Modul Lengkap Titas

8/20/2019 Modul Lengkap Titas

1/172

TAJUK 1PENGENALAN ILMU KETAMADUNAN DALAM PEMBINAANTAMADUN MALAYSIA.

Unit ini mengandungi LIMA tajuk;

1.1: Pengenalan1.2: Pengertian Tamadun Dalam Pelbagai Bahasa1.: Tamadun Menurut !arjana Barat dan !arjana Islam

1.": #iri$%iri Asas Tamadun1.&: 'akt(r$)akt(r *ang Mend(r(ng +elahiran Dan Perkembangan Tamadun.

Hasil Pembelajaran

Di akhir ,elajaran ,elajar$,elajar da,at;

1. Membin%angkan mengenai tamadun dalam ,elbagai sudut (leh ,ara sarjana.2. Membin%angkan %iri$%iri ,enting sesebuah tamadun-hubung kaitn*a dengan as,ek

jasmani dan r(hani.. Membeakan antara tamadun.

1.1- Penenalan

Perkataan /tamadun” sering digunakan untuk mengambarkan kemajuan kebendaan 0 material

sesebuah mas*arakat. Perkataan ini mula di,erkenalkan (leh se(rang ,enulis +ristian 0 Jurji

Zaidan *ang menulis tentang sejarah Islam dan sastera Arab. Perkataan ini telah

diterima,akai sebagai ,erbendaharaan kata bahasa Mela*u sejak aman beraman. !egelintir

manusia masih lagi hidu, dalam keadaan amat dhai)- namun ,ada umumn*a dunia hari ini

telah menem,a sejarah tamadun *ang tinggi. Ini terbukti dengan ga*a hidu, *ang %emerlang-

kemudahan *ang %anggih- kemajuan sains tekn(l(gi *ang hebat- tekn(l(gi maklumat *ang

mengkagumkan dan sebagain*a. Ini di tinjau dari sudut )iikal. Bagimana,ula dengan s,iritual

!ika,- ,egangan- nilai$nilai akhlak dan m(ral. 3al ini masih b(leh di,erbin%angkan ,anjang

lebar. 4alau,un begitu ada baikn*a kita bin%angkan a,akah dia ,engertian ,erkataan tamadun

telebih dahulu.

1

SIN!PSIS

Bab ini meru,akan ,engenalan ke,ada k(nse, tamadun.Penjelasann*a dibuat berdasarkan

,ers,ekti) tiga tamadun utama iaitu Tamadun Islam- Tamadun Barat dan Tamadun Mela*u.+(nse, ,erkembangan sesuatu tamadum dinilai berdasarkan hubungan *ang 5ujud denganeleman agama-buda*a dan bangsa.Disam,ing itu ,erin%ian %iri$%iri ,enting *angmelambangkan ke5ujudan sesuatu tamadun di,a,arkan sebagai rangkuman eleman,enting ke5ujudan dan kelangsungan sesuatu tamadun.


2/172

1."- Pener#ian Tama$%n Dalam Pelbaai Ba&asa

Ba&asa La#in : Civitas, civilis, civis dam civilitas = Civilization. Bererti 5arganegara- undang$

undang dan sistem ,emerintahan 6(m.

Ba&asa Gree' : Kei *ang bererti kediaman 0rumah dan sesuatu *ang. datang ke,ada kita.

+eimeli(n bererti khaanah atau harta *ang. disim,an.

Ba&asa Ineris : Civilize bererti mem,erbaiki tingkahlaku- menjinakkan dan men*elaraskan

mengikut ke,erluan mas*arakat. Ia juga bererti keluar dari kehidu,an barbarian 0,rimiti)

k,d. kehidu,an *ang. baik *akni mem,un*ai kehalusan akal budi dan kes(,anan.

Ba&asa Tamil : Nakarikam, nakar ialah k(ta dan ikam ,ula ialah ,embentukan bandar.

Ba&asa (ina : Wen Ming, Ming bererti %erah atau ber%aha*a. 7g. merujuk k,d. unsur$unsur

material dan s,iritual *ang. mun%ul dr,d. ,en%a,aian sejarah ,erkembangan manusia.

+edua$dua Bahasa Tamil dan )ina men*entuh tentang tingkahlaku *ang baik.

Ba&asa Arab : Tamadun berasal dari ,erkataan Arab /maddana, yamuddunu, madinatan”

Madani adalah si)at nama *ang memba5a *ang memba5a erti si)at ,embangunaan- atau

,erbandaran serta keadaan budi bahasa *ang ter,uji. Ini bererti ,embangunan si)at kek(taan

dan insaniah di dalam diri. La5an ke,ada si)at tersebut ialah /Ba$*8 *ang bererti kehidu,an

bad5i. 9ama K+#a Ma$ina& ke,ada suatu tem,at *ang dahulun*a dinamakan Ya#&rib.

Perkataan$,erkataan lain *ang biasa digunakan dalam bahasa Arab ialah thaqafah,

madaniyat, umran dan hadharah.

Thaqafah dalam Bahasa Arab bermaksud kebuda*aan. Menurut Kart Wittfogel dalam bukun*a

Approaches to Asian Civilization- iaitu %iri kebuda*aan se%ara keseluruhan dari,ada sesuatu

negara berdasarkan ,emikiran dan ke,er%a*aan. Dan Arnold Toynbee menerusi bukun*a- A

Study of History menjelaskan baha5a tamadun sebagai sejenis kebuda*aan *ang berkembang

di dalam k(ta.

2


3/172

Madaniyat dalam Bahasa Arab bermaksud k(ta$k(ta. Profesor Madya Dr !utfi "brahim

men*atakan baha5a madaniyat ialah kemajuan *ang di%a,ai (leh satu$satu bangsa di dalam

membangun dan mem(denkan diri mereka agar da,at duduk di taha, *ang lebih tinggi. Iaitu

,en%a,aian dari segi kebendaan se,erti alat tekn(l(gi dalam ,ertanian- ,engeluaran-

,engangkutan dan sebagain*a- seni bina dan lain$lain lagi. Ia meru,akan hubungan dengan

alam sekitarn*a *ang bersi)at kebendaan. Ia juga bersumberkan 5ah*u. Abu #asir al$%arabi

0 abad 11M telah mem,erkenalkan istilah al$madaniyat dalam kitabn*a, Al-Siasah Al-

Madaniyat *ang memba5a maksud k(ta- kehidu,an *ang berasaskan akidah- s*arak dan

akhlak. Istilah ini juga digunakan (leh Muhammad %arid Wajdi dalam kitabn*a Al-Madaniyat

wa al-Islam 0 abad 2M . Dan juga digunakan (leh &yei'h Muhammad Abduh di dalam

risalahn*a Al-Islam wa al-Nas wa al-Ilmu wa al-Madaniyat dan !afsir al-Mannar .

(mran dalam Bahasa Arab bermaksud bangunan atau ,erbandaran. Istilah ini telah digunakan

(leh "bnu Khaldun di dalam kitabn*a- al-Mu"addimah 0 abad 1"M 1


4/172

Bebera,a ,erkataan *ang biasa digunakan dalam bahasa inggeris ialah (%l#%re,

eneissan)e, Urbania#i+n, $an (i/ilaa#i+n. Adakah semua ,erkataan itu men*amai makna

,erkataan tamadun dalam bahasa Arab

Umumn*a memang terda,at ,erbeaan antara ,erkataan tersebut *ang men%aku,i makna dan

sk(, ,erbahasan mengenain*a 5alau,un ada %iri dan ,erkaitan di antara satu sama lain.

(%l#%re- Urbania#i+n dan eneissan)e mem,un*ai makna *ang sem,it dan (i/ilia#i+n di

angga, men%aku,i ketiga$tiga makna tersebut.

Berhenti sejenak dan )ikirkan.

Lihat ,ula aman 9abi 9uh as. Tentu anda tahu kemajuan *ang telah di%a,ai ,ada masa itu.

#eritakan dengan rakan$rakan anda. Bagaimana ,ula ,en%a,ain dunia masa kini Buat suatukesim,ulan tentang ketamadunan manusia.

1.0- Tama$%n Men%r%# Sarjana Bara# $an Sarjana Islam

1.0.1- Tama$%n Men%r%# Sarjana Bara#

a& Arnold Toynbee

Tamadun ialah sejenis kebuda*aan *ang berkembang di k(ta. Beliau menambah lagi

tamadun ialah satu ga*a kebuda*aan *ang bertanggungja5ab membentuk institusi

,(litik- kesusasteraan- agama dan m(ral. 0Musta)a 3aji Daud: Tamadun Islam atau

dengan kata lain tamadun ialah suatu sistem mas*arakat *ang da,at membantu

manusia menambah hasil ,engeluaran atau ,r(dukti>iti dan ia mem,un*ai em,at

elemen iaitu bahan$bahan ek(n(mi- sistem ,(litik- ,engetahuan dan seni.

#& A& )ornby dan + Parn-ell

Men*atakan dalam bukun*a /The Pr(gressi>e ?nglish Di%ti(nar*8 tamadun bermaksud

/meningkatn*a ,en%a,aian hidu, manusia dari,ada kemunduran ke,ada kemajuan

dalam bidang sains- tekn(l(gi- ,(litik- m(ral dan sebagain*a.

4


5/172

c& J . &trayer

Menerangkan dalam bukun*a / The Mainstream () %i>iliati(n8 menjelaskan ,erkataan

tamadun amat ramat hubungan dengan ,erbandaran. Beliau mengatakan tamadun Itu

lahir di bandar. 0Musta)a 3aji Daud: Pengantar tamadun Islam

d& JK %iebleman

Tamadun ialah ke,andaian mengeks,l(itasi material (leh mas*arakat. Dengan

,erkataan lain- ,r(ses mas*arakat ke atas material dengan sendiri menjadikann*a

barang baru bagi sesuatu ke,erluan.

e& +* Taylor/

Tamadun ialah suatu rangkaian rumit *ang merangkumi as,ek$as,ek keilmuan

ke,er%a*aan- kesenian- nilai$nilai m(ral- ,erundangan- tradisi- bakat dan keb(lehan*ang dihasilkan (leh mas*arakat.

f& 0s-arld &1engler

Tamadun Barat lebih mementingkan kebendaan- kerana kebendaan itu memba5a

ke,ada kemajuan.

%& Will Durat /

Tamadun ialah ,eraturan mas*arakat *ang da,at membantu meningkatkan,engeluaran- kebuda*aan dan ia merangkumi em,at elemen iaitu sumber ek(n(mi-

sistem ,(litik- tradisi m(ral dan kesenian.

1.0."- Tama$%n Men%r%# Sarjana Islam

a& "bnu Khaldun

menerangkan tamadun ialah sekum,ulan manusia *ang mendiami sebidang tanah *ang

mem,un*ai ,erbekalan ek(n(mi *ang men%uku,i- keselamatan n*a5a dan harta *ang

terjamin *ang memb(lehkan mereka

men%a,ai kemajuan dalam berbagai bidang.

5


6/172

#& Muhammad "dris Abdul .auf al$Marba-i

mengatakan tamadun bermaksud kehalusan budi ,ekerti (rang *ang hidu, di k(ta

*ang memiliki ,eraturan *ang baik sehingga berja*a menghasilkan keamanan-

keselamatan- kemakmuran dan ,enghasilan tekn(l(gi *ang sem,urna.

c& Muhammad .asyid .edha

Agama adalah asas tamadun- Ini kerana ,eningkatan unsur makna5i 0s,iritual akan

mend(r(ng keban*akan )iikal. 6asi(naln*a semua tamadun di dunia ini ditegakkan

berasaskan ke,er%a*aan agama. Peningkatan atau kemusnahan sesuatu tamadun itu

bergantung ke,ada keteguhan ,egangan agama atau sebalikn*a.

d& &ayyid 2utb /

Tamadun Islam ialah segala bentuk kemajuan *ang dihasilkan (leh sekum,ulan

mas*arakat.

e&&aid )a-a

Tamadun se%ara umum terbahagi ke,ada dua kateg(ri iaitu tamadun Islam dan

tamadun 7ahiliah. Tamadun Islam ialah segala as,ek kemajuan *ang tegak di atas

kebuda*aan Islam serta hasiln*a rele>an dengan kebuda*aan itu. Manakala Tamadun

7ahiliah ,ula ialah segala kemajuan *ang dijelmakan dalam bentuk kebendaan dengan

tidak mengambil kira as,ek ker(hanian dan m(ral.

f& (mar Audah al$Khatib

Tamadun ialah him,unan ilmu ,engetahuan- s*ariat- ,eraturan tradisi dan m(ral *ang

menunjukkan keadaan ,emikiran- ek(n(mi- akhlak- ,(litik- kesenian dan seluruh

kehidu,an.

%& Muhammad al$*ahiy

Tamadun ialah keseluruhan ,enghasilan atau ,r(dukti>iti *ang menggambarkan nilai

ke,eribadian manusia sama ada berbentuk )alsa)ah- ,engetahuan- kesenian- ,(litik-

kesusasteraan dan lain$lain.

6


7/172

1.0.0- (iri-)iri Asas Tama$%n

1. 4ujud ,enem,atan mas*arakat manusia di ka5asan tertentu 0+(ta- bandar- ke,(lisan@

2. Peningkatan kualiti kehidu,an dan jangka ha*at.

. 4ujud sistem (rganisasi dan institusi s(sial dlm bidang ,(litik- ,entadbiran- ek(n(mi dan

,endidikan *ang sem,urna.

". Mun%ul satu bahasa atau bebera,a bahasa serum,un dengan satu sistem tulisan tersendiri

untuk berk(munikasi.

&. 4ujud sistem ,erundangan dan sistem nilaim(ral *ang berkuatkuasa.

