การหมนประมาทหมายถงอะไร

หลกการของเสรภาพในการแสดงออกและการคมครองชอเสยง

อารตเคล 19

เอกสารชดมาตรฐานการปฎบตสากล

กรกฎาคม 2543

1

สารบญ บทนา……………………………………………………………. 4

อารมภบท ………………………………………………………... 5

สวนท 1 หลกการทวไป หลกการท 1 เสรภาพในการแสดงความคดเหน แสดงออกและขอมลขาวสาร………….. 6

หลกการท 1.1 ตองมกฎหมายบญญต หลกการท 1.2 การคมครองประโยชนทางชอเสยงอนชอบดวยกฎหมาย หลกการท 1.3 จาเปนตอสงคมประชาธปไตย หลกการท 2 ความมงหมายทชอบดวยกฎหมายของกฎหมายหมนประมาท …………... 8

หลกการท 3 หมนประมาทองคกรสาธารณะ ……………………………….. 10

สวนท 2 หมนประมาททางอาญา หลกการท 4 หมนประมาททางอาญา ……………………………………. 10

สวนท 3 กฎหมายหมนประมาททางแพง หลกการท 5 วธพจารณา ……………………………………………. 12

หลกการท 6 การคมครองแหลงขาว ……………………………………. 13

หลกการท 7 การพสจนความจรง ……………………………………… 13 หลกการท 8 เจาพนกงานของรฐ ………………………………………. 15

หลกการท 9 การเผยแพรทมเหตอนควร …………………………………. 15

หลกการท 10 การแสดงความคดเหน …………………………………… 16

หลกการท 11 ขอยกเวนไมตองรบผด …………………………………… 17

หลกการท 12 ขอบเขตของการรบผด …………………………………… 18

2

สวนท 4 การเยยวยา หลกการท 13 บทบาทของการเยยวยา …………………………………… 19

หลกการท 14 การเยยวยาทมใชตวเงน …………………………………… 20

หลกการท 15 คาทดแทนทเปนตวเงน …………………………………… 21

หลกการท 16 คาสงหามชวคราว ………………………………………. 22

หลกการท 17 คาสงหามถาวร ………………………………………… 22

หลกการท 18 คาใชจายในการดาเนนคด …………………………………. 23

หลกการท 19 โจทกซงมเจตนาราย …………………………………….. 23

เชงอรรถ ………………………………………………... 24

ภาคผนวก ก ……………………………………………… 26

___________________________________________________ อารตเคล 19 ขอขอบคณองคการยเนสโกในความสนบสนนทางการเงนสาหรบการเขยนและตพมพหลกการทอยในเอกสารฉบบน จดยนในเรองการหมนประมาททอยในเอกสารนมจาเปนตองเปนทศนะขององคการยเนสโก ___________________________________________________

3

บทนา หลกการทจะกลาวถงในเอกสารฉบบนจะไดกาหนดดลยภาพทเหมาะสมระหวางสทธมนษยชนวาดวยเสรภาพในการแสดงออกซงรบรองโดยหลกสทธมนษยชนของสหประชาชาตและองคการระดบภมภาคอนๆรวมทงรฐธรรมนญของเกอบทกประเทศกบความจาเปนทตองคมครองชอเสยงของบคคลซงกยอมรบอยางกวางขวางโดยหลกสทธมนษยชนสากลและกฎหมายของประเทศตางๆในโลก หลกการเหลานตงอยบนพนฐานทวาในสงคมทเปนประชาธปไตยนน ตองมหลกประกนสาหรบเสรภาพในการแสดงออกและจะจากดไดแตในกรณทเฉพาะเจาะจงจรงๆเทานนซงจาเปนตอการคมครองประโยชนทชอบดวยกฎหมายอนรวมถงชอเสยงของบคคลดวย วาโดยเฉพาะแลว หลกการเหลานกาหนดมาตรฐานของเสรภาพในการแสดงออกซงกฎหมายทบญญตวาดวยเรองการคมครองชอเสยงนนควรยดถอตามเปนอยางนอย1

หลกการเหลานตงอยบนพนฐานของกฎหมายและมาตรฐานระหวางประเทศ หลกปฏบตของประเทศตางๆ (อนสะทอนจากกฎหมายและคาพพากษาของศาลในประเทศตางๆ) และหลกกฎหมยทวไปทประชาคมโลกยอมรบ โดยเปนผลจากกระบวนการศกษา วเคราะห และปรกษาหารออนยาวนานภายใตการกากบดแลของอารตเคล 19 และจากการสมมนาและประชมเชงปฎบตการตางๆในระดบประเทศและระหวางประเทศ2 โดยขนตอนสดทายคอการประชมเชงปฏบตวาดวยกฎหมายหมนประมาทซงจดขนเมอ 29 กมภาพนธ ถง 1 มนาคม 2543 ณ กรงลอนดอน สหราชอาณาจกรองกฤษซงไดมการรางหลกการนขน และรางนไดนาไปปรกษาหารอกบฝายตางๆอยางกวางขวางในเวลาตอมา3

หลกการเหลานมขอบเขตอยทการกาหนดดลยภาพทเหมาะสมระหวางเสรภาพในการแสดงออกกบการทาใหชอเสยงของบคคลไดรบความเสยหาย4 โดยชอเสยงนนหมายถงการทปจเจกบคคลหนงๆไดรบการยอมรบภายในชมชนหนง อยางไรกตาม ไมควรเหนวาหลกการเหลานไมคานงถงหรอรบรองขอจากดทมขนเพอคมครองประโยชนอนๆ เชน ความเปนสวนตว การยอมรบในตนเอง หรอการกลาววาจาเดยดฉนทผอนซงตองพดกนในบรบทอน อารตเคล 19 กรงลอนดอน สงหาคม 2543

4

อารมภบท พจารณาวาตามหลกการทไดประกาศไวในกฎบตรสหประชาชาตซงไดขยายความไวในปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชนนนการยอมรบในสทธทเทาเทยมกนและไมอาจเพกถอนไดของมวลมนษยชาตทงปวงเปนฐานรากอนสาคญของเสรภาพ ความยตธรรมและสนตภาพ ยนยนความเชอทวาเสรภาพในการแสดงออกและการไหลเวยนของขอมลขาวสารโดยอสระอนรวมถงการสามารถพดถงเรองทเปนประโยชนสาธารณะไดอยางอสระและเปดเผยแมวาจะตองวพากษวจารณบคคลบางคนมความสาคญยงในสงคมประชาธปไตย เพอพฒนาการของบคคล ศกดศรและความเปนบคคลทสมบรณของทกคน รวมทงเพอความกาวหนาและความเปนอยทดของสงคมและการทจะไดมสทธมนษยชนและเสรภาพขนพนฐานอนๆ คานงถงบทบญญตทเกยวของในปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน กตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง กฎบตรอฟรกาวาดวยสทธมนษยชนและสทธของประชาชน อนสญญาอเมรกาวาดวยสทธมนษยชน และอนสญญายโรปวาดวยสทธมนษยชนและเสรภาพขนพนฐานรวมทงบทบญญตในรฐธรรมนญของประเทศตางๆ ตระหนกถงความจาเปนขนพนฐานของฝายตลาการทเปนอสระและเปนกลางในการคมครองกฎหมายและสทธมนษยชนซงรวมถงเสรภาพในการแสดงออก และความจาเปนในการอบรมฝายตลาการวาดวยสทธมนษยชนโดยเฉพาะเรองเสรภาพในการแสดงออก ตระหนกถงความสาคญของชอเสยงตอปจเจกบคคลและความจาเปนในการจดใหมการคมครองชอเสยงตามความเหมาะสม ทราบวากฎหมายหมนประมาทมใชอยทวไปซงจากดอยางไมอยางเหมาะสมถงการพดในทสาธารณะถงเรองทเปนประโยชนสาธารณะ ทราบถงขอเทจจรงทวารฐบาลของประเทศตางๆอางความจาเปนของกฎหมายดงกลาวเพอคมครองชอเสยงของบคคล และวาการทบคคลทอยในอานาจมกใชกฎหมายดงกลาวไปในทางทผด ตระหนกถงความสาคญของการเขาถงขอมลขาวสารไดอยางเปดเผยโดยเฉพาะสทธในการเขาถงขอมลขาวสารทเจาพนกงานครอบครองเพอสงเสรมใหมการรายงานทถกตองและจากดการเผยแพรขอความทเปนเทจและทอาจเปนหมนประมาท

