

. แคทลยา Cattleya. เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559. เขาถงไดจาก http://panmai.com/Orchid/C/c.shtml

. ชาง Rhynchostylis. เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559. เขาถงไดจาก

http://panmai.com/viewimage.php . ลกษณะของกลวยไม. เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559. เขาถงไดจาก

http://www.orchidtropical.com/vanda-bensonii.php . แสดงภาพลกษณะของกลวยไม. เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559. เขาถงไดจาก

http://pirun.ku.ac.th/~.html. . หวาย Dendrobium. เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559. เขาถงไดจาก

http://panmai.com/Orchid/Den/den.shtml ไอยเรศหรอพวงมาลย Rhynchostylis retusa. เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559. เขาถง ไดจาก http://panmai.com/Orchid/Rhy/rhy.shtml คนบานปา. เอองผง. เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://www.bloggang. Com/viewdiary.php จรรยพร วงคกลาง. ศลปนผสรางสรรค. เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559. เขาถงไดจาก http://servayp.blogspot.com จรญ บญสวน. การแสดงศลปกรรมของ จรญ บญสวน. กรงเทพฯ: อมรนทร, 2549. จฑารตน ศรบวลา. พนธกลวยไม. เขาถงเมอ 15 ธนวาคม 2556. เขาถงไดจาก http://203.172.184.5/bc/web/2555/532kt3/5322014102/page1.html ฉน เอง จา. ขอมลพนธกลวยไมไทย. เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559. เขาถงไดจาก http://catterriya40.blogspot.com/2013/08/v-behaviorurldefaultvmlo.html ชลต พงศศภสมทธ. ววฒนาการกลวยไมไทย. เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559. เขาถงไดจาก http://www.orchidtropical.com/articleid45.php ชลด นมเสมอ. องคประกอบของศลปะ. พมพครงท 9. กรงเทพฯ: อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง, 2541.

144

ณฐฐนนท ภทรพงศาวงศ. ประมวลภาพกลวยไม. เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559. เขาถงไดจาก http://panmai.com/Orchid/V/v.shtml ดอกไม. กลวยไมสกล Paphiopedilum - รองเทานารฝาหอย bellatulum. เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559, เขาถงไดจาก http://bondsnet.net/fpbellatulum.html ทวเดช จวบาง. เรยนรทฤษฎส. กรงเทพฯ: อมรนทรพรนตงแอนดพบลซซง, 2554. นรนรตน บตรศร. การศกษาการคดวจารณญานขอบงเดกปฐมวยทไดรบการจดกจกรรมศลปะ ประดษฐจากงานกระดาษทใชการผนกตดดวยกระดาษ (เปเปอรมาเช). กรงเทพฯ: มหาวทยาลยราชภฏวไลยาลงกรณ. 2555. นสรา เจะแว. ศลปะนพนธ ดอกกลวยไม. เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559. เขาถงไดจาก http://cai.oas.psu.ac.th/~badul/54/15.pdf น านอย จะจะ. กมล ทศนาญชล. เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559. เขาถงไดจาก http://woradar.blogspot.com พดชา แกวทองตาล. ผลดอกออกใบใหชวต. กรงเทพฯ: อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง, 2554. ราชบณฑตยสถาน. พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน. กรงเทพฯ: นานมบคพบลเคชนส, 2542.

. พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน. กรงเทพฯ: อกษรเจรญทศน, 2525. วกพเดยสารานกรมเสร. กมล ทศนาญชล. เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559. เขาถงไดจาก https://th.wikipedia.org/wiki

. รองเทานารอนทนนท. เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559. เขาถงไดจาก https://th.wikipedia.org

. ศลปกรรม. เขาถงเมอ 15 ธนวาคม 2556. เขาถงไดจาก https://th.wikipedia.org/wiki

. สกลรองเทานาร. เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559. เขาถงไดจาก https://th.wikipedia.org แวนดาฮกเคอเรยนา. แวนดาฮกเคอเรยนา Vanda Hookerriana. เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559. เขาถงไดจาก https://comstucvk133.wordpress.com/แวนดาฮกเคอเรยนา ศลปนบนเวรดลดไวดเวบ. ชดสญลกษณในพธกรรม. เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559. เขาถงไดจาก http://www.era.su.ac.th/Artists/thai/thavorn/concept.html เศรษฐมนตร กาญจนกล. กลวยไมไทย= Orchids in Thailand. กรงเทพฯ: เศรษฐศลป, 2552. สมเกยรต ตงนโม. ทฤษฎส: Color. กรงเทพฯ: โอ. เอส. พรนตง เฮาส, 2536. สมทรปราการ Thailand. รองเทานาร เหลองปราจน. เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559. เขาถงไดจาก http://www.bloggang.com

145

สนทร วเศษ. แหลงการเรยนรทศนศลป. เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559. เขาถงไดจาก https://sites.google.com/site/wisetmak/rup-rang-laea-rup-thrng ส านกขาวเหดลม. ‘จรญ บญสวน’ แสดงเดยวผลงาน สสนพรรณพฤกษ-The Splendour of

Nature ขวศลปะเชยงราย. เขาถงเมอ 30 ธนวาคม 2559. เขาถงไดจาก http://www.hedlomnews.com