. Peningkatan da*a reka %i,ta dlm bidang tekn(l(gi = ,embinaan.

C. Perkembangan da*a kreati>iti dalam bidang )alsa)ah- kesenian- kesusteraan dan nilai estitika

*ang tersendiri.

1.0.- 2a'#+r-3a'#+r 4an men$+r+n 'ela&iran $an 5er'embanan

1. +edudukan *ang strategik memungkinkan ,engunaan sumber semulajadi demikelangsungan kehidu,an.

2. 6angsangan keagamaan dan ker(hanian.

. Pengha*atan *ang tinggi terhada, m(ral dan nilai *ang ter,uji.

". +esengsaraan hidu,; Tamadun 7e,un.

&. +eterbukaan dan t(leransi terhada, sumbangan tamadun *ang lain.

Kesim5%lan

Perkataan kebuda*aan mengikut keterangan *ang dikemukakan (leh setengah sarjana adalah

sama dengan maksud tamadun. Manakala ,enda,at *ang lain ,ula mengatakan kebuda*an

ada sedikit ,erbeaan dengan tamadun dan berdasarkan ,engertian$,engertian *ang

din*atakan- k(nse, ketamadunan se,atutn*a dilihat dari ,ers,ekti) *ang meli,uti ,en%a,aian

tatasusila dan m(ral *ang tinggi serta kemajuan ,etem,atan dan kemudahan *ang sem,urna.

Dalam sejarah Islam tiga istilah digunakan iaitu madani**ah- umran dan hadharah *ang.

menggambarkan ,en%a,aian umat Islam dalam ,emurnian aEidah- ,erlaksanaan s*ariah-

ke%emerlangan dan ketinggina akhlaE disam,ing ketram,ilan dalam keilmuan dunia dan agama

dan kemajuan kebendaan berteraskan agama.

7


8/172

• 7anakan ke)ahaman anda dengan men*ia,kan latihan berikut

A'#i/i#i 1

9*ata maksud “tamadun” dan huraikan %iri$%iri Asas Tamadun.

Perkataan “Tamadun” bermaksud;

Ba&asa La#in : FFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF

Ba&asa Gree' : FFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF

Ba&asa Ineris :FFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF

Ba&asa Tamil :FFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF

Ba&asa (ina :FFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF

8


9/172

#iri$%iri Asas Tamadun

1. FFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF

FFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF

2. FFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF

FFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF . FFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF


". FFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF


&. FFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF


. FFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF


A'#i/i#i "

A,akah ,erbeaan di antara k(nse, tamadun mengikut ka%amata Islam dengan ,ers,ekti) Barat.

Perbeaan di antara k(nse, Tamadun Islam dengan Tamadun Barat.

Islam Bara#1.

".

0.

.

6.

9


10/172

%m%san

1. Tamadun berasal dari ,erkataan Arab- madana yaudunu madinatan dan lahir

si)at kata tamadunan$ Tamadun dalam Bahasa Mela*u ialah keadaan kemajuan

kebendaan atau ,emikiran- buda*a -s(sial - ,(litik- ,eradaban dan dan lain$lain.

Dalam bahasa Inggeris ,ula ,erkataan *ang biasa digunakan ialah ulture-

.eneissan3e- (rbani4ation- dan i5ila4ation.

2. !ejarah ketamadunan manusia bermula sea5al ke5ujudan Adam dan sentiasa

ada ,eningkatan dari satu taha, kesatu taha, dan tidak akan terhenti.

. 6amai t(k(h *ang mem,erkatakan tentang tamadun Islam sama ada atau

,enulis Barat mengikut ka%amata dan ke%enderungan masing$masing.

". +esim,ulan*a Tamadun da,atlah dikatakan sebagai suatu ,erubahan atau

,embangunan atau kemajuan *ang berlaku dalam setia, bidang kehidu,an

mas*arakat samada berbentuk )iikal- ,eraturan- ,entadbiran atau sebagain*a

dan juga ,embangunan s,iritual. Tamadun mementingkan kedua$dua as,ek

kehidu,an namun ,embangunan akhlak dan s,iritual adalah diutamakan.

10


11/172

TAJUK " K!NSEP ASAS DAN PINSIP TAMADUAN ISLAM

Unit ini mengandungi lima tajuk:

".17 Pener#ian Tama$%n Islam .

"."7 (iri-)iri Tama$%n Islam.

".07 Ma#lama# Tama$%n Islam.

".7 Prinsi5-5rinsi5 Tama$%n Islam.

".67 S%mber-s%mber Tama$%n Islam.

Hasil Pembelajaran

Pada akhir tajuk ini ,eserta da,at:

1. Menerangkan k(nse, Tamadun Islam serta ,erbeaann*a dengan Tamadun barat.

2. Men*atakan %iri$%iri Tamadun Islam

. Menerangkan Matlamat Tamadun Islam.

". Men*enaraikan ,rinsi,$,rinsi, Tamadun Islam.

&. Menjelaskan sumber Tamadun Islam *ang terdiri dari,ada 5ah*u dan akal.

".17 Pener#ian Tama$%n Islam .

Perkataan Tamadun merangkumi kebuda*aan-,eradaban-kemajuan 0kebendaan danker(hanian dan s(,an santun.Manusia tidak akan da,at men%ari satu etika Tamadun jika tidakmem,un*ai mas*arakat *ang berm(ral. +emajuan Tamadun Islam tidak terbatas han*a ,adakemajuan kebuda*aan semata$mata- malah ia meru,akan kemajuan *ang serentak denganker(hanian.

Disini dikemukakan bebera,a ,entakri)an /Tamadun Islam” (leh sarjana$sarjana Islam se,erti;

$!a**id Gutb$!aid ha5a$ Umar Audah ai$+hatib

11

SIN!PSIS!e%ara keseluruhan bab ini membi%arakan kelahiran Tamadun Islam- k(nse, danmatlamat- %iri$%iri serta si)at Tamadun Islam. !elain itu-bab ini membin%angkantentang sumber$sumber Tamadun Islam serta t(k(h$t(k(h ilmuan Islam.


12/172

$ Abu Bakar 3amah

Sayyid 'ut# telah mentakri)kan Tamadun Islam ialah segala bentuk kemajuan *ang dihasilkan(leh sekum,ulan mas*arakat se,erti sistem s(sial- ,emerintahan- P(litik- ek(n(mi dankebuda*aan *ang berteraskan s*ariat Allah serta ber%irikan nilai$nilai m(ral Islam.

Manakala Said Hawa ,ula telah mentakri)kanTamadun se%ara umum terbahagi ke,ada dua

kateg(ri iaitu Tamadun Islam dan Tamadun 7ahiliah. Tamadun Islam ialah segala as,ekkemajuan *ang tegak di atas kebuda*aan Islam serta hasiln*a rele>an dengan kebuda*aan itu.Manakala Tamadun 7ahiliah ,ula ialah segala kemajuan *ang dijelmakan dalam bentukkebendaan dengan tidak mengambil kira as,ek ker(hanian dan m(ral.

(mar Audah ai-)hati# ,ula men*atakan Tamadun Islam ialah him,unan ilmu ,engetahuan-s*ariat- ,eraturan tradisi dan m(ral *ang menunjukkan keadaan ,emikiran- ek(n(mi- akhlak-,(litik- kesenian dan seluruh kehidu,an.

Dan A#u *a+ar Hamzah mentakri)kan Tamadun Islam ialah sesuatu *ang lahir dan berkembangbersama$sama dengan kehidu,an manusia dan ,erkembangan *ang lahir dari,adan*a- sarnaada sesuatu *ang beru,a niskala 0nisbah mahu,un *ang beru,a sekala 0material.

"."7 (iri-)iri Tama$%n Islam

Tamadun Islam mem,un*ai %iri$%iri tertentu *ang da,at diterangkan se,erti berikut:

1. !umber Tamadun Islam dari,ada al$Guran dan hadis 0Tajuk ini akan diterangkan dalamtajuk berikut

2. 9ilai$nilai Tamadun Islam adalah teta,. Ini bermakna nilai baik dan buruk

a. *ang menjadi ukuran untuk sesuatu tujuan atau ,erbuatan adalahb. berasaskan ke,ada ajaran al Guran dan hadis bukan ke,ada ha5a na)su.

%. !ebagai %(nt(h dalam kebuda*aan Islam tidak dibenarkan sama sekalid. minum arak ke%uali dalam keadaan ter,aksa 0darurat

. Tamadun Islam bersi)at terbuka ke,ada semua tamadun. !i)at ini bermaksud TamadunIslam menerima tamadun$Tamadun asing *ang telah men%a,ai kemajuan dalamberbagai bidang se,erti ,ada aman kerajaan Abbasiah berbagai bidang ilmudari,ada Hreek telah diambil dan diterjemah ke dalam bahasa Arab. 3asiln*a TamadunIslam telah men%a,ai kegemilangan ,ada aman itu. 4alau bagaimana,un nilai$nilai*ang ber%anggah dengan ajaran al Guran dan 3adis dit(lak. Di sam,ing itu TamadunIslam memberi sumbangan ke,ada kemajuan Tamadun lain um,aman*a (rang$(rang?r(,ah telah mengambil khaanah ilmu dari kegemilangan Tamadun Islam di !e,an*(luntuk menja*akan kemajuan di ?r(,ah.

". Tamadun Islam sesuai dengan si)at semula jadi manusia. !emua nilai adalahbertujuan untuk men%a,ai kebahagian di dunia dan akhirat . 9Ilai$nilai Tamadun Islammend(r(ng manusia untuk melakukan tugasn*a sebagai khali)ah Allah. Tugas inibermaksud menjalankan ,eranan sebagai ,engurus- ,emim,in dan ,eran%ang ke,adakemajuan dunia ini.

&. Tamadun Islam tidak terikat dengan bangsa atau daerah *ang tertentu. leh

12


13/172

itu Tamadun berlaku di mana$mana se,erti di ke,ulauan Mela*u- di India- di!elatan 'ili,ina dan sebagain*a.

. Tamadun Islam tidak tertakluk ke,ada masa$masa *ang tertentu. leh ituTamadun Islam b(leh berlaku ,ada aman 9abi Muhammad 0rasul sehingga amankini. Dalam hal ini tidak te,at sekiran*a Tamadun Islam itu dikatakanhan*a berlaku ,ada aman 6asul atau aman ,ertengahan.

C. !emua kemajuan *ang di%a,ai semasa ,emerintahan Islam dikira TamadunIslam selagi tidak bertentangan dengan ajaran islam. !esuatu %i,taan *angdibuat (leh bukan Islam teta,i di arah (leh ,emerintah Islam dikira sebagaiTamadun Islam.

".07 Ma#lama# Tama$%n Islam

Matlamat Tamadun Islam terbahagi ke,ada tiga bahagian iaitu 3uEuE Allah 03ubungan Manusiadengan Allah- 3uEuE al$JIbad 03ubungan Manusia !esama Manusia- 3uEuE al$

Alam03ubungan Manusia Dengan Alam !ejagat Ian*a untuk men*em,urnakan ,erhubungantiga dimensi se,erti rajah di ba5ah.

a8 H%9%9 Alla& :H%b%nan Man%sia $enan Alla&8

Matlamat Tamadun Islam tidak da,at di,isahkan dengan matlamat hidu, manusia sebagaihamba Allah dan khali)ah Allah. 3amba Allah bermaksud melakukan ibadat han*a ke,ada

Allah. leh itu sekiran*a ses(erang itu melakukan sesuatu %i,taan baru ia bermatlamat untukmenda,at keredaan Allah semata$mata bukan kerana hendak berbangga$bangga dengan,erkara *ang dihasilkan.

Islam tidak menentukan baha5a ,emikiran manusia han*a terhad sekadar untuk memikirkanalam ini semata$mata. Ia men*uruh manusia ber)ikir lebih jauh dari itu- dengan menum,ukan,emikiran ke,ada Allah Pen%i,ta Alam ini dan segala *ang terkandung di alam ini. Islam

13

Terangkan ,erbeaan takri) Tamadun mengikut sarjana Barat danIslam.

Allah

Manusia Alam


14/172

men*eru ,enganutn*a agar menghidu,kan rasa ,erhubungan dengan Pen%i,tan*a keranaDialah 0Allah !4T *ang memudahkan dan mengurniakan ahli$ahli )ikir untuk men%i,ta ,elbagai%i,taan dari semasa ke semasa untuk memenuhi ke,erluan dan man)aat manusia sejagat. Inibermakna - tum,uan tidak han*a sekadar ,ada bidang ,embangunan dengan menggunakanatau mengeks,l(itasi segala sumber dalam alam ini.

3ubungan manusia dengan Pen%i,tan*a- Allah !4T meru,akan matlamat *ang ter,enting dan

terakhir untuk dituju dalam kehidu,an. Inilah hubungan *ang ,aling tinggi berbanding denganhubungan lain se,erti hubungan dengan keluarga- kaum dan bangsa- jenis manusia-kebendaan dan sebagain*a. 3ubungan$hubungan lain ini meru,akan makhluk Allah *ang laindari,ada ,erhubungan manusia dengan$9*a. 3akikatn*a- hubungan mulia manusia denganmanusia dan alam lainn*a akan kembali ke,ada hubungan *ang kudus dengan Pen%i,ta Alamitu sendiri. Maka itu- hubungan dengan Allah !4T adalah *ang tertinggi- unggul- kudus-bahagia dan su%i murni. 3ubungan dengan Allah !4T adalah setinggi$tinggi martabat *angmelahirkan suatu kenikmatan tidak terhingga ke,ada ji5a *ang bersih dan su%i.