5

ทราบถงบทบาทของสอในการสงเสรมสทธในการรบรของสาธารณชน ในการจดใหมเวทสาหรบการพดถงเรองทเปนประโยชนสาธารณะ และในการเปน ‘สนขเฝาระวงของสาธารณะ’ เพอชวยสงเสรมใหรฐบาลตองรบผดในการกระทาของตน ยอมรบถงความสาคญของกลไกในการกากบดแลตนเองทสอจดตงขนซงมประสทธผลและสามารถเยยวยาชอเสยงทไดรบความเสยหายซงไมละเมดสทธของเสรภาพในการแสดงออกอยางไมเหมาะสม ปรารถนาทจะสงเสรมใหมความเขาใจทดขนเกยวกบดลยภาพทเหมาะสมระหวางสทธของเสรภาพในการแสดงออกกบความจาเปนในการคมครองชอเสยงของบคคล เรา5 เสนอแนะใหองคกรระดบประเทศ ภมภาคและสากลดาเนนการตามความเหมาะสมตามทางการของตนในการสงเสรมใหมการเผยแพร ใหมการยอมรบและดาเนนการตามหลกการเหลาน สวนท 1 หลกการทวไป หลกการท 1 เสรภาพในการแสดงความคดเหน แสดงออกและขอมลขาวสาร (ก) บคคลทกคนมสทธทจะมความคดเหนโดยปราศจากการแทรกแซง (ข) บคคลทกคนมสทธของเสรภาพในการแสดงออกซงรวมถงเสรภาพในการคนหา รบและถายทอดขอมลขาวสารและความคดในทกลกษณะโดยไมมขอบเขตไมวาทางวาจา ลายลกษณอกษรหรอดวยการพมพ ในรปของศลปะหรอผานสออนใดตามทบคคลนนเลอก (ค) การใชสทธตามวรรค (ข) อาจตกอยภายใตการจากดสทธดวยเหตผลเฉพาะตามกฎหมายระหวางประเทศซงรวมถงการคมครองชอเสยงของบคคลอนตามทสามารถแสดงไดวาจาเปน (ง) บคคลใดซงไดรบผลไมวาโดยตรงหรอโดยออมจากการถกจากดเสรภาพในการแสดงออกตองสามารถคดคานถงความสมบรณของการจากดสทธนนตามกฎหมายรฐธรรมนญหรอกฎหมายสทธมนษยชนตอศาลหรอตลาการทเปนอสระ

6

(จ) การจากดเสรภาพในการแสดงออกตองมการควบคมทเหมาะสมเพอปองกนมใหใชไปในทางทผดซงรวมถงสทธทจะเขาถงศาลหรอตลาการทเปนอสระตามหลกบงคบแหงกฎหมาย หลกการท 1.1 ตองมกฎหมายบญญต การจากดสทธใดๆในการแสดงออกหรอขอมลขาวสารตองมกฎหมายบญญต กฏหมายนนตองเปดเผย ไมกากวมและบญญตอยางชดเจนและมขอบเขตเฉพาะเพอใหบคคลสามารถคาดการณไดดวยความแมนยาตามสมควรและลวงหนาถงความถกตองหรอไมถกตองตามกฎหมายของการกระทานน หลกการท 1.2 การคมครองประโยชนทางชอเสยงอนชอบดวยกฎหมาย การจากดสทธใดๆในการแสดงออกหรอขอมลขาวสารซงใหเหตผลวาชอบดวยกฎหมายบนพนฐานทวาเปนการคมครองชอเสยงของบคคลอนตองมความมงหมายทแทจรงและแสดงผลไดวาเปนการคมครองประโยชนทางชอเสยงอนชอบดวยกฎหมาย6

หลกการท 1.3 จาเปนตอสงคมประชาธปไตย การจากดเสรภาพในการแสดงออกหรอขอมลขาวสารซงรวมถงการคมครองชอเสยงของบคคลอนไมสามารถใหเหตผลวาชอบดวยกฎหมายหากไมสามารถทาใหเชอไดวาเปนสงทจาเปนตอสงคมประชาธปไตย วาโดยเฉพาะแลวการจากดสทธนนไมสามารถใหเหตผลวาชอบดวยกฎหมายหาก (1) มวธการทจากดสทธนอยกวาซงประโยชนทางชอเสยงอนชอบดวยกฎหมายสามารถไดรบการคมครองตามพฤตการณนนๆ หรอ (2) เมอพจารณาถงพฤตการณทงปวง การจากดสทธนนมผลเสยไมเทาผลดเนองจากประโยชนในการคมครองชอเสยงไมไดมากไปกวาผลเสยตอเสรภาพในการแสดงออกอยางมนยสาคญ ขอสงเกตหลกการท 1 หลกการท 1 รางขนจากเนอหาการรบรองเสรภาพในการแสดงออกในระดบสากลและใน

7

รฐธรรมนญของประเทศตางๆดงทบญญตขยายความไวในหลกนตศาสตรสากลและเปรยบเทยบและในหลกการศราควซาเกยวกบบทบญญตขอจากดและการยกเลกบทกฎหมายในกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง7 หลกสามขอในการประเมนถงความชอบดวยกฎหมายของการจากดเสรภาพในการแสดงออกตามทระบในหลกการท 1.1 ถง 1.3 ไดรบการตอกยาในหลกนตศาสตรเกยวกบเสรภาพในการแสดงออกในระดบสากลเปนสวนใหญและในกฎหมายของประเทศตางๆจานวนมาก หลกการท 2 ความมงหมายทชอบดวยกฎหมายของกฎหมายหมนประมาท (ก) กฎหมายหมนประมาทไมสามารถใหเหตผลวาชอบดวยกฎหมายหากความมงหมายทแทจรงและผลทไดมใชเพอคมครองชอเสยงของบคคลหรอองคกรทมสทธฟองคดและถกฟองคดเพอปองกนความเสยหายซงรวมถงการทอาจทาใหบคคลไดรบการยอมรบในชมชนนอยลง ทาใหบคคลนนถกดถกหรอเกลยดชงจากสาธารณะ หรอทาใหบคคลอนๆไมชอบหรอหลกเลยงบคคลนน (ข) กฎหมายหมนประมาทไมสามารถใหเหตผลวาชอบดวยกฎหมายหากความมงหมายหรอผลเปนไปเพอคมครองบคคลจากอนตรายตอชอเสยงซงบคคลนนไมมหรอไมควรมหรอคมครอง ‘ชอเสยง’ ขององคกรทมใชองคกรทมสทธฟองคดหรอถกฟองคด วาโดยเฉพาะแลวกฎหมายหมนประมาทไมสามารถใหเหตผลวาชอบดวยกฎหมายหากมความมงหมายหรอผลเพอ (1) ขดขวางการวพากษวจารณอนชอบดวยกฎหมายตอเจาหนาทหรอขดขวางการเปดเผยถงการกระทาผดหรอการทจรตของเจาหนาท (2) คมครอง ‘ชอเสยง’ ของสงของ เชน สญญลกษณของรฐหรอศาสนา ธงชาตหรอตราของประเทศ (3) คมครอง ‘ชอเสยง’ ของรฐหรอประเทศ (4) ทาใหบคคลสามารถฟองในนามของบคคลทตายแลว หรอ (5) อนญาตใหบคคลฟองในนามของกลมบคคลซงโดยตวของกลมนนเองไมอยในสถานะทจะฟองได