Admin. นทรรศการ “ความสมพนธแหงชวต”. เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559. เขาถงไดจาก

http://www.wikalenda.com/Relationship-of-Life-071498.html Architecture. ศป.บ. ภาพพมพ. เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559. เขาถงไดจาก http://www.arch.kmitl.ac.th Contest war. จตรกรรมเอเซย พลส. เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559. เขาถงไดจาก http://contestwar.com/th/forum/4867 Dictionary. พจนานกรมแปล ไทย-ไทย อ.เปลอง ณ นคร. เขาถงเมอ 10 ธนวาคม 2559. เขาถงได จาก http://dictionary.sanook.com Fire_phoenix IP. กลวยไมทบาน, เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559. เขาถงไดจาก

http://www.bloggang.com/viewblog.php

Group Blog. มอนไข มอนไขใบมน. เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559. เขาถงไดจาก http://www.bloggang.com/mainblog.php Haik. คารวาลย...อาจารยชลด นมเสมอ. เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559. เขาถงไดจาก

http://www.bloggang.com/viewdiary.php . เสพงานศลป 3. เขาถงเมอ 15 ธนวาคม 2556. เขาถงไดจาก

http://www.bloggang.com/mainblog.php Jan Sirinan. กมล ทศนาญชล. เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559. เขาถงไดจาก http://woradar.blogspot.com/2014/09/2540-2540-17-2487.html Mixmedia.pdf. สอผสม หรอ Mixed Media. เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559. เขาถงไดจาก

http://academics.satitpatumwan.ac.th/PDSShow58_DVD/mixmedia.pdf Moses. ศลปะจากกระดาษ และแนวคดของ Yulia Brodskaya. เขาถงเมอ 30 ธนวาคม 2559. เขาถงไดจาก https://board.postjung.com/692726.html NickySee.BlogGang.Com. ศลปะมวนกระดาษขนาดใหญแบบสามมต. เขาถงเมอ 30 ธนวาคม

2559, เขาถงไดจาก http://www.bloggang.com/mainblog.php . Paper Quilling by Yulia Brodskaya. เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559.

เขาถงไดจาก http://www.bloggang.com/mainblog.php

146

0nickySee.BlogGang.Com. ศลปะมวนกระดาษขนาดใหญแบบสามมต. เขาถงเมอ 30 ธนวาคม 2559. เขาถงไดจาก http://www.bloggang.com/mainblog.php

Orchidtropical.com. เขาแกะบล ©Toshihiko Shinagawa. เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559. เขาถงไดจาก http://www.orchidtropical.com/rhynchostylis_coelestis.php

Orchidtropical.com. ไมกอ เหลองจนทบรณตาด า. เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559. เขาถงไดจาก

http://www.orchidtropical.com/itemid09.php . เอองโมก และ เอองโมกพร. เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559. เขาถงไดจาก

http://www.orchidtropical.com/vanda_teres.php Ronarong Butthongkaew. สญญาดอกไม. เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559. เขาถงไดจาก https://www.youtube.com Sikarin Hospital Hatyai. ธรรมราชา ราชาผทรงธรรม. เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559. เขาถงไดจาก https://www.youtube.com Subscribe. Sala for The Mind. เขาถงเมอ 30 ธนวาคม 2559. เขาถงไดจาก http://prepositionmag.com/article/sala-for-the-mind Sukunya padungted. 2 Sukanya Padungted 058. เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559. เขาถงไดจาก

http://academics.satitpatumwan.ac.th/PDSShow58_DVD/mixmedia.pdf Technology. แวนดาไตรคลเลอร Vanda tricolor. เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559. เขาถงไดจาก

https://comstucvk531.wordpress.com/แวนดาไตรคลเลอร-vanda-tricolor Trueid. วนครกบสญลกษณ ดอกกลวยไม-เรอจาง-พระคณทสาม. เขาถงเมอ 15 ธนวาคม 2556. เขาถงไดจาก http://news.trueid.net/detail/28045 Unionunderoath. ศลปะยคอมเพรสชนนสม. เขาถงเมอ 30 ธนวาคม 2559. เขาถงไดจาก http://unionunderoath.blogspot.com Vanda แวนดา. กลวยไมสกลแวนดา Vanda. เขาถงเมอ 7 มกราคม 2559. เขาถงไดจาก http://panmai.com/Orchid/V/v.shtml

147

ประวตผวจย ชอ นางสาวบรพมณ สนธโพธ ทอย 22/32 ม.2 ต.พยหะ อ.พยหะคร จ.นครสวรรค 60130 e-mail boodongdong@gmail.com โทร 080-0472245 ประวตการศกษา พ.ศ. 2555 ส าเรจการศกษาศลปบณฑต สาขาวชาจตรกรรม คณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยราชมงคลธญบร พ.ศ. 2559 ศกษาตอระดบปรญามหาบณฑต สาขาวชาทศนศลปศกษา คณะ จตรกรรมประตมากรรมและภาพพมพ และศกษาศาสตร มหาวทยาลย ศลปากร ประวตการแสดงผลงาน พ.ศ. 2553 รวมแสดงนทรรศการศษยเกาอาชวศกษานครสวรรค หางสรรพสนคา แฟรแลนด จงหวดนครสวรรค พ.ศ. 2554 รวมแสดงนทรรศการเนองในวนคลายวนสถาปนามหาวทยาลยราชมงคล ธญบร พ.ศ. 2552 รวมแสดงนทรรศการ “สน า” กลม 20th Century Art ครงท 1 สาขาวชาจตรกรรม ณ หอศลปมหาวทยาลยราชมงคลธญบร พ.ศ. 2553 รวมแสดงนทรรศการ “สน ามน” กลม 20th Century Art ครงท 2 สาขาวชาจตรกรรม ณ หอศลปมหาวทยาลยราชมงคลธญบร พ.ศ. 2555 รวมแสดงนทรรศการศลปนพนธ “Art Thesis Exhibition 21th” ณ ศนยวฒนธรรมแหงประเทศไทย พ.ศ. 2560 รวมแสดงนทรรศการแสดงผลงานวทยานพนธและการคนควาอสระ “IN MEMORIAM ดวยความระลกถง” ณ หองนทรรศการศลปกรรม อาคารทวารวดศรราชภฎ มหาวทยาลยราชภฎนครปฐม