Dalam k(nteks ini- Pen%i,ta Alam inilah *ang memerintah dan menguasain*a tan,amembatalkann*a. 'irman Allah !4T bermaksud:

)ata+anlah i+a #apa-#apa, ana+-ana+, saudara-saudara, isteri-isteri, +aum+eluar%amu, harta +e+ayaan yan% +amu usaha+an, pernia%aan yan% +amu+huatiri +eru%ian, dan rumah-rumah +ediaman yan% +amu su+ai adalah le#ih+amu cintai daripada Allah dan .asul-Nya dan daripada #er/ihad di /alan-Nya,ma+a tun%%ulah sampai Allah mendatan%+an +eputusan-Nya$ 0an Allah tida+ mem#eri petun/u+ +epada oran%-oran% fasi+$

0surah Al$Taubah-


15/172

2 3ahai manusia, sesun%%uhnya )ami telah mencipta+an +amu daripada seoran% lela+i dan seoran% perempuan, lalu )ami /adi+an +amu #er#an%sa-#an%sa dan #ersu+u-su+u,supaya +amu salin% #er+enal-+enalan$ Sesun%%uhnya yan% palin% mulia di sisi Allahah4la yan% palin% ta+wa di antara +amu” 0surah Al$3ujuraat "


16/172

!elain dari,ada memberi sumbangan ke,ada manusia- menjadi tugas setia, insanmembangunkan dengan baik alam sekitar *ang meli,uti ,(k(k$,(k(k- binatang %ekera5aladan sebagain*a. Tidak dibenarkan sama sekali mer(sakkan alam ini !ebagaimana )irman

Allah *ang bermaksud:

/Telah menjadi n*ata ker(sakan di darat dan di laut disebabkan (leh ,erbuatantangan [email protected] menjadikan mereka merasakan sebahagian dari,ada

,erbuatan mereka agar mereka kembali ke jalan *ang benar.8 0al$6um:"1

A*at ini menerangkan baha5a ker(sakan *ang berlaku ,ada alam ini disebabkan (len,erbuatan manusia 0se,erti membuat ,en%emaran sungai dan udara. Akibatn*a merekamenanggung kesusahan dari,ada ,erbuatan jahat tersebut. Manusia mesti ingat baha5a Allah menjadikan alam untuk ke,entingan manusia sejagat.Perkara ini dijelaskan dalam al Guran sebagaimana )irmann*a *ang bermaksud:

/Allah *ang menjadikan langit dan bumi dan ia menurunkan dari langit air- makaia mengeluarkan dengann*a buah$buahan *ang menjadi reeki bagi kamu. Dania memudahkan bagi kamu ka,al untuk kamu berjalan di laut dengan ketentuan

dari,adan*a dan dimudahkan untuk kamu sungai$sungai- disediakan malamdan siang dan ia mendatangkan untuk kamu segala sesuatu *ang kamuberm(h(n dari,adan*a.8 0Ibrahim: 2$"

Kesim5%lan

Matlamat Tamadun adalah untuk menjaga tiga dimensi ,erhubungan manusia. hablum mina Allah iaitu hubungan manusia dengan Allah s.5.t- hablum mina al$nas iaitu hubungan manusiadengan manusia dan huEuE al alam iaitu hubungan manusia dengan alam.

Islam adalah agama )itrah *ang ,ada asaln*a di,un*ai dan dimiliki semua manusia danbersumber dari,ada Allah !4T. Ia mem,un*ai tujuan dan matlamat *ang telah diteta,kan (leh

Pen%i,ta$9*a sendiri- iaitu Allah !4T. 7usteru- Tamadun Islam juga turut mem,un*aib tujuan dan matlamat- keranasesuatu *ang tidak mem,un*ai matlamat- tujuan atau (bjekti) adalah sesuatu *ang tidak bernilaidan bahkan sia$sia semata$mata. Matlamat Tamadun Islam da,atlah diringkaskan se,ertiberikut:

Ia bermatlamat men*em,urnakan manusia se%ara men*uluruh. 7usteru- Islam se%ara Idealn*a-menghendaki dan meneta,kan sistem dan ,eraturan su,a*a manusia men%ari- men%i,ta-membangun- memajukan diri dan mem,ergunakan segala$gala *ang disediakan (leh Allah!4T dalam alam ini untuk kebaikan dan man)aat semua manusia. !e%ara realitin*a- manusiahan*a ,erlu melaksanakan sistem dan ,eraturan tersebut dalam ,embinaan dan ,embentukanTamadun mereka. Dengan ,elaksanaan sistem ini- seluruh kebaikan dan man)aat dalam,en%a,aian dan kemajuan Tamadun tersebut akan kembali ke,ada manusia semula se%aramen*eluruh. 3al ini kerana - matlamat Tamadun Islam adalah segala$galan*a dari,ada Allah!4T- kembali ke,ada Allah !4T dan untuk Allah !4T selama$laman*a.

16

3uraikan matlamat Tamadun Islam *ang berkaitan dengan alamsekitar


17/172

".7 Prinsi5-Prinsi5 Tama$%n Islam

Prinsi, Tamadun Islam ialah memelihara keselamatan n*a5a- akal- keturunan 0maruah- hartadan kebebasan.

Prinsi5-5rinsi5Tama$%n Islam

Prinsi5 1 7 Memeli&ara Keselama#an N4a*a

Tamadun Islam meletakkan keselamatan n*a5a di tem,at ,aling utama. Membunuh adalahdilarang sama sekali. Dalam al$Guran menjelaskan :

8Dan janganlah kamu membunuh bangsamu sendiri . !esungguhn*a Tuhan itu ,en*a*angke,adamu8 0al$9isa- 2


18/172

/4ahai (rang *ang beriman sesungguhn*a meminum arak- berjudi- berk(rban untuk berhala-mengundi nasib dengan ,anah adalah ,erbuatan keji termasuk ,erbuatan s*aitan. Maka

jauhilah ,erbuatan$,erbuatan itu agar kamu mem,er(leh keuntungan. 0al$Maidah:


19/172

".67 S%mber-S%mber Tama$%n Islam

!umber$sumber ketamadunan Islam dibahagikan ke,ada dua iaitu;

a !umber !ama5i 04ah*ub !umber 4adJie 0 bukan berasaskan 5ah*u

!umber !ama5i dikateg(rikansebagai Agama Kahudi 0 diturunkan +itab abur dan Taurat- Agama 9asrani 0diturunkan +itab Injil dan Agama Islam 0 diturunkan al$Guran.

!umber 4ah*u dalam Tamadun Islam bermaksud ajaran$ajaran *ang disam,aikan (leh Allahke,ada 9abi Muhammad melalui malaikat 7ibril.

!umber utama Tamadun Islam ialah !umber 4ah*u atau 9aEli- ia dibahagikan ke,ada dua: al$Guran dan 3adis.

AL-(lusi kelahiran Tamadun Islam8 +andungan al$

Guran se%ara ringkas mengandungi ,erkara *ang berkaitan aEidah- s*ariat- akhlak- janjibaikjahat- %ara$%ara untuk menda,at kebahagiaan dan kisah (rang *ang menurut ,erintah Allah atau melanggar ,erintah Allah.

Ha$is

3adis ialah kata$kata 0selain Guran- ,erbuatan- dan ,erlakuan diam 9abi Muhammad.Peranan hadis ialah menta)sir dan menerangkan maksud al$Guran- mengulang danmen*(k(ng ken*ataan al$Guran- dan menjelaskan ,erkara$,erkara *ang tidak disebut dalamGuran. !ebagai %(nt(h dalam al$Guran tidak men*ebut bagaimana %ara rukuk dan sujud-maka 9abi telah melakukan ,erbuatan tersebut.

(+n#+& Ha$is.

6asulullah bersabda *ang bermaksud 2!untutlah ilmu dari #uaian hin%%a +elian% lahad” 1 8er+ataan &

19

3uraikan keselamatan n*a5a- harta- maruah- akal dan kebebasan.


20/172

!abda 6asululah- / Sem#ahyan%lah +amu se#a%aimana +amu melihat a+usem#ahyan% 8 1 8er#uatan &9abi berdiam diri ketika melihat tentera$tentera Islam memakan dhab1 0iam&

3asil dari,ada ajaran$ajaran *ang disam,aikan (leh al$Guran dan 3adis lahirlah bentukTamadun atau kebuda*aan umat Islam um,aman*a sistem ,erbankan tan,a )aedah dan

,akaian *ang menutu, aurat.

!umber s(k(ngan ,ula adalah merujuk ke,ada sumber *ang bukan berasaskan 5ah*u *angmana ian*a diambil dari keu,a*aan manusia menggunakan sebarang usaha dan ,(tensin*a.

Antara keu,a*aan berikut adalah;

a Akalb Penemuan Baru dan 4arisan

i$Pan%aindera *ang lima ii$Pengalaman dari kehidu,aniii$Adat dan n(rma mas*arakat.

A'al

Akal b(leh dijadikan sumber Tamadun kerana akal memang meru,akan suatu da*a *angmemb(lehkan manusia meran%ang dan bergerak. Akal b(leh digunakan untuk membuatta)siran dan bertindak. 4alau bagaimana,un ke,utusan akal akan han*a di,akai jika tidakbertentangan dengan al$Guran.

Akal digunakan dalam ijtimak ulamak dan kias iaitu dengan berijtihad menggunakan akal )ikirandalam membuat sesuatu ke,utusan. !etelah berijtihat baharulah dikeluarkan ,enda,at *angmeru,akan ijmak ulamak

Penem%an Bar% $an =arisan

Penemuan baru dalam berbagai bidang hasil ,enemuan dan ,en*elidikan b(leh dijadikansumber Tamadun Islam. !ains dan tekn(l(gi b(leh diterima selagi tidak melanggar ,rinsi,$,rinsi, Islam. 4arisan *ang baik b(leh diambil dan diterima untuk Tamadun Islam.

#(nt(n*a bentuk$bentuk bangunan *ang berunsur lambang sesuatu bangsa. B(leh diterimadalam Tamadun Islam setelah diubah sesuai dengan kehendak dan a%uan Islam sendiri.

Ban*ak %i,taan$%i,taan baru dihasilkan ,ada aman kegemilangan kerajaan Abbasiah dankerajaan Islam di !e,an*(l. !ejarah membuktikan baha5a ban*ak bahan$bahan Tamadundari,ada Hreek- 6(m dan India telah diterima sebagai sumber Tamadun Islam . !umber$sumber tersebut menjadi bahan ,emikiran untuk menghasilkan Tamadun baru. !emua bahan*ang tidak ber%anggah dengan ajaran Islam diterima sebagai sumber tamadun.

S!ALAN-S!ALAN TUT!IAL

1. Dengan menggunakan ,eta minda huraikan %iri$%iri Tamadun Islam.

20

Terangkan al Guran dan 3adis sebagai sumber Tamadun Islam.


21/172

2. 3uraikan keselamatan n*a5a- keselamatan keturunan dan keselamatankebebasan mengikut Tamadun Islam.

UMUSAN

• Pengertian Tamadun mengikut sarjana Islam dan Barat tidak ada ,erbeaan.

• Tamadun Islam mem,un*ai %iri$%iri *ang tertentu se,erti bersumberkan al Guran dan

3adis- dan meli,uti semua tem,at dan masa.

• Tamadun Islam mengutamakan kesematan n*a5a- harta- akal- maruah dan

kebebasan.

• !umber Tamadun Islam ialah al$Guran- hadis dan akal.

• Matlamat Tamadun Islam untuk mengabdikan ke,ada Allah- berbuat baik ke,ada

manusia dan menggunakan alam sekitar untuk tujuan *ang memberi man)aat.

21


22/172

TAJUK 0INTEAKSI ANTAA PELBAGAI TAMADUN :MELAYU, (HINA DAN

INDIA8


0.17 Tama$%n Mela4%.

0."7 Tama$%n (ina

0.07 Tama$%n In$ia

0.7 Tama$%n Je5%n

0.6 7Tama$%n Er+5a&

0.> 7 Nilai-nilai Uni/ersal an#ara Tama$%n

0.? 7 Persamaan Dan Perbeaan

0.@ 7 (+n#+&-)+n#+& In#era'si Dalam Sejara& :Ba&asa, Kesenian $an

Kes%sas#eraan8

Hasil Pembelajaran

Di akhir bab ini- ,elajar da,at

1$ Mengetahui jalinan sejarah interaksi antara Tamadun Mela*u- #hina dan India.

2$ Mendalami kesan interaksi *ang 5ujud hasil interaksi antara Tamadun Mela*u- #hina dan

India.

$ Memahami %iri$%iri ,ersamaan *ang dik(ngsi bersama antara Tamadun.

"$ Memahami %iri$%iri ,erbeaan *ang 5ujud antara Tamadun.

22

SIN!PSIS

Bab ini membin%angkan tentang interaksi antara tamadun Mela*u-#hina dan India.Perbin%angan dilihat dalam dua aman ,erkembangan ,ra$,enjajah Barat danaman ,enjajahan Barat. +e5ujudan interaksi ini dilihat berdasarkan sejarahkedatangan Bangsa #ina dan India ke alam Mela*u dari segi hubungan,erdagangan- di,l(matik- ,enghijrahan serta ,enem,atan kekal sebagai,enduduk.Disam,ing itu- ,r(ses interaksi antara tamadun ini memberi kesan ke,ada,er%am,uran buda*a antara tamadun.+esan integrasi ini b(leh dilihat dalam,enggunaan bahasa dan kesusasteraan Mela*u serta buda*a dan kesenian.