8

(ค) กฎหมายหมนประมาทไมสามารถใหเหตผลวาชอบดวยกฎหมายบนพนฐานเพอคมครองประโยชนอนใดทมใชชอเสยงซงประโยชนเหลานนแมอาจทาใหการจากดเสรภาพในการแสดง ออกบางประการชอบดวยกฎหมายจะไดรบการคมครองดกวาดวยกฎหมายทบญญตขนเพอความมงหมายนนเปนการเฉพาะ วาโดยเฉพาะแลว กฎหมายหมนประมาทไมสามารถใหเหตผลวาชอบดวยกฎหมายบนพนฐานเพอชวยรกษาความสงบเรยบรอยของประชาชน ความมนคงของประเทศ หรอความสมพนธฉนทมตรกบรฐหรอรฐบาลตางประเทศ ขอสงเกตหลกการท 2 ความมงหมายเดยวทชอบดวยกฎหมายของกฎหมายหมนประมาทคอเพอคมครองชอเสยง แตมหลายประเทศในโลกทใชกฎหมายหมนประมาทไปในทางทผดโดยใชเพอขดขวางการแสดงความคดเหนโดยเปดเผยในทสาธารณชนและการวพากษวจารณอนชอบดวยกฎหมายถงการกระทาผดของเจาหนาท หลายประเทศมกฎหมายทบญญตขนเพอคมครองเกยรตของสงของบางอยางเชนสญญลกษณของชาตหรอศาสนา เนองจากสงของในลกษณะเชนนนไมอาจมชอเสยงได กฎหมายเหลานนจงมไดมเพอเปาหมายอนชอบดวยกฎหมาย ความเสยหายจากการทชอเสยงของบคคลถกโจมตโดยไมมเหตอนควรโดยสภาพเปนเรองทกระทาตอบคคลนนโดยตรง จงไมใชประโยชนทอาจตกทอดทางมรดกไดซงตางจากทรพยสน ประโยชนใดๆทญาตซงยงมชวตอยอาจมในชอเสยงของบคคลทตายแลวแตกตางโดยพนฐานจากประโยชนทบคคลซงยงมชวตอยจะมไดจากชอเสยงของตนเอง นอกจากนสทธในการฟองคดหมนประมาทชอเสยงของบคคลทตายแลวสามารถถกใชไปในทางทผดโดยงายและอาจขดขวางการแสดงความคดเหนตอเหตการณทางประวตศาสตรอยางอสระและเปดเผย กลมตางๆทไมมสถานะทางกฎหมายมอาจมชอเสยงเชนทบคคลมในความหมายของการมชอเสยงได กฎหมายหมนประมาททมงหมายเพอคมครองชอเสยงของกลมในลกษณะนจงไมอาจใหเหตผลวาชอบดวยกฎหมายได หลกการท 2 (ข) (5) ครอบคลมทงการฟองคดหมนประมาทในนามสมาชกทกคนของกลมและการฟองคดของแตละบคคลซงอางวาถกหมนประมาทโดยออมจากการเปนสวนหนงของกลม สมาชกแตละคนของกลมอาจสามารถฟองคดหมนประมาทไดตราบเทาทสามารถแสดงใหเหนไดวาตนถกอางถงเปนสวนตวและไดรบผลโดยตรง บางประเทศหาเหตผลทจะใหกฎหมายหมนประมาทโดยเฉพาะทมโทษอาญาชอบดวยกฎหมายบนพนฐานวากฎหมายนคมครองประโยชนสาธารณะทไมเกยวกบชอเสยง เชน เพอรกษาความสงบ

9

เรยบรอยของประชาชน ความมนคงของประเทศหรอความสมพนธฉนทมตรกบประเทศอน เนองจากกฎหมายหมนประมาทมไดบญญตเพอคมครองประโยชนเหลานเปนการเฉพาะ จงไมเขาคายวามความจาเปนในการจากดเสรภาพในการแสดงออกตามทกลาวไวในหลกการท 1.3 ประโยชนในลกษณะเชนนเมอเปนการชอบดวยกฎหมายควรไดรบการคมครองโดยกฎหมายทบญญตขนเพอความมงหมายนนเปนการเฉพาะ หลกการท 3 หมนประมาทองคกรสาธารณะ องคกรสาธารณะในทกรปแบบซงรวมถงองคกรทงปวงทเปนสวนหนงของอานาจนตบญญต บรหารหรอตลาการของรฐบาลหรอทมบทบาทหนาทในทางสาธารณะควรถกหามมไดฟองคดหมนประมาททงหมด ขอสงเกตหลกการท 3 ศาลสงในหลายประเทศไดจากดสทธของเจาพนกงานของรฐซงรวมถงองคกรทมาจากการเลอกตง บรรษททรฐเปนเจาของหรอแมแตพรรคการเมองทจะฟองคดหมนประมาท ซงเปนการยอมรบถงความสาคญอยางยงยวดในสงคมประชาธปไตยทจะมการวพากษวจารณเจาพนกงานของรฐและเจาหนาทรฐบาลอยางเปดเผย ยอมรบถงสภาพของชอเสยงทองคกรเหลานมซงมอยางจากดและเปนสาธารณะ และเจาพนกงานของรฐมวธการมากมายในการคมครองตนเองจากการถกวพากษวจารณ ในการใชหลกการขอนควรคานงวาในทางสากลมแนวโนมทจะขยายการจากดสทธประการนใหครอบคลมองคกรสาธารณะในรปแบบตางๆกวางยงขน สวนท 2 หมนประมาททางอาญา หลกการท 4 หมนประมาททางอาญา (ก) กฎหมายหมนประมาททางอาญาทงปวงควรยกเลกและแทนทตามความจาเปนดวยกฎหมายหมนประมาททางแพงตามความเหมาะสม ประเทศทยงใชกฎหมายหมนประมาททางอาญาควรมมาตรการทจะดาเนนการตามหลกการนอยางเปนขนตอน (ข) เพอผลในทางปฏบต ควรมมาตรการในทนททจะสรางความมนใจวากฎหมายหมนประมาททางอาญาใดๆทยงบงคบใชอยเปนไปตามเงอนไขขางลางน ทงนโดยยอมรบขอเทจจรงทวาในหลาย

10

ประเทศกฎหมายหมนประมาททางอาญาเปนวธการหลกทจะใชจดการกบกรณทชอเสยงถกโจมตโดยไมมเหตอนควร (1) บคคลไมควรตองรบโทษทางอาญาในคดหมนประมาทเวนแตคกรณทอางวาถกหมนประมาทสามารถพสจนโดยปราศจากขอสงสยตามสมควรถงการดารงอยขององคประกอบของความผดทกประการตามทระบไวขางลางน (2) ไมใหถอวามความผดของการหมนประมาททางอาญาเวนแตจะพสจนไดวาขอความทดหมนนนเปนเทจ ไดกระทาโดยรแนวาเปนเทจหรอโดยไมรวาเปนเทจหรอไมอยางประมาทเลนเลอ และไดกระทาโดยมเจตนาอยางแนชดทจะกอใหเกดความเสยหายแกคกรณทอางวาถกหมนประมาท (3) เจาพนกงานของรฐซงรวมถงตารวจและอยการไมควรมสวนในการฟองหรอดาเนนคดหมนประมาททางอาญาไมวาคกรณทอางวาถกหมนประมาทจะมสถานภาพอยางใดหรอแมแตเปนเจาพนกงานอาวโสของรฐ (4) ไมควรใชโทษจาคก การรอลงอาญาโทษจาคก การระงบมใหใชสทธแสดงออกผานสอในรปแบบใดรปแบบหนงเปนการชวคราว หรอมใหทางานขาวหรออาชพอนใดเปนการชวคราว เงนคาปรบทมากเกนเหต หรอโทษอาญาอนใดทรนแรงเพอเปนบทลงโทษการละเมดกฎหมายหมนประมาทไมวาขอความทดหมนนนจะเลวรายหรอโจงแจงอยางใดกตาม ขอสงเกตหลกการท 4 การทาใหการกระทาใดมความผดทางอาญาแสดงนยวารฐมประโยชนอยางชดแจงในการควบคมการกระทานนและทาใหการกระทานนเปนสงทนารงเกยจของสงคม ศาลในทางสากลจงไดเนนถงความจาเปนทรฐบาลของประเทศตางๆจะตองยบยงชงใจการใชโทษอาญาในการจากดสทธพนฐาน ประเทศตางๆจานวนมากถอวาการคมครองชอเสยงของบคคลเปนประโยชนสวนบคคลและประสบการณชวาการทาใหขอความหมนประมาทมโทษอาญาไมจาเปนวาจะทาใหชอเสยงของบคคลไดการคมครองอยางเพยงพอ ในประเทศตางๆจานวนมาก ผมอานาจใชกฎหมายหมนประมาททางอาญาไปในทางทผดเพอจากดการวพากษวจารณและการแสดงความคดเหนของสาธารณชน บทลงโทษทางอาญาทรนแรง