23/172

Penenalan

!etia, Tamadun *ang ,ernah 5ujud mem,un*ai keistime5aan dan %iri$%iri tersendiri

dalarn memastikan kelangsungan dan ,erkembangann*a. +esinarnbungan dari

kelangsungan sesebuah Tamadun itu sebenam*a hasil sika, terbuka dalarn menerima

sebarang ,erubahan dan ,engaruh Tamadun lain. !esungguhn*a 5ujud saling

hubungan atau interaksi antara Tamadun samna ada di ,eringkat ,erk(ngsian nilai-

,emikiran- institusi dan keinsanan *ang berlaku se,anjang sejarah. !aling hubungan

se,erti ini dilihat telah melahirkan kesan$kesan ,(siti) dan negati). Interaksi antara

Tamadun India dan #hina telah memberi kesan ,(siti) iaitu ,en*ebaran agarna Buddha-

tekn(l(gi ,engeluaran gula dari,ada tebu- astr(n(mi dan kesusasteraan India

dikembangkan di negara India. !ebalikn*a- ,engetahuan membuat kertas- bahan

letu,an dan ,enggunaan k(m,as dari Tamadun #hina da,at di,elajari (leh Tamadun

India. +esan negati) hasil interaksi Tamadun ialah ,enduduk +ristian ?r(,ah telah

membunuh (rang Kahudi se%ara beramai$ramai ,ada abad ke$


24/172

Dinasti !(ng 0


25/172

9amun dari segi interaksi dan ,engaruh buda*a antara mas*arakat #ina dan Mela*u terda,at

jurang *ang luas. Antara sebabn*a ka5asan ,enem,atan *ang berasingan; (rang #ina

tertum,u di ka5asan bandar terutama sekali di ka5asan ,erl(mb(ngan se,erti +uala Lum,ur

*ang mem,un*ai C


26/172

1&. +h(ja 3asan berasal dari,ada Parsi atau Utara India telah berkah5in dengan anak 3ang

Tuah dan dilantik menjadi Laksamana menggantikan 3ang Tuah.

aman Penjaja&an Bara#

+edatangan dan ,er,indahan (rang India ke !emenanjung Tanah Mela*u bermula abad ke$1<

sele,as Perjanjian Inggeris$Belanda ditandatangani. +hidmat mereka di,erlukan sebagai buruh

di ladang tebu- k(,i dan teh dan keban*akan mereka (rang Tamildan Telegu dari 5ila*ah

Andhra Pradesh. Di sam,ing itu- ,ihak Inggeris memba5a masuk (rang #e*l(n dan Mala*alee

untuk berkhidmat sebagai kerani- ,embantu h(s,ital serta menga5as dan men*elia ladang$

Iadang kerana mereka ber,endidikan Inggeris. Peningkatan jumlah (rang India di Tanah

Mela*u semakin ,esat menjelang tahun a5al abad ke$2. !ehingga tahun 1


27/172

Nilai-nilai Uni/ersal An#ara Tama$%n

Ins#i#%# Kel%ara Dan K+m%ni#i Tama$%n Islam

Tamadun Islam *ang berasaskan ajaran al$Guran memberi ke,entingan dalam

hubungan kekeluargaan. 3ubungan anak$anak dengan ibu ba,a berasaskan ke,ada

hak dan tanggungja5ab. Islam menegaskan hak terhada, anak mestilah dilaksanakan

sejak anak itu di dalam kandungan;

$ Ibu ba,a bertanggungja5ab memberi ,endidikan *ang sem,urna

ke,ada anak$anak$merangkumi ,endidikan agama dan kemahiran.

$ Anak$anak tidak b(leh menderhaka terhada, ibu ba,a kerana

keredhaan Allah terletak ,ada keredhaan ibu ba,a.

$ +(nse, keadilan menjadi asas di dalam sistem keluarga Islam.

Tama$%n (&ina

+eluarga meru,akan unit asas dalam Tamadun #hina. Ajaran #(n)u%ius menjadi asas

ke,ada Tamadun #hina$,entingkan hubungan kasih sa*ang dan hierarki kuasa.

+(nse, liJ menekankan & jalinan hubungan sesama manusia:$

a hubungan maharaja dengan rak*at

b hubungan ba,a dengan anak

% hubungan abang dengan adik

d hubungan suami dengan isteri

e hubungan ka5an dengan ka5an

Anak$anak tidak b(leh menderhaka ke,ada kedua ibu ba,a.+(nse, ketaatan *ang

kental ke,ada ibu ba,a men*ebabkan mas*arakat %ina mengadakan u,a%ara

mengingati nenek m(*ang$bertujuan mengu%a,kan terima kasih dan menunjukkan

ketaatan ke,ada nenek m(*ang dan ibu ba,a *ang telah meninggal.

27


28/172

Tama$%n In$ia

Unit ,enting dalam Tamadun India.

Pembinaan keluarga mem,un*ai matlamat untuk membentuk sistem s(k(ngan *ang

berbentuk )iikal dan ker(hanian- di sam,ing menjadi ,enerus uriat. +eluarga bersama

ialah bentuk *ang ,aling men(nj(l dalam sistem kekeluargaan India. 4alau,un

hubungan darah *ang dikiradari,ada angg(ta lelaki dari,ada keluarga *ang sama

meru,akan asas ikatan kekeluargaan teta,i *ang lebih ,enting ialah ikatan *ang

didasarkan (leh ,erasaan kasih sa*ang dan rasa h(rmat

K+m%ni#i Tama$%n Islam

+(muniti atau mas*arakat adalah unit *ang ,enting dalam Tamadun Islam.

Ikatan sesama angg(ta k(muniti tidak han*a ditentukan (leh hubungan kekerabatan-

malah hubungan sesama agama 0ukh5ah dan hubungan sesama manusia *ang

merangkumi hubungan (rang Islam dengan jiran *ang bukan Islam.

Tamadun Islam menggariskan hak dan tanggungja5ab indi>idu Islam terhada, jirann*a

dan ,eringkat$,eringkat ikatann*a dengan jiran tersebut.

Asas hubungan indi>idu dalam Islam:

a ikatan kekerabatan

b ,ersamaan agama

% ikatan kemanusiaan

3ubungan sesama angg(ta mas*arakat berasaskan k(nse, egalitarian bermaksud

sama rata. Dalam ,engertian sebenar ajaran Islam- tidak 5ujud sistem kelas dalam

mas*arakat$tidak membeakan kdudukan lelaki dan 5anita. +(nse, sama rata 5anita

dalam Islam ialah berdasarkan k(nse, keadilan.

Ini bermakna )ungsi dan ,eranan 5anita adalah merangkumi bidang ,ekerjaan *ang

sesuai dengan si)at ke5anitaan dan )iikaln*a.

28


29/172

K+m%ni#i Tama$%n (&ina

Pembentukan k(muniti %ina ban*ak di,engaruhi (leh sistem kekeluargaan mas*arakat

%ina.

a kuasa lelaki dan ba,a.

b !istem kekerabatan berasaskan hubungan darah.

% !istem kelas dalam k(muniti ditentukan (leh taha, ,endidikan dan

kemahiran.

K+m%ni#i Tama$%n In$ia

Berbea dari,ada Tamadun lain.

a k(muniti dalam Tamadun India mem,un*ai ,eraturan *ang ketat.

b !istem s(sial dan k(muniti berasaskan sistem kasta.

% Penentuan kasta sese(rang adala se%ara as%ribed iaitu di5arisi

dari,ada nenek m(*ang.

d !istem kasta turut menentukan jenis ,ekerjaan *ang b(leh dilakukan

dan la*anan *ang ,atut diberikan ke,ada indi>idu tersebut.

e !istem kasta mem,engaruhi semua akti>iti kehidu,an dalam k(muniti.+(nse, dharma ditekankan dalam hubungan sesama angg(ta

mas*arakat.

) Dharma menggariskan )ungsi dan ,eraturan bagi menentukan a,a

*ang harus dilakukan (leh setia, angg(ta.

Persamaan Dan Perbeaan An#ara Tama$%n

Tamadun$tamadun *ang ,ernah lahir di dunia mem,un*ai latar belakang *ang tersendiri- maka

terda,at begitu ban*ak ,erbeaan antara satu dengan satu Tamadun *ang lain. 9amun begitu-

tidak da,at dina)ikan ban*ak ,ersamaan *ang dik(ngsi antara bebera,a Tamadun tersebut.

#iri$%iri ,erbeaan dan ,ersamaan antara Tamadun b(leh dilihat terutaman*a te(l(gi dan etika.

!ebagai %(nt(h- ,ers(alan te(l(gi berhubung m(n(teisme Islam begitu berbea dari,ada

meta)iik Buddhisme *ang tidak menerima k(nse, Tuhan Pen%i,ta 0#reat(r H(d. 3induisme

29


30/172

,ula sebalikn*a- menerima k(nse, Tuhan 5alau,un mani)estasi m(n(teismen*a berbea

dari,ada Islam- +ristian dan Kahudi. Islam- +ristian dan Kahudi dilihat se%ara umum meru,akan

agama$agama m(n(teistik- teta,i ke,er%a*aan mereka berbea antara satu sama lain.

Pers(alan$,ers(alan te(l(gi sering dilihat menimbulkan ,er%anggahan ,enda,at. er%anggahan

,enda,at *ang dimaksudkan tidak semestin*a berlaku antara satu lmadun dengan satu

Tamadun *ang lain- teta,i b(leh juga berlaku dalam sesebuah lmadun- malah dalam sesebuah

agama itu sendiri. !ekiran*a dibandingkan dengan ers(alan te(l(gi- ,ers(alan etika

sebenarn*a kurang k(ntr(>ersi. 3akikat ini da,at lenjelaskan baha5a dial(g Tamadun atau

,eradaban b(leh berlangsung dalam eharm(nian sekiran*a )(kus lebih ditum,ukan ke,ada

,ers(alan etika. Dalam (nteks melihat ,erbeaan antara Tamadun- tujuh ,ers(alan etika berikut

dikemukakan handra Mua))ar- #he 4an 7asimah 4an M(hd 6adi- 3ashim 3j Musa- l(hd

uhdi Marsuki. 22.

Alam Se'i#ar

3idu, harm(ni dengan alam sekitar meru,akan satu ,rinsi, *ang diterima semua agama.

Berdasarkan ,engajaran sesetengah agama- alam sekitar dilihat sebagai tmgerah Tuhan.

Manusia ,ula di,ertanggungja5abkan sebagai khali)ah 0#ust(dian tau !te5ard *ang

ber,eranan sebagai ,enjaga alam sekitar. Bagi Islam- Buddhisme

an bebera,a aliran +ristian memelihara alam sekitar bermakna menggunakan

tmgerah Tuhan se%ara bertanggungja5ab. Teta,i dalam Tamadun tertentu- memelihara alam

sekitar diberi ,enta)siran ,asi) sehingga alam sekitar itu disembah an dilihat sebagai Di>ine

P(5er. !ungguh,un terda,at ,erbeaan ini- Tamadun$tamadun tradisi(nal se%ara umum tidak

memusnahkan alam sekitar. !esetengah ,ihak lem,un*ai tangga,an baha5a keadaan ini

mungkin disebabkan taha, tekn(l(gi *ang lasih rendah ,ada aman itu. Bagaimana,un-

haruslah disedari baha5a ,en%i,taan Qkn(l(gi dan ,enggunaann*a sangat di,engaruhi (leh

,andangan semesta sesuatu ,engamalan buda*a.

30


31/172

Kel%ara

Prinsi, *ang meletakkan keluarga sebagai asas ,embentukan mas*arakat begitu iha*ati (leh

Tamadun$tamadun tradisi(nal. +eluarga *ang dimaksudkan ,ada limn*a adalah keluarga

eRtended. Dalam sesebuah keluarga 5ujud hierarki kuasa ang menentukan kedudukan kaum

lelaki dan kedudukan kaum ,erem,uan. engamalan se,erti ini telah menjadi 5arisan turun$

temurun dalam sesebuah keluarga tradisi(nal. Menurut k(n)usianisme kesetiaan dan ,ertalian

*ang erat meru,akan (nse, kekeluargaan *ang ,aling ,enting. Pengabaian terhada, k(nse,

kekeluargaan Q,erti ini meru,akan ,ena)ian hak sese(rang dan bertentangan dengan keadilan.

:(nse, kekeluargaan dalam ,engajaran Islam ,ula begitu mementingkan kasih sa*ang an

h(rmat$mengh(rmati. Be:rdasarkan hakikat tersebut- bukanlah ,ers(alan edudukan kaum lelaki

dan kaum ,erem,uan dalam sesebuah keluarga itu *ang lenjadi ,ers(alan utama- teta,i setia,

mereka harus menunaikan tanggungja5ab lasing$masing dalam lingkungan kasih sa*ang dan

h(rmat$mengh(rmati.

K+m%ni#i

+(muniti meru,akan satu ,ers(alan *ang begitu ,enting dalam setia, Tamadun tradisi(nal.

Tidak b(leh dina)ikan baha5a k(muniti sangat ber,engaruh dalam menentukan ,ers(naliti dan

identiti sese(rang manusia. +(muniti juga da,at memastikan baha5a nilai$nilai dan n(rma$

n(rma murni dalam mas*arakat sentiasa dih(rmati. Di sam,ing itu- k(muniti da,at memberi

s(k(ngan m(ral- material dan ,sik(l(gikal ke,ada angg(ta$angg(tan*a. Dik(t(mi ,erse(rangan

0indi>idu dan k(muniti jarang 5ujud dalam mas*arakat tradisi(nal. +edua$dua ,ihak ber,egang

,ada nilai$nilai m(ral tertentu *ang laimn*a bersumberkan agama atau kuasa transenden.

Bagaimana,un- )en(mena se,erti ini bukanlah bermakna sese(rang itu tidak mem,un*ai

identiti tersendiri dalam k(muniti tradisi(nal. Dalam sejarah +etamadunan manusia- da,at

di,erhatikan bagaimana identiti sese(rang dan kemanta,an k(muniti men%a,ai keseimbangan

dalam bebera,a tradisi tertentu se,erti Islam dan Buddhisme.

Kerajaan

'alsa)ah Tamadun$tamadun tradisi(nal begitu menekankan ,ers(alan m(ral atau akhlak

sebagai dasar sesebuah kerajaan. Peranan dan tanggungja5ab kerajaan dijelaskan melalui

,eranan dan tanggungja5ab sese(rang raja. !i)at$si)at raja *ang saksama dan adil meru,akan

tema utama Tamadun$tamadun silam. Dalam Tamadun #hina- tulisan M(h$ Te- La($ Te- +ung

31


32/172

'u$ Te- Meng Te dan bebera,a t(k(h *ang lain sangat menekankan ,erkara ini. Begitu juga

dalam India; +autil*a membin%angkan %iri$%iri ke,im,inan *ang saksama dan adil- se,erti juga

al$'arabi- al$Ma5ardi- al$Hhaali dan Ibn +haldun dalam Islam *ang turut menum,ukan

,erhatian ke,ada ,ers(alan *ang sarna. +esetiaan ke,ada raja dan ,erlindungan *ang

diberikan (leh raja ke,ada rak*at meru,akan dimensi ,enting kerajaan dalam Tamadun$

tamadun tradisi(nal. 9amun demikian- kesetiaan *ang diberikan (leh rak*at teta, ber,andukan

nilai$nilai m(ral. !ekiran*a sese(rang raja melanggar lunas$Iunas keadilan- maka ketika itu

rak*at b(leh men*anggah dengan tujuan untuk membetulkann*a.

Keia#an E'+n+mi

Dalam Tamadun$tamadun tradisi(nal- kegiatan ek(n(mi berlaku dalam k(nteks OM(ral !emestaO

0M(ral Uni>erse. Dengan sebab itu 5ujud k(nse, hak$hak kehidu,an dalam ajaran Buddhisme

sebagaimana *ang termaktub dalam eight )(ld ,ath. Dalam ajaran Islam- ,rinsi, *ang berkaitan

dengan halal dan haram mem,un*ai hubungan *ang ra,at dengan ,ers(alan akhlak. 3akikat

ini menjelaskan baha5a 5ujud kegiatan ek(n(mi *ang b(leh mem,ertingkatkan taha, m(ral

manusia sebagaimana juga 5ujud kegiatan ek(n(mi *ang b(leh mer(sakkan m(ral manusia.

+(nse, O5angO- OlabaO- OganjaranO- O,asaranO dan sebagain*a sangat di,engaruhi (leh

,ertimbangan,ertimbangan m(ral. Bagaimana,un- ken*ataan ini bukanlah bermakna tidak

terda,at ,eni,uan- rasuah atau bentuk$bentuk ,en*ele5engan *ang lain se,erti dalam kegiatan

ek(n(mi m(den. Perkara *ang membeakan ek(n(mi Tamadun tradisi(nal dari ek(n(mi aman

m(den adalah ka*u ,engukurn*a.

Pen$i$i'an

Matlamat ,aling utama ,endidikan dalam Tamadun$tamadun tradisi(nal adalah ,embinaan

si)at$si)at sese(rang 0%hara%ter$building. Pr(ses ,engajaran ilmu mem,un*ai kaitan *ang

begitu ra,at dengan matlamat murni ini. Dengan men*edari ,erkara tersebut- dimensi Inner

Being begitu ,enting dalam k(nse, ,endidikan Islam- +ristian- 3induisme dan agama$agama

*ang lain. Manusia tidak digalakkan menguasai ,ersekitaran luaran melalui ,engetahuann*a

tentang alam tan,a ,erubahan dalaman *ang da,at dilakukan melalui ,engetahuan tentang

dirin*a. #uma %ara trans)(rmasi ini berlaku berbea dari satu tradisi ke tradisi *ang lain. Dalam

ajaran Islam ,ers(alan tauhid memainkan ,eranan ,enting dalam trans)(rmasi manusia- teta,i

dalam ajaran Buddha dan bebera,a ajaran 3indu- trans)(rmasi si)at da,at di%a,ai melalui

,r(ses men%ari diri sendiri.

32


33/172

Kesi&a#an

!e,erti bidang ,endidikan- ek(n(mi- ,emerintahan kerajaan dan bidang$bidang mas*arakat

*ang lain- k(nse, kesihatan dalam Tamadun$tamadun tradisi(nal tidak b(leh di,isahkan

dari,ada ,andangan semesta sesebuah agama. !i)at ,enting k(nse, kesihatan Tamadun$

tamadun tradisi(nal ialah ,andangan dan ,endekatan h(listikn*a. 3(listik di sini bermakna

suatu ,andangan *ang mengakui baha5a kesihatan sese(rang di,engaruhi (leh alam

sekitarn*a *ang lebih luas dan lebih men*eluruh. +(nse, h(listik berdasarkan idea baha5a

segala$galan*a *ang 5ujud adalah saling berhubungan. +esan besar dari,ada k(nse, h(listik

bagi ra5atan ,en*akit begitu mendalam. Mengubati ,en*akit bermakna memulihkan

keseimbangan sese(rang dan melalui ,r(ses ini da,at di,ulihkan keharm(nian dalam tubuh

badan ,esakit dan seterusn*a keseimbangan dalam kehidu,ann*a.

Berdasarkan ,emerhatian terhada, kehidu,an berTamadun- jelas baha5a teras ke,ada

k(nse,$k(nse, kehidu,an dan ,en%a,aian matlamat hidu, dalam TamadunTamadun tradisi(nal

mem,un*ai bebera,a %iri ,ersamaan. 9amun begitu- dalam ,ers(alan$,ers(alan tertentu-

terutaman*a *ang berkaitan dengan te(l(gi 5ujud bebera,a ,erbeaan *ang harus kita )ahami.

Memahami ,ersamaan dan ,erbeaan antara satu Tamadun dengan Tamadun *ang lain

seharusn*a mend(r(ng kita untuk lebih bersika, t(leransi ke arah me5ujudkan keharm(nian

sejagat. +esim,ulann*a- mengetahui ,ers(alan$,ers(alan dasar berkaitan dengan ilmu

+etamadunan membuka ruang ke,ada seluruh manusia untuk berinteraksi se%ara ,(siti) ke

arah kehidu,an

*ang lebih saksama.

33


34/172

(+n#+& In#era'si Tama$%n (&ina Dalam Tama$%n Mela4%

Ba&asa Dan Kes%sas#eraan

Pengaruh Tamadun #hina ke dalam Tamadun Mela*u da,at dilihat melalui sera,an bebera,a

istilah dan ,erkataan #ina ke dalam bahasa Mela*u- se,erti berikut 0aOba- 1


35/172

(+n#+& In#era'si Tama$%n Mela4% Denan Tama$%n In$ia

Pengaruh India ke atas kebuda*aan dan mas*arakat Mela*u b(leh dikesan dalam bahasa dan

kesusasteraan- institusi ,emerintahan- dan istiadat 6aja$6aja Mela*u serta ad at resam dan

hiburan.

Bahasa dan +esusasteraan Mela*u. Dalam bidang bahasa kemasukan k(nse, dan idea baru

*ang didukung (leh istilah dan ,erkataan baru dari buda*a India disera, masuk menjadi unsur

,injaman. !ejumlah besar kata ,injaman dari,ada bahasa !anskrit dan sedikit dari,ada bahasa

Tamil. 9amun ,r(ses ,eminjaman keban*akann*a disesuaikan dengan %iri$%iri )(n(l(gi-

m(r)(l(gi- sintaksis dan semantik bahasa Mela*u se,erti %(nt(h di ba5ah 03ashim 3j. Musa-

2&: 1"2$1".

0a Pinjaman dari,ada !anskrit:

Dari segi )(n(l(gi- as,irasi h dalam !anskrit digugurkan atau di,indahkan tem,at:

Bhumi$bumi

Bheda$bedabea

Bhasa$bahasa

Arthah$harta

Bhakti$bakti

Bhudi$budi

arghah$harga

.

0b Pinjaman dari,ada Bahasa Tamil.

#iri$%iri ,en*esuaian juga berlaku ke atas kata ,injaman Tamil iaitu k(ns(nan retr()leks- %iri

ke,anjangan >(kal dan ,enggandaan k(ns(nan dihilangkan- %(nt(hn*a:

+endii$kendi

+a,,al ka,al

35


36/172

Kesim5%lan

Pada aman ,enjajahan British kesan dari,ada ,(lisi S,e%ah dan ,erintahS- men*ebabkan tidak

terda,at interaksi meluas antara kaum di Mala*a. +a5asan ,enem,atan *ang berasingan

di,erkukuhkan (leh kegiatan ek(n(mi *ang berbeabea- memisahkan ,elbagai kaum tan,a

ban*ak interaksi antara satu sarna lain. Dengan itu telah melahirkan mas*arakat majmuk

dengan %iri$%iri buda*a- agama dan bahasa *ang berbea$bea.

!ele,as kemerdekaan telah timbul kesedaran *ang kuat di kalangan ,ara ,emim,in

Persekutuan Tanah Mela*u untuk menggubal ,(lisi dan langkah$Iangkah bagi me5ujudkan

interaksi dan hubungan *ang lebih ra,at antara kaum- melalui ,enubuhan Parti Perikatan *ang

menggabungkan UM9- M#A dan MI# *ang bertanding dan menang dalam ,ilihan ra*a 1


37/172


.17 Penenalan

."7 Peranan Islam Dalam Pembinaan Tama$%n Mala4sia

.07Te+ri Ke$a#anan Islam Ke Alam Mela4%

.7 Kesan, Penar%& Dan Peranan Islam Dalam Tama$%n Mela4%

.6 7Kesim5%lan

Hasil 5embelajaran

Di akhir bab ini- ,elajar dihara, da,at;

1$ Membin%angkan ,eranan Islam dalam ,embinaan Tamadun Mela*u.

2$ Menerangkan tentang kemun%ulan ,usat$,usat tamadun mela*u sebelum dan

sele,as Islam.

$ Menerangkan tentang kegemilangan Tanah Mela*u dan sumbangan hasil

.1-Penenalan

Agama Islam menjadi asas utama dalam ,embentukan tamadun Mela*u. Islam telah menjadi

agama rasmi sebagaimana di,eruntukkan dalam Perkara Perlembagaan Persekutuan. Islam

juga menjadi anutan *ang tidak b(leh di,isahkan dari,ada tamadun Mela*u. Dalam

,erkembangaIm*a- tamadun Mela*u semakin man ta, dengan kedatangan Agama Islam dan

ke5ujudan adat istiadat Mela*u. Islam dan adat buda*a Mela*u telah berinteraksi dan

berintegrasi antara satu sarna lain serta saling melengka,i antara keduan*a dalam tamadun

Mela*u.

+edatangan Islam telah men*ebabkan berlaku ,r(ses Islamisasi di Alam Mela*u dengan kesan$

kesann*a sebagaimana *ang dilihat dalam sejarah. Antaran*a- berlaku ,erubahan akidah

Mela*u ke,ada kehidu,an ker(hanian. 9amun- masih ada unsurunsur buda*a 3indu$Buddha

dan animisme *ang masih diamalkan. Pr(ses Islamisasi dalam mas*arakat Mela*u telah

merubah ,elbagai as,ek kehidu,an se,erti r(hani- intelektual dan kemas*arakatan.

37

TAJUK ISLAM DALAM TAMADUN MELAYUSIN!PSIS

Dalam bab ini dibin%angkan tentang Islam dalam Tamadun Mela*u- Tam

#ina-Tamadun India-Tamadun 7e,un dan Tamadun ?r(,ah- 9ilai$nilai Un

antara Tamadun juga dibin%angkan. Bab ini juga mem,erlihatkan tentang ,ersa

dan ,erbeaan serta #(nt(h$%(nt(h Interaksi Dalam !ejarah melalui ba

kesenian dan kesusasteraan.


38/172

."- Peranan Islam Dalam Pembinaan Tama$%n Mala4sia

Islam Dalam Tama$%n Mela4%

Penerimaan Islam ke dalam mas*arakat Mela*u adalah se%ara damai dan sejahtera. Tidak

terda,at bukti sejarah *ang mengatakan mas*arakat 9usantara menerima kemasukan

Islam se%ara ,aksa. 7ika ada ,un- ,erselisihan *ang 5ujud adalah bersi)at setem,at dan

tidak men*eluruh disebabkan )akt(r keengganan menerima ,erubahan. Misaln*a-

,e,erangan di antara 6aja 6aden 'attah 0#iri dengan Prabu Udara 0Maja,ahit ,ada

a5al abad ke$1 M 03amka- 1


39/172

u...hendaklah engkau berbuat sabar serta adil sangat$sangat- dan jangan tamakkan

harta (rang..... Melainkan dengan iin tuann*a. 7angan lagi khali engkau-

keluar dihada, (rang- kerana hamba Allah ban*ak terserah ke,adamu- jikalau

kesukaran bagin*a hendaklah engkau t(l(ng; jikalau terania*a ia- hendaklah engkau

,eriksa baik$baik....... kullukum raOin 5a kullukum masOulun Oan raOi*atihi ... u

4asiat ini menjelaskan baha5a ajaran Islam diha*ati dan diamalkan (leh mas*arakat

sebagai satu %ara hidu,.