11

โดยเฉพาะโทษจาคกทาใหบคคลเกรงกลวอยางมากทจะแสดงออกโดยเสร จงไมอาจใหเหตผลวาชอบดวยกฎหมายอยางชดแจงโดยเฉพาะเมอมบทลงโทษทมใชทางอาญาซงเพยงพอทจะเยยวยาชอเสยงของบคคลทไดรบความเสยหาย กฎหมายหมนประมาททางอาญามโอกาสทจะถกใชไปในทางทผดเสมอแมในประเทศทมไดบงคบใชอยางเขมงวด ไดกลาวไปแลววาการใชกฎหมายหมนประมาททางอาญาเพอรกษาความสงบเรยบรอยของประชาชนหรอปกปองประโยชนสาธารณะอนเปนการไมชอบดวยกฎหมาย ดวยเหตผลเหลานจงควรยกเลกกฎหมายหมนประมาททางอาญา ในขณะเดยวกน เปนทยอมรบวาในประเทศตางๆจานวนมากกฎหมายหมนประมาททางอาญายงเปนวธการหลกทจะใชจดการกบกรณทชอเสยงถกโจมตโดยไมมเหตอนควร เพอลดการใชการจากดเสรภาพในการแสดงออกไปในทางทผดหรอการจากดโดยไมมแหตอนควรใหเหลอนอยทสดในทางปฏบต จงจาเปนตองมมาตรการในทนททจะสรางความมนใจวากฎหมายลกษณะนเปนไปตามเงอนไขสประการทระบไวในหลกการยอย (ข) หลกพนฐานประการหนงของกฎหมายอาญาซงคอใหสนนษฐานไวกอนวาบรสทธนนกาหนดใหคกรณทฟองคดอาญาเปนฝายตองพสจนองคประกอบสาคญๆทงหมดของการกระทาผด ในกรณของหมนประมาท การทขอความทกลาวเปนเทจหรอไมและการมเจตนาเพยงพอทจะกระทาผดเปนเงอนไขสาคญสองประการแรก เงอนไขทสามคอการใชกฎหมายหมนประมาททางอาญาไปในทางทผดบอยๆโดยเจาพนกงานของรฐซงรวมถงการใชทรพยากรตางๆของรฐในการฟองคดรวมทงสภาพการณทวาการคมครองชอเสยงของบคคลเปนเรองสวนบคคลโดยพนฐาน เงอนไขทสคอบทลงโทษตองไมรนแรงเกนควรหรอกอใหเกดความเกรงกลวทจะแสดงออกในอนาคต สวนท 3 กฎหมายหมนประมาททางแพง หลกการท 5 วธพจารณา (ก) กาหนดเวลาในการยนฟองคดหมนประมาทไมควรนานเกนกวาหนงปนบจากวนทเผยแพรเวนแตในพฤตการณพเศษ (ข) ศาลควรทาใหวธพจารณาคดหมนประมาทในแตละขนตอนดาเนนไปดวยความรวดเรวตามสมควรเพอใหเสรภาพในการแสดงออกไดรบผลเสยแตนอยจากความเนนนานของกระบวนพจารณา ในขณะเดยวกน กระบวนพจารณาไมควรดาเนนเรวเกนไปจนจาเลยไมมโอกาสทจะตอสคดอยางเหมาะสมไมวาจะดวยพฤตการณใดกตาม

12

ขอสงเกตหลกการท 5 การอนญาตใหฟองคดหลงจากทขอความอนเปนมลคดไดเผยแพรไปนานแลวทาใหบคคลทเกยวของตอสคดลาบาก กระบวนพจารณาทเนนนานเกนควรทาใหจาเลยเกดความเกรงกลวทจะแสดงออกโดยเสรและโจทกไมไดรบการเยยวยาในเวลาอนควร ในขณะเดยวกน กฎหมายในบางประเทศใหเวลาคกรณของคดหมนประมาทสนอยางไมสมเหตผลซงหมายความวาจาเลยไมมโอกาสทจะตอสคดอยางเหมาะสมและอาจมอปสรรคอนดวย ปญหานอาจรนแรงขนโดยเฉพาะในกรณทเกยวกบหลกฐานของความจรงเมอจาเลยไดขอมลมาจากแหลงขาวลบซงไมตองการเปดเผยตอศาล หลกการท 6 การคมครองแหลงขาว (ก) นกขาวและบคคลอนซงไดขอมลขาวสารจากแหลงขาวลบเพอเผยแพรเปนประโยชนสาธารณะมสทธทจะไมตองเปดเผยแหลงขาวลบนน และสทธนไมควรถกเพกถอนหรอจากดในการดาเนนคดหมนประมาทไมวาภายใตพฤตการณใดกตาม (ข) บคคลซงไดรบการคมครองภายใตหลกการขอนไมควรไดรบผลเสยในคดหมนประมาทเพยงเพราะปฏเสธทจะเปดเผยแหลงขาวลบ ขอสงเกตหลกการท 6 เปนทยอมรบกนดวาการรบประกนถงเสรภาพในการแสดงออกทาใหนกขาวและบคคลอนซงเผยแพรขอมลขาวสารเพอประโยชนสาธารณะมสทธทจะปฏเสธการเปดเผยแหลงขาวลบโดยหลกการนเพยงแคนาสทธนมาใชในบรบทของกฎหมายหมนประมาท ในกรณทมการปฏเสธทจะเปดเผยแหลงขาวลบ บคคลยงอาจนาเสนอพยานหลกฐานตอศาลวาแหลงขาวนนมตวตนอยจรง แตกขนอยกบดลยพนจของศาลวาจะใหนาหนกตอพยานหลกฐานนนแคไหน หลกการท 7 การพสจนความจรง (ก) เมอพบวาขอความดหมนนนเปนความจรง จาเลยควรพนจากความรบผดในทกคด8