.0- Te+ri Ke$a#anan Islam Ke Alam Mela4%

Pada umumn*a terda,at tiga te(ri utama tentang kedatangan Islam ke Asia Tenggara iaitu

Islam datang dari Tanah Arab- #hina dan negara India. Mengenai kedatangan Islam ke

Tanah Mela*u ,ara sejara5an ber,enda,at- Melaka meru,akan negeri *ang mula$mula

menerima ajaran Islam dan raja Melaka *ang ,ertama iaitu Parames5ara dikatakan

telah memeluk Islam ,ada tahun 1"1". Te(ri kedatangan Islam ke Alam Mela*u adalah

se,erti berikut: Islam Datang Dari Tanah Arab

Di Tanah Mela*u terda,at bukti$bukti *ang kuat baha5a Agama Islam itu diba5a se%ara

langsung dari tanah Arab (leh bangsa Arab. !ebagai %(nt(hn*a Maharaja Derbar 6aja

II- raja +edah telah,un diIslamkan ,ada tahun &1 311 M- (leh !heikh Abdullah bin

!heikh Ahmad al$Gaumiri al$ K amani se(rang ulama berbangsa Arab *ang datang dari

Kaman 0Abdullah Ishak- 1


40/172

3ubungan ,erdagangan telah,un terjalin antara Alam Mela*u dengan Tanah Arab sejak

sebelum kelahiran Islam lagi dan ia berterusan sele,as kelahirann*a. Pen*ebaran Islam

di Tanah Arab telah begitu meluas dan termasuklah di Kaman *ang mem,un*ai

,elabuhan ,erdagangan *ang ,enting. Pedagang$,edagang Islam *ang bertum,u di

Kaman turut menjalankan akti>iti ,erdagangan dengan Asia Tenggara terutama untuk

menda,atkan barangan se,erti ka,ur barus- kemen*an dan sebagain*a.

Islam Datang Dari India Para sarjana se,erti !.G. 'atimi- M(ris(n 3aris(n- 6A. +ern

dan !n(u%k 3urgr(nje ber,enda,at bandar ,elabuhan Hujerat di India memainkan

,eranan ,enting dalam ,en*ebaran Islam melalui ,erdagangan. Mereka juga

ber,enda,at ramai ,emim,in Abbasi*ah dan Umai*ah di Andalus melarikan diri

dari,ada tindakan ,ihak berkuasa- sebagai ,elarian ,(litik dan menda,atkan

,erlindungan di India dan juga di Alam Mela*u. 3ujah mereka adalah ber,andukan

ke,ada ,ersamaan mahab *ang dianuti iaitu mahab !*a)ie. B. 3arris(n ber,enda,at

mas*arakat 9usantara memandang ke India bagi menda,atkan khidmat nasihat dan

bimbingan dalam hal$hal ,erniagaan dan kebuda*aan. Me,erusL hubungan dua hala itu

,enduduk 9usantara berminat dengan Islam *ang telah,un dianuti (leh ,edagang$

,edagang India 0Abdullah Ishak- 1


41/172

Pada tahun C Masihi ,ula telah berlaku ,ember(ntakan di #ant(n *ang men*ebabkan

seramai 1 (rang asing terbunul.. Akibat ,eristi5a ini telah men*ebabkan ramai

(rang Arab$Islam *ang melarikan diri ke +edah dan Palembang. Dalam masa *ang

sarna %atatan Dinasti !ung ,ula mengatakan baha5a kedatangan Islam ke Alam Mela*u

melalui se,anjang ,antai Laut #hina !elatan dan diba5a (leh ,edagang$,edagang

Islam dari #hina ,ada a5al


42/172

Islam mengubah 5(rld >ie5 mas*arakat Mela*u dari,ada mem,er%a*ai r(h- semangat dan

de5a$de5a ke,ada mem,er%a*ai Tuhan Kang Maha ?sa- ,er%a*a adan*a nabi$nabi-

rasul$rasul- malaikat dan kitab$kitab sud. +eimanan mereka diikuti dengan amal ibadat

se,erti sembah*ang- ,uasa- mengeluarkan akat dan menunaikan rukun haji.

Mas*arakat Mela*u juga mera*akan hari$hari kebesaran Islam se,erti mengadakan

sambutan Maal 3ijrah- sambutan Maulidur 6asul dan 9uul al$Guran.

Perubahan *ang ,aling utama ialah dari,ada sudut ke,er%a*aan *ang mana

mas*arakat Mela*u telah di,erkenalkan dan di*akinkan dengan ke*akinan *ang

berteraskan tauhid. 'ahaman tauhid telah mengubah 5(rld >ie5 (rang Mela*u dari,ada

aman 3indu$Buddha dengan met(d(l(gin*a- ,en*embahan rajan*a- %iri tertentu dan

mas*arakatn*a- alam kha*alann*a- ,en*embahan berhalan*a- ke,ada ajaran tauhid

*ang murni 0Muhammad Uthman- 1


43/172

Agama Islam di Melaka diha*ati (leh mas*arakat ketika itu sejak agama ini diterima (leh 6aja

Mahk(ta Iskandar !hah. Mas*arakat Melaka telah reIa menerima Agama Islam *ang

telah dianuti (leh raja mereka. Dengan ,enerimaan ini- mereka berusaha ,ula untuk

mengamalkan serta mengha*ati ajaran dan hukum Islam dengan sebaikn*a. +egiatan

kemas*arakatan telah berubah dan menggambarkan ,enerimaan dan ,engha*atan

mereka terhada, ajaran Islam. +egiatan keagamaan diadakan se,erti muakarah-

kuliah dan %eramah. Pera*aan dalam Islam disambut dengan ,enuh ,engha*atan

se,erti sambutan 3ari 6a*a 3aji dan 3ari 6a*a Puasa. Mereka sudah mula mem,elajari

al$Guran dan ilmu ta)sir dari,ada ulama *ang ada di Melaka ketika itu. Anak$anak ,ula

dididik dengan %ara hidu, Islam 0ainal Abidin bin Abdul 4ahid- 1


44/172

Islam memba5a ,erubahan dalam sistem ,endidikan. !ele,as kedatangan Islam g(l(ngan

ba5ahan menerima ,endidikan *ang sarna se,erti g(l(ngan atasan. !istem ,endidikan

*ang bermula di istana mula beralih ke bebera,a institusi ,endidikan Islam se,erti

,(nd(k dan madrasah. Tradisi keilmuan *ang ditekankan (leh Islam telah

mengembangkan ,ula tradisi ,endidikan dan ,engajaran se%ara lebih tersusun.

D(r(ngan belajar bermula dengan ,engajaran memba%a al$Guran dan kitabkitab.

H(l(ngan ,emerintah dan ,embesar$,embesar ber,eranan ,enting dalam

mengembangkan ilmu ,engetahuan.

Melalui sistem ,engajian ilmu tersebut lahirlah ,ara %endiaka5an dan ulamaulama Mela*u *ang

menjadi ,ega5ai$,ega5ai ,emerintah- guru$guru dan ahli agama. Antara t(k(h$t(k(h

Mela*u *ang terkenal ialah !*eikh Abdul Malik Abdullah- !heikh 4an 3asan 4an Ishak

dan ramai lagi 03ashim 3j. Musa- 2" : ". T(k(h$t(k(h ini telah ban*ak men*umbang

ke arah,erkembangan ilmu ,engetahuan di Tanah Mela*u.

Dalam bidang intelektual dan keilmuan- Islam memberi kedudukan *ang begitu tinggi

dengan mem,erkenalkan met(d ilmu berteraskan ilmiah dan rasi(nal sejajar dengan

tuntutan Islam. +eilmuan rasi(nal dan intelek *ang di,erkenalkan (leh Islam adalah

,endekatan baru dalam %ara ber)ikir iaitu meninggalkan sesuatu *ang bersi)at tah*ul

serta memuja sesuatu *ang bersi)at estetik- ke,ada sesuatu *ang mementingkan akal-

,emahaman ilmu meta)iik serta ,andangan hidu, *ang munasabah ,ada akal *ang

sihat 06asid Muhammad- 1


45/172

Bersama dengan kedatangan Islam di mana$mana sahaja maka berkembanglah ilmu

,engetahuan dan ,endidikan. Di Melaka sendiri- sultan *ang ,ertama bermula dari

Megat Iskandar !hah 01"1"M hingga sultan$sultan terakhir sebelum 1&11M- begitu

mengambil berat tentang ,erkembangan ,endidikan. Pengajian Islam tidak sahaja

berlaku di rumah$rumah- masjid$masjid dan surau$surau- bahkan juga di istana sultan.

Ulama$ulama asing *ang datang ke Melaka sejak a5al hingga aman kejatuhann*a

se,erti Makhdum !*ed Abdul Ai- Maulana Abu Bakar- Gadi Kusu)- Gadi Menus- Gadi

Mena5ar !*ah- Maulana !adar 7(han- Maulana 7alal aI$Din dan lainlain bukan sahaja

dijadikan sebagai se(rang guru bahkan diberi kedudukan *ang tinggi dalam hierarki

s(sial di Melaka- setara) dengan ,embesar dan ,entadbir 0Abdullah Ishak- 1


46/172

Bahasa Mela*u telah di,ilih sebagai bahasa ,engantar ,ersuratan dan juga sebagai alat

,en*ebaran dan ,en*am,aian Agama Islam di seluruh Alam Mela*u. Tulisan ja5i telah

digunakan (leh bahasa Mela*u semasa ,ermulaan kedatangan Islam. Antara )akt(r

*ang menjadikan bahasa Mela*u sebagai bahasa ,engantar ,en*ebaran- ,en*am,aian

,ersuratan Islam di Alam Mela*u ialah si)at dalaman bahasa Mela*u dan juga ,eranan

*ang dimainkan (leh 5ila*ah dan daerah Mela*u di !umatera dan di !emenanjung

Tanah Mela*u dalam ,en*ebaran Agama Islam ke seluruh ke,ulauan Mela*u.

Penggunaan bahasa Mela*u sebagai bahasa ,engantar Agama Islam telah menaikkan

tara)- ke%eka,an dan ke5iba5aann*a. Antara sumbangan terbesar Islam ke,ada

mas*arakat di Alam Mela*u adalah ,engaruhn*a terhada, ,erkembangan bahasa

Mela*u. !ebagai bahasa k(munikasi di Tanah Mela*u- bahasa Mela*u meru,akan

as,ek tera5al menerima ,engaruh Islam. Pemindahan ilmu beru,a ajaran Islam

dari,ada al$Guran dan al$3adith *ang kedua$duan*a dalam bahasa Arab berlaku dalam

gerakan dak5ah se%ara langsung *ang dijalankan (leh ,endak5ah$,endak5ah dari

negara Arab- India dan #hina.

Pemindahan ilmu dari bahasa Arab ke dalam bahasa Mela*u telah men*ebabkan berlakun*a

,erkembangan keilmuan *ang ,esat di Alam Mela*u. +edatangan Islam mengangkat

martabat bahasa Mela*u ke arah mengungka,kan sesuatu *ang bersi)at ilmiah dan

sainti)ik sehingga men%a,ai tara) lingua )ran%a *ang digunakan se%ara meluas di Alam

Mela*u. Terda,at ,enggunaan kata dari bahasa Arab *ang di,injam dan diguna,akai

dalam bahasa Mela*u.

+edatangan Agama Islam juga telah memba5a ,erubahan *ang besar terhada, 5arisan

kesusasteraan Mela*u. Ban*ak hasil kesusasteraan Mela*u ditulis se,erti 3ika*at 9abi

Muhammad !.A.4 3ika*at Para 9abi dan 6asul- 3ika*at Para !ahabat- 3ika*at Para

Pahla5an Islam dan 3ika*at Ahli$ahli !u)i dan rang$(rang Kang !alih. Manakala ,uisi

terkenal *ang di,engaruhi (leh sastera Islam %(nt(hn*a ialah !*air Perahu- !*air

Burung Pingai (leh 3amah 'ansuri dan !*air Makri)at (leh Abdul 6au) 'ansuri.

Melalui tulisan ja5i agarna Islam telah da,at di,erkembangkan. Bahasa dan

kesusasteraan Mela*u juga berkembang melalui tulisan ja5i. Dalam ,ada itu bahasa

Mela*u itu telah di,erka*akan dengan kata$kata ,injaman serta istilah dari,ada bahasa

Arab. Perkembangan ini da,at dilihat bukan sahaja dalarn kitab serta kar*a sastera

semasa ,ada aman sele,as itu- malah buku$buku !ejarah juga mem,un*ai tajuk asal

dalam bahasa Arab se,erti !ulalatus !alatin- Tuh)at al$9a)is- Bustanus$!alatin dan lain$$

lain lagi 0ainal Abidin Abdul 4ahid- 1


47/172

+edatangan Islam ke Alam Mela*u selain memba5a ,erubahan dari sudut akidah- ia juga

memba5a ,erubahan dari sudut kesusasteraan. +esusasteraan Mela*u bukan sahaja

mengalami ,erubahan dari as,ek ,end(kumentasian- malah turut mengalami

,erubahan dari as,ek tema- bentuk- genre malah matlamat sastera itu sendiri. Para

sastera5an menghasilkan kar*a$kar*a *ang sangat luas bidangn*a bukan sahaja

ber%(rak )iks*en- teta,i turut meli,uti %abang$%abang ilmu )ekah- ilmu tasa55ut ilmu

kalam- )alsa)ah dan sebagain*a 0Ismail- 1


48/172

leh kerana 3ukum +anun Melaka adalah undang$undang induk *ang meli,uti undang$undang

lain di dalam negeri$negeri Mela*u- amatlah te,at jika ian*a dijadikan %(nt(h tentang

5ujudn*a ,engaruh Islam dalam ,erundangan. Menurut bebera,a (rang sarjana barat

se,erti 4illiam 6. 6()) dan Al)red P. 6ubin- 3ukum +anun Melaka atau Undang$Undang

Melaka ,ada dasam*a berasaskan Undang$undang Islam di sam,ing ber,egang

ke,ada hukum akal dan hukum adat. Penda,at$,enda,at tersebut adalah sejajar

dengan ,erkataan$,erkataan *ang terda,at di dalam undang$undang tersebut antaran*a

men*ebut- S...Mengikut hukum Allah- ,ada hukum Allah- menurut dalil al$Guran dan

menurut amr bi al$maOru) 5a nah*iOani al$munkarS. Terda,at juga undangundang *ang

berhubung dengan jena*ah- muamalah- kekeluargaan- keterangan dan a%ara *ang

ber,andukan undang$undang Islam 0A)i)ah Abu Kaid- 2 : "1.

..- P+li#i' Dan Pemerin#a&an

+edatangan Islam telah memberi ,erubahan terhada, sistem ,(litik. #(nt(hn*a- Agama Islam

telah diis*tiharkan sebagai agama rasmi di Melaka. !ehubungan itu- bebera,a institusi

Islam didirikan bagi membantu mengukuhkan sistem ,entadbiran berasaskan Islam.

Antara institusi *ang didirikan adalah 7abatan Agama Islam dan !*ariah. !elain itu kitab

Undang$undang Laut dan 3ukum +anun Melaka dihasilkan untuk ,anduan mas*arakat.

Bebera,a ja5atan se,erti kadi- imam dan sebagain*a di5ujudkan bagi melaksanakan

,eraturan$,eraturan *ang diteta,kan.

!etelah Islam datang dan tersebar di seluruh 9usantara- sistem ,(litik dan ,entadbiran

mas*arakat Mela*u tQlah berubah dan di,adankan dengan ajaran Islam. Helaran raja

bertukar ke,ada sultan dan disamakan dengan khali)ah se,erti *ang di,erkenalkan

dalam sistem ,(litik Islam. Dengan kedatangan Islam juga- terda,at suatu unsur

kekuasaan rak*at dalam menentukan ,enubuhan sistem beraja. 6ak*at b(leh

mengubah ,erjanjian jika s*arat$s*arat dilanggar (leh raja. +eadaan ini bertentangan

dengan asas ,enubuhan *ang disarankan (leh Tajus$!alatin dan Bustanus !alatin *ang

menekankan )ardhu bagi ,enubuhan sistem beraja sebagai kurniaan Tuhan ke,ada

manusia dan meru,akan suatu ,ekerjaan *ang han*a da,at ditanggung (leh (rang

*ang ter,ilih sebagai ,e5aris kedudukan khali)ah.

48


49/172

+(nse, de5araja bertukar ke,ada k(nse, sultan. Ia meru,akan suatu gelaran ke,ada (rang

*ang diamanahkan mentadbir sesebuah negeri dan ,ada masa *ang sarna ber,eranan

sebagai khali)ah Allah !4T di bumi. +e,atuhan dan ketaatan ,ada sultan adalah

ke,atuhan *ang bers*arat- bukan ke,atuhan mutlak se,erti k(nse, de5araja. Dalam

k(nteks s(sial- Islam mengajar tidak ada ,engkastaan dalam mas*arakat se,erti dalam

,engaruh 3indu$Buddha- sebalikn*a ,embentukan mas*arakat mestilah diasaskan ,ada

keadilan *ang bersendikan agama. 6aja dan rak*at- tua dan muda- ka*a dan misk)u

semuan*a mem,un*ai ,eranan dalam mas*arakat 0Mi)ah Abu Kaid- 2: &".

Dari segi ,entadbiran- kerajaan Mela*u Melaka ditadbir (leh se(rang sultan *ang mem,un*ai

kuasa ,enuh dalam urusan ,entadbiran negara. !ultan juga ber,eranan sebagai ketua

dalam Agama Islam dan ketua negara. !ultan juga bertanggungja5ab mem,astikan

,entadbiran da,at dijalankan dengan baik dan berkesan. Buktin*a- di aman

,emerintahan Mela*u Melaka- kerajaan amat maju dan stabil. Antara langkahlangkah

*ang diambil untuk menjadikan Melaka makmur- aman dan stabil termasuklah 0ulke)li

3ar(n- 2&: 1:

0a Penghulu Bendahara mem,astikan keli%inan ,erbelanjaan negara-,enguti,an %ukai berjadual- ,erbelanjaan juga ,erlu berhemah.

0b Bendahara menjadi ,enasihat utama ke,ada sultan.0% Temenggung dilantik sebagai +etua Pasukan +eselamatan.0d Laksamana dilantik sebagai +etua Angkatan Tentera.0e Para ,embesar membantu sultan dalam ,entadbiran.0) !*ahbandar menguruskan ,entadbiran ,elabuhan dan ,erdagangan asing.

Menurut sejarah- +erajaan Melaka telah men*ediakan ta,ak *ang subur bagi ,erkembangan

Islam di Tanah Mela*u. Bukti$bukti sejarah menjelaskan baha5a Islam berta,ak di TanahMela*u sea5al kurun ke$


50/172

!istem kekeluargaan mas*arakat Mela*u berteraskan Islam dan adat. !ejak lahir lagi

sese(rang itu dididik berteraskan Islam dan adat sehinggalah mereka de5asa.

#(nt(hn*a sebaik sahaja sese(rang itu dilahirkan- ba,a atau datuk akan mengaankan

ba*i lelaki- atau mengkamatkan ba*i ,erem,uan. Tujuann*a ialah untuk

mem,erdengarkan buat ,ertama kalin*a ke,ada ba*i itu seruan aan dan kalimah

s*ahadah dan meniu,kan r(h dan semangat Islam ke,ada ba*i tersebut.

Pr(ses s(sialisasi ,ada taha, kanak$kanak juga mem,erlihatkan ,enera,an unsur$

unsur Islam *ang berterusan. !ese(rang kanak$kanak sejak kedl lagi diajar k(nse,$

k(nse, d(sa- ,ahala- haram dan sebagain*a. !etelah meningkat umur lima tahun ke

atas kanak$kanak jugaOdiajar bersembah*ang- ber,uasa dan lain$lain. !elain itu mereka

juga diajar su,a*a h(rmat$mengh(rmati- bert(lak ansur dan mengamalkan nilai$nilai

murni dalam menjalani kehidu,an seharian.

+edatangan Islam ke Melaka telah merubah sistem kekeluargaan dalam mas*arakat Mela*u.

Dalam sistem ,erkah5inan- dida,ati hukum s*arak mem,un*ai ,engaruh *ang besar

malah ian*a di%atat di dalam 3ukum +anun Melaka. #(nt(hn*a ,erkara$,erkara *ang

berkaitan dengan s*arat ,ernikahan- *ang meneta,kan adan*a 5ali bagi ,engantin

,erem,uan din*atakan dalam 'asaI2&.1- hadirn*a saksi 'asal2- u,a%ara ijab dan

kabul 'asal 2&.2- k(ntrak ,erkah5inan 'asal 2C- talak 'asal 2.1- dan 5anita$5anita

*ang b(leh dikah5ini 'asal 2.2 0Amah Abdul Mana)- 21 : 21C.

Islam men*usun institusi kekeluargaan dengan meletakkan ,embentukan keluarga

sebagai asas ke,ada kehidu,an. Ini digambarkan di dalam surah al$Tahrim 0 a*at 1

*ang bermaksud:

S3ai (rang$(rang *ang beriman- ,eliharalah dirimu dan keluargamu dari,ada a,i neraka

*ang bahan bakarn*a adalah manusia dan batu- ,enjagan*a malaikat$malaikat *ang

kasar- *ang keras- *ang tidak menderhaka ke,ada Allah terhada, a,a *ang

di,erintahkan9*a ke,ada mereka dan selalu mengerjakan a,a *ang di,erintahkan.S

Perkah5inan meru,akan suatu mekanisme ,emeliharaan maruah dan ,engembangan uriat

dan keturunan. Ibu ba,a ber,eranan ,enting dalam ,embentukan institusi keluarga.

Ajaran Islam telah menggariskan ,eranan ibu ba,a dalam menjaga dan mendidik anak$

anak dengan didikan Islam. !elain memberikan ,erhatian dan kasih sa*ang anak$anak

hendaklah dididik dengan ajaran agama se,erti bersembah*ang- ber,uasa-

mengh(rmati (rang tua dan sebagain*a.

50


51/172

+edatangan Islam juga telah men*usun institusi kekeluargaan mas*arakat Mela*u dengan lebih

teratur. Islam telah menentukan garis ,anduan dalam membina keluarga berasaskan

ajaran Islam. #(nt(hn*a dalam ,emilihan j(d(h- tanggungja5ab suami- tanggungja5ab

isteri dan tanggungja5ab anak$anak terhada, ibu ba,a. !elain itu ,elbagai adat dan

buda*a Islam ,erlu diha*ati (leh ibu ba,a dalam mendidik anak$anak se,erti

meletakkan nama *ang baik ke,ada anak mereka- mengadakan akikah- men*usukan

anak selringga berumur dua tahun- mendidik anak$anak su,a*a menjadi manusia *ang

beriman- bertaE5a- berakhlak mulia dan mengh(rmati kedua ibu ba,a mereka.

..>- A$a# Dan (ara Hi$%5

Tradisi animisme dan 3induisme telah diganti dengan adat dan %ara hidu, Islam *ang dilakukan

sejak indi>idu itu lahir di dunia hinggalah hari kematiann*a. Islam telah mengubah %(rak

hidu, mas*arakat Mela*u di dalam segala as,ek kehidu,an manusia. Adat resam

mas*arakat Mela*u di,erkemaskan lagi dengan ajaran Islam. 4alau bagaimana,un-

setelah kedatangan ajaran Islam- adat dan %ara hidu, mas*arakat Mela*u *ang tidak

bertentangan dengan ajaran Islam masih terus diamalkan.

Adat adalah suatu ,erbuatan atau ,erlakuan menurut kebiasaan mas*arakat atau bangsa *ang

berkenaa.Mas*arakat Mela*u mengangga, adat sebagai undangundang hidu,. Mereka

mematuhi adat serta mengh(rmatin*a dengan ke*akinan baha5a melanggar adat

diangga, sebagai suatu sika, atau ,erbuatan buruk dan akibatn*a akan mer(sakkan

diri dan sekaligus men%emarkan kesejahteraan hidu, mas*arakat 0Asmad- 1


52/172

Perkah5inan dilakukan (leh kadi dan dua (rang saksi- u,a%ara khatam al$Guran dan beranji

Mengadakan majlis ba%aan Kasin dan d(a selamat.

Memba%a a*at$a*at al$Guran untuk mengelak gangguan s*aitan

Perubahan *ang jelas telah berlaku terhada, mas*arakat Mela*u dari segi adat resam dalam

kehidu,an. Islam telah mengatur kehidu,an mas*arakat agar kehidu,an *ang dilalui itu

berlangsung dalam suasana aman dan harm(ni. Islam telah merubah adat resam

mas*arakat Mela*u dengan adat$adat Islam. Tujuann*a adalah untuk kesejahteraan dan

keharm(nian hidu, mas*arakat. +esan dari,ada ,erubahan adat ini telah me5ujudkan

suasana hidu, *ang lebih teratur- se,erti adat berkeluarga- berjiran tetangga- adat

menuntut ilmu- adat berkam,ung dan sebagain*a. Adat Mela*u *ang bersendikan

agama menjadi amalan mas*arakat Mela*u. #(nt(hn*a ,antun Mela*u ada men*ebut:

8Bunga %em,aka baun*a harum Pelbagai kembang digubah indah. Adat bermula

dengan hukum. 3ukum bersandar di kitab Allah8

Islam telah mengangkat tara) manusia dan men*amakan kedudukan mereka di sisi Allah !4T.

la membentuk suatu sistem mas*arakat *ang saling mengasihi dan mengh(rmati.

!ejajar dengan realiti tersebut- kedatangan Islam ke Alam Mela*u menjadikan g(l(ngan

ba5ahan mula menda,at ,erhatian dan ,engh(rmatan. Tiada lagi sistem kasta *ang

berasaskan ajaran agama 3indu diamalkan dalam mas*arakat Mela*u. +(munikasi

antara kel(m,(k mas*arakat berjalan dengan baik menerusi si)at h(rmat$mengh(rmati-

berg(t(ng$r(*(ng dan bantu$membantu.

.6-Kesim5%lan

Islam memberi ,engaruh *ang besar ke,ada mas*arakat dan tamadun Mela*u. Pr(ses

,en*era,an Islam ini berlaku se%ara ber,eringkat$,eringkat di kalangan mas*arakat

Mela*u *ang bermula dari,ada g(l(ngan istana- ,embesar sehinggalah ke,ada rak*at

biasa. Pr(ses Islamisasi ini menjadikan mas*arakat Mela*u akhirn*a da,at menerima

ajaran Islam dengan baik. Ini kerana keistime5aan ajaran Islam *ang sederhana dan

tiada ,aksaan.

+edatangan Islam bukan sahaja mengubah ,egangan hidu, mas*arakat Mela*u- malah telah

membentuk %ara hidu, baru dalam amalan seharian mas*arakat. Amalanamalan Islam

*ang berunsur tah*ul dan khura)at telah ditinggalkan se%ara beransuransur (leh

mas*arakat Mela*u. Mas*arakat Mela*u juga telah berubah dari,ada mas*arakat *ang

buta huru) ke,ada mas*arakat *ang mengamalkan tradisi keilmuan. #(nt(hn*a galakan

dari,ada g(l(ngan ,emerintah telah menjadikan Melaka suatu ketika dulu sebagai ,usat

,embuda*aan ilmu

52


53/172


54/172

Uni# ini menan$%ni sa#% #aj%'7

&.1: T(k(h$t(k(h Islam

$ Iman Al$Hhaali

$ Ibnu !ina

$ Ibnu +haldun

$ Ibnu 6usd*

$ al$+ha5arimi

Hasil 5embelajaranDi akhir bab ini- ,elajar dihara, da,at;

1$ Membin%angkan tentang ri5a*at hidu, t(k(h$t(k(h Islam *ang terkemuka.