13

(ข) ในคดทเกยวของกบขอความอนเปนเรองเกยวกบสาธารณะ9 โจทกควรมภาระในการพสจนวาขอความหรอการใสความทเปนขอเทจจรงทอางวาเปนหมนประมาทนนเปนเทจ (ค) ควรมการทบทวนการปฏบตทจากดโดยไมมเหตอนควรถงโอกาสของจาเลยในการพสจนความเปนจรงของขอความทไดเผยแพร ขอสงเกตหลกการท 7 กฎหมายหมนประมาทในหลายประเทศไดบงคบใชสวนแรกของหลกการนแลวซงพฒนามาจากความคดพนฐานทวาการเผยแพรขอความทเปนจรงควรนามาฟองเปนคดไมไดเนองจากบคคลไมสามารถทจะรกษาชอเสยงทตนไมควรมมาแตแรก ดงทไดกลาวมาแลว หลกการนไมปฏเสธทจะใหโอกาสฟองคดในประเดนอนๆเชนการคมครองความเปนสวนตว ยกตวอยางเชน กฎหมายความเปนสวนตวในบางประเทศกาหนดขอจากดในการเผยแพรขอมลเกยวกบการถกพพากษาลงโทษในอดต ขอ (ข) ของหลกการนมเพอแกประเพณปฏบตในหลายประเทศทใหสนนษฐานวาขอเทจจรงทหมนประมาทเปนเทจเวนแตจาเลยจะพสจนไดวาเปนจรง อยางไรกตามคดเกยวกบกฎหมายรฐธรรมนญไดถอวาการสนนษฐานเชนนนเพมภาระใหแกจาเลยโดยไมมเหตอนควรโดยเฉพาะในกรณทเปนขอความอนเปนเรองเกยวกบสาธารณะบนพนฐานทวาเปนการทาใหเกรงกลวทจะใชเสรภาพในการแสดงออก การปฏบตในบางลกษณะในบางประเทศจากดโอกาสของจาเลยในการพสจนความเปนจรงของขอความทไดเผยแพรโดยไมมเหตอนควร จาเลยทแพคดอาจตองจายคาเสยหายเพมขนเพยงเพราะไดยนยนวาขอความของตนเปนความจรงทงนไมวาจะมเหตใดๆททาใหจาเลยไมสามารถพสจนใหเหนวาขอความนนเปนจรงกตาม ประการนอาจปรามจาเลยโดยไมมเหตผลทชอบดวยกฎหมายทจะนาพยานหลกฐานมาสบถงความเปนจรงนนแมขอความนนจะเปนความจรงโดยแทกตามเนองจากเกรงวาตนจะมพยานหลกฐานไมเพยงพอ ในลกษณะเดยวกน กฎเกณฑใดๆทหามคดหมนประมาทนาเสนอพยานหลกฐานซงโดยปกตนาสบไดกบนทอนโอกาสของจาเลยโดยไมมเหตผลทชอบดวยกฎหมายทจะพสจนวาขอความนนเปนจรง ยกตวอยางเชนการไมอนญาตใหจาเลยนาสบพยานหลกฐานทแสดงวาโจทกเคยถกพพากษาลงโทษในอดตหรอขอเทจจรงในอดตอนๆ

14

หลกการท 8 เจาพนกงานของรฐ กฎหมายหมนประมาทไมควรคมครองเจาพนกงานของรฐไมวาจะอยในตาแหนงหรอสถานะใดกตามเปนการพเศษไมวาในพฤตการณใดกตาม หลกการขอนคานงถงวธการยนคาฟองและกระบวนพจารณา มาตรฐานทจะใชพจารณาวาจาเลยตองรบผดหรอไม และบทลงโทษทใช ขอสงเกตหลกการท 8 กฎหมายหมนประมาทในหลายประเทศใหการคมครองเจาพนกงานของรฐในบางตาแหนงมากกวาราษฎรทวไป เชนรฐใหการชวยเหลอในการฟองคดหมนประมาทแกเจาพนกงานเหลาน การคมครองชอเสยงของเจาพนกงานของรฐมมาตรฐานสงกวา และจาเลยทถกตดสนวาหมนประมาทเจาพนกงานของรฐตองรบโทษมากกวา ในปจจบนกฎหมายระหวางประเทศถอวาเจาพนกงานเหลานตองอดทนตอคาวพากษวจารณมากกวามใชนอยกวา การใหการคมครองเจาพนกงานของรฐเปนพเศษจงขดกบหลกการขอน หลกการท 9 การเผยแพรทมเหตอนควร แมจะพบวาขอความทเปนขอเทจจรงอนเปนเรองเกยวกบสาธารณะเปนเทจ จาเลยกยงควรสามารถทจะตอสวาเปนการเผยแพรทมเหตอนควร ขอตอสนพจารณาจากวามเหตอนควรหรอไมทบคคลทอยในสถานะเชนเดยวกบจาเลยจะไดเผยแพรขอความนนในลกษณะและรปแบบเดยวกบทจาเลยไดกระทาไปไมวาในพฤตการณใดกตาม ในการกาหนดวาการเผยแพรมเหตอนควรหรอไมในพฤตการณของคดหนงๆ ศาลควรคานงถงความสาคญของเสรภาพในการแสดงออกในเรองเกยวกบสาธารณะและสทธของสาธารณชนทจะไดรบขอมลขาวสารในเรองเกยวกบสาธารณะอยางทนทวงท ขอสงเกตหลกการท 9 ศาลในประเทศตางๆไดยอมรบมากขนในขอตอส ‘การมเหตอนควร’ หรอขอตอสทคลายคลงกนทตงอยบนความคดของ ‘การตรวจสอบ’ หรอ ‘เจตนาบรสทธ’ เนองจากความเขมงวดของกฎเกณฑเดมๆในบางประเทศทจาเลยตองรบผดหากเผยแพรขอความทเปนเทจหรอขอความซงไมสามารถพสจนวาเปนจรง กฎเกณฑนไมยตธรรมตอสอเปนการเฉพาะเนองจากมหนาททจะสนองตอบสทธ

15

ในการรบรของสาธารณชนและบอยครงสอไมสามารถรอจนกวาจะมนใจวาขอเทจจรงทมการกลาวอางทกประการนนเปนจรงกอนจงตพมพหรอเผยแพรโดยการกระจายเสยงและ/หรอภาพ แมนกขาวทเกงทสดกยงทาผดไดโดยสจรตและการทจะปลอยใหพวกเขาตองรบโทษสาหรบการกลาวอางทเปนเทจทกขอความจะเปนผลเสยตอประโยชนสาธารณะในการทจะไดรบขอมลขาวสารอยางทนทวงท ดลยภาพทเหมาะสมกวาระหวางสทธของเสรภาพในการแสดงออกกบชอเสยงของบคคลคอการคมครองบคคลทไดกระทาอยางมเหตอนควรในขณะเดยวกนกใหโจทกไดฟองบคคลทไมไดกระทาอยางมเหตอนควร สาหรบสอนน หากไดกระทาตามมาตรฐานทเปนทยอมรบทางวชาชพ กควรถอวาไดกระทาอยางมเหตอนควรแลว หลกการท 10 การแสดงความคดเหน (ก) บคคลไมควรตองรบผดตามกฎหมายหมนประมาทเพราะแสดงความคดเหน (ข) ความคดเหนหมายถงขอความซง (1) ไมมนยของขอเทจจรงซงจะพสจนไดวาเปนเทจ หรอ (2) ไมสามารถตความไดอยางสมเหตผลวาเปนการกลาวขอเทจจรงโดยแทเมอคานงถงพฤตการณทงปวงอนรวมถงภาษาทใช (เชน การเลนวาทะ คากลาวเกนจรง การกลาวเสยดส หรอคาพดขบขน) ขอสงเกตหลกการท 10 มาตรฐานทชดเจนทจะใชกบคดหมนประมาทซงเกยวของกบการแสดงความคดเหนหรอทเรยกวาการตดสนทางคณคายงไมลงตวแนชด แตกเปนทชดเจนตามหลกนตศาสตรวาการแสดงความคดเหนควรไดรบการคมครองในระดบสง ในบางประเทศการแสดงความคดเหนไดรบการคมครองโดยสมบรณบนพนฐานทวาเปนสทธโดยสมบรณทจะมความคดเหน การพจารณาวาความคดเหนใด ‘สมควรแกเหต’ หรอไมซงมลกษณะเปนอตวสยอยางมากกยงเหนวาการแสดงความคดเหนควรไดรบการคมครองโดยสมบรณ ขอความบางขอความโดยผวเผนอาจดเหมอนเปนขอเทจจรงแตกไมมเหตอนควรทจะเขาใจเปนเชนนนเนองดวยบรบทหรอภาษาทใช ลกษณะของการกลาววาทะ เชน คากลาวเกนจรง การกลาว

16

เสยดสและคาพดขบขนเปนตวอยางทชดเจน ดงนนจงจาเปนตองใหคานยามของความคดเหนไวเพอความมงหมายของกฎหมายหมนประมาทเพอใหแนใจวาจะไดพจารณาถงความหมายทแทจรงของความคดเหนมากกวาดเพยงผวเผน หลกการท 11 ขอยกเวนไมตองรบผด (ก) ขอความบางประเภทไมควรตองรบผดตามกฎหมายหมนประมาทซงควรรวมถงขอความเหลานเปนอยางนอย (1) ขอความซงกลาวในกระบวนการขององคกรนตบญญตซงรวมถงขอความทกลาวโดยสมาชกทมาจากการเลอกตงทงในการอภปรายทวไปและในคณะกรรมการชดตางๆและโดยพยานบคคลทเรยกมาใหการตอคณะกรรมการชดตางๆขององคกรนตบญญต (2) ขอความซงกลาวในกระบวนการขององคกรทองถนและโดยสมาชกขององคกรทองถนนน (3) ขอความซงกลาวในขนตอนใดๆของกระบวนพจารณาทางตลาการ (รวมถงในชนการพจารณาเบองตนและกอนเรมสบพยาน) โดยบคคลใดๆทเกยวของโดยตรงกบกระบวนพจารณานน (รวมถงผพพากษา คกรณ บคคลทเปนพยาน ทนายความและลกขน) เมอขอความทกลาวนนเกยวของกบกระบวนการนนในทางใดทางหนง (4) ขอความซงกลาวตอองคกรซงมอาณตอยางเปนทางการในการสอบสวนการละเมดสทธมนษยชนรวมทงทกลาวตอตอคณะกรรมาธการทตงขนเพอแสวงหาความจรง (5) เอกสารซงองคกรนตบญญตสงใหเผยแพร (6) รายงานทถกตองตามความเปนจรงและยตธรรมของขอความตางๆตามขอ (1) ถง (5) และ (7) รายงานทถกตองตามความเปนจรงและยตธรรมของขอความซงเปนเอกสารของทางการซงทาใหการเผยแพรรายงานนนมเหตผลวาชอบดวยกฎหมาย เชน เอกสารทางการทออกโดยการไตสวนสาธารณะ ศาลหรอองคกรนตบญญตตางประเทศ หรอองคการระหวางประเทศ

17

(ข) ขอความบางประเภทควรไดรบยกเวนไมตองรบผดเวนแตจะสามารถแสดงใหเหนวาไดกลาวโดยมเจตนาราย ประสงคไมดหรอมาดราย ซงควรรวมถงขอความทกลาวในการกระทาหนาทหรอประโยชนทางกฎหมาย ศลธรรมหรอสงคม ขอสงเกตหลกการท 11 เปนทยอมรบอยางกวางขวางวาในบางโอกาสเปนประโยชนสาธารณะทบคคลจะสามารถพดไดอยางอสระโดยไมตองกลวหรอกงวลวาจะตองไปใหการตอศาลถงสงทตนไดพดไป ขอความทอยในขอ (ก) (1) ถง (5) ของหลกการขอนไดรบยกเวนไมตองรบผดตามกฎหมายหมนประมาทโดยทวไปอยแลว นอกจากนเปนสงทมความสาคญอยางยงทสดทหนงสอพมพและสออนๆจะสามารถรายงานขอความและเอกสารเหลานรวมทงเอกสารทางการอนๆบางประเภทตอสาธารณชนอยางถกตองตามความเปนจรงและยตธรรมแมวาผเขยนตนฉบบเอกสารเหลานนจะไมไดรบการคมครองกตาม สาหรบในกรณอน ผกลาวขอความบางประเภทซงตนมหนาทตองกลาวหรอมประโยชนในการทจะกลาวกไดรบการคมครองเวนแตจะกลาวโดยมเจตนาราย ในทางสากลความสาคญของเสรภาพในการแสดงออกทาใหมแนวโนมทจะตความขอบเขตการคมครองภายใตหลกการนใหครอบคลมกวางยงขน หลกการท 12 ขอบเขตของการรบผด (ก) บคคลไมควรตองรบผดภายใตกฎหมายหมนประมาทสาหรบขอความซงตนมไดกลาว มไดเปนบรรณาธการหรอผพมพผโฆษณา และตนไมรวาหรอไมมเหตผลทจะเชอวาสงทตนไดกระทามสวนในการเผยแพรขอความหมนประมาท (ข) องคกรตางๆซงบทบาทในการเกยวพนกบขอความหนงๆเปนเพยงใหชองทางเทคนกเขาสอนเตอรเนต สงขอมลผานอนเตอรเนตหรอเกบขอมลทงหมดหรอบางสวนของเวบไซทไมควรตองรบผดใดๆตอขอความเหลานนเวนแตโดยพฤตการณจะกลาวไดวาองคกรเหลานนไดรบรองขอความนน อยางไรกตาม องคกรเหลานอาจไดรบการรองขอใหดาเนนการตามความเหมาะสมเพอปองกนการเผยแพรขอความเหลานนตอไปอกตามคาสงศาลชวคราวหรอถาวรตามเงอนไขในหลกการท 16 หรอ 17

18

ขอสงเกตหลกการท 12 การเผยแพรขอความหมนประมาทอาจมบคคลจานวนมากเกยวของ บคคลซงไมมสวนในการกลาวหรอเผยแพรขอความนนและซงไมมเหตทจะเชอวาขอความนนเปนหมนประมาทเชนผเผยแพรสอและสานกขาวหรอรานคาไมควรตองรบผดตอขอความนน องคกรตางๆทกลาวถงในขอ (ข) ของหลกการนและโดยเฉพาะผใหบรการอนเตอรเนต (Internet Service Providers or ISPs) ตางจากผพมพผโฆษณาทรจกกนในกฎหมายหมนประมาทของบางประเทศดวยเหตผลสาคญหลายประการ ซงรวมถงวาองคกรเหลานไมมสวนเกยวของโดยตรงกบขอความเหลานนทตนใหชองทางในการเผยแพรและจงไมสามารถคาดวาจะตองปกปองหรอยนกรานเพอขอความเหลานนซงตนอาจตองรบผดหากกระทาเชนนน หากองคกรเหลานตองรบผดเชนเดยวกบผพมพผโฆษณา องคกรเหลานกอาจจะถอดขอความออกจากอนเตอรเนตทนททมคนตงคาถามหรอขทจะดาเนนการตามกฎหมายโดยไมคานงถงความชอบดวยกฎหมายหรอความถกตองของการขนน ในบางประเทศผใหบรการอนเตอรเนตไดรบการคมครองไมตองรบผดสาหรบขอความหมนประมาทเพอปองกนมใหบคคลและ/หรอบรษททมอานาจเซนเซอรอนเตอรเนตโดยเพยงออกคาขตามทกลาวขางตน สวนท 4 การเยยวยา ขอสงเกตสาหรบการเยยวยา การเยยวยาหรอบทลงโทษทขาดความเหมาะสมอาจจากดการไหลเวยนโดยอสระของขอมลขาวสารและความคดอยางมาก ดงนนในปจจบนจงมการกาหนดวาการเยยวยาหรอบทลงโทษซงกเชนเดยวกบกฎเกณฑตางๆตองไดรบการตรวจสอบวาเปนการจากดเสรภาพในการแสดงออกหรอไมเพยงใด หลกการท 13 บทบาทของการเยยวยา (ก) การเยยวยาตามทกฎหมายกาหนดหรอบงคบใชสาหรบการหมนประมาทไมควรใชกบขอความใดๆซงไมพบวาเปนหมนประมาทตามหลกการทกลาวมาขางตน