2$ Menghargai jasa dan sumbangan serta ,erjuangan t(k(h$t(k(h islam

*ang terkemuka dunia.

$ Mengambil ,engajaran dan semangat juang t(k(h$t(k(h dalam men*ebarkan

kebenaran.

54

TAJUK 6 T!K!H-T!K!H TAMADUN ISLAM

SIN!PSIS

Bab ini membin%angkan tentang t(k(h$t(k(h tamadun Islam dan t(k(h$t(k(h

Tamadun Asia serta sumbangan$sumbangann*a- se,erti T(k(h Islam Imam

Al$Hhaali- Ibnu !ina- Ibnu +haldun- Ibnu 6usd*- al$ +ha5arimi. T(k(h$t(k(h


55/172

Pendahuluan

!ejarah tamadun dunia telah men%atatkan bagaimana dalam abad *ang kela,an hingga abad

ke enam belas- selama ham,ir la,an ratus tahun telah lahir ramai t(k(h$t(k(h %endikia5an

islam dalam ,elbagai bidang. Istime5an*a t(k(h$t(k(h ini bukan sahaja bijaksana dan terkenal

dalam satu bidang tertentu sahaja se,erti ,erubatan- astr(n(mi- matematik- )alsa)ah-

,endidikan dan sebagain*a malah mereka juga sebenarn*a telah diiktira) sebagai t(k(h$t(k(h

terkemuka dalam ,elbagai bidang sains- )iik- astr(n(mi- tekn(l(gi- ,erubatan serta agama.

"MAM Al$6ha4ali

Imam Al$Hhaali lebih dikenali sebagai ulama tasa5u) dan akidah. leh sebab itu

sumbangann*a terhada, bidang )alsa)ah dan ilmu ,engetahuan lain tidak b(leh

dina)ikan. Al$Hhaali meru,akan se(rang ahli su)i *ang bergelar Shujjatui IslamS.

Abu 3amid Ibnu Muhammad al$Tusi al$Hhaali itulah t(k(h *ang dilahirkan di Tus- Pars

,ada tahun "& 3ijrah. !ejak ke%il lagi- beliau telah menunjukkan keu,a*aan *ang luar

biasa dengan menguasai berbagai$bagai %abang ilmu ,engetahuan. Beliau bukan

sahaja ,r(dukti) dari segi menghasilkan buku dan kar*a teta,i meru,akan se(rang ahli

)ikir Islam *ang terulung.

+e%intaann*a terhada, ilmu ,engetahuan begitu mendalam sehingga mend(r(ngn*a

menggembara dan merantau dari sebuah tem,at ke tem,at *ang lain untuk berguru

dengan ulama$ulama *ang hidu, ,ada amann*a. !e5aktu berada di Baghdad- Al$

Hhaali telah dilantik sebagai Mahaguru Uni>ersiti Baghdad.

4alau,un telah bergelar mahaguru teta,i beliau masih merasakan kekurangan ,ada

55


56/172

ilmu ,engetahuan *ang dimiliki. Lantaran itu- beliau meninggalkan ja5atann*a dan

beralih ke bidang tasa5u) dengan merantau ke Makkah sambil berguru dengan ahli$ahli

su)i *ang terkenal disana

!elain belajar dan mengkaji-. Al$Hhaali juga ban*ak menulis. Dianggarkan beliau telah

menulis buah buku men%aku,i ,elbagai bidang ilmu ,engetahuan se,erti mantik-

akhlak- ta)sir- ulumul Guran- )alsa)ah- dan sebagain*a. 4alau bagaimana,un-

sebahagian besar hasil tulisann*a telah hangus dibbakar (leh tentera M(ghul *an

men*erang k(ta Baghdad.

Antara kitab *ang musnah termasuk: " 7ilid Ta)sir- !irrul Alamain 06ahsia Dua Dunia-

dan al Madhnuuna bihi ala Ghairiha 0Ilmu Kang 3arus Disembun*ikan Dari rangO(rang

Kang Bukan Ahlin*a-. #uma " buah buku tulisan beliau *ang berja*a diselamatkan

se,erti Al MunEi Mm al Dhalal 0Pen*elamat +esesatan- Taha)ut al 'alsa)ah

0Penghan%uran 'alsa)ah- Mianul Amal 0Timbangan Amal- Ih*a Ulumuddin

0Penghidu,an Pengetahuan- Mahkun 9aar )Mengenai Ilmu L(gik- Mi*arul Ilmu- dan

MaEsadil 'alsa)ah 0Tujuan 'alsa)ah.

Meski,un Al$Hhaali ban*ak menulis mengenai )alsa)ah teta,i beliau tidak diangga,

sebagai se(rang ahli )alsa)ah. Malah keban*akan ,enulis mengg(l(ngkan Al$Hhaalisebagai se(rang *ang memerangi dan bersika, anti)alsa)ah. Pandangan ini

berdasarkan tulisan Al$Hhaali dalam buku Taha)ut 'alsa)ah *ang ban*ak mengkritik

dan menge%am )alsa)ah. Bahkan dalam buku tersebut- Al$Hhaali men*atakan tujuan

men*usun buku itu adalah untuk menghan%urkan )alsa)ah dan menggugat ke*akinan

(rang terhada, )alsa)ah. 9amun begitu- ,andangan baha5a Al$Hhaali se(rang *ang

anti)alsa)ah tidak di,ersetujui (leh bebera,a (rang sarjana.

Biar,un tidak ada se(rang ,un *ang b(leh mena)ikan ke%aman Al$Hhaali terhada,

)alsa)ah se,erti *ang ditulis dalam buku Taha)ut 'alsa)ah itu teta,i ,erlu diingat$ kan

baha5a sika, ske,tis 0ragu dan kritikann*a terhada, )alsa)ah meru,akan sebahagian

,r(ses ilmu )alsa)ah itu sendiri. 3al ini kerana tugas ahli )alsa)ah bukan semata$mata

untuk men%ari kebenaran dan ,en*elesaian terhada, sesuatu masalah teta,i juga

56


57/172

men%abar serta membantah ,en*elesaian *ang dikemukakan terhada, ,ermasalahan

tersebut.

+alau men*elusuri ,erjalanan hidu, Al$Hhaali maka akan dida,ati baha5a beliau

meru,akan ilmu5an Islam ,ertama *ang mendalami )alsa)ah dan kemudian mengambil

sika, mengkritikn*a. 4alau,un Al$Hhaali kurang senang dengan )alsa)ah dan ahli

)ilsa)at teta,i dalam buku MaEasid al 'alasi)ah.- beliau telah mengemukakan kaedah

)alsa)ah untuk menghuraikan ,ers(alan *ang berkaitan dengan l(gik- ketuhanan- dan

)iikal.

Menurut Al$Hhaali- )alsa)ah b(leh dibahagikan ke,ada enam ilmu ,engetahuan ialah

matematik- l(gik- )iik- meta)iik- ,(litik- dan etika. Bidang$bidang ini kadangkala selari

dengan - agama dan kadangkala ,ula sangat berla5anan dengan agama.

9amun begitu- agama Islam tidak menghalang umatn*a dari,ada mem,elajari ilmu

,engetahuan tersebut sekiran*a mendatangkan kebaikan serta tidak menimbulkan

kemudaratann*a. Um,aman*a agama tidak melarang ilmu matematik kerana ilmu itu

meru,akan hasil ,embuktian )ikiran *ang tidak b(leh dina)ikan sele,as ia di)ahami.

#uma bagi Al$Hhaali- ilmu tersebut b(leh menimbulkan bebera,a ,ers(alan *ang

berat. Antaran*a ialah ilmu matematik terlalu mementingkan l(gik sehingga b(lehmen*ebabkan timbul ,ers(alan *ang berkaitan dengan ketuhanan khususn*a

mengenai ,erkara *ang tidak da,at dihuraikan (leh akal )ikiran. Menurut Al$Hhaali

tidak salah ber,egang ke,ada l(gik teta,i *ang menjadi masalahn*a ialah g(l(ngan

)alsa)ah *ang terlalu ber,egang ke,ada l(gik- hendaklah membuktikan )akta termasuk

,erkara *ang berhubung dengan ketuhanan atau meta)iik.

!ebab itulah beliau menentang g(l(ngan ahli )alsa)ah Islam *ang %uba mengungka,

kejadian alam dan ,ers(alan ketuhanan menggunakan ,emikiran dari,ada ahli )alsa)ah

Kunani. Bebera,a (rang ahli )alsa)ah Islam se,erti Ibnu !ina dan al$'arabi jelas

ter,engaruh akan idea ,emikiran )alsa)ah Arist(tle. Maka tidak hairanlah ada antara

,andangan ahli )alsa)ah itu bertentangan dengan ajaran Islam *ang b(leh

men*ebabkan kesesatan dan s*irik.

57


58/172

Terda,at tiga ,emikiran )alsa)ah meta)iik *ang menurut Al$Hhaali amat bertentangan

dengan Islam iaitu Eadimn*a alam ini- tidak mengetahui Tuhan terhada, ,erkara dan

,eristi5a *ang ke%il- dan ,engingkaran terhada, kebangkitan jasad atau jasmani.

Al$Hhaali tidak men(lak ,enggunaan akal dalam ,embi%araan )alsa)ah dan

,enghasilan ilmu ,engetahuan *ang lain. !ebalikn*a beliau ber,enda,atan baha5a

ilmu kalam dan ,en*elidikan menggunakan )ikiran b(leh menambahkan ke*akinan dan

men*alakan a,t keimanan ,ada hati (rang bukan Islam terhada, kebenaran ajaran

Islam. 7adi- ,erkembangan sesuatu ilmu ,engetahuan bukan sahaja bersandarkan

ke,uasan akal )ikiran teta,i juga ,erlu mengambil kira as,ek ,erasaan dan hati nurani.

Al$Hhaali menganjurkan su,a*a umat Islam men%ari kebenaran dengan menjadikan

al$Guran sebagai sumber *ang utama bukann*a melalui ,r(ses ,emikiran dan akal

semata$mata. 7adi- a,a *ang %uba dilakukan (leh Al$Hhaali ialah mema,arkan

kesalahan dan ke,alsuan bidang ,engetahuan *ang ber%anggah dengan agama serta

bertentangan dengan ,endirian umat Islam. !ekali gus menunjukkan baha5a Al$

Hhaali sebenarn*a meru,akan se(rang ahli )alssa)ah Islam *ang men%ari kebenaran

dengan ber,andukan al$Guran dan hadis tidak sebagaimana ,emikiran serta

,ermainan l(gik *ang laim digunakan ahli )alsa)ah Kunani. Perkara *ang ditentang

(leh Al$Hhaali bukan ahli )alsa)ah dan ,emikiran *ang diba5akan (leh mereka teta,ikesalahan- kesila,an- dan kesesatan *ang dilakukan (leh g(l(ngan tersebut. Pada Al$

Hhaali- tunjang ke,ada ,emikiran )alsa)ah ialah al$Guran itu sendiri.

58


59/172

"*#( &"#A

Ibn% Sina : 0? C 0@ H @ C 10? M 8

9ama ,enuh beliau ialah Abu Ali 3ussien bin Abdullah b. 3assan b.

Ali Ibn. !ina. Beliau juga dikenali sebagai A>i%enna di kalangan (rang ?r(,ah.Ibn

!ina dilahirkan di Bukhara- Turkistan ,ada "2"3


60/172

huraian r(h. Penemuan$,enemuan amat ,enting dalam dunia ,erubatan dan

sebagain*a.

Kar4a- Kar4a Ter'em%'a

1. Ganun )i al $ Tib 0 ,erubatan

2. +itab al $ !i)at 0 ,erubatan

. +itab al$ 9ajah

". +itab al $ Is*arah 0 berkaitan alam tabie

&. As$!*i)aJ 'il 3ikmah

Bi$an Ma#ema#i'

Bidang matemetik adalah satu bidang *ang ,enting untuk urusan kehidu,an seharian

se,erti urusan muamalat- ,embahagian harta ,esaka dan sebagain*a. !*stem n(mb(r

*ang bermula dengan si)ar 0 adalah berasal dari ,engaruh Islam- )ungsi kuaderik 0 R2

V 2R V1 0R V 1 0R V1- Trig(n(mmetri !in A !in B !in #.

a b %

Pe%ahan dalam ,embahagian ,esaka jelas din*atakan dalam al$Guran iaitu W- 1- X-1 dan sebagain*a.

"bn Khaldun

Ibn +haldun atau nama sebenarn*a 4ali al$Din Abd al$6ahman bin Muhammad bin Abu

Bakar Muhammad bin al$3asan lahir di Tunis ,ada 1 6amadan C23 +eluargan*a

berasal dari,ada keturunan Arab 3adramaut *ang ,ernah meneta, di !er>ille- Ital*- dan

!e,an*(L Akhirn*a ber,indah dan meneta, di A)rika Utara semasa ,emerintahan 3a)s

Abu akari**a- ,emerintah Tunis ,ada 5aktu itu.

60


61/172

!e,erti *ang din*atakan sebelum ini- Ibn +haldun menda,at ,endidikan dalam ,elbagai

ilmu Islam se,erti al$Guran- alO3adith- ,erundangan Islam- kesusasteraan- )alsa)ah-

bahasa- dan mantik. Antara gurun*a ialah Muhammad Ibrahim al$Abili- Abu Abd Allah

al$7a**ani- Abd Allah Muhammad bin Abd al$!alam.

Ibn +

Modul Lengkap Titas

Documents

Transcript of Modul Lengkap Titas