19

(ข) เปาหมายสาคญทสดของการใหการเยยวยาสาหรบขอความหมนประมาทควรเปนเพอบรรเทาความเสยหายตอชอเสยงของโจทก มใชเพอลงโทษบคคลซงตองรบผดชอบตอการเผยแพรขอความนน (ค) ในการใหการเยยวยา ควรคานงถงกลไกอนใดๆซงรวมถงระบบสมครใจหรอกากบดแลตนเองซงไดเคยใชในการบรรเทาความเสยหายทขอความหมนประมาทกระทาตอชอเสยงของโจทก และควรคานงถงการทโจทกไมไดใชกลไกเหลานนเพอบรรเทาความเสยหายตอชอเสยงของตน ขอสงเกตหลกการท 13 ไมควรมใครถกกาหนดโดยกฎหมายใหตองดาเนนการหรอใหการเยยวยาใดๆเวนแตจะพบวาบคคลนนตองรบผดชอบตอการเผยแพรขอความหมนประมาทตามหลกการทกลาวมาขางตน อยางไรกตามมไดหมายความวาหนงสอพมพหรอสออนไมอาจดาเนนการตางๆเชนบนพนฐานของความสมครใจหรอกากบดแลตนเองเมอมการกลาวอางวาขอความทเผยแพรนนไดกอใหเกดความเสยหายตอชอเสยง เสรภาพในการแสดงออกกาหนดวาความมงหมายของการเยยวยาขอความหมนประมาทควรจากดอยทการบรรเทาความเสยหายตอชอเสยงของบคคลซงถกหมนประมาทเวนแตในกรณพเศษจรงๆเทานน การใชการเยยวยาเพอเปาหมายอนใดจะทาใหเกรงกลวทจะใชเสรภาพในการแสดงออกซงไมอาจใหเหตผลวาชอบดวยกฎหมายวามความจาเปนในสงคมประชาธปไตย เปนหลกกฎหมายทวไปทวาโจทกในคดแพงมหนาททจะบรรเทาความเสยหาย ในกรณของกฎหมายหมนประมาทหลกนมนยวาโจทกควรใชประโยชนจากกลไกทมอยดงเชนทกลาวไวในขอ (ค) ของหลกการนซงอาจปลดเปลองหรอบรรเทาความเสยหายตอชอเสยงของตน หลกการท 14 การเยยวยาทมใชตวเงน ศาลควรใหความสาคญตอการใชการเยยวยาทมใชตวเงนทมอยเปนอนดนแรกในการบรรเทาความเสยหายตอชอเสยงทเกดจากขอความหมนประมาท

20

ขอสงเกตหลกการท 14 การดวาการจากดเสรภาพในการแสดงออกประการใดเปนความจาเปนมใหอางวาการจากดนนนาเกรงกลวนอยกวาแตหากยงมทางเลอกอนทไดผลอยอก การเยยวยาทมใชตวเงนมกสงผลกระทบตอการไหลเวยนโดยอสระของขอมลขาวสารและความคดนอยกวาการเยยวยาทเปนตวเงน และในขณะเดยวกนอาจเปนวธการทไดผลในการบรรเทาความเสยหายตอชอเสยงของบคคล ดงนนการเยยวยาดงกลาวจงควรไดรบความสาคญในอนดบตน ประเทศตางๆมวธการเยยวยาทกอใหเกดความเกรงกลวนอยกวาวธการทเปนตวเงนแตกตางกนไป วธการเหลานอาจรวมถงการตพมพคาขอโทษ คาแกไข และ/หรอคาโตตอบ หรอตพมพคาพพากษาทพพากษาวาขอความนนเปนหมนประมาท หลกการท 15 คาทดแทนทเปนตวเงน (ก) ควรใหคาทดแทนทเปนตวเงนตอเมอการเยยวยาทมใชตวเงนไมเพยงพอตอการบรรเทาความเสยหายทเกดจากขอความหมนประมาทเทานน (ข) ในการประเมนมลคาคาทดแทนทเปนตวเงนควรคานงถงผลทอาจกอใหเกดความเกรงกลวในการใชเสรภาพในการแสดงออกและเรองอนๆ คาทดแทนทเปนตวเงนไมควรเกนไปกวาความเสยหายทเกดขนและควรคานงถงการเยยวยาทมใชตวเงนและการใหคาทดแทนในการกระทาผดทางแพงอนๆ (ค) ควรใหคาทดแทนสาหรบความสญเสยทางการเงนทเกดขนจรงหรอความเสยหายอยางสาคญทเกดจากขอความหมนประมาทตอเมอไดพสจนใหเหนเปนการเฉพาะถงความสญเสยนนเทานน (ง) มลคาของคาทดแทนทจะใหสาหรบความเสยหายทไมสาคญตอชอเสยงซงคอความเสยหายท มอาจตเปนจานวนเงนควรมมลคาสงสดทจะใหไดกาหนดไวซงควรใหมลคาสงสดนเฉพาะในกรณทรนแรงทสดเทานน (จ) คาทดแทนทเปนตวเงนทใหเพอทดแทนนอกเหนอจากความเสยหายตอชอเสยงควรเปนมาตรการยกเวนในกรณเฉพาะอยางมากซงควรใชตอเมอโจทกไดพสจนใหเหนวาจาเลยไดกระทาโดยรอยวาขอความนนเปนเทจและโดยมเจตนาทจะทาใหโจทกเสยหายเปนการเฉพาะเทานน

21

หลกการท 16 คาสงหามชวคราว (ก) ในคดหมนประมาท ไมควรใชคาสงหามกอนทจะมการเผยแพรในลกษณะของการยบยงไวกอน (ข) กอนการพจารณาของศาลถงความชอบของคาสงดงกลาว ไมควรใชคาสงหามชวคราวเพอหามการเผยแพรตอไปอกเวนแตเฉพาะในกรณพเศษตามเงอนไขทงปวงตอไปน (1) โจทกสามารถแสดงใหเหนวาตนจะไดรบความเสยหายทไมอาจแกไขไดซงไมอาจทดแทนไดดวยการเยยวยาทจะมตามมาหากมการเผยแพรตอไป (2) โจทกสามารถแสดงใหเหนคอนขางแนนอนวาตนสามารถพสจนไดวา - ขอความนนเปนหมนประมาทอยางโตแยงไมได และ - ขอตอสใดๆทอาจมไมมมลโดยชดแจง ขอสงเกตหลกการท 16 คาสงหามชวคราวเปนการจากดเสรภาพในการแสดงออกอยางรนแรง หากใชกอนทจะมการเผยแพร กจะอยในรปแบบการยบยงไวกอนซงหลกสทธมนษยชนสากลในบางตวบทไดหามไวโดยสนเชง แมจะใชหลงการเผยแพรครงแรก กควรใชใหนอยทสดและใชเมอพฤตการณเรยกรองใหใชจรงๆเทานน วาโดยเฉพาะแลว เมอจาเลยไดนาพยานหลกฐานมาสบเพอขอตอสใด กควรเปนการเพยงพอทจะแสดงวาขอตอสนนมไดไมมมลโดยชดแจงและจงควรใหคาขอใหมคาสงหามชวคราวตกไป หลกการท 17 คาสงหามถาวร ไมควรใชคาสงหามถาวรเวนแตโดยคาสงศาลและหลงจากทศาลไดพจารณามลของคดโดยสมบรณและยตธรรม คาสงหามถาวรควรจากดใชเฉพาะกบขอความทพบวาเปนหมนประมาทและเฉพาะ

22

กบบคคลทพบวาตองรบผดชอบตอการเผยแพรขอความดงกลาว ควรปลอยใหจาเลยตดสนใจวาจะไมใหมการเผยแพรตอไปอยางไร เชน โดยการลบเฉพาะขอความดงกลาวออกไปจากหนงสอ หลกการท 18 คาใชจายในการดาเนนคด ในการใหคาทดแทนสาหรบคาใชจายในการดาเนนคดแกทงโจทกหรอจาเลย ศาลควรคานงเปนการเฉพาะถงผลทคาทดแทนนนอาจมตอเสรภาพในการแสดงออก ขอสงเกตหลกการท 18 การดาเนนคดหมนประมาทมความซบซอนมากขนในหลายประเทศและการตอสคดของฝายจาเลยอาจตองมคาใชจายสงมาก ในบางคดคาทดแทนทจาเลยผชนะคดไดรบเพยงพอสาหรบคาใชจายทเกดขนในการตอสคดเพยงบางสวนทเลกนอยเทานนซงอาจเปนการจากดการเผยแพรขอมลขาวสารทเกยวของกบสาธารณะในอนาคตอยางมาก หลกการท 19 โจทกซงมเจตนาราย จาเลยควรมวธการเยยวยาทไดผลในกรณทโจทกฟองคดซงไมมมลอยางชดแจงโดยหวงทจะกอใหเกดความเกรงกลวในการใชเสรภาพในการแสดงออกมากกวาทจะเยยวยาชอเสยงของตน ขอสงเกตหลกการท 19 ในบางกรณ บคคลหรอบรษททรารวยหรอมอานาจทางการเมองฟองคดหมนประมาทเพอพยายามทจะมใหสอวพากษวจารณการกระทาของตนทงทไมมโอกาสทจะชนะคด จาเลยจงควรมวธการทางกฎหมายทตนอาจนามาใชไดในการโตตอบพฤตกรรมเชนน วธการเยยวยาอาจแตกตางกนไปในประเทศตางๆแตวธทอาจเปนไดเชนใหสทธทจะฟองคดสาหรบการละเมดกระบวนการทางแพง และ/หรอการมกระบวนการทจะยกฟองตงแตระยะเรมตนเวนแตโจทกจะสามารถแสดงวาตนมโอกาสทจะชนะคดไดบาง

23

เชงอรรถ 1. หลกการตางๆในเอกสารฉบบนมไดหมายความวาประเทศตางๆไมอาจใหการคมครองเสรภาพในการแสดงออกมากไปกวาทกาหนดไวในหลกการเหลาน 2. ประกอบดวยแถลงการณเกยวกบกฎหมายหมนประมาทและเสรภาพในการแสดงออกทอยใน กรอบการดาเนนการโอตาเกยวกบการปฏรปกฎหมายสอในไนจเรย ซงรบรองโดยผเขารวมการประชมเชงปฏบตการการปฏรปกฎหมายสอทจดขนทเมองโอตา ประเทศไนจเรยเมอวนท 16-18 มนาคม 2542 และปฏญญาวาดวยหลกการของเสรภาพในการแสดงออกและการหมนประมาทซงรบรองโดยผเขารวมการประชมเชงวชาการระหวางประเทศวาดวยเสรภาพในการแสดงออกและกฎหมายหมนประมาทเมอวนท 15-17 กนยายน 2542 ณ กรงโคลอมโบ ประเทศศรลงกา 3. รายชอผเขารวมการประชมเชงปฏบตการครงนปรากฎอยในภาคผนวก ก 4. เพอความมงหมายของหลกการตางๆในเอกสารฉบบน กฎหมายซงหมายในเบองตนทจะกาหนดดลยภาพนจะเรยกวา ‘กฎหมายหมนประมาท’ โดยตระหนกวาในแตละประเทศกอาจเรยกชอแตกตางกนไป เชน ดหมน การโฆษณาหมนประมาท การกลาวหมนประมาท หรอการทาใหหมดความศกดสทธ 5. คาวา ‘เรา’ ในทนรวมถงผเขารวมการประชมเชงปฏบตการ ณ กรงลอนดอนทอยในเชงอรรถท 3 รวมทงความคดเหนทเปนเอกฉนทของบคคลตางๆอนเปนกลมใหญกวาผเขารวมประชมเหลานนมากซงไดมสวนเกยวของในการรางหลกการเหลาน และรายชอบคคลและองคการตางๆทไดรบรองหลกการเหลานอยางเปนทางการ 6. ดหลกการท 2 7. หลกการในเอกสารฉบบนยอมรบถงการทหลกการศราควซายงนามาใชไดอยซงรบรองในเดอนพฤษภาคม 2527 โดยกลมผเชยวชาญซงมาประชมรวมกนโดยการจดการประชมของคณะกรรมการนกนตศาสตรสากล สมาคมกฎหมายอาญาสากล สมาคมคณะกรรมการนกนตศาสาตรสากลแหงอเมรกา สถาบนสทธมนษยชนเออรเบน มอรเกน และสถาบนการศกษาชนสงสากลดานอาชญาวทยา 8. ดหลกการท 9 ในเรองการเผยแพรทมเหตอนควรดวย

24

9. คาวา ‘เรองเกยวกบสาธารณะ’ ทใชในหลกการเหลานไดรบการนยามอยางกวางใหรวมถงเรองทงปวงทเกยวกบประโยชนสาธารณะอนชอบดวยกฎหมาย โดยรวมถงแตกไมจากดอยเพยงอานาจทงสามสวนของรฐบาล และโดยเฉพาะเรองทเกยวกบบคคลสาธารณะและเจาพนกงานของรฐ เรองเกยวกบการเมอง สาธารณสขและความปลอดภยสาธารณะ การบงคบใชกฎหมายและการบรหารจดการความยตธรรม ประโยชนของผบรโภคและสงคม เรองเกยวกบสงแวดลอม เศรษฐกจ การใชอานาจ และศลปะและวฒนธรรม อยางไรกตาม ไมรวมถงเรองทเปนเรองสวนตวโดยแทซงสาธารณชนใหความสนใจเพราะเปนเรองเกยวกบเพศหรออารมณความรสกเทานน

25

ภาคผนวก ก

ผเขารวมการประชมเชงปฏบตการระหวางประเทศวาดวย เสรภาพในการแสดงออกและการหมนประมาท

ณ กรงลอนดอน เมอวนท 29 กมภาพนธ ถง 1 มนาคม 2543 ผเชยวชาญดงทมรายชอขางลางนไดเขารวมการประชมเชงปฏบตการครงนซงไดรางหลกการตางๆในเอกสารฉบบนขนมา ผเชยวชาญเหลานเขารวมในฐานะสวนตว สวนรายชอองคกรหรอหนวยงานระบไวเพอใหทราบถงสงกดเทานน Vesna Alaburic Member of the Croatian Bar, Specialising in Media Law, Zagreb,

Croatia Kevin Boyle Member of the Executive Committee of ARTICLE 19, Professor of

Law and Director of the Human Rights Centre, Essex University, Colchester, United Kingdom

Aurelie Bregou Member of the French Bar specialising in Media Law, Paris, France Param Cumaraswamy Member of the International Board of ARTICLE 19 and Special

Rapporteur of the UN Commission on Human Rights on the independence of judges and lawyers, Kuala Lumpur, Malaysia

Helen Darbishire Media Law Program Manager, Constitutional Law and Policy Network and Network Media Program, Open Society Institute, Budapest, Hungary

Tunde Fagbhunlu Barrister and Director of Legal Services, Media Rights Agenda, Lagos, Nigeria

Wendy Harris Constitutional and Defamation Lawyer, Member of the Victorian Bar, Melbourne, Australia

Fiona Harrison Head of Europe Programme, ARTICLE 19, London, UK Paul Hoffman Member of the International Board of ARTICLE 19, Defamation

Lawyer and Adjunct Professor of Defamation and Freedom of Expression Law, Loyola Law School, Los Angeles, United States

Ulrich Karpen Professor of Constitutional and Administrative Law, University of Hamburg, Germany

Gilbert Marcus Advocate of the Supreme Court of South Africa, Johannesburg, South Africa

Marie McGonagle Lecturer in Law, Law Faculty, National University of Ireland, Galway, Ireland

Toby Mendel Head of Law Programme, ARTICLE 19, London, UK Andrew Puddephatt Executive Director, ARTICLE 19, London, UK Evan Ruth Legal Officer, ARTICLE 19, London, UK

26

Malcolm Smart Member of the International Board of ARTICLE 19 and Program Director, Human Rights Watch, New York, USA

Willem Van Manem Lawyer, Amsterdam, Netherlands Steingrim Wolland Lawyer and Advisor to Norwegian Press Organisations, Oslo,

Norway

27